l. ULUSLARARASI SPOR HUKUKU KURULTAYI - Ankara Barosu

ANKARA BAROSU 

l. ULUSLARARASI 

SPOR HUKUKU KURULTAYI 

Ankara Barosu Yayınları 

2010

ANKARA BAROSU YAYINLARI 

© Ankara Barosu Başkanlığı, 2010 

Tüm hakları saklıdır 

İletişim adresi 

Ankara Barosu Başkanlığı 

Adliye Sarayı Kat: 5 Sıhhıye/ANKARA 

Tel: 0 [312] 416 72 00 

Faks: 0312 309 22 37 

www.ankarabarosu.org.tr 

ankarabarosu@ankarabarosu.org.tr 

(ABEM) 

Ankara Barosu Eğitim ve Kültür Merkezi 

Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA 

Tel: 0312 416 72 00 

Faks: 0312 309 22 37 

Grafik-Tasarım 

Mustafa HORUŞ 

[Ankara Barosu] 

Baskı 

Cem Web Ofset 

Alınteri Bulvarı No:29 

Ostim / ANKARA 

Tel: 0 (312) 385 37 27 

Faks: 0(312) 385 16 17 

cemwebofset@ttmail.com

İÇİNDEKİLER 

I. Gün .............................................................................................. 7 

I. Oturum .......................................................................................... 23 

Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi .................... 23 

II. Oturum ......................................................................................... 49 

Sporda Hukuki ve Cezai Sorumluluk .................................................... 49 

III. Oturum ........................................................................................ 73 

Sporda Disiplin Hukuku, Delil Ve Savunma Hakkı ............................... 73 

II.Gün .............................................................................................. 143 

I. Oturum .......................................................................................... 149 

Futbol Yargısı, Usulleri Ve Mevzuatı ...................................................... 149 

II. Oturum ......................................................................................... 171 

Ulusal ve Uluslararası Spor Federasyonlarının Hukuki Yapıları .............. 171 

III. Oturum ........................................................................................ 211 

Oyuncular ve Kulüpler Arasındaki Anlaşmazlıkların Çözüm Yolları 

C.A.S Yargılama Sistemi ve Usulleri ...................................................... 211 

III. Gün ........................................................................................... 251 

I. Oturum .......................................................................................... 251 

Sporda Dopingle Mücadele ve Örnek İhtilaflar...................................... 251 

II. Oturum ......................................................................................... 299 

Spor Hukukunda Kilometre Taşları Kararlar ......................................... 299 

III. Oturum ........................................................................................ 319 

Yarışma Hakemlerinin Kararlarının Hukuki Niteliği ............................. 319 

IV. Oturum ........................................................................................ 339 

Sporda Medya ve Tv Hakları ................................................................. 339

l. ULUSLARARASI 

SPOR HUKUKU KURULTAYI

I. GÜN 

12 OCAK 2009 

I. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayı 

DEVRİM AKYOL- Sayın Yargıtay Başkanım, Sayın Adalet Bakanım, Sayın 

Devlet Bakanım, Sayın Gençlik ve Spor Genel Müdürüm, Sayın Türkiye Barolar 

Birliği Başkanım, Sayın Spor Toto Teşkilat Başkanım, saygıdeğer katılımcılar ve 

değerli konuklar; Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonunun düzenlemiş olduğu 

1. Uluslar arası Spor Hukuk Kurultayına hoş geldiniz. 

YAĞMUR EROL- Hoş geldiniz; üç gün sürecek olan kurultayın içeriğiyle ilgili 

konuşmasını yapmak üzere Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu Başkanı 

Sayın Avukat Gurur Gaye Günal’ı kürsüye davet ediyorum. 

Av. GURUR GAYE GÜNAL- Sayın Yargıtay Başkanım, Sayın Spordan Sorumlu 

Devlet Bakanım, Sayın Barolar Birliği Başkanım, Gençlik ve Spor Genel 

Müdürlüğü Vekilim, Sayın Spor Toto Teşkilatı Başkanım, Sayın Spordan Sorumlu 

önceki Devlet Bakanım, değerli konuşmacılar, saygıdeğer katılımcılar; hepinize 

bizi bugünümüzde onurlandırdığınız ve bize destek olduğunuz için, burada bulunduğunuz 

için öncelikle teşekkür etmek istiyorum. 

Daha sonraki yıllarda da tekrarlanmasını umut ettiğimiz Kurultayına hoş geldiniz. 

Sizlere bugün, bu kurultaya başlarken, bu kurultayın hazırlıklarına başlarken 

bizi buna yönelten sebeplerin neler olduğunu, spor hukukundaki ihtiyacın 

nelerden ibaret olduğunu kurultay kapsamında karşılaştırmalı olarak, program 

kapsamındaki konuşmalarla anlatmaya çalışacağız. 

Spor, hepimizin bildiği gibi sosyal ve kültürel bir olay. Bu olay hayatımızın her 

alanında yer alan hayatımızın vazgeçilmez bir parçası. Ancak bunun bir diğer tarafı 

da ekonomik pazarda büyük bir pastanın paylaşılmasından ibaret ki, hukuku 

ilgilendiren asıl önemli kısmı da bu ekonomik pazarın kullanılmasında ve paylaşılmasında 

gündeme geliyor. Tabi aynı zamanda büyük rakamların konuşulduğu 

7


bir iş kolu olması da, spor hukukuna ait kuralların, ihtiyacı karşılamaya yönelik 

olarak büyük bir titizlikle düzenlenmesi ve uygulanması gereğini ortaya çıkarıyor. 

Tüm bu ihtiyaçlar ve gereklilikler ile mevcut durum bizi şu noktaya getirdi; 

peki, sporla ilgili, sporun hukukunun kurallarının oluşturulmasıyla ve gelişmesiyle 

ilgili biz spor hukuku komisyonu olarak ne yapabilirdik? Bunu düşündük ve bu 

konu da yaptığımız çalışmalarımızı sadece komisyon kapsamında tutmayarak, bu 

konu ile ilgilenen kitlelerle de spor hukukunun mevcut durumunu, sorunlarını 

ve olma sı gerekenini tartışma ve bilgi birikimlerini paylaşabilme imkanı bulabilmek 

ama cıyla uluslararası bir spor hukuku kurultayı düzenleyerek çalışmalarımızı 

devam ettirmeyi, farklı ülke uygulamaları ve mevzuatları ile bizim mevzuat 

ve uygulamala rımızı karşılaştırmayı, sorunları tespit etmeyi ve gerçekçi çözümler 

getirebilmek için gerekli alt yapıyı oluşturabilmeyi, akabinde de bir sertifika programı 

düzenleyerek ve bir yıla yaydığımız bir eğitimi gerçekleştirerek hukukçulara, 

meslektaşlarımıza ve bu konuya ilgi duyan sporla ilgili her türlü kesimden katılımcıya 

eğitim verebilmeyi ve bir ışık tutabilmeyi hedefledik. 

Umarım bizim yaktığımız bu kıvılcım bir ateş olarak daha da büyüyerek 

hukukçu lara ve spor camiasında bulunan, bu konuda kendilerini geliştirmek isteyen 

katılım cılara imkân sağlayacak bir çığır açar ve daha güzel, daha yeni gelişmelerle, 

farklı ülkelerin de işbirliği içerisinde olduğu daha büyük atılımlara öncü 

olur. 

Bu konuda bize destek olan ve yardımlarını hiç esirgemeyen başta Sayın Bakanım 

Murat BAŞESGİOĞLU’na, Türkiye Barolar Birliği Başkanı sayın Özdemir 

ÖZOK’a, Ankara Barosu Başkanımız sayın Vedat Ahsen COŞAR’a ,konuşmacıların 

listesinin oluşturulmasında bize desteğini hiç esirgemeyen Spor 

Hukuku Enstitü sü Başkanı Sayın Kısmet ERKİNER’e ve eski Spor faaliyetleri 

daire Başkanı Sayın Nevzat GÜRER’e, fazla mesai dahi yaparak canı gönülden 

bize bu kurultayın hazır lanmasında yardımcı olan spor hukuku komisyonu üyesi 

arkadaşlarıma ve Ankara Barosu yönetim kurulu üyelerine ve personeline yürekten 

teşekkür ediyorum. He pinize katıldığınız için tekrar teşekkür ediyor, sözü 

Sayın Başkanımız Vedat Ahsen COŞAR’a bırakıyorum. 

Av. VEDAT AHSEN COŞAR- Sayın Yargıtay Başkanım, Sayın Bakanım, Sayın 

Başsavcım Spor Toto Teşkilatının Sayın Genel Müdürü, Barolar Birliğinin 

Sayın Saymanı, değerli konuklar, sevgili meslektaşlarım; Baromuzun düzenlediği 

1. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayına hoş geldiniz. Sizleri Ankara Barosu 

adına, yönetim kurulu üyesi arkadaşlarım adına ve kendi adıma sevgi ve saygıyla 

selam lıyorum. Bu kurultayın düzenlenmesinde verdikleri destek ve sağladıkları 

katkıdan dolayı Spordan Sorumlu Devlet Bakanı Sayın Murat Başesgioğlu’na, 

kurultayımıza sponsorluk yapan Spor Toto Teşkilatının Sayın Başkanı Bekir Yunus 

Uçar’a Ankara Barosu adına, kendi adıma en içten teşekkürlerimi sunarım. 

8 

Değerli konuklar; ulusal ve uluslararası düzeyde olsun spor sadece sporcuların,


bu sporcuların mensubu oldukları devletlerin veya kulüplerin yarıştıkları bir alan 

değil, toplumsal, ekonomik, kültürel ve hatta siyasal sonuçları ve etkileri olan bir 

endüstri, bir sanayi alanıdır. Öyle olduğu için devletlerin, şirketlerin, kurumların 

ka yıtsız kalmadıkları spor rekabetçi yapısı, heyecan ve zevk verici tarzıyla insanların 

da kayıtsız kalmadıkları önemli bir alandır. Avrupa Birliği, NATO gibi uluslararası 

kuruluşlardan çok daha önce kurulan FIFA, UEFA gibi uluslararası örgütleriyle, 

bu örgütlerin düzenledikleri uluslararası şampiyonalarla, eski Yunan’dan 

günümüze kadar yapıla gelen olimpiyatlarıyla küresel bir etkinlik olan spor tıpkı 

para gibi, bilgi gibi dünyayı çok hızlı dolaşan ve öyle olduğu için de en fazla küreselleşen 

olgu lardan birisidir. Bütün bu özelliklerinin ve niteliklerinin dışında spor 

özellikle son yıllarda önemli oranda gelişme kaydeden bir hukuki disiplindir. Bu 

hukuki disiplinin sporun her branşıyla ilgili ve farklı olan kendisine özgü ulusal 

ve uluslararası bir mevzuatı olduğu gibi disiplin ve tahkim kurulları gibi ulusal 

düzeyde faaliyet gös teren spor mahkemeleri, uluslararası spor mahkemesi, Avrupa 

Uluslararası Ceza mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi uluslararası 

düzeyde yetkili ve görevli olan mahkemelerden çok daha önce kurulan uluslararası 

spor mahkemeleri ve bu mahkemeler tarafından verilmiş binlerce, yüz binlerce 

karar vardır. O neden le spor avukatıyla, yargıcıyla, savcısıyla, akademisyeniyle 

biz hukukçuların ilgisiz ve kayıtsız kalamayacağı bir alandır. Uluslararası nitelikte 

olmasıyla ülkemizde bir ilk olan bu kurultayın düzenlenmesinin en önde 

gelen nedeni budur. Bu kurultay aracılığıyla spor hukuku konusunda ülkemizde 

ve ülkemiz hukukçularının nezdinde bir farkındalık yaratmayı, hukukçu olarak 

kendimizi spor hukuku konusunda geliş tirmeyi, hem ulusal hukukumuza ve hem 

de uluslararası hukuka katkı yapmayı ve yanı sıra ülkemizi uluslararası düzeyde 

tanıtmayı amaçladık. Bu kurultayın bütün bu amaçlara hizmet edeceğine ve 

başarılı olacağına olan inancımla düzenlenme sinde büyük pay ve emek sahibi 

olan Baromuzun Spor Hukuku Kurulu Başkanı Sevgili meslektaşım Gurur Gaye 

Günal’a ve onun kişiliğinde kurur üyesi değerli meslektaşlarıma sonsuz teşekkürlerimi 

sunar, hepinizi sevgi ve saygıyla yeniden selamlarım. 

DEVRİM AKYOL- Sayın Gurur Gaye Günal’a teşekkür ederiz, Sayın Ahsen 

Coşar’a teşekkür ederiz. Şimdi de açılış konuşmalarını yapmak üzere Sayın Bakanım 

Murat Başesgioğlu’nu kürsüye davet ediyorum. 

MURAT BAŞESGİOĞLU- Yargıtayımızın çok değerli Başkanı, Sayın Bakanım, 

Ankara Üniversitemizin değerli Rektörü, Ankara Cumhuriyet Başsavcımız, 

Ankara Barosunun değerli Başkanı, üyeleri, değerli hukuk adamları, değerli 

akademisyen ler, kıymetli basın mensupları ve değerli çalışma arkadaşlarım; öncelikle 

böyle bir kurultay düzenledikleri için Ankara Barosunu ve hasreden hukuk 

komisyonunu teb rik ediyorum, teşekkür ediyorum. Gerçekten hepimizin ihtiyacı 

olan bir alanda böyle çok saygın katılımcıları bir araya getirerek çok önemli bir 

ihtiyaca cevap verecek bir toplantı tertip ettiler. Onun için kendilerine teşekkür 

ediyorum ve bu kurultayın Türk sporuna, Türk hukukuna hayırlı olmasını yürekten 

diliyorum. 

9


Değerli katılımcılar; spor birçok boyutlarıyla hayatımıza çok hızlı bir şekilde 

gir miştir, girmeye devam etmektedir. Sportif aktiviteleriyle, ekonomik boyutuyla 

ve toplumumuzda yaratmış olduğu diğer dinamiklerle birlikte gerçekten göz ardı 

ede meyeceğimiz, üzerinde hassasiyetle duracağımız bir olgudur. Diğer boyutları 

tabii başka bir oturumun konusu, ama bugün spor hukuku konusundaki görüşlerimi 

kı saca sizlerle paylaşmak istiyorum. insan ilişkisinin olduğu her yerde 

mutlaka bir disipline ihtiyaç var, bu ilişkileri düzenleyecek, müeyyidelendirecek 

kurallara ihtiyaç var. Sporda da en geniş manada bu ilişkilerin yaşandığı bir hayat 

alanı olduğu için mutlaka bir disiplin söz konusu. Uluslararası boyutuna girmeyeceğim, 

ülkemizdeki spor hukuku alanındaki gelişmeleri hepimiz yakinen 

biliyoruz, birçok üniversitemiz de yeni bölümler açılıyor, yeni akademisyenlerimiz 

yetişiyor, sertifika alan derli spor hukukçuları yetişiyor ve bu gelişme hızlı bir şekilde 

devam ediyor, etmek zorunda, inşallah üniversitelerimiz bağımsız bir şekilde 

spor hukuku bölümlerini açacaklar, lisans, yüksek lisans ve mastır programları 

çok yoğun bir şekilde bizim üniversitelerimizde yeşerecek, buna ihtiyacımız var. 

Uygulama alanındaysa bugün itibarıyla önümüzde duran çok önemli konular 

var, özellikle parlamentoda bulunan çok önemli yasalarımız var. Bunların başında 

Türki ye Futbol Federasyonunun kuruluş ve işleyişine ilişkin kanun gelmektedir. 

Hepinizin bildiği gibi FIFA ulusal federasyonlara futbol yönetiminin kendi ana 

statüleriyle yö netilmesi gerektiğini, bunun bir yasa düzenlemesiyle yapılmaması 

gerektiğini çeşitli kereler ifade etmiştir. Biz de FIFA’nın bu çağrısına uyarak Futbol 

Federasyonunun, daha doğrusu Türkiye’de futbolun yönetimini çok kısa çerçeve 

bir kanunla sınır landırıp, geri kalan bölümlerini kendi ana statülerine bırakmak 

suretiyle böyle bir düzenleme içerisine girdik. Şu anda Milli Eğitim Gençlik ve 

Spor Komisyonunda bulunan yasamız görüşülerek en kısa zamanda genel kurula 

inecek ve burada de ğerli milletvekillerimizin katkılarıyla yasalaşmış olacaktır. 

Yine Parlamentoda bekleyen önemli bir tasarımız sporda şiddet ve düzensizliğin 

önlenmesine dair tasarımızdır, yani sporda şiddet yasasıdır. Hepinizin bildiği 

gibi halen şu anda uygulanmakta olan bir yasamız var, ama bu yasanın uygulamadaki 

performansının çok kritik edildiği, bazı hususların düzenlenmesi gerektiği 

ihtiyacını biz de paylaştık ve uygulamadaki aksaklıkları gidermek üzere bir tasarı 

hazırladık. Şu anda bu tasarımız da Adalet Komisyonunda görüşülmeyi beklemektedir. 

Yine çok önemli bir tasarımız dopingle ilgili, daha doğrusu Türkiye’de 

doping ajansının kurulmasına ilişkin bir tasarımızdır, bu da ilgili komisyonlardan 

geçmiş ve Mecli simizde genel kurulda görüşülme aşamasındadır. Bunun dışında 

yine teşvik primi ve şike dediğimiz spor suçlarına ilişkin yeni müeyyidelerin, daha 

doğrusu suçun ve fiilin tanımlandığı bir yeni tasarı söz konusudur. Bu da yine 

parlamentoya sevk edil miş ve ilgili komisyonlarda görüşülmek üzeredir. Bunun 

dışında hazırlık çalışmala rını sürdürdüğümüz önemli yasalarımız var, birincisi 

kulüpler yasasıdır. Bugün artık hepimiz biliyoruz ki artık özellikle futbolu Dernekler 

Kanununun bahşettiği veyahut da çerçevesini çizdiği Dernekler Yasasıyla 

yürütmek ve yönetmek mümkün değil dir. Mutlaka kulüplerimize has bir düzen 

10


lemenin yapılması gerekiyor, bu sebeple kulüpler yasası çalışmaları uzun süredir 

devam ediyor, önümüzdeki günlerde bu çalışmalara son şeklini verip bunu da 

Başbakanlığa ve bilahare Parlamentoya sevk etmek istiyoruz. 

Tabii bunun dışında Türkiye’de futbol dışındaki binaların bir özerkleşmesi olayı 

2005 yılından beri gündemimizdedir. Ancak bu özerkleşmenin çerçevesinin 

çizil mesi, özerkleşme konusundan ne anladığımızın tam olarak ortaya konması, 

yetki ve sorumlulukların paylaşılması gibi çok önemli konular da karşımızda durmaktadır. 

Evet, sporun yönetiminin olabildiğince özerk federasyonlar tarafından 

yönetilmesini istiyoruz, ama özerkliğin de kayıtsız şartsız bir yetki kullanımı anlamına 

gelmediğini hepimiz biliyoruz, mutlaka bazı hukuki referanslarının olması 

gerektiğine inanıyo ruz. Bu konuda da bir çalışmaya ihtiyacımız olduğu ortadadır. 

Onun dışında spor emekçilerinin sosyal güvenlikleri, istihdam şekilleri son 

dere ce önem arz etmektedir. Özellikle ekonomik sıkıntılar nedeniyle bugün birçok 

futbol cu yoğun bir şekilde federasyonlara başvurmakta, alacaklarını alamadıklarını 

ifade etmektedirler. Yine antrenörlerimizin yıl içerisinde birden fazla 

kulüp değiştirmek zorunda kalmaları gerçekten spor emekçilerinin, futbol emekçilerinin 

karşılaştıkları çok önemli bir sorundur. Bu da bence tartışılmaya değer 

ve çerçevesinin çizilme si gereken bir konudur. Yine sporcularımızın sigortalanmaları, 

sosyal güvenlikleri, istihdamları da spor hukuku çerçevesi içerisinde mutlaka 

belirli şekillerde çerçe vesinin çizilmesi ve herkesin önünü net olarak görebileceği 

yaptırımların olduğu bir düzene geçilmesinde mutlaka fayda var diye 

mülahaza ediyorum. Dolayısıyla değerli katılımcılar; kısaca başlıklarını saymaya 

çalıştığımı alanları bile varsaysak gerçekten spor hukuku emek vermeye değen, 

spor emekçilerinin, spor camiasının birçok sorunlarını çözmek için elimizdeki en 

önemli araçlardan ve platformlardan biridir. Onun için kurultay süresince yapılacak 

değerli katkılar, değerli görüşler biz uygulayıcılara, politikacılara önümüzdeki 

dönemde ışık tutacaktır. Onun için bu top lantıya katılan ve değerli görüşlerini 

burada paylaşacak olan bütün akademisyenlere ve uygulayıcılara şimdiden teşekkür 

ediyorum, görüşleri bizim içim mutlaka çko önemli olacaktır ve önümüzdeki 

süreçte bize bir yol haritası tayin ve tespit etme konusunda yardımcı olacaktır 

diye düşünüyorum. 

Evet, tekrar Ankara Baromuza ve hukuk komisyonuna çok teşekkür ediyorum, 

katıldığınız için sizlere de ayrı ayrı teşekkür ediyor, bu kurultayın Türk sporuna ve 

Türk hukukuna hayırlı olmasını diliyor, hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum. 

YAĞMUR EROL- Sayın Bakanımıza konuşmaları için çok teşekkür ediyoruz 

ve plaketlerini takdim etmek üzere Ankara Barosu Başkanı Sayın Vedat Ahsen 

Coşar’ı sahneye davet ediyoruz. 

DEVRİM AKYOL- Değerli katılımcılar; devam ediyoruz ve şimdi de konuşmalarını 

yapmak üzere Türkiye Barolar Birliği Saymanı Sayın Soner Kocabey’i 

kürsüye davet ediyoruz. 

11


SONER KOCABEY- Sayın Yargıtay Başkanım, Sayın Bakanlarım, Sayın Başsavcım, 

Sayın Baro Başkanım, değerli konuklar, sevgili meslektaşlarım; insanlık 

tarihinin en başından beri varolduğunu bildiğimiz spor olgusu artık bugün 

spor bi limi olarak ifade edilmektedir. Sözlük anlamıyla kişisel veya toplu yarışlar 

biçimin de yapılan, bazı kurallara göre uygulanan beden hareketlerinin tümü olarak 

ifade edebileceğimiz sporun hem günlük yaşantımızda ve hem de toplumsal 

yaşamdaki önemi tartışılmaz bir boyuta gelmiştir. Spor artık bu yönüyle olağanüstü 

bir sektör haline gelip tüm dünya insanlığını olumlu ya da olumsuz etkilemektedir. 

Ülkelerin ekonomik, kültürel, sosyal, siyasal sistemleri ve anlayışları 

ne olursa olsun spora özel derecede önem verilmektedir. 21. yüzyılda küreselleşen 

dünyamızda spor bu küreselleşmeden nasibini alıp, kendisi de olağanüstü yaygınlaşıp 

etkileşirken, aynı zamanda küreselleşmeye de katkıda bulunmaktadır. 

Kişinin sağlık, beslenme, ruhsal doyum ve dinlenmesinde son derece önemli 

olan sporun toplumsal düzeyde insanların birbirlerini anlaması ve empati kurması, 

kaynaşması ve barışın sağlanmasında yadsınamayacak önemi bulunmaktadır. 

Hukuk toplumsal düzeni sağlayan hak ve kuralların bütünü olduğuna göre insan 

ve toplum yaşamında bu denli önemli bir yer işgal eden sporun hukukla yakın 

ilişkisi kaçınılmaz olmaktadır. Öte yandan milyonlarca liralık bütçelerle idare edilen 

kulüp ler, federasyonlar ve pek çok uluslar üstü örgüt bulunan bu alanın hem 

ekonomik, hem de idari gereklerini karşılama için teorik ve teknik hukuk bilgisi 

kaçınılmaz bir zorunluluktur. Hem sporcuların, hem kulüp ve idarecileri ve kamu 

adına görev yapan federasyon ve yürütme gücü yetkililerinin karşılaştıkları birbirinden 

farklı pek çok sorunun önemli bir kısmının spor hukukuna özgü sorunlar 

olduğu gerçeğinden hareketle spor hukukunun önemini ve artık günümüzde çalışmasını 

bu alana öz güleşmiş hukukçular olmaksızın bu sorunların çözümünün 

mümkün olmayacağını kabul etmek zorunludur. Kısaca spor hukuk artık yeni ve 

geniş bir uygulama alanı olan bir hukuk disiplinidir. 

Spor hukukunda bir diğer önemli nokta da spor disiplinidir. Tüm spor dallarında 

genel kuralları aynı olmakla birlikte o spor dalının özellikleri çerçevesinde 

bir disiplin hukuku gelişmiştir. Disiplin kural ve cezaları olmaksızın spor 

müsabakalarının barış ve insanlık ve topluma yararlı bir şekilde gerçekleştirilme 

şansı ne yazık ki yoktur. Yine ayrıca sporda şiddetin önlenmesi de hemen tüm 

dünya ülke insan ve spor insanlarının en önemli sorunudur ve sürekli bu sorunun 

çözümü için çalışmalar ya pılmaktadır. Hukuk insan davranışlarını düzenleyen 

normlar bütünü olduğuna göre şiddetin bu davranış biçimlerinin düzenlenmesinde 

insanın ya da insan toplulukla rının ya da devletin başvuramayacağı bir araç 

olduğunun açıkça belirtilip yaptırıma bağlanması hukukun sporda şiddeti önlemesinde 

önemli bir köşe taşı da olacaktır. Hukuki yaptırımlar yoluyla ve özellikle 

cezai ve tazminat niteliğindeki yaptırımla rıyla sporda şiddeti önleme konusunda 

ciddi sonuçlar alınabilir ve alınmıştır da. Ancak eğitimin de katkısı olmaksızın bu 

sorunun üstesinden sadece yaptırımlarla gelinebileceği iddia edilemez. Bu konuda 

aileden başlayan ve okul ve iş, meslek yaşamıyla devam eden süreçte sürekli bir 

eğitimin ve bilgilendirmenin yapılması gerekmektedir. 

12


Spor ve hukukun bir diğer önemli ilişkisi de sporun gerçekten insan haklarına 

dayalı bir hukuk devleti içerisinde gelişeceği ve tüm insanlığa bu şekilde daha 

fazla faydası dokunacağı olgusudur. Hukuk devletinin olmadığı bir yerde sporun 

işlevi yetersiz kalır, kitleleri uyutma ve kandırma amacına hizmet eder. Bunun 

örnekleri insanlık tarihi boyunca birçok kere görülmüştür. Oysa hukuk devleti 

spora gerçek kimlik ve görevini verir. Sporda şiddet ve düzensizliğin önlenmesi, 

sporda hukuk ve cezai sorumluluk, sporda disiplin hukuku, delil ve savunma hakkı, 

futbol yargısı usulleri ve mevzuatı, ulusal ve uluslararası spor federasyonlarının 

hukuki yapıla rı, sporda dopingle mücadele, CAS yargısı, spor medyası ve TV 

hakları gibi son derece önemli konuların konuşulup tartışılacağı Ankara Barosunun 

düzenlediği 1. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayından yalnız hukukçu ve 

spor insanlarımızın de ğil, ülkemizin ve tüm dünya insanlarının yararlanacağını 

umuyorum, devamını da diliyorum. Bu duygu ve düşüncelerle de saygılar, sevgiler 

sunuyorum. 

DEVRİM AKYOL- Barolar Birliğini temsilen Sayın Kocabey’in yapmış olduğu 

konuşma için teşekkür ederiz. Plaketini vermek üzere Sayın Vedat Ahsen 

Coşar’ı kürsüye davet ediyoruz. Konuşmalarını sunmak üzere eski Devlet Bakanı 

Sayın Refaittin Şahin’i kürsüye davet ediyoruz. 

REFAİTTİN ŞAHİN- Sayın Yargıtay Başkanım, Sayın Bakanım, Sayın 

Başsav cım, Sayın Hacettepe Üniversitesi Rektörüm, Sayın Ankara Barosu Başkanım, 

de ğerli yabancı ve yerli konuklar; hepinizi saygıyla selamlıyorum. Ben 

spor teşkilatına memur olarak girmiş, bütçe uzmanlığı, personel müdürlüğü, daire 

başkanlığı, genel müdür yardımcılığı ve iki defa da genel müdürlük yapmış 

bir spor teşkilatı eski mensubuyum, aynı zamanda da Tarım Bakanlığı, Devlet 

Bakanlığı görevinde de bulundum. 

Spor her zaman ilgi alanım içinde olan ve geçmişte de aktif sporcu olduğum 

için yakınlık hissettiğim ve de hizmet verdiğim bir konu olmuştur. İlgimi hep 

devam ettirdim, yıllar içinde deneyim ve tecrübelerimin Türk sporuna, yönetimine 

faydası olur mu diye her zaman gerek bürokrat olarak, gerek siyasetçi olarak 

bu desteği vermeye çalıştım. Dünyada sporun hukukunun Birleşmiş Milletler 

hukukuna göre çok daha iyi olduğunu, çok daha iyi işlediğini görmekteyiz. Spor 

hukukunun yerleşik olmasına ve dünyada uygulamasının çok iyi olmasına rağmen 

Birleşmiş Milletler hukukunun hep çifte standartla devam ettiğini ve burada 

güçlünün haklı olduğunu ve galip geldiğini görüyoruz. Dünyadaki olayları göz 

önünde tuttuğumuzda bir Ku zey Irak’ı, bir Filistin’i, Kafkaslardaki güç dengesizliğinin 

yarattığı haksız ve adaletsiz uygulamaları ve insanların çektiği ıstırapları 

biz de üzüntüyle seyretmekteyiz. 

Sporun en baş şemsiyesinden aşağı doğru geldiğimizde Uluslararası Olimpiyat 

Komitesi, uluslararası federasyonlar ve ülke olimpiyat komiteleri, federasyonlar, 

kulüpler diye bir sıralama görürüz. Sayın Bakanımız biraz evvel bazı yasaların 

çı kacağından, düzenlemelerin yapılacağından bahsettiler, bunu memnuniyetle 

13


bizzat kendi ağzından duyduk. Yalnız bir şeyi tekrar iade etmek istiyorum ki bana 

göre Türkiye’de çok mükemmel 3530 sayılı Beden Terbiyesi Yasası vardı, bu yasa 

maa lesef değiştirildi, kuşa dönmüş bir yasa yerine konuldu ve Türk sporunda bir 

kırılma noktası meydana geldi. Hâlbuki bu çok mükemmel bir yasaydı ve rahmetli 

Başba kanlarımızdan Adnan Menderes Beyin bizzat hazırladığı bir yasaydı 

ve bu yasanın uygulaması içerisinde ben genel müdürlük yaptım. Hakikaten kendi 

yasası olan en der genel müdürlüklerden bir tanesiydi Beden Terbiyesi Genel 

Müdürlüğü ve o Ge nel Müdürlük gerçekten bağımsız bir genel müdürlük gibi 

hareket ediyordu. Ancak ne var ki Türkiye’de hâlâ bugün bile gençliğin ve sporun 

önemi tam anlaşılmış değil. Benim en çok üzüldüğüm hususlardan bir tanesi 

personel müdürü, bütçe müdürü, genel müdür yardımcısı, genel müdür olarak 

Meclise bütçe görüşmelerine gittiği mizde, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünün 

ödeneklerinin arttırılması tekliflerinde bulunduğumuzda hep bütçe plan komisyonundaki 

milletvekillerinin itirazlarıyla kar şılaşırdık. Kimisi derdi ki daha 

benim pek çok köyümde yol yok, su yok, okul yok, biri derdi ki daha önemli 

işlerimiz var, ama gençliğin işinden daha önemli, gençliğin meselesinden daha 

önemli bir iş olmadığını bugün anlamaya çalışıyoruz, ama bir milyon diplomalı 

işsiz gencin bugün iş arar durumda olması da tabii Türkiye’nin geleceği açısından 

sıkıntı verici bir husustur. 

Ben bu konulara girmek istemiyorum, ama bu yıl karşılaştığımız bir olay var, 

Sayın Bakanımız onun yasası çıkacak dedi. Bir tek özerk yasası olan federasyon 

Futbol Federasyonu. Diğer bütün federasyonlar özerk oldu, bir yasası yok, dayanağı 

yok, bu nasıl özerklik? Bunlar para harcıyorlar, eleman alıyorlar, nasıl oluyor 

bu, anlamak mümkün değil. Burada yarın hukukun gerektirdiği işlemler ortaya 

çık tığında sorunlar da ortaya çıkacak. Bir anımı anlatarak sözlerimi bağlayacağım, 

ben spor genel müdürüyken Futbol Federasyonunda çalışanlar grev yaptılar. 

o zaman Futbol Federasyonunun 6 milyon liralık bir fonu vardı, bu fonla sürekli 

eleman alın mış ve dolayısıyla o kadar çok eleman alınmış ki bunlar sendikalaşmış, 

daha son ra toplu sözleşmeye oturduklarında da istedikleri para kendilerine 

verilmediği için greve gitmişlerdi. 84 gün Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünün 

dördüncü katında grevcilerin davullarını, zurnalarını dinledik. Sonra o grev yapanları 

kadroya alarak bu işi hallettik. 

Bugün zaman zaman bir eski genel müdür olarak, bir eski bakan olarak bazı 

personel bize geliyor, diyor ki, efendim ben şu federasyonda, özerk federasyonda 

çalışıyorum, bana kadro sağlamam konusunda yardımcı olur musunuz diye. 

Şimdi bunlar tabii ki sporun hukukla olan ilgisini ve önemini ortaya koyuyor. 

Şimdi Ankara Barosunun böyle bir spor hukuku kurultayını düşünmüş olması, 

bunu gündeme getirip hem de uluslararası bir nitelikte bunu sürdürebilir bir şekilde 

ortaya koyması gerçekten son derece memnuniyet verici ve bunun tabii ki 

başarıyla devam etmesi ni, çıkacak sonuçların da Türk sporuna yarar sağlamasını, 

fayda sağlamasını arzu ediyoruz, umut ediyoruz ve bunda da başarılı olacaklarına 

inanıyoruz. Bizim de uygulamanın içinden gelenler olarak her türlü yardım ve 

14


desteğimiz olacak. Fakat burada tabii dikkatimi çeken bir husus var, uluslararası 

nitelikte yapılan böyle bir kurultaya Olimpiyat Komitesinden kim gelmiş, 

onu merak ettim, ben de bir Olim piyat Komitesi üyesiyim. Tabii ki Olimpiyat 

Komitesinin de bu işte en azından işin içinde olan bir komite olması lazım gelir 

düşüncesindeyim ve de federasyonları mızın ve Gençlik Spor Genel Müdürlüğümüzün 

de bu işin içinde tabii ki yer alması gerekir. Sponsor olarak sadece Spor 

Toto’nun sponsor olmasını da yadırgadım, yani bu Türkcell’lerin, Ülker’lerin, 

Cafe Crown’ların, futbola, basketbola bir sürü destek verenlerin böyle bir uluslararası 

kurultaya destek vermemiş olmalarını da ben eksiklik olarak görüyorum. 

Son olarak şunu söylüyorum, spor, gençlik hiçbir ülkenin vazgeçemeyeceği yahut 

da önemsemeyeceği bir husus değildir. Benim görev yaptığım sürece gerek 

bürok rat olarak, gerek bakan olarak ortaya konulan veya çalışmalarla ortaya koyduğumuz 

bütün projelerin önüne çıkan en büyük engel kaynak olmuştur. Şimdi 

Türkiye’de siz sporu ne kadar özerk yaparsanız yapın, siz ne kadar projelere sahip 

olursanız olun, bunun kaynağına, altyapısına sahip değilseniz başarılı olma şansınız 

yoktur. Spora verilen ödenek eğer daha çok eksiklerimiz var, bunlar varken 

buraya ödenek ayırmak olmaz düşüncesinden siz meseleyi çıkaramazsanız bir yere 

varmanız da mümkün olmaz. O sebeple ben diyorum ki, bütün şans oyunlarının 

gelirleri sadece spor fo nuna ayrılarak o fondan spora destek verilmesi ve sporun 

belli bir fonunun gelirinin mutlaka olması lazım. Bugün özelleştirme kapsamına 

alınan Milli Piyango’dan tutun da, diğer şans oyunlarının hiçbir zaman böyle 

bir özelleştirmeyle elden çıkarılarak gençliğin ve sporun desteğinden kaynağın 

mahrum bırakılmaması lazım. Sayın Bakanımız buna da bir çözüm bulsun, çare 

bulsun, nitekim ben Tarım Bakanlığım sırasında olimpiyatlar bu ülkede yapılsın 

diye çıkarılan yasaya mali kaynak desteği olsun diye Jokey Kulübünden oraya 

kesinti yaptırmayı yasaya eklettirmiştim. Buna Jokey Kulübü kızmıştı, Jokey Kulübüne 

bir şey daha yaptırdım, Ankara Hipodromu nu, devletten bir lira çıkmadan 

kendi geliriyle, yani Jokey Kulübü gelirleriyle Ankara Hipodromu yapıldı. 

Hipodromsuz başkent durumundaydı ve de hazineden bir kuruş çıkmadı, bunu 

Jokey Kulübü istemedi, direndi, sözleşmeleri bitiyordu, ben de bu sözleşmeleri 

uzatmayacağım dedim. Böyle bir zıtlaşmayla bir hipodroma sahip ol duk, ne var 

ki açıldığında beni de açılışa çağırmadılar, sağ olsunlar. 

Efendim sürçü lisan etmişsek affola, her zaman ülkenin, ülkenin güzel insanının 

ve içinden emek vererek geldiğimiz spor teşkilatının emrinde ve hizmetindeyiz. 

Bize ihtiyaç duyulduğunda biz hazırız. Ben ilk defa Sayın Bakanımızı 

burada, Ba kan olduktan sonra burada spor konulu bir toplantıda gördüm. Ben 

sanıyordum ki Bakan Bey beni çağırır, biz sporla ilgili bakan olduk, sen de kaç 

defa orada genel müdürlük yaptın, gel bir anlat burayı bana demesini bekliyorum 

hâlâ. Saygılar su narım. Bu kurultayın başarılı olmasını diliyor ve emeği geçenlere 

tekrar teşekkür ediyorum, sağ olun. 

DEVRİM AKYOL- Sayın eski Devlet Bakanım Refaittin Şahin’e bu güzel ko 

15


nuşması için teşekkür ederiz ve plaketlerini sunmak üzere biz tekrar Sayın Ahsen 

Coşar’ı kürsüye alalım. 

YAĞMUR EROL- Sayın Adalet Bakanımız Mehmet Ali Şahin de aramızda 

ola caklardı. Ancak kendileri katılamadılar, ancak bize bir mesaj göndermişler, 

şim di bunu sizinle paylaşmak istiyorum. Sayın Avukat Vedat Ahsen Coşar, Ankara 

Barosu Başkanı; düzenlemiş olduğunuz 1. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayına 

programımın yoğunluğu nedeniyle katılamadığım için üzgünüm. Nazik 

davetiniz için teşekkür eder, size ve katılan tüm konuklara saygılar sunarım. Mehmet 

Ali Şahin, Adalet Bakanı. 

Şimdi konuşmalarını yapmak üzere Sayın Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker’i 

kürsüye davet ediyoruz. 

HASAN GERÇEKER- Değerli konuklar, değerli sporseverler, değerli katılımcılar; 

sözlerime başlarken hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Öncelikle uzun 

yıllar ceza kurullarında, tahkim kurulunda Türk sporuna katkıda bulunmaya çalışmış 

bir hukukçu olarak sizlere hitap etmekten büyük mutluluk duyduğumu belirtmek 

isti yorum. Sporun ne zaman başladığını belirlemek mümkün olmamakla 

birlikte spor tarihinin insanlık tarihi kadar eski olduğunu söylemek çok da yanlış 

olmayacaktır. İnsan varolduğundan beri spor da vardır, spor farklı dil kullanan, 

farklı inançta ve farklı kültürden olan insanları bir araya getiren ve birlikteliklerini 

sağlayan evrensel bir unsur olup toplumlar arası bir iletişim aracıdır. Yaşadığımız 

çağda çevresel ko şulların değişmesi ve beslenme alışkanlıklarında meydana gelen 

değişiklikler nede niyle sağlıklı yaşamın sağlanası bakımından çözüm yollarından 

birisi olarak da spor yapmak oldukça önem kazanmıştır. Spora eğilimin artması 

ve yeni spor alanları nın oluşmasına neden olmuş ve böylece kültür, sanat, eğitim, 

siyaset, reklamcılık, turizm, teknoloji ve bütün bunların tamamını kapsayan ekonomi 

alanında birçok gelişmelere kapı aralanmıştır. Sporla sağlanan ekonomik 

güç sportif aktivitelerin daha fazla düzenlenmesini sağlamış, daha fazla aktivite de 

daha fazla ekonomik değer oluşturmuştur. 

Topluluk halinde yaşayan insanlar güvenli bir yaşam sürdürebilmek amacıyla 

ilk şamada bir kısım toplumsal davranış kuralları benimseyerek uygulamaya başlamışlar, 

daha sonra da bu kuralları toplumu oluşturanların uması gereken hukuk 

kuralları haline getirmişlerdir. Spor alanında da aktif rol alan süjelerin haklarını korumak 

ve spor müsabakalarının disiplinli bir şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla 

hukuki düzenlemeler yapılmıştır. Spor hukuk tüm sportif olayları ve bu olaylardan 

kaynaklanan ilişkileri düzenleyen bir bilim dalıdır. Sporun belli kurallar çerçevesinde 

yapılıp yapılmadığını spor hukuku denetler. Spor hukuku genel hatları itibarıyla 

özel hukukun bir parçası olarak görülmekteyse de spor faaliyetlerinde kamu düzeninin 

korunması bakımından ceza hukuku ilişkisi de ön plana çıkmaktadır. Spor 

hukukun da kısa dönemde etkili çözümler üretmek temel hedeftir. Bu sebeple sportif 

faaliyet sonucu oluşan birçok sorunun çözümünde genel hukuk kurallarından 

farklı ve kısa zamanda sonuca ulaşılacak yöntemler kullanılmaktadır. 

16


İlk zamanlarda amatörce yapılan spor dalları daha sonra yerini profesyonelliğe 

bırakmıştır. Dernek statüsünde kurulan gençlik ve spor kulüpleri sporun ekonomik 

alandaki etkinliğinin artmasıyla Ticaret Kanununun hükümlerine tabii 

ticari şirketlere dönüşmektedir. Anayasamızın 59. maddesindeki devlet her yaştaki 

Türk vatandaş larının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun 

kitlelere yayılmasını teşvik eder ve başarılı sporcuyu korur şeklindeki düzenleme 

karşısında 3289 sayılı Yasayla temel görevi vatandaşın fizik, moral, güç ve yeteneklerini 

geliştirmesini sağlayan sportif faaliyetleri sevk ve idare etmek, gençliğin 

boş zamanlarının değer lendirilmesine ilişkin hizmetleri yürütmek, gençlerin kötü 

alışkanlıklardan korunma sı için gerekli tedbirleri almak olan Gençlik ve Spor Genel 

Müdürlüğü kurulmuştur. 1289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün 

Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunun uygulanması konusundaki usul ve 

esasları belirlemek üzere birçok yönet melik çıkartılmıştır. Ayrıca Türkiye Futbol 

Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hak kındaki Kanunla, spor müsabakalarında 

şiddet ve düzensizliğin önlenmesine dair temel yasalar da bulunmaktadır. 

Bütün bu yasal düzenlemeler göz önüne alındığında spor hukuk alanında 

çıkartı lan yasaların azımsanmayacak derecede olduğu görülmektedir. Ancak bu 

düzenle meler sporun gelişmesi için yeterli olmamakta, birçok alanda yeni yasalara 

gerek sinim bulunmakta olup, özellikle 3289 sayılı Yasaya 5105 sayılı Yasayla eklenen 

ek 9. madde uyarınca futbol dışındaki branşların da özerklik kazanması yeni 

hukuki düzenlemeleri gerektirmiş, yapılan düzenlemelerin aksayan kısımlarının 

da biran önce düzeltilmesi acil bir zorunluluk olarak ortaya çıkmış bulunmaktadır. 

Zorunlu kamu hizmetleri dışında kalan konularda devletin her zaman etkin 

rol alması müm kün olmayabilir. Sporun gelişiminde ticari kuruluşların ve sivil 

toplum örgütlerinin daha aktif bir şekilde rol alması ve sponsorluk kurumunun 

daha verimli bir şekil de çalıştırılması suretiyle sporcuların yeterli düzeyde ihtiyaçlarının 

karşılanması ve dünya çapında sporcular yetiştirilmesi sağlanmalıdır. Bu 

alanda hukuki altyapının zenginleştirilmesi ve bilinçli sporcuların yetiştirilmesi 

bakımından devletle üniversi teler arasında işbirliği yapılmasında büyük fayda 

vardır. Ulusal alanda ve uluslara rası arenada Türkiye’nin ve Türk sporcularının 

haklarını savunabilecek nitelikte ye terli sayıda spor hukukçusu yetiştirilmesi sağlanmalıdır. 

Ceza ve tahkim kurullarına, disiplin kurullarına yapılacak atamalarda 

liyakat esas alınmalıdır. Doping kontrolleri konusundaki çelişkilerin kısa zamanda 

giderilmesi ve dopingle mücadelenin sağlıklı bir biçimde yapılabilmesi için 

dopingle mücadele kanun tasarısının kısa zamanda çıkartılması sağlanmalıdır. 

Yetenekli sporculara yetiştirilmelerini ve başarılı olmalarını sağlayacak bir kısım 

ek haklar tanınmalıdır. Tanınacak olan haklarla gelecek kaygısıyla başarılı 

sporcula rın sporu terk etmelerinin önüne geçilmelidir. Sporda şiddetin önlenmesi 

için daha fazla çalışma yapılması ve sosyal projelerin üretilmesi gerekmektedir. 

Üniversite lerin hukuk fakültelerinde spor hukuku derslerinin açılması, spor hukuku 

anabilim dallarının kurulması, yüksek lisans ve doktora programlarına spor 

hukukunun da dâhil edilmesi, beden eğitimi ve spor yüksekokullarında spor hukuku 

alanına da daha fazla yer verilmesi de büyük önem taşımaktadır. 

17


Değerli konuklar; spor hukuku alanında elbette daha söylenecek pek çok söz 

vardır. Türk sporuna çok önemli katkılar sağlayacağına, yararlı olacağına inandığım 

kurultayın çok değerli katılımcıları tarafından bu hususlar mutlaka en güzel 

şekilde dile getirilecektir. Bu güzel çalışmanın düzenlenmesinde katkıda bulunan, 

emeği geçen herkesi kutlayarak konuşmama son verirken 1. Uluslararası Spor Hukuku 

Kurultayının başarılı geçmesini diler, hepinize sevgiler ve saygılar sunarım. 

YAĞMUR EROL- Sayın Yargıtay Başkanımıza konuşması için çok teşekkür 

edi yorum ve plaketini sunmak üzere Sayın Ahsen Beyi sahneye davet ediyorum. 

DEVRİM AKYOL- Sayın Başkanıma tekrar teşekkür ederim. Protokol sırasına 

uy gun olmasa da bazı teknik aksaklıklardan dolayı şimdi konuşmalarını yapmak 

üzere Sayın Spor Toto Teşkilat Başkanı Bekir Yunus Uçar’ı davet ediyoruz, 

kendisi ara mızda mı? Kendisi aramızda değil, herhalde yetişemedi. Efendim tüm 

konuklarımız konuştu, açılışı yaptıkları için teşekkür edeniz, bir saat, bir buçuk 

saat sonra tekrar burada buluşmak ve ikinci oturumumuzu yapmak üzere oturumu 

kapatıyoruz. Çok teşekkürler, konuklarımıza iyi günler efendim. 

DEVRİM AKYOL- Sayın konuklar, değerli katılımcılar; Ankara Barosu Spor 

Hu kuku Komisyonunun düzenlemiş olduğu Uluslararası Spor Hukuku Kurultayının 

ilk oturumuna hoş geldiniz. Bu oturumdan önce yapmak istediğimiz bir 

düzeltme var, buna göre sabahki açılış töreninde protokol sıralamasında Sayın 

Bakanımız Murat Başesgioğlu’nun ricası üzerine bir değişiklik yaptık, bu konuyu 

da Ankara Barosu adına düzeltiyoruz. Teşekkür ederiz. 

YAĞMUR EROL- Değerli konuklar, sayın katılımcılar; Ankara Barosu Spor 

Hu kuku Komisyonunun düzenlemiş olduğu 1. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayının 

oturumlardan önceki açılış konuşmasını yapmak üzere Hacettepe Üniversitesi 

Rek törü, Dünya Okçuluk Federasyonu Başkanlığına seçilen ilk Türk olarak 

Türk spor tarihine adını yazdırmış, Uluslararası Okçuluk Federasyonu Başkanı, 

Uluslararası Olimpiyat Komitesi Üyesi, 23 yıl aralıksız Okçuluk Federasyonu 

başkanlığının yanı sıra beş yıl Avrupa okçuluğunu yönetmiş, 2005 yılında da 

Dünya Okçuluk Fede rasyonu Başkanlığına seçilen Sayın Profesör Doktor Uğur 

Erdener’i kürsüye davet ediyoruz. 

Prof. Dr. UĞUR ERDENER- Öncelikle Ankara Barosuna böyle bir çalışmayı 

düzenlemesi ve bana da bu vesileyle konuşma fırsatı verilmesi nedeniyle 

te şekkürlerimi arz etmek istiyorum. Biraz önce değerli sunucu arkadaşımızın da 

belirttiği gibi, değişik sıfatları olan bir insanım, ama uzun yıllarını sporun içinde 

geçirmiş bir yönetici olarak Türk sporuna, ya da genel anlamda spora şöyle kısa 

bir bakış yöneltmek istiyorum. 

Cumhuriyetimizin kurucusu Ulu Önder Atatürk’ün her alanda olduğu gibi 

sporda da etkin bir çaba gösterdiğini biliyoruz. Spor, devletin kuruluş yıllarında 

Türk Spor Kurumu bünyesinde yürütülen ve çok da organize bir hareket olmamanın 

ötesinde, emekleme döneminde, belli başarılara ulaşamamış bir yapı ha 

18


linden, burada da belirttiğimiz gibi, 3530 sayılı, o zamanki adıyla Beden Terbiyesi 

Umum Müdürlüğü Yasasının 1938 yılında çıkarılmasıyla bir tabana kavuşmuş 

ve sabah oturumunda eski bakanlarımızdan Sayın Refaittin Şahin’in de belirttiği 

gibi, gerçekten ciddi an lamda spora katkılar yapmış olan bu yasayla uzun yıllar 

yönetilmiştir. Daha sonra 3289 sayılı yasa ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

haline gelmiştir yapı (Önce Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü, daha sonra 

Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü ve Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü 

halinden 3289 sayılı Yasayla Genç lik ve Spor Genel Müdürlüğü şekline dönüşmüş 

ve bugünlere devlet içindeki spor organizasyonu ulaşmıştır). Bugün futbolu 

hariç tutarsak 57 spor federasyonunu bünyesinde barındıran, birçok il ve ilçemizdeki 

spor tesislerinden de sorumlu olan bir büyük yapı. Tabii bu yapının genel 

anlamda spora verdiği büyük önem, destek inkâr edilemez, yıllar içinde destek 

artarak devam etmiş ve nihayet yine sabah açı lış oturumunda da bahsedildiği 

gibi yıllar içinde gelinen nokta özerklik kavramıyla buluşmuş ve 4, 5 yıl öncesi 

ilk uygulamalar başlatılarak federasyonlar birer ikişer özerk bir statü kazanmaya 

başlamışlardır. Futbolu hep hariç tutuyorum, çünkü fut bol ayrı bir organizasyon, 

kendi yasası var ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün tamamen dışında bir 

yapı, o nedenle sözünü ettiğim hep genel spor organizasyo numuz olacak. 

Spor çok dinamik bir olay, sadece belki sporda bugünün işini yarına bırakma 

şansımız yok. Biz sporu Kamu İhale Kanununun getirdiği birtakım kısıtlamalarla 

zaten yönetemeyiz, bu mümkün değil. İşte bir kamp yapacaksınız, ya da 

bir ulusla rarası faaliyet düzenleyeceksiniz. Bunun limitleri doğrudan temin satın 

alma sınırları dışına çıktığı anda zaten üç aylık bir süreci işletmek zorundasınız, 

ihale sürecini, satın alma sürecini, anlaşmak için bunlar da gerekli. Bugünün koşullarında 

zaten özerk bir yapı olmadıkça bunun yürütülmesi mümkün değil, 

ama özerklikte de bir takım sıkıntıların olduğunu hep birlikte yaşıyoruz, biliyoruz. 

Bugün yönetmeliklerle düzenlenen spor federasyonlarının özerklik yapısının 

belki bir kanunla daha geçerli bir hukuki baza oturtulmasında ben şahsen yarar 

görüyorum. 

Dünyada hemen hemen sayılı ülke bizdeki modelle sporunu yönetiyor, yani 

hem bir devletin spor organizasyonu var, bir de şimdi bahsedeceğim Türkiye Milli 

Olim piyat Komitesi kanalıyla yürütülen çalışmalar var. Bu iki yapı Türkiye’de 

uyumlu bir işbirliğini yıllar içinde hep sergilemişlerdir, bugün de öyle, ancak sonuçta 

iki ayrı tüzel kişilik, iki farklı organizasyon modeli. Bu model dünyada pek 

az ülkede uy gulanıyor, günümüzde spor daha bağımsız, daha özerk, genelde de o 

ülkenin Milli Olimpiyat Komitesinin çatısı altında organize oluyor. 

Bir de dünya sporunu yöneten bir büyük şemsiye var, Uluslararası Olimpiyat 

Komitesi ki bugün 205 üyesinin olduğu, dünyanın en büyük spor organizasyonu, 

merkezi Lozan’da, logosu beş kıtayı simgeleyen halkalardan oluşuyor ve Baron De 

Cubertin tarafından kurulan bir önemli organizasyon. Kuruluş yıllarında “Olimpiyatlarda 

kazanmak değil katılmak önemli” felsefesi hâkimken, artık günümüz 

19


de bu felsefenin de değiştiğini ve her çalışmanın, her çabanın başarıya odaklanmış 

olduğunu itiraf etmek durumundayız. Tabii Uluslararası Olimpiyat Komitesi hepimiz 

tarafından belki iyi bilinen üç temel sloganın üzerine felsefesini oturtmuş 

bir yapı. Özetle, daha hızlı, daha yüksek ve daha güçlüyü simgeleyen Latince citius, 

altius, fortius kelimeleri olimpiyat tarihinde temel slogan halinde günümüze 

kadar gelmiş bir yapı. Bu yapının içinde ilk olimpiyatlara 1896’dan başlayarak 

1900, 1904 şöyle bir göz atıldığında bugünkünden ne kadar farklı, ne kadar daha 

basite indirgenmiş spor oyunlarından oluştuğunu görmek olası. Yine bakıldığında 

gerçekten bugün kü motiflere hiç benzemeyen enstantaneleri görüyoruz. Belki 

yüzmede biraz daha gerçeğe, bugünün gerçeğine yakınız. Tabii derecelerin çok 

çok düşük olduğunu, bugünle hiç kıyaslanmayacağını hemen hepimiz biliyoruz. 

Uluslararası Olimpiyat Komitesi Juan Antonio Samarange döneminde ciddi 

bir atılım yapmış (Aşağı yukarı 20 yıl başkanlığını yapan bir büyük İspanyol 

spor ada mı) ve daha sonra şimdiki Başkan Belçikalı Jacques Rogge’un döneminde 

bugünkü yüksek performansını gerçekleştirmiş ve kendini çok ciddi boyutta 

sorgulayan, çok transparan, birçok işlemin etik kurallar çerçevesinde yürüdüğü, 

yürütüldüğü, her işlemin sorgulandığı bir yapıya dönüşmüştür. Yakın geçmişte 

yaşanan bazı sorun lar nedeniyle hep biliyoruz, Salt Lake city skandalı diye tanımlanan 

olay, zamanımız dar, ben o nedenle çok detaya girmeyeceğim. Bu yapıya 

paralel olarak, ülkemizde sporun, Olimpik sporun organizasyonu bildiğimiz gibi 

Türkiye Milli Olimpiyat Komi temiz tarafından yerine getirilmekte, geçtiğimiz 

yıl 100. yılını kutlayan yine cumhu riyetimizden de eski önemli bir spor kurumumuz, 

bugünlere gelişerek, o da önemli ölçüde Türk sporuna destek vererek ulaştı. 

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesinin kuruluşu büyük spor adamımız Selim 

Sırrı Tarcan’ın ciddi, yoğun özverisi ve emekleriyle gerçekleşiyor. Kuruluş yılları, 

kuruluş senedi, Selim Sırrı Tarcan’ın yoğun emeği, desteği bu yapıyı bu geçtiğimiz 

yıl 100. kuruluş yılına ulaştırdı. Şöyle bir bakıldığında bu komiteye kimler 

başkanlık yap mış, Ali Sami Yen’den Burhan Felek’e, Turgut Atakol’a ve büyük 

spor adamı Sinan Erdem’e kadar birçok ismi görüyoruz. Bu değerli spor adamlarımız, 

bugün birçoğu yaşamda olmayan değerli spor adamlarımız hem Türkiye 

Milli Olimpiyat Komitemi zin başkanlığını yaptılar, hem Uluslararası Olimpiyat 

Komitesinin Türkiye’deki tem silcileri oldular yıllar içinde ve gerek Türkiye Milli 

Olimpiyat Komitesi, gerek Türk sporu adına onlara bugünkü yapıya ulaşılmasında 

büyük şeyler borçlu olduğumu zu düşünüyorum. Bugün biliyorsunuz Türkiye 

Milli Olimpiyat Komitesinin merkezi İstanbul’da, İstanbul Olimpiyat Oyunları 

Hazırlık ve Düzenleme Kuruluylaki özel ka nunla kurulmuş bir yapıdır, bir tüzel 

kişiliktir, ayrı tamamen, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesinden tamamen ayrı bir 

tüzel kişiliktir aynı binayı paylaşmaktalar. 

Şimdi sporda temel amaç başarı, başarı olmalı, yıllar içinde Türk sporuna bakıldığında 

hep başarı adına birtakım adımların atıldığını, Olimpiyat Oyunlarına 

katıldı ğımızı ve bunların, olimpiyat oyunlarında alınan derecelerin, madalyaların 

20


geçmişi mizde önemli yankılara neden olduğunu görüyoruz. İşte Yaşar Erkan’ın 

ilk olimpiyat altın madalyasını kazanması, bayrağımızı göndere çektirmesi. Londra 

Olimpiyat oyunları sonrası Hürriyet gibi önemli bir gazetemizin âdeta tüm 

ön sayfasının bu ba şarıya ayrılması. Olimpiyatların ayrılmaz unsurlarından birisi 

olan filateli ve pulların üzerinde hem başarının, hem Olimpiyat oyunlarının sürekli 

olarak simgelenmesi, bu ayrıntılar sporun içinde çok önemli. Bazı önemli 

başarıların Time gibi bugün dünya çapında bir derginin kapağında yer alması, 

bunlar hep Türk sporu adına gurur verici şeyler. Tabii sonuçta temel amaç Olimpiyat 

madalyası, çünkü sporun zirvesi orası ve bu madalyaya ulaşan sporcularımız. 

Burada, olimpiyat oyunlarında başarı nedir? Çok sayıda madalya kazanmak 

mı, çok fazla sayıda sporcumuzun yarışmalara katılma hakkını, yani kotaları kazanması 

mı, takım sporlarında katılma hakkını kazanmamız mı, örneğin futbolda, 

basketbol de, voleybolda, hentbolde bayan erkek, yoksa atletizmde, yüzmede, 

jimnastikte, yani olimpiyat oyunlarının temel spor dallarında fazla sayıda katılma 

hakkı ve ma dalya kazanmak mı, bunlar gerçekten sorgulanmaya çok açık konular. 

Olaya geniş bir perspektiften bakıp başarıyı ona göre değerlendirmekte yarar var. 

Yine son Pe kin Olimpiyat oyunlarıyla ilgili bir iki kıyaslama yapayım, işte biz 70 

milyonluk bir ülke olarak sanıyorum 68 sporcuyla katılma hakkını kazandığımız 

Pekin Olimpiyat oyunlarına 56 milyonluk İsviçre’nin 82 sporcuyla katılma hakkını 

kazandığını ifade edersem bu kıyaslamayı belki biraz daha iyi yapma imkânı 

olur. 

Şimdi spor ne? Spor öncelikle bir disiplin olayı, burada bir yaşam tarzı var, bir 

çalışma modeli var kişinin geliştirmesi gereken, bir de sporun kendi kuralları var. 

Özünde tek kelimeyle ifade edebileceğimiz “bir disiplin”. Tabii sporun kurallarıyla 

ilgili konularda da birçok şey söylenebilir, bu kurultayın konusu o zaten, o 

konuda ben bir şey söylemek istemiyorum, ama sporun özünde bir aksiyon var, 

bir mü cadele var, estetik değerler var, hız var. Bir oku aşağı yukarı 250, 260 kilometre 

hızla atıyorsunuz, büyük bir kuvvet harcıyorsunuz. Sonunda başarıyı ve 

mutluluğu, o hazzı yakalayıp bir madalyaya ulaşıyorsunuz, bir azmi gösteriyorsunuz, 

ciddi bir mücadele azmini gösteriyorsunuz. Takım olma bilinci, harmoniyi 

oluşturup onu yaşıyorsunuz. Estetik değerleri ortaya çıkartıyorsunuz. Bunların 

tümü tek bir olayda birleşebiliyor, sporda. Yine büyük bir şovu gerçekleştiriyorsunuz, 

büyük bir şovu meydana çıkarıyorsunuz. Mimarlık alanında çok iddialı 

eserleri ortaya çıkarıyor sunuz, bunları bütünleyen bir çevreye özen gösteriyorsunuz. 

Özünde Olimpiyat oyunlarının yapıldığı kentin, yörenin tümden değişmesini 

sağlıyorsunuz, bu çok çok önemli bir öge. Burada Pekin olimpiyat oyunlarının 

kuş yuvası, su küpü diye adlandırılan tesislerini görüyoruz, her biri ayrı mimari 

değer taşıyan, anlam taşıyan eserler. 

Şimdi bazı rakamları vermek istiyorum Pekin Olimpiyat Oyunlarıyla ilgili, 

204 tane ülkenin aynı anda birlikte olduğu bir organizasyon, dünyada başka, diğerleriyle 

birlikte ele alındığında başka bir organizasyon yok ki bu büyüklükte ol 

21


sun. 10800 sporcu katılmış, ki bu konularda sınırlamalar vardır, bu sayı 10500’le 

sınırlıdır, bazı özel durumlar nedeniyle bu kadar yükseldi. 6 bini aşkın yönetici 

görev yapıyor, 6 milyona yakın izleyici, seyirci yarışmaları bizzat yerinde izliyor. 

26 bini aşkın akre dite edilmiş medya mensubu, yine 6 bin dolayında akredite 

olmadan o yarışmaları izleyen medya mensubunu, 80 bin tane volonteri, sadece 

organizasyonun içinde görev yapan, bu sayının bir 100, 150 bin de şehirde 

değişik düzenlemeleri yapan volonterleri de eklersek çok yükseldiğini söylemek 

mümkün. Ülkelere ve ulusal Olimpiyat komitelerine yardımcı olmak üzere görevli 

1200 asistan. Şimdi şu tablo dünyanın en büyük organizasyonunu gösteriyor, 

dört yılda bir yapılan bundan daha büyük bir organizasyon yok ve biraz önce 

de belirttiğim gibi bu organizasyonun yapıldığı bir kentin baştan aşağı yenilenmesi, 

değişmesi, çevreden altyapıya, trafik sorunundan hava kirliliğine birçok iyileşmenin 

sağlandığı bir gerçek. Bakıldığında Seul, Barselona, Atina, Pekin, hatta 

Sydney bu gelişimin örnekleri, Olimpiyat önce si ve sonrası gelişimin kıyaslanması 

halinde olimpiyat organize etmenin sonuçları kolayca anlaşılacaktır. 

Efendim, spor bugün bir bilim ve sporda varolmak için, başarı için mutlaka bilimsel 

çalışmanın gereklerini yerine getirmemiz gerekiyor. Ben sadece spora bana 

tanınan zaman ölçüsünde şöylece bir göz atmayı, işte ülkemizde durum ne, dünyada 

bu organizasyon nasıl, ona küçücük bir değinmeyi yapmaya çalıştım. Çok 

teşekkür ediyorum dinlediğiniz için, izlediğiniz için ve kurultayda tüm çalışmalarda 

konuşmacılara, katılımcılara başarılar diliyorum. 

YAĞMUR EROL- Sayın Erdener’e bu güzel konuşması için teşekkür ediyoruz 

ve plaketlerini takdim etmek üzere Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu Başkanı 

Sayın Avukat Gurur Gaye Günal’ı sahneye davet ediyorum. 

22

I. OTURUM 


SPOR MÜSABAKALARINDA 

ŞİDDET ve DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİ 

DEVRİM AKYOL- Değerli konuklar, sayın katılımcılar; şu anda ikinci oturumu 

açmak için Ankara Barosunun hazırlıklar yapmasını bekliyoruz. Bugünkü 

ikinci oturum kurultayımızın teknik bölümünün birinci oturumu, spor müsabakalarında 

şiddet ve düzensizliğin önlenmesi başlıklı oturumun konuşmacıları 

İstanbul Üniver sitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi, 2008 yılında Fenerbahçe 

Spor Kulübü Bilim Kongresinde sporda şiddet üzerine tebliğ sunan, 2008 yılında 

Şike Tahkik Kurulu na başkan seçilen, Türk Ceza Kanunu hazırlık aşamasında 

Türkiye Barolar Birliği temsilciliği yapmış olan Sayın Profesör Doktor Fatih 

Mahmutoğlu’nu sunumunu yapmak üzere yerine alıyoruz. 

YAĞMUR EROL- Diğer konuşmacımız 9 Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi 

Adli Tıp Anabilim Dalı Üyesi Sayın Doçent Doktor Erdem Özkara’yı sunumunu 

yapmak üze re davet ediyoruz. Galatasaray Lisesi ve İstanbul Hukuk Fakültesi 

Mezunu, Tür kiye Olimpiyat Komitesi Yönetim Kurulu Üyesi ve Hukuk Kurulu 

Başkanı, Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu başkanlığında 16 yıl görev yapmış 

olan, 2006 yılında Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesine hakem seçilen, Spor 

Hukuku Enstitüsü Denetleme Kurulu Başkanı, çeşitli dönemlerde Futbol Federasyonu 

yönetim kurulu üyeliği yapmış olan Sayın Avukat Türker Arslan’ı sunumunu 

yapmak üzere yerine davet ediyoruz. Son olarak oturumu yönetmek üzere 

Ankaraspor Kulübü önceki başkanı, Kulüpler Birliği Vakfı önceki başkanı, ANFA 

Genel Müdürü Sayın Hilmi Gökçınar’ı yerine davet ediyoruz. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Efendim hepinize iyi günler diliyorum. Öncelikle Ankara 

Ba rosunun organize etmiş olduğu, düzenlemiş olduğu 1. Uluslararası Spor 

23


Hukuku Kurultayının ülkemiz sporuna yararlı olacağına inancımı belirterek sözlerime 

baş lamak istiyorum. İki gün devam edecek kurultay neticesinde sporumuzun 

değişik konularında akademisyen, uzman kişilerle konuyu tartışacağız. 

Bu ikinci oturumu muzun konusu spor müsabakalarında şiddet ve düzensizliğin 

önlenmesiyle ilgili konu başlığımız olacak. Biraz önce sunucu arkadaşlarımızın da 

bahsettiği gibi üç konuğumuz var, konuklarımıza hoş geldiniz diyoruz. Bize verilen 

süre zannediyo rum yaklaşık konuşmacılara 15’er dakikalık bir süre tanınacak, 

ardından da sizlerin soru ve cevaplarınıza geçeceğiz. Ben öncelikle yine sıralamaya 

göre gelmek istiyo rum. Yine sunucu arkadaşların bahsettiği gibi değerli Hocamız 

Doçent Doktor Er dem Özkara’yla beraberiz. 9 Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi 

Adli Tıp Üyesi. Hocam; sözü size bırakıyorum, sürenizin de 15 dakikayla sınırlı 

olduğunu da ifade etmek istiyorum, buyurun. 

24 

Doç. Dr. ERDEM ÖZKARA- 

(Sayın Erdem ÖZKARA’nın kişisel isteği ile panelde yapmış olduğu konuşma 

yerine, sunumunda kullandığı metni yayınlıyoruz.) 

SPORDA ŞİDDETİN NEDENLERİ 

Şiddet nedir? 

Şiddet, güç ve baskı uygulayarak insanların bedensel veya ruhsal açıdan zarar 

görmesine neden olan bireysel veya toplu hareketlerin tümüdür. 

Şiddet, kişinin başka insanlara ya da çevresine yönelik olarak gösterdiği zarar 

verme durumu olarak tanımlanabilir. Bu zarar verme davranışı, vurma, kırma, 

döv me, kavga etme, itme, yaralama, eşyalara zarar verme şeklinde fiziksel boyutta 

olabileceği gibi alay etme, aşağılama, tehdit etme, göz dağı verme, sözel sataşma, 

kızdırma, hakaret etme, dışlama gibi sözel ve psikolojik boyutta da olabilir. 

Türkiye’de sporda şiddetin sıklığı 

Sporda olaylara karışanların sayısı son beş yılda yaklaşık 12 kat artmış. 

2004 yılında 297 kişi spor sırasında şiddet olaylarına karışırken, bu rakam 

2008’de yaklaşık 3 kat artarak son dört yılda toplam 3 bin 786’ya ulaşmış. 

Futbol şiddette birinci: Olaylara en çok karışan futbol seyircisi oldu (%94)1. 

Şiddet olaylarına karışanların meslek grupları 

Şiddet olaylarına karışanların meslek grupları incelendiğinde; 

• İlk sırada yüzde 20 oranıyla öğrenciler ve serbest meslek sahipleri. 

(Emniyet Genel Müdürlüğü istatistikleri. http://www.yenicaggazetesi.com.tr/ 

haber detay.php?hit=12298 )


• Fanatiklerin % 12’si işsiz, % 9’u işçi, % 6’sı esnaf, % 2’si tekstilci ve diğer 

mes leklerden. 

• Şiddete karışanların eğitim durumu: % 42’si lise, % 22’si ilkokul, % 18’i 

üniver site, % 18’inin ortaokul mezunu olduğu belirlendi. 

Şiddetin Ailesel nedenleri 

• Aile içi iletişim ve etkileşim kopukluğu 

• Tutarsız disiplin yaklaşımı 

• Uygunsuz sınır koyma 

• Aşırı baskıcı ya da aşırı rahat aile tutumları 

• Sevgi, ilgi eksikliği, ihmal 

• Sıklıkla engellenme ve cezalandırılma 

• Aile içi şiddete maruz kalma 

• Aile içi şiddete şahit olma 

• Fiziksel, duygusal ve cinsel açıdan istismar edilme 

• Yanlış ya da yetersiz gözetim ve yönlendirme 

• Olumsuz rol modelleri 

• Düzensiz ve tutarsız aile ortamı 

• Suç geçmişi olan aile üyeleri, akrabalar 

• Sınırlandırıcı, baskıcı ve yargılayıcı aile ortamları 

Şiddetin Çevresel/Toplumsal nedenleri 

• Medyanın olumsuz etkisi 

• Şiddet içeren programlar, filmler, bilgisayar oyunları 

• Ekonomik sıkıntılar 

• Sosyal ve toplumsal düzensizlikler 

• Eğitim sisteminde yaşanan sıkıntılar 

• Olumsuz okul ortamı 

• Uyuşturuculara ve ateşli silahlara ulaşım kolaylığı 

• Şiddetin özellikle erkekler için toplum tarafından normalize edilmesi 

• Akran baskısı 

• Olumsuz arkadaş grupları 

25


26 

Şiddetin Bireysel nedenleri 

• Erkek olmak 

• Akademik başarısızlık 

• Sosyal beceri eksikliği 

• Çatışma ve çözüm bulma becerilerinde eksiklik 

• Dışlanmışlık ve yalnızlık duyguları 

• Aşırı alınganlık 

• Öz güven eksikliği 

• Bireysel farklılıklara karşı toleranssızlık 

• Genetik yatkınlık 

• Psikopatolojik sorunlar 

• Çabuk hayal kırıklığına uğramak 

• Öfke kontrolünde yetersiz kalmak, sık sık öfke patlamaları yaşamak 

• Madde ve alkol kullanımı 

• Dürtüsel hareket etmek 

• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu 

• Sosyal uyumsuzluk 

• Engellenmişlik duygusu 

Erkek olmak: Dikkat ölümcül durum! 

• Erkeklerde ölüm oranı kadınlara göre önemli ölçüde yüksektir. Yaşlara göre 

ba kıldığında fark çok net görülebilmekte. 

• Özellikle yaşamın ilk yılında erkek ölüm oranı %33 daha fazladır. 1519 yaş 

ara sında erkek ölüm oranı %150 daha fazla iken 2024 yaşları arasında %200 

fazla dır ve bunu izleyen bütün yaş düzeylerinde erkek ölüm oranı kadınlardan 

fazladır. Yani erkekler bu dünyada kadınlardan fazla kalmıyor, kalamıyor. 

Erkekler tehlikenin ve şiddetin hep başrolünde görünüyor. 

• Yapılan bir araştırmada 24 yaşına kadar erkeklerde intihar oranı kadınlardakinden 

üç kat fazla bulunmuş. 

• Birkaç örnek; Samsun’da yapılmış bir çalışmada: Ateşli silahla yaralananların 

%91’inin erkek olduğu belirtiliyor. 

• Konya’da yapılan bir çalışmada ise ateşli silahla ölen erkeklerin kadınlardan 

4.5 kat fazla olduğu saptanmış.


• Türkiye genelinde yapılan bir çalışmada ise trafik kazasına karışanların 

%96’sı nın erkek olduğu belirtilmekte. Örnekler çoğaltılsa bile sonuçlar pek değişmiyor 

ne yazık ki. Şiddet olaylarının başrolünde hep erkekler, bazen saldırgan 

bazen mağdur olarak. Aslında şiddete karışan herkes MAĞDUR. 

“Erkek, erkeksi ayrıcalığı ve gücü için ağır bir bedel ödemiştir. Kendi 

duygu larıyla ve bedeniyle olan bağını yitirmiştir.” 

• Duygularını bastıran, kendi bedeniyle olan bağını yitiren, diğer erkeklere 

ve kadı na yabancılaşan ve yalıtılan, başarısızlık korkusu altında ezilen, yardım 

istemeye korkan, bildiği tek şey çalışmakken bir anda kendini kapı dışında bulan 

erkeğin durumunda intihar ve ölüm rakamlarının böyle olması belki de şaşırtıcı 

değildir. 

• ERKEK OLMANIN TEHLİKELERİ (The Hazards of Being Male) YA 

ZAR: Herb Goldberg 

• http://kisi.deu.edu.tr/erdem.ozkara/yazılarım 

Sporda şiddetin ekonomik ve sosyal nedenleri 

• Ekonomik nedenler ve sosyal yapı saldırganlığı ortaya çıkarmakta. Ancak 

medya ve futbol kulüpleri futbolda şiddetin artarak sürmesine yol açmakta. 

Saldırganlığın kaynağı neler? 

• Sporda saldırganlığın arkasında sosyal kimlik yatıyor ve bu olay bir alt kültür 

halini almış artık. 

• Bir diğer neden ekonomik durum; ülkelerde emek yoğun sanayinin teknolojinin 

ge lişmesiyle makine yoğun sanayiye dönüşmesiyle birlikte bu uygulama 

yüzünden çoğu insanın işsiz kalmasıyla ciddi saldırganlık olaylarının yaşandığını 

görüyoruz. 

Sporda şiddetin nedenleri 

• Kulüplerimizin bilinçsiz yöneticiler tarafından yönetilmesi ayrıca, çok yönlü 

ye tişememiş antrenörlere teslim edilmesiyle; antrenör ve oyuncularında bu saldırganlığı 

körükleyici rolleri olmuştur. 

• Okullarımızda verilen eğitim ise spor ve sporda şiddet olgusunu yeterince 

işle mekten uzak olmuş, öğrenciler bu konuda bilinçsiz gençler olarak yetişmişlerdir. 

• Medya ise denetimsiz yazıları ve tartışmalar ile saldırganlığa zemin hazırlıyor. 

Belli bir mesaj yüklenen taraftarlar, beklenen sonuç alınamadığında kendi takımlarından 

bile hınç çıkarmaya başlıyorlar. • Günümüz insanı artık hem kendine 

hem emeğe hem de içinde bulunduğu kültüre yabancılaşmaya başlıyor. Yabancılaşmanın 

var olduğu yerde saldırganlığı bekle mek her zaman mümkün… 

27


• ”Türkiye’de futbol fanatikleri; Sosyal Kimlik ve Şiddet” Çalışması Yrd. Doç. 

Dr. Ziya Koruç 

Beşiktaş ile Çaykur Rizespor takımları arasında BJK İnönü Stadı’nda oynanan 

maç sırasında 16 yaşındaki Cihat Aktaş tribünde bıçaklanarak hayatını 

kaybetti. 

• Cinayetten sonra kamera kayıtları incelendi. Görgü tanıkları dinlendi. 5 bin 

kişi tek tek polis kontrolünden geçti. Aramalarda öldürücü nitelikte üç bıçak ele 

ge çirildi. Katil zanlısı olarak, 1980 doğumlu Fatih Sözüer adlı genç gözaltına 

alındı.22.11.2004 

28 

SPORDA ŞİDDET KANUNU 

Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun. 

Kanun No. 5149 

Kabul Tarihi : 28.4.2004 

Resmi Gazete Tarihi 07/05/2004 

Resmi Gazete Numarası 25455 

SPORDA ŞİDDET KANUNU 

MADDE 1. Bu Kanunun amacı; spor müsabakalarının yapıldığı alanlar ile 

bun ların eklenti ve çevresinde müsabaka öncesinde, müsabaka esnasında veya 

son rasında şiddetli rekabet ve bunun doğurduğu fanatizm sonucu patlayıcı, parlayıcı, 

yanıcı, yakıcı, kesici veya delici maddelerin kullanılmasının, şiddet ve düzensizliğin, 

kişilik haklarına, ailevi veya manevi değerlere yönelik hakaret, sövme 

ve aşağılayıcı slogan ve davranışların yer aldığı sporun ruhuna, ilke ve kurallarına 

uymayan kötü tezahüratın önlenmesi suretiyle huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığı 

ve kamu düzeninin sağlanmasına yönelik olarak alınacak önlemler ve 

uygulanacak yaptırım larla ilgili usul ve esasları düzenlemektir. 

Sporda şiddet nasıl önlenir? 

Japonya ve Kore’de düzenlenen Dünya Futbol Şampiyonası, iki ulusu dünyaya 

bir fairplay abidesi ve bir sevgi abidesi olarak sunmuştur. 2002 ‘de yaşanan bu 

şampiyona böyle hatırlanacaktır. 

Ülkemizde ise şiddet olaylarını azaltacak anlayış ancak, 

Kültürel kalkınma, 

Her alanda eğitim seviyesinin yükseltilmesi, 

Yeni yasal düzenlemeler,

Yöneticilerdeki hoşgörü anlayışı, 

Sporcuların, kültürel seviyesi ve hoşgörüsü, 


Sporun sonuçta bir oyun olduğu anlayışının egemen olmasıyla mümkün olacaktır. 

Sporda şiddeti önlemede kimler sorumludur? 

• Birinci düzeyde sorumlu; devlet 

• İkinci düzeyde Federasyon, Kulüpler Birliği 

• Üçüncü düzeyde Kulüp Yöneticileri 

• Dördüncü düzeyde medya 

• Beşinci düzeyde sporcular ve spor adamları 

• Altıncı düzeyde taraftarlar, taraftar dernekleri ve amigolar. 

• http://www.fesam.org/sur_makale.php?kod=4&url=uzman/ok003.htm 

• Sporda şiddeti nasıl önleriz? 

• Şiddet ve spor bağlantısını yeniden sorgulayarak… 

HİLMİ GÖKÇINAR- Evet, değerli Hocamız Doçent Doktor Erdem Özkara 

Beye çok teşekkür ediyoruz. Sporda şiddetin sebeplerine bakarken de yıllar itibarıyla 

yüzde olarak artarak gelen bir şiddetin devam ettiği, ailesel nedenlerin ön 

planda olduğunu, eğitimin ön planda olduğunu, şiddetin fiziksel, ruhsal, sözel 

olarak da değişebile ceğini söyledi. Yine çocukluktan alınan eğitimde bilgisayar ve 

benzeri oyunların da şiddeti arttırdığını, özellikle de medya ilişkilerinde de, medyada 

da sporda şiddetin artmasıyla önemli rol oynadığını ifade etti. Kendilerine 

teşekkür ediyoruz. 

Tabii Sayın Hocamız bahsederken genel konumuz spor olmakla beraber biraz 

futbola doğru da hemen kayıyoruz. Çünkü spor içerisindeki futbol gerek ülkemizde, 

gerekse dünyada biraz daha ön planda duruyor. Şimdi yıllarca futbolun 

içerisinde bulunmuş değerli bir büyüğümüzle bu söyleşiyi yapacağız. Zannediyorum 

ki su numunda da ağırlıklı olarak futboldaki şiddet nedir, ne olmalıdır, nasıl 

önlenmelidir olacak. Ben kendilerini bir kez daha sizlere tanıtmak istiyorum. 

İstanbul Hukuk Fa kültesi mezunu, Türkiye Olimpiyat Komitesi yönetim kurulu 

üyesi ve hukuk kurulu başkanı, Futbol Federasyonunda Tahkim Kurulu başkanlığını 

uzun yıllar yürüttü. Spor Hukuk Enstitüsü denetleme kurulu başkanlığını 

yaptı, aynı zamanda da 2006 yılında Uluslararası spor Tahkim Mahkemesi, CAS 

olarak değerlendirdiğimiz mah kemede de hakem olarak seçildi. Sayın Avukat 

Türker Arslan Beye sözü vermek istiyorum. Evet, Türker Bey; buyurun. 

Av. TÜRKER ARSLAN- Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. Ben öncelikle 

bu top lantıyı düzenleyen Ankara Barosuna ve Ankara Barosunun Spor Hukuku 

29


Komisyo nuna çok teşekkür ediyorum. Fevkalade güzel ve faydalı bir toplantı düzenlemişler. 

Ancak tabii birtakım eksiklikleri de dile getirmeden yapamayacağım. 

Bize verilen süre 50 dakika, bu 50 dakikanın 35 dakikasını zaten ilk konuşan 

arkadaşım kullandı ve söylenebilecek her şeyi de söyledi. Onun için ben de kalan 

birtakım hususları söylemeye çalışacağım. Çünkü bize de söylenecek fazla bir şey 

kalmadı tabii. Belki de 5149 sayılı Kanunun adını söyleyip geçeceğiz herhalde; 

bu tabii baştan işin iyi planlanmamasından kaynaklanıyor. Herkesin alt konularının 

sınırlarını önceden koymak lazım ki, arkadaşımız da konusu dışında başka 

konuları anlatmasın. Bize de anlatabilecek bir şeyler kalsın, ama gene de bir şeyler 

anlatmaya çalışacağız. 

Şiddetin nedenlerini, önleme imkânlarını ve de nasıl önlenebileceğine dair çok 

detaylı bilgiler verdi arkadaşımız, ama ben kısaca bazı şeyleri söylemek istiyorum. 

Tabii şiddetin bir tarihçesi var. Çok çok eskilerden gelen şiddet bugünün 

doğurduğu bir olay değil. Spor ve şiddet gerçekten birbiriyle son derecede zıt 

iki kavram, ancak ne gariptir ki çoğu kez de birbiriyle beraber anılmaktalar, son 

zamanlarda yoğun bir şekilde anıldığı gibi. Antik Yunan’da da sporda şiddet vardı. 

Her yıl Zeus adına Olimpiya Dağında düzenlenen spor yarışlarında fair play 

esası ön plandaydı, galip gelenler barışı simgeleyen zeytin dalından yapılmış çelenk 

takarlardı. Fakat yapılan yarışlarda da bazen kan gövdeyi götürürdü. Roma 

İmparatorluğunda da bu şiddet olayları çok önemliydi. Arenalarda gladyatörler 

birbirlerini öldürmek için her türlü gayret içinde olurlardı. Bu da sporda şiddetin 

daha o zamanlardan beri geldiğini gösteren bir diğer örnek. Bizans döneminde de 

İstanbul’da maviler ve yeşiller ara sında yapılan araba yarışları ölesiye bir mücadele 

içinde geçer ve zaman zaman se yirciler birbirine girerdi. Bunlar tabii hep tarihten 

gelen birtakım gerçekler, şiddetin çok eski dönemlere kadar uzadığının, varolduğunun 

bir göstergesi. 

Bilindiği üzere, sporun çeşitli görünümleri var. Sporun görünümleri bir fiziksel 

şiddet olarak ortaya çıkar, bir de manevi şiddet olarak ortaya çıkan görüntüler 

olur. Fiziksel olanı saldırı, kavga şeklinde ortaya çıkar ve spor müsabakalarında 

da en çok karşılaşılan şiddet türü hiç şüphesiz bu şiddetli saldırı ve kavgadır. 

Seyircilerimiz ne yazık ki spor müsabakalarına gelirken orayı deşarj olabilme, birtakım 

kompleksleri ni tatmin edebilme ve bazı dürtülerini harekete geçirebilme 

ortamı olarak görüp en ufacık olayda derhal bir şiddet uygulamaya veyahut da 

bir kavga ortamı yaratmaya meyilli davranış içinde oluyorlar. Tabii bunun birtakım 

nedenleri var, bu nedenleri biraz sonra sizlere kısaca arz etmeye çalışacağım. 

İlaveten, şiddetin bir de Vanda lizm yönü var. Bu Vandalizm fiziksel şiddet arzusu 

en aşırı noktaya gelen tribünlerin, sahanın tahrip edilmesine, her türlü zararın 

verilmesine yol açan birtakım davranış larının yarattığı durum. Bunları da zaman 

zaman ne yazık ki yaşıyoruz. Geçenlerde bir voleybol maçına gittim. Fenerbahçe 

Galatasaray voleybol maçı, futbol değil. Bu voleybol maçında bir süre sonra tribünlerde 

koltukların sökülüp sahaya atılmalarını yaşadık. Kavga çıktı, tribünlere 

müdahale oldu, neticede maç yarıda kaldı. İşte, bu şiddet olaylarını biz sadece 

30


futbolda değil, basketbolda ve voleybolda da görüyo ruz. Basketbolda geçenlerde 

seyirci olayları nedeniyle polis kapalı salonda biber gazı sıktı. Çok vahim bir olay 

tabii, buna da biraz sonra geleceğim. Bu Vandalizm’in de bu kadar aşırı noktalara 

gelmesi maalesef günümüzde sık sık görülen bir olay. 

Manevi şiddete gelirsek bu hakaret ve sövme şeklinde ortaya çıkan bir olay. 

Bu her ortamda ne yazık ki gerek sporcuların, gerekse seyircilerin, gerekse ne 

yazık ki arkadaşımın da biraz evvel belirttiği gibi idarecilerin bilinçsizce ve spor 

şuurundan uzak bir şekilde davranışları neticesinde ortaya çıkan birtakım olaylar. 

Bu davranış lara karşı disiplin talimatındaki hükümler uyarınca cezalandırarak 

birtakım önleme çalışmaları, çabaları içinde olunuyor, ama ne yazık ki cezaların 

yetersizliği nede niyle bunları yıllardan beri önleyemiyoruz. Ben çok uzun seneler, 

15 seneyi aşkın süre, TFF Tahkim Kurulunda görev yaptım. Önüme gelen dosyalardaki 

raporlarda yazılı olan edilmiş küfürlerin normal bir düzende, normal bir 

insana yapılabileceği düşüncesini asla taşımıyorum. Kimse kimseye cesaret edip 

öyle küfür edemez, ama ne yazık ki tribünler topluca bu küfürleri rahatlıkla edebilmekteler.Bu 

durum tabii o seyircilerin bilinçsizce ve sorumsuzca hareket etmelerinin 

bir göstergesi. Tribünlerin küfürlerini ne yazık ki bir türlü önleyemiyoruz. 

Şimdi sporda şiddetin birtakım kökenleri var, birtakım nedenleri var. Tabii 

bunlar çok önemli. Bunların en başta geleni toplumdaki eğitim sorununun olması 

ve eği timin yetersizliği. Birtakım istatistiki bilgiler verdi arkadaşım, doğrudur.O 

tribünler de olan insanların büyük bir kısmı üniversite mezunu, lise mezunu, eğitilmiş 

olan insanlar, ama bir spor müsabakasının nasıl izlenmesi gerektiğinin bilincinde 

olan insanlar değiller. Maalesef toplumumuzda bu bilince sahip olan insan 

sayısı çok az. Ben şeref tribününde maç seyrederken yanımda kalkıp ana avrat 

küfür eden insanları görmekten büyük üzüntü duyuyorum, hicap duyuyorum. O 

bazen bir kulüp başkanı da oluyor, bazen bir kulübün yöneticisi de oluyor, tabii 

çok üzücü bir şey bu. Bu seyirciye öncelikle bir spor müsabakasının nasıl takip 

edilmesi gerektiğini, bir spor müsabakasında neyin nereye kadar yapılacağının 

bilinçli bir şekilde öğ retilmesi, anlatılması lazım. Tabii bunun birtakım faktörleri 

var. Bunu kim yapar? Bunu biraz sonra yine bir neden olarak ortaya koyacağım. 

Onu arkadaşım da belirtti zaten, kulüp yöneticilerinin bilinçsizce beyanatlarından 

bahsetti. Yöneticilerin maç tan evvel maçı geren, maçtan sonra da tamamen 

ortalığı birbirine sokan birtakım bilinçsiz davranışları, sözleri ve beyanları bu ortamı 

germektedir. Önce kulüp yöne ticilerinin bu konuda çok dikkatli ve çok 

basiretli olmaları lazım. Bir kulüp yöneticisi maçtan evvel rakip takımı aşağılayan, 

rakip takımı tahrik eden birtakım beyanlarda bulunursa o maçta olay olmamasının, 

o maçta birtakım hadiseler çıkmamasının mümkün olmadığını bir kere daha 

kabul etmek zorundayız. 

Bu sadece futbol için değil, futbol tabii bu şiddet olaylarının çok ağırlıklı 

olduğu bir kesim. Futbol seyircilerinin yarattığı olaylar maalesef daha yoğun, 

daha ağır, ama bunu ben basketbolde de yaşıyorum, voleybolda da yaşıyorum. 

31


Çünkü ben büyük bir zevkle bu maçları da takip ederim. Ferdi müsabakalarda 

pek olmaz, ama takım müsabakalarında ne yazık ki bunlar gerçekleşiyor. Demin 

belirttiğim gibi bas ketbol oynanan bir kapalı salonda küfür edildi diye bir polisin 

biber gazı sıkması da çok vahim, sorumsuzca yapılan bir davranış. Tabii o polisin 

bilinçsizliğinden kaynaklandığını burada belirtmek lazım. Yöneticilerimizin bu 

kışkırtıcı davranışlarını, bu dikkatsiz ve ölçüsüz beyanlarına belli birtakım sınırlar 

getirmek yıllardan beri ne yazık ki mümkün olamıyor. Ben görev yaptığım 

dönemlerde önüme gelen büyük, çok büyük kulüplerin başkan ve yöneticilerinin 

sarf ettiği birtakım sözleri büyük bir üzüntüyle görerek ve verilmiş olan 

cezaları da üzülerek onaylamak veyahut da de ğerlendirmek zorunda kaldım. 

Ankara’da bir kulübün başkanı olan çok değerli Hilmi Bey arkadaşım bir süre 

kulüp başkanlığı yaptı, kendisinden hiç buna benzer bir şey görmedik. Kendisi 

fevkalade örnek bir başkandı, ama başkanlığı çeşitli nedenlerle erken bıraktı. 

Keşke onun gibi başkanlar kulüplerimizin başında olsalar. Ben çok üzüntü duyuyorum, 

hicap duyuyorum. O kulüp başkanı, o yönetici söylemiş olduğu sözleri 

sonra nasıl unutuyor, nasıl bazı şeyleri görmezliğe veya duymazlığa geliyor, onu 

da tabii burada dikkate sunmak zorundayım. Kulüp yöneticilerimiz tribünleri 

tahrik eden beyanatları artık bırakmak zorundalar. Bu bizim için çok önemli, 

zira biraz evvel belirttiğim gibi verilen cezalar yeterli değil. Bir sene ceza veriyorsunuz, 

hatta iki sene ceza veriyorsunuz, ama kulüp yöneticisine veya başkanına 

verdiği niz cezaların pratikte bir etkisi yok. Bir özelliği yok, şeref tribününe giremez, 

fede rasyonla yazışamaz, bütün sınırları bu. Şeref tribününe girmez, gidiyor 

locasında oturuyor. Federasyona da yazı yazmaz, imza atmaz, atmıyor, genel sekreteri 

atıyor, ikinci başkanı atıyor. Bunlar önleyici tedbirler değil, başka tedbirler 

almamız lazım. Şahsi kanaatimce belli süreden fazla ceza alan yöneticilerin kulüp 

yönetimlerine seçilememeleriyle ilgili hüküm koymak lazım. Onları daha zora 

sokacak, daha dik katli olmalarını sağlayacak yönetmeliklerde bir takım tedbirler 

almak lazım. Bunu ben yıllarca söyledim, ama bunları ne yazık ki gerçekleştiremedik, 

umarım bundan sonra gerçekleşir. 

Zamanı iyi kullanmaya çalışıyorum, gene arkadaşım söyledi, medyanın bu konudaki 

menfi etkisi. Doğrudur, tribünlerdeki bu şiddet gösterilerinin, bu olayların 

en önemli etkenlerinden bir tanesi medyanın sorumsuzca yayınlarıdır. Köşe 

yazıların dan tutun, birtakım başlıklara kadar bu yayınlar, medyadaki bu söylemler 

maalesef tribünleri maçtan önce germekte, maçtan sonra da gene bu düşmanlık 

devam etmektedir. Düşünebiliyor musunuz, büyük kulüplerimizin taraftarları 

birbirine düş man. Ben gençlik yıllarımda Dolmabahçe Stadında Galatasaray Fenerbahçe 

maç larında iki ayrı kulüp taraftarı olarak yan yana maç seyrederdik, aramızda 

sadece bir merdiven vardı. Elimi uzatsam dokunabileceğim öbür taraftaki 

arkadaşımla beraber oturur maç seyrederdim, hiç de kavga etmezdik, hiç de küfür 

etmezdik, en ağır ettiğimiz küfür bir baba hindiydi, bu da tabii küfür değil. Yani 

o günlerden bugünlere ne yazık ki kötüleşerek geldik.Bugünlerden nerelere gideceğimizi 

ben çok büyük bir endişeyle takip ediyorum ve buna çok acil tedbirler 

32


alınmasından yanayım. Tabii spor yazarlarını, medyayı nasıl eğitebilirsiniz, nasıl 

düzgün dav ranmaya yönlendirirsiniz, o da tabii işin ayrı bir konusu. Çünkü bu 

konuda Spor Yazarları Derneğinin de çok etkin olamadığını ne yazık ki görüyorum. 

Çünkü bazı spor yazarlarının ve hatta bazı gazetelerin bu konuda fütursuzca 

davranmalarına, toplumu tahrik edici başlıklar atmalarına Spor Yazarları Derneği 

herhangi bir yaptı rım uygulayamıyor, engel olamıyor. 

En önemli sıkıntılardan bir tanesi de emniyet güçlerimizin bu konudaki 

toplum sal olaylara müdahaledeki bilinçsizliği ve tecrübesizliği. Toplumsal olaylara 

em niyet güçlerimiz müdahale ederken tribündeki seyirciye yeterli ve ölçülü 

davranış içinde olmuyorlar. O nedenle zaman zaman emniyet güçleriyle tartışmalar 

oluyor, çatışmalar oluyor ve hatta yumruklaşmalar oluyor, bunları çok yaşadım. 

En son Galatasaray’ın beş maç ceza aldığı maçta emniyet güçleriyle yumruk 

yumruğa çar pışan insanları gözümle seyrettim. Bu çok ciddi bir olaydı. Buna 

benzer daha birçok olayda bunlara benzer olayları yaşadık. Ne yazık ki emniyet 

güçlerinin bu konuda belli birtakım birimlerinin olması ve bu birimlerin de bu 

müdahaleleri yaparken ölçü lü, orantılı güç kullanmaları lazım. Demin söylediğim 

gibi kapalı salonda biber gazı sıkarsanız, sporculara da, oradaki küçük çocuklara 

da, insanlara da, kadınlara da zarar verirsiniz. Bu bilinçsizce yapılan bir olay. 

Kapalı salonda biber gazı sıkılmaz, ama oradaki bir iki polis bunu yaptı. Bunları 

televizyonda açık açık seyrettik, Ga latasaray Aliağa maçında polis, kadınçocuk 

ayırımı yapmaksızın herkesin gözüne biber gazını sıktı. Bu ölçüsüz, orantısız bir 

müdahaleydi. Halbuki polis orada basit bir müdahaleyle o tribünü boşaltabilirdi, 

ama bunu yapamadı, yapmadı. 

Tabii tribünlerimizde en önemli eksiklik şiddetin önlenmesi açısından araç gereç 

eksikliği. Bir kere mutlaka kamera sisteminin çok ciddi bir şekilde kurulması 

lazım. Yabancı ülkelerde, ki ben birçok ülkede bunu gördüğüm için sizlere iletmeye 

çalı şıyorum, kamerayla hangi koltukta, hangi taraftarın ne yaptığını tespit 

edip, anında onu oradan alıp derhal aşağıda bir tecrit odasına götürüyor ve orada 

maç sonuna kadar tutuyorlar. Ben İngiltere’de bir maçta bunu gördüm. İki tane 

adam geldi. Se yirciyi aldılar, götürdüler aşağıda tecrit odasına. Keza Türkiye İngiltere 

maçında sahaya bir seyirci atladı, hemen gittiler yanına, koluna girdiler, 

aldılar götürdüler sahaya atlayanı. Bizde ise, İsviçre maçını hatırlayalım. Polisin 

olaylara müdahale etmekte ne kadar eksik kaldığını hepimiz gördük. 

Bu tribündeki holigan dediğimiz, adı önce amigo olan, sonradan holigan haline 

gelen bu seyircilerin bu hale gelmelerinin en büyük nedeni kulüp yöneticilerinin, 

ku lüp yönetimlerinin bunlara bedava bilet vermesidir. Bu bedava bilet 

verme yöntemi büyük kulüplerimiz dahil olmak üzere hâlâ devam etmektedir. 

Hele hele bunların eli ne bir fırsat geçtiği zaman zaptedemezsiniz. Disiplin talimatında 

geçmiş yıllarda bir düzenleme vardı, sonra değişti. Bu disiplin talimatında 

birinci küfürde para cezası, ikinci küfürde saha kapatma, üçüncü de seyircisiz 

oynama cezaları vardı. Amigolar pazarlığa giriştiler, bize bin tane bilet vermezse 

33


niz size 250 bin liralık ceza verdiririz diye kulübü tehdit ettiler. Çeşitli sorunlar 

yarattılar. Şimdi bunlara fırsat vermemek lazım ve ne yazık ki bizim o çok anlı 

şanlı kulüplerimiz bu yönetmelik değişikliğinin, bu hükümlerin varlığından habersiz 

bir şekilde liglere başladılar. Derken ilk defa Konyaspor’un başına geldi bu 

olay. Üçüncü kademeye geldi ve Yönetmeliğe itiraz etti. Ne yazık ki itiraz süresi 

geçmişti. Bu arada, ilaveten Ankara’da bir iki takımımı zın amigoları bu konuda 

birtakım baskılarda bulundular. Derken İstanbul’da bir baş ka takımda baskılar 

başladı, kulüpler ayaklandı, aman talimatı değiştirelim demeye başladılar. Neticede 

talimat değiştirildi, altıncı kademeye kadar bu iş uzadı. Ancak bu amigoların, 

bu holiganların bilet rantı elde etme imkânını ortadan kaldıramadık. Hâlâ bu 

bilet verme, hâlâ bunlara rant sağlama imkânı ne yazık ki devam ediyor, bunu 

da önleme imkânı bugüne kadar olmadı. Var tabii, bilet vermezsiniz. İmkânı var 

ama bilet vermezlik edemiyorsunuz, aleyhine maçta bağırıyor, aleyhine hareket 

ediyor, küfür ediyor. Başkan aleyhine bağırıyor, istifa et diye bağırıyor, ondan 

sonra siz zorda kalıyorsunuz. Bu olmasın diye bilet veriyorsunuz, bilet verdiğiniz 

zaman da bunlar oluyor. Ne yazık ki iki ucu pis bir değnek. 

Şimdi sadece tribünde değil tabii, maça girerken de, birtakım tedbirlerin alınması 

zorunluluğu var. Maça girerken kapalı hiçbir şeyin maça girmesine izin vermezler 

birçok ülkede. Ben Brüksel’de bir maça gittiğimde cebimde su şişesi vardı, 

kapı da suyu aldılar, bir plastik bardağa doldurdular, plastik bardağın üstünü 

kapattılar, buyurun suyunuzu dediler. Suyu benden almadı, ama suyumu bana 

böyle plastik bardakta verdi. Şişeyi aldı ki tribünden o şişeyi atmayasınız diye. 

Bu ve buna benzer birtakım tedbirleri almak suretiyletribündeki demin misal 

olarak vermiş olduğum o Galatasaray maçındaki sahaya şişeyle su yağdırma gibi 

birtakım olayların yaşan masına engel olursunuz. Ancak bunun için organize bir 

teşkilatınız olacak. Polis teşkilatı da bu konuda çok duyarlı olacak ve de siz bazı 

tedbirleri planlı ve programlı bir şekilde alacaksınız. 

Futbol Federasyonu bünyesinde bir etik komisyonu kağıt üzerinde var, ama 

uy gulamada yok. Bu etik komisyonunun bence biran evvel kurulması ve bu 

konular da birtakım çalışmalar yapması lazım. Bunun neden kurulmasını istiyorum, 

çünkü FIFA’da, UEFA’da etik komisyonları var ve bunlar çok ciddi çalışmalar 

yapıyorlar ve bu çalışmalar sonucunda da kulüplere, hatta ülkelere, olaylara 

göre gereken mü eyyidelerin uygulanmasına imkân veriyorlar. Bu şekilde birtakım 

ülkelerin, birtakım kulüplerin cezalandırılması etik komitesinin tespitleriyle 

yapılabiliyor. 5149 sayılı Kanunla ilgili zannediyorum Değerli Hocam birtakım 

açıklamalar yapacak, ona faz la girmek istemiyorum. Ancak bana göre 5149 sayılı 

Kanunun uygulamasında da çok büyük eksiklikler var. Bazı il güvenlik kurulları 

bu kanunu uygularken biraz çifte standart uyguluyorlar. Bir kulübün seyahat 

hürriyetini rahatlıkla ortadan kaldırabili yorlar. Diyorlar ki, hiçbir seyirci getirmeyeceksin. 

İl Güvenlik Kurulu’nun böyle bir hakkı yok. Anayasal bir hak olan seyahat 

özgürlüğünü kısıtlıyor,İl Güvenlik Kurulu tedbir olarak X kulübün seyircisi 

maça gelmeyecek diyor. Şahsi kanaatimce, bu kanunun kötü kullanımı, çünkü ev 

34


sahibi takımın o maçı oynanacak en uygun, en emniyetli ve güvenli şekilde hazır 

hale getirmesi gibi bir objektif sorumluluğu var. O ev sahibi takım bu objektif 

sorumluluğunu yerine getirmekten ziyade il güvenlik ku rulunun bu kararına 

sığınarak rakip takımın seyircisinin gelmeyerek, sadece kendi seyircisiyle maçı 

oynamayı tercih ediyor ki bu doğru bir yöntem değil. 5149 sayılı Kanunda tabii 

birtakım eksiklikler de var, ama özellikle uygulamadan doğan bu ak saklıkların da 

giderilmesinde büyük isabet var. Bir standart sağlanmalı ve yeknesak uygulama 

yapılmalıdır, belli kulüplere belli farklılıklar uygulanmamalıdır diyorum. Beni 

dinlediğiniz için teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Sayın Avukat Türker Arslan’a teşekkür ediyoruz. tabii 

ağır lıklı olarak görev yapmış olduğu bölümlerden, federasyonlardan dolayı 

futbolla ilgili örnekler verdi. Sağ olsun, benim kulüp başkanlığı dönemimdeki 

kulüp başkanlığı duruşum ve davranışımdan dolayı da göstermiş olduğu iyi niyetli 

düşüncelerine teşekkür ediyorum. Kısaca Hocama geçmeden önce de ben 

bu konuyla ilgili bir kaç şey aktararak size geçmek istiyorum. Yaklaşık dört sezon 

Ankaraspor kulüp başkanlığını yaptım, kulüp başkanlığı yaptığım süre içerisinde 

de Türk futbolundaki olumlu olumsuz birçok şeyleri görme şansım oldu, belki 

Türker Bey kadar değil, ama o süre içerisinde görme şansım oldu. Öncelikle sporda 

şiddet diyoruz, ama lokalde indiğiniz zaman futbol ön planda oluyor, futbolda 

şiddet bana göre tabii ki yasalar gereklidir, yasalar yeterlidir, yetersizdir tartışılabilir, 

bana göre de yetersiz dir, fakat bir şiddeti önlemenin sadece yasayla mümkün 

olabileceği düşüncesinde değilim. Kesinlikle ve kesinlikle bu işin içerisinde 

bulunan başta kulüp yöneticileri olmak üzere, malzemecisinden otobüs şoförüne 

kadar bir eğitim içerisinde olması gerekmektedir. 

Ben kulüp başkanı olduğumun ilk yılında Türkiye Futbol Federasyonu yönetim 

kurulu üyeleri başkanlığında hakemlerimizle beraber, kulüp başkanlarıyla 

beraber, yani sporun içerisindeki herkesle bir toplantı yapılmıştı Türk futbolunu 

nasıl ileri götürebiliriz düşüncesiyle. Ben orada konuşmamda şunu söylemiştim. 

Tamam, bu tür oluşumlar güzel, alınan kararları uygulamak çok önemlidir. 

Çünkü aldığınız anda dışarı çıktığınızda karar uygulayıcılarının imzaları geçersiz 

oluyor, herkes kendi ba şına göre bir iş yapıyor. Bir konunun üzerinde ağırlıklı 

durduk; medya. Gerçekten eğitimin hemen altında medya geliyor bana göre, 

özellikle görsel medya, yazılı medya da çok önemli, ama görsel medya. Bunu ben 

Maraton Programı Yapımcısı Şansal Beyle de tartıştım ve öneri olarak da sundum 

kendilerine. Tribün terörü diye nitelendiriyoruz, tribün terörü derken şeref tribünü 

dışındaki terörden bahsediliyor. Oysaki şeref tribününde de bir terör var, 

bu bir gerçektir, ben bunu yaşayanlardan birisiyim. Dolayısıyla kulüp başkanı ve 

yöneticileri ve kulüplerin pozisyonları, ku rumsal durumları, kimisi dernek olarak 

yönetilmeye çalışıyor, kimisi A.Ş. olarak, kimisi borsaya açılmış. Bunda bir 

düzenleme yapılıp kişilerde de bir liyakat aranmak zorundadır, bu liyakat illa 

üniversite mezunu olmayı gerektirmiyor, sosyal liyakat bence çok çok önemlidir, 

bunun üzerinde durmak lazım. 

35


Medyada şu dikkatimi çekiyor, hepimi futbolla ilgiliyiz uzaktan yakından, 

yediden yetmişe tüm dünya zaten böyle. Herhangi bir maçta tribünde bir olay 

olduğu zaman akşam maçın özetlerine ayrılan zamandan çok daha fazlasında 

tribündeki olayları kare kare göstermeye uğraşıyoruz ve bir tribün liderliğinden 

bahsetti Türker Bey, doğru, kulüpler bu tribün liderlerini yarattılar, şimdi yok 

etmeye çalışıyorlar. Çün kü kendilerine zarar vermeye başladı, yeri gelmişken Fenerbahçe 

Spor Kulübünün bu anlamdaki yapmış olduğu çalışmalarda bir başarısı 

gözükmektedir. Fenerbahçe Spor Kulübü stadında çoluk çocuk maça gelebiliyor 

ailesiyle, çok güzel de bir şov izleyip 90 dakika tiyatroya gitmek yerine maça gitmek 

gibi bir fikriyle tekrar dönebi liyor, ancak bunun için bir mücadele gerekiyor. 

İşte o tribün lideri akşam kare kare gösterilince biraz önce Hocamın da söylediği 

evde bilgisayarla elinde tabancayla oyun oynayan genç bir gün o lider gibi nasıl 

olurumun çabasına giriyor. Çünkü kamuoyuna bir örnek sunuluyor. 

Benim önerim şuydu, bu görüntülere asla yer vermeyin, yani velev ki orada iki 

kişi de ölmüş olsa akşam programda buna yer vermeyin. Medya da gazetede yazılı 

olarak yer vermesin. Yani kendini afişe edecek zemin ve ortamı bulamadığı zaman 

bu kendi içinde kuruyacaktır. Neyi örnek verelim? Tribünde düzgün şekilde hareket 

eden ki Ankaragücü’yle Sakaryaspor bir vefattan dolayı beraber bir hareket 

içerisine girdiler, bence örnek olarak bunu yapın dedim. Hatta maçın kahramanı 

seçilir, o maçta kim iyi top oynadı, bence o maçın kahramanlarında iyi örnekleri 

de, başka larını da ortaya koyun diye öneride bulundum. Medya terörün önlenmesiyle 

ilgili çok çok önemlidir. Kulüp başkanlarının ve yöneticilerinin liyakatli 

olması her zaman desteklediğimiz bir şey, bir de zeytin dalından bahsetti, Fenerbahçe 

Galatasaray maçını yan yana izledik dedi yıllar öncesinden. Doğruydu, 

o zamanlar futbol bir müsabakaydı, bir yarıştı, samimi bir yarıştı, duygusal bir 

yarıştı, herkes kol kolaydı. Ancak futbol artık bir endüstri, işin içine para girdi ve 

çok ciddi paralar var, trans ferlerde olsun, kulüplerin yayınlardan aldıkları paralar 

olsun. Dolayısıyla her yerde olduğu gibi para işin içine girince bozulmaya başladı. 

Bozulunca düzeltecekler de parayı yönetenler, verenler ve alanlar olmak zorunda. 

Yani önceden zeytin dalı sun duğunuz zaman burada bir barış vardı, ama şimdi 

iki taraf birbirine giriyor, ölü ve yaralılar var, sonra arayı bulmak için zeytin dalı 

uzatıyoruz. Yani devam eden bir terörü önlemek adına zeytin dalı uzatıyoruz, 

oysaki zeytin dalı burada terör yoktur anlamına gelmektedir. Zeytin dalını kullanma 

şeklimiz de değişti. Umuyorum Türker Beyin de söylediği gibi inşallah iyi 

yöneticiler, çünkü bu endüstri, bundan vazgeçe meyiz, dünya endüstrisi, dünyada 

da var. 

Biraz önce Türker Bey İngiltere örneğini verdi, ben de Ankaraspor kulüp başkanı 

olduğumda kurumsal bir kulübü nasıl yapabilirim diye çalışmalar yaptım 

yöneti mimle beraber. Uluslararası Arsenal ve benzeri kulüpleri gidip inceleme 

şansımız oldu ve o yönde de bir zemin oluşturmuştuk görevde olduğum süre 

içerisinde. Ora da benim dikkatimi çeken bir şey var, Türker Beye ilave olarak 

söylemek istiyorum. Kamera sistemleri, güvenlik sistemleri, üst aramalar, bunlar 

36


doğal şeylerdir, gayet doğal. Çünkü dünyada terör var, sadece sporda değil, her 

yerde terör var, insanlar önlem alıyorlar. Tribünde şiddeti uygulayan ve başlatan 

kişiler tespit edildiğinde Türker Beyin dediği gibi bir şekilde nezarete alınıyor, 

orada maç sonuna kadar alı konuluyor. Sonra onun bir kimlik tespiti yapılıyor, 

o şehirde hafta sonları yapılacak tüm müsabakalarda, futbol haricindeki müsabakalarda 

da gidiyor karakola kendini ibraz ediyor, ben buradayım diyor, o maç 

bitinceye kadar yerinden oynatmıyorlar. Yani şehrinde olan tüm spor müsabakalarından 

men ediyor. Benim temennim şuy du, basketbol iyi bir seyirciye sahipti, 

kültürlü bir seyircisi vardı basketbolun yıllar öncesinde. İsteğim oydu ki bu seyirci 

kalitesi futbola sirayet etsin, oraya gelsin. Fa kat maalesef futboldaki olay basketbol 

ve voleybola sirayet etmeye başladı ki bana göre Türkiye’deki spor genelinde 

çok tehlikeli bir gidiştir, bu yarın mesela okçulukta da olabilir, yüzmede de olabilir. 

Birisi dominant oluyor, dominant olan resesifi yok ediyor, oysaki basketbol 

seyircisinin Türk seyircisinde dominant olması gerekiyor du ve futbola sirayet etmesi 

gerekiyordu. Burada her kuruma görev düşüyor, ben belki Hocam birazdan 

bahsedecek, ama yasalar asla yeterli değildir, yasalar hiçbir yerde yeterli değildir, 

yasanın kültürü çok önemlidir, o kültürü yaşıyorsanız, yasayı uygulayabilecek eğitimi 

aldıysanız o zaman bir yerlere ulaşılacağı kanaatini taşıyo rum. Ben de biraz 

uzattım, hepinizden özür diliyorum. 

Evet, Hocam Sayın Fatih Mahmutoğlu 2008 yılında Fenerbahçe Spor Kulübünde 

Bilim Kongresinde kendileri şiddet üzerine bir tebliğ sunmuşlar. 2008’de 

Şike Tahkik Kurulu başkanlığına seçilmiş, Türk Ceza Kanununda da bir tebliğiniz 

olmuş Hocam, siz neler söyleyeceksiniz sporda düzensizliğin ve şiddetin 

önlenmesiyle ilgili? 

Prof. Dr. FATİH S. MAHMUTOĞLU- Zaman sınırlaması kalktı. Dolayısıyla 

ben de kendi süremi kendim tayin edeyim artık. Hepinize merhaba. Davetleri 

için An kara Barosu’na çok teşekkür ederim. Aslında zaman zaman Ankara’ya geliyorum. 

Burada ikinci tebliğimi sunuyorum; bir de Barolar Birliği’nin özel hayat 

konulu top lantısına gelmiştim. O nedenle davet edilmekten dolayı memnun olduğumu 

ifade etmek istiyorum. 

Geçen sene Fenerbahçe Spor Kulübümüzün düzenlemiş olduğu bilimsel 

kongre, aslında Türk spor camiası açısından çok önemli bir tartışma ortamı yaratabilecek 

detaylara sahipti. Fakat kamuoyunda bunun algılanma biçimi, yalnızca 

Fenerbahçelilerin bir araya gelip dağıldığı bir toplantıymış gibi oldu. Bu, 

amaca biraz aykırı olmakla birlikte o programın detaylarına baktığımızda fevkalade 

güzel başlık lar göze çarpıyordu. İçinde hukukçular, spor adamları, basın 

mensupları ve hekim lerin bulunduğu; çok yönlü tartışmaların yapıldığı bir ortam 

oluşturuldu. Spor hukuku ile ilgili olan bu konu,ceza hukukçusu olmam nedeniyle 

bana iletildiğinde doğruyu söylemek gerekirse bazı endişelerim olmuştu. 

Çünkü ceza hukuku ve spor hukuku bağlantısı bağlamında fazla iddialı bir isim 

olduğumu söylemiyorum.Ben, yıllardır ekonomik suçlar, bankacılık suçları, daha 

37


öncesinde Kabahatler Kanunu’yla ilgi lenen bir insandım.Hep ceza hukuku genel 

esasları üzerinde çalışan biriydim. Bu alanda da sadece iyi bir seyirci olduğumu 

söyleyebilirim. Ancak o toplantı vesile siyle bu çalışmayı yapınca aslında biraz 

önce değerli konuşmacıların kısmen de ğindiği, Başkanın da ifade ettiği bir şey 

dikkatimi çekti. Esasında şu söylendi: bu yasalar uygulanmıyor. Benim de biraz 

sonra sizlere açıklamaya çalışacağım yasa zaten yok hükmünde bir yasa. Başlıklarını 

da paylaşacağım sizlerle. Ancak bu konu bağlamında beni tarihsel olarak en 

çok etkileyen şey,o toplantıda da söylediğim ve yazımda da atıf yaptığım, kaybettiğim 

bir yakınıma ilişkin çocukluğumdaki küçük bir anekdottur. 

Hepiniz söylediğim zaman hatırlayacaksınız. Doğduğum yer Sivas’tır. Sivas’ta 

1967 yılında Sivas’ta oldukça küçük yaştayken bir gece annemin ağlama sesleriyle 

uyandık. Bizleri bir komşunun evine taşıyorlar. Ertesi gün Sivasspor Kayserispor 

maçında, Kayseri’de gerçekleşen o facianın olduğunu öğrenerek uyandık. Çok 

sayı da yakınımızı kaybetmiştik. O trajik anı, çocukluktan beri hep bir yerlerde 

kalmış ve beni üzmüştür. Bu nedenden dolayı da futbol maçlarına, spor müsabakalarına 

hep mesafeli durdum. Zaman zaman Fenerbahçe’nin maçlarına giderim. 

Başkan Bey fiziki koşullar açısından aslında güzel şeyler söyledi ve ben de katılıyorum. 

Ama daha alacağımız epey bir mesafe var, bunu bir Fenerbahçeli olarak 

söylüyorum. Tabi bunun yanında diğer renklere olan saygım ve sevgimle konuşmama 

başlamak istiyorum. 

Öncelikle şunu söyleyeyim; şiddet olgusu, sadece ülkemize özgü bir olgu değildir. 

Holiganizmle ilgili tartışmalar bile, özellikle futbol müsabakalarında bu 

şiddet olgusunun İngiltere’de çok önemli bir yer edindiğini ve toplumsal bir 

mesele olarak karşımıza çıktığını hepimize göstermektedir.Dünyadaki bu şiddet 

olgusunu dikkate alan Avrupa Konseyi de Sportif Karşılaşmalarda ve Özellikle 

Futbol Maçlarında Se yircilerin Şiddet Gösterileri ve Taşkınlıklarına Dair Avrupa 

Sözleşmesi’ni imzalaya rak bu konuda önderlik etmiştir. Hemen ardından Türkiye 

de bu sözleşmeye 3608 sayılı bir yasayla taraf olmuştur. Bu durum hep dikkatimi 

çeken bir husus olmuştur. Biz, Batı mevzuatını takip ederken çok da gecikmiyoruz. 

Bir düzenleme oluyor ve biz de hemen onaylıyoruz. Oysa hayata geçirme 

konusunda aynı şeyleri söyleyebilmek mümkün olmuyor. 

Sözleşmenin başlıkları çok uzun bir liste; ama birkaç başlıkla paylaşmak gerekirse; 

fiziki koşullar, genel güvenlik, seyirciyle ilgili giriş koşulları, olay çıkarması 

muhtemel kişilerle ilgili önlemlere kadar bir dizi önlem listesinden bahsediliyor 

ve bunların ülkeler açısından da sınırlı olmadığı ifade ediliyor. Yani, siz bu sözleşmeye 

tarafsanız, bu sözleşmede öngörülenler dışında da şiddet olgusunun önüne 

geçe bilmek adına başka önlemler alabilirsiniz. Ayrıca yasaya ana hatlarıyla baktığımızda 

güvenlik açısından bir düzenlemenin olduğunu; güvenlik önlemleri, 

yasak fiiller ve cezalar başlığını taşıdığını görmekteyiz. 

Çok konuşmacı tarafından da ifade edildiği üzere bizim mevzuatımızda 2004 

yı lında 5149 sayılı Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine 

38


Dair Yasa’yı yürürlüğe koyuyoruz. İşte ilk yaptığım çalışmada beni dehşete düşüren, 

en azından kaygılandıran nokta, bir yasanın ancak bu kadar uygulanamaz 

olduğunu gör mekti. Aslında bu yasa sadece şiddet olgusu bağlamında değerlendirilmeye 

müsait bir yasa değil; ayrıca Türk Ceza Kanunu’nun başkaca hükümlerinin 

de dikkate alına rak irdelenmesi gereken bir yasa. Bu bağlamda Yeni Türk 

Ceza Kanunu’ndaki genel prensipler, Yeni Kabahatler Kanunu’ndaki esasların da 

bu yasayla birlikte ele alınması ve değerlendirilmesi kaçınılmazdır. Özellikle kulüp 

yöneticilerinin objektif sorumluluk esasları açısından yeniden bir değerlendirme 

yapmak mecburiyeti ortaya çıkmıştır. 

Bir fikir vermesi açısından bu eylemlerin başlıklarını ifade edecek olursam, 

bunlardan bir tanesi 5149 sayılı Kanun’un 3. maddesindeki alanlara her türlü 

silah, kesici, delici alet, sis bombası vs. gibi sokulmaması gereken nesnelerden 

bahsediliyor. Kanunda öngörülen bu düzenleme ve cezanın yanı sıra, Türk Ceza 

Kanunu’nda veya ceza normu içeren başka kanunlarda da düzenlemelerimizin 

olduğunu unut mamamız gerekiyor. Kanuni düzenlemede yer alan bir maddenin 

belirtilen alanlara sokulması eğer ayrıca 6136 sayılı Ateşli Silahlar Hakkında 

Kanun’la ilgili düzenle meye ya da Kabahatler Kanunu’ndaki ruhsatsız 

silah taşımayla ilgili düzenlemeye aykırılık teşkil ediyorsa veya yine Türk Ceza 

Kanunu’nun 170. maddesindeki genel güvenliğin kasten tehlikeye düşürülmesi 

suçunu oluşturuyorsa, bunların bir arada olabileceğini söylememiz gerekiyor. 

Böyle durumlarda eğer bu eylemler bir taraf tan suç, bir taraftan kabahatse Yeni 

Kabahatler Kanunu’ndaki 15.madde gereğince daha ağır olan suçtan dolayı kişilere 

ceza verilecektir. Yani bir eylem kabahatse ve aynı zamanda suçsa, bunlardan 

daha ağır olana ceza verilecektir. Birden fazla ceza hükmünün ihlali söz konusuysa, 

ceza hukukundaki fikri içtima dediğimiz prensipten dolayı, işlediği bir fiil ile 

birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı 

gerektiren suçtan dolayı cezalandırılacaktır. 

Daha önce İngiltere örneği verildi. Mesela bizde de kişinin özgürlüğünün 

kısıtlan ması bağlamında Anayasa Mahkemesi’nin bir iptal kararı çıktı. Ancak 

ben, kişilerle ilgili böyle önlemlerin alınabilmesinin olanaklı olması gerektiğini 

düşünüyorum. Eğer bir kişi hakkında spor alanlarına girişle ilgili bir yasak getirilmişse 

ve kişi buna rağ men bu ihlalde bulunmuşsa, uyum yasaları çerçevesinde 

yeni düzenlemeye göre artık ayrıca ceza verilebilecektir. Biraz önce değerli konuşmacıların 

ısrarla üzerinde durduğu ve şiddet olgusunun son derece çarpıcı biçimde 

öne çıktığı çirkin tezahü rat, kötü ve kışkırtıcı beyanlarla ilgili de birkaç söz 

söylemek istiyorum. Kanunun 12. maddesi bu alanı düzenlemektedir. Herhalde 

tatbik imkânının olmadığı madde lerimizden bir tanesi de budur. Evet, kalabalıklar 

içerisinde yapılan bu eylemlerin tespit edilebilmesi ve bunun yaptırıma bağlanabilmesi 

çok zor olmakla birlikte, en azından örneklerini görmemizin gerektiğini 

düşünüyorum. Yine unutmayalım ki, az evvel değindiğimiz üzere buradaki 

ihlaller sadece ilgili kanundaki ihlaller olmayıp Türk Ceza Kanunu’ndaki hakaret 

suçuna neden olabilecektir. Yine bu davranışların, spor ilgilileri tarafından, söz 

39


gelimi suç işlemeye tahrik, kanunlara karşı itaatsizlik, suçlu ve suçluyu övme gibi 

Türk Ceza Kanunu’nda başkaca maddelerde düzen lenen farklı suç tiplerinin de 

ihlal edilebileceğini bilmeliyiz. Ancak bütün bu dile getirilen durumlarla ilgili 

olarak sonuca ulaşabilmek için fiziksel koşuların, teknik donanımların, kişileri takip 

edebilme olanaklarının çok elverişli olduğu bir sisteme dönmek durumundasınız. 

Çünkü kalabalıklar içinde suç işleyenleri saptayabilmek gerçekten güçlükler 

arz etmektedir. 

Kanunda biletlerle ilgili de özel bir düzenlemenin olduğunu görmekteyiz. Biletlerin 

belli yerlerde satılması ve rayiç değerler üzerinden biletlerin yine kulübün 

dene timinde satılması şarttır. Buna aykırı davranılması söz konusu olduğunda 

kanun yaptırım öngörmektedir. Buna rağmen, bütün stadyumlarımızın önünde 

çok yoğun bir şekilde karaborsada da biletlerin satıldığını görmekteyiz. Ayrıca 

şunu da belirt mek gerekirse, bu biletlerin sahte olarak düzenlenebilmesi olgusu 

karşısında Türk Ceza Kanunu’ndaki belgede sahtecilik suçlarının da gerçekleşebileceğini 

de unut mamamız gerekiyor. Eşyalara zarar verme hususunu, Türk 

Ceza Kanunu’ndaki, eski tabiriyle nası ızrar, yeni ifademizle mal varlığına yönelik 

suçlar kategorisi içerisinde değerlendirmemiz gerekmektedir. Şüphesiz kulüp 

yöneticilerinin bunlardan sorumlu tutulabilmesine ilişkin düzenlemeler objektif 

sorumluluğa neden olduklarından do layı şunu unutmamamız gerekir; kulüp 

yöneticilerinin ceza sorumluluğu açısından gerek Kabahatler Kanunu’nda, gerek 

Türk Ceza Kanunu’nda objektif sorumluluğa müsaade edilmediğinden bunlar, 

önümüzdeki dönemde yargı kararlarına da yansı yacak ve tartışmalara neden olabilecektir. 

Hatta idari ceza hukuku kapsamına giren eylemler açısından da bu 

tartışmanın yapılabileceğini düşünüyorum. 

Bu kanun böyle olmakla birlikte, faydası olabileceğini düşündüğüm için, 

İstan bul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun, spor hukuku konusunda 

İngiltere’de yüksek lisans eğitimi yapmış bir öğrenci arkadaşımızın İngiltere’deki 

şiddet olayları olgusunu incelediği yüksek lisans tezinden bahsetmek istiyorum. 

Oradaki tespitle rin de çok enteresan olduğunu söylemekle cümlelerimi tamamlayayım. 

Gerçekten bu alanlara ilişkin devletin bakış açısında çok ciddi değişiklikler 

olmuş, spor faali yetlerinin yürütüldüğü alanlar süreç içerisinde sadece bir karşılaşma 

yapılma yeri olarak değil, âdeta sosyal etkinliklerin olduğu eğlence merkezleri 

haline getirilmiş. Bundan 1,5 sene önce hatırlayacaksınız Fenerbahçe’yle 

Beşiktaş’ın Süper Kupa’yla ilgili karşılaşması Almanya’nın Köln şehrinde yapılmıştı. 

Ben de gene bir fanatik arkadaşımızla oraya gittim. Gerçekten de Köln’de, 

o stadyumda yemek yenilen, sohbet edilen, eğlenilen ve herkesin ilave kontroller 

olmadan, en azından bu kont roller hissedilmeden bir hafta sonunu çok rahatlıkla 

geçirebileceği mekânlar haline getirilmiş. Ayrıca bir ölçüde Kadıköy Şükrü Saraçoğlu 

Stadyumu’nun da bu özellik leri taşımasından dolayı da mutlu oldum. 

İngiltere’deki mevzuatı sadece ana hatlarını size söylemek istiyorum.1985 yılında 

alkol tüketiminin kontrolüyle ilgili bir yasa, 1989 yılında Futbol Seyircile 

40


ri Ka nunu, 1991 yılında Futbol Suçları Kanunu, 1999 yılında Futboldaki Düzensizlikleri 

Önleme Kanunu ve 2000’de polisin ve mahkemelerinin yetkilerini 

arttıran bir yasa yürürlüğe koymuşlar. Yani İngilizler de 20 yıldır bu problemle 

ilgileniyorlar ve bu problemi tartışıyorlar. 

Madem konumuz şiddet, konuşmamı şöyle bitirmek istiyorum: bu olgu nereden 

kaynaklanıyor, ne oluyor, bununla ilgili bilimsel araştırmaların yeterli olduğunu 

dü şünmüyorum. Ancak hepimizin gözlemleri var.En azından şunu söyleyebilirim 

ki , benim dahil olduğum kuşak öğretmenlerle başlayıp askerlikle devam 

eden, poliste işkenceden geçen, siyasetin sağında, solunda, ortasında, fark etmez, 

her alanında şiddet ve öfke içerisinde büyüyen bir kuşaktı. Bunun nedenlerini biz 

daha dürüst tartışmalıyız ve asla sadece bu alanla sınırlamamalıyız. Şiddet olgusu 

yalnızca spor müsabakalarında karşımıza çıkmıyor. Siyasette görmüyor muyuz? 

Acaba neden Türkiye’de terör olgusunu yenemiyoruz? Onlarca şey söyleyebiliriz 

ama içindeki şid det olgularını görmemiz gerekir. Çünkü gariptir ama biz işkence 

konusunda samimi davranmıyoruz, askerlikteki ya da okulda dayak yediğimiz 

zaman bunu sevimli bir anı olarak anlatmaya başlıyoruz. Bu olguları daha büyük 

bir olgunlukla, âdeta yeni Türk Ceza Kanunu’nda yeni bir kurum olarak düzenlenen 

etkin pişmanlık gibi, hep birlikte kabul edelim. Evimizde neler yapıyoruz, 

çocuklarımızla ilişkilerimiz nasıl bunları düşünelim. Bir toplum problemlerini 

bu sorgulamaları yapmadan, sadece bu konu başlığı altında asla ve asla çözemez. 

Adliyeye nakledilen olayların önemli bir kısmında bu gerçeği gördüğümüz için 

huzursuz oluyoruz. O nedenle de bizim hiddetimizi, öfkemizi kontrol edebilecek 

olanı, önce itiraf edelim; ondan sonra bunlar üzerinde düşünelim. Böylece çocuklarımızı 

ve geleceğimizi karatmadan daha kont rollü, daha modern bir Türkiye’ye 

imza atma çabası içinde olalım. Şiddetsiz bir toplum dileğiyle hepinize saygılar 

sunuyorum. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Değerli Hocama verdiği bilgiler için teşekkür ediyorum. 

Ken dileri bir hukukçu olarak 5149 sayılı sporda şiddetin düzenlenmesiyle 

ilgili Yasanın mahsurlarından ve aynı zamanda Türk Ceza Kanunuyla olan çelişkilerinden 

bahset meye çalıştı. Oturum konuşmacılarımız bitti, şimdi soru cevaba 

geçeceğim. Ondan önce birkaç şeyi sizlere ifade etmeyi istiyorum. Şimdi kanundan 

bahsediyoruz, bu rada hukukçular da çok fazla, bir makalede okumuştum, 

bilmiyorum kabul görür mü, ama kanun koyucu günün birinde koymuş olduğu 

kanunun kendine sirayet etmesi korkusundan dolayı mutlaka bir boşluğunu bırakır 

diye bir cümle okumuş tum. Yani bu ne derece kabul görür bilmiyorum, 

dolayısıyla kanunu düzgün koymak ve uygulamak gerekiyor. Affınıza sığınarak 

hukukçuların arasında olduğum için ben de bu toplumda yaşayan bir kardeşiniz 

olarak bununla ilgili de küçük bir anekdot anlatacağım. 

Bir vesile Amerika’da bir seyahat esnasında Amerika’da yaşayan bir Türk arkadaşımız 

bize refakat ediyor, bir şehirden bir şehre karayoluyla geçeceğiz, araba 

kiraladık, arabayı o kullanıyor. Gece dönüşümüzde biraz geciktik, sürat yapmaya 

41


kalktık, yani verilen limitleri aştık. Nereden çıktı biz de bilmiyoruz, bir yerlerden 

bir polis geldi, hemen sağa çektik. Araba içerisindeki duruşumuzu bize tarif etti, 

yani öyle nerelisin, neresindensin sohbeti yok. Koltuğa ellerinizi koyacaksınız, 

ben de di reksiyona koyacağım, sakın ola ki hareket yapmayın, ola ki bir şey olabilir, 

vurabilir, vursa da onun bir suçu yoktur, işte bir eylem karşısında savunma 

yapmıştır, gece karanlığı. Neyse, polis geldi, camı açtı, ehliyeti aldı, gitti, döndü 

geldi. Çok ilgimi çekti bu, hukukçular var, onun için anlatmak zorundayım. 

Döndü, dedi ki, radara yakalandınız, 120 dolar cezanız, ödeyiniz. Yolda giderken 

arkadaş biraz hayıflandı, biz de zannettik ki 120 dolar onun için biraz büyük para 

olabilir, o ödeyecek, ama bizim için orada geziyor. Dedik ki, biz parayı veririz, 

problem değil, yani dert etme. Yok dedi, mesele para değil, geçen gün de radara 

yakalandım. Genel sigortamı yapmaya gittiğimde sistem benim çok riskli bir hayat 

yaşadığımı görüyor ve bana diyor ki, senin sigorta primini yükseltiyorum, sen 

çok riskli bir hayat yaşıyorsun. 

Şimdi buradan yola çıkarak şunu söylüyorum, tepe sistemi düzgün koyarsak 

sadece aşağıyı izlemekle yetiniriz. Aşağısında kim olursa olsun o düzene uymak 

zorundadır diye algılıyorum ben bu işi, inşallah ülkemizde, gerek futbolda, sporda, 

gerekse ülke genelinde yukarıda bir sistem kurmamız gerekecek, aksi takdirde 

korkuyorum Türkiye Futbol Federasyonunun üzerine bir üst kurul kurulur mu 

diye. Çünkü üst kurullar çok revaçta yönetim kurulu olmuyor, bir üst kurul yapıyoruz. 

Şimdi Federasyon bu işi yönetemeyecek, bir üst kurul kuralım da bak nasıl 

yöneti yoruz gibi bir yere geleceğiz. 

Evet, bizi dinlediğiniz için teşekkür ediyorum. Soru cevaplara geçeceğim. Sorularınız 

varsa buyurun, surunuzu kime soracağımız da baştan söyleyelim, sizi de 

tanıyalım. 

HALİL DUMANLI- Sayın Başkanım ben Emniyet Genel Müdürlüğünde 

Spor Güvenliği Şube Müdürü Halil Dumanlı. Değerli katılımcılara da teşekkür 

ediyorum, sorudan ziyade katkıda bulunsam, Türker Beyle Erdem Beyin anketiyle 

ilgili müsa adeniz olursa birkaç noktaya diğer konuşmacılara fırsat vermek için 

kısaca deği neceğim. Tabii Türker Bey emniyet mensuplarıyla ilgili bazı serzenişlerde 

bulundu, şimdi ben gaz kullanımıyla ilgili katılıyorum, doğrudur, kapalı 

mekânlarda bizim gaz kullanmamamız gerekir, bu bizim talimatlarımızda var. 

Ancak 2006 yılından itiba ren biz Emniyet Genel Müdürlüğü olarak bir sisteme 

geçtik, spor güvenliğiyle ilgili bütün illerimizde, 81 ilimizde spor güvenliği büro 

amirliklerimizi kurduk. Önceden yok muydu? Vardı, ama o tarihe kadar düzenli 

değildi, katılıyorum, değişik birimle rimizde mevcuttu. 2006 yılından itibaren çevik 

kuvvet şube müdürlüklerimizde spor güvenliği büro amirliklerimizi kurduk, 

2007 yılında da Emniyet Genel Müdürlüğünde Spor Güvenliği Şube Müdürlüğümüzü 

kurduk. Erdem Beyin sunmuş olduğu ista tistikler de belki bizden alınan 

istatistiklerdi, orada da kısa bir düzenleme yapmak istiyorum. 

42 

2004 yılında tabii kanunumuzun yeni çıkmasından dolayı o ilk baştaki rakam


lar düşük, daha önce kabahatler Kanununa göre veya mülki amirin vermiş olduğu 

bazı cezalarla ilgili rakamlar düşüktü. Ancak 2004 yılında kanunumuzun çıkmasından 

sonra tabii bu bir idari kurul, il spor güvenlik kurulu, kanunun uygulamasıyla 

ilgili zamanla bunlar oturuyor, bir anda olmuyor tabii, ilk uygulamada çekilen 

sıkıntılar var. Yani 13 kat değil, en fazla olduğu 2007 yılı, dört kat, 2008’de 

bunun biraz daha düştüğünü görüyoruz, bu da arkadaşlarımızın her ne kadar 

değerli Fatih Hocam kanunun çok işe yaramadığını söylese de mutlaka eleştirebiliriz, 

bizim de eleştirdi ğimiz şeyler var, fakat bu cezalar kanunların uygulamasıyla 

alakalı, en fazla üç veya dört kat gibi artışlar var, 13 kat kadar değil. Çünkü bu 

hususa emek veren insanların da emeklerini bir anda esirgememiz lazım. 

