EDİTÖRDEN Değerli Persona okurları, dördüncü sayımıza ulaşmış olmanın mutluluğu ve heyecanını sizlerle paylaşıyoruz. Bu sayıda
ele
aldığımız
tema
“İletişim”
oldu.
Persona’nın atıf geleneğini ise alanımızın değerli hocalarından Prof. Dr. Muharrem Kepçeoğlu ile devam ettirmeyi uygun gördük. 18 Haziran 2009 tarihinde hayatını kaybeden Prof. Dr. Muharrem Kepçepoğlu, Psikolojik Danışma ve Rehberlik çalışmalarına öncülük eden hocalarımızdan biriydi. İletişim temasını seçmemizin nedeni ise toplumumuzda
iletişim,
empati
ve
kavramlarının
giderek
güçsüzleşmesi.
dinleme Evet,
teknolojinin gelişmesiyle birlikte artık günün her anında birileriyle iletişim kurma imkânımız var. Peki
ya
kurulan
iletişim
kaliteli
mi?
Hissettiklerimizi karşı tarafa aktaramadığımız bir sohbet, resmi bir yazıdan daha öteye gidemez. Sözcüklerin de ruhları vardır, onları ruhlarından kopardığımızda cesetten farkları kalmaz. Hislerinizi insanlara
etkili
şekilde
aktarmak
istiyorsanız
sözcükleri ruhlarına kavuşturmalı ve uygun bir
olabilir. Önemli olan kendi etkili iletişim kanalınızı bulmaktır. Günümüzde
iletişim
kazalarından
kaynaklanan tartışma ve ayrılıkların sayısı oldukça fazladır. Bu kazaların Hacivat – Karagöz eğlencesi olmanın yanında ciddi problemlere yol açtığını da unutmamak gerekir. Bu konuda alınacak en doğru önlem iyi bir dinleyici olmak ve kendini iyi ifade edebilmektir. Hepimiz
bazen
iletişim
kurmaktan
korkarız ve kaçarız. Sevgimizi ifade edemeyiz, öfkemizi belli etmeyiz, bazen tüm duygulardan arınmış gibi görünürüz, bazen de karşıt tepki geliştirerek
hissettiklerimizin
istediklerimizin
tam
tersini
ve
söylemek
söyleriz.
Bu
davranışlarımız hayatımızı genelde olumsuz şekilde etkiler. İçimizi parçalar, başımızı taşlara vurdurur, gözlerimizi doldurur… İşte
bu
sayı:
içimizdeki
ukde,
dudaklarımızdaki gülümseme ve gözlerimizdeki yaş: İletişim’dir.
iletişim kanalı bulmalısınız. Bu kanal bazen bir dergi, bazen bir şarkı, bazen de bir damla gözyaşı
EYÜP CAN YAZICI
İÇİNDEKİLER EDİTÖRDEN
i
İÇİNDEKİLER
ii
Emojiler Kelimeleri Tüketiyor Mu? – Betül BOSTANCI
4
Yaşamımızı Zenginleştiren Yapıtaşları: İletişim Becerileri –Ömer Faruk AKBULUT
6
Psikolojik Danışmada Terapötik İletişim ve Empati – Burcu YAPAR
8
Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri – Mustafa ATAŞ
11
Öğrenme Stilleri ve Öğrenci Arasındaki İlişkinin İletişime Yansıması – Devrim KARABULUT 13 Film Analizi: Başka Dilde Aşk – Sehile KURT
17
Özel Röportaj: Öğr. Gör. Nesteren GAZİOĞLU – Feyza Nur PÜSKÜLLÜ
20
Kitap Analizi: Şiddetsiz İletişim – Havva Merve BEKTAŞ
25
Komikli-Korkunçlu-Cirhinli Bölüm
27
Okuyucularımıza Sevgilerle
30
KAYNAKÇA
32
EMOJİLER KELİMELERİ TÜKETİYOR MU? 'Birçoğumuz hayatlarımızı sözcükler ve
kendilerinin
kavramlar yerine gülen ve ağlayan suratlı emojilerle
daha
ifade etmeye başladık. Hayır, birilerini iğneleyip,
formu
küçümsemek niyetinde değilim. Bizzat ben de
'emoji'lere
emoji ve kısaltmalar kullanan biriyim. Diyorum ki;
devretti.
yakın gelecekte romanlarda bile paragrafların
Emoticonların yerini alan emojilerde şöyle bir
kalkacağı,
satırlık
farklılık vardı. Duyguları anlatmaya yönelik yüz
cümlelerden oluşacağını söylemek artık bir kehanet
ifadelerinin yanı sıra birtakım anlam ve düşünceleri
değil.'
de
en
uzun
metinlerin
tek
-Buket Uzuner'in Kafkaokur dergisine yazdığı denemeden kısa bir alıntı. Aslında
içinde
bulunduğumuz
gelişmiş olan
ifade
eden
grafik
temelli
simgeler
bulunmaktaydı. Hayvanlar, yiyecek-içecek vs gibi. Evet, artık mesajlaşırken emojiler kullanılıyordu fakat nasıl oldu da kullanımı bu kadar yaygınlaştı?
ve
ileride
karşılaşabileceğimiz olası durumu açıkça ifade ediyor Buket Uzuner. Belki farkındayız belki değiliz bu durumun, ancak iletişim konusunda bir değişimin olduğunu inkâr edemeyiz.
Emojilerin birçok sosyal medya platformunda kullanılmaya başlanması ve bununla birlikte 2010 yılında Apple'in İphone cihazları üzerinde emojileri desteklemeye
başlaması,
popülerliğinin
önünü
emojilerin
açmış
oldu.
küresel Cihazlara
yüklenen emoji klavyeleri sayesinde bu ifadeler
İlk neyle başladı?
artık evrensel boyutlara ulaştı. Teknoloji ve artan internet kullanımı, e-postalar, akıllı telefonlar derken insanlar arası ilişkilerde değişimler
oldu.
Mesajlaşırken
uzun
uzun
yazmaktan sıkılan ya da daha hızlı şekilde kendini ifade etmek isteyen insanlar ilk önce kelimeleri sonra cümleleri kısaltmaya başladılar. Bu bir süre için bizleri idare edebildi. Hep daha fazlasını isteyen insanoğlu bu konuda da bizleri şaşırtmadı. Bir süre sonra şu fark edildi; e-posta iletişiminin yüz yüze iletişime benzemediği için yazılarda yer alan ironilerin anlaşılamaması sorunu yaşanıyordu. Böylelikle 'Emoticon' denilen, emojilerin atası olan
Burada dikkatinizi çekmek istediğim bir nokta var:
ifadeler kullanılmaya başlandı. (Örneğin :-) gibi ).
Emoji
Emoticon sözcüğünün kökeni emotion(duygu) ve
ifadelerden oluşan bir klavyemiz daha var. Artık
icon(ikon) sözcüklerinin birleşiminden gelmektedir
harflere, sözcüklere eskisi kadar ihtiyacımız yok,
ve kendisi sözsüz iletişimin bir alternatifi olarak
cümle kurmakla vakit kaybetmiyoruz, ne ifade
görülmüştür.
etmek istiyorsak ona karşılık gelen emojileri
Her şeyin gelişip değiştiği dünyamızdan tabii ki
klavyesi.
Artık
harflerden
değil
de
kullanıyoruz. Ne kadar pratik ve kullanımı basit
emoticonlar da nasibini aldı. Onlar da yerini
PERSONA 4
değil mi? O kadar ki artık telefonları birini aramak
şeyler çok basit, tıpkı kullandığımız emojiler gibi.
yerine mesajlaşmak için kullanır olduk.
Mesela telefonlarımızla aramıza biraz olsun mesafe
Evde, okulda ya da bir kafede arkadaşlarımızla otururken
bile
kullanmamızı
sosyal sağlayan
medyayı
ve
interneti
akıllı
telefonlarımız
sayesinde
her
an
istediğimiz
biriyle
iletişim
kurabilecek durumdayız artık. Şöyle ki karşımızda biri otururken onunla konuşmak
yerine
sayesinde
o
an
rahatlıkla
iletişim
telefonlarımız başka
biriyle
koysak,
sosyal
yaşamaktan
medya
hesaplarımıza
bağımlı
vazgeçsek,
mesajlaşmak
yerine
dostlarımızı arayıp seslerini duysak ya da buluşup içimizi ısıtan birer kahve eşliğinde sohbet etsek onlarla, emojilerle değil de gerçek suretlerimizle ifade etsek duygularımızı. Daha güzel olmaz mı? Dünyanın bize sunduğu bu teknolojik kolaylıkları
tamamen
hayatımızdan
kurabiliyoruz.
çıkartmalıyız demiyorum, bize sağladığı
Hem çok mükemmel bir teknoloji
faydaları yok sayamayız devasa bir bilgi
hem de çok korkutucu. Her şeyde olduğu gibi biz insanlar bunun da ölçüsünü kaçırmak üzereyiz ya da belki de çoktan kaçırdık, bilemiyorum. Aslında ihtiyacımız olan
ve iletişim ağı yaratılmış durumda. Vurgulanması gereken asıl mesele, bunların yanında kişilerarası iletişimdeki temel değerlerimizi korumak. Yüz yüze iletişimin samimiyetini ve sıcaklığını unutmamak ve bunu sürdürebilmek.
Betül BOSTANCI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
PERSONA 5
YAŞAMIMIZI ZENGİNLEŞTİREN YAPITAŞLARI: İLETİŞİM BECERİLERİ
Bir alışveriş merkezindeki kasiyer ile müşteri
anlamda
arasındaki
almaktayız.
diyalog,
kırmızı
ışıkta
duran
bir
sürücünün trafik lambası ile olan etkileşimi, köpeklerin
birbirlerine
havlayarak
anlaşmaya
çalışması birer iletişim örneği olarak karşımıza çıkmaktadır.
