Enerji Nakil Hattı Nedir?
Elektrik İletim Hattı
Kısaca EİH. Elektrik santralindeki elektrik enerjisini, dağıtım hatları ile iletilmesini sağlar. Bu enerji hatlarına enerji, nakil hattı veya enerji nakil hatları denir. Elektrik iletimi üretilen elektriğin uzun mesafelerde dağıtım şebekesine iletilmesidir. Bunun için yüksek gerilim hatları kullanılmaktadır.
Enerji nakil hatları taşınacak enerji gücüne bağlıdır. Üretim merkezi ile tüketim merkezi arasındaki uzaklığa göre değişiklik gösterir. Gerilim seviyelerinde farklı tel cins ve kesitleriyle taşınır.
Enerji İletim Kabloları
Elektrik enerjisini üreten merkezler (termik santraller, hidroelektrik santraller, doğal gaz santralleri, rüzgar santralleri vb.). Bu santraller tüketim merkezlerinin yakınında kurulamamaktadır. Nedenleri arasında çevre kirliliği, hammaddenin taşınmasındaki zorluklar, güvenlik vb. gibi. Elektrik ihtiyacının en çok olduğu bölgeler, üretim merkezlerine uzak olan yerlerdir. Bu durumda üretilen elektrik enerjisinin, kilometrelerce uzağa taşınmasında enerji iletim hatlarının önemi büyüktür.
Uzun mesafeli iletimi sağlamak, voltaj seviyelerini artırmak için transformatörler kullanılır. Üretilen elektrik tüketim bölgeleri yakınlarında kurulan trafo istasyonlarına iletir. Trafo istasyonları ile son tüketici arasında elektrik enerjisi iletimini sağlar. Elektrik hatları veya iletim hatları, elektriği bir yerden bir yere taşır. Genellikle, bu elektrik alternatif akımdır. Bu sebeple yükseltici transformatörler voltajı artırır.
Elektrik hatlarının montajında coğrafik durum önemlidir. Hattın güvenlik konumu, iletim hattının güzergahı, maliyet, arazi durumu gibi konular göz önünde bulundurulur. Elektrik hattının uygun montajı ve elektriğin en az kayıpla iletilmesi çok önemlidir.
Enerji nakil hatları yüksek gerilim (high voltage) ve düşük gerilim (low voltage) olmak üzere ikiye ayrılır. Yüksek gerilim hatları santral ile yerleşke arasına tesis edilir. Düşük gerilim hatları ise şehir içi elektrik dağıtımında kullanılır. Taşıdıkları enerjinin gerilimine göre isim alır, enerji yükü ve gerilimine bağlı olarak boyutlandırılırlar.
- Açık arazide, uzun ENH ‘ları havai hat;
- Yerleşim yerlerinde ise yeraltı ENH hat olarak tesis edilir.
(ENH tesisinde farklı kullanıldıkları noktalara uygun şekilde imalatı yapılan direklere enerji nakil hattı direği denir.) Yeraltı ENH yüksek izolasyon gerektirir. Bu nedenle hava hattına oranla oldukça pahalı olmasına rağmen güvenlik ve görsel açıdan daha iyidir.
Yeraltı enerji nakil hatları maliyeti arttırmaktadır. Bundan dolayı oluşabilecek arızanın yeri zor bulunmaktadır. Bu zorluklar ve onarım güçlükleri sebebiyle hava hatları daha çok kullanılır.
Bununla birlikte hem daha güvenli enerji iletimi sağlanır. Hem de hava hatlarının görüntüsü şehrin estetiğini bozmaz. Bunun için şehir merkezlerinde bazen yeraltı enerji hatları da tercih edilir.
Havai Enerji Hatları
Üretilen elektrik enerjisinin en ekonomik yöntemlerle tüketicilere ulaştırılması gerekir. Bunu sağlamak için en yaygın metot havai hatla iletimdir. Havai hatlar, 100 kV ile 800 kV arasında çok yüksek voltajlıdır, uzun mesafeli iletimi sağlar. Dirence karşı güç kayıplarını minimuma indirmek için yüksek voltajlı olmaları gerekir.
Hava hattı bir ENH; elektrik akımının iletilmesini sağlayan bakır veya alüminyumdan iletken kablo ile sağlanır. Elektrik kablosunu taşıyan direkler, taşıyıcı direk (pilon) ve yalıtkan izolatörden oluşur. Yalıtkan izolatör (insulator) pilon ile iletken arasındaki bağlantıyı ve güvenliği sağlar. Enerji nakil hatları standartlar dahilinde üretilen elektrik enerjisinin taşınmasını sağlar. Taşıyı direkler konstrüksiyon yapılara sahiptir. İletkenler, topraklama elemanları, hırdavat takımları ve izolatör gibi malzeme gruplarından oluşan taşıma hatlarıdır.