Biz tabii fanatizmin önlenmesi amacıyla değişik Avrupa ülkelerinde görme 

imkânını buluyoruz, İngiltere örneğini, Fransa örneğini, değişik Avrupa ülkeleri 

ör neklerini gördük tabii. Keşke Anayasa Mahkemesi iptal etmeseydi, hakikaten 

de ğerli Hocam da bahsetti, ceza alanları karakolda bekletme maalesef iptal edilince, 

tabii Anayasa Mahkememizin kararı, biz ona uymak zorundayız, bütün 

sıkıntı asıl ceza alan insanları tanımada. Yani bu insanları tanımayla ilgili problemi 

giderebil mek amacıyla yine İngiltere örneğinde olduğu gibi sporter polisi diye 

bir polisliği düşünüyoruz, şu an hazırlık aşamasındayız. Bütün illerimizde spor 

kulüplerimizin fanatik ve holiganlarını takip etmek üzere taraftar polisliği diye 

düşündüğümüz bir polisliğimiz olacak. İnanıyorum, bu şiddetin önlenmesinde, 

çünkü ben bu işi bir anlamda bir aktörlük olarak görüyorum, yani spor güvenliğiyle 

ilgili her birimizin bir rolü var. Medyanın rolü var, yöneticilerin rolü var, 

kulüplerimizin rolü var, po lisimizin rolü var. Dolayısıyla bana göre her aktör yapması 

gerekeni yaparsa zan nediyorum bu şiddetin önüne geçeceğiz. Bütün Avrupa 

ülkelerinde de maalesef sıkıntı yaşanıyor, bir anlamda çalışan arkadaşlarımızın 

emeğine vefa duygusu ola raktan bu açıklamayı yapmak zorunda kaldım. Yani 

yapılanmamız devam ediyor, inanıyorum önümüzdeki günlerde polis olaraktan 

elimizden geldiği kadar, tabii bu tek başımıza yapacağımız bir şey değil, geçtiğimiz 

günlerde Türkiye Futbol Fede rasyonuyla Antalya’da üç gün süren güzel toplantılar 

oldu, alınan kararlarımız var. Gençlik Spor Genel Müdürlüğünde kanunu 

hazırlayan arkadaşlarımız da buradalar, eksikliklerimizi giderme anlamında inanıyorum 

ki bu toplantı katkı sağlayacaktır. Hepinize teşekkür ediyorum. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Biz teşekkür ediyoruz. 

Doç. Dr. ERDEM ÖZKARA- Değerli katılımcı arkadaşımıza çok teşekkür 

ediyo rum. Ben bu verileri Emniyet Müdürlüğü istatistiklerinden aldım, 

2004’deki rakam 297’yken, 2008’de 3786’ya çıkmış, yaklaşık 12,7 kat gibi, toplamsa 

olabilir. 

Av. TÜRKER ARSLAN- Değerli arkadaşım; ben sizin bu açıklamalarınızdan 

çok memnun oldum. Zaten benim sıkıntım da orada, ben emniyette böyle 

bir birimin kurulmasını arzu ediyordum, kurulduğunu da duymuştum, şimdi 

de tekrar siz be lirttiniz. Ancak ben eğitim eksikliğinden biraz sıkıntı çekiyorum. 

43


Yani orada görev yapan değerli emniyet mensubu arkadaşlarımızın olaylara müdahalelerindeki 

güç kullanma oranlarında bazen eksiklik veya fazlalık oluyor. Ben 

buradaki sıkıntıyı dile getirdim, ama verdiğiniz bilgilere çok teşekkür ederim, 

gerçekten böyle bir ihtiyaç vardı. Ben bunun inşallah en iyi şekilde çalışır hale 

geleceğini ümit ediyorum. 

44 

HİLMİ GÖKÇINAR- Evet, teşekkür ediyoruz, başka, buyurun. 

ÇAĞDAŞ ATA- Merhaba, adım Çağdaş Ata, Ankara Üniversitesi Adalet Meslek 

Yüksekokulu 1. sınıf öğrencisiyim. Sizin bir sözünüze açıklık getirmek istiyorum, 

demiştiniz ki, basketbol seyircisinin kültür düzeyi futbola göre daha yüksek 

ve bu daha da düştü, onun örneklerini basketboldaki kötü haberlerden anlayabiliyoruz. 

Bunu kendi yaşadığım bir örnekle açıklayayım, lise yıllarımda arkadaşlarla 

basket bola gidecektik, tabii ben o zamana kadar hiç futbol ya da basketbol seyircisi 

olma mıştım, onlar beni götürecekti. Ankara’daki Hipodromun yanındaki 

Atatürk Kapalı Spor Salonuna gittik, orada birtakım kişiler vardı. Onlar geldi, 

çocuklar biletiniz var mı gibi bize sorular sordular, biz de yok dedik. Tamam, 

siz şuraya geçin, sizi soka cağız dediler. Orada bizim gibi onlarca kişi vardı, yani 

orada sokaktan çevirdikleri kişiler, seyirci yapacaklar. Neyse, biz ücretsiz girdik, 

yani benim için herhangi bir sorun yok, ben sadece maçımı izleyip daha sonra 

gidecektim, herhangi bir bek lentim yoktu. Neyse, stadyumun belli bir tarafına 

toplandık, daha sonra onlar bize bazı sloganlar söyletmeye başladılar, biz de söylüyorduk, 

yani bizim için herhangi bir eğlence, farklı bir amacımız yok. Daha 

sonra bu değişti, işte mesela o zaman Türk TELEKOM TED maçıydı, amigolar 

TED’lilere biraz daha zengin takımı olarak bakıyorlar. O yüzden mesela onlara 

yönelik sloganlar söyleniyordu ve Özkara Be yefendi şiddetin çeşitleri arasında 

maddi uygulanan şiddeti söylemişti ve orada insanlar oradaki oturakları kırmak 

üzere zıplıyorlar, kırmak amaçlı olmasa bile o kadar sert düzeyde zıplayarak kendilerinin 

sosyal durumlarının elvermediği, örneğin spor yapma, bir spor kulübüne 

ücret vererek gidememedeki enerji atamamalarını bu düzeyde ifade etme 

biçimleriyle veya düştükleri bu yolla yapmaya çalışıyorlar. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Evet, yani sonuçta geldiği nokta yöneticilerin bedava 

bilet vermesi, ama verdiği kişinin eğitim düzeyinin, pozisyonunun ne olduğu değil, 

zaten benim dediğimi içeride uygula gibi bir pozisyonu aktarmış oldu, fiili 

olarak yaşamış. Evet, Hanımefendi buyurun. 

İPEK TİRBEN- Ben Fatih Hocama soracaktım, ben Bilkent Üniversitesi Hukuk 

Fakültesinden yeni mezun oldum. Ben şunu anlayamadım, kulüp yöneticilerinin 

ob jektif sorumluluğu var, ama bu uygulanmıyor mu dediniz? 

Prof. Dr. FATİH S. MAHMUTOĞLU- Esasında seyircilerin göstermiş olduğu 

taş kınlıklardan dolayı kulüp ve kulüp yöneticilerine ilişkin olarak sorumluluk 

hususu kanunda düzenleniyor. Bu durum, bizim açımızdan üçüncü kişinin hareketlerinden 

dolayı bir başkasının sorumlu olması. Siz kulüp olarak sözgelimi


bütün tedbirleri alabilirsiniz; güvenlik önlemleri ve teknik donanımlar yerindedir. 

Ama buna rağmen kişiler,kanunda yasaklanan eylemleri gerçekleştirebilirler. 

Şunu söylemek istedim, Yeni Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu’nun sisteminden 

ötürü kulüp yöneticileri nin bundan sorumlu tutulmamaları gerektiğini ifade 

ettim. Çünkü ceza hukuku alanı objektif sorumluluğa, kusursuz sorumluluğa 

kapalı bir alandır. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Evet, siz buyurun. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Teşekkür ederim. Profesör Doktor 

Erkan Küçükgüngör, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesiyim. 

Şimdi zaman zaman çeşitli vesilelerle sporun doğasında şiddetin olduğu ifade 

ediliyor, ama tarihi gerçeklere, tarihi gelişime, organize sporun ilk ortaya çıktığı 

eski Yunan’a baktığı mızda bu fonksiyonun tam tersine işlediğini görüyoruz. Öncelikle 

hepimizin bildiği gibi olimpiyatlar dünya tarihinde bilinen ilk organize 

spor müsabakaları olarak kabul ediliyor. Bunun amacı o dönemde Yunan şehir 

devletleri arasında bir barış ortamı yaratmak, zaten o dönemde yakılan kutsal 

ateş yandığı sürece insanların silah taşı maları yasak, gene Yunan şehir devletleri 

arasında her türlü savaş da yasaklanıyor. Dolayısıyla spor müsabakalarının ortaya 

çıkarılmasındaki, organize edilmesindeki ilk amaç şiddetin önlenmesi. Fakat günümüze 

kadarki gelişim çerçevesinde tabii sporla şiddetin artık bütünüyle iç içe 

geçtiğini hepimiz gözlemliyoruz, farklı vesile lerle dile getiriyoruz. 

Sporda şiddetin önlenmesiyle ilgili dünyada aslında çok başarılı örnekler var 

ki bunların başında Sayın Fatih Hocamın da söylediği gibi İngiltere örneği geliyor. 

As lında bizim 5149 sayılı Kanunumuza baktığımızda çok büyük ölçüde 

İngiltere’deki düzenlemelerle paralel olduğunu görüyoruz. Ben hazırlık komisyonunda 

belli bir süre görev yaptım kanunun ki orada bulunduğumuz süre çerçevesinde 

de bu özel likle İngiltere’deki başarılı modele ilişkin düzenlemelerin bizim 

kanunumuza da akta rılması yönünde tekliflerimiz oldu, ama biliyorsunuz 

kanunlaştırma süreci orada bit miyor. Bizim elimizden çıktıktan sonra pek çok 

komisyonun elinden çıktı, Mecliste başka bir komisyonun elinden genel kurula 

indi ve bizim elimizden çıkanla oldukça farklı bir düzenleme kanunlaştı. Emniyetten 

gelen arkadaşımızın da ifade ettiği gibi İngiltere’deki modelin başarılı 

olmasının sebeplerinden bir tanesi bu spor müsaba kalarına girmesi yasaklanan 

kişilerin o gün müsabakanın olduğu saatten iki saat kadar önce kendi bölgesinin 

karakoluna gidip orada bulundurulması zorunluluğu, yükümlülüğüydü. Fakat 

bizim Anayasa Mahkememiz İngiltere’de yıllardır başarıyla uygulanan bu hükmü 

bizim Anayasamıza, insan haklarına aykırı buldu ve iptal etti. Ona bağlı olarak 

başka bir düzenleme yapıldı, ama bu derece etkili bir düzenleme değil 18. maddedeki 

düzenleme. 

Gene İngiltere’deki sistemin temel özelliklerinden bir tanesi özellikle ilk o kanun 

uygulanmaya başlandığı zaman seyirci lisansı adı verilen bir uygulamanın 

yapıl mış olmasıydı. Yani bir spor müsabakasına gidecek kişi tıpkı bir sporcunun 

45


spor müsabakasına katılmasında olduğu gibi seyirci lisansı alıyordu. Dolayısıyla 

kanu nun uygulanmasını bu anlamda, bu seyirci lisansı üzerinden işlemler yapıldığı 

için kolaylaştıran bir unsurdu. Bunu biz komisyonda söyledik, fakat ilk 

aşamada kabul görmeyen tekliflerimizden bir tanesi oldu. Belki kanunun daha 

aktif hale getirilmesi daha uygulanabilir hale getirilmesi anlamında bu uygulama 

biraz masraflı olmakla birlikte, biraz zahmetli olmakla birlikte, onun da farkındayım, 

gerçekçi olmak çer çevesinde bunu söylemek gerekiyor, ama etkin bir şekilde 

şiddetle mücadele gere kiyorsa bu modelin bu unsurunun da mutlaka sisteme dahil 

edilmesi gerekiyor. Şu anda bildiğimiz gibi Mecliste de 5149 sayılı Kanunun 

aksayan yönlerini değiştirme ye yönelik bir kanun tasarısı var, yakın zamanda da 

kanunlaşacak gibi görülüyor. Fakat benim incelediğim kadarıyla pek de aksayan 

yönleri gidermeye yönelik bir ka nun değil, kamuoyunda ve basında ön plana 

çıkan noktaları şike ve teşvik primiyle doping kullanımının suç sayılması. Hatta 

baktığımız zaman bir yıl, üç yıl, beş yıl gibi hürriyeti bağlayıcı cezaların bu tasarıda 

öngörüldüğünü görüyoruz. 

Ben bu anlamda Fatih Hocama da bir soru yöneltmek ve sözlerimi bu şekilde 

ta mamlamak istiyorum. özellikle doping kullanımına bağlı olarak sporcunun 

cezalan dırılması acaba bizim ceza hukuku sistemimiz içerisinde ne derece kabul 

görebilir? Çünkü dünyadaki uygulamalara baktığımızda genel olarak sporculara 

bu anlamda bir hapis cezası öngörülmüyor. Genellikle bu maddeleri sağlayanlar, 

ticaretini ya panlar veya kullanımını teşvik eden antrenörler, masörler gibi kişilerin 

bu tür cezala ra muhatap olduklarını görüyoruz. Türkiye’de böyle bir uygulama 

getirilmesi acaba bizim sistemimize ne derece uygundur? Teşekkür ediyorum. 

Prof. Dr. FATİH S. MAHMUTOĞLU- Bizden sonraki oturumun da konusu 

bu. Sevgili Ümit arkadaşım ve Alman Profesör Dieter bu hususu anlatacaklar. 

Bizim ülkemizde bu iki ana başlıkta önemli bir tartışma yaşanmaya başladı. Bir 

tanesi şike, diğeri de doping. Dopingle ilgili olarak sizin biraz önce ifade ettiğiniz 

gibi, bunların kullanılmasını teşvik edenler, bundan para kazananlar gibi âdeta bu 

konuda örgütlü bir yapılanma sergileyenlerin cezalandırılmasında tereddüt etmemek 

gerekir. Çok benzetmek doğru olmasa da durum fuhuş suçundaki mantık 

gibidir. Fuhşu yapan kadını cezalandıran bir sistem değildir bu, aksine örgütlü 

yapılanmayı ve bunu az mettirmeyi ortaya koyan bir sistemdir. Hatta organ ve 

doku naklinde de benzer bir bakış açısıyla yola çıkılır. Benim kanaatim, bu işin 

ticaretinin önünü açan, hak sız kazanç sağlayan, örgütlenen kişilerin cezalandırılmasının 

ceza hukuku açısın dan doğru olduğu yönündedir. Diğeri ise tartışmaya 

açık bir alandır. İki tane temel yaklaşım vardır. Bunlardan bir tanesi tamamen 

disiplinel nitelikte olması gerektiğini savunan görüştür; ikincisi ise, her halükarda 

bir cezanın olması yönündedir. Konu ya ilişkin kendi fikrimi söyleyecek olursam, 

şike konusundaki kararlı tutumumu bu konuda henüz oluşturamadım. Farklı 

örneklerden dolayı hangisinin faydalı olacağı konusunda bir tereddüt yaşıyorum. 

Bunun mutlaka disiplin altına alınması, kontrol edilmesi ve diğerlerinin cezalandırılmasında 

tereddüdüm yok; ancak şike sadece o oyuna ilişkin olmayıp mevcut 

46


spor sistemini de tahrip eden bir durum yarattığı için şikenin cezalandırılması gerektiği 

kanaatindeyim. Bugüne kadar da bu denli tartış maların yaşandığı, önemli 

parasal değerlerin telaffuz edildiği şike konusunda neden ceza kanunlarında bir 

düzenlemenin bulunmadığını da hayretle karşılıyorum. 

Arkadaşlarımız girişte, Şike Tahkik Kurulu Başkanlığı dediler, onu da izah edeyim. 

Futbol Federasyonu’nda üstatlar daha iyi bilirler, şöyle bir sistem var. Sizi 

seçi yorlar, sadece o bir ya da iki dosya için çalışıyorsunuz ve ondan sonra müsaade 

istiyorsunuz. Ben de o anlamda iki defa başkanlık yaptım.O vesileyle de dosyaları 

incelerken bu şikeyle ilgili mevzuata bir daha bakayım dedim. Yanlışlık yaparsam 

özür dilerim; ama bir kere mevzuatta şike lafını suç tanımı olarak bulamadım. O 

nedenle de söylediğinize katılıyorum. Dopingle mücadele konusunda ise özellikle 

Ağustos 2006 tarihli Futbolda Dopingle Mücadele Talimatı’nın ve Dopingle 

Mü cadele Kurulu’nun önemine değinmek isterim. Ama bu hususta biraz daha 

tarafları dinlemem gerektiğini dürüstçe ifade etmem gerekir. Teşekkür ederim. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Hocam; teşekkür ederim. Bizden sonra bir oturum var, 

son bir soru alarak tamamlayalım, çünkü gerçekten süreyi ayağı aştık, buyurun. 

ZÜBEYT AYDIN- Çok teşekkür ederim. Gençlik Spor Genel Müdürlüğü 

Baş Hu kuk Müşaviri Zübeyt Aydın. Benim sorum Hilmi Gökçınar Beye, sporda 

şiddeti te tikleyen birtakım unsurlar vardır, bu olaylarda; basının büyük rolü var, 

ikincisi spor kulüp başkanlarımızın büyük rolü var. Ben şu dört yıllık süreç içerisinde, 

az da olsa basına yansıdığı kadarı ile spor kulüplerine ceza verildiğini, spor 

kulüp başkanlarına ceza verildiğini duydum. Ancak şiddeti körükleyen, özellikle 

“Uğur geri çek, Uğur ileriye al “ söylemleriyle gündeme gelen tvlerdekispor programlarına 

hiçbir ceza verildiğini duymadım. Bunun sebebi acaba sizce ne olabilir? 

Bunu öğrenmek isti yorum, teşekkür ederim. 

HİLMİ GÖKÇINAR- Şimdi ben tabii olayların içerisinde bulundum, örneklerimi 

verirken de görsel medyanın özellikle çok etkili olabileceğini düşündüm ve 

hâlâ aynı düşünceye sahibim, olumla ya da olumsuz yönde geliştirmede etkilidir. 

Bence aslında kurguların yapılmasında biraz sıkıntı var gibi geliyor, yani bazıları 

yadırgaya bilirler, Futbol Federasyonu özerk bir yapıya sahip, delegasyon sistemiyle 

başkanını ve yönetim kurulunu seçiyor. Delegasyon kimlerden oluşuyor? Ağırlıklı 

olarak sü per ligdeki kulüplerimizin temsilcilerinden, Bank Asya Ligi ve diğer 

kulüplerden de tüzüğe göre yapılan bir düzenlemeden. Yani ben bir müsabaka 

yapacağım, bir yarış yapacağım, bu yarışla ilgili kurguyu birileri yönetecek, bunu 

kimin yöneteceğine de ben karar vereceğim. İşte üst kurul dediğim olay oradan 

çıktı, acaba bu üst kurula ihtiyaç duyulur mu diye, ben bunu biraz farklı algılıyorum. 

Kimse kusura bakmasın, herkes kendini düşünüyor, ben bunu yaşadım. 

Yani hakemlerle ilgili de yaşadım, bana göre en masum insanlar sistem içerisinde 

hakemlerdir. Bir ifadede bulundum, bunu da söyleyip kapatmak istiyorum, şüphesiz 

ki medya da ceza almalıdır, ama müsabakaların sonunda hep hakem ceza almıştır 

tarafların durumuna göre. Ben de dedim ki, 300 küsur milyar dolar dünya 

47


genelindeki bir yıl içerisinde profesyonel futbolda dönen para, ciddi bir endüstri. 

Yani biz de bu parada artık biraz daha pay almaya başladık Türkiye olarak. 

Bir sistem kuruyorsunuz, futbol, kulüp, yönetim şekli, federasyon, vesaire ve 

ciddi paralar. Yani bugün süper ligdeki normal bir kulüp 10 milyon dolardan 

aşağı bir bütçeyle yürüyemez, alacağı, vereceği beni ilgilendirmiyor. Şimdi bu 

sistem 11 futbolcudan oluşuyor, kurallar konuluyor, tahkim, kasa, bir sürü şeyler 

var. Evet, biz bu işi nasıl yapacağız? Belli ölçülerde iyi bir yeşil alan, iki tane direk, 

evet, çok güzel, 11 kişi oynayacağız, çok güzel, bunu kim yönetecek? Ahmet Bey 

gel diyor lar, eline beş ya da 50 milyon liralık bir düdük veriyorlar, al arkadaş bunu 

yönet diyorlar. Şimdi bu kadar büyük bir organizasyonun sorumluluğunu getirip 

hakem triyosunun üzerine yüklemek bana göre hakemlere haksızlıktır. Ondan 

öncesi pozis yonları iyi organize etmek gerektiğine inanan bir kulüp yöneticisiyim. 

Evet, teşekkür ediyoruz, güzel bir oturum oldu. Hemen bizden sonra, biraz 

önce Hocam da bahsetti, sporda hukuk ve cezai sorumluluk konulu bir oturum 

gerçekle şecek. Ben oturuma katılan değerli katılımcılarımıza çok teşekkür ediyorum. 

Sayın Türker Arslan, Doçent Doktor Sayın Erdem Özkara ve Profesör Sayın 

Fatih Mah mutoğlu Hocama çok teşekkür ediyorum. Sizler de dinleyici olarak 

katıldığınız için size de teşekkür ediyorum. En büyük teşekkürü de Ankara Barosuna 

yapıyorum, teşekkür ediyorum. 

DEVRİM AKYOL- Değerli katılımcılar; konuşmacılarımıza tekrar teşekkür 

ederiz, oturumumuzun sonuna geldik. fakat dağılmadan önce konuşmacılarımıza 

Ankara Barosunun teşekkürü olarak plaketlerini sunmak üzere Sayın Ankara 

Barosu Baş kanı Vedat Ahsen Coşar’ı kürsüye alıyoruz efendim. 

48 

Değerli konuklar bir sonraki oturumumuz 15 dakika sonra başlayacaktır.

II. OTURUM 


SPORDA HUKUKİ ve CEZAİ SORUMLULUK 

DEVRİM AKYOL- Sayın konuklar, değerli katılımcılar; sporda hukuki ve 

cezai sorumluluk başlıklı 2. oturumumuz başlamak üzeredir. Oturumumuza 

başlamak için öncelikle konuşmacıları davet ediyoruz. Galatasaray Üniversitesi 

Öğretim Üye si Sayın Doçent Doktor Ümit Kocasakal. Diğer konuşmacımız 

Marburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Kriminoloji Enstitüsü Başkanı 

Sayın Profesör Doktor Di eter Rössner. Bir diğer konuşmacımız Sayın Profesör 

Doktor Fehim Üçışık ve son olarak oturum başkanı, oturumu yönetmek üzere 

CAS Hakemi, Türkiye olimpiyat Komitesi Hukuk Kurulu Başkanı, Spor Hukuk 

Enstitüsü Denetleme Kurulu Başkanı Sayın Avukat Türker Arslan’ı oturumu yönetmek 

üzere yerine alıyoruz, buyurun efendim. 

Av. TÜRKER ARSLAN- Değerli katılımcılar; bu oturumda üç değerli konuşmacıyı 

dinleme şansına sahipsiniz. Bir tanesi çok değerli bir misafir, Almanya’dan 

geliyor yanlış hatırlamıyorsam. Marburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve 

Kriminoloji Enstitüsü Başkanı Mr. Dieter. İkinci konuşmacı Sayın Ümit Kocasakal, 

benim çok değerli bir kardeşim, kendisi Galatasaray Üniversitesinde öğretim 

üyesi, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesinde Spor Hukuku Komisyonunda benimle 

beraber çalışan çok değerli bir üyem, futbol Federasyonu Tahkim Kurulunda 

yine benimle beraber çok değerli çalışmalar yaptı, bizim atom karıncamızdı, 

saat mefhumu olmayan, çok çalışan bir genç kardeşimizdir. Spor Hukuku Enstitüsünün 

de sicil kurulu başkanıdır ve en önemlisi şu anda zannediyorum bir ay 

evvel seçildi, İstanbul Barosu yönetim kurulu üyesidir. Çok aktif bir kardeşimizdir, 

kendisi de size görüşlerini iletecek. 

Üçüncü konuşmacı çok değerli dostum, çok Saygıdeğer Hocam Profesör Fehim 

Üçışık. Kendisi Marmara Üniversitesinin eski rektör yardımcısıdır, hukuk 

49


fakülte si dekanlığı yapmıştır, Sağlık Bilimleri Enstitüsünde müdür yardımcılığı 

görevlerini sürdürmüştür. 6. spor Şurasında bizim Spor Hukuku Komisyonumuzun 

çalışkan başkanıdır. Biz sadece laf ürettik, kendisi raporu yazdı. Onun için 

burada kendisine tekrar şükranlarımızı arz ederim ve şu anda da en aktif görev 

olarak Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünde Tahkim Kurulu üyesi olarak uzun 

bir süredir görevini yürütmektedir. 

Konuşmacıların konuşma yapmaları sırasına önce Almanya’dan gelen misafirimizden 

başlamak istiyorum. Kendisini daha fazla bekletmeyelim, onun için 

müsa adenizle kendisini konuşmalarını yapmaya davet ediyorum. Konuşma süresi 

bize verildiği gibi 50 dakika değil, bu sefer 1,5 saat. Bunu her konuşma için en 

fazla ya rım saatle bitirmek istiyorum. Bütün konuşmacılardan aynı şekilde bu süreyi 

riayet etmelerini rica edeceğim. Beni müdahale etmek zorunda bırakmayın, 

biraz kuralcı bir başkanımdır, derhal konuşmanızı keserim ona göre. Mr. Dieter; 

buyurun. 

PROF. DR. DIETER RÖSSNER– Onurlandırıcı davetiniz için çok teşekkür 

ederim. Bu spor hukuku kongresine gelmek benim için bir şereftir. Şunu belirtmeliyim 

ki, spor hukuku işimin sadece bir yönüdür. İlk alanım kriminoloji ve 

şiddetin nedenleri, bunun gibi şeyler, ceza kanunu ve muhakemeleri usulü kanunudur 

ve beni spor kanununa getiren, özellikle şiddetin medeni olarak ele almasını 

öğrenmek için ku ralların nasıl işlediğini düşünmemi sağlayan onarıcı adalettir 

ve bence, bu bugün tartışmadığımız bir konu ve aynı zamanda çok önemli bir 

konudur. 

Şu anda Almanya’da özellikle doping karşıtı kanun için mücadele etmekteyim 

ve sizlere bunu sunacağım. Bu çok kısa sunumunda, sporcuların cezai 

sorumluluk larını ele alacağım ve bununla ilgili iki konu vardır, spor etkinliklerinde 

şiddet sizin de bahsettiğiniz üzere, bundan çok kısa bahsedeceğim. İkincisi 

“Spor derneklerinin doping sorunu ile başa çıkıp çıkamadıkları” hususudur. 

Bence başa çıkamıyorlar ve devlet hukuku ve ceza hukuku ile birlikte çalışmalılar. 

İlk olarak bana göre spor ilkelerinden sporun esas olarak devletten bağımsız 

ve özerk olduğu anlaşılabilir. Kendi kurallarını koyarlar, idare ederler ve uygularlar. 

En iyi şekilde spor hukukla ilgili bir konu değildir ve hukuktan uzaktır. 

Yasalaştırılma mış, devletlerden bağımsız bir alan olduğunu söyleyebiliriz. Fakat 

sporu bağımsız hale getiremeyeceğimiz hususlar olduğunu görüyoruz. Ayrıca 

sporun iç sorumlu luğunun çok iyi işlediğini ve çok iyi çözümlendiğini, çok yönlü 

ve farklı olduğunu söylemeliyiz, sporu prensipte kendi dünyasında özgür bırakmalıyız. 

Oyun sırasın da hakemin müsabakalara devam etme kararları çok anlıktır 

ve sadece gerçeklere yöneliktir. Bunda yasal işlem söz konusu değildir. Yasal işlem, 

spor mahkemeleri müsabakalarda ağır ihlaller olduğunu ve gerçek yaptırımları 

göz önünde bulundur duğu zaman ikinci aşamada görülür. Tüm bu aşamalar devlet 

dâhil olmadan ger çekleşir. 

50


Fakat spor müsabakalarındaki sorumlulukla ilgili bir sorun var. Katılımcıların 

gö nüllü olarak girdiği spor müsabakasında organların kullanımı ve spor faaliyeti 

ve cezai şiddet arasındaki sınır nedir? Daha önemli ve gerçek olan diğer bir soru 

da sporda doğal performans ve adillik değerlerinin gelecekte sporcuların belirli bir 

ma kam ya da spor sahtekârlığı suçuna dair belirli kanuni suçla manipülasyonlara 

karşı korunup korunmayacağı ve ayrıca devlet tarafından incelenip incelenmeyeceği 

ve dava açılıp açıklamayacağıdır. 

İlk unsuru çok kısa açıklayacağım. Spor müsabakası izin verilen kendisi için 

tehlikeli ve fiziksel yaralanma yasağı arasında sıkıntılı bir etik ve adli zıtlık alanında 

yer alır. Spordaki fiziksel yaralanmalarla ilgili cezai sorumluluk ile ilgili 

kanundaki te mel hükümler büyük ölçüde farklılık göstermektedir. İki hüküm 

var. Birincisi sporun özgür bireyin kendini gerçekleştirmesi için bir kurum olduğunu 

devletten bağım sız olduğunu öngörür. Diğer yandan, fiziksel yaralanmalar 

genellikle tedavi edilir. İkinci hüküm doğru ise kalp krizinin olduğu boks ya da 

buz hokeyi müsabakaları olmaması gerekir. Her iki hüküm de sporun en azından 

aşırı saldırganlık için özgür bir alan olduğunu ve aynı şekilde ilave yarış oyunları 

ve dövüşken sporlar yasağı olarak eşit ölçüde Kabul edilmez olduğunu kanıtlamaktadır. 

Diğer taraftan spordaki tehlikeli durumları ve yoğun sosyal sonuçları 

göz ardı edemeyiz. Doğal olarak bu durumlarda yargı gerekmekte ve bunu özerk 

spor alanı olarak tanımlayan ve spor kuralları ve ceza kanunu arasında etkileşim 

olan birkaç kural var. 

Oyuncular spor kurallarını kabul eder ve genellikle tehlikeli durumlar ortaya 

çıkar bu durumda tehlikeli durumdan dolayı yaralandıklarını söyleyemezler. Süreçlerde 

bilerek yer alırlar ve bundan dolayı sorun yoktur. Diğer taraftan genel 

fiziksel ya ralanma yasağı müsabakalardaki potansiyel risklere göre değişir. Yan 

yana çok tehlikeli olmayan müsabakalar, sporcular vardır. Fakat kalp krizlerinin 

görüldüğü futbol veya buz hokeyi müsabakaları da vardır ve son olarak kasıtlı 

yaralanma ların olduğu boks maçları. Fakat hepsinin kuralları vardır ve bu çok 

önemlidir. Bu kurallar şiddeti medeni şekilde ele alır ve ihmalcilik kanununu 

değiştirir. Bu temel hükümlerden iki yanıt elde ederiz: Sporcuların asıl müsabaka 

dışındaki tüm eylem leri yasaktır, normal fiziksel yaralanma. Kasten ve isteyerek 

rakibine bedenen zarar vermeyi amaçlayan boksta kuralların uluslararası ihlali 

ve oyunu ihlal etme özel bir muameleyi hak etmemektedir. Bu durumda diğer 

sporcuyu yaralayan her birimiz gibi sorumludur. Örneğin boksta aşağıdan yumruklama 

zarardır ve bunu yapan kişi diskalifiye olur. Yani bir sorun yok. 

En azından cezai ihmalin bu kurallara bağlı olduğu önemli bir soru var. Ayrıca 

spordaki davranış kurallarını da ele alır. Bu kuralların dışına çıkar. Müsabaka 

kuralla rının basit bir ihlali rekabet bağlamını aşmaz ve sporcu sadece objektif olarak 

dikkat sizdir ve bundan dolayı ceza kanununa göre, ihlal kuralları kapsamlı ve 

umarsızca, ihmalci şekilde ihlal ettiği zaman söz konusudur. Burada cezai sorumluluk 

başlar ve bu sadece kuralları çiğneme ile gerçekleşmez. En azından kurallara 

51


uyan ya da bu disiplin için alışagelmiş ve duruma göre ayarlanmış şekilde ihlal 

eden sporcunun cezai açıdan rakiplerinin fiziksel yaralarından sorumlu olmadığını 

söyleyebiliriz. Sonuç budur ve yarışmaya dayanan sporlarda spor müsabakası 

hilelerine karşı ceza kanunu kapsamındaki korumayla ilgili birkaç şey söylemek 

istiyorum. Günümüzde ticarete dökülmüş spor büyük kar fırsatları ile önemli 

bir ekonomik alandır. Hayıflanmamız gereken bir durum değil. Fakir, amatör 

spor zamanlarına geri dönmek istememize de gerek yok. Performansın değerli 

olmasına ve karşı lığını almasına imkân tanınmalıdır. Fakat bunun sadece sporun 

iç kontrol araçları ile çözümlenemeyecek yeni sorunlar yarattığını da göz ardı 

etmemeliyiz. Spordaki hızlı para kazanma çekiciliği sporu bir iş haline ve müsabakaların 

hilelere açık hale getirir. Bozuk yapılar ve suç şebekeleri sporun değerleri 

için sporun dürüstlüğü ve tarafsızlığı için potansiyel tehlikeler teşkil eder. Para 

spor değerleri için tehlikelidir. Önemli olan budur. 

Spordaki normal mali sahtekârlıkla mücadele etme ile ilgili bir sorun yok. Bu 

normaldir. Çok para olduğu zaman amaç budur ve diğer sektörlerdeki ticaretle 

uğ raşanların yaptıklarını yapıyorlar. Yani sorun yok. Fakat sorun sporun değerleri 

ile ilgilidir ve spor derneklerinin işbirliği yapması gerekmektedir ve en azından 

hilelere karşı ve özellikle spor müsabakalarının satın alınmasına karşı bir koruma 

söz ko nusu değil. Bunun ne kadar tehlikeli olduğunu gösterebilir çünkü hileler 

sporun çok önemli değerlerini hedef alır. Sporun anlatmak istediğim yönü bu. 

Bu rekabet. Fırsat eşitliği. Adalet. Ve son olarak biraz da şans gerekiyor. Sporun 

büyüsü. Bunu yok ederseniz spor hiçbir zaman eskisi gibi olmaz. 

Burada kötücül bir döngüyle karşılaşıyoruz. Bu ideal değerleri mali araçlarla 

ma nipüle ederseniz çok para kazanırsınız ve bu parayı suç şebekelerine götürebilir 

ve şöyle diyebilirsiniz “daha iyi hile yapma imkânları bul.” İşte bu, kötücül bir 

döngü dür. Değerleri ve eğitim bağlamında sosyal işlevleri, farklı kişilere, boş zamana 

ve eğlenceye entegre edilmesi ile temiz sporun sosyal önemi tartışılmazdır. 

Bu değer lerin sporda yok olmadığından emin olmalıyız. 

Bunu ele almak için iki olasılık söz konusu. Birincisi, spor derneklerinin yaptığı 

doping kontrolü ve diğeri ceza kontrolüdür. Sporun tek başına suç şebekelerinin 

saldırganlıklarını idare edemediğini görüyorsunuz. Sporda daha az kanıt 

vardır, bu iyidir ama. Çok hızlı olan sıkı sorumluluk ilkesi de vardır. Doping 

ile mücadele ede bilirsiniz, fakat baskı araçları eksiktir. Bu araçlar sadece devletin 

elindedir. Hızlı tahkim mahkemeleri ve yargılama istisnası vardır. Fakat en olumsuz 

şey sadece bir bireysel vaka olmasıdır. Doping alan birisinin olduğunu ve 

diğerlerinin temiz olduğunu söyleyebilirsiniz. Bu doğru değil. Gerçek sistematik 

doping ve doping suç şebekelerinin olduğudur. Bunları tüm gerçeklerin doğru 

tetkikleri, cezai zorlama araçları, suç şebekelerini ve bozukluğu ortadan çıkaran 

uzun kovuşturmalar olduğu zaman ki bu olumsuz bir şeydir fakat doğal bir sonuçtur 

sadece ceza kontrolü ile idare edebiliriz. Yani her ikisini de ihtiyacımız var 

hem bireysel vakaya hem de etra fındaki suç şebekelerini açığa çıkarmaya. 

52


Bu ceza gerektiren suç olup olmayacağı ile ilgili bir sorudur. Federal Alman 

mah kemesi ceza hukukunun kullanılması için üç şeyin gerekli olduğunu öngörür. 

Spor daki yıkıcı dış etkilere karşı temel değerlerle teşkil edilen korunan bir menfaat 

olması gerekir. Ceza hukuku uygunluğu olmalı. Sporcunun maliyetkazanç hesabının, 

olum suz suç olarak sayma sonuçlarından etkilendiğini düşünüyorum. Bunu, 

bu durumu yaşayan İtalya ve Fransa’da gördük. Ayrıca ceza hukuku gerekliliği var ve 

bozukluğun suç yapıları sadece zorlayıcı devlet kovuşturmaları ile ortadan kaldırılabilir. 

Doping ve hilelerle mücadele etmek için cezayı gerektiren suça ihtiyacımız var. 

Ceza hukukunda sahip olduğumuz izin verilen önlemler özellikle resmi araştırma, 

müsadere, telefon ve bilgisayarları izleme, fiziksel muayenedir, bu araçlar 

olmadan suç yapılarıyla mücadele edemeyiz. Bu WADA’nın on altı yıllık başkanlığını 

yapmış olan ve şimdi de IOC’un başkan yardımcısı olan Richard Pound 

ile yapılan bir rö portaj ile kanıtlanabilir. Röportajda “Doping sistemi mafyanın 

yapısına benzeyen bir yapıya sahiptir. Bundan dolayı emniyet ve savcılar ile yakın 

bir işbirliği yapıl ması gerekir. Spor, araçlardan yoksundur. Sadece idrarı ve kanı 

test edebilir. Dev let soruşturma görevlileri epostaları okuyabilir, telefon görüşmelerini 

dinleyebilir. Silahları küçük bir idrar şişesinden daha büyüktür.” Demiştir. 

Söyledikleri doğru. Bu araçlara sahip olmamız gerektiğini ve bunu diğer 

araçlarla spor organizasyon larında ihbar etme kavramları ile pekiştirebileceğimizi 

düşünüyorum. Ayrıntılara gir mek gerekirse, suçluluğun gizli yapıları, esas tanıklara 

ve özel polis araştırmalarına ihtiyacımız var. 

Son olarak, Almanya’da önerdiğim fakat diğer ülkelerde de bu doğrudur yeni 

suç ile cezai sorumlulukla ilgili sonuçları iki paragrafla ele alalım. Birincisi dopingi 

içeren spor müsabakaları sahtekârlığıdır. Performansı geliştirmek için yasak yöntemleri 

ya da maddeleri kullanarak bir spor müsabakasında olay düzeninde kendisi 

veya diğer kişiler için özel avantaj sağlamak için kasten yanlış kararlar alarak hile 

karıştıran ya da diğer eşdeğer ağır hile yapan kişiler üç yıla kadar hapis cezası ya da 

para cezası ile cezalandırılacaktır. Bu özellikle ciddi davalarda daha zordur, kural 

olarak bu gibi bir davada profesyonel olarak ya da paragraf 1’e göre sürekli olarak 

müsabakalarda hile yaptığı tanımlanan bir çetenin üyesi olan büyük ölçekte para 

kaybına neden olan, doktor, hakem, antrenör, hâkim ya da makam sahibi olarak 

güvenilirlik gerektiren makamını suiistimal eden kişiler söz konusu olduğu zaman 

hapis cezasının süresi üç aydan on aya kadar değişir. Suç şebekesinin dâhil olmadığından 

emin olmak için şu anda ulaşma şansımız olmayan bir alan olan spor 

müsabakalarında rüşvetlerin ele alındığı 2. paragrafa bakmamız gerekir. Paragraf 

1 aracılığıyla bir spor müsabakasındaki olayların sırasını etkileyerek kendisi ya da 

başkaları için avantaj talep eden, Kabul eden ya da avantaj sağlama vaadinde bulunan, 

spor müsabakası organizasyonunda sorumlu olan kişi ya da katılımcı üç yıla 

kadar hapis cezası ya da para cezası ile cezalandırılacaktır. Ayrıca bunun gibi bir 

avantajı sunan kişi de cezalandırılacaktır. Bu gibi suçlar varsa, bence yüzyıllardan 

beri sahip olduğumuz spor değerlerini ve kültürünü koruyabiliriz. Aksi takdirde 

bu değerleri ve kültürü ticari şeylerin arasında kaybedeceğiz. 

Teşekkür ederim. 

53


Av. TÜRKER ARSLAN- Teşekkürler Mr. Dieter. Bu değerli açıklamalardan 

sonra Almanya’daki bu uygulamaları öğrendikten sonra şimdi Türkiye’mizdeki 

hukuki ve cezai sorumlulukla ilgili olarak birtakım açıklamaları değerli kardeşim 

Ümit Kocasa kal yapacak. Özellikle cezai sorumluluk açısından yapacağı açıklamalar 

gerçekten ilginç olacağını zannediyorum. Buyurun, hep birlikte dinleyelim. 

Doç. Dr. ÜMİT KOCASAKAL- Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. Efendim 

hepini zi sevgi ve saygıyla selamlıyorum, Ankara Barosuna, özellikle tabii ki Spor 

Hukuku Komisyonu ve onun Değerli Başkanına da bu fırsatı verdikleri için çok 

teşekkür edi yorum. Şimdi ben aslında spordan doğan sorumluluğu demiştim, 

ama o bir şekilde hukuk ve ceza sorumluluğu olarak geçmiş, bir cezacı olarak tabii 

hukuk sorumlulu ğuna değinmem ne kadar doğru, normalde benden beklenen de 

herhalde ceza so rumluluğuyla başlamak, ama bu sefer vuruşu ters tarafa atmaya 

karar verdim. Ters köşe olacak, hukuk sorumluluğuyla başlayacağım, çünkü epey 

üzerinde çalıştım. Dolayısıyla önce hukuki sorumluluktan başlayacağım. Çünkü 

şunu gördüm, ceza sorumluluğundan gene de bir şekilde bahsedildi, bahsediliyor, 

ama açık söyleye yim, spordan doğan hukuk sorumluluğu, hukuki sorumluluk 

üzerine açıkçası çok fazla bir şey görmedim, en azından bizde çok fazla içtihat 

da görmedim. Oysa mu kayeseli hukukta bu konuda çokça içtihat bulunduğunu 

ve gerçekten çok da ilginç bir yapılanmanın olduğunu gördüm, dolayısıyla bir 

tarafta hukuki sorumluluğu ana hatlarıyla, öbür tarafta da cezai sorumluluğu ve 

tabii bu teknik bir sunum olacak, olabildiğince de didaktik hareket etmeye çalışacağım. 

Ancak daha önce bir iki şey söylememe lütfen izin veriniz. 

Şimdi sabahki konuşmasında değerli hocamız spor hukukunun bir özel hukuk 

dalı olduğunu belirtmişti, o konuda da notumu almıştım. Şimdi ben buna çok 

katıl mıyorum, spor hukuku bir özel hukuk dalı değil. Öyle olsa idare hukukunun, 

disiplin hukukunun yerine bir özel hukuk şeyi değil, ceza hukuku devreye 

giriyor ve üstelik de hani hep federasyonlar özerkti, vesaire diyoruz, ama siz hiçbir 

düzenlemeyle ceza sorumluluğunu ortadan kaldıramazsınız. Bunu ne sözleşmesel 

bir şeyle yapa bilirsiniz, ne de bir talimatla yapabilirsiniz, çünkü bu malumunuz 

devletin en temel ve en sert çekirdekli egemenlik göstergesi. Hani şöyle bir hava 

yaratıldı, yani spor öyle bir şey ki, öyle devletlerden ayrı, bağımsız, özerk ki buraya 

devlet hiç giremi yor. Devlet cezai alanda buraya amiyane tabirle paldır küldür 

girer. Yani dolayısıyla spor hukuku kesinlikle bir özel hukuk dalı değil, bir kamu 

hukuku dalı da değil, bu tamamen bizim klasik terimimizle sui generis, kendine 

özgü, kuralları olan, ama bunun yanı sıra müşterek hukukun birçok prensibiyle 

de işleyen bir hukuk dalı veya sistemi ki leg sportiva adı veriliyor ve çok da doğrudur 

bana göre. Bir kere bunu şu açıdan belirtmekte yarar gördüm, yani şöyle 

bir beklenti içinde olmamak lazım. spor hukukunda ayrı bir hukuki sorumluluk 

rejimi, ayrı bir ceza sorumluluğu rejimi yok, ama sportif faaliyetlerin ve buna 

özgü kuralların özelliğinden kaynaklanan bir takım farklılıklar var. Bir kere bunu 

da ortaya koymak lazım. 

54


Şimdi belki bir ilgi kurmayacaksınız, ama ben her zaman akademik özgürlüğümden 

kaynaklanan bazı şeyleri söylemişimdir. Az önceki oturumda Sayın Başkan, 

Ankaraspor eski başkanı sürekli olarak söyledi ve sabah da tek özerk federasyon 

Futbol Federasyonudur denildi, şimdi de Sayın Başkan az önce hep bir üst kuruldan 

bahsediyordu futbol bakımından, yani bir espri olarak, ama bence zaten şu 

an futbolda böyle bir üst kurul var, hükümet. Yani dolayısıyla böyle bir üst kurula 

buna göre gerek yok şu an için, şimdi biz bunun mağduru da olduk, o açıdan. 

Yani şöyle, siz bu özerkliğin çok önemli bir göstergesi ve hâkim teminatı olarak 

bir tür kanuna diyorsunuz ki, Tahkim Kurulu üyeleri dört yıllığına seçilirler, istifa 

etmedikçe veya çekilmiş sayılmadıkça yerine yenisi atanamaz. Şimdi siz bir 

kanun değişikliğiyle bunu ortadan kaldırabiliyorsunuz, ben istifa ettiğimi hatırlamıyorum, 

çekildiğimi de hatırlamıyorum, dolayısıyla bunu inanın bana şahsi bir 

mesele olarak söylemiyo rum. Bugün şu an görevdeki Değerli Başkanımız burada, 

bugün görevdeki Değerli Başkanımız ve değerli kurul üyelerine de aynı şey olabilir. 

Yani bunu da nedense söyleme gereği, içimi dökme gereği hissettim açıkçası 

ve ben buna şu an olsa ilk karşı çıkacak olan da ben olurum, onu da söyleyeyim. 

Bazı kuralları uygulamak lazım. 

Şimdi spor hukuku bakımından gerek hukuki sorumluluk, gerek ceza sorumluluğu 

bakımından bu sportif faaliyetlerin aktörlerini bir yan yana getirmek lazım. 

çünkü hukuki sorumlulukta da, ceza sorumluluğunda da her bir aktörün 

hem rolü farklı olabiliyor, hem sorumluluğun temeli farklı olabiliyor ki bunlar 

sporcu başta olmak üzere, teknik direktör, antrenör, hakem, organizatör, seyirci 

veya taraftar ve bunların kurduğu birtakım dernekler, tabii bunlara aslında sponsorları 

da ilave etmek gerekir diye düşünüyorum açıkçası. Burada az sonra önem 

arz edecek, bu organizatör terimini biraz açmak istiyorum, İsviçre doktrininde 

hatta ikili bir ayrım yapılıyor. Yani organizatör bir spor müsabakasını organize 

eden kişi veya daha çok aslında kuruluş, İsviçre doktrini bunu ikiye ayırıyor, 

doğrudan organizatör, dolaylı organizatör. Doğrudan organizatör özellikle o ilgili 

spor müsabakasını düzenleyen veya ona ev sahipliği yapan, bütün güvenlik, vesaireden 

sorumlu olan kulübü ifade ediyor. Dolaylı organizatörse öncelikle o spor 

dalındaki milli hukukta varolan fede rasyonu ve hatta uluslararası federasyonu ifade 

ediyor. Çünkü bunların da sorum luluk bakımından önemi var. 

Şimdi bu açıdan ben hukuki sorumlulukla başlamak istiyorum, daha rahat 

oldu ğum ceza sorumluluğunu oraya bırakıyorum. Başlıyorum, ama bunları 

söylemek sizin ben damdan düşer gibi doğrudan hadi bismillah hukuk sorumluluğu 

demeyi çok doğru ve pedagojik bulmadığım için bunları belirtme ihtiyacı 

hissettim. Spor fa aliyetleri, tabii özellikle bazı spor müsabakalarının özelliğinden 

dolayı birçok zararlı netice, kaza riskini içeriyor. Hal böyle olunca da elbette bir 

hukuki sorumluluktan söz etmek gerekecek. Şimdi ben tabii Türk hukukunda 

açık söyleyeyim bu konuda çok fazla doktrinel görüş veya çok fazla içtihat görmedim, 

ama bu konuda çok ayrıntılı bir inceleme yaptığımı da söyleyemem. O 

yüzden şunu daha yararlı gör düm, bu konuda mukayeseli hukuka epey baktım, 

55


orada yıllar içinde bunun bütün kuralları ve doktrinel temelleri oturmuş durumda 

ve bununla ilgili pek çok içtihat çıkmış durumda. Ben size ana hatlarıyla mukayeseli 

hukukta bu sorumluluğun nasıl uygulandığını ve somut olarak birçok 

olaya bağlı içtihat aktarmak istiyorum. Şimdi bu konuda da Fransız hukukundan 

örnek vereceğim, tabii diyebilirsiniz ki, bana bir yerde bu soru sorulmuştu, çok 

iyi hatırlıyorum, efendim neden Alman hukuku veya Portekiz hukuku değil de 

Fransız hukuku. Çünkü Fransızca biliyorum, Almanca bilsem Alman hukukuna 

da bakardım, dolayısıyla dil itibarıyla Fransız hukukundan örnek veriyorum. 

Gerçi Belçika ve İsviçre de olabilir, ama tabii Fransız ekolü daha köklü bir hukuk 

sistemi diye de ayrıca düşünüyorum. 

Fransız Medeni Kanunu ki o da kod sivil içinde bizdeki anlamında bir kanun 

değil, kanunname, sorumluluklar da bizdeki gibi ayrı bir Borçlar Kanununda 

değil veya bu anlamda bu hükümler Borçlar Kanununda değil Medeni Kanunda 

yer alıyor. Ben burada şöyle bir incelediğimde sportif faaliyetlerden doğan hukuk 

sorumluluğunun, hukuki sorumluluğun dört tane temele oturduğunu gördüm. 

Bunlardan ilki elbette sözleşmeden doğan sorumluluk ki bir sözleşmenin genel 

anlamda yerine getirilme mesinden doğan bir sorumluluk. Bunun yansıması bizde 

var, malum Borçlar Kanu numuzda sözleşmeden doğan sorumluluk hemen ilk 

40 madde içinde düzenleniyor. Akdin muhtelif nevileri de düzenleniyor. İkinci 

şey ki bunun üzerinde çok durmaya cağım, ama içtihatlarda zaten göreceksiniz, elbette 

ki haksız fiil sorumluluğu. Şunu da söyleyeyim, sportif faaliyetlerdeki hukuki 

sorumluluğun asıl görüldüğü alan da haksız fiil sorumluluğu. Çünkü çok fazla 

sözleşme görmeyebiliyoruz sportif alanda, ama haksız fiil daha genel ve niteliği 

açısından daha uygulanabilir bir sorumluluk olarak ortaya çıkabiliyor ki bunun 

yansıması da Fransız Medeni Kanununda 1382. madde, bizde Borçlar Kanununun 

41. maddesi. Bunun dışında ilginçtir, Fransız hu kukunda başkasının fiilinden 

sorumluluk var, bu zaten bizde de var, kısmen aslında, bana göre Borçlar Kanununun 

55. maddesi kapsamındaki bir sorumluluk. Bir de bir eşyanın belirli bir 

surette muhafazasından kaynaklanan bir sorumluluk var ki bu da bizim Borçlar 

Kanunumuzun aslında 58. maddesinde ifadesini buluyor. Yani şunu gördüm ki, 

buradaki düzenlemeler, Fransız hukukundaki düzenlemeler bizde büyük oranda 

mevcut. Dolayısıyla bana göre az veya çok Fransız Yargıtayın bu açıdan oturttuğu 

sistem veya kararlar sanıyorum bizde de uygulamaya ışık tutacaktır. 

Sonra şunu düşündüm, peki, niye Fransa’da, İsviçre’de bu kadar çok hukuk sorumluluğuyla 

ilgili içtihat var da bizde çok yok? Çünkü göreceksiniz bu içtihatların 

çok büyük bir çoğunluğu alpinizm, kayak, yelken, otomobil yarışları gibi bizde 

henüz çok fazla yapılmayan, gelişkin olmayan spor alanlarına ait olduğu için 

ve gene zararlı birtakım neticelerin bu alanlarda görüşmesinin daha muhtemel 

olması sebebiyle bence içtihat gelişimi o şekilde gelişmiş durumda. Özellikle bu 

haksız fiil sorumluluğu ve başkasının fiilinden dolayı sorumluluk çok ciddi bir 

tehdit yarattığı için organizatörler üzerinde doktrin burada bunu sınırlama ihtiyacı 

duymuş ve aşağı yukarı 1984 tarihinden beri süregelen, fakat 1994’de Bilis 

56


kararı diye çok açık bir içtihat var, orada izin verilen risk teorisiyle bu hukuki sorumluluk 

sınırlandırılmaya çalışılmış. Yani buna göre belirli bir sportif faaliyetin 

içine giren kişi o sportif faali yetin olağan akışından kaynaklanan birtakım riskleri 

de kabullenmiş durumdadır ve bunun sonuçlarına katlanacaktır biçiminde özetlenebilecek 

bir teori bu. 

Burada mesela bazı ilginç içtihatları size aktarayım. Çoğu da bunların yeni 

karar, mesela bir kararında Fransız Yargıtayı bir yelkenli yarışına katılan yelkenli 

ekibinin her ne kadar açık denizdeki bir yarışın olağan ve öngörülebilir risklerini 

kabul etmiş sayılmakla birlikte, olayda anormal bir risk olan ölüm riskini kabul 

etmiş sayılamaz lar demiştir ve bu müsabakayı tertipleyen kuruluşun hukuki sorumluluğunu 

kabul etmiştir ki 95 tarihli bir karar bu. Mesela bir başka kararında 

diyor ki, aşırı hızla giden kayakçının zarar görmesinden dolayı organizatör 

sorumlu değildir, çünkü bu arada da şu prensip devreye giriyor. Aşırı hızlı giden 

kayakçı bizzat kendi kusurlu fii liyle bu sonuca yol açmıştır. Gene aynı şekilde, bu 

da 90 tarihli bir karar, can yeleği taşımayı ihmal etmiş olan yelkenli çalıştırıcısının, 

yani ders veren kişinin gördüğü zarar sebebiyle organizatörün sorumluluğu 

bulunmamaktadır diyor bu kararında. Şimdi bakın gene bu hukuki sorumluluk 

bakımından şöyle bir şey gelişmiş, Fransız Yargıtayı bu sorumluluğun saptanmasında 

her bir spor dalının özelliğinin ve o spor dalına ait kuralların mutlaka 

dikkate alınması gerektiğini söylüyor, ama şöyle bir sorunla karşılaşıyorlar. Mesela 

joking gibi bir spor dalında federasyonun bir kuralı olmadığı gibi oyun kuralı da 

yok. Peki, böyle bir durumda bu sorumluluk neye göre saptanacak? Orada klasik 

teoriyi uyguluyor Fransız Yargıtayı ve orta derecede bir insandan beklenen olan 

davranış kriterini uygulayarak bir sonuca varıyor. 

Şimdi aslında futbolda da ilginç kararlar var, cezaya da konu oluyor, ama bana 

ilginç geldi. Bir müsabakada sağdan bir futbolcu ceza alanına giriyor, o sırada da 

kaleci çıkıp çıkmamakta tereddüt ediyor. Sonra hızlı bir şekilde çıkıyor, kayarak 

üzerine doğru gidiyor, ayağına vuruyor, kaval kemiğini kırıyor. Hakem işin ilginci 

sarı kart dahi göstermiyor, sanıyorum oyun gereği diyor, ama bu kişi dava açıyor, 

tazminat davası açıyor ve mahkeme burada gerekli dikkat ve özeni göstermedi ği 

için kişiyi bundan dolayı hukuken sorumlu tutuyor. Paris İstinaf Mahkemesinin 

1991 tarihli bir kararı. 

Gene burada bir iki önemli şeyi daha söylemek istiyorum, özellikle organizatörlerin 

sorumluluğu bence çok önemli bu alanda. Burada organizatörlerin 

sorumlulu ğunda ilginç bir içtihat vermiş mahkeme, açık diyor ki, organizatörler 

mensuplarının kusurlu bir fili sebebiyle meydana getirdikleri tüm zararlardan 

dolayı objektif ola rak sorumludurlar. Şimdi bunun bazı sonuçları var, ilginç, 

ama sportif alan olduğu için mesela size ilginç bazı örnekler vereyim. Şimdi gene 

Fransız Yargıtayı diyor ki, sözleşmesel sorumluluk bakımından da, bu da ilginç 

bence, her ne kadar bu sözleşmede sorumluluk bakımından bir açık hüküm olmasa 

dahi sportif faaliyet lerin mahiyeti itibarıyla hiçbir yükümlülük veya hüküm 

57


bulunmamasına rağmen bu sözleşme mutlak suretle güvenliği sağlama yükümlülüğünü 

içerir diyor. Şimdi bu tabii önemli bir kapı açmış oluyor ve ona dayanarak 

mesela sportif alandaki bir yetersizliği, örnek, bunların hepsi Fransız Yargıtay 

kararı, bir daha tekrarlamamak için söylüyorum, bir boks sahasının yetersiz bir 

kalınlıkta döşenmesi. Bir yum ruk üzerine düşüyor, yerde kafayı sert zemine vuruyor 

ve ona bağlı olarak ciddi bir hasar geçiriyor, organizatörü sorumlu tutuyor. 

Ekipman yetersizliği; bir bisiklet koşusunda koruyucu eskort bulundurulmamış 

olması, sorumlu tutuyor. Uzman ek sikliği; binicilik alanındaki gezintide eğitmenin 

niteliksiz olması. Kabul edilemeyecek bir risk alma, mesela bu da bana ilginç 

geldi, yeterli fiziki donanımı ve tecrübesi olmayan bir rugby oyuncusunu sahaya, 

müsabakaya sürmek. Bir yardım eksikliği; bir dalış sırasında meydana gelen bir 

kazaya bağlı olarak verdiği karar. Dolayısıyla bu şekilde organizatörleri sorumlu 

tutuyor. Haksız fiil bakımından az önce söyle dim, her şekilde mensuplarının tüm 

kusurlu fiilleri sebebiyle organizatörü sorumlu tutuyor. Yargıtayın 2002 tarihli 

bir kararı diyor ki, bu sorumluluk hem başkasının fiilinden sorumluluktur, hem 

objektif sorumluluktur, hem de itirazı kabil olmayan bir sorumluluktur. Tarih 12 

Aralık 2002, Fransız Yargıtayının kararı, hatta bu çerçevede Eks İstinaf Mahkemesi 

2003 tarihli bir kararında bir taraftar derneğinin haksız fiil sebebiyle hukuki 

sorumluluğunu kabul etmiştir. 

Bundan çıkan ikinci sonuç, bu objektif sorumluluk sadece zarar doğuran fiili 

işleyen kişinin mensup olduğu kuruluş bakımından geçerlidir diyor. Bir sınırlama 

getiriyor ve nihayet başkasının fiilinden dolayı bu sorumluluk dolaylı bir 

sorumluluk olup zarar görenin zarar veren kişinin, yani sporcunun kusurlu bir 

fiilini kanıtlaması gerekir diyor, 22 Eylül 2005. Mesela bir kararında bir rugby 

maçı esnasında mey dana gelen bir kazadan dolayı Yargıtay rakip takım kulübünü 

bir spor kulübünün katıldığı bir müsabakada mensuplarının faaliyetini düzenlemek, 

yönetmek ve de netlemekle yükümlü olduğu gerekçesiyle sorumlu tutmuş 

bulunuyor. Son olarak burada bir şey söyleyeyim, tabii burada sanıyorum 40’a 

yakın içtihat var, ama mesela bu eşyayı belli bir biçimde muhafaza sorumluluğundan 

ben ilk baktığımda bundan dolayı nasıl bir sorumluluk doğar ki diye 

düşünmüştüm. Şunu gördüm, nasıl olabilir diye düşündüm, mesela bir olayda bir 

spor kulübünün antrenmanında taşınabilir bir kale, bildiğimiz taşınabilir futbol 

kalesi devrilmek suretiyle bir kişinin ölümüne yol açmış. Bu sebeple Yargıtay ilgili 

spor kulübünü o eşyanın gerektiği gibi muhafaza edilmemesi ve gerekli tedbirlerin 

alınmaması sebebiyle sorumlu tutmuş. Hatta yakındaki evin kiremidinin bir 

golf topu sebebiyle kırılmasından dahi organi zatörü sorumlu tutmuş Pau İstinaf 

Mahkemesi. 

Şimdi gelelim ceza sorumluluğuna, orada daha kolay gideceğim için onu sona 

bıraktım. Sportif faaliyetlerden doğan ceza sorumluluğunda bir kere yeni Ceza 

Ka nununun temel sorumluluk sistemi geçerli. Biliyorsunuz bu anlamda ben yeni 

Türk Ceza Kanununun da bir mağduruyum açıkçası, hatta uzun bir süre acaba 

buradan ayrılıp bizim hanımın kürsüsüne mi geçsem diye düşündüm, devletler 

58


özel, ama devletler özelde de kanun değişti. Şimdi bu Ceza Kanunu bir kere 

bütün bilgileri mizi çöpe attırdı, yepyeni bir şey, güzel, kimine göre güzel, mesela 

bana göre bir felaket. Malum, bu sistemde tüzel kişilerin ceza sorumluluğu yok, 

ama var, çünkü tüzel kişiye tedbir uyguluyorsunuz eğer açık hüküm varsa. Tedbir 

uygulayıp ne yapıyorsunuz? Müsadere ve iznin iptali, ceza sorumluluğunu 

kabul etseydiniz de zaten ne uygulayabilecektiniz? Gene bunları, yani dolayısıyla 

yoktur diyor, ama var. Şimdi sportif faaliyet bakımından bunun bir özelliği yok 

aslında, ama ceza hukuku bakımından esas problem sportif faaliyetlerde birtakım 

hareketleri hukuka uygun hale getiren şey ne, hukuka uygunluk sebeplerinden 

hangisine dayanacak? Çünkü bir futbol müsabakasında mesela oyun kuralları içerisinde 

kasten veya taksirle mü essir fiile izin veriliyor, hatta boks tamamen izin 

verilen müessir fiile dayalı bir spor, kim daha iyi müessir fiilde bulunursa o kazanıyor, 

hakikaten çok ilginç bir durum. 

Bu konuda çeşitli görüşler olmakla birlikte bugün baktığımızda mağdurun rızası 

burada çok önemli, feragat görüşü var, izin verilen yahut kabul edilen risk görüşü 

var, hakkın icrası var, bir sporcu hakkını icra eden kişidir diyor bazı yazarlar, 

bazı yazarlar da kanun hükmünü yerine getirmedir diyor, ama bugün gerçekten 

de ceza sorumluluğu bakımından esas üzerine dayanılan şey mağdurun rızası ve 

izin verilen yahut kabul edilen risk, yani ikisinin bir karması. Yalnız burada çok 

önemli bir şey, bu izin verilen risk bakımından ancak öngörülebilir ve ilgili sportif 

müsabakanın olağan bir neticesi olarak ortaya çıkabilen risk bu. Yoksa bir futbol 

müsabakasında ben tuttum adamı aldım, yanımda da bir şekilde bıçak vardı, batırdım, 

izin verilen risk, böyle bir izin verilen risk söz konusu değil elbette. Şimdi 

tabii burada çeşitli suçlar ortaya çıkabiliyor sportif alanda, kasten veya taksirle 

yaralama tabii en çok görülebilecek olan haller. Hakaret, rüşvet, güveni kötüye 

kullanma, sahtecilik, mala zarar verme, ırkçılık dedim, soru işareti koydum. Bence 

kanunda eksiklik var, Fran sız kanununda açık hüküm var, diyor ki, bir sportif 

müsabakada ırkçı veya yabancı düşmanlığını çağrıştıran semboller, madalyalar, 

vesairenin taşınması 15 bin Euro para cezası ve bir yıla yakın hapis cezası. Bizde 

kısmen 216/1, 2 uygulanabiliyor, ama bence eksiklik, bu konuda iki, üç şey söyleyeceğim. 

Şimdi bizde bu taksirle müessir fiil, taksirle adam öldürme bakımından çok 

fazla bir içtihada açıkçası rastlamadım, birkaç müessir fiil, hakaretle ilgili şey var. 

Mesela Hagi’nin mahkum olduğu olay var, hakemin yakasından tuttuğu için müessir 

fiilden dolayı mahkum oldu, ama Yargıtay bozmuş, ben kararı bozduktan 

sonraki yargıla mayı bilmiyorum, ama çok fazla yok. Buna mukabil şimdi ben size 

süre sebebiyle mesela Fransız Yargıtayının çok kararına konu olmuş çok da ilginç 

olaylar, hızla onları aktarmak istiyorum. Mesela doğrudan belediyece işletilen 

bir kayak pistinde güvenliği sağlamakla yükümlü olan belediye başkanının öngörülebilir 

ölümcül bir kazayı önleyebilecek önlemleri almamış olması sebebiyle 

taksirini kabul etmiş ve taksirle ölüme sebebiyetten hüküm kurmuştur. Özellikle 

kanundaki terimi söylemi yorum, taksirle adam öldürme bence yanlış bir ifade, 

59


taksirle adam öldürdüm dene mez bence, çünkü taksirli suçlar bir illiyet bağı meselesidir. 

Taksirle ölüme sebebiyet bence daha doğru. Gene mesela bir olayda bir 

binicilik merkezindeki sorumlunun çalışanına bir gösteri sırasında kask takmayı 

mecbur kılmamış olması sebebiyle ölümünden dolayı o kişiyi taksirle ölüme sebebiyetten 

sorumlu bulmuşlardır. 

Bunun dışında mesela bu da çok ilginç bir karar, meteorolojik uyarılara, pistlerin 

kapatılmasına ve buralara girilmesine engelleyen bariyerler çekilmesine rağmen, 

riskli bir yol izleyerek ve yasak olan bu yerlere girerek bir çığ düşmesine 

sebep olan kişiyi başkalarının hayatını tehlikeye koymak ve bunun sonucunda da 

taksirle ölüme sebebiyetten sorumlu görmüştür. Bana göre bizim için en çarpıcı 

olan fut boldan bir örnek, demin söylediğim olay, yani ayağına doğru hamleyle 

ayağını kır ma olayında ilgili kişi mağdur aynı zamanda ceza mahkemesine de başvurmuştur 

ve ceza mahkemesi taksirle müessir fiilden dolayı ilgili futbolcu hakkında 

hüküm kurmuştur. Çünkü bu konuda Franzsız hukukunda şöyle bir şey 

var, bir sporcunun kastını ortaya koymak çok kolay değil. çünkü birtakım oyun 

kuralları var, tabii ki savını ben kurallar çerçevesinde hareket ettim veya bilmeyerek 

bunu aştım diyor. Fransız Yargıtayının genelde şöyle bir tutumu var, kastı tam 

olarak saptayamıyorsa taksirden gidiyor. Bizim Yargıtayın da var, 1. Ceza Dairesinin, 

şüpheli halde bunu uyguluyor. Mesela bir olayda bir rugby müsabakasında 

teknik kuralları ihlal ederek bir oyuncunun ölümüne sebebiyet veren oyuncunun 

hareketi yerel mahkeme ta rafından bu da ilginç kastı aşan adam öldürme olarak 

belirlenmişken, bizim eski 452, şimdiki 87/4, Yargıtay bunu bozmuş ve taksirle 

adam öldürmeden ve ölüme sebebiyetten dolayı hüküm kurmuştur. 

Son söyleyeceğim iki şey şu, bana göre üzerinde tartışmak gereken şimdi yeni 

sistemde birincisi bu ceza sorumluluğunda çok temel bir şey var. Sportif alandaki 

kişilerin Ceza Kanunu uygulamasına göre kamu görevlisi sayılıp sayılmaması çok 

önemli suç tipinin saptanması bakımından. Şimdi TFF Kanununda 18. maddede, 

ama sınırlı olarak sadece hakemler, müşahitler ve temsilcilerin Ceza Kanunu 

uygu lamasında memur sayılacağına dair hüküm var. Orada bir mesele yok, ama 

soru şu, ben bir şey söylemiyorum, sadece soruyu soruyorum. Yeni Ceza Kanunundaki 

memur tanımı kamusal bir faaliyete atama, seçilme veya başka bir yolla 

katılan kişi. Bu anlamda kamu görevlisi tanımı eski kanuna göre çok genişlemiş 

durumda, bilmi yorum Hocam ne der, bu durumda acaba her ne kadar TFF özel 

hukuk hükümlerine tabi bir kuruluşsa da yönetim kurulu üyeleri, tahkim kurulu 

üyeleri, disiplin kurulu üyeleri Türk Ceza Kanunu uygulamasına göre memur 

olacak mı, olmayacak mı? 

İkincisi 3298 sayılı Gençlik ve Spor Teşkilatıyla ilgili Kanunda da gene ek1 

mad deyle getirilen bir hüküm var devlet memuru sayılma diye ki çok hatalı ilk 

konuşu, çünkü kanun hükmünde kararnameyle konulmuş. Siz ceza sorumluluğuyla 

ilgili hiçbir şeyi KHK’yle koyamazsınız, ama daha sonra 2003’de bunu düzeltmişler, 

kanunla aynı hükmü tekrar getirmişler. Dolayısıyla orada zaten kamu 

60


görevlisi sa yıldığı için mesele yok. Bizim Yargıtayın hakemlerle ilgili üç tane kararı 

var, her üçünde de hakeme hakareti eski kanunun temel maddesi bakımından 

değil, 480, 482, memur olduğundan 266 kapsamında değerlendirmiştir, yeni 

kanuna göre de 125/3/a oldu artık, kamu görevlisine hakaret. Dolayısıyla son 

olarak soru ortaya atıyorum sadece, birincisi disiplin talimatındaki bu objektif 

sorumluluk ceza hu kuku kurallarına aykırı mı? Çünkü şunu diyebilirsiniz, bu 

ceza hukuku değil ki, bu disiplin hukuku, ama gittikçe dünyadaki eğilim disiplin 

hukuku kurallarının da ceza hukuku kurallarına yaklaşması, hatta örtüşmesi. 

İkincisi mesela TFF’nin talimatında sahtecilik var, aynı zamanda da suç. Peki, bir 

suç sebebiyle hem bir suçtan dolayı cezalandırma, hem disiplinel bir müeyyide 

uygulama acaba bir fiilden dolayı iki kez cezalandırma mıdır? Çünkü bakın; Kabahatler 

Kanununda hüküm var, suç ve aynı zamanda kabahatse sadece suçtan 

dolayı hüküm kuruluyor, yani cezalandı ramıyorsanız kabahatten dolayı. Bunları 

da sadece soru olarak ortaya atıyorum, hepinize saygılar sunuyorum. 

Av. TÜRKER ARSLAN- Efendim değerli Doçent Doktor Ümit Kocasakal’a 

çok teşekkür ediyoruz. O kadar güzel anlatıyordu ki iki, üç dakikalık süresini 

aşmasına müsamaha göstermek zorunda kaldım, çünkü ben de büyük bir keyifle 

dinledim. Her zaman olduğu gibi gayet iyi bir sunuşla ve fevkalade bir üslupla 

bizlere görüş lerini sundu. Teşekkür ediyoruz. 

Doç. Dr. ÜMİT KOCASAKAL- Sizin teveccühünüz. 

Av. TÜRKER ARSLAN- Hayır, her zaman böylesin, ama bugün başkasın, 

çünkü dün gece uyumadın, bunu çalıştın. Tekrar çok teşekkür ediyoruz. Zamanı 

iyi kul lanmak açısından Sevgili Hocam Sayın Fehim Üçışık’a geçiyorum, lütfen 

Hocam siz de aynı Ümit kardeşim gibi süreye riayet ederek değerli bilgileri aktarırsanız 

seviniriz. Buyurun, söz sizin. 

Prof. Dr. FEHİM ÜÇIŞIK- Efendim, önce Sayın Başkanın benim hakkımdaki 

sö züne açıklık getireyim: Ben sadece hukuk komisyonunda genel müdürlükteki 

arka daşlarımın, kendilerinin ve Avukat Kısmet Erkiner gibi arkadaşlarımızın 

hazırladıkları önerileri kendi önerimle beraber redakte ettim, diyebilirim; yoksa 

onları kendilerinin katkısı olmadan hazırlayabilmiş değilim. 

Toplum bir bütün, bileşik kaplardaki su gibi. Bana eğitim sistemi nasıl diyorlar, 

spordaki gibi diyorum, spor nasıl diyorlar, konservatuar gibi diyorum, 

konservatuar nasıl, bale gibi. Acaba hakikaten Türkiye’de her şey rayında, doğru 

gidiyor da, genel olarak hayatta saygı, sevgi sonsuz, taşıtlarda hamilelere, yaşlılara 

yer veriliyor da bu insanlar arasındaki ilişkilere yakıştıramadığımız birtakım tezahüratlar, 

davranışlar sadece spor alanına girince mi oluveriyor? Mümkün değil! 

O yüzden söylüyorum: Bence Türkiye’nin bir numaralı sorunu var, yozlaşma! O 

her şeye yayılıyor. 

Bir başka nokta: Yine aynı görüşümü tekrarlıyorum, olaylar bir bütün, birbirinden 

soyutlayamıyorsunuz. Ben 1986 yılından itibaren Marmara Üniversitesi Spor 

61


Bölümünde ve Yüksekokulunda sekiz yıl dört ay görev yaptım. Program sorumlusu 

olarak ilk defa doktorayı başlattığımızda spor hukuku derslerini üstlendim. 

Orada çok değerli arkadaşlarla, tartışıyorduk. Mesela yabancı yasağını tartışıyorduk. 

Ga ziantep Beslenspor’da dört tane zenci, Galatasaray’da Dündar adını alan 

bir Fransız futbolcu Türk vatandaşlığına geçiriliyor. Yani spor için zedelediğimiz, 

hırpaladığımız müessese Türk vatandaşlığı! Nerede o Dündar şimdi, hatırlayan 

var mı? Bu ko nuları konuşurken acaba kota konsa mı, kontenjan olsa mı, üç 

kişi, iki kişi derken konuşmalarda işin ucu asgari ücrete, ortalama maaşa, memur 

maaşına gidiyordu. Neden? Bu kadar transferin bedeli nereden çıkacak? Salonları, 

stadları seyirciler dolduracak, onlara nasıl bir bilet ücreti uygulanacak? O ücret 

hakikaten tatbik edi lebilir bir ücret mi diye Türkiye’nin şartlarına geliyorduk! 

Çünkü bazı konular birbi rinden soyutlanamaz. 

Ben çok işe girip çıkmış bir insanım. Yeşil karttaki, aile içi gelir payının net 

asgari ücretin üçte birinden aşağı olması şeklindeki formül bendenize aittir. Hâlâ 

Sağlık Bakanlığında danışmanlığın ötesinde bir yüksek lisans programında hizmet 

içi eği timde sağlık hukukuyla meşgulüm. Bazı konular aynı! Yani sporda 

“izin verilmiş faaliyet” olarak değerlendirme ile Sağlık Hukukundaki ötenazi, pasif 

ötenazi, aktif ötenazi yahut rıza var mıydı, yok muydu, tartışmaları arasında 

benzerlikler kurabilir siniz. Sorumluluk konusunda Fransa’da çok ilginç kararlar 

verildiğini gördüm. Fran sız Danıştayı, çok eski bir tarihte, bir trenden sıçrayan 

kıvılcımla tarlanın yanması konusunda karar vermesi gerektiğinde, diyor ki, bizatihi 

tren işletmek kusurdur! Neden böyle diyor? Çünkü o yıllarda henüz objektif 

kusuru kabul etmiyor ve başka yollara giriyor. Oysa objektif kusur kabul edildiği 

zaman işletme rizikosu diyorlar. Bunu biraz evvel tebliğinde değerli arkadaşım “o 

tehlikeyle bağlantılı” şeklinde be lirtti. 

Şimdi konumuza dönüyorum. Başlığa bakıyorum: Sporda hukuki ve cezai sorumluluk. 

Acaba bu, hakikaten işverenin sorumluluğu konusunda, genel kuralların, 

bina malikinin sorumluluğunun, işletenin, adam çalıştıranın sorumluluğunun, 

hay van yönetenin sorumluluğunun belirli bir alana uygulanması gibi, genel 

kuralların spora uygulanışı mı, yoksa spordaki özel kurallar mı? Mesela Yargıtay 

uzun yıllar önce trende olan bir kazada, vagon da durduğu zaman bir yapıdır 

şeklindeki nite lemeyle bina malikinin sorumluluk kuralını uyguluyor. İhtiyaçlar, 

çözüm arayışları böyle bağlantıları kurduruyor. Konumuz bu gibi genel, müşterek 

hükümlerin sanata, işyerlerine, hastanelere, spora tatbiki mi? Bu da konumuz 

tabii! Mesela sağlık huku kunda sağlık tesisini yöneten kişi, insan haklarının yansıması 

olan hasta haklarıyla ilgili düzenlemelere göre, orada güvenliği sağlamaktan 

sorumlu. Bu kural, sağlık te sisine ilişkin olarak uygulandığı gibi spor tesisine de 

uygulanabilir. Ancak ben “spor hukuku içindeki ceza düzenlemeleri ve uygulamalarına 

örnekler ve değerlendirme” başlığıyla sunum yapmak ve ilginç bulduğum 

yönleri belirtmek istiyorum. 

62 

Ülkemizde 1938 yılından itibaren sporu yöneten resmi üst spor teşkilatının


halen biri Başbakanlık Gençlik Spor ve Genel Müdürlüğü, diğeri Türkiye Futbol 

Federas yonu olarak ikiye ayrılmış olmasının sonucu olarak, spor alanındaki temel 

ceza esasları bu kuruluşların mevzuatında ayrı ayrı ve birbirine benzer şekilde 

düzenlen miştir. 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna 

göre, disiplin ve sportmenliğe aykırı fiiller ve bunlara uygulanacak müeyyideler 

kanunlara ve milletlerarası teamüle uygun olarak yapılacak ceza yönetmeliğiyle 

tespit edilir. 

Bu, uluslararası kuruluşların koyduğu kurallara göre düzenleme yapılması gereği 

Futbol Federasyonu Kanununda da öngörülmektedir. Spor Müsabakalarında 

Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Dair Kanun, tüm spor kuruluşları için ortak 

düzenleme niteliğinde olmakla birlikte, futbol branşı için bazı özel düzenlemeler 

de içermektedir. 

Temel düzenlemeler dışında, spor ceza mevzuatı, federasyonlara göre önemli 

farklılıklar arz etmekte, dolayısıyla benzer konularda farklı spor yargısı kararları 

or taya çıkmaktadır. 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Dopingle Mücadele Yönetmeliğine 

göre, numune vermekten her ne suretle olursa olsun imtina eden sporcular dopingli 

ka bul edilirler ve haklarında Ceza Yönetmeliği hükümlerine göre işlem yapılır. 

Do ping kontrolü için alınmış olan numunenin analiz sonucunun pozitif 

olması halinde ülkemiz lisansını taşıyan sporcuların bağlı bulundukları uluslararası 

federasyonlar tarafından ilaç cinsine göre öngörülen ceza hükümleri aynen 

uygulanır. 

Türkiye Güreş Federasyonu ana statüsüne göre sportmenliğe aykırı fiiller ve 

bun lara uygulanacak müeyyideler talimatla tespit edilir. Talimatta da, doping 

konusun da, her ne suretle olursa olsun dopingle ilgili süreçe aykırılık veya doping 

yapmış olmak, doping sayılan bir maddenin veya yöntemin kullanılmış 

olması eşdeğerdir şeklinde hüküm bulunmaktadır. Atletizm Federasyonu Ceza 

Talimatındaysa, ulusal ve uluslararası atletizm müsabakalarında ya da müsabaka 

harici yapılan doping kontrolünde uluslararası anti doping kurallarını ihlal eden 

sporculara kural olarak ayırımlı biçimde şu yaptırımların uygulanması öngörülmektedir. 

a) Doping madde veya yöntemi kullanarak doping yaptığı tespit edilen 

sporcu lara 

1) İlk ihlalde en az iki yıl müsabakalardan men. 

2) İkinci ihlalde ömür boyu müsabakalardan men. 

b) Görevli doping kontrolörü tarafından talep edilen doping kontrolünü 

yaptır mayı reddeden ve/veya numune vermekten kaçınan sporculara 

63


64 



c) Doping kontrol sürecinin ya da onunla ilgili usullerin herhangi bir kısmına 

hile karıştıran ya da hile karıştırmaya teşebbüs eden sporculara 



WADA kodunun “bireyler için yaptırımlar” başlıklı düzenlemesinde de, şöyle 

bir düzenleme bulunmaktadır: Kural olarak 2/1. maddede öngörülen yani yasaklanmış 

olan maddenin veya metabolitlerin veya belirtilerinin varlığı, 2/2. maddede 

öngö rülen yasaklanmış olan maddenin veya yöntemin kullanılması veya 

kullanılmasına teşebbüs edilmesi ve 2/6. maddede öngörülen, yasaklanmış olan 

maddelere veya yönteme sahip olma halinde ilk ihlal için iki yıl süreyle uzaklaştırma, 

ikinci ihlal için ömür boyu uzaklaştırma cezası, diğer dopingle mücadele 

kural ihlallerinden 2/3. maddede öngörülen numune vermekten kaçınma veya 

reddetme, 2/5. maddede öngörülen doping kontrolü işleminin herhangi bir kısmını 

değiştirme veya değiştir meye kalkma halleri için 10/2. maddesinde belirtilen 

cezalar verilir. Böyle ayrımlar WADA’da, ve Atletizm Ceza Yönetmeliğinde 

görülüyor, ama güreşte böyle değil, futbolda da böyle değil!Futbolda Dopingle 

Mücadele Talimatı hükümlerine aykırı lıklar ve ceza şöyle belirtilmektedir: Futbolcunun 

a) doping kontrolüne gitmeyi ihlal etmesi, b) doping kontrolünde hile 

yapması veya hile yapmaya teşebbüs etmesi, c) müsabaka öncesinde, esnasında, 

sonrasında doping maddeleri veya yöntemle rini kullanması, d) doping kontrolü 

işlemlerinin gereği olarak alınan (a) örneğinde yasaklı bir maddenin tespit edilmesine 

rağmen sonuca 48 saat içinde itiraz edil memesi veya itiraz üzerine açılan 

(b) örneğinin analizinde de yasaklı bir maddenin saptanması, e) doping yaptığını 

gösteren delillerin bulunması durumunda futbolcu, ilk defada kural olarak en az 

iki yıl müsabakalardan men cezasıyla ve ihlalin hangi fiille gerçekleştiğine bakılmaksızın, 

doping konusunda ihlalin tekrarı halinde ömür boyu müsabakadan 

men cezasıyla cezalandırılır. 

Böylece, federasyonların Disiplin veya Ceza Talimatları, gerek cezalar, gerek 

ceza gerektiren fiiller açısından benzerlik göstermekte ve çoğunlukla branşların 

özelliklerinden dolayı bazı farklı düzenlemeler de içermekte, ancak, birden fazla 

ihlalin aynı zamanda gerçekleşmesi ve tekerrür gibi hallere özgü düzenlemelerde 

branşın özelliklerin gereği sayılamayacak farklar da bulunmaktadır. 

Bu durumda, Futbol Federasyonu Tahkim Kurulunun önüne dopingle ilgili 

bir olay gelince, gayet kolay karar verilebiliyor. Bu konuda bir karar şöyledir: Gerek 

dosyada mevcut raporlar, gerek huzurda alınan ifadeler ve gerekse futbolcunun 

açık ikrarı karşısında doping kontrolüne tabi tutulan futbolcuların müsned 

fiilleri işledikleri sabit görülmüştür. Fiilin Futbol Disiplin Talimatının doping


kontrolü iş lemine uygun olmayan davranışlarda bulunma, hile yapma veya hile 

yapmaya te şebbüs etme, müsabakadan önce veya sonra doping maddesi kullanma 

şeklindeki hükmü (m.39/2) kapsamında olması karşısında tayin olunan cezada 

bir isabet sizlik görülmemiştir. Fiillerin anılan hükümde yazılı seçimlik hareketlerden 

doping kontrolü işlemine uygun olmayan davranış ve hile yapmaya teşebbüs 

oluşturması karşısında, karar vermek için alınan numunelerin sonuçlarının beklenmesine 

gerek görülmemiştir. 

Bizce bu isabetli bir karar. Çünkü düzenlemede dopingle ilgili ihlal hallerinin 

hep si sayılıyor ve bunlardan herhangi biri varsa belirli tek bir cezanın verilmesi 

öngö rülüyor. Benzer bir olay, Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

Tahkim Kuruluna intikal ettirildiğinde ise karar veya karar süreci farklı olabilmektedir. 

Anılan Tahkim Kurulunun atletizmde dopingle ilgili bir kararı şöyledir: 

Öncelikle, ulusal mevzuatı mız olan Türkiye Atletizm Federasyonu Ana Statüsü 

Ve Ceza Talimatında Tahkim Kurulunun itiraz merci olarak davaya bakmakla 

yetkili kılınmış olması, İAAF kural larının konuya ilişkin 60. maddesi 5. fıkrası 

hükmü karşısında Tahkim Kurulunun itirazı incelemeye yetkili bulunduğu tespit 

edilmiştir. Sporcunun önceki eyleminin doping incelemesi için numune vermekten 

kaçınmak olduğu ve bu eylemin İAAF anti doping kurallarının 32/2/c 

maddesi kapsamında bulunduğu ve yaptırımının 41/b/i maddesinde belirlendiği, 

aynı eylemin Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza Talimatının 36/1/b,i maddesi 

kapsamında bulunduğu, bu defaki eyleminse İAAF kurallarının 32/2/a maddesi 

kapsamında sporcunun bünyesinde doping maddesi bulunması olup, yaptırımın 

aynı kuralların 41/a, i maddesinde belirlendiği, bu eyle minse Türkiye Atletizm 

Federasyonu Ceza Talimatı 36/1/a,i maddesi kapsamında bulunduğu, sonuç olarak 

sporcunun eyleminin kapsamında bulunduğu Türkiye At letizm Federasyonu 

Ceza Talimatının ilgili maddesi ve eylemin yurtdışında işlenmiş olması nedeniyle 

aynı Talimatın 43. maddesi uygulanmak suretiyle cezalandırılma sı gerektiği anlaşıldığından, 

itirazın bu nedenlerle kabulüyle Atletizm Federasyonu Ceza Kurulunun 

ilgili kararının kaldırılmasına, iki yıl müsabakalardan men cezası verilmesine 

ve 43. madde uyarınca ceza yurtdışında işlenen fiil olması dolayısıyla bir kat arttırmak 

suretiyle dört yıl müsabakalardan men cezasıyla cezalandırılması na karar 

verilmiştir. 

Bu karar da isabetlidir. Fark zorunlu olarak uygulanan kurallardadır. Aslında 

Do pingle Mücadele Yönetmeliğinde bu konuda, numune vermekten her ne suretle 

olur sa olsun kaçınan sporcuların dopingli sayılması ve karşılığında da Ceza 

Yönetmeli ğinde öngörülen cezanın verilmesi hükmü (m.8) yer almaktadır. Anılan 

Yönetmeliğe göre, analiz sonucunun pozitif olması halinde uluslararası federasyonların 

ilaç cin sine göre öngördükleri ceza hükümlerinin aynen uygulanması 

gerekir (m.15). Ben ce, Atletizm Federasyonunun Ceza Talimatının bu konudaki 

ayrımlı düzenlemesi, WADA kodunun aynı konudaki hükümlerine tamamen 

uygun, fakat anılan Dopingle Mücadele Yönetmeliğiyle uyumsuzdur. WADA kodunun 

ayrımlı düzenlemesi de, bana göre dopingle mücadele amacı yönünden 

65


isabetsizdir. Aynı branşta belirli bir düzenleme karşısında da benzer olaylar hakkında 

verilmiş birbirinden farklı kararlar bulunmaktadır. 

Futbolda 19971998 futbol sezonunda iki resmi müsabaka tamamlanamamış 

ve hükmen mağlubiyet kararı verilmiştir. Bunlardan biri Van’da oynanan Vanspor 

Antalyaspor lig maçı, diğeri de Trabzon’da oynanan Trabzonspor Fenerbahçe kupa 

maçıdır. Her iki karşılaşmada da ev sahibi takım taraftarından birer kişi konuk 

takı mın teknik direktörüne saldırıda bulunmuştur. Van’da Antalyaspor teknik direktörü 

yumruklanmış, Trabzon’da Fenerbahçe teknik direktörü taşlanmış, her iki 

konuk takım da sahadan çekilmiştir. Futbol Federasyonu bu maçlardan birinde ev 

sahibi takımın, diğerinde konuk takımın hükmen mağlubiyetine karar vermiştir. 

Bu iki kar şılaşmadaki olaylar arasındaki benzerliğe rağmen hükmen yenik sayma 

kararların daki farklılığın ötesinde, Fenerbahçe kupadan bir yıl süreyle ihraç edilmiştir. 

Fenerbahçe, teknik direktörünün tribünden atılan bir cisimle yere düşmesi 

ve sahayı sedyeyle terk etmesinden sonra maçın bitimine yaklaşık 15 dakika kala 

sa hadan çekilmiş, hakem oyunu tatil etmiştir. Bu hal dolayısıyla Federasyon Yönetim 

Kurulu kararıyla Fenerbahçe, Futbol Müsabaka Talimatının 25. maddesine 

göre hükmen yenik sayılmış ve bir yıl süreyle kupadan ihraç edilmiş, takımını 

sahadan çeken yönetici disiplin kuruluna sevk edilmiş ve ayrıca sahaya yabancı 

cisim atıl ması dolayısıyla Trabzonspor hakkında da işlem yapılacağı açıklanmıştır. 

Fenerbahçe hakkındaki karara dayanak olarak gösterilen “hükmen yenik sayılmalar, 

puan tenzili ve lig dışı bırakma, alt kümeye indirme” başlıklı 25. madde 

şöyledir: “27. maddenin a ve b bentlerinde belirtilen nedenlerden dolayı hakemin 

müsabakayı devam ettirme imkânını bulamaması halinde Federasyon Yönetim 

Kurulu taraflardan birinin veya her ikisinin hükmen yenik sayılmasına ve ayrıca 

olayın durumuna göre galibiyet halinde verilen puan kadar puan tenziline karar 

verebilir. Eğer müsabaka eleminasyon usulüne göre tertiplenmişse bu müsabakalardan 

ih raç edilir ve ertesi yıl aynı mahiyetteki müsabakalara sokulmaz”. 

Hükmün baş kısmını tekrarlıyorum: “27. maddenin a ve b bentlerinde belirtilen 

nedenlerden dolayı hakemin müsabakayı devam ettirme imkânını bulamaması 

ha linde”. 

66 

Bu hükümde yollamada bulunulan 27. maddenin a ve b bentleri de şöyledir: 

“a) Kulübün futbolcusu, idarecisi, antrenörü, masörü veya yardımcılarıyla, 

yet kililerinin ayrı ayrı veya birlikte hakeme müdahale veya tecavüz etmeleri, kavgaya 

sebebiyet vermeleri ve bu müdahaleler dolayısıyla müsabakaya devam olunması 

imkânının kalmadığı hallerde hakem müsabakayı tatil eder. Bu müdahaleler 

dolayı sıyla müsabakaya devam olunması imkânı kalmadığı hallerde hakem müsabakayı 

tatil eder. 

b) Seyircilerin taşkın ve edebe aykırı hareketleriyle birlikte müsabakaya fiili 

mü dahaleleri sonucu müsabakaların devam ettirilmesi imkânı kalmaması halinde 

ha kem müsabakayı tatil eder.”


Böylece, Futbol Müsabaka Talimatında bir takımın kupadan ihracı ve ertesi 

yıl da kupaya katılmaması için iki şart öngörülmektedir. Birinci şart, hakemin, 

müsabaka yı, devam ettirme imkânı kalmadığından tatil etmesi, ikincisi de bu 

imkânsızlığın ya kulüp ilgililerinin hakeme müdahale veya tecavüz etmeleri yahut 

kavgaya sebebiyet vermeleri ya da seyircilerin taşkın ve edebe aykırı hareketleriyle 

birlikte müsabaka ya fiili müdahaleleri sonucunda ortaya çıkmasıdır. 

Bu iki resmi müsabakadaki benzer olaylar üzerine verilen bu hükmen yenik 

say ma kararları arasındaki fark ve kupadan ihraç kararı Türkiye Gazetesinde 27 

Ağus tos 1998 tarihinde yayınlanan yazımızda konu edilmiş ve fakat herhangi bir 

açık lama yapılmamıştır (Bakınız: H.Fehim Üçışık, Sporda Sorunlar ve Çözüm 

Önerileri, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1999, sayfa 277 ve devamı, sayfa 280 ve 

devamı). 

Fikrimizce, saygın kişilerden güçlü tahkim kurulları, ceza kurulları, disiplin 

kurul ları kurulması iyi bir yöntemdir, fakat kuralların birbirine benzer olması ve 

kararların yayınlanıp bilimsel yaklaşımla tartışmaya açılması da gereklidir. İlgili 

spor kuruluş ları, bilimsel bir eleştiri yapıldığında, bunu uygun buldukları takdirde 

uygulamalarını değiştirmeli, uygun bulmuyorlarsa kamuoyunu gerekçeli olarak 

bilgilendirmelidir ler. Bunun dışındaki tutum ve davranışlar veya benimsenen 

yöntemler hakkında herhangi bir değerlendirmede bulunmayı gereksiz sayıyorum. 

Saygılar sunarım. 

Av. TÜRKER ARSLAN- Çok teşekkürler Sayın Hocam. Zamanımız oldukça 

iler ledi, bir oturum daha var, ama soru cevap kısmını kısa bir süre olarak yapmak 

isti yorum. Evet, sorusu olan varsa sorabilir. Yalnız lütfen soru sorun, tebliğ sunmayın. 

Tebliğ sunan olursa sözünü keserim. Buyurun, önce arkadaki arkadaş. 

ABDÜLHALİM EKE- Edebe mugayir ya da hakaret taşıyan tribünlerden çıkan 

sözlere karşı hakemlerin kime karşı dava açacaklarını, bu hakaret edenlerin 

biline memesi halinde cezai sorumluluğun doğup doğmayacağını Sayın Ümit Kocasakal 

Hocama soruyorum. 

Doç. Dr. ÜMİT KOCASAKAL- Çok teşekkür ediyorum, ben tabii o kadar 

hızlı gittim ki aslında belki söylemeye de gerek yoktu, ama belki de vardı, söylemek 

lazımdı. Maalesef çok fazla bir şansı yok, niye yok? Çünkü ceza sorumluluğu 

şahsidir, yani Anayasa madde 38, yeni Ceza Kanunu madde 20, dolayısıyla ilgili 

kişi, fail belirlenemediği takdirde kulübü veya başka bir kuruluşu cezaen sorumlu 

tutabilmek mümkün değil. Tabii maalesef demiyorum, olması gereken bu, çünkü 

ceza sorumluluğunun şahsiliği önemli prensip, ama eğer bizim içtihat da Fransa’yı 

izlerse pekala o kişinin diyelim ki yer aldığı taraftar topluluğunun, daha doğrusu 

bir derneğin, şimdi dernekler var, hukuken sorumluluğuna gidebilir, ona bir şey 

diye mem, ama cezaen hiçbir şey yapamazsınız. Yaparsa PFDK yapar ve tahkimimiz 

yapar, maalesef ceza yargısının yapabileceği bir şey yok. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Mister Rössner; her şeyden önce gü 

67


zel, ay dınlatıcı sunumunuz için teşekkür ederim. Sunumunuzun başında dediniz 

ki, spor alanı devletlerden, devlet hukukundan bağımsızdır veya bağımsız olmalıdır 

ki dün yadaki genel trend o yönde. Fakat sonrasında özellikle Almanya’daki 

son kanun değişikliğiyle doping maddesi kullanan bir sporcunun üç yıl hapis 

cezasıyla ceza landırılacağını, bu hüküm gereğince devlet tarafından cezalandırılacağını 

ifade etti niz. Buna benzer bir düzenleme şu anda Türkiye Parlamentosuna 

da hükümet tara fından iletildi, yakın zamanda da kanunlaşacak gibi görünüyor 

ve üç yıllık bir hapis cezası Türk hukukunda da geçerli hale gelecek. Ben bu hukuki 

tutumun, bu hukuki yaklaşımın spor hukukuna hâkim olan, yani özellikle 

spor kurumlarının bağımsız ve otonom olmasına ilişkin temel prensiple çeliştiğini 

düşünüyorum. Bu çerçevede de ben sizin kişisel fikrinizi öğrenmek istiyorum. 


Aynı zamanda Ümit Beye ve Fehim Hocaya da bir sorum olacak. Şimdi Ümit 

Hocamın da isabetle ifade ettiği gibi gerek hukuk sorumluluğunda, gerek cezai 

sorumluluk bakımından sorumluğu ortadan kaldıran, özellikle sporcuların birbirine 

verdiği zararlar itibarıyla sorumluluğu ortadan kaldıran temel ilke rıza hukuka 

aykı rılığı ortadan kaldırır. Yani volenti non fit iniuria temel prensibi. Bu prensip 

tabii ki özellikle Medeni Kanunun 23. maddesinde rızanın kişilik haklarını 

ihlal etmeyecek şekilde verilmesi, ancak o sınıra kadar geçerli olabileceği yönünde 

de bir düzenle me var. Şimdi spor müsabakaları tarafından aslında kıstasları güzel 

de ifade ettiniz, öngörülebilir olması ve spor kuralları içerisinde izin verilen bir 

müdahale sonucunda zararın ortaya çıkması gerektiğini söylediniz. Bu izin acaba 

seyirciler bakımından da geçerli midir ki yıllar önce bir okçuluk müsabakasında 

yanlış hatırlamıyorsam atılan ok seyircilerden birisine saplandı veya eski hukuk 

metinlerinde Roma hukukundan günümüze gelen bazı metinlerde örneğin cirit 

atılması durumunda ciridin gidip se yirciye saplanması, onu yaralaması durumunda 

hukuki cezai sorumluluk ne ola caktır, yani rıza bunu da kapsayacak mıdır 

şeklinde bir soru yöneltmek istiyorum. Yani bu rıza da hukuka aykırılığı ortadan 

kaldıracak mıdır? 

Son soru, Fehim Hocam için de şunu söyleyeceğim, bu dopingle ilgili mevzuat 

aslında herkesin referans alması gereken tek bir mevzuata dayanıyor, bu da 

WADA mevzuatı. WADA bu konuda temel prensipleri koymuştur ve dünyadaki 

bütün fe derasyonlar buna uymakla yükümlüdür hepimizin bildiği gibi. Bazı federasyonlar 

arasında uygulama farklılığı olması tabii ki emsal teşkil etmez, bunlar 

kötü örnekler dir, bunları bizim esas almamız mümkün değil diye düşünüyorum. 

Özellikle o sizin söylediğiniz meşhur güncel olayla ilgili Tahkim Kurulu kararının 

da bu anlamda hatalı olduğunu ben düşünüyorum, çeşitli vesilelerle de ifade ettim. 

Bunu bir katkı olarak belirtmeyi istedim, teşekkür ederim. 

Prof. Dr. DİETER RÖSSNER- Bu çok zor soruya kısa bir yanıt vereceğim. 

Bu zıtlığı anlıyorum ve amatör sporları ele alırken perspektifi ayırmanız gerektiğini 

dü şünüyorum. Bana göre amatör sporlar çok özerk ve sağlık, eğlence ya da her 

68


ikisi için yapıldığından özerk de olmalı. Devletin çıkardıkları kurallardan daha 

fazla kural koyma görevi yok. Alman Anayasası’nda bu devletin dışında kalması 

gereken bir alandır. Bu birliklerin alanı ve özgür haklara sahipler. Fakat bozulmaya 

oldukça ya kın olan yüksek profilli sporlara baktığımız zaman bir çelişki 

söz konusudur ve bu yüksek profilli sporları istiyoruz, ben bunu istiyorum ve bu 

spor alanını suçlamak da istemiyorum. Fakat durum böyleyse, spor değerlerini bu 

alanda tutmak için daha fazla devlet kuralına ihtiyacımız var. Değerleri bu alanda 

kaybedersek, bu amatör sporlara döner. Bundan dolayı bunu her iki alanda da 

farklı araçlarla bir arada tut malıyız. 

Doç. Dr. ÜMİT KOCASAKAL- Bu konuyla ilgili çok kısa bir şey söyleyeceğim, 

tabii doping dolandırıcılık benzeri bir fiil olamaz, çünkü dolandırıcılık 

malvarlığı aley hine suçlardan bir tanesi, halbuki dopingle korunan esas hukuki 

menfaat spor cunun sağlığı. Şunu da söyleyeyim, Fransa’da suç, hiç Fransız Anayasasına 

da aykırı kabul edilmiyor, yani sporun özerkliği olması demek orada sportif 

yarışmanın kurallarını, eşitliğini bozan bir fiilin suç ve ceza politikası uyarınca 

kamu düzenini bozucu sayılıp cezalandırılmasına hiçbir engel oluşturmuyor bana 

göre. Şu bakım dan gelirsek Erkan Bey; bu rızanın dayanağı tabii yine Türk Ceza 

Kanununun 26. maddesi, eski kanunda yoktu, malum, yeni kanunda geldi. Şimdi 

elbetteki bu rıza, tekrar ediyorum, zaten bununla ilgili içtihatlar da var, o ilgili 

spor dalının niteliğinden ve kurallarından kaynaklanacak şekilde öngörülebilir ve 

normal karşılanabilir risk ler. O yüzden ki Fransız Yargıtayı bir yelken yarışında 

ölüm gibi çok uç ve anormal bir riskin ilgili kişi tarafından hiçbir zaman kabul 

edilmiş sayılamayacağına karar verdiği gibi, iki tane çok önemli karar var. Mesela 

otomobil sporlarında izin veren valilik kararına rağmen sınırlandırılmış ve korunaklı 

yerler oluşturmayan organizatör sorumlu bulunuyor ve gene seyircilerin 

iyi bir biçimde yerleştirilmemesi sebebiy le otomobil yarışını düzenleyen organizatör 

sorumlu bulunuyor. Çok daha önemli, 2007 tarihli bir kararı çıktı Fransız 

Yargıtayının, bu cezayla ilgili. Diyor ki, yeri su ladığı halde bunu pilotlara haber 

vermeyen ve dolayısıyla pilotların burada kayarak seyircinin arasına dalıp bir seyircinin 

ölümüne, diğerinin de yaralanmasına yol açan fiilde organizatör taksirle 

adam öldürme ve taksirle yaralaman dolayı sorumludur. Yani bunun anlamı şu, 

tabii şu farklılığa da işaret etmek lazım, bizim hukukumuzda tüzel kişilerin ceza 

sorumluluğu yok, ama Fransız Ceza Kanununda tüzel kişilerin sorumluluğu var, 

o çerçevede. Dolayısıyla demek ki bu rıza ki bir yerici müsaba kaya geldiği zaman 

hiçbir şekilde bir riskle karşılaşmak istemez, dolayısıyla bu seyirciye karşı belli bir 

kişi tarafından yöneltilecek taksirli fiillerden dolayı ilgili kişi bana göre sorumlu 

olacaktır cezaen, ama kim olduğu saptanamıyorsa kuruluş için yapılacak bir şey 

yok, olağan ve kabul edilebilir risk. 

Prof. Dr. FEHİM ÜÇIŞIK- Spor Şurası Hukuk Komisyonunda ve ardından 

Şura da kabul edilen kişisel önerim, Türkiye’nin dopingde sıfır tolerans konusunda 

öncü ülke olmasıdır. Olayda verilen karar fikrimizce yanlış değildir, fakat kararın 

dayanağı olan hüküm, maalesef WADA’nın düzenlemesi, hukuki açıdan yanlıştır. 

69


Burada olay Ceza Hukuku açısından değil, disiplin yönünden değerlendirilmelidir. 

Yoksa hekim lerin hayati önemde görerek bir kişiye, sen sigara içmemelisin, 

alkolden kaçınmalı sın, şeklindeki tavsiyesine kişi uymadığında, bu tutum, nasıl 

kişilik haklarına aykırı sayılmıyorsa, doping yapan da ceza almayabilir, kendini 

ölüme kadar götürebilir. Ancak müsabaka yönünden, disiplin yönünden amaç, 

dopinge sıfır tolerans göste rilmesidir. WADA’nın düzenlemesi maalesef amaca 

uygun değildir. 

Prof. Dr. FATİH S. MAHMUTOĞLU- Şimdi çok kısa bazı bilgiler vermek 

istiyo rum. Öncelikle hukuka uygunluk sebepleri açısından çok kısa bir şey söylemeliyim.Bunları,sadece 

rızayla, sadece Almanların erlaubtes riziko olarak ifade 

ettiği izin verilen riskle ya da hakkın kullanılmasıyla sınırlamak doğru olmaz. 

Bazen bir tanesi, bazen iki tanesini veya daha fazlasını bir arada arayabiliriz. Tıpkı 

hekimin cezai so rumluluğunda olduğu gibi ortada kullanılabilir bir hak olması 

için,ilk önce sübjektif bir alan gerekiyor. Rıza konusunda da tabii ki konuya göre 

ayrı ayrı değerlendirme yapmamız gerekir.Bu bağlamda beyefendinin sorduğu 

soruya ben de cevap ver mek isterim. Anılan durumda seyircinin rızasının varlığı 

kabul edilemez. Dolayısıyla ben de Ümit Bey ile aynı görüşteyim. 

Kamu görevlisi kavramı açısındansa şu anda aslında kritik bir yerdeyiz.Bunun 

sebebi,Eski Türk Ceza Kanunu 279. Maddesindeki ikili ayrımdı.Buna 

göre,memur kabul edilebilmek için kişinin bir kamu görevini yürütmesi 

gerekiyordu;oysa kamu hizmetinin söz konusu olduğunda kişilerin memur olmadığı 

kabul ediliyordu. Ancak Türk uygulaması suç ve ceza siyaseti açısından öyle 

bir hale geldi ki, mevzuat âdeta ‘…memur gibi cezalandırılır.’ ya da ‘…memur 

sayılır.’ ifadelerinin yer aldığı bir yasa çöplüğüne dönüştü. Dolayısıyla sözgelimi 

kooperatiflerin yönetim kurulun da çalışan bir kişi de memur gibi cezalandırılabilecek 

bir noktaya geldi. Yani kamu hizmeti yapan kişiler de bazı hallerde memur 

gibi cezalandırılabiliyorlar. Benim ki şisel görüşüm şudur: Kamu görevlisi kavramı, 

Yeni Türk Ceza Kanunu’nda faaliyeti esas aldığı için kavram genişlemiştir. 

Sözgelimi belediye otobüsünde şoför olarak çalışan bir kişi günlük hayatında Eski 

Türk Ceza Kanunu’na göre işçi statüsünde olmasına rağmen, bu yeni yasa karşısında 

yürüttüğü faaliyet kamusal nitelikte ol duğundan dolayı kamu görevlisi 

kabul edilmek durumunda kalacaktır. Burada kendi konumuz bağlamında ilginç 

bir durumla karşı karşıya kalmaktayız. Sözgelimi Türki ye Futbol Federasyonu 

açısından baktığımızda, daha kanunun birinci maddesinde özel hukuk hükümlerine 

sahip bir özerk kuruluş demesine rağmen, kurumun kamu sal bir faaliyet 

yürütmediğini söyleyemeyiz. Dolayısıyla burada çalışanlar açısından da Yeni Türk 

Ceza Kanunu’nun tatbik kabiliyeti oluşabileceği kanaatindeyim. Ancak Yeni Türk 

Ceza Kanunu kamu görevlisi kavramını da bana göre bir ölçüde daralt mıştır. Bazı 

kanunlarda, sözgelimi kooperatiflerle ilgili düzenlemede o kooperatif yönetim 

kurulu üyeleri benim kişisel görüşüme göre yeni kanun çerçevesinde artık kamusal 

faaliyet yürütmedikleri için kamu görevlisi sayılmayacaklardır. Bunu da bir 

parantez açıp belirtmek istedim. 

70


Son olarak, Kabahatler Kanunu’ndaki kural nedeniyle, idari ceza hukuku alanına 

giren bir eylem var ve bu eylem aynı zamanda suçsa, ağır olandan dolayı 

cezalan dıracağız. Ancak unutulmamalıdır ki Kabahatler Kanunu’nun yaptırım 

altına aldığı eylemler idarenin doğrudan doğruya yaptırım uygulayabildiği ve 

yegâne yaptırımın para yaptırımı olduğu bir alandır. Bunun istisnası demeyelim 

ama sınırlı bir yaptırım türü olarak da Kabahatler Kanunu’nda ‘Müsadere Cezası’ 

öngörülmektedir. Buna karşılık disiplin hukukunda, sözgelimi kamusal alandaki 

uyarı, kınama, maaştan kesme gibi alanlar, disiplinel bir alan olmasına rağmen 

Kabahatler Kanunu’nun konusu içinde değildir. O nedenle de eğer bir eylem 

öncelikle suç, ayrıca da Kaba hatler Kanunu’nda yer almayan disiplinel nitelikteki 

eylemlerse maalesef her ikisi nin de birlikte tatbik kabiliyeti vardır düşüncesindeyim. 

Teşekkür eder, saygılarımı sunarım. 

Av. TÜRKER ARSLAN- Çok teşekkür ederiz Sayın Hocam. Son söz Kısmet 

Beye, ama lütfen soru sor, tebliğ sunma. 

Av. KISMET ERKİNER- Sorum Sayın Fehim Hocama, çok kısa; kendileri 

GSGM Tahkim Kurulu üyesi, aslında bu soruyu Başkana sormak lazımdı, ama 

Başkan aynı zamanda Yargıtay Başkanı olduğu için, açılış konuşmasında da soru 

almadıkları için kendilerine bu soruyu soramadım. Sayın Fehim Hocama soracağım, 

tahkim kurulunuz kararlarını ne zaman yayınlayacak? Ancak ne zaman yayınlayacak 

der ken kısa karar olarak değil, yani tam kararlar, iddialar, savunmalar, 

tarafların ileri sürdüğü hususlar ve sorum gayet kısa, ne zaman bunları sistematize 

şekilde ya yınlayacaksınız? 

Av. TÜRKER ARSLAN-Size gösterdiğim bu kitabı var. 

Av. KISMET ERKİNER- Evet, hatta ondan da mufassal, çünkü orada da 

özetler var, bugüne kadar sayısal olarak ne kadar karar verdiniz, bir fikir verebilir 

misiniz? 

Prof. Dr. FEHİM ÜÇIŞIK- Sayın Gaye Günal, yabancı konuklar da geleceği 

için kararlara ulaşabilsek, demişti. Bunun üzerine ilgilendim, birkaç kararı kendilerine 

gönderdim. Kendim için de birkaç karar seçtim, hukuk sorumluluğuyla 

ilgili kararlar da aldım. Fakat tebliğ konusunu spor hukukunda özel düzenlemeler 

şeklinde belir ledim. Tahkim Kurulu Sekreterliğinden bu kararları isterken öğrendim 

ki daha önce Sayın Başkanımız, Yargıtay Başkanımız talimat vermişler, 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulunun bütün kararları internete 

konulacak. 

Adet olarak özellikle şu federasyon seçimleri sırasında verilen kararların sayısını 

bilmiyorum, yaptığımız toplantı sayısını da bilmiyorum. Her yıl kararlara 

yeni nu maralar veriliyor. Her toplantıda 7, 8 karar veriliyor. Malumunuz olduğu 

üzere, bir çerçeve statü belirlendi ve 50 küsur federasyon bu statüye geçirildi. 

Bu, doğrudur veya yanlıştır veya yeterlidir, değildir, tartışılabilir. Fakat bu özerk 

federasyon türüne geçişler arttıkça Tahkim Kuruluna başvurular da artmaktadır. 

71


Teselsül etmediği için karar sayılarını bilmiyorum, ama arkadaşlarım bilebilirler. 

Yayın konusunda da ka rar özetlerinin değil, doğrudan kararların yayınlanacağını 

söyleyebilirim. Teşekkür ederim. 

Av. TÜRKER ARSLAN-Genel Müdürlük Baş Hukuk Müşaviri devlet gücünü 

kul lanarak söz alıyor. 

Av. ZÜBEYT AYDIN- Şimdi Sayın Kısmet Erkiner beyin sorusunu kısmen 

ce vaplamak üzere söz aldım. Kararlar şu anda matbaada basılıyor. Basılmak üzere 

matbaaya verdiğimiz karar sayısı 98, arkası da gelecek. Teşekkürler. 

72 

Av. TÜRKER ARSLAN-Hepinize çok teşekkür ederiz, sağ olun. 

DEVRİM AKYOL- Sayın Başkanım; siz oturumu bitirdiniz, ama biz sizi 

bırakmı yoruz. Öncelikle yaptığınız değerli katkılardan dolayı sizlere bir teşekkür 

armağanı mız var, Sayın Avukat Gurur Gaye Günal’ı buraya alıyoruz ve sizlere 

plaketlerinizi sunacağız efendim. Sayın Dieter Rössner, Sayın Profesör Doktor 

Fehim Üçışık, Sayın Doktor Doçent Ümit Kocasakal. Kurultayımız 10 dakika 

aradan sonra sporda disiplin hukuku, delil ve savunma hakkıyla ilgili oturum 

başlığıyla devam edecektir, konuklarımıza duyurulur.

III. OTURUM 

SPORDA DİSİPLİN HUKUKU, 

DELİL ve SAVUNMA HAKKI 


DEVRİM AKYOL- Saygıdeğer konuklar, değerli katılımcılar; “Sporda Disiplin 

Hu kuku, Delil ve Savunma Hakkı” başlıklı son oturumumuzun konuşmacılarını 

sizlere takdim ediyorum. Konuşmacılarımızdan ilki Ankara Barosu avukatlarından 

Türk Hukuk Kurumu önceki Başkanı, Profesyonel Futbol Disiplin 

Kurulu önceki Başkanı, Federasyon Tahkim Kurulu önceki Vekili Sayın Avukat 

Talay Şenol, buyurun efen dim. Diğer konuşmacımız Genlik Spor Genel Müdürlüğü 

Baş Hukuk Müşaviri Sayın Avukat Zübeyd Aydın. Son konuşmacımız 

Ankara Barosu avukatlarından, Gençlik Spor Genel Müdürlüğü Hukuk Müşaviri 

Sayın Avukat Coşkun Dere’yi yerine davet ediyoruz efendim. Son olarak oturumu 

yönetmek üzere Ankara Barosu avukatların dan Sayın Avukat Şahap İnce’yi 

yerine davet ediyoruz. 

Av. ŞAHAP İNCE- Sevgili konuklar, değerli meslektaşlarım; spor hukuku yeni 

gelişen, gelişmekte olan bir hukuk dalı, disiplin de bunun içindeki bir alan. Ancak 

bu alanda bizim başlama saatimiz 16.00’dı, saat şu anda 18.00, demek ki 

hâlâ disipline olabilmiş de değiliz. Ancak buna rağmen daha evvelki konuşmalarda 

ve oturumlarda teorisyenler bu işin teorisini anlattılar. Bu oturumda değerli 

arkadaşla rım işin pratiğini ve uygulamasını sizlere sunacaklar. 

Gerçi biraz evvel tanıtıldı, ama ben yine de sayın konuşmacıları söz verme 

sırası na göre yeniden tanıtıyorum. Sayın Avukat Talay Şenol Ankara Baromuzun 

avukat larından, Türk Hukuk Kurumu öncesi başkanı, Türkiye Futbol Federasyonu 

Tahkim Kurulu önceki başkan vekili ve en son olarak da Profesyonel Futbol 

Disiplin Kurulu önceki başkanı. Avukat Zübeyd Aydın, kendileri Gençlik Spor 

Genel Müdürlüğü Baş Hukuk Müşaviri ve Sayın Meslektaşım Avukat Coşkun 

73


Dere Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü avukatı. Evet, zamanımız 15’er dakika, 

15’er dakikayı akşamın bu saati diye kısıtlayanlara da saygı duyacağım. Evet, Sayın 

Talay Şenol; buyurun efendim. 

Av. TALAY ŞENOL- Teşekkür ederim, ben de sizi saygılarımla selamlıyorum. 

Ön celikle eğer burada bir aferin verilmesi lazım gelen, hatta pekiyi verilmesi lazım 

gelen birileri varsa onlar da sizlersiniz. Sabahın 10’undan beri bu saate kadar 

büyük bir dirençle burada bizleri izlediniz. Onun için ben mümkün olduğu kadar 

konumu özet leyerek direkt konumla ilgili şeyleri söyleyeceğim, 15 dakikayı 

da geçmeyeceğim. 

74 

Disiplin: 

Her sosyal olay, her yaşam sonunda bir disiplinle denetim altına alınıyor veya o 

yaşamın süreci, o faaliyetin süreci sağlıklı bir şekilde işletiliyor. Bunun içinde birtakım 

mekanizmalara, kurallara ihtiyaç var, kurumlara ihtiyaç var. İşte sporda da 

disiplin, özellikle sporda disiplin çok daha önemli, bunun için de bir yapılanma 

var. Bu yapılanma bir kanunla sağlanıyor, ama kaynakları sadece kanun değil, bu 

kanuna dayanılarak çıkarılan ana statüler var, talimatlar var, ama bütün bunların 

üs tünde de temelde Anayasa var ve Anayasa kuralları zaten 11. maddeye göre 

bizi de bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Ayrıca Ceza Muhakemesi Kanununun, 

ceza usul hukukunun temel ilkeleri var. Sayın Konuşmacı söyledi, hakikaten disiplin 

hukuku bir alt dalı mıdır, yoksa ayrı bir dal, vesaire bunların tartışmalarını 

bir tarafa bıra kalım, bir defa bunların temel ilkeleri bizim için de geçerli. Tabii disiplin 

faaliyetleri oluyor, ama keşke olmasa, her şey fair play içerisinde geçse, ama 

yaşamın diğer alanlarında olduğu gibi burada da birtakım ihlaller oluyor, disiplin 

ihlalleri oluyor, bu disiplin ihlallerinin cezalandırılması lazım. İşte cezaların temel 

ilkeleri, önleyici ilkesi, vesaire bütün bunların hepsi yine burada geçerli. 

DELİLLER : 

Tabii bu cezalandırma işlemi yapılırken birtakım araçlara ihtiyaç var. Öncelikle 

bu eylemin suçlusunun kim olduğunun tespitiyle, bu eylemle kendisinin 

arasındaki bağı kuracak, illiyet bağını kuracak ve bunun değişik alt konularını 

kanıtlayacak araçlara ihtiyaç var. Ceza yargılaması makamları cezai bir uyuşmazlığın 

maddi yö nünü çözebilmek için gerçeği araştıracaklardır. Bu araştırma 

sonunda hâkim bir hükme varacaktır. Hâkimin hükme varmasa araştırılan 

maddi meselenin, suçun sabit görülmesi veya görülmemesi şeklinde ortaya çıkacaktır. 

Hüküm veren gerçeği araştırırken bazı araçlara başvurmak zorundadır, 

bu araçlara da ispat araçları ya da delil denmektedir. Bir başka deyişle delil bir 

suçun işlenip işlenmediğini aydınlatan ispat eden araçtır. Suç, yani geçmişte 

gerçekleşmiş bir olay hakkında olan delil onun, suçun maddi ve manevi unsurları, 

ağırlaştırıcı ve hafifletici sebepleri, ne densellik bağı gibi hususlarda hâkimi 

aydınlatmaktadır. Delilsiz mahkumiyet olmaz kuralı ceza yargılaması hukukunun 

temelini oluşturan kurallardan birisidir. Maddi gerçeği arayan ceza yargı


lamasında her şey delil olabilir, yani delil serbestisi ilkesi geçerlidir. Diğer taraftan 

karar veren hâkim delil olarak ileri sürülen hususların delil olabilme, yani 

ispat değerini serbestçe takdir eder. Buna da delillerin serbest değerlendirilmesi 

ilkesi denir. Bu iki ilke bugün modern ceza yargılamasında vicdani delil sistemini 

oluşturmaktadır. Bu ilke Ceza Muhakemesi Yasası, madde 217’de olduğu 

gibi, futbol disiplin yargılamasında da kabul edilmektedir. Nitekim Disiplin 

Talimatı nın 63. maddesine göre disiplin kurulunun delillerle ilgili olarak mutlak 

takdir hakkı bulunmaktadır ve disiplin kurulu üyeleri delillerin takdirinde 

vicdani kanaatlerine göre karar verirler. 

Ceza yargılamasında vicdani delil sisteminin geçerli olması karar verenlerin 

keyfi hareket edebileceği anlamına gelmez. Her şeyden önce maddi sorunun ispatı 

işinde kullanılan delil vasıtalarının sunulmuş ve hukuk düzenince kabul edilen 

araçlardan olması gerekir. Sunulmayan, dosyada mevcut olmayan, sadece karar 

verenin psi kolojisinde kaynağın bulabilen tasarruflar keyfi olanların başında gelir. 

Diğer yan dan ceza yargılamasında delil serbestliğinin bulunması delillerin kaynaklarının, 

elde edilme yöntem ve esaslarının kanunla konulması kuralını ortadan 

kaldırmayacağı gibi, delillerin takdirinde de hâkimin vicdani kanaatine itibar 

edilmiş olması da kay nağını, elde ediliş usul ve esaslarını kanunda bulmayan bir 

delille karar verenin cezalandırılma kararının verilebileceği anlamına gelmez. Dolayısıyla 

ceza muha kemesi hukukunda delil serbestliği ilkesi sınırsız değildir, bu 

ilkenin sınırı insanlık onuru ve yasaların belirleyeceği sınırlar içinde delil elde 

etme ve bunları yargılama da kullanmaktır. Nitekim gerek Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 

madde 216/2/a, 217/2 ve gerekse Disiplin Talimatı bu delillerin 

yargılamada kullanılamayacağını, reddedileceğini açıkça belirtmişlerdir. Disiplin 

Talimatının 63. maddesinin 2. fık rasında aynen, insan onurunu zedeleyen deliller 

reddedilir denilmektedir. Bu insan onuru nedir? Somut olayda karar veren hangi 

delilleri insan onuruna uyun, hangi delillerin insan onuruna uygun olmadığı ve 

de reddedilmesi gerekeceği konusunda karar verecektir, bunları burada örneklemek 

hem zor, hem de lüzumsuzdur. 

Diğer yandan karar veren bütün araştırmalara rağmen bir sonuca varamazsa ın 

dubio pro reo, yani şüpheden sanık yararlanır, şüphe sanığın lehine yorumlanır 

kuralına başvurulacaktır. Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimsenin suçlu 

sayılamayacağı bir Anayasa kuralıdır (masumiyet karinesi). Bu karine Anayasamızın 

38/4. maddesinde açıkça hükme bağlanmıştır. Şüphe sanığın lehine yorumlanır, 

kabul edilir, delil külfeti itham eden makama düşer gibi yukarıda sözü edilen 

kavramlar esasında bu genel kuralın sonuçlarıdır, hatta sanığın susma hakkı da bu 

kuralın bir sonucudur. Anayasanın bu kuralı yalnızca ceza usulü alanında değildir, 

diğer ceza uygulamaları gibi disiplin hukuku uygulamalarına da hitap eder. 

Çünkü Anayasa hükmü bu kuralı sınırlı tutmamıştır. Anayasada yer almış temel 

kurallar sadece idare, yasamayı ve yargıyı değil özel ve tüzel kişileri de bağlayan 

kurallardır. (md.11) 

75


Futbol disiplin kurulunun da kendine özgü delilleri de bulunabilir, biraz da 

onlar dan bahsetmek istiyorum. Disiplin Talimatının 63. maddesine göre müsabaka 

gö revlilerinin raporları, tarafların ve tanıkların beyanları, maddi deliller, uzman 

görüşleri ve ses ya da video kayıtları kabul edilebilir delillerdendir. Bu arada 

spor faaliyetlerini yürüten makamlar, yani federasyon ve federasyonun organları 

sadece iç, ulusal hukukla bağlı değiller, aynı zamanda uluslararası hukukla da bağlıdırlar. 

FIFA ve UEFA talimatları da bizim açımızdan da bağlayıcı oldukları için, 

(hatta bunun için de yeni, 2007’de yapılan değişiklikle özel bir hüküm konuldu) 

o talimatlardaki delillerle ilgili olan kısma da değinmek istiyorum. UEFA Disiplin 

Talimatının 57. maddesinde düzenlenmiştir Madde metninde karar verecek 

mercilerin dikkate alabilecekleri delil olarak resmi raporlar, disiplin kurulu kayıtları, 

tanık beyanları, tarafların açıklama ları, keşif, gerekli kayıt ve belgeler, bilirkişi 

incelemesi, televizyon kayıtları ve ikrar sayılmıştır. Görüldüğü üzere burada biraz 

daha geniş tutulmuştur. UEFA da buna benzer, ama biraz daha dar bir delil listesi 

sunmaktadır. 

Gerek bizim kendi iç mevzuatımız, gerekse UEFA’nın, FIFA’nın mevzuatına 

ba karak disiplin kurulunda kullanılabilecek delilleri şu şekilde sıralayabiliriz: Hakem, 

yardımcı hakem, dördüncü hakem, temsilci ve gözlemci raporları, bunlar 

futbol disiplin hukukunda çok önemli delil niteliğindedirler. 

(Hemen parantez içinde şunu söyleyeyim, ben futbola hasrettim bu konuşmamı, 

sebebi benden sonra konuşacak olanlar diğer spor dallarıyla ilgili olan kısımları 

konuşacakları için onların alanına tecavüz etmek istemedim). 

Orta hakem olarak da adlandırılan müsabaka hakemleri müsabaka sırasında 

meydana gelen sportif ihlaller hakkında disiplin cezası vermekle yetkili ve görev li 

olan tek kişidir. Özellikle sportif mücadeleden doğan disiplin ihlallerinde kasıt 

unsurunun bulunup bulunmadığının değerlendirilmesinde hakemin raporu asıldır. 

Yardımcı hakemler, dördüncü hakemler genelde rapor düzenlemezler, ancak 

ge rektiği zaman onlardan ek raporlar istenebilir. Özellikle dördüncü hakem hakemin 

görmediği alanlarda saha içinde olan disiplin ihlallerini de bildirebilir. Yardımcı 

ha kemler daha ziyade bunu müsabaka sırasında hakeme iletmekle disiplin 

ihlallerinde gereken değerlendirmenin hakem tarafından yapılmasını sağladıkları 

için onlara pek müracaat edilmemektedir. Temsilci ve gözlemciler de burada özellikle 

saha olayla rı, seyirci olaylarında önemli roller üstlenmişlerdir. Çünkü hakem 

daha ziyade saha içerisinde olan sportif faaliyetle ilgilidir, dolayısıyla bunların 

raporları da özellikle bu tür olaylarda önem kazanmaktadır. Müsabaka görevlilerinin 

raporlarında bulunan hususların aksi ispat edilmediği sürece doğru kabul 

edilir. Disiplin Talimatının 64. maddesinde bu açık şekilde belirtilmiştir ve müsabaka 

görevlilerinin vermiş olduğu raporlar arasında çelişki bulunduğu ve somut 

olayda hangi raporun maddi gerçeği yansıttığı tespit edilemediği takdirde oyun 

alanındaki fiiller bakımından hakem rapo ru, oyun alanı dışındaki fiiller bakımındansa 

temsilci raporları esas alınır. 

76


Tanık beyanları, taraf beyanları, bunların üzerinde durmuyorum, hepimiz 

biliyo ruz, bu arada ikrar, biraz önce de söylemiştim, FIFA Disiplin Talimatında 

ikrar açıkça yazılmaktadır, bizde yazılmamakla beraber taraf beyanları dediğine 

göre tarafların ikrarları da bir delil olarak kabul edilecektir. Ancak yine genel ceza 

prensibine göre maddi delillerle desteklenmeyen bir ikrarın tek başına delil olarak 

kabul edilmesi de doğru değildir. 

Bilirkişi incelemesi, bizim talimatımızda uzman görüşü şeklinde yer alıyor. 

Yargı lamada tespit edilen olaylardan ihtisası nedeniyle netice çıkarmaya hakem 

tarafın dan tayin edilen kimse bilirkişidir. Hâkimin her konuda uzman olması 

beklenemez, ama şunu da söyleyelim ki en son kararı veren hâkimdir, hiçbir bilirkişi 

raporda hâkimi bağlamaz. Çünkü hâkim sonunda vicdani kanaatine göre 

karar vereceği için böyle bir mutlak bağlılık söz konusu değildir, ama birçok konuda, 

özellikle mesela doping durumunda, doping tespitinde bu uzmanların vereceği 

raporlar tabii hâkimi öyle veya böyle bağlamaktadır. 

Disiplin kurulu kayıtları, bunlar özellikle olayın tekerrüründe kullanılmak 

üzere daha önce ceza almış mı, almamış mı diye bakılan kayıtlardır. 

Maddi deliller, bizde sıralanan, bunları tabii maddeleriyle tek tek saymak 

müm kün değildir, her türlü şey olabilir. Mesela sahtecilik suçlarında evraklar 

olabilir, nüfus kayıtları olabilir, yabancı maddeler olabilir, bıçak atılıyor, taş atılıyor, 

bunların toplanıp disiplin kurulunun önüne delil olarak getirildiği zamanlar 

oldu, bunları da delil olarak kullanmak mümkün. 

Burada özellikle televizyon ve video kayıtları üzerinde biraz durmak istiyorum, 

çünkü bu çok tartışmalı bir konu. Televizyon naklen yayınları özellikle yaşamımıza 

girdikten sonra büyük bir sorun haline geldi, uluslararası sorun haline geldi, bu 

FIFA’yı, UEFA’yı çok meşgul etti. O kadar meşgul etti ki, öyle bir baskı altında 

kaldı ki sonunda bu konuda temel prensipleri içeren bir sirküler bize de gönderildi. 

Burada genel olarak düşünülen şey şu: Özellikle futbol faaliyetlerinde hakem 

çok önemli, hakemin otoritesini sarstığınız an bu faaliyet işlemez hale gelir. Bir 

yerde son merci olarak hakemi kabul etmeniz lazım. Aksi halde şampiyonalar 

bitmez, şampiyonlar tespit edilemez, müsabakalar yıllar sonra tescil edilir. Mümkün 

olduğu kadar ha kem otoritesini zedelemeden, ama diğer taraftan da açık 

açık binlerce, milyonlarca, hatta milyarlarca insanın izlediği bir spor faaliyetinde, 

futbol faaliyetinde çok açık bir şekilde bir disiplin ihlali varsa bunun da bir şekilde 

cezalandırılması lazım. Onun için denilen şu, bu kayıtlar kullanılabilir, ama 

bu kayıtlar ek yardımcı husus olarak kullanılabilir, bu kayıtlar ancak hakemin 

görmediği alanlar için söz konusudur, olay lar için söz konusudur. Eğer hakem 

görmüş, burada bir kasıt bulmamışsa, mesela bir sarı kart uygulaması yapmışsa, 

yani kırmızı kart uygulaması yapmamışsa veya hiç uygulama yapmamışsa ve bu 

olan şeyde görme olanağı varsa, sadece ben görmedim demesi olayının ötesinde 

onun görüş alanının içerisindeyse artık ona saygı duyacağız deniyor. Bunun dışında 

onun görmediği, tespit edemediği, diğer lerinin görüp de tespit edemediği, 

77


tabii onu da anlamak biraz zor, çünkü temsil var, gözlemci var, yan hakemler var, 

dördüncü hakem var.Amabunlar yargılamaya konu oldular, gerek uluslararası düzeyde, 

gerek ulusal düzeyde. Örneğin 2002 Avrupa Şampiyonasında İngiltere’yle 

İsviçre arasında 17 Haziranda oynanan müsabakada İsviçreli oyuncu Aleksandr 

Frei’a İngiliz oyuncu Steven Gerard’ın arkadan ensesine tükürdüğü gerekçesiyle 

video görüntülerine ve bu nedenle biraz da tanık beyanla rına dayanarak disiplin 

cezası verilmiş ve UEFA Tahkim Kurulu da bunu onamıştır. 

Bunun onlarca örneği vardır, en yenilerinden bir tanesi de budur. Bizde de bu 

olay lar olmuştur, gerek Profesyonel Disiplin Kurulumuz, gerek Tahkim Kurulumuzda 

müsabaka görevlilerinin resmi raporlarında yer almayan disiplin ihlallerini 

UEFA, FIFA ve Profesyonel Disiplin Kurulu Talimatı çerçevesinde ve bu FIFA 

sirkülerleri ve Tahkim Kurulu kararlarını dikkate alarak cezalandırma yoluna gitmede 

tam bir görüş birliği olmuştur. 

78 

Savunma : 

Savunma hakkı Anayasanın tanıdığı haklardandır. Anayasamızın 36. maddesine 

göre herkes meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri 

önün de davacı ve davalı olarak iddia ve savunmayla adil yargılanma hakkına sahiptir 

denilmektedir. Bizce savunma hakkı başka bir hak içinde düşünülemeyecek 

kadar sınırsızdır. Yine bize göre savunma hakkı tabi bir haktır, savunmanın varolmadığı 

bir yargılamada adaletten söz edilemez. Bunun için mutlaka her yargılamaya, 

gerek ceza yargılamasına, gerek disiplin yargılanmasına mutlaka savunma 

alınmalıdır. Nitekim bizim Futbol Disiplin Talimatımızda da savunma alınmadan 

ceza verileme yeceği hükme bağlanmıştır. Burada onların nasıl alınacağı var, 

hemen iki noktaya değinmek istiyorum. Yeni yapılan en son değişiklikte, yani 

önümüzde şu an olan ve geçerli olan eskiden üç gün olan savunma süresi, savunma 

verme süresi 48 saate indirilmiş, bu arada da tatillerde bu saat işler gibi bir şey 

oluyor, bu 48 saat nasıl işliyor, onu bilemiyorum. Bize göre savunma süresinin 

kısaltılmasına ihtiyaç yoktu, ben hemen hemen 20 yıla yakındır bu işin içindeyim, 

hiçbir zaman bir sorun olmadı. Ne şekilde işleyecektir, bu savunma süresinin 

saate bağlanması neler ge tirecektir, bunu göreceğiz. Bir de ithamı ve bunun delillerini 

bilmemek savunmayı güçleştirir veya imkânsız kılar, bu itibarla savunma 

hakkı soruşturma dosyasını öğrenmek ve incelemek hakkını da içerir. Nitekim 

UEFA Disiplin Talimatının 59. maddesine göre tarafların dosya incelemek ve 

dosyada mevcut belgelerin suretle rini masraflar kendilerine ait olmak üzere almak 

hakları bulunmaktadır. Maalesef bu hak ülkemizde taraflara tanınmamaktadır, 

bunun biran önce düzeltilmesi savunma hakkının kutsallığı adına iyi olacaktır. 

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim. 

Av. ŞAHAP İNCE- Biz teşekkür ederiz. Şimdi söz sırası Sayın Avukat Zübeyd 

Aydın’da, buyurun efendim. 

Av. ZÜBEYT AYDIN- Sayın Başkanım; çok teşekkür ediyorum. Öncelikle


bu ku rultayı düzenleyen Ankara Barosuna gerek şahsım, gerekse Gençlik Spor 

Genel Müdürlüğü adına teşekkürlerimi sunuyorum ve bu saatte burada bulunan 

arkadaş ların sabırlarından dolayı kendilerini kutluyorum, diyorum ki, iyi ki de 

varsınız. Ben sözlerime başlamadan önce sabahki açılış konuşmasındaki bir konuşmacının 

eksik bilgiden kaynaklandığına inandığım iki olaya açıklık getirmek 

istiyorum. Bunlardan bir tanesi 3530 sayılı Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün 

miladı diye kabul edilen, hatta sporun miladı kabul edilen o Kanunun yürürlüğüyle 

ilgili. Sizler de takdir eder siniz bu Kanun Ulu Önder Mustafa Kemal 

Atatürk döneminde, ölümünden yaklaşık altı ay önce, yani 29 Haziran 1938 

tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edildi, 17 Temmuz 1938 tarihinde 

de yürürlüğe girdi. Bunu söylemek, yanlış bir bilgiyi düzeltmek bu Kanun 

Tasarısını hazırlayıp gündeme getiren ve şu anda ara mızda bulunmayan kişilerin 

ruhuna bir saygısızlık olur diye düşünüyorum. İkinci bir olay, yine şöyle bir ifade 

geçti, şu anda futbol dışında özerk olan 54 federasyonun özerkliğiyle ilgili herhangi 

bir yasal düzenlemenin bulunmadığı ifade edildi. Bu da eksik bir bilgi diye 

düşünüyorum. Biliyorsunuz 2004 yılında 5105 sayılı bir Kanun çıkarıldı. Bu 

Kanunla 3289 sayılı Kanuna ek 9.maddesi ilave edilerek federasyonla ra özerklik 

hakkı tanındı. 