‘’iletişim
becerileri’’
olarak
ele
‘’İletişim becerisi, saygıyı ve empatiyi temel alarak, etkin dinleyebilme, somut konuşarak uygun bir biçimde kendini açabilme, duygu ve düşünceleri karşıdaki kişiye maske takmadan ben
‘’İletişim bir tanıma göre; kişinin bilinçli
dili ile iletebilme, ‘’ben’’ savaşımı vermeden,
ya da bilinçsiz bir takım mesajlar gönderme ya da
başkalarını
bu mesajları anlamlandırma sürecidir’’ (Demirci,
koruyabilme, sözel mesajlarla sözel olmayan
2002). ‘’Başka bir tanıma göre ise; iki birim
mesajları uyumlu olarak kullanabilme biçiminde
arasında birbirine ilişkin mesaj alışverişi olarak
bireyin karşısındaki kişilerle doyum verici ilişkiler
tanımlanmaktadır’’ (Cüceloğlu, 1997).
kurabilmesini sağlayan,
İletişimsiz bir yaşam düşünebilmemiz imkânsızdır. Kişiler arasında gerçekleşecek olan iletişimin
kalitesi,
bireylerin
yaşamlarını
da
tepkileri
getiren
yaşamasını
görmeden
ve
kendi
haklarını
başkalarından bireyin
toplum
kolaylaştıran
olumlu içinde
öğrenilmiş
davranışlardır’’ (Yüksel-Şahin, 2005).
doğrudan etkileyebilecek bir olgudur. İletişim psikoloğu Doğan Cüceloğlu’nun bireyler arası
küçük
Bu süreçte etkili bir iletişimin yapıtaşları şunlardır:
iletişim sürecini; ‘’yaşamı zenginleştiren ya da fakirleştiren sihirli bir olay’’ olarak nitelendirmesi; bu
süreçte
iletişimin
yaşamımızı
zenginliğe
götürmesi için yerine getirmemiz gereken bazı önemli etkenler olduğunu ortaya koymaktadır.
Saygı: Etkili iletişim sürecindeki ilk faktör kişilerin hem kendisine hem de karşısındakine
saygı
duymasıdır.
Bu
süreçte saygı; ‘’karşıdaki kişinin ayrı bir birey
olarak
düşünce,
duygu
ve
eylemlerinde özgür olduğunu kabul etmek Bireylerin,
doyumlu
bir
yaşam
sürdürmelerine olanak sağlayan yapıtaşları genel
ve bunu iletmektir’’ (Acar, 1998).Yine bu süreçte bireyin karşısındakini; din, dil, ırk, statü, ekonomik gelir, cinsiyet ve eğitim
PERSONA 6
düzeyi ne olursa olsun kabul ederek,
2012).
yargılamaması, aşağılamamasıdır.
ifadelerinin anlaşılır ve açık bir dille ifade
Empati: Etkili iletişim sürecinde empati;
edilmesi gerekmektedir. Yine bu süreçte
bireylerin kendilerini başkaları yerine
bazı
koyarak
açısından
kendisini üstün göstermek için karmaşık
olmaktadır.
ifadeleri yer vermesi iletişim sürecini de
olaylara
bakmasına
onların
yardımcı
Bireylerin bu süreçte empatik bir iletişim kurması;
iletişimde
azalmasına
ve
çatışmaların
etkili
bir
Bireylerin
bireylerin
iletişim
sürecinde
karşısındaki
kişiden
olumsuz etkileyebilmektedir.
iletişim
Kendini Açma: Bireyin kendisi ile ilgili bilgileri
kurulmasına olanak sağlamaktadır.
karşısındaki
ile
paylaşması,
sürecin pozitif olarak ilerlemesine olanak sağlamaktadır. Ben Dili ile Konuşmak: Bu süreçte ‘’sen dili’’ yerine ‘’ben dili’’ kullanılması bireylerin iletişimden doyum almasını sağlamaktadır. Bireyin karşısındaki kişi ile
ilgili
olumlu
ya
da
olumsuz
duygularını ‘’ben dili’’ ile ifade etmesi gerekmektedir. Örneğin; ‘’Buluşmamıza geç kaldın ve çok iyi bir fırsatı kaçırdım’’ ifadesi ‘’sen dili’’ ile kurulmuştur ve karşıdaki kişiyi suçlayıcı bir ifadedir. Ama bu cümleyi ‘’ben dili’’ ifade
Etkin Dinlemek: Bugün birçok alanda
etmemiz
‘’etkin dinlemek’’ kavramı pozitif bir
arttırmaktadır. ‘’Buluşmaya geç kalman
kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.
çok iyi bir fırsatı kaçırmama sebep oldu,
Yine etkili iletişim sürecinde de bireylerin
çok üzüldüm’’
karşısındaki bireyi etkin bir şekilde dinlemesi
iletişimin
kalitesini
iletişimin
kalitesini
Beden Dilinin Kullanılması: İletişim sürecinin
yalnızca
‘’sözlü’’
olarak
arttırmaktadır. Bugün kültürümüzde etkin
gerçekleşmemesi, bu süreçte ‘’sözsüz
dinlemeyi engelleyen en büyük faktörde
iletişim’’ yani beden dilinin daha fazla bir
bireylerin
kişilerle
öneme sahip olmasına bağlı olarak bu
‘’anlamaya’’ odaklı bir iletişim süreci
süreçte el, kol, jest, mimik, karşıdaki
değil de, ‘’cevap’’ odaklı bir iletişim
bireyle aramızdaki mesafe gibi birçok
süreci gerçekleştirmeleridir.
faktöre bağlı olarak beden dilimizin etkili
Somut
karşısındaki
Konuşmak:
‘’Kişiler
arası
ilişkilerde birey, etkin dinleme davranışını
bir şekilde kullanılması iletişim sürecinin kalitesini arttırmaktadır.
gösterdikten sonra konuyla ilgili duygu, düşünce ve isteklerini ifade edebilmeli, ilişkiyi zenginleştirebilmelidir’’ (Gemci,
Bundan sonraki yaşamınızda, doyum aldığınız dileğiyle…
bir
iletişim
süreci
geçirmeniz
Ömer Faruk AKBULUT Ahi Evran Üniversitesi
PERSONA 7
PSİKOLOJİK DANIŞMADA TERAPÖTİK İLETİŞİM VE EMPATİ “Bazıları mesleğimin dert dinleme olduğu sanrısındalar. Muhtemelen kendilerini yansıtarak. Çünkü kültürümüzde pek çok beraberlik, dert anlatma ve dinleme zemininde hareket etme eğiliminde. Monolog ve dinleyicisi, ardından yaşanan boşluk.” Engin Geçtan / Zamane
Zaman zaman birilerine ihtiyaç duyarız. Bu
kişi
bazen
bir
arkadaşımız,
bir
arasında ikili yaşantıda duyguları işleme aracılığıyla
öğretmenimiz, bazen komşumuz olur bazen de bir
çeşitli olumsuz yaşantı ve duygularla gelen kişiye
psikolojik
danışmayı
yardım etme potansiyeli taşır. Bu ilişkinin sağlıklı
diğerleriyle kurulan iletişimden ayıran en önemli
bir şekilde kurulması danışmanın diğer oturumları
nokta “psikolojik danışma” iletişiminin “terapötik”
için temel oluşturacaktır. Eğer sağlıklı bir ilişki
yani
Psikolojik
kurulursa danışan fazla direnç göstermeyecek,
danışmada kullanılan terapötik ilişkinin niteliği
kendini gerçekleştirmek için somut adımlar atar
büyük önem taşımaktadır. Çünkü danışmaya gelen
hale gelecektir. Bu terapötik ilişkinin kurulabilmesi
birey
için danışana birtakım görevler düşmektedir. Bu
danışman.
iyileştirici
Psikolojik
yanının
danışmaya
olmasıdır.
gelene
yargılanmış,
reddedilmiş, yaşantılar
geçirmemiş
Terapötik
ilişki
bu
kadar
olabilir. sebeple
sonucunun
etkililiğini
“Her danışan yaşamının bir
belirleyici
göstermektedir.
Salt
kuram
temelli
terapist rolü, danışan da danışan rolünü yaşayacak ve böylece mekanikleşen bu ilişki biçimi danışana istenilen ölçüde bir yarar getiremeyebilecektir. Terapötik ilişki, danışanın iyileşeceği, için
uygun
konmuştur:
koşullara
diğer
araştırmacılar ilişkinin şimdi ve buradalığı, yüzleştirme
kendini gibi
açma,
koşulları
da
eklemişlerdir.
ölçütlere göre yaşanan bir terapötik ilişkide terapist
gelişmek
bu
noktada durmaktadır.”
mümkündür. Çünkü sadece dışarıdan ve nesnel
ve
ortaya
Rogers
empati ve tutarlılık. Daha sonra
neticesinde şu an durduğu
yaklaşımın çok da yeterli olmayacağını söylemek
değişmek
Carl
koşulsuz olumlu kabul, doğru
değiştiren bir kaos
olduğunu
kurucusu
tarafından
bir yerindeki hava akımını
belirlemede terapötik ilişkinin niteliğinin
Terapinin
kelebeğin dünyanın başka
Araştırmalar, sürecinin
görevler aslında koşullar Birey Merkezli
yerlerinde kanat çırpmış bir
gibi zarar verici ve incitici de psikoterapi
incinmiş,
sağlıklı
yararlı ve iyileştirici olabildiği olabilir.
bazen
işbirlikli iletişim ve psikolojik danışman ile danışan
Yukarıdaki tüm koşulların sağlandığı bir ortamda terapi büyük ihtimalle nitelikli bir şekilde sonlanacaktır. Bireyler gerçek hayatlarında sürekli yargılandıkları,
gerçekten
dinlenildiklerini
hissetmedikleri için terapi ortamında danışmanın, bireyin aslında değerli olduğunu, kendisinin orada onun için bulunduğunu
hissettirmesi
gerekir.