Bu eksikleri verdikten sonra konuyla ilgili düşüncelerimi aktarmak istiyorum. 

Siz ler de bilirsiniz, insanlar doğuştan itibaren disiplinle karşılaşırlar. İnsan, bana 

göre özgür olarak dünyaya gelir, dünya gelişiyle birlikte iki ay, üç ay, dört ay, altı, 

yedi ay sonra, bilemedin bir sene sonra çocuklarda birtakım özgür hareketlerinin 

kısıtlandı ğı görülüyor. Kısıtlamalar; Aman “şunu yapma”, “bunu yapma” ve benzeri 

kısıtla yıcı işlemler insanlardaki hareket kışıtlılığı şeklinde başlayan davranışlar 

bir müddet geçtikten sonra bir cezai müeyyide uygulaması başlar. Bu uygulama 

genel olarak aile içerisinde “çocuğum bunu yaparsan çikolata yok, çocuğum bunu 

yaparsan seni oyuna göndermem” bu ve buna benzer davranışlar. Daha sonra 

bunu ortaöğ retimdeki hayatımızda da görüyoruz, şu eylemler yapılırsa okuldan 

atılır veyahut da okuldan uzaklaştırılır, geçici süreli olsa da okuldan uzaklaştırma 

bu ve buna benzer davranışlar, çocukluk hayatımızın bir kısmını geçirdiğimiz bu 

örneklemedeki olay dışında okul yaşantımızdaki disiplin olaylarını belirleyen bir 

erkin olduğu, disipli ne olaylarını bir kurala bağlayan bir sistemin varlığını görmek 

mümkündür. Bazen sokakta görürsünüz. Bir bakarsınız çocuklar misket oynuyor 

veya buna benzer bir oyun oynar. Çocuğun bir tanesi oyunun dışında kalmıştır, 

oğlum sen neden bu oyuna iştirak etmiyorsun? Efendim ben cezalıyım. Bu 

cezalandırma sistemi yani oyun dışında bırakılması sistemi kendiliğinden oluşan 

bir olaydır, orada ne bir ceza yı önceden belirleyen bir unsur var, nede örgütlenmiş 

bir yapı. Bu tamamen insanın doğasında varolan kendiliğinden oluşan insanların 

toplumsal olarak bir arada yasa maya başlamasıyla gelişen olgulardır. 

Disiplin olgusunu çocukluk, gençlik dönemlerinde görmek mümkündür. 

Örne ğini; Türk Silahlı Kuvvetlerinde Disiplin Talimatında öngörülen disiplinsizlik 

davra nışları ve bunlara uygulanancezai müeyyideler vardır. 657 sayılı Devlet 

79


Memurları Kanunundaki disiplin cezaları, diğer sektörlerde, özellikle sivil toplum 

örgütlerinde bu ve buna benzer cezai müeyyidelerle karşılaşmak mümkündür. 

Dikkat edilirse bu rada aile içindeki veya sokakta oynayan çocukların oluşturduğu 

sistemin dışındaki tüm sistemlerde farklı olarak mutlaka bu disiplin ihlallerini 

belirleyen bir ünite var, bir birim var, bir etkili, bir yetkili vardır. Türk Silahlı 

Kuvvetlerinde o silahlı kuvvetin en üst organındaki kişi, Kamu kurumlarında 

örneğin; Gençlik sporda Gençlik Spor Genel Müdürlüğünde yetkilendirilmiş 

disiplin kurulları veya disiplin amirliği, parti lerde partinin en üst düzeyindeki 

organları, sendikalarda sendikanın yetkilendirilmiş kurulları bu örneklemeleri 

çoğaltmak mümkündür. Peki, sporda disiplin işlemleri? Sporda bir disiplin hareketinden 

bahsedebilmek için öncelikle diğer birimlerde oldu ğu gibi aynı statüde 

olan bir topluluğun var olması şarttır. Sivil otoriterler tarafından asker olan bir 

şahsa herhangi bir disiplin cezası uygulamak nasıl mümkün değilse, herhangi bir 

sendikaya üye olmayan bir kişiye de o sendikaca belirlenen kurallara aykırı davranışından 

dolayı veyahut da bir eyleminden dolayı ceza verilemiyorsa sportif bir 

eylemden dolayı disiplin cezası verilebilmesi için kişinin “spor” aktivitesi içerisinde 

bulunması şarttır. 

Şu olay ortaya çıkıyor, herhangi bir disiplin hareketinden bahsedebilmek için 

birincisi aynı statüde bir topluluğun olması lazım, ikincisi bu statüde belirlenen 

ey lemleri engelleyen bir hiyeraşik yapının olması lazımdır. Bu hiyeraşik yapı 

spor sek töründe nasıl gelişiyor? Spor sektöründe; örneğin; Gençlik Spor Genel 

Müdürlüğün de; Genel Müdürlük, özerk spor federasyonlarında, federasyonların 

en üst kurumu olan genel kurulları, Türkiye Futbol Federasyonunda, Türkiye 

Futbol Federasyonu Genel Kurulu burada irdelenmesi gereken ikinci bir olay 

ise disipline aykırı davranış lara verilmesi gereken cezaların belirleme yetkisinin 

kimde olması gerekiyor? Yine tabii ki bunu belirleyen o hiyeraşik yapının en üst 

birimi, en Üst Kuruludur. Diğer bir olay, disiplin hareketlerini belirledikten sonra 

buna uygulanması gereken birim; Futbol Federasyonunda Türkiye Futbol Federasyonu 

Genel Kurulu, Gençlik Spor Genel Müdürlüğe bağlı spor federasyonlarında 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğün ce yetkilendirilmiş kurullar, özerk 

federasyonlarda özerk federasyon genel kurulları tarafından seçilen disiplin ve/ 

veya ceza kurullarıdır. 

80 

Şu sonuca varılabilir; Disiplin hukukunda; 

Disiplinsizlik olayına muhatap olan kişi/kişiler. 

Disiplinsizlik kurallarını belirleyen mercii, 

Disiplinsizlik kurallarını ihlal edenlere disiplin cezasını vermeye yetkili kişiler 

veya kurullar. 

Bu açılamalar ışığında; 

Disiplin, hukuksal anlamda, ilgili kurumun veya kuruluşun düzeni ile amaç,


faa liyet ve ilkelerine aykırı davranışlardan ötürü o kuruma dahil olanların tabi 

oldukları yaptırımlar bütünü olarak tanımlanmaktadır. 

Disiplin suçu belirli bir statüdeki kişilerin, bu statüyü düzenleyen kurallara 

uyma malarından doğan olumsuz bir durumu ifade eder. Disiplin cezası ise belirli 

bir statü içerisindeki kişilerin önceden belirlenmiş hukuk kurallarının öngördüğü 

koşullarda uygulanan yaptırımlardır. 

Disiplin kurallarını uygulayan hiyeraşik olarak üst konumda bir gücün bulunması 

gerekir. Disiplinin temel amacı ortak paydası bulunan toplulukların içerisinde 

kural veya istem dışı davranışların önlenmesi, böylelikle de bu toplulukların 

ulaşmak is tedikleri hedefe kolayca varmalarının sağlanmasıdır. 

Spor müsabakalarında disiplin kuralları ile korunmak istenen hukuksal değer 

ise spor faaliyetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlayacak sportif, ekonomik ve 

top lumsal değerlerin ve düzenin korunmasıdır. Belirli kurallar çerçevesinde yapılan 

her spor müsabakasında, tarafların müsaba ka organizasyonuna ilişkin yükümlülüklerini 

yerine getirmemeleri veya sporcuların veya diğer ilgililerin oyun 

kurallarını ihlal etmeleri halinde uygulanmak üzere disiplin kurallarına ihtiyaç 

duyulur. 

Disiplin kurallarının özelliği; önleyici, bastırıcı ve caydırıcı niteliğe sahip 

olma lıdır. Disiplin ihlallerine uygulanacak yaptırımların evrensel nitelikte olması 

gerek lidir. Örneğin sporda şiddet, doping vb. konularda uygulanacak kurallar 

gibi. Bu konularda belirlenen yaptırımlar ulusal federasyonları bağlamaktadır. 

Uluslararası spor teşkilatları tarafından saptanan müsabaka kuralları derhal uygulanma 

yeteneği kazanmaktadır. Spor endüstrisinin ortaya çıkması sonucunda 

spor müsabakalarında ekonomik yanının ön plana çıkması ile birlikte disiplin 

yaptırımları ve müsabaka sonuçları önem kazanmıştır. Bir eylemin hem ceza hukukunu 

hem de disiplin hukukunu ihlal etmesi mümkün dür. Bunun yanında her 

iki kategoriden beklenen fayda ve amaç farklı olduğundan, eylemin ceza hukuku 

anlamında yaptırıma bağlanması mümkün değilken, disiplin hukukuna göre disipline 

edilmesi de gerekebilir. 

Spor hukukunda disiplin ihlalleri ve disiplin cezaları belirlenirken suç ve ceza 

hukukunun temel ilkelerinden bazı alanlarda ayrılma yoluna gidilmiş ve özellikle 

kusur ve sorumluluk açısından yeni düzenlemeler getirilmiştir. Örneğin, “objektif 

sorumluluk” spor hukukuna özgü temel ilkeler olarak belirlenmiştir. 

Spor müsabakalarında meydana gelen disiplin ihlali teşkil eden olaylar; 

Talimatlara aykırı hareket olarak nitelendirilen, müsabakaların organizasyonuna 

ve düzenine ilişkin disiplin ihlalleri, 

Sportmenliğe ve oyun kurallarına aykırı olarak nitelendirilen disiplin ihlalleri, 

Saha ve seyirci olayları şeklinde gerçekleşen disiplin ihlalleri, olarak belirtilebilir. 

81


Disiplin ihlalleri, kural olarak müsabaka hakemleri tarafından cezalandırılmaya 

çalışılmaktadır. Belirli kurallar çerçevesinde oynanan her spor müsabakasında, 

tarafların müsa baka organizasyonuna ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemeleri 

veya sporcu ların ya da diğer ilgililerin oyun kurallarını ihlal etmeleri halinde 

uygulanmak üzere disiplin kurullarına gereksinim duyulur. 

Spor hukukunda, görevli disiplin kurulları tarafından yürütülen soruşturmanın 

en önemli özelliği soruşturmanın kısa bir süre içerisinde sonuçlandırılması 

zorunlulu ğudur. Bu zorunluluk hiç kuşkusuz sporun doğasından kaynaklanmaktadır. 

Uygu lamada gerek uluslararası gerekse ulusal karşılaşmalarda yaşanan 

disiplin ihlalleri ile ilgili kararlar mümkün olan en kısa zamanda verildiği izlenmektedir. 

Bunun uygu lanamadığı durumlarda ise birtakım koruyucu tedbirler 

uygulanmakta ve karardan önce uygulanan idari tedbirler ile süreç tamamlanmaya 

çalışılmakta ve ceza karar ları daha sonra verilebilmektedir. İdari tedbir verilen 

disiplin ihlallerinde verilen ceza kararlarının infazı tedbir kararından itibaren yürütülmektedir. 

Türk sporuna ilişkin hukuksal düzenleme yapma yetkisini tanıyan iki kanun 

bu lunmaktadır. Birincisi 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Kuruluş 

ve Görevleri Hakkında Kanun, diğeri ise 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonunun 

Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’dur. 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Türk sporuna ilişkin karar ve denetim 

yetkile rini genel olarak elinde bulunduran bir kamu kuruluşudur. 3813 sayılı 

Kanuna göre de futbolla ilgili tüm kararları alma, uygulama ve denetleme yetkisi 

Türkiye Futbol Federasyonuna aittir. 

82 

GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 

AMATÖR SPOR DALLARI CEZA YÖNETMELİĞİ 

Bu Yönetmelik; Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün faaliyetleri içerisinde 

yer alan amatör futbol müsabakaları ile futbol dışındaki amatör spor faaliyetlerinde 

bu lunan kuruluşları, amatör sporcuları, hakemleri, antrenörleri, yöneticileri ve 

amatör spor dallarında görevli diğer kişileri kapsar. 

Bu Yönetmelikteki müeyyideler; kişiler ve onayla kurulup bu Yönetmelikte yer 

alan kuruluşların mensupları hakkında uygulanır. Spor faaliyetlerinden aralıksız 

üç yıl ayrılmış kişiler hakkında takibata geçilmez. (md.5) 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü teşkilatının maaşlı, ücretli memur ve 

hizmet lileri, fahri görevlileri bu Yönetmeliğin yüklediği görevleri eksiksiz ve gecikmesiz 

yerine getirmekle yükümlüdür . (md 6) 

Bu Yönetmeliğe göre verilen cezalar; ihtar cezası, yarışmadan men cezası, hak 

mahrumiyeti cezası, yarışmayı seyircisiz oynama cezası, saha kapatma ceza sı, puan 

indirme cezası, küme düşürme cezasıdır. Uluslar arası federasyonlarca düzenlenen


müsabakalarda yapılan ihlaller nedeniyle sporcu, yarış hayvanı ve bunların sorumlularına 

uluslar arası federasyonlarca öngörülen cezalar verilir. (md.15) 

İhtar cezası, teşekkül veya kişinin dikkatinin çekilmesidir . (md.16) 

Yarışmadan Men Cezası, teşekkülün veya sporcunun yarışmalara katılmaktan 

men edilmesidir. Yarışmadan men cezası üçe ayrılır. 

a) Tek Yarışmadan Men Cezası , 

Teşekküllerin ve sporcuların bir resmi yarışmadan men edilmesidir . 

Resmi yarışmalarda, oyun disiplini veya cezayı gerektiren nitelikteki fiili 

nedeniy le oyundan çıkarılan sporcu, o yarışmayı takip eden aynı spor branşının 

ilk resmi yarışmasına katılamaz. 

b) Sürekli Yarışmadan Men Cezası 

Teşekküllerin ve sporcuların yirmi günden az ve üç yıldan çok olmamak üzere 

yarışmaktan men edilmesidir . 

Resmi Yarışma Adedi İle Men Cezası 

Resmi Yarma adedi ile men cezası üç ay ve daha az süreli yarışmadan men cezalarının 

resmi yarışma adedi ile ifade edilmesinden ibarettir . 

c) Temsili milli ve milletlerarası yarışmadan men cezası temsili milli ve milletlerarası 

yarışmalardan çıkarılma halinde, milletlerarası teşekküllerin kendi kuralları 

uygulanır . 

Ayrıca gerek görülürse çıkarma nedeni olan suçun mahiyetine göre Federasyonlar 

evrak Genel Müdürlük Ceza Kuruluna sevk ederler.(md. 17) 

Hak mahrumiyeti Cezası, hakemlik, gözlemcilik temsilcilik, saha komiserliği 

yap maktan, teşkilat veya teşekkül yöneticisi, idari ve teknik görevli olarak yarışmalarda 

hazır bulunmaktan, teşekkül mensubu olarak teşkilatla resmi ilişkide 

bulunmak ve yazmaktan mendir. 

Hak Mahrumiyeti iki türlüdür; 

a) Süreli Hak Mahrumiyeti, 

Bir aydan az, beş yıldan fazla olamaz. 

b) Sürekli Hak Mahrumiyeti, kişilerin birinci fıkrada yazılı faaliyetlerinden 

sürekli olarak çıkarılmasıdır. (md.18) 

Seyircisi, mensuplar, sporcular nedeni ile olaylardan sorumlu teşekküller, saha 

kapatma cezası veya resmi müsabakayı seyircisiz oynama cezası veya resmi müsabakadan 

men cezası ile cezalandırılır . 

a) Müsabakaya Seyircisiz Oynatma Cezası: Yalnızca seyircilerin tutum ve davranışlarından 

doğan saha olayları ve tecavüzler nedeniyle (veya genel güvenliğin 

83


zorunlu kıldığı hallerde) spor kulüplerinin seyircisiz oynatmaya elverişli mutad 

sa hadaki resmi müsabakaların seyircisiz oynatılmasıdır. Sahası seyircisiz oynatmaya 

elverişli olmayan spor kulübünün saha kapatma cezası ile cezalandırılması ilgili 

Ceza Kurulunun yetkisindedir . 

b) Saha Kapatma Cezası : Seyircilerin, kulüp mensuplarının, sporların tecavüzleri 

ve olaylara sebebiyet vermeleri nedeni ile müsabaka yeri güvenliğin ihlalinden 

sorumlu spor kulüplerinin resmi müsabakalarının mutad sahalarında yapılmasının 

yasaklanarak başka sahalarda yaptırılmasıdır. 

Bu maddedeki suçların işlenmesinden ayrı olarak ve genel güvenliğin zorunlu 

kıl dığı hallerde ilgili federasyonun yarışmayı seyircisiz oynatmak, müsabakayı 

mutad sahadan başka bir sahada oynatmak yetkileri mahfuzdur. (md.20) 

Puan İndirme Cezası, teşekkülün, her yarışma için galibiyet halinde verilen 

puan miktarı kadar puanın düşürülmesidir.(md.21) 

Küme Düşürme Cezası, bu Yönetmelik hükümlerine göre teşekkülün bir alt 

kü menin yarışmalarına katılmak zorunda bırakılmasıdır.(md.22) 

Suçun teşebbüs derecesinde kaldığı hallerde, tayin olunan cezanın yarısına kadar 

indirilir.(md.23) 

Suçun tahrik sonucu işlendiği anlaşıldığı hallerde, tayin olunan cezaların en 

fazla üçte birine kadar indirilir. Tahrik sonucu işlenen fiillere ait sürekli hak mahrumiyeti 

cezalar üç yıla çevrilir.(md.24) 

Tahrik sebebi ile azaltmadan aynı olarak ceza kurallarınca teşekkül ile kişi lehine 

cezayı azaltacak taktiri sebepler kabul edilirse, cezanın yarısına kadarı indirilir. 

(md.25) 

Cezasına ait infazın tamamlandığı faal sezon içinde cezayı veren kurulun görevine 

dahil tekrar suç işleyen kişi hakkında tayin edilecek ceza yarısı nispetinde 

arttırılarak verilir.(md.26) 

Aynı zamanda işlenen ve birden çok cezayı gerektiren filler , ayrı ayrı cezalandırılıp 

birlikte hükme bağlanır.(md.27) 

Bu Yönetmeliğe göre yarışmalardan men ve hak mahrumiyeti cezasını gerektiren 

suçlar yabancı ülkede işlendiği taktirde, tayin edilecek cezalar bir kat arttırılır. 

(md.28) 

Öğrenildiği tarihten itibaren, ihtar cezasını gerektiren fiillerde altı ayın, 

yarışma lardan men ve süreli hak mahrumiyeti cezalarını gerektiren fiillerde iki 

yılın, sürekli hak mahrumiyeti cezasını gerektiren fiillerde üç yılın geçmesi ile tahkikat 

ortadan kalkar. Tahkikat zaman aşımının başlangıcı olay günüdür.(md.29) 

İhtar cezası altı ay, yarışmadan süreli hak mahrumiyeti cezalar üç yıl infaz edilmezse 

ortadan kalkar. Ceza kararlarında zamanaşımı, kararın ilgiliye tebliğ edil 

84


diği veya ceza infazının herhangi bir suretle durduğu günden işlemeye başlar. 

(md.30) 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile Merkez ve Taşra Teşkilatının Ceza 

Kurulları nın tahkikat ile ilgili işlemler ve ceza karar verilmesi, tahkikat zaman 

aşımını, kararın infazına dair her işlem ceza zaman aşımını keser.(md.31) 

Gençlik ve Spor Suçları 

Gençlik ve Spor Teşkilatına karşı yapmakla yükümlü olunan bir işlemin kasıtsız 

yerine getirilmemesi veya eksik veya yanlış yerine getirilmesi, Gençlik ve 

Spor Teş kilatının yetkili mercileri tarafından sorulan hususlara istenilen izahata 

kasıtsız ola rak süresinde cevap verilmemesi veya eksik veya yanlış cevap verilmesi, 

Gençlik ve Spor Teşkilatının yetkili makam ve mercilerine karşı yerine getirilen 

görevlerden dolayı müstehzi veya nazik olmayan şekilde hareket edilmesi fiillerini 

işleyenlere ihtar cezası ile cezalandırılırlar. 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü mevzuatına kasten aykırı harekette 

bulunulma sı olup; bu tür fiilleri işleyenler hakkında, bu hususta ayrı ceza hükmü 

bulunmadığı takdirde iki aydan iki yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar 

süre ile hak mah rumiyeti cezası ile cezalandırılırlar.(md.32) 

Onur kırıcı ve spor ahlakına ve centilmenliğe aykırı harekette bulunan yarışmalarda 

kural dışı hareket eden kişiler, bu hususlarda aynı ceza hükmü bulunmadığı 

taktirde yirmi günden bir yıla kadar yarışmalardan men veya bir aydan bir yıla 

ka dar, hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır.(md.33) 

Gençlik ve spor teşkilatına veya bir mensubuna, Merkez Danışma Kurulu ile 

Ceza Kurullarının mensuplarına hakaret eden kişi altı aydan bir yıla kadar yarışmalardan 

men veya o kadar süre hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır. Müessir 

fiil işlen diği taktirde, sürekli hak mahrumiyeti cezası verilir.(md.34) 

Kullanmaya hakkı olmadığı lisansı ve sair belgeleri kullanarak yarışmaya katılan 

sporcular, üç aydan üç yıla kadar yarışmalardan men, katılmayı temin edenler 

ise bir yıldan üç yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. (md.35) 

Lisans veya herhangi bir belge üzerinde değişiklik veya sahtecilik yapan veya 

Teşkilatı kandıran veya gerçek olmayan evrak düzenleyen ve bunlar bilerek kullanan 

veya kullandıranlar bir yıldan üç yıla kadar yarışmalardan men ve o kadar 

süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. Genel Müdürlük Ceza Kurulu 

ilgili teşekkülü iki aya kadar yarışmalardan men cezası ile cezalandırır. İlgililer 

mahalli Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunur.(md.36) 

Tek yarışmadan men cezasına rağmen oynayan, beklemesi gereken cezalı süre yi 

doldurmadan veya idari tedbirin tebliğine rağmen bu tedbir kaldırılmadan yarışmaya 

katılanlar veya bunu temin edenler üç aydan bir yıla kadar yarışmalardan 

men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar.(md.37) 

85


Hak mahrumiyeti cezası bulunduğu halde veya idari tedbir ile yarışmaya katılmaktan 

veya yönetmekten men edilmiş olmasına rağmen yarışmaya katılanlar 

veya yöneticilik yapanlar üç aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar 

süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar.(md.38) 

Yabancı bir ülkenin milli veya temsili takımında, Genel Müdürlüğün izni olmadan 

görev kabul eden veya yarışmaya katılan kişiler üç aydan altı aya kadar 

yarışmalar dan men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar.(md.39) 

Yetkili Makamlardan izin alınarak yapılması gereken yarışmayı izinsiz yapanlar 

veya yaptıranlar veya böyle bir yarışmayı yönetenler bir aydan üç aya kadar yarışmalardan 

men veya alt aydan bir yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. 

Teşkilatın tertiplediği yarışmalara katılması gerektiği halde Teşkilatça uygun 

görülmeyen sebepler ileri sürerek, mazeretsiz katılmayan kişiler üç aydan altı 

aya kadar yarışmalardan men, teşekküller ise o spor branşına münhasır olmak 

üzere bir yıla kadar yarışmalardan men cezası ile cezalandırılır. Teşekküle verilen 

cezanın yerine resmi yarışma adedi ile men cezası uygulanabilir.(md.40) 

Yazılı tebligata rağmen mazeretsiz olarak temsili veya milli yarışmaya veya 

hazır lık çalışmalarına katılmayan, geç katılan çalışma ve yarışma yerini terk eden 

sporcu üç aydan bir yıla kadar yarışmalardan men cezası ile cezalandırılır. Olayın 

mahiyeti ne göre ilgili teşekkül altı aya kadar yarışmalardan men cezası ile cezalandırılabilir. 

Teşekküle verilen bu ceza yerine resmi yarışma adedi ile men cezası 

uygulanabilir.(md. 41) 

Yurt içinde veya dışında her ne suretle olursa olsun, Türklüğün veya yabancı 

bir Milletin onurunu kırıcı hareketlerde bulunanlar bir yıldan üç yıla kadar 

yarışma lardan men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. 

Ağır hallerde sürekli hak mahrumiyeti cezası verilir. (md.42) 

Spor çalışma ve yarışmalarının yapıldığı saha ve tesislerde güvenliği bozan, olay 

çıkaran, yaralamak, yakıp yıkmak, tahrip etmek gibi münferit veya toplu tecavüzlerde 

bulunan kişiler üç aydan üç yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre 

ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır. Seyircisi, mensuplar sporcular nedeni 

ile olaylardan sorumlu teşekküller en çok iki saha kapatma cezası veya en çok iki 

resmi müsabakayı seyircisiz oynamaya cezası veya en çok iki resmi müsabakadan 

men cezası ile cezalandırılır. (md.43) 

Yarışma sırasında veya dışında sporcu veya seyircileri rakip sporcular, yöneticiler 

veya yarışmayı yönetenler aleyhine tahrik suretiyle suça teşvik eden kişi, üç 

aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti 

cezası ile cezalandırılır. (md.44) 

Her ne suretle olursa olsun, yarışmanın başlamasına veya devamına veya tamamlanmasına 

engel olanlar üç aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya o 

86


kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. Teşekküller ise o spor 

branşına mahsus olmak üzere bir aydan üç aya kadar yarışmalardan men cezası 

ile cezalandırılırlar. Teşekküle verilen cezanın yerine resmi yarışma adedi ile men 

cezası uygulanabilir. (md.45) 

Tahkikat sırasında tebligata rağmen, mazeretiz olarak tanık sıfatıyla yazılı beyanda 

bulunmayan veya tanıklıktan kaçınan veya bildiklerini saklayan veya yalan 

tanıklık eden veya ceza karşılığı olan hareketleri bir ay içinde merciine duyurmayanlar 

üç aydan bir yıla kadar müsabakalardan men veya hak mahrumiyeti cezası 

ile cezalandırılırlar. (md.46) 

Hileli ve danışıklı yarışma yapan, yaptıran kişiler ve aracılar en az bir yıl 

müsaba kadan men cezası veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. 

Teşekküller küme düşme cezası ile cezalandırılır. (md.47) 

Ulusal ve uluslararası spor müsabakalarında doping kontrollerini kabul etmeyen 

veya dopingli oldukları tespit edilen sporculara, yarış hayvanlarına ve bunların 

so rumlularına aşağıdaki cezai müeyyideler uygulanır . 

a) Uluslararası federasyonlarca düzenlenen spor müsabakalarında doping yaptığı 

belirlenen sporcular ile kendilerine doping maddesi verilmiş yarış hayvanlarına 

doping suçunun işlendiği tarihten itibaren uluslararası federasyonca verilen 

ceza aynen uygulanır. Bu sporcu, yarış hayvan sahibi ve sorumlularına ilgili 

müsabaka lar için verilmiş ödül varsa geri alınır . 

b) Yurtiçi spor müsabakaları öncesi, süresi veya sonrasında doping kontrolü 

için numune vermekten her ne suretle olursa olsun imtina eden sporcu, yarış hayvanı 

sahibi ve sorumluları doping yapmış veya doping yapmaya teşebbüs etmiş 

sayılır lar .Bu bent kapsamına girenlere, suçun işlendiği tarihten itibaren en az bir 

, en fazla iki yıl spor müsabakalar ve faaliyetlerden men cezası verilir. 

c) Yurt içi ve yurt dışı müsabakaları nedeniyle yapılan hazırlık kampları ile 

yurt içi spor müsabakaları öncesi, müsabaka esnasında veya sonrasında yapılan 

kontrol lerde dopingli olduğu tespit edilen sporculara, yarış hayvanlarına ve sorumlularına 

en az iki, en fazla dört yıl müsabaka ve faaliyetlerden men cezası 

verilir. 

d) Daha önce doping ile cezalandırılmış sporcu, yarış hayvan sahibi ve sorumlusu 

tekrar doping suçu (numune vermekten imtina etme dahil) işlediği takdirde 

bunlara suçun işlendiği tarihten itibaren ömür boyu müsabaka ve faaliyetlerden 

men cezası verilir. 

e) Doktorunca daha önce bildirimde bulunulmayan ancak tedavisi için kullanılması 

zorunlu olan ilaçlar nedeniyle dopingli olduğu tespit edilen sporcu, yarış 

hayvan sahibi ve sorumlularına suçun işlendiği tarihten itibaren en az bir ay, en 

fazla bir yıl müsabaka ve faaliyetlerden men cezası verilir. 

87


f) Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce görevlendirilen elemanlar tarafından 

ya pılacak kontrollerde üzerlerinde, kamp veya müsabaka yerlerinde, odalarında 

veya dolaplarında doping maddesi bulunanlara ve görevlilerin aramalarına mani 

olan ve arattırmaktan imtina edenlere en az bir ay ile altı ay arasında müsabaka ve 

faaliyet lerden men cezası veri1ir. 

g) Dopingli oldukları tespit edilen ve haklarında cezai müeyyide uygulanan 

spor cu, yarış hayvanı sahibi ve sorumluları antrenörlük kurslarına kabul edilmez. 

Do pingli sporcunun antrenörü, yarış hayvanı sahibi ve sorumlularının evvelce 

almış oldukları antrenörlük belgesi, serbest giriş kart vb. belgeler iptal edilir. 

Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) ve Dünya AntiDoping Ajansı 

(WADA) ta rafından her yıl ortak yayınlanan, sporcu ve yarış hayvanları tarafından 

kullanımı ya sak olan madde ve yöntemleri kullandığı gerekçesi ile ceza 

almış bulunan sporcu, antrenör ve diğer spor elemanları ile yarış hayvanı sahibi 

ve sorumlularının cezası, bu madde ve yöntemlerin listeden çıkartılması halinde 

kendiliğinden düşer. Liste nin Genel Müdürlüğe tebliğini takibeden en geç 15 

gün içinde cezanın kaldırıldığı ilgililere duyurulur. 

Bu maddede belirtilen doping suçlarından dolayı ceza alan sporcu, antrenör, 

masör, idareci veya yarış atı sahibine verilen cezadan başka ayrıca; 

88 

(a) bendine göre cezalandırılanlara 14.300.00. YTL’ na, 

(b) bendine göre cezalandırılanlara 7.500.00. YTL’ na, 

(c) bendine göre cezalandırılanlara 10.000.00. YTL’ na, 

(d) bendine göre cezalandırılanlara 14.300.00. YTL’ na, 

(e) bendine göre cezalandırılanlara 3.000.00. YTL’ na, 

(f) bendine göre cezalandırılanlara 3.000.00. YTL’ na, 

(g) bendine göre cezalandırılanlara 6.000.00. YTL’ na, 

kadar idari para cezası verilir.(md.48) 

Bir yarışmanın neticesinden faydalanılması mümkün olan teşekkül ve kişilerden 

maddi menfaat temini sureti ile yarışanlar bu suretle yarışanlara maddi menfaat 

adayanlar veya temin veya ita edenler altı aydan iki yıla kadar yarışmalardan 

men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. (md.49) 

Teşekkülünün veya diğer bir teşekkülün sporcusunun menfaat temini veya sair 

sebeplerle yarışmaya katılmasına engel olan ve yarışmaya katılmayanlar üç aydan 

bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile 

cezalandırılırlar.(md.50) 

Teşekküllerde kabul edilen herhangi bir görevin ifasında şeref ve haysiyete spor 

terbiye ve disiplinine veya yazılı tebligata aykırı hareket edenler üç aydan bir yıla


kadar yarışmalardan men veya üç aydan bir yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile 

cezalandırırlar. (md.51) 

Yarışma hazırlıklarında, yarışma esnasında ve spor gezilerinde yöneticilerin talimatlarına 

uymayan kaba, müstehzi hareketlerde bulunan kişi yirmi günden 2 

aya kadar yarışmadan men yada bir aydan alt aya kadar hak mahrumiyeti cezası 

ile cezalandırılır. (md.52) 

Spor gezilerinde disipline aykırı hareketlerde bulunan ve kafilenin huzurunu 

bo zanlar bir aydan üç aya kadar yarışmalardan men veya iki aydan bir yıla kadar 

hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırırlar. (md.53) 

İlgililerce geçerli görülmeyen nedenlerle veya mazeretsiz yarışma hazırlığına 

veya yarışmaya katılmayanlar bir aydan üç aya kadar yarışmadan men veya üç 

aydan bir yıla kadar hak mahrumiyet cezası ile cezalandırılırlar.(md.54) 

Çalışma ve yarışma yerlerinde veya spor gezilerinde kafilenin veya diğer bir teşekkülün 

yöneticisine hakaret eden kişiler üç aydan altı aya kadar yarışmalardan 

men veya üç aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak 

mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. Müessir fiil ile tecavüz birden fazla kişi 

tara fından birlikte işlenirse sürekli hak mahrumiyeti cezası verilir. (md.55) 

Yarışmadan önce, yarışma sırasında veya yarışmadan sonra görevli hakemlere, 

gözlemci, temsilci, saha komiseri ve teşkilat mensuplarına kaba, müstehzi ve küçük 

düşürücü söz sarfeden veya bu kabil hareketlerde bulunanlar yirmi günden 

üç aya kadar yarışmalardan men veya bir aydan üç aya kadar hak mahrumiyeti 

cezası ile cezalandırılırlar.(md.56) 

Yarışma öncesinde, sırasında veya sonrasında görevli hakem, gözlemci, temsilci, 

saha komiseri ve teşkilat mensuplarına söven veya fiilen veya söz ile hakarette 

bulunanlar bir aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak 

mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. (md.57) 

Yarışma öncesinde, sırasında veya sonrasında görevli hakem, gözlemci, temsilci, 

saha komiseri ve teşkilat mensuplarına fiilen tecavüze yeltenen kişi üç aydan 

bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre hak mahrumiyeti cezası ile 

cezalandırılır. Müessir fiil işlemek suretiyle tecavüz eden kişi bir yıldan üç yıla 

kadar yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır. 

Müessir fiil ile tecavüz birden fazla kişi tarafından birlikte işlenirse her 

birine verile cek ceza bir misli arttırılır. (md.58) 

Spor gezisinde, kamp, kongre, konferans ve sair toplantı yerleri ile çalışma ve 

yarışma yerlerinde sporculara spor disiplinine ve terbiyesine aykırı harekette bulunanlar 

ihtar cezası ile cezalandırılır. İhtar cezası gerektiren çeşitli eylemi birlikte 

işleyenler, bir ay yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası 

ile cezalandırılırlar. (md.59) 

89


Yarışma hazırlığında, yarışma esnasında veya yarışmadan sonra sporculara hakaret 

edenler bir aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre hak 

mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. (md.60) 

Yarışma öncesinde, sırasında veya sonra sonda diğer bir sporcuya tekme, kafa 

yumruk ve sair surette vuranlar bir aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya 

o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. Sporculara fiilen tecavüze 

yeltenen kişi üç aydan bir yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre 

ile hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır. Müessir fiil işlemek suretiyle tecavüz 

eden kişi bir yıldan üç yıla kadar yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak 

mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır. Yöneticiler ise bir yıldan üç yıla kadar hak 

mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. Müessir fiil ile tecavüz birden fazla kişi 

tarafından birlikte işlenirse her birine verilecek ceza bir misli arttırılır. (md.61) 

Yarışma öncesinde veya yarışma sırasında rakibi her ne sebep ve suretle olursa 

olsun yarışmada kalmaya zorlayan ve yarışma dışı bırakanlar bir yıldan aşağı olmamak 

üzere yarışmalardan men veya o kadar süre ile hak mahrumiyeti cezası ile 

cezalandırırlar.(md.62) 

Yarışmaları teşekkül veya kişi lehine veya aleyhine hileli ve danışıklı yöneten 

ha kemler bir yıldan beş yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılırlar. 

(md.63) 

Yarışmalar teşekkül veya kişi lehine veya aleyhine maddi ve manevi menfaat 

karşılığında yöneten hakemlere sürekli hak mahrumiyeti cezası verilir.(md.64) 

Yarışmaya ait raporu kasten vermeyen veya gerçeğe aykırı rapor düzenleyen 

görevli bir yıldan beş yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır.(md.65) 

Belirtilen süre içinde rapor vermeyen veya yarışmaya ve olaylara ait bilgileri 

nok san bildiren görevliler üç aydan bir yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile 

cezalan dırırlar.(md.66) 

Yarışma yerine mazeretsiz olarak gelmeyen veya yarışmaya geç başlatan veya 

yarışmayı yönetmeyen veya yönetmeliğe aykırı yöneten veya tatil eden hakemler 

ile her ne suretle olursa olsun görevlerini ihmal ve suistimal eden, teşkilatça yarışmada 

görevlendirilen kişiler altı aydan üç yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile 

cezalandırılırlar. (md.67) 

Yarışma yerinde, yarışmadan önce, yarışma sırasında veya yarışmadan sonra 

yarışmada görevli olanlara veya yarışmaya katılan teşekkülün yöneticilerine veya 

sporculara veya seyircilere kaba ve uygunsuz hareketlerde bulunan hakemler ile 

teşkilatça yarışmada görevlendirilen kişiler bir aydan alt aya kadar hak mahrumiyeti 


Yarışma yerinde, yarışma öncesinde, sırasında veya sonrasında teşekkülün yöneticilerine 

ve sporculara ve seyircilere kaba ve uygunsuz hareket eden hakemler 

90


ile görevli kişiler iki aydan bir yıla kadar hak mahrumiyeti ceza ile cezalandırılırlar. 

Aynı hallerde fiilen tecavüze yeltenen görevli alt aydan iki yıla kadar, müessir 

fiil işlemek suretiyle tecavüz edenler bir yıldan üç yıla kadar hak mahrumiyeti 


Kaçakçılık veya yüz kızartıcı suçlar veya adabı umumiye aleyhinde suçlardan 

mahkum olanlarla, genel olarak ağır hapis veya kasıtsız suçlar dışında bir yıldan 

fazla hapis cezası ile hükümlü olanlar üç yıldan beş yıla kadar hak mahrumiyeti 

cezası ile cezalandırılırlar. Bu Yönetmelik kapsamına giren sporcular, hakemler, 

antrenörler, yöneticiler ve diğer görevli kişilerin, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 

ve kanunlarının açıkça suç saydığı Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü 

ve Cumhuriyetin niteliklerinden herhangi birini değiştirme veya ortadan 

kaldırma amaçlarına yönelik faaliyetlerinden dolayı hakkında Cumhuriyet Başsavcılığınca 

soruşturma başlatılması durumunda süreli hak mahrumiyeti cezası 

verilir. Bu fa aliyetlerinden mahkumiyetleri durumunda ise sürekli hak mahrumiyeti 

cezası ve rilir. Ancak; buYönetmelik kapsamında ceza kurullarına sevk edilenler 

hakkında, cumhuriyet savcılığınca ayrıca tahkikat veya kamu davası açılması 

halinde, ceza kurullarınca tahkikat veya ceza davası sonucu beklenmeksizin 

dosyanın kendilerine intikal ettiği tarihten itibaren en geç kırkbeş gün içerisinde 

karar verilir. 

FUTBOL DİSİPLİN TALİMATI 

Disiplin cezaları, ihtar, para cezası, müsabakadan men, hak mahrumiyeti, saha 

kapatma, müsabakayı seyircisiz oynama, puan indirme, küme düşürme ve tescil 

iptali, cezalarından ibarettir. 

Disiplin İhlalleri 

Madde 29 – Sportmenliğe Aykırı Hareket 

Madde 30 – Takım Halinde Sportmenliğe Aykırı Hareket 

Madde 30/a –Oyuncu Kriterlerine Uymama 

Madde 31 – Hakaret 

Madde 32 – Kural Dışı Hareketler 

Madde 33 – Saldırı 

Madde 34 –Kavga 

Madde 35 – Talimatlara Aykırı Hareket 

Madde 36 – Belgelerin Haksız Kullanımı 

Madde 37 – Sahtecilik 

Madde 38 – Ceza Süresini Beklememek 

91


92 

Madde 39 – Milli Müsabakaya Katılmamak 

Madde 40 – Saha Olayları 

Madde 41 – Çirkin ve Kötü Tezahürat 

Madde 42 – Yayın Hazırlıklarının ya da Yayının Kısıtlanması veya Engellenmesi 

Madde 43– Tanıklıktan Kaçınmak 

Madde 44 – Müsabaka Sonucunu Etkileme 

Madde 45 – Bahis 

Madde 46 – Müsabakaya Katılmamak 

Madde 47 Görevi İhmal ve Kötüye Kullanma 

Madde 48 Hükümlülük 

Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten 

işlenen bir suçtan dolayı iki yıldan fazla bir süre ile hapis cezasına ya da Devletin 

güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, 

milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, 

irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli 

iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan 

mal varlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ile hükümlü olanlar sürekli 

hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır. 

Madde 49 – Doping. 

Biraz önce bazı konuşmacılar şöyle bir ifade kullandılar, acaba sporunda bir 

hukuk var mıdır? Sporun kendine özgü hukuku var mıdır, yok mudur? Yasama 

erki eğer bu yetkisini bir şekilde başka kurumlara devrediyorsa demek ki o kurumların 

da kendine özgü ve kendi özgür ifadeleriyle kendi dinamik yapıları içerisinde 

bu hareketi uygulayabiliyorlarsa burada o statüdeki insanların kendisine 

özgü bir hu kuku olduğunu kabul etmek gerekir. Uygulama bakıldığında spora 

özgü kanunlar, yönetmelikler talimatlar, ana statülerin bulunduğunu söyleyebiliriz. 

Ayrıca bu sektö rün kendisine özgü bir yargılama sisteminin varlığını da görmemezlikten 

gelemeyiz. Sporda Disiplin hukukunun diğer sektörlerden bir farkı 

da şuradan kaynaklanıyor, 1988 yılına kadar Türkiye’deki spor sektörü sadece ve 

sadece Gençlik Spor Genel Müdürlüğü tarafından yürütülüyordu. Dolayısıyla 

futbol dahil olmak üzere disiplin ihlali diye nitelendirilen eylemler ve bunlara 

verilecek cezalar hükümetleri, yani kuv vetler erkini temsilen Gençlik Spor Genel 

Müdürlüğü yetkilileri tarafından belirleni yor, yürütüyordu. 1988 yılında Türkiye 

Futbol Federasyonunun Genel Müdürlükten ayrılmasıyla, yani 3461 sayılı Kanunla 

disiplin eylemlerini, ihlallerini belirleme yet kisi Türkiye Futbol Federasyonu 

Genel Kuruluna verildi. Buradan nasıl bir sonuç çıkarılabilir. Şu sonuçlara


varmak lazım, daha önce kamu tarafından yönetilen spor da disiplin hareketlerine 

verilen disiplin cezalarına karşı yargıya başvurulmakta idi Anayasanın “idarenin 

hiçbir iş ve eylemi yargı denetimi içinde tutulamaz” hükmüne rağmen 1988 yılında 

3461 sayılı Kanunla Türkiye Futbol Federasyonunun profes yonel futbola 

ilişkin disiplin işlemleri yargı denetiminin dışına çıkarılmış oldu. Baş ka bir ifade 

ile sportif eylemlerden dolayı kişiye verilecek disiplin cezalarına karşı yargı mercilerine 

başvurma yerine “Tahkim Kurulu”na başvuru yolu benimsendi. Daha 

sonra 3813 sayılı Kanunla amatör kısmı da buna dahil edildi. 2004 yılında işe, 

54 spor federasyonu, bugün yapılan Merkez Danışma Kurulu Toplantısında iki 

federasyon daha özerk oldu. Böylelikle 56 federasyonun iş ve işlemlerinin yargı 

denetiminin dışına çıkarıldığını söylemek mümkündür. 

Diğer bir husus ise; Bu sektörün kamu idaresi tarafından yürütüldüğü 

dönemler de, (halen bazı spor branşlarındaki sportif faaliyetler özerk olmayan 

federasyonlar ca yürütülmektedir.) Ceza verme yetkisine haiz olan kişiler önceden 

belirleniyordu. Bunlar kimlerdir? Ceza kurulları, Gençlik Spor Genel Müdürlüğü 

açısından söylüyo rum, il ve ilçe ceza kurulları, merkez ceza kurulu, genel müdürlük 

ceza kuruludur. 

Özerk federasyonlarda ise özerk federasyon yönetim kurulu tarafından önceden 

belirlenen; saha içi olaylarıyla hakem, bazı federasyonlar için spor komiseri 

veya temyiz kurulu diye tabir edilen bir kurul, ceza kurulları ve itiraz merci olarak 

Tahkim Kurulu,Futbol Federasyonu için de arkadaşımız izah etti, ona tekrar girmenin 

bir ge reği yok. Şu sonuca varmak mümkündür? Spor sektöründeki disiplin 

işlemlerinden dolayı yargıya başvurmak tamamen kapanmıştır. Konuşmacılar 

savunmayla ilgili, delillerin toplanmasıyla ilgili olarak detaylı bilgi verecekleri için 

ben sadece özerk federasyonlarla, Türkiye Futbol Federasyonunun arasında gerek 

disiplin kurullarının oluşumu, gerekse kurulların yetki aldıkları merciiler ve 

uluslararası federasyonla rın kurallarına uyma konusunda, tüm federasyonlarda 

önemli ölçüde benzerlikler bulunduğunu söylemekle yetineyim. Yalnızca şunu 

belirtmeden geçemeyeceğim. Türkiye Futbol Federasyonunun Disiplin Talimatında 

belirlenen eylemlerden dola yı ceza verilebilmesi için o eylemin mutlaka 

kasıt veya taksirle işlenmiş olması şartı aranmaktadır. Oysa Gençlik Spor Genel 

Müdürlüğünün Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliğinde “kasıt” unsuru 

suça verilen cezayı arttıran bir unsurdur. Bu iki düzenleyici işlem arasında, yani 

Federasyonun Talimatıyla Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün ceza yönetmeliği 

arasında bir farklılık vardır. Bakabildiğim kadarıyla 3289 sayılı Kanuna istinaden 

özerk olan federasyonların hemen hepsinde “kasıt unsuru” disiplin ihlallerine verilen 

cezanın arttırılmasına yönelik bir husus olarak gö rülmektedir. 

Sevgili arkadaşlar; Disiplinsizlik hareketlerine ceza verilmesi ne faydası var? 

diye sorulabilir. Ceza hukukunda beklenen fayda neyse disiplin hukukunda da 

aynı faydayı beklemek mümkündür. Ancak ceza hukukunda beklenen faydayla 

disiplin hukukunda beklenen fayda zaman zaman örtüşmeyebilir. Disiplin huku 

93


kundaki fay danın bir sportif faaliyetin sportif, ekonomik ve toplumsal anlamda 

en iyi şekilde so nuçlandırılmasıdır. Ceza hukukunda aynı eylemden dolayı sonuç 

itibarıyla bir ceza verilmesini gerektirmeyebilir, ancak disiplin hukukunda ise bir 

disiplin ihlalinden dolayı ceza verilmesi her zaman için olasıdır. 

Disiplin olaylarının meydana geliş şekline baktığımız zaman saha içi olaylar, 

saha dışında veyahut saha içinde meydana gelip de saha dışında devam eden olaylardır. 

Saha içindeki olayları biraz önce söylediğim gibi ceza verme yetkisi olan 

hakem, spor komiseri, bazı spor federasyonlarında özellikle otomobil sporlarında 

temyiz kurulu diye bir kurul bu tip eylemleri değerlendirir. Saha içindeki disiplin 

eylemler nedeniyle sporcunun hiçbir şekilde savunma hakkı yoktur. Yani 

savunma verme ko nusunda fiilen ve hukuken öyle bir imkân da yoktur. Hakem 

bir olayı görür, kafasında canlandırır. Kurallar kendisinden nasıl bir harekette 

bulunması gerekliği isteniyorsa ona göre “sarı kart” veya “kırmızı kart”göstererek 

sporcuyu uyarır veya sporcuyu direkt oyundan çıkartır. Bu eylemlerin takibinde 

olayın disiplin kurullarına sevkinden itibaren disiplin kurulları olayla ilgili bilgi 

ve belgeleri toplama, tanık beyanları, ha kem, gözlemci raporları, kişinin kendi 

beyanı (savunması) veyahut da bu raporlar üzerinde gerekirse bilirkişi incelemesi 

dahi yaptırabiliyor. Diğer bir husus da, tıpkı ceza yargılaması gibidisiplin hukukunda 

olaya maruz kalan kişinin yani disiplin ceza sına muhatap olan kişinin 

avukat bulundurma hakkının bulunduğunu söyleyebiliriz. 

Sporda disiplin eylemler nasıl gündeme gelir? “Bu bir disiplin ihlalidir” tabir 

edilen eylemlerin Gençlik Spor Genel Müdürlüğüne veyahut da ilgili federasyona 

ihbarla, şikayetle veyahut da hakemlerin raporlarının ilgili kuruma gelmesiyle disiplin 

işlemleri başlatılır. Bu işlemi başlatmaya yetkili merciler, özerk federasyonlarda 

Spordan Sorumlu Bakan, federasyon başkanı veya yetkilendirilmiş kişi veya 

kurullardır. Gençlik Spor Genel Müdürlüğüne bağlı federasyonlarda Genel Müdür, 

Türkiye Futbol Federasyonunda Türkiye Futbol Federasyonu başkanı. Bu 

eylemleri tahkikle görevli olanlar, disiplin kurulları, ilgili kurumların müfettişleri 

veya federas yonlarca görevlendirilen kişiler olduğunu söylemek mümkündür. 

Deliller konusuna tekrar girmeye gerek yok, arkadaşımız zaten yeterince anlattı. 

Bir de şunu söyleye biliriz, il müdürlerinin ceza verme veya ilgili disiplin kurullarına 

sevk etme yetkileri nin bulunduğunu, Türkiye Futbol Federasyonunda bölge 

müdürlerinin ceza verme yetkilerinin bulunduğunu belirtelim, Beni dinlediğiniz 

için hepinize teşekkür ederim. 

Av. ŞAHAP İNCE- Biz de Zübeyr Aydın’a çok teşekkür ediyoruz. Şimdi Sayın 

Meslektaşımız Coşkun Dere’ye söz vereceğim. Açmak bakımından da bu disiplin 

mevzuatı yasal denetimin dışında olduğuna göre uluslararası hukuk kuruluşlarının 

koyduğu, delil toplama anlamında koyduğu hususlara uymak zorunda olup 

olma dığımız, ilgili kurulların, ilgili federasyonların ben şu delilleri kabul etmem 

deme hakkının olup olmadığıyla ilgili de girerseniz savunma hakkı bakımından 

önemli olacaktır. Teşekkür ederim. 

94


Av. COŞKUN DERE- Sayın Başkanım; teşekkür ederim. Öncelikle bugünün 

son konuşmacısı olmak gibi bir dezavantajım var, bunun farkındayım. Vakit daraldı, 

sizler de yoruldunuz, çok kısa, toparlayıcı bir konuşma yapmaya çalışacağım, 

ama başlamadan evvel Ankara Barosunun değerli Başkanı ve Spor Hukuku 

Komisyonu nun Saygıdeğer Başkan ve üyelerine, bu toplantının gerçekleşmesi 

için çalışan ve sizlerle bizi buluşturan herkese çok teşekkür ederim. 

Öğleden sonraki ilk oturumdan itibaren sporun bazı özelliklerinden bahsedildi, 

kuşkusuz bana göre en temel özelliği sporun evrenselliği. Çünkü spor yoluyla 

geniş kitlelerin bir araya gelmesi ve ilişki kurmaları söz konusu, onun ötesinde 

uluslararası bir faaliyet. Devletlerin tanıtımı, devletlerarası ilişkiler, hatta diplomasiye 

varıncaya kadar her şeyi etkileyen bir faaliyet halini aldı. Onun dışında 

küresel sermayenin ge tirmiş olduğu kaynaklar, birtakım olanaklar sayesinde de 

spor bugün, daha önceki konuşmacıların da bir kısmının ifade ettiği gibi, bir 

endüstri halini aldı ve bu hali almasından dolayı da artık sporda disiplin hukuku 

sadece yerel mevzuatın veya ulu sal mevzuatın çok ötesinde, uluslararası bir hal 

kazanmak zorunda. Bu bağlamda toplantımızın başlığı da spor hukuku olduğu 

için aynı şey, bu bütün söylediğim şey ler, spor hukuku için de geçerli ve artık spor 

hukukunun, bunu bir temenni olarak söylüyorum, hukuk fakültelerimizde bağımsız 

kürsüler halinde örgütlenmesi ve o şekilde yoluna devam etmesi yolundaki 

dileğimi de bu vesileyle aktarmış olayım. 

Efendim, şimdi bildiğiniz gibi, az önce de söylediğim gibi, günlük yaşamın 

bir parçası olmaktan çıktı artık spor ve uluslararası bir hal kazandı. Özellikle, 

eğer mes leğiniz sporsa, bundan kastım sporcu veya idareciyseniz, bu kişilerin artık 

spora olan ilgileri daha farklı bir hal aldı, yönelimleri giderek arttı. Dolayısıyla 

bu alanda çalışan kişilerin veya bu alanda görev yapan kişilerin disipline 

edilmesi, sporcudan başlayarak, yöneticiler, medya mensupları, belki hatta spor 

ekonomisiyle ilgilenen kişiler de dahil olmak üzere tabii ki yazılı mevzuatıyla, 

yargısal kararlarıyla mü şahhas hale gelmiş bir hukuku zorunlu hale getiriyor. Sayın 

Başkanımın sorusuna hemen şöyle cevap vereyim, öncelikle şunu belirtmek 

lazım, evrensel bir nitelikte olması gerekir dedik spor hukukunun, aynı şey disiplin 

ihlallerinde uygulanacak yaptırımlar için de geçerli. Bugün sporda şiddet ya 

da doping kavramına baktığımız takdirde; Türkiye’nin, örneğin sporda şiddete 

dair veya dopinge ilişkin bir konuda, önüne gelen bir dosyada farklı karar verme 

lüksünün olmadığını görüyoruz. Çünkü bu şekilde bir federasyon, bir spor dalında 

faaliyet göstermeye karar veriyorsa, o federasyonun uluslararası federasyona 

yaptığı bir taahhüt var. Başvurusuyla bir likte uluslararası mevzuata uyacağına dair 

federasyonun yaptığı bir taahhüt var. Dolayısıyla burada uluslararası federasyonun 

koyduğu kurallar derhal uygulanmak zorunda ve siz bunu uygulamadığınız 

takdirde veya eksik uyguladığınız, yanlış uy guladığınız takdirde gerekirse uluslararası 

faaliyetlerinizin askıya alınması dahi gün deme gelebiliyor. 

Bununla birlikte, dediğim gibi, artık kitlesel bir hal aldı spor, ben özellikle fut 

95


bol deyiminden kaçınmaya çalışıyorum. Sebebi de şu, sadece spor deyince futbol 

an laşıldığında hep futbol mantığıyla birtakım şeyler anlatılmaya çalışılıyor. Bunu 

bir takım devlet büyüklerimiz dahi maalesef uyguluyor, ama hukukçu olduğumuz 

için genel konuşmak zorundayız, o yüzden spor terimini kullanmaya gayret edeceğim. 

Özellikle bugün futbolda, zorunlu olarak şu anda futbolu tarif etmek zorundayım, 

ulaşılan rakamlar ve boyutlar düşünüldüğünde disiplin yaptırımların 

önemini de, örneğin bir saha kapatma veya bir seyircisiz oynatma gibi ya da tarafsız 

bir sahaya gitme gibi işlemlerde kulüplerin hasılat kaybının olacağı herhalde 

takdirinizdedir. Onun dışında Sayın Doçent Doktor Ümit Kocasakal’ın sorduğu 

bir soru vardı, bize bıraktı herhalde onun cevabını. Kendisine naçizane görüşümü 

arz etmek isterim, sorunuzun cevabı evet, yani bir eylem hem ceza hukuku hem 

de disiplin hukukunu ilgilendiriyorsa iki kategoriden beklenen fayda ve amaç 

farklı olacağından ötürü eylemin ceza hukuku anlamında yaptırıma bağlanmasının 

yanında aynı zamanda disiplin hukukuna göre de yaptırıma bağlanması 

mümkün. Devlet Memurları Ka nunundan örnek verecek olursak, bir memurun 

yüz kızartıcı bir suç işlemesi ha linde eğer eylemi hapis cezasını gerektiriyorsa Ceza 

Kanununa göre karşılığı oysa, örneğin zimmet suçuna göre hapis cezasını gerektiriyorsa 

oradan bir ceza alıyor, ama onun dışında Devlet Memurları Kanunu 125. 

maddeye göre de Devlet me murluğundan çıkarma cezası, yani disiplin cezası oluyor. 

Böylelikle onu da kabul buyurursanız cevaplamış olayım. 

96 

SALONDAN- … 

Av. COŞKUN DERE- Evet, mutlaka, işte şöyle Hocam; arz edeyim müsaade 

ederseniz, bence mecbursunuz, şu anlamda, zannediyorum Fehim Hocam söyledi, 

ihtiyaçlar kural yaratıyor diye, bir de disiplin hukukuyla tabii ki Ceza Kanununun 

amaçları çok farklı. Disiplin hukukunda daha çok iç işleyişe dair birtakım 

yaptırımlar ve suçlar öngörülmüş veya eylemler öngörülmüş, ama Ceza Kanunu 

daha makro boyutta bir düzen ifade ediyor. Dolayısıyla hem zorunluluk, hem 

de ihtiyaçlar çerçe vesinde böyle bir çözümün bize doğru gibi geldiğini belirtmek 

isterim. 

Spor müsabakalarında disiplin ihlali teşkil eden olaylara kısaca baktığımızda, 

talimatlara aykırı hareket olarak nitelendirilen müsabakaların organizasyonuna ve 

düzenine ilişkin disiplin ihlalleri, sportmenliğe ve oyun kurallarına aykırı olarak 

nite lendirilen disiplin ihlalleri, saha ve seyirci olayları şeklinde gerçekleşen disiplin 

ih lalleri olarak bunları belirtmek mümkün. Şimdi burada tabii sporda disiplin 

deyince aslında bizim elimizde çok önemli ve aslında tek bir şey var, o da hakem. 

Çünkü kural olarak müsabaka anındaki eylemler disiplin hukukunun, spor disiplini 

hukuku nun konusunu oluşturuyor ve hakem cezalandırdıktan sonra aslında 

iş bitiyor gibi bir şey var, ama tabii ki bu böyle değil, bunun aşkın boyutları var. 

Bir sürü mevzuat, kodifiye edilmiş yazılı kural var ve bu çerçevede oluşturulmuş 

kurullar var, ama arz etmeye çalıştığım şu, hakem gerçekten çok önemli bir unsur. 

Çünkü hangi kurul hangi cezayı verirse versin mutlaka bir yerlere başvuru hakkı


var, bir tek tahkim kurulları açısından Başkanım da belirtti, yargısal denetleme 

söz konusu değil, bir de hakemler açısından maalesef hiçbir denetleme söz konusu 

değil. Sadece Fut bol Disiplin Kurulunun da Profesyonel Futbol Disiplin 

Kurulunun bazı kararlarında olduğu şekilde yargısal müdahaleler olsa da hakemin 

verdiği karar kural olarak değiştirilemiyor arkadaşlar, maalesef hâkimlerden 

daha ayrıcalıklı bir zümre. Niye maalesef? Şimdi onu isterseniz şöyle açıklayayım, 

yani lafın gelişine çıkan bir şey değildi aslında. Yapmak zorundasınız, bu da bir 

zorunluluk, yani hakemin kararını irdelemeye kalktığınızda zaten maç süresinin 

belki kat kat daha fazla o irdeleme süreceği için o maalesef o anlamda çıkan bir 

maalesef. 

Şimdi son olarak şunu söylemek lazım, spor hukukunda önemli olan bir husus 

var, görevli disiplin organları tarafından yürütülen soruşturmalar kısa sürede 

so nuçlandırılmak zorunda. Çünkü spor dinamik bir olgu, doğasında bir dinamizm 

var, dolayısıyla, Talay Beyin az önce eleştirdiği sürenin 48 saate indirilmesi 

değişiklik liği, belki bu mantıkla yapılmış olabilir, futbolun düzenlemesini bilemiyorum, 

ama sonuçta hızlı olmak zorundasınız. Ancak en önemli şey yargılamada 

adil olmanız, eski bir yargı mensubu olarak hem hızlı hem de adil olmanın ne 

kadar zor olduğunu bilen bir insanım, ama futbolun doğası gereği maalesef böyle 

bir sorun var ve bunu bu şekilde yapmak zorundasınız. Nitekim uluslararası veya 

ulusal karşılaşmalarda hemen akabinde, belki 72 saat içerisinde kararın verilip 

infaz edildiği de bir vakadır. Şimdi daha önce biz 50 dakika gibi konuşmuştuk, o 

yüzden çok yeri atlamak zo runda kalıyorum, kopuk olabilir konuşmalarım, onun 

için lütfen kusura bakmayın, mümkün olduğu kadar kısaltmaya çalışacağım. 

Tek vurgulamak istediğim şu, 2004 yılında spor federasyonlarının Genel 

Müdür lüğümüz bünyesinden çıkarılıp özerklik kazandırılmasının önemli bir sonucu 

var, bu da Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu ve Tahkim 

Kurulunda bizim açımızdan önemli olan hususlara, özellikle savunmayı ilgilendiren 

hususlara kısaca bir bakarak son süremi de kullanmak istiyorum. Tahkim 

kurulu öncelikle yedi kişi ve yedi kişinin beşi mutlaka hukukçu olmak zorunda, 

diğer iki kişinin de kariyer sahibi kişiler arasından görevlendirilmesi söz konusu. 

Bir bağımsızlıkları var, istifa etmedikçe veya çekilmiş sayılmadıkça yerlerine yenisi 

görevlendirilemez. Tahkim kurulunun görevleri, federasyonla kulüpler, sporcular, 

hakemler, teknik direktör ler ve antrenörler arasındaki ihtilafları, kulüplerle teknik 

direktörler, antrenörler ve sporcular arasındaki sorunları, kulüplerle kulüpler 

arasında çıkacak anlaşmazlık ları, federasyonca verilecek kararlarla, ceza ve disiplin 

kurulu kararlarını ilgililerin itirazı üzerine genel müdürlükle federasyonlar ve 

federasyonların kendi aralarında çıkacak ihtilaflar hakkında tahkim kurulunca 

belirlenecek bir üyenin başkanlığında genel müdürlük ve özerk federasyon temsilcilerinin 

katılımıyla oluşturulacak komis yon kararlarını itiraz üzerine, özerk 

federasyon başkanıyla yönetim kurulu üyelerinin spor ahlakına ve disipline aykırı 

davranışları nedeniyle haklarında yaptırılacak ince leme ve soruşturma sonucu 

tanzim edilen raporlarda teklif edilen cezaları inceleye rek sonuçlandırıyor, görev 

97


leri kısaca bunlar. Başvuru dilekçeyle yapılıyor, postayla da iadeli taahhütlü olmak 

kaydıyla avukat arkadaşlarımızın başvuru yapmak şansı var. Burada önemli olan 

dilekçede hukuki ve maddi sebepler, dayanılan deliller ve taleplerin yer alması, 

belge asılları ve örneklerinin eklenmesi ve süremiz de burada yönetim kurulu 

kararıyla verilen ceza kararının yazılı bildiriminden itibaren 10 gün. 

Şunu hemen kabaca söylemek lazım arkadaşlar; spor yargılamasında benim 

gözlemlediğim, kendi fikrim olarak söylüyorum, yanlış olabilir, hukuk usulü, 

ceza usulü ve idari yargılama usulü ve ağırlıkla İdari Yargılama Usulü Kanununa 

paralel düzenlemeler getirilmiş, o şekilde yargılama ve uygulamalar gerçekleştiriliyor. 

Onun dışında cevap vermek istediğinizde avukat olarak gene bir 10 günlük 

süreniz var ve burada önemli olan husus karar verildikten sonra derhal yerine 

getiriliyor, kurula başvuru icra ve infazı durdurmuyor. Bence burası da savunma 

açısından önemli bir husus. 15 yakın kararı getirmiştim, ama onları irdelemek 

şansımız maalesef ol mayacak. Son olarak söylemek istediğim Sayın Profesör Doktor 

Dieter Rössner’in doping ve şike gibi, belki şike demedi, ama doping dediğini 

çok net hatırlıyorum, doping gibi suçların âdeta organize suçmuşçasına devlet 

tarafından takibi ya da spor teşkilatlarına böyle bir yardım sağlanması gibi bir 

beyanı olmuştu. Basından izlediğim kadarıyla, bu tamamen basından aldığım bir 

bilgi arkadaşlar, gayrı resmi söylüyorum, şu anda ülkemizde de doping dedektifleri 

adı altında basının lanse et tiği bir grup görevliden bahsedilmeye başlandı. Yani 

artık ülkemizde de doping suç ları basit bir sportif suç olmanın ötesinde devletin 

organlarınca âdeta takip edilecek ve onunla ilgili bütün maddi ve somut delillerin 

toplanması yoluna gidilecek. Bu da işte bence spor hukukunun geldiği aşamayı 

belirtmek açısından önemli bir örnek. Beni sabırla, dikkatle dinlediğiniz için çok 

teşekkür ediyorum, sağ olun. 

98 

SPORDA DİSİPLİN HUKUKU, DELİL ve SAVUNMA HAKKI 

Av. Coşkun DERE 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

Hukuk Müşavirliği 

Küreselleşme olgusu, yeni ihtiyaçlara bağlı olarak yeni hukuk dallarının oluşturulmasını 

ve öğretilmesini gerekli kılmaktadır. Öğretim programlarında klasik 

zorun lu derslerin yanında, yeni hukuk dalları seçimlik dersler olarak yer almalıdır. 

Spor, çok yönlü etkileri olan toplumsal bir kurum haline gelmiş ve günlük 

hayatın vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Bu niteliğiyle, gerek sporcu veya idareci 

olarak sporu bir meslek olarak yürüten kişilerin, gerekse medya, ekonomistler ve 

hukuk çuların spora ilgi ve yönelimi giderek artmaktadır. 

Hukukta bir alanın bağımsız bir disiplin haline gelmesindeki en önemli


dinamik lerden birisi de yargı kararlarıdır. Bu bağlamda, ulusal ve uluslararası spor 

fede rasyonlarının disiplin ve tahkim kurullarında verdikleri yargı kararlarının 

sporcuların kariyerleri ve yaşamları üzerindeki önemli etkileri yanında, esas incelenmesi 

gere ken materyal, bu alandaki özgün üst yargı organlarının içtihatlarıdır. 

3289 sayılı Kanunla Başbakanlığa bağlı olarak kurulan Gençlik ve Spor Genel 

Mü dürlüğü, özel bütçeli ve tüzel kişiliği haiz bir kamu kurumudur. 5105 sayılı 

Kanunla, 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri 

Hakkında Kanuna eklenen ek 9 uncu madde ile federasyonlara, talepte bulunmaları 

halinde faal sporcu ve kulüp sayısı, spor dalının ülkemizde veya dünyadaki 

yaygınlığı ve gelişme potansiyeli ile gelirlerinin giderlerini karşılayabilme 

yeterliliği, spor dalının olimpik olup olmaması, federasyon veya bağlı kulüplerin 

tesis durumu gibi kriter ler dikkate alınarak, Merkez Danışma Kurulunun uygun 

görüşü, Genel Müdürlüğün bağlı olduğu Bakanın teklifi ve Başbakanın onayı ile 

idarî ve malî özerklik verilebile ceği öngörülmüştür. Bu şekilde Gençlik ve Spor 

Genel Müdürlüğü bünyesinde ana hizmet birimi olarak görev ifa eden 54 spor 

federasyonu özerk hale gelmiştir. Halen Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesindeki 

3 federasyonun özerklik çalışmaları devam etmektedir. 

3289 sayılı Kanunla getirilen spor federasyonlarının özerkliğinin en önemli 

un surlarından bir tanesi de Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kuruludur. 

Tah kim Kurulu, özerk federasyonların ceza veya disiplin kurullarınca verilen 

kararlarına karşı itiraz mercii olduğu gibi, bazı uyuşmazlıklara da ilk derece mercii 

olarak bak maktadır. Tahkim Kurulu tarafından gerek ilk derece mercii olarak, 

gerekse itiraz üzerine bakılan işlerde verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı 

herhangi bir temyiz veya itiraz usulü bulunmamaktadır. 

Tahkim Kurulu verdiği kararlar ile Türk sporuna ve bu alanda faaliyette bulunan 

kişi ve kurumlara da yön vermekte, spor hukukunda içtihat oluşturmaktadır. 

GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TAHKİM KURULU 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu 3289 sayılı Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun ek 9.maddesi 

ile ku rulmuştur. Özerk federasyonlarının ceza veya disiplin kurullarınca verilen 

kararlara karşı Genel Müdürlük bünyesinde oluşturulacak Tahkim Kuruluna 

itiraz edilebilir. 

Tahkim Kurulu yedi asıl ve yedi yedek üyeden oluşur. Üyelerin beşinin hukukçu, 

ikisinin ise spor alanında bilimsel çalışmalar yapmış veya sporda idareci, 

teknik adam ve benzeri görevlerde bulunmuş kariyer sahibi kişiler olmaları şarttır. 

Üyeler Genel Müdürün teklifi ve spordan sorumlu Bakanın onayı ile dört yıl için 

görev lendirilir. Hâkim ve savcılar ile bu meslekten sayılanlar hâkimlik teminatı 

esasları gözetilerek ve yetkili kurulların onayı alınmak suretiyle Tahkim Kurulunda 

görev alabilirler. Üyeler kendi aralarından bir başkan seçerler. Tahkim Kurulu 

tarafından verilen kararlar kesindir. 

99


Tahkim Kurulu, federasyon ile kulüpler, sporcular, hakemler, teknik direktör 

ve antrenörler; kulüpler ile teknik direktörler, antrenörler ve sporcular; kulüpler 

ile kulüpler arasında çıkacak ihtilaflarla, federasyonlarca verilecek kararlar ile 

disip lin veya ceza kurulu kararlarını, ilgililerin itirazı üzerine inceleyerek sonuçlandırır. 

Tahkim Kurulu; itiraz üzerine Genel Müdürlük ile federasyonlar ve federasyonların 

birbirleri arasında çıkacak ihtilafları inceleyerek sonuçlandırır. 

Tahkim Kurulu; özerk federasyon başkanı ile yönetim kurulu üyelerinin spor 

ah lakına ve disiplinine aykırı davranışları nedeniyle yapılan başvuruları inceleyerek 

karar verir. 

100 

Tahkim Kurulu, ihtiyaç duyduğu konularda ihtisas birimleri oluşturabilir. 

Tahkim Kurulu üyelerine bir ayda iki toplantıyı geçmemek üzere, görev yapılan 

her gün için uhdesinde kamu görevi bulunanlar bakımından (2000), bulunmayanlar 

bakımından (3000) gösterge rakamının Devlet memuruna uygulanan 

aylık katsa yıyla çarpımı sonucunda bulunulacak miktarı geçmemek üzere huzur 

ücreti ödenir. Bir ayda görev yapılan gün sayısı ikiyi aşması halinde aşan günler 

için huzur ücreti ödenmez. 

Tahkim Kurulunun görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma usul ve esasları ile 

üyelere verilecek huzur ücretinin miktarı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce 

ha zırlanan yönetmelikle belirlenmektedir. 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu Yönetmeliği 28.5.2004 tarih 

ve 25475 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 


TAHKİM KURULU YÖNETMELİĞİ 

Amaç ve Kapsam 

Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, spor federasyonlarının iş ve işleyişleri ile 

ilgili olarak federasyon ile kulüpler, federasyon ile hakemler, federasyon ile teknik 

direktör, antrenör ve idareciler, kulüpler ile oyuncular, kulüpler ile kulüpler arasında 

çıkacak ihtilâflar hakkında federasyon yönetim kurulunca verilecek kararlar 

ile di siplin veya ceza kurulu kararlarını ilgililerin itirazı üzerine inceleyip kesin 

karara bağ lamak üzere Genel Müdürlük bünyesinde kurulan Tahkim Kurulunun 

görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir. 

Dayanak 

Madde 2- Bu Yönetmelik, 21/5/1986 tarihli ve 3289 sayılı Gençlik ve Spor 

Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna, 5105 sayılı 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 

ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile eklenen Ek 9 uncu 

maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar 

Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen; 


Bakan: Genel Müdürlüğün bağlı olduğu Spordan Sorumlu Bakanı, 

Genel Müdürlük: Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünü, 

Genel Müdür: Gençlik ve Spor Genel Müdürünü, 

Tahkim Kurulu: (Değişik:RG10/10/200726669) 21/5/1986 tarihli ve 3289 

sa yılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 

Ek 9 uncu maddesinde belirtilen Genel Müdürlük bünyesinde oluşturulan 

Kurulu, Federasyon: 3289 sayılı Kanunun Ek 9 uncu maddesi hükümlerine göre 

kurula rak tüzel kişilik kazanmış, organları genel kurul tarafından seçimle göreve 

gelen, her türlü kararlarını kendi organları ile alan, bütçesi genel kurul tarafından 

onaylanan ve ibra edilen, özel hukuk hükümlerine tabi, özerk federasyonları, 

Uluslararası Federasyon: Özerk federasyonun bağlı olduğu uluslararası federasyonu, 

ifade eder. 

Kuruluş ve Görevleri 

MADDE 4– Tahkim Kuruluna; beşi hukukçu, ikisi de spor alanında bilimsel 

ça lışmalar yapmış veya sporda idareci, teknik adam ve benzeri görevlerde bulunmuş, 

kariyer sahibi kişiler arasından Genel Müdürün teklifi ve Bakanın onayı ile 

dört yıl süre için yedi asıl ve yedi yedek üye görevlendirilir. 

Hakim ve savcılar ile bu meslekten sayılanlar hakimlik teminatı esasları 

gözetile rek ve yetkili kurulların onayı alınmak suretiyle Tahkim Kurulu’nda görev 

alabilirler. 

Kurul üyesi seçilebilmek için alanında en az on yıl çalışmış olmak şarttır. 

Üyeler kendi aralarından bir başkan, bir başkan vekili ve bir raportör seçer. 

Tahkim Kurulu, ihtiyaç duyduğu konularda ihtisas birimleri oluşturabilir. İhtisas 

birimleri, ilgili federasyon ve diğer birim temsilcilerinden oluşturulur. İhtisas 

birim leri kendilerine havale edilen konuları verilen süre içerisinde araştırarak 

rapor halin de Kurula sunar. 

Kurul, görevinde bağımsızdır. Üyeler, istifa etmedikçe veya çekilmiş sayılmadıkça, 

yerlerine yenisi görevlendirilemez. 

Herhangi bir nedenle boşalan asıl üyeliğe, Kanundaki esasa bağlı kalmak üzere 

yedek üyeler sırasıyla görevlendirilmiş sayılır. 

Eksik kalan yedek üye sayısı, görevlendirilecek yeni üyelerle tamamlanır. Bu 

fıkra uyarınca seçilen yedek üyeler, kalan süre kadar görev yapar. 

101


Özerk federasyonların veya spor kulüplerinin kurullarında görev alanlar ile 

ceza veya disiplin kurullarınca altı aydan fazla ceza alanlar Tahkim Kurulu üyeliği 

yapa mazlar. 

102 

Tahkim Kurulu; 

a) Federasyon ile kulüpler, sporcular, hakemler, teknik direktör ve antrenörler 

arasındaki ihtilafları, 

b) Kulüpler ile teknik direktörler, antrenörler ve sporcular arasındaki sorunları, 

c) Kulüplerle kulüpler arasında çıkacak anlaşmazlıkları, 

ç) Federasyonca verilecek kararlar ile ceza ve disiplin kurulu kararlarını ilgililerin 

itirazı üzerine, 

d) Genel Müdürlük ile federasyonlar ve federasyonların kendi arasında çıkacak 

ihtilaflar hakkında Tahkim Kurulunca belirlenecek bir üyenin başkanlığında Genel 

Müdürlük ve özerk federasyon temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak olan 

komis yon kararlarını itiraz üzerine, 

e) Özerk federasyon başkanı ile yönetim kurulu üyelerinin spor ahlakına ve 

disip linine aykırı davranışları nedeniyle haklarında yaptırılacak inceleme veya 

soruşturma sonucu tanzim edilen raporlarda teklif edilen cezaları inceleyerek sonuçlandırır. 

Toplanma ve Huzur Ücreti 

Madde 5– Kurul, Başkanın veya mazereti halinde Başkan Vekilinin çağrısı 

üzeri ne en az beş üye ile toplanır. Kurulun toplanabilmesi için yeterli asil üyenin 

buluna maması halinde toplantı yedek üyelerin katılımıyla yapılır. 

Başkanın ve Başkan Vekilinin mazereti halinde, Kurula en yaşlı üye başkanlık 

eder. Özür beyan etmeksizin, aralıksız üç oturuma veya bir yıl içinde toplam beş 

oturuma katılmayan asil üyeler çekilmiş sayılır. 

Kararlar, toplantıya katılanların çoğunluğu ile verilir. 

Tahkim kurulu üyelerine bir ayda iki toplantıyı geçmemek üzere, görev yapılan 

her gün için uhdesinde kamu görevi bulunanlar bakımından (2000), bulunmayanlar 

bakımından (3000) gösterge rakamının Devlet memurlarına uygulanan 

aylık katsayı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarı geçmemek üzere huzur 

ücreti ödenir. Bir ayda görev yapılan gün sayısı ikiyi aşması halinde aşan günler 

için huzur ücreti ödenmez. 

Huzur ücretleri ile diğer giderler Genel Müdürlükçe karşılanır. Huzur ücretleri 

ilgili ayı takip eden ilk hafta içinde ödenir. 

Başvuru 

Madde 6– Kurulun görev alanına giren konularda başvurular, ilgili kişiler ile


ku lüp başkanları veya yetkili kılınan idarecileri tarafından, Tahkim Kurulu Başkanlığına 

hitaben yazılmış dilekçeyle yapılır. 

Dilekçeler, doğrudan Kurula verilir. Başvuru dilekçeleri, posta ile de iadeli 

taah hütlü gönderilebilir. 

Tahkim Kurulu Başkanlığı, intikal eden dilekçeleri, dosya kabul defterine takvim 

senesine göre vereceği esas numarası karşılığındaki haneye; davacısı, davalısı, 

da vanın konusu, kararın kabul, ret veya mercii atlaması gibi açıklamalar ile 

kaydeder. Dosya kayıt defterine yapılacak kayıtlardan Tahkim Kurulu Başkanı 

sorumludur. 

Dilekçede; tarafların, varsa vekillerinin adı soyadı veya unvanları, adresleri, 

baş vurunun konusu, maddî ve hukukî sebepleri ile dayanılan deliller ve talepler 

yer alır. 

Ayrıca, ilgili kararların ve belgelerin asılları veya örnekleri dilekçeye eklenir. 

Dilek çe ve ekleri karşı taraf sayısından bir fazla olur. 

Süre 

Madde 7– Kurula başvuru süresi, özerk federasyon yönetim kurulu kararı ile 

disiplin veya cezakurulu kararının yazılı bildiriminden itibaren on gündür. 

Davanın açılma zamanı, dava dilekçesinin Kurula veya postaya verildiği tarihtir. 

Başvuru sahibi, ayrıca başvuru ücretini yatırmak ve makbuzunu dilekçesine eklemek 

zorundadır. Aksi halde bu makbuz ibraz edilinceye kadar dilekçesi işleme 

konmaz. Beş gün içerisinde başvuru ücreti ile diğer giderlerin yatırıldığına ilişkin 

makbuzun ibraz edilmemesi halinde dava açılmamış sayılır. 

İlk İnceleme 

Madde 8– Başvuru dilekçeleri, Kurul evrakına kayıt sırasına göre ve varsa ivedilik 

durumları da dikkate alınarak, Kurul tarafından incelenir. Başkanın uygun 

gör mesi halinde bir üye dosyayı; görev, merci atlanması, ehliyet, menfaat, süre 

aşımı ve esastan inceler ve görüşünü en geç on gün içinde bildirir. 

Başkan, Kurul üyesi olmayan ancak konusunda uzman kişi veya kişileri bilirkişi 

olarak görevlendirebilir. Bilirkişi konu hakkındaki raporunu en geç beş iş günü 

içe risinde Kurula verir. 

Başvuruda biçimsel eksiklikler bulunması halinde, dilekçe, noksanlıkların 

ta mamlanması için iade olunur. Bu işlemi izleyen beş gün içinde gereği yerine 

getiril meyen başvurular reddolunur. 

Kurul, merci atlanması halinde dilekçeyi işlem için ilgili yere gönderir ve başvuru 

sahibine de bildirimde bulunur. 

103


İlk incelemede herhangi bir aykırılık görülmemesi halinde veya biçimsel 

eksiklik lerin giderilmesi üzerine, dilekçe, karşı tarafa ve ihbarı gerekli görülen 

diğer kişilere tebliğ olunur. 

Federasyon disiplin veya ceza kurulu kararlarına karşı yapılan itirazlarda taraf 

teşekkül ettirilmez. 

104 

Cevap 

Madde 9– Karşı taraf, en geç on gün içinde cevap dilekçesini vermek zorundadır. 

Dilekçede, maddî ve hukukî açıklamalar ile deliller ve talepler yer alır ve 

belgeler eklenir. 

Görüşme 

Madde 10– Tamamlanan dosya, varsa üyenin düşüncesi veya bilirkişi raporu 

ile birlikte Kurula sevk edilir. 

Kurul, incelemesini evrak üzerinde yapar. Kurul gerek görürse, bilgi ve belge istenmesine, 

başkaca inceleme işlemlerinin yapılmasına veya kapalı olmak ve dosya 

ile sınırlı kalmak koşuluyla, sözlü açıklamaların dinlenmesine de karar verebilir. 

Görüşmeleri Başkan yönetir ve tartışmaların sonuçlanmasından sonra, soyadı 

sırasına göre oylamaya geçilir. Başkan, oyunu en son verir. 

Karar 

Madde 11– Kurul, sportif faaliyetlere ilişkin iş ve işlemlerde en kısa sürede, 

diğer hususlarda ise, en geç üç ay içerisinde kararını verir. Karar, Başkanın 

görevlendire ceği ve çoğunluğa mensup üye tarafından yazılır ve toplantıya katılanlar 

tarafından imzalanır. Varsa muhalefet şerhleri eklenir. Kararlar gerekçeli 

olur 

Kararın hüküm fıkrası, ilgiliye ve federasyon başkanlığına derhal bildirilir. 

Gerekçeli karar daha sonra tebliğ olunur. 

Kararların Sonucu 

Madde 12– 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri 

Kanu nunun kararların açıklanması, maddî hataların düzeltilmesi veya yargılamanın 

ye nilenmesi hakkındaki hükümleri dışında Kurul kararları kesindir. Bunlara 

karşı idarî mercilere veya yargı yoluna başvurulamaz. 

Ancak; federasyon başkanı ile yönetim, disiplin ve denetleme kurulu üyeleri 

hakkında verilen kararlara karşı ulusal federasyonunun üyesi olduğu uluslararası 

federasyonun mevzuatında yer alması halinde, tarafların Uluslararası Spor Tahkim 

Mahkemesi (CAS)’a başvurma hakları saklıdır.

Kararların Kapsamı 


Madde 13– Kurul, başvuru veya itirazın kısmen veya tamamen kabulüne veya 

reddine ya da başvuru veya itiraz konusu kararın değiştirilerek karara bağlanmasına 

hükmedebilir. 

Kararların Uygulanması 

Madde 14– Tahkim Kurulu kararları, federasyon ve ilgililer tarafından derhal 

ye rine getirilir. 

Kurulun verdiği kararların infazında 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve 

İflas Kanununun 38 inci maddesi hükmü uygulanır. 

Uygulanacak Mevzuat 

Madde 15– Tahkim Kurulu, 3289 sayılı Kanun, Genel Müdürlüğün ilgili 

mevzua tı, federasyonların ve uluslar arası federasyonların kuralları, kanunların 

usule ilişkin hükümleri ile adalet ve nasafet esasları dairesinde karar verir. 

Uygulamanın Durdurulması 

Madde 16– Kurula başvuru icra ve infazı durdurmaz. Ancak; Kurul, fevkalade 

ivedi durumlarda, ilgilinin talepte bulunması koşuluyla, başvuru veya itiraz konusu 

kararda hukuka açıkça aykırılık bulunması halinde ve yargılamanın seyrini 

dikkate alarak, icra veya infazın durdurulmasına karar verebilir. 

Kurul, haklı ve gerektirici nedenlerin bulunması halinde ihtiyati haciz veya 

ihtiyati tedbir kararı verebilir. 

Başvuru Ücreti 

Madde 17– Kurula başvuru ücreti olarak; sporcular için 2000 gösterge, diğer 

başvurularda ise 4000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı 

ile çarpımı sonucu bulunan tutardaki meblağ, kamu bankalarından birinde Genel 

Müdürlüğün emanet hesabına yatırılır. 

Tahkim Kurulu; kararında, başvuru ücreti ile yargılama giderleri ve vekâlet 

ücre tinin kimin üzerinde ve ne miktarda kalacağına hükmeder. İtirazı kabul edilenlerin 

yatırdıkları başvuru ücretleri iade edilir. İtirazın reddi halinde ise yatırılan 

ücretler Genel Müdürlük bütçesine irat kaydedilir. 

Yürürlük 

Madde 18– Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 

Yürütme 

Madde 19– Bu Yönetmelik hükümlerini Gençlik ve Spor Genel Müdürü yürütür. 

105


106 


MERKEZ CEZA KURULU 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Merkez Ceza Kurulu 3289 sayılı Gençlik 

ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 8.maddesinde 

düzenlenen sürekli kurullardan bir tanesidir. 

Merkez Ceza Kurulu, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Amatör Spor Dalları 

Ceza Yönetmeliğindeki yaptırımları uygulamaya yetkili kurullardan bir tanesidir. 

Merkez Ceza Kurulu görevinde bağımsızdır. Görev süresi içinde Kurul fesh edilemez, 

üyeler azil olunamaz. 

Merkez Ceza Kurulu’nun kararları kesindir. Genel Müdür, Merkez Ceza Kurulu 

kararının Genel Müdürlüğe intikalinden başlayarak 10 gün içinde, verilen 

kararın ye niden incelenmesini gerekçelerini belirtmek suretiyle isteyebilir. Yeniden 

inceleme talebi cezanın uygulanmasını durdurmaz. Yeniden inceleme üzerine 

verilen karar hakkında yeni bir talepte bulunulmaz. 

Merkez Ceza Kurulu iki yıl süre ile görev yapmak üzere Ağustos aynın ilk 

haftasında Genel Müdür’ün teklif ve Bakan’ın onayı ile beş yüksekokul mezunu 

kişiden oluşur. 

Seçilecek bu üyelerin spor bilgisi, ihtisas ve tarafsızlığı ile tanınmış olmaları, 

en az üçünün Hukuk Fakültesi mezunu, birinin Genel Müdür tarafından seçilen 

bir Danışma Kurulu üyesi olması ve diğerinin ise Amatör Spor Kulüpleri 

Konfederasyo nunun yüksekokul mezunu üyesinden meydana gelmesi şarttır . 

Merkez Ceza Kurulunun boşalan asil üyeliklere, kuruluş onayındaki sıralamaya 

göre yedek üyeler alınır. Üçten az üyesi kalan Kurul görev süresini ikmal için 

yeni den kurulur. 

İstifa etmek veya istifa etmiş sayılmak sonucu boşalan Başkan, Başkan Vekili ve 

Raportör seçimleri en geç on gün içinde gizli oylama ile yapılır. 

Bakanlığın Genel Müdürlük, merkez ve taşra teşkilatının maaşlı, ücretli, fahri 

mensubu olanlar ve Federasyonlar ile tali kurullarında, teşekküllerde faal görevli 

olanlar Ceza Kurullarında yer alamazlar. Yasaklara riayet etmeyen kurul üyesi istifa 

etmiş sayılır. İhtilaf halinde Genel Müdür’ün verdiği karar uygulanır. 

Merkez Ceza Kurulunun görevleri : Genel Müdürlük Ceza Kurulunun vermiş 

olduğu kararlara karşı yapılan itirazları incelemek ve karara bağlamak; ceza kurullarının 

baş kan ve üyeleri, amatör sporların federasyon başkanları ve üyelerinin 

spor ahlakına ve disiplinine aykırı davranışları nedeniyle haklarında tahkikat yapmak 

ve sonuçlandır mak; uluslararası federasyonlarca düzenlenen müsabakaların 

öncesi ve sonrasında tespit edilen doping suçları nedeniyle sporcu, yarış hayvanı 

ve bunların sorumluları hakkında ilk derece ceza kurulu olarak tahkikat yapmak 

ve karara bağlamaktır.


Merkez Ceza Kurulunun ilk toplantısında gizli oyla bir Başkan, bir Başkan 

Vekili ve bir Raportör seçilir . 

Merkez Ceza Kurulu büro işleri aralıksız devam eder. Başkan bütün iş günlerinde 

sürekli olarak görevlidir. Başkanın izinli, özürlü veya istifa etmesi durumunda 

Baş kan Vekili iş günlerinde Kurul Başkanı’na vekalet eder. 

Merkez Ceza Kurulu konularının kendilerine intikal ettiği tarihi takiben bir 

hafta içerisinde başkanın çağrısı üzerine toplanır . Başkan ve Başkan Vekilinin 

katılmaması durumunda en yaşlı üye kurula baş kanlık yapar. Toplantı gündemi 

Başkan tarafından düzenlenir. Kararlar oy çokluğu ile alınır. Aralıksız üç toplantıya 

izinsiz veya mazeretsiz katılmayan üye, kurul Başkanın yazılı bildirimi üzerine 

atamaya yetkili merciden alınacak onayla istifa etmiş sayılır. 

Ceza Kurulları arasında görev ve yetki uyuşmazlıkları Merkez Ceza Kurulu 

çözer. 


GENEL MÜDÜRLÜK CEZA KURULU 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Genel Müdürlük Ceza Kurulu, 3289 sayı lı 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 

8.maddesinde düzenlenen sürekli kurullardan bir tanesidir 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliğinde 

be lirtilen yaptırımları uygulamaya yetkili kurullarından bir tanesidir. 

Genel Müdürlük Ceza Kurulu görevinde bağımsızdır. Görev süresi içinde Kurul 

fesh edilemez, üyeler azil olunamaz. 

İki yıl süre ile görev yapmak üzere Ağustos ayının ilk haftasında Genel Müdürün 

teklifi ve ilgili Bakanın onayı ile en az ikisi hukukçu, yüksekokul mezunu beş 

asıl ve iki yüksekokul mezunu yedek üyeden teşekkül eder. 

Genel Müdürlük Ceza Kurulundan boşalan asıl üyeliklere, kuruluş onayındaki 

sı ralamaya göre yedek üyeler alınır .Üçten az üyesi kalan Ceza Kurulu görev süresini 

ikmal için yeniden kurulur. 



Bakanlığın Genel Müdürlük, merkez ve taşra teşkilatının maaşlı ücretli fahri 

men subu olanlar ve Federasyonlar ile tali kurullarında, teşekküllerde faal görevli 


etmiş sayılır. İhtilaf halinde Genel Müdür ‘ün verdiği karar uygulanır. 

Genel Müdürlük Ceza Kurulunun Görevleri: 

Merkez Ceza Kurulunun ilk derece ceza kurulu olarak baktığı disiplin suçları 

107


ile il ve ilçe ceza kurullarının baktığı disiplin suçları dışında kalanlar hakkında 

karar vermek. 

Genel Müdürlük Ceza Kurulu ilk toplantısında gizli oyla bir Başkan, bir Başkan 

Vekili ve bir Raportör seçilir . 

Genel Müdürlük Ceza Kurulunda büro işleri aralıksız devam eder. Başkan bütün 

iş günlerinde sürekli olarak görevlidir. Başkanın izinli, özürlü veya istifa etmesi 

du rumunda Başkan Vekili iş günlerinde Ceza Kurulu Başkanı’na vekalet eder. 

Genel Müdürlük Ceza Kurulu haftanın kurulca belirlenecek bir gününde veya 

baş kan tarafından çağrı üzerine çoğunluğun katılımı ile toplanır. 

Başkan ve Başkan Vekilinin katılmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık 

yapar. Toplantı gündemi Başkan tarafından düzenlenir. Kararlar oy çokluğu 

ile alınır. 

Aralıksız üç toplantıya izinsiz veya mazeretsiz katılmayan üye, kurul Başkanın 

yazılı bildirimi üzerine atamaya yetkili merciden alınacak onayla istifa etmiş sayılır 

. 

Genel Müdürlük Ceza Kurulu, görevlerine dahil konularda bütün cezaları 

verme ye yetkilidir . 

Genel Müdürlük Ceza Kurulu, görev konuları dışındaki evrak ilgili ceza kuruluna 

gönderirler. Ceza Kurulları arasında görev ve yetki uyuşmazlıkları Merkez 

Ceza Kurulu çözer. 

108 

TAŞRADA BULUNAN KURULLAR 

GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İL CEZA KURULLARI: 

İl Ceza Kurulları Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Amatör Spor Dalları 

Yönetme liğindeki yaptırımları uygulamaya yetkili kurullardan birisidir ve 3289 

sayılı Kanunun 8.maddesinde düzenlenmiştir. İl Ceza Kurulları görevlerinde bağımsızdır. 

Görev sü resi içinde Kurullar fesh edilemez, üyeler azil olunamaz. 

İlCeza Kurulları iki yıl süre ile görev yapmak üzere Ağustos ayının ilk haftasında 

Gençlik ve Spor İl Müdürü’nün teklifi ve Vali’nin onayı ile en az iki hukukçu, 

yükse kokul mezunu beş asil üye ile iki yedek üyeden teşekkül eder. 

İl Ceza Kurullarından boşalan asil üyeliklere, kuruluş onayındaki sıralamaya 

göre yedek üyeler alınır. Üçten az üyesi kalan Ceza Kurulu görev süresini ikmal 

için yeniden kurulur. 




men subu olanlar ve Federasyonlar ile tali kurullarında, teşekküllerde faal görevli


olanlar İl Ceza Kurullarında yer alamazlar. Yasaklara riayet etmeyen kurul üyesi 

istifa etmiş sayılır. İhtilaf halinde Genel Müdür ‘ün verdiği karar uygulanır. 

İl Ceza Kurulları Hakem, gözlemci, temsilci ve spor saha komiserlerinin suçları 

dışındaki aynı ilçeye bağlı teşekkül ve kişilerin amatör spor yarışmaları ile ilgili 

olay ların tahkikatını yapıp sonuçlandırır . 

İl Ceza Kuru1ları ilk toplantılarında gizli oyla bir Başkan, bir Başkan Vekili ve 

bir Raportör seçilir . 

Ceza Kurullarında büro işleri aralıksız devam eder. Başkan bütün iş günlerinde 


Baş kan Vekili iş günlerinde Ceza Kurulu Başkanı’na vekalet eder. 

İl Ceza Kurulları haftanın kurulca belirlenecek bir gününde veya başkan 

tarafın dan çağrı üzerine çoğunluğun katılımı ile toplanır. 



ile alınır. 


yazılı bildirimi üzerine atamaya yetkili merciden alınacak onayla istifa etmiş sayılır. 

İl Ceza Kurulları, görevlerine dahil konularda bütün cezaları vermeye yetkilidir 

İl Ceza Kurulları, görev konuları dışındaki evrak ilgili ceza kuruluna gönderirler 

.Ceza Kurulları arasında görev ve yetki uyuşmazlıkları Merkez Ceza Kurulu 

çözer. 

GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İLÇE CEZA KURULLARI 

İlçe Ceza Kurulları Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Amatör Spor Dalları 

Yönet meliğindeki yaptırımları uygulamaya yetkili kurullardan bir tanesidir. 

İlçe Ceza Kurulları görevlerinde bağımsızdır. Görev süresi içinde Kurullar fesh 

edilemez, üyeler azil olunamaz. 

İlçe Ceza Kurulları iki yıl süre ile görev yapmak üzere Ağustos ayının ilk haftasında 

Gençlik ve Spor İl Müdürü’nün teklifi ve Vali’nin onayı ile en az iki hukukçu, 

yüksekokul mezunu beş asıl üye ile iki yedek üyeden teşekkül eder. 

İlçe Ceza Kurullarından boşalan asıl üyeliklere, kuruluş onayındaki sıralamaya 

göre yedek üyeler alınır. Üçten az üyesi kalan Ceza Kurulu görev süresini ikmal 

için yeniden kurulur. 




109


men subu olanlar ve Federasyonlar ile tali kurullarında, teşekküllerde faal görevli 


etmiş sayılır. İhtilaf halinde Genel Müdür ‘ün verdiği karar uygulanır. 

110 

İlçe Ceza Kurulunun Görevleri şunlardır. 

Hakem, gözlemci, temsilci ve spor saha komiserlerinin suçları dışındaki aynı 

ilçeye bağlı teşekkül ve kişilerin amatör spor yarışmaları ile ilgili olayların tahkikatını 

yapıp sonuçlandırır . 

İlçe Ceza Kurullarının ilk toplantılarında gizli oyla bir Başkan, bir Başkan Vekili 

ve bir Raportör seçilir . 

Ceza Kuru1larında büro işleri aralıksız devam eder. Başkan bütün iş günlerinde 


Baş kan Vekili iş günlerinde Ceza Kurulu Başkanı’na vekalet eder. 

Genel Müdürlük, İl ve İlçe Ceza Kurulları haftanın kurulca belirlenecek bir 

günün de veya başkan tarafından çağrı üzerine çoğunluğun katılımı ile toplanır. 



ile alınır. 


yazılı bildirimi üzerine atamaya yetkili merciden alınacak onayla istifa etmiş sayılır. 

İlçe Ceza Kurulları Ceza Kurulların, görevlerine dahil konularda bütün cezaları 

vermeye yetkilidir . 

Ceza Kurulları, görev konuları dışındaki evrak ilgili ceza kuruluna gönderirler. 

Ceza Kurulları arasında görev ve yetki uyuşmazlıkları Merkez Ceza Kurulu 

çözer. 

ÖZERK SPOR FEDERASYONLARI CEZA/DİSİPLİN KURULLARI 

14/4/2004 tarih ve 25522 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Gençlik ve Spor 

Genel Müdürlüğü Özerk Spor FederasyonuÇerçeve Statüsünün 5.maddesinde 

Fe derasyonların merkezinin Ankara’da olduğu belirtilmiştir. Federasyonların yurt 

içi teşkilatını ana statüsünde belirlenen esaslar dahilinde kurabilir. 

Federasyonların merkez teşkilatı, 

Genel kurul, 

Yönetim kurulu, 

Denetleme kurulu, 

Disiplin ve/veya ceza kurulu,

Uluslararası federasyonun öngördüğü kurullar, 


Hukuk, mali, tahkik, eğitim, sağlık, teknik, dış ilişkiler ve diğer kurullar, 

Genel sekreterlik, 

İdari birimlerden, 

teşekkül eder. 

(a), (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen kurulların görev, yetki ve sorumlulukları 

ile çalışma usul ve esasları federasyonca çıkarılacak ana statüde, diğer kurullar 

ve birimlerin görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esasları ise esasları 

ise talimatlarla belirlenir.hükmü yer almaktadır 

Özerk Spor Federasyonları disiplin veya ceza kurulu kararlarını Genel Müdürlük 

bünyesinde kurulan Tahkim Kurulu ilgililerin itirazı üzerine inceleyip kesin 

olarak karara bağlar. 

TFF AMATÖR ve PROFESYONEL FUTBOL DİSİPLİN KURULLARI 

Amatör ve Profesyonel Disiplin Kurullarının Oluşumu 

Amatör ve Profesyonel Futbol Disiplin Kurulları, TFF Başkanı’nın teklifi, TFF 

Yöne tim Kurulu’nun onayı ile atanacak birer başkan ve altışar asıl üyeden oluşur. 

Disiplin Kurullarına aynı usulle asıl üye sayısı kadar yedek üye atanır. Disiplin 

Kurulları, TFF Başkanı’nın görevde kaldığı süre ile sınırlı olarak görev yaparlar. 

Atanacak asıl ve yedek üyelerin fakülte veya yüksek okul mezunu olmaları 

gerekir. Ancak başkan, başkan vekili ve raportör olarak görev yapacak olanların 

hukuk fakültesi mezunu olmaları zorunludur. Diğer üyelerin faal olmayan 

antrenör, hakem ve futbolcular arasından atanmasına özen gösterilir. Amatör ve 

Profesyonel Futbol Disiplin Ku rulları ilk toplantılarında bir başkan vekili ve bir 

raportör seçerler. Seçim gizli oyla yapılır. Ölüm, istifa ve başka nedenlerle oluşan 

boşalmalarda, boşalan görev için aynı usulle onbeş gün içinde atama yapılır. 

Atama yapılıncaya kadar, Disiplin Kuru lu Başkanı, uygun göreceği yedek üyeyi 

boşalan göreve çağırır.(md.50) 

Amatör Futbol Disiplin Kurulunun Görevleri 

Türkiye birinciliğine varan futbol müsabakalarına katılan amatör kulüpler ile 

bu kulüplerde görevli futbolcu, teknik direktör, antrenör, yönetici ve diğer kişilerin 

fiil lerinden doğan disiplin ihlalleri ile aynı müsabakalarda görev yapan hakem 

ve diğer görevlilerin disiplin ihlallerini ilk derecede karara bağlar. İl Disiplin 

Kurulları tarafın dan verilen ve talimatın 75. maddesi ile belirlenen sınırları aşan 

cezalara, ilgili kulüp ve kişilerce yapılan itirazları, itiraz mercii sıfatıyla inceler ve 

karara bağlar. AFDK, İl Disiplin Kurulları arasındaki görev ve yetki uyuşmazlıklarını 

inceleyip kesin çözüme bağlar.(md.51) 

111


112 

Profesyonel Futbol Disiplin Kurulunun Görevleri 

Profesyonel futbol faaliyetlerinde bulunan kulüp, futbolcu, teknik direktör, 

ant renör, yönetici, müsabaka görevlileri ve profesyonel futbolda görevli diğer kişilerin 

fiillerinden doğan disiplin ihlallerini karara bağlar.(md.52) 

Çalışma Usulü 

Kurul, görevlerini yerine getirmek amacıyla haftanın belirli günlerinde ayrı 

ayrı toplanır. Toplantı, ilgili kurul başkanının çağrısı üzerine salt çoğunluk ile yapılır. 

Toplantı gündemi başkan tarafından belirlenir. Kararlar hazır bulunanların 

salt ço ğunluğu ile alınır. Kurullar acil işlerde, telefon konferansı, video konferansı 

veya benzeri başka herhangi bir yöntemle müzakere edebilir ve karar verebilir. 

Başkan ve başkan vekilinin bulunmaması halinde, kurula en yaşlı üye başkanlık 

yapar. Aralık sız üç toplantıya izinsiz veya mazeretsiz katılmayan üye istifa etmiş 

sayılır. Her iki kurulun büro işleri, ayrı personel tarafından yerine getirilir. Kurul 

üyelerine, katıldık ları toplantılar için, huzur hakkı verilir.(md.54) 

İl Disiplin Kurullarının Oluşumu 

Her il merkezinde oluşturulacak İl Disiplin Kurulları, Amatör İşler Kurulu’nun 

teklif edeceği kişiler arasından, TFF Başkanı tarafından atanacak bir başkan 

ve illerin sportif faaliyetlerine göre en az iki, en fazla dört üyeden oluşur. TFF 

Başkanı’nın görevde kaldığı süre ile sınırlı olarak görev yapar. Başkanları ile başkan 

vekillerinin hukuk fakültesi mezunu olmaları şarttır. 

Görevleri 

İl Disiplin Kurulları, kuruldukları illerde amatör futbol faaliyetlerinde bulunan 

kulüp, futbolcu ve diğer kişilerin fiillerinden doğan disiplin ihlallerini birinci 

derecede değer lendirmek ve bu talimat hükümleri çerçevesinde gerekli kararları 

vermekle görevlidir. 

MÜŞTEREK HÜKÜMLER 

Disiplin Kurulları kararlarında bağımsızdır. Disiplin Kurulu görüşmeleri kural 

ola rak kapalı oturumlarda gerçekleştirilir. Üyeler, tarafsızlıklarından ciddi şüpheyi 

ge rektirecek haklı sebeplerin varlığı halinde ilgili dosyaya ilişkin olarak kuruldan 

derhal çekilmek zorundadır. Özellikle aşağıda belirtilen hallerde üyenin 

tarafsızlığından cid di şüpheyi gerektirecek haklı sebebin var olduğu kabul edilir: 

a) Disiplin dosyası ile doğrudan veya dolaylı olarak, kişisel ya da bir tüzel kişinin 

organı 

olarak ilgili ise, b) Disiplin dosyası, üyesi bulunduğu ya da kurullarında görev 

aldığı bir kulüple ilgili ise, c) Disiplin dosyası tarafları ile arasında üçüncü dereceye 

kadar (bu derece dahil olmak üzere) kan veya kayın hısımlığı söz konusu ise, d) 

Disiplin dosyası tarafları veya temsilcileri ile arasında maddi menfaat birliği veya 

yakın ilişki söz konusu ise.


Bir üyenin tarafsızlığı hakkında ciddi şüpheyi gerektirecek haklı bir sebebin 

varlığı halinde ilgili üye durumu derhal Disiplin Kurulu Başkanı’na bildirir. 

Disiplin Kurulu başkan ve üyeleri yargılama faaliyeti sırasında edinilen her 

türlü bilgiyi gizli tutmakla ve hiçbir şekilde açıklamamakla yükümlüdür. 

Ağır kusur halleri haricinde, Disiplin Kurulu başkanı ve üyeleri, herhangi bir 

disip lin soruşturması ile ilgili karar ve işlemleri dolayısıyla sorumlu tutulamaz. 

DİSİPLİN YARGILAMASI ve USUL HÜKÜMLERİ 

Savunma alınmadan ceza verilmez. Savunmayı, AFDK ve PFDK’nın görevine 

gi ren işlerde soruşturma merciileri veya görevli Disiplin Kurulu, diğer işlerde görevli 

İl Disiplin Kurulu ister. Savunma süresi, savunma isteminin ilgilisine tebliğ 

edildiği saatten itibaren 48 saattir. Tatil günleri savunma süresini uzatmaz. 

Yazılı savunma görevli Disiplin Kurulu’na verilir. Kural olarak, sözlü savunma 

kabul edilmez ve Disiplin Kurulu dosya üzerinden karar verir. Disiplin Kurulu 

gerek görürse sözlü savunmayı tespit etmek için bir üyesini görevlendirebilir. Taraflardan 

birinin talebi üzerinde, sözlü ifadeler için bütün tarafların davet edileceği 

bir toplantı düzenlenebilir. Sözlü ifadeler her zaman kapalı oturumda alınır. 

Kulüpler, başkan veya başkanın görevlendireceği yetkililer tarafından savunulur. 

Disiplin ihlali nedeniyle hakem tarafından müsabakadan çıkarılan futbolcular 

ile diğer kişiler ve yarım kalan müsabakalarda her iki kulüp, ayrıca tebligat 

yapılmaksı zın savunma vermek zorundadır. Bu kişiler, müsabakanın sona ermesinden 

itibaren 48 saat içerisinde savunma vermedikleri takdirde, savunmadan 

vazgeçmiş sayılır. 

Savunma hakkı, gizli kalması gereken hususların korunması ya da kovuşturmanın 

selameti gibi olağanüstü koşullar söz konusu olduğunda kısıtlanabilir. 

Müsabaka görevlilerinin raporları tarafların ve tanıkların beyanları, maddi 

delil ler, uzman görüşleri ve ses ya da video kayıtları kabul edilebilir delillerdir. 

Disiplin Kurulu’nun, delillerle ilgili olarak mutlak takdir hakkı vardır. Ancak, 

insan onurunu zedeleyen deliller reddedilir. Disiplin Kurulu üyeleri delillerin takdirinde 

vicdani ka naatlerine göre karar verirler. 

Müsabaka görevlilerinin raporlarında bulunan hususlar aksi ispat edilmediği 

sü rece doğru kabul edilir. Müsabaka görevlilerinin vermiş olduğu raporlar arasında 

çelişki bulunduğu ve somut olayda hangi raporun maddi gerçekliği yansıttığı 

tespit edilemediği takdirde, oyun alanındaki fiiller bakımından hakem raporu, 

oyun alanı dışındaki fiiller bakımından ise temsilci raporu esas alınır. 

Taraflar, soruşturma ve yargılama esnasında bir avukat ile temsil edilebilir. 

TFF Başkanı’nın görevlendireceği kişiler veya disiplin müfettişleri disiplin 

113


ihlalleri soruşturma merciileridir. Disiplin müfettişleri, disiplin soruşturma ve 

yargılamasın da TFF’yi temsil eder. Gerekli görülen hallerde müsabakalara bizzat 

iştirak etmek üzere görevlendirilebilirler. Disiplin müfettişlerinin Hukuk Kurulu 

üyesi olması zo runludur. 

İdari tedbir, disiplin ihlalinin gerçekleştirildiği konusunda kuvvetli şüphelerin 

bulunduğu ve disiplin cezasının derhal uygulanmaması durumunda amaçlanan 

sonuçlara ulaşılamayacağının anlaşıldığı hallerde, kulüp veya kişi hakkında kesin 

bir ceza hükmü tesis edilene kadar, kulübü seyircisiz oynatmak, kulübün sahasını 

kapatmak, kişiye hak mahrumiyeti vermek veya kişiyi her türlü müsabakalara 

katıl maktan ya da müsabakaları yönetmekten yasaklamaktır. 

Disiplin yargılaması, sevk yazısına bağlı soruşturma evrakının görevli kurula 

su nulmasıyla başlar. Disiplin Kurulu, idari tedbir ve savunmayı öncelikle inceler; 

so ruşturması başlatılan işlemleri takip eder ve eksik kalan kısımları tamamlar. 

Gerekli görmesi halinde rapor düzenleyenlerin yazılı ve sözlü beyanlarını tespit 

edebilir, ilgililerin sanık veya tanık sıfatıyla yazılı, sözlü beyanlarını alabilir. Tanıklar, 

tebligatı izleyen iki gün içinde yazılı beyanda bulunmak zorundadır. Disiplin 

Kurulu karar verirken hakemlerin ve diğer müsabaka görevlilerinin resmi raporlarını 

esas alır. Bununla birlikte işitsel veya görsel kayıtlardan da yararlanabilir. 

Bunlar yalnızca olayın disiplin yönüyle ilgili kanıt olarak kullanılabilir. İncelenen 

olayla sınırlı kal mak kaydıyla sevk edilmeyen diğer sorumlular hakkında Disiplin 

Kurulu doğrudan soruşturma ve yargılama yapabilir. Disiplin Kurulu, yargılama 

sırasında incelenen konu dışında başka bir ihlalin gerçekleştirildiği kanaatine varırsa, 

bu hususu TFF Yönetim Kurulu’na bildirmekle yükümlüdür. 

Disiplin Kurulu, soruşturmanın tamamlandığı günden itibaren üç gün içinde 

karar verir. Disiplin Kurulu müsabaka esnasında meydana gelen olaylarla ilgili hakem 

ka rarlarının hiçbirini değiştiremez veya bozamaz. Disiplin Kurulu, hakemin 

saha içe risindeki futbolculara ilişkin disiplin uygulamalarını (sarı kart ve kırmızı 

kart uygula malarını) ve sonuçlarını ancak şahısta hata hallerinde ortadan kaldırabilir.Kararlar, 

hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğu ile alınır. Hazır bulunan 

her üye oy kullanır. Oy sayılarının eşit olması durumunda, başkanın oyu belirleyicidir.Kararlar 

kurulun oluşumunu, tarafların isimlerini, mevcut unsurların bir 

özetini, yasal gerekçeleri, kararın dayandırıldığı hükümleri, alınan kararın şartlarını, 

itiraz yollarının bildirimini içerir. Disiplin Kurulu kararlarına karşı itiraz 

edilebilir. Ancak itiraz infazı durdurmaz. 

114 

Futbol Disiplin Talimatı 23 

AFDK ve PFDK tarafından verilen kararlara karşı, tebliğ tarihinden itibaren 

yedi gün içinde, TFF Tahkim Kurulu nezdinde itiraz edilebilir. Soruşturma merciileri 

de aynı süre içerisinde cezanın artırılması veya azaltılması talebi ile itiraz 

etme hakkına sahiptir. Sürekli hak mahrumiyeti cezaları, itiraz konusu yapılmasa 

dahi, Tahkim Kurulu tarafından kendiliğinden incelenir.


Disiplin Kurullarının, kesinleşen bir kararında dayanılan delillerin gerçeğe aykırı 

oldukları veya kararı etkileyecek yeni bir delilin meydana çıktığı veya kararın 

yerine getirilmesi tamamlanmadan önce mevzuatta ilgililer lehine bir değişiklik 

yapıldı ğı takdirde; ilgili kişi veya kulüpler ile soruşturma merciileri, kararı veren 

Disiplin Kurulu’ndan yargılamanın iadesini talep edebilirler. Bu talep üzerine ilgili 

Disiplin Kurulu, inceleme sonucuna göre, önceki kararın değiştirilmesine yer 

olmadığına karar verebileceği gibi yeni bir karar da verebilir. 

TFF TAHKİM KURULU 

Türkiye Futbol Federasyonu, 17.6.1992 tarih ve 3813 Sayılı Türkiye Futbol 

Fe derasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile kurulmuş ve örgütlendirilmiştir. 

Bu düzenleme ile Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) özel hukuk hükümlerine 

tabi özerk bir kuruluş haline gelmiştir. 

Kanunun değişik 1.maddesine göre 3813 Sayılı Kanun, “Her türlü futbol 

faaliyet lerini milli ve milletlerarası kurallara göre yürütmek, teşkilatlandırmak, 

geliştirmek ve Türkiye’yi futbol konusunda yurt içinde ve yurt dışında temsil 

etmek üzere özel hukuk hükümlerine tabi ve tüzel kişiliğe sahip, özerk Türkiye 

Futbol Federasyo nunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ait esas ve usulleri 

düzenlemek” amacıyla çıkarılmıştır. 

“Spor mevzuatı, temel hukuk ilkelerine uygun olarak bütün ülkelerin iç 

hukukla rına etki edecek biçimde uluslararası niteliktedir. Uluslararası spor örgütlerine 

üye olan ülkeler bu kuruluşların benimsediği ilkelere ve talimatlara uyacaklarını 

peşinen kabul etmişlerdir”. 

UEFA tarafından çıkarılan UEFA Statüsünün 60.maddesine göre ulusal 

federas yonlar, ulusal mevzuat saklı kalmak üzere, talimatların ve statülerine 

uygulanmasın dan kaynaklanan veya bunlarla ilgili olan ulusal nitelikteki uyuşmazlıkların 

çözümü nün, nihai dereceli mahkeme sıfatıyla ve olağan mahkemelerin 

dışında, bağımsız ve tarafsız bir tahkim mahkemesine bırakılacağına ilişkin bir 

hükmü kendi statülerine koymak zorundadırlar. 

3813 Sayılı Kanun, gerekçeye de uygun olarak UEFA Statüsünde yer alan ilkeleri 

Türkiye’de futbolun teşkilatlanması ve işleyişi bakımından da benimsemiş, 

Kanun da belirtilen özerkliğe de paralel olarak, TFF bünyesinde yürütülen futbol 

faaliyet lerinden doğan her türlü ihtilafların çözümünde tahkim esası getirilmiş, 

bu amaçla özerk ve bağımsız çalışan Tahkim Kurulu oluşturulmuştur (md.4). 

Belirtildiği gibi FİFA ve UEFA bünyesindeki yapılanma biçimi de budur. Futbol 

müsabakalarının oynanmasındaki süreklilik ve kısa aralık, başkaca özellikler, 

hızla ve kesin sonuç doğuracak şekilde karar alabilecek böyle bir yapıyı zorunlu 

kılmaktadır. 

3813 Sayılı Kanunun TFF’nun merkez teşkilatını düzenleyen 4.maddesinin 

(e) bendinde Tahkim Kurulu zikredilmiş, 13. maddede Kurulun yapısı ve oluşu 

115


mu açık lanmış, 14. maddede görevleri belirtilmiştir. Gene TFF Tahkim Kurulu 

Talimatı’nda daTahkim Kurulu’nun yapısı ve işleyişi ile ilgili ayrıntılı hükümlere 

yer verilmiştir. 

Tahkim Kurulu, özel bir kanunla kurulmuş mecburi bir tahkimdir. Üyelerinin 

seçi mi ve oluşumunda, görevlerini ifada, kararlarında bağımsız olup teminat altındadır 

ve bu bir tür hakim teminatıdır. Mecburi tahkim olarak kararları kesindir, 

bu karar larla ilgili olarak başkaca bir adli veya yargısal mercie başvurulamaz. 

Bu nitelikleri itibariyle Tahkim Kurulu’nu, futbol bakımından bir itiraz ve temyiz 

mahkemesi ola rak nitelemek mümkündür. 

116 

Görevleri 

3813 Sayılı Kanunun 13 ve Talimatın 1.maddesi uyarınca Kurul: 

1) Federasyon ile kulüpler; Federasyon ile hakemler; Federasyon ile futbolcular, 

teknik direktörler ve antrenörler; kulüpler ile teknik direktör, antrenör, oyuncu 

temsilcisi ve masörler; kulüpler ile oyuncular; kulüpler ile kulüpler arasında 

çıkacak ihtilaflar ile Merkez Hakem Kurulu kararları hakkında TFF Yönetim Kurulunca 

veri lecek kararları 

2) TFF Profesyonel ve Amatör Disiplin Kurulları Kararlarını, 

3) TFF tarafından çıkarılmış talimatların kanun, ana statü, FİFA ve UEFA 

Statüle rine uygunluğunu,ilgililerin veya TFF Yönetim Kurulu’nun başvurusu 

üzerine inceleyip kesin karara bağlamakla görevlidir. 

Tahkim Kurulu 3813 Sayılı Kanunun 13, Talimatın 5. maddesinin 4. fıkrası 

ve Ana Statünün 50. maddesi uyarınca görevinde bağımsızdır. Üyeler istifa etmedikçe 

ve çekilmiş sayılmadıkça yerlerine yenisi seçilemez. Böylece Kurul üyelerine, 

bir tür hakim teminatı tanınmıştır. Bu teminat, bağımsızlığın da güvencesi 

olmaktadır. 

Gerçekten Kurul üyelerinin atama ile değil seçimle gelmesi, Kurulun tarafsızlığına 

gölge düşürebilecek kişilerin üye seçilememesi, görev sürelerinin dört yıl olarak 

belirlenmesi, istifa etmedikçe veya çekilmiş sayılmadıkça görevlerinin anılan 

süre boyunca devam etmesi, Kurulun faaliyetlerinde hiçbir baskı hissetmeksizin 

bağım sız olmasını sağlamaktadır. 

Talimatın 7.maddesine göre özür beyan etmeksizin aralıksız üç oturuma veya 

bir sezon içinde toplam 15 oturuma katılmayan asıl üyeler çekilmiş sayılır. Gene 

ön ceden kurul başkanından yazılı izin almaksızın, bir sezon içinde yapılan toplantıların 

yarısından bir fazlasına katılmayan üyeler de, mazeretli olsalar dahi çekilmiş 

sayılır. Bu haller dışında, dört yıllık görev süreleri içinde üyelerin yerine 

yenisi seçilemez. 

Tahkim Kurulu kararları kesin olup, idari veya yargısal mercilerin onayına tabi 

olmadığı gibi, bu kararlara karşı idari veya yargısal mercilere başvurulamaz.Ancak 

Kurul nezdinde yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir.


Tahkim kurulu Kararları, TFF tarafından derhal uygulanır (Talimat md. 16) 

Seçilmelerinden sonra üyeler kendi aralarından bir başkan, bir başkan vekili ve 

bir raportör seçerler (Talimat md.5). Kurul, en az beş üyenin katılımı ile toplanır 

ve müzakerelerde bulunur. Ancak karar oylamasında beş asıl üye veya asıl üyelerden 

birinin bulunmaması sonucunda onun yerine katılan yedek üye oy kullanır. 

Kurul incelemelerini dosya üzerinden yapabileceği gibi gerekli gördüğünde 

taraf teşekkül ettirebilir ve duruşma açabilir. Kurul incelemelerinde 3813 Sayılı 

Kanunu, yargılamaya ilişkin diğer mevzuatı (HMUK, CMK, İYUK), Ana Statü 

hükümlerini, FİFA ve UEFA düzenlemelerini dikkate alır. 

Kurul başvuru ve itirazların kısmen veya tamamen kabulüne, reddine veya başvuru 

ya da itiraz konusu kararın değiştirilerek karara bağlanmasına hükmedebilir. 

Başvuru Usulü ve Süresi 

Talimatın 9. maddesine göre, Kurula yapılacak itirazlar, kararın yazılı bildirimi 

veya yazılı bildirim hükmündeki duyuruyu izleyen 7 gün içinde gerçekleştirilmek 

zorundadır. Bu, hak düşürücü bir süredir. 

TFF Yönetim Kurulunca çıkarılacak talimatlara karşı ise, bunların usulüne uygun 

olarak yayımlanmasını takip eden 7 gün içerisinde Tahkim Kurulu’na iptali 

husu sunda başvuruda bulunulabilir (Talimat md. 1/c) Başvurular, ilgili kişilerce 

Tahkim kurulu Başkanlığı’na hitaben yazılmış bir dilekçeyle yapılır. Başvuru sahibi 

başvuru harcını yatırmak ve makbuzunu dilekçesine eklemek zorundadır. 

Harcı yatırılmamış başvuru reddedilir (Talimat md.8) 

GSGM TAHKİM KURULU KARARLARI 

1- Tahkim Kurulu’nun 24/02/2005 tarih ve 2005/1 E. - 2005/1 K. sayılı 

kararı 

Mersin Basketbol Hakemi İsmail ÖZGÜN’ün; Basketbol Disiplin Kurulu’nun, 

30.12.2004 tarihinde oynanan DarüşşafakaBüyükkolej takımları müsabakası esnasında 

müsabaka yardımcı hakemine karşı Federasyon Başkanlığı seçimine esas 

olarak desteklediği başkan adayının seçilmesi halinde yapacaklarını belirte rek yakışıksız 

sözler sarf ettiği ve bu nedenle müsabaka sırasında yardımcı hake min 

müsabaka konsantrasyonunun kaybolduğu ve hatalar yapıldığı gerekçesiyle Türkiye 

Basketbol Federasyonu Disiplin Talimatı’nın 18, 14. maddeleri gereğince 

“sportmenliğe aykırı davranışlardan” dolayı 1 ay hak mahrumiyeti ve 500 YTL 

para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin 30.01.2005 gün ve 44 nolu kararına karşı 

baş vuru şartlarını yerine getirerek 01.02.2005 tarihinde yaptığı itiraz nedeniyle 

dosya Kurulumuzca ele alındı. 

11 Şubat 2005 tarihli ara kararı gereğince Türkiye Basketbol Federasyonu 

Disip lin Kurulu’ndan istenilen soruşturma dosyasının geldiği görüldü, incelendi, 

dosya içerisine konuldu. Yapılacak başka işlem kalmadığı anlaşıldı. 

117


118 

GEREĞİ DÜSÜNÜLDÜ: 

Disiplin kurulu dosyasında bulunan Teknik Komiser raporu, diğer hakemler 

Mus tafa AKILLIOĞLU ve Tunç DURMUŞCAN’ın yazılı beyanları ile eylem 

sabit olduğun dan ve verilen kararda Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Talimatına 

aykırı bir yön görülmediğinden G.S.G.M. Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 

l3.maddesi uyarın ca yerinde görülmeyen itirazın REDDİNE, aynı Yönetmeliğin 

17.maddesi uyarınca başvuru ücretinin Genel Müdürlük bütçesine irat 

kaydına, kararın ilgiliye tebliği ile Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanlığına 

bildirilmesine, 

2- Tahkim Kurulu’nun 24/02/2005 tarih ve 2005/2 E. - 2005/2 K. sayılı 

kararı 

Düzce Gençlik Spor Kulübü Başkanı Hasan Hüseyin KAYA’nın; Basketbol 

Disip lin Kurulu’nun, 18.12.2004 tarihinde oynanan Gebze SporDüzce Gençlik 

Spor ma çında çıkan olaylar nedeni ile Düzce Gençlik Spor takımının Engin YIL 

DIRIM, Ömer ERÇETİN, C.Arda AYDIN, S.Gökhan ŞİMŞİR ve Kerem ŞİŞ 

MAN isimli oyuncularına, Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Talimatı’nın 

36.maddesi gereğince “kaba, müstehzi ve küçük düşürücü hareketlerde bulunmaktan” 

dolayı üçer maç müsaba kalardan men ve 200’er YTL para cezası ile 

cezalandırılmalarına ilişkin 30.01.2005 gün ve 54 nolu kararına karşı başvuru 

şartlarını yerine getirerek 02.02.2005 tarihin de yaptığı itiraz nedeniyle dosya Kurulumuzca 

ele alındı. 

11 Şubat 2005 tarihli ara kararı gereğince Türkiye Basketbol Federasyonu 

Disip lin Kurulu’ndan istenilen soruşturma dosyasının geldiği görüldü, incelendi, 

dosya içerisine konuldu. Yapılacak başka işlem kalmadığı anlaşıldı. 

GEREĞİ DÜSÜNÜLDÜ 

Disiplin Soruşturma dosyası içerisinde bulunan diskalifiye ve Teknik Komiser 

raporları ile eylem sabit olduğundan ve yapılan uygulamada da Türkiye Basketbol 

Federasyonu Disiplin Talimatı’na aykırı bir yön görülmediğinden, G.S.G.M. 

Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca yerinde bulunmayan itirazın 

REDDİNE, aynı Yönetmeliğin 17.maddesi uyarınca başvuru ücretinin Genel 

Müdürlük bütçesi ne irat kaydına, infazın durdurulmasına ilişkin kararın kaldırılmasına, 

kararın ilgililere tebliği ile Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanlığına 


3- Tahkim Kurulu’nun 11/03/2005 tarih ve 2005/ 10 E. - 2005 / 9 K. sayılı 

kararı 

Karabük Emniyet Müdürlüğü Polis Gücü Spor Kulübü Başkan Yardımcısı 

Ahmet SONAD’ın; 16.01.2005 tarihinde oynanan Karabük Polisgücü Spor 

Tekirdağ Tele kom Spor TBL müsabakası bitiminde Tekirdağ Telekom Spor Kulübü 

oyuncusu Bir tan NEGİZÖZEN’in tribünlere elkol hareketi yaparak se


yirciyi tahrik etmesi sonucu, birkaç tarafların sahaya girmesine ve daha sonra bu 

taraftarların Tekirdağ Telekom Spor Kulübünün soyunma odasına giderek orada 

olaylar çıkmasına sebebiyet ver diği iddiası ile Karabük Emniyet Müdürlüğü Polis 

Gücü Spor Kulübü hakkında Bas ketbol Disiplin Kurulu’nun 09 Mart 2005 tarih 

ve 16 nolu toplantı ve 69 sayılı kararı ile Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin 

Talimatı’nın 7, 11, 4, 28, 2, 3 ve 39.1 maddeleri uyarınca “sorumluluk ihlali ve 

maçları başka salonda oynatmak cezası, “ suçunu işlediği gerekçesiyle 1 maç kendi 

salonunda oynaması gereken müsa bakanın yabancı bir salonda oynanmasına, 

salonun seçimi için dosyanın TBF’na tevdiine cezasına karşı şartlarını yerine getirerek 

03.03.2005 tarihinde yaptığı itiraz nedeniyle dosya Kurulumuzca ele alındı. 

Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Kurulu’ndan istenilen soruşturma 

dos yasının geldiği görüldü, incelendi. 


Basketbol Disiplin Talimatının 45.maddesi uyarınca Karabük Emniyet Müdürlüğü 

Polis Gücü Spor Kulübü’nün savunması alınmadan karar verildiği anlaşıldığından 

G.S.G.M. Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca 

İTİRAZIN KABULÜ NE, Basketbol Disiplin Kurulunun 09 Mart 2005 tarih 

ve 69 sayılı kararı ile verilen cezanın KALDIRILMASINA, aynı Yönetmeliğinin 

17.maddesi uyarınca başvuru üc retinin itiraz edene iadesine, kararın ilgiliye tebliği 

ile Türkiye Basketbol Federasyo nuna bildirilmesine, 

4- Tahkim Kurulu’nun 06.05.2005 tarih ve 2005/15 E. - 2005/14 K. sayılı 

kararı 

Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Kurulunun; 14.04.2005 tarihinde 

Konya’da oynanan KonyagücüAntalya Sun Express Genç Erkekler müsabakası 

sı rasında Konya Gücü Spor Kulübü oyuncusu H.Safa YANDlMOĞLU’nun 

müsabaka sırasında müsabaka hakemlerine saygısızca hareketleri, söz ve davranışları 

nede niyle müsabaka hakemi tarafından diskalifiye edildiği, Konyagücü 

idarecisi Cemil Can MADENCİ’nin verilen karar sonrasında müsabaka hakemlerine 

saygısızca ha reketlerde ve akabinde kötü söz ve davranışlarda bulunduğu, 

bir seyircinin hakeme saldırdığı gerekçesiyle vermiş bulunduğu 20.04.2005 tarih 

ve 112 sayılı kararıyla, Disiplin Talimatının 36.maddesi uyarınca sporcunun 3 

maç müsabakalardan men cezası ile idareci Cemil Can MADENCİ’nin 2 ay hak 

mahrumiyeti cezası ile, Disiplin Talimatının 7, 28.2.3 maddeleri uyarınca Konya 

Gücü Spor Kulübünün.300 YTL para cezası ile cezalandırılmalarına ilişkin olarak 

Kulüp ve idareci Cemil Can MADENCİ adına 24.04.2005 tarihinde yapılan 

itiraz nedeniyle dosya Kurulumuzca ele alındı. 

Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Kurulu’ndan istenilen soruşturma 

dos yasının geldiği görüldü, incelendi. 


119


1) Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Kurulu soruşturma dosyasında 

bulu nan Teknik Komiser raporu ve hakem raporları karşısında, Konya Gücü Spor 

Kulü bü idarecisi Cemil Can MADENCİ hakkında tayin olunan cezada Türkiye 

Basketbol Federasyonu Disiplin Talimatına aykırı bir yön görülmediğinden, Tahkim 

Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca itirazın REDDİNE, 

2) Konya Gücü Spor Kulübü hakkında tayin olunan cezaya yapılan itiraza 

gelince; Tüm soruşturma dosyası kapsamı ile Disiplin Kurulu kararındaki, maçın 

oynandığı yerin Karaman yerine Konya olarak, Küçük Erkekler müsabakasının 

Genç Erkekler müsabakası olarak belirtilmesi, şeklindeki maddi hatalar, saldırıda 

bulunun kişinin Konya Gücü Spor Kulübü taraftarı olduğunun kesin olarak 

saptanamaması karşı sında Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Talimatının 

7, 28.2.3.maddelerinde belirtilen unsurların oluşmadığı anlaşıldığından, bu konudaki 

itirazın KABULÜ ile, 

Türkiye Basketbol Federasyonu Disiplin Kurulu tarafından Konya Gücü Spor 

Ku lübüne verilmiş olan 300 YTL para cezasının KALDIRILMASINA, Tahkim 

Kurulu Yö netmeliğinin 17.maddesi uyarınca başvuru ücretinin itiraz edene iadesine, 

kararın ilgiliye tebliği ile Türkiye Basketbol Federasyonuna bildirilmesine, 

5- Tahkim Kurulu’nun 26.12.2005 tarih ve 2005/ 24 E. - 2005/ 24 K. 

sayılı kararı 

Türkiye Briç Federasyonu Disiplin Kurulunun 14.11.2005 gün ve 2005/11 

esas karar sayılı karan ile briç sporcusu Melih Özdil hakkında, 

a) 31.07.2005 günlü Cumhuriyet Gazetesinin briç köşesinde yayımlanan yazısında 

Federasyonu küçük düşürmeye yönelik kasıtlı davranışı, 

b) 27.07.2005 günlü Yönetim ve Disiplin Kuruluna gönderdiği dilekçede gerçek 

dışı ithamlarda bulunarak Federasyon Başkanı Ata AYDIN’ı küçük düşürmeye 

yö nelik davranışı nedeniyle; 

G.S.G.M. Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliğinin 33, 34 ve 27 maddeleri 

uya rınca, eylemin basın yolu ile işlenmesi gerekçe gösterilerek alt sınırdan 

uzaklaşıl mak suretiyle 4 ay ve 8 ay, içtimaen sonuç olarak i yıl yarışmalardan men 

cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiş olup; 

Sporcunun bu karara karşı Kurulumuza süresi içinde itirazda bulunması nedeniyle, 

soruşturma evrakları getirtilerek ilgilinin talebi üzerine sözlü beyanı da 

alın dıktan sonra; 

120 

GEREĞİ GÖRÜSÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: 

Dosyada bulunan mevcut bilgi ve belgeler, itiraz edenin öne sürdüğü savunmaya 

ilişkin hususlar, olayla ilgili 30.10.2005 gün ve TK.02.F/1111 sayılı Teftiş 

Kurulu Raporu içeriği birlikte değerlendirildiğinde; 

Gerek 31.07.2005 tarihli Cumhuriyet Gazetesinin briç köşesinde yayımlanan


yazı içeriği gerekse 27.07.2005 tarihli Yönetim ve Disiplin Kuruluna hitaben 

yazı lan dilekçe içeriği itibariyle kısmen düşünce özgürlüğü kapsamında eleştiri, 

kısmen de yanlış olduğuna inanılan bir kısım davranışların yetkili merciilere şikayet 

olarak iletilmesi niteliği taşıdığı, olayda G.S.G.M. Amatör Spor Dallan Ceza 

Yönetmeliği nin 33 ve 34 maddelerinde öngörülen centilmenliğe aykırı davranış 

ve Gençlik ve Spor Teşkilatı Mensubuna hakaret eylemi unsurlarının oluşmadığı 

anlaşılmış olup, belirtilen bu nedenlerle itiraz yerinde görüldüğünden Tahkim 

Kurulu Yönetmeliğinin 13. maddesi uyarınca KABULÜNE, Türkiye Briç Federasyonu 

Disiplin Kurulunun 14.11.2005 gün ve 2005/11 esas karar sayılı kararı 

ile verilen 1 yıl süre ile yarış malardan men cezasının KALDIRILMASINA, başvuru 

ücretinin aynı Yönetmeliğin 17/2 maddesi uyarınca iadesine, kararın ilgililere 

tebliğine, 

6- Tahkim Kurulu’nun 27.06.2006 tarih ve 2006/23 E. - 2006 / 20 K. 


Sporcu Prof. Dr. Bülent ERGUN’un; 1830 Nisan 2006 tarihleri arasında 

İstanbul Yeşilyurt Tenis Kulübünde yapılan “Kenan Onuk Turnuvası”nda Tahir 

ARSLAN ile yaptığı çiftler müsabakasında rakibine hakaret ettiği ve müessir fiilde 

bulunduğu ge rekçesiyle, Tenis Federasyonu Disiplin Kurulu tarafından 12 

Temmuz 2006 tarih ve 2006/3 Karar sayılı kararı ile T.T.F. Disiplin Talimatının 

14, 40. maddeleri uyarınca hakkında verilen 8 ay yarışmalardan men cezasının 

iptali için 17/07/2006 tarihli dilekçe ile Kurulumuza yaptığı başvuru nedeniyle 

dosya ele alındı. 

Türkiye Tenis Federasyonu Disiplin Kurulu’ndan istenilen Disiplin Dosyası 

sure tinin geldiği görüldü, incelendi; 

GEREĞİ GÖRÜSÜLÜP DÜSÜNÜLDÜ: 

Sporcu Bülent ERGUN’un müsabaka sırasında her ne kadar rakip sporcu 

Tahir ARSLAN’ a hakaret ve müessir fiilde bulunduğu kabul edilerek Disiplin 

Talimatının 14 ve 40 maddeleri uyarınca ceza tayin edilmiş ise de; dosyada bulunan 

savunma lar tanık ve görevlilerin beyanları ile tüm bilgi ve belgeler ele alınıp 

değerlendirildi ğinde, sporcu Bülent ERGUN’un müsabaka sırasında rakibi olan 

Tahir ARSLAN’a hakaret ettiği ve müessir fiile teşebbüs eyleminde bulunduğu 

anlaşılmış olup, itiraz bu nedenle yerinde görüldüğünden Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 

13. maddesi uyarınca KISMEN KABULÜ ile; 

Hakaret eylemi nedeniyle Türkiye Tenis Federasyonu Disiplin Talimatının 

13/B maddesi uyarınca takdiren 6 ay, müessir fiile teşebbüs eylemi nedeniyle aynı 

Tali matın 14, 40 maddeleri uyarınca 1 yıl olmak üzere toplam 1 yıl 6 ay süre ile 

yarış malardan men cezası ile cezalandırılmasına, olayın tahrik sonucu meydana 

gelmesi nedeniyle Disiplin Talimatının 40.maddesi uyarınca 2/3 oranında indirim 

yapılarak sonuç olarak 6 ay süre ile yarışmalardan men cezası ile cezalandırılmasına, 

infazın buna göre yapılmasına, sporcu Bülent ERGUN’un itirazı kısmen 

121


kabul edildiğinden başvuru ücretinin Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 17.maddesi 

uyarınca iadesine ka rarın ilgiliye tebliği ile Türkiye Tenis Federasyonuna bildirilmesine, 


kararı 

Muğla Satranç Federasyonu İl Temsilcisi ve aynı zamanda antrenörü olan 

R.Hilal KÖSEOĞLU hakkında, “Turnuva Yönergesine konulmadan makbuzsuz 

katılım ücre ti toplayarak bunu internet üzerinden duyurmak suretiyle sahtecilik 

ve teşkilatı kan dırmak eyleminde bulunduğu gerekçesiyle Türkiye Satranç Federasyonu 

Disiplin Kurulunun 13/03/2006 tarihli kararı ile G.S.G.M. Amatör 

Spor Dalları Ceza Yönet meliğinin 36.maddesi uyarınca 12 ay hak mahrumiyeti 

cezası verildiği, 

R. Hilal KÖSEOĞLU tarafından 08/11/2006 tarihli dilekçe ile 11/03/2006 

tarihli Disiplin Kurulu kararına karşı Kurulumuza itirazda bulunulmuş olması 

nedeniyle, soruşturma dosyası ele alınıp incelendi; 

122 

GEREĞİ GÖRÜSÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: 

Disiplin Kurulunun 13.03.2006 tarihli kararının Hilal 

KÖSEOĞLU”na13.07.2006 tarihinde tebliğ edildiği, bu karara karşı itirazın 

inceleme mercii olan Tahkim Kurulu yerine Türkiye Satranç Federasyonu Başkanlığına 

14.07.2006 gününde yasal süre içinde başvuruda bulunduğu anlaşılmış 

olup, mercide yanılma bu konuda hak kay bına neden olmayacağından başvurunun 

süresinde olduğu, Özerk Federasyonların Statüsü gereği olarak olayla ilgili 

karar vermeye yetkili ve görevli bulunan Türkiye Satranç Federasyonu Disiplin 

Kurulu yerine, yetkisi bulunmayan Muğla İl Ceza Ku rulunun vermiş olduğu 

28/06/2006 tarihli ceza tayinine yer olmadığına ilişkin kararı ile itiraz mercii 

olan Tahkim Kurulu yerine Federasyona yapılan itiraz üzerine, itirazı incelemeye 

yetkisi bulunmayan Disiplin Kurulunun 07.10.2006 tarihli red kararının geçersiz 

ve yok hükmünde bulunduğu kabul edilerek yapılan inceleme sonunda; 

Dosyada bulunan bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde; 3289 Sayılı 

Genç lik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunun 

Ek9 maddesi uyarınca özerklik kazanan Türkiye Satranç Federasyonunun 

yine bu Yasa maddesine dayanılarak çıkarılan Özerk Spor Federasyonları Çerçeve 

Statüsü ve Türkiye Satranç Federasyonu Ana Statüsü hükümleri uyarınca 

olayla ilgili olarak Yönetim Kurulunun 13.03.2005 tarihli kararı ile düzenlenen 

Türkiye Satranç Fe derasyonu Disiplin Talimatına göre soruşturma ve ceza tayini 

gerekirken, olayda uygulama yeri bulunmayan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

Amatör Spor Dallan Ceza Yönetmeliği uygulanmak suretiyle karar verilmesi 

mevzuat hükümlerine aykırı bulunduğundan, Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 

13.maddesi uyarınca itirazın KABU LÜ ile, aynı Yönetmeliğin 17.maddesi uyarınca 

başvuru ücretinin iadesine, Türkiye Satranç Federasyonu Disiplin Kurulu


nun 13/03/2006 tarihli kararının KALDIRILMA SINA, yukarıda açıklandığı şekilde 

Disiplin Kurulu tarafından Türkiye Satranç Fede rasyonu Disiplin Talimatı 

hükümleri uyarınca karar verilmek üzere dosyanın Türkiye Satranç Federasyonu 

Başkanlığına gönderilmesine, kararın ilgililere tebliğine, 


kararı 

04.11.2006 tarihinde İstanbul Ahmet Cömert Spor Salonunda oynanan İstanbul 

SporAliağa Belediye Spor TB2L müsabakasının 2.periyodunda Aliağa Belediyesi 

Spor Kulübü sporcusu Darius Durand EASON rakip takım oyuncusunu 

yumrukla dığı için hakem tarafından diskalifiye edilmiş ve bu nedenle sevk edildiği 

Disiplin Kurulu tarafından yapılan soruşturma sonunda eylemi sabit görülerek 

hakkında di siplin cezası verilmiş olup; 

Bu karara karşı sporcu adına Aliağa Belediye Spor Kulübü Başkanı Mustafa 

ÖZ KURT tarafından 14/11/2006 tarihli dilekçe ile Kurulumuza itirazda bulunulması 

nedeniyle, soruşturma dosyası ele alınıp incelendi; 


Dosyada bulunan tüm bilgi ve belgeler, doktor raporu, fotoğraflar, savunma 

ta nık beyanları, Hakem raporları, Teknik Komiser ve Lig Komiseri raporları ele 

alınıp değerlendirildiğinde; 

Sporcu Darius Durand EASON’un, rakip oyuncunun süregelen haksız davranışları 

nedeniyle kendisine hakim olamayarak faul yaptıktan sonra bu oyuncuyu 

yumruklayarak müessir fiilde bulunduğu daha sonrada oyundan diskalifiye edildiği, 

eylemin bu şekilde haksız tahrik sonucu meydana geldiği, Disiplin Kurulu 

kararında olayın farklı değerlendirildiği ve Disiplin Talimatının 37.maddesi yerine 

36.maddesinin uygulandığı anlaşılmış olup, açıklanan bu nedenlerle Tahkim 

Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca itirazın KISMEN KABULÜ ile, Disiplin 

Kuru lu tarafından tayin edilen 8 maç müsabakadan men ve 4.000. YTL 

para cezası, Türkiye Basketbol “ Federasyonu Disiplin Talimatının 13.maddesi 

uyarınca tah rik nedeniyle takdiren yarısına kadar indirilerek, Darius Durand 

EASON’un Disiplin Talimatının 37 ve 13.maddeleri uyarınca sonuç olarak 4 

MAÇ MÜSABALARDAN MEN ve 2.000. YTL PARA CEZASI İLE CEZA 

LANDIRILMASINA, infazın buna göre yapılmasına, başvuru ücretinin Tahkim 

Kuru1u Yönetmeliğinin 17 .maddesi uyarın ca iadesine, kararın ilgililere tebliği ile 

gereği için, Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanlığına bildirilmesine, 

9- Tahkim Kurulu’nun 22.12.2006 tarih ve 2006 /42 E. - 2006 / 42 K. 


Çim Hokeyi Federasyonunun 2006 yılı faaliyet programında yer alan ve 2329 

Temmuz 2006 tarihleri arasında Bulgaristan’ın Albena kentinde yapılan 21 Yaş 

altı Bayanlar Avrupa Hokey Şampiyonası ile bu şampiyona öncesinde Ankara’da 

123


ya pılan Milli Takım Kampına iştirak eden 9 sporcunun Şampiyona bitiminde 

GSGM Teftiş Kuruluna şikayet dilekçesi vererek kamp ve şampiyona müddetince 

Milli Takım antrenörü Savaş YILMAZ’dan kaynaklandığını öne sürdükleri 

bazı sıkıntıları dile getirmeleri neticesinde Teftiş Kurulunca yapılan soruşturma 

sonucu; Savaş YILMAZ’ın Milli Takım antrenörlüğü görevine başlamadan evvel 

Ankara’da yapılan Milli Takım seçmelerinde Sinem YALÇINDAĞ ve Funda 

GÜRBÜZ isimli sporculara “orospu” diyerek küfür ettiği, Milli Takım antrenörü 

olduktan sonra da bazı sporcu lara “aptal, salak, geri zekalı” diyerek hakaret ettiği, 

sporcuları baskı altına almaya çalıştığı, antrenmanda sahanın ortasında şortunu 

değiştirdiği, Çek Cumhuriyeti ma çında tribünde üstünü çıkartıp güneşlendiği, 

şampiyona süresince tatil havasında ve ciddiyetten uzak davranışlar sergilediği, 

Slovakya ile yapılacak olan maça çık maya bir saatten daha az bir süre kaldığı halde 

yüzme havuzundan çıkmadığı, her şeyi kendi keyfine göre programladığı, Şeyma 

SÖZER ile Esin ÖZTÜRK’ün bir Türk sporcusuna yakışmamasına rağmen şampiyona 

boyunca Bulgaristan’dan satın al dıklarıBulgaristan bayrağını simgeleyen 

yeşil beyaz renkte ve üzerinde “Bulgarıa” yazısı bulunan bilekliklerle dolaşmalarına 

göz yumarak Milli Takım antrenörüne ya kışmayan, spor terbiyesine ve disiplinine 

aykırı davranışları nedeniyle Çim Hokeyi Disiplin Kuruluna sevk edilmesi 

üzerine, Disiplin Kurulu tarafından GSGM Teftiş Kurulu soruşturma dosyası da 

incelenerek hakkında disiplin cezası tayin edilmiş olup, bu karara karşı adı geçen 

tarafından 14/12/2006 tarihli dilekçe ile Kurulumuza itirazda bulunulduğundan, 

soruşturma dosyası ele alınıp incelendi; 

124 


12/04/2006 tarihinde özerklik kazanan Türkiye Çim Hokeyi Federasyonunun, 

Disiplin Talimatını henüz oluşturmaması nedeniyle G.S.G.M. Amatör Spor 

Dalları Ceza Yönetmeliği hükümleri uyarınca işlem yaptığı anlaşılmış ise de; 

İtiraza konu 27/11/2006 tarihli Disiplin Kurulu kararının olayla ilgili olarak 

Disiplin Kurulu tarafından hiçbir soruşturma yapılmadan ve hakkında disiplin 

cezası tayin edilen itiraz edenin savunması da alınmadan sadece G.S.G.M. Teftiş 

Kurulunun 29/08/2006 tarihli soruşturma raporuna atıfta bulunulmak suretiyle 

verildiği, karar da hangi eylemin hangi disiplin suçunu oluşturduğunun tartışılıp 

değerlendirilmedi ği, en üst hadden ceza tayininin gerekçesinin de gösterilmediği 

anlaşıldığından, bu nedenlerle yerinde görülen itirazın Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 

13.maddesi uya rınca KABULÜNE, Türkiye Çim Hokeyi Federasyonu 

Disiplin Kurulunun 27/11/2006 tarihli kararının KALDIRILMASINA, belirtilen 

şekilde gerekli soruşturma yapılarak karar verilmek üzere dosyanın Türkiye 

Çim Hokeyi Federasyonu Başkanlığına gön derilmesine, kararın ilgiliye tebliğine, 

10- Tahkim Kurulu’nun 02.02.2007 tarih ve 2007/2 E. -2007/13 K. sayılı 

ka rarı 

Cengiz Özdemir KELEŞ’in; 13 Eylül 2006 tarihinde internet sitesindeyayım


lanan yazıda Satranç Federasyonu Başkanına ve Federasyonun manevi şahsiyetine 

haka ret ettiği gerekçesiyle Disiplin Kuruluna sevk edilmesi üzerine, Disiplin 

Kurulu tara fından yapılan soruşturma sonunda hakkında disiplin cezası tayin 

edilmiş olup, bu karara karşı adı geçen tarafından 26/12/2006 tarihli dilekçe ile 

Kurulumuza itirazda bulunulduğundan, dosya ele alınıp incelendi; 

GEREĞİ GÖRÜSÜLÜP DÜSÜNÜLDÜ : 

Dosyada bulunan tüm bilgi ve belgeler birlikte ele alınıp değerlendirildiğinde; 

iti raz edenin internet sitesinde yayımlanan sözleri Disiplin Talimatında düzenlenen 

hakaret kapsamında bulunmayıp 5.madde kapsamında onur kırıcı, spor 

ahlakına ve centilmenliğe aykırı harekette bulunmak niteliğinde olduğu anlaşıldığından 

Tah kim Kurulu Yönetmeliğinin 13. maddesi uyarınca itirazın bu nedenle 

KABULÜNE, itiraz eden Cengiz Özdemir KELEŞ’in eylemine uyan Türkiye Satranç 

Federasyonu Disiplin Talimatının Disiplin suçları ve uygulanacak cezalarla 

ilgili bölümünün 5 nu maralı maddesi uyarınca takdiren BİR AY SÜRE İLE HAK 

MAHRUMİYETİ CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, infazın buna göre 

yapılmasına, başvuru ücretinin Tah kim Kurulu Yönetmeliğinin 17.maddesi uyarınca 

iadesine, kararın ilgiliye tebliği ile gereği için Türkiye Satranç Federasyonuna 



kararı 

Step İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti’nin ve yetkili eğitmeni Altay DOYUM’un 10 

Mayıs 2007 tarihinde, 2431 Mayıs 2007 tarihleri arasında İhlas Armutlu Evleri 

Tesisle rinde bronz ve gümüş dereceleri cankurtaran eğitimleri için kurs düzenlemek 

üzere Türkiye Sualtı Sporları Federasyonundan izin talebinde bulundukları ve 

gerekli iznin verildiği, Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu tarafından 30 Mayıs1 

Haziran 2007 tarihleri arasında kursta denetleme yapmak üzere görevlendirilen 

Oğuz AYDIN, Güneri SARUHANOĞLU, Hakan ARSLAN, Tayyar ÇELTİKÇİ 

ve Murat KULAKAÇ’ın denetimleri sonucu düzenlenen tutanakta, dershane ve 

havuzda eğitim alan kursi yerlerin olmadığı, 10 Mayıs 2007 tarihli izin talebi yazısında 

BronzGümüş sporcu olarak 6 personelin eğitim almadığı, Altay DOYUM 

tarafından verilen eğitimlerde yanında asistanı olmadığı, uygulama konusunda 

eğitimlerin eksik verildiği, can kurtarma eğitim kitabının verilmediği, can kurtarma 

eğitim CD’sinin izletilmediği, gümüş eğitmen deniz çalışması yaptırılmadığı, 

manken getirilmeyerek üzerinde pratik çalışmasının, suni solunumkalp masajı, 

havuz dibinde kazazede çıkarma eğitimlerinin yaptırılmadığı, yaralara müdahale 

pratik çalışmasının yaptırılmamış olduğu, lLS renkleri ve bayrakları hakkında 

bilgi verilmediği, kaza raporu hazırla manın gösterilmediği, kazazede sarma 

pratiklerinin uygulamalı olarak gösterilme diği, sedye pratiklerinin yapılmamış 

olduğu, havuz kenarında bulunması gereken malzemenin bildirilmediği gerekçesiyle 

Sualtı Sporları Federasyonu Disiplin Kuru luna sevk edildikleri ve yapılan 

soruşturma sonunda Step İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti’nin ve yetkili eğitmeni Altay 

125


DOYUM’un Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu can kurtarma Yönetmeliği’ne 

ve can kurtarma Eğitim Talimatlarına aykırı olarak stan dart eğitim programlarına 

aykırı hareket edildiği gerekçesiyle 22.08.2007 tarih ve 2007/13 Esas2007 113 

sayılı karar ile Sualtı Sporları Federasyonu can kurtarma Yönetmeliğinin 16/d 

maddesi gereğince Step İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti’nin YETKİ BELGESİNİN 

İPTALİNE, Eğitmen Altay DOYUM’un EĞİTMENLİK BELGESİNİN İPTA 

LİNE karar verildiği, Eğitmen Altay DOYUM vekili Av. Ökkeş SARUHAN tarafından 

11.10.2007 tarihli dilekçe ile İstanbul Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü 

kanalı ile kararın iptali talebiyle Kurulumuza yapılan itiraz nedeniyle dosya ele 

alınıp incelendi. 

126 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: 

Dosyada bulunan tüm bilgi ve belgeler birlikte ele alınıp değerlendirildiğinde; 

Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu Disiplin Kurulu kararında mevzuat 

hüküm lerine aykırı bir yön bulunmadığından, Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 

13.maddesi uyarınca itirazın REDDİNE, aynı Yönetmeliğin 17.maddesi uyarınca 

başvuru ücre tinin Genel Müdürlük bütçesine irad kaydına, kararın ilgililere 

tebliği ile gereği için Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu Başkanlığına gönderilmesine, 


kararı 

Milli Atlet Süreyya AYHAN KOP’tan 8 Eylül 2007 günü alınan idrarın A ve 

B ..nu munelerinde yapılan analiz sonucu, Metandianon ve Stonozolol adlı yasaklı 

mad delerin metabolitlerinin bulunduğunun tespiti ve bunun IAAF Kuralları 

uyarınca anti doping ihlali anlamına geldiğinin anlaşılması ve sporcunun daha 

önce de Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlük Ceza Kurulunun 

1 Şubat 2005 tarih ve 2004/129 E. 2005/19 K. Sayılı kararı ile antidoping kurallarını 

ihlal etmekten 32.2 (e) (b), 40.1(a) (b).6 maddeleri uyarınca iki yıl süre 

ile uygunsuzluk cezası ile cezalandırılmasına ve bu süre içerisinde uluslararası ve 

ulusal yarışmalardan ve faaliyetlerden yasaklanmasına karar verildiği, bu karara 

itirazı inceleyen Merkez Ceza Kurulunun 14/03/2005 tarih ve 2005/55 E.K. 

sayılı kararı ile sporcu Süreyya AYHAN KOP’un eyleminin görevlilere istedikleri 

idrar numunesi vermemek suretiyle anti doping kurallarının 32/2 (c) maddesine 

aykırılık oluşturduğu bu nedenle de aynı kurallarının 40/1 (b) i maddesi uyarınca 

2 yıl uygunsuzluk cezası ile cezalandırıl masına, istisnai durumlar bulunduğundan 

40/3 (c) maddesi uyarınca takdiren ½ oranında indirim yapılarak sonuçta bir yıl 

uygunsuzluk cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği; 

Ancak daha sonra kararın anti doping kurallarının 38. maddesi uyarınca zorunlu 

olarak intikal ettirildiği, IAAF Doping İnceleme Kurulunun 8 Haziran 

2005 tarihli raporu ile olayda istisnai durum bulunduğunun IAAF anti doping 

kurallarının 40.1 maddesinin uygulanması gerektiğinin bildirilmesi üzerine Mer


kez Ceza Kurulunun dosyayı yeniden ele alarak 15/06/2005 tarih ve 2005/S5 

E.K. sayılı Ek kararı ile IAAF anti doping kurallarının 38.13.18 maddesi uyarınca 

istisnai durum bulunmadı ğına ilişkin IAAF Anti Doping İnceleme Kurulunun 

bağlayıcı kararı nedeniyle sporcu Süreyya AYHAN KOP’un anti doping kurallarının 

40.1 (i) maddesi uyarınca İKİ YIL uygunsuzluk cezası ile cezalandırılmasına 

karar verildiği de gözetilerek, Atletizm Fe derasyonu Ceza Kurulu tarafından anti 

doping kurallarının ikinci kez ihlali nedeniyle Atlet Süreyya AYHAN KOP’un 

IAAF’ın anti doping kuralları 32.2 (a) (c) ve Atletizm Ceza Talimatının 36.1a/ii 

maddeleri uyarınca ömür boyu müsabakalardan men cezası ile cezalandırılmasına 

karar verilmiş olup; 

Bu karara karşı Atlet Süreyya AYHAN KOP Vekili Av. Osman BULDAN’ın 

04/02/2008 tarihli duruşma istemli dilekçesi ile, 

A)Usule ilişkin olarak, Federasyon Ceza Kurulunun Ana Statüye uygun teşekkül 

ettirilmediğini, Yargılamanın adil, tarafsız ve bağımsız yapılmadığını, Kararın 

Teknik olarak hatalarla dolu olduğunu, savunma hakkının sınırlandığını, 

sporcunun lisan sının 2003 yılından bu yana vizesiz olduğunu bu nedenle de soruşturmanın 

zaman aşımına uğradığını, Müvekkilinin Atletizm Federasyonunun 

Tescilli, Lisanslı ve Vi zeli sporcusu olmadığını, 

B) Esasa ilişkin olarak da sporcunun sakatlığının olduğunu ve tedavi gördüğünü, 

numune alımı sırasında numune alıcıları ile işbirliği içerisinde olup, hiçbir 

prob lem yaşanmadığını, idrar numunelerinin pozitif çıkmış olmasına rağmen 

yasaklan mış olan bir maddeyi bilerek kesinlikle almadığını, İsnat edilen suçu 

işlemediğini, Amerika’da özellikle Meksika Bölgesinde sporcuda çıkan yasaklı 

maddelerin et hayvancılığında kullanıldığının birçok tıbbi araştırmada bilimsel 

olarak ispatlanmış durumda olduğunu, yapılan araştırmalar sonucu kullanılan 

maddenin sporcuya ya rarı olmadığının tespit edildiğini, 

IAAF kurallarında belirtilen Doping ihlallerine ilişkin sporcuya evvelce isnat 

edilen suçun numune vermekten kaçınma suçu olduğunu, bu suç ile şimdi isnat 

olunan suçun aynı suç olmadığını, dolayısıyla IAAF Kuralları 32.2 (a) (b) ve (f) 

uyarınca yapılan ihlaller birlikte değerlendirilirken, sporcunun Merkez Ceza Kurulu 

tarafından 32.2.(c) bendi gereğince karara bağlanan ancak henüz idari yargıda 

devam eden kesinleşmemiş karar ile Atletizm Federasyonu Ceza Kurulu kararının 

IAAF kodlarıyla bağdaşmadığını öne sürerek yapmış olduğu itiraz nedeniyle 

Kurulumuzca dosya ele alınıp duruşmalı olarak yapılan inceleme sonunda; 


Dosyada bulunan bilgi ve belgeler, savunmalar birlikte ele alınıp değerlendirildiğinde, 

Sporcu Süreyya AYHAN KOP’un dopinge ilişkin önceki eyleminin 

Uluslara rası Amatör Atletizm Federasyonu (IAAF) Anti doping Kurallarının 32/2. 

(c) maddesi kapsamında doping kontrolü için istenilen numuneyi vermemek olduğu, 

sabit olan şimdiki eyleminin ise aynı kuralların 32/2.(a) maddesi kapsamın 

127


da, bünyesinde yasaklı doping maddesi bulunması olduğu ve bu eylemin Atletizm 

Ceza Talimatının 36/a maddesinde yaptırıma bağlandığı, bu maddede doping 

madde veya yöntemi kullanarak doping yaptığı tespit edilen sporculara ilk ihlalde 

en az iki yıl, ikinci ih lalde de ömür boyu müsabakalardan men cezası öngörüldüğü 

(Madde 36/(a)i,ii) itiraza konu Türkiye Atletizm Federasyonu Başkanlığı Ceza 

Kurulu kararında IAAF’ın uygulama ve ilke kararlarından da bahsedilmek suretiyle 

önceki ve şimdiki eylem ler aynı olmamakla birlikte nitelikleri itibariyle olayda 

ikinci ihlal bulunduğu kabul edilerek sporcu hakkında Ceza Talimatının 36/ (a)ii 

maddesi uyarınca ömür boyu müsabakalardan men cezası tayin edilmiş ise de; 

Mevzuat hükümleri incelendiğinde Ceza Talimatının 36/ aii maddesi uyarınca 

ikinci ihlalin kabulü için maddede açıklıkla belirtildiği üzere doping madde veya 

yön temi kullanarak doping yapma eyleminin iki kez gerçekleşmesi gerekmekte 

olup, olayımızda önceki eylemin şimdiki eylemle bu şekilde örtüşmemesi ve niteliğinin 

farklı olması nedeniyle ikinci ihlalin kabulü mümkün görülmemektedir. 

Ayrıca sa vunmada da öne sürüldüğü gibi Atletizm Federasyonu Ceza Talimatının 

36/2 mad desinde öngörülen cezanın iptali yada indirimini gerektirecek bir husus 

bulunmadı ğının da maddede belirtildiği şekilde araştırılıp değerlendirilmediği 

anlaşıldığından itirazın Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca bu 

yönlerden KABULÜ ile, sporcu Süreyya. AYHAN KOP hakkında tayin olunan 

cezanın KALDIRILMASINA, yukarıda belirtilen hususlar değerlendirildikten 

sonra gerekli karar verilmek üzere dosyanın Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza 

Kurulu’na gönderilmesine, kararın il gililere ve gereği için Türkiye Atletizm Federasyonu 

Başkanlığına tebliğine, 

13- Tahkim Kurulu’nun 30.05.2008 tarih ve 2008/9 E. -2008/ 54 K. sayılı 

kararı 

Milli Atlet Süreyya AYHAN KOP’tan 8 Eylül 2007 günü alınan idrarın A ve 

B numunelerinde yapılan analiz sonucu, Metandianon ve Stonozolol adlı yasaklı 

mad delerin metabolitlerinin bulunduğunun tespiti ve bunun IAAF Kuralları 

uyarınca anti doping ihlali anlamına geldiğinin anlaşılması ve sporcunun daha 

önce de Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlük Ceza Kurulunun l 

Şubat 2005 tarih ve 2004/129 E. 2005/19 K. Sayılı kararı ile anti doping kurallarını 

ihlal etmekten 32.2 (c), (e), (b), 40.1(a) (b).6 maddeleri uyarınca iki yıl süre 

ile uygunsuzluk cezası ile cezalandırılmasına ve bu süre içerisinde uluslararası ve 

ulusal yarışmalardan ve faaliyetlerden yasaklanmasına karar verildiği, bu karara 

itirazı inceleyen Merkez Ceza Kurulunun 14.03.2005 tarih 2005/55 E.K. sayılı 

kararı ile sporcu Süreyya AYHAN KOP’un eyleminin görevlilere istedikleri idrar 

numunesi vermemek suretiyle anti doping kurallarının 32/2 (c) maddesine aykırılık 

oluşturduğu bu nedenle de aynı kurallarının 40/1 (b) i maddesi uyarınca 2 

yıl uygunsuzluk cezası ile cezalandırıl masına, istisnai durumlar bulunduğundan 

40/3 (c) maddesi uyarınca takdiren ½ oranında indirim yapılarak sonuçta bir yıl 

uygunsuzluk cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği; 

128


Ancak daha sonra kararın anti doping kurallarının 38. maddesi uyarınca 

zorun lu olarak intikal ettirildiği, IMF Doping İnceleme Kurulunun 8 Haziran 

2005 tarihli raporu ile olayda istisnai durum bulunmadığını IAAF anti doping 

kurallarının 40.1 maddesinin uygulanması gerektiğinin bildirilmesi üzerine Merkez 

Ceza Kurulunun dosyayı yeniden ele alarak 15.06.2005 tarih ve 2005/55 

E.K. sayılı Ek kararı ile IAAF anti doping kurallarının 38.13.18 maddesi uyarınca 

istisnai durum bulunmadı ğına ilişkin IAAF Anti Doping İnceleme Kurulunun 

bağlayıcı kararı nedeniyle sporcu Süreyya AYHAN KOP’un anti doping kurallarının 

40.1 (i) maddesi uyarınca İKİ YIL uygunsuzluk cezası ile cezalandırılmasına 

karar verildiği de gözetilerek, 

Atletizm Federasyonu Ceza Kurulu tarafından anti doping kurallarının ikinci 

kez ihlali nedeniyle Atlet Süreyya AYHAN KOP’un IAAF’ın anti doping kuralları 

32.2 (a) (c) ve Atletizm Ceza Talimatının 36.1a/ii maddeleri uyarınca ömür 

boyu müsaba kalardan men cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiş olup; 

Bu karara karşı Atlet Süreyya AYHAN KOP Vekili Av. Osman BULDAN’ın 

04.02.2008 tarihi duruşma istemli dilekçesi ile, 

A)Usule ilişkin olarak, Federasyon Ceza Kurulunun Ana Statüye uygun teşekkül 

ettirilmediğini, Yargılamanın adil, tarafsız ve bağımsız yapılmadığını, kararın 

teknik olarak hatalarla dolu olduğunu, savunma hakkının sınırlandığını, 

sporcunun lisan sının 2003 yılından bu yana vizesiz olduğunu bu nedenle de soruşturmanın 

zaman aşımına uğradığını, Müvekkilinin Atletizm Federasyonunun 

Tescilli, Lisanslı ve Vi zeli sporcusu olmadığını, 

B) Esasa ilişkin olarak da, sporcunun sakatlığının olduğunu ve tedavi gördüğünü, 

numune alımı sırasında numune alıcıları ile işbirliği içerisinde olup, hiçbir 

prob lem yaşanmadığını, idrar numunelerinin pozitif çıkmış olmasına rağmen 

yasaklan mış olan bir maddeyi bilerek kesinlikle almadığını, isnat edilen suçu işlemediğini, 

Amerika’ da özellikle Meksika Bölgesinde sporcuda çıkan yasaklı maddelerin 

et hayvancılığında kullanıldığının birçok tıbbi araştırmada bilimsel olarak 

ispatlanmış durumda olduğunu, yapılan araştırmalar sonucu kullanılan maddenin 

sporcuya ya rarı olmadığının tespit edildiğini, IAAF kurallarında belirtilen 

Doping ihlallerine ilişkin sporcuya evvelce isnat edilen suçun numune vermekten 

kaçınma suçu olduğunu, bu suç ile şimdi isnat olunan suçun aynı suç olmadığını, 

dolayısıyla IAAF Kuralları 32.2 (a) (b) ve (t) uyarınca yapılan ihlaller birlikte değerlendirilirken, 

sporcunun Merkez Ceza Kurulu tarafından 32.2.(c) bendi gereğince 

karara bağlanan ancak he nüz idari yargıda devam eden kesinleşmemiş karar 

ile Atletizm Federasyonu Ceza Kurulu kararının IAAF kodlarıyla bağdaşmadığını 

öne sürerek yapmış olduğu itiraz nedeniyle duruşmalı olarak yapılan inceleme 

sonunda; Kurulumuzun 14 Mart 2008 gün ve 2008/931 E.K. sayılı kararı ile 

Sporcu Süreyya AYHAN KOP’un dopinge ilişkin önceki eyleminin Uluslar arası 

Amatör Atletizm Federasyonu (IAAF) Anti do ping Kurallarının 32/2.( c) maddesi 

kapsamında doping kontrolü için istenilen nu muneyi vermemek olduğu, sabit 

129


olan şimdiki eyleminin ise aynı kuralların 32/2.(a) maddesi kapsamında, bünyesinde 

yasaklı doping maddesi bulunması olduğu ve bu eylemin Atletizm Ceza 

Talimatının 36/a maddesinde yaptırıma bağlandığı, bu mad dede doping madde 

veya yöntemi kullanarak doping yaptığı tespit edilen sporculara ilk ihlalde en 

az iki yıl, ikinci ihlalde de ömür boyu müsabakalardan men cezası öngörüldüğü 

(Madde 36/(a)i,ii) itiraza konu Türkiye Atletizm Federasyonu Baş kanlığı Ceza 

Kurulu kararında IAAF’ın uygulama ve ilke kararlarından dabahsedil mek suretiyle 

önceki ve şimdiki eylemler aynı olmamakla birlikte nitelikleri itibariyle olayda 

ikinci ihlal bulunduğu kabul edilerek sporcu hakkında Ceza Talimatının 36/ (a)ii 

maddesi uyarınca ömür boyu müsabakalardan men cezası tayin edilmiş ise de; 

Mevzuat hükümleri incelendiğinde Ceza Talimatının 36/ aii maddesi” uyarınca 

ikinci ihlalin kabulü için maddede açıklıkla belirtildiği üzere doping madde veya 

yön temi kullanarak doping yapma eyleminin iki kez gerçekleşmesi gerekmekte 

olup, olayımızda önceki eylemin şimdiki eylemle bu şekilde örtüşmemesi ve niteliğinin 

farklı olması nedeniyle ikinci ihlalin kabulü mümkün görülmemektedir. 

Ayrıca sa vunmada da öne sürüldüğü gibi Atletizm Federasyonu Ceza Talimatının 

36/2 mad desinde öngörülen cezanın iptali yada indirimini gerektirecek bir husus 

bulunmadı ğının da maddede belirtildiği şekilde araştırılıp değerlendirilmediği 

anlaşıldığından itirazın Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca bu 

yönlerden KABULÜ ile, sporcu Süreyya AYHAN KOP hakkında tayin olunan 

cezanın KALDIRILMASINA, yukarıda belirtilen hususlar değerlendirildikten 

sonra gerekli karar verilmek üzere dosyanın Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza 

Kurulu’na gönderilmesine, kararın ilgililere ve gereği için Türkiye Atletizm Federasyonu 

Başkanlığına tebliğine karar verildikten sonra dosyayı yeniden ele alan 

Türkiye Atletizm Federasyonu Başkanlığı Ceza Kurulu, Türkiye Atletizm Federasyonunun 

da üye olduğu Uluslar arası Atle tizm Federasyonları Birliği (IAAF)’ın 

bünyesinde bulunan Anti Doping Kurulu’nun yazılı görüşünü de aldıktan sonra 

02.04.2008 tarih ve 2007/21 E. 2008/2.Ek.1 sayılı karar ile yazılı gerekçelerle ve 

temyiz merciinin IAAF Anti Doping Kurallarının Anlaşmazlıkları 60, 11 maddeleri 

uyarınca Lozan Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) olduğu da belirtilmek suretiyle 

Süreyya AYHAN KOP’un önceki kararlarında olduğu gibi, Atletizm Ceza 

Talimatının 36.1.a/ii maddesi uyarınca ömür boyu yarışmalar dan men cezası ile 

cezalandırılmasına karar vermiş olup; Bu karara karşı Süreyya AYHAN KOP vekili 

Av. Osman BULDAN tarafından 14/04/2008 tarihli dilekçe ile süresi içinde 

yapılan itiraz nedeniyle dosya ele alınıp incelendi: 

130 


Dosyada bulunan bilgi ve belgeler, 14.03.2008 tarihli önceki kararımızdan 

sonra getirtilip dosya içerisine konulan IAAF Anti Doping Kurulu yetkilisinin 

31.03.2008 ve 28.04.2008 tarihli yazıları, Türkiye Atletizm Federasyonunun da 

üye olması ne deniyle uymakla yükümlü bulunduğu lAAF’ın konuya ilişkin kuralları 

birlikte ele alı nıp değerlendirildiğinde;


Öncelikle konu ile ilgili olarak ulusal mevzuatımız olan Türkiye Atletim Federasyonu 

Ana Statüsü ve Ceza Talimatında Tahkim Kurulunun itiraz mercii olarak 

davaya bakmakla yetkili kılınmış olması, Federasyonun bağlı olduğu uluslararası 

kuruluş IAAF kurallarının konuya ilişkin 60.maddesinin 5.fıkrası hükmü karşısında 

Kurulumuzun itirazı incelemeye yetkili bulunduğu tespit edilmiş olup; 

14 Mart 2008 tarihli önceki kararımızda da açıklandığı üzere sporcu Süreyya 

AY HAN KOP’un önceki eyleminin doping incelemesi için numune vermekten 

kaçınmak olduğu ve bu eylemin IAAF anti doping kurallarının 32/2.c maddesi 

kapsamında bu lunduğu ve yaptırımının 40/1 b.i maddesinde belirlendiği, 

aynı eylemin Türkiye Atle tizm Federasyonu Ceza Talimatının 36/1b.i 11 i 

maddesi kapsamında bulunduğu,şimdiki eylemin ise IAAF kurallarının 32/2.a 

maddesi kapsamında sporcunun bünyesinde doping maddesi bulunması olup, 

yaptırımının aynı kuralların 40/1a.i maddesinde belirlendiği, bu eylemin ise 

Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza Tali matının 36/1a.i maddesi kapsamında 

bulunduğu; 

Gerek ulusal mevzuatımızın gerekse uluslararası mevzuatın konuya ilişkin düzenlemelerine 

bakıldığında, çok açık bir biçimde, yoruma da gerek olmayacak 

şekilde hangi eylem için hangi yaptırımın uygulanacağı ve hangi eylemler tekrar 

işlendiğinde ikinci ihlal sayılacağının ayrı ayrı sayılarak ayrı madde ve fıkralar 

halin de gösterildiği, buna göre de somut olayımızda farklı eylemlerin, mevzuatın 

aradığı anlamda birbirleri ile örtüşmemesi nedeniyle ikinci ihlalin kabulü 

ve ömür boyu müsabakalardan men cezası verilmesi için gerekli koşulların oluşmadığı; 

IAAF Anti doping kurulu yetkilisinin yorum niteliğindeki yazılı açıklamalarının 

bağlayıcılığıbu lunmadığı gibi, bu yazılarda gösterilen örneklerin de 

olayımızla uyuşmadığı; 

Bütün bu açıklamalar ışığında sporcu Süreyya AYHAN KOP’un, eyleminin 

kapsa mında bulunduğu Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza Talimatının 36/Ia.i 

maddesi ve eylemin yurtdışında işlenmiş olması nedeniyle aynı talimatın 43.maddesi 

uygu lanmak suretiyle cezalandırılması gerektiği ,anlaşıldığından, Tahkim 

Kurulu Yönetmeliğinin 13 .maddesi uyarınca itirazın bu nedenlerle KABULÜ ile 

Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza Kurulunun 02/04/2008 gün ve 2007/21 E. 

2008/2EK 1 sayılı kararının KALDIRILMASINA; 

Süreyya AYHAN KOP’un Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza Talimatının 

36/1a.i maddesi uyarınca İKİ YIL MÜSABAKALARDAN MEN CEZASI İLE 

CEZALANDIRIL MASINA, aynı talimatın 43.maddesi uyarınca ceza bir kat arttırılmak 

suretiyle sonuç olarak DÖRT YIL MÜSABAKALARDAN MEN CE 

ZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, tedbirli kaldığı sürede gözetilerek infazın 

buna göre yapılmasına, Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 17.maddesi uyarınca başvuru 

ücretinin iadesine, kararın ilgililere ve gereği için Türkiye Atletizm Federasyonu 

, Başkanlığına tebliğine, 

131


14- Tahkim Kurulu’nun 25.04.2008 tarih ve2008/25 E. 2008/45 K. sayılı 

ka rarı 

a) 17/03/2007 tarihinde Keçiören BelediyesiOdadik Spor Kulüpleri arasında 

oy nanan maç sırasında, tribünde oturan antrenör Ali GÜL ve idareci Yılmaz 

CANLI ile birlikte bulunan sporcu Faruk ATEŞ’in hakeme küfür ettiği, sporcuya 

“ne dediği” sorulduğunda küfürü tekrarladığı ve kaçarak uzaklaştığı, antrenör Ali 

GÜL’ün de sporcunun kimliğini gizleyerek koruduğu, 

b) 16/03/2007 tarihinde Sincan ‘da Odadik Spor Kulübü ile Polisgücü Spor 

Ku lüpleri arasında oynanan maç sırasında antrenör Ali GÜL’ün hakem Orhan 

ALTAY’a karşı hakaret ederek kalem fırlattığı gerekçeleri ile hakkında, Türkiye 

Çim Hokeyi Fe derasyonu Disiplin Kurulu tarafından yapılan iki ayrı soruşturma 

sonunda, disiplin cezası tayin edilmiş olup, bu kararlara karşı adı geçen tarafından 

11.04.2008 tarihli dilekçe ile Kurulumuza yapılan itiraz nedeniyle dosya ele 

alınıp incelendi; 

132 


Dosyada bulunan bilgi ve belgeler bir bütün olarak ele alınıp değerlendirildiğinde; 

Türkiye Çim Hokeyi Federasyonu Disiplin Kurulunun 15.03.2008 gün 

ve 2007/5 E. 2008/14 K. sayılı kararında mevzuat hükümlerine aykırı bir yön 

bulunmadığın dan, Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca bu karara 

yönelik itirazın REDDİNE, 

Türkiye Çim Hokeyi Federasyonu Disiplin Kurulunun 15/03/2008 gün ve 

2007/4 E. 2008/12 K. sayılı kararına yönelik itiraza gelince; 

Antrenör Ali GÜL ‘ün bu karara konu eylemlerinin bir bütün halinde Disiplin 

Ta limatının 38.maddesi kapsamında centilmenliğe aykırı hareket niteliğinde 

bulun duğu, buna göre ceza tayini gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde uygulama 

yapıl ması mevzuat hükümlerine aykırı bulunduğundan Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 

13.maddesi uyarınca itirazın KABULÜ ile, Türkiye Çim Hokeyi Federasyonu 

Disiplin Kurulunun 15.03.2008 gün ve 2007/4 E. 2008/12 K. sayılı 

kararının KALDIRILMA SINA, eylemine uyan Disiplin Talimatının 38. maddesi 

uyarınca takdiren bir ay hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılmasına, infazın 

buna göre yapılmasına, Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 17 .maddesi uyarınca 

başvuru ücretinin Genel Müdürlük bütçesine irad kaydına, kararın ilgililere tebliği 

ile, gereği için Türkiye Çim Hokeyi Federasyonu Başkanlığına gönderilmesine, 


kararı 

2325 Kasım 2007 tarihleri arasında Gaziantep’te düzenlenen Türkiye Kulüplerarası 

Goalbol Şampiyonasında; İstanbul Göremeyenler Gençlik ve Spor Kulü


bü sporcusu Mikail GÜÇLÜ’nÜn, ödül töreni sırasında protokolde Federasyon 

Başka nına hakaret ettiği gerekçesi ile hakkında, Türkiye Görme Engelliler Spor 

Federas yonu Disiplin Kurulu tarafından yapılan soruşturma sonunda, disiplin 

cezası tayin edilmiş olup, bu karara karşı sporcu adına Kulüp Başkanı Ali ÇAV 

DAR tarafından 30/04/2008 tarihli dilekçe ile Kurulumuza yapılan itiraz nedeniyle 

dosya ele alınıp incelendi; 

GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜSÜNÜLDÜ: 

Dosyada bulunan tüm bilgi ve belgeler bir bütün olarak ele alınıp değerlendirildiğinde; 

Türkiye Görme Engelliler Spor Federasyonu Disiplin Kurulunun itiraza konu 

ka rarında mevzuat hükümlerine aykın bir yön bulunmadığı anlaşıldığından, 

Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 13.maddesi uyarınca itirazın REDDİNE, aynı 

Yönetmeliğin 17.maddesi uyarınca başvuru ücretinin Genel müdürlük bütçesine 

irad kaydına, kararın ilgililere tebliği ile, gereği için Türkiye Görme Engelliler 

Spor Federasyonu Başkanlığına gönderilmesine, 

Av. ŞAHAP İNCE- Sayın Avukat Coşkun Dere’ye de çok teşekkür ederiz. Soru 

kısmına geldik, buyurun Hocam. 

Doç. Dr. ÜMİT KOCASAKAL- Şimdi birtakım şeyleri de sayenizde öğrendim, 

ben gerçekten çıktıktan sonra bu disiplin talimatını çok fazla incelemedim, 

ama yerdi üyenin beşinin hukukçu, ikisinin olmadığını da hiç duymamıştım, 

beni çok şaşırttı. Yani lütfen kimse yanlış anlamasın, herkes çok değerlidir tabii, 

ama bir hüküm veren kişilerin hepsinin hukukçu olması lazım. işte Anayasa 

Mahkemesinin hukuk çu olmayan Başkanı ortada. Şimdi bu disiplin talimatında 

üç tane husus dikkatimi çekti, birincisi insan onurunu zedeleyen delil diye bir 

şey ben bugüne kadar duyma dım. Onun yerine hukuka aykırı delil demek, yani 

Amerika’yı yeniden keşfetmenin anlamı yok, onun adı bütün dünyada hukuka aykırı 

delildir. Bunun özel bir nedeni mi var, onu merak ediyorum. İkincisi 63/1’de 

delil olabilecek şekilde uzman görüşünü saydınız, malumunuz yeni CMK’da 67 

sonda taraf bilirkişisi, bizim bu mütalaalar, vesaire var. Acaba bunun içine, bu uzman 

görüşüne CMK’daki bu hal de size göre giriyor mu, çünkü önemli, ama beni 

en çok şaşırtan ve ürküten bu 64/2’deki hüküm oldu. Çünkü ne diyor, maddi 

gerçeğin ortaya çıkması konusunda raporlar arasında bir çelişki varsa saha içinde 

hakem, saha dışında temsilci, ama bu açıkça indibuo proreo ilkesine aykırı ve bir 

felaket. Yani siz açıkça itiraf ediyorsunuz, diyorsunuz ki, ya ikisi arasında çelişki 

var, ben bir türlü maddi gerçeği bulamıyorum, ama birine üstünlük tanıyorum, 

ya o çelişenlerden asıl yanmış olan oysa, yani bunu nasıl de ğerlendiriyorsunuz? 


Av. TALAY ŞENOL- Teşekkür ederim. Yalnız duyulmadı herhalde, bu soruya 

başlarken soru retorik olmasın dedim, ama soru retorik oldu. Şimdi önce bu 

talimatı ben yapmadım, yapılmasına da katkıda bulunmadım. Daha önce aktif 

133


görevdeyken bizlere bazı sorular soruluyordu, ama biliyorsunuz Türkiye’de aktif 

görev bittikten sonra sanki o görevler hiç yapılmamış gibi böyle bir çöp sepetine 

atılıyormuş gibi atılıyor. Şimdi burada FIFA Disiplin Talimatında böyle bir şey 

var, o insan onuruna aykırı değil de “menschenunwürdig” diyor, yani o da az 

çok ona benziyor. Oradan tercüme etmişler, buraya almışlar. İnsan onuru tabii 

önemli bir kavram, aslında bir “supra norm”, hatta bizim Anayasamızın temelini 

oluşturan Alman Anayasasının 1. maddesi de insan onuruna dokunulamaz 

diye başlar. Ayrıca Avrupa Anayasasının yine temel haklarla ilgili maddesi insan 

onuruna dokunulamaz diye başlar. Bizim de Anayasa Mahkememiz bir kararında 

bunu bir supra norm, üstün norm olarak aldı, doğrudur, ama bunun bir delil 

olarak bu şekliyle yapılması durumuna karşı dedim ki, uygulamada ne yapılacak 

bilmiyorum, bu arada belki bir şekilde, onu da bilemiyorum, kararlarında bu 

delil insan onuruna aykırıdır, reddediyoruz demişler mi, onu da bilmiyorum. O 

anlamda ben cahilim, bu konuda onu da itiraf ediyorum, dediklerinize de tamamen 

katılıyorum. 

Uzman görüşüne gelince, o da öyle bir şey değil, mesela çok açık UEFA. FIFA 

disiplin talimatlarında, bunu yaparken biraz ondan yararlanmışlar, belli oluyor. 

An cak mesela burada çok açık şekilde bilirkişi raporu diyor, keşif diyor, ikrar 

diyor, yani ceza muhakemesi hukukunun kabul ettiği bütün şeyleri yazıyor. İşte 

biz buna uzman görüşü demişiz, uzman görüşü dediğiniz gibi taraf delili olarak 

da ben geti ririm, bir uzmandan görüş alırım, veririm mi, ama sanıyorum o orijinaline 

baktığım zaman UEFA, FIFA talimatlarına burada kastedilen şey bilirkişi 

incelemesi. Ancak bilemiyorum tabii, biz pek söyletemedik, yaptıramadık bu taraf 

tanığı,uzman görü şü, ceza yargılamasında ben çok ısrar etmeme rağmen, eski 

yasada da var biliyor sunuz, tamam efenim, yeterince aydınlatılmıştır, biz tanık 

çağırmıyoruz dediler. Biz de dedik ki, tanığı kamu tanığı olarak çağırmayabilirsiniz, 

ama benim taraf tanığım olarak çağırabilirsiniz. Bir tek şeyiniz vardır, 

beni kötü niyetli olarak görürsünüz, siz işi uzatmak istiyorsunuz dersiniz, ama 

benim tanığımı çağırıp dinlemek mecburiye tindesiniz. Ama bunu anlatamamıştık. 

Şimdi bütün bunların arka planında nasıl al tından kalkacaklar bilemiyorum, 

dediğimiz gibi bizim tarafımızdan da biraz kopukluk oldu, onlar da bizi kaldırıp 

attılar, ayrıldıktan sonra verilmiş tek bir karardan bilgim yok. Dolayısıyla sizin 

söylediklerinize (ceza hukukunda biliyorsunuz böyle belirsiz kavramlar son derece 

tehlikelidir), bu konudaki eleştirilerinize de katılıyorum. Te şekkür ederim. 

134 

Av. ŞAHAP İNCE- Teşekkür ederim. Buyurun Hanımefendi. 

Av. GURUR GAYE GÜNAL- Ben sorumu ZÜbeyd Beye veyahut da Coşkun 

Beye yöneltmek istiyorum. Konuşmalarınızda da bahsettiniz, şu an itibarıyla 56 

tane özerk federasyon var ve bunların her birinin disiplin uygulamalarını düzenleyen 

ken di disiplin talimatlarını çerçeve statü ve ana statüleri doğrultularında çıkartmaları 

gerekiyor. Ancak federasyonların disiplin talimatlarına baktığınızda ki 

aylık olarak çoğu federasyonun böyle bir disiplin talimatı dahi yok, aynen GSGM


Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliği alınmış ve kopyalanmış, kullanılıyor. Fakat 

GSGM’nin çer çeve statüsünde diyor ki, bütün özerkleşen federasyonlar kendi 

disiplin talimatlarını çıkartmak zorundadırlar. Çıkartmazlarsa ne olur? Boşluk. 

Birinci sorum bununla ilgili nasıl bir değerlendirme yapıyorsunuz, disiplin talimatı 

olmayan, hiç internet sitesinde dahi yayınlanmayan, aslında adı özerk geçen, 

ama bir yönüyle GSGM’ye bağlı olan federasyonlar için GSGM’nin bir uygulaması, 

bir kural getirmesi gibi bir durum söz konusu mu? 

Bir diğer sorum da gene bur özerkleşen federasyonların uygulamalarına baktığımızda 

ki bunlar da disiplin talimatı olan federasyonlar, bunlarda her ne kadar 

tahkime başvuru yolları, soruşturmanın ne kadar süre içerisinde sonuçlandırılması 

gerektiği belirtilmiş olsa da idari tedbir diye bir uygulamaları var ve idari tedbir 

doğ rultusunda sporculara ya da disiplin uygulamasına muhatap kalan kişilere 

soruştur ma tamamlanıncaya kadar o haklardan mahrumiyet uygulanıyor. Fakat 

bunun, bu idari tedbirin ve soruşturmanın ne kadar süre içerisinde başlatılması 

gerektiği hiçbir disiplin talimatında belirtilmemiş. Şimdi her ne kadar tahkimle 

ilgili olarak sporla ilgili, sporun yargılanma usulleri farklı bir prosedüre tabi tutulmak 

istenmiş olsa da bu süre kaybından dolayı şöyle bir sonuç ortaya çıkıyor. 

Sporculara idari tedbir uygulanıyor, altı ay boşunca soruşturma açılmıyor, fakat 

hakkınızda idari tedbir vardır, gerekli araştırmalar yapılmaktadır deniliyor ve bu 

süre içerisinde sporcunun uğraşmış olduğu hak kayıpları, maddi kayıplar, bunların 

ne şekilde karşılanması gerektiğinin hepsi boşluk. Altı ay sonra da deniliyor 

ki, biz gerekli incelemeyi yaptık, o incelemeyi de dosya üzerinden yaptık, size 

disiplin cezası da vermiyoruz. Şimdi bunlara ilişkin alınması gereken önlemler, 

başvurulması gereken yollar nelerdin, bunu sizden öğrenmek istiyorum. Çünkü 

uğranılan zararlara ilişkin tahkime baş vurma imkânı da yok, tahkime hangi 

hallerde başvurulacağı da belirli, dolayısıyla direkt olarak bize adli yargının yolu 

gözüküyor. Bu da disiplin talimatında konulan hükümlerin GSGM’nin federasyonları 

özerkleştirmek istemesinin ruhuna aykırılık teşkil etmiyor mu? 

Av. ZÜBEYT AYDIN- Efendim çok teşekkür ederim. Şunu söyleyeyim, şu 

anda Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün bünyesinde olup da 3289 sayılı Kanun 

hüküm leri gereğince özerklik kazanmış, tam manasıyla özerk olan 54 federasyonu 

var. Bugün Merkez Danışma Kurulu toplantısı vardı iki federasyona da özerklik 

kararı verildi. Özerklikler; Merkez Danışma Kurlu kararı, Spordan Sorumlu Bakanın 

uygun görüşü, Başbakanın onayından sonra Resmi Gazete’de yayınlanma 

gibi bir süreci vardır. Takriben bir ay içinde sonuçlanır. Yani bir ay sonra, bu 

süreçler tamamlan dıktan sonra Türkiye’de GSGM’ye bağlı olup da özerk olan 

federasyon sayısı 56 olacaktır. 

İkinci bir olay, 2004 yılında federasyonlar özerk olurken çok kısa süre içerisinde 

federasyonların tüm mevzuatlarını tamamlamaları mümkün değildi. Biz çerçeve 

statü şöyle bir hüküm konuldu. Denildi ki istenilen süre içerisinde statülerini, 

yani statü derken talimatlarını hazırlayamayan, özellikle de disiplin talimatlarını 

135


veya mu hasebe talimatlarını, malzeme alım satımla ilgili talimatlarını hazırlayamayan 

fede rasyonlar, Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün yürürlükteki mevzuatında 

kendi yapı larına aykırı olmayan mevzuat hükümlerini kullanabilirler, 

uygulayabilirler, öyle bir hüküm var. Sizin dediğiniz olay bana çok spesifik geldi, 

bilmiyorum bir sporcunun altı ay, yedi ay disiplinde tedbirli olarak bekletilmesi 

mümkün değil, şöyle ki, disiplin kurulu kendisine gelen bir eylemde ilkönce burada 

bir idari tedbir olup olmadığına bakar. Eğer tedbir varsa öncelikle o dosyaya 

bakmak zorundadır. 

Av. GURUR GAYE GÜNAL- Pardon, sözünüzü kesiyorum, böyle birkaç tane 

farklı federasyonlarla ilgili olaylara rastladığım için ve bu konuda da talimatta 

olan boşluğu gördüğüm için bu soruyu size yöneltmek istedim. 

Av. ZÜBEYT AYDIN- Mutlaka, bu uyarınız için çok teşekkür ederim, çok 

önemli bir olay. Yarın ben bunu arkadaşlarımızla görüşüp o tip federasyonlar varsa 

mutlaka kendilerine bir uyarı göndeririz, niye böyle oldu diye sorarız. Diğer bir 

husus tabii ki o ilk süreç içerisindeki federasyonların her şeyi bir futbol gibi tüm 

unsurlarıy la dört dörtlük hayata geçirmeleri mümkün değildir. Bakınız; Futbol 

Federasyonu 1988 tarihinden itibaren özerktir, aradan neredeyse 20 küsur yıl 

bir süre geçti, en az dörtbeş defa Kanununu değiştirmek zorunda kaldı. Oysa şu 

anda Futbol Federasyonunun geldiği nokta malumlarınızdır. Gençlik Spor Genel 

Müdürlüğünün bünyesinde bulunup da özerkliğine kavuşan federasyonlar bir 

çerçeve kanunla özerklik statüsüne kavuştu. FIFA’nın da isteği Futbol Kanununun 

bir çerçeve Kanun şeklinden olmasıdır. Zaten uluslararası tüm federasyonların 

ortak özelliği budur. FİFA diyor ki, hükümetler özerk olan federasyonların 

tüm yönlerini kanunla belirle mesinler. Çerçeve kanunla federasyonun özerliği 

kabul edilsin. Diğer tüm unsurlar, talimatların hazırlanması, disiplin talimatının 

belirlenmesi veyahut da kendilerinin kurmak istedikleri birimler, tabi oldukları 

genel kurul tarafından belirlensin. Ancak; maalesef bizdeki insan unsuru biraz 

hazırcıyız ve bazı federasyonlar şöyle bir uygu lama yaptılar. Bu işin öncülüğünü 

yapan kim? Türkiye Basketbol Federasyonu, bazı federasyonlar Ana Statülerini 

hazırlarken oradan basketbol kelimesini silerek kendi federasyonunun ismi yazdılar, 

kimse alınmasın, A federasyonu yaptı, B federasyo nu yaptı, kopya çektiler, bu 

işin en kolay, en hazırcı yönüne seçtiler. Tabii burada bir merci hakkında kusur 

bulmak çok zor bir şey, bu insanların yapması gereken bir olay. Bakın hâlâ dahi 

bazı avukat arkadaşlar burada, her avukatın önünde incele mekte olduğu 20, 30 

tane talimat var. Geçenlerde Sayın Bakan dedi ki, talimatlarını 45 gün süre içerisinde 

hazırlamayan federasyon hakkında işlem yapacağım dedi. Federasyonlar 

apar topar, sağdan soldan kopyayla, biliyorsunuz şimdi bilgisayar ların maalesef o 

nahoşluğu var, size kopyalıyor, başkasını kopyalıyor, bakarsınız basketbolle voleybol 

ikisi bir arada aynı çıkabiliyor. Bunların zaman içerisinde dü zeleceğini düşünüyorum. 

136 

Av. ŞAHAP İNCE- Tahkim nasıl oluyor?


Av. ZÜBEYT AYDIN- Şimdi şu anda Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün 

bünye sindeki Tahkim Kurulu bize göre sporda çok içtihat oluşturacaktır. Yani 

birçok fede rasyonun önünü açtı ve sporda, spor hukukunun yerleşmesi konusunda 

çok ciddi çabaları var, çok titiz çalışmaları var, özellikle Sayın Hasan Beyin bu 

katkılarında kendisine minnettarız, Sayın Fehim Hocamızın da, diğer arkadaşlarımızın 

da çok özverili bir çalışmaları var. Bu arada bir şey var, geçmeden önce 

aktarayım, neden hepsi hukukçu değil? Biz o Yönetmeliği veya Tahkimle ilgili düzenlemeyi 

yaparken şöyle düşündük, aslında baştaki teklifimiz yedisi de hukukçu 

olsun şeklinde idi fakat şöyle bir soruyla karşılaştık, peki, hukukçularımız olur ya 

sporu bilmiyorsa, sporla ilgili bir müsabakayı hiç izlememişse ne yapılabilir. Sporun 

o incelikleri konusunda hâkimlerimize, oradaki görev alan arkadaşlarımıza 

yardımcı olmaları açısından spor bilgisi olan üyeleri bulunsun diye düşünüldü. 

Öyle tahmin ediyorum ki galiba iyi de oldu, Tahkimden bir üyemiz de, Sayın 

Fehim Hocamız da burada, herhalde memnun kaldılar. Şimdi tabii Anayasa 

Mahkemesinin örneğin; spordaki yargılamanın Anaya saya uygunluğu konusunda 

değişik fikirler olabilir. Saygıyla karşılamak lazım. Ben şunu söyleyebilirim. Dünyada 

birçok ülkede, örneğin İngiltere’de spor mahkemeleri oluşturulanlar hâkim 

değildir, bunu net söylüyorum. Orada sporla ilgisi olan, sporu seven veyahut da 

spora zaman ayırabilecek insanların oluşturduğu bir kurum, yani buna tahkim 

kurulu mu demek lazım, mahkeme ne derece denir, bilemiyorum. 

Prof. Dr. FEHİM ÜÇIŞIK- Bir katkıda bulunmak istiyorum. Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu üyeliğinde süre altı yıldı, kanunla dört 

oldu. Aramızdaki görev yapan, hukukçu olmayanlar da hukuki konulara öylesine 

hakim ki ben 4,5 yıldır beraber görev yaptığım bir arkadaşımın hukukçu olmadığını 

bambaşka bir vesileyle iki ay önce öğrendim. 

Av. ŞAHAP İNCE- Peki Hocam, bu sizce uygun mudur? 

Prof. Dr. FEHİM ÜÇIŞIK- Bir arkadaşımız genel müdür yardımcısıydı ve 

kurula federasyonların duyuruları, ilanları geldiğinde, ne nedir diye, Genel Müdürlük 

Baş Hukuk Müşaviri Zübeyd Beyin de söylediği gibi, bizim bilgi eksikliğimizi 

tamamlı yordu. Hukukçu olmayan üye olabilip olamayacağı konusunda 

şunları hatırlatmak isterim: Danıştay üyelerinin kaçı hukukçu, kaçı değil? Vergi 

Mahkemelerinde üyele rin ne kadarı iktisadi ve idariilimler alanındaki fakülte 

veya bölümlerden mezun, ne kadarı Hukuk Fakültelerinden? 

Av. ŞAHAP İNCE- Peki, Danıştay örneği doğru mu Hocam? 

Prof. Dr. FEHİM ÜÇIŞIK- Bizim konumuz tahkim. Tahkim Kurulunda hukukçu 

olmayanın hâkimlik yapıp yapamayacağı ile hukukçu olmayanların Tahkim 

Kuru lu üyesi olabilmesinin Türkiye’de, yanlış bir yenilik olarak takdim edilmesi 

farklı konular. Danıştay’da çok uzun geçmişi olan bir uygulama bulunmaktadır. 

Yanlış bilmiyorsam, Anayasa Mahkemesi Başkanı da Sayıştay üyeliğinden Anayasa 

Mah kemesine atanmıştır. Anayasanın yargı bölümünde yedi tane kurum 

137


sayılmaktadır.Ben yıllar evvel şunu savundum: Cumhurbaşkanı devletin başıdır, 

Devlet organları nın uyumlu çalışmasını gözetir. Yasama organının başkanı Büyük 

Millet Meclisi’nin başkanıdır. Hükümetin başkanı başbakandır. Yargının başkanı 

kimdir? Anayasa Mahkemesi’nin, hatta Sayıştay’ın üst mahkeme sayılıp sayılmayacağı 

konusun da yorum farklılığı bile olabiliyor. Bundan dolayı, fikrimizce bir 

yüksek mahkeme kurulmasında fayda var. Fakat bu yüksek mahkemenin altındaki 

mahkemelerde, mesela vergi mahkemelerinde, hukukçu olmayanların da görev 

alabilip alamayaca ğı bambaşka bir şey. Buradan başka noktaya da geliriz: Hukuk 

fakülteleri maalesef uzun zaman kendileriyle ilgili sayılabilecek gelişmelere müdahale 

etmemiş, böylece başka fakültelerde kamu yönetimi bölümleri kurulmuş, 

başka bazı bölümler kurul muş. Başka fakülteler öyle bir branşta yüksek lisans, 

doktora programı açıyor ki, öğretim üyelerinin çoğunluğunu hukuk fakültesinden 

istiyor. Hukuk fakülteleri ise hâlâ ve hâlâ öğrencilere yönelik hiçbir bölümü 

olmayan, tek hücreli, yüksek lisans ve doktora kademelerinde yalnızca özel hukuk 

ve kamu hukuku programlarına az sayıda öğrenci alan kurumlar olarak kalmış. 

Fikrimizce, hukukçudan başkasının yargıçlık yapamayacağı iddiasını hukuk fakültelerinin 

ortaya koyması lazım. Yargı nın bütünlüğünü ortaya koymak ayrı bir 

konu, ama vergi mahkemesinde, hukukçu olmayan üyeler bulunurken, Ticaret 

Odalarında ve diğer çeşitli kuruluşlarda tahkim uygulaması yaygınlaşırken, bilmiyorum, 

tahkim kurullarının tüm üyelerin hukuk fa kültesi mezunu olması şart 

koşulabilir mi? Belki böyle bir şart isabetli olabilir, ama Tahkim Kurulunda 4,5 

yıllık deneyimim bana gösterdi ki hepimiz hukukçu olsay dık bu kadar uyumlu 

ve gerekli bilgilerle tamamen donatılmış olarak karar vermek imkânı olmazdı. 


138 

Av. ŞAHAP İNCE- Evet, biz de teşekkür ederiz. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Ankara Hukuk Fakültesi öğretim 

üyesiyim. Bu kaldığımız yer itibarıyla birkaç katkıda bulunacağım, daha sonra 

kendi söylemek istediğim, yöneltmek istediğim bazı sorular var, müsaadenizle 

onları ifade etmek isterim. Şimdi aslında dünya spor hukuku uygulamasına bakıldığı 

zaman özellikle spor yargılama organlarında görev alan kişilerin hukukçu 

olması bir zorunluluk, ben genel epeyce de ülke örneği de inceledim, gördüğüm 

husus bu. Hukukçular dışında bu tür komisyonlarda, özellikle tahkim kurulu gibi 

en üst düzeyde karar verecek noktalarda hukukçu olmayanların görev yapmalarına 

engel teşkil eden düzenleme ler var, hatta öyle düzenlemeler var ki mesela 20 

senelik mesleki tecrübeye sahip hukukçu olma zorunluluğu var veya emekli olmuş 

hâkim girebiliyor, mesela İtal yan uygulamasında öyledir. Mesela bu konuyla 

ilgili şunu da söyleyeyim, Anayasa Mahkemesi Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

Tahkim Kurulunun oluşumuyla ilgili maddeyi yanlış hatırlamıyorsam 2006 

yılında iptal etti, gerekçesi de hâkim sınıfın dan olanların burada görev alamamasına 

ilişkindi. Fakat ona rağmen sonrasında aynı kanunda yapılan değişiklik 

çerçevesinde bir de cümle ilave edilmiştir, tekrar hâkimlerin bu kurullarda görev 

yapabilmesi yolu açılmıştır. Anayasa Mahkemesinin gerekçesi de oldukça açıktır,


yani yargılama yapan makamın tarafsızlığını ortadan kaldırma tehlikesi, riski bulunduğu 

için demektedir. Bu görevde olan hâkim, savcı ların kurullarda görev alamaması 

gerektiğini ifade etmiş olmasına rağmen sonra sında çıkan kanun değişikliğiyle 

tekrar göreve devam edildiğini görüyoruz. Tabii her hukukçunun da bu tür 

özellikle yargılama kurumlarında, kurullarında görev alması da uygun değil, gene 

uluslararası spor hukuku doktrininden bir örnek vardır. Ame rikan doktrini bunu 

söyler, o hukukçunun da hiç olmazsa bir beyzbol topunu gör düğünde onun ne 

olduğunu anlayabilmesi gerekir tarzında örnek vardır. Tabii kıstas biraz düşüktür, 

ama işin dram yönünü ortaya koyma yönünde de önem taşıdığını düşünüyorum. 

Spor disiplin yargılaması aslında spor federasyonlarının en can alıcı noktası, 

çünkü çok ciddi müeyyideleri uygulama yetkisine sahip. Bu anlamda ben gerek 

uluslararası spor yargılamasında, gerek Türk spor yargılamasında ciddi deneyimler 

edindim, o çerçevede şunu söyleyebilirim, gerek uluslararası düzeyde, gerek 

ulusal düzeyde, yani sadece Türkiye’ye ilişkin söylemiyorum, bu disiplin kurullarının 

olu şumu ve bunların görev yapmasıyla ilgili ciddi sıkıntılar gözlemledim. 

Bu anlamda özellikle tabii bu doktrinde dile getiriliyor, ama ben pratikte gördüğüm 

uygulama larda da bunu destekleyici bazı örnekleri yaşadım, bu disiplin 

yargılamasını ger çekleştirecek kurulların her şeyden önce oluşumu çok önemli. 

Böyle bağımsızlık, tarafsızlık gibi unsurların ön plana çıktığı bir yapılanma 

söz konusu olmalı ki bu da atama yoluyla gerçekleştirilemeyecek bir husustur, 

mutlaka bu organlara gelecek, görev yapacak kişilerin seçimle gelmesi gerekir. 

Bu anlamda tabii gene disiplin uy gulamasını yapacak olan federasyonla disipline 

maruz kalacak, disiplin müeyyide sine maruz kalacak sporcu veya kulüp arasında 

da bir silahların eşitliği ilkesinin ön plana çıkarılması gerekir. Şimdi aslında katkı 

niteliğinde olacağını tahmin ediyorum, mesela Talay Beyin söylediği savunma 

süresinin üç günden 48 saate indirilmesi bu anlamda savunma hakkını çok ciddi 

şekilde zedeleyen bir unsurdur. Yani olimpi yatlarda oluşturulan CAS, ad hoc heyetleri 

dahi bu kadar kısa sürede, bazı örnekler dışında, istisnai durumlar dışında 

bu kadar alelacele karar vermemektedirler. 

Gene kısaca şunu da söyleyeyim, tabii Zübeyd Beyle biz bu özerklik konusunda 

sanıyorum farklı düşüncelere sahibiz, ben inşallah yarınki panelde özerkliğin 

unsur larını, bizdeki federasyonların gerçekten özerk olup olmadığını ifade edeceğim, 

fa kat burada kısaca şunu söyleyeyim. Bir genel kurul yapısının oluşturulması 

özerk liğin gerçekleşmesi için hiçbir zaman yeterli değildir, bunun yan unsurlarla 

mutlaka desteklenmesi gerekir ki genel kurulun oluşumu da bizdeki federasyonlarda, 

özerk adı verilen federasyonlarda genel kurulun oluşumu da çok ciddi sorunlarla 

karşı karşıyadır. Özellikle bu son seçimlerde yaşadık, sadece bir örnek vererek 

bunu tespitle yetineceğim, benim bildiğim kadarıyla bütün eski başkanların 

hepsi tekrar federasyon başkanı olarak seçildi, belki birkaç tane istisnası vardır. 

Bunun sebebi de ben biraz işin uygulamasıyla da uğraştım bu aşama itibarıyla, 

mevcut federas yonların yönetim kurullarına delege belirleme konusunda çok ciddi 

yetkiler verilmiş. Hatta bu yetkileri aşacak şekilde de bazı federasyonların dele 

139


ge belirleme yönte mine gittiklerini gördüm. Bunu dediğim gibi yarınki panelde 

ben mümkün olduğu kadar ortaya koymaya çalışacağım. Coşkun Bey bağımsız 

kürsü dedi, bağımsız kürsü kurma konusundaki çalışmalarımız neredeyse 10 yılı 

bulacak, Ankara Hukuk Fakültesi olarak bu işte bir öncülük yapmak istiyoruz. 

Fakat en büyük muhalefeti gene biz kendi meslektaşlarımızdan görüyoruz, yani 

bu alan gerçekten bağımsız olacak bir alan mıdır tarzındaki tereddütler maalesef 

önümüzdeki en büyük engel olarak karşımıza çıkıyor. Belki sonraki aşamalarda 

hukukçu olmayanlara bunu an latmak çok daha kolay oluyor, ama hukukçulara 

anlatmak biraz daha zor. Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. 

140 

Av. ŞAHAP İNCE- Evet, biz de teşekkür ediyoruz. 

Av. ZÜBEYT AYDIN- Şimdi Erkan Hocanın bir sorusuna şöyle cevap vermek 

istiyorum, Erkan Hocam disiplin kurullarının seçimle gelmesi gerektiği şeklinde 

bir şey ifade ettiler. Zaten şu anki uygulamada GSGM’den ayrılan tüm federasyonların 

disiplin kurulları genel kurul tarafından seçiliyor. Birincisi bunu belirtelim, 

İkinci bir olay da özerk federasyonlar şu ana kadar en az 100, 128 civarında 

genel kurul yap tılar, yapılan genel kurullarından takriben 30, 40 genel kurulun 

iptali konusunda adli veya idari yargıya müracaat edildi. Bunların sadece bir tanesi 

oylamada bir yanlışlık nedeniyle iptal edildi, diğer tüm davalar reddedildi. 


Av. ŞAHAP İNCE- Biz de teşekkür ederiz. Buyurun, son sorulara kalıyor. 

SALONDAN- Teşekkür ederim, Sorum Zübeyd Beye, kendisinin de üye 

oldu ğu benim de üye olduğum, Fehim Hocanın başkanlığını yaptığı Spor Şurası 

Spor Hukuku Komisyonunda birtakım kararlar alındı ve bu kararlar daha sonra 

Spor Şu rasının kararları haline dönüştü. Bunların içinde şu anda konumuz olan 

tahkim ku rulunun geliştirilmesi, disiplin ve ceza kurullarının iki dereceli halde federasyonlara 

getirilmesi gibi konular vardı, daha bir dizi başka konu vardı. Sorum 

şu, bu Spor Şurasında alınan spor hukuku konularıyla ilgili GSGM’de bir çalışma 

başlattınız mı, yoksa şimdiden bu kararlar arşive kalktı mı? Teşekkür ederim. 

Av. ZÜBEYT AYDIN- Spor Şurasında alınan kararların arşive kaldırılması 

müm kün değil, zaten arşive kaldırma Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün yapısında 

yoktur. Şunu söyleyeyim, Sayın Bakan Şuranın akabinde Spor Şurasında 

alınan kararların takibi konusunda bir komisyon oluşturdu ve bu komisyon çalışmalarına 

başladı Gençlik ve Spor olarak her hafta cumartesi hafta pazar dahil 

olmak üzere bu bazen iki gün üst üste çalışıyoruz. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

mesai mefhumum bağlı kalmaksızın çalışıyor. 

Av. ŞAHAP İNCE- Evet, tüm arkadaşlarıma çok teşekkür ediyorum. Sizlere 

de bu saate kadar beklediğiniz için teşekkür ediyorum ve kapatıyorum efendim, 

yarın görüşmek üzere. 

DEVRİM AKYOL- Ankara Barosu Spor Hukuk Komisyonunun düzenlemiş


ol duğu 1. Uluslararası Spor Hukuku Kongresinin son oturumunu dinlediniz. Sayın 

konuklar, değerli katılımcılar; şimdi konuklarımıza plaketlerini vermek üzere 

Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu Başkanı Sayın Avukat Gurur Gaye 

Günal’ı kürsüye davet ediyorum. Sayın Talay Şenol, Sayın Zübeyd Aydın, Sayın 

Coşkun Dere ve Oturum başkanımız Sayın Şahap İnce. 

Bir hatırlatma yapayım, yarın saat 10’da Türk spor yönetiminin dünya spor yönetimi 

modelleriyle karşılaştırması konu başlığıyla Sayın Levent Bıçakçı konuşacaktır, 

yarın görüşmek üzere. 

141

II.GÜN 

13 OCAK 2009 

TÜRK SPOR YÖNETİMİNİN DÜNYA SPOR 

YÖNETİM MODELLERİYLE KARŞILAŞTIRMASI 


YAĞMUR EROL- Saygıdeğer katılımcılar ve değerli konuklar, Ankara Barosu 

Spor Hukuku Komisyonunun düzenlediği 1. Uluslararası Spor Hukuku 

Kurultayı nın ikinci günündeyiz, hoş geldiniz. Günün ilk sözü İstanbul Barosu 

avukatlarından Sayın doktor Levent Bıçakçı’ya ait, aynı zamanda UEFA Tahkim 

Kurulu üyesi olan Sayın Bıçakçı Türk spor yönetimini dünya spor yönetimi modelleriyle 

karşılaştıra cak, buyursunlar. 

Av. Dr. LEVENT BIÇAKÇI- Öncelikle Ankara Barosunu böyle bir Spor Hukuku 

Kurultayı düzenlemiş olmasından dolayı yürekten kutluyorum. Gerçekten 

hukuku muzun her dalının olduğu gibi, spor hukukunun da bu tür çalışmalara 

çok fazla ih tiyacı olduğuna inanıyorum. Ben bugünkü başlığımı “Türk Spor Yönetiminin 

Dünya Spor Yönetimi Modelleriyle Karşılaştırılması” olarak seçtim, bunu 

niçin seçtim? Kendi spor yönetimimize bakıyorum, Türkiye’deki spor yapılmasına 

bakıyorum, spora olan katkımıza bakıyorum, bir de Avrupa’daki spora olan 

katkıya bakıyorum. İnanılmaz boyutlar görüyorum, gerçekten Avusturya’da her 

üç kişiden biri kulüp üyesi, Almanya’da her dört kişiden biri kulüp üyesi; ama 

Türkiye’de bu rakamı bil miyoruz. Üç tarafı deniz olan ülkemizde hiçbirimiz deniz 

sporları nedir bilmiyoruz, ancak belirli bir kulübe üye olanlar bu sporları 

yapabiliyorlar. Ama yüzme, yelken, sutopu… Hiçbirimiz bunları kendi küçüklüğümüzde, 

gençliğimizde hobi olarak ya pamadık, bunları algılayamadık, hâlâ da 

yapamıyoruz. 

143


Bunun nedenlerini çok araştırdım, en nihayetinde spor yönetimiyle ilgili olduğu 

sonucuna ulaştım. Gerçekten, Avrupa Hukukunda yeni bir spor yönetimi 

anlayışı gelişti. Avrupa Ekonomik Topluluğu döneminde Adalet Divanının Walrave 

& Koch ve Donà Kararlarında “sportif faaliyetlerin sadece bir ekonomik faaliyet 

oluşturduk ları ölçüde Avrupa Hukuku kapsamında değerlendirilebilecekleri, safi 

spora ilişkin kuralların ise bu kapsamın dışında kaldıkları” belirtilmiştir. Özellikle 

1980’lerin ikinci yarısından itibaren, sporun hızlı bir şekilde ticarîleşmesine paralel 

olarak, sporla il gili uyuşmazlıkların sayısında büyük bir artış görülmüştür. 

Maastricht Anlaşması ile tamamen tek pazar niteliği taşıyan Avrupa Birliği’nin 

kurulmasının ardından, sporla doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili olan birçok 

uyuşmazlığın çözümünde “sporun kendine özgü karakteri”ne atıfta bulunulmuştur. 

Belçikalı futbolcu Bosman tarafından açılan davada, Adalet Divanı’nın futbolcu 

sözleşmelerine ve transferlerine ilişkin kuralları UEFA’nın bütün itirazlarına 

rağmen Avrupa Birliği Hukuku kapsamında değerlendirmesi önce büyük tartışmalara 

neden olmuştu. Bosman Kararının ardından, sporu herhangi bir ticari 

iş gibi değerlendiren “tek pazar yaklaşımı”nın sporun rekabetçi yapısının bozulmasına 

ve sportif de ğerlerin kaybolmasına neden olduğu; sporun sosyal yönünü 

zayıflattığı yönündeki eleştiriler artmış, sporun eğitsel ve sosyal yönüne ağırlık 

verilmesi, sporun Avrupa toplumlarında bir sosyal entegrasyon aracı olarak kullanılmasını 

savunan “sosyo kültürel yaklaşım” gelişmeye başlamıştır. Gerçekten de 

2004 yılında Avrupa Birliği tarafından “Spor Aracılığıyla Eğitim Yılı” ilan edilmiş, 

bu kapsamda çoğu gençlere yönelik 161 tane proje hazırlanmıştır. 1997 yılında 

Amsterdam Anlaşması’na ek lenen deklarasyon ve 1999 yılında Avrupa Komisyonu 

Kültür ve Spor Genel Mü dürlüğü tarafından yayınlanan “Avrupa Spor Modeli” 

adlı yol gösterici rapor ile Avrupa’daki spor yapılanması ele alınmıştır. Buna göre 

spor, sadece ekonomik bir aktivite olarak değil, aynı zamanda Avrupa kimliğinin 

bir parçası olarak değerlen dirilmelidir. Sporun sosyal, kültürel, eğitimsel fonksiyonları, 

rekreasyona ve kamu sağlığına yönelik fonksiyonları göz ardı edilmemelidir. 

Peki, o zaman Avrupa Spor Modeli nedir? Bu modelin en önemli özelliği, si vil 

toplum öncülüğünde aşağıdan yukarıya doğru piramit şeklinde bir yapılanmayı 

öngörmüş olması. Bu yapılanmanın tabanında, “herkes için spor” anlayışını benimseyen 

ve her yurttaşa spor yapma olanağı sağlayan kulüpler yer alıyor. Avrupa 

sporunun gelişiminin temeli bu amatör ruha dayanıyor. Piramidin bir sonraki 

basa mağında ise tamamıyla özerk bir yapıya sahip olan bölgesel federasyonlar 

ve ulusal federasyonlar yer alıyor. Daha üst basamaklarda ise, Avrupa Federasyonları 

(ör neğin UEFA) ve Dünya Federasyonları (örneğin FIFA) bulunuyor. Bu 

federasyonlar tarafından düzenlenen ligler arasında yükselme ve küme düşme 

sistemi ile geçişler sağlanıyor; bu da rekabeti destekliyor. Avrupa’da sporun geleneksel 

olarak devletle veya ticaretle bağlantısı olmadığı ve sportif faaliyetlerin 

esas olarak profesyonel olmayan bireyler tarafından icra edildiği için bir hobi ve 

topluma katılma aracı ola rak algılandığı görülüyor. Ulusal kimliğe bağlılık, altya 

144


pıya ve oyuncu yetiştirmeye önem verme, tabana yayılma, piramidin basamakları 

arasında yükselmedüşme ve federasyonların özerkliği, Avrupa Spor Modeli’nin 

temel özellikleri olarak algılanıyor. Daha sonraki dönemde ise 2000 yılında Avrupa 

Konseyi tarafından başkanlık kararı biçiminde kabul edilen “Sporun Kendine 

Özgü Karakteri ve Sosyal Fonksiyonu üze rine Nice Deklarasyonu”nu görüyoruz. Bu 

Deklarasyon ile Avrupa spor modelinin korunması ve geliştirilmesi, herkes için 

spor ve amatör sporun yaygınlaştırılması, genç sporcuların korunması, altyapı 

faaliyetlerinin desteklenmesi, sporun rekabetçi yapısını koruma amacıyla sporun 

ekonomik ve idari yapısına ilişkin düzenlemeler yapılması, yeni bir transfer sistemi 

oluşturulması amacıyla ulusal ve uluslararası federasyonlar, kulüpleri ve sporcuları 

temsil eden birliklerle işbirliği yapılması, yeni Avrupa spor politikasının 

temel hedefleri olarak kabul edilmiştir. 

Bunların arkasından sizlere çok kısaca İngiltere’de, Almanya’da, İtalya’da ve 

Amerika’daki spor yapılanmalarını özetleyeceğim. Çok fazla vaktinizi almayacağım, 

ama çok vurucu unsurlara dikkat edeceğim. İngiltere’de modern futbolun 

doğumu olarak kabul edilen 1863 tarihinde 12 kulüp yöneticisi, bir meyhanede 

bir araya gelerek ilk defa İngiltere Futbol Federasyonu’nu (the FA) kuruyorlar. 

Daha sonra 1903 yılında bir limited şirkete dönüştürüyorlar ve bu limited şirketlerin 

ortakları ise FA’e bağlı kulüpler ve üniversiteler oluyor. Yani 1903 yılında 

İngiltere Futbol Federasyonu’nun temelini oluşturan limited şirketin ortakları 

arasında üniversiteler yer almakta. Daha sonra bir kurumsal yapı oluşturuluyor, 

“main board” denilen ana kurul, sadece tavsiye niteliğindeki kararları alıyor. FA 

Konseyi, profesyonel ve amatör lig temsilcileri, bölge temsilcileri, hakemler ve 

taraftar gibi paydaş temsilci lerinden oluşuyor. Bunların hepsini sıralamayacağım 

ama Ligler Komitesi, Gençlik Komitesi, Futsal Komitesi, Hakemler Komitesi 

gibi birçok komite bulunmakta. Yü rütme organı içerisinde de çeşitli birimler var; 

Futbol Geliştirme Departmanı, Ticarî İşler Departmanı, İletişim Departmanı, 

Operasyon Departmanı, Yönetim Departma nı, Kurumsal İlişkiler Departmanı, 

Finans Departmanı gibi... 

İngiltere’de Hillsborough Stadyumu’nda yaşanan ve 100 kadar Liverpool 

tarafta rının ölümüyle sonuçlanan olayların ardından ülke çapında bir araştırmaya 

giriliyor. Gerçekten, futbolda holiganizmin veya kavganın nasıl önüne geçirilebilir 

diye çok çok araştırıldıktan sonra İngiliz hükümetine sunulan, futbolda 

şiddet ve holiganizmin önlenmesi için çeşitli tespit ve önlemleri içeren “Taylor 

Raporu”nda, stadyumların koltuklu olması bu tür kavgaların önlenmesi, holiganizmin 

önlenmesi için şart koşu luyor. Stadyumların koltuklu olarak yeniden yapılandırılması 

için ekonomik kaynak arayışına giren kulüpler bir araya geliyorlar 

ve yeni bir sistem oluşturuyorlar. Futbol Federasyonu altında bir Premier League 

Limited Şirketi kuruluyor, burada sadece birinci lig şirketleri yer alıyor. Birinci, 

ikinci ve üçüncü lig kulüpleri ise Football Le ague bünyesinde yer alıyor. Burada 

bütün ticarî hakların satışı, lig organizasyonları bu şirketler tarafından yapılıyor. 

Bunlara ek olarak, 43 adet bölgesel lig ve amatör futbol birliği bulunuyor. Amatör 

145


ve bölgesel ligler bunlar tarafından yürütülüyor. İngiltere genelinde 2 bine yakın 

farklı ligde mücadele eden yaklaşık 40 bin kulü bün varolduğunu görüyoruz. Bu 

sayı gerçekten hepimiz için inanılmaz boyutlara ulaşıyor. Bu sistemin başarısının 

bir sonucu olarak, FA Cup finali dünya çapında 150 ülkede canlı olarak yayınlanıyor, 

dört, beş İngiliz kanalı ulusal maçları naklen veriyor, seyirci ortalaması 35 

bin. 9 bini sadece gençler için olmak üzere toplam 40 bini aşkın kulüp var, 2 bin 

tane turnuva var, 1,5 milyon lisanslı futbolcu, 30 bin koç ve 27 bin hakem var ve 

21 tanesi tesise sahip olmak üzere 45 bin tane futbol sahası var İngiltere’de. 

Arkasından Almanya’ya geçiyoruz. Almanya’da futbol kulüpleri ilk defa 

1870’lerde okullarda kuruluyor, daha sonra 1900 tarihinde Leipzig’de 86 kulübün 

temsilcileri bir araya geliyor. Bugün 6,5 milyon üyesi olan, yani 6,5 milyon 

lisanslı sporcusu olarak Alman Futbol Federasyonu FIFA’nın en çok üyeye sahip, 

en önemli üyeleri arasında yer almakta. Alman Federasyonu, Almanya Olimpik 

Spor Birliğine bağlı. Alman erkek milli takımı, üç defa Avrupa, üç defa da dünya 

şampiyonluğuna sahip. Bayan milli takımıysa iki defa dünya, altı kere Avrupa 

şampiyonluğuna sahip. Daha sonra futbol federasyonunun yapılanmasına baktığımızda, 

çok adil bir genel kurul yapısı görüyoruz. Başkanlık ve yönetim kurulunun 

36 oy hakkı var, eyalet federas yonları ve bölge federasyonlarının 140 oyu 

var, lig birliğinin, yani ligleri idare eden birliğinse 80 oyu var. Yani federasyonun 

neredeyse ağırlığı eyalet federasyonları ve bölgesel federasyonlarda. Yönetim kurulu 

yapısını kurulunu çok kısa olarak açık lamam gerekirse, futbolla ilgili bütün 

birimlerin temsilcileri yönetim kurulunda yer alıyor. Onun dışında, Merkezi Yönetim 

Birimi ve Sportif Yönetim Birimi var. Sportif Yönetim Birimi de erkekler ve 

bayanlar bölümü olarak ayrılıyor. Merkezi Yönetim Birimi ise çok fazla birimden 

oluşuyor. Buraya sadece birkaç tanesini yazdım. 

Onun dışında Almanya’da lig yapılarına bakıldığında; birinci ve ikinci ligleri 

oluş turan Ligverband’ın idare ettiği görülüyor. Bu liglerin organizasyonunu, yayın 

hak larını, isim haklarını, ticari hakları Ligverband’a bağlı olarak kurulmuş Deutsche 

Fußball Liga GmbH şirketi yönetiyor, ama tamamen top kendilerinde. Arkasından 

Avrupa Spor Modeli’ne uygun olarak, Alman Futbol Federasyonu’nun 

yapılanma sını ve üye dağılımını görüyoruz. Buradaki sayılar da gerçekten hepimiz 

için çok çarpıcı… 6.5 milyon üyesi var, 25856 tane kulüp yer alıyor, 21 tane 

eyalet fede rasyonu ve beş tane bölgesel federasyon var. 

Arkasından İtalya’ya geçiyoruz, İtalyan sistemi de Alman sistemi gibi Olimpiyat 

Komitesi’ne bağlı bir sistem, yani başında olimpiyat komitesi var, ama onun 

altın da İtalyan Futbol Federasyonu yer alıyor. İtalyan Futbol Federasyonunda da 

aynı Almanya’da olduğu gibi Lega Calcio birinci ve ikinci ligi idare ediyor, ondan 

sonra tüm üç ligi Lega Professionisti yönetiyor; Lega Nazionale Dilettanti de 

amatör fut bolu ve bayanları organize ediyor. Futbol stadlarına medya operatörlerinin 

girişleri ile ilgili düzenleme ve kontrollerin yapılması, finansal kaynakların 

tanımlanması, garantilenmesi ve üyeleri arasında dağıtılması, üye kulüpler için 

146


idari düzenlemeler yapılması, üye kulüplerin, oyuncu transferleri ve genel finansal 

durumları ile ilgili denetim ve kontrollerin yapılması Lega Calcio’nun yetki 

alanına giriyor. İtalya’da Rekabet Kurulu’nun vermiş olduğu bir kararla, her kulüp 

kendi yayın gelirini elde edebiliyordu, havuz sistemi yoktu, ama 2009 yılından 

sonra tekrar havuz sistemine dönülecek. 

Çok kısa olarak da Amerika’dan söz etmek istiyorum. Gerçi çok fazla inceleyemedim, 

ama Amerika’da da FIFA’ya bağlı bir federasyon yapısı var. Burada üç 

tane ulusal lig var. 55 adet eyalet federasyonu profesyoneller, gençler, yetişkinler 

için futbolu organize ediyor. 

Peki, Türkiye’deki durum nedir? Türkiye’deki durumu da size çok kısa olarak 

özetlersem 1922 yılında 16 spor kulübünün birleşmesiyle, ilk başkanlığı Ali Sami 

Yen tarafından yapılan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı kuruluyor. Daha son ra 

1936 yılında Türk Spor Kurumu’nun kurulmasıyla başlayan merkezî dönemde 

Almanya’dan gelen uzmanların önerileriyle Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü 

kuru luyor. Böylece Avrupa spor Modeli’nin aksine Türkiye’de, ülkemizde yukarıdan 

aşa ğıya doğru merkeziyetçi bir yapılanma modeli benimsenmiş oluyor. 

Başbakanlık’a bağlı Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü 1942 yılında Milli Eğitim 

Bakanlığı’na, 1960 yılında tekrar Başbakanlık’a bağlanıyor. 1982 Anayasası’nda 

ilk defa spora ilişkin bir maddeye yer veriliyor. 1986 yılında Beden Terbiyesi ve 

Spor Genel Müdürlü ğü olarak değiştirilen adı 1989 yılında tekrar Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğü oluyor. 1988 yılında 3461 sayılı Kanun ile Futbol Federasyonu 

bağımsız bir hale geliyor, özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişiliğe sahip 

olduğu öngörülüyor. Fakat kurulların tartışması, amatör futbolu kimin idare 

edeceği tartışması süregeldiği için 1992 yılında yapılan bir değişiklik ile amatör 

ve profesyonel tüm futbol faaliyetlerini yürütme Futbol Federasyonu’na veriliyor. 

Böylece Gençlik Spor Genel Müdürlüğü ile Futbol Federasyonu ayrı ayrı kutuplarda 

olmak üzere ikili bir yapılanma oluşu yor. 1993 yılındaysa gençlik Spor 

Genel Müdürlüğü yapmış olduğu bir içtüzükle federasyon başkanlarının seçimle 

işbaşına gelmesini öngörüyor. Daha sonra 2004 yılında 3289 sy. Kanun’a eklenen 

Ek 9. madde ile, TFF dışındaki (GSGM’ye bağ lı) federasyonlara da,statüleri 

GSGM tarafından çerçeve bir statüye uygun olmak koşuluyla, talep üzerine idarî 

bir kararla özerklik tanınması mümkün hale geliyor. Bu şekilde de Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğü’ne bağlı federasyonlar, Futbol Fe derasyonu ve diğer özerk 

federasyonlardan oluşan üçlü bir yapılanma söz konusu oluyor. 

Avrupa’da merkeziyetçi bir spor yapılanmasına sahip tek ülkeyiz. FIFA üyeleri 

arasında kanunla kurulmuş tek futbol federasyonuna sahip ülkeyiz, Olimpiyat 

Kanunu’na sahip tek ülkeyiz. Avrupa genelinde futbolda söz sahibi ülkeler 

arasında bölgesel federasyonların görülmediği tek ülkeyiz. FIFA’nın 2007 tarihli 

araştırma ve rilerine göre lisanslı sporcu sayısında maalesef yok denecek kadar 

azız. Almanya’da bu sayının nüfusa oranı %7,60, İtalya’da ve İngiltere’de %2,5 

görülüyor; bizde ise %0,28... Buna karşın resmi görevlilerde her üç ülkeden de 

147


daha fazlayız, 208 bin resmi görevlimiz var maçlarda. UEFA ülkeleri arasında 

da Türkiye’nin yeri maale sef yine yok denecek kadar az, sıralamada 49.’yuz. Burada 

dikkatinizi Avusturya, Hollanda, Çek Cumhuriyeti’ne çekmek istiyorum, 

hepsinde bu oran %7,8, 8’e yak laşıyor. Nüfusunun %65’inin 24 yaşın altında 

olması, Türkiye için spor konusunda müthiş bir potansiyel sağlıyor. Ancak ülkemizde 

Avrupa Spor Modeli doğrultusun da tabana yayılmış, geniş katılım esasına 

dayanan anlayış hâkim olmadığı için bu önemli bir kaynak yok ediliyor. Spor 

alt ve üst yapısı yetersizliği nedeniyle, zaman zaman bireysel sporlarda ve takım 

sporlarında kazanılan uluslararası başarılar da kalıcı olmuyor. Beni dinlediğiniz 

için çok teşekkür ederim… 

YAĞMUR EROL- Sayın Bıçakçı’ya teşekkür ediyoruz. Kendisine plaketini 

sun mak üzere Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu Başkanı Sayın Gurur 

Gaye Günal’ı kürsüye davet ediyoruz. 

148

I. OTURUM 


FUTBOL YARGISI, USULLERİ ve MEVZUATI 

YAĞMUR EROL- Etkinliğimiz ilk oturumla devam ediyor, oturumumuzun 

konusu futbol yargısı usulleri ve mevzuatı. Konuşmacılar Ankara Barosu Avukatlarından 

Sayın Talay Şenol, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Yardımcı 

Doçent Doktor Sayın Mürsel Başgül ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 

Profesör Doktor Sayın Nadi Günal. Oturuma Ankara Barosu Başkan Yardımcısı 

ve Avukat Sayın Salih Akgül başkanlık edecek, buyursunlar. 

Av. SALİH AKGÜL- Değerli konuklar, sayın misafirlerimiz; Baromuzun 

düzenle diği 1. Spor Hukuku Kurultayına hoş geldiniz. Bu oturumda konumuz 

futbol yargısı, usulleri ve mevzuatı. Ben sayın konuşmacıları öncelikle sizlere tanıtmak 

istiyorum. Avukat Talay Şenol, Ankara Barosu kayıtlı avukatı, Türk Hukuk 

Kurumu önceki Başkanı, Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu önceki Başkanı, 

Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu önceki Başkan Vekili. Bana verilen 

notlarda yazılmamış, ama değerli meslektaşlarım biliyorlar, Sayın Talay Ankara 

Barosunun birçok organlarında görev almış duayen bir üstadımız. 

Diğer konuşmacımız Yardımcı Doçent Doktor Sayın Mürsel Başgül; kendisi 

Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi. Türkiye Büyük Millet 

Meclisi Borçlar Hukuku Kanunu komisyon üyesi, gene notlarımda yok, ama 

kendilerinin maratoncu olduğunu biliyoruz, değil mi Sayın Başgül? 

Sayın Profesör Doktor Nadi Günal; Türk İtalyan Kültür Dostluk ve İşadamları 

Der neği Başkanı. Türkiye Futbol Federasyonu Disiplin Kurulu Üyesi ve Hukuk 

Kurulu önceki Başkanı, İtalya Şövalye Nişanı sahibi, Spor Hukuku Enstitüsü 

Üyesi, 2006 yılında düzenlenen Sporda Şiddetin Önlenmesi, Şike ve Teşvik Priminin 

Önlenme sine İlişkin Komisyonun Üyesi. 

149


Değerli misafirlerimiz; 1,5 saatlik süremizi sayın konuşmacılar eğer uygun görürlerse 

iki aşamalı yapalım istiyorum. Birincide 20’şe dakika, kalan süremizi de 

ikinci 10’ar dakika olarak tamamlayalım. Sayın Şenol; uygun mu efendim? Peki, 

Sayın Şenol; sizinle başlayalım, buyurun efendim. 

Av. TALAY ŞENOL- Teşekkür ederim. Ben de sizi sevgiyle selamlayarak konuşmama 

başlıyorum. Aramızda şöyle bir şey düşündük, ben biraz giriş gibi 

Türkiye’deki spor yargısı mevzuatını irdeleyeceğim, Mürsel arkadaşımız daha ziyade 

uluslararası boyutta, tabii Türkiye de dahil olmak üzere konuyu değerlendirecek. 

Aynı şekilde diğer Sayın Hocam dadaha ziyade İtalyan ağırlıklı olarak konuyu 

işleyecekler. 

Spor yargısının amacı spor faaliyetlerinin düzenli ve disiplinli bir şekilde ve 

fair play kurallarına uygun olarak yönetilmesini sağlamak ve disiplin ihlallerinde 

de bun ları cezai yaptırımlara bağlamasıdır. Spor yargısının değişik kaynakları var, 

bunlar ulusal kaynaklar ve uluslararası kaynaklar olarak ayrılabilir. 

Bir spor yasası, bütün spor faaliyetlerini içerecek şekilde tek bir spor yasası 

Türkiye’de yok. 

Ulusal kaynakları da ikiye ayırmak lazım, futbol özerk bir yapıya kavuştuğu 

için onu ayrı değerlendirmek lazım, diğer spor dallarını da farklı değerlendirmek 

lazım. En son 5719 sayılı Kanunla değişen 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu 

Kuru luş ve Görevleri Hakkında Kanun var temel kanun olarak, Bu kanuna 

göre çıkarılmış ana statü ve Futbol Disiplin Talimatı, Tahkim Kurulu Talimatı 

var. Diğer spor dalları için de 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün 

Teşkilat ve Görevleri Hak kında Kanun, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Amatör 

Spor Dalları Ceza Yönet meliği ve Tahkim Kurulu Yönetmeliği, Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğünün Spor Federasyonlarının Teşkilatı Çalışma Görev Yetki 

ve Sorumlulukları Yönetmeliği ve bunlara ortak olarak da bir türlü uygulama 

alanı bulunamayan ve ölü doğmuş olarak kabul edilen 5149 sayılı Spor Müsabakalarında 

Şiddet ve Düzensizliğe Dair Kanun var. Tabii bütün bunların başında, 

üstünde Anayasamız var, Anayasamızın kural ları bilindiği üzere 11. maddeye göre 

sadece yasama, yürütme, yargı organlarını, idare makamlarını değil, diğer kuruluş 

ve kişileri bağlar ve buradaki temel, özellikle bizimle ilgili olan spor ve ceza konularındaki 

temel kurallar bizim spor yargılamamız için de geçerli. 

3813 sayılı Yasanın 1. maddesinde bu kanunun amacının her türlü futbol faaliyetlerini 

milli ve milletlerarası kurallara göre yürütmek olduğunu belirtmiştir. 

Yine aynı yasanın 2/b maddesine göre de milli ve milletlerarası kuralların ve her 

türlü talimatların uygulanmasını sağlamak federasyonun görevleri arasındadır 

denmiş tir. Futbol yargılaması açısından bu uluslararası kaynakların başlıcaları 

UEFA ve FIFA disiplin talimatlarıdır, diğer statüleridir. Diğer spor dalları için de 

bağlı oldukları uluslararası organizasyonlarda benzer mevzuatlar bulunmaktadır. 

Ben burada daha ziyade öncelikli olarak biraz da özerk yapılanmanın getirdiği bir 

150


öncülük içerisinde diğer federasyonların, özerk olmuş veya henüz olamamış federasyonların 

yapılan masında da önemli rol oynayacağına inandığım futbol spor 

yargısını ağırlıklı olarak irdelemeye çalışacağım. Diğerlerine de yeri geldiği zaman 

kısaca değineceğim. 

Yasa koyucu 3813 sayılı Yasada futbol faaliyetlerinde disiplini sağlamak üzere 

bir yapılanmaya gitmiştir. Yasanın 25. maddesinde futbol müsabaka ve çalışmalarında 

kulüpler ve kişilerce disiplin ve sportmenliğe aykırı fiiller ve bunlara 

uygulana cak müeyyideler milli ve milletlerarası teamüllere uygun olarak federasyon 

yönetim kurulu tarafından hazırlanacak esaslara göre tespit edilir demiş 

ve bu esaslar ana statüde, talimatlarda belirtilmiştir. Bu yapılanma içerisinde çok 

fazla ayrıntıya gir meden söylersek, disiplin kurulları var. Bunlar ; Amatör Futbol 

Disiplin Kurulu ile Profesyonel Futbol Disiplin Kuruludur.Bunların da üst organı 

olarak Tahkim Kurulu yer almakta. Buna karşılık diğer spor dallarında, özerk 

statüye kavuşan futbol dışı spor dallarında her federasyon tarafından disiplin konusunda 

düzenlemeler yapıla bilmesine karşılık diğer spor dallarında Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğünün aşağı da anlatılacak yapılanması vardır. Bunlar Gençlik 

ve Spor Genel Müdürlüğü Amatör Spor Ceza Yönetmeliğinde yaptırımları 

uygulamaya yetkili kurullar olarak Merkez Ceza Kurulu, Genel Müdürlük Ceza 

Kurulu ve il ve ilçe ceza kurulları olarak görün mektedirler ve ceza kurullarına 

karşı itiraz merci ceza kurulu hariç bir üst kuruldur. Burada biraz farklı bir uygulama 

var gibi görünüyor, ama aynı şey amatör faaliyet lerde de buna benzer bir 

yapılanma Futbol Federasyonu için de söz konusudur. 

Disiplin yargılaması bir sevk yazısıyla başlamaktadır. İtham usulü geçerlidir. 

Daha önce olmayan, son zamanlardaki değişikliklerle disiplin müfettişliği kurumu 

oluşturulmuştur. Bunlar bir nevi savcı gibi sevk makamı olarak çalışmaktadırlar. 

Disiplin kurulları kendilerine sevk edilen dosya üzerinde işleme başlarlar ve 

bun ların ilk inceledikleri idari tedbir ve savunmayı öncelikle ele alırlar, gerekirse 

bu tahkikat esnasında kararlarına esas yaptıkları hakem, gözlemci raporlarını ve 

diğer kendi dosyaya gelmiş olan ve tanık olarak bildirilmiş olan kişilerin sözlü 

ifadelerine de başvururlar, ama normal olarak bu dosya üzerinden inceleme yapılmaktadır. 

İncelenen dosyayla sınırlı kalmak üzere sevk edilmeyen kişileri de 

incelemek hak kına sahiptirler. Disiplin kurulu soruşturmaların tamamlandığı 

günden itibaren üç gün içinde karar verir. Bu sporun, sportif faaliyetlerin güncel 

olmasından ve hemen diğer müsabakanın birkaç gün içerisinde, bazen üç gün, 

bazen en geç bir hafta içinde başlamasından kaynaklanan bir zorunluluktur. Bu 

diğer spor dalları için ceza talimatında beş gün olarak değerlendirilmiştir. Kararlar 

hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğuyla alınır, oy eşitliği halinde başkanın oyu 

belirleyicidir. Kararlar kurulun oluşumunu, tarafların isimlerini, mevcut unsurların 

bir özetini, yasal gerekçeleri, ka rarın dayandırıldığı hükümleri, hüküm altına 

alınan kararın şartlarını ve itiraz yollarını gösterir. Burada kararın dayandığı hükümleri 

anlamak mümkün de, alınan kararın şartları diye bu değişiklikte böyle 

bir hüküm konmuş, bunun ne olduğunu ben pek çözemedim, şartları nasıl olu 

151


yor? Yani infazın koşulları, şartları gösterilir diye eski den bir hüküm vardı, ama 

bu yapılanma içerisinde alınan kararın şartlarını diyor. 

Disiplin kararlarına karşı, daha doğrusu Amatör Futbol Disiplin Kurulu ve 

Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu kararlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren 

yedi gün içerisinde tahkim kuruluna itiraz edebilirler. Ceza kurullarının itiraz 

süresiyse 10 gün olarak değerlendirilmiştir. İl disiplin kurullarının ihtar, iki veya 

daha az müsabakadan men cezasıyla 15 gün hak mahrumiyeti cezası, kulüplere 

verilen bir müsabaka için saha kapatma veya müsabakayı seyircisiz oynatma cezaları 

kesin olup bu karar lara karşı itiraz edilemiyor. Onun dışında kalanlar için 

yedi gün içerisinde Amatör Disiplin Kuruluna itiraz edilebiliyor, onun verdiği 

kararlar da biraz önceki gibi yine tahkim kurulu denetimine tabi. Soruşturma 

mercileri de aynı süre içerisinde cezanın arttırılması veya azaltılması talebiyle itiraz 

edebiliyorlar. Bu eskiden açkı hüküm olarak görülmüyordu, ama bu hakkın 

varolduğu kabul ediliyordu. Hatta bir olayda bu itiraz üzerine tahkim kurulu 

ki ben de o zaman tahkim kurulundaydım, Ankara gücü maçındaki bir olay nedeniyle 

federasyon müracaat etmişti, o zaman bu kararı kaldırıp, hatta iki maçı 

dört maça çevirerek onamış gibi olduk. Çünkü Ankaragücü maçında bunun 

değişmesinin sebebi maalesef sistemimizde tahkim kurulu dosyayı ilgili disiplin 

kuruluna göndermiyor, kendisi hüküm tesis ediyor. Burada da çok kez söylenen 

bir hususa değinmek istiyorum. Hep genelde UEFA’da, FIFA’da tahkim kurulları 

cezayı arttırabiliyor, bizdeyse arttıramıyor diye yaygın bir inanç vardı. Bu şöyle 

pek doğru değil, nitekim bu değişiklikle ortaya çıktı. Gerek UEFA Talimatı nın 

62/3 maddesinde, gerekse FIFA Talimatında 142/3’te bizde olduğu gibi aleyhe 

bozma yasağı bulunmaktadır. Bir başka deyişle itiraz suçlanan tarafından ya da 

soruşturma mercileri tarafından o suçlanan kişinin lehine olarak verilmişse cezanın 

arttırılması mümkün değildir. Ancak itiraz edilirse, yani soruşturma arttırmak 

üzere istenirse tabii bu da mümkün, nitekim biraz önce söylediğim gibi 

bizde de bu soruş turma mercilerine bu yetki verilerek artık bu muğlaklık ortadan 

kaldırılmıştır. 

Bir de bir yenilik olarak yargı olarak olmasa bile yine de bir işlem olarak eskiden 

kulüplerle futbolcular, antrenörler arasında çıkan ihtilafları doğrudan doğruya 

yöne tim kurulu bir karara bağlıyordu ve o verilen karar da tahkim kurulu 

denetimine ta biiydi. Ancak 2007’de yapılan değişiklikle bu tür uyuşmazlıklar 

Uyuşmazlık Çözüm Kurulu diye bir kurula bırakılmış, federasyon yönetim kurulunun 

belirlediği kurul başkanı, bir de Kulüpler Birliği Vakfının, Profesyonel 

Futbolcular Derneğinin ve Tür kiye Futbol Antrenörleri Derneğinin her birinin 

belirleyeceği beşer üye olmak üzere 15 üyeden oluşuyor. Bunların yapısı duruma 

göre, hangi tarafların ihtilaf konusu sahibi olduklarına göre değişiyor. 

Burada bir noktayı kendi düşüncem olarak söylemek istiyorum, spor yargısı 

tabii mesela Almanya’da bir genel yargı gibi spor mahkemelerine bırakılmış. Bizde 

kurul lara bırakılıyor ve genelde de dosya üzerinden inceleniyor ve karara bağla 

152


nıyor. Bu olayın acilliğinden kaynaklanan bir şey, ama bir şekilde insanın içinde 

savunman olarak, avukat olarak acaba burada bazı şeyler eksik kalıyor mu endişesi 

var, ama Almanya örneğinde olduğu gibi bir spor mahkemesi kurulması ve işletilmesi 

de çok zor. Onun için artık kurulların, kurulda çalışacak olanların adil yargılanma 

esaslarını dikkate alarak normal yargılamanın aktörleri olan hâkimlerin 

ötesinde çaba göster meleri zannederim yerinde olacaktır. Beni dinlediğiniz için 

teşekkür ederim. 

Av. SALİH AKGÜL- Sayın Şenol’a değerli bilgilerinden dolayı biz de teşekkür 

ediyoruz. Sayın Başgül, söz sizin efendim, süremiz 20 dakika, buyurun lütfen. 

Yrd. Doç. Dr. MÜRSEL BAŞGÜL- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Sayın 

konuk lar, meslektaşlarımız; ben konuya genel olarak girmek istiyorum, daha 

sonra özel düzenlemelere de değineceğim. Konumuz futbolda yargı uygulaması, 

mevzuatı, neden böyle bir başlık konulmasına ihtiyaç duyulduğunu kısaca incelersek, 

burada her şeyden önce olağan mahkemelere başvurma yolunun sınırlandırılması 

eğilimi nin güçlenerek bu harekete başlandığını görüyoruz ve bundan 

sonra da gelen adım tahkimin kuvvetlendirilmesi. 

Neden olağan mahkemelere başvuru hakkının sınırlandırılması ihtiyacı 

hissedil miş? Bunun temel nedeni spor ve spor sisteminin kendisine özgü yapısı ve 

bununla ilgili çok ilginç bir örneği Türkiye de yaşadı. 1980’li yıllarda yoğun bir 

şekilde Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü kapsamındaki faaliyet gösteren federasyonlar 

arasında olan Türkiye Futbol Federasyonunun işlemleri de idari işlem 

olduğu için idari yar gıya tabiiydi. Bir dönem yoğun bir biçimde özellikle küme 

düşme kararlarına karşı idari yargı yoluna gidildi ve bunlar büyük bir çoğunlukla 

küme düşme kararının ipta liyle sonuçlandı. Büyük bir sorun ortaya çıktı, çok kulüplü 

ligler, takvim bile yapılma zorluğu ortaya çıktı, uluslararası gelişmelerle birlikte 

tabii burada politik etkenler vardı. Her takım, özellikle belirli bir bölgenin 

kuvvetli, politik açıdan kuvvetli olarak temsil edilen takımıysa bunun üzerine de 

gidilemedi, bir çözümsüzlük, bir kısırdön gü söz konusu oldu, Türkiye bunu çok 

somut olarak yaşadı. Tabii buradan bunun çözümüyle ilgili olarak uluslararası 

gelişmeler de göz önüne alınarak tahkim yolu, Futbol Federasyonunun özerkleştirilmesi 

konusunda ve dünyada ender örneklerden de olan kanun yoluyla federasyonun 

kurulması bugün dahi eleştirilse bile devam etmektedir. 

Dolayısıyla olağan hukuk ilkeleriyle spor sisteminin özelliklerinin bilinmediği, 

ta nınmadığı ya da uygulanamadığı sistem spor yapısına aykırı. Onun dışında, 

biraz önce Talay Bey de belirtti, hızlı karar verme gereği de çok büyük önem 

taşıyor. Öte yandan bir başka unsur var, dünyadaki spor yapısı temelde tek yapı, 

tek örgüt, tek dernek ilkesi geçerli. Örneğin futbolda dünyada FIFA, Avrupa’da 

UEFA ve bunun önemli bir istisnası var, boks, onda da çok sayıda şampiyonlar 

gibi önemli sorunlar çıkıyor. Dolayısıyla tek yapı ilkesi de mahkemeye başvurma 

yolunun sınırlandırıl ması ve tahkim yoluna başvurulması eğilimini kuvvetlendirdi. 

Yalnız bu tahkimin de gerçek tahkim olması gerekir, her şeyden önce 

153


tarafsızlığın sağlanması ve taraflar üstü olabilme özelliğinin olması gerekir. Her 

spor federasyonu bünyesinde uyuş mazlıkları giderecek çeşitli yapılar oluşturuldu, 

ancak bunlar yeterli olmadı gerçek tahkim açısından ve buna cevap olarak da bu 

ihtiyacı karşılama amacıyla 1960, 70’lerden beri devam eden bir çalışmanın sonucunda 

bugün İngilizce kısaltması CAS, Fransızca kısaltması göz önüne alınarak 

TAS denilen Spor Tahkim Mahke mesi 1984’de kuruldu. Ancak bu Olimpiyat 

Komitesinin patronajındaydı, Olimpiyat Komitesinin mali etkisi güçlüydü, statüyü 

değiştirme hakkı vardı, o yüzden daha sonra 2994’de bağımsızlık yolunda 

bir reform yapıldı. Bunun ayrıntıları daha son raki tebliğlerde var, sadece yargı açısından 

önemine kısaca değineceğim ve burada yönetim ve finansman açısından 

önemli ölçüde bağımsızlık sağlandı. Dolayısıyla gerçek anlamda tahkimle ilgili 

tarafsızlık ve taraflar üstü olma ilkesi büyük ölçüde gerçekleştirildi. 

Burada önemli gelişmeler oldu, 1993 yılından başlayarak İsviçre Federal 

Mahke mesi ilk kez CAS’ın yetkisini tanıdı. Atlanta Olimpiyatlarında yine CAS 

yetkili oldu. Uluslararası Atletizm Federasyonu 2001’de yetkisini tanıdı, 2002’de 

FIFA CAS’ı en yüksek uluslararası spor mahkemesi olarak tanıdı. Ancak burada 

tabii biraz ilginç bir çelişki demeyelim de bir sitem de oldu, FIFA Başkanı Blatter 

bunu çok önemli bir gelişme olarak açıkladı, bundan çok memnunuz dedi, 

tabii CAS başkanı da aynı şekilde, ancak Blatter bu sevinç açıklamasıyla birlikte 

kaygılarını da çok güçlü olarak dile getirdi. FIFA’yla öngörülen sisteme acaba 

uyabilecek mi, o ilkeleri anla yabilecek mi, bu kaygı çeşitli şekillerde bugün de 

devam etmektedir. Hatta sadece FIFA’ya özgü bir üst tahkim, uluslararası tahkim 

oluşturma çalışmaları da var, ama izleyebildiğim kadarıyla bu başarıya ulaşabilmiş 

değil. Burada CAS açısından bazı tereddütler, eleştiriler de söz konusu oldu. Çünkü 

CAS genellikle bir tahkim, son dereceli bir tahkim mahkemesi olarak görev 

yaptı, çeşitli üst kuruluş yargı makam larının, spor kuruluşlarının kararlarına karşı 

başvuru makamı oldu, ama ekonomik temele dayanan uyuşmazlıklarda, örneğin 

sponsorluk anlaşmalarında, televizyon yayın hakları gibi konularda da ilk derece 

mahkemesi olarak da yetkiye sahiptir. CAS bu gelişim içerisinde birçok uluslararası 

organizasyonun statülerinde düzen lenmiş şekilde yetkisi tanınan bir organ 

oldu. Son değişiklikle de, Aralık 2007de yürürlüğe giren Futbol Federasyonuyla 

ilgili değişiklikle de açıklıkla bu vurgulandı. 

Yalnız tabii CAS Lozan’da kurulmuş bir kuruluş, İsviçre hukukuna tabi, 

uygula nacak hukuk bakımından taraflara yetki verilmektedir, ama yoksa İsviçre 

hukuku uygulanacaktır. Tahkimde önemli bir husus, gerçek anlamda tahkimde 

tarafların hakemlerini serbestçe seçebilmesi, CAS bu açıdan da eleştirilmektedir, 

çok sayıda hakem olmasına rağmen sınırlı sayı söz konusu ve varolan hakemler 

arasında bir seçim yapılması söz konusu olacaktır. Kapalı olma açısından da 

eleştirilebilmekte dir, ama sonuç olarak gerçek bir tahkim mahkemesi olarak kabul 

edilmiştir. Yalnız İsviçre hukukuna tabi olduğu için ve mevcut yapı içerisinde 

spor federasyonları, üst kuruluşlar, bunların kararlarına karşı son karar merci olarak 

öngörülmüştür, ama İsviçre hukukuna tabi olduğu için birçok örnekte bunun 

154


böyle olmadığı da ortaya çıkabilmektedir. Yani İsviçre Federal Mahkemesi CAS 

kararlarına karşı da inceleme yapabilmektedir, oldukça seyrek sayıda da olsa CAS 

kararlarını da bozmuştur. Ör neğin 2006 yılında Dany Le Hondo’yla ilgili CAS 

kararını kesin hükümle kaldırmıştır, ama örneklerin çoğunda karar örneklerini 

incelediğimizde özellikle uluslararası özel hukuk ilkelerinin gereği yerine getirildiği 

zaman CAS kararlarına karşı başvuruları reddetmektedir. 20077de böyle bir 

karar var, meşhur bir karar, 27 Mayıs 2003 tarihli karar İsviçre Federal Mahkemesinin, 

CAS kararlarının bir devlet yargısı gibi değerlendirilmesi yolunda, ama 

bu sınırsız değil.Şimdi bu yapı içerisinde sporda uyuşmazlıkların tahkim yoluyla 

çözümlenmesi büyük önem taşımaktadır, bu düzenlemeye bağlanmıştır ve CAS 

da bu noktada be lirttiğim kayıtlarla son yargı makamıdır. Burada spor yargısında 

son derece önemli bir başka unsur daha ortaya çıkmaktadır, Avrupa Topluluğu. 

Yani öngörülecek sis tem içerisinde CAS en son yargı makamı olarak sistemde 

öngörülmek istenilmesine rağmen böyle olmamaktadır. İstisnai olsa da İsviçre 

Federal Mahkemesinin yetkisi tabii hukuken devam etmektedir. Öte yandan 

Avrupa Topluluğu Adalet Divanı futbolla ilgili hususların Avrupa mevzuatında 

anlaşmada doğrudan doğruya düzenlenmediği, ama anlaşma dışında da bırakılmadığın 

vurguladıktan sonra her şeyden önce temel özgürlüklerin sağlanması Avrupa 

Topluluğunu kuran anlaşmalarla garanti altına alın mıştır. Dolayısıyla futbol 

alanında da bu hususlar teminat altına alınmalıdır demekte dir. Her şeyden önce 

temel hakların Avrupa Topluluğunu kuran anlaşmalarla garanti altına alınması ilkesi 

sınırlı olarak yorumlanamaz dedikten sonra artık futbol alanına da müdahale 

ederim demektedir ve burada da temel ilke… 

Av. SALİH AKGÜL- Sayın Başgül; özür dilerim, biliyorsunuz CAS konusu 

başka bir oturumda olacak, onun detayına girmeyelim. Teşekkür ederim. 

Yrd. Doç. Dr. MÜRSEL BAŞGÜL- Tabii, sadece bağlantı açısından girdim, 

bitti. CAS’ı bağlantı açısından inceledim, çünkü futbol yargısında CAS’ın yeri 

son derece önemli, ama tek ve en son yargı kurumu değil. Dolayısıyla Avrupa 

Adalet Diva nı ekonomik faaliyetlerle ilgili hususları denetlerim demektedir. İşte 

biraz önce de Sayın Bıçakçı’nın da belirttiği gibi özellikle Bosman kararından 

başlayarak bu ya pısını devam ettirmiştir. Sadece ekonomik olmayan sebeplerle 

ekonomik olmayan ortamdaki futbol faaliyetlerine karışmam demektedir ve bunun 

tipik örneği de milli takımlarla ilgili düzenlemelerdir. Burada da Avrupa 

Topluluğu Adalet Divanı ekono mik yararı farklı bir şekilde yorumlamaktadır. 

Yani bu hiçbir şekilde ekonomik yarar sağlanamaz anlamında değildir, örneğin 

başarıya bağlı prim uygulaması yönünden yine ekonomik olmayan bir faaliyet 

saymıştır. Dolayısıyla Avrupa Topluluğu Adalet Divanı ben bu alana girmem 

demiştir, ama Avrupa Birliğinde sadece futbolla ilgili yaklaşım bununla sınırlı 

değildir. Avrupa Parlamentosunun en son kesin olarak ka leme aldığı 2007 tarihli 

profesyonel futbolun geleceğiyle ilgili son derece geniş kap samlı bir düzenlemesi 

vardır yine özgürlüklerin gerçekleştirilmesi amacıyla. Çünkü burada bir iş ilişkisi, 

bir hizmet ilişkisinin varlığı dolayısıyla buradaki özgürlüklerin sağlanması gerek 

155


çesiyle de ben bu alana müdahale ederim demektedir. Ancak ta bii bu FIFA’nın 

da, UEFA’nın da hiç hoşuna gitmemektedir ve bu rapora karşılık FIFA’nın son 

derece ağır bir tepkisi olmuştur. 

Şimdi bu kapsamda yapı mahkemelerin yetkisinin sınırlandırılması ve tahkim 

yolu. İşte bu yapı içerisindeki düzenlemeleri çok kısa olarak belirtmek istiyorum. 

FIFA 2008 tarihli statüsünde hukuki organlar olarak disiplin komisyonu, temyiz 

di yebileceğimiz komisyon ve etik komisyonu öngörmüştü. Etik komisyonu 

Türkiye Futbol Federasyonunun hazırladığı Haziran 2008’de kabul edilen, ama 

henüz yürür lükte olmayan statüsünde de yer almaktadır. Disiplin komisyonu ve 

fonksiyonlarıyla ilgili olarak Talay Bey ayrıntılı açıklamalarda bulundu, bir de 

temyiz komisyonu var. Bu yanlış olarak Türkiye uygulamasında birçok kaynakta 

tahkim komisyonu olarak ya da tahkim kurulu olarak geçti, bunun tahkimle ilgisi 

yok. Özellikle İsviçre Türkiye maçındaki sorunlar dolayısıyla aldığımız ağır cezadan 

sonra CAS’a başvuracağız denildi, hatta başvuruldu, ama daha sonra tahkim 

cezamızı hafifletti. Bu tahkim de ğil, belki bizdeki uyuşmazlıkları çözme kurulu 

gibi bir kurul, ama temyiz niteliği olan bir kurul. İşte burada FIFA statüsü bu 

ilkeleri öngörerek 59. maddesinde disiplin komisyonunu, 60. maddede temyiz 

komisyonunu, 61. maddede etik komisyonunu, 62 ve devamı maddelerinde de 

tahkim mahkemesi CAS’ı düzenlemiştir, yetki ver miş, yükümlülük getirmiş, ama 

65. maddesinde de yine kendi yapısıyla ilgili temel ilkelere CAS’ın dokunmasını 

istemediğini belirten hüküm de koymuştur. Yani sürek li olarak daha önce de 

belirttim, CAS’a temkinli yaklaşımı devam etmektedir. UEFA 2007 statüsünün 

52’yle 58. maddelerinde de disiplin düzenlemeleri yer almaktadır. Yine 60. maddede 

CAS’a başvuru mecburiyeti getirilmiştir, 61, 62, 63’te de bunun kapsamı 

yine bazı çekincelerle belirtilmiştir. 

Karşılaştırmalı hukuk çerçevesinde bu yapı içerisinde Almanya’da da benzer 

bir uygulama getirilmiş. Sayın Talay’ın belirttiği gibi bir spor mahkemesi de öngörülmüştür 

statüde, ama bu yapı gerek FIFA, gerek kanunumuzda da öngörülen 

iki dereceli bir sistem niteliğindedir, bir normal bundesgericht olarak adlandırılan 

sporla ilgili mahkeme ve sportgericht, yani sportgericht ilk derece mahkemesi, 

bundesgericht temyiz makamı olarak. 17. maddede de CAS’ın yetkisi aynı sistem 

içerisinde değerlendirilmiştir. İsviçre’de de aynı şekilde, İsviçre’nin durumu 

tabii ilginç, FIFA, uluslararası spor kuruluşlarının merkezi İsviçre’de futbolla ilgili 

olarak, CAS İsviçre’de, ama İsviçre’nin ayrı bir futbol federasyonu, tüzel kişi olan 

futbol federasyonu var. Orada da statünün 7. maddesinde tahkimde CAS’ın yetkisi 

paralel biçimde düzenlenmiştir. 

Av. SALİH AKGÜL- Ben de Sayın Başgül’e değerli açıklamalarından dolayı 

te şekkür ediyorum. Söz Sayın Günal’ın, buyurun Hocam, süre 20 dakika efendim. 

Prof. Dr. NADİ GÜNAL- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Sözlerime başlamadan 

önce bu güzel kurultayı düzenleyen Ankara Barosu Başkanlığına, Sayın Baş 

156


kana, komisyonumuzun Sayın Başkanına çok teşekkür ediyorum. Bundan sonra 

Türkiye’de spor hukukunun gelişmesi açısından da bu kurultayın önemli bir işlevi 

olacağını düşünmekteyim. Bu vesileyle benim de konuşmam özellikle yargılama 

ve dünyadaki örneklerden üzerinde çalıştığım İtalya’dan olacak. İtalya’da bir şey 

oldu ğu zaman bizim ülkemizi de son derece ilgilendirdiğinden, her aşamada biz 

de aynı şeyleri yapalım, kuralım amacı ile, geçmişi hatırlayacak olursanız bundan 

dört beş sene öncesinde İtalya spor yargılama sistemi nasıldır, buna bakacağız. 

Günümüzde Türkiye’deki sistemde bildiğiniz gibi belli kurullarımız var, özellikle 

Futbol Federasyonu ana statüde, kanunda belirtilen uyuşmazlık çözüm kurulları, 

tahkim kurulu, Amatör ve Profesyonel Futbol Disiplin Kurulları, bunların 

işleyişleri bildiğiniz gibi zaten Federasyonun web sitesinde belirtilmektedir. Ben 

sizlere kısa ca biraz geçmişe götürdükten sonra İtalya’da bu spor yargılaması nasıl 

yapılıyor, acaba bizim ülkemize uygun mudur, bildiğiniz gibi bundan yaklaşık 

dört sene kadar önce, acaba spor mahkemeleri kurulmalı mıdır, yoksa kurulmamalı 

mıdır şeklin de bizde de bir tartışma başlatıldı. Spor mahkemesi nedir, biraz 

önce değerli ko nuşmacıların, Sayın Şenol’un da anlattığı gibi Almanya’daki spor 

mahkemelerinin varlığı bizim ülkemizde ve İtalya’da ve bazı ülkelerdeyse aslında 

spor mahkemesi, tribunale denilen bu kurumların kanun içindeki bir …. … 

sportiva denilen, bunun İtalyan Spor Adaleti Kanunu, Spor Yargılama Usulü Kanunu 

gibi çevirmemiz de mümkün, bu kanunun içinde düzenlenen bazı organlar 

var ki biraz sonra sizlere bunları arz edeceğim, acaba bu yapıyı mı benimsemek 

daha iyi olur? 

Ben başından beri spor mahkemelerine karşı çıktım, hatırlayacaksınız üç dört 

sene önce zamanın Spordan Sorumlu Devlet Bakanı İtalya’da spor mahkemeleri 

var, bizde de kurulsun diye o tarihte araştırma yaptırdı ve ben de gerek o araştırmanın 

içinde, gerekse Mecliste kurulan sporda şiddetin, teşvik priminin, şikenin 

önlenmesiyle ilgili komisyonda da çalışma yürüttüm. O komisyonun raporları 

ya yınlandı, fakat ondan ne derece ders alındı, işte çıkan olaylar ve yeni kurumlar 

oluş turuldu, onu sizlerin takdirine bırakıyorum. Ancak bizim spor yargılama 

kurumları mızın özellikle federasyonların içinde karşılaştırarak aksayan noktalarının 

yeniden düzenlenmesinde yarar olduğunu düşünüyorum. Zamana zaman 

bizde de özellikle Futbol Federasyonunun PFDK’nın verdiği kararlarla tahkim 

kurulu kararları arasında uyuşmazlık çıktığında veya PFDK’nın kararları tahkim 

kurulu tarafından bozuldu ğunda veyahut da benzer olaylar arasında tek tük de 

olsa farklılıklar yaratıldığında acaba bunlar ne sebeple oluyor, spor kulüplerine, 

büyük kulüplere bir ayrıcalık mı uygulanıyor gibi tartışmalar söz konusu oldu 

hatırlayacaksınız. 

Geçmişte 2005 sezonundan başlayarak İtalya’da da önemli bir şike skandalı 

ortaya çıktı. Hatırlarsanız calçopoli adı verilen bu skandal aslında futbol skandalı 

değildi. Napoli mafyasının takibi sırasında dinlemeye, telekulağa yakalanan Napoli 

Kulübünün Juventus ve Milan Kulübü Başkanlarıyla Galiani’nin konuşması 

157


sırasın da çıkan birtakım olayların dinlenmesi sonucunda çorap söküğü gibi soruşturma 

ilerledi, arkasından İtalyan Futbol Federasyonu Başkanı ve Milan Kulübünün 

yöneti cilerinin istifalarıyla yeni bir safhaya girdi. Bunun akabinde İtalyan 

Futbol Federasyo nuna, biraz önce yapıyı kısaca Sayın Bıçakçı da anlattı, İtalyan 

Futbol Federasyonu ana statüsü İtalya’da İtalya Milli Olimpiyat Komitesine ki 

İtalyan Futbol Federasyonu Federasyona İtaliano Cokakauço ya da Legakauça, 

ligler birliği diye çevirebileceği miz veya İtalyan Futbol Oyunu Federasyonu diye 

çevirebileceğimiz yapının başına İtalya Olimpiyat Komitesi tarafından komisario 

stra ordinario sıfatıyla ki buna kay yum adını da verebiliriz biz sistemimize uygun 

bir şekilde, bir hukuk profesörünün İtalyan Futbol Federasyonunun başına getirilmesiyle 

soruşturma safhası başladı. Profesör Guidi Rossi Milano Üniversitesi 

Hukuk Fakültesinin öğretim üyesi, hukuk felsefesi öğretim üyesi. Arkasından bir 

soruşturma kurulu, soruşturma komisyonu kuruldu ve bu komisyonun başına da 

yine eski Milano Savcısı, sonradan senatör olarak görev yapan Francesco Borelli 

getirildi ve o aşama başladı.Yargılama yapıldı, hatırlayacaksınız değişik aşamaları 

oldu ve biz bunu televiz yonlardan şu aşamada, itirazlar yapıldı, küme düşme 

cezası verildi, bir sonraki aşa mada şurada ve bu aşamada da federal savcılık gibi, 

İtalyan Federal Mahkemesi, istinaf mahkemesi gibi birtakım kavramlarla karşılaştık. 

Bunları duyunca acaba ger çekten İtalya’da özel iş mahkemesi gibi, çocuk 

mahkemesi gibi bir spor mahkemesi var mıdır tartışması bizim ülkemizde de oldu 

ve biz de böyle bir mahkeme kuralım, bizim de buna ihtiyacımız var denildi. Ben 

size biraz sonra bu yapıyı da, buradaki sistemi de anlatacağım. Değişik aşamalardan 

sonra cezalar verildi temyiz aşama sında, corte federale denilen en üst aşamada 

kulüplerin cezaları indirildi, hatta o günlerdeki tartışmaların odağı Juventus, Milan, 

Fiorentina ve Lazio gibi dört büyük kulüptü. Düşünebiliyor musunuz, bizim 

ülkemizde ülkenin en önemli kulüplerinden birinin 30 puanı silinecek, ikinci lige 

veya üçüncü lige düşürülecek ve gerek basın, gerek bu kulüplerin taraftarı baskı 

oluşturmayacaklar. Düşünün, Milan Kulübünün sahibi o zaman İtalya’nın Başbakanı 

ve basında da şöyle birtakım konuşmalar oldu, dünya kupasına gideceğiz, 

futbolcuların morali bozulmasın, sözleşmeleri yenilene cek, bu kulüplerin akıbeti 

nedir, ne olacak belli değil. Hiç kimsenin gözünün yaşına bakılmadan kararlar 

verildi ve puan silme cezasından bir kulüp için nihai olarak küme düşme cezasına 

kadar verildi ve kimse de bu kararlara itiraz edemedi. 

Şimdi kısaca bu yapı içinde nasıl bir sistem vardı, bizim ülkemize bu ne kadar 

uygundur, kısaca ona değinelim. İtalya’da bizdeki Kulüpler Birliği gibi lega calço 

denilen ve Futbol Federasyonu İtaliano Coko Kauçoyla birlikte işbirliği içinde 

çalı şan bir sistematik yapı var. Bunun içinde bağımsız olarak hakemlerin oluşturduğu 

bir kurul, arkasından kendisine spor yargıcı, spor hâkimi dediğimiz tek bir 

spor hâkiminden oluşan bir kurum, bir soruşturma ofisi ki hemen bunun verdiği 

kararın arkasından yapılan soruşturmayla bu hâkimle birlikte işbirliği içinde çalışan 

uficio indacini denilen bir soruşturma ofisi var ki İtalya’daki bu şike skandalı 

sırasında da bu ofisin önemli çalışmaları oldu. Daha sonra federal savcı denilen, 

158


yine bu İtalyan spor yargılaması kanunu ya da spor adaleti kanunu dediğimiz 

kanunda 23. madde ve 24. maddesinde yazılı olan birtakım organlar da bu futbol 

federasyonunun içinde meydana gelen bu olaylar, kulüplerle ilgili şike skandalları 

soruşturuldu. Prokorote Federale, federal savcı denilen şey de bu kanun içinde 

yer alan bir organdır, ayrı bir organ ya da ilk derece mahkemelerinde yer alan, 

varolan savcılık makamından fark lı bir organdır. Her ne kadar federal savcı olarak 

adlandırılsa da sadece spor yargı lamalarından görev yapmaktadır. Arkasından 

yine adına tribunale sportiva denilen spor mahkemeleri ki bu da aynı şekilde bu 

kanun içinde yer alan ve gerek Futbol Federasyonu, gerekse diğer federasyonlardaki 

disiplin suçlarını ve diğer konuları soruşturmak üzere kurulan bir yapıdır. 

Spor mahkemesinin bir üst aşamasında ilk dereceyle temyiz mahkemesi arasında 

bir kurul daha var, buna da CAF, corte fe derale da pello, yani federal istinaf mahkemesi 

ikinci dereceli mahkeme olarak yer almaktadır. Son olarak da bu nihai 

kararlar corte federale denilen üçüncü dereceli mahkemede nihai hale dönüştürülmüştür. 

Şimdi bu kanunda, İtalyan spor yargılama yasası ya da spor adaleti yasası diyeceğimiz 

Cordiçe Justisia Sportiva’da genel yapı, genel görev ve yükümlülükler, 

burada bu kanuna kimlerin tabi olduğu, söz konusu kanunun ilk maddesinde 

belir tilmiştir. Bu konuda da sadece spor yargılaması değil, günümüzde özellikle 

medya dan son derece gizli konularda bile yürütülen soruşturmalardan hemen 

haberimiz olmaktadır. Burada özellikle yürütülmekte olan disiplin soruşturmalarıyla 

ilgili olarak üçüncü kişilere her türlü haber ve bilgi vermenin bu ilgili kişiler 

açısından yasak olduğu belirtilmiştir. Yine aynı şekilde mecburiyet açısından yöneticiler, 

spor ku lüplerinin üyeleri, yetkili, görevli kişiler, lisanslı sporcular davet 

edilmeleri halinde spor yargılama organlarının önüne çıkmak durumundadır. 

Burada gerçek kişilerin ve spor kulüplerinin sorumluluklarına değinilen madde 

var bu suçlar nelerdir, zarar verici, tahrik edici, kışkırtıcı kulüplerin yöneticilerinin 

veya futbolcuların açıklamala rıyla ilgili olarak, maalesef çok ayrıntıya girecek 

zamanımız mevcut değil. Kanunun ana başlıklarını kısaca sayıyorum, bunlara 

uygulanacak yaptırımlar, bahis yasakları, spora aykırı eylemler, işlemler ve ekonomik 

suçlar, yönetimsel anlamdaki kusurlar, transferler ve devirlerle ilgili görevler, 

katılımlar, yasaklar, kulüplerin diğer sorumlu lukları, şiddet olayların önlenmesi, 

şiddet olaylarında kulüplerin sorumlulukları. Ör neğin bizde de dün tartışıldı, 

bununla ilgili kısaca bir bilgi vermek gerekirse kulüpler spor müsabakalarında 

bir veya birden fazla taraftarın şiddete yönelik davranışından ve bu davranışın 

kamu güvenliğine zarar verecek sonuca veya bir veya daha çok kişiye fiziksel zarar 

vermelerinden sorumludurlar. Spor alanı dışında gerçekleşen ve 10. paragrafta belirtilen 

yasağa aykırı olay durumunda olayın müsabakanın dışında bir nedenden 

dolayı ortaya çıkması halinde kulübün sorumluluğu ortadan kalkar gibi burada 

verilen cezalara kadar bunlar belirtilmiş. Arkasından müsabakaya ilişkin yaptırımlar, 

kulüplere uygulanacak yaptırımlar, para cezaları, saha kapatma gibi ko nular 

belirtilmiş. Arkasından yöneticiler, dernek üyeleri ve bu kişilerin yükümlülükle ri 

159


belirtilmiş. Tedbirsel tekerrür, cezaların uygulanması, zamanaşımı ve arkasından 

federal mahkeme denilen biraz önce saydığım kurumlardan bahsedilmiş. 