Danışanın psikolojik danışman tarafından sağlanan
adımları
güvenli, kabul edici ve saydam bir ilişki ortamında
atabileceği karşılıklı güven ve kabulle bir danışma
sahip olduğu özgürlüğünü kullanarak, yaşamında
ortamının hazırlanmasına denir. Terapötik ilişki,
sahip olduğu ve daha önce yüzleşmekten kaçındığı
PERSONA 8
ve algı yanılgılarının bulunduğu alanları incelemeye
anlamları, doğru ve gerçekçi bir biçimde hissetmesi
ve kabul etmeye başlar(Ergene,2015). Danışan ve
bu bunları danışana yansıtması anlamına gelir.
danışmanın oturuş biçimindeki doğallık, dinginlik
Etkili şekilde kullanıldığında empati danışanın
danışanın kendisi olmasına, duygu ve düşüncelerine
güvende olma duygusunu, anlaşılma hissini ve
daha kolay ulaşmasına yardım eder.
yardım
Koşulsuz olumlu kabulden kastedilen şey
etme
süreciyle
ilgili
doyumunu
arttırmaktadır.
onay değil, insanın hata ve yanlış yapabileceği ile
Danışanın cümlelerini aynen tekrar etmek
ilgili hoşgörülü bir yaklaşımdır. Aslına bakılırsa
empati kurmak demek değildir. Empatide ifade
Voltaire’in
ama
edilen duygunun şiddetine dikkat etmek ve o
görüşlerinizi söyleme özgürlüğünüzü sonuna kadar
duygunun şiddetine uygun tepki vermek gerekir.
destekliyorum.”
denebilir
Bunun için iyi bir dinleyici olmak, danışanın açık
koşulsuz kabul. Carl Rogers, “koşulsuz kabul”
olarak ifade ettiklerinin ötesinde ne demeye
kavramıyla danışanın sadece insan olduğu için
çalıştığını
saygı gösterilmesini anlamış ve bunu hümanist
olduğunda birey de kendinin farkına varacak,
boyut içinde değerlendirmiştir. Aşağıda konuyla
anlaşıldığını hissedecek, danışmadan aldığı doyum
ilgili olumlu ve olumsuz diyalog örneği verilmiştir.
artacaktır.
“Görüşlerinize sözüne
katılmıyorum paraleldir
da
sezinleyebilmek
Danışma
Örnek.1 Danışan (18 yaşında erkek lise öğrencisi) : Öğretmenlerin
bizleri
küçümseyici,
azarlayıcı
davranışlarından bıktım.
gösteremeyeceğimizi
sürecinde
gerekir.
Böyle
asla
empati
düşündüğümüz
bireyler
olabilir. Katiller, şiddet suçluluları, istismarcılar vb. empatik yaklaşırken katilin cinayetini, istismarcının suçunu onaylamamız gerektiği düşüncesi bizi ilk
Danışman: Bence öğretmenleri biraz anlamak
rahatsız eden konudur. Fakat empatik yaklaşımda
gerekir,
davranışlar
kişinin olumsuz eylemleri onaylamak zorunda
gösterdikçe, öğretmenler de azarlayıcı ve suçlayıcı
değiliz. Yalnızca yaşananları, hissedilenleri ve
oluyor.
süreci anlamak yeterlidir. Diğer türlü danışana karşı
öğrenciler
büyümemiş
ön yargılı olmak danışmanın niteliksiz bir şekilde Açıklama: Danışman, danışanı hiç anlamamış ve
sonlanmasına sebep olacaktır. Aşağıda yer alan
suçlayıcı öğretmen davranışını öğüt vererek haklı
Örnek.2 ve Örnek.3 ile doğru ve yanlış uygulamalar
göstermiş.
gösterilmeye çalışılmıştır.
Geçerli olabilecek yansıtma: Öğretmenlerinizin
Örnek.2
size karşı olan suçlayıcı ve yargılayıcı tutum ve söylemleri benli saygınızı. öz değer duygularınızı
Danışan: Annemle olan duygusal ilişkilerimin hiç
azaltıyor
kararlılığı olmadı. Bir yılda üç yüz altmış gün varsa
ve
küçültücü,
edilgen
duygular
bunun yüz otuz günü barışık, iki yüz otuz günü
hissetmenize neden oluyor.
küskünlükle geçmiştir. Kendi öz annemle böyle bir Terapötik
iletişimin
en
önemli
ilişkiyi yaşamam özgüvenimi sarsıyor.
koşullarından biri de empatidir. Carl Rogers’a göre empati, psikolojik danışmanın, danışanın yaşadığı
Danışman: Annenle ilişkilerinin nedenini ortaya
ve yaşamakta olduğu duyguları, bilincindeki özel
çıkararak onunla hep barışık kalmanın yollarını aramalısın.
PERSONA 9
Açıklama: Danışmanın yansıtmasında ne yeterli
Sonuç olarak aslında günlük kişilerarası
içerik yansıtması yapılmış ne de duygu yansıtması..
ilişkilerde de çok önemli olan iletişim biçimi
Sadece
psikolojik
öğüt
verilmiştir.
Danışanın duyguları
üzerinde
anlaşılmaya çalışılmamıştır.
danışmada iyileştirici
Danışanlar
Örnek.3
olmadıklarını
kullanıldığında etkiye
bireyler
sahip
olmaktadır.
yargılanmadıklarını,
yalnız
düşündüklerinde
ve
kendilerini
Danışan: İşte patronumu memnun etmek için
güvende hissettiklerinde sorunlarının çözümü için
elimden geleni yapıyorum.
çaba göstermeye istekli hale geleceklerdir. Yazımı empati kurmanın önemi anlatan çok sevdiğim şu
Danışman: Patronunu memnun etmek işinden
cümle ile bitirmek isterim: “Her danışan yaşamının
epeyce
bir yerlerinde kanat çırpmış bir kelebeğin dünyanın
bunalıyorsun
ve
umutsuzsun,
işini
kaybetmekten korkuyorsun. Açıklama: Duyguya ve içeriğe yeni eklemeler
başka bir yerindeki hava akımını değiştiren bir kaos neticesinde şu an durduğu noktada durmaktadır.”
yapılmış. Yüzeysel duyguların ötesine geçilerek derindeki duygulara inilmiş.
Burcu YAPAR Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
PERSONA 10
TELEVİZYONUN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Televizyon ortaya çıktığı günden beri insan
2004:271). Kimi uzmanlara göre televizyonun
hayatının
çocukları bu derece etkisi altına almasında tek etken
vazgeçilmez
bir
parçası
haline
gelmiştir. Geleceğimiz olan çocuklar ise bu
çocukların
yaygın
aracından
düşkünlüğü değildir. Sürekli çalışmak zorunda olan
düzeyleri
ebeveynlerin ilgisizliği ve zamansızlığı çocukları
çocukların yaşlarına, gelişimlerine, ailesel ve
televizyona yöneltmektedir. Televizyonun çocuklar
çevresel faktörlerine, izledikleri programların
üzerindeki başlıca etkileri: Tüketim toplumu bireyi
içeriklerine bağlı olarak farklılıklar gösterir.
olmaları üzerine etkileri, cinsel kimliğin oluşması
Dikkat edilmesi gereken televizyonun bilinçli
ve karşı cinsle olan ilişkiler üzerine etkisi, şiddet
bir şekilde kullanılmasıdır. Ancak günümüz
eğilimlerine
çocukları eğitici-öğretici içerikli programlardan
başarıya etkisi, kültürel yabancılaşmaya ve dildeki
ve
etkin
kitle
etkilenmektedirler.
ziyade
iletişim
Etkilenme
ebeveynlerinin
programları
tercih
açığa
kaydedilen çıkmaktadır.
alt
düzeye
düşünmeye
sıra
ve
getirdiği
gerekmektedir.
Ebeveynlerinden yeterli ilgiyi göremeyen ve onlarla zaman geçirmeyen
çocuklar
televizyona
indirmesi
televizyonun
meydana
edilmesi
ise aile içi ve dışı toplumsal en
olan
olumsuz davranışlara da dikkat
Ebeveynlerinden yeterli ilgiyi göremeyen ve onlarla zaman geçirmeyen çocuklar ilgilerini televizyona yönlendirmektedir.
Televizyon yanlış kullanıldığında ilişkileri
yanı
çocuklarda
kalan çocuğun, yaşamının belli bu
okumaya,
Bunların
gönderilen
mesajlar karşısında korunmasız
mesajlar
etkisi,
programlarına
yozlaşmaya etkisi şeklinde sıralanabilir.
ettikleri
izlemektedirler.
Televizyondan
dönemlerinde
televizyon
ilgilerini
yönlendirmektedir.
Ebeveynleri tarafından ihmal edilen
bakımından çocuğun toplumsallaşmasının baş
çocuk ise
olumlu olumsuz
içerik ayrımı
düşmanı olabilmektedir. Postman’a (1994:90)
yapmadan ilgisini çeken programları izlemektedir.
göre; en küçük çocuklar dahi televizyon
Olumsuz
izlemekten men edilmezler. En kötü yoksulluk
programlardaki kahramanları rol-model alan çocuk,
bile televizyondan vazgeçmeyi gerektirmez. En
bu kahramanların davranışlarını evde ya da okulda
iyi
sergileyebilmektedir.
eğitim
sistemi
bile
televizyonun
belirleyiciliğinden kurtulamaz. İlgi çeken uyarıcılara dikkatini yoğunlaştıran bir yapıya sahip olan çocukların hareket, renk ve ses birleşiminden oluşan televizyonlara ilgi duymaları olağan bir durumdur. Bazı araştırmalara göre, gelişmiş ülkelerde çocukların % 30’u her gün en az 3 saat 28 dakika televizyon izliyor, iki yaşında televizyonu açıp kapatabiliyor, orta öğrenimleri süresince 12 bin saat okulda, 15 bin saati de televizyon
önünde
geçirmekteler
(Ertürk,
içerikli
programları
izleyerek;
bu
Ülkemizde ise izlenen bazı dizi ve filmlerin (örn: Kurtlar Vadisi, Arka Sokaklar ) okullarda iletişim sorunları, akran zorbalığı, şiddet, istismar ve yaralama olaylarına neden olduğu görülmüştür. Günümüzde
pek
çok
etkisi
olduğu
bilinen
televizyonun gelişmekte olan çocuk beyni için taşıdığı olumsuz etki, çocukların televizyon izleme alışkanlıklarının kontrol edilmesi gereğini ortaya koymuştur. Çocukların dikkatlerini toparlayabilme sürelerinin kısalığı da göz önüne alınacak olursa,
PERSONA 11
televizyonda hızla akan görüntüler çocuklarda
ise; Olumsuz programların yanı sıra; bazı
konsantrasyon ve dikkat dağınıklığı oluşmasına
programlar çocukta sosyal davranışı geliştirme,
neden olabilmektedir. Ertürk’ün (2004:274) de
paylaşma, yardımlaşma duygusunu aşılama,
belirttiği gibi; Televizyonda görülen bombardıman
zihinsel gelişim ve dil gelişimine büyük katkılar
şeklinde hızlı geçen şeyler (örn: fragmanlar,
sunmaktadır.
reklamlar) çocuğun hızlı geçişler yapmasına ve
televizyonun olumsuz etkileri de göz ardı
yapılanmamış yanlış malzemeler almasına neden
edilmemeli, bu yönde çalışmalar yürütülmelidir.