Ben şimdi size kısaca İtalyan spor adaleti kanunu, spor yargılaması kanununda 

yer alan 23. maddede spor yargılaması görevini üstlenen organlardan ve bunların 

görevlerinden biraz bahsedeceğim. Biraz önce Ligler Birliğinden Sayın Bıçakçı 

da bahsetti, seri A, seri B, seri C, lega nationale de lattanti denilen bayanlar ve 

amatör lerle ilgili futbol organizasyonları, bir de beşer kişilik takımlardan oluşan 

minyatür saha futbol müsabakaları da bu lega nationale de lattanti’nin ilgi alanına 

giriyor. Spor yargılamasını yürüten bu yasanın 23. maddesinin ilk fıkrasında 

spor yargı lamasını yürüten bütün bu organların, biraz önce saydığım şimdi de 

sayacağım organların gerçek anlamda tarafsız ve bağımsız oldukları ve özerk bir 

statüye sa hip oldukları belirtilmektedir. Yine bu organlara, spor yargılamasını 

yürütecek, spor adaletini sağlayacak organlara atanacak olan kişileri atama yetkisi 

İtalyan Futbol Federasyonu yönetim kuruluna ait olup, bu federasyonun ana 

statüsündeki esasla ra uygun olarak yapılır denmektedir. Yine federasyonun spor 

yargılamasını yürüte cek bu organlara her türlü desteği, bilgi ve belgeyi vermekle 

yükümlü oldukları ifade edilmiştir. Kendilerine tevdi edilen görevi ki biraz önce 

söyledim, İtalya’nın kayyum 

olarak komisario staro ordinario unvanıyla İtalyan Fubol Federasyonunun başına 

geçen kişi tarafından görevlendirilen soruşturmayı yürütmekle, başlatmakla 

görevli kişinin, Borelli’nin, eski Milano Savcısının burada kendilerine tevdi edilen 

görevleri herhangi bir geçerli mazeretleri olmaksızın üç oturumda, üç celsede 

tamamlaya mayan spor hâkimleri ve spor yargılaması organlarının üyelerinin 

göreve atandıkları usule uygun şekilde görevlerinin sona ereceği belirtilmektedir. 

Bu da spor yargıla masının, daha doğrusu yargılamanın temel özelliklerinden olan 

yargılamanın hızlı bir şekilde yerine getirilmesi konusunda getirilen bir önlemdir. 

Bildiğiniz gibi yar gılamanın temel kuralları objektif olması, adil olması ve hızlı 

bir şekilde sürdürülüp bitirilmesidir. Çünkü bütün konuşmacıların da belirttikleri 

gibi İtalya’da o tarihte bir sonraki yıl şampiyonlar ligine veya diğer kupalara katılacak 

takımların belirlenmesi ve kulüplerin ne yapacaklarına karar vermeleri bakımından 

da bu yargılamanın hızlı ve adil bir şekilde sonuçlandırılması gerekiyordu. 

Yine spor hâkimleri İtalya’da seri A, seri B, seri C şeklinde ve lega nationale 

di lettante denilen bu bayanlar futbol müsabakalarında çıkacak uyuşmazlıklarda 

yerel ve bölgesel düzenlenen her türlü müsabakada görev yapmaktadır. Bunların 

görev şekli bu kanunun çerçevesi içinde federasyonların içinde yer alan bir nevi 

disiplin hâkimi, spor hâkimi niteliğindedir. İkinci organ disiplin kurulları, komisyonlarıdır, 

bunlar da hangi işleri yaparlar, hangi müsabakalarda değerlendirme 

yaparlar? Ön celikle seri A dediğimiz İtalya milli birinci ligi, seri B ve seri C’de 

görev yaparlar. Yine lega naetionale dilattante denilen amatör milli lig ve bölgeler 

arası bayanlar müsa bakalarında bu hâkimler görev yapmaktadır. Yine minyatür 

saha futbolda bölgesel organizasyonlarda görev yapmaktadırlar ve bu kurulların, 

160


özellikle disiplin kurulla rının önemli bir işlevi her bölgede bu kanuna bağlı olarak 

spor hâkimlerinin biraz önce verdiğimiz kararlarının da bir üst inceleme organıdır. 

Bunun bir üst inceleme organı, disiplin kurulları komisyonunun federal 

istinaf kuruludur, comisona da pello federale, epal dediğimiz bizde de biliyorsunuz 

genel yargı sistemimizde de istinaf sistemi gelmiştir. İşte o zaman İtalya’da bu 

yargılamalar yapılırken istinaf mahke meleri denilince sanki dışarıda bir normal 

mahkeme olarak istinaf mahkemelerinin de söz konusu olduğunun zannettik 

Bundan başka bir diğer kurul soruşturma ofisi, diğeri federal savcılık, bunların 

da ayrı ayrı görevleri var. Disiplin kuralları, örneğin spor hâkimleri genel kurulun 

onayı alınarak federasyon başkanı ve başkan vekillerinin üzerinde anlaştıkları 

kişiler arasından iki spor sezonu için tayin edilirler. Spor hâkimleri ilk aşamada 

ligler ve gençlik ve okul sektörleri tarafından bütün sezon boyunca organize edilen 

müsaba kalarda elde edilen delillerden hareket ederek iddiaları araştırır ve kararlarını 

verirler. Bunun gibi prosedür kısaca anlatılıyor, ofiste ve resmi belgelerin 

sonuçlarına dayalı olarak harekete geçiyorlar. İhbar üzerine söz konusu herhangi 

bir müsabakadan önce bir duyum alınması üzerine bununla ilgili karar veriliyor, 

bu kurula, spor yar gıcının önüne geliyor. Spor hâkimleri tabii çok ayrıntılarıyla 

oyuncuların, müsabaka görevlilerinin, hakemlerin durumuna ilişkin olarak da 

karar vermektedirler. Disiplin kurulları, bu ikinci dereceli olarak anlattığımız kurullar 

futbol federasyonu başka nıyla seçilmiş başkan vekillerinin ortak kararıyla 

yine iki dönem için görev alırlar ve spor yargıçlarının verdiği kararların onanması 

ya da iptaliyle ilgili görevlidirler. 

Av. SALİH AKGÜL- Sayın Günal; özür dilerim, süreniz tamam, ama dilerseniz 

ikinci bölümdeki sürenize devam edebilirsiniz. İkinci bölümde yedi dakikalık 

süreniz var, onu da kullanabilirsiniz. 

Prof. Dr. NADİ GÜNAL- Çok teşekkür ederim Sayın Başkan, o zaman ikinci 

otu rumda devam ederim. Çok teşekkür ederim. 

Av. SALİH AKGÜL- İkinci bölüme geçiyoruz efendim, yedi dakikalık süreniz 

var, Sayın Şenol; buyurun lütfen. 

Av. TALAY ŞENOL- Şimdi ben burada kendimce önem verdiğim değişik 

bir konuyu size iletmek istiyorum. Şimdi futbol maçları hakemlerin mutlak 

hâkimiyeti içerisinde, verdikleri karar nihai ki öyle de olması lazım. Fakat bu 

naklen yayınların çoğalması üzerine burada hakemler tarafından yapılan bazı kart 

uygulamaları hata ları var. Bizde de oluyor, oldu da, ya yanlış kişiye kart gösteriliyor 

ya da gerçekten kırmızı kart gerektirmeyen bir eylemi yanlış bir algılamayla 

uyguluyor. Bu toplum vicdanını rahatsız ediyor. Fakat uzun zaman bizde hayır 

efendim, hakem kararı ni haidir denildi. Bu arada bir şey keşfettik, aslında vardı 

da biz yeni keşfettik. Gerek UEFA, gerek FIFA disiplin talimatlarında bu durumda 

UEFA’da nihaidir diyor 20. maddede, ancak eğer açık, aşikar bir hata varsa 

kart uygulamasında bu zaman bunun değerlendirilmesi disiplin kuruluna aittir. 

161


Aynı şey FIFA’da 84. maddede de açık bir hata varsa, açık ve kesin hata varsa 

diyor. Hatta FIFA üyelerine bununla ilgili de bir 11.01.2005 tarih ve 948 sayılı 

bir sirküler gönderdi. 

Şimdi burada da bir özellik kırmızı kart uygulaması tamam, ona dokunmayacağız, 

o zaten orada anında uygulanıyor, 5. dakikada, 15 dakikada, 95. dakikada, 

neyse ve o ceza orada zaten bir şekilde çekiliyor. Yani 10 kişi kalınıyor, dokuz 

kişi kalınıyor. Fakat bunun bir de müsabaka bittikten sonraki diğer müsabakaya 

sarkan bir durumu var, birçok federasyonda var, bazılarında olmamakla beraber 

otomatik oynamama cezası, ondan sonra gelen resmi müsabakada artık otomatikman, 

her hangi bir karara gerek olmadan bu cezanın bir nevi ikinci yaptırımı 

ortaya çıkıyor. İşte acaba bu açık, aşikar hata durumunda böyle kalmalı mı? 

Sirkülerde diyor ki, yukarıda yine bunlara biz dokunamayız, hepsi doğrudur, 

bununla birlikte temel ku ral olarak ilgili disiplin komitesi oyun sırasında meydana 

gelen olaylarla ilgili hakem kararlarının hiçbirini değiştiremez veya bozamaz. 

Bununla birlikte FIFA’nın disiplin talimatı madde 83’te ki değişimle 84 oldu bir 

istisna sağlar. Bu koşula göre disiplin komitesi hakemin disiplin kararlarındaki 

aşikar hatalarını düzeltebilir, aşikar hakem hatası ifadesi hakemin yanlışlıkla, 

yanlış futbolcuyu oyundan attığı veya bu çok önemli, ciddi ve aşikar bir yanlış 

karar, haksız olarak oyundan atma kararı aldığının kanıtlandığı durumlarda … 

eder diyor. Bizde buna bağlı olarak disiplin kurulu doğ rudan uyguladı. Bu arada 

şunu da söyleyeyim, zannediyorum UEFA, FIFA disiplin talimatlarını doğrudan 

uygulamasının da ilk örneğidir.Bu da tartışma yarattı, özellikle Merkez 

Hakem Kurulu eski Başkanımız Hilmi Ok büyük tepkiler gösterdi nasıl olur 

diye. Bunun üzerine yeni, zannediyorum 2005 ta rihli talimatta şöyle bir hüküm 

konulmuş, disiplin kurulu hakemin saha içerisindeki futbolculara ilişkin disiplin 

uygulamalarını, sarı veya kırmızı kart uygulamalarını ve sonuçlarını ancak şahısta 

hata hallerinde ortadan kaldırabilir. Yani biraz önce söyle diğim şahısta hataya 

tamam, ama diğer açık, aşikar hataya hayır diyor. Şimdi dün kü ve bugünkü konuşmalarımda 

belirttiğim gibi aslında bu talimatlar bizi bağlıyor, hatta sonradan 

araştırmamıza göre bu da sonradan konulmuş bir hüküm FIFA tali matına ve 

UEFA talimatına, bize bir yazı gönderilmiş. Bu değişikliğe paralel olarak hemen 

değişikliği yapınız disiplin talimatınızda, bize de bildiriniz demiş. Şimdi ben sadece 

bu sorunu size aktarmakla acaba sadece şahısta hatayı bu uygulamanın içine 

sokup, diğer aşikar ve ciddi hatayı dışarıda bırakmamız ne dereceye kadar bu 

uluslararası şemsiye altında yürüttüğümüz futbol faaliyetinde yerindedir? Teşekkür 

ederim. 

Av. SALİH AKGÜL- Sayın Şenol; ben teşekkür ediyorum, süreye de uyduğunuz 

için ayrıca sağ olun efendim. Sayın Şenol’dan sonra diğer konuşmacılar da 

yedişer dakika ikinci sürelerini kullandıktan sonra değerli izleyiciler soru yanıt 

bölümü var. konuşmacıların açıklamalarıyla ilgili sorularınız varsa o bölümde yöneltebilirsiniz. 

Sayın Başgül; buyurun efendim, sıra sizin. 

162


Yrd. Doç. Dr. MÜRSEL BAŞGÜL- Bu oturumda kısaca Alman uygulamasındaki, 

Alman hukukundaki, Alman Futbol Federasyonu kapsamındaki yapıyı 

kısaca be lirtmek istiyorum. Statünün 17. maddesinde CAS’ın yetkisini tanıdığını 

belirtmiş tim, yalnız son derece önemli olarak İtalya örneği kadar olmasa 

da Almanya’da spor yargısında iki önemli kurum ayrıntılarıyla düzenlenmiştir. 

Bunlardan biri spor mahkemesi, ikincisi federal mahkemedir. Tabii hemen belirtmek 

gerekir, bu fede ral mahkeme Alman Federal Mahkemesi değildir, Futbol 

Federasyonu statüsünde düzenlemiş olan mahkemedir. Yine spor mahkemesi de 

federasyon bünyesinde kurulmuş olan mahkemedir. 

Bu yapıda Sayın Bıçakçı’nın sabah belirttiği gibi sadece genel kurulda değil, 

mahkemenin oluşumunda da son derece yaygın ve demokratik bir yapının bulunduğunu 

görüyoruz. Yani yerel futbol kulüplerine geniş bir yetki ve hak, temsil 

imkânı tanınmıştır. Spor mahkemesi Alman Futbol Federasyonu Statüsünün 39. 

paragrafına göre bir başkan, bir başkan vekili ve deyim yerindeyse üyeden oluşur 

ve başkan ve başkan vekili bundestag tarafından, federal meclis tarafından seçilir. 

Ancak onun dışındaki üyeler çok geniş bir yapıdan, üçüncü lig dahil, kadınlar ligi 

dahil çok geniş bir alanda seçilmektedir. Spor mahkemesi sözlü ya da yazılı ola rak 

yargılama yapabilmektedir ve genellikle başkanla birlikte bir futbol federasyonu 

üyesi ve lig temsilcisinden oluşur, ama konuya göre, uyuşmazlık konusuna göre 

bu spor mahkemesinin oluşumu değişecektir. Örneğin gençler ligiyle ilgiliyse, bir 

hakemle ilgiliyse, bir antrenörle ilgiliyse spor mahkemesinin yapısı buna uygun 

ola rak değişecektir.Alman spor yargısında temyiz merci olan federal mahkeme, 

Alman Federal Mahkemesiyle karıştırılmaması gereken futbol alanındaki federal 

mahkeme 40. paragrafta düzenlenmiştir. Yine bir başkan, başkan vekili ve 28 üyeden 

oluşur ve yine federal başkan ve başkan vekili federal meclis tarafından seçilir 

ve yine ge niş bir tabana yayılan üye seçimi söz konusudur. Statünün 42. paragrafında 

spor mahkemesinin, yani ilk derece mahkemesinin yetkisi belirtilmiştir, ilk 

derece mah kemesidir, istisnai olarak bazı hallerde federal spor mahkemesine de 

ilk derece mahkemesi yetkisi verilebilir, ama kural spor mahkemesinin ilk derece 

mahkemesi olmasıdır. Dolayısıyla ilk aşamada futbolla ilgili uyuşmazlıklar spor 

mahkemesine getirilecektir. Federal spor mahkemesiyse temel olarak temyiz merci 

olarak görev yapacaktır, paragraf 43’e göre bazı özel hallerdeyse ilk ve son derece 

mahkemesi olarak görev yapar. Burada statünün açıkça yetki verdiği alanlar da 

buna dahildir. Ayrıntılara girmiyorum, bundan sonra da belirttiğim gibi 17/a’ya 

göre CAS’ın yetkisi söz konusudur. 

Şimdi ben de Talay Bey gibi iki hususu meslektaşlarımızın görüşüne arz etmek 

istiyorum. Spor yargısıyla ilgili olarak Talay Bey Türk hukuk sistemi, Türk futbol 

yargısı üzerinde durdu, 2007 değişikliğiyle uyuşmazlık çözüm kurulu girdi 

ve ilginç bir hüküm yer aldı burada. Kulüplerle futbolcular arasındaki her türlü 

sözleşmeden doğan uyuşmazlıklar veya futbolla ilgili uyuşmazlıklar, futbolla ilgili 

uyuşmazlıklar doğal, belki burada ben ve olmasını arzu ederdim, futbolla ilgili 

kulüple futbolcu lar arasında başka özel hukuk ilişkileri de olabilir. Örneğin kulü 

163


bün mal varlığında ki bir taşınmazın kiracısı olabilir bir başka kulübün futbolcusu, 

buna esas sorun olmasa da buna benzer uyuşmazlıklar Yargıtaya kadar da geldi 

ve Sayın Haluk Burcuoğlu’nun da bu konuda önemli katkıları oldu. Şimdi bu 

hükümde veya ile be lirttiği için uyuşmazlık çözüm kurulunun yetkisi çok artıyor, 

bunun olmaması gerekir kanımca, tabii görüşlerinizi bilmiyorum. 

Bir de yine 2007 değişikliğiyle Futbol Federasyonunun görevleri arasında sadece 

FIFA, UEFA, CAS’a uyma görevi getirildi çok geniş kapsamlı olarak. FIFA, 

UEFA bile statülerinde önemli çekinceler getirdiler, bu bana şunu hatırlattı, bazen 

bazı mü dahaleler, bazı askeri müdahalelerde örneğin işte NATO’ya, CENTO’ya, 

vesaireye bağlıyız, hiç bize kızmayın gibi yaklaşımlar olurdu, burada da sanki o 

izlenimi edin dim. Şimdi bunun ne sakıncası olabilecek? Daha önce bir programda 

Günal Beyle birlikte de sanırım konuşmuştuk, CAS’ın kararlarına karşı İsviçre 

Federal Mahke mesine de gidilebilecek, Federal Mahkeme bunu inceleyebiliyor ve 

inceliyor, bazen ortadan kaldırıyor. Şimdi böyle bir durumda acaba herhangi bir 

sınırlama olmadan bu kanunla İsviçre Federal Mahkemesinin yetkisini de kabul 

etmiş olmuyor muyuz? Bu da belki bir istisnai bir durum, ama hiç karşılaşılamayacak 

bir durum değil, buna da hazırlıklı olmalıyız bu şekilde yorumlanırsa. 


Av. SALİH AKGÜL- Sayın Başgül; açıklamalarınızdan dolayı teşekkür ediyorum. 

Sayın Günal; buyurun Hocam. 

Prof. Dr. NADİ GÜNAL- Çok teşekkür ederim Sayın Başkan. Ben de kaldığım 

yeri kısaca tamamladıktan sonra biraz acaba bizim hukukumuzda da olması 

gereken nedir konusunda bazı şeylere değineceğim. Özellikle federal istinaf komisyonları 

disiplin kurullarının verdiği kararı bir üst organ olarak incelerler İtalyan 

spor yargı laması yasasında ve federal istinaf komisyonu başkanı ve bu kurul 

üyeleri İtalyan Futbol Federasyonu başkanının önerisi üzerine yönetim kurulu 

tarafından dört yıllı ğına tayin edilir ve iki tane başkan vekili görev yapar, toplam 

14 kişiden oluşur. Yine bu kurul, federal istinaf komisyonları, amatör lig, profesyonel 

ligler olmak üzere iki ayrı farklı alanda yetkiyle çalışır ve bu yönetim kurulu 

tarafından da görevlendiril diği şekilde bunlar kararlarını alırlar. Bu kurul ihtiyaç 

duyduğunda değişik konuları araştırmak üzere farklı kişilere görev de verebilir. Bu 

kurulun görevi başkan ve as başkanlarla beraber ayrıca dört üyesi karar yeter sayısı 

için gereklidir. Kurulla ilgili federal istinaf komisyonlarından sonra bir araştırma 

bürosu, ofico indacine denilen bir kurul var, bunların da çok ayrıntısına girmeyeceğim, 

federal savcılık var. Bunla rın da atanma sistemleri kanunun yapısı içinde 

ayrı ayrı belirtilmiş. Daha sonra da disiplin prosedürlerinin ne şekilde uygulanacağı 

belirtilmektedir. 

Bizim ülkemize gelince bildiğiniz gibi kısaca diğer konuşmacıların alanına 

müda hale etmek için değil de gözlemlerimi belirtmek açısından şunu söyleyebilirim. 

Bil diğiniz gibi bizdeki organlar Amatör ve Profesyonel Futbol Disiplin 

Kurulları, Uyuş mazlık Çözüm Kurulu ve Tahkim Kurulu. Bunların da kararla 

164


rı özellikle Uyuşmazlık Çözüm Kurullarının bu yeni son değişiklikle gelen kulüplerle 

kulüpler, kulüplerle futbolcular, teknik direktörler, antrenörler, oyuncu 

temsilcileri ve masörler, oyuncu temsilcileriyle, futbolcular, teknik direktörler ve 

antrenörler arasındaki sözleşmeden doğan futbolla ilgili tüm uyuşmazlıkları tarafların 

başvurusu üzerine münhasıran görevli ve yetkili olarak incelerler dedikten 

sonra uyuşmazlık çözüm kurulu Talima tında bu kurulun oluşumunu, üyelikten 

çekilme, vesaire gibi konular yer almıştır. Yine Uyuşmazlık Çözüm Kurulu kararlarına 

karşı Tahkim Kurulu üst makam ola rak görevlidir. Uyuşmazlık Çözüm 

Kurulu kararlarının verilmesinden sonra Tahkim Kurulunun incelemesinde özellikle 

ekonomik açıdan antrenörlerde diyelim kulüple olan uyuşmazlıkta geçen yıl 

Fenerbahçe Spor Kulübünün 100. yılıyla ilgili olarak dü zenlenen sempozyumda 

ki o gün de zannediyorum, yanlış hatırlamıyorsam Futbol Federasyonu Kanunu 

da Cumhurbaşkanının onayından çıktığı gündü ve bu arada şu itiraz geldi. 

Zannediyorum Sayın Kemal Kapulluoğlu tarafından burada bir eko nomik uyuşmazlıklarla 

ilgili sözleşmeden kaynaklanan yetkili olarak Tahkim Kurulu kararlarına 

karşı da Spor Tahkim Mahkemesi CAS’a gitmek mümkündür. Hatta son 

Beşiktaş’ın önceki antrenörü, şimdi İspanya Milli Takımını çalıştıran antrenörüyle 

ilgili olarak çıkan uyuşmazlıkta CAS’a gittikten sonra CAS’ın vereceği karara 

da bir üst makam olarak İsviçre Federal Mahkemesinin olduğu, acaba bunun Türkiye 

Cumhuriyetinin yargı yetkisini devretmek mi olduğu belirtildi. Fakat yine 

son aldığım bilgiler doğrultusunda şunu söyleyeyim, sadece yabancı unsurlu bir 

anlaşmazlık söz konusu olduğunda ancak CAS’a gidiliyor. Yani bir yabancı antrenörlü 

kulüpte, ama Türk antrenörle kulübü arasındaki ilişkide bir uyuşmazlıkta 

bunun mevcut ol madığı konusunda da bilgi ulaştı, bunun da bir içtihat olarak 

CAS kararlarına yerleş tiği, Futbol Federasyonu yetkilisi arkadaşlarımız da burada, 

onlar çok daha bu işin içindeler, daha iyi bilirler, böyle bir bilgi var. 

Bununla ilgili olması gereken bakımından dilenen nedir? Özellikle bu kurulların, 

önemli kurullarımızdır, kararlarını ve bu kişilerin, kurul üyelerinin saygınlıklarını 

de ğerlendirme, yani hukuken kararları eleştirebilirsiniz, ama bu kurullarda 

neye göre karar veriyorlar, işte önemli kulüpler, büyük kulüplerde şöyle bir ayrıcalık 

yapılıyor mu acaba şeklindeki düşüncelerin giderilmesi ve bin anlamda da 

bu kurulun Yargıtay kararları gibi kararların yeknesaklığının sağlanması ve içtihat 

oluşturması şeklinde bir yapı bu şekilde önümüze geldiğinde kararlara da itirazlar 

daha az olacaktır. 

Onun dışında bir de güncel olarak değinmek istediğim özellikle şu maçlardan 

sonra televizyonlarda, dün de bahsedildi, saatlerce ekran başına geçip kare kare 

hakemlerin verdiği kararların, bir iki saniye içinde verilen bir kararın yanlışlığı 

da söz konusu olabilir, bunun eleştirilmesi ve son derece rencide edici bir şekilde 

bu nun yapılması da önlenmelidir. Bunun için de belki disiplin talimatları 

arasına bunu engelleyen hükümler getirilebilir ve de özellikle raiting kaygısıyla 

televizyonlarda öyle zannediyorum, benim tahminim diyeyim, birtakım kavgalar 

çıkarılarak kararlar konusundaki tartışmaların başlatılması, bundan da raiting 

165


savaşının kazanılması amaçlanmaktadır diye düşünüyorum. Özellikle İtalya’da da 

bu yapılıyor, bu karar ların tartışılması, böyle saatlerce temcit pilavı gibi konuşulmasını 

da bir şekilde, nasıl yapılır bilemiyorum, ama engellenmesi gerekir diye 

düşünüyorum. Benim de söyleyeceklerim şimdilik bu kadar, sorular kısmında 

belki devam ederim. 

Av. SALİH AKGÜL- Sayın Günal’a birinci ve ikinci bölümdeki açıklamalarından 

dolayı teşekkür ediyoruz. Değerli konuklar; oturumumuzun bu bölümünde 

soruları alacağız. Yalnız bir ricam var izleyici arkadaşlarımdan, soru bölümüyle 

ilgili süremiz kısa, 15 dakika, soruya yönelik açıklama gerekiyorsa kısa tutularak 

sorunun öne çıkarılmasını daha fazla soruya yanıt bulunması adına rica ediyorum. 

Soru soracak arkadaşlarım hangi konuşmacıya yönelttiğini belirtirse yararlı 

olacaktır, teşekkür ederim. Buyurun lütfen. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Bu konuşmacılara ayrılan sürenin 

kısa olma sından ben biraz şikayetçiyim, dünkü uygulamalar itibarıyla da aynı 

şeyi yaşadık, aslında bu bölüme biraz daha ağırlık verilmesi gerekir diye ben düşünüyorum. 

Şimdi çok kısaca bazı katkılarım olacak, Nadi Beyin sunumuyla ilgili 

bazı tespitlerim var. 

Av. SALİH AKGÜL- Çok özür dilerim, soru var mı sonunda? Eğer soru yoksa 

önce soruları alalım, katkınızı en sona bırakalım. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Çok önemli bir husus, çünkü diğer 

soruları da etkileyecek. Şimdi codice giustizia sportiva’dan Nadi Bey bahsetti ve 

kanun olarak bahsetti. Fakat bu İtalya uygulamasında kanun değildir, yani bizim 

bildiğimiz teknik anlamda bir kanun değildir. Peki, bu nedir? Ben onu size öncelikle 

kısaca belirteyim, çünkü diğer açıklamalar ona bağlı olarak şekillenecek. 

İtalyan Futbol Federasyonu nun statüsünde öngörülen bazı organlar var, bu organlar 

içerisinde en önemlilerinden bir tanesi de Federal Danışma Kurulu, yani 

Consiglio Federale adını alan bir konsey. Bu sözünü ettiğimiz codice giustizia 

sportiva federasyonun bir organı olan Consiglio Federale tarafından çıkarılan bir 

talimattır, kanun değildir bu, her şeyden önce bu düzeltmeyi yapmak ihtiyacını 

ben hissettim yanlış anlaşılma olmaması ba kımından. Bu neye gelir, spor adaleti 

kanunu gibi bir ismi de yoktur, bu doğrudan doğruya bizim sistemimiz içerisinde 

disiplin talimatına denk gelir. Yani İtalyan spor yargılaması içerisinde disiplin 

yargılamasının nasıl yapılacağını gösterir. 

Av. SALİH AKGÜL- Efendim, sözünü kestim, çok özür diliyorum. Hocam; 

izin verirseniz soruları alalım, değerli görüşlerinizi sonra alalım, yoksa ben soru 

bölü münü atlayacağım. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Bu görüş değil, bir tespit niteliğinde, 

çünkü gelecek sorular belki ona göre şekillenecek, o anlamda belirttim. 

166 

Av. SALİH AKGÜL- Efendim, sürem yok, devam edemeyeceğim, özür diliyo


rum. Ben programa uyacağım, lütfen beni hoş görün. Teşekkür ediyorum. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Ama daha sonra söz almak kaydıyla 

ben şu anda veriyorum. 

Av. SALİH AKGÜL- Ben soruları alayım, zaman kalırsa memnuniyetle söz veririm. 

Programa göre zaman kalırsa memnuniyetle, kalmazsa başka bir oturumda 

şüphesiz ki hepimiz sizi çok büyük bir zevkle dinlemek isteyeceğiz. Soru lütfen, 

buyurun efendim. 

Av. KISMET ERKİNER- Ben Mürsel Başgül Beye soru soracağım, yalnız ondan 

evvel benim de bir tespit yapmam gerekiyor. Çünkü CAS konusu benim 

konum, bu benim vereceğim tebliğle ilgili ve biraz önce dışarıda tertip komitesinden 

bana sordular konunuza bir tecavüz var mı diye, bir kere böyle bir tecavüz 

olmadığını söyleyeyim ve burada, geçenlerde Olimpiyat Komitesinde de yapılan 

bir sempoz yumda Doçent Doktor Hatice Kocasakal Hanım çok güzel bir CAS 

sunumu yapmış tı, orada da kendisine teşekkür etmiştim. Sayın Başgül’e de aynı 

konuda teşekkür etmek istiyorum. Çünkü bir CAS üyesi olarak benim ve Sayın 

Türker Aslan’ın dı şında bu CAS konusunu ele alan insanların çoğalması bize ancak 

zevk verir. Yalnız sorum şu, kendi sunumları sırasında gerçek tahkim diye 

bir tabir kullandılar. Şimdi mecburi tahkim, ihtiyari tahkimi biliyoruz da gerçek 

tahkim, bir de gerçek olmayan tahkim fikrini yaratıyor. Onun için sorum Sayın 

Başgül’ün bu gerçek tahkimden neyi kastettiğini açıklaması, teşekkür ederim. 

Yrd. Doç. Dr. MÜRSEL BAŞGÜL- Teşekkür ederim. Bu özellikle Alman 

huku kunda tartışılan bir konu, tabii mecburi tahkim, tahkimle ilgili zaten CAS’la 

ilgili açıklamaları için de Sayın Erkiner’e çok teşekkür ederim. Çünkü futbol yargısı 

olup da CAS’a değinmemek olmazsa olmaz, onun için ayrıntıları değil, sadece 

sistem içerisindeki sınırlarını belirtmek istedim, o yüzden anlayışına çok teşekkür 

ederim. Neden futbol yargısında tahkimin gerekli, hatta zorunlu olduğunu da 

belirtmek iste miştim, yalnız tahkim denilince kişilerin hangi ihtiyacını karşılar, 

karşılamalıdır, ne den ortaya çıkmıştır, bu düşünceyle bu ayrım tartışılmış. Yani 

bu Alman hukukunda yapılan tartışmada gerçek anlamda tahkim denildiği zaman 

kişilere daha geniş bir hareket tanınmalı ve burada böyle bir mahkemeye 

gitmek yerine tahkime, hakem mahkemesine gidiyorsunuz ve burada hakeminizi 

istediğiniz gibi belirleyebiliyorsu nuz. İşte burada sınırlama var, belki sistemin bir 

gereği, yani CAS’ta hakem olarak sayılmış kişiler dışında bir hakem belirleyemezsiniz, 

yanlışım var mı, dolayısıyla tartışılan hususlardan biri bu. 

Bir başka husus büyük ölçüde ortadan kalktı, Olimpiyat Komitesine bağlılık 

çok eleştirilen, bu açıdan da eleştirilen bir husustu, bu büyük ölçüde bağımsızlık 

açı sından kalktı, ama yani bu konuda CAS’ın binasının nerede olduğu, kirasının 

neden sembolik olduğuna kadar tartışma olabiliyor. Yani eleştirinin sınırı yok, bu 

açıdan şimdi kişilere bazı konularda irade özerkliğinin sınırlanması açısından bu 

tartışma yapıldı, ama bu tartışmayı yapanların da vardığı sonuç bu yapı açısın 

167


dan bu sınır lamalar da doğaldır. Dolayısıyla bunlar göz ardı edilmelidir ve gerçek 

anlamda bir tahkimdir CAS yargılaması denildi. O tartışmayı belirttim, çünkü 

CAS da tartışılma yan bir husus değil ve belki sadece kendi açımdan yapıyorum, 

FIFA’nın da CAS’ı benimsemesi, yani hem statüsü açısından, hem benimserken 

yapılan konuşmalar ve daha sonraki, hatta Türkiye uygulamasında da görüldüğü 

gibi biraz kerhendir. Yani çok sevdiği bir kurum değil, bu açık. Çünkü kendi o 

konuda tartışılacak aslında bir özel hukuk tüzel kişisi, bir dernek niteliğinde olan 

uluslararası federasyonlar bugün birçok devletten çok daha güçlü bir yapıda, bu 

çok açık bir husus. Yani bu gün Birleşmiş Milletleri her zaman görüyoruz, yaptırımını 

düşünün, bir de FIFA’nın yaptırımını düşünün, ama FIFA da CAS’ kabullenebiliyor. 

Bu yapı açısından Alman hukukundaki bir tartışmayı ilginç geldiği 

için yansıtmak istedim. Teşekkür ederim. 

168 

Av. SALİH AKGÜL- Teşekkür ederim Sayın Başgül. Soru var mı efendim? 

Prof. Dr. NADİ GÜNAL- Sayın Başkan; ben bir konuda fikrimi belirtmek 

istiyo rum. Erkan Bey usulü olarak bazı açıklamalardan ve benim yanlış söylediğimden 

bahsetti, kanun olmadığından, bunun eksik bilgi olduğu, yanlış bilgi 

olduğu, bu konuyu daha da ileriye götürürsek bu konuyla ilgili bilgi noksanlığının 

olduğunu ima etti. Biz Erkan Beyle aynı kürsüdeyiz, bu konuda beraber de 

çalıştık daha önce, yalnız şunu söyleyeceğim, codice penale İtalyan Ceza Kanunudur, 

codice delab ricosyonia İtalyan Borçlar Kanunudur, konuşmam içerisinde 

size dikkat ederseniz dedim ki spor mahkemesi diye bir şey yok, bu kanunun içinde 

yargıç da dedik, istinaf mahkemesi de dedik, ama bunlar gerçek anlamda bir 

mahkeme değildir, gerçek anlamda bir savcı değildir, disiplin kurullarının oluşturduğu 

başkanlarıdır, üyeleridir dedik. Codice justitsia sportiva kanunun tam 

adı, birkaç farklı versiyonda söyledim dikkat ederseniz. Justisia yargılama, adalet, 

spor adaleti kanunu diyebilir siniz, yargılama diyebilirsiniz, bu talimat niteliğinde 

olabilir, önemli olan bu konuda bir düzenleme getirilmiş olmasıdır, bunun adına 

ister kanun dersiniz, ister yönetme lik dersiniz, ister talimat dersiniz, bu size kalmış 

bir şeydir, ama ben böyle demeyi I. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayı 167 

uygun gördüm. O şekilde de usulü tartışmalarla bu böyle söylense daha iyi 

olurdan ziyade işin özüne girmek lazım, nedir, ne yapmamız gerekir diye. Ben bu 

konunu fazla uzatılması gerekmediği düşüncesindeyim, teşekkür ederim. 

Av. SALİH AKGÜL- Efendim, şu ana kadar iki soru geldi, her iki soru da 

sayın konuşmacıların açıklamalarıyla ilgili bilgi edinmek değil, daha çok katkı 

nitelikli, şuydu, şunu düşündüm şeklindeydi. İzleyiciler de sayın konuşmacılar 

gibi tartışılan konuya hâkim olduklarında böyle güzel bir tablo çıkıyor. Galiba salonda 

tek soru soracak benim, çünkü bu salonda oturum yönetmeme rağmen konularla 

ilgili eksik bilgisi olan benim. Beş dakika süremiz var, başka soru var mı? 

ERCAN KARAOĞLU- GSGM Teftiş Kurulu Başkanlığında müfettişim. Teşekkür 

ediyorum. Konuşmacılara ortak bir sorum olacak, şimdi amatör sporlarda


da şu anda bir tahkim kurulu oluşturuldu halihazırda, bu Futbol Federasyonundaki 

tahkim kuruluyla birleştirilse ya da tek yapı ilkesinden yola çıkılsa nasıl bir 

uygulamaya ulaşılabilir. Teşekkür ederim. 

Av. SALİH AKGÜL- Ben teşekkür ediyorum. Sayın Şenol… 

Av. TALAY ŞENOL- Bir tercih meselesi, yalnız şöyle bir şey var tabii, mesela 

futbolun kendisinin bir uluslararası yapılanması var, diğer kesimin başka bir uluslararası 

yapılanması var. Bunların birleşmesi belki yargıda birlik anlamında çekici 

gelebilir, ama ben pek öyle tek bir organ şeklinde olmasını doğru bulmuyorum. 

Av. SALİH AKGÜL- Teşekkür ediyorum Sayın Şenol. Başka soru var mı? 

Av. KISMET ERKİNER- Ben soru sormayacağım da katkıda bulunmak istiyorum 

eğer izin verirseniz. 

Av. SALİH AKGÜL- Çok özür diliyorum, daha önce o konuda talep var, zaten 

eğer soru yoksa onu çözeceğim, siz bana izin verin lütfen. Sayın Komisyon Başkanı; 

ben bir soru yönelteceğim. Formatımızda soru yok, sürem çok az, üç dakika, 

iki tane değerli bilim adamı katkı vermek istiyor, formatımıza uygun mu, yoksa 

başka oturumlara mı bırakalım? Peki, o zaman izin verirseniz, beni hoş görün, 

önce Erkan Bey bu konuda talepte bulundu, efendim lütfen çok kısa olsun, çünkü 

aynı şekilde Beyefendiye de söz vereceğim. Çok kısa lütfen. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- O zaman çok hızlı şekilde birkaç genel 

tes pit yapacağım. Öncelikle biz hukukçuyuz, kavramları düzgün kullanacağız, 

doğru kullanacağız. Şimdi Mürsel Bey bu Uyuşmazlık Çözüm Kurulunun 

yetkisine ilişkin hükümde bir ifade yanlışlığı olduğunu ifade etti. Bu kanun hepimizin 

malumu çok acele çıkarılmış bir kanun, yani mevcut bir önceki Futbol 

Federasyonunu indirmek amacıyla bir iki günlük çalışmayla çıkarılmış bir kanundur, 

dolayısıyla bunun gibi aksaklıklar fazlasıyla mevcuttur, onun sebebi odur. 

Yani yazım hatasının sebebi, ben onu yazım hatası olarak değerlendiriyorum. 

Gene bir diğer husus hakem sayısının sınırlı olması eleştiriliyor dediniz, ben 

gerek uygulamasında çalışıyorum, gerek teorisini sürekli takip eden bir insanım, 

CAS’ın yapısıyla ilgili bu tür bir eleştiriyi ben duymadım. Çünkü buna benzer 

başka yapılar da var, uluslararası ticaret hakemliğiyle ilgili de buna benzer yapılar 

var, dolayısıyla bir eleştiri konusu olarak ben bunu kabul etmiyorum.Gene 

FIFA’nın CAS’ın yetkisini tanımasıyla ilgili yapmış olduğunuz bir tespit var, 

CAS’ın rolü futbolda büyüktür dediniz, halbuki CAS’ın yetkisini en son tanıyan 

federasyon FIFA’dır. Bir de FIFA temyiz komitesinin tahkim niteliğinde olmadığını 

Mürsel Bey ifade etti, bu kesinlikle tahkimdir, bizdeki tabir hatalıdır. 

Av. SALİH AKGÜL- Erkan Bey çok teşekkür ediyorum, Hocam; sizden de 

çok kısa rica edeceğim, malum, yemek aramız var ve 13.00’da oturum başlayacak. 

Yetişmemiz lazım, lütfen çok kısa, istirham ediyorum. 

169


Av. KISMET ERKİNER- Teşekkür ediyorum. Şimdi spordaki bazı terminolojiler 

Türkçe’de sorun yaratıyor, yani iki konuşmacı da yaklaşımlarında haksız 

değiller, “code” kelimesi Türkçe’de karşılığı olmayan bir konu, çünkü hukuki 

belgelerde, özellikle Fransızca’dan türetilerek İtalyanca’da, İngilizce’de, hatta 

Almanca’da da aynı şekilde kullanılan bazı kelimeleri biz Türkçe’ye tercüme 

edemiyoruz. Mesela “olimpik şartı” (olimpik charteri) biz bir dönem antlaşma 

olarak tercüme ettik, bu yanlış. Burada da kod kelimesi şimdi WADA Code da 

var, WADA Code’u WADA ka nunu diye tercüme ederseniz olmaz, şimdi arkadaşım 

bu konunun uzmanı, hemen arkamda “kuram” diyor, kural olabilir, mevzuat 

olabilir, en doğrusu Türk Dil Kurumu da bunu kabul etti, “kod” kelimesi artık 

Türkçeleşmiştir, onun için uğraşmadan WADA Kod, CAS Kod, ki ben kitabımda 

bunu bu şekilde aldım, bu tabiri kullanırsak biraz önceki tartışmalara neden 

olmayız, Teşekkür ederim. 

Av. SALİH AKGÜL- Ben teşekkür ederim. Değerli izleyiciler; oturumu burada 

ka patıyorum, öğleden sonra görüşmek üzere hepinize teşekkür ediyorum, sağ 

olun. 

DEVRİM AKYOL- Değerli konuşmacılarımıza çok teşekkür ediyoruz, kendilerine 

plaketlerini takdim etmek üzere Spor Hukuku Komisyonu Başkanı Avukat 

Sayın Gu rur Gaye Günal’ı kürsüye davet ediyoruz. Saın Talay Şenol’un dün de 

bir konuşması bulunduğundan kendisine dün plaketi takdim edilmişti, tekrar 

teşekkür ediyoruz. Sayın Mürsel Başgül, Sayın Nadi Günal ve Baro Başkan Yardımcımız 

Sayın Salih Akgül. 

Değerli konuklar; bir saat ara veriyoruz. Aranın ardından ulusal ve uluslararası 

spor federasyonlarının hukuki yapıları konulu ikinci oturum başlayacak. Bir saat 

sonra görüşmek dileğiyle 

170

II. OTURUM 


ULUSAL ve ULUSLARARASI 

SPOR FEDERASYONLARININ HUKUKİ YAPILARI 

DEVRİM AKYOL- İyi günler. Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonunun 

düzen lemiş olduğu 1. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayının ikinci gün ikinci 

oturumuna hoş geldiniz. Bu kurultayımızda öncelikli olarak size konuşmacıları 

takdim edece ğiz. Konuşmacıları takdim ettikten sonra lütfen yerlerine alalım. 

Profesör Doktor Erkan Küçükgüngör, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim 

Üyesi. Friedrich Curtius Alman Futbol Federasyonu Genel Sekreterliği 

İdari Bilimler Müdürlüğü. Yar dımcı Doçent Doktor Rıfat Ertem Ankara Üniversitesi 

Hukuk Fakültesi Öğretim Üye si. Avukat Dimitrios Chatzimichalis Yunan 

Barosu Mensubu, aynı samanda Yunan Olimpiyat Komitesi Üyesi ve Yunan Hokey 

Federasyonu Başkanı. Şimdi de oturumu yönetmek üzere Sayın Hocam Süha 

Tanrıver, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi, buyurun efendim. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Değerli konuklar; sözlerime başlamadan önce 

bu güzel organizasyonu gerçekleştiren Ankara Barosunun yetkililerini sevgi ve 

saygıyla selamlıyor, en içten dileklerimle tebrik ediyorum. inşallah bundan sonraki 

evrede bu sempozyumların sayısının artmasını da temenni ediyorum. Gerçekten 

spor hukuku günümüzde özel bir anlam ve önem kazanan bir hukuk disiplini 

haline gelmiştir. Hem bir interdisiplinel alan, hem de multidisiplinel bir alan 

konumundadır. Bu öne mine binaen bu sempozyumun uluslararası platformdan 

bu konuda yetkin kişilerin de davet edilmesi suretiyle gerçekleştirilmesi sempozyumun 

amacına ulaşmasına da büyük ölçüde katkı sağlayacaktır. 

Daha önceki oturum doğal olarak sarktığı için ister istemez program aksadı, 

ama bu bundan sonra da aksayacağı anlamına gelmez. Biz usul hukukçusu olduğumuz 

için süreler konusu bizde son derece önemlidir, sürelere uyulması konu 

171


sunda hem meslektaşlarım, hem de ben elimden gelen gayreti göstereceğim. Bu 

oturumumu zun konusu biliyorsunuz spor federasyonlarının hukuki yapılanmasının 

nasıl ola cağı noktasında toplanmaktadır. Sporteif faaliyetlerin örgütlenmesinde, 

işleyişinin sağlanmasında ve denetlenmesinde önemli bir misyonu üstlenmiş 

bulunan spor federasyonlarının hukuki yapılanmasında bizim hukukumuzda 

hangi model geçerli, kardeş ülke hukukları olan Yunan ve Alman hukuklarında 

hangi model esas alınmış, bu oturumda esas itibarıyla bunun üzerinde durulacak. 

Burada şuna vurgu yapmak isterim, daha önce de ben çok sayıda bilimsel 

toplantıda bulundum, programın bu kadar yoğun olması ister istemez belki de 

bilimsel faaliyetin etkinliğinin daha da anlam ve önem kazanmasında son derece 

rol oynayacak olan tartışma kısmının daralması sonucunu doğurmaktadır. O 

nedenle bundan sonra inşallah bu tür or ganizasyonlar yapılırken özellikle soru ve 

cevap kısmının açılması, çünkü buradaki kişilerin çoğunluğu da zaten bu alana 

özel ilgi duyan isimler, bu konuda pek çok yetkin isim de var. Konuya daha farklı 

bir vizyon getirmesi, daha farklı bir boyut getirmesi açısından da özel bir anlam 

ve önem atfeder. Bir de demin karşılaştığım bir tavrı burada zikretmeden de geçemeyeceğim, 

bazen katkı sağlamak soru sor maktan çok daha önemlidir. Özellikle 

bir bilim adamı bir konuda söz almışsa ona o konuda konuşma, tartışmayı 

zenginleştirme, fikri spekülasyonları açma konusun da bir serbestinin tanınması 

gerekir. Soru elbette olacak, ama tabii bu tartışmanın da dozajının iyi ayarlanması 

lazım. Hocaların Hocası Yaşar Karayalçın Hocamızın literatüre kazandırdığı çok 

güzel bir tabir var, korsan tebliğ boyutuna da asla var mamasına özen gösterilmesi 

lazım. Kısa cümlelerle görüşler dile getirilecek, ondan sonra da tartışmaya açma 

imkânının verilmesi uygun olur. 

Toplam süremiz iki saat, bunun 15 dakikalık kısmı soru ve cevap kısmına ayrılmış, 

daha fazla vaktinizi almak istemiyorum. Öncelikle bu oturumda sunacağı 

tebliğin genel bir giriş niteliği taşıması sebebiyle Fakültemizin genç kuşağın değerli 

öğretim elemanlarından birisi olan, Devletler Özel Hukuku Anabilim Dalında 

öğretim üyesi olarak görev yapan ve bunun yanı sıra milletlerarası ticari tahkimle 

de yakın dan ilgilenen genç bir akademisyen meslektaşıma söz vermek istiyorum. 

Spor fe derasyonlarının hukuksal yapılanmasının nasıl olacağı konusunda bu bağlamda 

bir genel giriş niteliği taşıdığı için. Öncelikle Sayın Rifat Erten Hocamızı 

takdim etmek istiyorum, kendisi biraz önce de söyledim, Uluslararası Özel Hukuk 

Anabilim Da lında Ankara Hukuk Fakültesinde öğretim üyesi olarak görev 

yapmaktadır. Doktora tez konusu uluslararası özel hukuk boyutu itibarıyla spor 

konusu, milletlerarası özel hukukta spor diye son derece başarılı, güzel bir doktora 

tez çalışması yapmıştır ve spor hukukuyla da bu doktora tez çalışması dolayısıyla 

herhalde o andan itibaren ünsiyet kesbetmiş, yakından ilgilenmektedir. 

Ben şöyle bir planlama yaptım, toplam süremiz iki saat olduğuna göre dört 

ko nuşmacı 25 dakikada söylenmesi gereken şeyleri temel çizgileriyle, kristalize 

hale getirerek sunacak, ondan sonra da soru ve tartışma kısmına belki biraz daha 

zaman kalırsa, bu zamana özellikle riayet edilirse çok başarılı bir çalışmayı ger 

172


çekleştirmiş oluruz. Teşekkür ediyorum ve sözlerimi uzatmadan sözümüzü Rifat 

Ertem Hocamı za bırakıyoruz, buyurun. 

Yrd. Doç. Dr. RİFAT ERTEN- Teşekkür ederim Sayın Hocam. 

Konuşmama başlamadan önce bu toplantıyı düzenleyen Ankara Barosuna ve 

emeği geçen herkese teşekkür ederim. Bana bu konuşma imkânını verdikleri için 

kendilerine ayrıca teşekkür etmek isterim. 

Tebliğimde, Sayın Hocamızın (Başkan) da söylediği gibi Türk sporunun 

hukukî yapısını genel olarak ortaya koymaya çalışacağım. Yapıya ilişkin açıklamalardan 

evvel, Anayasamıza bakmak faydalı olacaktır. 

ANAYASA 

Anayasada1 sporla ilgili ilk ve tek düzenleme, İkinci Kısmın “Sosyal ve Ekonomik 

Haklar ve Ödevler” başlıklı üçüncü bölümünde yer almaktadır. “Sporun 

Geliştiril mesi” başlıklı 59. madde, 

“Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri 

alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder. 

Devlet başarılı sporcuyu korur.” 

hükmünü içermektedir. Maddenin gerekçesi ise şu şekildedir: 

“Sağlık hizmetlerinin bir parçası, beden sağlığının spor yaptırılarak korunması dır. 

Sporun kitlelere yayılması bu amacın teminine yarayacak araçlardan en etki nidir. 

Sporun geliştirilmesi, sadece fiilen spor yapanlara değil, seyircileri için de eği tici ve 

sağlık kurallarına uygun bir ortamda yaşamaya sevk edici etkileri sebebiyle Devletçe 

ele alınması bir başka sebeptir.” 

Görüldüğü üzere, Anayasa, devlete, sporu teşvik etme yükümlülüğü getirmiş 

bu lunmaktadır. Bunun nedeni de, hükmün gerekçesinde daha açık bir şekilde 

ortaya konduğu gibi, sporun yapanlar, hem de sporla ilgilenen ve uğraşanların 

sağlıkları üzerinde olumlu etkilerinin olmasıdır2. Devletin söz konusu yükümlülüğü, 

amatör spor veya başka bir ifadeyle kitle sporu için söz konusu olup, bu 

açıdan bireylerin bu hakkı bir aktif statü hakkı, buna karşılık, profesyonel sporu 

negatif statü hakları içinde değerlendirebiliriz. Ancak, profesyonel sporun, amatör 

sporu teşvik ettiği, bireyler ve toplum üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle 

önemli bir yere sahip olduğu nu da ifade etmek gerekir. Kısacası, devlet, sporu 

teşvik etmek zorundadır. Devlet, bu yükümlülüğünü gerekli kurumların kurulmasında 

rol oynayarak veya kurulmuş kurumları destekleyerek yerine getirebilir. 

1 RG. 09.11.1982, S. 17863 (Mükerrer). 

2 Sporun önemi hakkında genel bilgi için bkz. ERTEN, Rifat: Milletlerarası 

Özel Hukukta Spor, Ankara 2007, s. 2 vd.Uygulamada spor, tıpkı ekonomi, sağlık 

ve eğitim gibi bir kamu hizmeti olarak kabul edilmekte, diğer kamu hizmetleri 

173


gibi, sporun da, kamu kuruluşları eliyle, devlet hiyerarşisi içinde sunulduğunu 

görmekteyi3. 

174 

TÜRK SPORUNUN KURUMSAL YAPISI 

Türkiye’deki spor faaliyetleri incelediğimizde, üçlü bir yapı ile karşı karşıyayız. 

Bunlar Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi, özerk bir yapıya kavuşturulmuş 

Türkiye Futbol Federasyonu ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüdür. Aşağıda 

belirtileceği üzere, bu yapıların bazıları arasında organik bağlar da kurulmuş bulunmaktadır. 

Ayrıca, ülkemiz sınırları içinde düzenlenmekte olan at (bahis, ganyan) yarışları 

ve bunlara ilişkin bahisler ayrı bir yapılanma altında faaliyetlerine devam etmektedir. 

A.Millî Olimpiyat Komitesi 

Millî olimpiyat komiteleri, Uluslararası Olimpiyat Komitesinin ihdas ettiği 

Olimpik Şart4 gereği kurulan çok sporlu sportif organizasyonlardır. Millî olimpiyat 

komiteleri spor dalları ve oyunları konusunda kural koyan organizasyonlar 

değildir; bunlar, daha çok olimpiyat oyunları ile ilgili olarak ülkelerini temsil 

etmektedirler. 

1.Genel Olarak 

Olimpik hareketin en önemli kurumlarından biri millî olimpiyat komiteleridir. 

Ha len Uluslararası Olimpiyat Komitesinin tanıdığı ve üye olarak kabul ettiği 

205 millî olimpiyat komitesi bulunmaktadır5. Millî olimpiyat komitelerinin esas 

görevi Olimpik Hareketi, Olimpik Şarta uygun olarak ülkelerinde geliştirmek, 

artırmak ve korumaktır (Olimpik Şart m. 28.1). Uluslararası Olimpiyat Komitesi, 

her ülkeden bir millî olim piyat komitesi tanımakta ve tanıdığı millî olimpiyat 

komitelerini, Olimpiyat Oyun larında ve himayesinde düzenlediği tüm bölgesel, 

kıtasal ya da dünya ölçeğinde yapılan yarışmalarda ülkesinin tek yetkili kurumu 

olarak kabul etmektedir (Olimpik Şart m. 28.3/1. c.). Ayrıca millî olimpiyat komitelerinin 

sporcu göndererek olimpi yat oyunlarına katılması da bir zorunluluktur 

(Olimpik Şart m. 28.3/2. c.). 

Millî olimpiyat komitesi, ülkesindeki bir şehri olimpiyat oyunları için aday 

gös terme konusunda tek yetkili kurumdur (Olimpik Şart m. 28.4). Olimpiyat 

oyunlarına gönderilecek yarışmacıları, takımları ve personeli gönderme yetkisi de 

millî olim 

3 FİŞEK, Kurthan: 100 Soruda Türkiye Spor Tarihi, (Spor Tarihi), İstanbul 

1985, s. 125. 

4 Olimpik Şart (Olympic Charter), Uluslararası Olimpiyat Komitesinin yürürlüğe 

koy duğu Olimpiyatlara ilişkin esasları belirleyen en temel düzenlemedir. 

Olimpik Şart için bkz. “Olympic Charter”,


en_report_122.pdf>, (12.01.2009). Olimpik Şartın metninde aynı zamanda, ilgili 

maddelerin so nunda, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından kabul edilen 

talimata (bylaw) da yer verilmiştir. 

5 Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınan millî olimpiyat komiteleri 

için bkz. , 

(12.01.2009).piyat komitesinindir (Olimpik Şart m. 28.7.2). Millî olimpiyat 

komitesinin aynı za manda, sahip olduğu özerkliği korumak ve Olimpik Şarta 

uymasını engelleyebilecek siyasî, hukukî, dinî ve ekonomik baskılara direnmek 

yükümlülüğü de bulunmaktadır (Olimpik Şart m. 28.6). 

Olimpik Şart m. 29.1’de, bir millî olimpiyat komitesinin kompozisyonunun 

kim lerden oluşması gerektiği hükme bağlanmıştır. Bunları şu şekilde ifade edebiliriz: 

Millî olimpiyat komitesi, ülkesinin Uluslararası Olimpiyat Komitesi üyesi veya 

üyelerine oluşumunda yer vermelidir. Söz konusu üye veya üyeler, millî olimpiyat 

komitesinin genel kurulunda oy hakkına sahiptirler. Bunun yanında, UOK üyeleri, 

millî olimpiyat komitesinin yönetim kurulunun re’sen üyesi kabul edilecek 

ve bura da da oy verme hakkına da sahip olacaklardır. 

Olimpik oyunlarda yer alan spor dalını yöneten uluslararası federasyonlar tarafından 

tanınmış ulusal federasyonların veya temsilcilerinin millî olimpiyat komitesi 

yapısında yer alması gerekmektedir. 

Ayrıca millî olimpiyat komitesi yapısı içinde sporcuların veya emekli olmuş 

spor cuların da bulunması aranmaktadır. 

Olimpik Şart m. 29.2’de ise, millî olimpiyat komitesi içinde üye olarak yer 

alabi lecekler belirtilmiştir. 

Olimpik Şartta, millî olimpiyat komitesinin genel ve yönetim kurulunda 

dikkate alınması gereken karar çoğunluğu da tespit edilmiştir. Buna göre, millî 

olimpiyat komitesinin ve yönetim kurulunun yapısının, karar yeter çoğunluğu 

olimpik spor federasyonları veya temsilcilerinde olacak şekilde oluşturulması gerekmektedir 

(Olimpik Şart m. 29.3/1. c.). Olimpiyat oyunlarıyla ilgili bir problemde, 

söz konusu federasyonların oyları dikkate alınacaktır (Olimpik Şart m. 

29.3/1. c.). 

Olimpik hareketin siyasî ve yerel etkilerden uzak kalması amacıyla kabul edilen 

ilkelerden birisi m. 29.4’de yer almaktadır: Hükûmetler veya diğer kamu kuruluşları 

millî olimpiyat komitesi için herhangi bir üye atayamazlar. Ancak, millî 

olimpiyat komitesi kendi inisiyatifiyle, bir kamu kuruluşunun temsilcisini üye 

olarak kabul edebilir (Olimpik Şart m. 29.4). 

Bir millî olimpiyat komitesinin Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından 

tanı nabilmesi için gerekli şartlar 28 ve 29. maddelere ilişkin talimatta sıralanmış 

175


tır. Bunlar arasında özellikle şunları belirtmek gerekir: Millî olimpiyat komiteleri 

önce likle, yukarıda belirtilen bileşime sahip olmalıdır. Bunun yanında bir millî 

olimpiyat komitesi bünyesindeki ulusal federasyonların alanlarında gerçekten faaliyette 

bulu nuyor olmaları; millî olimpiyat komitesi bünyesinde, dalları olimpik 

programda yer alan uluslararası federasyon üyesi en az beş millî federasyonun 

bulunması gerek mektedir. Millî olimpiyat komitesi, her spor dalı için sadece bir 

ulusal federasyonu tanıyabilir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmış 

olan millî olimpiyat komite leri, içinde bulundukları kıtanın olimpiyat komiteleri 

birliğinin üyesidir. Şu anda millî olimpiyat komitelerinin üyesi oldukları 

5 kıta birliği vardır6. Bu beş kıtanın birlikleri ise Millî Olimpiyat Komiteleri 

Birliğini (Association of National Olympic Committe es, ANOC) oluşturmaktadır. 

Millî olimpiyat komiteleri iki yılda en az bir defa Millî Olimpiyat Komiteleri 

Birliği olarak toplanırlar. Toplantının amacı, olimpik hareketteki rollerini sağlamlaştırmak 

için bilgi ve tecrübe alış verişinde bulunmaktır. Bu yolla, ANOC, 

millî olimpiyat komitelerinin Uluslararası Olimpiyat Komitesi Yürütme Kurulu 

ve Olimpik Kongrelere hazırlıklarında yardımcı olur. ANOC, ayrıca, millî olimpiyat 

komiteleri için kullanılması düşünülen televizyon haklarından elde edilen 

gelirlerle ilgili Uluslararası Olimpiyat Komitesine tavsiyelerde bulunur. Bu tavsiyeler, 

Olim pik Yardım (Olympic Solidarity) programlarının uygulanmasında özellikle 

dikkate alınır7. 

176 

2.Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi 

Türk Millî Olimpiyat Komitesinin [TMOK] tarihi 20. yüzyılın başlarına kadar 

git mektedir. İlk olarak 1908 yılında Osmanlı Olimpiyat Komitesi adı ile kurulmuş 

olup, 1911 yılında da Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tescil 

edilmiştir. Ancak, Uluslararası Olimpiyat Komitesi, I. Dünya Savaşına neden oldukları 

gerekçesiyle aralarında Osmanlı Devletinin de bulunduğu bazı devletleri 

organizasyondan ihraç etmiştir. Nihayet, Kurtuluş Savaşını takiben 1924 yılında 

Türkiye Millî Olimpiyat Ce miyeti adı ile yeniden kurulan Komite, 1924 Paris 

Oyunlarına da katılmıştır. TMOK, millî kelimesini kullanma hakkını 28.02.1964 

tarih ve 6/2762 sayılı, yurt dışında ki kurullarla işbirliği yapmasını 02.05.1970 

gün ve 7/191 sayılı, kamu yararına işleyen dernek statüsünü 16.07.1970 tarih ve 

7/1070 sayılı ve Türkiye ibaresini kullanma hakkını 25.09.1973 tarih ve 7/7146 

sayılı Bakanlar Kurulu Kararları ile iktisap etmiştir8. 

TMOK, dernek statüsünde kurulmuş bir tüzel kişiliktir. Tüzüğünde Komitenin, 

her türlü politik, ekonomik ve dinsel etkinin dışında tamamen bağımsız ve 

özerk bir kuruluş olduğu belirtilmiştir (Tüzük m. 1). Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti 

Cumhurbaş kanının aynı zamanda TMOK’un koruyucu fahrî başkanı olduğu 

da ifade edilmiştir (Tüzük m. 2). 

TMOK’un Türkiye’de faaliyette bulunan diğer spor organizasyonları ile birtakım 

bağları bulunmaktadır. Bu bağları şu şekilde ifade edebiliriz:


6 Afrika Millî Olimpiyat Komiteleri Birliği (Association of National Olympic 

Commit tees of Africa, ANOCA); Amerikan Spor Organizasyonları Birliği (Pan 

American Sports Organisation, PASO); Asya Olimpik Konseyi (Olympic Council 

of Asia, OCA); Avrupa Olimpiyat Komiteleri (European Olympic Committees, 

EOC); Ok yanusya Olimpiyat Komiteleri (Oceania National Olympic Committees, 

ONOC). Ayrıntılı bilgi için bkz. , (12.01.2009). 

7 “ANOC”, , (12.01.2009). 

8 Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi, TMOK, İstanbul 2002, s. 4 Komitenin 

görevlerinin sayıldığı 5. maddesinde, TMOK’un, Olimpiyatlara ülkemiz sporcularının 

katılmasını teminen Türk spor federasyonlarıyla ilişkilerine ilişkin bazı 

hükümler yer almaktadır. TMOK, uluslararası kuruluşlarca tescilli Türk spor 

federas yonları ile Uluslararası Olimpiyat Komitesi ve diğer ülkelerin millî olimpiyat 

komiteleri arasında bağlantı kurar ve işbirliğinde bulunur. Olimpiyatlara 

katılacak Türk sporcu larının Olimpik Liyakatlerini ve karşılaşmalara katılma yeteneklerini 

inceleyip onaylar. Olimpiyatlara ilişkin olarak Türk spor federasyonları 

arasındaki uyuşmazlıkları kesin olarak karara bağlar. TMOK ayrıca Türk spor 

federasyonlarının Olimpiyat ve benzeri oyunlara katılmalarını kolaylaştırmak için 

önlemler alır, uyarılar yapar. 

Bu bağ organik olarak da kurulmuştur. Tüzüğün üyeliğe ilişkin 6. maddesine 

göre, spor federasyonlarının bağlı olduğu kuruluşun, yani Gençlik ve Spor 

Mü dürlüğünün Başkanı, TMOK’un doğal üyesi olarak kabul edilmiştir. Bunun 

yanında Olimpiyat Oyunları programına dâhil sporların uluslararası federasyonlarına 

kayıtlı Türkiye’deki spor federasyonlarının seçecekleri temsilciler de üye 

olarak kabul edi lirler. Ancak, bunların sadece Konsey toplantılarına katılma ve oy 

hakları vardır. Tüzükle kurulan ve TMOK’un bir organı olan Konseyin, olimpiyat 

ve benzeri oyun larda yer alması uygun görülen spor dallarını ve yarışmaların 

türlerini belirlemek, ilgili federasyonların öneri ve belgelemesi üzerine, oyunlara 

katılacak sporcuların Olimpik Liyakatlarını, Olimpik Şarta göre inceleyerek 

onaylamak, olimpiyat veya benzeri oyunlara katılacak kafileleri organize etmek 

gibi önemli birtakım görevleri bulunmaktadır (Tüzük m. 9). 

B.Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

1.Genel Olarak 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü [GSGM], 21.05.1986 tarih ve 3289 sayılı 

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunla9 

ku rulmuş ve faaliyetlerini bu Kanuna göre yürüten tüzel kişiliğe sahip, katma 

bütçeli bir kamu kuruluşudur. 

3289 sayılı Kanunun 18. maddesinin ikinci fıkrası10 uyarınca, futbol faaliyeti 

177


ta mamen GSGM’nin gözetim ve denetiminden çıkarılmıştır. Bunun istisnasını, 

futbol karşılaşmaları üzerine sabit ihtimalli ve müşterek bahisler ile şans oyunlarını 

dü zenlemek, düzenletmek ve yönetmek oluşturmaktadır (3289 sayılı Kanun 

m. 2/i)11. 

178 

9 RG, 28.05.1986, S. 19120. 

10 3289 sayılı Kanun m. 18/II: “Amatör ve profesyonel futbol faaliyetleri Türkiye 

Futbol Federasyonuna bağlı iki ayrı kurul tarafından yürütülür.” 

11 3289 sayılı Kanun m. 2/i hükmü, 22.02.2007 tarih ve 5583 sayılı Futbol 

ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında 

Kanunun (bkz. RG. 28.02.2007, S. 26448) 7. maddesiyle değiştirilmeden evvel 

“Futbol mü sabakalarında müşterek bahis (SporToto ve SporLoto) düzenlemek, yönetmek” 

şeklindeydi. Değişik hüküm şu şekildedir: “Futbol ve diğer spor müsabakaları 

üzerine sabit ihtimalli ve müşterek bahisler ile şans oyunlarını düzenlemek, 

dü zenletmek ve yönetmek,”.Hükümde açıkça belirtildiği üzere, futbol dışındaki 

spor karşılaşmalarıyla ilgili olarak da GSGM’ye yetki verilmiştir. GSGM, bu hak 

ve yetkisini, kendisine bağlı, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı eliyle kullanır ve yürütür 

(5583 sayılı Kanun m. 2). 

GSGM’nin görevleri 3289 sayılı Kanunun 2. maddesinde sayılmıştır. Bu 

görev lere bakıldığında GSGM’nin, sportif faaliyetlerin yapımında ve gelişiminde 

teşvik edici, düzenleyici ve denetleyici bir otorite konumunda olduğu ortaya çıkmaktadır. 

GSGM bu niteliği itibariyle, kanunen getirilmiş istisnalar futbol ve at 

yarışları dışın da tüm spor branşları konusunda genel yetkili kamu kurumudur. 

GSGM kendine 3289 sayılı Kanunla verilen yetkiler dâhilinde sportif faaliyetleri, 

çıkarmış olduğu yönetmeliklerle düzenlemektedir12. Bu bağlamda, sporcu 

ve spor kulüpleri ile gençlik derneklerinin tescil, vize, aktarma işlemleri, federasyonlar, 

fe derasyon başkanlarının seçimi, disiplin cezaları, dopingle mücadele, 

beden eğitimi, sporcu sağlığı, bedensel engellilerin spor yapmaları, başarılı 

sporcuların ödüllendi rilmesi, sponsorluk ve spor tesislerinin tahsisi gibi birçok 

husus GSGM tarafından çıkarılan yönetmeliklerle13 belirlenen esaslar dahilinde 

yürütülmektedir. 

GSGM’ye verilen görevler arasında, 3289 sayılı Kanunun 2. maddesinin (h) 

ben dinde belirtilen hüküm genel olarak bilinenden farklı bir sonuca ulaşmamıza 

neden olmaktadır. Söz konusu hükümle GSGM’ye “Spor müsabakalarında milletlerarası 

kuralların ve her türlü talimatın uygulanmasını sağlamak ...” görevi verilmiş 

bulun maktadır. Verilecek cezalar başlıklı 11. maddede ise, “spor teşekkül ve 

kişilerince, disiplin ve sportmenliğe aykırı fiiller ve bunlara uygulanacak müeyyideler, 

kanun lara ve milletlerarası teamüllere uygun olarak yapılacak ceza yönetmeliği ile 

tespit edilir” denilerek uluslararası uygulamalara da uygun davranılacağı hüküm 

altına alınmıştır. Uluslararası federasyonların talimatlarına uygun davranılacağına 

ilişkin 3289 sayılı Kanunun Ek Madde 3 ve Ek Madde 9’da da aynı paralelde


hükümlere yer verilmiştir. Böylece, kanunla, ilgili uluslararası spor federasyonlarının 

düzen lemelerinin, doğrudan uygulanması temin edilmektedir. Uluslararası 

talimatların uygulanacağına ilişkin benzer hükümler, spor federasyonlarının statülerinde 

de yer almaktadır. 

2.Ulusal Federasyonlar 

Spor hayatında, müsabaka kurallarının tespiti, karşılaşmaların düzenlenmesi, 

sporcuların yetişmesi ve uluslararası müsabakalarda yarışmaları, uluslararası federasyonlara 

üyelikleri itibariyle spor federasyonlarının çok önemli yeri vardır. 

Spor federasyonlarına ilişkin olarak bazı ilkeler 3289 sayılı Kanunda 

belirlenmiş tir. “Federasyonların teşkili ve profesyonel dalların tespiti” başlıklı 18. 

maddeye göre, “bir veya daha fazla spor dalı, teknik ve idari bakımdan birer federasyona 

12 Düzenlemeler hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. GÜNAL, A. Nadi/ 

KÜÇÜKGÜN GÖR, Erkan : Türk Spor Hukukunun Genel Esasları ve İlgili 

Mevzuat, Ankara 1998, s. 21 vd.; GÜNAL, A. Nadi/KÜÇÜKGÜNGÖR, Erkan: 

“Türk Spor Teşkilatı nın Hukuki Yapısı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 

1998, Y. 11, S. 3, s. 1035 vd. 

13 İlgili yönetmelikler için bkz. , (12.01.2009). bağlanır.” Bunun dışında, uluslararası 

spor anlayışına uygun olarak, federasyon başkanlarının seçimle göreve gelecekleri 

ve görevlerinin fahri olacağı hüküm altına alınmıştır (3289 sayılı Kanun m. 19/I). 

Federasyon başkanlarının seçimi, kurullarının oluşumu, çalışmaları, görev, yetki 

ve sorumlulukları ile kurullarını atamaya ilişkin hususların çıkarılacak yönetmelikle 

düzenleneceği de ifade edilmiştir (3289 sayılı Kanun m. 19/II). Ayrıca 

3289 sayılı Kanunun 2. maddesinde de “Spor federasyonlarının kurulması ve spor 

dallarını belirlemek için gerekli usul ve esasları tayin ve tespit etmek”, GSGM’nin 

görevleri arasında sayılmıştır. Kanunla verilen bu görev ve yetki uyarınca belirtilen 

konular, Spor Federasyonlarının Teşkilatı Çalışma, Görev, Yetki ve Sorumluluk 

Yönetmeliği14 ve Federasyon Başkanları Seçim Yönetmeliğiyle15 düzenlenmiştir. 

Yukarıda da belirtildiği üzere, futbola ilişkin federasyon ayrı bir kanunla kurulmuş 

olup, GSGM’nin yetkisi dışında özerk bir yapıya sahiptir. Bu durum 3289 

sayılı Kanunun 18. maddesinin ikinci fıkrasında da açıkça belirtilmiştir. 

Burada değinilmesi gereken diğer bir husus da, 3289 sayılı Kanuna 04.03.2004 

tarih ve 5105 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri 

Hak kında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun16 

2. maddesi ile eklenen ek madde 9 hükmüdür. Bu hükümle birlikte, GSGM’nin 

gözetim ve de netiminde faaliyette bulunan federasyonlar özerk ve özerk olmayan 

federasyonlar olarak iki gruba ayrılmış bulunmaktadır. 

179


“Özerklik” başlığını taşıyan ek madde 9’a göre, talepte bulunan federasyonların, 

belirtilen şartları taşımaları halinde malî ve idarî yönden özerk sayılmaları 

mümkün hale gelmiştir. Özerk federasyonlar hükümde, “organları genel kurulu 

tarafından seçimle göreve gelen, her türlü kararlarını kendi organları içerisinde 

alan, bütçesi genel kurul tarafından onaylanan ve ibra edilen federasyonlar” olarak 

tanımlanmış tır (3289 sayılı Kanun Ek madde 9/II). 

Bu düzenleme ile birlikte, GSGM’nin özerklik kazanan federasyonlar 

üzerinde ki yetkileri kısmen kaldırılmış ve bu federasyonların bağımlılığı azaltılmış 

olmakla birlikte bu bağ tamamen ortadan kalkmamıştır17. İlk olarak, özerk 

federasyonların statülerinin GSGM tarafından hazırlanan çerçeve statüye uygun 

olması gerektiği hüküm altına alınmıştır (3289 sayılı Kanun Ek madde 9/V)18. 

İkinci olarak, özerk federasyonların ceza veya disiplin kurullarınca verilen kararlara 

karşı GSGM bün yesinde oluşturulacak Tahkim Kuruluna itiraz edilebileceği 

belirtilmiştir (3289 sayılı Kanun, Ek madde 9/VI). Üçüncü olarak, söz konusu 

maddenin son fıkrasına göre, 

180 

14 RG. 22.11.1993, S. 21766. 

15 RG. 26.08.2004, S. 25565. 

16 RG. 13.03.2004, S. 25401. 

17 Özerklik konusunda detaylı eleştiriler için bkz. aşağ. Prof. Dr. Erkan 

KÜÇÜKGÖNGÖR’ün tebliği. 

18 GSGM Özerk Spor Federasyonları Çerçeve Statüsü için bkz. RG. 

14.07.2004, S. 

25522.özerk federasyonların her türlü faaliyet ve işlemleri GSGM’nün bağlı 

olduğu Bakan 

lığın denetimine tâbi kılınmıştır. Buna paralel olarak, Spordan Sorumlu Bakanın 

ya pılan 

denetim sonucunda görevi başında kalmasında sakınca görülen federasyon 

başkanı veya 

yönetim kurulu üyeleri hakkında karar almak üzere, federasyonun genel kurulunu 

olağanüstü 

toplantıya çağırma yetkisi bulunmaktadır. Son olarak ise, özerk federasyonların 

GSGM 

tarafından malî açıdan desteklenmesine ve GSGM bünyesindeki sportif tesislerin 

lehlerine 

kırk dokuz yıllığına tahsis edilmesine yöne lik de hükümler bulunmaktadır 

(3289 sayılı Kanun,

Ek madde 9/XIII, XIV ve XV). 


Ek madde 9’a göre, özerk federasyonların “uluslararası federasyonların öngördüğü 

kurulları oluşturmak” zorunda oldukları da hüküm altına alınmıştır (3289 

sa yılı Kanun, Ek madde 9/III, son c.). 

C.Türkiye Futbol Federasyonu 

Spor dalları arasında Türkiye’de ve dünyada en çok ilgi çekeni kuşkusuz futboldur. 

Günümüz dünyasında futbol o kadar çok sevilmektedir ki, savaşların çıkmasına 

ve savaşlara ara verilmesine dahi neden olmuştur19. Dünyada yapanı ve 

izleyeni bu kadar fazla başka bir spor dalı bulunmadığını söylemek yanlış olmaz. 

Yoğun ilgiye paralel olarak üzerinde en fazla yazı yazılan, yayın yapılan spor dalı 

da futboldur. 

Söz konusu yoğun ilginin nedenleri arasında, kurallarının basit olması, her yerde 

oynanabilmesi, çok masraf gerektirmemesi20, içerdiği tesadüfîlik21 ve büyük 

kala balıklar tarafından aynı anda canlı olarak seyredilebilmesi sayılabilir. 

Futbol, 27.05.1988 tarih ve 3461 sayılı Türkiye Futbol Federasyonunun Kuruluş 

ve Görevleri Hakkında Kanun22 çıkana kadar, diğer spor dalları ile aynı şekilde 

yö netilmiştir. Ancak, ilginin böylesine yoğun olduğu bir alanın özel düzenlemeye 

konu olması yönündeki tartışmalar23 1987 yılında artmış ve bahsi geçen 

Kanun çıkarıl mıştır. Kanun, ihtiyaçlara cevap vermediği gerekçesiyle 17.06.1992 

tarih ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında 

Kanunla24 değiş tirilmiştir. 3813 sayılı Kanunda da, daha sonraki yıllarda 

456325, 517526, 534027 

19 El Salvador ile Honduras arasında 1969 yılında çıkan ve 100 gün süren 

savaşı, 16 Haziran 1969 yılında yapılan dünya kupası elemesi maçı başlatmıştır. 

Savaş bit tiğinde 4.000 kişi ölmüş ve 12.000’den fazla kişi de yaralanmıştır (“Savaşa 

Kadar Futbol”, Hürriyet Pazar, 16.04.2000, s. 3); Nijerya ile Biafra arasında 

süren sava şa, ülkeye gelen PELE’ye maç yapma olanağı sağlamak için imzalanan 

mütareke ile bir gün ara verilmiştir (KUPER, Simon (çev. Sinan GÜRTUN- 

CA): Futbol Asla Sadece Futbol Değildir, İstanbul 1996, s. 2). 

20 TOKER, H. Halit/HELVACIOĞLU, Ender: “Futbolun Sırrı”, Bilim ve 

Ütopya, 2000, S. 72, s. 15 vd. 

21 ÖĞÜN, Süleyman S.: “Oyun İçinde Oyun: Futbol”, Düşünen Siyaset 

Dergisi, Fut bol Özel Sayısı, 1999, Y. 1, S. 2, s. 17. 

22 RG. 07.06.1988, S. 19835. 

23 SÜMER, Rıza: Sporda Demokrasi, B. 2, Ankara 1989, s. 92 vd. 

24 RG. 03.07.1991, S. 21273. 

25 RG. 20.04.2000, S. 24026. 

181


182 

26 RG. 10.06.2004, S. 25488. 

27 RG. 05.05.2005, S. 25806.ve nihayet 571928 sayılı kanunlarla değişiklikler 

yapılmıştır. 3813 sayılı Kanunda yapılan her değişiklik tartışmalara neden 

olmakla birlikte, güncel olması itibariyle aşağıda 2007 değişikliklerine kısmen 

değinilecektir. 

Kanunun amacı, ilk maddesinde, “her türlü futbol faaliyetlerini millî ve milletlerarası 

kurallara göre yürütmek, teşkilâtlandırmak, geliştirmek ve Türkiye’yi futbol 

konusunda yurt içinde ve yurt dışında temsil etmek üzere özel hukuk hükümlerine 

tabi ve tüzel kişiliğe sahip, özerk Türkiye Futbol Federasyonunun kurulması, teşkilât, 

görev ve yetkilerine ait esas ve usulleri düzenlemek” olarak ifade edilmiştir. 

Şu anda, Türkiye’de tüm “... futbol faaliyetlerini yürütmek, futbolun gelişmesini 

ve yurt sathına yayılmasını sağlamak, bu konularda her türlü düzenlemeyi yapmak, 

kararlar almak ve uygulamak ...” görevi (3813 sayılı Kanun m. 2/a) söz konusu 

Kanunla kurulan Türkiye Futbol Federasyonuna [TFF] verilmiş bulunmaktadır. 

TFF’nin, merkez, yurt içi ve yurt dışı teşkilâtı bulunmaktadır (3813 sayılı Kanun 

m. 3). Merkez teşkilâtı Genel Kurul, Başkanlık, Yönetim Kurulu, Denetleme 

Kurulu, Tahkim Kurulu, Merkez Hakem Kurulu, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, 

Disiplin Kurul ları, yan kurullar ve idarî birimlerden oluşmaktadır (3813 sayılı 

Kanun m. 4). Bu organlardan bazıları hakkında şunları söyleyebiliriz: 

Genel Kurulda futbolla ilgili değişik kesimlerin temsilcilerinin mümkün olduğu 

ölçüde bulunmasına çalışılmıştır (3813 sayılı Kanun m. 5). Ancak, 2007 

değişik likleriyle genel kurulun yapısı oluşturulurken, iktidarın dolaylı yoldan 

Genel Kurulda etkili olabilmesine olanak sağlanması ciddî şekilde eleştirilmektedir29. 

Genel Kurulda, futbol alanı dışından üyelere de yer verilmiştir. Buna göre, 

TMOK Başkanı ile TMOK Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek bir temsilci 

(3813 sayılı Kanun m. 5/f) ve Türkiye Amatör Spor Kulüpleri Konfederasyonu30 

Genel Başkanı ile Konfederasyonun Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek dört 

temsilci (3813 sayılı Kanun m. 5/j) de Genel Kurulun üyesidir. Genel Kurulun, 

faaliyet programını ve bütçeyi onaylamak; Başkanı, Yönetim Kurulunun on dört 

üyesini, Denetleme Ku rulunu seçmek; ana statüyü hazırlamak ve değiştirmek 

gibi görevleri bulunmaktadır (bkz. 3813 sayılı Kanun m. 6). 

Dört yıllık bir görev süresi için Genel Kurul üyelerinin beşte birince önerilen 

adaylar arasından seçilen Federasyon Başkanının görevleri 3813 sayılı Kanunun 

8. maddesinde sayılmıştır. Bunlara örnek olarak, federasyonu temsil etmek, Yönetim 

Kuruluna başkanlık yapmak, merkez teşkilatı içindeki bazı organların başkan 

ve üyelikleri için Yönetim Kuruluna teklifte bulunmak sayılabilir. 

Yönetim Kurulu, Genel Kurulun seçeceği on dört üye ve Başkandan olmak 

üzere

28 RG. 04.12.2007, S. 26720. 

29 Bkz. aşağ. Prof. Dr. Erkan KÜÇÜKGÖNGÖR’ün tebliği. 


30 Türkiye Amatör Spor Kulüpleri Konfederasyonu hakkında bilgi için bkz. 

, (12.01.2009).on beş üyeden 

oluşmaktadır 

(3813 sayılı Kanun m. 9/I). Yönetim Kurulunun görev süresi de dört yılla 

sınırlandırılmıştır. 

2007 değişiklikleri arasında en önemlisi, spordan sorumlu devlet bakanının 

TFF üzerinde sahip olduğu çeşitli yetkilere son verilmiş olmasıdır31. Devlet bakanının 

Genel Kurulu olağanüstü toplantıya çağırma yetkisi kaldırılmıştır; artık 

olağanüstü toplantının yapılabilmesi için, Yönetim Kurulu kararı veya Genel Kurul 

üyelerinin %40’ının noter onaylı yazılı müracaatı gerekmektedir. Yine, bakanın 

TFF’nin “bütün faaliyet ve işlemleri”ni gözetim ve denetim altında tutmak ve 

“Başbakanlık Teftiş Ku rulunca yapılacak inceleme ve soruşturma sonucunda, görevi 

başında kalmasında sakınca görülen Federasyon Başkanı veya Federasyon Yönetim 

Kurulu hakkında karar alınmak üzere, … Genel Kurulu olağanüstü toplantıya” çağırmak 

hususunda ki yetkilerine de son verilmiştir. Bunun yerine, 31. maddede, 

TFF’nin hesapları ile mali durumunun denetlenmesine ilişkin yeni bir usul benimsenmiştir32. 

Yapısı hakkında kısaca bilgi verdiğimiz TFF, 2007 değişikliklerinden sonra 

vesa yet denetiminden tamamen çıkartılmış, böylece daha özerk bir yapıya 

kavuşmuş tur. Ancak, bu durum, TFF’nin kanunla kurulmuş olması, kanunla verilmiş 

bir takım münhasır yetkilere sahip olması gerçeğini de değiştirmemektedir. 

Diğer bir ifadey le, TFF’yi tamamen özel hukuk tüzel kişisi olarak nitelendirebilmek 

de mümkün değildir. Bu haliyle, TFF sui generis nitelikte bir tüzel kişilik 

olarak kabul edilebilir. 

3813 sayılı Kanunda da, 3289 sayılı Kanunda olduğu gibi uluslararası spor 

fe derasyonlarının talimat ve kararlarının uygulanması gerektiğine ilişkin hükümlere 

yer verilmiştir. 2007 yılında yapılan değişikliklerde bu yöndeki hükümlerin, 

gereksiz yere artırıldığını görmekteyiz. 

Kanunun ilk maddesinde, TFF’nin “... her türlü futbol faaliyetlerini millî ve 

mil letlerarası kurallara göre yürütmek ...” üzere kurulduğu da ifade edilmiştir. Birinci 

maddede ayrıca, 2007 değişikliğiyle eklenen son fıkrada, TFF’nin FIFA ve 

UEFA’nın üyesi olduğu hükme bağlanmıştır. Hüküm, TFF’nin uluslararası örgütlere 

üye olabil mesini ifade etmesi açısından önemlidir; yoksa, hükmün, FIFA 

ve UEFA açısından herhangi bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Zira, diğer tüm 

uluslararası federas yonlar gibi, FIFA ve UEFA da her ülkeden bir uluslararası 

federasyonu kendisi tanı maktadır. 

183


3289 sayılı Kanunun ikinci maddesinde, “Millî ve milletlerarası kuralların ve 

her türlü talimatın uygulanmasını ...” sağlamak TFF’nin görevleri arasında sayılmıştır. 

31 Uyuşmazlıkların çözüm yöntemi ve genel kurul kompozisyonunun yeniden 

oluşturulmasına ilişkin değişiklikler de önemlidir. Ancak, tebliğ konusunun sınırlarını 

aşmamak için bunlara değinilmeyecektir. 

184 

32 Denetime ilişkin 31. madde şu şekildedir: 

“Federasyonun hesapları ve malî durumu, uluslararası spor sektöründe denetim 

tecrübesi bulunan bağımsız denetim kuruluşlarına denetletilir. Denetim raporları 

kamuoyuna duyurulur. Rapor, Genel Kurul tarihinden en az bir ay önce Genel Ku rul 

üyelerine gönderilir ve ayrıca Genel Kurula sunulur. 

Aynı şirket aralıksız olarak beş yıldan fazla denetim görevi yapamaz.”Aynı maddenin 

(e), (f) ve (g) bendlerinde de uluslararası spor kuruluşlarıyla ilişki lere dair 

hükümlere yer verilmiştir. Bu bağlamda (e) bendinde, Uluslararası Futbol Birliği 

Kurulu (International Football Association Board, IFAB) tarafından hazırlanan 

oyun kurallarıyla FIFA Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan futsal (salon futbolu) 

kurallarına uymak; (f) bendinde, FIFA ve UEFA’nın statüleri, talimatları 

ve kararları na riayet etmek; (g) bendinde FIFA ve UEFA statülerinde belirtilen 

tahkim kurulları ile Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesinin (Court of Arbitration 

for Sport, CAS) yetkisini tanımak TFF’nin görevlerindendir. 

Ayrıca Yönetim Kurulunun “Ulusal ve uluslararası kuralların ve her türlü talimatın 

uygulanmasını sağlamak” (3813 sayılı Kanun m.10/p) ve “Ülkemizde mevcut 

ise; akredite belgesine sahip olan Doping Kontrol Merkezinde, sporcuların anti 

doping kontrollerini yaptırmak, dopingli çıkan futbolcularla ilgili ulusal ve uluslararası 

kurul ların kararlarını uygulamak” (3813 sayılı Kanun m. 10/r) görevleri 

bulunmaktadır. 

Son olarak, TFF Tahkim Kurulu üyelerinin belirlenmesinde FIFA ve 

UEFA’nın ku rallarının esas alınacağı belirtilmiş (3813 sayılı Kanun m. 13/I) ve 

belli uyuşmazlık larla ilgili Tahkim Kurulu tarafından verilen kararlara karşı Uluslararası 

Spor Tahkim Mahkemesine başvurulabileceği (3813 sayılı Kanun m. 14/ 

II) hükme bağlanmıştır. 

Bu maddeler değerlendirildiğinde, futbola ilişkin milletlerarası kuralların ve 

tali matların uygulanması konusunda TFF’ye yükümlülük verildiğini görüyoruz. 

Bunun anlamı, diğer federasyonlarda olduğu gibi, futbol alanında da, milletlerarası 

kural ların iç hukuka dâhil edilmesine ilişkin anayasal süreçlerin dışında bir 

usul öngö rülmüş olmasıdır. Şu durumda TFF’nin, UEFA ve FIFA’nın ihdas ettiği 

ve edeceği kuralları uygulaması kanunî bir zorunluluktur. 

Uluslararası spor kuruluşları, devletlerin dahli ve etkisi olmaksızın tamamen 

gö nüllü kişiler tarafından oluşturulmuş ve uluslar üstü kurallar ihdas eden


hükûmetler dışı organizasyonlardır. Türkiye örneğinde de görüldüğü üzere, uluslararası 

spor federasyonları, hükûmetler dışı kuruluşlar içinde en güçlü ve etkili 

olanların başında gelmektedir33. 

D.At Yarışları 

GSGM bünyesinde diğer federasyonlar gibi faaliyet gösteren Binicilik 

Federasyo nu bulunmasına rağmen Türkiye’de at yarışlarını ve müşterek bahisleri 

düzenlemek 

33 Örneği az olsa da, bazen, uluslararası spor kuruluşlarının kuralları veya 

kararları, ulusal hukukların korumayı amaçladığı ekonomik, kültürel, sosyal ve 

hukukî düze niyle ihtilafa düştüğünde bertaraf edilebilmektedir. Örneğin 1956 

yılında Melbo urne şehrinde yapılan Olimpiyat Oyunlarında, Avustralya’nın yasaları, 

at neslinin ıslahı için ülkeye yurt dışından at sokulmasını yasakladığından 

ve kamuoyunun tüm baskılarına rağmen yasalar değiştirilmediğinden dolayı bu 

oyunlarda binicilik yarışmalarına yer verilememiştir (Olimpik Hareket, TMOK, 

İstanbul 1988, s. 58.). Bu yüzden Melbourne Olimpiyat Oyunlarında yapılması 

gereken binicilik yarışma ları İsveç’in Stockholm kentinde yapılmıştır. Futbol alanından 

ise Avrupa Toplu lukları Adalet Divanının meşhur Bosman kararını örnek 

verebiliriz (bilgi için bkz. ERTEN, s. 151 vd.). hususunda başka bir kurum yetkilendirilmiştir. 

10.7.1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanunun34, 22.03.2006 

tarihli ve 5476 sayılı Kanunla35 değişik 1’inci maddesine göre “Türkiye sınırları 

içe risinde at yarışları düzenlemeye, yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen yarışlar 

üzerine yurt içinden ve yurt dışından müşterek bahis kabul etmeye Tarım ve Köyiş leri 

Bakanlığı yetkilidir.” Yetkinin söz konusu Bakanlığa verilmesinin nedeni, 4631 

sayılı Hayvan Islahı Kanununun36, Türkiye’de hayvan ıslahı görevinin de söz 

konusu Bakanlığa vermiş olması ve at yarışlarının bir amacının da at ıslahı olmasıdır. 

At Yarışları Hakkında Kanunun 5’inci maddesine37 dayanılarak, Bakanlığın 

bu hak ve yetkisi Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 20 yıl için Türkiye 

Jokey Kulübüne38 devredilmiş ve dönem sonlarında da söz konusu hak ve yetki 

devri yenilenmiştir. En son, Bakanlar Kurulunun 22.11.1993 tarihli ve 93/5043 

sayılı kararı ile 20 yıl için yine Türkiye Jokey Kulübü yetkilendirilmiştir39. Başka 

bir ifade ile 6132 sayılı Kanunun yürürlüğe konulduğu tarihten günümüze kadar 

at yarışları ve müşterek bahisler Tarım ve Köyişleri Bakanlığının gözetim ve denetimi 

altında Türkiye Jokey Kulübü tarafından yürütülmektedir40. 

At yarışlarında en yetkili mercii Tarım ve Köyişleri Bakanlığıdır. At yarışları 

ile ilgili birçok konuda Bakanın atamaları ve onayı gerekmektedir. Tarım ve 

Köyişleri Bakanlığının yanında, at yarışlarında görevli ve yetkili kurullar Yüksek 

Komiserler Kurulu ve Yarış Komiserleri Kuruludur. Yüksek Komiserler Kurulu, 

Bakanın ataya cağı sekiz üye ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Veteriner İşleri Ge 

185


nel Müdüründen oluşur. Uygulamada Kurulun başkanlığını Bakanlık Müsteşarı 

yürütmektedir41. Ko miserler kurulu ise, Yüksek Komiserler Kurulunun kararı ve 

Bakanın onayı ile atanan üç üyeden oluşmaktadır. Yarışların yapıldığı her hipodromda 

bir Yarış Komiserler 

186 

34 RG. 15.07.1953, S. 8458. 

35 RG. 28.03.2006, S. 26122. 

36 RG. 10.03.2001, S. 24338. 

37At Yarışları Hakkında Kanun Madde 5: “Tarım Vekaletinin birinci maddede 

yazılı hak ve salahiyetleri at yetiştirme ve ıslahını teşvik gayesi ile kurulmuş ve amme 

menfaatine çalıştığı usulen onanmış derneklerden uygun görülecek bir veya bir kaçına 

muayyen şartlarla ve 30 seneyi geçmemek üzere Tarım Vekaletinin teklifi ve İcra 

Vekilleri Heyetinin kararı ile devredilebilir. 

Devredilen hak ve salahiyetler derneğin kanun, nizamname veya anlaşma hükümlerine 

riayet etmemesi halinde müddet dolmadan önce geri alınabileceği gibi 

müddetini dolduran derneğe aynı hak ve salahiyetlerin yine bu madde hükümleri 

dairesinde yeniden verilmesi caizdir. Tarım Vekaleti bu derneğin bilumum muamelat, 

kayıt ve hesabatını her zaman teftiş ve murakabe etmeye, direktifler vermeye 

salahiyetlidir. Derneğin statüsünde yazılı murakıplardan ayrı olarak Vekalet kendi 

memurlarından uygun gördüklerini murakıplıkla vazifelendirebilir.” 

38 Türkiye Jokey Kulübü 23 Ekim 1950 tarihinde kurulmuştur. Bakanlar Kurulunun 

7 Mart 1953 tarih ve 4/19 sayılı kararıyla kamu yararına çalışan dernekler 

arasına alınmıştır (RG. 10.2.1953, S. 8334). 

39 TAPAN, M. Ruhi: “At Yarışları Disiplin Hukuku”, Faruk EREM Armağanı, 

Ankara 1988, s. 733. 

40 TUTEL, Eser: At Yarışları ve Atlı Sporlar, B. 1, İstanbul 1998, s. 82. 

41 TAPAN, s. 736Kurulu bulunur. Hipodromdaki at yarışlarının gözetim ve 

denetimi görev ve yetkisi bu Kurula aittir. 

Türkiye’de at yarışlarını ve müşterek bahisleri düzenlemek hak ve yetkisi söz 

konusu Bakanlığa verilmiş olmasına rağmen, bunlar haricindeki binicilik faaliyetleri 

Türkiye Binicilik Federasyonu ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün 

düzenleme leri çerçevesinde yürütülmektedir. 

SONUÇ 

Anayasamıza göre devletimizin sporu teşvik etmek ve geliştirmek yükümlülüğü 

bulunmaktadır. Bu yüzden de ülkemizde spor, genelde devlet hiyerarşisi içinde 

su nulan bir kamu hizmeti olarak görülmektedir. 

Türkiye’de sportif faaliyetler esas itibariyle, birbirinden bağımsız olmayan üçlü 

bir yapı altında yürütülmektedir. Bu yapıyı oluşturan kuruluşlar TMOK, GSGM


ile TFF’dir. Bunlardan, TMOK diğerlerine göre devletten daha bağımsız bir nitelik 

ta şımakta ve olimpiyat oyunlarına ilişkin faaliyette bulunmaktadır. TFF’nin 

kanunla kurulmuş olmasına rağmen, diğer spor federasyonlarına göre daha özerk 

bir yapıya kavuşturulduğunu söyleyebiliriz. Buna karşılık, devlet, GSGM vasıtasıyla, 

diğer fe derasyonlar üzerinde halen birtakım yetkilere sahip bulunmaktadır. 

Bunlar dışında, bu yapıdan bağımsız olarak ülkemizde bahislere yönelik at yarışları 

da düzenlenmektedir. Bu yetki, kendisine kanunen hayvan ıslahını sağlamak 

görevi verilen Tarım ve Köyişleri Bakanlığına verilmiş olup; Bakanlık da bu 

yetkisini Türkiye Jokey Kulübüne devretmiştir. Bu yetki devri dönemsel olarak 

yenilenmektedir. 

KAYNAKÇA 

“ANOC”, , (12.01.2009). 

“Olympic Charter”, , (12.01.2009). 

“Savaşa Kadar Futbol”, Hürriyet Pazar, 16.04.2000, s. 3. 

ERTEN, Rifat: Milletlerarası Özel Hukukta Spor, Ankara 2007. 

FİŞEK, Kurthan: 100 Soruda Türkiye Spor Tarihi, (Spor Tarihi), İstanbul 

1985. 

GÜNAL, A. Nadi/KÜÇÜKGÜNGÖR, Erkan: “Türk Spor Teşkilatının Hukuki 

Yapı sı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1998, Y. 11, S. 3, s. 10351065. 

GÜNAL, A. Nadi/KÜÇÜKGÜNGÖR, Erkan: Türk Spor Hukukunun Genel 

Esasları ve İlgili Mevzuat, Ankara 1998. 

KUPER, Simon (çev. Sinan GÜRTUNCA): Futbol Asla Sadece Futbol Değildir, 

İstanbul 1996. 

ÖĞÜN, Süleyman S.: “Oyun İçinde Oyun: Futbol”, Düşünen Siyaset Dergisi, 

Futbol Özel Sayısı, 1999, Y. 1, S. 2, s. 1723. 

SÜMER, Rıza: Sporda Demokrasi, B. 2, Ankara 1989. 

TAPAN, M. Ruhi: “At Yarışları Disiplin Hukuku”, Faruk EREM Armağanı, 

Ankara 1988, s. 733747. 

TOKER, H. Halit/HELVACIOĞLU, Ender: “Futbolun Sırrı”, Bilim ve 

Ütopya, 2000, S. 72, s. 1427. 

TUTEL, Eser: At Yarışları ve Atlı Sporlar, B. 1, İstanbul 1998. 

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi, TMOK, İstanbul 2002. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Rifat arkadaşımıza teşekkür ediyoruz, zamana 

187


da uyma konusunda gösterdiği özen için. Türk hukukuna ilişkin bu genel girişten 

son ra ben konuyu bir de mukayeseli hukuk bağlamında görmek için, ele 

almak için öncelikle sözü Alman meslektaşımız Friedrich Curtius’a bırakıyorum. 

Ona sözü bırakmadan önce kendisiyle ilgili birkaç şey söyleyeyim, kendisi Avrupa 

idare hu kuku konusunda hukuk doktorası yapmıştır. Halihazırda Alman Futbol 

Federasyo nu Genel sekreterliği İdari Bilim Müdürlüğünde çalışmaktadır. 2006 

Dünya Kupası Komitesinde avukat olarak da görev üstlenmiştir, yani spor hukukunda 

muhtelif etkinlikleri bulunan bir genç avukat meslektaşımız, buyurun. 

Kendisi power point sunum yapacaklar. 

AV. FRIEDRICH CURTIUS- Takdiminiz ve beni Ankara’ya davet ettiğiniz 

için teşekkürler. Bugün burada bulunmak benim için büyük bir onur. Derneğin, 

Ankara’da böyle ilginç bir panel düzenlemesinden gerçekten çok etkilendim. Benden 

ulusal ve uluslar arası spor federasyonlarının hukuki yapısı ile özellikle Alman 

Futbol Federasyonu’nun organizasyonu hakkında bir konuşma yapmam istendi. 

Bugün bu konudan bahsedildi ve bazı temel görüşler ortaya konuldu. Ben de 

özellikle federasyon açısından bu konuyu biraz daha derinleştirmek istiyorum. 

Peki, bugün nelerden bahsedeceğiz? 

Öncelikle organizasyon hakkında ve Almanya’da oynanan futbolun yapısı hakkında 

ge nel bir bilgi vereceğim. Sanırım Almanya’daki durum örneğin İngiltere 

(Premier) Ligi’nden ya da diğer Avrupa ülkelerinde oynanan futboldan bazı açılardan 

farklılık gösteriyor. Daha sonra devlet makamları ve federasyonun özerkliği 

arasındaki ça tışmadan bahsedeceğim. Alman Anayasası’nın önemli ilkelerinden 

biri derneklerin özerk bir biçimde çalışabilmelerine imkân vermektedir. Üçüncü 

bölümde, Alman Rekabet Kurulu’nun 2008 yılında aldığı oldukça şaşırtıcı bir karardan 

bahsedeceğim. Bu durum Almanya’da yoğun bir şekilde tartışılmıştı. Son 

olarak kısa bir sonuç bölümüm olacak ve önümüzdeki yıllarda futbolun karşısına 

çıkacak zorluklara de ğineceğim. 

Almanya’da futbolun yapısı ve ilişkileri nasıldır? Almanya’da futbol, Alman 

Futbol Federasyonu ve Bundesliga arasında düzenlenmektedir. Bu ikisi, “Grundlagen 

Vertrag” denilen bir kontrat ile birbirine bağlıdır. DFB yönetimi Alman 

Şampiyonası’nı, DFL’yi ve Bundesliga’yı düzenleme hakkını veren kuruluştur. 

Diğer yandaysa, birinci ligde 18 ve ikinci ligde de 18 olmak üzere toplam otuz 

altı profesyonel kulübün yer aldığı federasyon bulunmaktadır. 

Bu iki federasyonun görevlerindeki farklılıklar nedir? Sanırım en önde gelen 

farklı lık Alman Futbol Federasyonu’nun kâr amacı gütmemesidir. Diğer yandan 

Bundesliga kâr etmeye yönelik bir kuruluştur. Alman Futbol Federasyonu, sadece 

“A” takımları değil, ulusal takımları, genç takımları, bayan takımlarını, İngiltere 

FA Kupası’ndan sonra en önemli kupa olan olan CUP Kupası’nı (sanırım dünyadaki 

ikin ci en büyük kupa) ve amatör spor alanında profesyonel olmayan futbola 

dair tüm konuları düzenlenmektedir ve tüm bunlardan sorumludur. Diğer 

yandan Bundesli ga, Alman Bundesliga Ligi’ni düzenlemekten sorumludur. Bu 

188


bağlamda en önemli konu, Bundesliga’nın birinci ve ikinci Bundesliga’ya ait televizyon 

ve internet hakla rını yönetmesi ve bunları satmasıdır. 

Belirttiğim gibi kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan DFB 1900’de, Bundesliga 

ise 2001’de kurulmuştur. DFL’nin kuruluşunun itici gücü olan profesyonel 

kulüp ler ve özellikle Avrupa ve Almanya’nın en güçlü kulüplerinden olan Bayern 

Mü nih, bu gelişmenin sağlanmasında gerçekten etkili olmuştur. Yine de Alman 

Fut bol Federasyonu’na, DFB yönetici kuruluna ve bugünkü ilk panelde değinilen 

Spor Yargısı’na hala büyük bir görev düşmektedir. Bu tamamıyla DFB’nin görevidir. 

Bu şekilde profesyonel futbol Bundesliga tarafından düzenleniyor olsa da Alman 

Futbol Federasyonu ve Spor Yargısı, hakemlerin belirlenmesinde rol almaktadır. 

Bunlar, hangi hakemin hangi maçı yöneteceğini belirlemezler ve DFB’nin 

gö revine karışmazlar. Profesyonel futbolun kontrolünü biz yapmaktayız. 

DFL, profesyonel kulüpler kendileri düzenleme yapabilir ancak bunun için 

Alman Futbol Federasyonu’na yıllık gelirin yüzde üçü nispetinde bir tutarı ödemek 

durumunda dır. Biz de kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olduğumuz için bu 

para, amatör gruplara ve bölge federasyonlarına gider. Böylece profesyonel futbol, 

amatör futbolu destekle mektedir ve hukuki açıdan futbolun temeli buna dayanmaktadır. 

Bence, DFB veD FL’nin kendilerini ortak olarak görmeleri önemli bir faktördür. 

Bun lar, “bizler pazarda mutabık değiliz”, “pazarda rakibiz”, “bizler ortağız” 

diyebilirler. Bir taraf profesyonel futbol la diğer tarafta profesyonel olmayan futbolla 

ilgilenmektedir. DFB yönetim kurulunun başkanı DFL’nin önemli kurullarının 

bir üyesi dir ve bu durum karşılıklıdır. Bu, DFB, DFL ve diğer kuruluşları 

her iki kuruluştan iki temsilcinin temsil ettiğini göstermektedir. Dolayısıyla bu 

iki kuruluş arasında ciddi anlamda güçlü bir ilişki vardır. 

İkinci bölümde federasyonların özerklikleri bağlamında devlet mevzuatından 

bahse deceğim. Spor derneklerinin devlet makamlarına ve hukukun üstünlüğüne 

saygı göstermesi ve Alman Anayasası’nın kurallarına göre hareket etmesi gerekmektedir. 

Diğer yandan devlet de federasyonların kendilerini yönetme haklarına 

saygı göstermek tedir ve bu durum Alman Anayasası’nda dâhi yer almaktadır. 

Peki, bu ilkenin so nuçları nelerdir? Alman Futbol Federasyonu futbolu ulusal ve 

uluslararası alanda temsil etmek hakkına sahiptir. Sadece UEFA, FIFA ve Avrupa 

Birliği bunun dışındadır. Bun desliga bu durumu kabul etmeyecektir. Dolayısıyla 

daha önce de ifade ettiğim gibi futbolla ilgili her konuda bir özerkliğe sahibiz: spor 

yargımız var, doping sorunlarını kendimiz çözüyoruz, vb. Bence devlet, federasyonun 

bu özerkliğine gerçekten saygı göstermektedir. Bu ilke FIFA kurallarında 

da teminat altına alınmıştır, hatırladığım kadarıyla bundan bugün bahsedilmişti. 

Bu ilke şu şekildedir: “Devlet, federasyonun kurumsal, kişisel ya da diğer 

herhan gi bir yapısal durumuna müdahale etmeyecektir.” Bu, devletin federasyonun 

kararlarını etkilemesi halinde bu durumun FIFA tarafından artık kabul 

189


edilmeyeceği anlamına gelmektedir. Geçen sene Polonya’da böyle bir durum 

yaşanmıştı. Medyada büyük yer bulan bu olayda devlet, federasyonun özerkliğine 

müdahale etmekteydi. Bence, geç tiğimiz yıllarda Avrupa Birliği’nde spor 

alanındaki yetki bağlamında çok önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu yavaş yavaş 

ilerleyen bir etki olmuştur ve bir anda Bosman davası ortaya çıkmıştır. Avrupa 

Birliği, profesyonel spor alanındaki yetkisin keşfetmiştir ve federasyonların özerk 

olması ilkesine saygı duymamakta ve bunu kabul etmemektedir. Burada, “Bizim 

Avrupa Birliği’nde belirli kurallarımız var ve biz bunları profesyonel futbolda 

da uygulamalıyız” denmektedir. Geçtiğimiz yıllarda yaşananlara ben “karşıtlık” 

demek istiyorum. Geçtiğimiz yıllarda yaşananlara ben “tezat” demek istiyorum. 

Bazı konularda federasyonlar ya da futbol federasyonları belirli sorunlara yönelik 

düzenleme beklemektedir. Buna bir örnek sporun bir iş olarak görülmemesi, 

Avrupa’daki rekabet yasalarının futbolda uygulanama ması ve buna “Futbolun 

Özgünlüğü” denmesidir. Bir başka örnekte FIFA başkanının altı artı beş kuralına 

değinildi. Bu, futbola uygulanamaz. Futbol başka bir şeydir, ulusal oyuncuların 

desteklenmesi gerekmektedir. Bu yüzden Avrupa rekabet kanun ve kurallarını 

burada uygulayamazsınız. Bazı kuralların düzenlenmesi gerekmektedir ama bazı 

kuralların federasyonlar tarafından iyi bir şekilde savunulması gerekir. Örneğin 

her Avrupa ülkesi ya da farklı ülkelerdeki her federasyon, kendi lisans sisteminin 

olma sını istemektedir. Bu mümkün olmayacaktır. Avrupa Birliği’ndeki tüm 

gelişmeler dâhilinde bir lisanslı kulüp olmak için gerekli koşulları yerine getirir 

ve profesyonel futbol oynamak için gerekli olan lisansı alırsınız; ancak bu hala 

ulusal federasyonların görevidir. Dediğim gibi Avrupa Birliği’nde durum biraz 

karışıktır. Burada sadece kararlar alınmakta ve özerkliğe aynı şekilde saygı gösterilmemektedir 

Alman Rekabet Kurulu’nun 2008 yılındaki kararlarından bahsetmek istiyorum. 

Daha önce de ifade ettiğim gibi bunlar Alman kamuoyunda yoğun bir şekilde 

tar tışılmıştır. İlk karar Ağustos 2008’de alınmıştır. Ben buna DFB ve DFL 

arasındaki anlaşma diyorum. Alman Rekabet Kurulu, DFB ve DFL arasında 

sponsorlar ko nusunda yasadışı bir anlaşma olduğundan şüphelendi. DFB ve DFL 

arasında bir pazarlama grubu olan Ortak Pazarlama Grubu, uzun zaman önce 

kurulmuştu ve amacı örneğin Mercedes Benz gibi sponsorlara onay vermekti (bu 

bağlamda enerji firmalarını bilmiyorum ama otomobil firmaları değildi). Bunun 

üstüne Rekabet Ajan sı, DFB ve DFL’de kurum aramaları gerçekleştirdi ve yedi 

ay boyunca DFB ve DFL’ye yönelik işlemler sürdü. Bu tarz kuruluşlarda bu tarz 

arama işlemlerine ilk kez rastlanıyordu. Yedi ay sonra yani avukatlar bu işten 

oldukça yüklü bir para kazandıktan sonra araştırmaya, DFB ve DFL arasında bir 

anlaşmanın bulunamaması sebebiyle son verildi. Dolayısıyla Rekabet Kurulu’nun 

araştırmasına göre DFB, DFL ve bağlı pro fesyonel kulüpler aynı pazardaki rakipler 

olarak değil, ortaklar olarak görülmelidir. Almanya’da sporun ve futbolun 

düzenlenmesi aynı değildir. Örneğin BMW ve Mer cedes Benz aynı pazardaki 

rakiplerdir. DFB ve DFL ortak olarak görülmelidir ki rekabet yasaları uygula 

190


namasın. Bu ilk karardı ve ben bunu biraz daha futbol yanlısı bir karar olarak 

niteliyorum. Devlet makamları, Almanya’da federasyonların ya da futbolun nasıl 

düzenlendiğine nadiren saygı göstermektedir. 

Temmuz 2008’de alınan ikinci karar, Alman Bundesliga Ligi’nin televizyon 

hakla rını merkezi ya da toplu satışıyla ilgiliydi. Alman Bundesliga Ligi’nin haklarına 

sahip olan DFL, Rekabet Kurulun’dan Alman piyasasına Bundesliga televizyon 

hakları nın satılması konusunda yeni bir model için izin istemişti. Esasen 

zaman kısıtlamaları olması sebebiyle, yeni model televizyon haklarının fiyatını 

artırmaktaydı. Bu da paralı televizyonun, ücretsiz televizyonun masrafını ödemesi 

demekti. Paralı televizyon ve ücretsiz televizyon arasındaki rekabeti artırarak 

profesyonel kulüplerin daha çok para kazanması isteniyordu. Rekabet Kurulu bu 

modele karşı çıktı ve Avrupa Birliği Müktesebatı ile savaştı. Bu gerçekten ciddi 

bir gelişmeydi. Burada, Bundesliga Ligi’nin televizyon haklarının bu şekilde pazarlanmasının 

kulüpler arasında bir karte le sebep olduğu belirtiliyordu. Bu pazarlamaya 

ancak tüketicilerin bu kartelden fay da sağlamaları halinde müsaade edilebilirdi. 

Yani, Bayern Münih’in kendi haklarını kendisinin satması durumunda 

farklı kulüpler arasında bir rekabet olacakken bu işi tüm kulüpler bir arada yaparsa 

ortada bir kartel olacaktır. Dolayısıyla bu durumda rekabet yasasını uygulamamız 

gerekmektedir. Burada sadece tüketici ve taraftar fayda sağlamalıdır. Ücretsiz 

televizyon yayını Almanya’da çok popüler bir konudur. Sonuçta başlangıcın maçlardan 

makul bir süre sonra yayını gerçekleşmesine karar veril miştir. Dolayısıyla 

öğleden sonra, maçtan bir saat sonra ücretsiz olarak Bundesliga televizyonunu 

izleyebilirsiniz. Bu, Almanya’da çok tartışılmış bir konudur. 

Hızlı ve kısa bir şekilde sonuca bağlamak istiyorum. Bence Alman Futbol 

Federasyon’nun kâr amacı gütmeyen yapısı ile profesyonel kulüplerin ticari çıkarları 

ara sında çok ince bir çizgi yer almaktadır. Rekabet Kurulu’nun bahsettiğim 

bu iki kararı bu farklılığı mevzuatın yapısı ve derneğin özerkliği açısından 

değerlendirmektedir. Kararın birinde yapılana izin verilerek profesyonel futbol 

derneğine yakın durulmuş, diğerinde ise fiyatların istendiği gibi belirlenemeyeceği, 

belirli Avrupa Birliği kurallarına uyulması gerektiği ifade edilerek televizyon 

haklarının toplu pazarlanmasına yakın durulmuştur. Avrupa Birliği’nin profesyonel 

futbol alanındaki yetkileri bağlamında federasyonların gelecekte daha 

istekli olacakları açıktır. Sporun diğer iş kolları gibi de ğerlendirilemeyeceğinin 

makul olduğunu düşünüyorum. Gelecekte başka ilişkiler ortaya çıkacaktır. Avrupa 

Birliği’nde spor alanında bir yetki ve yeni bir Lizbon Anlaşması mevcuttur. 

Yetkilerin olduğu yerde de daha çok sorun çözüme kavuştu rulacak ve daha çok 

çatışma ortaya çıkacaktır. 

Sunumuma son verirken FIFA, UEFA, ulusal futbol federasyonları ve profesyonel 

kulüp birliklerinin sorumluluğunun gelecekte daha da artacağının altını 

çizmek istiyorum. Bu federasyonlar Avrupa Birliği’nde kendi uzmanlıklarını bulmaya 

başlayacaklar. Bu önemli konuda Brüksel’de devlet mevzuatı ve federas 

191


yonların özerkliği arasındaki ilişkinin netleşmesi için tek bir sesin duyulmasının 

futbol açısından çok önemli olduğunu düşünüyo rum. Çok teşekkür ederim. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Sayın Curtius’a bu değerli ve doyurucu sunum 

için teşekkür ediyoruz. Şimdi bir de konunun Yunan hukuku açısından 

boyutunu görmek amacıyla değerli meslektaşımız Dimitrios Chatzimichalis’e söz 

vermek istiyorum. Kendisi avukat, aynı zamanda Yunan Barosu yönetim kurulu 

üyesi, Yunan Olim piyat Komitesi üyesi, Yunan Çim Hokeyi Federasyonu Başkanı 

konumunda. Etkin bir biçimde spor hukukunun muhtelif alanlarıyla uğraşan 

isimlerden birisi Yunan hukuku bağlamında. Şimdi sözü kendisine bırakıyorum, 

buyurunuz. 

Av. DIMITRIOS CHATZIMICHALIS-Teşekkürler. Öncelikle bu ilginç 

konferansın düzenleyicilerini tebrik etmek istiyorum. Ayrıca beni buraya çağırdıkları 

için de ken dilerine müteşekkirim. Bu konferanslar sadece hukukun geliştirilmesini 

sağlamaz, ayrıca yeni arkadaşlar kazanmaya da imkân verir. Bugün 

burada olmaktan çok mutluyum, birçok yeni arkadaşım oldu, umarım sizleri tekrar 

görürüm. 

Antik Yunan’da Yunanlılar “sağlıklı bir zihin, sağlıklı bir vücutta yaşar” derlerdi. 

Biz de bu yüzden sporu geliştiriyoruz. Bunun için Olimpik oyunlar hala devam 

edi yor. Hükümetler sporun geliştirilmesi için çok fazla para harcıyor. Bazen 

başarılı oluyorlar, bazen ise olamıyorlar. 

Amatör sporlarla ilgili bu tür konuları düzenleyen 252799 sayılı bir kanunumuz 

ve yine Almanya’daki gibi profesyonel futbol ve profesyonel basketbol için 

özel bir mevzuatımız mevcut. Futbol için Süper lig, basketbol ligi içinde başka bir 

organizasyon mevcuttur. Bildiğiniz gibi buralarda oynayan birçok pahalı oyuncu 

var ve bunlara çok para verilmekte; ancak bu gerçek spor değil, ticarettir. 

Ben gerçek amatör spordan bahsetmek istiyorum. Amatör spor organizasyonunda 

üç dere ce vardır. Derecelerden biri kulüptür. Diğer orta düzey atletik birlik 

düzeyidir. Üçün cü düzey ise federasyondur. Bir kulüp ve birlik oluşturmak için 

derneğin yirmi kişiye ihtiyacı vardır. Birliklerin sınırları vardır ve bunlar sadece 

büyük sporlarda mevcuttur. Benim Yunanistan’daki mevcut spor alanım hokeydir. 

Bu küçük bir spor olduğu için birliğimiz yoktur, sadece kulüp ve federasyonumuz 

vardır. Daha önce belirttiğim gibi hükümet, federasyonları finanse ettiği için bu 

alanı tamamıyla kontrol etmektedir. Özellikle küçük sporlarla ilgili federasyonlar 

kendilerini geliştirmek ve spor yap mak için para bulamadıklarından hükümetten 

para istemektedir. Tabii bizde farklı bir siyasi durum mevcuttur. Bazı durumlarda 

çok parası olan bir federasyon söz konusuyken, bazı durumlarda federasyonun 

etkisine bağlı olarak pek parası olmayan federasyonlar vardır. Denetim konusundaki 

bir diğer konu ise devletlerin finanse etme durumlarından kaynaklanmaktadır. 

Spor Bakanlığı’nda özel bir komite vardır. Bu komite, vergi idaresi gibi 

işler, defterleri kontrol eder, defterlerin hukuka uygunluğu konusunda karara va 

192


rır. Uluslararası bir yarışmada yer almak ya da federasyonu kongrede temsil etmek 

için izin almanız gerekmektedir. Masraflarda fazladan bir avro harcarsanız bunu 

cebinizden verirsiniz. Bu çok önemli bir konudur, bunu bilmemiz gerekiyor. 

Bir başka konu bu kulüplerin ve federasyonların faaliyetleridir. Bazen bazı federasyonlarda 

kağıt üzerinde kurulan kulüpler (kendi federasyonum dan bahsetmiyorum) 

bulunabiliyor.Bu kulüpler federasyonlara seçimlerde üstünlük sağlamak 

için kuruluyor. Ancak bakanlıklar da bu konuda çalışmaktadır. Bu tarz oylamaları, 

atlet faaliyeti oylama haklarını içeren sahtekârlıklar konusunda yarışmaları, 

toplantıları incelediğimiz soruşturmalar mev cuttur. Dolayısıyla federasyonların 

bu faaliyetleri çok önemli ve hassastır. Şimdi Olimpi yat komitesi seçimlerimiz 

var, ben hâlihazırda bunun bir üyesiyim. Ancak burada başkanlık seçimi olacak 

ve şu anda oylama hakları konusunda ciddi tartışmalar mevcut. 

Dünyanın her yerinde bu durumun böyle olduğunu göz önünde bulundurun. 

Yirmi bir üyelik, ya da daha küçük bir federasyon ya da kulüp için beş üyelik bir 

durum söz konusu olabilir. Hükümetten para almak için federasyonun resmen 

tanınması gerekmekte dir. Pek bilinmeyen bir spor dalı bir federasyon kurabilir, 

bu olimpik bir spor olma yabilir ama eğer federasyon resmen tanınmıyorsa 

hükümetten para alamazsınız. Resmi olarak tanınmak için öncelikle uluslararası 

bir federasyon olmanız; yani IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) tarafından 

tanınan bir federasyon olmanız gerek mektedir. Eğer olimpik bir sporla ilgileniyorsanız 

o zaman işiniz kolaydır. Ancak bildiğiniz gibi olimpik olmayan ama tanınmak, 

finanse edilmek ve Olimpik sporlara dâhil olmak için uğraşan birçok 

spor vardır; softbol, beysbol, vb. Bunlar olimpik sporlar değildir. Örneğin plaj 

voleybolu da burada sayılabilir. Dolayısıyla bu çok önemli bir konudur. 

Bir federasyonda tüm şu faaliyetler hakkında düzenlemeler olmalıdır: hakemler, 

koçlar, oyunun nasıl işlediği, vb. Tüm bu düzenlemeler, hükümet yani Spor 

Bakan lığı tarafından onaylanmalıdır. Bunun için federasyon kurulundan geçen 

düzenle meler, bakanlığın hukuki danışmanlığı bağlamında bakanlıktan onay almak 

üzere sunulur ve böylece her şeyin doğru şekilde ilerlediği teyit edilir. Hükümet 

önünde hakemler, kuruluş, vb. bazı durumlarda ortaya çıkabilecek bazı 

düzensizliklerden kaçınmalıdır. Sabah Napoli’deki alkol ve mafya ile ilgili konuyu 

dinledim. Bu sadece mafya mevzuu değil, bunlarla her yerde karşılaşabilirsiniz, 

sizin ya da takımınız için iyi olan sonuca ulaşmak amacıyla sadece futbolda değil, 

başka alanlarda da etkilemeler yaşanabilir. Dolayısıyla kurumsal yapının çok iyi 

oturtulmuş olması ve ayrıca koçların yapısının da mevcut olması gerekmektedir. 

Koç okulları vardır ve üniversitelere resmi bir diploma (koçluk lisansı) almak için 

başvurmanız gerekir. Diğer türlü koç olarak çalışmak mümkün değildir. 

Ayrıca federasyon da resmi koçluk sistemini düzenlemelidir. Büyük kulüpler 

de diplomalı koçlara sahiptir. Bu yüzden bunlar kulüplere koç tutmalarının bir 

ihtiyaç olduğunu söylerler, ancak bazen bu durum kulüpler için mali açıdan zorlayıcıdır. 

Ancak bu, sporu geliştirdiği için iyi bir noktadır. Yunanistan’daki yapı 

193


aşağı yukarı bu şekildedir. Burada bu seçkin top luluğa seslenirken Yunanistan’da 

strateji konusunda, hükümetin spora yaklaşımı konusunda büyük bir tartışma 

yaşandığını ifade etmek isterim. Bu alanda çok para harcanmaktadır. Sadece kazananlara 

değil, oyunlara da girişim primleri verilmek tedir. Ulusal takımlara katılan 

atletlere de prim verilmektedir. Örneğin hokey oyuncuları üniversiteye girişte 

ekstra puan almaktadır. Kamu sektöründe bir işe girmek istendiğinde birtakım 

sınavlara ve mülakatlara girilir, ama bu tarz primlere sahip ol mak size yardımcı 

olur. Dolayısıyla kulüpler, aileler çocuklarını bu tarz küçük spor lara yöneltirler 

çünkü kolayca milli olunup avantajlar elde edilir. Ancak bunlar iş sahibi olduktan 

sonra istediklerini elde ettikleri için giderler, onları kaybedersiniz. Çünkü başlangıç 

kötüdür, bu kişilerde spor bilinci yoktur ve bu çok tehlikelidir. Bu durum 

Avustralya, İngiltere, Almanya, Hollanda gibi insanların sporu sevdiği ve yaşlanmalarına 

rağmen spor yaptıkları ülkelerde böyle değildir. Bizdeki tehlikeli bir durumdur. 

Gelişmekte olan birçok ülke bu tarz teşvikler ortaya koymaktadır. Ama 

bunlar somut teşvikler değildir, derin bir spor sistematiği ve sağlam bir temel 

oluşturmaz. Bu geçici bir temeldir çünkü bununla ilgili kişi ayrıldığında bozulur, 

bu kişi istediğini elde etmiştir. 

Sunumumu eposta yoluyla da gönderdim. Dolayısıyla ilgilenen olursa 

düzenle me komitesinin sekreterliğinden edinebilir. Uluslararası Hokey 

Federasyonu’ndan bahsetmek istiyorum. Bu federasyonun komitesinde ve ayrıca 

Kıta Avrupa’sı Federasyonu’nda uzun yıllar yer aldığım için bu kuruluşu iyi biliyorum. 

Burada il ginç olan uluslararası federasyonun tüm kıtasal ve ulusal federasyonları 

kontrol etmesidir. Federasyon tüzüğünün sadece dopingle mücadele 

değil, ayrıca ırk, cin siyet ve diğer genel kabul gören verileri içermesi istenmektedir. 

Oyunun uluslarara sı yapısı önem taşımaktadır. Ayrıca kuruluşta cinsiyet eşitliğine 

önem verilmekte ve başkan yardımcılarının birinin bayan olması istenmektedir. 

Dolayısıyla her yönetim kurulunda erkekler ve kadınlar arasında bir eşitlik 

vardır. Üyeliklerde cinsiyet eşitliği önemlidir çünkü erkek hokey federasyonu ve 

kadın hokey federasyonu olmak üzere iki federasyon vardır. Ancak daha sonra 

bunlar birleşip bir federasyon olmuştur ve bu kararın sebebi de budur. Kongre 

her iki yılda bir, yönetim kurulu ise yılda en az iki kere toplanmaktadır. Ayrıca 

hesap denetimi uluslararası standartlara göre ve Büyük Kız Kardeşler olarak adlandırılan 

beş büyükçe kabul edilen denetleme şir ketlerince yapılmalıdır. Ayrıca 

yargı komisyonu da Uluslararası Hokey Federasyonu için önem taşımaktadır. Bu 

komisyon size bahsettiğim her konuda karar veren mer cidir. İngilizceye çevrilmiş 

olan tüzüğümüzü onlara göndeririz, onlar bunu inceler ve hataları bize bildirirler. 

Türkiye’deki olayda buna benzerdir ancak ulusal olimpiyat komitesinin başkanını 

hükümet hayal kırıklığına uğratmıştır. Bu kabul edilmemiştir ve hokey alanında 

bu ve benzeri olaylar geçmişte yaşanmıştır. Uluslararası federasyonların bir üyesi 

ola rak demokratik kurallarınızın olması gerekmektedir. Bu bence çok önemlidir. 

Ayrıca kurallarınız Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uygun olmalıdır. 

194 

Olimpik federasyonlarda tüm bu konular CAS’a başvurularak çözülür.


Atina’da olimpik oyunlarda çok talihsiz bir durumla karşılaştık. Bizim spor alanımız 

organi zasyondan çıkarılan tek spor alanıydı. Federasyon, düzenleyici ülkenin 

oyunlara katılmamasına karar verdi. Ancak bize on ikinci takımla oynama mızı 

söylediler. Eğer bunlardan biri bizi yenerse, biz dışarıda kalacaktık. Yaşanan da 

buydu çünkü on ikinci takım çok güçlüydü. Güney Afrika çok güçlü bir takımdı 

ve sonunda dışarıda kalındı. Biz iddiamızı IOC’nin (Uluslararası Olimpiyat 

Komitesi) ilk kararının olması gerektiği şekilde yorumlanmadığı kararda kastedilenin 

yapılan uygulama olmadığıydı. Bunun nasıl yapılması gerektiği ayrıca 

IAAF’ın genel kurulunda da görüşüldü. Dolayısıyla bu, yönetim kurulunun ve 

başkanın kendisinin (Polonya’dan bir bayan) tahkim kararıydı. Tabii ki on ikinci 

takımı ortaya koyan sistem adil değildi ve bizleri olimpiyat oyunlarının dışında 

bıraktı. Sonunda CAS bizimle aynı fikirde olsa da Uluslararası Olimpiyat 

Komitesi’nin ve Uluslararası Hokey Federasyonu’nun genel kurulunun kararı bu 

yönde değildi. Sonunda bu kabul edildi, Uluslararası Federasyon’un kararı kabul 

edildi ve bu kuruluşun bir yargı kuruluşu değil, siyasi bir kuruluş olduğu bir kez 

daha ispatlandı. Tabii tahkim bağlamında bir avukat olarak ben daha açıklayıcı 

olunmasını beklerdim. Bana göre Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin ve Uluslararası 

Hokey Federasyonu’nun genel kurulunun kararı doğru değildi. Bu du rumu 

Sayın Martin’e anlatmaya da çalıştım. O bize çok yardımcı oldu ama ne yazık ki 

biz sağır insanlarla konuşuyorduk. Durum bundan ibarettir. Çok teşekkürler. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Sayın Chatzimichalis’e bu güzel ve özlü sunumu 

için teşekkür ediyoruz. Evet, bu oturumun son konuşmacısı Profesör Doktor 

Erkan Kü çükgüngör. Sözü ona bırakmadan önce kendisiyle ilgili, kendisinin tanıtımıyla 

ilgili birkaç bilgi vermek istiyorum. profesör Doktor Erkan Küçükgüngör 

Ankara Üniver sitesi Hukuk Fakültesi Roma Hukuku Anabilim Dalı öğretim üyesi. 

Erkan Hocamızın bu özelliğinin yanı sıra uzun yıllardır bir başka özelliği de spor 

hukukuyla hem teori hem uygulama bağlamında çok uzun süredir uğraşıyor olması. 

Hatta başarılabilirse belki bir spor hukuku anabilim dalı kurulmasına kadar bu 

gayretler inşallah sonuç verirse böyle bir meyve de ortaya çıkabilecek. Kendisi hem 

lisans hem lisansüstü düzeyinde yaklaşık 15 senedir spor hukuku dersleri vermekte. 

Türkiye Futbol Fe derasyonu Tahkim Kurulu onursal deniyor şimdi, eski denmiyor 

da, onursal üyesi, Türkiye Halter Federasyonu Disiplin ve Hukuk Kurulu önceki 

üyesi, Türkiye Halter Federasyonu uluslararası federasyon nezdinde gerçekleştirilen 

disiplin soruştur masında uzman hukukçu üye sıfatıyla kendisi görev almıştır. Türkiye 

Büyük Millet Meclisi Şiddet Araştırma Komisyonu üyesidir. Bu konuda belki 

de teorik bağlamda özellikle bu konuyla uğraşan Türkiye’nin en yetkin isimlerinden 

birisi konumunda. Sözü şimdi kendisine bırakıyorum, buyurun Erkan Bey. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Sayın Başkan; teşekkür ediyorum. 

Ben de diğer konuşmacı arkadaşlarımın yaptığını tekrarlayarak her şeyden önce 

bu or ganizasyonu gerçekleştiren, uluslararası düzeyde de ilk yapılan organizasyondur 

spor hukuku alanında, Baro Başkanlığına ve sayın komisyon üyelerine 

ayrı ayrı teşekkürü bir borç biliyorum. 

195


Günümüzde dev bir endüstri haline gelerek ekonomi ve politika alanında özel 

bir öneme sahip olan spor sektörünün hukukla olan ilişkisi insanlık tarihinin eski 

dönemlerine kadar uzanmaktadır. Ancak spor ve hukuk ilişkisinin tüm boyutlarını 

inceleyen ve spor hukuku olarak adlandırılan ve günümüzde bağımsız bir 

hukuk disiplini olarak kabul edilen bu hukuk alanı sözünü ettiğimiz bu niteliği 

19. yüzyıl da, esasen sportifleşme süreciyle aynı döneme denk gelen sanayileşme 

sonrası dönemde kazanmıştır. Sporun günümüzde de geçerliliğini koruyan milletlerarası 

yapılanmasının temelleri de bu dönemde atılmıştır. Spor alanında milletlerarası 

iş birliğinin dünyada genel uyumu sağlayacağı düşüncesinde olan Baron 

Pierre De Coubertin 1894 yılında Sourbonne’da eski olimpiyat oyunlarını canlandırmak 

ama cıyla Paris Kongresini gerçekleştirmiştir. Bu toplantıda bir araya 

gelen devlet tem silcileri olimpik hareketi gerçekleştirmek üzere hükümetlerden 

bağımsız ve menfaat amacı gütmeyen Uluslararası Olimpiyat Komitesini kurmuşlardır. 

İsviçre Medeni Kanunu gereğince bir dernek olarak kurulmuş olan ve 

günümüzde merkezi Lozan şehrinde olan Uluslararası Olimpiyat Komitesi hükümetlerden 

bağımsız, bütünüyle özel hukuk hükümlerine tabi olan bir kuruluştur. 

Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından öngörülen şartları yerine getiren her 

ülkede bir ulusal olimpiyat komitesi bulunmaktadır. Ulusal olimpiyat komiteleri 

kendi ülkelerinde olimpiyat ana sözleş mesiyle uyumlu olarak olimpik hareketi 

korumak ve geliştirmekle yükümlüdürler. 

Ayrıca olimpik harekete geliştirmek amacıyla Uluslararası Olimpiyat Komitesi 

dünya genelinde bir veya birden fazla spor dalında faaliyet gösteren uluslararası 

federasyonların kurulması ve faaliyet göstermesine de imkân tanımaktadır. 

Ulus lararası Olimpiyat Komitesi tarafından öngörülen kurallar gereğince yeni 

kurulmuş olan bir uluslararası federasyon kendi bağımsızlığını ve tarafsızlığını 

sağlayacak ön lemleri almakla yükümlüdür. Hemen hemen tümü İsviçre Medeni 

Kanunu hükümleri gereğince kurulmuş birer dernek niteliğinde olan uluslararası 

spor federasyonla rı kendi spor dalına ilişkin teknik, idari ve disipline ilişkin düzenlemeleri 

yapmak, bunları uygulamak ve bunların uygulanması sırasında ortaya 

çıkan uyuşmazlıkları çözme yetkilerine sahiptir. Bu uluslararası yapıya bağlı olarak 

her ülkede spor faa liyetlerinin düzenlenmesi, yönetilmesi ve organizasyonunu 

sağlamak üzere ulusal spor federasyonları da bulunmaktadır. Bu spor federasyonlarının 

Uluslararası Olim piyat Komitesi tarafından tanınan bir uluslararası spor 

federasyonuna bağlı olarak faaliyet göstermesi ve bu faaliyetlerini hem Olimpiyat 

Ana Sözleşmesi, hem de ilgili uluslararası spor federasyonunun öngördüğü kurallara 

göre yürütmesi zorunludur. 

Avrupa ve dünyada genel olarak özel hukuk hükümlerine tabi olarak teşkilatlanan 

ulusal federasyonların bu yapılanması son yıllarda Türkiye’de de örnek 

alınarak spor federasyonlarının özerkleştirilmesi ve özel hukuk hükümlerine tabi 

kılınması yönünde mevzuatta bazı değişiklikler yapılmıştır. Görüldüğü gibi sporun 

dünyadaki organizasyonu ve teşkilatı devletlerden bütünüyle bağımsız bir 

sistem çerçevesinde özel hukuk tüzel kişileri tarafından gerçekleştirilmektedir. 

196


Bu piramit yapının başın da yer alan Uluslararası Olimpiyat Komitesi kendisine 

bağlı olarak faaliyet gösteren ulusal olimpiyat komiteleri ve uluslararası spor federasyonları 

aracılığıyla dünyada sporu yönetme ve yönlendirme yetkilerine sahip 

bulunmaktadır. Ulusal spor fede rasyonlarıyla ulusal spor kuruluşları ve kulüplerse 

uluslararası spor federasyonları tarafından belirlenen kurallara uygun hareket 

etmek zorundadırlar. Bu durum da dünya genelinde spora ve spor hukukuna 

özgü kuralların ve ilkelerin benzeri gö rülmedik bir uyum içinde uygulanması ve 

gelişmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu yapı çerçevesinde milletlerarası alanda 

başka bir örneği görülmeyecek derecede milletlerarası spor teşkilatları sporu bir 

taraftan teknik ve idari, diğer taraftan mali ve hukuki açıdan yönlendirmektedir. 

Bu teşkilatlar tarafından tespit edilen ve ülkeden ülkeye değişmeyen kurallar 

çerçevesinde spor müsabakaları büyük ve benzeri gö rülmedik bir uyum içinde 

gerçekleştirilmektedir. 

Sporun oyun kurallarına özgü bu nitelik sporun uluslararası ve ulusal teşkilat 

yapısı, karar alma süreçleri ve spor yargılaması bakımından da aynı şekilde 

geçerli olmaya başlamıştır. Bu anlamda uluslararası federasyonlar ve spor örgütleri 

ku rulmuş oldukları ülkeden ve kendisini oluşturan ulusal federasyonların ait 

oldukları devletlerden bağımsız bir teşkilat yapısı, karar alma, yönetim süreci ve 

yargılama sistemi kurarak siyasi etkilerden uzak bir yapı oluşturmuşlardır. Aynı 

durum spor yönetiminin ulusal yapılanmasında da kendisini göstermektedir. 

Özerkleşme olarak ifade edilen süreç sonunda başta futbol olmak üzere ulusal 

spor federasyonları ku rulmuş oldukları devlet teşkilatından bağımsız, idari ve 

mali anlamda özerk bir yapı ya kavuşmuşlardır. Türkiye’deki gelişim de bu eğilimin 

bir örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda spor devletin sevk 

ve idaresi dışına çıkarılmakta, her spor dalı kendi federasyonu tarafından siyasi 

etkilerden uzak şekilde kendi kurallarını koyma, bunları uygulama ve o alanda 

çıkan uyuşmazlıkları çözme yetkisine sahip kılınmaktadır. Devletin spor alanındaki 

yetki ve sorumluluğuysa sadece genel politi kaları belirleme ve federasyonlara 

maddi kaynak sağlamayla sınırlı kalmaktadır. 

Bütünüyle kendine özgü ve benzeri olmayan bir sistem çerçevesinde yönetilen 

ve yönlendirilen spor faaliyetleri bu niteliğiyle ulusal mevzuattan bağımsız bir 

yapıya sahip hale gelmiştir. Özellikle uluslararası spor federasyonları tarafından 

belirlenen kurallar gereğince her devletin kendi ulusal federasyonunun bağımsızlığını 

sağla yacak tedbirleri almak zorunda olması, aksi takdirde ilgili devletin 

ve federasyonun uluslararası spor müsabakalarından men edilmesi riskinin bulunması 

bu yapının oluşmasına, muhafaza edilmesine ve daha da geliştirilmesine 

önemli ölçüde destek olmaktadır. Bu yapı içerisinde spor alanında geçerli olacak 

kuralların belirlenmesi, bu kuralların uygulanmasını sağlayacak organların 

oluşturulması ve ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözüme bağlanmasına yönelik bir 

sistemin kurulması sonucunda bütünüyle kendine özgü bir hukuk sistemi ortaya 

çıkmıştır. Bu hukuk sistemi özel ve bağımsız bir mevzuata sahiptir. Bu mevzuat 

uluslararası mevzuatla bu mevzuata bütünüyle tabi olan ulusal mevzuat ve bilim 

197


sel ve yargısal içtihatlardan oluşmak tadır. Bu anlamda dünyada iki hukuk sisteminin 

mevcut olduğu ifade edilmektedir. Bunların ilki devletlerin hukuk düzenleri, 

diğeriyse sporun hukuk düzenidir. 

Dünyada ve Avrupa’da sporun tabii olduğu bu yapının en önemli unsurunu 

spor federasyonlarının özerkliği oluşturmaktadır. Spor yönetimi alanında spor 

federasyon larının devlet yönetimi ve denetiminden çıkarılması, karar alma, bunları 

uygulama, denetleme ve yargılama fonksiyonları anlamında özgürlük ve serbestliği 

kazanmala rını ifade etmek üzere uygulamada genellikle özerklik kavramının 

kullanıldığını görü yoruz. Ancak her ne kadar belli ölçülerde serbestliği sağlasa 

da devlete bağlı olma nitelik ve anlamını muhafaza eden özerklik, yani otonomi 

kavramı yerine spor fede rasyonlarının tam bir özgürlük ve serbesti içinde hareket 

edebilmelerini ifade eden ve bana kalırsa sistemin temel özelliklerini hukuken 

daha açık şekilde ortaya koyan bağımsızlık, yani independence kavramının tercih 

edilmesi daha uygun olurdu. 

Demokratik hukuk düzenlerinde özerklik merkezi yönetimin ve bürokratik 

işlem lerin sakıncalarını azaltmak ve devlet yönetiminde yerinde ve acil kararlar 

alınabil mesini sağlamak amacıyla geliştirilmiş ve uygulanmaya başlanmış bir 

kavramdır. Spor alanındaysa ulusal ve uluslararası federasyonlar kendi faaliyet 

alanları içinde düzenleme yapma, yönetim, denetim ve uyuşmazlıkları çözme 

fonksiyonlarına sa hip bulunmaktadır. Bu ulusal ve uluslararası spor federasyonlarının 

karar ve uy gulamaları üzerinde hiçbir kurum ve makamın etki ve yetkisinin 

olmaması, karar, yönetim, denetim ve yargılama organlarının özel güvencelerle 

donatılmış olması ve mali anlamda serbestliğe sahip bulunmaları özerk bir spor 

yönetiminin temel unsurları olarak nitelendirilebilir. Bu anlamda federasyonların 

özerkliğinden söz edildiğinde özerkliğin iki görünüm şekli karşımıza çıkmaktadır. 

Bunlar idari ve mali özerklik olarak mevzuatımızda da ifadesini bulmaktadır. 

Özerk kuruluşların kendi organları aracılığıyla serbest olarak karar alabilmeleri 

ve bu karar organlarının ata mayla değil seçimle işbaşına gelmeleri idari özerklik, 

ayrı bir malvarlığına ve gelir kaynaklarını aldığı kararlar doğrultusunda harcama 

yetkisine sahip olmasıysa mali özerklik olarak ifade edilebilir. Mali özerkliğin bir 

gereği olarak özerk spor federas yonlarına kanunla özel gelirler tahsis edilerek bu 

gelirlerin güvence altına alınması, gerektiğinde bu gelirlerin devlet yardımlarıyla 

desteklenmesi ve elde edilen bu gelir lerin de o spor dalının ve federasyonun ihtiyaçları 

çerçevesinde herhangi bir devlet kurumunun onayına ve talimatına ihtiyaç 

olmaksızın harcanabilmesi gerekir. Bu gelirlerin elde edilmesi ve harcanması 

bakımından yönetim kurulu federasyon ge nel kurulu tarafından seçilen denetim 

kurulunun denetimine tabi tutulmalı ve hesap verilecek makam sadece genel kurul 

olmalıdır. 

Sporun siyasetin ve siyasetçilerin etkisinden arındırılması ihtiyacı ve amacı 

özerk spor federasyonlarının ortaya çıkmasının en önemli sebebidir. Bu anlamda 

spor alanında siyasi iktidarların orta ve uzun vadede olumlu sonuç alınabilecek 

198


kararlar yerine, daha çok kısa vadede elde edilebilecek günlük başarıları tercih 

etmeleri ve bunları kendi siyasetleri için araç olarak kullanmaları sıklıkla karşılaşılan 

bir du rumdur. Uzun vadede sporda başarıyı arttıracak karar ve önlemlerin 

sözü edilen kaygıları taşımayan bağımsız kişi ve kurullarca alınması gereği özerk 

spor federas yonlarının ortaya çıkmasına ve hızla benimsenmesine sebep olmuştur. 

Özerk spor federasyonlarına ihtiyaç duyulmasının bir diğer nedeni toplumsal 

yaşam içinde gi derek artan önemi sebebiyle sporun klasik anlamda idari ve yargısal 

yöntemlerle et kin ve başarılı bir şekilde organize edilmesi ve denetlenmesinin 

mümkün olmaktan çıkmasıdır. Bu anlamda özerk spor federasyonları spor faaliyetlerinin 

klasik devlet ve idari yapılanması içinde yönetilmesinin sporda başarıyı 

sağlayamamasının bir sonucudur. Özellikle sporun doğasında yer alan ve başarıyı 

arttıran rekabetin taraf sız ve etkili bir şekilde sağlanması ve spor alanında rasyonel 

bir düzenleme, yön lendirme ve denetimin gerçekleştirilmesi klasik idari yapılanma 

değil, ancak özerk bir spor yönetimiyle sağlanabilmektedir. Özerk spor federasyonlarını 

devlete bağlı spor federasyonlarından ayıran en önemli özelliklerden 

biri de bunların idari anlamda bağımsız olmalarıdır. Spor fede rasyonlarının idari 

açıdan bağımsız olmaları hem organları hem de işlevleri üzerinde siyasi iktidarın 

ve diğer idari mercilerin idari denetim yetkilerinin söz konusu olma ması, onlara 

emir ve talimat verememesi anlamına gelmektedir. Bu anlamda bu bağımsızlığı 

ben organik bağımsızlık ve işlevsel bağımsızlık olarak ikiye ayırıyorum, fakat fazla 

üzerinde durmayacağım, zaten konuşmamın önceki kısımlarında birkaç kere 

vurguladım. 

Şunu ifade etmek isterim, ilk olarak Amerika Birleşik Devletlerinde ortaya çıkan, 

giderek dünyada yayılan ve uluslararası spor federasyonları tarafından da 

benim senen bu özerklik modeli gereğince spor federasyonları faaliyette bulundukları 

spor dalıyla ilgili olarak idari ve disipline ilişkin düzenlemeleri yapmak, 

bunları uygulama ve denetlemeyle uyuşmazlıkları kendi yargı organları aracılığıyla 

çözme yetkilerine sahiptir. Gerçekte özerkliğe sahip ulusal ve uluslararası 

spor federasyonları ken di spor dallarıyla ilgili olarak yasama, yürütme ve yargı 

fonksiyonlarına haiz birer devletçik veya devlet içinde devlet olarak nitelendirilebilir. 

Bu federasyonların genel kurulları birer yasama organı, yönetim kurulları 

birer yürütme organı ve yargılama organları da birer mahkeme niteliği taşımaktadır. 

Diğer toplumsal alanlarda olduğu gibi bu spor devleti içinde de hukukun 

üstünlüğünün sağlanması büyük önem ta şımaktadır. Sporun tabi olduğu kuralların 

bilimsel veri ve çalışmalar çerçevesinde önceden belirlenmesi, bu kuralların 

uygulanmasında sporla ilgili kişiler arasında ayrım gözetilmemesi, spor uyuşmazlıklarının 

adil yargılanma hakkının gerektirdiği prensipler gereğince çözüme bağlanması 

spor yönetiminin daha sağlam, adil, gü venilir ve hukukun üstünlüğünün 

benimsendiği bir temel üzerine oturmasını sağla yacak niteliktedir. 

Federasyonların özerklik kazanmalarının en önemli unsuru bunların birer özel 

hukuk tüzel kişiliğine sahip kılınmalarıdır. Özerk spor federasyonlarının birer 

özel hukuk tüzel kişiliğine sahip olduklarının kanunla açıkça kabul edilmesi ve bu 

199


yapı nın güvence altına alınması bunların bürokratik devlet yapısından çıkarılmasının 

en önemli temelini oluşturmaktadır.bu tür bir yapı spor federasyonlarının 

tam anlamıy la özerkleşmeleri ve artık o spor dalına ilişkin faaliyetlerin bütünüyle 

özel hukuk kişi leri tarafından yürütülmesi sonucunu doğurmaktadır. Durum 

böyle olmakla birlikte Türk hukukunda spor federasyonlarının bu niteliğinin çok 

da açık şekilde ortaya konmadığı görülmektedir. Nitekim 3813 sayılı kanunda 

Türkiye Futbol Federasyo nunun hukuki statüsü hakkında çelişkili ibareler yer 

almaktadır, özerk federasyonlar hakkındaysa Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

Kuruluş Kanununda herhangi bir hüküm bulunmamaktadır, tâlî bir kaynak niteliğinde 

olan ve hukuken sistem içerisi ne oturtamadığımız çerçeve statüde bazı 

düzenlemelere rastlanmaktadır. Tam an lamıyla özerkliğin sağlanabilmesi için bu 

konuda kanuni bir açıklığın getirilmesi ve spor federasyonlarının özel hukuk hükümlerine 

tabi tüzel kişiliğe sahip olduklarının ilgili kanunlarda ifadesini bulması 

gerekir. 

Bundan başka 3289 sayılı Kanunda özerklik için öngörülen prosedür de özerkliğin 

ruhuna aykırıdır. İlgili federasyonun talebi, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

merkez danışma kurulunun uygun görüşü, ilgili bakanın teklifi ve başbakanın 

kara rı şeklinde oldukça uzun bir idari prosedür sonucunda kazanılan değil, 

verilen bir özerkliğin bu prosedürün tersine işletilmesiyle geri alınıp alınamayacağı 

da hukuken tartışma konusudur. Özerk spor federasyonlarının genel kurulları 

o spor dalındaki en yetkili organdır. Genel kurul tarafından kabul edilen statüler 

veya bazı uluslara rası spor federasyonlarının tercih ettikleri ifadeyle anayasalar o 

spor dalında geçerli olan bütün kuralların ana esaslarını belirleyen bir üst norm 

olarak karşımıza çıkmak tadır. Genel kurul ayrıca o spor dalını yönetecek ve denetleyecek 

organları seçme yetkisine de sahiptir. Bu organlar görev sürelerinin 

sonunda genel kurula hesap verirler. Bu anlamda genel kurul federasyon organlarının 

denetimini sağlayan bir fonksiyona sahiptir. 

Federasyonun en yetkili organı olan genel kurulun oluşumu ve genel kurulun 

top lantıya çağrılması usul ve esasları özerklik bakımından büyük önem taşır. Genel 

ku rulda yer alan delegelerin belirlenmesinde o spor dalında aktif rol oynayan 

aktörlerin adil ve dengeli bir şekilde temsilini sağlayacak bir sistemin kurulması, 

demokratik ve tabana yayılan bir katılımın sağlanması ve genel kurulda siyasetin 

ve siyasetçi lerin etkisini ortadan kaldıracak tedbirlerin alınması o spor dalında demokrasinin 

bir gereği olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak Türkiye’de Gençlik ve 

Spor Genel Mü dürlüğü tarafından yayınlanan çerçeve statüde genel kurulda yer 

alacak delegelerin belirlenmesinde Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne önemli 

bir yer ayrılmaktadır. Bu durum özerklik kazanmış spor federasyonları üzerinde 

devletin yoğun etkisinin hâlâ devam ettiğini göstermektedir. Bunun yanında federasyon 

seçimleri öncesinde genel kurulda yer alacak delegelerin belirlenmesine 

ilişkin olarak federasyon baş kanı ve yönetim kurulu tarafından müracaat edilen 

kıstasların objektiflikten uzak, keyfi ve mevcut yönetimin yeniden seçilmesini 

sağlamaya yönelik uygulamalara dönüşmüş olduğu da gözlemlenmektedir. Ni 

200


tekim dün de örneğin verdim, son se çimlerde, 2008 yılında yapılan federasyon 

seçimlerde belki benim atladığım oluş olabilir, mevcut başkanların hepsi yeniden 

seçilmiştir. Bu gidiş iyi bir gidiş değildir, bunu ifade etmek istiyorum, yakında bu 

federasyonların tümü birer dükalığa dönüş me riskiyle karşı karşıyadır. 

Türkiye Futbol Federasyonu genel kuruluna baktığımızdaysa burada da birtakım 

sıkıntılarla karşılaşıyoruz. Özellikle belediye kulüplerinin delege sayısının 

ağırlığa sahip olması sebebiyle siyasi etkilere oldukça açık bir yapı karşımızda durmaktadır. 

Uluslararası nitelikteki bazı raporlarda da belirtildiği gibi, İngiltere’de 

yayınlanan bir rapordur, Türkiye Futbol Federasyonu delege yapısı futbol ailesinin 

aktörleri arasın da dengeli ve adil bir sistemi sağlamaktan oldukça uzaktır, 

rakamlar, araştırmalar bunu açıkça ortaya koymaktadır. Özerk spor federasyonlarının 

yürütme organıysa başkan ve yönetim kurulundan oluşmaktadır. Spor alanındaki 

kararların federasyon başkanının başkanlığında toplanan tarafsız, objektif 

ve sporun ihtiyaçlarını yakın dan tanıyan kişilerden oluşan bu kurul tarafından 

müzakereler sonucunda alınması kararların daha sağlıklı, özenli ve adil olmasını 

sağlayacak niteliktedir. Yönetim ku rulu statüde belirlenen esaslar çerçevesinde o 

spor dalında geçerli olacak kuralları çıkaracağı talimatlar aracılığıyla belirleme, bu 

talimatların uygulanmasını salama ve yargılama organlarının görevine girmeyen 

uyuşmazlıkları karara bağlama, gene federasyon bütçesini hazırlama ve harcamaları 

yapma gibi görevleri yerine getirir. Özerk federasyonların başkanları ve yönetim 

kurulu üyeleri bakımından görevle ilgili bazı güvencelerin getirilmesi şarttır. 

Bu anlamda başkan ve yönetim kurulu üyele rinin belli ve oldukça sınırlı sebepler 

istisna olmak üzere görevden alınamaması özerkliğin önemli unsurlarından birini 

oluşturmaktadır. Ancak 3289 sayılı Kanun da federasyonların bu konuda tam bir 

serbestliğe sahip olmadıkları görülmektedir. Nitekim özerk federasyonların tabi 

olduğu temel kuralları belirleyen ana statüler Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

tarafından çıkarılan çerçeve statüye uygun olmak zorundadır. Özerk federasyonlarca 

hazırlanacak ana statülerin ve dolayısıyla yöne tim kurulu tarafından 

çıkarılan talimatların çerçeve statüye aykırı olamaması fede rasyonların karar alma 

ve bunları uygulama bakımından tam bir özgürlüğe sahip olmadıklarını ortaya 

koymaktadır. Ayrıca 3289 sayılı Kanunun özerkliği düzenleyen ek 9. maddesinin 

son fıkrasında özerk federasyonların her türlü faaliyet ve işlemle rinin genel müdürlüğün 

bağlı olduğu bakanlığın denetimine tabi olduğu belirtilmek tedir. Bu 

düzenlemenin de özerkliğin ruhuyla hiçbir şekilde bağdaşmadığını açıkça ifade 

etmek gerekir. 

Spor federasyonları içinde o spor dalına ilişkin olarak ortaya çıkan uyuşmazlıklar 

devlet yargısı dışında zorunlu tahkim esaslarına göre oluşturulan bir yargılama 

sis temi çerçevesinde çözüme bağlanmaktadır. Bu uyuşmazlıklar sözleşmelere 

ilişkin olabileceği gibi, disiplin ve ceza uygulamalarına ilişkin olarak da ortaya 

çıkabilir. Ulu sal ve uluslararası özerk spor federasyonlarının karşı karşıya kalabilecekleri 

önemli sorunlardan biri bu federasyonların sahip oldukları yargılama 

fonksiyonunu yerine getirirken hukuk ve ceza yargılaması hukuku ilkelerine her 

201


zaman riayet etmeyerek adil yargılanma hakkını ihlal edebilecekleri endişesidir. 

Bu sebeple o spor dalında yargılama yapmak üzere oluşturulan yargı organlarının 

bazı temel prensiplere tabi olması gerekir. Her şeyden önce özellikle objektif bir 

disiplin yargılamasının ön koşulu olarak yaptırım uygulanacak eylemin önceden 

belirlenmesi, inceleme, suç lama ve hüküm verme fonksiyonlarının birbirinden 

ayrılması önem taşır. Bundan başka spor yargılamasında kişilerin savunma hakkı 

ve adil yargılanma hakkına sa hip olduğu ve bunların gereklerine uygun bir yargılama 

yapılması gerekliliği gözden uzak tutulmamalıdır. Bu anlamda zamanında 

duruşma yapılması, adaletli ve tarafsız bir yargı kurumu oluşturulması, kişiye 

avukat tarafından temsil edilme hakkı tanın ması, kişinin disiplin ihlali sebebiyle 

hakkında yapılacak yargılamadan zamanında haberdar edilmesi, kişiye cevap hakkının 

tanınması, cevap hakkının herhangi bir şekilde sınırlanmaması, şahit ve 

diğer delilleri sunma hakkı tanınması, duruşmada duruma göre tercüman bulundurma 

hakkı ve kararın zamanında yazılı şekilde ve makul surette verilmesi gibi 

hususlar önem taşımaktadır. Ayrıca yargılama yetkisini kullanacak olan kurumların 

oluşumu da bağımsızlık ve tarafsızlık gibi nitelikler göz önünde bulundurularak 

gerçekleştirilmelidir. 

Bu anlamda gerek Türkiye Futbol Federasyonu, gerek özerk federasyonların 

idari ve yargısal işlemlerinin hukuki denetimini gerçekleştirmek üzere oluşturulan 

Türki ye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 

Tahkim Kurulunun oluşumu bağımsızlık ve tarafsızlık konusunda ciddi 

şüpheler yaratmak tadır. Nitekim Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu 

üyelerinin federasyon başkanının teklifi ve Türkiye Futbol Federasyonu yönetim 

kurulu kararıyla, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu üyelerininse 

genel müdürün teklifi ve ba kanın onayıyla atanmaları, seçilmeleri değil, atanmaları 

idari ve yargısal organların birbirinden ayrılmasını zorunlu kılan kuvvetler 

ayrılığı ilkesine bütünüyle aykırıdır. Bu yapı o spor dalında gerçekleşen yargılama 

sistemine olan güveni de bütünüyle ortadan kaldırmaktadır. Özellikle özerklik 

kazanan spor federasyonlarının idari ve yargısal işlemlerini denetleyen Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu nun bütünüyle özerk federasyonlar dışında 

gerçekleşen bir prosedür sonucunda oluşturulması ve Gençlik ve Spor Genel 

Müdürlüğüne bağlı olarak görev yapması özerkliği zedeleyen en önemli unsurlardan 

biridir. Bütün bu sebeplerle gerek Türki ye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu, 

gerek özerk federasyonların tabi olacakları Tahkim Kurulunun bağımsızlık 

ve tarafsızlık unsurlarını karşılayacak objektif ve adil bir seçim usulüyle belirlenmesi 

önem taşımaktadır. Yine yargılama faaliyetini ger çekleştiren kurul üyelerine 

görev güvencesi getirilmesi, kanuna karşı dahi, kanun değişikliğine karşı dahi bir 

görev güvencesi getirilmesi kurul üyelerinin kanunda açıkça belirlenen sebepler 

dışında görevden alınamaması gerekir. Sayın Başkan; çok teşekkür ediyorum. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Erkan Hocamıza bu doyurucu ve güzel tebliğ 

için teşekkür ediyoruz. Bizden sonra bir oturum daha var ve sabahtan beri gerçekleşen 

oturumlardaki sarkmalar nedeniyle burada da sarkmaya meydan verme 

202


mek için 15 dakikalık bir soru cevap kısmımız var. Bu bağlamda öncelikle şunu 

söyleye yim, bir kere soruyu mümkün olduğunca kısa cümlelerle soralım ve katkı 

sağlamak istiyorsak da bunu alıp saatlerce konuşmak yerine, korsan tebliğ sunmak 

yerine kısa cümlelerle çünkü siz konuşmanızı ne kadar uzatırsanız diğer bir 

arkadaşınızın bu konuda söz alma hakkını da o ölçüde sınırlamış olursunuz. Söz 

aldığımızda öncelikle kendimizi tanıtalım ve hangi konuşmacı arkadaşımıza soru 

sormak, soru yöneltmek istiyorsak onu da belirtirsek ileride bunlar kayda alınıp 

tekrar basılacak, çok da güzel bir gelenek oluştu. Baskıda da kimin ne konuştuğunun 

bilinebilmesi açısından önce konuşmacı arkadaşım kendisini tanıtır, arkasından 

da hangi konuş macı arkadaşıma soru sormak istiyorsa ona işaret ederse daha 

salıklı bir tartışma ortamı yaratılmış olur, buyurun. 

Doç. Dr. ÜMİT KOCASAKAL- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Sayın Erten’e 

as lında bir soru yöneltecektim, ama Sayın Küçükgüngör meseleyi çok güzel ortaya 

koydu. Çünkü Sayın Erten’in özellikle Türkiye Futbol Federasyonu bakımından 

özerklik bakımından hiçbir sıkıntı görmemesi açıkçası beni hem hayrete düşürdü, 

hem de endişeye sevk etti. Çünkü özerklik sadece kağıt üstünde yasalardan 

kay naklanan bir şey değil, pratik açıdan da uygulanabilir bir şey olması lazım. 

Sadece delege yapısının belirlenme biçimi ve belediyelerin bugün spor kulüpleri 

futbol ku lüpleri üzerindeki etkisi dahi bunu ortaya koymaya yeterli. 

Ben Sayın Curtius’a çok kısa bir soru yöneltmek istiyorum, tabii özellikle Türkiye 

malum aday ülke, ama bana göre nihai, yani ilelebet aday ülke kalacak, ama 

bu Avrupa Birliği müktesebatı bakımından Avrupa Toplulukları Adalet Divanının 

spor la ilgili çok kararlara imza attığını görüyoruz özellikle son dönemlerde. 

Benim bu konuda bir doçentlik tezim de olduğu için az çok yapısını biliyorum, 

gerçi ceza hu kukuyla ilgili, ama yapıyı biliyorum. Şimdi Avrupa Toplulukları 

Adalet Divanı spora niye bu kadar el attı veya el koydu bazı yazarların deyimiyle, 

çünkü spor artık bugün bir ekonomik faaliyet haline geldiği için bunu 

Mastrich Anlaşmasının birinci sütunu, yani topluluklar sütunu içinde serbest 

dolaşım, rekabet serbestisi, ayrımcılık yasağı gibi çeşitli nedenlere dayandırıyor 

birçok kararında ve buna karşı da belirli ölçüde tepki olduğu görülüyor. Ben 

Sayın Curtius’un Avrupa Toplukları Adalet Divanının sporla ilgili olarak verdiği 

kararlardaki tutumunu nasıl karşıladığını merak ediyorum bir hukukçu olarak 

veya bir spor adamı olarak. Yani belli bir tepki var, Avrupa Birliği veya Divan hiç 

bu alana el atmasın deniliyor, acaba bu konuyu nasıl karşılıyor? Teşekkür ederim. 

R. A. FRIEDRICH CURTIUS- Bu ilginç soru için teşekkürler. Benim şahsi 

görü şüm, Avrupa’da kararlara daima çok saygı gösterildiğidir. Bence, spora ilişkin 

bir karar alınması, sporsun yalnızca bir iş olmadığının, tüm toplumu ilgilendirdiğinin 

bir göstergesidir. Bu sebeple Divan hala birçok karar vermektedir. Ancak bu 

benim şahsi görüşüm. Bilemiyorum. Eklemede bulunmak isteyen kimse var mı? 

İPEK TİRBEN- Sorum Rıfat Erten Hocaya, Anayasadaki sporla ilgili düzenlemeyi 

okuduk, tek bir madde, gerekçesini de okudunuz, teşekkürler. Bu yeterli 

203


bir düzen leme mi, aşka ülkelerin anayasalarında spora ilişkin daha detaylı düzenlemeler 

var mı, akılınıza gelen bir örnek var mı, ben bunu soracaktım. 

Yrd. Doç. Dr. RİFAT ERTEN- Diğer ülke anayasalarına bakmadım. Ancak 

Ana yasamızın söz konusu hükmünün yeterli olduğunu düşünüyorum. Çünkü 

hüküm, sporla ilgili bir kısıtlama içermiyor; aksine sporun yaygınlaştırılmasını 

öngörüyor. 

MUSTAFA AVCI- Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Anabilim 

Dalı. Erkan Hocama soru soracaktım, spor federasyonlarının mali özerkliği 

olduğu söylendi. Doğrudur, fakat özellikle amatör sporlara ilişkin spor federasyonlarında 

bütçelerinin büyük bir kısmı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, devlet 

tarafından finanse edilmektedir, böyle olunca nasıl mali özerklik söz konusu 

oluyor? Yani tam anlamıyla bir mali özerklik olmadığını düşünüyorum, kendisi 

acaba bu konuda ne şekilde düşünüyor. Ayrıca şu da söylenebilir, amatör sporlarda 

devlet desteği ol madığı zaman bazı sporlarda, özellikle okçuluk gibi sporlarda 

malzemelerin pahalı olmasından dolayı o sporun bitme durumu da söz konusu 

olabilir Dolayısıyla dev let yardımı zorunlu, fakat bu da mali özerkliğe çelişki 

oluşturuyor, dolayısıyla ikisi birbirine tezat oluşturuyor. Dolayısıyla ülkenin az 

gelişmiş olması tam anlamıyla özerkliği sağlamıyor. Bu şekilde düşünüyorum, 

kendisi ne şekilde düşünüyor? 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Şimdi tabii özerklik deyince, mali 

özerklik deyince bu soruyla ben sıklıkla karşılaşıyorum, çeşitli toplantılarda da 

karşılaştık. Tabii burada devletin yapacağı, ben devletin rolünü çizdim, eğer o 

spor dalı ken di kendine yetebilen bir spor dalıysa zaten böyle bir şeye ihtiyaç 

duymayacaktır, ama sizin de söylediğiniz gibi amatör spor branşlarının çoğunu 

da ben yakından biliyorum. Yani çok küçük bütçelerle yıllık faaliyetlerini yürütüyorlar. 

Burada dev letin yapacağı tabii ki mali destek sağlamaktır, bu doğrudan 

doğruya para olabilir veya malzeme desteği olabilir saha desteği olabilir. Peki, denetlenmesi 

nasıl olacak tarzında soru soracaksınız, devlet burada bu federasyona 

güvenecek, bunun tek yöntemi budur, başka bir açıklamasını ben yapamıyorum. 

Devlet madem federas yonların özerkleştirilmesi konusunda samimiyse bu konuda 

da kendi federasyonla rına güvenecektir. Yalnız benim söylediğim gibi özellikle 

genel kurulun ve yönetim kurullarının oluşmasıyla ilgili bu son seçimlerde ben 

ciddi sıkıntıları bizzat kendim de gözlemledim. Dolayısıyla bu yapının da tabii 

ki bu haliyle gitmemesi lazım, bir takım düzeltmelere ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. 

Bu anlamda da o güveni, dev letin gerçekten güvenebilmesini sağlayacak 

bir yapıyı oluşturmak da tabii ki gene devletin bir vazifesi olacaktır diye düşünüyorum. 

Av. ZÜBEYD AYDIN- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Baş Hukuk Müşaviri. 

Benim birinci sorum Rifat Erten Beye, Rifat Bey konuşmasında şöyle bir 

ifade kul landı. Anayasanın 59. maddesinde sporla ilgili bir düzenleme var, dolayısıyla 

sportif faaliyetlerin kamu hizmeti olduğu sonucuna vardı. Benim sorum 

204


şu, Anayasada kooperatifle ilgili bir düzenleme var, kooperatifle ilgili hizmetlerin 

kamu hizmeti olup olmadığı konusunda ne düşünüyorsunuz? İkinci sorum Erkan 

Beye, Erkan Bey dev let tarafından federasyonlara maddi kaynak sağlanmasının 

özerkliği zedeleyici bir unsur olduğunu söylediler. Sizlerin de bildiği gibi bütçelerde, 

genel merkezi bütçede birçok kamu kurum, kuruluşlarının dışında bazı şahıslara, 

derneklere devlet tarafın dan yardım yapılmaktadır. Gençlik ve Spor Genel 

Müdürlüğünün federasyonlara yaptığı yardım bu anlamdaki bir yardımdır. Dolayısıyla 

genel merkezi bütçede her hangi bir kuruluşa, bir derneğe yapılan yardım 

o derneğin fonksiyonunda, yapısında herhangi bir sıkıntı yaratır mı? Üçüncü bir 

sorum Sayın Curtius’a, konuşmalarında özellikle Almanya’daki futbolun yapısından 

ve daha ziyade profesyonel futboldan bahsettiler. Ben şunu öğrenmek istiyorum, 

Almanya’da amatör spor dallarına mer kezi veya yerel yönetimler tarafından 

herhangi bir yardımın yapılıp yapılmadığını, eğer yardım yapılıyorsa bu yardımın 

amacına uygun bir şekilde harcanıp harcan madığı konusunda devletin herhangi 

bir denetimi var mı? Ayrıca federasyon başka nının belirleme usulünde devletin 

bir katkısı var mı? Teşekkür ediyorum efendim. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Önce Rifat Beyden başlayarak cevap vermeye 

baş layalım, buyurun Rifat Bey… 

Yrd. Doç. Dr. RİFAT ERTEN- Sorunun amacını anlayamadım. Anayasa 

eğer devletin kooperatifçilik konusunda faaliyette bulunmasını, teşvik etmesini 

emredi yorsa ve bunu sağlamak için de bir kamu kuruluşu kurulmuşsa, tabiî ki 

böyle bir kamu kuruluşu kamu hizmeti görecektir. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Sanıyorum bir yanlış anlaşılma oldu, 

ben devletin gelir sağlamasını federasyonların özerkliğini zedeleyici bir unsur 

olarak de ğerlendirmedim. Benim yaklaşımım, tabii ki devlet dediğim gibi genel 

politikaları belirleme ve federasyonlara mali destek sağlama konusunda görevli olmalı, 

bunu da yerine getirmeli. Benim özerklik açısından vurguladığım husus bu 

verilen, tah sis edilen gelirlerin harcanmasının sınırlamalara tabii tutulmamasıdır. 

Tabii ki belli esaslara mutlaka tabii olacaktır, o anlamda her türlü denetime tabiidir. 

Yani Futbol Federasyonunda da zamanında aynı şey yaşandı, Başbakanlık 

Denetleme Kurulu üyeleri gelip günlerce, haftalarca denetim yaptılar, bu özerkliğin 

ruhuna aykırıdır, ben aynı şeye o zaman da karşı çıktım, özerk federasyonlar 

bakımından da aynı şeyi söylüyorum. Burada hesap verilecek tek makam genel 

kuruldur, eğer genel kurul yönetim kurulunu ibra etmezse o zaman o usulsüzlüğe 

ilişkin olarak hukuki ve cezai işlemlerin yapılması gerekir. 

R. A. FRIEDRICH CURTIUS- Amatör sporların mali durumları konusunda, 

Alman Bundesliga Ligi ve Alman Futbol Derneği arasındaki kira kontratı 

hususunda da ifade ettiğim gibi Bundesliga’nın kazancının yüzde üçü Alman 

Futbol Derneği’ne ve bu da doğrudan amatör spor dallarına gitmektedir. Yılda 

kaç milyon tutarına ulaştığını bilmiyorum ama Alman Futbol Derneği vasıtasıyla 

profesyonel sporlardan amatör sporlara yük lü bir miktar gitmektedir. Devlet 

205


futbola para vermemektedir. Almanya’da futbol mali açıdan tamamıyla bağımsızdır. 

Şu an futboldan bahsediyorum. Diğer spor dalları devlet tarafından finanse 

edilmektedir. Dolayısıyla futbol bir nevi bir adadadır ve biz kendimizi bağımsız 

bir şekilde finanse etmekteyiz. Örneğin Dünya Atletizm Kupası bu yıl Berlin’de 

gerçekleştirilecek ve hükümet tarafından finanse edilecek. Bununla birlikte bu, 

gerçek anlamıyla amatör bir spor değil. Ancak yine de hala devletten para alınmakta 

olduğu için de öyle. Seçimlere ilişkin de her spor kuruluşu, bölgesel bazda 

kendi üyelerine sahip olup kendi başkanını, farklı üyeleri ve temsilci kurumlarını 

seçmektedir. Dolayısıyla daha önce de belirttiğim gibi devlet otoritesi ile kuruluşların 

temsilciliği arasında net bir ayrım mevcuttur. Yani, birtakım farklılıklar 

vardır ama genel olarak bu bağımsız bir yapıdır. 

206 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Evet, son söz, buyurun. 

HALUK ÇETİN- Efendim ben gerek Sayın Rifat Erten’in konuşmasından, 

gerekse Sayın Erkan Küçükgüngör’ün konuşmasından şunu anladım. Denetim 

varsa özerk lik yok, denetim yoksa özerklik var, şimdi denetimden neden bu kadar 

korkuyoruz? Denetim keyfi bir denetim değil, bir kere bunu ortaya koymamız 

lazım. Denetim nasıl yapılır? Mevzuata göre yapılır, federasyonun talimatlarına 

göre yapılır. De netleyici mevzuata göre, federasyonun talimatlarına göre paraların 

amacına uygun harcanıp harcanmadığını denetler ve raporunu buna göre verir. 

Yani bugüne kadar keyfi denetimin sorumluluğu vardır, hepiniz hukukçusunuz, 

bunu çok iyi biliyor sunuz. Bir örnek vermek istiyorum, biz şimdi özerk federasyonları 

denetliyoruz ve bizim denetim raporlarımızda görmenizi isterim, yani 

uygun olursa da sizlere gön dermek isterim, biz özerkliğin amacının gerçekleşip 

gerçekleşmediğine bakıyoruz. Neye bakıyoruz? Federasyona verilen para amacına 

uygun harcanmış mı, altyapıya harcanmış mı, eğitime harcanmış mı, biz buna 

bakıyoruz. Yani şimdi 59. maddeden söz ettiniz, devlet sporun ana sponsoru, 

bütün dünyada da böyle. Sayın Curtius’un, Sayın Chatzimichalis’in konuşmasında 

da bunu anladık. Gerek Almanya’da, gerek Yunanistan’da amatör sporun ana 

sponsoru, destekçisi devlet. Zaten bugün biz devlet olarak spordan desteğimizi 

çekersek futbolun ve basketbolün dışında hiçbir branş kalmaz. Yani şunu özellikle 

belirtmek istiyorum, denetimden ürkmeyelim, denetim keyfi bir denetim değil. 


Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Tabii bağımsız, otonom yapılarda 

denetimin iç denetim şeklinde gerçekleştirilmesi her zaman için tercih edilen bir 

yöntemdir. Yani bu anlamda tabii biz sizinle çok çeşitli vesilelerle toplantılarda, 

konferanslarda birlikte olduk. Yani sizin ben ciddiyetinizi, işinize bağlılığınızı gayet 

iyi biliyorum, ama her zaman sizin makamınızda sizin gibi birisinin olması da 

beklenemez. Do layısıyla bunu kişilerin iyi niyetleri ve ahlaklı davranışları dışına 

çıkarıp daha sağlam mekanizmalara bağlamak gerektiğini düşünüyorum. Özellikle 

siyasi etkilerden uzaklaştırılmasını ben sürekli vurguladım dikkat ederseniz 

konuşmam süresince, bu denetim eğer dış denetim şeklinde gerçekleşirse, dev


letin gerçekleştireceği bir denetim şeklinde yapılırsa siyasi etkilere fazlasıyla açık 

olabileceği endişesi bende hâkim. Şu anda olmayabilir, ama bu yapı içerisinde 

gelecekte ben çok büyük riskler görüyorum, o yüzden de denetimin iç denetim 

şeklinde olması gerekir. Mutlaka dış denetim olacaksa özel denetim şirketleri mali 

raporları, mali tabloları incelerler biliyorsunuz, harcamaları değerlendiriyorlar, 

ben bunu vurgulamak istiyorum. 

HALUK ÇETİN- Efendim bağımsız şirketlerin Futbol Federasyonunu veya 

her hangi bir federasyonu denetlemesi özerkliği zedeler mi? 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Şimdi tabii bu denetim iç denetim, 

dış de netim şeklinde ikiye ayrılıyor, ben bunu iç denetim olarak değerlendiriyorum. 

Yani o gene kendi kurulları içerisinde denetim kuruluyla ortaklaşa çalışabilir 

veya ayrı çalışıp ortak bir rapora bağlanabilir, en sonunda hesap verilecek makamın 

genel kurul olması gerekir, onu söylemeye çalışıyorum. Yoksa başbakanlığa 

bağlı bir de netleme kurulu veya cumhurbaşkanlığına bağlı bir denetleme kurulunun 

buralarda yetkisinin olmaması gerektiğini ifade ediyorum. 

Av. DIMITRIOS CHATZIMICHALIS- Bu konuyla ilgili bir şey ekleyebilir 

miyim? Evet, teşekkür ederim. Ülkemde yaşanan tecrübelerin gösterdiğine göre, 

eğer buradaki kişiler tarafından bir hesap denetimi yapılmazsa, bu iş özel kamu 

memurları tarafından yapılır. Biz sadece harcamanın miktarını kontrol eden özel 

bir kanuna sahip değiliz. Paranın miktarı nedir? Bizler sadece paranın miktarını 

kontrol etmekle kalmaz ayrıca paranın nereye harcandığını faturalandırmamız 

gerekmektedir belgeyle ve bu harcamanın gerçekleştiğini kanıtlamanız gerekmektedir. 

Fakat amaç sadece harcamaların miktarı değildir. Bu Yunanistan’daki 

harcamalar konusundaki en önemli konudur. Hükümet bütçeleri gibi giderlerin 

özellikle küçük giderlerin sayılarına sahibiz. 

Böylece bir bütçeye ait olan para bir diğer bütçe için harcayamazsınız. Parayı 

gelişime, atletlere, ekipmanlara, antrenörlere vermek zorundasınız ama bu paraları 

idareye veremezsiniz, bu paralarla Avrupa’da seyahat edemez, tatil yapamaz ya 

da başka herhangi bir şey yapamazsınız. Bu en önemli konudur çünkü Uluslararası 

Denetleme Şirketleri genellikle belgeleriniz ve kurul kararınız olduğu takdirde 

amaç için ödeme yapmazlar. 

NURİ DEMİRCİ- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı. 

Evet, Yunanistan’da o söyledikleri kontrolden sonra, yani denetlemeden sonra 

ilgi lilerin hata yaptığı görülürse ne yapıyorlar? 

Av. DIMITRIOS CHATZIMICHALIS- Yetkili makamın hataları mı yoksa 

idarenin hatalarını mı kastediyorsunuz? İdarenin hatalarından bahsediyorum; 

çünkü idare tarafından hata yapılmışsa hukukçu olarak iki vakanız mevcut oluyor. 

Eğer talebiniz reddedilirse, bunu kendi cebinizden karşılamanız gerekir. Eğer 

ret söz konusu değilse, bu bir çeşit yolsuzluktur ve sonra hapse girersiniz. Bu şekildedir 

çünkü bu kamu parasıdır ve çok önemlidir. Bu nedenle, kamu parasının 

207


yolsuzluğa uğramaması için ne yazık ki özel mevzuat mevcuttur. Fakat elbette 

bazen bu kanunlar uygulanmamaktadır çünkü çok fazla kanunumuz var ancak 

bu kanunlar uygulanmak zorundadır. Bu başka bir konudur. Bu konuda hukukçuların 

anlayabileceği birçok tartışma vardır. 

208 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Son sözü Gurur Hanıma veriyorum, buyurun. 

Av. GURUR GAYE GÜNAL- Ben farklı ülkelerden katılan bu kadar değerli 

konuş macıları bir arada bulmuşken oturumla ilgili bir sonuç bildirgesi de olması 

açısın dan şu soruyu yöneltmek istiyorum her birine kısaca cevaplamaları için. 

Mevcut durumu, kendi ülkelerindeki federasyonların yapıları ve hukuki işleyişleriyle 

ilgili bil gileri ana hatlarıyla aldık. Peki, kendi bilgi deneyimlerinden ve 

gözlemlerinden yola çıkarak şu anki mevcut durum dışında olması gerekenle ilgili 

kendilerinin getirmiş olduğu öneri nedir, bununla ilgili kısa olarak hepsinden 

bilgi alabilirsek en azından kayıtlara geçeceği için farklı ülkelerden, farklı katılımcıların 

görüşlerini de almış olu ruz, faydalı olur diye düşünüyorum. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Önce isterseniz Yunanistan’dan başlayalım, 

buyu run. 

Av. DIMITRIOS CHATZIMICHALIS- Tekrar teşekkürler. Bence bu soru 

daha önce ifade ettiğim yapının hukuki oluşumu konusunun devamı niteliğinde 

olan bir soru değil. 

Fakat insanlar gerçekten nasıl böyle bir yapıyı uygulamaktadırlar ve icra etmektedirler? 

Daha önce bahsettiğim gibi, hükümetler finansal güçleri sayesinde çeşitli 

federasyonlara para tahsis ederek bu kuruluşları etkileyebilmektedir. Hayatta her 

şey siyasidir. Bu iyi mi, kötü mü? Bence bu kötüdür. Ancak bu durumun siyasi olduğu 

doğ rudur. Dolayısıyla insanlar felsefi açıdan doğru değildirler. En iyi şekilde 

tasarlanmamıza rağmen bizler uyguladıklarımızda ve icraatlarımızda kusutluyuz. 

Problem budur. Dolayısıyla tabii ki her zaman yapıyı ve mevcut durumu geliştirmeyi 

denemeliyiz ama esasen kendimizi geliştirmek zorundayız. Teşekkürler. 

R. A. FRIEDRICH CURTIUS- Bu sorunun oldukça ilginç ve zor olduğunu 

söyleyebilirim. Ken dimizi geliştirmemiz için kuruluşlarımız olduğu konusunda 

tamamen ben de aynı fikirdeyim, bu çok açık. Bence spor, spor konusundaki bu 

kuruluşlar tüm toplum için çok önemli bir iştir ve bence bu yönde örnek olarak, 

Almanya’daki uygulama, ol dukça güçlü bir özerk yapı olup bir şekilde tehlike 

oluşturmaktadır ve bence tam olarak nereden başlaması gerektiğini bilmesem de 

hükümetin, devletin kontrolüne alınabilir. Bu iyidir ve evet, ge lecek zamanda bu 

durum göz önüne alınarak kontrol sistemleri oluşturulabilir; ne yönde olduğunu 

bilmiyorum ama genel olarak kendimizi muhtemelen her yerde geliştirebileceğimizi 

düşünüyorum. Teşekkürler. 

Prof. Dr. ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Benim zaten tebliğim tabii bu ana 

eksen üzerine kuruluydu. Yani özerklik nedir ne değildir, ana köşe taşları nelerdir,


olmaz sa olmazları nelerdir, tahmin ediyorum bunları yeteri kadar aktarabildiğimi 

düşü nüyorum. O çerçevede baktığımızda da zaten bizim sistemimizin eksikliklerini 

de bu genel yapı içerisinde ifade ettim. Tabii bize düşen bu söylediğim ideal 

özerklik modelini, ideal sistemi kurmaya yönelik tedbirleri almak olmalı, umarım 

yakın za manda da başta futbol olmak üzere diğer özerk federasyonlar da bu gelişimi 

takip ederler. Teşekkür ediyorum. 

Yrd. Doç. Dr. RİFAT ERTEN- Zor bir soru olduğuna ben de katılıyorum. 

Aynı zamanda haklı olarak eleştirel bir soru. 

Baktığınız zaman yurt dışında sporun örgütlenmesi bizimkinden çok farklı. 

Gönül ister ki federasyonlar tamamen özel hukuk tüzel kişiliği şeklinde örgütlensin. 

Diğer yandan, bizde sportif faaliyetlerin kurumsallaşması farklı bir şekilde 

bugünkü halini almış; o yüzden şu aşamada böylesine radikal bir değişiklik yapmak 

zor görünüyor. 

Prof. Dr. SÜHA TANRIVER- Rifat Beye de teşekkür ediyoruz. bir iki cümle 

de ben söyleyeyim. Demokratik hukuk devletinin gereği olarak spor federasyonlarının 

özerk bir yapı içinde örgütlenmesinin sağlanması zorunlu, ancak bu 

hiçbir zaman devlet denetimi dışında kalacağı anlamına gelmez. Özellikle idare 

hukukunda yerel idarelerin denetlenmesi bağlamında dahi idareyi vesayet dediğimiz 

denetim me kanizması kurulmuş, oluşturulmuş durumdadır. Burada dikkat 

çekilmesi gereken nokta karar mekanizmalarının oluşturulması ve sürecin işleyişi 

bağlamında devletin dışarıda kalmasıdır, kurumun kendi iç dinamiklerinin harekete 

geçirilmesidir. Özel likle bu spor federasyonlarının Erkan Hocanın altını 

çizdiği gibi tahkim yargılaması bağlamındaki bir görevi de olduğu düşünülecek 

olursa tahkim kurulları aracılığıy la, bağımsızlık, tarafsızlık, özellikle diğer yargı 

çeşitlerinde olduğu gibi burada da geçerli olacak olan adil yargılanma hakkına 

uygun yargılamanın yapılabilmesinin sağlanması açısından da zorunludur. 

Gurur Hanım bir tablo ortaya koydu, ama özerklikle denetim arasındaki sınır 

öyle bir çırpıda cevaplandırılabilecek, bir çırpıda cevap verilebilecek bir konuya 

ilişkin değildir. Bu bir denge meselesidir, bu dengeyi de mevzuatla kurmak zordur. 

Mev zuat değil kendi iç dinamikleri, belki spor hukuku alanındaki birikim, 

tecrübeler, yaşanılan olaylar bu dengenin, bu mekanizmanın oluşturulmasında 

katkı sağlaya caktır. Burada son olarak bu oturuma katılmak suretiyle, konuşmalarıyla 

katkı sağ layan değerli konuşmacılara teşekkürlerimi sunuyorum. Bir oturumumuz 

daha var, o arkadaşlarım da sabırsızlanıyordur ve bu oturumu bu şekilde 

kapatıyoruz, bir 15 dakikalık herhalde çay kahve arası var. Teşekkür ediyoruz. 

DEVRİM AKYOL- Sayın Başkan kapattı, bitirdi, ama biz buruda bitirmiyoruz. 

Ön celikle Sayın Başkana ve değerli konuşmacılara teşekkür etmeden önce 

bir unvan düzeltmesi yapmak istiyoruz. Oturumun Başkanı çok değerli Profesör 

Sayın Süha Tanrıver’dir, bunun dışında konuklarımızı bırakmadan önce Ankara 

Barosu adına ve Spor Hukuku Komisyonu adına kendilerine bir teşekkür pla 

209


ketimiz var. Bu teşekkür plaketini sunmak üzere Ankara Barosu Başkanı Sayın 

Avukat Vedat Ahsen Coşar’ı kürsüye davet ediyoruz efendim. Önce yabancı konuklardan 

Dimitrios Chatzimic halis, Friedrich Curtius, Sayın Rifat Erten, Sayın 

Erkan Küçükgüngör ve son olarak Oturum Başkanımız Sayın Süha Tanrıver. 

Teşekkür ederiz, 15 dakika aramız var, aradan sonra CAS yargılama sistemi ve 

usulleri başlıklı 3. oturum yapılacaktır, görüşmek dileğiyle. 

210

III. OTURUM 


OYUNCULAR VE KULÜPLER ARASINDAKİ ANLAŞMAZLIKLARIN 

ÇÖZÜM YOLLARI 

C.A.S YARGILAMA SİSTEMİ VE USULLERİ 

DEVRİM AKYOL- Merhabalar. Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonunun 

dü zenlemiş olduğu 1. Uluslararası Spor Hukuku Kurultayının sporcular 

arasındaki uyuşmazlıklar ve çözüm yolları isimli oturumuna hoş geldiniz. Bu 

oturumda bizi Münih Borusunun Avukatlarından Doktor Reiner Martens bilgilendirecektir. 

Doktor Reiner Martens’i konuşmasını yapmak üzere kürsüye alalım 

lütfen. 

DR. DIRK-REINER MARTENS– Çok teşekkürler. Sayın Oturum 

Başkanı’nın be nim hakkımdaki sözlerini dinleyemedim, umarım bana hakaret 

etmemiştir. Bu öğleden sonra bizlerle olduğunuz için sizlere teşekkür ediyorum. 

Kendisinin de söylediği gibi, benim adım Reiner Martens ve ben Almanya’nın 

Münih şehrinde avukatlık yapmaktayım. Temelde ticaret avukatıyım ama özellikle 

son birkaç yılda, spor hukukuna odaklanmış durumdayım. Aynı zamanda, 

Spor Tahkim Mahkemesi’nde (CAS) hakem olarak –inanılmaz ama 25 yıldır 

görev yapmak tayım ve bugüne değin 100’e yakın CAS davasında görev yaptım. 

Sporla olan bağlantım, bir basketbol oyuncusu olduğum dönemlerime dayanıyor.Bu 

noktada, basketbol konusunda futbolda olduğumdan çok daha uzman 

olduğumu itiraf etmeliyim. Ancak tam doğru yere gelmişim, umarım gelecek yıl 

Dünya Basketbol Şampiyonası Türkiye’de düzenlenir.Eğer gerçekleşirse,bu organizasyon 

için kesinlikle Türkiye’ye geri döneceğim.Ayrıca, Ulus lararası Basketbol 

Federasyonu için 25 yılı aşkın bir süredir hukuki danışmanlık yapmak tayım.Do 

211


layısıyla, kurum içerisinde çalışmasam ve harici bir danışman olsam da, aslında 

kurumun içerisinden geliyorum. Fakat, faaliyetlerim kesinlikle basketbolla sınırlı 

değil. Ekibimle birlikte, beysbol, kano ve kürek federasyonları gibi birçok başka 

federasyonla çalışmaktayız.. Son olarak, dört buçuk yıl önce yapılan, ünlü 

Türkiyeİsviçre maçı sonrasında, FIFA nezdinde gerçekleşen disiplin yargılaması 

çerçevesinde, Türkiye Futbol Federasyonu adına görev yapma şerefine de eriştiğimi 

söylemeliyim. 

Öncelikle, bu öğleden sonra ele alacağımız konular için kısa bir giriş sunmak 

isti yorum. Sizlere, ele alacağım potansiyel anlaşmazlıkları açıklamakla 

birlikte,vurgulamak isterim ki futbol veya basketboldaki transfer sistemi konusuna 

değinmeyeceğim.Bunun ardından, bu anlamda yetkisi bulunan iki kurumun 

geçmişini ve yapısını ve bu alanda geçerli olan usul hukukunu kısaca ele alacağım. 

Daha sonra, biraz da işin pratiğini tartışıp, davanın açılması, tahkim anlaşması, 

çeşitli panellerin teşkili, esaslara hükmeden hukuk, kararın verilmesi ve icrası 

hakkında konuşacağım ki kararın verilmesi ve icrası çok büyük önem taşımaktadır.Son 

olarak,daha önceki açıklamalarımla bağlantılı şekilde, sunumumun bütünüyle 

ilgili kapanış cümlelerimi sizlerle paylaşacağım. 

Bugün sizlerle tartışacağım hususları anlayabilmeniz için, sizlere hiç de hayali 

olmayan, iki yaşanmış senaryo sunmak istiyorum. İlk vakada, North Carolina’da 

yaşayan Amerikalı Bay Jimmy’yi görüyoruz. Jimmy basketbol oynamayı seviyor 

ve ne yazık ki, lise ve üniversite yıllarını okuldan çok spor salonunda geçiriyor. 

Sonuç olarak, üniversiteden mezun olduğunda, para kazanmak için profesyonel 

olarak basketbol oynamaktan başka şansı olmadığını görüyor. NBA’a giremiyor, 

çünkü NBA seviyesi için yeterli bir oyuncu değil.Dolayısıyla, para kazanmak için 

tek şansı, Amerika Birleşik Devletleri dışında bir ülkede basketbol oynamak.Bu 

yüzleşmesi gereken bir gerçek.Bu yüz den Jimmy , dostum Hadjimichalis’in de 

geldiği– Yunanistan’a gidiyor ve oradaki bir takımla üç yıllık bir sözleşme imzalıyor. 

Bir yılın ardından, takımın antrenörü değişiyor ve yeni antrenör Jimmy’den 

pek hoşlanmıyor, onun yeri ne Jonny’yitakıma alıyor ve Jimmy’ye, “Süren doldu,” 

diyor. Jimmy ise, “Üç yıllık kesintisiz bir sözleşmem var ve bu sözleşmeye göre, 

kontratım haklı bir neden olmaksızın feshedilemez,” diye yanıt veriyor. Antrenör 

buna karşılık, “Jimmy, üzgünüm ama başka bir iş bulman gerekecek,” diyor. 

Jimmy başka bir iş aramak istemiyor. Bu yüzden, ortada kalıyor ve bu noktada, 

mahkemelerin veya başka birilerinin yardımı na ihtiyaç duyuyor. İlk senaryomuz 

bu olacak. 

İkinci senaryomuzda, kariyerinde kötü bir dönem geçiren futbolcu Mario, 

daha küçük bir lige katılmaya karar veriyor ve Bulgaristan’da iki yıllık bir sözleşme 

imzalı yor. Dilllerini anlamadığı için, Bulgaristan’da canı çok sıkılıyor ve bu yüzden, 

tekin olmayan barlara sık sık gitmeye başlıyor. Bu arada, takımın antrenörü 

değişiyor ve yeni antrenör bu fırsattan istifade, “Mario, gitmen gerekiyor. Çok 

fazla içiyorsun,” diyor. Mario bunu inkâr ettiğinde, antrenör, “Ne yazık! Gitmeli 

212


sin!” diyerek yanıt veriyor. Mario da Jimmy gibi maaşını almak istiyor. Buradaki 

sunumumda hakkında konuşacağım ana konu bu iki potansiyel uyuşmazlık. 

PowerPoint sunusuna çok fazla odaklanmamanızı rica ediyorum, zaten bu sunularından 

çok da hoşlandığım söylenemez. Yine de sunuyla sizlere, nelerden 

konuşacağım konusunda yol göstermek istedim. Şimdi senaryolara dönersek, federasyonların 

bu tür uyuşmazlılarda ne kadar rol aldığı sorusu karşımıza çıkıyor. 

Öncelikle, Uluslararası Basketbol Fe derasyonu, FIBA, ile başlamak istiyorum. 

Buradaki yanıt oldukça basit; FIBA hiçbir rol almıyor. FIBA’nın sistemi her zaman 

böyle olmuştur. Oyuncular ile ku lüpler arasında yapılan özel hukuk sözleşmeleri, 

istihdam sözleşmeleri oyuncuların ve kulüplerin sorumluluğundadır ve 

federasyon bu sürece dahil değildir.Son 25 yıl içerisinde,benim de dahil olduğum 

birçok olayda, oyuncuların sözleşmeden doğan açık uyuşmazlıklarla ilgili olarak 

FIBA’dan yardım isteğiyle karşılaştım. FIBA’nın buradaki yanıtı ise, her zaman 

“Üzgünüz ama kendi başınızın çaresine bakmanız gerekiyor”, olmuştur. Aslına 

bakılırsa, bir çok ülkede burada isimlerini vermeyeceğim, oyuncular kaybetmiştir.oyuncular 

çaresiz kalmakta ve dilini anlamadıkları bir avukata başvura rak, anlayamadıkları 

bir mahkeme sisteminin içerisine girmek zorunda kalmaktadır. Birçok 

oyuncunun bu süreçte davadan vazgeçtiğini ve alacakları $250.000 veya daha 

fazla olsa da, federasyondan yardım alamadığı ve devlet mahkemelerine git mek 

istemediği için, kısaca davadan vazgeçme yolunu seçtiğini biliyorum. FIBA’nın 

menajerlerin acil isteği üzerine iki ya da üç yıl önce aldığı kararın ardındaki neden 

de budur. Bildiğiniz gibi, basketbolda henüz güçlü bir uluslararası oyuncu sendikası 

veya örgütü söz konusu olmadığından, menajerler büyük rol oynamaktadır. 

Gele cekte bu tür örgütlenmeler olabilir ama henüz böyle bir sendika yoktur. Menajerler 

birkaç yıl önce FIBA’ya başvurarak, “Alacaklarımızı tahsil edebilmemiz 

için bizim için/oyuncular için bir şeyler yapmalısınız, bize yardım edin,” demişti. 

O dönemdeki düşünce, FIBA’nın İsviçre Hukuku nezdinde bağımsız bir tahkim 

mahkemesi oluşturma çabasına gireceği yönündeydi. Bu cesurca bir girişimdi, 

çünkü öncelikle benim de oldukça aşina olduğum bir spor tahkimi mahkemesi 

za ten var. Ancak, bu spor tahkimi mahkemesinin dezavantajı, bu tür uyuşmazlıklardaki 

sürecin hala çok uzun sürmesidir. Dolayısıyla, o günkü ve bugün de 

devam eden düşünce, oyuncuların adalete çok hızlı, kolay ve sorunsuz bir şekilde 

erişmelerini sağlayabilecek bir sistemin oluşturulmasıdır. Ayrıca, kurulacak olan 

tahkim mahkemesi herhangi başka bir yerde değil, İsviçre’de kurulacaktır, çünkü 

İsviçre muhtemelen dünyanın en liberal tahkim merkezidir. Burada önemli 

nokta –duyunca sizin de anlayacağınızı gibi, İsviçre’de iş hukuku uyuşmazlıklarının 

tahkime götürülebilmesidir. Tam olarak emin değilim ama zannediyorum, 

Türkiye’de de iş hukuku uyuşmazlıkları tahkime götürülememektedir. Almanya 

dahil olmak üzere birçok ülkede, iş hukuku uyuşmazlıklarının tahkimi ni engelleyen 

kurallar vardır. İsviçre’de ise, iş hukuku uyuşmazlıklarının tahkime götürülmesi 

tamamıyla normal bir süreçtir. Burada durumun, FIBA’nın dahil oldu ğu 

kararlarda ise farklı olduğunu belirtmeliyim. Federasyon kuralları çerçevesinde, 

213


FIBA, belirli bir tazminata hükmedebilir veya bir oyuncunun A ülkesinden B 

ülkesine transferine izin verip vermemeye karar verebilir. Bu süreçte, FIBA bir 

tahkim kurumunun denetçi organı olamaz. Bağımsız bir tahkim kurumu, ancak 

hakemleri atayan kurumun anlaşmazlıkla herhangi bir bağlantısı olmadığı sürece 

faaliyet gösterebilir. Daha önce belirttiğim gibi, basketbol kuralları nezdinde, 

federasyon bir oyuncu ve bir kulüp arasındaki anlaşmazlığa asla dahil olmaz. Bu 

durumlarda FIBA, “Bu sizin kararınız, nasıl başa çıkacağınıza kendiniz karar verin,” 

demektedir. 

Sizlere az önce anlattığım durum, futbol için de geçerlidir. Ancak, futbolda, 

FIFA sözleşme feshine ilişkin hususları düzenlemektedir. FIFA, bir oyuncunun 

veya bir kulübün bir oyuncu sözleşmesini ne zaman, hangi koşullar altında ve 

hangi so nuçlar ile feshedebileceği konusunda imkan sağlayan veya en azından 

rehberlik eden kurallara sahiptir. Dolayısıyla FIBA’nın aksine FIFA sürece dahil 

olmuş ve birkaç yıl önce Uyuşmazlık Çözüm Kurulu adı verilen ve Mario’nun 

davasında karar verecek olan bir organ oluşturmuştur. Mario ücretinin ödenmesini 

istemektedir. Bu, istihdama ilişkin ve uluslararası yönü olan bir uyuşmazlıktır. 

Bulgaristan’da yürütülen bir tahkim sisteminin var olmadığını da varsayarsak, 

Mario’nun davasını Uyuşmazlık Çözüm Kurulu ele alacaktır. 

Şimdi, bu tür hususlarda potansiyel olarak yetki sahibi olabilecek iki kurumu 

kı saca ele alalım. Öncelikle, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’dan (DRC) başlayalım. 

Bu organı 2001 yılında oluşturan FIFA İcra Komitesi, uluslararası bir oyuncu 

sendikası olan ve futbol camiasında çok güçlü bir konuma sahip olan FIFPRO’ya 

danışarak DRC’I kurmuştur. Daha önce de belirttiğim gibi, DRC, uluslararası bir 

FIFA bir kurumudur ve bir iç organdır, kesinlikle genel bir spor tahkimi kurumu 

değildir. DRC, 2007 yılında 900’ü aşkın davaya bakmıştır. Bu kurumun ne kadar 

önemli olduğunu bu rakamdan da anlayabilirsiniz. FIFA hukuk departmanı, 

bünye sindeki sürekli olarak toplantılar yapan onlarca avukatla bu tür davaları ele 

alır. İnanıyorum ki,kurallarda resmi olarak yer almasa da, FIFA yönetimi bütün 

davalarda karar için önerilerde bulunmaktadır. Düzenlemelerde yer almayan bu 

uygulama olmaksızın, davaların karar bağlanması neredeyse imkansızdır. 

Daha önce de belirttiğim gibi, FIBA’da, oyuncu sözleşmesi çerçevesinde bir 

tahkim anlaşması yoksa, Jimmy’nin alacağını tahsil etmek için yerel mahkemelere 

başvurması gerekmektedir. Basketbolda uygulanan sistemin gönüllülük esasına 

dayandığını ve zorunlu olmadığını burada vurgulamak isterim. Dolayısıyla, 

oyunculara, en azından oyuncuların çoğuna yar dım eden bir sistemin uygulanmakta 

olduğu herkesçe bilinmelidir ama bu sistem tek taraflı değildir. Kulüpler de 

takımı terk eden bir oyuncu aleyhine bir dava açabilir ve kulüpler de bir tahkim 

anlaşması varsa tahkime başvurabilir. Eğer tahkim anlaş ması varsa, İsviçre tahkimine 

gidilir. Daha önce de belirttiğim gibi, bu kurum 2006 yılında kurulmuştur. 

FIBA temel olarak menajerlere danışmıştır, çünkü ne küresel düzeyde ne de Avrupa 

düzeyinde oyuncuları temsil eden bir kurum vardır. FIBA’nın kuruluşu, İsviçre 

214


yasalarına tabi bir tahkim kuruludur ve nihai kararlar verir. Uyuş mazlık Çözüm 

Kurulu’nun kararlarında temyiz yolu açıktır. FIBA tahkim kurulunun kararlarına 

karşı temyiz sürecini birkaç dakika içerisinde ele alacağım. 

FIBA Tahkim Kurulu’nun (kısaca FAT) kabul görüp görmeyeceği konusunda 

ken dimizi sorguluyorduk. Şimdi ise, bu kurum kabul gördü ve oyunun en önemli 

oyun cuları hala menajerler olarak karşımıza çıkıyor.Oyuncularsa bu durumu anlamakta 

zorlansa da birçok menajer durumu fark etmiş durumda.Burada, FAT’in 

ilk davası olarak ortaya çıkan Yunanistan’daki davadan bahsetmem yerinde olacaktır.Takım, 

yani davalı, FIBA Tahkim Kurulu’nun hiçbir çağrısına ve ayrıca 

tahkim talebine de yanıt vermemiştir.İfade ver me talebine yanıt vermediği gibi, 

dava harcını da yatırmamıştır.Davalı sessiz kalmayı seçmiştir, çünkü geçmişte olduğu 

gibi, yine bu işten kolaylıkla sıyrılabileceğini dü şünmüştür.Bu tür uyuşmazlıkların 

Yunanistan’daki sistemde yürütülmesi çok uzun ve zahmetli bir süreçtir. 

Neyse ki, mesaj yerini bulmuş ve Yunanistan kulübü yaptırıma maruz kalmıştır. 

Açıklamak içi en uygun zaman bu olsa gerek; az önce, FAT kararlarının prensipte 

nihai tahkim kararları olduğunu söylemiştim.Tahkim kararlarının icrası, Tahkim 

Kararlarının İc rasına ve Tanınmasına İlişkin New York Sözleşmesi çerçevesinde 

gerçekleştirilir.Ne yazık ki, zennediyorum sizin ülkenizde ve en azından benim 

ülkemle beraber Avrupa’nın birçok diğer ülkesinde, New York Sözleşmesi’ne göre 

tahkime götürülemeyecek anlaşmazlıklar başlığı altında potansiyel bir savunma 

sunulmaktadır. Diğer bir deyişle, bir İsviçre tahkim mahkemesinin bir Alman 

takımına karşı verdiği bir kararda, Alman takımı icra aşamasında, “İcra edilemez, 

çünkü bu husus iş hukuku anlaşmazlığıdır ve Alman hukuku nezdinde tahkime 

götürülemez,” diyebilmektedir.Bu, sistemin başarısının önünde çok büyük 

bir engel oluşturmaktadır.Ancak, neyse ki, FIFA’nın öncülük ettiği bir sistemle, 

FIFA ve FIBA kurallarında, federasyonun, başlangıçta tahkim konusunda mutabık 

kalan ama sonra verilen kararı kabul etmeyen taraflara yaptırım uygulamasına 

izin veren bir hüküm vardır. Yaptırımlar, parasal yaptırımdan, uluslararası 

oyuncu transferi yasağına ve hatta uluslararası organizasyonlara katılma yasağına 

kadar gidebilmektedir.Ayrıca futbolda, daha da ileri gidilebilir ve takımın bir alt 

lige düşürülmesi veya puan indirimi cezası uygulanabilir.FIBA ise bu kadar ileri 

gitmemiştir. 

Yunanistan davasında, öncelikle parasal yaptırım uygulanmıştır. Yunan hukuk 

sisteminin, cezayı ödeme konusunda boşluklara sahip olduğunu tahmin edersiniz. 

Bunun ardından, karşımıza sporun sizin de aşina olduğunuzu düşündüğüm 

başka bir özelliği ortaya çık maktadır. Bu kural birçok federasyonda uygulanmakta 

ve federasyonların üyeleri nin veya üye kulüplerin parasal borçlarından 

sorumlu olacaklarını hükmetmektedir. Tabi ki, uluslararası federasyon Yunanistan 

Federasyonu’na yazı yazmış ve “X takımınız kararı yerine getirmemiştir. 

Takımınız –zannediyorum 25.000 para cezasına çarptırılmıştır ama bu cezayı 

ödememiştir. Yunan Federasyonu lütfen ödemeyi siz yapınız,” demiştir. Bu istek 

Yunan Federasyonu’nu harekete geçirmiş, Yunanistan tarafı ilk defa tepki vermiş 

215


ve bir sonraki adımda ki, bu transfer dönemine denk gelmiştir, federasyon kulübün 

uluslararası transferlerine yasak getirmiştir. Diğer bir deyişle, Yunanistan’daki 

takım yalnızca FIFA’nın yaptırımını değil, aynı zamanda söz konusu oyuncunun 

alacağını da ödeyene değin, yabancı oyuncularla anlaşma yapamayacaktır. Bu durumda 

uluslararası spor arenasında yer alan bir takım ne yapabilir? Bu cezayı 

ödemek zorundadır, çünkü başka bir seçeneği yoktur. Başka bir seçeneği yoktur, 

çünkü diğer türlü rekabetin dışında kalacaktır. 

Aslına bakılırsa, her türlü spor dalı yabancı oyunculara ihtiyaç duyar. Bunun 

amacı sadece uluslararası nitelik kazanmak değil, aynı zamanda uluslararası piyasadaki 

oyunculardan yararlanmaktır. Dolayısıyla, bu mesaj uluslararası toplulukta 

hemen yayılmıştır ve kanımca, Avrupa basketbol piyasasında faaliyet gösteren 

menajerlerin büyük kısmı bu durumdan haberdar olacak ve iş sözleşmesine tahkim 

şartı koymak konusunda ısrarcı davranacaktır.Bir keze daha vurgulamak istiyorum, 

tahkim şartı gönüllülük esasına dayanan bir sistemdir.İnsanların özgürce 

“Bunu istiyorum veya istemiyorum” diyebildiği yerlerde yapılabilir.Aslına bakılırsa 

artık, Rusya gibi ülkelerde, yabancı oyuncular ve yabancı ant renörler “Oynamak/antrenörlük 

yapmak istiyorum ama bu şartı kabul etmezseniz, sözleşmeyi 

imzalamayacağım,” diyebilmektedir. Şimdiye kadar edindiğimiz başarı bizi çok 

memnun ediyor ve gelecekte daha fazla davayla karşılaşmak için sabırsız lanıyoruz. 

Şimdi, bu iki kurumun nasıl göründüğüne bir bakalım. Burada, FIFA çerçevesinde 

Uyuşmaz lık Çözüm Kurulu dışında seçeneğinizin aslında olmadığını belirtmem 

gerekiyor.Uyuşmaz lık Çözüm Kurulu’na başvurmak zorundasınız, bunun 

hukuki dayanağı bir oyuncu olarak birçok belgeye imza atıp “Ulusal federasyonun 

ve uluslararası federasyonun kural ve düzenlemelerine tabi olduğumu kabul 

ediyorum” diyerek bu durumu baştan kabul etmeniz.Dolayısıyla, oyuncular 

DRC’nin kurallarına tabidir. Zamanımız kısa olduğu için, bu kurumların yapılarına 

çok kısaca değinmek istiyorum; DRC’de bir başkan, bir baş kan vekili ve 

oyuncuların temsilcileri ve kulüp temsilcileri tarafından önerilen ikişer üye bulunmakta 

ve böylece eşit temsil sağlanmaktadır. Ancak, atama FIFA’nın İcra Komitesi 

tarafından yapılmaktadır. FAT’ta ise, durum değişiktir çünkü, daha önce 

belirttiğim gibi bu bağım sız bir tahkim kurumudur. FAT, en az üç hakemden, 

şu anda ise dört hakemden oluşmaktadır. Yakın zamanda bu sayı altıya çıkarılacaktır, 

çünkü iş yükü oldukça fazladır. Tahkim mahkemesinin başkanı, FIFA 

İcra Komitesi’nin dengi olan FIBA Merkez Kurulu tarafından, hakemler ise FAT 

başkanı tarafından atanmaktadır. FAT başkanlığını, uluslararası ticari tahkim arenasında 

faaliyet gösterenlerin yakından tanıdığı Gabriel Kaufmann Kuler yapmaktadır. 

Gabriel’in başkanlığı kabul etmesi bizi çok mutlu etmiştir, çünkü bu 

durum kurumun prestijinin arttırmıştır. 

Usul kurallarına ve geçerli olan usul hukukuna bakarsak, DRC’de FIFA Tüzüğü, 

Oyuncuların Statüsü ve Transferine ilişkin FIFA Düzenlemeleri adıyla anılan 

düzenlemeler ve bu kurumun ve Oyuncuların Statüsü Komitesi’nin usul kuralları 

216


uygulanmaktadır. FIBA Tahkim Kurulu’nda ise, Tahkim Kurulu’nun da temelini 

oluşturan FIBA İç Düzenlemeleri uygulanmaktadır. Tahkim kurallarına, Internet 

üzerinden kolay lıkla erişebilirsiniz. Kuşkusuz, burada bir İsviçre tahkim mahkemesi 

söz konusu olduğundan, İsviçre Uluslararası Özel Hukuk Kanunu geçeri 

olacak ve uluslararası ticari tahkimlerin çoğunda olduğu gibi, usul hakemlerin 

kendileri tarafından belirle necektir. 

Şimdi, bu iki kurumda uygulanan süreçlere kısaca bir göz atalım. FIFA’da, 

tarafl ar FIFA üyeleri, kulüpler, oyuncular, antrenörler ve lisanslı menajerlerdir 

ve başvuru Zürih’teki FIFA Sekreterliği’ne FIFA’nın dört resmi dilinden birinde 

olmak üzere iletilir. Prosedür açısından, hakemlerin – veya DRC’de üyelerinin – 

uygun gördüğü her türlü kanıtı kabul edebilmelerini sağlayan bir kural vardır. 

Aynı durum, FIBA Tahkim Kurulu için de geçerlidir ama bu kurum bir tahkim 

mahkemesi olduğundan, bir federasyon olarak FIBA’nın veya FIBA üyesi federasyonların 

dahil olduğu davalara bakmayacaktır, çünkü bu durumda tahkim taraflarından 

biri hakem atamalarının tek sorumlusu olacaktır ki, bu durum bağımsız 

tahkim mahkemesi kavramına ters düşmektedir. Tahkim talebi faks veya eposta 

yoluyla da iletilebilir ama İngilizce olarak hazırlanmalıdır. FIBA Tahkim Kurulu, 

yüksek verimliliğe odaklı bir şekilde tasarlanmıştır. Dolayısıyla, ça lışmalarını yalnızca 

Internet üzerinden sürdürmektedir. Bu uygulamanın getirdiği bazı riskler 

söz konusudur ama bu riskler o kadar önemsizdir ki, hıza olan ihtiyaç açısından 

yal nızca Internet’in iletişim için kabul edilmesine karar verilmiştir. FIBA Tahkim 

Kurulu’nun aksine, Uyuşmaz lık Çözüm Kurulu nezdinde gerçekleşen muameleler 

bedelsizdir. Bu noktada, ücret konusunun belirleyici farklılıklardan biri olduğunu 

belirtmem ge rekiyor. FIFA, Uyuşmaz lık Çözüm Kurulu gibi bir sistemi ayakta 

tutabilmek için yılda milyonlarca Dolar ve Avro yatırım yapmakta iken, FIBA bu 

sürece herhangi bir yatırım yapmamaktadır, çünkü söz konusu olan bağımsız bir 

tahkim mahke mesidir. Federasyonun, bu kurumla herhangi bir bağlantısı yoktur. 

Bu kurum, itiraf etmek gerekirse, benim ofisimde ve bilgisayarı kullanabilen 

ve sistemi yönetebilen asistanım tarafından yürütülmekte ve düzenlenmektedir. 

Sistem temel olarak bu şekilde işlemektedir. FIFA, bu anlaşmazlıkların başında 

olmaya karar vermiştir ve bu tür meseleleri ele alan departmanları için yılda on 

milyon Avroya yakın bir miktarı gözden çıkarabilmektedir. 

FIFA’da, anlaşmazlığın uluslararası bir boyutunun olması gerekmektedir. Dolayısıyla, 

Türkiye’den Oyuncu X ile Türkiye’den Kulüp Y arasındaki bir anlaşmazlık, 

DRC’nin önüne çıkmayacaktır. FIFA kuralları, yerel olarak işler bir tahkim kurumunun 

var olduğu durumlarda, DRC’nin yetki sahibi olmayacağını belirtmektedir. 

DRC, uluslararası transfer sertifikası da vermemekte ve disiplin anlaşmazlıklarına 

genel olarak dahil olmamaktadır. Ancak, örneğin oyuncuların takımları 

tarafından sözleşmeyi ihlal etmeye sevk edildikleri hallerde, yaptırımda bulunma 

yetkisine sa hiptir. FIBA Tahkim Kurulu, herhangi bir şekilde uluslararası anlaşmazlıklarla 

sınırlı değildir. Dolayısıyla, teoride ve şaşırtıcı bir şekilde pratikte, 

ulusal taraflar FAT tah kimi üzerinde mutabakat sağlamaktadır. Yunanistan’da, 

217


oyuncuların FIBA Tahkim Kurulu’na gidebilmek için bir şartın sözleşmeye dahil 

edilmesi konusunda ısrarcı olduklarını biliyorum. Kuşkusuz, yargı yetkisinin başka 

bir yerde olduğu iddiasıyla, tahkim sü recini durdurma girişimleri de olmuştur. 

İsviçre Hukuku, bu nedenle tahkimin dur durulması konusunda oldukça yüksek 

standartlar getirmektedir. İtiraf etmeliyim ki, bir davada tahkim reddedilmiştir 

ama bunun nedeni, bu iddiada bulunan tarafın mahkemeye gereken bilgileri sunamamış 

olmasıdır. 

Bu yargı yetkisi nereden kaynaklanmaktadır? FIFA Düzenlemelerinde, dünyadaki 

milyonlarca oyuncudan biri olarak, bir oyuncu FIFA Düzenlemelerini ve 

dolayısıyla, Uyuşmaz lık Çözüm Kurulu’nu kabul etmek zorundadır. Ancak, kurallar 

oyuncu lara ulusal mahkemelere başvurma seçeneği de sunmaktadır. Ne yazık 

ki, sizlere bu seçeneğin ne kadar kullanıldığını tam olarak söyleyemeyeceğim 

ama sanıyorum, oldukça sınırlıdır. Artık sizin de bildiğiniz gibi, FIBA Tahkim 

Kurulu’nda, yargı yetkisi tahkim anlaşmasından doğar. Bir çok kişi, “Takımımla 

anlaşmazlık yaşıyorum. FIBA Tahkim Kurulu’na başvurabilir miyim?” diye bu 

kuruma gelmektedir. Buna verilen yanıt, “Sözleşmenizde bir tahkim şartınız varsa 

veya diğer taraf ile bir tahkim anlaşması imzalayabilirseniz, tabi ki başvurabilirsiniz” 

olacaktır. Böyle bir şeyden haberi olmadığını kimse söyleyemez, çünkü yapmanız 

gereken tek şey FIBA Tahkim Kurulu’nu Internet üzerinden aratmaktır. 

İstediğiniz bilgiye çok ko lay bir şekilde ulaşacaksınız. FIBA Tahkim Kurulu’na 

erişim için eksiksiz bir kılavuzla beraber tahkim şartının kendisi de FIBA.com’da 

sunulmuştur. Bunun ardından, hakem geçerli olan hukuku belirler ki, bunu belirleyen 

FAT başkanıdır. Son karar yetkisi ise olaya bakan hakeme aittir. 

FIFA DRC’de en az üç üye görev yapmaktadır. Bildiğim kadarıyla, kararlar 

çoğu zaman başka ülkelerden gelen beş üye ile verilmektedir. FIFA’da, bu kararların 

FIFA ile iyi geçinenlere verilen bir ödül niteliğinde olduğu bir sır değildir. 

Kuşkusuz, FIBA Tahkim Kurulu’nda, FIBA’nın bu kurulun kuralları çerçevesinde 

işleyen ve çalışan hakimler üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. FIFA’da, değeri 

100.000 İsviçre Fran kından az olan anlaşmazlıklarda tek bir hakim görevlendirilmektedir. 

FIBA Tahkim Kurulu’nda, herhangi bir alt sınır yoktur. Ancak, uygulamada, 

Tahkim Kurulu’nun hizmetlerine başvurmak istiyorsanız, giriş ücreti 

olarak 3.000 ödemeniz gerekmek tedir. Bu ücret, bazı kişiler için engelleyici bir 

unsur olmaktadır. Davanızın değeri 10.000 ise, geri ödemesi yapılmayacak bir 

ücret olarak 3.000 ödemek istemezsiniz. Daha önce de belirttiğim gibi, FIBA 

Tahkim Kurulu çok hızlı bir şekilde işlemek üzere tasarlanmıştır ve bu yüzden, üç 

veya beş hakimden oluşan bir panel değil, tek bir hakim görevlendirilmektedir. 

Daha önce de belirttiğim gibi, DRC’de gerçekleştirilen FIFA duruşmaları 

bedel sizdir. DRC sözlü duruşmaya karar vermediği sürece, prosedürün büyük 

kısmı yazılı olarak gerçekleştirilir ve tek bir oturum düzenlenir. FIBA Tahkim 

sürecinde, maliyet harcı söz konusudur. Burada da, mahkeme kendi giderlerini 

karşılamak zorundadır. Dolayısıyla, dava açıldıktan sonra, hakem davaya bakar 

218


ve değerini ve potansiyel sorunlarını ortaya koyar. Aynı zamanda, hakemin de 

ücret alması gerektiğinden, hakemin bir karara varmak için ne kadar zamana ihtiyaç 

duyacağını da değerlendirmemiz gerekir. FAT’ta da muameleler yazılı olarak 

gerçekleştirilir. Ancak, DRC’nin aksine, bunun tek istisnası taraflardan birinin 

duruşma talebinde bulunmasıdır. Taraflar, “Duruşma istiyorum” deme yetkisine 

sahiptir. 

Esasa ilişkin uygulanabilir hukuk çok önemli bir unsurdur. FIFA kuralları çerçevesinde, 

spora özgü kuralların yanında, FIFA Tüzüğünün, Düzenlemelerin ve 

ulusal düzeyde uygulanan ilgili düzenlemeler, kanunlar ve/veya toplu iş sözleşmelerinin 

geçerli olduğu belirtilmiştir. Bir çiçek buketinden seçer gibi, bunlar 

arasından istediğinizi seçe bilirsiniz. FAT’da ise, uygulanabilir hukukun hangisi 

olacağı konusunu uzun uzun değerlendirdik. Hepiniz avukatsınız ve hepiniz büyük 

ihtimalle uluslararası bir davada bir davalıyı savun duğunuz durumlarla karşılaşmışsınızdır. 

Davalı iseniz, uluslararası bir davada ne yaparsınız? Yabancı hukuku 

kullanırsınız. Hakime; “Evet, Türkiye’deki durum konu sunda haklısınız ama 

Yunanistan’da durum be yazık ki tamamen farklı” dersiniz. Hakim Yunanistan 

hukukunu bilmediği için, bilirkişi görüşüne başvurmalıdır ki, bu altı ay sürecektir, 

ardından, başka bir bilirkişinin daha görüşüne başvurulacaktır ki bu süreç de 

bir dokuz ay alacaktır. Sonuç olarak, insanlar ilgilerini kaybeder, çünkü süreç aşırı 

uzun sürer. Bize göre, bunu aşmanın tek yolu, hakimin ex aequo et bono (hakkaniyetle 

ve nıfsetle karar verme) temelinde karar vermesidir. Bazılarının, “Bu inanılmaz 

ve delice! Bunu yapmamalısınız!” dediğini biliyorum. Ancak, biz bunun 

doğru yanıt olduğundan eminiz, çünkü bu yolla, birçok durumda ne yazık ki süreci 

uzatmak, yargılamayı ertelemek ve böylece, tarafların ilgilerini kaybetmesini 

sağlamak ama cıyla karşımıza çıkan bu tarz bir savunmanın önü kapatılmaktadır. 

Şimdiye kadar, ex aequo et bono kavramı tanınmıştır; İsviçre hukuku çerçevesinde 

bunu nasıl ele alacağımız konusunda kapsamlı bir araştırma yaptık. Bu kavram işe 

yaramaktadır ve sizleri temin edebilirim ki, şimdiye kadar herhangi bir rol oynamamıştır, 

çünkü bir hakem olarak yapmanız gereken tek şey sözleşmeye bakmak 

ve “Sözleşme şöyle diyor, oyuncu bunu yapmış ve kulübün kuralları bu şekilde” 

demektir. Bunun ardından, bunları karşılaştırır ve bir sonuca varırsınız. Ancak, 

bu avukatların bir yabancı hukuka başvurarak, süreci uzatmasını ve muameleleri 

ertelemesini engel lememektedir. 

Hükme gelecek olursak, FIFA’da ve FAT yargılamasında zaman sınırlamaları 

söz konusudur. FIFA yargılamasında, maliyetlerin kazanan tarafa iadesine ilişkin 

bir kural bulunmamaktadır. Ayrıca yine FIFA’da, gerekçesiz karar vermek 

mümkündür. Tabi ki, FAT’ta bu mümkün değildir, FAT kurallarına göre, hakem 

kaybeden tarafın yalnızca tahkimin kendi masraflarını değil, aynı zamanda kazanan 

tarafın üstlendiği tahkim masraflarını da ödeyip ödemeyeceğine karar verir. 

Benim ülkemdeki ve sanıyorum Türkiye’deki sisteme göre, devlet mahkemelerinde, 

kaybeden taraf sadece yargılamanın masraflarını değil, aynı zamanda kazanan 

tarafın giderlerini de karşılar. 

219


Son bir unsuru ele alacak ve sizlere daha fazla işkence yapmayacağım. Açıkça 

görülebileceği gibi, FIFA yargılamasında, Spor Tahkim Mahkemesi’nde temyize 

gitmek mümkündür. Bunun nedeni nedir? Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, dahili bir 

kurumdur ve tümünün olmasa da, birçok ülkenin anayasası çerçevesinde, herkes 

hakim karşısına çıkma hakkına ve eğer bir tahkim anlaşması imzalanmışsa, tahkim 

sürecine erişim hakkına sahiptir. FAT’ta, itiraf etmeliyim hem siyasi hem de usule 

ilişkin nedenlerden dolayı – CAS temyizinin mümkün olmasına karar verdik. Ancak, 

şu da açıkça anlaşılmalıdır ki bir CAS hakimi veya CAS’taki bir hakim heyeti 

de ex aequo et bono temelinde karar vermek zorundadır. Burada da bir kez daha, 

yabancı hukuk savunmasının önü kesilmiştir. Bu süreçler İsviçre Hukuku çerçevesinde 

uluslara rası tahkim yargılamaları olduğundan, İsviçre Federal Mahkemesi’ne 

başvuru hakkından vazgeçilebileceğine ilişkin bir kural bile koyduk. Burada, 

FIBA’nın çeşitli nedenler den dolayı bir taraf olarak adlandırılamayacağını ekledim, 

çünkü FIBA bir taraf ise, bütün taraflar için eşit muamele mümkün olmayacaktır. 

Son olarak, icra; bunu daha önce de belirtmiştim. Açıkça görüldüğü gibi, 

Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun kararını yasal olarak icra etmeniz mümkün değildir, 

çünkü bu bir tahkim kararı değildir. Ancak, FIFA kuralları çerçevesinde, 

Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun bir kararına uymak istemeyen bir tarafa yaptırım 

uygulanabil mektedir. Kuşkusuz, bu sistem daha önce de saldırılara maruz 

kalmıştır. İsviçre Federal Mahkemesi ise, bunun doğru olduğunu belirtmiş ve 

herhangi bir itirazda bulun mamıştır. Bu dava, İspanya’dan bir dava idi. Sizlere 

daha önce de belirttiğim gibi, FAT kararı CAS kararına da uygulanabilecek olan 

nihai bir karardır. Parasal yönü olan bir CAS kararını, yabancı bir ülkede uygulamak 

istediğinizde, uygulamanın olacağı yargı sistemine bağlı olmak üzere, 

iş hukuku anlaşmazlıklarında tahkime gidileme yeceği savunmasıyla karşılaşmanız 

muhtemeldir. Burada, bu “numara” gerçekten işe yaramaktadır. Almanya’nın 

hukuki çevresinin de bu kavrama şiddetle saldırması ve bu sistemi adaletsiz ve 

imkansız olarak tanımlaması şaşırtıcı değildir. Çok uzak olmayan bir gelecekte, 

Avrupa’nın herhangi bir yerinde ve hatta Avrupa dışında, in sanların bunun kamu 

düzenine aykırı olduğunu söylemeye başlayacağını düşünü yorum ki, benim bu 

durumun kamu düzenine aykırı olduğu konusunda ciddi şüphelerim var. 

Son bir çıkarım olarak; bu iki sistem arasından, hangisi daha iyidir? Bu ikisini 

karşılaştırmak belki pek de adil değild ama ben yine de deneyeceğim. İlki İsviçre 

hukukuna tabi gerçek bir tahkim kuruludur; Uyuşmazlık Çözüm Kurulu ise 

dahili bir kurumdur. Federasyonların tümünde karar alan dahili organlar vardır. 

Ancak, federasyonların kararları devlet mahkemeleri veya tahkim mahkemesi tarafından 

gözden geçirilebilmelidir. FAT’ın verdiği karar temyiz olasılığı haricinde 

mutlaktır ki şu ana kadar herhangi bir FAT kararının CAS’ta temyiz edilmediğini 

belirtmiştim. DRC kararları ise CAS’ta temyize götürülebilmektedir ve bu şekilde 

CAS’a götürülen birçok dava vardır ve bu davalar, FIFA için ilave masraflar 

getirmektedir. Hız unsuru na bakıldığında, DRC göreceli olarak hızlı bir şekilde 

çalışır. Ancak, eğer bir yarış yapılırsa, FAT tahkimi büyük ölçüde bilgisayar te 

220


melli olduğundan çok hızlı bir şekilde işler. Dolayısıyla, örneğin hakemlerin artık 

eposta veya faks beklemesine gerek yoktur. Çevrimiçi bir platform sayesinde, 

hakemlerin yapması gereken tek şey dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar, bu 

platforma kendi hesaplarıyla erişmektir. Burada, bütün belgeleri ve emsal kararları 

bulabilirler. Böylece, çalışmamak için bahaneleri kalmaz. 

Kuşkusuz, en önemli fark maliyet unsurudur. FIFA, bu sistemi işletebilmek 

için yılda birkaç milyon Avro harcamaya hazırdır ve bu kapasiteye sahiptir. FIBA 

ise buna yanaşmamaktadır. Ben bu öneriyi FIBA Genel Sekreteri’ne ilk götürdüğümde 

– itiraf edeyim, bu benim bebeğim beni dinledi ve, “Çok ilginç ama 

bana bir kuruş bile masraf çıkarmayacaksın, tamam mı?” dedi. Ben de “Tamam 

Patrick, sana söz veriyorum. Bu sistem oturduktan sonra, sana bir kuruş masrafı 

olmayacak” dedim ve sözümü de tuttum, çünkü hiçbir aşamada FIBA’dan para 

çıkmamaktadır. Bu sis tem, kendi kendini finanse eder. Bu iki sistemi karşılaştırılmasının 

adil olup olmadığı farklı bir soru, nunun kararını size bırakacağım. Dikkatiniz 

için çok teşekkür ede rim. Tabi ki, şimdi ve yarın saat 16.00’daki ayrılışıma 

kadar bütün sorularınıza açı ğım. Sorusu olan var mı? Sizi çok yorduğumuzun 

farkındayım. Belki de, anlatmak istediğimi tam olarak anlatamadım. Türkiye’de 

de böyle bir davanın sürdüğünü ve Türkiye Basketbol Federasyonu temsilcisinin 

oldukça öfkeli olduğunu biliyorum. “FIBA bunu nasıl yapabilir?” dedi bana. 

Şimdi nasıl yapabildiğini daha iyi anlayabiliyorsunuz. 

SALONDAN- Benim sadece anlamadığım eksequa bono prensibi, çünkü 

kanun lara ve onun maddelerini yorumlayarak bir yerlere varmaya alışık Kıta 

Avrupa’sı hukukçuları olarak bu prensibin nasıl uygulandığı hakkında biraz daha 

bilgi verebilir misiniz? İkinci olarak en azından futbolda baktığımız zaman son 

derece olabildiğin ce detaylı bir transfer talimatı var. Bir eksequa bono prensibi 

olsa bile futbolda iyi bir talimat olduğu için yine de bu prensibin kötüye kullanılmayacağı 

ya da tarafların anlayamayacağı bir karar çıkmayacağını düşünüyorum. 

Ancak baskette bildiğim kadarıyla özellikle transferde bu kadar detaylı bir kodifikasyon 

yok. Dolayısıyla ek sequa bono prensibinin uygulamasına ilişkin kısaca 

biraz daha bilgi alabilir miyiz? 

DR. DIRK-REINER MARTENS– Daha önce de belirtti ğim gibi, bu durum 

çok karışıktır. FIBA Tahkim Kurulu bir oyuncunun transfer edilip edilmeyeceğine 

karar vermeyecektir. FIBA sisteminin nihai kararından dolayı, iki federasyonun 

bir oyuncunun hala sözleşme kapsamında olup olmadığı konusunda 

mutabık kalamadıkları durumda, kararı FIBA verecektir, çünkü kararın hemen 

veril mesi gerekmektedir ve FAT’ın muameleleri için bile bekleyecek zamanınız 

yoktur. Bu yüzden, bu kararı FIBA verir ve bu karar önce dâhili bir organda, son 

olarak ise CAS’ta temyize götürülebilir. Bu tür durumlarda, FIBA karar verici 

konumundadır ve bu nedenle, FIBA’nın hakemlerin atanmasında kontrol gücü 

ve menfaat sahi bi olduğu için bu dava bir tahkim mahkemesine götürülemez. 

DRC uluslararası transfer sertifikası üzerine kadar veremez. Burada bahsettiğimiz 

kurum DRC değil, Oyuncuların Statüsü Komitesi’dir. 

221


Bu unsurların hiçbiri basketbolda, FIBA’da yoktur. FIBA, “Siz kendi sözleşmelerinizi, 

uygun gördüğünüz şekilde yapın ve bu sözleşmeden dolayı anlaşmazlık 

yaşadığınızda, karar vermenize yardımcı olacak bir devlet mahkemesine gidin,” 

demektedir, çünkü diğer hususların yanı sıra, FIBA FIFA’nın yürüttüğü gibi bir 

me kanizmayı işletebilecek kapasiteye sahip değildir. Basketbolun vaka sayısı gibi 

hu suslar açısından futbolun ancak %10’u kadar olduğunu düşünsek bile, FIBA 

bu rakamlar için bile finansman sağlayacak kapasitede değildir. Bu yüzden, FIBA 

sis teminde bir oyuncu sözleşme kapsamından çıkmışsa, transfer olabilir, nokta. 

Bu nun haricinde herhangi bir yöntem veya mekanizma söz konusu değildir. Bildiğim 

kadarıyla, FIFA’da teminat süresi, sözleşme ihlali, tazminat ve disiplin yaptırımları 

gibi unsurlar vardır ve bunlar bir bütün olarak DRC’nin önüne çıkarılır. 

FIBA’da, buna hiç gerek yoktur. 

Ex aequo et bono kavramına gelince, bunun doğru yöntem olup olmadığı 

konu sunda çok uzun ve zorlu bir düşünme süreci geçirdik. Ancak, bu savunmaya 

izin verdiğiniz anda, FIBA Tahkim Kurulu yoluyla gerçekleştirilen hızlı 

tahkim sistemi bir anda kendi kendini yok ediyor. Size burada hatırlatmak isterim, 

FAT’ın önüne getiri len rakamlar kesinlikle düşük değildir. Türk ve Yunan 

meslektaşlarımızın bildiği gibi, basketbolun büyük oyuncularının yıllık kazancı 

milyonları bulmaktadır. Dolayısıyla, FAT’ın karşısına getirilen rakamlar rahatlıkla 

milyonlarca Avroya ulaşabilmektedir. Dünyada en yüksek ücreti alan Yunan 

oyuncu şu anda Rusya’da forma giymek te ve bildiğim kadarıyla, yılda iki milyon 

Dolar kazanmaktadır. Gördüğünüz gibi, FAT’ta ciddi rakamlar dönmektedir. Bu 

durumda, davalının “Evet, Sayın Hakem, siz İngiltere’den geldiniz ve sizi anlıyorum 

ama Rus Hukuku – ki bir Rus takımı ve yabancı bir oyuncu arasında yapıldığından, 

bu sözleşme Rus Hukukuna tabidir – bu konuda farklı bir şey söylüyor,” 

demesine izin verirseniz, Pandora’nın kutusunu aç mış ve ucu bucağı gelmez bir 

tartışmaya davet çıkarmış olursunuz. Şu anda ticari meseleleri ele alıyorum ve 

Almanya’da şu anda devam etmekte olan en büyük tah kim birkaç milyar Avro 

değerindedir. Bu tahkim, bir hakemler savaşına dönüşecek ve uzlaşmaya vardırılamazsa, 

yıllarca sürecektir. Bu da sistemin tükenmesi anlamı na gelir. Bunun tek 

çıkış yolu ise ex aequo et bono kavramından yararlanmaktır. 

Böyle bir durumda, hakem ne yapar? Hepimiz zeki avukatlarız, hepimiz biliyoruz. 

Hakem başka birini arar ve ona “Rus hukuku bu konuda ne diyor?” 

diye sorar. Bunu öğrenmek çok da zor değildir ama “normal muamelelerde” buna 

güvenemez siniz, çünkü jura novit curia ilkesi Hâkimin bildiği hukuk için geçerlidir, 

yabancı bir hukuk için geçerli sayılamaz. Bu nedenle, uzman tavsiyesine 

başvurma yöntemi hem uzun sürer hem de maliyetlidir. 

Umarım, sorunuzu yanıtlayabilmişimdir. Şimdi akademik çevreden bir soru 

geli yor. Şimdiden endişelendim. Ama endişelenmeyin, hazırlığımı yaptım. 

SALONDAN- FIFA tarafından yayınlanan ve uygulanan regulasion for status 

and transfer of players içinde 22. maddede oyuncu ve kulüp arasındaki ilişkiyi 

222


ilgilendi ren ve uluslararası nitelik taşıyan uyuşmazlıklarda FIFA’nın bu uyuşmazlığı 

çözme konusunda yetkili olduğu ifade ediliyor. Ancak bu maddenin devamında 

diyor ki, eğer ulusal düzeyde federasyon içinde, yani ulusal futbol federasyonu 

içinde kulüp lerin ve oyuncuların eşit şekilde temsilini sağlayan ve adil 

yargılanma hakkını garanti altına alan bağımsız bir tahkim yargılaması mevcutsa 

FIFA bu ulusal federasyonun yargılama yetkisini tanıyor. Fakat Türkiye şu anda 

bu sözü edilen oyuncuların, ku lüplerin eşit şekilde temsilini sağlayan ve adil yargılanma 

hakkını garanti altına alan bağımsız bir tahkim yargılamasını sağlayamamış 

durumda, şu anda böyle bir yapı Türkiye’de yok. Benim sizden ricam, çünkü 

bunu Türkiye’de çok da tartışıyoruz çe şitli vesilelerle, FIFA’nın kabul edebileceği 

bir tahkim yargılaması sistemi hakkında bize tavsiyede bulunabilir misiniz, bize 

bir model önerebilir misiniz? Yari Türkiye Futbol Federasyonu içerisinde böyle 

bir yapı oluşturulduğunda FIFA’nın tanıyabile ceği bir sistem bize tavsiye edebilir 

misiniz? Teşekkür ederim. 

DR. DIRK-REINER MARTENS– Öncelikle, FIFA adına konuşmaya yetkili 

olma dığımı söylemeliyim. Tam aksine, Anıl’la birlikte birkaç hafta üzerinde 

çalıştığımız davada onlarla savaş halindeyim. Ancak, burada en önemli unsurun 

bağımsızlık olduğunu düşünüyorum. Bu yüzden, basketbol sisteminde “FAT, 

FIBA’nın veya üye federasyonlarının dâhil olduğu davalara bakmayacaktır” kararı 

verilmiştir, çünkü diğer türlü bağımsızlık ortadan kalkar. En önemli husus 

bağımsızlıktır. Kurum ulusal ve uluslararası kanunlar nezdinde kelimenin tam 

anlamıyla bağımsız ise, serbest siniz. Kuşkusuz, başkalarının yaptıklarını birebir 

taklit etmemelisiniz, çünkü burada ihtiyacınız olan hızlı bir çözümdür. Sporda 

ve hatta yalnızca paranın söz konusu ol duğu bu tür anlaşmazlıklarda, hız sürecin 

özüdür. FAT kurallarının hazırlanmasında, temel odak noktası hız olmuştur. Burada 

tarafların haklarının da unutulmaması ge rekir. Taraflar, duruşma talebinde 

bulunma hakkına sahiptir ve bu talep söz konusu ise, bir duruşma düzenlenir. 

Ben, yüze yakın CAS davasında bulundum. Ancak, CAS davaları çoğunlukla 

do ping davaları olduğundan, farklı bir niteliktedir. Doping davalarında, şahsı 

görmeniz ve ona sorular sormanız, onun tepkilerini gözlemlemeniz gerekir. Gerçeği 

kabul edelim; doping davaları, ceza davalarına daha yakındır. Parasal anlaşmazlılarda, 

durum farklıdır. Taraflara neden ihtiyaç duyasınız ki? Tarafların hazır 

bulunması birçok davada yararlı dahi değildir. Türk tarafının, Almanya’da oynanan 

maçların Televizyon haklarını aldığı bir davada görev yapmıştım – Eurosport 

ve TFF davası. O dönemde yararı oldu mu, tam olarak bilemiyorum ama birçok 

davada duruşmaya gerek yoktur. En önemli husus hızdır. Davayı genelleştirin, 

basitleştirin. Tek aralıklı satırlarla, 36 sayfalık kurallar hazırlamayın – hiç kimse 

anlamayacaktır. Amerikalı ların KISS (Keep It Short and Simple – Kısa ve Öz) 

ilkesinde olduğu gibi, kısa ve öz olmasını sağlayın. Benimle çalışan her genç avukat, 

KISS ilkesini ilk gününde öğ renir. Bağımsızlık sağlandıktan sonra, gerisi sizin 

kararınıza kalmıştır. Sanıyorum, bir soru daha var. 

223


SALONDAN- Efendim vermiş olduğunuz bilgiler için çok teşekkür ederiz. 

Benim size oyuncu sözleşmeleri dışında bir sorum olacak. çünkü siz bu konuda 

çok etkin bir hukukçu ve avukat olduğunuz için sanırım sözleşme dışındaki olaylar 

hakkında da bilgi sahibisinizdir. Geçenlerde Türkiye’de bir uluslararası basketbol 

maçı oy nandı, Efes Pilsen’le İsrail kulübü arasında. Saha olayları sebebiyle 

İsrail takımı sa haya çıkmadı ve iki gün evvel belki takip ettiniz FİBA İsrail kulübünü 

20 0 mağlup saydı. Bu olayın aynı, birebir benzeri Türkiye’de olmuştu, 

iki Türk kulübü arasında saha olayları sebebiyle meydana gelen sahaya çıkmama 

olayı karşısında Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu sahaya çıkmayan 

kulübü haklı görmüştü. Şimdi bu FİBA’nın vermiş olduğu kararı değerlendirmenizi 

ve bu iki karar arasındaki hu kukçu kıyaslamasını yapmanızı rica edeceğim. 

Çok teşekkür ediyorum. 

DR. DIRK-REINER MARTENS– Yanlış hatırlamıyorsam, her iki karar da 

FIBA Av rupa tarafından verilmiştir, çünkü FIBA Uluslararası tarafından verilmiş 

olsalardı, bu davalardan haberim olurdu. Futbolda olduğu gibi, bunlar kararlarını 

bağımsız olarak alan iki ayrı kurumdur. Bunu söylediğim için, soruyu en azından 

prensip olarak yanıtlamaktan kaçınacağımı sanmayın. Anladığım kadarıyla, 

en yakın zamanda ger çekleşen olayda, İsrail takımı salona çıkmıştı. Daha sonra 

ise, gösteriler başlamış ve takım soyunma odasına geri dönmüştü ve spor salonu 

boşaltılmıştı. Bu noktada, hakem takıma geri dönmelerini söyledi. Bu soruyu bir 

avukat olarak yanıtlamamı istemeyin, çünkü argümanların ardı arkası kesilmeyecektir. 

Benim kişisel görüşü me göre, bu koşullar altında bir takıma geri dönmelerini 

söylemek, oldukça güç bir karardır. Bu koşullar altında, adil bir maçın 

yapılmasını sağlamak adına verilen karara, en azından sempatiyle yaklaştığımı 

söylemeliyim. 

CAS’ın önüne gelen bir dava daha vardı – Ülker davası – ve bu dava da İsrail’le 

ilgiliydi. Maç İsrail’de yapı lacaktı ve Ülker, tehlikeli olacağını düşündüğü için 

maça gelmemişti. Bugün, İsrail’e gelmek istesem, eşim buna izin vermeyecektir. 

Bu kadar basit. Oraya seyahat et meme izin vermeyecektir. Bu tutumu aslında 

takdir ettiğim bile söylenebilir. İsrail’e daha önce çok gittim ve İsrail’in büyük bir 

basketbol ülkesi olduğunu ve ziyaret edil mesi geren bir ülke olduğunu söylemeliyim. 

Ama bugün, oraya gitmek istemem. Bu koşullar altında, bir takımın oraya 

gitmek istememesini anlayışla karşılıyorum. Ancak, bu söylediklerimi FIBA Avrupa 

önünde lütfen tekrarlamayın, çünkü onlar adına konuşmak gibi bir yetkim 

yok. FIBA, adına danışmanlık yapmıyorum. Benim müşterim, Avrupa Federasyonu 

değil, Uluslararası Federasyon’dur. 

SALONDAN- Daha rahat olmanızı sağlamak için, sorumu İngilizce soracağım. 

FAT kararlarında, temyize götürülen tek bir dava bulunmadığını ama DRC 

kararlarında, birçok davanın temyize götürüldüğünü söylediniz. Bu durum, 

FAT’ın DRC’den daha iyi işlediğini ya da FAT kararlarının taraflarca daha adil 

kararlar olarak kabul edildiğini mi gösteriyor? 

224


DR. DIRK-REINER MARTENS– İkinci hususun önem li bir rol oynadığını 

düşünüyorum. Genel olarak, DRC dahili bir organ olma yönüyle algılanıyor. 

DRC gerçekten de dahili bir organ ve taraflar, bu organın bir şekilde etki altında 

kalabileceğini düşünüyor; “Bu yönden veya diğer yönden gelen bir etki var ve 

FIFA’nın üzerinde daha etkili olan takımlar var”. Sonuçta spekülasyon yapıyorum. 

Genel anlayış ”Bağımsız bir mahkemeden nihai kararı istiyorum” şeklinde 

ancak bir FAT hakeminin kararına karşı CAS’ta başarılı olmanız çok da mümkün 

değil, çünkü ne yapabilirsiniz ki? Ex aequo et bono ilkesini uyguluyorsunuz ve 

bir CAS paneli önünde “Ex aequo et bono ilkesi uygulanmadı!” demeniz çok da 

akıllıca olmayacaktır. Burada, belirli bir düzenle menin yorumlanmasından değil, 

ex aequo et bono ilkesinden bahsediyorsunuz ve bu yüzden, bence en önemli 

husus budur. DRC’yi eleştirdiğimi düşünmeyin. DRC, dahili bir kurumdur. 

DRC’de hangi kulüplerin, hangi kurumların veya hangi federasyonların temsil 

edildiğini ve söz sahibi olduğunu tam olarak bilmiyorum ama kanım ca, üyeler 

yalnızca Avrupa’dan değil, farklı kıtalardan gelmekte ve farklı bilgi seviyeleriylebirlikte 

ciddi bir kuşkuculğua sahipler. Bunu FIBA’dan da biliyorum, çünkü kurum 

içerisinde, FIBA organları önünde temyize götürülebilecek çok sayıda dava 

var. Ayrıca, biri uygunluk, biri doping, diğeri ise uyruk konusunda olmak üzere, 

Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) götürülen davalarımız da oldu. 

Tahkimde en önemli husus, güvenilirliktir. Güvenilirlik aynı zamanda 

bağımsız lıkla da ilgilidir. FIBA’nın dahili prosedürlerinde ve organlarında, bir 

tarafın “Kaybet tim ama en azından meseleyi mahkemeye taşıdım” dediğini duydum 

ve bu, bizim için bir gurur kaynağıdır. FIBA’nın, DRC’nin dengi olan dahili 

organlarında görev alan kişilerin seçimine çok dikkat etmesinin nedeni de budur. 

Bu kişiler, kurumun kendi ailesinden değildir ve dışarıdan gelmektedir. Biz, basketbol 

topunun yuvar lak olduğundan başka herhangi bir basketbol bilgisi olmayan 

hukuk profesörlerini çağırıyoruz. Burada alınan kararlar, hukuki kararlardır. 

Kilit unsurlar, güvenilirlik ve bağımsızlıktır. 

SALONDAN- İsrail’le ilgili konuda Avrupa federasyonu mu karar verdi, yoksa 

FİBA mı karar verdi? 

DR. DIRK-REINER MARTENS– Bu kararı veren, kesinlikle FIBA Cenevre 

değildir. FIBA Cenevre, FIBA’nın uluslararası kurumudur. Belki, Euro League Kurumu 

olabi lir. Ama bu, kesinlikle uluslararası kurumun değil, Avrupa’nın kararıdır. 

SALONDAN- Peki, bunun için FIBA’ya gidilebilir mi? 

DR. DIRK-REINER MARTENS– Kesinlikle hayır, çünkü elinizde bir tahkim 

anlaş ması yok. Bunu anlatabildiğimi umuyordum. FAT’ın yargı yetkisi, davaya 

dâhil olan taraflar arasında yapılan bir anlaşmaya dayanmaktadır. Anlaşmazlıktan 

önce veya sonra yapılan bir tahkim anlaşması yoksa, yargı yetkisi doğmayacaktır. 

Kesinlikle bir tahkim anlaşmasına ihtiyacınız var. 

Başka soru almamam için uyarıldım. Çok teşekkürler. 

225


DEVRİM AKYOL- Doktor Martens’e muhteşem sunumundan dolayı teşekkür 

ediyoruz. Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu ve Ankara Barosu adına 

Dok tor Martens’e teşekkür plaketini sunmak üzere önceki Barolar Birliği Başkanımız, 

önceki Ankara Barosu Başkanımız, meslek üstadımız ve Sayın Avukat 

Atilla Sar’ı kürsüye davet ediyorum. Buyurun efendim. 

Soru sormak isteyenlerin çokluğu gözümüze çarptı, zaten bundan sonraki oturumun 

son bir saati soru sormaya ayrılmış durumda. Doktor Martens’le ilgili 

kalan soruları son bölümde alabiliriz. Hemen ara vermeden bir sonraki oturuma 

geç mek istiyoruz. Bu oturumda CAS yargılama sistemini ve usullerini tartışmak 

üzere konuşmacıları davet edeceğiz. Konuşmacılar Sayın Doktor Martens, Sayın 

Doktor Lucien W. Valloni, Sayın Avukat Kısmet Erkiner ve Oturum Başkanı 

olarak Sayın Profesör Doktor Kemal Dayınlarlı. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Efendim bu oturumumuzda, üçüncü oturumda 

daha evvel anlatılmış olan hususlarla ilgili olmak üzere İngilizce’de CAS 

dediğimiz “Court of Arbitration for Sport”, Fransızca’da TAS dediğimiz “Tribunal 

Arbitral du Sport”, Türkçe’de de diyebiliriz ki Spor Tahkim Mahkemesi’nin yargılama 

siste mi ve usulleri hakkında Sayın konuşmacılar bilgi verecekler. Gördük 

ki Türkiye, hakikaten spor hususunda her ne kadar çok şey yapılmamış olsa bile, 

toplantılar yapılmamış olsa bile ileri seviyede sporla ilgileniyor. Şu saatte dahi Sayın 

konuş macıların huzurunda dinleyicilerin bulunması, bu bakımdan bize çok 

ümit veriyor. Bendeniz 1965’den beri avukatım, 1971’den beri daimi olarak hem 

avukat, hem hakem, hem de hakem heyeti başkanı olarak görev ifa ettim, hâlâ 

aynı sistemi takip ediyor, aynı görevi yapıyorum, ama şimdiye kadar sporla ilgili 

herhangi bir dava ile meşgul olamadım. Buna artık diyeceğim şu: kısmetmiş, yani 

şimdiye kadar uğraş tığımız hususların haricinde yepyeni bir dünya ile karşı karşıya 

kaldım, ama buna diyeceğim şudur ki: bu kısmetmiş. Ancak bugün bütün bu 

hususları sizinle beraber Sayın Kısmet Erkiner Beyefendiden öğreneceğiz, bu da 

bir kısmetmiş, hayat Kısmet Beyefendiyi bize getirdi. 

Evvela değerli meslektaşımız Sayın Kısmet Erkiner üzerine bir iki söz söylemek 

isterim. Bugün tanışmak kısmet oldu, daha evvel birbirimizi tanımıyorduk, ama 

spor hakkındaki yaptıkları işleri görünce hakikaten gözlerim yaşardı. Çünkü Sayın 

Erkiner’in bu söyleyeceklerimden daha çok gayret ve hizmetleri var, ama kendisi 

dediler ki, sadece şunları söyleyin yeter, onun için kusura bakmayınız. Sayın 

Erki ner, Spor Hukuku Enstitüsü Başkanı, Kadir Has Üniversitesi Spor Hukuku 

Bölüm Başkanı, İstanbul Barosuna kayıtlı avukat, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi 

Hukuk Komisyonu Kurucu Başkanı, Avrupa Konseyi Dopingle Mücadele 

Hukuk Komis yonu üyesi olarak vazifesine devam etmektedir. Diğer konuşmacılarımıza 

gelince zaten Sayın Doktor Reiner Martens bize geniş olarak sunumunu 

yaptığı zaman öz geçmişini anlattı. Ancak Almanya’da avukatlık yaptığını ve CAS 

hakemi olduğunu da burada ifade etmek isterim. Diğer konuşmacı arkadaşımız 

Avukat Doktor Luci en W. Valloni, Lugano Komisyonu hakkında doktora tezi 

226


olan bir meslekdaşımız. Froriep RenggliHukuk Bürosunun ortaklarından, Zürich, 

Madrid, Londra, Lozan’da şubeleri olan bir hukuk bürosunun mensubudur. 

CAS tahkim prosedüründe birçok kez yer almış bir avukattır. Hollanda Antilleri 

200 metre erkekler olimpiyat koşusun da yer alan Martina’nın avukatıdır. Şimdi 

yönetimden gelen bir uyarıya göre, Sayın konuşmacılarımıza, yarım saat Sayın 

Kısmet Erkiner Beyefendiye, yarım saat Sayın Valloni’ye ve 15 dakika da Sayın 

Doktor Reiner Martens’e söz vereceğiz. Bu arada Sayın Üstadımız Kısmet 

Erkiner’e söz veriyorum, buyurun efendim. 

Av. KISMET ERKİNER- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Günün bu geciken 

saa tinde ben de bundan evvelki konuşmacıların yaptığı gibi bu kurultayın 

organizasyo nu için gerek Ankara Barosuna gerekse özellikle Spor Hukuku Komisyonu 

Başkan ve üyelerine teşekkür etmek istiyorum. Aslında uzun zamandır 

görmek istediğimiz bir olayı yaşıyoruz, spor hukukunun böylesine bir üç günlük 

etkinliğe konu olması ve bunun Ankara Barosu gibi başkentimizin Barosu tarafından 

organize edilmiş olması zannediyorum diğer barolara da bir örnek teşkil 

edecektir. Ben bu vesileyle bir arzumu da dile getirmek istiyorum, çünkü bu İzmir 

Barosu tarafından gerçekleş tirildi, İstanbul Barosu programına aldı, Ankara 

Barosu da Staj Eğitim Merkezinde, şu anda bulunduğumuz çatının altında stajyer 

avukatlara vermiş olduğu eğitim sı rasında spor hukukunu da ele aldığı konular 

arasına katarsa bu zannediyorum spor hukukunun gelişmesine ve özellikle genç 

avukatların bu konuya duydukları ilginin artmasına, gelişmesine büyük katkıda 

bulunacaktır. 

Bana verilmiş olan konu CAS’ı anlatmak, ben şu anda CAS’ta altıncı görev yılımı 

dolduruyorum, Martens dostum gibi 25 yıllık değilim, oldukça yeni bir CAS 

üyesiyim, ama ilk Türk üyesiyim. Bir zamanlar ilkin yanına bir de tek kelimesi 

ko nuyordu, şimdi çok şükür, o tekten kurtuldum, Türker Arslan arkadaşım bizi 

orada takviye etti. CAS’ı ben anlatmak için buraya geldim, ama biliyorsunuz sabahleyin 

CAS’ı yarı korsan bir bildiriyle size anlattılar. Onun için malumu kelam 

etmeye, tekrar bunu anlatmaya ben gerek duymuyorum ve bu korsan bildiriye 

de müteşek kirim, çünkü aslında genelde vakit açısından bahsetmeye fırsat bulamadığımız 

bazı konuları dile getirmek istiyorum. Bu da nedir? Bu, Türkiye’nin 

CAS’taki durumu. Buna baktığımız zaman Türkiye’nin CAS’la tanışması 2002 

yılında Ülkerspor’un taraf olduğu Ülkerspor’un davacı ve Euroligue’in davalı 

olduğu bir davayla başlıyor. Yani 1984 yılında kurulmuş olan CAS’ta ilk dava 

1986’da açılmış; oysa biz, ilk davamızı Türkiye olarak 2002’de görüyoruz. Aslında 

bu ilk davamız derken, ilk bir kararla sonuçlanan dava, çünkü daha önce 2000 

yılında Galatasaray bir dava için CAS’a gitmişti UEFA’nın bir kararına karşı. Ancak 

o müracaat sonra uzlaşmayla sonuçlandığı için CAS’ın bir kararı ortada yok, 

dolayısıyla 2002 yılında A388 dos ya numarasıyla Ülker’in almış olduğu ilk karar 

kuruluşundan 18 yıl sonra Türkiye için bir ilki oluşturuyor. Fakat ondan sonra 

Türkiye CAS’ın bir müdavimi haline geliyor. 09.09.2002’deki ilk karardan, bu 

elimdeki istatistiğin çıkartılmış olduğu 05.11.2008’e kadar olan sürede karar 

227


la sonuçlanmış olan dosya sayısı 37. Aslında 70’e yakın müracaat olmuş, yalnız 

bunlardan bir kısmı biraz önce bahsettiğim gibi uzlaşmayla sonuçlananlar var, 

tarafların davayı takip etmemesinden dolayı veya da vanın sürelere riayetsizlikten 

düşmesinden ileri gelenler var, harçların yatırılmamış olmasından düşen davalar 

var ve bu sürede hemen hemen CAS’a Türkiye’nin yap mış olduğu müracaatların 

yarısı kadarı bir kararla sonuçlanmış. 37 dosya 2008’in 11. ayı itibarıyla karara 

bağlanmış, şu anda CAS’ta eğer hafızam beni yanıltmıyorsa henüz karara bağlanmamış 

altı dosya daha var, demek ki 43 dosyamız CAS’ta birer kararla sonuçlanmış 

şekilde mevcut. 

Şimdi CAS’ta şu andaki dosya numaralandırmasını gözetirsek, bidayetten beri 

hep numaralar teselsül ediyor, 2000’e yaklaşmış vaziyette, halen 1750 küsurlarda. 

Bunu 2000 olarak alırsak ve Olimpiyat Komitesinin üyesi bulunan ülkeleri bir 

yerde CAS’a müracaat edebilir ülkeler olarak mütalaa edersek bunlar 2005, 200 

dedi ğimiz takdirde demek ki 2000 dosya, 200 ülke, bir ortalama almak istersek 

ülke başına 10 dosya gibi bir durum karşımıza çıkar. Bu arada tabii hiç CAS’a 

gitmemiş bir sürü ülke de var, bunu da vurgulamak lazım, ama böyle bir ortalamaya 

karşı bizim 70’e yakın dosya ve 40’a yakın kararla bir CAS müdavimi demeyeceğim, 

neredeyse CAS müptelası haline geldiğimizi ifade edeceğim. Çünkü 

biz CAS’a biraz çok fazla gitmeye başladık, yani şöyle bir benzetme yapılıyor, 

nasıl ki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin biz yetkisini sonradan kabul ettik, 

fakat ondan sonra öyle bir müracaat patlaması oldu ki bir ara Rusya’dan en fazla 

müracaat rekorunu almış tık, sonra Rusya birinciliği aldı, biz de CAS’ta neredeyse 

bu durumdayız. Bu 37, istatistiğe göre eldeki resmi rakam olan 37 dosyanın 8’i 

birinci derece müracaatı, 29’u temyiz müracaatı. Temyiz müracaatı demek bir 

başka yerde alınmış olan bir karanın, örneğin FIFA’da, UEFA’da veya bir başka 

uluslararası organda alınmış olan müracaatın burada temyiz edilmesi demek. 

Bu dosyalara baktığımız zaman Türk tarafı 17 defa davacı olmuş, 16 defa da 

davalı olmuş, iki tarafın da Türk olduğu iki dosya var. Şimdi davacı olmak hak lı 

olmak anlamına alınmamalı, çünkü genelde temyizen CAS’ta davacı olduğunuz 

zaman, temyiz ettiğiniz, sizin aleyhinize verilmiş bir karar var demektir ki genelde 

bu FIFA’dan ve UEFA’dan son zamanlarda gelen kararlar olarak mütalaa edebiliriz. 

Çünkü 2003 yılında CAS’ın yetkisi FIFA tarafından kabul edildikten sonra 

futbolda dünya genelinde CAS’a müracaatta bir patlama olduğu gibi Türkiye açısından 

da böyle bir durum var. Davacılarımıza baktığımız zaman davacıların 17’si 

Türk tüzel kişisi, davalıların 14’ü Türk tüzel kişisi, davacıların ikisi Türk gerçek 

kişisi, davalıla rın dördü Türk gerçek kişisi, iki tarafın da Türk olduğu, biraz önce 

söylediğim gibi iki dosya var. 

Biz bu kadar sık CAS’a gidiyoruz, ancak maalesef CAS’ta dava kazanan bir ülke 

durumunda değiliz. Çünkü birincisi, biz, bir gün CAS’a gidebileceğimizi düşünerek 

bu ihtilafın CAS’a kadar gitmesi halinde oraya ibraz etmemiz gereken belgeleri 

za manında muntazam bir şekilde tutmuyoruz. Çoğu zaman iddia ediyoruz, fa 

228


kat iddi amızı gereğince destekleyemiyoruz, gereğince belgeleri veremiyoruz. Tabii 

bunun yanında sürelere dikkatsiz olduğumuzu belirtmem lazım, birinci dilekçe 

verildikten sonra 10 gün içinde gerekçeli dilekçenizi vermeniz lazım. Birinci dilekçeyi 

verdikten sonra 10 gün içinde dilekçe verip bunu gerekçelendirmediğiniz 

veyahut da ben bi rincide söyleyeceğimi söyledim, ikinci dilekçemde söyleyecek 

bir şeyim yoktur de mediğiniz anda CAS davayı düşürüyor; maalesef bazı dosyalar 

için bu ikinci aşama belgeyi göndermediğimiş olmamızdan ötürü işlemden kaldırılmış 

davalar var. Bir kısım davalarda bu davanın kaça mal olacağını düşünmeden 

CAS’a gitmişiz, çünkü CAS, parasal içerikli davalarda nispi bir harç alıyor; 

bu harç iki taraftan da talep ediliyor. Siz davacıyken kendi payınıza düşen harcı 

ödediğiniz zaman, genelde bu çok görülen bir olaydır, davalı taraf harç ödemekten 

imtina ediyor. Harç ödemekten imtina ettiği takdirde yürürlükteki usule göre 

iki çözüm var, ya dava düşüyor yahut da davacı tarafa deniliyor ki, davalı kendi 

payını ödemedi, onu da sen öde. O zaman kulüp diyor ki, bu işin astarı yüzünden 

pahalıya mal oluyor, ben bir de onu ödeyip 30 bin dolarlık bir ihtilaf için 20 bin 

dolar harç ödemek istemiyorum, ben bu işten çekiliyorum, bunlar başvuruda 

bulunan kulüplerimizin çoğu tarafından baştanyete rince incelenmiyor. 

Bir başka örnek vermek isterim, bir davadan bahsedeceğim, tabii isim vermeyeceğim, 

bir Türk kulübüyle bir yabancı futbolcu arasındaki bir dava. Duruşma 

sıra sında davalı olan futbolcu dedi ki şu belgenin altında bulunan imza benim 

herhangi bir şekilde vekalet vermiş olduğum bir avukata ait değil. Tabii davacı 

taraf olan Türk kulübüne soruldu, dediler ki, bizim bu avukatın bu oyuncunun 

vekili olduğuna dair elimizde vekalet var. Ancak sizin bütün delillerinizi bu bahsetmiş 

olduğum iki aşamalı dilekçelere eklemeniz lazım, daha sonra herhangi bir 

delil sunmanız için mahkeme başkanının, daha doğrusu tahkim panel başkanının 

bir istisnai durum ve davanın seyrine etki yapabilecek bir durumdur mütalaasıyla 

özel izin vermesi halinde ilave bir delil sunabilirsiniz (CAS Kod madde R57). O 

olayda davacı Türk tarafı dedi ki, nasıl olur da bu futbolcu bu avukatın vekili 

olduğunu inkâr eder, elim de vekaleti var. Peki, vekalet dosyada mı? Hayır, şimdi 

ibraz etmek istiyoruz. Şimdi ibraz edemezsiniz. Bu davanın seyrine etki yapacak 

istisnai bir durumdur iddiasın da bulundular, bir ara karar vermek için toplandık, 

iki meslektaşım dediler ki biz bunu istisnai durum olarak mütalaa edecek kadar 

önemli görmüyoruz, dolayısıyla bu delilin şimdi ibrazını reddediyoruz. Dolayısıyla 

bu vekalet dosyada olmadığı için futbolcunun iddiası yerindedir, böyle bir 

vekalet vermiş olduğu karşı taraf tarafın dan ispat edilememiştir. Bu çok basit bir 

olay, yani bu belgeyi zamanında koymuş olmak, sunduğunuz belgelerin tercümelerini 

doğru yapmış olmak ... 

Ve dahası sözleşmelere dikkat etmiyoruz. Şimdi genelde yabancılar karşınıza 

bir sözleşme getirdikleri zaman hangi hukukun uygulanacağını ve nerenin yetkili 

olacağını bu sözleşmeye çok açık bir şekilde koyuyorlar. Biz buna dikkat etmiyoruz, 

biz bu durumda kendi tahkimimize gidiyoruz, oradan bir karar alıyoruz ve 

diyoruz k,i kapı gibi tahkimimizin kararı var, biz bu işte haklıyız. Halbuki yaban 

229


cı sözleşmesine bu işte tek yetkili CAS’tır diye hüküm koymuş, bunu okumamışız 

bile, ondan sonra FIFA’ya gidiyoruz, bir de FIFA’ya müracaat ediyoruz. FIFA 

dosyayı alıyor, diyor ki, ben bu işe bakmakta yetkili değilim, çünkü bakın burada 

CAS yetkili kılınmış, par don, ben burada yetkisizim. CAS’a gidiyor, karar çıkıyor. 

Buradan biz bir ders çıkarıyoruz, bir başka kulübümüz demek ki bu işler için 

CAS’a gidiliyormuş diyor, yine büyük kulüplerimizden bahsediyorum ve o diğer 

büyük kulübümüz kendisi için önemli bir ihtilafta CAS’a gidiyor, CAS burada 

karar verirken bir ara karar veriyor, o çok önemli, diyor ki, bu sözleşmede merci 

belirtil memişti, niye Türk tarafı Türk tahkimine gidip bir karar çıkarmadan bize 

geldi, anla şılamamıştır diyor. Yani burada kararları, sözleşmeleri, emsalleri çok 

iyi okumak la zım ve maalesef bizim dosyalarımızda, birçok yabancı dosyada gördüğümüz 

emsal içtihat ibrazı olmuyor. Çünkü bu CAS emsal içtihatlarını takip 

etmiyoruz, bilmiyoruz. Burada tabii, bizim yabancı dil bilmeme hendikapımız 

çok büyük rol oynuyor. 

Son olarak bu konuyla bağlantılı olarak yetki meselesini ele alacağım. Bir 

kere ondan evvel şunu söyleyeyim, davaların başında taraflar biliyorsunuz birer 

tane hakem tayin ediyorlar, başkanı da CAS ilgili daire başkanı tayin ediyor. Bu 

hakem lerde Türk hakemler birkaç kere ret olundu. Ret olma halinde tarafların 

mütalaası alındıktan sonra CAS’ın yönetim organı olan ICAS bu reddin yerinde 

olup olmadı ğına karar veriyor. Yalnız burada tabii ki iddialara çok dikkatli 

bir şekilde bakılıyor. Hakem reddetmek bir zül değil, hakem reddetmek o hakemin 

şahsına herhangi bir hakaret teşkil etmiyor. Tabii ki rencide edici iddialarla 

ret olayları var, ama genelde hukuki mesnetlerle ret talepleri oluyor. Dün akşam 

Martens dostumla da konuşu yorduk, bana dedi ki: “Moda oldu galiba, bu sıralar 

beni de reddetmeye başladılar”. Yani reddedilmek olağanüstü bir şey değil, fakat 

bunu niçin söylüyorum. Çünkü bir büyük kulübümüzün çok önemli bir davasında 

sporcunun dava dosyasındaki tanımı diyor ki filanca sporcu sendikasının 

üyesi ve tayin etmiş olduğu hakeme bakıyoruz, o sendikanın hukuk müşaviri, 

aynı zamanda bir CAS hakemi, onu tayin etmiş. Ben bizim kulübümüze sordum, 

dedim ki, bu kadar aşikar olarak taraf olan bir hakemi niye reddetmediniz? Şimdi, 

yabancıya karşı ayıp olur dediler. Şimdi hukukta böyle ayıptı, vesaire şeyler 

yok, tabii ki adabınızla, edebinizle bunları yazacaksınız, ama hukuki platformda 

kaldığınız sürece bundan kimsenin alınma sorunu olmaz. Yani bunu şunun için 

söylüyorum, bundan sonra Türk tarafı, ki çok dosyamız olduğu görülüyor, Türk 

tarafı karşı tarafın tayin etmiş olduğu hakemi incelesin; her hakemin CAS listesinde 

özgeçmişi var, artı, bugün bildiğiniz gibi bir sürü arama motorunda kişiler 

hakkında çok geniş bilgiler var. Körü körüne karşı tarafın hakemi kabul edilmeyeceği 

gibi genelde bizim hakemlerimizin tayini de tesadüflere bağlı. Bir kulübümüze 

soruyoruz, filancayı nereden hakem buldun? İşte benim filanca ülkede 

bir tanıdığım vardı, ona telefon ettim, o da dedi ki, benim tanıdığım, ahbabım 

bir hakem var, ona verelim bu işi. 

230


Şimdi tabii ki hakemler bir tarafın hakemi o tarafın kazanılmış oyu demek 

değil dir, hukukçuluk yapıyoruz, hukukçuyuz, ama bir Türk’ün bir Türk dosyasını 

incele me titizliğini bir başkasından beklemenin ne kadar doğru olabileceğini bilmiyorum. 

Bir şey daha var, bugün uzun süre biz Türk olarak kendi milliyetimizden 

bir hakem tayin edebilir miyiz sorusu vardı, neyse onu aştık. Öyle durumlar 

var ki CAS’ın res mi dilleri İngilizce ve Fransızca’dır, bugün İtalyanca, İspanyolca, 

Almanca kararlar çıkıyor, nasıl resmi dilde olmayan kararlar çıkıyor? Çünkü iki 

taraf da o milletten, her biri kendi milletinden bir hakem tayin etmiş, orada bir 

sürü başka hakem de ol duğu için yine o milletten bir de başkan tayin etmişler, 

onlar da bir araya gelmişler, hepimiz İspanyol’uz veya italyanız, şimdi bunu İngilizce 

veya Fransızca görmenin gereği yok, biz bu davayı İspanyolca (ya da İtalyanca) 

götürelim deyip kararı da o dilde alıyorlar. Zaman içinde ümit ederim Türk 

hakemlerin sayısı da artacaktır ve zaman içinde CAS’ın içinde biz Türklerden 

oluşan paneller oluşturmak imkânını da bulacağız.. Ancak çok fazla da ümitli 

değilim, zira bir yandan “Türk’ün Türk’ten başka dostu yoktur” deriz; bir yandan 

da yabancılardan medet ummaktan vazgeç meyiz. Önce bu zihniyetimizi ve kendi 

insanlarımıza karşı kıskançlık duygumuzu değiştirmemiz, köreltmemiz gerekir... 

Türk müracaatlarında olmayan bir diğer hususa değinmek istiyorum, o da yetki 

meselesi. Biz davacı olduğumuz dilekçelerin başına niye CAS’a müracaat ettiğimizi, 

CAS’ı neden yetkili gördüğümüzü yeterli, güçlü bir şekilde yazmıyoruz. 

Yani şunu demek istiyorum, işte bir sözleşme var, bu sözleşmede şu hükümden 

dolayı CAS yetkilidir veyahut da şu talimatın şu maddesi var, şu federasyonun 

bu kararı var, buralardan dolayı bu yetkilidir demiyoruz. Demediğimiz takdirde 

ne oluyor? Eğer davalı taraf uluslararası bir federasyonsa ve de kendisinin almış 

olduğu bir karara karşı zaten bu temyiz müracaatı yapılmışsa CAS’da bir yetkisizlik 

iddiası ileri sü rülüyor ve bu yetkisizlik kararının gerekçelerini çok geniş bir 

şekilde veriyor. Panel başkanının yetkisindedir, dönüp davacı tarafa bir yetkisizlik 

iddiası var, bunun kar şılığında siz bir şey diyor musunuz, demiyor musunuz diye 

sorup sormama yetkisi ondadır. Sormayabilir ve bu durumda dosya üzerinden 

yetkiye karar verebilir. 

Bakın; bu söylediklerimi size bir örnekle somutlayacağım. Bizim ulusal federasyonumuzun 

kararına karşı – bir doping olayını konuşuyorum GSGM tahkime 

gidilmiş, GSGM tahkimin kararı CAS’ta temyiz edilmiş. Uluslararası federasyon ve 

ulusal federasyon davalı durumundalar, sporcu temyiz ediyor, yani CAS’da dava cı. 

Uluslararası federasyon diyor ki, CAS’a ulusal federasyonun yargı organlarının kararına 

karşı gidilir, GSGM Tahkim Kurulu federasyon dışı bir kuruldur, dolayısıy la 

GSGM tahkimin kararına karşı CAS’a gitme yetkisi yoktur. Federasyon Disiplin 

Kurulu’nun vermiş olduğu ilk kararın temyiz edilme süresi de aşılmıştır. Şimdi 

bu radaki tehlikeye işaret etmek istiyorum, bu sürenin içinde yapılmış olsaydı, yani 

bu karar bu şekilde alınmış olsaydı ortaya ne çıkardı biliyor musunuz? Her federasyonun 

disiplin kurulunun kararı GSGM tahkime gitmeden CAS’a giderdi ve ondan 

sonra biz tam bir iki başlılık içinde bir taraftan elde bir tane GSGM tahkim, 

231


bir tane de CAS kararı. İçeride GSGM tahkimi uyguların, dışarıda CAS kararı uygulanır. 

Böy le bir ikilemin içinden Türkiye nasıl çıkar, bunu size sormak istiyorum. 

Bu durum neden doğdu, iki sebepten: birincisi ulusal federasyon kendi disiplin 

kurulu kararını, GSGM Tahkim yolunun sonucunu beklemeden, sanki nihai 

bir karar imiş gibi uluslararası federasyona bildirmiş, ikincisi, GSGM Tahkim’in 

sporun için de, federasyon yargı makanizmasının bir parçasi olarak, gereğince açık 

ve seçik bir şekilde vurgulanmış değil. Bir de CAS’a hangi aşamadan sonra gidilebileceği 

Futbol mevzuatımız (TFF) dışında iyi bir şekilde redakte edilerek 

mevzuata konulmamış. 