Olumlu
olur. Böylece dikkat
etkileri
bulunsa
Çocuğun
süreklilik kazanmak
da
televizyondan
olumsuz etkilenmemesi için
yerine parçalanır ve
en
kaybolur.
büyük
sorumluluk
ebeveynler, öğretmenler ve
Çocuk içsel olarak
okul
psikolojik
anlamlar kuramadığı
danışmanlarına düşmektedir.
için bir şeyler inşa
Bu üçlü arasındaki iş birliği
edememeye
büyük
başlar.
önem
teşkil
Böylece televizyona
etmektedir.
teslim olan çocuk,
danışman
televizyon karşısında
kitle
pasif izleyici haline
sağlıklı kullanımı hakkında
Psikolojik velilere
iletişim
yönelik
araçlarının
geçer. Çocuk eğer günde 2-4 saatten fazla
bilgilendirici seminerler vererek ebeveynlerle
televizyon izlerse beyin fonksiyonları uyuşarak
iletişim halinde olmalı, çocukların izlediği
bağlantılar
program içerikleri
tembelleşir
ve
televizyonun
hakkında
ebeveynlerden
uyuşturucu etkisi ile beyin tek bir konuda
haftalık raporlar almalı ve bu konuda bilgi
odaklaşamayarak dikkat sürekliliğini kaybeder.
sahibi
Televizyon karşısında pasifize hale gelen çocuk
televizyon izleme saatleri ve izlenecek program
ilerleyen
içerikleri hakkında uygun kurallar belirlemeli ve
süreçlerde
akranlarıyla
iletişim
başlatma, iletişimi sürdürme, kendini açma,
olmalıdır.
Veliler
ise
çocukların
bu kurallardan asla taviz vermemelidir.
kendini ifade etme, diyalogu devam ettirme ve hayır
diyebilme
gibi
becerilerde
problem
yaşayacaktır. Önder ve Dağal’a (2006:174) göre
Mustafa ATAŞ Atatürk Üniversitesi
PERSONA 12
ÖĞRENME STİLLERİ VE ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ Öğrenme, bireyin yaşam süreci boyunca
Dunn ve Dr. Kenneth Dunn, eğitim/öğretim
yaşantılarıyla birlikte belli alanlarda kazandığı
hayatımıza
bilgilerdir. Öğrenme sürecinin sınırı yoktur. 7
kavramın doğru bir şekilde anlaşılmasıyla da
yaşından 77 yaşına kadar her birey, bir şeyler
okullarda
öğrenebilir ve hayatına uygulayabilir fakat bireyler
problemler ya azalmış ya da bitmiştir. Bu kavram,
belirli yaş aralığında normal kapasitelerinden çok
“Öğrenme Stilleridir”.
daha
fazlasını
öğrenir.
Özellikle
Havighurst
Gelişim Dönemlerini esas alırsak, “İlk çocukluk” ve “ Son çocukluk” dönemleri yani 2-12 yaş arası oldukça önemlidir. Birey, bebeklik döneminden çocukluk dönemine geçiş yaptığı sırada çevresinde bilmediği, henüz keşfetmediği yüzlerce eşya, olay vb. şeylerle karşılaşır. Bu yaş dönemlerinde bunları çözmek ve sonucunda neler olacağını “öğrenmek” ister. Aynı zamanda bu yaş aralığında çocuk, yeni bir kavramla da tanışır. “Öğretim”. Çocuklar, çağına ebeveynlerin
yaşanılan
Bu
birçok
Öğrenme stili, bireyin bir bilgiyi en iyi ve en kısa yoldan öğrenmesi için kullandığı yöntemdir. Öğrenme
stilimiz
karakteristiktir.
Bireyin,
davranışlarını ve elbette hayatını doğrudan etkiler. Öğrenme stili genel olarak aynı kalmak şartıyla yaşa,
cinsiyete,
coğrafyaya
göre
bazı
ufak
değişimler görebilir. 20.yy’ın ikinci yarısında hayatımıza giren bu kavramla birlikte, öğrenciler başta olmak üzere öğretim hayatının bir ucunu tutan her
bir
birey
köklü
değişimlere
gitmiştir.
vardığında
programları
değiştirilmiş,
öğretmenlerin
tutumları
onları
değişmiş
yenilikler
bekler.
gelmiştir.
elbette
ilk
kez,
olma”
ve
kavramlarıyla
nedenli
sokmuştur.
ders
anlamasını
“sınıf/okul
öğrenci
kavram
Okullardaki
öğretmenlerinin
“öğrenci
bir
okul
ve
Hayatlarında
yeni
vb.
olansa,
Asıl
önemli
öğrencilerin
kendilerini
keşfetmesi
kuralları”
olmuştur. Öğrenciler kendi
karşı
stillerini kavrayarak, okul
karşıya kalan çocukların,
hayatında
daha
başarılı
öğretim sürecinin henüz başındayken en kısa sürede
oldular, akran/öğretmen/aile üçgenindeki ilişkilerini
uyum sağlaması sağlanmalıdır. Bazı çocuklar sanki
onardılar, sınıf içerisindeki birçok olaya olan bakış
doğduklarından beri okul ortamı içerisindeymiş gibi
açısı
sessiz, sakin iken; bazılarıysa tam tersi durumdadır.
değişikliklerle
Yıllar geçtikçe durumları daha da kötüleşmektedir.
eğitimleri daha da etkili olmuş, öğretmenlerin
“Hiperaktif Çocuk” sıfatını yapıştırmaktalardır veya
öğrencileri üzerindeki bazı kalıplaşmış ifadelerinde
da bazı çocuklar çok iyi not alabiliyorken aynı
de azalma sağlanmıştır.
kelimeleri duyan bir başka çocuk neden iyi not alamıyor? İlkokul zamanlarımızda elbet kapıyı, pencereyi hep açıp kapayan bir kimse olmuştur. Peki, neden hep aynı çocuk veya çocuklar? Bu konu hakkında yapılan araştırmalar sonucunda Dr. Rita
geliştirdiler. birlikte,
Özellikle
müfredattaki
öğretmenlerin
lisans
Öğrenme stilleri 3 adettir. Her bireyin en az bir en çok üç stile sahip olduğu gözlemlenmiştir. Bu
stiller
sırasıyla;
Görsel,
İşitsel
ve
Kinestetik’tir.
PERSONA 13
ÖĞRENME STİLLERİ
GÜÇLÜ YANLARI
GÖRSEL
İŞİTSEL
KİNESTETİK
Gördüklerini hatırlar.
Duyusal bellek zayıftır.
Plan ve program yapmayı sever.
Karmaşık konuları sevmezler.
Detaylarla ilgilenir
Bilgi yazılı olmadıkça kavrayamayabilirler.
Uzak geleceği düşünür
Müzik kapasiteleri yüksektir.
Uzun süre sessizce okuyamazlar.
Hatip olabilir
Resimli anlatımları sevmezler.
Anlatım becerileri yüksektir
Yüzleri pek hatırlamazlar.
Kelime dağarcıkları geniştir.
Hemen hemen her şeye atılırlar.
Dil öğrenimi hızlıdır.
Çok konuşma ve hareketlidirler.
Kişiler arası ilişki kabiliyeti yüksektir.
Yazma konusunda berbattırlar.
Düzeni pek sevmezler.
kurmasıyla ve de yapacağımız el/kol hareketlerini
GÖRSEL ÖĞRENCİ Dış organıyla
dünyayı daha
ve
kuvvetli
öğrenmeyi yapar.
görme Öğretim
hayatlarında, her zaman planlı olmak ister ve yaptığı haftalık, aylık programların dışına çıkmak istemez. Resim gerektiren işlerde oldukça iyidir. Anlattıklarını oradan yaşıyormuş gibi anlatır. Uzak geleceğe yönelik plan yapar ve bu yüzden eş konusunda oldukça
sıkıntı
ZAYIF YANLARI
yaşar.
onun iyi bir şekilde görmesiyle, daha kalıcı olabileceğini unutmamalıyız. Görsel öğrenciler genel olarak sınıf içerisinde çok sıkıntı yaşamazlar fakat arka sıralara oturtarak veya da ders içeriğinde yeterli görsel materyal kullanmamak, onun için büyük
çizerler
içerisinde
ve
en
bu
çıkıp işlemi yaptırmak ve tekrarlattırmak). Ebeveynlerin kuracağı
görsel
iletişimlerde
çocuklarla kesinlikle
onların görebileceği bir şekilde
önemlisi
şikâyetlerini
öğretmenin tahtaya yazdıklarını
GÖRSEL ÖĞRENCİYLE İLETİŞİM
Öğretmenlerin
bir rol biçmesi önemlidir (örneğin; tahtaya
sınıf
eksiksiz not tutmaya çalışır.
olur.
stildekilerle sınıf içi iletişimde tahtaya etkin
Genellikle sessiz öğrenci profili
problem
dile
getirmesi
beklenir. Çocukla kurulan iletişim bağının gerilmemesi için görsel çocukla, aile içerisinde
yapılacak
konuşmalarda
görsel
bir
materyalle desteklenmiş iletişim veya da yüz yüze Öncelik olarak bu stildeki bir öğrenciyle
iletişim daha sağlıklıdır.
kuracağımız iletişim yolunda onunla göz teması
PERSONA 14
Bir bilgiyi “yaparak” kalıcı öğrenebilirler. Diğer
İŞİTSEL ÖĞRENCİ Dış dünyayı ve öğrenmeyi duyu organıyla daha kuvvetli yapar. Öğrenim hayatlarında, genel olarak derse
göre akademik başarı gösterir.
Matematik gibi formül isteyen derslerde sıkıntı yaşayabilir ama tam tersi edebiyat, tarih vb. derslere yüksek başarı gösterir. Dil öğrenimi iyidir. Kelime dağarcıkları geniştir. Hızlı okuma yapmayı sevmez.
türlü bilgi geçicidir. Grup çalışmalarında oldukça iyidir. Yönetme kabiliyetleri yüksektir. Hareket gerektiren alanlara yönelirler özellikle Beden, Arkeoloji,
duyar. Müzik alanında diğer stillere göre daha yeteneklidir. Müzik aletini öğrenmesi kolaydır. Okul
derslerinde
öğrenebilmek
bir için
bilgiyi müziği
kullanabilir.