Tabii burada yine işaret etmek istediğim bir şey var, biz bir Futbol Yasası 

çıkar dık, dedik ki, birisi bir benzetme yaptı, fena bir benzetme değil, NATO’ya, 

CENTO’ya sadığız der gibi FIFA’yı, UEFA’yı ve CAS’ı tanıyoruz. Ondan sonra 

daha ileri bir maddede bunu kısıtladık, daha sonra Futbol Federasyonunun çıkarmış 

olduğu ta limata yabancılık unsuru getirildi. Şimdi CAS yetkileri tartışıyor, 

bir davada, verilen savunmada deniyor ki kanun var, kanunun genel hükmü 

var, özel hükmü var ve bir de talimat var. Hukuk hiyerarşisine göre bir talimat 

kanuna karşı olamaz, kanun hükümlerine aykırı olamaz. CAS’ın vermiş olduğu 

karar şu, ben Türkiye’nin kanun lar ihtilafına bakmak durumunda değilim. Ben 

bu talimatlar içinde işi en daraltmış olan, yabancılık unsuru arayana itibar ederim 

ve bundan böyle yabancılık unsuru olan ihtilafların bana müracaatında bakarım. 

Şimdi burada çok enteresan da bir ara cümle var, o cümleyi size zikretmek istiyorum, 

çünkü kararda şöyle bir ibare vardı. “Kanun savunulurken bize kanunun ne 

gerekçesi gönderildi, ne onu destekleyen herhangi bir bilimsel yazı gönderildi.” 

Yani buradan şunu çıkarıyorum, siz dosyanızı oluştururken hukuki metinlerinizin 

gerekçelerini dahi göndermek veya bu konuda yazılmış bilimsel makaleler 

varsa bunları dahi kullanmak durumundasınız. Bunları yapmadığınız takdirde 

işte dosyalarınız bu nedenle zayıf kalıyor ve kanunlar ihtilafını ben çözmek durumunda 

değilim demek suretiyle de CAS, size farklı bir boyut geti riyor. Çünkü 

sizin artık bundan sonra Türkiye’de bunun savunmasını, tartışmasını yapmanıza 

hiç gerek kalmadı. Çünkü dediğim gibi CAS’tan böyle bir karar çıktı. 

CAS’a hemen herkes gidiyor, bakın size şöyle kısaca özel kişileri okumayacağım. 

Çünkü özel kişileri okumak doğru değil, ama bugüne kadar hangi kulüplerimizin 

CAS’ta davacı veya davalı olduklarını kısaca okuyayım. Ülkerspor, Beşiktaş, 

Galatasaray, Antalya, Fenerbahçe, Beşiktaş, Kocaeli, Beşiktaş, Fenerbahçe, Şekerspor, 

Galatasaray, Galatasaray, Vestel Manisa, Bursaspor, Antalyaspor, Galatasaray, 

Galatasaray, Çaykur Rizespor, MKE Ankaragücü, Beşiktaş, Gaziantepspor, 

Elazığspor, Galatasaray, Galatasaray, Türkiye Futbol Federasyonu, Trabzonspor, 

Ankara Büyükşehir, Sivasspor, Kayserispor, Ankaragücü, Ankaragücü, Diyarbakırspor, 

son olarak da Şırnak Nusaybin de biliyorsunuz CAS’lık oldular. Yani 

hemen hemen CAS’la tanışmamış süper lig kulübümüz yok, hatta bazıları daha 

bu lige gelir gelmez CAS’lık olma durumuna gelmişler. 

232


Benim buradan söyleyeceğim şu, buradan çıkarmak istediğim sonuç şu. Kulüplerimizin 

veya sporcularımızın işin daha birinci adımından itibaren bir gün 

biz CAS’a gidersek bize ne lazım olur dosyasını hazırlamaları lazım. Çünkü maalesef 

ben CAS’ta bu adamlar aslında haklılar, ama bir türlü haklılıklarını ispat 

edemiyorlar durumuyla çok karşılaştım, ama biz maalesef CAS’ta kararı belge 

üzerinden ver mek durumundayız. Hislerimizle, siz haklı gözüküyorsunuz diyerek 

karar vereme yiz, belge üzerinden ve bu belge tanziminde biz çok zayıfız. Sözümü 

burada birinci turda şöyle bağlamak istiyorum, bir güzide kulübümüzün başına 

büyük belalar açan bir sözleşmedeki bu hükmü nasıl atladığını sorduğumuzda, 

çok samimi bir cevap aldık, “Biz adamı alma heyecanıyla sözleşmeyi okumadan 

imza ettik.” Söz konusu olan sekiz milyon Euro’ydu. Hepinize teşekkür ederim. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Değerli meslektaşım Sayın Erkiner’e bu 

kap samlı, doyurucu ve uygulamaya dönük olarak verdiği ilginç ve faydalı bilgilerden 

dolayı çok teşekkür ederim. Şimdi sözü Sayın Doktor Lucien W. Valloni’ye 

veriyo rum, buyurun Sayın Valloni. 

Av. Dr. LUCIEN W. VALLONI- Çok teşekkürler. CAS kararları konusunda 

birçok konuşma yapıldı ve ben, sizlere bu kararların İsviçre Yüksek Mahkemesi’nde 

– İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nde – temyize götürülmesi olasılıkları hakkında 

konuşmak istiyorum. Yasal çerçeveye kısa bir girişle başlayacağım ve ardından, 

CAS ka rarlarının İsviçre Uluslararası Özel Hukuk Yasası nezdinde ele alınması 

gerekliliğiyle devam edeceğim ve temyiz prosedürü hakkında konuşacağım. 

Ayrıca bundan sonra farklı temyiz nedenle ri hakkında konuşacağım. 

Böylece eğer yasal çerçeveyle başlarsak, buradaki önemli nokta 1 Ocak 2007’de 

yürürlü ğe giren yeni kanundur. Bu yeni kanun, İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi 

kanunudur. Bu kanun, Yüksek Mahkeme’nin önüne çıkarılan temyiz davalarının 

ve uluslararası tahkim temyizle rinin usullerini düzenlemektedir. Ancak, 

yalnızca uluslararası tahkim için geçerli olan bazı farklılıklar vardır ve bunlar, 

madde 77 çerçevesinde sıralanmıştır. Eğer önünüzde bir CAS kararı varsa, bu 

kararı temyiz edip edemeyeceğinize bakmanız ve bunun için, İsviçre Uluslararası 

Özel Hukuk Yasası’nın 12. bölümü’nü kabul et meniz gerekir. Bu bölümde, tahkim 

panelinin görev yerinin problemlere neden olmayacak İsviçre, Lozan olması 

önemlidir. Ayrıca, Olimpiyat Oyunlarında da bir ad hoc komisyon kurulmaktadır 

ama tahkimin yeri gene Lozan olarak kabul edilmektedir, çünkü böylece komisyon, 

bölüm 12’nin kapsamına giren her konuda karar verebilmektedir. Böylece 

bu uluslararası bir davadır. Aksi halde, bölüm 12 geçerliliğini kaybeder. Aynı zamanda, 

uluslararası tahkime ilişkin hükümlerin geçerliliğinde herhangi bir hariç 

tutma imkânının bulunmaması da önemlidir. Ancak normal olarak, CAS davalarında, 

böyle bir imkân yoktur. Böylece; eğer bu koşulların tümü sağlanırsa, 

temyiz başvurusunda bulunmayı düşünebilirsiniz. Ancak, tekrar madde 77’ye de 

bakmanız gerekir, çünkü bu maddede uygulanmayan çok önemli bazı noktalar 

vardır. Bu ör neğin, normal olarak eğer İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne gi 

233


derseniz, temyiz başvurunuzu yanlış bir kurumda, yanlış bir mahkemede veya 

CAS’ta yapabilirsiniz ve yine de, bu başvurunuz için doğru kurum olacaktır. Aksine; 

burada, başvurunuzu yalnızca İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nde ya pmak 

olanaklıdır. 

Temyiz nedenleri münhasıran sıralanmıştır. Bu nedenle temyiz nedenleri oldukça 

katıdır. Bu listede, tem yizle ilgili bütün bildiklerinizi unutmalısınız. Bence, 

“temyiz” bu açıdan doğru bir kelime değildir. Sonuçta, listede çok fazla kısım 

yoktur ama bu konuda neler yapa bileceğinizi birazdan göreceğiz. Ayrıca; İsviçre 

Federal Yüksek Mahkemesi’nde başlattığınız herhangi bir temyiz davasının, otomatik 

bir durdurma etkisi yaratmaması da önemli bir konudur. Bu eğer dopingle 

ilgili bir kararınız varsa ve bu karar iki yıllık bir men cezası getiriyorsa, normalde 

CAS kararıyla birlikte, men cezası yürürlüğe girer ve bu noktada yapabileceğiniz 

tek şey, İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne giderek, bir ara tedbir almaktır anlamına 

gelir. Başka türlü; mahkeme davanızı görse de, bunun herhangi bir yararı 

olmayacaktır. Sporcunuz prosedür süresince men cezasını çekmeye devam edecektir. 

Böylece; bir diğer önemli husus, İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin, 

CAS’ın tespit ettiği esaslara bağlı kalmak zorunda olmasıdır ve bu çok önemlidir. 

Kanıt sunma sürecinde, siz CAS’ın tespit ettiği esaslara ters düşen yeni bulgular 

sunamazsınız. Böylece; normalde her mahkemede uygulanan çok il ginç bir kural 

olan hukukun res’en tatbiki kuralı burada geçerli değildir. Yani; mahkeme hukuku 

kendi başına uygula maz. CAS’ın hangi kuralı doğru bir şekilde uygulamadığını 

veya hangi kuralı yanlış uyguladığını Mahkeme’ye sizin söylemeniz gerekir. 

Bu çok güçtür. Sadece bu değil; bu uygulamanın neden yalnız olduğunu da sizin 

ortaya koymanız gerekir. Böylece bu sürecin nasıl işleyeceğidir. 

Ayrıca diğer bir husus da; İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin bu özel uluslararası 

tahkim davalarında yeni bir karar verme yetkisine sahip olmamasıdır. 

Mahkeme, yalnızca bir temyiz merciinin örneğidir. Mahkemenin yapabileceği 

tek şey, CAS kararını bozmak ve yeni bir karar için CAS’a geri göndermektir. 

Daha sonra elbette ki uluslararası meselelerde başvu rulabilecek tek merci, İsviçre 

Federal Yüksek Mahkemesi’dir. Eğer Türkiye’de ulusal bir meseleyle karşılaşırsanız, 

Lozan’da bulunan Kıta Mahkemesi’ne de gide bilirsiniz. Ben bunu Hondo 

ile yaptım ve burada ilk kez olmak üzere doping yaptırı mına karşı bir durdurma 

etkisi başarısı kazandık, ayrıca bu etki, Federal Yüksek Mahkeme’de de geçerli 

oldu. Bu da ilginç bir durumdur. 

Önünüzde nihai bir karar olması ve geçerlilikten hariç tutma veya temyiz hakkından 

feragatle ilgili yazılı bir beyan bulunmaması da önemli diğer bir noktadır. 

İsviçre Ulus lararası Özel Hukuk Yasası’na göre, uluslararası tahkim meselelerinde 

bu haktan fe ragat etme olanağı vardır. Dolayısıyla, eğer uluslararası bir tahkim 

meselesi söz konusu ise ve taraflar İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne gitme 

hakkından vazgeçtikleri konusunda yazılı bir mutabakata varırsa, bu haklarından 

234


feragat etmiş olurlar. Ancak bugün bu kural, tenisçi Canas’ın davasıyla değişmiştir. 

Canas, İsviçre’de oturmaktadır ama ATP (Tenis Oyuncuları Birliği) İsviçre’de 

olmadığı için bu uluslararası federasyon için çok garip bir durumdur. Normalde 

bu geçerli bir dava değildir. Ancak, bu rada geçerli olması için değişik bir yol 

bulunmuştur. Bu yüzden taraflar haklarından fe ragat etmişlerdir ama daha sonra, 

İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi bu kararında ilk kez spor tahkiminin normal 

ticari tahkimden farklı olduğunu kabul etmiştir. Biz yıllar boyunca Yüksek 

Mahkeme’yi ticari tahkime, spor tahkiminden farklı bir yaklaşım getirmesi konusunda 

ikna etmeye çalıştık çünkü spor tahkiminde, sporcunun baş ka bir seçeneği 

yoktur. Eğer ticari tahkimle ilgili konuşursak normal şartlarda, ticari tahkimde, 

iki taraf aynı düzeydedir ve eğer spor tahkimiyle ilgili konuşursak, bu eşitlik söz 

konusu değildir. Bu eşitlik var olmaz. Burada, sizin sisteminiz hakkında konuşmuyorum, 

FIFA ve UEFA gibi uluslararası federasyon için geçerli olan sistemden 

bah sediyorum ve sizin başka seçeneğiniz yoktur. Olimpiyat Oyunlarına katıl mak 

istiyorsanız, bir sözleşme imzalamak zorundasınızdır. Böylece, spor yönetim federasyonlarının 

sporcu için durumun tamamen farklılaşmasına yol açan tekeli 

ortaya çıkar ve mahkeme ilk defa bu kararda sporcu ile fe derasyon arasındaki 

ilişkinin paralel değil, dikey olduğunu kabul etmiş ve ayrıca, sözleşme yapılırken 

feragat etme hakkını ortaya koyan hukukçunun, aslında ticari tahkimi düşünerek 

bunu yaptığını söylemiştir çünkü ticari tahkimde, taraflar “Evet, bundan sonra 

bitmelidir.” diyebilir ve bu tamam demektir. Ancak, sporda yalnızca ticari meseleler 

değil, aynı zamanda kariyeriniz zarar görebileceği veya başka durumların 

ortaya çıkabileceği başka meseleler de söz konusudur. Bu nedenle, İsviçre Federal 

Kurulu spor tahkiminin onamadan uzak niteliğini de fark etmiş ve bu dava da, 

CAS kararlarına karşı temyiz haklarından feragat hükmünün geçerli olmadığına 

karar vermiştir. 

Böylece bu koşullar size verilirse, İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne her 

zaman gidebilirsiniz. Daha sonra eğer bu konu çözülürse, tabii ki davanızı meşru 

emele dayandırmanız ve İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi karşısında CAS 

kararının sizi gerçekten etkilemiş oldu ğunu kanıtlamanız gerekir. Haklar açısından 

size herhangi bir yarar getirmeyecek olan bir kararla karşılaşacaksanız, bunu 

sadece eğlence olsun diye yapamazsınız. Kişisel olarak etkilenmiş olmanız, fiili, 

hukuki ve kişisel çıkarınızın bulunması ve bunu mahkemeye gösterebilmeniz gerekmektedir. 

Söz konusu hukuki menfaate sahip olmanızın nedenini belirtmeniz 

gerekmektedir. Bu sizin söylediğiniz yere biraz gitmektedir, bu tür davalarda usul 

gerçekten kuralcıdır. Bu süreçlerde, 30 günlük bir zaman sınırlaması vardır ve bu 

süre uzatılamaz. Diğer bir husus da, temyiz yanıtının uzatılıp uzatılamayacağıdır. 

Sizlere daha önce çoktan anlattığım gibi temyiz nedenleri, temyiz tebligatında 

gösterilmeli ve temellendirilmelidir, daha sonra değil çünkü normal prosedüre 

göre yazılı beyanlar sadece bir kez değiştirilebilir. Ancak mahkeme bir duruşmanın 

gerekli olabileceğine veya yeni esas ların gerektiği gibi sunulabileceğine – çünkü 

yeni esasların sunulması için belirli bir zaman vardır – karar verirse, ikinci bir 

235


oturum gerçekleştirilebilir. Bu nedenle, temyiz için sunduğunuz ilk yazılı beyanda 

her şeyi belirtmeniz gerekmektedir. 

Ayrıca, İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin yalnızca belirtilen ve temellendirilen 

nedenleri incelemesi ve kabul etmesi önemlidir. Bu nedenle, Yüksek 

Mahkeme CAS ka rarında sizin belirtmediğiniz – ki doğru bir şekilde belirtmeniz 

beklenmektedir – bir hususu görmesine rağmen, bu sorunlarla ilgili herhangi bir 

karar vermeyecektir; eğer maddeyi göstermezseniz ve bu maddeyi sadece doğru 

olarak değil, ayrıca hangi fıkranın uygulanabilir olduğunu da sizin belirtmeniz 

gerekmektedir. Böylece gördüğünüz gibi, Yük sek Mahkeme’yi karar verebilecek 

konuma getirmek için bile sağlamanız gereken birçok koşul vardır. 

Böylece; ihtiyari tedbirlere gelince, size daha önce de belirttiğim gibi, Yüksek 

Mahkeme’nin re’sen hareket etme olanağı vardır ama bunu yapmayacaktır. Unutun 

bunu; bunu talep ederseniz, yine de otomatik bir durdurma etkisi ortaya 

çıkmayacaktır. Böylece eğer CAS’ın verdiği karar gerekçeli değilse – çünkü CAS 

kararı gerekçesiz bir şekilde sunma hakkına sahiptir – elinizde karar vardır ama 

gerekçesi belli değildir. Böylece bu gibi durumlarda; size daha önce de belirttiğim 

gibi, bisikletçi Hondo ile olan davamızda, doping ihlali söz konusuydu. Elimizdeki 

tek imkân, hemen İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne gitmekti, bunu 

yaptığımız halde, Mahkeme otuz gün içerisinde süreci başlatmadı, çünkü süreç 

ancak tam gerekçeli kararın tebliğinden sonra başlatılabilecekti. Bu yüzden CAS 

karar verdikten sonra, ihtiyari tedbirler konusunda karar verme yetkisine sahip 

olmadığı için, biz İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne gittik. İsviçre Federal 

Yüksek Mahkemesi’nden bir ara karar vermesini, ihtiyari tedbire hükmetmesini 

talep ettik. İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi ancak bizim lehimize karar verebilirdi, 

çünkü CAS herhangi bir gerekçe sunmadığı için, “Şu anda bilmiyoruz ama 

temyiz nedeni oluşabilir. Bu yüzden, bize bu ihtiyari tedbiri vermeniz gerekiyor”. 

Aksi halde, temyiz prosedürünün sonunda, spor cunun aslında yarışlarda koşabileceği 

ortaya çıkacaksa, her türlü temyiz anlamsız ve temelsiz kalacaktır. 

İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin, Tahkim Kurulu’nun tespit ettiği esaslara 

bağlı kalmak zorunda olduğunu söylemiştik. Bu esaslar açıkça yanlış olsa dahi, 

bu bağlılık geçerlidir. Siz bu yanlış esasların eşit muamele ilkesini, ifade verme 

hakkını veya kamu düzenini ihlal edecek şekilde tespit edildiğini kanıtlayabilirseniz, 

bu bağ lılık ortadan kaldırılabilir. Elinizdeki esasların yanlış olması yeterli 

değildir, bu yanlış esasların yukarıda sayılan ilkelerden birinin ihlaliyle birleştirilmesi 

gerekmektedir. Bir meselenin mahkeme önüne taşınmasının ne kadar güç 

olduğunu görüyorsu nuz. Kararı okuduğunuzda, “CAS’ın bu kararı saçmalık!” 

diyebilir ve ne yapılması gerektiğini aslında görebilirsiniz. Ancak, mahkemenin 

esaslara getirdiği katı yak laşımı gördüğünüzde, esaslar ile hukuk arasındaki ayrımı 

fark eder ve bunun her zaman kolay olmadığını anlarsınız. Burada çok kolay 

görünüyor olabilir ama karara baktığınızda, bunun esasların bir parçası mı yoksa 

hukuka ilişkin bir husus mu olduğu konusunda emin olamıyorsunuz. Eğer huku 

236


ka ilişkin bir meseleyse, o za man mahkeme bunu inceleme altına alabilir. Esaslar 

ise, size belirttiğim gibi, ancak bu katı koşullar altında incelemeye alınabilmektedir. 

Dolayısıyla, normal şartlarda yeni esaslar, yeni kanıtlar mahkemeye sunulamamaktadır. 

Ancak kararın kendisi veya CAS size yeni esaslar veya yeni kanıtlar 

sunmanız gerektiğini söylüyorsa ve ancak bu koşullar altında bu yeni unsurları 

sunabilirsiniz. Yeni hukuki argümanlar açısından herhangi bir sorun yoktur, bunları 

rahatlıkla sunabilirsiniz. Ancak, bu yeni hukuki argümanların neden geçerli 

olduğunu mahkeme karşısında temellendirme niz gerekir. 

Usul kısmına baktığımızda, masrafları ele almamız gerekiyor. Hesaplanan 

mahke me masrafları için ilk harç her zaman temyiz başvurusunda bulunan tarafça 

ödenir. Bu harç ödenmezse, Yüksek Mahkeme temyiz başvurusunu kabul 

etmeyecektir. Bir tanığın çağrılmasını veya başka ilave bir prosedürü talep ederseniz 

– ki bu oldukça güçtür – bu masraflar için de harç yatırılması gerekir. Yoksa, 

tanığınız dinlenmeye cektir. İlginç noktalardan bir diğeri de, karşı taraf için tazminat 

teminatının yatırıl masıdır. Bu tür bir temyiz sürecine dâhil olan bir avukatsanız, 

masraflarınız için bir tazminat teminatı talep edebilirsiniz. Ancak, bu 

otomatik bir süreç değildir ve talep edilmesi gerekmektedir. Her zaman mümkün 

olmadığını da belirtmeliyim. Eğer taraf İsviçre’de ikamet etmiyorsa, masraflar için 

teminat talebinde bulunabilirsiniz. Buna karşın, masraflar için bu şekilde bir teminatın 

verilmesine izin vermeyen iki taraflı anlaşmalar veya sözleşmelere tabi 

olup olmadığınızı kontrol etmeniz gerekir. Yük sek Mahkeme’de WADA’ya karşı 

bir temyiz davasında görev yapmıştım ve Azer baycan Güreş Federasyonu’nu temsil 

ediyordum. Bizden, masraflar için teminat sağlamamız gerektiğini söylediler ve 

Azerbaycan ile İsviçre arasında bu konuda ikili bir anlaşma yoktu. Bu yüzden, bu 

teminatı ödemek zorunda kaldık. Mahkeme’ye bu konuda küçük çaplı da olsa bir 

karar yetkisi tanıyan bir hüküm vardı ama onları bir teminatın gerekli olmadığı 

konusunda ikna edemedik, çünkü nihai ve bağlayıcı dahi olmayan CAS kararı 

için gereken masrafları hâlihazırda ödemiştik. 

Şimdi, temyiz nedenlerine bakalım. Bunlar, temyiz sürecine taşımanız gereken 

gerçek, maddi unsurlardır. Bunları sağlayamazsanız, temyizde başarılı olmayı aklınızdan 

çıkarın. Daha önce de belirttiğim gibi, bu liste münhasır ve eksiksizdir. 

Bu nokta çok önemlidir. Listede, beş olasılık vardır. İsviçre Uluslararası Özel Hukuk 

Yasası, bir CAS kararının bozulması olasılıklarını büyük ölçüde kısıtlamaktadır. 

Bu olasılıklardan ilki, hakem atamasının veya hakem kurulunun teşkilinin 

CAS yönet meliklerine aykırı olmasıdır. Ancak, burada da, Yüksek Mahkeme’nin 

çok katı bir tutum takındığını söylemek gerekir. Mahkeme, bu yönetmelik ihlalinin 

veya bağım sızlık veya tarafsızlık ihlalinin sürecin daha erken safhalarında 

CAS’ın önüne taşınıp taşınamayacağını her zaman inceler. Böyle bir olasılık 

varsa, temyizi aklınızdan çıkarın. Süreçteki en büyük sorun CAS’ın teşkilinden 

kaynaklanıyorsa bile – örneğin listede olmayan bir hakemin veya akrabalık bağı 

bulunan birinin atanması gibi – bu meseleyi CAS’ın önünde tartışmaya sunma 

imkânınız varsa, Yüksek Mahkeme önünde şansınız yoktur. 

237


Sizlere, yakın zamana ait ve çok tartışılan birkaç karar getirdim. En sonuncusu, 

İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin bir CAS kararına ilişkin olarak verdiği hükümdü. 

Burada, aynı birlikten gelen iki hakem bir taraftaydı ve bu yeterli görülmedi. 

Ancak, bir tarafı temsil eden bir hakemin, başka bir panelde, aynı zaman 

içerisinde bizim tarafımızdan değil, CAS tarafından seçilen bir hakem ile birlikte 

çalıştığı bir davayla karşılaşmıştım. Hakemimiz bize bu konuda bilgi vermemişti. 

İsviçre Fe deral Yüksek Mahkemesi, bunun CAS kararının bozulması için yeterli 

olmadığını düşünüyordu. Bu İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nden iki ay sonra, 

CAS kural larını yeniden gözden geçirdi ve şimdi, en azından CAS karşısında 

bir avukat olarak görev yaptığınız prosedür boyunca, bir panelde yer alamıyorsunuz. 

Kuşkusuz, bu da yanlış bir uygulamadır. Kanımca, bir kişi aynı mahkeme 

önünde hakem ya da taraf temsilcisi olma kararını verebilmelidir. Bence, bu atılması 

gereken bir adımdır. Aynı zamanda, anlaşmazlıkları ortadan kaldırmak için, 

CAS’ın kapalı listesinin de açığa çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. 

Bir sonraki neden, yargı yetkisi konusunda verilen yanlış karardır. Burada da 

adı mın CAS prosedürü sırasında atılması gerekmektedir. Başvuru yapmak için 

yanlış kararın verilmesini bekleyemezsiniz. İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin 

davayı gözden geçirmeyi tamamen kabul ettiği tek neden budur. Yine de, Yüksek 

Mahke me esaslara bağlı kalmak zorundadır. Res judicata (kaziyei muhakeme) 

bu şekilde ortadan kalkar – yargı yetkisi konusunda yanlış karar. Yargı yetkisine 

veya tahkim anlaşmasının geçerliliğine itiraz edilirse, bu tür bir dava açabilirsiniz. 

Bir sonraki neden, bir tarafın ortaya koymadığı bir hususun karara bağlanması 

veya bir tarafın talebinin görmezden gelinmesidir. Bu hüküm çerçevesinde, üç 

seçenek mevcuttur. Tahkim paneli, tarafların talep ettiğinden geniş bir kapsamda 

karar verirse, mesele yi temyize taşıyabilirsiniz. Tahkim paneli, tarafların talep ettiğinden 

farklı bir konuda karar verebilir ya da tahkim paneli taraflardan birinin 

talebini karara bağlamayabilir. Bu durumlarda da temyiz mümkündür. 

Bunun ardından, tarafların eşit muamelesi ilkesinin veya ifade verme hakkının 

ihlal edilmesi diğer bir nedendir. Tarafların eşit muamele görmesi ve ifade verme 

hakkının tanınması çok önemlidir. Ancak, tarafların esaslar ve hukuki argümanlar 

üzerine yorum yapma, kanıt gösterme vb. hakları da vardır. Bu konu çok 

ilginç tir. Yakın zamanda bir CAS kararının bozulduğu CANAS davasında, İsviçre 

Federal Yüksek Mahkemesi CAS önünde sunulan farklı argümanların ele alınmamış 

olduğu nu ve aslında önem taşıyabileceğini belirterek, kararı bozmuştur. 

Esasların hukuki ehliyeti konusunda ifade verme hakkının bulunmadığını 

unutma mamız gerekiyor. İfade verme hakkı, gerekçeli bir uluslararası tahkim kararı 

alma hakkını kapsamaz. Bir düşünün. Gerekçe olmasa dahi, kararı bu hüküm 

kapsamına taşıyabilirsiniz. Esasların tespiti konusunda, dosya çelişkili dahi olsa, 

tek başına ifade verme hakkına karşı bir ihlal teşkil etmez. Ancak, esasların tespiti 

veya kanıt ların değerlendirilmesi süreci adaletin reddine karşılık geliyorsa, ifade 

verme hakkı ihlal edilmiş demektir. Gördüğünüz gibi, ifade verme hakkı söz ko 

238


nusu olduğunda da, meselenin İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin karşısına 

çıkarılabilmesi için birçok koşulun sağlanması gerekmektedir. 

Bir sonraki neden, kamu düzeninin bozulmasıdır ki, bu en güç olan nedendir. 

Bir karar İsviçre’de temel ve yaygın olarak kabul görmüş ve her yargı hükmünün 

esasının bir parçası olması gereken bir değeri yanlış yansıtıyorsa, kamu düzenine 

aykırıdır. Burada iki alternatif vardır: Maddi hukuk çerçevesindeki kamu düzeni 

veya usul hukuku çerçevesindeki kamu düzeni. Burada, bunun çok kolay olmadığını 

gö rebiliyorsunuz. Adil yargılanma hakkı şüphesiz çok önemlidir. Ancak, 

gerekçenizin bulunmasının yeterli olmadığını ve kararın kamu düzenine aykırı 

olması gerektiğini bilmelisiniz. Maddi hukuk kapsamındaki kamu düzeninde, bu 

kapsama giren bazı temel kurallar vardır – pacta sunt servanda (ahde vefa ilkesi). 

Beşiktaş’ın dâhil olduğu ve benim karşı tarafta görev aldığım bir dava vardı. Bu 

savunma, Beşiktaş tarafından İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi karşısına getirilmişti. 

Ancak, durum buna uygun değildi. İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi 

karşısına pacta sunt ser vanda savunmasıyla çıkıyorsanız, mahkemenin bir sözleşmenin 

mevcut olduğunu ve bu sözleşmenin size şu ve şu kararı getirdiğini ya da 

bir sözleşmenin mevcut olmadığını ama size sözleşmeden doğan şu ve şu kararın 

verildiğini belirttiğini söy lemeniz gerekir. Ancak, mahkeme bir sözleşmenin mevcut 

olduğunu söylemiş ve size tartışılabilir bir karar vermişse, bu süreci aklınızdan 

çıkarın. 

Burada ele alabileceğimiz başka hususlar da var. Bunların, bir CAS kararının 

bozulmasının çok kolay olmadığını açıkça gösterdiğini ve bu konunun ele alınması 

gerektiğini düşünüyorum. Teşekkürler. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Değerli meslektaşımız Sayın Lucien W. 

Valloni’nin çok ayrıntılı olarak ve öğretici biçimde anlatmış olduğu bu tebliği için 

çok teşekkür ederim. Burada İsviçre Federal Mahkemesinde açılan davaların, yani 

iptal davalarının aynı şekilde diğer ticari davalarda olduğu gibi spor işlerinde de 

uy gulandığını ve Droit International Privé’nin milletlerarası işlerde uygulandığını 

ve ya bancı unsuru olduğu halde uygulandığını bize en açık ifadelerle anlattı, hatta 

kamu düzeni de dâhil olmak üzere ayrıntılarına kadar konuyu açıkladı. Bu arada, 

yabancı unsurun olmadığı bir durumda da Concordat Suisse sur l’Arbitrage’ın 

hükümlerinin uygulanacağını, onlarla da irtibatlı olduğunu açık bir şekilde belirterek 

ifade etti. Bu ayrıntılı bilgiler için çok teşekkür ederim. Şimdi 15 dakika 

olmak üzere sözü Sayın Martens’e bırakıyorum, buyurun efendim. 

Dr. REINER MARTENS- Çok teşekkürler. Eğer on beş dakika içerisinde konuşmamı 

tamamlayacağıma söz verirsem, salonda bulunanlar lütfen bizimle kalabilir 

mi? On beş dakika içerisinde sözümü bitireceğime söz veriyorum. Olimpiyat 

Oyunlarındaki ad hoc birimiylele ilgili kısa bir sunum yapmam istendi. Sydney, 

Southlake, Atina ve Torino’da gerçekleştirilen dört Olimpiyat Oyununda göreve 

atanma şerefine eriştim ve size temin ederim ki bu çok harika bir kıvanç. Sadece 

başlangıç olarak; Sydney ve New York’ta iki ayrı ofis olduğunu bilmeniz gerek 

239


mektedir. Ancak, her Olimpiyat Oyununda özel bir birim göreve çağrılmaktadır 

ve bu ad hoc birimlerin örnekleri sadece Olimpiyat Oyunlarında değil, ama ayrıca 

Commonwealth Oyunlarında ve futbol müsabakalarında da görülmektedir. Bu 

birimlerin neden oluşturulduğunu anlamanız gerekmektedir. O yıl, Olimpiyat 

Oyunları Atlanta’da gerçekleştiriliyordu ve hepimizin bildiği gibi, Amerika Birleşik 

Devletleri hukuka çok önem veren bir ülkedir. Olimpiyat Oyunlarında karşı 

karşıya kaldıkları en büyük felaket, ABD Mahkemesi tarafından verilen bir tedbir 

kararıydı. Olimpiyat Oyunlarının birkaç gün boyunca durdurulması gerekiyordu 

ve bu durum, Başkan’ın Olimpiyat Oyunları sırasında bir tahkim mahkemesinin 

kurulması konu sunu gündeme getirmesi için yeterli oldu. Bu karar, daha sonra 

Commonwealth Oyunları ve futbol müsabakalarının organizatörleri tarafından 

da kabul edildi. 

Panelin niteliğimize baktığımızda, Uluslararası Spor Tahkim Konseyi’nin 

üyeleri ara sından seçilen bir başkan vardır. Bu sonraki Konsey, Spor Tahkim 

Mahkemesi’nin reformuy la birlikte kurulmuştur. İlk başta, IOC’ye çok bağımlı 

olduğu düşünülmüş ve bu yüzden bir ayrılma gerçekleşmiş ve IOC’nin yerine, 

bu uluslararası konsey oluşturulmuştur. Bu Konsey, diğer yetkilerinin yanında, 

Olimpiyat Oyunları sırasında görev yapacak ad hoc birimin başkanını atamakla 

görevlidir ve daha sonar bu başkan davalara bakacak olan üç üyeli paneli atar. 

Sahada yaz oyunları sırasında, 12 hakem; kış oyunları sırasında ise 9 hakem görev 

yapar. Tabiki burada, bu kadar prestijli ve bence çekici bir pozisyona atanma 

imti yazına nasıl erişilebileceğini sorabilirsiniz. Burada geçerli olan resmi bir kural 

yoktur. Resmi kurallar yoktur ama söylentilere göre, önem taşıyan üç unsur vardır: 

deneyim, dil becerileri ve takım ruhu. Şimdi kendinize dil becerinizi nasıl nitelendireceğinizi 

sorabilirsiniz. Dil becerileri kesinlikle çok önemli bir unsurdur, 

çünkü kararın 24 saat içeri sinde bilfiil verilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, en 

azından oturum başkanı olarak tahkim kararını çok kısa bir süre içerisinde İngilizce 

veya Fransızca olarak yazma becerisine sahip değilseniz, Olimpiyat Oyunlarında 

hâkim koltuğunda otururken problem yaşarsınız. 

Uygulamada, Olimpiyat Oyunlarına varışta bu nasıl çalışmaktadır. Olimpiyat 

Oyunlarına açılıştan on gün önce gitmeniz gerekir, çün kü yargı yetkisi Olimpiyat 

Köyünün açılmasıyla birlikte başlar, çünkü Olimpiyat Oyunlarına geldiğiniz 

andan itibaren, uygunluk davalarıyla karşılaşabilirsiniz. Böylece Atlanta’nın 

ardın dan, mahkemenin Köyün açılmasıyla birlikte kurulmasına karar verdik. 

Uygulama da ise, bütün hakemler on gün önce orada olmayacaktır. Atandığım 

dört oyunun dördüne de geç gittim, çünkü işlerimden o kadar süre uzak kalmamın 

mümkün olmayacağını düşündüm. Ancak, bu yıl katılmadığın Pekin 

Olimpiyatlarında, açılış seremonisinden önce birçok davanın mahkeme önüne 

getirildiğini duydum kapanış seremonisine kadar sahada kalmanız gerektiği farzedilir 

ve neredeyse her zaman, bütün hakemlerin bu seremoniye kadar sahada 

kaldığını söyleyebilirim. Sydney’de, en son dava Olimpiyat Oyunlarının kapanışından 

bir saat kadar önce mahkemeye getirilmişti ama dava çok geç kaldığı 

240


için kabul edilmediği yönünde bir örnek hatırlıyorum. Eğer bu tür du rumlarda, 

davanın görülmesi mümkün değilse, mahkemenin davayı normal CAS tahkimine 

sevk etme yetkisi vardır. 

Nispeten meşhur bir davada, Koreli bir jimnastikçi ile bir Amerikalı karşı karşıya 

geldiği bir örneğe sahibiz. Hakemler olarak, bu davanın bize getirileceğini 

biliyorduk, çünkü Olimpiyat Oyunlarında hakemler arasında her zaman bir rekabet 

havası hissedilir; “Siz yalnızca bir kere atandınız, bense iki kez!”. Hakemlerin 

tümü atanmak ister. Bu yüzden, hepimiz davanın gelmesini sabırsızlıkla bekliyorduk. 

Sonunda, bu dava Olimpi yat Oyunlarının kapanışından iki gün önce, 

müsabakalardan yaklaşık bir hafta sonra karşımıza geldi. Mahkeme haklı olarak 

davayı o noktada ele alamayacağına karar verdi, çünkü kararın verilmesi için görev 

yapması gereken kişilerin %5060’ı çoktan sahayı terk etmişti. Dolayısıyla, 

dava normal tahkime gönderildi ve bu iki süreç ara sındaki farkın çok büyük olduğunu 

söylemeliyim. Bu davada, aradaki fark yüz bin lerce Dolara karşılık geliyordu, 

çünkü Olimpiyat Oyunları boyunca gerçekleştirilen CAS davaları bedelsizdir. 

Buna karşın, tabiki normal davada, duruşma için dünyanın dört bir yanından 

avukatlar getirildi ve salonda 28’i dünyanın dört bir yanından gelen avukatlar 

olmak üzere yaklaşık 36 kişi vardı ve o günü asla unutmayacağım, çünkü bu duruşmadan 

iki gün önce bir trafik kazası geçirmiştim ve omzum çıktığı için, eşim 

evde kalmamı istemişti. Evde kalamazdım, çünkü herkes çoktan yola çıkmıştı ve 

ben evde kalarak onları hayal kırıklığına uğratamazdım. 

Bu nedenle tabi ki, dil çok önemli bir unsurdur. Bağımsızlık besbelli can alıcı 

unsur ol duğundan, burada bahsetmemize gerek bile yok. Hakemler, beş kıtanın 

her birinden gelir. Afrika’dan, Kenya’da, Güney Afrika’dan, Filipinlerden, Kuzey 

Amerika’dan, Avrupa’dan ve Okyanusya’dan hakemler vardı. Ben hepsiyle çalıştım. 

Bu görev ücret karşılığı yapılan bir iş değildir, çünkü bu göreve atanan hâkimlerin 

yeterli derecede menfaat sağladığına inanılmaktadır ve size temin ederim bu doğrudur. 

Zaten, bir spor hayranı değilseniz, bu görevi kabul etmemelisiniz. Ancak, 

eğer öyleyseniz, bu sizin mutlak cennetiniz olacaktır. Ulaşımınız, konaklamanız 

karşılanır, eşinizi veya part nerinizi getirebilirsiniz ve kesinlikle harika olan, her 

müsabakaya bedelsiz olarak katılmanızı ve Olimpiyat Ulaşım Sistemi’nden yararlanmanızı 

sağlayacak tam giriş yetkisine sahip olursunuz. 

Mahkeme ofisinin teşkilinden kısaca bahsetmeliyim. CAS tarafından 

İsviçre’den getirilen iki sekreter vardır. Ayrıca mahkemeye araştırma konusunda 

yardımcı olan danışman lar vardır. Bir dakika önce söylediğim gibi, nerede oturursak 

oturalım, tahkim yeri Lozan’dır. Avustralya’daki bir devlet mahkemesinde, 

bu teyit edilmiştir ve Sydney’de görev ya parken, görev yerinin Lozan olması ve 

tahkimin uluslararası özel hukuk nezdinde gerçekleştirilmesi Avustralya hukukuna 

uygun bulunmuştur. Yargı yetkisi, Olimpi yat Tüzüğü’nden kaynaklanır. Her 

sporcu, Spor Tahkim Mahkemesi’nin yargı yetkisini kabul ettiğine dair bir beyan 

imzalamak zorundadır. 1996 yılında Atlanta’da bu kurala itiraz edilmiştir. Ancak 

241


bu kural ABD mahkemelerinde tanınmıştır. Bu kurala “zorla tahkime” karşılık 

geldiği gerekçesiyle halen itiraz edilmektedir ama Canas’ta, İsviçre Federal Kurulu 

sporun kendine özgü niteliği ve özel koşullarından dolayı, bu sözde zorla tahkimin 

kabul edilebileceğini belirtmiştir. Meslektaşımın kapalı liste konusun daki 

ifadeleri hakkında yorum yapmayacağım, çünkü söylemek istediklerim olmasına 

rağmen bir söz verdim ve devam etmek için üç dakikam kaldı. 

Mahkemeye hangi davalar getirilmektedir? Hukuki boyutu olan her çeşit dava 

mahkemeye taşınabiliyor. Davanın eposta yoluyla veya yazıyla şahsen sunulabilir 

olması çok resmi olmayan bir durumdur. Başvuru bir form ile yapılıyor ve uygunluk 

me seleleri, uyruk meseleleri ve nadir olarak doping meseleleri mahkemeye 

getirilebiliyor çünkü doping meseleleri çok seyrek olarak karşımıza çıkıyor ve 

daha sonra IOC İcra Komitesi bir kişinin dopingden dolayı diskalifiye edildiğine 

karar verdiği andan iti baren, mahkemenin buna karar verebilmesi için uzman 

görüşüne vs. başvurmamız gerekiyor. Bu hususlar ad hoc birimin önüne ender 

olarak getirilen bir sorundur. Tahkim kararı nihaidir ve ancak gerekli görülürse 

Federal Kurul önünde temyize götürülebilir. Bu sürecin ücretsiz olduğunu söylemiştim. 

Uygulanacak hukuk, FIFA ku ralları kadar belirsizdir. Geçerli kurallar, 

tabi ki, Olimpiyat Tüzüğü’nü, federasyonun geçerli düzenlemelerini, hukukun o 

ünlü genel ilkelerini ve son olarak, eğer başka bir seçeneğimiz yoksa, uygulanmasının 

panelce uygun görüldüğü hukuk kuralla rını kapsar. Bu durum belirsiz gibi 

görünmektedir ama örnekleri vardır. Hatırladığım bir davada, bir gece içerisinde 

ABD Vatandaşlık Hukuku konusunda uzman olan bir kişinin yardımına ihtiyacımız 

oldu ve ABD’yi aradık, çünkü dava Küba uyruklu bir Amerikalının oyunlara 

katılıp katılamayacağıyla ilgili olarak –süpriz olmadı Küba ve Amerika Birleşik 

Devletleri arasındaydı. 

Bugün buradaki en önemli zorluk, 24 saat kuralıdır. Gerçekten bu kurala göre, 

kararların temyiz başvurusunu takiben 24 saat içerisinde verilmesi gerekir. Bu 

uygulamanın çalışma sistemine göre, bütün ha kemlerin birer taşınabilir telefonu 

vardır ve hakemler Olimpiyat Şehrinde istedikleri gibi dolaşabilir, istedikleri yere 

gidebilirler. Başvurunun ardından, başkan üç kişilik bir panel atar ve bu kişiler 

mahkeme ofisine çağrılırlar. Daha sonar ge nellikle otele çok yakın olan mahkeme 

ofisinde bir koşuşturma olur. Otele gidip giyinirsiniz çünkü Olimpiyat Oyunlarını 

izlerken kravat takmazsınız. Mahkemeye koşar ve görüşmelere başlarsınız. 

Neredeyse bütün davalarda, duruşma düzenlenir. Duruşma aynı gün içerisinde 

gerçekleştirilir. Duruşma gece yarısı gerçekleşebilir ve sıklıkla da böyle olur, çünkü 

temyiz başvuruları genellikle öğleden sonra geç bir saatte müsabaka lar tamamlandıktan 

sonra gelir. Daha sonra, NOC veya federasyon veya sporcular temyiz 

başvurusunun yapılmasının gerekli olup olmadığını tartıştıktan sonra, temyiz 

mahkeme ofisine akşam 7’de gelir ve böylece süreç bu saatte başlatılır. 

Benim kişisel olarak karşılaştığım en büyük zorluk, akşam 10’dan sabah 4’e 

kadar altı saat boyunca Paris’le Fransızca dilinde yaptığım bir video konferan 

242


sıydı ve daha sonra kararı yazmam gerekti. Bu görev bazı durumlarda çok zor 

olabiliyor. Sonuç olarak, biz Southlake City’de “Adil, Hızlı ve Bağımsız” sloganını 

kullandık ve ben bunun doğru olduğuna inanıyorum. Bu adil, hızlı ve bağımsızdı 

ve Yunanistan’dan gelen arkadaşım, CAS’ı gerçek bir tahkim mahkemesi olmadığını 

söyleyerek eleştirdi. Kendisi uzun sure bu rada olmadığından, bunun doğru 

olmadığını açıkça söyleyebilirim. Neredeyse yüz CAS davasında görev aldım ve 

hakemin sanki bir tarafın danışmanıymış gibi hareket ettiği tek bir dava hatırlıyorum. 

Kapalı liste birçok açıdan eleştirilebilir ama uygulama daha farklıdır. 

Burada ciddi hakemler, ciddi avukatlar vardır. Bu kişiler arasında çok deneyimli 

hakemler var ve duruşmalar adil bir şekilde gerçekleştirili yor. Belki bazı kararlara 

karşı çıkabilirsiniz ama bu sadece tahkim mahkemesine özgü bir durum değildir. 

Devlet mahkemelerinin kararlarını dahi eleştirebilirsiniz. Bu sistemin bir ge leceği 

olduğunu ve uygulanmaya devam edeceğine inanıyorum çünkü gerekli bir sistemdir, 

çünkü Olimpiyat Hareketi’nin temyizi oyunların durdurulmasına neden 

olan devlet mahkemelerine bırakması mümkün değildir. Çok uzak bir seçenek olmasına 

rağmen, devlet mahkemeleri de bir seçenektir ve bu yüzden en iyi çözüm 

tahkim mah kemesinin oyunlar sırasında kurduğu ad hoc birimdir. 

Sözümü tuttum. Tam 15 dakikaydı. Dikkatiniz teşekkür ederim. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Efendim, Sayın Doktor Martens’e bu 

uygulama ya dönük, ayrıntılı olarak verdiği ve çok önemli olan açıklamaları için 

çok teşekkür ederiz. Bir açıklama yapmak üzere Sayın Erkiner’e söz veriyorum. 

Av. KISMET ERKİNER- Bu AD HOC dairesi hakkında Sayın Martens’in 

söyle diklerine ben Türkiye açısından bir şey ilave etmek istiyorum. Şimdi olimpiyatlarda 

bugüne kadar biz kafilelerimize hiç hukukçu dahil etmedik. Halbuki 

böyle bir olayın çıkması halinde herhangi bir şekilde herhangi bir AD HOC 

daireye müracaatı ge rektiren kafilenin, takımın veya bir sporcunun olayında bu 

müracaatı yapmak için bir hukukçuya ihtiyaç var. Hukukçunun olmaması ne 

sonuç doğruyor, bunu da çok kısa ifade edeyim. Atina’da bir halterci kızımızda A 

numunesi pozitif çıktı, normalde aynı gün B numunesinin açılması suretiyle 24 

saat zarfında AD HOC dairede o sporcunun doping yapmış olup olmadığının 

kararının verilmesi gerekirdi. Türkiye ne yaptı? Sporcuyu ilk uçakla İstanbul’a 

geri gönderdi, ondan sonra B numunesini açtırmak ve davayı kendi namına takip 

etmek için o sporcu kızımız kendisine ödül olarak verilmiş olan daireyi satmak 

mecburiyetinde kaldı. Yani orada evet, doping suçtur, ama o suç işleyen kişinin 

dahi savunma hakkı vardır, bunun kendisine en iyi şekilde sağlanması gerekir. 

Biz bu gibi ihtilaflarda dediğimiz gibi ya AD HOC daireyi kullanmıyoruz yahut 

da ihtilaf çıkmaz, biz de böyle bir hukukçuya ihtiyaç duymayız diyoruz. Bundan 

sonraki olimpiyatlarda özellikle,maalesef GSGM’nin ilgilileri salon dan ayrıldılar, 

onlara bunu duyurmak isterdim, GSGM’nin o kalabalık kafilesine bir hukukçuyu 

alması gerekir. Bunu söylemek istiyorum, çok teşekkür ederim. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Evet, sorular var mı efendim? Buyurun. 

243


Av. OSMAN BULDAN- Öncelikle vermiş olduğunuz sunum için teşekkür 

ediyo rum. Benim ilk sorum adil yargılanma üzerine. Bir sporcu yerel kurulda yargılanma 

aşamasında henüz daha sunulan deliller konusunda bilgi sahibi olmayan 

ulusla rarası federasyondan görüş istenmesi ve federasyonun da bu görüşü vermesi 

ve kararın da aynı doğrultuda çıkmış olmasının sporcunun yargılanmasında 

uyulması gereken ilkelerden olan adil yargılanma hakkına uyulduğu şeklinde yorumlayabilir 

misiniz? İkinci olarak bildiğiniz gibi, Uluslararası Antidoping Ajansı 

sadece faal ve yeterli sporcuların doping numunesine bakmakla görevli olan bir 

kuruldur. Son beş yılda hiçbir yarışmaya katılmamış, hiçbir kulübü olmamış, 

sponsoru olmamış ve kendi bağlı olduğu federasyon tarafından lisansı iptal edilmiş 

olan bir sporcuya hâlâ WADA doping numunesi almaya yetkili midir, değil 

midir, bunu öğrenmek istiyorum. Teşekkür ederim, sağ olun. 

Dr. LUCIEN W. VALLONI- Tercümenin doğru olduğundan emin değilim. 

Soru nuz neydi? Sorunuzu tekrarlayabilir misiniz? 

Av. OSMAN BULDAN- Tekrar etmek istiyorum. Bir sporcu var, kendi ülkesinde 

doping suçlamasıyla yargılanıyor. Henüz daha delillerin sunulmadığı 

aşamada yar gılamayla görevli olan ulusal federasyonun yargılamada ileri sürülen 

delillerden ha bersiz olan uluslararası federasyona görüş sorması, uluslararası federasyonun 

da hiçbir delilden haberi olmadığı halde verilmesi gereken cezayı içeren 

görüş beyan etmesi ve ulusal federasyon kurumunun da bu görüş doğrultusunda 

karar vermiş olmasını sporcunun adil yargılanma hakkına müdahale olarak görüyor 

musunuz, görmüyor musunuz? 

Dr. LUCIEN W. VALLONI- Evet, bence buradaki sorun uluslararası federasyon 

önün de böyle bir talebin hukuki temele sahip olup olmadığıdır. Belki 

de, müsabakanın ulusal veya uluslararası olduğunun bilinmesi önemlidir. Daha 

sonra belki bu konuya bakmalısınız. Ancak; ifade verme hakkını dikkate alarak, 

uluslararası federasyonun ifadeleri hakkında yorum yapma hakkına sa hip olup olmadığınızı 

bilmek önemlidir. İfade verme hakkı, size yorum yapma ve söz sahibi 

olma hakkını da verir ve eğer bu hakka sahipseniz bence bu ifade verme hakkıyla 

değil, ama belki hatayla değerlendirmeye alınan bir hükümle ilgilidir. Ancak, bu 

dava benim için tam olarak açık değil. 

REINER MARTENS- Uluslararası sporla ilgili olarak bahsettiğiniz bu konu 

ulusal doping yaptırımları ile uluslararası doping yaptırımları arasında çok eski 

bir tartışmadır. Bazı federasyonlarda kendi yaptırımlarını uyguladıkları kurallar 

geçerlidir. Bu karar, uluslararası federasyon veya WADA tarafından temyize 

götürülebi lir. Böylece; örneğin, WADA yaptırımın çok düşük olduğunu düşünüyorsa, 

yaptırımı temyize götürebilir ve gerçekten götürmektedir. Ayrıca WADA 

Kanunu, uluslararası federasyona temyiz hakkı vermektedir. Bazı federasyonlar 

ya da en azından benim önerdiğim federasyonlardan biri bu hakkı uygulamamaktadır 

çünkü ben Yeni Zelanda’nın ulusal davalarını hayal ediyorum. Yeni 

Zelanda’daki bir davayı, buradan, Türkiye’den çok büyük bir mas rafa neden ol 

244


maksızın görmeniz nasıl mümkün olabilir? Böyle bir hareket ya çok güç ya da 

çok masraflı olacaktır; bu yüzden, danışmanlığını yaptığım federasyon larda, her 

ulusal men cezasının ve her ulusal yaptırımın incelemenmesi için uluslararası federasyona 

sunulmasını gerektiren bir kuralın uygulanmasını tavsiye ediyorum. 

Böylece, uluslararası federasyon yaptırımı inceledikten sonra, uluslararası bir men 

cezasının uygulanmasının gerekli olup olmadığına ve uygulanacaksa hangi düzeyde 

uygulanacağına karar verir. Eğer uluslararası bir men cezası uygulanırsa, bu 

ceza bütün federasyonlar tarafından dünya çapında uygulanmalıdır. Bu incelemenin 

ne deni, ulusal kurumların bazen önyargılı veya taraflı davranabilmesidir. 

Bir davada, Dünya Şampiyonası’nın başlaması kapıda olduğu 2 gün kaldığı için 

bir sporcu sadece bir uyarıyla cezalandırılmıştı ve bu durum, aynı madde yüzünden 

üç hafta veya üç ay ceza alan diğer sporculara haksızlıktır. Amerika Birleşik 

Devletleri’nde yapılan incelemeler den, bazı ulusal kurumların taraflı davrandığını 

ve sporculara bazen hukuka değil, menfaatlere göre muamele ettiğini biliyoruz. 

Bu nedenle, uluslararası federasyonun daha bağımsız olduğu düşünülmektedir 

ve bence, uluslararası federasyonların görev başında olması çok yararlıdır çünkü 

böylece yaptırımlarda belirli bir tutarlılık sağla nır. Son bir açıklamam olacak; 

doping yaptırımlarının spor organları tarafından de ğil, devlet kurumları tarafından 

verildiği ülkelerde de – örneğin Yunanistan’da – aynı sistem uygulanmalıdır. 

Bu ulusal bir yaptırımdır ve Yunanistan’da geçerlidir ama uluslararası yaptırımlar 

açısından, uluslararası federasyon sporcunun yurtdışına çıkarak, başka bir yerde 

çalışması mümkün kılan daha hafif bir yaptırım uygulayabilir. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Benim de bu uzmanların sözlerine herhangi 

bir şekilde ilave edeceğim bir şey yoktur. Başka sorusu olan? 

KÜBRA KÖKSAL- Ben Mister Valloni’ye sormak istiyorum. kamu hukukuna 

aykı rılık nedeniyle İsviçre Federal Mahkemesinde açılan bir iptal davasında 

kamu huku kuna aykırılık sadece İsviçre hukukuna göre mi belirleniyor, yoksa 

taraf ülke hukuku da değerlendiriliyor mu? Kamu hukukuna aykırılığın sınırları 

nasıl çiziliyor? 

Dr. LUCIEN W. VALLONI- Bu çok zor bir soru. Ancak, İsviçre Federal Yüksek 

Mahkemesi uluslararası bir yaklaşım benimsemiştir. Onlara, mecburi Türk 

Hukukunun bile uygulanamayacağını söyleyebilirsiniz. Bu durumla, Beşiktaş 

Dava sında karşılaştık, Beşiktaş, Türk Hukukuna göre CAS ile tahkime gitmenin 

mümkün olmadığını söyledi. Bu özellikle bu davaya özgü bir argümandı ve Federal 

Yüksek Mahkeme bunun yeteri olmadığı kanaatindeydi. Kamu düzeni savunmasının 

sorunu budur çünkü verilen kararın kamu düzenine aykırı olması gerekir. 

İsviçre’nin mecburi hukuku veya Türkiye’nin mecburi hukuku uygulanmasa 

bile, bu tek başına kamu düzeninin ihlal edildiğini göstermez. Sorun budur. Sizin 

de gördüğünüz gibi, bu çok belirsizdir. İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin 

birçok davayı CAS’a geri gön derme yetkisine sahip olduğundan eminim ama bu 

mahkemenin çok yüksek – ve bence aşırı yüksek – standartları var. Mahkeme, 

245


belirli bir yargı gücüne sahiptir. Kamu düzeni özellikle ne zaman ihlal edilir? Gördüğünüz 

gibi, bunla çok karşılaşılır. Doğru olan şey ise, aradaki çizgi nerededir? 

Bu çizgi be lirgin değildir ve bence, bir profesör için bile, bunun tam olarak ne 

anlama geldiğine karar vermek kolay olmayacaktır. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Efendim şimdi benim de kendi konuma 

girdiği için kendimi açıklama yapma durumunda hissettim. Şimdi İsviçre’de bir 

yerli kamu düzeni var, bir de milletlerarası kamu düzeni var. Yerli kamu düzeninde 

İsviçreliler çok kıskançtırlar, kesin olarak kamu düzenlerinin bozulmasını 

istemezler ve “public policy” veya “ordre public” dediğimiz kamu düzenine aykırı 

olan bir durumu sureti katiye de kabul etmezler. Ancak bu yerli tahkim için böyledir. 

Yerli kamu düzeni için geçerlidir. Bir de diyor ki milletlerarası tahkimde, 

milletlerarası bir kamu düzeni vardır, kamu düzenini ihlâl ettiğin zaman, bunu 

ben ancak iptal davasına konu ya pabilirim, ama milletlerarası kamu düzenini ihlal 

etmediğin zaman benim için fark yoktur. Çünkü İsviçre’deki önemli konulardan 

bir tanesi iptal davaları tahkim yeri mahkemesinde açılır, tahkim yeri de 

İsviçre olduğuna göre iptal davaları Federal Mahkemede nezdinde açılır. Ancak 

diğer ticari tahkimde taraflar isterlerse biz fe deral mahkemeye gitmiyoruz, ama 

iptal davamız kanton mahkemesinde görülsün derlerse, öyle bir özel anlaşmaları 

varsa, iptal davası belirledikleri kanton mahke mesinde görülür, ama her iki halde 

de İsviçre kamu düzenini bozduğu takdirde, hakem kararı iptal edilir. 

Av. GURUR GAYE GÜNAL- Benim sorum bütün konuşmacılara olacak, 

Denova prensibinin uygulanmasıyla ilgili yaşanan zorluklardan ve karşılaştığınız 

problem lerden biraz bahsetmenizi isteyeceğim. İptal davasının neticesinde kararın 

iptal edil mesinden sonra yargılamanın yeniden yapılmasına yönelik prosedürde 

karşılaşılan zorluklar ve bunun eleştirisel bir bakış açısıyla değerlendirilmesini 

sizden talep ede ceğim. Çünkü tahkimde asıl esas kısa sürede sonuçlandırılması, 

ancak iptal davası neticesinde iptal kararı verilip iptal edildikten sonra tekrar yargılama 

sürecinin yeni den sil baştan başlaması birtakım zorlukları da beraberinde 

getiriyor. Bununla ilgili görüşlerinizi rica edeceğim. 

Dr. REINER MARTENS- Sorunuzu doğru anladıysam, İsviçre Federal Yüksek 

Mahkemesi’nin bir CAS kararını bozmasının makul olup olmadığını soruyorsunuz 

çünkü bu bozma sürecini uzatıyor. Federal Mahkeme’nin bir CAS kararını 

boz duğu tek bir örnek olmuştur ve bu da Canas Kararıdır. Bu kararda, iki 

husus ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilki, Federal Kurul’a temyiz hakkından feragat 

edilmesinin Federasyon’un tekel niteliğindeki konumundan dolayı uygunsuz 

olduğu beyanıdır. Böylece, mahkemenin davaya bakması bu şekilde mümkün 

olmuştur. Diğer konu ise, mahkemenin yazılı görüşünde belirli bir sorunu ele 

almamış olmasıdır. Aslında, bu sorunun yanıtı basittir ama yazılı karar bu hususu 

kapsamamaktadır. Kanımca, kararın düzeltilmesi üç veya dört hafta almıştır ve 

böylece ortaya ciddi bir gecikme çıkma mıştır. Bildiğim kadarıyla, bunun dışında 

bir deneyim yoktur. 

246


Dr. LUCIEN W. VALLONI- Yargı yetkisiyle ilgili olarak, bence bunun dikkatlice 

ele alınması çok önemlidir çünkü burada tekel niteliğindeki federasyonun 

ve sporcu nun konumları çok farklıdır. Canas Kararının İsviçre Federal Yüksek 

Mahkemesi’nin kararları farklı bir açıdan ele alma politikasında bir değişiklik yarattığını 

gerçekten düşünmü yorum ve yaratmadığını umuyorum. Bugün sporun 

kendine özgü niteliği ve fede rasyonun yatay gücü ortaya çıkmıştır. Mahkeme, 

kararlara bu şekilde yaklaşmaya devam edecektir ve bu yüzden, yargı yetkisi hususunun 

yeniden ele alınması ge rekliğini düşünüyorum çünkü CAS’a başvurmak 

özgür iradeyle verilmiş bir karar değildir ve özellikle size karşı bir eleştirim yok 

ama devlet mahkemelerine temyiz hakkınızdan feragat ettiğiniz ve eğer bu feragatnameyi 

imzalamazsanız, Olimpiyatlara katılamadığınız ad hoc komisyonu da 

bir başka önemli husustur. Her türlü haktan mahrum kalıyorsunuz ve gidebileceğiniz 

tek yer CAS’tır. Bu durumda dahi; yargı yetkisi verilmeyebilecekse, bu 

yetkinin teyit edilmesi çok önemlidir. 

Dr. REINER MARTENS- Sadece çok kısa bir açıklama yapmak istiyorum. 

Bence yalnızca İsviçre’de değil, dünyanın diğer ülkelerinde sözde zorla tahkim 

lehine – şüphe du yularak da olsa – verilen kararlar, büyük ölçüde pratik düşüncelerden 

etkilenmektedir. Bu doğru – Eğer bir sporcu Olimpiyat Oyunlarına katılmak 

istiyorsa, öncelikle bir tahkim anlaşması imzalamak zorundadır. Bu zorunluluk, 

nerede olursa olsun, dünyadaki bütün sporcular için geçerlidir. Ancak bu, 

Olimpiyat Oyunları sırasında özellikle daha zordur, çünkü bir devlet mahkemesi 

rahatlıkla “Bu karar yerinde değildir ama ben pazarları çalışmıyorum,” diyebilir. 

Bu nedenle, Olimpiyat Oyunlarını veya yüz metre yarışını durdurmanız gerekir. 

IOC zaman çizelgesini sizin için yeniden düzenlemesi gerekir. Bu mümkün 

değildir. Bu çalışmaz. Yapılmış birçok sözleşme vardır. Olimpiyat Oyunları gibi 

bir etkinliğin zaman çizel gesine bağlı birçok taahhüt vardır. Kararın arkasındaki 

itici güç büyük ihtimalle bu endişelerdir. Bazı endişelere ve asılan bazı suratlara 

rağmen, Olimpiyat Oyunlarında zorla tahkim uygun bir müessesedir. Güvensizliğin 

bu hususta büyük rol oynadı ğını biliyorum. Ancak bence uygulama açısından 

baktığımızda, başka bir yolun çalışmadığını görüyoruz. 

Dr. LUCIEN W. VALLONI- Bu zorunlu tahkim şartında gördüğüm tek sorun. 

Aslında, Olim piyat Oyunlarında CAS’a gidersiniz çünkü diğer bütün seçeneklerden 

feragat etmişsinizdir, diğer bütün kurumların yargı yetkisi ortadan 

kalkmıştır. Bu, fela kete yol açar. Ancak, gelecekteki davaları göreceğiz. Şu anda 

derdest olan bir dava var. 

Av. GURUR GAYE GÜNAL- Ben yine bu konuyla alakalı bir husus daha 

sor mak istiyorum. CAS kararına karşı iptal davası açmak üzere federal mahkemeye 

gidildiğinde federal mahkeme kararı iptal sebeplerinden herhangi biriyle 

iptal ettiği takdirde CAS’ta yeniden yapılacak olan ya da federasyon ya da taraflar 

arasında yeniden yapılacak olan yargılamada sil baştan bütün kurallarıyla yeni 

bir yargılama mı yapılıyor, yoksa sadece iptal edilen husus bakımından kararın 

247


diğer kısmı geçerli kalıp, sadece iptal edilen husus bakımından mı değerlendirme 

yapılıyor? 

Dr. LUCIEN W. VALLONI- Bu, İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin gerekçeyle 

ilgili kararına bağlıdır. Eldeki kararı CAS’a geri gönderebilir ama bu durumda, 

başka bir panelin atanması gerekir. Bu bir olasılıktır. Ya da, Canas Kararında 

olduğu gibi, eğer CAS hâlihazırda belirtilmiş esasları veya bir tarafın nihai 

konumunu değerlendirme mişse, daha sonra CAS’ın yalnızca duruşmayı yeniden 

düzenlemekle yetinmemesi ve yeni bir karar vermesi gerektiğini düşünüyorum. 

Temyiz davalarında, normal yol bu şekildedir. Ben, İsviçre’deki temyiz mahkemelerinde 

de çalıştım ve her zaman bu sürecin bu şekilde işlediğini gördüm. 

Dr. REINER MARTENS- Canas’ta, yanlış hatırlamıyorsam, başka bir duruşma 

yapılmadı ve CAS kararının nedenleri sadece yeniden değerlendirildi ve daha 

sonra karar düzel tildi. Teoride, tamamen yeni bir duruşma nın mümkün olduğu 

konusunda size katılıyorum. Bu çok akla uygun ancak pratikte ihtimal dahilinde 

olmayan bir durum. 

Dr. LUCIEN W. VALLONI- Panelin teşkilinin taraf sız olduğunu bu vaka da 

söylemeniz mümkündür. Eğer bu delille temyizi kazanırsanız, daha sonra panel 

için yeni bir konkordatonın oluşturulması gerekecektir. En azından, hakeminiz 

veya uzaklaştırılma sı gereken kişi değiştirilecektir. Belki de, tamamen yeni bir panel 

oluşturulmalıdır, daha sonra yeni hakem davayla ilgili hiçbir şey bilmiyorken 

ve diğer iki hakemin akıllarında ilk duruşmadaki ifadeler varken yeni bir hakem 

gelmesi durumunun adil olmadığını düşünüyorum çünkü hakemler arasındaki 

bu bilgi düzeyi dengesi çok önemlidir. Ancak, şimdiye kadar buna benzer herhangi 

bir verilmiş karar yoktur. 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Ben de Sayın konuşmacıların düşüncelerine 

bu konuda biraz ilave yapmak istiyorum. İsviçre Milletlerarası Tahkim Kanununa 

ilişkin hükümler, İsviçre Milletlerarası Özel Hukuk Kanununun 176 

200. maddeleri arasın da yer alıyor, orada hakem kararının iptalini gerektiren iptal 

sebepleri var, şimdi bu iptal sebepleri arasında kamu düzenine aykırılık varsa, 

Federal Mahkeme doğrudan doğruya görevi dolayısıyla hakem kararını iptal eder 

ve bir daha dava görülmez. Ancak ikinci halde eğer konu, tahkime gitmeyecek 

bir konuysa, o takdirde yine Federal Mahkeme, görevi dolayısıyla müdahalede 

bulunur ve o dava son bulur (bi zim Milletlerarası Tahkim Kanunumuzun 15. 

maddesinin (B) kısmı oradan alındı). Benim söyleyeceklerim bundan ibarettir. 

Dr. LUCIEN W. VALLONI- Burada ekleyebileceğimiz tek şey; eğer karar geri 

gönderilirse, CAS, temyiz mahkemesinin gerekçesine bağlı kalmak zorundadır. 

Bu açıktır. Eğer Mahkeme, İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin kararına uymazsa, 

daha sonra sizin Yüksek Mahkeme’ye yeniden giderek, kararı bozmak için 

başka bir argümanınız olacaktır. 

248 

Prof. Dr. KEMAL DAYINLARLI- Evet, efendim bu toplantımızı da burada


kapa tıyoruz. Teşrifleriniz için çok teşekkür ederim, ayrıca böyle önemli ve faydalı 

bir milletlerarası organizasyonu düzenlemek suretiyle bana, sizlere hitap etme 

şerefini bahşeden Baro Başkanımız Sayın Avukat Vedat Ahsen Coşar Beyefendiye 

ve Baro Tahkim Kurulu Başkanı değerli meslektaşım Sayın Avukat Gurur Gaye 

Günal Hanı mefendiye çok teşekkür ederim. 

DEVRİM AKYOL- Efendim biz de kurulumuz adına ve Baromuz adına çok 

te şekkür ediyoruz. Yalnız sizleri bırakmıyoruz, katılımınızdan dolayı Ankara Barosu 

sizlere teşekkür plaketi sunacaktır. Sayın Gurur Gaye Günal’ı kürsüye alalım, 

plaket lerinizi sunalım. Sayın Kısmet Erkiner, Sayın Kemal Dayınlarlı, Sayın 

Doktor Lucien W. Valloni, Reiner Martens’e teşekkür ederiz, onun plaketini bir 

önceki oturumda vermiştik. 

Öncelikle konuklarımıza teşekkür ederiz, kurultayımız devam ediyor. Yarın 

saat 10’da sporda dopingle mücadele ve örnek ihtilaflar konusuyla devam edeceğiz. 

249


250

III. GÜN 

14 OCAK 2009 

I. OTURUM 

SPORDA DOPİNGLE MÜCADELE VE 

ÖRNEK İHTİLAFLAR 


KISMET ERKİNER- Hepinize günaydın. Üçüncü günde biraz zayiat vermiş 

gibi bir halimiz var, ama inşallah zaman içinde yeni takviyeler alırız, ama yine de 

saba hın bu saatinde gelen bütün arkadaşlara teşekkür ederiz. 

Ben konuşmacıları sizlere biraz daha geniş bir şekilde takdim edeceğim. Tesadüftür, 

burada bulunan ekip aslında birbirini çok iyi tanıyan, yıllarca çeşitli 

plat formlarda dopingle mücadele konusunda birlikte çalışmış olan insanlar. Her 

zaman fikirlerimiz aynı değildir, onu peşinen söyleyeyim. Özellikle Rüştü Hocam 

gülmeye başladı, çünkü bizim kendisiyle çok güzel bir işbirliğimiz var. Birimizin 

artı dediğine öbürü eksi demek suretiyle daima birbirimizi dengeliyoruz. 

Ben arkadaşları söz aldıkları sırada daha geniş şekilde size tanıtmak istiyorum. 

Bir anda herkesi söyleyerek zaman kaybetmeyelim, ilk sözü Sayın Prof. Dr. Rüştü 

Güner’e sözü vereceğim. Rüştü Güner Ankara Tıp Fakültesi mezunu, Hacettepe 

Üniversitesi Tıp Fakültesinde fizyoloji doktorası yapmış bir arkadaşımız. 

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Doktorası var; 1999’da, Spor 

Hekimliğin de doçent; 2006’da, Spor Hekimliğinde profesör. 1989 yılından bu 

yana dopingle mücadele alanında çalışıyor, 1995 yılından bu yana Türkiye Futbol 

Federasyonu Dopingle Mücadele Kurulu üyesi, 2002 yılından bu yana Dünya 

251


Dopingle Mücadele Ajansı WADA’nın Bağımsız Gözlemciler Grubunun üyesi, 

aynı zamanda bildiğim kadarıyla da şu ana kadar tek Türkiye üyesidir. 2005 yılından 

bu yana da Akdeniz Oyunları Sağlık Komisyonu üyesi. Söz Dr. Rüştü 

Güner’de, buyurun Hocam. 

252 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Sürem ne kadar? 

KISMET ERKİNER- Bu programa göre birinci oturum olarak iki saat bize 

verilmiş vaziyette, yarım saat geç başladığımıza göre bunu bizim zamanımızdan 

değil, öğle tatilinden çalmak istiyorum. Dolayısıyla yine iki saati muhafaza edeceğiz. 

Dört ko nuşmacı olduğuna göre yarım saat, yalnız ilk turda 20 dakika olarak 

düşünüyorum. Daha sonra belki karşılıklı tamamlayıcı konuşmalar olabilir. 20 

dakika size vermek istiyorum. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Yetiştirmeye çalışırım. Çok teşekkür ediyorum. 

Ben öncelikle bu toplantıyı düzenledikleri için Ankara Barosuna ve Ankara Barosu 

Spor Hukuku Grubuna çok teşekkür etmek istiyorum. Gerçekten çok önemli 

bir sempoz yum oldu. 

Dopingle ilgili birçok yerde konuşmalar yaptım. Bugün size dopingle 

mücadele nin hukuki yanları, mevzuat çalışmaları ve Dünyada ve Türkiye’de dopingle 

müca dele nasıl yapılıyor, bunlarla ilgili bilgiler vermeye çalışacağım. 

Dünyada dopingle mücadelenin koordinasyonunu sağlayan WADA –World 

AntiDoping Agency olarak bildiğimiz Dünya Dopingle Mücadele Ajansı. 

WADA’nın tarih çesinden önce, öncelikle dopingle mücadelenin tarihçesine değinmek 

istiyorum. 

Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu 1928 yılında dopingi yasaklıyor, 

an cak o dönemde dopingi kanıtlayacak herhangi bir yöntem yok. 1966 yılında 

dopin gi kanıtlayacak yöntemler yavaş yavaş gelişmeye başlıyor ve Uluslararası Bisiklet 

Federasyonu dopingi yasaklıyor. Hemen bir sene sonra 1967 yılında, Uluslararası 

Olimpiyat Komitesinin Sağlık Komisyonu kuruluyor ve doping kontrol 

analizleri ya pılıyor ve 1968 yılında da ilk doping kontrolleri başlıyor. 

WADA’nın tarihçesine bakacak olursak; bir doping olayından sonra WADA 

ben zeri bir yapılanmanın kurulması gerekliliğine karar verildi. Bu konuda Avrupa 

Kon seyinin çok büyük katkısı, çok büyük etkisi var. 1998 yılında olaylı 

Fransa Bisiklet Yarışlarından sonra Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Sağlık Komisyonundan 

ba ğımsız bir kurumun olması gerektiği, konusunda görüş birliğine 

varıldı. 

Biraz zaman ilerledikçe Türkiye’deki Dopingle Mücadele’deki sorunlardan da 

bahsedeceğim. Dopingle Mücadelenin neden bağımsız olması gerektiği konusunda 

daha detaylı bilgiler vereceğim. Çünkü sporu yöneten bir kurumun dopingle 

müca deleyi yönetmemesi gerekiyor. Yani Dopingle Mücadelede bağımsız bir kurumun 

olması gerekliliği tüm dünyada kabul gören bir görüş.


1999 yılı Şubat ayında Lozan’da 1. Dünya Sporda Doping Konferansı toplandı 

ve 10 Kasım 1999’da Lozan’da WADA’nın kuruluşu gerçekleşti. 1999’dan 

2003 yılına kadar kuralların nasıl olması gerektiği konusunda ülkeler, uluslararası 

spor organi zasyonları ve ilgili kişiler çalışmalar yaptı. Bu çalışmaların içinde bizler 

de yer aldık ve 5 Mart 2003 yılında Kopenhag’daki 2. Dünya Sporda Doping 

Konferansı’nda Dünya Dopingle Mücadele Kuralları kabul edildi. 

Aradan geçen 4 sene içinde Dopingle Mücadele Kuralları’nda hangi maddelerin 

değişmesi gerektiği konusu tartışıldı. O maddeler 2007 yılının Kasım ayında 

Madrid’te yapılan 3. Dünya Sporda Doping Konferansı’nda Sayın Horta’nın da 

içinde bulunduğu büyük bir grubun hazırladığı değişiklik önergeleri ile kabul 

edildi. 2007’de kabul edilen Dopingle Mücadele Kuralları 1 Ocak 2009 tarihinden 

itibaren de geçerli, yani şu anda Madrid’te kabul edilen Dopingle Mücadele 

Kuralları geçerli, 

Biraz da Dünya Dopingle Mücadele Ajansını tanıyalım isterseniz; 38 kişilik bir 

üst kurulu var ya da Kurucular Kurulu da diyebilirsiniz. Bu kurulun yüzde 50’si 

ül kelerin temsilcilerinden, yüzde 50’si de spor organizasyonları temsilcilerinden, 

yani Uluslar arası Olimpiyat Komitesi, Uluslar arası Paralimpik Komitesi, Uluslar 

arası Federasyonların temsilcilerinden oluşuyor. 12 kişilik bir yönetim kurulu var, 

yine % 50’lik kompozisyon yönetim kurulunda da var. WADA’nın bünyesinde 

çok değişik komiteler bulunuyor. Etik ve Eğitim Komitesi, İktisadi ve İdari Komite, 

Sporcu Ko mitesi ve çok yoğun mesai harcayan Sağlık, Tıp ve Araştırma 

Komitesi var. Bunun da alt komiteleri var. Bunlardan ilki Liste Komitesi, ikinci 

komite Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası Komitesi ve üçüncü komite de Laboratuar 

Komitesi. Sayın Horta da Laboratuar Komitesinin başkanıdır, aynı zamanda 

Sağlık, Tıp Ve Araştırma Ko mitesinin de bir üyesidir. 

WADA’nın bünyesinde bir başka çalışma grubu daha var; bu da Bağımsız Gözlemciler 

Grubu. Büyük spor organizasyonlarında doping kontrollerinin kurallara 

uy gun yapılıp yapılmadığını WADA adına gözlemliyorlar, daha doğrusu denetliyorlar 

ve bir rapor hazırlıyorlar. Bağımsız Gözlemciler Grubu; olimpiyat oyunları, 

para limpik oyunları, Akdeniz oyunları, İngiliz Uluslar Topluluğu oyunları, 

ya da Dünya Atletizm Şampiyonası gibi büyük şampiyonalarda görev alıyorlar 

ve doping kontrol leri kurallara uygun yapılıyor mu, yapılmıyor mu onu kontrol 

ediyorlar. Bu grubun içinde tıbbi bilirkişiler bulunuyor. Sayın Horta onlardan 

biridir ben de bu grubun bir üyesiyim. Doping hukukçusu bilirkişiler, doping 

kontrolü bilirkişileri, laboratuar bi lirkişileri ve sporculardan da temsilciler bulunuyor. 

Bizim sayın Horta’yla tanışıklığı mız da 2002 yılında Manchester’da yapılan 

İngiliz Uluslar Topluluğu oyunlarından. O zaman geniş bir ekibimiz vardı. 

WADA’nın maddi olanakları biraz daha fazlaydı ve 10 kişilik bir ekibimiz vardı 

o dönemde, giderek tabii bu ekiplerdeki üye sayısı azaldı. Atina’daki benzer büyüklükteki 

paralimpik oyunlarında ekip 6 kişiye düştü. Pekin’deki son paralimpik 

oyunlarında ise 5 kişiye düştü. Maalesef WADA da biraz maddi sıkıntılar yaşıyor. 

253


Dünya Dopingle Mücadele Kuralları, ben buna kod demeyeceğim,. İşlevinin 

ülkemizdeki herkes tarafından kolaylıkla anlaşılması için Dünya Dopingle 

Mücadele Kuralları diyeceğim. Umarım bu da ülkemizde yerleşir. 2003 yılında 

yürürlüğe gi ren, 2007 yılında değiştirilen ve 2009 yılında tekrar değişiklik haliyle 

yürürlüğe giren Dünya Dopingle Mücadele Kurallarından örnekler vereceğim. 

254 

Dünya Dopingle Mücadele Kurallarının Amacı ne? 

Sporcuların spor etkinliklerine dopingsiz katılma, temel hakkını korumak ve 

böy lece dünyanın her yerinde sporcular için sağlığın, dürüstlüğün ve eşitliğin 

gelişme sine yardımcı olmak. Dopingin araştırılması, tespiti ve engellemesiyle ilgili 

ulusla rarası ve ulusal düzeyde uyumlu, koordineli etkin dopingle mücadele 

programları oluşturmak. Bunun tercümesi şu: Bir ülke dopingle mücadelede nasıl 

davranıyorsa diğer ülke de öyle davransın. Bir federasyon nasıl ceza veriyorsa diğeri 

de aynı cezayı versin, doping kontrol örnek alma yöntemleri bir ülkede nasılsa 

öbüründe de aynı şekilde olsun diye uyumlu bir sistem oluşturulması gerekiyor. 

Ülkeden ülkeye, federasyondan federasyona uyumsuzluğun olmaması gerekiyor. 

Üç seviyesi var: Birinci seviyede Dopingle Mücadele Kuralları var. Bu bir 

Anaya sa, Spora katılacak herkesin bu Anayasaya uyması gerekiyor. İkinci seviye; 

Ulusla rarası Standartlar, çok değişik standartlar var, biraz sonra bunlara da değineceğim. 

Bu standartların da herkes tarafından kabul edilmesi ve uyulması gerekiyor. 

Seviye üç, bu da en iyi uygulama modelleri. Bu konuyla ilgili herhangi bir 

yapılanması olmayan ülkelere ve federasyonlara, WADA, uygulama modellerini 

sunuyor. En iyi uygulama modelleri Kabul edilmek zorunda değil, ama Dopingle 

Mücadele Kuralla rına uygun bir şekilde hazırlanmış. Bu modeller kabul edilecek 

olursa çok rahat bir işleyiş sağlanabiliyor. 

Peki, doping nedir? 

Doping şu şekilde tanımlanıyor: Dopingle Mücadele Kurallarının 2.1’den 2.8. 

maddesine kadar olan bölümünde belirtilen dopingle mücadele kural ihlallerinden 

bir veya daha fazlasının gerçekleştirilmesidir. Çok üzerinde durmayacağım, 

çünkü Sayın Horta bu konu ile ilgili çok detaylı bilgi verecek. 

Biri sporcudan alınan örnekte yasaklı bir maddenin veya onun metabolitlerinin 

veya belirtilerinin bulunması; ikincisi, yasaklı maddenin bulunması burada 

söz ko nusu değil, sadece kullanılmasıyla ilgili ihbar olabilir, itiraf olabilir ya da 

kullanılma ya teşebbüs edilmesinin fark edilmesi; üçüncüsü, örnek verme işleminin 

reddedil mesi, dördüncüsü, sporcunun antrenman döneminde nerede olduğu 

hakkındaki gerekli bilgileri gerekli yerlere bildirmemesi, beşincisi, kontrolün 

herhangi bölümü nün tahrif edilmesi ya da tahrife teşebbüs edilmesi, altıncısı, 

yasaklı maddeye sa hip olunması, yani çantasında ya da dolabında ya da evinde 

bu maddelere sahip olunması, yedincisi bunun ticaretinin yapılması, sekizincisi 

çok uzun, bu da yardım ve yataklık. Çok detaylı söylemeyeceğim, ama yardım ve 

yataklık edilmesi, yani sporcuya yardımcı olan kişilerin doping suçuna katılması.

Uluslararası Standartlar nelerdir? 


Her ülkenin ve her federasyonun uyması gereken dört Dopingle Mücadele 

ulusla rarası standardı var. İlki, Her yıl yenilenen Yasaklı Listesi Standardı. İkincisi 

Doping Kontrol Standardı, üçüncüsü Laboratuarlar Standardı ve dördüncüsü de 

Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası Standardı. Laboratuar Standartları laboratuarları 

ilgilen diren standartlar çok detaylı, analizlerin nasıl yapılması gerektiğini, akreditasyonun 

nasıl alınması gerektiği, laboratuarda hangi kurallara uyulması gerektiği 

konusunda detaylı bilgiler veriyor. Yasaklı Listesi standardına bakacak olursak, 

yasaklı listesi nin oluşmasında her yıl belirli sıklıkla toplanan bir liste komitesi 

var. Bunlar güncel bilimsel literatürü, dikkate alarak listede değişiklik yapılıp yapılmayacağına 

karar veriyorlar. Verdikleri bu kararı ülkeler, federasyonlar, sporla 

ilgili kuruluşlardan olu şan ve Dopingle Mücadele Kurallarına imza koyan imza 

sahibi taraflara gönderiyor lar. İmza sahibi taraflar da müzakereler yapıyor ve Eylülün 

20’siyle 30’u arasında da WADA’nın Internet sitesinde yayınlanıyor, ülkelere 

gönderiliyor ve 1 Ocaktan itibaren geçerli Yasaklı listesi yürürlüğe girmiş oluyor. 

Burada liste komitesinin dikkat ettiği birkaç kriter var. Bir maddenin doping 

ola bilmesi için ya da yasaklı listesine girebilmesi için üç kriterin irdelenmesi gerekiyor. 

Birincisi, eğer madde sportif performansı artırıyorsa, ikincisi ciddi yan 

etkileri varsa ve üçüncüsü spor ruhunu olumsuz etkiliyorsa ve bu üç kriterden 

ikisi o maddede varsa maddeler ve yöntemler yasaklı olarak kabul edilebiliyor. 

Tek tek yasaklı maddelerden bahsetmeyeceğim, ama sadece gruplardan bahsedeceğim. 

Yasaklıları iki gruba ayırabiliriz: Maddeler ve yöntemler. Maddeleri de 

iki gruba ayırıyoruz. Karşılaşma içi ve karşılaşma dışında, yani kullanımı her zaman 

yasaklı olan maddeler, anabolik maddeler, hormonlarla ilişkili maddeler ve Beta 2 

agonistler, hormon antagonistleri ya da modülatörleri, idrar söktürücüler ve diğer 

maskeleyici maddeler, sporcunun hiçbir dönemde bunları kullanmaması gerekiyor. 

Yine hiçbir dönemde kullanılmaması, uygulanmaması gereken yöntemler var. 

Bunlar da oksijen transferinin artırılması, kimyasal ve fiziksel manipülasyon ve 

gen dopingi. Üzerinde çok detaylı durmayacağım, çünkü çok fazla vaktimiz yok. 

Bir de karşılaşma sırasında kullanımı yasak olan, ama antrenman döneminde 

sporcu nun kullanmasının yasaklanmadığı bazı maddeler var. Bunlar uyarıcılar, 

narkotikler, kannabinoidler, glukokortikoidler antrenman döneminde eğer sporcu 

bunları kulla nırsa alınan örneklerde bu maddeler analiz edilmiyor. 

Bazı spor dallarında serbest, bazı spor dallarında yasaklı olan maddeler var: Alkol 

ve beta bloke edici gibi maddeler, bunlar da bazı spor dallarında o sporcuya 

avantaj sağlıyorlar. 

Dopingle Mücadele nasıl yapılıyor? 

Öncelikle doping kontrollerinden bahsedeceğim. Doping kontrolleri de karşılaşma 

içi ve karşılaşma dışı olmak üzere ikiye ayrılıyor. Karşılaşma dışı doping 

255


kontrolleri belli düzeydeki sporculara yapılabiliyor. Özellikle olimpiyatlara ve 

diğer uluslararası karşılaşmalara katılacak sporcular nerede oldukları bilgilerini 

sürekli olarak federas yonlara ve ülkelerindeki ilgili kurumlara bildirmek zorundalar 

ve onların bulunduğu yerlere, haber vermeden gidiliyor bir başka deyişle 

baskınlar yapılıyor. Diyelim ki, bir otelde kalıyor, o otele gidiliyor, orada sporcu 

bulunmaya çalışılıyor. Bir kez bulunamadı, ikinci kez bulunamadı, üçüncü 

kez bulunamadığında sporcuya ceza verili yor. Böyle bir sistem var ve bulunduğu 

yer konusunda yanlış bilgi veren sporculara da cezai işlem uygulanabiliyor. Sayın 

Horta bununla ilgili de bilgiler verecek. 

Karşılaşma içi doping kontrolleri de bir kurul tarafından yapılıyor. Karşılaşmalarda 

ve büyük spor organizasyonlarında sorumlu ve yetkili bir kurum oluyor. 

Yani olimpiyatlarda Uluslararası Olimpiyat Komitesi, diğer büyük spor 

organizasyonla rında ev sahibi ülkenin dopingle mücadele kuruluşu sorumlu 

oluyor. Ancak so rumluluk bir dopingle mücadele kuruluşundan diğerine devredilebiliyor. 

Genellikle karşılaşmalardaki sporcuların seçimi kura yoluyla oluyor, 

ancak organizasyonun hedefe yönelik doping kontrolü yapması da mümkün. 

Dopingle Mücadele Kuruluşu “Ben bu sporcuya doping kontrolü yapmak istiyorum” 

dediği zaman o sporcudan da örnek alınabiliyor, yani oradaki doping 

kontrol görevlileri ya da Dopingle Müca dele Kuruluşu seçim kriterlerini kendileri 

belirleyebiliyorlar. Bunun dışında yapılacak doping kontrolleri pek de yasal değil, 

yani ülkelerin şampiyona öncesi ya da her hangi bir turnuva öncesi kamp süresi 

devam ederken diyelim ki, ertesi gün uçakla bir başka ülkeye gidecek, seyahatten 

birgün önce sporcunun doping kontrolüne alınması ve sonuçlar açıklandıktan 

sonra takımdan çıkarılması gibi bir uygulama yasal değil, bunu da özellikle belirtmek 

istiyorum. Bu uygulama dopingle mücade leden çok temizlik kontrolü 

olarak algılanıyor. 

Doping kontrol örnekleri üzerindeki analizler, WADA tarafından onaylanan 

do ping kontrol laboratuarlarında yapılıyor ve analizde yasaklı listesinde bulunan 

tüm maddeler ve bu maddelerin parçalanma ürünlerine bakılıyor. Çünkü bazı 

maddele rin kendileri hemen atılıyor, ama parçalanma ürünleri maddenin cinsine 

göre bazan vücutta bir ay, iki ay, hatta altı ay kadar kalabiliyor ve dopingle 

mücadelede bizim en çok üzerinde durduğumuz nokta parçalanma ürünleri yani 

metabolitlerin analizi. Dünyada 33 adet WADA tarafından onaylanan laboratuar 

var, onlardan çok fazla bahsetmeyeceğim, bu laboratuvarların onaylanması ya da 

bir başka deyişle akredi tasyonu WADA nezdinde çok özel bir yer tutuyor. Doping 

kontrol örneklerinin analiz sonuçları gizli ve kişiye özel olarak dopingle mücadele 

kuruluş başkanına gönderili yor. Bundan sonra dopingle mücadelenin bence en 

önemli safhası olan Sonuçların Değerlendirilmesi safhası başlıyor, Sayın Horta da 

bunu kabul edecektir;. 

256 

Sonuçların Değerlendirilmesi 

Bir Dopingle Mücadele Kuruluşu sonuçları istediği gibi manipüle edebilir.


Do pingle Mücadelenin en önemli kısmı bu, sonuçları değerlendirmeye yetkili 

kurul burada çok önemli. Eğer bu kurul deneyimli kişilerden oluşmadıysa çok 

kolaylıkla hata yapabilir ya da atlayabilir. 

Burada dikkat edilmesi gereken noktalar var. Tedavi amaçlı kullanım ayrıcalığının 

olupolmadığı, laboratuar analizinden veya uluslararası test standardından 

belir gin bir sapmanın olupolmadığı, dopingle mücadele kural ihlalinin olupolmadığını 

belirlemek için ciddi bir inceleme yapılması gerekiyor. Dopingle Mücadelenin 

en önemli safhası bu olduğu için bir dopingle mücadele kuruluşunun 

oluşumu burada çok önemli, yani yönetim kurulunun oluşumu çok önemli. Biraz 

sonra nedenlerin den bahsedeceğim. 

Dopingle mücadele kural ihlallerine uygulanacak yaptırımlar var, yaptırımlara 

de ğinmeyeceğim. Çünkü Sayın Horta onunla ilgili detaylı bilgi verecek. 

Tedavi amaçlı kullanım istisnası 

Tedavi amaçlı kullanım istisnası; bu konuyla ilgili de çok tartışma var. Bazı istisnai 

durumlarda sporcular tedavi amaçlı da olsa bu yasaklı maddeleri kullanabiliyorlar. 

Çünkü o da bir insan, tedavi olması gerekiyor. Sporcu, hastaysa evinde yatsın, 

spora katılmasın diyemeyiz. Bu insan haklarına aykırı bir durum olur. Tedavi 

ola cak, ancak bunu suiistimal etmeyecek. Maalesef bu birçok ülkede ve birçok 

spor dalında kötü amaçlı kullanılıyor. Tedavi amaçlı kullanım istisnası ile ilgili 

yapılma sı gereken işlemler var. Sporcu, tedaviye başlamadan önce kurula bir dilekçeyle, 

doktor raporlarıyla ve tedavi amaçlı kullanım istisnası formuyla başvurur. 

İlgili kurul şunlara dikkat eder: Eğer o yasaklı maddenin kullanımının kesilmesiyle 

sporcu sağ lığının ciddi olarak bozulacak olup olmadığını, tıbbi olarak önerilen 

yasaklı madde dozunun performans artıracak etkisinin olup olmadığını, yasaklı 

madde yerine ya saklı olmayan alternatif tedavilerin uygulanıp uygulanamadığını 

ve geriye dönük izin istenip istenmediğini inceledikten sonra bu izni verebilir, 

Ancak izin verilirken de genellikle Türkiye Futbol Federasyonunda bizim yaptığımız 

uygulama şu şekilde oluyor: Sporcuyu bağımsız bir hastaneye gönderiyoruz, 

oradan aldığımız raporlarla bu başvuruyu teyit etmeye çalışıyoruz. O zaman biraz 

daha içimiz rahat oluyor, sporcu da bunu suiistimal etmeye çalışmıyor. 

Alınan sonuçlara göre Dopingle Mücadele Kuruluşu yasaklı maddelerin sporcu 

tarafından kullanılmasına onay verirse bunu resmi bir yazıyla bildiriyor. Yazıda 

ona yın geçerlilik tarihi de var. Genellikle bir seneden daha uzun onay verilmiyor 

biz de vermiyoruz. Eğer daha uzun süreler kullanmak istiyorsa onu uzatabilir, 

onun için bir kez daha başvurması gerekiyor. Dopingle Mücadele Kuruluşundan 

onay alın madan yasaklı maddeler kullanılamaz, onay verilmeyen bir maddenin 

kullanılması durumunda sporcuya cezai işlem uygulanır. Geriye doğru bazı istisnai 

koşullarda izin verilebiliyor. Doping kontrolü yapıldıktan sonra herhangi 

bir sağlık kurumundan alınacak rapor ya da kuruma yapılacak başvuru cezai işlem 

sırasında dikkate alın maz. Türkiye Futbol Federasyonu Disiplin Kurulunda 

257


görevdeyken Talay Beyle bu konu ilgili çok çok örneklerimiz vardı, buna benzer 

raporlar kurula iletilmişti ve bu raporlar kesinlikle kabul edilmemiştir. 

Tedavi amaçlı kullanım istisnası onayı iptal edilebilir; Örneğin Dopingle Mücadele 

Kuruluşu tarafından tedavinin değiştirilmesi ya da ara verilmesi isteğine 

uyulmadı ğı durumlarda, sporcu Dopingle Mücadele Kuruluşunun gerekli gördüğü 

hallerde doping kontrolüne gitmeyi reddettiğinde, sporcunun herhangi bir 

doping suçuna iştirak etmesi halinde ya da verilen izin dışında başka yasaklı maddenin 

kullanıldığı tespit edildiğinde bu izin iptal edilebiliyor. 

Dünya Dopingle Mücadele Kuralları aslında çok uzun, yaklaşık 50 sayfalık bir 

kitapçık. O kitapçıktaki kuralların her imza sahibi taraf yani ülkeler ve Uluslararası 

Spor Federasyonları tarafından uygulanması gerekiyor. Dopingle mücadele 

kural ları nasıl uygulanacak? WADA buna da bir açıklık getirmiş. Diyor ki, bu kuralların 

içindeki bazı maddelerin mutlaka ülkenin ya da uluslararası federasyonun 

dopingle mücadele yönetmeliğinin içinde olması gerekiyor: Dopingin tanımı, 

kural ihlalleri, kural ihlallerinin kanıtlanması, tanımlanmış maddeler, WADA’nın 

yasaklı listesinin düzenlenmesi, aktif sporun bırakılmasıyla ilgili koşullar, bireysel 

sonuçların kendili ğinden iptali, bireylere uygulanacak yaptırımlar, takımlara 

uygulanacak yaptırımlar, temyiz, zaman aşımı ve dopingle mücadele kurallarının 

yorumlaması ve tanımların mutlaka yönetmeliklerin içinde olması gerekiyor. Bunun 

dışında Dünya Dopingle Mücadele Kurallarına uygun olan istediğiniz gibi 

düzenleme yapabilirsiniz. 

Dopingle Mücadele Kuruluşunun ulusal düzeyde dopingle mücadele kurallarını 

oluşturma ve uygulama, örnek toplama kararını verme, doping kontrol sonuçlarını 

değerlendirme ve yargılama konusunda kendilerine her bir ülke tarafından 

yetki ve sorumluluk verilen kuruluş olması gerekiyor. Türkiye’de bu nitelikleri 

olan dopingle mücadele kurumu maalesef yok. Dopingle Mücadele Kuralları, “Bu 

görevlendirme nin yetkili kamu kurumları tarafından yapılmaması durumunda 

Türkiye buna bir örnektir İlgili ülkenin Milli Olimpiyat Komitesi veya komitenin 

tayin edeceği kuruluş, ulusal dopingle mücadele kuruluşu olacaktır” diyor. 

Ulusal düzeyde Dopingle Mücadele Kuruluşunun kurulamaması durumunda 

de ğişik yaptırımlar var. Bu yaptırımlara Türkiye de maruz kalacak. Özellikle bize 

verilen izin 2008 yılının Kasım ayına kadardı, onu 2009 yılının Mayıs ayına kadar 

uzattılar. O zamana kadar biz Ulusal düzeyde Dopingle Mücadele Kuruluşunu 

kuramazsak bizim Türkiye’de uluslararası turnuvaya ev sahipliği yapmamızın 

veya ev sahipli ği adaylığına başvurmamızın engellenmesi ya da aldığımız bir turnuvanın 

iptali ya da diğer sembolik cezalara çarptırılma riskimiz var. Bu Dünya 

Dopingle Mücadele Kuralları’nda açıkça belirtilmiş. 

WADA nezdinde imza sahibi taraflara örnek verecek olursak burada sorumlu 

olan Milli Olimpiyat Komitesi ve Ulusal Dopingle Mücadele Kuruluşu, ülkelerin 

hü kümetleri sorumlu değil, sadece olimpiyat komiteleri, ulusal dopingle mü 

258


cadele kuruluşları sorumlu. Onun için WADA bu düzeni kurabilmek için ülke 

hükümetlerine de yaptırım getiriyor, ama UNESCO kanalıyla getiriyor. 2005 

yılında UNESCO ta rafından kabul edilen bir sözleşme 2007 yılında kanunlaştı. 

Bu sözleşme Uluslara rası Dopingle Mücadele Sözleşmesi, bu sözleşme de ülke 

hükümetlerinin yapması gereken faaliyetleri gösteriyor. Sözleşmenin 11. maddesi 

çok açık, diyor ki, “Taraf devletler uygun görüldüğünde dopingle mücadeleyle 

ilgili kurumlara, dopingle mü cadele kuruluşlarına mali olarak destek sağlayacaklardır” 

diyor. 

Türkiye’deki mevcut durum ne? Yaptığımız anket çalışmalarında ya da sporcularla, 

antrenörlerle bire bir görüşmelerimizde genellikle “Başarılı olabilmek için 

her sporcunun mutlaka yasaklı madde kullanması gereklidir” düşüncesiyle 

kar şılaşıyoruz. Çünkü birçok sporcunun bilimsel antrenman teknikleri yerine 

kolaylık la köşe dönme düşünceleri var: Sporcu ve antrenörlerin “Güvenli ve etkili 

yasaklı madde dozları herhangi bir hastalık riskine neden olmadan performansı 

artırabilir. Bu yüzden doktorların bize yardımcı olması gerekir” gibi yaklaşımları 

var. Bir baş ka deyişle antrenman performansı artırmada yasaklı maddeler kadar 

etkili değil dir, mutlaka yasaklı maddelerin kullanılması gereklidir gibi görüşleri 

var. Genellikle sporcular ve antrenörler arasında dopingle ilgili bir bilgi eksikliği 

söz konusu, bir de rekreasyonel amaçlı, yani yarışma amaçlı spor yapmayan kişilerde 

de yaygın bir yasaklı madde kullanımı var. Maalesef yetiştirdiğimiz sporcuları 

bilgi eksikliği nedeniyle kaybediyoruz. Yani bir Süreyya Ayhan bir daha nasıl 

yetişecek, bir Halil Mutlu bir daha nasıl yetişecek? Burada yapılan hata bizim 

hatamız, biz yeterince eğitemediğimiz için onlar bu tip sorunlarla karşı karşıya 

kalıyorlar. Bununla ilgili konuşmaları, dopingle ilgili konuşmaları yaklaşık 15 

senedir yapıyoruz, bu slaydı 1997’den bugüne kadar sadece ufaktefek değişikliklerle 

kullanıyorum. Sadece bu rada değiştirdiğim bir rakam var, daha öne spor 

federasyonu sayısı 54’tü, şu anda 58 yazdım, ama onun dışındaki her şey 1997 yılından 

bugüne kadar hiç değişme di. Yurtdışında da bunları söylüyoruz, yakın gelecekte 

dopingle mücadele kurumu kurulması planlanıyor. 19972009, 12 senedir 

demek ki aynı şeyleri söylüyoruz. Türkiye Futbol Federasyonunun özerkliğini 

almasından hemen bir sene sonra do pingle mücadele kurulu kuruldu ve 1993 

yılından bu yana da işlevini götürüyor ve her federasyonda aynı kurul görev aldı, 

yani ben Şenes Erzik döneminde girdim, ondan sonra altı federasyon başkanı değişti. 

Kurulumuzda bir değişiklik olmadı ve bağımsız bir şekilde çalışıyor. Hiçbir 

şekilde federasyonun bir baskısı, etkisi yok. Yönetmeliklerimiz var, Türkiye Futbol 

Federasyonunda Dopingle Mücadele çalış maları bu yönetmeliklere ve Uluslararası 

kurallara uygun olarak çağdaş bir düzeyde 1993’ten bu yana yürütülüyor. 

Birçok şeyi yurtdışında anlatabiliyorum, ama burada anlatamadığım için çok 

doluyum, bunları söylemem gerektiğini düşünüyorum. Söyleyebildiğim kadarıyla 

söyleyeyim. Türkiye Futbol Federasyonunda Dopingle mücadele konusunda 

yap tığımız kontroller burada görülüyor. 20082009 sezonunda sadece karşılaşma 

içi değil, karşılaşma dışında da fazla miktarda kontrol yaptık. Geçen hafta itiba 

259


riyle 64 karşılaşma dışı doping kontrolü var ve 1993’ten bu yana 37 yasaklı madde, 

bunun 6’sı kannabinoid, yani esrar. Diğer Avrupa ülkelerinde futbolda yasaklı 

madde sap tanması oranı yüzde 1.8 ile yüzde 2.5 arasında değişiyor. Türkiye’de 

bu oran yüzde 0.95 düzeyinde. Bu da Türkiye Futbol Federasyonu bünyesinde 

Dopingle mücadele konusundaki çalışmaların etkinliğini gösteriyor. 

Türkiye Futbol Federasyonu bünyesinde Eğitim çalışmaları yapıyoruz. Doping 

Kitabı federasyonumuzun yayınladığı birinci kitap, ikinci kitap biraz daha detaylı 

oldu. Kitabın ismi: Futbolda Performansı Artırma Yöntemleri ve Doping. Bu 

kitap şu anda elimizde yok, ama Internet’ten Türkiye Futbol Federasyonunun 

sayfasından bu kitaba ve Dopingle ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz. Ayrıca her yıl 

düzenli oalrak yap tığımız eğitim programları var. 

Bu konuda Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün hazırlamış olduğu bir yasa 

tasarısı var. Bu yasa tasarısı daha önce bizim hazırladığımız dopingle ilgili Çalıştayların 

raporları dikkate alınmadan hazırlanmış bir yasa tasarısı, burada tabii 

eleştirilerimizi zaman zaman dile getiriyoruz. Bağımsız olamayacağı gerekçesiyle 

eleştirimizi dile getiriyoruz. En önemli eleştirimiz de bağımsız olmaması gerekçesi. 

SALONDAN-Çok özür dilerim, ben pazartesi günkü açılıştaki konuşmalardan 

sonra içeriğimi değiştirerek sadece spesifik olarak bu konuyu ele alacağım. 

Endi şelerinizi gidereceğim. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Ben o zaman burada keseyim. Vaktim kalırsa 

bana izin verirseniz, yani konuşma olanağı verirseniz Spor Şurasında ve daha önceki 

Çalıştaylarda büyük bir grubun üzerinde çalışarak fikir birliğine vardığı çalışmayla 

ilgili de örnekler verebilirim. 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ederim Sayın Güner. Aslında Sayın Güner’in 

söz lerinde çok büyük bir hakikat payı var; maalesef Türkiye’de dopingle mücadele 

konusunda kapsamlı toplantılar yapmıyoruz. Biraz önce söylemiş olduğu gibi 

“yurt dışında bunları söyleyebiliyorum” diyor. Çünkü yurtdışında bazen birkaç 

gün bir tek madde üzerinde çalışma yapılıyor. Onun için biz 2002’den beri kendisiyle 

Avrupa Konseyinde birlikte zaman zaman Kaya Beyle ve Luis Horta’yla 

beraber görev yap tık. Orada bir maddenin redaksiyonu için yarım gün tartıştığımız 

ortamlar oldu. 

Ben ikinci konuşmacıya söz vermeden önce bu hukukçuların toplantısında bir 

şey söylemek istiyorum. Genelde doping tıp erbabı tarafından tıp erbabı derken 

doktorları kastettiğim kadar farmakologları, biyokimyacıları ve eczacıları da 

kaste diyorum doping tamamen tıbbi bir olay gibi algılanıyor ve öyle takdim 

ediliyor. Ben buna katılmıyorum. Bana göre doping bir hukuki eylemdir. Çünkü 

bizatihi o ilacı kullanmak yeterli değil, o ilacı sporcuların dışında toplumda birçok 

insan kullanıyor. Onlar takip edilmedikleri için onların doping kullanması 

bir cezaya tabi olmadığı için orada doping eyleminin meydana geldiği hiç ifade 

edilmiyor. Bana göre bir cinayette otopsi ne rol oynuyorsa dopingde de doping 

260


laboratuarının yapmış oldu ğu analiz ve onun sonunda tanzim etmiş olduğu rapor 

cinayetteki otopsi kadar rol oynuyor. Yani bana göre doping bir hukuki olaydır, 

hukuki kurallara bağlandığı için numune alımından, o numunenin laboratuara 

nasıl sevk edildiği, laboratuarda nasıl değerlendirileceği ve ondan sonra bu konuyu 

takip edecek olan hukuk kurullarına nasıl intikal ettirileceği safhası hep 

hukuki olaylardır. Bunun için nasıl ki bir cina yette otopsi bu cinayetin ne zaman, 

nasıl ve hangi şekilde işlendiğini azçok ortaya koyan bir raporsa, laboratuar tahlili 

de bir pozitif veya zaten pozitif çıkmıyorsa bir takip yok, bunu ortaya koyan 

bunun bir cüzüdür. Dolayısıyla bana göre dopingle mücadeleyi ele alması gereken 

tıp erbabı değil, bizleriz, hukukçularız. Bunu özellikle vurgulamak istiyorum.Bir 

de, terminoloji üzerinde de bir şeyler söylemek istiyorum. Genelde doping uzmanı 

deniliyor. Hâlbuki dopingle mücadele uzmanlığı ayrı bir şeydir. Doping 

uz manlığı gayri hukuki şekilde var. Bugün dünyada yakalanmayan doping maddelerini 

sporcularına veren birtakım milyarder olmuş doktorlar var. Zaman zaman 

bunlar yakalanıyor, bunlar yakalandığı zaman da kendi müşteri listeleri de 

beraber yayın lanıyor. İtalya’da böyle büyük bir skandal olmuştu, üzerine kitaplar 

yazılmıştı. Bu doktorların aslında yakalanıncaya kadar toplumda çok itibarlı doktorlar 

olarak algı landığı görüldü. Dolayısıyla ben onlara doping uzmanı diyorum. 

Hâlbuki gerek Rüş tü Güner, gerekse Luis Horta dopingle mücadele uzmanılar. 

Doping uzmanı dersek çünkü sporcuların gidip “Balko olayında olduğu gibi, 

Tim Montgomery’ye yapıldığı gibi, bana yakalanmayacak bir maddeyi nasıl verirsiniz?” 

sorusunu sorması lâzım. Hâlâ itiraz ediyor musunuz Sayın Güner? 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Böyle bir uzmanlık verilmiyor, onu söylüyorum. 

KISMET ERKİNER- Böyle bir uzmanlık gayri yasal bir uzmanlık oluşturuyor, 

ama var. 

İkinci konuşması Sayın Prof. Luis Horta. Prof. Luis Horta dünya çapında 

çok ta nınmış bir dopingle mücadele uzmanı. Kendisi tıp doktoru ve bu alanda 

Lizbon’daki dopingle mücadele laboratuarının müdürü. Avrupa Konseyinde 

dopingle mücadele sözleşmesi izleme grubundaki komisyonlardan birinin başkanı, 

Bilim Komisyonu Başkanı, WADA’daki Laboratuar Komisyonu Başkanı ve 

UEFA’da dabu alanda gö revi var. Buyurun Sayın Horta. 

Prof. LUIS HORTA- Çok teşekkürler. Öncelikle, Ankara Barosu’na beni buraya 

davet ettikleri için, bu panelin üyelerine, özellikle Dr. Kısmet Erkiner’e ve 

ayrıca beni bu raya davet eden dostum Rüştü Güner’e teşekkürlerimi sunuyorum. 

Rüştü’yle ilk birkaç yıl önce Manchester’da tanıştım ve birlikte çok iyi çalıştık; 

Türkiye Rüştü Güner gibi bir insana sahip olduğu için çok şanslı olduğunu söylemek 

zorundayım, çünkü kendisi dopingle mücadele konusunda çok büyük bir 

bilgi birikimine ve ayrıca çok özel bir kişiliğe sahiptir. Kendisi çok açık, bağımsız 

ve dürüst bir insandır ve dopingle mücadelede bu nitelikler iyi ve nihai bir çözüm 

ve sonuç ulaşmak için gereklidir. 

261


İlk olarak, sizlerle yaşamımdan bir parçayı paylaşmak istiyorum. Doping le mücadele 

alanını niye seçtim? Dopingle mücadeleyi seçtim, çünkü eski bir maraton 

atletiyim ve profesyonel kariyerimin ilk gününde tıp doktoru olarak, kendisi de 

bir maraton atleti olan bir meslektaşımla birlikte, Angola’da başka bir meslektaşımızın 

hayatını kurtardık, çünkü kendisi Angola’da yarışma sırasında bir uyarıcı 

almıştı. Bu anda, “Gelecekte, dünya çapında bu tür sorunları engelleyebileceksek, 

bunun için savaşacağız,” diyerek kendimize söz verdik ve bu nedenlerden biri. 

Diğer neden ise, hayatımda iki ya da üç kez bazı yarışma ları kaybettim çünkü 

rakiplerim doping almıştı. Bu kolay kabul edilebilecek bir durum değil, çünkü 

bir maraton koşuşuna hazırlanmak kolay değil; günde otuz kilometre koşmak, sabahları 

çok erken kalkmak örneğin dışarısı soğukken sıcak yatağımızdan çıkmak 

ve günde iki kez antrenman yapmak. Bu hiç kolay değil. 

Dopingle mücadele sisteminin, farklı bağlantıları olan bir zincire benze diğini 

ve bence her bağlantının çok önemli olduğunu söylemek istiyorum. Bizim ilk 

bağlantımız Rüştü’nün de söylediği gibi doping denetimlerinin planlanmasıdır. 

Ancak, ayrıca do ping denetim prosedürlerini de hazırlamamız gerekmektedir. 

Numuneler toplama mız gerekmektedir. Daha sonra, bu numuneleri uygun koşullar 

altında laboratuarlara taşımamız gerekmektedir. Bu numuneleri laboratuarlarda 

analiz etmek zorundayız. Daha sonra, sonuç yönetimini uygulamamız ve 

en son olarak temyizlere ve duruşmalara sahibiz. Avukatların veya tıp doktorlarının 

veya eczacıların veya kimyacıların bir diğerinden önemli olduğunu düşünmüyorum. 

Biz hepimiz çok önemliyiz ve sonuç yönetiminde, duruşmalarda ve 

temyizlerde size göstermek istediğim şey; tıp doktorları, eczacılar, kimyacılar ve 

avukatlardan oluşan bir görev gücüne sahip olmalıyız. Kimyacıların ve eczacıların 

laboratuarda en önemli kişiler oldukları gibi; sonuç yönetiminde ve duruşmalarda 

ve temyizler de, avukatların en önemli kişiler olduklarını ve tıp doktorlarının 

tedavi amaçlı kullanım istisnalarında en önemli kişiler olduklarını anlıyorum ve 

katılıyorum. Ancak, her bir dava için iyi ve bağımsız bir çözüme ulaşmak için 

kendi aramızda bir ortaklık kurmak zorundayız. 

Bu üç belge hakkında konuşmayacağım, çünkü Rüştü sizlere bu konuyu anlattı. 

Sadece dünyanın dopingle mücadele programını yapılandırmak için gerekli 

olan her şeyi sağlayan bu kanunun bizim İncilimiz olduğunu söylemek istiyorum. 

Dünya dopingle mücadele programı; her ülkede, Türkiye’de, Portekiz’de, 

İspanya’da ki dopingle mücadele organizasyondan ve her bir ulusal ve uluslararası 

federasyonun dopingle mücadele sistemi tarafından oluşturulmaktadır. Kanunda 

açıklanan dopingle mücadelede ki kural ihlalleri konusunda konuşmayacağım, 

çünkü birkaç dakika önce Rüştü bu konu hakkında konuştu. Burada sekiz tane 

ihlal var. Ancak ben çok az kanunda açıklanan yaptırımlar konusunda konuşacağım. 

262 

Genel olarak; dopingle mücadelede ilk kural ihlalinde uygulanan men süresi,


men süresinin ortadan kaldırılması veya azaltılmasını sağlaya cak koşullar veya 

men süresinin arttırılmasını sağlayacak yeterli koşullar oluşmadığı sürece iki yıldır. 

Yani, genel olarak iki yıl olma kuralı mevcuttur. Ancak, bu iki yıllık sürenin 

uzatılması veya kısaltılması için bazı kurallara sahibiz. Bunlar istisnalardır. Daha 

sonra istisnaların ne olduğunu göreceğiz. İlk ihlalde sporcunun, bulunduğu yeri 

belirtmeme ve/veya yanlış test verme hal lerinde kişinin koşul testlerine katılmaması 

veya dopingle mücadele kurumuna bulunduğu yer bilgisini iletmemesi gibi 

hallerde sporcunun kusur derecesine bağlı olarak, en az bir yıl, en çok iki yıl yaptırımımız 

vardır çünkü sporcunun nerede olduğunu her an bilmek için bu bilgilere 

ihtiyaç duyarız. İlk ihlalde; konusu yasak lanmış maddeler veya metotlar olan 

kaçakçılık, kaçakçılığa teşebbüs veya ida re tarafından gerçekleştirilen kaçakçılık 

teşebbüsü söz konusu olduğunda, yarışmalara katılma hakkı olmama süresi en az 

dört yıl, en fazla ömür boyu olacaktır. Bunlar çok önemli ihlallerdir – kaçakçılık, 

bu maddelerle iş yapmak, bu maddelerin satılması, bu maddelerin ticarileştirilmesi 

veya örneğin daha önce de söylediğimiz gibi, bir tıp doktorunun bir sporcuya 

yasaklanmış madde vermesi gibi. Bizim işimiz sporcuları tedavi etmektir, 

sporcuların performansını arttırmak için ilaç vermek değildir. 

Ayrıca, “özel maddeler” olarak adlandırdığımız maddeler için ayrı bir ihlal söz 

konusudur. Bu özel maddeler nelerdir? Yasak maddeler listesinde, bir sporcu bu 

özel maddeleri kullanarak bir suç işlerse, ona daha düşük bir ceza verilebilir, çünkü 

bu maddeler; performansı geliştirmek için değil, tedavi amaçlı birer ilaç olarak 

kullanılmaktadır ve sporcunun özelliklerini çok az arttırmaktadır. Örneğin, ben 

bir astım hastası isem, bu durumum için özel bir ilaç almak zorundayım veya 

örneğin bir sosyal ortamda spor dallarının çoğunda per formansı arttırmayan kanabinoid 

içtiğimi hayal edin. Ancak, daha sonra ben bu maddeyle bir dopingle 

mücadele suçu işlersem, bana daha düşük bir yaptırım verilmesi gerekir ve ayrıca 

kanunda da belirtildiği gibi; özel madde lerle yapılan ilk ihlalde, en az bir uyarı 

ve sonraki karşılaşmalardan men süresi ve en fazla ise iki yıllık men cezası verilir. 

Sporcu ikinci veya üçüncü bir ihlal işlerse, kanunda farklı ihlallerin birleştirilebileceği 

gösteren bir tabloya sahibiz ve eğer iki çok önemli ihlali birleştirirsek, 

ikinci ihlal hayat boyu yasaklanma getirir. 

Şu an yapacağım şey, size gerçek hayattan on örnek ve receğim. Disiplin kurulunda 

olduğunuzu ve bir duruşmada bu sorunları çözdüğünüzü hayal edin. 

Karar vermesi gereken avukatlardan biri de sizsiniz. Sizler doğru kararı vermek 

ve orantısallık ilkesine saygı göstermek için bilimsel bilgilerin dikkate almak zorunda 

olduğunuzu göstermek istiyorum. Bu çok önemli bir ilkedir ve esneklik 

ilkesinin yanında dikkate almak zorundasınız çünkü bu ilkeler sizin iş yaşamınıza 

esas dayanağıdır. 

Vaka 1: Portekiz turuna katılan bir bisikletçide, özel bir madde olan bir glukokortikosteroid 

ve antienflamatuvar olan betametazonun iki zıt analitik bul 

263


gusuna rast lanır. Portekiz turu boyunca bisikletçi farklı aşamalarda betametazon 

bulgusu ser giler. Sporcu, bu sonuçların istisnai maddeyi kısa süreli olarak tedavi 

amaçlı kullanımına bağlı olduğunu savunur ve komitemizden istisnai olan ilgili 

bileşimi kullanmak için bir talepte bulunduğu nu belirtir. Yani; ilk başta bu vakaya 

baktığımızda, belki yaptırımın azaltılması gerektiği düşünülebilir. Ancak, 

bilimsel bilgimizi kullanarak, bisikletçinin 1. Günde yedi miligram, 7. Günde 

altmış sekiz miligram ve 11. Günde seksen bir miligram betametazon aldığını 

idrar numunesinde gördük. İdrarda glucocorticosteroid düzeyindeki yoğunlaşma 

30 miligramdan yüksek ise, dopingle mücadele laboratuarı olumsuz analitik 

bulgu olduğuna dair rapor verir. Yani, biz sadece şekil 1’de bahsedilen iki analitik 

bulguya sahibiz. 

Ancak, biz bu vakayı üzerinde çalıştık ve bu bisikletçinin çok düşük miktarda 

betametazon aldığı diğer aşamalarda da yarışı kazandığını gördük. Dolayısıyla; 

buradakiolumsuz analitik bulguyu alınan bir ilaçla açıklamak mümkün değildir, 

çünkü şekil 2’de gösterildiği gibi, kas içine betametazon verilmesine benzer 

olarak, dört gün sonra, idrardaki nanogram miktarı 1 miligramdan düşük çıkar. 

Yedi günün sonunda, bisikletçinin idrarındaki betametazon miktarı 67 kat daha 

fazla, 11 günün sonunda ise 81 kat daha fazla çıkcağını size hatırlatmak zorundayım. 

Bu nedenle; bu kişi bize yalan söylemiş ve bu sonuçların ilaç alımından 

kaynaklandığını iddia etmiştir, fakat bu yanlıştır. Do layısıyla, bu sporcu normal 

yaptırıma göre ceza almak zorundadır, indirilmiş şekliyle değil. 

264


Vaka 2: 1998 yılında, bir futbolcu bir çeşit kanabinoid kullandı. Daha önce 

de söylediğim gibi, bu özel bir maddedir. Öncelikle, 1998 yılında çok büyük 

bir sorunla kar şılaştık. O dönemde WADA düzenlemeleri henüz yoktu ve IOC 

dopingle mücadele kurallarını açıklıyordu. Bu kurallara göre, kanabinoidler yasaklanmıştı 

ama bu madde için bir eşik belirtilmemişti. Bu, IOC’nin çok yanlış 

bir kararıydı; çünkü sizin de bildiğiniz gibi ve belki Türkiye’de de kural aynı 

yöndedir, kanabinoid alarak, araba kullanamazsınız, çünkü bu madde konsantrasyonu 

ve dikkati etkiler. Ancak, eğer pozitif sonuç için tek olanak idrardaki 

madde mik tarı yoğunlaşmasının 15 miligramdan fazlaysa, bu pozitif sonuç almak 

için tek olanaktır. Fakat IOC bu konuda bir şey söylememiş. Dolayısıyla; 

eğer laboratuarlar 1 nanogram buldukları anda, aktif ya da pasif solumada da 

pozitif sonuç veriyorlardı. Benim bir maraton koşucusu olduğumu hayal edin ve 

kız arkadaşımla bir discoya gittiğimde yakınlarımda ka nabis içen biri olduğunu 

düşünün. Bu durumda, ben pozitif sonuç alacağım. Portekiz’de, çok düşük kanabinoid 

miktarlarıyla o kadar çok pozitif sonuç aldık ki; kendimize “Hayır, biz 

IOC’nin kararını takip etmeyeceğiz, fakat bir eşik kullanacağız.” dedik. Böylece, 

biz de Amerika Birleşik Devletlerinde sürücüler için kullanılan miktarın aynısı 

olmak üzere 15 nanogram olmak üzere bir eşik belirledik. 

O dönemde, kanunumuza göre ilk yaptırım için altı aylık men cezası veriliyordu 

ve biz “Altı ay iyi bir süre değil.” dedik çünkü eğer sporculara altı ay ceza 

verdiğimizde, sosyal anlamda sorun yaşama riski vardı, çünkü bu insan ların toplumla 

olan tek geçerli bağı spordu. Eğer ona “Sen altı ay boyunca spordan uzak 

duracaksın.” dersek, bu kişi ne yapacak? Belki bu kişi kokain veya eroin gibi çok 

daha ciddi uyuşturuculara başlayabilirdi. Sizin de çok iyi bildiği gibi –ayrıca çoktan 

beri futbol Türkiye’de etkin bir spordur futbolcunun harcayacağı çok fazla 

para olduğu için, futbolcu kanabis veya kokain alabilir. Bu yüzden, 1998 yılında 

265


Portekiz’de WADA’nında yıllar sonra uygulamaya başladığı bir sistem oluşturduk. 

Sistemimizde, ilk ihlalde kişiye bir uyarı veya düşük bir yaptırım veriliyordu; eğer 

kişi, sosyal uyuşturu cuların tespiti dâhil olmak üzere, karşılaştırma dışı testlerle 

gerçekleştirilecek en az altı aylık bir takip sürecine katılmayı kabul ederse, bu süre 

içerisinde ki şinin kanabisten uzak kalmasını sağlamak için birçok karşılaşma dışı 

denetim yapıyorduk. Bu süre içerisinde; biz kendisinin daha fazla içmemesini 

sağlamak için birçok karşılaştırma dışı testler gerçekleştirdik. Eğer kendisi de isterse, 

psikolojik destek veriyorduk. Bu takip süresince, eğer kişi ikinci bir ihlalde 

bulunursa, o zaman normal yaptırıma maruz kalıyordu, çünkü ona verdiğimiz 

fırsatı iyi kullunmamış oluyordu. Sporcu “Bu koşulları kabul ediyorum ve takibe 

katılmayı kabul ediyorum ve ayrıca, eğer takip sürecinde başarısız olursam, normal 

yaptırımla cezalandırılacağımı kabul ediyorum” şeklinde zorunlu bir beyan 

imzalamalıydı. 1999 yılından beri, 142 kanabis vakası içerisinden, 42 sporcu bizimle 

bu anlaşmayı imzaladı. Bu 42 kişi arasında sadece altısında, takip sürecinde 

tıbbi bulguya rastlandı. Bence bu sistem; futbol oyuncularının problemlerden 

uzak bir şekilde futbol oynamalarını sağlamak ve kokain, eroin veya diğer ağır 

uyuşturuculara yö nelmesini engellemek açısından çok önemlidir. 

Vaka 3: Öte yandan, kanabis konusunda bir diğer ve tamamen farklı olan bir 

vakaya da sahibiz. İlk vakada, yalnızca uyarı verildiğini sizde gördünüz. Burada 

ise, bir ralli pilotuyla ilgili bir vaka vardır. Eğer bir ralli pilotu kanabinoid etkisi 

altındaysa, bu durumda çok ciddi problemlerle karşılaşır çünkü kendisinin çok 

ciddi kaza riski vardır ve sadece kendisinin sağlığı için değil, aynı zamanda yardımcı 

pilotu, rakiplerini, yetkilileri ve genel olarak kamuyu da riske atabilir, çünkü 

kanabis konsantrasyon ve dikkatte eksikliklere ve refleks seviyesinde etkilere 

yol açar. Bu vaka da laboratuar sonuçları bir öncekine çok benzemektedir, ancak 

burada biz madde 10.4’ü dikkate almak zorunda değiliz – özel durumlarda özel 

maddelerin etkisi altındayken men cezası süresini azaltmalı veya bertaraf etmeliyiz 

ve bence, biz bu kişiye iki yıllık men cezası vermeliyiz. 

Vaka 4: Burada özel bir madde olan glukokortikosteroid’ın analitik bulgusunda 

olumsuz çıkan bir futbolcuyu gö rüyoruz. Sporcu ve takım doktoru, sonucun 

bu bileşimden 20 miligramın damar içine verileceği karşılaşmada gerçekleştirilen 

testten 38 gün önce bildirildiğini ve bu eklemde gerçekleştirilen bir ameliyatta 

sinovia zarının enflamasyonundan dolayı salınımda gecikme olmuş olabileceğini 

ve bu bileşimin tedavi amaçlı kullanı mından kaynaklandığını iddia ederler. Bu 

gecikme ameliyattan sonra kronik iltihaplanma olan sinovyal zarla açıklanabilir. 

Kısaca, gerçekte sporcunun ekleminde bir problem olduğu ve bu bileşiği eklem 

içine enjeksiyonla aldığı ve idrarında bulunan bileşiğin gecikmesini önceki ameliyattan 

sonra sinovyal zarının kronik iltihaplanma olması sonucuna bağlı olduğu 

savunuldu. İdrarda ne kadar miktarda bulduk? 40,5 nanog ramdır. Bu yoğunlaşma 

bu durumlarla açıklanabilir mi? 

266 

Şekil 3’te açıklandığı gibi bu çalışmada gördüğümüz gibi; hastalarda osteoarte


rit (sinovio iltihaplanması olmaksızın) ve römatoid arteritnın (sinovio iltihaplanmasıyla 

birlikte) eklem içine enjeksiyonla alımının ardından, idrarlarındaki metil 

prednizon yoğunlaşmaları eşittir. Sonuç olarak; sinovia enflamasyonu sonucu etkilememiştir. 

Ayrıca şekil 4’te, bu çalışmadaki vakadaki eklem içine enjeksiyonun 

ardından metil prednizon yoğunlaşma profilini görüyoruz. Burada bazı saatleri, 

burada ise metil prednizon oranının birkaç saat sonra bir nanogramdan da aşağıya 

düştüğünü görüyoruz. Bu vakada gördüğümüz şey, 38 gün sonunda yoğunlaşmanın 

40,5’lik bir düzeyde olduğudur. Dolayısıyla, bu kişi bize yalan söylüyordu. 

Bu kişi metil prednizonu tedavi amaçlı değil, başka nedenlerden dolayı almıştı. 

Bu nedenle, bu kişinin men cezasının ortadan kaldırılması veya azaltılması söz 

konusu değildir ve bence, bu kişi iki yıllık men cezası ile cezalandırılmalıdır. 

Şekil 3 

Şekil 4 

267


Vaka 5: Klenbuterol bulgulu bir atıcının vakası. Klenbuterol abo lik bir ajandır 

ve özel maddelerden değildir. Klenbuterol; ineklerde, domuzlarda ve bunun gibi 

hayvanlarda şişmanlama ve kolay büyüme sağlamak amacıyla kul lanılır. Sporcu, 

savunmasında sonucun Rio de Janeiro’daki bir Rodizio resto ranında yediği etten 

kaynaklandığını iddia eder. İdrardaki tahmini klenbuterol yoğunlaşma miktarı beş 

ila altı nanogramdır. Bu vakadaki çalışmada bilim bize hangi önemli bilgileri sağlar? 

300 gram normal kontamine olmuş et çok büyük miktarda et şişmanlama amacı 

olan klenbuterol bileşiği, idrarda birkaç piktogramlık bir konsantrasyona yol açar. 

Piktogram nedir? Piktogram, nanogramın 1000’de biridir. Klenbuterolle beraber 

kontamine karaciğer içeren normal bir yemek, birkaç nanogram konsantrasyona yol 

açabilir ve hat ta toksik yaratabilir. Klenbuterolle beraber kontamine olmuş karaciğer 

yiyen bir aile kalp ritim bozukluğu şikâyetiyle hastaneye başvurmuştur. Ama, Brezilya 

Rodizio’su nedir? Brezilya Rodizio’su dana, domuz ve tavuk ızgara etinin ve tavuk 

parçalarının bir karı şımıdır ve karaciğer veya yenilebilir diğer kısımları içermez. Dolayısıyla, 

beş ila altı nanogramlık bu sonuç, Rodizio yemeği ile açıklanamaz. Bu vaka 

da kendisi Brazil’yalı olan ve Brazilya’daki inek veya domuzdan yapılan Rodiziolar 

içinde karaciğer bulunmadığını bana kolayca açıklayan karım bana yardımcı oldu. 

Bu da bertaraf etme veya azaltma imkânı olmayan bir başka vakadır. 

Vaka 6: Bu vaka nandrolon kullanımıyla ilgili olan olumsuz analitik bulguyla ilgilidir. 

Nandrolon, sıklıkla kullanılan bir abolik ajandır. Bu vaka CAS’ın karşısına 

çıkmıştır ve bizim kazanmamızla sonuçlanmıştır. Nand rolonun idrardaki yoğunlaşması 

çok düşüktür, 0,37 nanogram yanılma payıyla beraber 4,5 nanogramdır. 

Sporcu savunmasında, Kanunun İstisnai Koşullara Dayanarak Men Cezasının 

Ortadan Kaldırılması veya Azaltılmasına ilişkin olan 10.5 sayılı maddesinin bu 

vakada uygulanmak zorunda olduğunu çünkü yoğunlaşmanın t eşik düzeyinin 

çok az üzerinde olduğunu iddia eder. Eşik 2 nanogramdır ve bu vakadaki yoğunlaşma 

ise az bir miktar yüksek olan ve onların söylediğine göre, endojen üretimi 

ve/veya numune bozulması sonucu elde ettiğimiz 4,5 nanogramdır. Burada, endojen 

üretimin bundan daha az olacağını, normal endojen üretimin 0,1 ila 0,2 

nanogram civarında olduğunu, maksimum üretimin ise 0,6 nanogram civarında 

olduğunu ve eşiğin 2 nanogram olduğunu size gösterdik. 

Eğer idrarda bulunan nandrolon yoğunlaşması belirsiz bir azalmadan sonra yapılan 

incelemede eşikten yüksek çıkarsa, bu olayı dopingle mücadelede kural ihlaline 

uygun olarak tanımlamak zorundayız. Bu çalışmada; Şekil 5’te gösterildiği 

gibi, nandrolonla beraber oral yoldan enfeksiyon kapmış kişini beslenmeye ilişkin 

olarak aldığı tamamlayıcı ilaçlarında idrardaki salınım profilini görüyoruz. İlk 

saatlerde idrarda 80.000 nanogram vardı ve daha sonraki saatlerde daha düşük bir 

yoğunlaşmaya sahip olduk. Önceki saatlerde ve önceki günlerde neler olduğunu 

asla bilemediğimiz için; eğer yoğunlaşma düşükse, bu vakada cezayı bertaraf etme 

veya azaltmanın söz konusu olduğunu yoğunlaşmayı dikkate alarak söyleyemeyiz. 

Degradasyona gelince, stabilite test uyguladık ve numune de herhangi bir degradasyon 

olmadığını gösterdik ve sonuç her hangi bir degradasyondan etkilenmedi. 

268

Şekil 5 


Vaka 7: Vaka 8, 9 ve 10’u daha sonra anlatacağım. Vaka 7 çok güzel bir örnek. 

Burada da aynı bileşim tekrar nandrolonun benzer bir konsantrasyonda, 

3,5 nanogramla, bir judocu tarafından kullanıl mış. Sporcu bu vakaya 10.5 sayılı 

maddenin uygulanma zorunluluğu olduğunu çünkü bulgunun kontamine olmuş 

bir besin desteğinden kaynaklandığını iddia eder; sizin de bildiğiniz gibi, piyasada 

bu tür maddelerle kontamine olmuş birçok besin desteği vardır. Sporcu bir 

spor salonundan büyük bir şişede kontamine besin desteği aldığını ve bunu başka 

bir judocu ile pay laştığını gösterdi. Etikete yansımayan prohormonların varlığı, 

Brüksel’deki bir laboratuarda gerçekleştirilen analitik prosedürlerle kanıtlandı. Literatüre 

göre, besin desteklerinin yasaklı maddelerle kontamine edilebildiğini, bir 

başka deyişle nandrolon bulgularına yol açabilecek prohormonlar içerebileceğini 

çok iyi biliyoruz. Bu vakada, sporcuya önceki vakadaki gibi iki yıl değil, sadece 

birkaç ay men cezası verildi çünkü sporcu kontamine besin desteği alarak ihmal 

suçu işledi. Ama sporcu tamamen suçlu değildi çünkü sporcu besin desteğinin 

etiketinden söz konusu desteğin yasaklı bir madde içerdiği bilemezdi. 

Çok teşekkürler. 

KISMET ERKİNER- Prof. Horta’ya vermiş olduğu açıklamalardan dolayı 

çok te şekkür ediyoruz. 

Üçüncü olarak sözü Dr. Kaya Livanelioğlu’na vereceğim. Dr. Kaya Livanelioğlu 

tıp doktoru ve kendisi zaman içinde yapmış olduğu kişisel çalışmalarla bir 

dopingle mücadele uzmanı formasyonunu kendi kendine vermiş bir arkadaşımız. 

Hâlâ Genç lik Spor Genel Müdürlüğünde görevli, fakat özellikle belirtmemi rica 

etti; burada Gençlik Spor Genel Müdürlüğünü temsilen veya onun bir sözcüsü 

269


olarak bulunmu yor, bu konunun uzmanı olarak kendi görüşlerini bizimle paylaşmak 

için bulunuyor. Belirtmeden geçemeyeceğim, her ne kadar kendisi reklamlara 

yer vermememi iste diyse de, dört olimpiyatta olimpiyat kafilemizin sağlık 

ekibinin başkanlığını yapmış bir arkadaşımız, 1996 Atlanda, 2000 Sidney, 2004 

Atina ve 2008 Pekin Olimpi yatlarında Türk kafilesinde sağlık ekibi başkanlığı 

yapmış bir arkadaşımız. Buyurun Sayın Livanelioğlu. 

Dr. KAYA LİVANELİOĞLU- Sayın Başkan, çok teşekkür ediyorum. Ben 

böyle övücü sözlerde utanıyorum, o yüzden. 

KISMET ERKİNER- Ben bunları keyifle söylüyorum, onun için hiç utanmana 

ge rek yok. 

Dr. KAYA LİVANELİOĞLU- Çok teşekkür ederim. Sayın Başkanın bir cümlesine 

hakikaten katılıyorum, daha doğrusu benden aldı. Başkan olması sebebiyle 

konuş ma önceliği var, ben bir tıp doktoru olarak burada tabirlerimi de bağışlayın, 

ahkâm keseceğim size, haddimi aştığımı ne olur düşünmeyin, elbette bu konu 

hukukçula rın konusu, fakat bizim ülkemizde maalesef böyle biraz mesleki ve yetki 

kargaşası oluyor. Şartlar nedeniyle buradayım, hem sizlerle kendi birikimlerimi 

paylaşacağım, hem de konuşmam esnasında ben de bilgilenmek için çeşitli konuklara, 

sizlere sorular soracağım. Beni cevaplandırmanızı rica ediyorum. 

Ben açılıştaki konuşmaları dinledikten sonra konuşmamı değiştirdim. Çok 

kap samlı bir hazırlık yapmıştım, fakat sizlerin ilgi alanına girdiğini düşündüğüm 

ve açılıştaki konuşmalarda sayın konuşmacıların ısrarla belirttikleri bazı yasal 

düzen lemeler nedeniyle, çıkarılması düşünülen Dopingle Mücadele Kanun Tasarısını 

ko nuşmamın esas konusu haline getirdim. İzin verirseniz onu yansıtmak 

istiyorum. 