Okul içerisinde öğretmenler öğrencileriyle
mutlaka
tonlamalarına dikkat ederek ve seçici İşitsel
konuşması öğrenci,
istenilir. kelimelerin
gücüne inanır ve iletişimlerinde kelimelerin kullanılış biçimine göre hareket eder. Öğretmenler, işitsel öğrencilerle ilgili bir problemin çözümü için mutlaka sessiz, karmaşa olmayan bir ortam bulmalıdır. İşitsel öğrencinin seslere olan özel
dikkatinin
önemlidir.
dağılmaması
Ebeveynlerse
örnek
verilebilir.
gruptadır! KİNESTETİK ÖĞRENCİYLE İLETİŞİM Bu stildeki öğrenciler okul içerisinde genellikle “Hiperaktif” veya “İlgi manyağı” sıfatları alır.
Öğretmenler
kinestetik
öğrencilerle
iletişiminde öğrencinin birçok duyusuna yönelik olmalıdır.
Örneğin,
görsel
bir
materyal
ile
konuşurken, ses tonunu da fark edilebilir ve vurgulu yapmalıdır. Kinestetik öğrenciler, okul kurallarına
İŞİTSEL ÖĞRENCİYLE İLETİŞİM
işitsel
vs.
“Hiperaktif” sıfatı verilen öğrencilerden birçoğu bu
Kendi kendilerine konuşmayı çok sever, bu yüzden “çok konuşkan bir çocuk” şikâyetlerini fazlasıyla
Coğrafya
öğretmen
işitsel
kolaylıkla uyum sağlayamayabilir, bu yüzden öğretmenler,
öğrencisine
karşı
iletişiminde
önyargısız ve sabırlı olmalıdır. “Sabır” anahtar kelimemizdir. Ebeveynlerse, kinestetik çocuklarıyla iletişiminde
kesinlikle
“sabırlı”
olmalıdır.
Çocuklarının onları dinlemesi için ödül yöntemi uygulanabilir(örneğin; dışarıda top oynayabilirsin). Kinestetik çocuğun dikkatini çekmek için yine hareket gerektiren davranışlarla ödüllendirmek veya da cezalandırmak, onun dikkatini bir süreliğine sizin üzerine çekecektir.
için
çocuklarıyla
kurduğu iletişimde, kızdıklarını ses tonuyla belli etmelidir. Sevindiği bir durum için de aynı durum geçerlidir. KİNESTETİK ÖĞRENCİ Dış dünyayı ve öğrenmeyi bedeniyle daha kuvvetli yapar. Öğrenim hayatlarında, planlı olmayı çok umursamaz. Planı ve programı sadece kolaylık olarak görür. Derslerde ve özellikle sınıf içerisinde birçok problem yaşayabilir zira bu stildeki çocuk oturmayı, sessiz kalmayı vb. durumları pek sevmez.
PERSONA 15
EBEVEYNLER NE YAPABİLİR? Ebeveynler,
çocuklarının
akademik
başarısının yüksek olmasını ister. Bu noktada, yapılması gerekenler çocuğun öğrenme stilinin okul hayatının henüz başındayken
en
öğrenilmesidir.
Böylece
çocuğunun
stilini
öğrenen çocuğunun başarısına
doğru
şekilde
ebeveyn, akademik destek
vermek
için o stilin odak noktasına göre hareket edecektir. Ebeveynlerin çocuğa olan yaklaşımında belirli bir seviyeden aşağı olmaması özen gösterilmelidir. Çocukla iletişime geçerken,
onun yaptığı hataları yüzüne vurup onun “beni sevmiyorlar” düşüncesine bürünmesini istemeyiz. Bu yüzden, çocukla yüz yüze onun öğrenme stiline uygun hareket konuşarak
ederek,
ya
ya
sadece
konuşurken
dokunarak ya da yazılı aile
kuralları
yaparak
çocuğun
aile
dengeyi
içi
bozmaması sağlanabilir.
da Aile
bireyleri birbirlerini iyi tanımalıdır zira sorunların kaynağı genellikle bireylerin kendi stilini ve karşısındakinin stilini bilmemesinden doğar.
Devrim KARABULUT Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
PERSONA 16
HİÇ KONUŞMADAN ANLAŞILABİLİR Mİ? - BAŞKA DİLDE AŞK FİLMİ 2009 / Türkiye / 98 dk / Dram / ImDb:7,4 Özet: Çağrı merkezinde çalışan Zeynep ile işitme engelli Onur’un ilişki kurma çabaları anlatılırken işitme engelli bir bireyle empati kuruyor ve çevrenin tutumlarını izliyoruz.
Onur, kendini engelliyle kabullenmiş, cesur ve toplumda birey olarak yer alma çabasında
olumsuz yargılara rağmen birliktelikleri için çabaladıklarını görüyoruz.
bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Evinde eşyalarıyla bir düzen kurulu: ışıklı su ısıtıcısı ve
Zeynep, babası annesini aldattıktan sonra
kapı zili; yatağı titreyerek uyandığı alarmı; yazı
annesinin bu duruma susmasına ve babasının
tahtası ve not defterleri var. Onur’u izlerken engelli
baskıcı tavırlarına katlanamayıp evi terk etmiş.
bireylerin karşılaştığı zorlukları, özellikle toplumsal
Arkadaşının yanında yaşarken girdiği iş yerlerinin
engellemeleri hissediyoruz. Engelli bir birey olarak
sonuncusu olan çağrı merkezinde ağır çalışma
toplumun olumsuz bakışlarından etkileniyor. Aynı
şartlarına karşı verdiği mücadeleyi görüyoruz. Her
zamanda annesinin açtığı dükkanda çalışmayı
gün bir aynaya gülümseyerek saatlerce tanımadığı,
reddedip ekonomik özgürlüğü için kütüphanede
görmediği onlarca insanla konuşmasının ve
çalıştığını, tek başına yaşayarak ayaklarının
patronunun ısrarlarına karşı birlikte olmak
üzerinde durduğunu, bedensel eksikliğini
istemediğini anlatmasının bıkkınlığı hissediliyor.
ödünleyerek bir takımda kürek çektiğini, engelli ve
İnsanlar konuşuyor ama dinlemiyor, annesi
engelli olmayan bireylerden oluşan bir sosyal
susuyor, patronu istemediğini anlamıyor.
çevresi olduğunu, toplumun tabiriyle engelli
Bunlardan bıkmışken bir gün hayatının erkeği
olmayan normal bir kız arkadaşıyla çevredeki tüm
karşısına çıkıyor: Onur. Hiç konuşmuyor,
PERSONA 17
duymuyor! Başta nasıl davranacağını bilemese de, Onur’un dediği gibi kendisi olduğunda birbirleriyle anlaşma, alışma çabaları başlıyor.
Yan karakterlerden Kamuran, travmatik bir yaşantı sonucu evden dışarıya çıkmaktan korkar(agorafobi). Evden başka bir yere gitmek kaygı verir, çünkü dışarısı zarar verebilecek olası yaşantılarla doludur. Kamuran’ın, Zeynep ve Onur’un birlikteliği ve onlardan aldığı destek, korkularıyla yüzleşmesi için yardımcı olmuştur. Onur’un iletişim kurma yollarının yazmaçizme, işaret dili ve dudak okuma olduğu görülüyor. Dudak okumak için diyalog kurarken yüzüne bakılarak konuşulmasını istiyor çünkü bakmamak onun için iletişimi kesmek anlamına geliyor. Zeynep daha iyi iletişim kurmak için işaret dili öğrenene kadar geçen zamanda yazarak, mesajlaşarak ve dudak okuma aracılığıyla iletişim kuruyorlar. Ailesiyle olan ilişkisini incelediğimizde; kendisine yetemeyeceğini düşünerek annesi aşırı korumacı, babası ise dışlayıcı bir tutum sergilediği fark ediliyor. Babası konuşmaya çalışırken çıkardığı seslerden utandığı ve engelli bir çocuğunun olması sorumluluğunu almak istemediği için evi terk ediyor, annesi de bu gerçeği bir kadın için terk etti diyerek oğlunu korumaya çalışıyor. Onur’un, babam bile beni dinlemiyorsa kimse dinlemez diyerek genelleme yaptığı ve konuşmaya çabalamaktan vazgeçtiğini anlıyoruz. Onur’un oldukça agresif tepkileri ve sinirli bir yapısı olduğu göze çarpmaktadır. Grup konuşmalarını takip etmekte zorlanmakta ve bazı durumları anlamadığı için sinirlenmektedir: Zeynep’in evinin önünde çıkan kavga ve protesto sırasında polisi yanlış anlayıp tepki vermesi
PERSONA 18
olaylarında görüldüğü gibi. Babasının gitmesinden
“Sana büyük bir sır söyleyeceğim, korkuyorum
kendini suçlaması ve yaşadığı utanma duygusu da
senden”
Onur’un agresif davranmasını tetikliyor.
Herkes korkuyor:
Anlamadan sinirle tepki verdiği zamanlar,
Onur ağzından çıkabilecek garip seslerden utanıp
Zeynep’in de iletişimlerinde engellenmişlik
konuşmaktan,
hissederek Onur’a agresif davrandığı görülüyor.
Zeynep’in terk etmesinden, engeli yüzünden mesleğiyle ilgili bir iş bulmaya
Toplumun ‘engelli kişinin ancak engelli
çalışırken atılmaktan korkuyor.
bir kişiyle birlikte olması’ gerektiği yargısını Onur
Zeynep tekrar iş değiştirmekten,
ve Zeynep üzerinde de hissediyoruz. Zeynep’in
iş arkadaşları da işsiz kalmaktan korkuyor.
arkadaşlarının bakışını ‘sağır olmasa yakışıklı
Onur’un annesi çocuğunun üzülmesinden,
çocukmuş’, ‘herkes biter diyordu, büyük sürpriz
Kamuran evden çıkmaktan korkuyor.
yaptınız’, ‘benim bir tane bile anormal ilişkim
Herkes, herkesten korkuyor...
olmadı’ ifadeleri yansıtıyor. Onur’un annesi ise Zeynep’i ilk gördüğünde işaret diliyle konuşuyor
Bir gün,
ve işaret dili öğrenmeye başladığında Zeynep’e
Kamuran dışarıya adım atıyor,
‘insan ilk başta hevesli oluyor ama sonra geçiyor’
Onur’un annesi, oğlunun gerçekleri bilmesiyle
diye yaklaşıyor. Zeynep’in ailesi engelli biriyle
yüzleşiyor,
olduğunu öğrendiğinde ise babası ‘biz senin neyini
Çağrı merkezindeki çalışanlar haklarını savunuyor,
eksik ettik de, eksik bir adamla birlikte oluyorsun’
Onur Zeynep’e güvenerek onun yanında
diyerek birlikteliklerine karşı çıkıyor.
konuşmaya çalışıyor Zeynep Onur’un kapısını tekrar çalıyor. İletişim kurmak herkes için bazen korku gibi olumsuz duygular barındırıyor olsa da; zamanla yine başkalarından destek alarak güveniyoruz. Bir gün kapı çalıyor ve “Ceketimi burada unutmuş olabilir miyim?” diye soruluyor. Kim bilir kaç kez çalınıyor? Yavaş yavaş yaşadıkça öğreniliyor; korkmadan adım atmak, çalışmak, konuşmak, sevmek...
Sehile KURT Marmara Üniversitesi
Kaynakça
PERSONA 19
TEKNOLOJİNİN ÇİFT, AİLE İLİŞKİSİ VE İLETİŞİME ETKİSİNE DAİR BİR RÖPORTAJ Bize biraz kendinizden ve alanda
danışmanlık merkezinde ergen, yetişkin çift ve
yaptıklarınızdan bahseder misiniz?
ailelerle çalışmalarımı sürdürüyorum. Bunun
Ben Nesteren Gazioğlu. Koç Üniversitesi
dışında çift aile terapileri derneği yönetim kurulu
psikoloji bölümü mezunuyum. Şuanda Maltepe
üyesiyim. Aynı zamanda Parents dergisinde düzenli
Üniversitesinde doktoramı bitirmek üzereyim.
olarak köşe yazılarımı sürdürüyorum. Bir yandan
Doktora tez konum internet bağımlılığı üzerine, bir
da Maltepe Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri
araştırma yapıyorum. Orta ve geç yetişkinlikteki
Fakültesi ve Eğitim Fakültesinde Psikoloji alanında
internet kullanımı inceliyorum. İnternet bağımlılığı
dersler veriyorum. Öğretim görevlisi olarak
benim özel ilgi alanlarımdan bir tanesi. Bunun yanı
çalışıyorum.
sıra 2009 yılında açtığım aile psikolojik
PERSONA 20
Hızla gelişen teknolojinin iletişime, çift ve
büyük harflerle bağrışmalar, çağrışmalar hepsi
aile ilişkilerine olumlu etkileri nelerdir?
sanal dünya üzerinden gidiyor. Burada kayıp olan
Teknoloji herhangi bir ürünün herhangi bir
şey duygu. Sanal ortamda duygunun akması çok
objenin zaman içerisindeki değişimidir. Diyelim ki
zor. Duygu akamadığı içinde çiftler çok hızlı
çamaşır makinası. Çamaşır makinasının eski haliyle
biçimde
şu anki arasında büyük bir fark var. Esasında bu bir
kopabiliyorlar. Bir anda bitti artık bu ilişki deyip
teknolojik gelişimdir. Aynı şekilde iletişim ve
facebooktan
etkileşim alanlarında da teknoloji gelişmeye ve
getiriyorlar. Birbirlerini engelliyorlar. Engellediği
araçlar olarak yaşantımızı kolaylaştırmaya devam
kişi nasıl ulaşabilecek, nasıl kendini anlatabilecek,
ediyor. Örneğin telefonlar. Eskiden farklı bir
nasıl temas kurabilecek? Ulaşım kapıları bir anda
varken
görüntülü
kapanmaya başlıyor. Tabi bunlarda teknolojinin sert
konuşabildiğimiz birbirimizle anında temas halinde
yönleri olabiliyor. Bir yönden de bağımlılık noktası
canlı yayınlar yapabildiğimiz cihazlarımız mevcut.
var. Bireylerden bir tanesi teknolojiyi bağımlı halde
Bunlar tabi ki teknoloji olarak hayatımıza yansıyor.
kullanıyorsa ilişkiyi olumsuz şekilde etkiliyor.
Teknoloji, bu kadar yoğun tempolar içerisinde
Bağımlı olan birey bütün yatırımını, zamanını,
hayatımızı
parasını, enerjisini sanal ortama adamaya başlıyor
telefon
sistemi
şimdi
kolaylaştırıyor.
En
büyük
birbirlerinden
ilişki
birbirlerini
avantajlarından bir tanesi bu. Hem iletişimi hem
ve
normal
zamanı kolaylaştırıyor. Örneğin eskiden biz yolda
kaybolmaya başlıyor.
ayrışabiliyorlar, ilişkisi
gerçek
yok
yaşantıda
haline
ortadan
kaybolurduk. Bulmaya çalışırdık. Sürekli sağa sola sorardık nerede diye. Şimdi bir konum paylaşarak hemen birbirimizi bulabiliyoruz. Teknoloji bir yandan da insan ilişkilerine de olumlu yönde katkı sağlayabiliyor. Örneğin uzak yerlere giden çiftler eskiden birbirlerinden haberdar olamazken şimdi anında fotoğraf paylaşabiliyorlar. “Bak buraya geldim.
Seni
çok
özledim.”
diyerek
kalp
gönderebiliyorlar. Emojiler vasıtasıyla duygularını birbirlerine aktarabiliyorlar. Bu anlamda ilişkinin sürdürülmesine katkı sağlayan olumlu yönleri var. Bunların yanı sıra olumsuz etkileri nelerdir? İnsanların normal yaşamdaki iletişim becerileri yavaş yavaş sönmeye başladı. İnsanlar nasıl başa çıkacaklarını, çatışma ortamında ne yapacaklarını bilemeyebiliyorlar. Göz göze temas kurup nasıl iletişim kuracakları noktasında sıkıntı yaşamaya
Peki bu bahsettiğiniz olumlu ve olumsuz etkiler çiftlerin çocuklarıyla olan iletişimi ne yönde etkiler?
başladılar. Bu sebepten dolayı ilişkiler genellikle
Hem olumlulardan hem de olumsuzlardan
mesajlar üzerinden yürümeye başladı. Tartışılacak
bahsettik. İkisini bir harmanladığımız zaman ortaya
gelip
çıkan tabloda aileyi düşünmek, aileyi baz almak
anlatılması gereken bütün meseleler mesajlar
gerekiyor. Bu tablo içerisinde ailede etkilenen
üzerinden yazılıyor. Kızgın yüzler gönderilebiliyor,
başka bireylerde var. Yani bu çiftin dışında
konular,
hayal
kırıklıkları
yüz
yüze
PERSONA 21
çocuklarda var. Çocuklar ebeveynlerini model
alabiliyor. Aile içerisinde anne “Bizim çocuk da
alıyorlar. Ebeveynler nasıl bir iletişim modeli
ergenliğe
sergiliyorsa çocuklarda benzer bir iletişim modeli
geçiriyor, odasından çıkmıyor.” diyor. Esasında kişi
üzerinden
Örneğin
orada bağımlılık üzerinde tecrübesini arttırıyor.
ebeveynler sert mizaçlı, birbirlerine bağıran bir
Bağımlı olduğu objeyle iç içe geçmeye başlıyor.
iletişim modeli sergiliyorlarsa çocuklarda bir süre
Tespit edildiği zamanlarda alt yapılarına bakmamız
sonra kendilerini bağırarak ifade etmeye başlıyor.
gerekiyor. Sanal ortamda bağımlılığın alt türleri
Ebeveynler kendilerini bir cihazın içine geri
var. Online oyun bağımlılığı mı, online sex
çekiyorlarsa çocuklarda bir süre sonra cihaz talep
bağımlılığı mı, online alış veriş bağımlılığı mı,
edip kendilerini geri çekmeye başlıyorlar. Bu gibi
online ilişki bakımlılığı mı alt kategorisi nedir ona
durumlarda bir salonun içerisinde yan yana oturan,
bakmak gerekiyor. Kişi sanal dünyayı kullanarak
ama hepsinin elinde kendi cihazları olan ve hepsi
gerçek yaşantıdan kaçmış oluyor.
başka âlemlerde, dünyalarda olan bir aile yapısı
İletişim sorunlarını veya eksikliğini o şekilde
karşımıza çıkıyor. Ki aileyi bir arada tutan en
telafi mi etmiş oluyor?
gitmeye
yöneliyorlar.
önemli unsurlardan bir tanesi de birlikte kaliteli
girdi.
Yani
İnternette
normal
biraz
yaşantı
fazla
içerisinde
vakit
bir
zamandır. Kaliteli zaman candan cana iletişimin
problemi, sıkıntısı var. İletişimle ilgili olabilir.
kurulduğu, candan cana bağların sağlandığı ve
Çözemediği büyük bir problemi olabilir. Ama
anlayışın daha aktif olduğu sistemdir.
normal yaşamla iletişim ve bağ kurup bunu çözmek
Çiftlerin iletişimi doğrudan etkileyen internet,
yerine sanal dünyaya kaçıyor. Diyelim ki cildimde
sosyal medya, oyun bağımlılığı hakkında
yara çıkmaya başladı. O yaraya bakmam gerekiyor.
neler söylemek istersiniz?
O yarayı araştırmam gerekiyor ki o yarayı tedavi
İnternet, cihaz, online, ekran bağımlılıkları
edebileyim. Ama o yaranın üzerine bir saat
da normal diğer bağımlılıklarla aynı şekilde tezahür
koyarsam, kıyafet koyarsam ve sürekli kapatırsam o
ediyor. Hepsinin farklı isimleri var ama alt yapıya
yara orada büyümeye devam eder. Bireylerde
baktığımızda tek söylenebilecek şey bağımlı.
normal yaşantıdaki problemlerine bakmıyorlar,
Bağımlı bireyler o cihazın yoksunluğu sırasında
orayı kapatıyorlar. Sanal dünyaya kaçıp kendilerini
kriz geliştirmeye başlıyorlar. Sürekli o cihaza
rahatlatıyorlar. Ama oradaki yara, gerçek hayattaki
ulaşacakları anı düşlememeye başlıyorlar. İnternette
problem orada durmaya ve büyümeye devam
olacakları anı hayal etmeye başlıyorlar. Engelleme
ediyor. Problem büyüdükçe birey daha da fazla
yaşadıklarında büyük bir hayal kırıklığı, öfke
sanal dünyaya kaçıyor.
hissetmeye başlıyorlar. Yani aşerme ve yoksunluk
Bu bahsettiğiniz bağımlılıklar sebebiyle size
belirtileri dediğimiz diğer bağımlılıklardaki bütün
başvuranlar oluyor mu?
unsurlar aynı sanal bağımlılıkta da meydana
Gün geçtikçe internet bağımlılığı dile
çıkabiliyor. Sanal ve internet bağımlılıklarının
gelmeye başladı. Halk arasında konuşulmaya ve
farklı bir yönü ise biraz geç tespit edilebiliyor.
adlandırılmaya başlandı. Zaman zaman yanlış da
Örneğin
çıkarsa
adlandırılıyor tabi. Benim eşim internet bağımlısı
davranışlarından kokusundan, hal ve tutumlarından
oldu diyorlar ama gerçekten kriterlere baktığımızda
anlarız ki bağımlı. Ya da bir madde bağımlısı
bağımlı
çıkarsa çok çabuk tespit edebiliriz. Ancak internet
azımsanmayacak kadar sayıda bireylerinde internet
bağımlısı bireylerin tespit edilmesi çok uzun zaman
ve ekran bağımlısı olmaya başladığını görüyoruz.
bir
alkolik
karşımıza
olmadığını
görüyoruz.
Fakat
PERSONA 22
Bu ilişkileri de negatif yönde etkilemeye başlıyor.
geliştirmesi
Özellikle çocuksuz olan bireylerde farklı şekilde
yaşamdaki problemlerim ne, beni memnun eden
çıkabiliyor. Yeni evleniyorlar. Aynı ev içerisinde
şeyler ne, memnun etmeyen şeyler ne, benim
yaşamaya başlıyorlar. Sonrasında şöyle bir cümle
partnerimden beklentilerim ne sorularına bireysel
duyuyoruz: “Benim eşimde evlendikten sonra
olarak net bir yanıt vermeleri gerekiyor. Bazen çok
kendini
verdi.”.
kontrolcü yapıda olan partner sürekli olarak
Televizyonda, bilgisayarda ekran bağımlılığıdır.
karşısındakine “ kalk o bilgisayarın başından”
Bazen de şunu görüyoruz aile içerisinde çocuklar
diyebilir. Ve karşısındaki kişi sadece bilgisayarda
kaçıyor. Sürekli telefon elinde oyun oynuyor. O
biraz zaman geçiren, bağımlı olmayan birisi bile
zaman şunu sormak gerekiyor: “Aile içerisi çok mu
olabilir. O yüzden ilişkideki çiftin alt dinamiklerine
eğlenceli ki onlar kaçıyor?” Yani aile içerisinde bir
bakmak gerekiyor. Eğer ilişki içeresinde bireyler
problem, sıkıntı var ki oradan kaçıyorlar. Neden
kendilerinin
kaçtıklarını bulmak gerekiyor. Asıl sıkıntı burada.
karşılaşıyorlarsa hemen başvurmaları gerekiyor.
Çift ilişkisinde başvurular sırasında bağımlılıklar
Çünkü
semptom olarak karşımıza çıkıyor. Daha derine
karmaşıklaşmadan kısa bir şekilde analiz edip
baktığımızda
başka
ortaya ilerlenecek yol haritası çıkartılabiliyor. Ama
karşılaşıyoruz.
Yani
bilgisayara,
televizyona
temel
problemlerle
vücudumuza
bir
virüs
girdiğinde bu bizde semptomlar yapar. Burnumuz
gerekiyor.
Benim
şuan
çözümleyemediği
problem
günlük
problemle
büyümeden
daha
da
eğer problem kemikleşmiş haldeyse bu sefer çalışma süresi, alanda daha fazla uzamış oluyor.
akar, gözümüz sulanır. Ama bunların hepsini yapan bir virüstür. Eğer biz göz akması, burun akmasına müdahale edersek virüs orda durmaya devam ettiği
Biz öğrencilere neler tavsiye edersiniz? Öğrencilere
tavsiyem
şu:
Öğrenciler
müddetçe başka şekilde çıkacak. Baş ağrısı
teknolojisiz olamaz. Öğrenciler özellikle gençler
yapacak. O yüzden temel mesele bu bağımlılığa
teknolojiyi
iten alt faktörü tespit etmekten geçiyor.
teknolojinin içerisini doğdu. Özellikle 90 ve sonrası
kullanacaklar.
Çünkü
herkes
bu
bütün kuşak hepsi teknolojinin içerisine doğdu. E
Genelde çiftler hangi noktada terapiye gidiyor
teknoloji olmadan yaşamaları çok zor. Mesela ben
veya size göre ne zaman gelmeliler?
doğduğumdan beri şemsiye var. E şemsiye olmadan
Genellikle bireyler ilk etapta sıkıntılarını, problemlerini kendileri çözümlemeye çalışıyorlar. Tek taraflı bir çaba olabiliyor bazen. Yani bir taraf diğer tarafı kontrol altın almaya ve değiştirmeye çalışıyor. Fakat öbür kişi değişmekle ilgili herhangi bir adım atmıyor. Çünkü işbirliği olması gerekiyor. %50
%50
iki
tarafında
işbirliği
sağlaması
gerekebiliyor. İş birliği sağlanamayan durumlar bu sefer daha şiddetli tartışmalara yol açabiliyor. Ve bu şiddetli tartışmalar sonrasında da zaman zaman ani bir boşanma kararı, aile içeresinde duygusal ya da fiziksel şiddet ortaya çıkabiliyor. Burada çiftlerin yapması gereken şey kendi kişisel farkındalıklarını
yaşar mıyım? Yaşarım ama şemsiye varken niye kullanmayayım gibi bir durum esasında. Sizlerde teknolojinin içine doğan bireyler olduğunuz için teknolojiyi
kullanacaksınız
ve
kullanmanızda
gerekiyor. Hatta bu devirde çok ekolojik yetişen bazı çocuklarla karşı karşıya kalıyoruz. Teknolojiye hayır, her şey organik olmalı diyorlar. Ama bir süre sonra bu kişilerinde normal yaşam becerilerinde sıkıntı yaşadıklarını görüyoruz. Onlarda sıkıntı yaşayıp terapiye başlayabiliyorlar. Bu durumda teknolojiyi kullanacağız ama teknolojinin bir araç olduğunu
unutmayacağız
amaca
dönüştürmeyeceğiz. Eğer kendimizde git gide artan
PERSONA 23
bir teknoloji kullanma ihtiyacı hissediyorsak, doyumsuzluk
yemeyen
bir
kullanım
ihtiyacı
hissediyorsak, 1 saat oynarken bu süre 5 saate
hissediyorsak, sürekli internette olma düşlemi yaşıyorsak o zaman biraz kendimizi sorgulamamız ve ne yöne gittiğimize bakmamız gerekiyor.
çıkıyorsa, internet olmadığı anda panik kaygı
Feyza Nur PÜSKÜLLÜ Maltepe Üniversitesi
PERSONA 24
DÜNYAYI “ŞİDDETSİZ İLETİŞİM” DİLİ KURTARACAK!
Kitabın Adı
Kitabın Yazarı
Sayfa Sayısı
• Şiddetsiz İletişim
• Marshall B. Rosenberg
• 232
Fiyatı
Yayınevi
• 12,78 TL
• Remzi Kitabevi
Kitaba önsöz yazan Şiddetsizlik İçin M. K. Gandhi
bize “Şiddetsiz İletişim Dili”ni kullanmayı aşama
Enstitüsü’nün
aşama anlatıyor.
kurucu
başkanı
Arun
Gandhi
sözlerine “1940’larda ırk ayrımcılığı yapan Güney Afrika’da koyu tenli bir kişi olarak büyümek hiç
Kitabın içeriğinden bahsetmek gerekirse, on üç
kimsenin hoşuna gidecek bir şey değildi. Özellikle
bölümden oluşuyor. Her bölümün başında o
de günün her anında derinizin rengi size kabaca
bölümün içeriğinde anlatılacaklar ile ilgili şiir ya da
hatırlatılıyorsa...” diye başlar. Biraz düşününce
şarkı sözleri bulunuyor. Üstelik bunların bir kısmı
2017’de de ırk, din, dil ayrımcılığı yapan bir
da kitabın yazarına ait.
ülkede, dünyada yaşamanın hiç hoş bir şey olmadığını hissettim.
Yazar şiddetsiz iletişimi “Şiddetten arındığında yüreğimizde doğal olarak var olan şefkat hali”
A. Gandhi çoğu zaman içimizdeki şiddeti kabul
gibi naif bir ifade ile tanımlar. Bu dil, direnç
etmeyiz çünkü bu konuda cahiliz. Şiddet kavga,
gösterme, savunmaya geçme, yargılama ve şiddet
cinayet,
savaş,
dayak
içeren tepkileri en aza
demektir ve bu yüzden
indirip;
şiddet
hissedilenleri
barındıran
biri
gözlemleri, ve
olmadığımızı
ihtiyaçları
açığa
varsayarız, der. Halbu ki
çıkarmayı amaçlıyor.
fiziksel şiddetin ateşini şiddetsiz
körükleyen şey pasif
Yazar
şiddettir.
iletişimin dört ögesinin:
Çoğu
kişi,
dünya
Gözlem,
acımasız bir yerdir ve
ihtiyaçlar,
duygu, istek/
rica
hayatta kalmak istiyorsan sen de öyle olmalısın der.
olduğunu söyler. Şiddetsiz iletişimin ilk kısmı
Ancak dünya biz ona ne anlam yüklediysek odur.
kendimizi bu dört ögeyi içerecek şekilde ifade
Eğer “biz” değişirsek dünya da değişir. Kendimizi
etmek ikinci kısmı ise dört öge aracılığı ile
değiştirmek
karşımızdakini empati ile dinlemektir.
de
dilimizi
ve
iletişim
yöntemlerimizi değiştirmekle başlar. Kitap da
PERSONA 25
Kitabın her bölümü birbiri ile bağlantılı ve birbirinden kıymetli fikirleri sunsa da “Şiddetsiz
Her açıdan çok beğendiğim ve elimden gelse
İletişimde Takdiri İfade Etme” ile ilgili olan
herkesin okumasını sağlayacağım kitapla ilgili
bölümün beni çok etkilediğini belirtmek isterim.
yazımı kitabın içindeki, Fransız yazar ve gazeteci
Çünkü her insan gibi takdir edilmeye ihtiyaç
Georges Bernanos’a ait şu sözler ile bitirmek
duysam da övgü ya da takdirle karşılaştığımda ne
istiyorum.
yapacağını bilemeyip, mahcubiyetle “önemli değil, estağfurullah”
deyip
çalışanlardanımdır.
konuyu
Kitabın
bu
kapatmaya bölümü
bana
“takdiri zarafetle kabul etme” yolunu gösterdi.
“Uzun zamandır düşünüyorum da eğer bir gün imha tekniklerinin
giderek
etkinleşmesi,
hepimizin
dünyadan silinip yok olmasına neden olursa bunun asıl sorumlusu ne zulüm, ne zulmün ortaya
Kitap, çevirinin başarısından da kaynaklı olarak,
çıkardığı öfke olacaktır. Asıl sorumlu, modern
oldukça akıcı ve etkili bir dile sahip. Ancak okunan
insanın
bölümlerin özümsenmesi için bitirmek biraz zaman
talimatı
alabiliyor.
olacaktır...”
tepkisizliği, büyük
bir
sorumsuzluğu itaatle
ve
her
kabullenmesi
Havva Merve BEKTAŞ
PERSONA 26
KOMİKLİ-KORKUNÇLU VE CİRHİNLİ BÖLÜM Komikli Bölüm Öncelikle şunu belirtmeliyim ki bu bölüm çok iyi espriler içermemekte, sadece yüzünüzde tebessüm oluşturmayı hedeflemektedir. Hemen herkes bir kere de olsa sevgilisine, hocasına, ya da ebeveynlerinden birine yanlış mesaj atmıştır. Şimdi yanlış mesaj gönderildikten sonra vücudumuzda gerçekleşen fiziksel ve psikolojik değişimleri inceleyeceğiz. 1. Acı bir yüz ifadesi eşliğinde söylenen argo sözcükler, başını duvarlara vurma, kişi yatakta ise başını yastığın altına sokarak kendini boğma girişiminde bulunma gibi davranışlar görülür. 2. İnkâr: Bu evrede “yoo, gitmedi ki mesaj, görmemiştir yaa” gibi inkâr ifadeleri kullanılır. Yüzde ciddiyetini koruyan ama aynı zamanda umutlu bir ifade vardır. 3. Açıklama: Bu evre gözyaşları eşliğinde telefona odaklanarak genellikle en hızlı yalan söyleme ve mesaj gönderme rekorunun kırıldığı evredir. 4. Kuzenim yazmış evresi: Bu evre en saçma bahanelerin üretildiği ve genelde hemen ardından karşı taraftan azar işittiği, sosyal medyadan engellendiği ya da uzun süre harçlık alamayacağının sinyalini aldığı evredir. 5. Kabullenme: Kabullenme evresinde kişi öz saygısını yerle bir edecek derecede yaratıcı küfürler eder ve telefonu öfkeyle bir kenara savurur. Son olarak yatağına uzanıp ölmeyi bekler. Teknolojik gelişmelerle birlikte bu sorun da ortadan kalkacak gibi görünüyor. İnstagramda gönderdiğiniz mesajı alıcı tarafından okunmadan sildiğinizde alıcı o mesajı göremiyormuş. Hatta bu özellik whatsapp’a da geliyor. Bu haberi duyduğumda “ulan bu gelişmeler neden benim ergenliğime denk gelmedi” şeklinde düşüncelere girmiştim. Ancak yanlış mesaj göndermenin yaşı yok sevgili okurlar. Unutmayın, her birey bir yanlış mesaj gönderen adayıdır.
PERSONA 27
Korkunçlu Bölüm Sevgiliniz sizi terk etti. Bir gün çok şiddetli bir tartışma sonrası bavulunu hazırlayıp çekip gitti. Tabii siz söylediklerinize çok pişman oldunuz çünkü tartışma sırasında tüm iletişim kanallarınızı kapatıp öfkeyle ağzınıza geleni söylemiştiniz. Bir gün mesaj attınız:
Tabii sizi bekleyen nükleer başlıklı triplerden ve öfke bombardımanlarından habersizdiniz. Tüm bu kıyamet sahnelerine rağmen birkaç gün sonra onu sizi dinlemeye ikna edebildiniz. Şimdi de sizi dinliyordu ama asla eskisi gibi olmuyordu. Bir gün mesajınızı görmesine rağmen cevap vermedi. Birkaç mesaj daha attınız. Ve şöyle bir mesaj aldınız: -
Bavulumu hazırlıyorum. Sonra sana döneceğim.
Mesajı okuduktan sonra içinizde Viyana Filarmoni Orkestrası konser vermeye ve havai fişek gösterileri düzenlenmeye başladı. Sevinçten ne yazacağınızı bilemediniz ve -
Gerçekten mi, buna çok sevindim
Şeklinde bir cevap verdiniz. Hatta öyle sevinçliydiniz ki gönderdiği soru işaretini önemsemediniz bile. Birkaç saat sonra mesaj attı ve havadan sudan konuşmaya devam ettiniz. Konuşmalar aşırı mesafeliydi ama geri döneceğini söylemişti, kimin umurundaydı ki… Ertesi gün telefonuna ulaşamadınız. Bütün sosyal medya hesaplarından engellenmiştiniz. Ne olduğunu anlayamadınız ve onun yakın arkadaşını aradınız. Acı gerçeği o an öğrendiniz: Yurt dışına çıkmıştı ve bir daha geri dönmeyi düşünmüyordu. -
Ama bavulunu hazırlamıştı, geri dönecekti.
-
Hayır. Bavulunu hazırlıyordu ama sana geri döneceğim derken biraz bekle, bavulumu hazırladıktan sonra mesajına cevap vereceğim demek istemişti.
-
Ama nasıl…
-
Aslında o mesajı yanlış anlayarak umutlanmış olmasan onun yurt dışına çıkması ve geri dönmeyecek olması seni şimdi olduğu kadar yıpratmayacaktı.
PERSONA 28
Cirhinli Bölüm Korkunçlu bölümün başında iletişim kanallarını kapatmaktan bahsetmiştik. Şimdi size 2 durum, 2 ruh hali, 2 yaka, 2 fiyasko örneği vereceğim. Önce Çok keskin bir çizgiyle yollarınızın ayrıldığı biri var. Bu kişi eski sevgiliniz, eski çok iyi arkadaşınız ya da ikisinin karışımı bir şey olabilir. Onu gördüğünüzde ortadan kaybolmak, kafanızı deve kuşu gibi toprağa gömmek gibi isteklerde bulunuyorsunuz. Tabii bunları yaparken biraz garip davranıyorsunuz. Bir oldu, iki oldu sonra devamı geldi. Artık her gün görüyorsunuz. Artık gözünüz onu aramaya başlıyor sokaklarda. Hatta bir yerden sonra iyice alışıyorsunuz ve eskisi gibi onu görmek size moral vermeye başlıyor. Ama yine de iletişim kanallarınız kapalı. Sonra Bir gün onunla aynı ortamda bulunuyorsunuz tesadüfen. Bu kez selam veriyor, onunla konuşuyorsunuz. Evet, eskisi gibi değil tabii ki ama artık daha huzurlusunuz. Çünkü iletişim kanallarınızı açtınız. Bu huzur size direkt yüksek moral olarak yansıyacaktır. Hatta biraz abartıp onunla okey bile oynayabilirsiniz. Eğer tüm bunları yaparken hayatınıza normal bir şekilde devam edebiliyorsanız iyileşmişsiniz demektir. EYÜP CAN YAZICI Editör
PERSONA 29
PERSONA 30
PERSONA 31
KAYNAKÇA Acar, N. V. (1998). Terapötik İletişim. Ankara: Onur Ofset. ACAR, N.V., Yeniden Terapötik İletişim, Nobel Yayıncılık, 12. Baskı,2015. AKDOĞAN, R.,& Ceyhan, E., Terapötik İlişkide İnsan Faktörü, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2011; 3(1):117-141 Boynak H.Alp, Öğrenme Stilleri, İstanbul: Beyaz yayınları, 2007 COREY, G., Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram Ve Uygulamaları, Tuncay Ergene (çev.), Mentis Yayıncılık, 8. Baskı, 2015. CORMIER, S., & Hackney, H., Psikolojik Danışma Stratejiler ve Müdahaleler, Pegem Akademi,2. Baskı,2014. Cüceloğlu, D. (1997). Yeniden İnsan İnsana. İstanbul: Remzi Kitabevi. Demirci, E. (2002). İletişim becerileri eğitiminin mesleki eğitim merkezi’ne devam eden genç işçilerin
iletişim
becerilerini
değerlendirmelerine
etkisi.
Ankara:
Hacettepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ertürk, Y.D. (2004). Çocuk ve Televizyon Etkileşiminde Aile, 1. Uluslararası Çocuk ve İletişim Konferansı, 271,277. Ertürk, Y.D. & Ayşen A.G. (2006). Çocuğunuzu Televizyona Teslim Etmeyin, İstanbul: Nobel Basımevi. Gemci, H. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine uygulanan etkili iletişim ve empatik beceri eğitiminin öğrencilerin iletişim ve empatik becerilerine etkisinin incelenmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Önder, A. & Dağal, B.A. (2006). Okul Öncesi Çocukların Annelerinin ‘Benimle Oynar mısın?’ Çocuk Programını Kalite Kriterlerine Göre Değerlendirmesi, 2. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi, 171-184. ÖZABACI, N.(Ed.), Psikolojik Danışmada Beceriler ve Farklı Teknikler, Vize Yayıncılık, 2014.
PERSONA 32
Polat, Ç. S. (2011). Engellere ilişkin kültürel tanımlamaların başka dilde aşk filmi üzerinden incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Postman, N. (1994). Televizyon: Öldüren Eğlence, Osman Akınhay (Çeviren), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal kitabın basım yılı 1985) SARI, E., Psikolojik Danışma ve Psikoterapi, Vize Yayıncılık, 2014. TOPSES, G., & Bulut-Serin, N., Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri, Nobel Yayıncılık,2014. Yüksel-Şahin, F. (2005). Grupla iletişim becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin iletişim becerilerine etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Veznedaroğlu R.Levent, Özgür A. Oytun, 2005, Öğrenme Stilleri; Tanımlamalar, Modeller ve
İşlevler,
Erişim
tarihi:
18.01.2017,
http://ilkogretim-
online.org.tr/vol4say2/v04s02m1.pdf?ref=syshost.us
PERSONA 33