Tarihe dikkatinizi çekmek istiyorum; 16.02.2007. Buna girmeden önce bir 

ga zete haberinden söz etmek istiyorum: Geçtiğimiz biriki hafta içinde bir gazetemizde 

uluslararası bir rapora dayanılarak şöyle bir haber yer aldı: 2003 yılında, 

yanılmıyorsam Türkiye’de bir dopingle mücadele kurumu kurulmuş, bunun 

adres ve telefonları o ilgili uluslararası kuruma bildirilmiş, o tarihten bu tarihe 

kadar bu uluslararası kurum gerek adres, gerekse telefonla bu dopingle mücadele 

kurumu nu aramasına rağmen buraya ulaşamamış, bunun neticesinde de ülkeye 

birtakım yaptırımlar geleceği hususunda bir gazete haberiydi. Elbette ben bu konuda 

bazı bilgilere sahibim, fakat kendimi sıradan bir vatandaş yerine koyarak 

şöyle düşün düm: Eğer bu haberin içeriği doğruysa ortada cidden uluslararası bir 

skandal var demektir. Yok eğer, bu haberin içeriği doğru değilse o zaman sporumuzu 

yöneten lerin veya bu işten sorumlu olduğunu düşünenlerin bu konunun 

üzerine düşerek memleketin onurunu kurtarmaları gerekir diye düşünüyorum. 

O konuyla bağlantılı olarak birtakım çalışmalar ülkemizde yapıldı. Ben de 1990 

yılından beri dopingle mücadelenin çeşitli kademelerinde her ne kadar mesleğim 

olmasına rağmen şart ların zorlamasıyla yer aldığım için birtakım çalışmalarda 

270


bulunduk. Rüştü Beyin ak sine gerek sözel, gerek yazılı olarak her vesileyle her 

ortamda ve her makama öne rilerimi, katıldığımız toplantılarda alınan kararları, 

önerilerim derken şahsi fikirlerim değil elbette ki, uluslararası çapta kabul görmüş 

ve uygulanması gereken hususları bildirdik. Görevimi bugüne kadar rahatlıkla 

yaptığım için burada çok rahat konuşa cağım. Yapılan çalışmalar sonucunda Türkiye 

Dopingle Mücadele Kanun Tasarısı 16.02.2007 tarihinde Bakanlar Kurulu 

tasarısı olarak meclis başkanlığına sevk edil di. İzin verirseniz yavaş yavaş bu maddeleri 

bir gözden geçirelim, genel gerekçe konusunda zamanınızı almamak için 

üzerinde durmayacağım, herkesin altına imza atacağı çok nefis bir metin. Daha 

sonra bu orijinal kanun tasarısı metninde, madde gerekçeleri geliyor. Gene hepsinin 

üzerinde durmayacağım, fakat beni bağışlayınız, hukukçu olmadığımdan 

“madde gerekçeleri” denildiği zaman ben şunu anlıyorum: O madde bu kanun 

tasarısı içinde neden yer alıyor? İşlevi ne olabilir? Elbette ki, kanun maddesinin 

içinde çok detay yer almıyor, fakat gerekçe kanun maddesi nin ruhunu, felsefesini 

yansıtır diye düşünüyorum. Biraz sonra göreceksiniz. Sayın Başkan, katılımcılar 

adına size sorayım: Doğru mu anlıyorum, yanlış mı anlıyorum madde gerekçesi 

kavramını? 

KISMET ERKİNER- Bana göre doğru anlıyorsunuz. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Çok güzel. Bu gerekçeleri de geçiyoruz, sonra tasarının 

maddelerine gelelim. Bu tasarının akıbetiyle ilgili bir de bilgi vereyim size; 

16.02.2007’de meclis başkanlığına sunuldu, komisyonlardan geçti, en son ben 

baktığımda 419. sıradayken erken seçim kararı alındı. Bu konuya devam edeceğim. 

Neticede o yasama yılında çıkmadı. En son 419. sıradaydı. 

Madde 1: Kanunun amacı, vesaire. Burada dikkat çeken husus sporda yasaklı 

madde kullanımı. Ben maddeleri tek tek giderken bazı önerilerim var, bunu yazı lı 

olarak sunduğum için o metni getirdim, ona sadık kalacağım. Metnin de tarihi 

24.05.2007’dir. Tarihlere dikkatinizi çekeceğim. Buradaki amaç ve kapsamı ben 

yeterli görmüyorum, çok önemli eksiklikleri var. Sanki burada biraz dopingin 

tanı mına girilmiş gibi. Örneğin, kapsam kısmında kendine özgü ayrı kanunu 

olan spor federasyonları dâhil edilmelidir diye düşünüyorum. 

KISMET ERKİNER- Sayın Livanelioğlu, araya girebilir miyim? Bu konuyu 

interak tif şekilde, sorucevap şeklinde götüreceğinizi söylediğiniz için, bu aşamada 

hem arkadaşları aydınlatmak bakımından, hem sizden bir cevap almak için 

bir soru so racağım: Bir ara GSGM Genel Müdürlüğünde bu kanun tasarısının 

hazırlanması için bir komisyon kurulmuştu ve bu komisyonda görev alan arkadaşlar 

da tesadüfen şu anda bu salondayız. Prof. Nadi Günal’ı görüyorum, Prof. 

Küçükgüngör’ü görü yorum, ben vardım, Rüştü Güner vardı. Orada hazırlanan 

tasarı sonradan bu şekle getirildi. Buna bir temas ederseniz belki arkadaşları aydınlatmak 

açısından faydalı olur. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Vallahi nasıl hazırlandığını bilmiyorum, bana teklif 

271


geldi, ben bu komisyona katılmadım, kimin hazırladığını bilmiyorum, hazırlayıcılara 

ciddi eleştirilerim olacaktı. İyi ki, belirttiniz, demek ki sonradan değiştirilmiş. 

Burada tabii amaç, kişisel eleştirmeden ziyade ortaya çıkan metni eleştirmek, 

doğruyu bulmak. Kişisel konuşmuyoruz, metni tartışacağımız için hiç üstünde 

durmayalım. 

Madde 2’de tanımlar, kısaltmalar var. Yine bana göre yetersiz, badnag tanımlanmış, 

doping tanımlanmaya çalışılmış, mücadele kurumu tanımlanmış. Dünya 

Dopingle Mücadele Ajansı tanımlanmış. Eğer mutlaka birtakım şeyler tanımlanmak 

gerekiyorsa tanımların tamamının yer alması gerekiyor. Bir küçük örnek 

vereyim; bugüne kadar Türkiye’de akla gelmeyen bir eskort şaperon konusu var. 

Hiçbir me tinde geçmez, hâlbuki numune alma prosedüründe çok önemli göreve 

sahiptir es kortlar. İzin verirseniz Luis’e bir soru sormak istiyorum: Burada dopingin 

tanımını gördünüz. Doping doğal olmayan, sporcunun veya yarış hayvanının 

sağlığı için zararlı madde ve yöntemlerin kullanılması ve/veya performansını 

artırıcı madde ve yöntemlerin kullanımı veya kullandırılmasını tarif ediyor. Ben 

Luis’e bu soruyu şu açıdan soruyorum: Portekiz Doping Kontrol Laboratuarı 

müdürü olarak değil de, WADA’da görev almış bir kişi olarak siz bu tanımı kabul 

eder misiniz, etmez misi niz? 

LUIS HORTA- Dopingle ilgili bu çeşit bir tanıma katılmam mümkün değil 

ve bunun nedeni sizin de iyi anlayacağınız üzere çok basit. Yasaklanmış madde 

veya metotların asıl tanımı listede verilenlerle sınırlıdır ve liste bu konuda 

temeldir. Eğer dopingi sadece performansı arttıran veya sağlık sorunlarına neden 

olan maddeleri kapsayan madde şeklinde tanımlarsak bu maddenin bu etkileri 

yarattığını hakim önünde kanıtlamak zorunda kalırsınız ki bu da bazen 

oldukça zordur. Örneğin, yeni bir anabolik steroitle(Kortizon) karşılaştığımızı 

düşünelim; hatırlarsanız birkaç yıl öncesinde Amerika Birleşik Devletlerinde 

THG(tetrahydrogestrinone) adında bir dopingle karşılaştık. Bu bileşiğin sağlık 

sorunlarına neden olup olmayacağını bilemeyiz çünkü bunu göstermek için 

gerekli olan bilimsel bilgiye sahip değiliz. Bu bileşiğe benzer bileşiklerde sağlık 

sorunlarına yol açabileceği yönünde bilimsel bilgiye sahibiz ama eğer THG’nin 

sağlık sorunlarına yol açacağını göstermek istiyorsak bu yönde bir araştırma yapmamız 

gerekir. Ancak bu yönde bir araştırma yapamayız çünkü eğer bir meslek 

ahlakı komitesine “Biz gönüllülere THG vereceğiz” dersek onlar bize “Hayır, bu 

çalışmayı etik nedenlerden dolayı yapamazsınız çünkü korkarız ki bu kişiler ciddi 

sağlık problemleriyle karşılaşabilirler.” şeklinde cevap vereceklerdir. Bu nedenle 

bu tanım iyi bir tanım değildir ve benim fikrime göre bu tanım eski moda bir tanımdır, 

aynı eski IOC’nın tanımında olduğu gibi. Bu nedenle dopingle mücadele 

kanunundaki tanımlanmış şekliyle dopingi tanımlamak zorundayız. 

KISMET ERKİNER- Sayın Livaneli, bir uyarıda bulunmak istiyorum. Sorduğunuz 

soruların cevabı sizin zamanınızdan aldı. 

272 

KAYA LİVANELİOĞLU- Ben bir cümleyle fikrimi söyleyeyim; doping diye


bir ta nım yok artık doping suçları var. Biraz önce sayıldı 8 adet, bu tanımlarda 

mutlaka bunların yer alması gerekiyor. Belki konuşmamdan bazı kelimelere veya 

cümlelere çok takıldığımı düşüneceksiniz, ikinci bölümde Osman Beyle beraber 

örnek ihtilafl arı konuşurken niçin kelimelere bu kadar takıldığımı daha kolaylıkla 

anlayacaksı nız. Sanıyorum hukuki bir karar verirken bir metne bağlı kalmak zorundasınız, 

bir virgülün, “ve”nin, “veya”nın ne kadar anlam değiştirdiğini benden 

daha iyi takdir ediyorsunuz diye düşünüyorum. 

Burada önemli bir husus daha, “sporda yasaklı madde kullanımı” tabiri geçiyor 

kanun tasarısında, bana göre bu kanun tasarısı yasalaşırsa tedavi amaçlı kulla nım 

izni yasaklanmaktadır. Çünkü tedavi amaçlı kullanım iznine tabi olan ilaçlar ve 

yasaklı listesinde yer alan, fakat bir sakatlık, bir hastalık nedeniyle sporcunun ya 

da ilgilinin kullanması gereken birtakım ilaçlardır. Eğer siz sporda yasaklı ilaç kullanımını 

bu kanun çerçevesinde yasaklarsanız tedavi amaçlı kullanım iznini kabul 

etmiyorsunuz demektir diye düşünüyorum. 

Esas hükümler, TADA tüzel kişiliğe sahip, özel hukuk hükümlerine tabi bağımsız 

bir kuruluştur. TADA başkanlığı başbakanlıkla ilişkili kuruluş olup, başbakan 

TADA yetkilerini……spordan sorumlu devlet bakanı vasıtasıyla kullanır. 

Yine kafamda bir kavram kargaşası var: Tüzel kişiliğe sahip özel hukuk hükümlerine 

tabi, demek ki bir genel hukuk var, bir de özel hukuk denilen bir şey var. Benim 

mantığıma göre de burada özel hukuk tabirini kullanıyorsanız bunun hangi 

kurallara tabi olduğunu da zikretmeniz gerekiyor diye düşünüyorum. Biraz da 

şunu düşünüyorum; kanun dediğiniz zaman sadece hukukçuların anlaması gereken 

bir metin değil, biraz da sade vatandaşın anlaması, anlaşılır olması gerektiğini 

düşünüyorum. 

KISMET ERKİNER- Kaya Bey, ben de araya gireceğim, kusura bakmayın. 

As lında son derece hayati bir konuya temas ediyorsunuz. Ben hukukçu arkadaşlarımıza 

ve meslektaşlarıma şu konuda dikkatlerini çekmek istiyorum. Çünkü ben 

bunu bilmiyorum ve burada bana bunu öğreten arkadaşa da müteşekkir kalacağım. 

Başbakanlığın ilişkili kuruluşu, bağlı kuruluşu biliyorum da, ilişkili kuruluş 

hukuken nasıl oluyor? Hem de bağımsız oluyor. 

Parayı alınca ilişkili mi oluyor... 

KAYA LİVANELİOĞLU- Başbakanın TADA’yla ilgili yetkileri gerekli gördüğü 

tak dirde Bakan vasıtasıyla kullanılacağı belirtilirken biraz sonra yönetim 

kurulunun olu şumunda göreceksiniz, bu zaten başbakanın görüşü alınmadan 

doğrudan spordan sorumlu devlet bakanına devredilmiş. Gene bağımsızlıktan 

söz edildi, burada bakın; yönetim kurulunca belirlenecek görev, yetki, sorumluluk, 

vesaireden söz ediliyor. TADA’nın görevleri sıralanmış, elbette bunlara birtakım 

eklemeler, çıkarmalar yap mak gerekecektir. Fakat aşağıyukarı 56 maddede 

çok ciddi yetersizlikler gördü ğümü söylemek istiyorum. Gelelim önemli 

maddeye, madde 5’e: Madde 5’in adı “Yönetim Kurulu Görev ve Yetkileri”. Ne 

273


bekliyorsunuz? Yönetim Kurulunun nasıl oluşturulacağını, ne görevler üstleneceğini 

ve yetkilerini. Lütfen okuyalım. Yönetim Kurulu Gençlik ve Spor Genel 

Müdürü,Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Başkanı, Yüksek Eğitim Kurumunca 

belirlenecek tıp alanında akademik bir üye, Türkiye Pa ralimpik Komitesi Başkanı 

ve spordan sorumlu devlet bakanı tarafından atanacak hukukçu bir üye olmak 

üzere beş kişiden oluşuyor. Aklıma şöyle bir soru geliyor: Neden tıp alanından 

seçilecek üye yüksek öğretim kurumu tarafından tespit ediliyor da, hukuk alanından 

seçilecek üye spordan sorumlu devlet bakanı tarafından tes pit ediliyor? İkisi 

birden YÖK tarafından belirlenemez mi veya ikisi birden spordan sorumlu devlet 

bakanı tarafından belirlenemez mi? Hatırlatmak isterim; biliyorsu nuz TADA 

başbakanlığın ilişkili kuruluşuydu, yetkilerini başbakan kendi takdirinde spordan 

sorumlu devlet bakanına devrederken burada direkt olarak hukukçu üyenin seçiminde 

devredilmiş durumda. 

Üç üye zaten, görevleri itibariyle tarif edilmiş durumda, hukuk ve tıp alanından 

gelecek kişiler akademi kariyerli kişiler arasından seçilir hükmü var tasarıda. 

Sayın Başkana bir soru sormak istiyorum: Sizin bir akademik kariyeriniz var mı 

Sayın Başkan? 

274 

KISMET ERKİNER Hayır. 

KAYA LİVANELİOĞLU- O zaman ben sizi çok iyi tanıdığım için bu soruyu 

size yönelttim, siz hiçbir koşulda eğer bu tasarı yasalaşırsa yönetim kurulu üyesi 

olamı yorsunuz, fakat ben sizin dopingle mücadele alanında ne tür çalışmalar yaptığınızı 

çok yakından biliyorum. 

KISMET ERKİNER- Öyle bir beklentim olmadı. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Siz buradasınız diye, beklentiniz olduğu için 

söyleme dim. Bu bir yerde kısıtlayıcılık getiriyor ve dopingle mücadele herkesin 

fikir birliği ettiği üzere akademik bir çalışma değildir, multidisipliner herkesin 

destek vermesi gereken bir çalışmadır. 

KISMET ERKİNER- Bu toplantı uzayacak, şimdiden haber vereyim. Çünkü 

ben bu”akademik kariyer” lafına girmek isterim. TADA’yı kuruyoruz. Akademik 

kariyer, yani borçlar hukuku profesörü yeterli mi dopingle mücadele konusunda 

hukukçu akademik kariyere sahip olmak için veya tıbbi akademik kariyerde psikiyatr 

olmak yeterli mi? Burada şuna bağlamak istiyorum: Spor hukuku kürsüsü 

ana bilim dalı kurulmalı ve o ana bilim dalından buraya hukukçu gelmeli, yoksa 

herhangi bir hu kukçuyu, herhangi bir tıp erbabını almanızın ne faydası olur? 

Sadece sandalyeyi doldurmuş olursunuz. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Lütfen, biraz da mizahi yönden, biraz da içimi 

bozarak konuşayım; herhalde metne son şeklini veren grubun içinde akademik 

kariyeri bu lunan ve tıp camiasından bir arkadaşımız vardı ve herhalde YÖK’e de 

güvenerek kendisi için böyle düzenlediğini düşünüyorum.


NURİ DEMİRCİ- Gençlik Spor Genel Müdürlüğü, genel müdür yardımcısıyım. 

Konuyla ilgili olarak ben hukuk müşaviri arkadaşlarla dışarıya çıkıp metinle 

ilgili görüşlerin sunulduğunu ve bu konuda cevap verilmesi gereken konular 

olabilece ğini ve bu nedenle de buraya ya kendisinin ya da bir görevli arkadaşı 

göndermesini istedim. Ayrıca, biliyorsunuz kanunlar yapılırken tasarılar hazırlanırken 

kurumlar hazırlar ve Başbakanlık Kanunlar Kararlar Genel Müdürlüğüne 

gider. Eğer hukuki olarak bunlarda yapılmış hatalar varsa, onlar ilgili kurumlara 

bildirilir, düzeltilir ya da düzelttirilir. Bu anlamda kanun metnindeki belki yetersizliği, 

eksikliği konusu eleştirilebilir, ama kanun metni olarak zaten bu meclise 

sunulurken ilgili yerlerden geçerek oraya gitti. O anlamda da arkadaşlar gelecekler, 

bu konuda gerekli tartış maya da karşılıklı konuşupgörüşmeler değerlendirilsin 

diye düşünüyorum. 

KAYA LİVANELİĞLU- Açıklamanıza teşekkür ediyorum. Siz bize şunu demek 

is tiyorsunuz: Bizim Kanunlar Dairesi bu yasayı uygun gördüğüne göre sizin 

bu konu da herhangi bir yorumda bulunmanızın yeri değil. Bakın, ben size şunu 

söyleyeyim; ben size o zaman başka bir şey söyleyeyim: Bu komisyonların ki, bu 

Spor Yüksek Kurumu Kanun Tasarısının üçüncü versiyonunda da varitti, bunda 

da varit. Ben sizin davet etmiş olduğunuz biraz önce davet etmiş olduğunuz ve inşallah 

aramıza katılacak olan baş hukuk müşavirine bizim komisyondan sonra bu 

tasarıyı meclise sevk etmeden niye biz görmedik diye sorduğumda bana şu cevabı 

verdi: Gayet samimi, burada olsa tekrarlayacaktır: Size hiçbir şey beğendiremediğimiz 

için gös termeden gönderdik. Bu cevap değil tabii, çünkü biz burada yıkıcı 

olmaya değil, yapıcı olmaya çalışıyoruz. Sizin yaptığınız kötü kanunlar sonunda 

bir yerlerden dö necek, birtakım davalar sonunda çıkacak içtihatlarla artık bizim 

burada yaptığımız kanunların kötülüğü CAS kararlarında bile tescil ediliyor. Yapmayın, 

doğru metinler çıkaralım. 

NURİ DEMİRCİ- Benim söylediğim şey farklı şey, ben sadece dedim ki, 

karşılıklı konularla ilgili komisyonda görev alan arkadaşların ve teşkilatımızdaki 

arkadaşımızın bu konuda hazırlanan kanunla ilgili eksiklikleri, eleştirileri var. 

“Gelin, buna bir ce vap verin” dedim, o anlamda söyledim, öbürünü kanun metni 

açısından ifadelerde hata varsa bu konular biliyorsunuz ben kanunun kapsamını 

yorumlamadım, sadece ifadelerde eksiklik varsa hukuki olarak ilgili kurumdan 

geçtiğini sadece ifade etmek istedim. O anlamda, yoksa sizin değerlendirmenizi 

hiçbir şekilde eleştirmiyorum. 

KISMET ERKİNER- Sayın Genel Müdürüm, bakın; size şunu söyleyeyim: 

Burada çıkan bu fikirlerle siz buna yetkilisiniz. Tekrar komisyonları oluşturun, 

diyeceksiniz ki sevk edildi, sevk edilmiş şey meclisteki komisyonlarda pekala değiştiriliyor, 

dü zeltiliyor. Ben size başka bir şey ifade edeyim, dediğim gibi, bu toplantı 

bitmez; siz kendi kendinizi nakzediyorsunuz. Çünkü biz spor şurası gerek 

doping komisyonun da gerekse spor hukuku komisyonunda bu tasarıları tenkit 

ettik ve o raporlarda bu konuda yer alan ifadelerimiz de spor şurası tarafından 

275


karar haline getirildi. Siz bu metinleri savunduğunuz kadar bizim tenkitlerimizi 

de tescil ettiniz. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER-Peki, Sayın Başkan, bir şey ekleyebilir miyim ona? 

Tarihleri çok güzel verdi, 2 Şubat 2007, daha sonra seçimlerden sonra kanun 

tasa rısı kadük oldu, tekrar yeni parlemento oluştuktan sonra verilmesi Nisan 

2008’dir. Ancak biz 2007 yılında bu yasa tasarısı verildikten sonra Gençlik ve 

Spor Genel Müdürlüğüne ve Sağlık Dairesi Başkanlığına “bu konuyla ilgili bir 

Çalıştay toplaya lım”. Dedik. Çalıştay toplandı ve bu konuyla ilgili de yaklaşık 30 

arkadaş çalıştık, bir Çalıştay raporu hazırladık. Raporun tarihi 3031 Ocak 2008. 

Nisan ayında Türrkiye Büyük Millet Meclisi Spor, Eğitim ve Kültür Komisyonunda 

kabul edilen tasarıda bizim Çalıştay raporumuzun hiç dikkate alınmamış 

olduğunu gördük. Ben bunun üzerine Sayın Bakanımıza bizim böyle bir raporumuzun 

bulunduğunu ve, hiç dikka te alınmadığını belirttik. Eğer bizim görüşlerimiz 

dikkate alınmayacaksa o Çalıştay da olmamamız gerekiyordu. Maalesef bu 

noktaya kadar geldi ve kanun tasarısının eleştirilecek çok noktası var. 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ederim. Yalnız burada bir şey bilinsin; biz 

Rüştü Güner arkadaşımla Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün Avrupa Konseyi 

Dopingle Mücadele İzleme Grubunda delegasyondaydık. Bizim bu tenkitlerimizin 

bir tek sonucu oldu biliyor musunuz? İkimiz de delegasyondan çıkartıldık. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Ben konuşmamın sonunda küçük bir sürpriz 

yapacak tım, Rüştü Beye de küçük bir sitem edeyim, katkısında sürprizimi bozdu 

gibi, ama inşallah çok dikkat çekmemiştir, devam ediyorum. Madde 5’te Yönetim 

Kurulu Gö revi Yetkileri okuduk. Birinci maddesinde diyor ki, kurum teşkili, 

ikinci maddesin de yönetim kurulu kendi alanından oy çokluğuyla başkan seçer, 

üçüncü maddede yönetim kuruluyla ilgili birtakım özlük hakları. Ben maddenin 

başlığını okuduğum zaman yönetim kurulu görev ve yetkileri, bu üç maddede 

herhangi görev, yetki, bir şey görüyor musunuz, yoksa ben mi göremiyorum? Var 

da ben mi göremiyorum? Aksine şöyle düşünüyorum; yönetim kurulu üyelerinde 

aranan şartlar sportif kari yeri üst düzeyde olan kişilerin olduğunu görüyorum. Bu 

kişilerin özlük haklarını bu maddelerle tayin etmek bana göre en hafif deyimiyle 

onlara saygısızlık yapmaktır diye düşünüyorum. Bir de bağımsızlıktan söz ediliyor 

biliyorsunuz, bu politikayı ba ğımsız bir kurulun yürütmesi lâzım. Türkiye’de 

sporun patronu olan kişiler yönetim kurulunda yer alıyor, iki eksik kalmış. O 

eksiği de ben gidereyim. Her ülke kendi is tatistiklerine göre doping pozitif en çok 

çıkan iki federasyonun başkanını da buraya alırsa tam bağımsızlık sağlanmış olur 

diye düşünüyorum açıkçası. 

TADA’nın gelirleri, giderleri tabii, bu benim elimdeki metin eski bir metin 

olduğu için burada birtakım sayısal şeyler vereceğim, bunlar değişmiş olabilir. 

Görüyor sunuz gelirlerini, esas gelir spor federasyonlarından bir yıl önceki bütçelerinden 

alınacak paylar. 2007 rakamlarına göre 650 000 YTL spor federasyonlarından, 

1 000 000 YTL de analiz gelirlerinden, bir de futbol federasyonundan 

276


gelen gelirle toplam 2 000 000 TL civarında bir gelir. Görevlerini gördünüz, bu 

görevlerin bu büt çeyle yapılması mümkün değil. Şöyle bir örnek vereyim, zira 

Hacettepe’de kurulu bulunan akredite laboratuarın giderleri de bu TADA’nın 

bütçesinden karşılanacak. 2007 yılında 1 500 000 TL’lik cihaz ve malzeme alınmış 

durumda ki, onları hiç saymıyorum. 

Bir diğer önemli husus da, tasarıda bu kuruluşta geçici görevler dışında 10’dan 

fazla kişinin çalıştırılamayacağı yer alıyor. Şiddetle şöyle itiraz ediyorum; ben bu 

kısıtlamadaki endişeyi anlıyorum, burası yarın bir istihdam alanı haline getirilmesin, 

çeşitli siyasi kaygılarla diye, fakat burada çeşitli uzmanlık grupları oluşturulacak, 

birtakım finans grupları oluşturulacak, çalışma grupları oluşturulacak, yani 

bu TADA’daki kadrolu kesimin 10 kişiyle sınırlandırılmasını ben açıkçası çok 

makul görmüyorum. Böyle bir yapılanmayla mücadele yapılamaz, mücadele yapıyor 

gö rüntüsü verilir diye düşünüyorum. 

Tasarıda WADA akredite laboratuarımızın TADA’yla ilişkisinden hiç söz 

edilmi yor. Bunun çerçevesinin çizilmesi gerekir diye düşünüyorum. Tabii, fazla 

zamanını zı almamak için görüntüleri açmıyorum, Rüştü Bey bahsetti, WADA 

kuralları bu işin anayasasıydı. Biraz büyük Anayasası oldu, artık UNESCO anlaşması 

olduğundan beri her ikisi de Anayasa. Yine bahsedildi standartlardan, 

National Institute on Drug Abuse, Ulusal Dopingle Mücadele Kurumu en iyi 

uygulama modelleri diye bizim burada birtakım şeyleri tekrar tekrar oturup 

yeniden keşfetmeye ihtiyacımız yok, yapacağımız mücadelenin ana hatları, politikaları 

belli. Oradan alacağız ve bunu uygulayacağız. Onun için bana sorarsanız, 

böyle yönetim kurulu, hele Gençlik Spor Genel Müdürü, Türkiye Milli 

Olimpiyat Komitesi Başkanı, Paralimpik Komite Baş kanı gibi son derece gün 

içinde yoğun olan kişilerden oluşacak bir yönetim kuru lunun Türkiye Dopingle 

Mücadele Kurumunun üzerinde bir yönetim kurulu olarak bulunması bana göre 

bürokrasi yaratır. Katacakları, verecekleri bir şey yok, tam tersine yönetim kurulu 

olmayıp bu bir başkanlık şeklinde götürülürse ve bu kesimler kendi alanlarıyla 

ilgili destek verirlerse çok daha hızlı ve faydalı çalışılacağını düşü nüyorum. Çok 

önem verdiğim biriki hususu buradan size iletmek isterim: NADO ülkenin ulusal 

dopingle mücadele programını ve organizasyonu hedefini gerçekleş tirmek için 

aşağıdaki hususlarda kesin otorite ve sorumluluk sahibi olmalıdır. Me tinde böyle 

bir şey yok. Doping kontrol testlerinde planlama, koordinasyon, yerine getirme, 

izleme, diğer ilgili ulusal ve uluslararası spor organizasyonları ve diğer dopingle 

mücadele organizasyonlarıyla ilgili işbirliği, diğer ülkelerin ulusal dopingle mücadele 

kurumlarını karşılıklı tanıma ve testlerini destekleme, dopingle mücadele 

alanındaki bilimsel araştırmaları sağlama ve destekleme, bilgilendirme ve eğitim 

programlarını planlama, yerine getirme ve izleme. 

Çok önemli yine tasarıda yer almayan bir husus, ulusal spor federasyonlarımızın 

bu kurulacak dopingle mücadele kurumunun kurallarını kabul ettiklerini ve 

uygula yacaklarını kendi yönetim dokümanlarını ekleyerek, yani kendi sporları 

277


nın olmaz sa olmaz kuralları arasına katmaları hususudur. Tabii, sizlere çok detaylı 

olarak vermedim, hazırladığım metinde çok detaylı geçiyor, bazı ana başlıklarını 

verdim. Verdiğim bu öneriler hiçbiri özgün olarak bana ait değildir, uluslararası 

anti doping düzenlemesi, orijinal adı IADA olan ve Avustralya Olimpiyat Komitesi 

ve İrlanda Spor Konseyi tarafından bu konuda hazırlanan metinlerden elde 

edilen önerilerdir. 

Sonuçta birtakım değiştiremeyeceğimiz hususlar var. Ulusal Dopingle Mücadele 

Kurumu oluşturmak amacıyla hazırlanan tasarılarda terimlerin tanımı ki, 

bu tanımlar WADA kuralları Ek1’de dopingin tanımı, WADA kuralları madde 

1, doping suçları WADA kuralları madde 2, dopingin kanıtlanması WADA kuralları 

madde 3, bireysel sonuçların otomatik iptali WADA kuralları madde 9, 

cezalar madde 1011, itirazlar madde 13, uluslararası standartlar bu da kuralların 

giriş bölümünde hiçbir şekil de değiştirilemez. Fakat biz tasarımızda gördük ki, en 

azından dopingin tanımını değiştirmişiz. Bağışlayın beni, bu değiştirilemeyecek 

hususlarda en azından birini değiştirmek de bana göre açıkça WADA kuralı ihlalidir, 

altına imza koyduğumuz bir metindir. 

Sonuç olarak bu metni ben yetersiz gördüğümü belirteyim. Daha başka yorumlarım 

var, ama yapmak istemiyorum. Sürprizime gelince bahsetmiştim, geçtiğimiz 

dönemki parlamento erken seçime gidince bu tasarı yasalaşamamıştı. Çok sevgili 

bir dostumdan rica ettim, kendisi şu anda aramızda, açılış konuşmasından sonra 

bu konunun akıbetini evet, noktasına, virgülüne dokunmadan şu gözden geçirdiğimiz 

tasarı tekrar meclis gündeminde, dönemi ve yasalılığı 23/2, esas numara sı 

1/562, başkanlığa geliş tarihi 09.04.2008, tasarının başlığı Dopingle Mücadele 

Kanun Tasarısı, esas komisyonu Milli Eğitim Kültür Gençlik ve Spor Komisyonu 

raporunu verdi, tali komisyon Plan ve Bütçe Komisyonu raporunu vermedi 

aşama sındadır. Burada keseyim. 

Kanun tasarısıyla ilgili görüşlerimi burada bitiriyorum, oturumumuzun başlığı 

“Dopingle Mücadele ve Örnek İhtilafları” olduğu için Osman Beyin sanıyorum 

Örnek İhtilaflarıyla ilgili birtakım görüşleri olacak. O esnada da çok önemli birkaç 

konuya değinmek isterim. Sabrınız için teşekkür ediyorum. 

278 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ediyoruz Sayın Livanelioğlu. 

Birinci turun son sözünü Sayın Av. Osman Buldan’a vereceğim. Osman Buldan 

hâlâ Ankara Barosuna kayıtlı avukat, Spor Hukuku Enstitüsü üyesi ve bazı 

spor federasyonlarının hukuk kurulu ve disiplin kurulu başkan ve üyeliklerini 

işgal ediyor. Kendisine sözü vermeden önce yalnız bir uyarıda bulunmak istiyorum. 

Şu anda Sa yın Buldan Süreyya Ayhan Yücel Kop ikilisinin avukatı durumunda. 

Bildiğiniz gibi bu dosya hâlâ CAS’a intikal etmiş vaziyette ve CAS’ta 

oluşan üç kişilik CAS heyetinin de ben bir üyesiyim. Bu davaya önümüzdeki 

günlerde dosyasına baktık da, duruş masını da yapacak ve kararı verecek üçlüden 

biriyim. Onun için Sayın Buldan’dan bu davayla ilgili beni ihsası reye zorlayacak


veya bana burada bazı şeyleri duyur maya yönelik ifadelerde bulunmamasını rica 

edeceğim. Buyurun Sayın Buldan. 

Av. OSMAN BULDAN- O kısımlarda kulaklarınızı kapatın. Sayın Başkan, 

değerli katılımcılar; iddiaları dinlediniz. Şimdi, söz savunmanın. Benim doping 

konusuna olan ilgim, 2005 yılında büroma getirilen bazı karar ve dosyaları incelemekle 

başla dı. Yaptığım incelemede,öncelikle cezanın başlama tarihi konusunda 

bir hata yapıl dığı kanaatine vardım ve Uluslararası X Federasyonunun bu konuda 

yazı yazan yet kilisine kendisinin yazmış olduğu yazıları özetleyerek, burada 

cezanın esasına değil de, usule ilişkin kafama takılan bir soru olduğunu, bunu 

mümkünse aydınlatmasını kendisinden rica ettim. 15 gün sonra kendisi bana 

verdiği cevapta bugüne kadar yapılan yargılama sürecinde bu konuya kimsenin 

değinmediğini, hatta adı geçen sporcunun Hollanda’dan bir meslektaşının da bulunduğunu, 

kendisinin de bunu gö rüşmede dile getirmediğini, yine de kafama 

takılan bir şey olursa kendisiyle irtibata geçmemden çekinmemesini belirten bir 

yazı aldım. Konu şuydu: İlgili federasyonun bu temsilcisi yazmış olduğu yazıda 

sporcudan 7 Ağustos… tarihine kadar savunma yapmanızı, savunma yapmaz 

veya yapmış olduğunuz savunma tarafımızca yeterli görülmezse (from this date) 

bu tarihten itibaren yasaklı konuma geleceğini belirten bir yazıydı. Daha sonra 

bu şahıs Atina Olimpiyatlarına gitmiş ve dönüşte yapılan savunmayı incelediğini, 

ama yeterli görmediğini üzülerek belirttiğini belirten ikinci bir yazı yazmıştı. O 

yazının tarihi de 1 Ekim tarihiydi. Bizde yapılan yargılama neti cesinde ceza da 1 

Ekimden başlatılmıştı. Ben de bunun üzerine her iki yazıdaki bu anlam farklılığını 

giderme anlamında kendisine yazdığımda da kaçamaklı bir cevap verdiğini 

gördüm ve bunun üzerine sporcu, Hollandalı vekilinin yanına gitti ve yapılan 

görüşme neticesinde sonradan ikinci bir yazı geldi. O yazı da şöyle başlıyordu: 

“Atletin Türkiye’deki avukatından alınan yazı okunup bütün kayıtlar dikkatlice 

ince lendikten sonra, cezanın başlama tarihinin 8 Ağustos olduğu kanaatine 

varılmıştır” şeklindeydi. Orada Uluslararası Federasyon esasen burada iki türlü 

hata yapmıştı: 1. Mademki Türk yetkili kurulları bu konuda bir karar vermişti. 

O halde verilmiş olan kararın cezanın başlama tarihi konusunda herhangi bir değiştirme 

yetkisi bence bulunmuyordu ve bulunmamalıydı. Çünkü karara resmen 

müdahale etmişti. Öte yandan, daha önce kurul bir sporcuya iki yıl ceza vermişti. 

Bu itiraz üzerine, bir üst kurul cezayı iki yıldan bir yıla düşürdü ve kurullar biliyorsunuz 

karar verdikten sonra dosyadan elini çekerler, artık o karar onlar için, o 

dosya onlar için doğru veya yanlış karar neyse bitmiştir. Sonra anlayamadığımız 

bir şekilde aynı kurul tekrar toplandı ve iki yıl cezayı tekrar çıkardı. Bu sefer 2/3 

bir oyla çıkardı. Hâlbuki o tarihteki mev zuatımıza göre, bu kurulların vermiş olduğu 

karar idari işlem niteliğinde görülmekte ve karara itiraz hakkına sahip olan 

kişiler eğer o karara karşı itiraz etmek istiyorlarsa idare mahkemesine müracaatla 

kararın değiştirilmesini isteme yetkisine sahiplerdi. Kurulun karar verdikten sonra 

niye iki yılı bir yıla düşürdüğünü, sonra bir yılı tekrar niye iki yıla çıkardığını 

anlamak hukuken mümkün olmadı ve gördüm ki, bu doping suçunu işlediği 

279


iddiasıyla yargılanan sporcu hakikaten ülkemizde henüz daha bu konu çok yeni 

olmasından mıdır, yoksa bu konuda başka bilemediğimiz unsurlar mı vardır, tam 

ve doğru olarak yargılanamadığı kanaatine vardım ve bu konuya eğilme ihtiyacı, 

araştırma ihtiyacı hissettim. 

İlerleyen zamanda ilgili federasyonun kendi kurallarını ve WADA’nın kendi 

ku rallarını Türkçelerini bulmak suretiyle anlamaya, okumaya ve daha sonra 

yapmış olduğum araştırmada İstanbul’da bulunan bir avukat meslektaşımızın bu 

konuda yapmış olduğu üstün araştırma içeren yazıları derleyen kitaplara ulaştım 

ve bu ko nuyu derli toplu inceleme imkanı bulabildim. Burada kitap reklamı yapmak 

isteme diğim için böyle geçiyorum. 

Sonuçta biz bu araştırmayı yaparken tekrar bir olay gündeme geldi ve tekrar 

dosya geldi. Bu sefer dosyaya avukat olarak girme imkanı doğdu. Yapmış olduğum 

araştırmada, adı geçen sporcunun bana başvurusundan sonra benim kendi şahsi 

kanaatim ve mesleki tecrübe ve birikimlerime göre, bu doping suçunun işlenmediği 

kanaatine vardım ve onu savunmak için hem ülkemizde, hem Amerika’da 

birtakım kişilerle işbirliği yapmak suretiyle bu işin doğrusunu bulma konusunda 

bazı çalış malar yaptım. Ben buradan şuna değinmek isterim: Bizim ülkemizde genelde 

şu kanaat hâkim yargılama mercilerinde; “sporcudur ve suçludur” şeklinde 

olaya yak laşıyorlar. Hâlbuki az evvel WADA’nın değerli katılımcısı Sayın Horta 

Beyi dinledim, Sayın Güner Hocamızı dinledim. Bu işin başında olan kişiler ve 

bu işe yıllarını ver miş olan kişiler bile bu kadar sert bir yaklaşım içerisinde değiller, 

yani sporcunun gerektiğinde haklı olabileceğini ve gerçekten doping suçu 

işleme kasdı olmadanda bu suçla karşı karşıya kalabileceğini çok güzel izah ettiler. 

Kendilerine bu sunumları nedeniyle savunma makamı olarakteşekkür ediyorum. 

Geldiğimiz noktada basın var bir de karşımızda, en büyük bizim karşımızdaki 

iddia makamı kurul veya federasyonlar değil, basın. Çünkü böyle bir olay gündeme 

geldiğinde basının yaptığı ilk iş, gazete tirajını artırmak maksadına yönelik 

olduğunu düşünüyorum ki, skandal başlıkları atarak sanki uluslararası bir Carlos 

bulunmuş, bir çakal bulunmuş gibi veya bir suçlu ele geçmiş gibi bir saldırıya geçiyorlar 

ve ulu orta araştırmadan bazı suçlamalara yöneliyorlar. Şu elimde görmüş 

olduğu nuz dergi Ocak ayının başında yayınlanmış olan bir dergi, burada müvekkilemle 

ilgili bir röportaj ve bir araştırma yazısı olduğu yazılıyor. Burayı okuduğum 

zaman “daha önceden pek çok doping vukuatı bulunan …… kişi aynı 

suçtan bir kez daha yargılanıp ömür boyu men cezası verildi” diye kamuoyuna 

böyle bir haber servis yapıyor. Hâlbuki bizim ilgili kuruldaki duruşmamız ilki 9 

Ocakta, ikincisi 18 Ocakta ve üçüncüsü 25 Ocakta yapıldı. Ocağın 1’inde henüz 

yapılmış olan bir yargılama da yoktu. Basın mensuplarının yargılama sonucunu 

beklemeden, herhangi bir araştır ma zahmetine de girmeden daha sporcuyu yargılama 

makamının önüne geçmeden bu şekilde kamuoyunu doldurması, insanları 

bu önyargıyla empoze etmiş olması da bizim savunma makamı olarak önümüzde 

duran en büyük olumsuz etken olarak sürekli karşımıza çıkmaktadır. Sonra ben 

bu haberi yapan bayana ulaştım, soya dıyla ilgili, federasyon başkanının soyadıyla 

280


aynı olmasını da gündeme getirerek kendisine sordum: “Niye bu konuda bize 

bir araştırma veya bize bir soru sorma ihtiyacı hissetmediniz de bu haberi bu 

şekilde yaptınız? Burada adı geçen sporcu belki bu yargılama sonucunda masum 

olduğu anlaşılacak. O zaman bu yaptığınızın bedelini ödeyebilecek gücünüz var 

mı?” diye sordum. “Ben nereden bilebilirim? Herkes böyle diyordu. Hatta ilgili 

federasyonun yetkili kişisi de böyle söylediği için, ben buna inanmak zorundaydım” 

gibi bir gerekçe sundu. Bizim burada bir ricamız da şudur; hakkında bazı 

isnatlar bulunan sporcular yargılanıp haklarında verilecek karar kesinleşmeden 

federasyon dâhil olmak üzere, hiç kimsenin suçlu muamelesi yapmaması gerektiği 

konusunda bir görüş birliğine varılması konusudur. Federas yonlar kendilerine 

yıllarca hizmet etmiş olan sporcuları sırf başlarına böyle konu geldi diye hemen 

onu dışarı atacak şekilde, onu aforoz edecek şekilde bir yaklaşım sergilemeleri, bu 

federasyonun spora bakışı açısını göstermektedir. 

Burada konuşma yaparken X kelimesini kullanıyorum, eğer cevap vermek 

iste yen varsa, ben her ortamda her şeyde tartışmaya da hazırım. Çünkü bizim 

gücü müz hukukun gücünden kaynaklanıyor. Gayrı resmi bir oluşum içerisinde 

değiliz. Öte yandan yargılama konusunda da ilgili kurulların, WADA’nın kendi 

kitapçığında da, kural kitapçığında da bulunduğu üzere ihtisas sahibi kişilerin 

oluşturduğumah keme tarafından yargılanması gereği üzerine duruluyor. Kurullara 

baktığımız zaman bu kurullara ilk defa böyle bir davanın gelmiş olması sebebiyle 

kurul mensuplarının bizim kendi mevzuatımız gereğince genelde federasyon 

başkanının yakını, akra bası, eski meslektaşı gibi kişilerden oluştuğunu, bunların 

seçime beraber girdiğini ve tarafsız bir sıfata sahip olabilecek yapıyı içermediğini 

ve önüne gelen konuda sporcunun avukat tutma, delilleri toplama, adil yargılama 

hakkına sahip olduğunu bilebilecek durumda olmadıkları görülüyor. 

Şuraya varmak istiyorum; bu kurullardaki kişiler ihtisas sahibi olmayınca, doping 

mevzuatında yeterince bilgi sahibi olmayınca ki, bugün baktığımızda da 

salonda üçbeş adet bu konuya ilgi gösteren ve kurullarda görev yapan kişi görüyorum. 

Hâlbuki bizim federasyon sayısı dikkate alındığında disiplin kurulunda 

görevli olan 300 arkadaş var. Burada hiçbir özerk federasyondan benim dışımda 

kimse yok gördüğüm kadarıyla, yani konuya da çok fazla ilgili değiller. Önlerine 

gelen bu ko nuda ne zaman ihtisas sahibi olunduğu, ne tip karar vereceklerini tam 

bilemedikleri için ortaya zaman zaman mevcut uluslararası mevzuatlarla bağdaşmayan 

kararlar çıkıyor. Ben esasen buna değinmek istedim. Bizim ülkemizde eğer 

dopingle mü cadele konusunda sağlam bir eğilmek gerekiyorsa, spor mahkemesinin 

kurulması ve bunun da yapısının tamamen ilgili kuruluşlardan özerk bir 

yapıda, tamamen ba ğımsız bir yapıda olmasında acil zaruret vardır. Spor kolay 

yapılmıyor, sporcu da kolay yetişmiyor. 

KISMET ERKİNER- Sayın Buldan, müdahale ettiğim için kusura bakmayın, 

ama işin basın ve magazin kısmını bırakıp daha çok hukuki kısımda bize edinmiş 

oldu ğunuz tecrübeleri aktarırsanız daha faydalı olur. 

281


Av. OSMAN BULDAN- Tabii, yargılama yapılırken delil sunma konusunda 

ciddi sorunlar yaşıyoruz. Bu doping suçlamasıyla karşılaşan sporcuların 

yargılanması nı delil elde etmek ve bunları da sunmak için böyle bir zaman gerekiyor. 

Hâlbuki kurullar, WADA’nın kendi kural kitapçığında belirtildiği üzere 

iki ay gibi bir süre içerisinde karar vermek acelesi içerisine giriyorlar ve bunu da 

hemen verme aşa masına giriyorlar. Benim en son girmiş olduğum davanın başlaması 

ve bitmesi tarihi bir ayın başı ve sonudur. Dolayısıyla orada daha da bir acele 

edildi ve bizim bazı delilleri sunma hakkımız bu anlamda yeterli bir imkana kavuşamadı. 

Dolayı sıyla bazı delilleri incelemeden savunma yapmak durumunda kaldık. 

Öte yandan, bu federasyonda yargılama yaparken bağlı oldukları federasyon 

mevzuatına da çok fazla hâkim değiller. Araştırma yaptığımız zaman görüyoruz 

ki, birçok spor federasyonu doping konusunda bağlı olmuş olduğu federasyon 

mevzuatını henüz daha Türkçe’ye çevirip bunları öğrenme ve öğretme konusunda 

bir çaba içerisinde değiller. Ne zaman bir olay gelirse önlerine o zaman bu konu 

gündeme geliyor, bu olay kapandıktan sonra tekrar yeni bir olay gelinceye kadar 

bir daha bu konuyu irdeleyen, bu konuda bir araştırma yapan kimse çıkmıyor. 

Araştırma yaptığı bilinen ve bu konuda kamuoyunda isimleri zikredilen kişileri 

de herhangi bir şekilde görüş alma, onlara danışma, işin doğrusunu bulma ve 

doğru bir karar verme yönünde bir çaba içerisinde olmadıklarını görüyoruz. Doping 

suçundan suçlanan bir sporcuyu savunmak bizim ülkemizde mevcut mevzuat 

ve bakış açısı itibariyle çok zor bir hale getirilmiş oluyor. 

Yargılama sonucunda verilen kararlar da tabii ki uluslararası mevzuata uygun 

olmadığı için… benim avukatı olduğum bir kişiye yarışmaktan men cezası verildi. 

Hâlbuki yarışmaktan men cezaları yapısı itibariyle sadece sporculara has bir 

ceza dır. Bir antrenör bizim ülkemizde yapılan yargılamalar içerisinde yarışmaktan 

men cezasıyla cezalandırıldı. Uluslararası mevzuata baktığımız zaman bir antrenörün 

doping suçundan ceza alabilmesi için o antrenörün sporcusuna doping 

maddesi verdiğinin kesin ve somut bir belgeye dayanması gerektiğini görüyoruz. 

Uluslara rası Spor Tahkim Mahkemesi içtihatlarında da bu olayın illiyet bağı üzerinde 

sıkça görüldüğünü müşahede ediyoruz. Hâlbuki bizim savunmamızda tam 

tersini savun duğumuz halde, mevcut hususta salt sporcunun eşi olmuş olması 

ceza için yeterli görülmüştür. 

282 

KISMET ERKİNER- Sayın Buldan, sizi başta uyardım. 

Av. OSMAN BULDAN- Ben o zaman sözü fazla uzatmayayım. 

KISMET ERKİNER- Siz burada sadece bir tek davadan bahsediyorsunuz. 

Av. OSMAN BULDAN- Başka bir konuya geçeyim o zaman, başka bir 

sporcu muzda da evvelce bir ceza almış doping suçu işlediğinden bahisle, ilerleyen 

za manda cezası Tahkim Kurulunda indirilmiş ve cezası infaz edildikten sonra 

tekrar spora dönmesine müsaade edilmiş. Doping suçlarında şöyle kendine özel 

bir du rum var; verilen cezanın salt, tek başına infaz edilmiş olması ilgili sporcu


nun spora tekrar dönebilmesine yeterli değildir. Aynı zamanda bu sporcunun 

aralarında üç ay süre olmak kaydıyla minimum üç kontrol testine, buna WADA 

yetkilileri “yeniden durum belirleme testi” adını takıyorlar, girmesi gerekli. Bu 

testlerden negatif sonuç elde etmesi ve son olarak da genel bir tarama testine 

girdikten sonra kendisinin o suçu işlediğine kaynak olan maddenin tamamen 

arındığına, artık temiz bir durumda olduğunu göstermesi halinde spora dönmesi 

gerekirken bazı federasyonların bu konuyu önemsemediği, aynı sporcuya spora 

döndükten kısa bir süre sonra yapılan ikinci bir kontrolde de aynı maddenin 

bu sefer 1/10’u gibi daha düşük seviyede rastlanması halinde ikinci ihlal gibi 

bir tanımlama içerisine girerek ömür boyu men cezası verdiklerini görüyoruz. 

Burada benim üzerinde duracağım konu bütün spor federasyonlarının, öncelikle 

üyesi oldukları spor federasyonu doping mevzuatını Türkçeye çevirmeleri ve 

buradaki kurallarıda mevzuat uyumu açısından kendi mev zuatına şırınga etmeleri 

gerekir. Bunu yapmadan yapılacak yargılamalarda önümü ze sürekli CAS’a 

kadar gidecek bir yargılama süreci çıkmakta, sonuçta sporcular hakkını arama 

anlamında uluslararası mevzuata dayanarak CAS’ın yolunu tutmak tadırlar. Ben 

ilginize teşekkür ediyorum, son kez hazırlamış olduğumuz grafikte 2004 yılına 

kadar yapılan, Disiplin Kuruluna sevk edilen ve doping suçu işlemiş ol duğu iddia 

edilen sporcuların genel dağılımını görüyoruz. Buraya baktığımız zaman en 

fazla bu konuda isnat edilen sporcunun sayısının Amerika’da, ardından Rusya 

ve Almanya’da, İngiltere’de olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla dopingle mücadele 

edilmesi şarttır, fakat dopingle mücadele edilebilmesi için öncelikle bu doping ihlallerinin 

çok fazla görmüş olduğu ülkelerden bu işe başlanması gerekir. Kuşkusuz 

WADA kendi gerekçeleriyle Kanada’ya taşınmış olduktan sonra Kanada’da ciddi 

sayıda sporcularda bir doping sayısında düşüş olduğunu görüyoruz. Bu anlamda 

hakça ve dürüstçe bir oyun sergileme adına bütün dünyanın el ve işbirliği içerisinde 

sporcuların doping illetinden kurtulmaları ve doping yapmamaları konusunda 

ceza vermekten öte eğitim vermek suretiyle, bu soruna çözüm aranması gerektiği 

konu sunda işbirliği yapılmasının doğru olacağını dile getiriyorum. Beni dinlediğiniz 

için teşekkür ederim. (Alkışlar) 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ederiz Sayın Buldan. Sayın Buldan’ın sözlerinde 

katıldığım bir nokta var, bunu ifade etmek istiyorum: Gerçekten federasyonlarımız 

bağlı oldukları yabancı federasyonların mevzuatını Türkçeleştirmekte 

bir ihmal içindeler. GSGM’nin bu federasyonları teftiş ederken sadece eylemleri 

ve parasal sorunları değil, aynı zamanda mevzuatı ne kadar yakından takip ettikleri, 

çünkü bunu uygulama gereği doğduğu zaman bunların uzman olmayan 

kişilere tercüme ettirilmesi, yani uzman derken hep sporu, hem hukuku bilen 

kişilere tercüme ettiril mesi ve bunların iyi algılanarak vurgulanabilmesinde birtakım 

gecikmeler ve sıkın tılar oluyor. Onun için tedbiren önceden bu mevzuatların 

Türkçeleştirilmesinde her federasyon daha titiz davranırsa zannediyorum fayda 

var. Futbol federasyonunun bunun gayet iyi yaptığını biliyorum. 

Ben ikinci tur için 10’ar dakika tekrar vakit vereceğim. Yalnız bu sefer tersten 

283


gideceğim, ilk söz alan arkadaşımıza en son söz verip, bağlaması için söz vereceğim. 

Dolayısıyla zannediyorum Osman Buldan bütün söyleyeceklerini söylemiş 

bulunuyor. Belki sorucevap kısmında bazı sorulara cevap vermesi söz konusu 

olabilir. Onun için tersten gideceğim derken önce Kaya Livanelioğlu’na, sonra 

Sa yın Horta’ya ve en sonunda Rüştü Güner’e söz vereceğim. Buyurun Sayın 

Livane lioğlu. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Çok uygun oldu, 

benim söylemek istediklerim Osman Beyin bahsettiği vakalar üzerine. Öncelikle 

Osman beyi yüzde 100 anladığımı, ama yüzde 100 katılmadığımı söyleyeyim. Şu 

açıdan anlıyorum; bahsettiği vakalarda ilgili sporcuların savunmasını üstleniyor. 

Tam de taylı dinleyemedim neler söylediğini, meşguldüm, fakat o konuların detayını 

çok iyi bilmekteyim. 

2004 yılında bir de çok güzel bir tesadüf var; Sayın İlker Bey aramızda Genel 

Müdürlük Ceza Kurulu Başkanı bu olaylara yakınen şahittir, eminim söyleyeceklerimi 

teyit edecektir. 2004 yılındaki olayda, bir kere şu var; 2004 yılını bırakalım, 

WADA kuralı doğru veya yanlış, kabul etmek zorundasınız, WADA demokratik 

bir kuruluş değil. “Benim kuralım budur, eğer sen dünya çapında uluslararası 

spor organizasyonlarında yer almak istiyorsan doğru veya yanlış benim kurallarımı 

ka bul edeceksin” diyor. İki, çok önemli bir husus; sporcu kendi vücut sıvılarındaki 

kimyasal maddeleri açıklamak zorunda. İsteyerek mi aldı, istemeden mi 

aldı, tedavi için mi oldu, yemekle mi aldı, içmekle mi aldı, teneffüsle mi girdi? 

WADA’yı bu ilgi lendirmiyor, siz bunu ihmal edilemeyecek, çürütülemeyecek kanıtlarla 

ve belgelerle kanıtlamak durumundasınız. 

Gelelim 2004’de; birtakım olaylar yaşandı. İlker Bey çok iyi biliyor, o dönemde 

ilgili sporcudan ziyade antrenörle ilgili 20’nin üzerinde suçlama vardı. Gerek 

bizim yerel makamlarımız yerel makamdan kastım federasyonumuz gerekse 

uluslarara sı makamlar, Uluslararası Atletizm Federasyonu hiçbir işlemde, girişimde 

bulunma dılar. Sadece sporcuyla ilgili süreç takip edildi, Osman Bey çok doğru 

söyledi. İnce ve bir kısmına ben de şahit oldum, çok ince ve titiz bir çalışma neticesinde 

Genel Müdürlük Ceza Kurulu karar aldı. Daha sonra o zamanki mevzuata 

göre Merkez Ceza Kuruluna bu konu intikal etti, bir yıla indirildi. Uluslararası 

yazışmalar netice sinde tekrar iki yıla çıktı bu ceza. İddialı değilim, ama iddialı 

bir cümle sarf etmek istiyorum, çünkü yönetmeliği tam bilmiyorum. Bildiğim 

kadarıyla Merkez Ceza Ku rulu yönetmeliğinde Merkez Ceza Kurulunun bir kez 

toplanacağı ve verdiği kararın kesin olduğu, bir itiraz merciinin bulunmadığını 

biliyorum.Yanlış bilme opsiyonunu her zaman kullanmak üzere, fakat yine 

benim hatırladığım kadarıyla ilk defa o tarihte Merkez Ceza Kurulu ikinci defa 

toplanarak bir önceki kararını kaldırıp değiştirmiştir. Genel Müdürlük Ceza Kurulunun 

kararına uymuştur. 

İkincisi, geçtiğimiz sene yaşanan olayda yine bir kaos var, Atletizm Federasyonu 

Ceza Kurulu bir karar verdi, tahkime gidildi, karar değiştirildi. Bana göre 

284


Atletizm Federasyonunun ilgili sporcuyla aldığı karar doğruydu. Fakat ilgili sporcunun 

antre nörle ilgili aldığı karar yanlış, sizler daha iyi bilirsiniz, suç olmadan 

ceza olmaz değil mi? Ortada herhangi bir suç yok, belge yok, ilgili antrenöre ceza 

verildi. 

KISMET ERKİNER- Sayın Livanelioğlu, Buldan’a yaptığım itirazı size de 

yapmak zorundayım. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Çok özür dilerim, ben isim kullanmıyorum yalnız. 

KISMET ERKİNER- Anlaşılıyor. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Olmayan kişileri suçlamıyoruz, fikrimizi söylüyoruz. 

KISMET ERKİNER- …… 

KAYA LİVANELİOĞLU- Kesinleşmedi. 

Peki efendim, o zaman şöyle söyleyeyim; ben hukukçu değilim, ama okumayazma 

biliyorum ve kafam da çalışıyor. Bu konuyla ilgili son cümlemi söylüyorum; 

Tahkim Kurulunda ilgili sporcuya verilen ceza hiçbir hukuki metinde, değil 

hukuki metinde hiçbir yerde yazmamaktadır. Derin hukuki bilgilerinize sunuyorum 

bu yoru mu, hiçbir belgede yoktur. Hiçbir belgede 2008 yılında 4 yıl ceza 

yoktur. 

SALONDAN- Sayın Başkanım lütfen, Tahkim Kurulu Başkanı şu anda Türkiye 

Cumhuriyeti Yargıtay Başkanıdır. O şahıs burada yok. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Efendim, siz isimlendiriyorsunuz, ben 

isimlendirmiyo rum. 

SALONDAN- O söylediğiniz kişi belli, burada cinlik yapmayalım lütfen. 

KISMET ERKİNER- Lütfen, karşılıklı konuşmayalım. Şu anda Erkan Bey 

sözü tam ağzımdan aldı, şurada kişileri hedef alan bir şey yok ve şu husus da var: 

Herhangi bir verilmiş olan karar nasıl ki bir sürü kararlar üzerinde bir sürü yazılar 

yazılıyor, bir sürü kitaplar yazılıyorsa bir kararın da üzerinde fikir beyan etmek 

o kişiye hakaret değil, kişinin bilgisi hedef alınmış değil, kişinin tutumu hedef 

alınmış değil, kişinin taraf olduğu konusunda bir ima yok, sadece bir görüş beyan 

ediliyor. Onun için ben burada bir tecavüz görmüyorum. 

Prof. LUIS HORTA- Sizlere birkaç örnek daha vereceğim. Örnek 8’de, as tım 

tedavisinde soluma yoluyla alınan bir betatuagunist olan salbutamoldan üç bulgu 

sergileyen başka bir futbolcuyu görüyoruz. Bu özel maddelerden biridir ve sporcu 

ve takım doktoru, sonucun tedavi amaçlı kullanım istisnası kapsa mında olduğunu 

belirtir. Sporcu, bu maddeyi astım tedavisi için kullanmayı talep etmiştir. Bu 

tedavi için, bir eşik vardır. Sporcunun izni olsa bile, idrarda ki salbutamol miktarı 

1000’den fazlaysa, bu izin önemli değildir. Üç bulguda idrardaki salbutamol kon 

285


santrasyonları sırasıyla 2400, 2100 ve 1900’dür ve bütün konsantrasyonlar eşit 

sınırından yüksektir. Bu bulguyla ve uluslararası kurallar çerçevesinde, sporcunun 

suçlu olduğunu söyleyebilir ve bu sporcuya bir ceza verebiliriz. Ancak, Portekiz’in 

Ulusal Doping Örgütü başka bir adım atmak ister ve tamamlayıcı muayenelerin 

yapılmasına karar verilir. Böylece, bu futbol oyuncusunun antrenman alanına 

gittik ve antrenmandan önce bir id rar numunesi aldık. Bunun ardından, soluma 

yoluyla tedaviye yönelik bir sal butamol dozu verdik. Daha sonra, antrenman alanına 

gitti ve “Lütfen bize bir numune ver ve ardından, normal soluma dozunu al. 

Şimdi de normal antrenma nına devam et,” dedik. Antrenmanın sonunda, ikinci 

bir numune aldık. Böyle ce, diğer üç pozitif denetimdeki oluşumu taklit etmek istedik 

ama antrenmanın ardından elde edilen sonuç yalnızca 750 oldu. Bize yalan 

söylüyordu. Bilim, Barcelona takımından bize üç açılı önemli bir çıkarım sağladı. 

Burada soluma yoluyla alınan konsantrasyonları, karelerin içerisinde ise oral kullanımla 

alınan konsantrasyonları görüyorsunuz. 

Şimdiki vakamız da çok önem taşıyor –hayatımda karşılaştığım belki de en güç 

vaka budur. Bu vakada, sporcu ceza almamıştır, çünkü çok özel bir fiz yolojik durumu 

vardır. Sporcunun epitestosteron düzeyi 6’dan yüksektir. Bir sporcu testosteron 

aldığında, testosteron düzeyi arttıkça, başka bir hormon olan epitestosteron 

düzeyi azalır. Böylece, aradaki oran artar ve oran arttıkça, sporcunun testosteron 

aldığı şüphesi artar. Bu durumda, bu kişiyi izlememiz, önceki denetimlerini hesaba 

katmamız ve karşılaşma dışı denetimlerle bu kişi nin profilini çıkarmamız 

gerekir. Sonuç olarak, bu kişinin çok ilginç bir steroid profili sergilediğini gördük 

ve burada Köln Protokolü’nü uygulayarak, bu kişiyi idrar ve kan numuneleri almak 

üzere iki buçuk gün boyunca laboratuarımızda tutmaya karar verdik. Ayrıca, 

etanolun de oranı biraz da olsa arttırabildiğini ve bu yüzden önem taşıdığını 

biliyorduk. 

Bu çalışmaların ardından, karşımıza bu tablo çıktı. Burada, 5,6’lık ilk sonucu, 

bu vakadan önce ve sonra gerçekleştirilen testlerin sonuçlarını görebiliyo ruz. 

Bunların arasında çok büyük bir fark var. Bu rakamlara bakara, sporcunun suçlu 

olduğunu söyledik ama şüphelerimiz vardı ve bu şüphelerin sporcuya iletilmesi 

gerekiyordu. Bunun ardından, araştırmayı derinleştirdik ve bu vaka nın çok ilginç 

olduğunu gördük. Bu kişide, çok farklı bir epitestosteron salınımı söz konusuydu. 

Gece boyunca, idrardaki epitestosteron çok fazla azalıyordu ve bu yüzden, 

testosteronepitestosteron oranı artıyordu. Burada, numune gece 2.30’da alınmıştı, 

çünkü kişi laboratuara geldiğinde idrar verememişti. Bu nu munede epitestosteron 

salınımı çok düşüktü. Fizyolojik sebeplerden dolayı, bu sonuç diğerlerinden 

tamamen farklıydı. Bu sporcunun suçlu olmadığını biliyo ruz, çünkü bunu 

bilimi kullanarak kanıtlayabiliyoruz. 

Son örneğimiz, proteaz kullanımını dünyada ilk kez ortaya koyan vakadır. Proteazlar 

nedir? Proteazlar idrardaki proteinleri tok edebilen küçük tozlardır. İdrar 

yoluna çok az proteaz koyarsanız ve sporcu bunun ardından idrar numu nesi verir 

286


se, bu proteazlar idrardaki proteini tamamen yok edecektir. Eritropro tein (EPO) 

bir glikoproteindir. Dolayısıyla, bu tozdan çok az bir miktarı numune alımından 

önce idrar yoluna yerleştirdiklerinde, EPO’nun analizinde herhangi bir farklılık 

gözlemlenmez. Burada normal EPO’yu, burada endojen EPO’muzu, burada ise 

ekzojen EPO’yu görüyorsunuz. Burada, sporcu idrarına proteaz yer leştirdiği ve 

her şeyi yok ettiği için, endojen veya ekzojen EPO’da herhangi bir ize rastlanmaz. 

Köln’deki laboratuarda, dünyada ilk kez olmak üzere, bu pro teazları analiz ettik 

ve söz konusu sporcunun proteazları kullanarak, sonuçları değiştirmek istediğine 

kadar verdik. Şu anda, disiplin muameleleri devam edi yor. Kanımca, bu kişilerin 

ağırlaştırıcı koşulları men süresini arttırabilir, çünkü bu kişiler EPO üzerinde 

yasaklı maddeler kullanmış ve tespiti engellemek için numunelerle oynamıştır. 

Sonuç olarak, Kanunun yeni versiyonu, sizlere orantısallık ilkesini savun manız 

ve daha fazla esneklik sağlamanız için imkân tanıyor. Tartışmayla ilgili iki noktayı 

belirterek konuşmamı tamamlamak istiyorum. Birkaç gün içerisinde CAS’ın ele 

alacağı bir vakanın tartışılması yersizdir. Şu anda bu vakaları çev releyen büyük 

endişelerin var olduğunu biliyorum ama CAS bağımsız uzman larla çalışan çok 

önemli bir kurumdur ve onların kararını beklememiz gerekir. İkinci olarak, buradayım 

ve burada olmaktan çok mutluyum. Ancak, buraya gelmekte biraz zorlandım, 

çünkü iki hafta öncesinde, kaburgalarımda iki kırık oldu ve bu, seyahat 

etmemi zorlaştırdı. Lütfen, sizlere verdiğim örneklerden yararlanın ve bir tek şeyi 

aklınızdan çıkarmayın; kanun taslağınızda sorunlar var. Kanununuzda sorun varsa, 

şunu unutmayın ki, birkaç yıl önce uluslara rası bir sözleşmeye, Avrupa Konseyi 

Dopingle Mücadele Sözleşmesi’ne imza attınız. Bu Ben şu anda, Sözleşme’de 

başkanlık yapmanın keyfini yaşıyorum.Bu çok önemli bir sözleşmedir. Aynı 

şekilde, diğer bir önemli sözleşme olan UNESCO Sözleşmesi’ni de imzalamak 

üzeresiniz. Çok önemli bir ülkesiniz, spor geleneği çok güçlü olan büyük bir ülkesiniz. 

Bu yüzden, sporcularınızı, temiz sporcularınızı korumak zorundasınız. 

Bizim burada olma amacımız temiz sporcuları korumaktır. Diğer bir husus da, şu 

anda devletlerimize daha fazla bağımlı değiliz. Bir kuruma, WADA’ya bağımlıyız 

ve WADA’nın kendi kuraları var. Burada, WADA’nın önemi hakkında bir örnek 

vermek istiyorum. Dünya üze rinde, WADA’nın kurduğu 34 dopingle mücadele 

laboratuarı var. Bunlardan biri Türkiye’de bulunuyor. Lizbon, Portekiz’deki laboratuarın 

müdürlüğünü de ben yapmaktayım. Ancak, laboratuarınızın akreditasyonunun 

Türkiye’deki sistemin bütününe bağlı olduğunu unutmayın. Eğer 

laboratuarda Kanuna uygun olmayan bir tek iğne bile varsa, laboratuarınız akreditasyonu 

kaybedebilir. Yılda en az 3000 numune toplayacak bir sisteme sahip 

değilseniz, laboratuarınız akredi tasyonu kaybedebilir. Lütfen, bütün bu konuları 

hesaba katın, çünkü tümü tek bir açıdan önem taşıyor – temiz sporcuların korunması. 

Teşekkürler. 

KISMET ERKİNER- Sayın Horta’ya çok teşekkür ediyoruz. Özellikle yaşa 

287


mış ol dukları bazı doping olaylarının emsal olarak hangi yöntemle, ne şekilde 

örnek olarak gösterileceğini bize burada canlı örnekler verdiği için. Son sözü 

Sayın Rüştü Güner’e veriyorum, ondan sonra sorucevaplara geçeceğiz. Yanız 

sorucevaplara geçme den önce bir sataşma olduğu ileri sürüldüğü için ilk sözü 

bu konuda Sayın Talay Şenol’a vereceğim. Rüştü Güner’den dileğim süresinin 

içinde kalması. Biliyorum zaman hiçbirimize yetmiyor, bu konunun üzerinde konuşulacak 

o kadar çok şey var ki ve belki burada yeri gelmişken şunu söyleyeyim, 

Ankara Barosunun bu yapmış olduğu çok önemli toplantının devamını diliyoruz 

ve belki de şimdiden su yüzüne bundan sonraki ilk toplantının konusunun ne 

olacağı çıkmış bulunuyor. Çünkü ha kikaten dopingin böyle bir saat, iki saat değil, 

enineboyuna tartışılıp üzerinde çok şey söylenmesi lâzım. Bunu söylerken de 

Sayın GSGM mensubu dostlarımı şunu söylemek istiyorum: Biz aslında yıkıcı 

olma peşinde değiliz, lütfen tenkitlerimizi, sırf tenkit etmiş olmak için yaptığımız 

görüşünde olmayın, biz iyisini birlikte aramaya çalışıyoruz ve size bir şekilde 

bildiklerimizle yardım etmeye çalışıyoruz. Bizi hiçbir şekilde kendinize bir hasım 

olarak lütfen görmeyin. Buyurun Sayın Rüştü Güner. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Teşekkür ediyorum. Sayın Horta’ya benimle ilgili 

söyledikleriyle ilgili ben de teşekkür ediyorum. Sayın Horta’nın verdiği örneklere 

de bakılacak olursa, bu konuda en önemli konunun sonuçların değerlendirilmesi 

olduğunu söylemem gerekiyor. Bir Dopingle Mücadele Kuruluna ulaşan bir rapor 

sadece bir maddenin varlığını göstermiyor. O maddenin sporcunun vücuduna 

han gi koşullarda girdiğine ve bu konuda neler yapılması gerektiğini gösteriyor. 

Dopingle Mücadele kurumlarında insan sağlığıyla ilgili bilimsel olarak irdelenmesi 

gereken konularla ilgili tıp doktorlarının bulunması mutlaka gerekiyor. 

Hukuk çuların da bulunması gerekiyor, ama bunun dengesinin mutlaka kurulması 

gerekir. Yasayla ilgili Sayın Livanelioğlu da bahsetti, benim de bazı itirazlarım 

var, ilk olarak ismine itirazım var: Neden TADA? İsim babası Sayın Erkiner’dir. 

WADATADA, yani birbirine benzer. Tamam, eğer bu kurulun ismi Turkish 

Antidoping Agency olsaydı doğruydu. Bence Türkiye’de herkesin anlayabileceği 

bir isim olsun. Hafta sonu ben Karşılaşma dışı doping kontrolünde kontrolünde 

Antalya’daydım. Bu bu konuyu Sayın Erkiner’le tartışacağımızı düşündüğüm için, 

oradaki 35 sporcuya Üç soru sordum: 1 Antidoping nedir? 2 Dopingle mücadele 

nedir? 3 “WADA nedir?” diye sordum. İki sporcu antidopingin dopingle 

mücadele olduğunu söyledi ikisi de, beden eğitimi ve spor yüksekokul öğrencisi. 

Diğerlerinin hepsi farklı şeyler söyledi: Doping silicisi mi acaba? Antikor, antibiyotik 

gibi bir şey mi? Çoğunluğun kafa sında “dopingi silen, yani doping kontrolü 

sırasında maskeleyici olarak kullanılan madde midir acaba?” düşüncesi var, ama 

sadece ikisi bildi. Dopingle mücadele nedir diye sorduğum zaman hepsi “dopingle 

savaşım” dedi. “Dopingle savaşmak, onunla mücadele etmek” dedi. “WADA 

nedir?” diye sordum, yine o iki sporcu bildi, diğerleri bunu söyledi. Belki Luis 

bilmeyebilir, bu bir reklâm, bir bankamı zın reklamı; küçük küçük WADA’cıklar 

var, bunları söyledi. Yani, bizim öncelikle sporcuları eğitebilmemiz için kullan 

288


dığımız terimleri çok iyi seçmemiz gerekiyor. Bence en uygun isim Dopingle 

Mücadele Kurumudur.. Yine kurulun oluşumuy la ilgili itirazlarımızın olduğunu 

söylemiştim. Sayın Nuri Demirci az önce: “Neden bağımsız olması gerekiyor, 

neden itirazınız var?” diye sordu. Bağımsızlık özelliği bunun başında geliyor. Bağımsızlığını 

engelleyen husus şu: Hiçbir dopingle mü cadele kuruluşunun içinde 

sporu yönetenlerin bulunmaması gerekir. Eğer dopingle mücadele kuruluşunun 

içinde sporu yöneten birisi varsa, yanlış anlaşılmasın şu andaki yönetim yapar 

demiyorum, çok kolaylıkla sporda başarı daha fazla olsun düşüncesiyle bazı sporcuların 

doping kontrollerini yapmayabilir, bazılarının doping kontrol sonuçlarını 

sümen altı edebilir, sonuçların kurallara uygun olarak değerlen dirilmesini dikkate 

almayabilir. dopingle mücadele kuruluşununda Gençlik ve Spor Genel Müdürü 

bulunacak olursa ya da federasyon başkanları bulunacak olursa bu kurum bağımsız 

olmaz. 

Az önce Sayın Horta’nın da söylediği gibi sonuçların değerlendirilmesi gerçekten 

dopingle mücadelenin en önemli kısmı, burada da mutlaka kararı verecek 

grubun mutlaka bilgi sahibi olan uzmanların olması gerekir, hukukçuların olması 

gerekir, bilgi sahibi olan uzmanların olması gerekir ve aynı zamanda sporla ilgili 

olanların olması gerekir, bunun da bir dengesinin olması gerekir. 

Yasa tasarısında bir madde var, Sayın Livanelioğlu da bahsetti, 8. madde; federasyonların 

bütçesinin yüzde 1’inin alınması maddesi. Yasadaki böyle bir maddenin 

varlığında Federasyonlar gerekli miktarda fonları oraya aktarmadığı zaman 

bu Kurum dopingle mücadele yapamaz hale gelir. Diyelim ki, bir federasyon 

kontrol yaptırmak istemiyor, kendi payına düşen parayı vermez ve o federasyona 

kontrol yaptırmazsanız, yani bunun mutlaka UNESCO sözleşmesinde olduğu 

gibi devlet tarafından karşılanması gereken bir bütçesinin olması gerekir ve bence 

harcama larının da Sayıştay tarafından denetlenmesi gerekir. Bu riski ortadan kaldırmak 

için bağımsızlığını oluşturmak gerekir ve bu kurum oluşurken mutlaka 

UNESCO sözleş mesi, WADA kodu, uluslararası standartlar, WADA’nın en iyi 

uygulama modelleri, diğer ülkelerin örnekleri, meselâ Portekiz’inki çok güzel bir 

örnektir, Hollanda’nınki çok güzel bir örnektir, bunlar örnek alınabilir. 

2001 yılında Avrupa Konseyine başvurduk ve oradan gelip bizi 2001 yılında 

in celediler. Bilmiyorum Zübeyit Bey, ve Sayın Aydın o raporla ilgili bilgi sahibi 

mi, ama o rapor kesinlikle bu yasanın hazırlanmasında dikkate alınmadı diye 

düşünü yorum. Bu raporda şöyle bir öneri vardı: Genellikle de ülkelerde bu yapılıyor; 

1/3 oran, eğer kurum ya da kurul 9 kişiyse 3 kişisi tıp doktoru, 3 kişisi 

hukukçu, 3 kişisi de spor bilimleri alanından, spordan gelen kişilerden oluşuyor. 

Bunların yapacağı işler de diğer hukuki işler, bilimsel işler bunlar çok kolaylıkla 

yapılabilir. Maalesef yasa tasarısı hazırlanırken bu rapor hiç dikkate alınmadı. 

Dediğim gibi, doğrudan Başbakanlığa bağlı olabilir, Gençlik Spor Genel 

Müdürlü ğü ve federasyonlardan kesinlikle bağımsız, UNESCO sözleşmesine paralel 

olarak bütçesini devletten alan ya da devlet garantisiyle bütçesi oluşturulan 

289


Sayıştay de netimine tabi bir yapılanma olmalıdır. Maddi sıkıntısının olmaması 

gerekir, idari ve mali işleyişi olmalıdır ve kesinlikle işleyişinin siyasallaşmasına izin 

verilmemelidir. Sayın Livanelioğlu söyledi, gerçekten haklı bu konuda, Avustralya 

dopingle müca dele kurumunda yaklaşık 50’ye yakın kişi çalışıyor. Portekiz’de kaç 

kişi çalıştığını bilmiyorum, ama yasayla sınırlandırılmamalı, yönetmelikle belirlenmeli 

ve alt ku rumları olmalı ve dopingle ilgili deneyim getirilmeli. Bağımsız 

olarak kendi işlerini yürütebilmeli. 

Sonunda WADA bir karar verdi, karar ağır aslında, gerçekten ağır, ama onu 

biraz yumuşatarak yazdılar. 205 ülkenin arasında sadece 3 ülke WADA’ya uyumsuz, 

bunlardan biri Türkiye, biri Andora, öbürü de Belçika Alman topluluğu. 

Bizden baş ka diğerlerinin hepsi de çok küçük ülkeler, yani çok fazla sporcusu 

olmayan ülkeler. Andora 7 gün içinde WADA’ya uyumlu oldu, iki ülke kaldı. 

Bu içine düştüğümüz çok iyi bir durum değil. Buradan ne gelebilir? Sayın 

Horta’nın da söylediği gibi laboratuarımızın akreditasyonu iptal edilebilir. Bu 

WADA’nın kuralı dır. Eğer koda uyumlu değilseniz, kurallara uyumlu değilseniz 

iptal edilebilir. Çalış malarımızı yapmamız gerekiyor. Şu anda yasa çıkacak olursa 

çok iyi bir durumda olmayacağız. Düzgün bir yasanın çıkması gerekiyor. Onlar 

istedi diye çıkarmaya lım, Süreyyalar ağlamasın diye çıkaralım, Halil Mutlular 

ağlamasın diye çıkaralım, Deryalar da hasta olmasın diye çıkaralım. Yani onlar 

istedi diye çıkarmayalım. Ben ilginize teşekkür ediyorum. (Alkışlar) 

KISMET ERKİNER- Çok teşekkür ederiz. Sayın Rüştü Güner’e özellikle bu 

ikinci sunumunda zamana da çok hassasiyet gösterdiği için teşekkür ederiz. Ben 

biriki kelime söyleyeceğim, çünkü bana atıfta bulundu, “Türkiye Antidoping 

Ajansı” isminin, isim babası olduğumu söyledi. Hatırladığım kadarıyla biraz önce 

bahset miş olduğum komisyonda Rüştü Beyin muhalefeti dışında diğer üyelerin 

de mu tabakatıyla bu ismi seçmiştik. Ayrıca da isim babalığını bana veriyorsanız 

bunu iftiharla da kabul ederim. Yalnız bu arada bir şey söylemek istiyorum; bu bizim 

bazı terimleri, bazı tabirleri Türkçeleştirme gayretimiz bazen komik durumlara 

bizi düşürüyor. Belki yeni değil, ama size bir küçük olay anlatmak istiyorum. 

Biz Kadir Has Üniversitesine Spor Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezini 

kurmak üzere YÖK’e müracaat ettiğimizde tabiî ki onun bir tüzüğünü, bir yönetmeliğini 

de hazır layıp gönderdik. YÖK’ten bazı ifadelere, bazı maddelere de bazı 

itirazlar geldi, bazı şeylere takılmışlar, bazı şeylerin değiştirilmesini istediler, haklı 

oldukları noktalar vardı, onları yaptık. Fakat bunların içinde bizi çok güldüren 

bir olay oldu. Diyor ki, “parolimpik” kelimesinin Türkçe olarak karşılığının kullanılmasını 

istiyoruz. Ben de cevap yazdım. Dedim ki, eğer bana “olimpiyat” kelimesinin 

Türkçesini bildirirseniz ben de size “parolimpiğin” Türkçesini bildiririm. 

Sorucevaplara geçiyoruz. Fakat ondan evvel Sayın Talay Şenol’a söz vereceğim.Yalnız 

ricam yeni polemiklere yol açmaması. Teşekkür ederim. 

290 

TALAY ŞENOL- Öncelikle bir defa hemen hocamın da katıldığı burada ku


rullar eleştiriliyor, şahıslar değil, bunu kabul etmek mümkün değil, bu kurullar 

şahıslardan oluşuyor. İki, bir taraftan basının genelleme yaptığını, toptan suçladığını 

söyleyip, arkasından da bundan zaten bütün kurullar deyip, bütün bunlar 

deyip ve bilgisizlikle suçlamak; üç, kendi davası olan avukat olarak konuşuyorum 

kendi davasıyla ilgili beklediği başarıyı, inandığı bir konudaki beklediği başarıyı 

bulamayıp hakimleri, o kararı verenleri bilgisizlikle suçlamak meslek etiğine 

son derece aykırıdır. O suçla nan kişi direkt ben değilim, ama o kişiyle 15 sene 

beraber çalıştık. Bu meslektaşı mız 2005’te bir olay olmuş, onunla doping uzmanı 

olmuş. Biz en az 50 adet doping dosyasını incelemiş, derecattan geçmiş, hatta 

FIFA’dan övgü almış bir kuruluz. Bunun en büyük şahidi de odur. Nihayet siz 

tabii eleştireceksiniz, eleştiri kutsaldır, her şey eleştirilecektir. Hatta dava devam 

ederken eleştirilmez dediler. Hayır, o da eleştirilecektir. Ancak eleştiri yaparken 

o eleştirilen kişilerin kimliklerini bir tarafa bırakıp onların yerine kendini yargıç 

sayıp hüküm vermek hakkına kimse sahip değildir. Çünkü verilen hükümler öncelikle 

bütün eleştirilerde dikkate alınarak bir derecattan geçer. Nitekim somut 

olayda bu işin kastı olduğu söyleniyor. Ben Sayın Tıp Doktorumuza soruyorum: 

Dedi ki, biz de hukuktan anlıyoruz. Biz de biraz tıptan anlıyoruz. Sizin tedavi 

ettiğiniz bir hastayı kaybettiğiniz zaman ben sizi cinayetle mi suçlayacağım? Teşekkür 

ederim. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Lütfen beni doğrulayınız, ben hukuktan anladığımı 

de ğil, tam tersine buraya bilgilenmek amacıyla geldiğimi, esas yerimin o 

koltuklar olduğunu baştan beri söylüyorum. Yalnız yanılmıyorsam bir algı problemimiz 

var herhalde, o yüzden bir karmaşa oluyor. 

TALAY ŞENOL- Bakınız, burada hakaret var; benim bir algı problemim yok. 

Bu bir algı problemi değil. Siz dediniz ki, burada böyle birantrenör nasıl cezalandırılır? 

Ger çi biz hukukçu değiliz dediniz. Ama siz hüküm verdiniz, bunun da 

cevabını aldınız. 

KISMET ERKİNER- Bakın, her ikinizden de rica ediyorum; lütfen Kaya Bey, 

lüt fen Talay Bey. Sorucevap kısmına nihayet geçebileceğiz. İlk sözü Sayın Erkan 

Küçükgüngör’e vermek istiyorum. Buyurun efendim. 

ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Sayın Başkan, çok teşekkür ederim. Bu konu 

tabii benim de hukukçu olarak ayrıntılı çalıştığım bir alan, yaklaşık 34 ay kadar 

önce de özellikle bu tasarı halinde çıkmak üzere olan kanunla ilgili Türkiye Milli 

Olimpiyat Komitesi tarafından hazırlanan bir sempozyumda da oldukça ayrıntılı 

bir tebliğ sun dum, orada görüşlerimi açıkça ifade ettim. Katılanlar tahmin 

ediyorum bileceklerdir. Sözü ben çok uzatmayacağım, vaktimizin de çok sınırlı 

olduğunu biliyorum. Çok kısa bazı tespitlerde bulunacağım. Bir kere tabii, dopingle 

mücadelede Rüştü Hocanın söylediği çok doğru bir husus var; dopingle 

mücadeleyi yönetenlerle, yürütenlerle sporu yönetenlerin kesinlikle birbirinden 

ayrılması gerekir. Bu çok önemli bir kıstas ve bu sözünü ettiğimiz yönetim kurulunun 

oluşumunu düzenleyen 5. madde bu kıs tastan bütünüyle uzak bir yapı 

291


lanma öngörüyor. Ben buradaki üye sayısının çok az olduğunu düşünüyorum. 

Önceki sizin gösterdiğinizde de çokmuş o gerçekten 23 o da fazla, ama bu da çok 

az olmuş. Bir de bu tür kurulların oluşturulmasında sizin de çok isabetle ifade 

ettiğiniz gibi konunun uzmanlarının buralarda görev alması gere kiyor. Bu da tıp, 

hukuk ve spor alanındaki uzmanlardır. Fakat bizdeki genel alışkanlık genellikle 

yargıdan, bürokrasiden ve çeşitli derneklerin başkanlarından bu kurulların oluşturulduğunu 

görüyoruz ve dolayısıyla bir eleştiri geldiği zaman da bu kurullara 

yönelik farklı şekillerde tepkilerin verildiğine biraz önce de şahit olduk. 

Ben şunu söyleyeceğim; ben TADA diyeceğim, kusura bakmayın. Çünkü bir 

isim yerleşmesi oldu gibi. Dopingle mücadelede tabii iki aşama var; birincisi, 

numune lerin toplanması ve analizi, ikincisi de müeyyidelerin uygulanması. Bana 

kalırsa ben o söylediğim konferansımda da ifade etmiştim; bu yapı içerisinde, 

TADA içerisinde disiplin uygulamalarını gerçekleştirecek, disiplin kararlarını verecek, 

yani müeyyi deleri uygulayacak bir kurulun oluşturulması gerektiğini de 

ben düşünüyorum. Bu anlamda da sadece numune alma, bunları analiz etme veya 

bu yapıyı oluşturmaya yönelik değil, bir ayağı eksik kalıyor, bunu gönderdikten 

sonra müeyyideyi uygula yacak 58 federasyon artı bir futbol federasyonu, oldukça 

çok sayıda federasyon. Bunun tehlikesi şudur; çok farklı şekilde kararlar çıkabilir 

bu sözünü ettiğimiz, hep baştan beri de söylenen sakıncalar çerçevesinde. O 

yüzden ben bu yapı içerisinde bir de müeyyideleri uygulamaya yönelik bir disiplin 

kurulu oluşturulması gerektiğini düşünüyorum. Bu yapının içerisine Türkiye 

Futbol Federasyonunun da dâhil edil mesi gerektiğini düşünüyorum. Dopingle 

ilgili topyekûn bir mücadele gerçekleşti rilecekse bu şekilde bir yapı çerçevesinde 

gerçekleşmesinin daha uygun olacağını düşünüyorum. Söyleyeceğimiz çok şey 

var, ama Sayın Başkanım teşekkür ederim, ama disiplin kurulunun bu yapı içerisinde 

oluşturulmasıyla ilgili ben görüşleri de Rüştü Hocam da söyleyecek tahmin 

ediyorum, duymak isterim. 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ederim Sayın Küçükgüngör. Bu konuya arkadaşlar 

izin verirlerse ben cevap vermek istiyorum. Çünkü bizim bu TADA çalışmasına 

ilk başladığımız sırada ben de kendime göre bir taslak hazırlamıştım ve 

bu taslakta da ceza ve disiplini ben de öngörmüştüm. Yalnız sonradan olayı daha 

dikkatli bir şekilde incelediğimde şunu fark ettim: TADA’nın görevi ulusal doping 

ve mücadele programını götürmek, bunun eğitimini sağlamak ve WADA’ya 

baktığımız zaman WADA’nın bünyesinde de cezaları kendisinin vermesi için bir 

organ yok. Dolayısıy la WADA’yı biz büyük bir şablon olarak alıp, bunun ülkeye 

yansımış şeklini ulusal örgütte arıyorsak bunun içinde bir ceza kurulu koymak, 

o zaman federasyonların doping konusundaki cezalandırma yetkisini ellerinden 

almak olur. O zaman da fe derasyonların kendi bağlı oldukları uluslararası federasyonlarla 

uyuma girmelerinde problem olur. Dolayısıyla bu nedenle sonradan 

bazı arkadaşların ve bildiğim kada rıyla WADA’dan da bu konuda bazı uyarılar 

geldi. Bu cezai kısmı TADA yönetmeli ğinin içine koymanın doğru olmayacağı 

görüşüne ben de katıldım. Dolayısıyla buna Rüştü Bey bir şey ilave etmek istiyor. 

292


Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Bence çıkış noktamız biraz yanlış gibi geliyor; 

WADA’nın benzeri bir uygulamanın ülkelerde kurulması gibi, bu yanlış. WADA 

tüm ülkelerdeki dopingle mücadeleyi koordine eden bir kuruluş, onun fonksiyonu 

başka, ülkelerdeki dopingle mücadele kuruluşlarının organizasyonu başka. 

Yani bir Ulusal dopingle mücadele kuruluşlarının içinde de disiplin kurulunu 

oluşturabilirsiniz, ama zorunluluk yok. Ya da federasyonların içinde de disiplin 

kurulları oluşturabilirsiniz. Eğer federasyonlarınızın disiplin kurullarına güveniyorsanız 

yargılamalarınızı oraya bırakabilirsiniz. Yani o konuda bir zorunluluk 

yok. Ancak tahkim de burada çok önemli. Tahkim kurullarının da mutlaka olması 

gerekiyor. 

KAYA LİVANELİOĞLU- Erkan Beye iki noktada katılmıyorum. Birincisi, 

bana göre yönetim kurulu 5 kişi az değil, bana göre yönetim kuruluna gerek yok. 

Çün kü Dopingle Mücadele Kurumunun yapacağı işlemler ve izleyeceği politika 

bellidir. Özgün olarak bir şey katılmayacak, ancak sporla ilgili çevreler buraya 

destek vere bilirler. İkincisi de, bu disiplin kurulunun dopingle mücadele kurumunun 

içinde yer almasını söylediniz. Benim yararlandığım Avustralya ve İrlanda 

Spor Konseyinin belgelerinde kesinlikle sonuç yönetimini idare ettiği için disiplin 

kurullarının, ceza ve tahkim kurullarının dopingle mücadele kurumu içinde yer 

almaması gerektiği, adil yargılamaya gölge düşeceği şeklinde bir görüş var. 

Prof. LUIS HORTA- Sizlerle bizim deneyimlerimizi paylaşabilirim. Benim 

düşünceme göre ve bizim dopingle mücadele kanunumuzda benzer şekilde yer 

aldığı üzere uluslararası federasyonun getireceği sorunlardan kaçınmak için, disiplin 

prosedürleri ulusal federasyonlarla gerçekleştirilmelidir. Ancak bizim sistemimizde, 

ulusal dopingle mücadele federasyonumuzun ilk derece disiplin kurulunun 

kararlarını temyize götürme olanağına sahiptir.(İkinci Derece) Ayrıca yeni 

dopingle mücadele kanunumuzla beraber ikinci derece kararları CAS’da temyize 

başvurma olanağı vardır. Bu sistemle beraber kararlar bizden bağımsız hale geldi. 

Bu yetki ulusal spor örgütlerindedir ama biz bu sistem üzerinde bir denetim yetkisine 

ve kararların kanunumuza ve uluslararası düzenlemelere (WADA, UNES 

CO Sözleşmesi ve Avrupa Konseyi Sözleşmesi) uygun olup olmadığını tespit 

etme imkanına sahibiz. 

KISMET ERKİNER- Sayın Zübeyd Aydın söz istiyordu, ona söz veriyorum. 

ZÜBEYT AYDIN- Sayın Başkanım teşekkür ediyorum. Önceden şunu 

söyleye yim; Gençlik Spor Genel Müdürlüğü camiası 81 ilde şu anda örgütlenmiş 

durumda, bu 81 ilde örgütlemenin tüm iş ve işlemlerini; faaliyetlerini yürüten 6 

500 kadrolu elemanı vardır. Ayrıca spor camiasında takriben 70 00080 000 fahri 

olarak çalışan gönüllüsü vardır. Bunlar Tahkim Kurulunda çalışıyorlar, hakem 

olarak çalışıyorlar, antrenör çalışıyor ve Gençlik Spor Genel Müdürlüğünde 5 

kuruş almadan çalışan insanlardır. Öncelikle bunların bu çalışmalarından dolayı 

herhangi bir eşdost bağı altında o görevleri aldıklarını söylemek en azından 

o insanlara, o insanların ça lışmalarına bir haksızlıktır, etik değildir. Buna saygı 

293


göstermek lazımdır. Böyle bir düşünce tarzı Gençlik Spor Genel Müdürlüğünün, 

spor camiasını ve bu insanları çok ciddi anlamda yaralamaktadır. Örneğin; 

Tahkim Kurulu Başkanımız yıllardan beri büyük bir özveriyle bilgi ve birikimini 

spora aktarmakta. Burada çalışan Sayın meslektaşım İlker Bey burada, her alanda 

kendilerinden, emeklerinden, beyinlerin den çok ciddi anlamda yararlanıyoruz. 

Bu şahısları burada insafsızca eleştirmenin bana göre bir mantığı yok. Gençlik 

Spor Genel Müdürlüğüne bir faydası olmadığı gibi Kuruma da zarar vermektedir. 

Bunu söyledikten sonra spor ile ilgili yasaları hazırlarken rüya görür gibi, bu 

ak şam rüya gördüm, bunu ertesi günü mecliste göndereyim de kanunlaşsın anlayışı 

yok ve olamaz da. TADA hazırlanırken tüm bakanlıkların görüşleri alınmış 

ve bu alanda uzman olduğunu iddia eden arkadaşların katkıları istenmiştir. Hatta 

şunu söyleyeyim; asli görevi dopingle mücadele etmekle görevli ve yetkili olan 

bazı ar kadaşlarımızın 20 yıldır yurtdışındaki dopingle ilgili toplantılara iştirak 

ettiler. Genel Müdürlük adına o toplantılarda bulundular, dopingi konusunda 

“uzman” olduklarını vurgulayarak basına demeçler verdiler. Olimpiyata iştirak 

ederek sporculara do ping konusunda yardımcı olmak üzere görev üstlendiler. 

Devletten harcırah aldılar. Bu konulardaki bilgilerini, görgülerini Gençlik Spor 

Genel Müdürlüğüne veya ilgili birimlerine aktarmaları gerekirken, sadece siz kanun 

yapın, eseriniz ortaya çıksın hata varsa ben gelirim ve eleştirilerimi söylerim 

düşüncesiyle harekete bulunmak bana göre doğru bir davranış değildir, etik değildir. 

Şunu sormak lazım bu Tasarı hazırlanırken bu arkadaşlarımız neredeydi? 

İkinci bir olay, biraz öne bir konuşmacı bu Tasarı bu parlamentoda 40 dakikada 

geçer. Bu düşünce tarzını kabul etmek mümkün değildir. Bu parlamentoyla 

alay etmektir, parlamentonun manevi şahsına hakarettir. O insanları bilgisizlikle 

suçla maktır. Lütfen, her kesimdeki her insanın de en az burada bulunanlar kadar 

onurlu, haysiyetli, şerefli ve dürüst insan olduklarını kabul delim. Ben şunu 

söylüyorum; arkadaşın biri TADA yönetimi 10 kişiyle yürümez. O bir çekirdek 

kadrodur. Burada fahri olma zihniyeti vardır. Sayın Luis Horta’ya çok teşekkür 

ediyorum, kendileri Dopingle Mücadele konusu 3 kişiyle yürüttüklerini söylüyor 

bu yetiyor, doğrudur. Biz bunu çok abarttık, 10 kişi çok abarttık. Çünkü fahri 

elemanlar zaten çalışıyor, çalışacaklardır. İkinci bir olay bütçe konusunda şu andaki 

federasyonların bütçesi yaklaşık 200 milyar TL’dir. Bunun yüzde 1’i bana 

göre iyi bir meblağ ortaya çıkarır ki, devletin de katkısı var, onu da belirtelim. 

Ben şunu söylemek istiyorum; eleştiri tabii ki saygıyla karşılamak lâzım, ama eleştirirken 

karşıdaki insanların da emeğine saygı göstermek insanın doğasındadır. 

Teşekkür ediyorum. 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ediyorum. Sayın Prof. Nadi Günal söz almak 

istiyor. 

NADİ GÜNAL- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Aslında öğle vaktinde oturuma 

ayrılan süre epeyce geçtik, ama kişisel tartışmaların ötesinde ben değerli 

konuş macıların çalışmalarını da bilen birisi olarak başta zatıaliniz olmak üzere bu 

294


konuya Rüştü Hocam yanlış varsa düzeltsin, beraber ikimiz de yardımcı doçentlik, 

Aytekin Beyin de katılımıyla Ankara Tıpta morfoloji binasında çok kısa sürede 

6 ayda bunun çıkarılması lâzım diye bir toplantı yaptık, bir şeyler hazırladık, 

ondan sonra akıbetini göremedik. 

Burada söyleyecek çok şey var, ama bu kanun sürekli ha çıktı, ha çıkacak, 

Rüştü Bey bunları söyledi, bir türlü çıkamadı, artı Zübeyd Beyin söylediklerine 

katılmıyo rum, burada parlamentoya da hakaret yok. Şunu dediğiniz zaman; bir 

doktor günde 50 hastayı muayene ediyor, “nasıl muayene ediyor?” dediğinizde 

doktora hakaret olmuyorsa Zübeyd Bey bir kurumun temsilcisidir. Netice itibariyle 

iktidarlar mutlaka etkin olacaktır. Değerli konuşmacıların söylediği gibi 

genel müdür, bugün bakın; bazı yüksek kurullarda müsteşarlar, genel müdürler 

yönetim kurulu üyesi olarak veya orada idareci, yönetici olarak görevlendirilmektedirler. 

Biliyorsunuz gelir artırı cı önlemler diye bir şey var vergide, burada da 

kişisel belki bazı kişilere, en ziyade müsaadeye mazhar… 

KISMET ERKİNER- Nadi Bey, sorunuzu alabilir miyiz? 

NADİ GÜNAL- Soruyu söyleyeceğim efendim hemen; değerli konuşmacıların 

söylediği gibi özellikle 5. madde “görev ve yetkiler” diyor. Burada Sayın 

Livanelioğ lu doğru söyledi. Hiçbir şekilde tanımlanmış bir şey yok. Bu madde, 

bu kanun mad deleri, bu kanun baştan itibaren yeniden yapılmalıdır. Düzeltilecek 

bir tarafı yoktur, yanlış biçilmiş bir elbisedir. Bir tarafı 44, öbür tarafı 38 bedendir. 

Yeni baştan yap mak gerekir. Ben Sayın Livanelioğlu’nun çalışmalarını da biliyorum, 

iyi niyetini de biliyorum, ayrıca Rüştü Beyden sonra bu konuda kendisinin 

de düşüncelerini, ha zırladığı bazı şeyler var, onların da değerlendirilmesini kişisel 

olarak bir eleştiri yaptı ya da kişisel bir düşmanlık olduğunu hiç düşünmüyorum. 

Bu kanun söyleyeceğim şey odur, yeniden düzenlenmesidir efendim. 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ederim. Şu anda beyefendiye söz vermek 

istiyo rum. Yalnız ricam şu; şu ana kadar hiçbir soru almadık. 

SALONDAN- Ben soru sormak istiyorum. Bay Horta veya Rüştü Bey. 

KISMET ERKİNER - Karşılıklı tenkitler tabii ki çok yapıcı, ben hiçbir zaman 

yı kıcı olarak bunları almıyorum, ama bunları daha sonra da konuşabiliriz. 

Buyurun efendim. 

SALONDAN- Benim konum dopingle ilgili. Ben bir süreç yaşadım. Bir sporcu 

bir yarışmaya katılmadan önce, daha doğrusu yüzme yarışı olduğu için ve yarış 

gününe denk geldiği için adet geciktirici ilaç kullanıyor ve yarışa katılıyor. Yarış 

sırasında da doping numunesi alınıyor. Daha sonra doping kontrolüne gittiğinde 

diyor ki BADLAK’a “ben adet geciktirici ilaç kullandım” diyor ve orada ilacın 

ismi, hangi ilaç olduğu yazılmıyor. Daha sonra pozitif sonuç çıktığında sporcu 

itiraz etti. Dedi ki, “ben bilinçli bir sporcu olarak Türkiye Doping Kontrol Merkezinin 

sitesine girdim, baktım, orada benim kullandığım ilacın müsaadesi vardı. 

295


Benim babam da doktordu. Dolayısıyla bir sakınca görmedik ve ben bu ilacı 

aldım” ve bu ilaçla ilgili de oradaki bilgiyi onaylatmış vaziyette, “Internet çıktısını 

da aldım” dedi ve itiraz etti. Numunesi açıldı, incelendi. Tabii ki, o da pozitif çıktı, 

çıkmak zorunda. Bu süreçten sonra tabii ki, tedbirli olarak ceza kuruluna gitti, 

arkasından itirazlar başladı. “Bu sporcunun yarışından dolayı takımı puan almıştır. 

Bu puanın silinmesi gerekir ve sporcunun da ceza alması lâzım” diye ve hatta 

uluslararası federasyonda cezası 1 yıl olarak çıkmıştı. Uluslararası federasyon da 

dedi ki, “siz bunu indire mezsiniz, minimum 2 yıl cezayı vermek zorundasınız” 

gibi sözlü olarak bir uyarı gelmişti. Süreçte bu sporcu ceza almadı ve bununla 

ilgili uluslararası federasyona yapılan itirazlara da buradan belgeler gönderildi ve 

uluslararası federasyon dedi ki, “Türkiye Federasyonu ceza vermemekle ve sporcunun 

yarışmasındaki derecesini silmemekle doğru yapmıştır” diye kararını verdi. 

Bu konu hâlâ bu camiada tartışılır. Niçin bu sporcu hukuk yönünden tamam 

ceza almadı, ama yarışma yönünden te miz bir yarış değil? Biz bunu nasıl kabul 

edeceğiz? Ben Bay Horta’ya ve Güner Beşe sormak istiyorum. Bu yarışma temiz 

bir yarışma mıdır? İki türlü sonuç var çünkü. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Maddeyi hatırlıyor musunuz? Madde önemli 

çünkü. 

296 

SALONDAN- Nandrolondu, 0.5’in üzerinde. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Nandrolon. 

SALONDAN-Çünkü madde vücuda girdikten sonra izole olan bir başka maddeyle 

etkileşip yasak maddeyi ortaya çıkarıyor. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Ne kadardı miktarı? 

SALONDAN-0.5’in üzerindeydi. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- O zaman çok düşük bir miktar, yani bayanlarda 

karşı laşılabilecek bir miktar. İsterseniz bu soruya Sayın Horta yanıt versin. 

LUIS HORTA- Bu noktayı derinlemesine tartışamam çünkü vakayı bilmiyorum 

ama söylemek istediğim şu ki sanırım birkaç dakika önce Rüştü dopingle 

mücadele kanununda tedavi amaçlı kullanımın istisnası olmaya dair herhangi bir 

hüküm bulunmadığını belirtti. Tedavi amaçlı kullanım istisnası sistemi sporcuyu 

savunmak açısından çok önemli bir sistemdir, çünkü eğer sporcu yasaklı maddeyi 

tıbbi bir nedenle almak zorundaysa, bu bileşimin kullanımını acil bir durum 

olmadığı sürece talep edebilir. Ayrıca bu prosedürleri ele alarak tedavi amaçlı 

kullanım istisnasına yönelik olarak belirtilen kriterlerin sağlanıp sağlanmadığını 

belirlemek ve gerekli izni vermek için bir WADA’nın Uluslararası Standartta Tedavi 

Amaçlı Kullanım İstisnası Komisyonuna yetki verilmelidir. Buradaki vakada 

durum bu şekilde değildir çünkü sporcu bunu daha sonra beyan etmiştir ve çok 

iyi bildiğimiz gibi nandrolon açısından kadınlarda da aynı kritik doz yani 2 nanogram 

düzeyi kullanılmaktadır. Bu benim teklifimdi çünkü geçmişte kadınlar


ve erkekler arasında kritik dozlar açısından bir farklılık vardı ve kritik doz kadınlar 

için 5, erkekler için 2’ydi. WADA’ya bu dozların eşitlenmesini önerdim çünkü 

farklılaştırmak için herhangi bir neden yoktu. Kadınlarda nandrolon düzeylerinin 

2 nanogramdan yüksek olmasının iki sebebi vardır. Birinci neden hamileliktir 

ama idrarda başka bir bileşimi analiz edersek eğer mevcutsa bu aksi analitik bulgu 

değildir çünkü hamilelikten kaynaklanmaktadır. İkinci neden de etistron içeren 

doğum kontrol haplarının alınmasıdır. Ancak; bu vakada, idrarda bu etistronun 

tam olarak bir metaboliti görüldü. Eğer bu metaboliti bulursak, bu aksi analitik 

bulguda değildir. Kısaca; eğer bu durumlardan biri yoksa ve yoğunlaşma 2 nanogramdan 

yüksekse, sporcu cezalandırılmalıdır. 

KISMET ERKİNER- Arkadaşımızın sorduğuyla verilen cevabın pek örtüşmediğini 

ben vurgulamak mecburiyetindeyim. Buradaki sporcunun ceza almamasının 

sebe bi: çünkü sporcu bu maddeyi almadan önce gerekli araştırmayı yapmıştır, 

iyi niye tini göstermiştir. Burada bakmış olduğu kaynakta güncelleme yapılmamış 

olduğu için bu kaynak onu yanıltmıştır. Bu kaynak da resmi bir kaynaktır, bu 

kaynaktaki güncelleme geciktiği için ceza almamıştır. Dolayısıyla burada sporcunun 

lehine, sporcunun iyi niyetini ortaya koyan bir durum olduğu için ceza 

almamıştır. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Bir saniye buna yanıt verebilir miyim? 

KISMET ERKİNER- Hayır, veremezsiniz efendim, söz vermiyorum. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Kısmet Bey buna yanıt vermem lâzım, yanlış 

söyledi niz. Çünkü sporcunun kullandığı madde yasaklı bir madde değil. 

KISMET ERKİNER- Buyurun o zaman, oturumu siz idare edin. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Ama açıklamam gerekiyor. 

KISMET ERKİNER- Hayır açıklamayın efendim, ben açıkladım. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Ama sporcunun kullandığı ilaç yasaklı bir madde 

değil. 

KISMET ERKİNER- Her şeyde cevap vermek mecburiyetinde değilsiniz. 

Prof. Dr. RÜŞTÜ GÜNER- Ama izleyiciler yanlış bilgilendiriliyor. 

KISMET ERKİNER- Tamam ben yanlış söylüyorum, salonda yanlış olarak 

algı landı. Teşekkür ederim. Buyurun efendim. 

İLKER TEKSİZER- Teşekkürler Sayın Başkan. Ankara Barosu avukatlarındanım. 

Kısa bazı noktalara değineceğim. Öncelikle sporda dopingle mücadele konusuna 

ilişkin ayrılan zaman hususundaki eleştirinize katılıyorum. İkinci olarak 

CAS’da de vam eden bir ihtilaf ve mensupları olmayan kurullar hakkındaki açıklamalara 

ilişkin görüşlere katılmadığımı belirtmek istiyorum. 2004 yılında bahsedilen 

sporcunun bir disipline aykırı dopingle ilgili bir dosyası gündeme geldi 

297


ve genel müdürlük ceza kurulu olarak kurulumuzda bu dosya değerlendirildi. Bu 

arada yeri gelmişken Sayın Livanelioğlu’na o aşamadaki bilgilendirme bakımından 

katkıları için teşekkür et mem gerektiğini söylemek istiyorum. Kurulumuz 

bir karar verdi, bu kararın olumsuz olduğu yönünde bir eleştiri almadık. Başkanı 

bulunduğum kurulla ilgili söz yer aldığı için bu açıklamayı yapma ihtiyacını 

duydum, olmayan kurullar için bir beyanda bulunmak istemiyorum, ama etik 

bulmadığımı, o yöndeki görüşlere de katıldığımı belirtmek istiyorum. 

Burada, bu kurulda 1988 yılında ben göreve başladım, çeşitli aşamalardan 

sonra da son 6 yıldır başkanlığını yapıyorum. Elimize geçen dosyalardan gördüğümüz 

ka darıyla sporcuların karıştığı doping olaylarında eğiticilerin çok büyük 

etken olduğu nu görüyoruz. Sayın Horta’ya da sormak istiyorum: Sporcuların yanında 

eğiticilerle ilgili olarak daha farklı bir cezai müeyyide yaptırım hususunda 

çalışma, görüş var mıdır? Bunun cevabını almak isterim. 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ederim. Ben bu arada organizasyondan “oturumu 

kapatın, çok sarktı” diye bir uyarı aldım. Onun için bu uyarıya uymak 

mecburiye tindeyim, aksi takdirde diğer oturumlardaki konuşmacı arkadaşlarımızın 

çok fazla zamanına tecavüz etmiş olacağız. Hepinize teşekkür ediyorum. 

Bir dakikanızı daha rica edeceğim; konuşmacılarımıza çok değerli 

konuşmaların dan ve katkılarından dolayı teşekkür ediyoruz. Plaketlerini vermek 

üzere Ankara Ba rosu Başkan Yardımcısı Sayın Av. Salih Akgül’ü kürsüye davet 

ediyorum. (Alkışlar) 

Sayın Luis Horta, Sayın Dr. Kaya Livanelioğlu, Sayın Prof. Dr. Rüştü Güner, 

Sayın Av. Osman Buldan. (Alkışlar) 

Değerli katılımcılarımız; kurultayımızın II. Oturumu bir saat sonra devam 

edecektir. 

298

II. OTURUM 

SPOR HUKUKUNDA 

KİLOMETRE TAŞLARI KARARLAR 


SUNUCU- Saygıdeğer konuklar, değerli katılımcılar; hepiniz hoş geldiniz. 

Ön celikle sabahki ilk oturumumuzun programındaki aksatmalardan dolayı yaşanılan 

gecikme sebebiyle hepinizden özür diliyoruz. Bugünkü Kurultayımızın 

II. Oturumun da “Spor Hukukunun Kilometre Taşları Kararları” ele alınacaktır. 

İlk olarak İstanbul üniversitesi Hukuk Fakültesinden Sayın Dr. Kahraman Berk’i 

davet ediyoruz. Buyu run efendim. (Alkışlar) Ankara Barosu avukatlarından Sayın 

Anıl Gürsoy buyurun efendim, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yrd. Doç. 

Dr. Sayın Mürsel Başgül Hocamız buyurun efendim ve son olarak, Oturum Başkanı 

olarak Av. Burcu Şahin’i davet ediyoruz. Buyurun. 

BURCU ŞAHİN- Değerli konuklarımız, gecikmeli olarak bugünün ikinci 

oturu munu açıyorum. Bu oturumumuzun konusu “Spor Hukukunda Kilometre 

Taşları Kararları” olacaktır. Toplam süremiz 1.5 saat ve her konuşmacımıza 

30 dakika süre düşmektedir. Konuşmacılarımız konuşmalarını tamamladıktan 

sonra 15 dakikalık sorucevap bölümümüze geçilecektir. Konuşmacılarımızı takdim 

etmek istiyorum: Sayın Mürsel Başgül Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi 

öğretim üyesi, Borçlar Kanunu Komisyonu üyesi, Eskrim Federasyonu Hukuk 

Kurulu üyesi ve maratoncu, Sayın Kahraman Berk İstanbul Üniversitesi Hukuk 

Fakültesi öğretim üyesi, Sayın Anıl Gürsoy Türkiye Futbol Federasyonu Eski Hukuk 

Kurulu üyesi ve disiplin mü fettişi. Fazla gecikmeden sözü ilk konuşmacımız 

Sayın Kahraman Berk’e bırakıyo rum. 

Doç.Dr. KAHRAMAN BERK- Ben feragat ettim Sayın Başkan. 

MÜRSEL BAŞGÜL- Özür dilerim, bir arkadaşımız da dün katılamadı, onun 

299


için yeni bir organizasyon yapmak gerekti. Her şeyden önce hoş geldiniz, teşekkürler 

hem Baroya, hem emekleri geçen herkese. Bir arkadaşımızı anmak istiyorum 

spor hukuku konusunda yoğun çalıştığımız Eskrim Federasyonu ve Ankara 

Bankacılık Enstitüsünde Sayın Rahmetli olan arkadaşımız Doç. Dr. Haluk 

Konuralp’i emekle ri, yaklaşımı, her şeyi dolayısıyla anmak istiyorum.Bir de isim 

konusunda konular hakkında bazen kişilerin birbirinin alanına girdiği eleştirisi 

yapılıyor. Onları konuş macılar belirlemedi, organizasyon belirledi, onu biz doldurmaya 

çalışıyoruz. Tabii, gençsel olarak da fazla iddialı olmak da istemiyorum, 

konunun ismi bana biraz çok iddialı geldi. Organizasyonun koyduğu isim, biz 

Avrupa Birliğini de göz önüne alarak spor hukuku alanındaki önemli mahkeme 

kararlarını vermeye çalışacağız. Özellikle kişisel olarak arkadaşlarımla da dediğim 

gibi çok temel noktalarda da bir işbölümü yaptık. 

Avrupa Birliği hukukunun spor, özellikle karar konusunda spor hukukunda 

son derece önemli bir etkisi var. Aslında dün de birçok konuda eleştiriler yapıldı. 

Spor organizasyonlarının bağımsız olması, özerkliği, hatta bu bağımsızlığın 

daha da kuvvetlendirilmesi gerektiği konusunda, ama spor hukukuyla ilgili temel 

gelişim lere baktığımızda Avrupa hukukunun son derece, Avrupa Birliğinin bunlarda 

son derece etkili olduğunu görüyoruz ve bunlar bazen destekleniyor, ama 

çoğunlukla eleştiriliyor. Dün de burada çeşitli eleştiriler yapıldı. Dolayısıyla bundan 

sonraki ko nuşmalar açısından özellikle yayın hakları konusundaki ve temelde 

rekabet hukuku kapsamındaki kararları incelememiz dışında bırakırsak, kişisel 

olarak bunun dışında temel kararlar spor hukukunu, Avrupa hukukunu etkileyen 

temel kararlar Avrupa Birliği sisteminin bir gereği olarak ortaya çıkmıştır. Bu yapı 

içerisinde Kahraman Bey arkadaşımın belirteceği, incelediğimde sanki Ankara 

Hukuk Fakültesinin o üst güzel kütüphanesi vardı, orada büyük kitapların içinde 

Vebster sözlükleri de vardı, oradaki bir Vebster sözlüğünün devrilip çıkardığı 

büyük gürültüye benzeyen bir yapı ortaya çıktı beklenmeyen bir anda, CAS’tan 

arkadaşımız bunu belirtecek. Bu arada büyük bir bağlantı var. Dolayısıyla ben 

temel sistemle birlikte Bomsan kararını size yansıtmaya ve bunun etkilerini yansıtmaya 

çalışacağım, ama birden bire aradan neredeyse 13 yıl geçtikten sonra birden 

bire CAS’ta büyük etkisi olan karar ortaya çıktı. Tabii, bu arada başka önemli 

kararlar da verildi. Bunları elimizden geldiği ka dar vermeye çalışacağız. 

Benim sunumum daha çok Avrupa Birliğinin spor hukukuna etkisi yolunda 

ola cak. Öncelikle Avrupa Toplulukları Adalet Divanı kararlarıyla olmaktadır. 

Onun dı şında da Avrupa Birliği bünyesindeki gelişmeler de bunu doğrudan etkilemektedir. 

Avrupa Birliği bünyesinde yargı kararlarıyla ilgili gelişmelerin temel 

noktaları aşağıyukarı 1974 yılından itibaren başladığını görüyoruz. Özellikle 

rekabet hukuku ve yayın hakları dışındaki konular her şeyden önce işgücünün 

serbest dolaşımı ilke sine dayanmaktadır; onun sınırlandırılmaması. İki, ayrımcılık 

yapılmaması. Tabii, bu ayrımcılık her şeyden önce üye ülkeler arasında, üye 

ülke vatandaşları için söz konusudur, ama o gelişme içinde çok önemli, özellikle 

yabancı şartı denilen unsuru da çok önemli gelişmeler olmuştur. Bunun sadece 

bir bölümünü yansıtmak istiyo rum. Zaman kaldıkça bunlar zaten belirtilecek. 

300


Burada iş hukuku ilkeleriyle spor hukuku ilkelerinin yan yana uygulandığını, 

bir ölçüde çatıştığını görmekteyiz. Temel olarak bir hizmet ilişkisi söz konusu, bir 

spor cuyla, antrenörle kulüp arasındaki ilişki bir hizmet ilişkisi olarak değerlendirildiğinde 

hizmetin serbest işgücünün serbest dolaşımı ilkesinin uygulanması 

büyük önem taşıyor, ama öte yandan büyük bir, karşı bir ağırlık var. Sporun 

özellikleri, spor sis teminin getirdiği yapı, spor sektörü de bu yapının işgücü, klasik 

işgücü ve serbest dolaşımıyla değerlendirilmesinden hoşlanmıyor, ama yan 

yana geçinmek zorunda iki sektör de, çok sempatik olmasa da ilişkiler karşılıklı 

fedakarlıklarla ağır eleştiriler de olsa bazen katlanma düzeyinde devam ediyor. 

Dolayısıyla 1974 yılında ve 1976 yılındaki Dona kararlarıyla bu ayrımcılık yasağı 

başladı. Daha sonra Avrupa Birliğin de benim temel olarak vermek istediğim 

Bomsan kararı hem ayrımcılık yasağının ortadan kaldırılması ve Avrupa Birliği 

içerisinde de serbest dolaşımın gerçek anlam da sağlanması yolunda temel bir karar 

oldu. Bu arada yargı kararları yanında çeşitli raporlar, sporu ilgilendiren çeşitli 

raporlar söz konusu oldu. Örneğin, 1997 yılında Doris Pek raporu birliğin spor 

alanındaki rolüne ilişkin bir rapor niteliğindeydi. 

Dün de belirtmiştim çok kısa olarak; Avrupa Birliği anlaşmasında resmi metinlerde 

doğrudan doğruya sporla ilgili kapsamı belirten bir düzenleme yok, ama 

ekonomik niteliği dolayısıyla, işgücü ilişkileri dolayısıyla Avrupa Birliği de “bu 

be nim düzenleme alanım içerisinde” demektedir. 1999 yılında Helsinki raporu 

sporun yapısını ve topluluk bünyesinde sporun sosyal etkilerini düzenledi. Avrupa 

spor modeli çalışmaları devam etti. Bu arada tabii çeşitli kararlar söz konusu 

oldu. Be lirttiğim yapıyı düzenleyen çeşitli yönleriyle yenilikler getiren kararlar söz 

konusu oldu. Bunlara girmiyorum. 2003 Temmuzunda da ilk kez spor Avrupa 

Sözleşme si kapsamında zikredildi. 2005 yılında ilk defa resmi bir metinde bağımsız 

olarak sporun hukuki temelinin yer aldığını görüyoruz Avrupa Anayasasında, 

ama bunun gerçekleşememesi nedeniyle tabii bunun yürürlükte bir hüküm olarak 

kabul etme miz mümkün değil, ama Avrupa hukukunda bu ilk kez sözleşme 

metninde yer al ması itibariyle çok önem verilen bir husus. Bu arada önemli bir 

gelişme de oldu; 13.02.2007 tarihinde Avrupa parlamentosu Avrupa’da profesyonel 

futbolun gele ceğine ilişkin geniş bir rapor hazırladı. Hatta, ona kesin rapor 

da denilmektedir ve bu arada yaklaşık 60 kalem de öneri getirildi. Spor sektörünün 

hiç hoş karşılamadığı bir durum olarak ortaya çıktı. Genç oyuncuların 

korunması, şeffaflık, özellikle finans konusunda ve büyük kulüplerde özellikle 

spor aracılarının denetlenmesi, bu çok çeşitli açılardan önem taşımaktadır. 60 

kalemde, bir bağımsızlık, özerklik, otonomi denirken 60 kalemde bir denetim 

ve dolayısıyla bu hiç hoş karşılanmadı. Sadece rekabet hukuku yönü değil ve bu 

konudaki hoşnutsuzluğu da gerek Uluslararası Olimpiyat Komitesi, gerekse FIFA 

yazılı olarak da ifade ettiler. 

Avrupa Birliği “spor benim de ilgi alanımdır, işgücü ilişkileri dolayısıyla ekonomik 

niteliği taşıdığı için ben bununla ilgili düzenlemeleri yaparım” dedi. Bu da 

tabii özerklikle bağdaşmıyor. Genellikle bu konuda problem ortaya çıktığında 

301


karşı karşı ya gelinip sorunların çözülmesi yolu seçildi. Aslında kanımca önemli bir 

yön, yani üst spor örgütleri, örneğin, bir FIFA, UEFA diğer devletlere yaptığını, 

yani “benim talimatlarıma, sistemime uymazsan seni sistem dışına çıkarırım” pozunu 

Avrupa Birliğine karşı kullanamadı. Kanımca bu olumlu bir gelişme, çünkü 

hiçbir özgürlük sınırsız olmamalı, kapsamı önemli olmalı. Burada da temel çizgi 

işgücü, işgücü nün serbest dolaşımıyla sporun özellikleri arasındaki hassas çizginin 

belirlenmesi, her iki tarafın da birbirine saygılı olması gerekecektir. Bu konuda 

ilk önemli örnek, hatta günümüzde etkileri süren ilk önemli örnek Bosman kararıyla 

oldu. Bomsan Belçikalı bir profesyonel futbolcu, meslek hayatının sonuna 

yaklaşmış, Belçika bi rinci liginde oynuyor. Yalnız Nisan 1990’da kulübü ona yeni 

sezon için uzatma konusunda sözleşme teklif ediyor. Ancak çok kötü şartlarla, 

30 000 Belçika Frangı teklif ediyor ayda, bu önceki gelirinin, kulüpten aldığı 

gelirinin ¼’i, asgari tutarı teklif ediyor. Bunu Bosman kabul etmiyor, kulübü 

transfer listesine koyuyor. Bosman bir Fransız ikinci lig kulübüyle, …… kulübüyle 

anlaşıyor. Bu kulüp Belçika kulübüyle de anlaşma yapıyor. Ancak burada 

bir taliki şart, erteleyici şart söz konusu oluyor. Belçika Futbol Federasyonunun 

Fransız Federasyonuna transferini sağlayacak ser tifikayı vermesi, ancak ekonomik 

sorunlar dolayısıyla bu verilmiyor ve bu transfer gerçekleşmiyor. Bunun üzerine 

bir yerde Bosman hareketsiz kalıyor. Başka bir yere de gidemiyor, bir de kulübün 

yüksek bonservis bedeli istiyor. Fiilen bloke oluyor ve hem kulübü hem de federasyon 

aleyhine tazminat davası açıyor. Mahkeme davayı kabul ediyor. Temyiz 

aşamasında da mahkeme incelerken bunun topluluk huku kuyla uyumunu Avrupa 

Toplulukları Adalet Divanına da soruyor. 

Bosman kararı bu süreçte ortaya çıkmaktadır ve Avrupa Toplulukları Adalet 

Di vanı anlaşmanın 30 maddesine aykırılık görüyor burada, işgücünün serbest 

dola şımına bir aykırılık gördüğü için Bosman’ın taleplerini kabul ediyor ve 

sonuçta da 400 bin Frank tutarında bir tazminata hak kazanıyor, ama burada 

önemli olan tabii sadece tazminatın miktarı değil, sistem söz konusu. Sistem tamamen 

değişmekte dir ve Avrupa Birliği içerisinde birlik üyesi ülkeye mensup 

olan sporcuların serbest dolaşımının sağlanması garanti altına alınıyor. Hem de 

sözleşme bittikten sonra herhangi bir bonservis ücreti ödemeksizin serbest dolaşımın 

sağlanması kişinin de yimi yerindeyse bloke edilmemesi, ama o çok büyük 

tepkilere yol açıyor. Futbolun sistemini bozdunuz, kulüplerin gelir kaynağını ortadan 

kaldırdınız, ucuz işgücü gibi çok düşük ücretlerle misafir işçi gibi gelecek 

sporcular bizim genç kuşaklarımızın önüne geçecek ve orta vadede bütün sistem 

yok olacak deniliyor. Tabii, burada her şeyden önce kulüplerin sporcuları yetiştirip 

oldukça yüksek bir bonservis ücretiyle gelir elde etmeleri imkanı önemli 

ölçüde engellenmiş oluyor. Bu sık sık tartışılan ne getirdi, ne götürdü? bir konu 

olarak da ortaya çıkmaktadır. Her şeyden önce oyun cular lehinedir, ama yeni bir 

sistem getirmiştir. Burada bonservis ücreti tamamen ortadan kaldırılmamaktadır. 

Süre bitecektir, eğer süresinden önce bir futbolcu ya da profesyonel sporcu başka 

bir kulübe geçmek isterse bonservis kulübü, bonservis bedeli isteyebilecektir. 

302


Onun dışında bu Avrupa Birliği Topluluğu içerisinde geçerli olan Avrupa Birliği 

içerisindeki bir sistemdir. Dolayısıyla ekonomik açıdan kulüpler kendilerini bu 

yapıya uydurmuşlardır. Özellikle televizyon gelirleri, sponsorluk gelir leri, izleyici 

ücretleri gibi gelirlere ağırlık vermişlerdir. 

Bir başka gelişim bu yapıda, yani sözleşme süresi bitince futbolcu özgür, dolayısıyla 

sözleşme süresi uzun olunca bu özgürlük söz konusu olmayacaktır. Dolayısıyla 

bu sistemde sözleşmelerin süresinin mümkün olduğu kadar uzun olması 

yoluna gidilmiştir ve sözleşmelerde yüksek cezai şartlar öngörülmesi getirilmiş. 

Buna ilişkin olarak FIFA sporcuların, futbolcuların statüsüne ilişkin olarak sözleşmeyle 

bağlılık ilkesini son derece kuvvetlendirici bir yapı oluşturmuştur. Ülkemizde 

de yeni talimatla bunların yerine getirildiğini görüyoruz ve burada bir başka 

temel ilke sporculuk açısından da tartışılan profesyonel sporcu, futbolcu bir işçi 

gibi aynı haklara sahiptir. Dolayısıyla işçilerin haklarından da yararlanılacaktır. 

Burada gerek FIFA’nın sporcu transferiyle ilgili kuralları sözleşmeye bağlılığı 

sağ layıcı nedenle süre uzun olup da süresinden önce futbolcu ayrılmak isterse 

kulüp kuvvetli olacak. Hem tazminat hem transferle ilgili ödemeler, bonservis 

bedeli iste yebilecektir. Çok katı bir yapı öngörülmüştür. Ben sözü burada kesmek 

istiyorum, ama o arada dev webster sözlüğünün devrilmesi gibi bir gürültü çıkmış. 

Herkes Avrupa Birliğine bakarken CAS’ta bir şeyler ortaya çıkmıştır. Tabii, 

Kahraman Bey bunu yansıtacak. 

Doç.Dr. KAHRAMAN BERK- Öncelikle Ankara Barosuna böyle bir konferansı 

dü zenlediği için çok teşekkür ediyorum. Çünkü yemekte uyardılar illa teşekkür 

et diye, onun dışında asıl daha önemlisi değerli üstadım Kısmet Erkiner’le 

Sayın üstadım Yılmaz Savaşer her zaman benim spor hukukuyla ilgimin olmasını 

sağladılar. Hu zurlarınızla şahsen onlara da teşekkür etmeyi bir borç biliyorum. 

Ben Sayın Hocam gibi böyle keyif verici konuşamayacağım, o yüzden sizden baştan 

özür diliyorum. Haftada yaklaşık iki gün, pardon en az dört saat 500’le 1 

000 kişiye ders anlatırken hiç heyecanlanmamakla beraber bu tip konferanslarda 

maalesef insan heyecanla nıyor. 

Spor hukuku aslında bir formül hukukudur. Çünkü önce sonucu bulursunuz, 

sonuçtan yola çıkarak bir sebep üretmeye çalışırsınız. Önce sonucu bulursunuz, 

sonuçtan yola çıkarak bir sebep üretmeniz gerekir. 

Anlatacağım karar güncel bir karar, o yüzden gelecekte ne gibi sonuçlar doğuracağı 

henüz belli değil. Ben bir şey de rica etsem, salonla kim ilgileniyorsa kendimi 

burada şarkıcı gibi hissediyorum. Çünkü lambanın ışığı inanılmaz gözümü alıyor 

veya ifade veriyormuş gibi hissediyorum. O sebeple kapatabilirlerse sevinirim. 

Anlatacağım Andrew Websterkararı ki, ben kısaca “Webster” olarak alacağım. 

Ne gibi hukuksal sonuçlar doğuracağını şu andan kestirmek mümkün değil, ama 

ben olayın gelişimini anlatarak ileride çok ciddi sorunlar doğuracağını düşünüyorum. 

Çünkü bu konuyu anlatmaya karar vermeden evvel Internet’te şöyle bir ge 

303


zindim. Bu gezintimin sonucunda çok önemli spor dergilerinde Andrew Webster 

kararının yeni bir Bosman kararı olduğu ve spor hukukunda çok önemli bir çığır 

açacağına ilişkin bu konuyla ilgilenen birikimli kişilerin, örneğin, Ein Showgibi 

ma kaleler yazdığını gördüm. Hatta bir tam derginin Asser Spor Merkezi vardır, 

oradaki tam derginin Webster kararına ayrıldığını görünce dedim ki, herhalde 

doğru kararı anlatacağım. Bu sebeple önce kararın gelişimini ve kısaca CAS kararında 

ne denli tartışıldığını anlatarak konuyu sonlandıracağım. 

Webster henüz 19 yaşına daha yeni basmışken CAS kararında öyle diyor Hearts 

of Mittdiye bir İskoç kulübüyle profesyonel sözleşme imzalıyor. O zamanlar 

meşhur bir futbolcu değil ve düşük bir bedelle eski kulübünden 75 bin paund 

ödenerek alınmış, profesyonel bir sözleşme imzalatılmış. 2001 yılına gelindiğinde 

2001’de sözleşmesi 2005 yılına kadar uzatılarak yaklaşık 4 yıllık bir sözleşmedahaimzalıyor. 

19 yaşındayken 4 yıllık bir sözleşme imzalıyor. 2003 yılı olduğunda 

Webster milli futbolcu oluyor, İskoç liginde ciddi işler yapmaya başlıyor ve kulübü 

Hearts kararda kısaca “Hearts” diye geçiyor yeni bir sözleşme yapmak üzere 

kendisine bir teklifte bulunuyor ve 2007 yılına kadar sözleşmesi uzatılıyor. Arada 

Webster’ın performansı daha da artıyor, 21 defa milli formayı giyiyor, herkesin 

dikkatini çeken bir futbolcu, gelecekte ciddi bir transfer yapacağına kesin gözüy le 

bakılıyor. 2006 yılına geldiğinde Webster’a bu kez kulübü daha evvel yaptığı gibi 

sözleşmesini 2009 yılına kadar uzatma teklifinde bulunuyor. Fakat Webster’ın 

futbolcu temsilcisi Hearts’ın yapmış olduğu tekliften daha iyi bir teklifin sözleşme 

sonunda yapılacağını düşünerek bu teklifi kabul etmiyor. Kulüp 4 ay boyunca, 

yani Ocakla Nisan ayı boyunca defalarca Webster’e transfer teklifinde bulunuyor 

ve Webster her teklifi reddediyor. Bunun üzerine Webster 24 yaşındayken 

milli takım oyuncusu, İskoç liginde çok ciddi işler yapıyor, 24 yaşındayken yedek 

kulübüne konuluyor ve yedek kulübüne konuluş sebebi kesinlikle performansa 

ilişkin bir hu sus değil. Buraya kadar her şey normal gidiyor. Türkiye’de de olsa 

herhalde bu işler böyle yürürdü. Fakat kulübün başkanı bir Rus Vlademir Romanov 

çıkarak basına bir açıklamada bulunuyor. Diyor ki, “biz bu futbolcunun 

sözleşmesini yapmak istedik. Fakat kendisi sözleşmeyi yenilemedi. Ailelerin ve 

futbolcu temsilcilerinin sporcuları doğru yönlendirmesi gerektiğini ve bu sebeple 

kendisinin yedek bırakıldığını, trans fer listesine konulacağını” söylüyor. Yani futbolcunun 

bir dahaki dönemde, 2006 yılının sonunda transfer edileceğine ilişkin 

bir beyanda bulunuyor. Webster bunun üzerine İskoçya Profesyonel Futbolcular 

Derneğine başvurarak ne yapması gerek tiği hususunda bir görüş istiyor. Dernek 

kendisine artık sözleşmeye ilişkin güvenin ortadan kalktığını, kulüp başkanının 

böyle bir tavrından sonra o kulüpte kalmanın doğru olmadığını, kulübün elinde 

sözleşmeden kaynaklanan yetkilerini sözleşmeyi imzalamak üzere kullandığı için 

sözleşmesini tek taraflı feshedeceğini belirtiyor ve Webster sözleşmesinin 18. maddesine 

dayalı olarak ki, o sözleşmedeki maddede “eğer taraflardan birisi edimleri 

yerine getirmezse 15 gün mehil vererek sözleşme feshedilir” gibi bir hüküm var, 

O hükme dayalı olarak sözleşmesini feshediyor. 

304


Bu sırada biraz evvel bahsettiğim dernek görüş değiştirerek Webster’e yeni bir 

tebliğde bulunarak diyor ki, sen herhangi bir sebep ileri sürmeden FIFA talimatının 

17. maddesi uyarınca sözleşmeni feshedebilirsin. Bu kez Webster kulübüne 

tekrar yeni bir beyanda bulunarak 17. madde kapsamında sözleşmesini 

feshettiğini bildi riyor. Şu anda kulübün önünde dikkat ederseniz iki fesih beyanı 

var. Kulüp bu kez kısaca söylüyorum, hangisini tercih ettiğini soruyor. Çünkü, 

ikisinin hukuksal so nuçları birbirinden farklı, eğer ilk beyanında ısrar ederse bu 

kez Webster bir dönem transfer ve oynama yasağıyla karşı karşıya kalabilir. Eğer, 

FIFA’nın 17. maddesini tercih ederse bir başka yaptırım, daha doğrusu hukuki 

sonuç ortaya çıkabilir ve Webster 17. maddeyi tercih ettiğini kulübe bildiriyor. 

Bunun üzerine karardan anla şıldığı üzere Webster’ın futbolcu temsilcisi tüm İskoç 

ve İngiliz kulüplerine yaklaşık 60 kulübe faks çekerek böyle bir futbolcunun 

temsilcisi olduğunu, temsilcinin fut bolcusunun kulübüyle herhangi bir sözleşme 

sorunu olmadığını, serbest olduğunu beyan ederek transfer edilebilecek bir futbolcudan 

bahsediyor. Bunun üzerine Sout hampton kulübü futbolcuyla ilgilendiğini 

belirtiyor ve Hearts’a bir faks çekerek fut bolcunun sözleşmesini soruyor ve 

Hearts durumu bildiren bir mesaj gönderdiğinde kendisine 1.5 milyon Sterlin 

bonservis bedeli teklif ediyor. Aynı şekilde Blackburn bir teklifte bulunuyor. Fakat 

her ikisi de sözleşmeyi imzalamıyor. Derken, bu kez bir başka Wegan denilen 

bir kulüple Webster bir profesyonel sözleşme imzalıyor. Her ikisi de daha önceki 

kulübe bir bonservis bedeli ödemeyi teklif etmiyor. 

Sonuç itibariyle, ihtilaf önce FIFA Uyuşmazlığı Kurulu önüne geliyor. Kulüp 

FIFA’dan 5 milyon Sterlin bir tazminat istiyor. Çünkü aradaki geçen dönemde 

fut bolcunun reklâm gelirleri, futbolcunun satışından elde edilecek gelir, vesaire 

gelir leri ileri sürerek, daha doğru bir ifadeyle, bizim kullanacağımız tabiriyle 

munzam zararı isteyerek 5 milyon Sterlin talepte bulunuyor. FIFA Uyuşmazlık 

Çözüm Kurulu verdiği kararda 5 milyon Sterlin değil, fakat 625 bin Sterlinlik bir 

zararın ortaya çık tığını, eğer futbolcuların bu tip munzam zararlarla karşı karşıya 

kalırlarsa o takdirde Bosman öncesi bir dönem yaratılacağını ve futbolcuların serbest 

dolaşımının engel olacağına ilişkin bir karar vererek konuşmamın girişinde 

o yüzden sonuçtan yola çıkarak genelde sebepler yaratıldı dedim sonucu ortaya 

koyarak, yani korkuyu, endişeyi ortaya koyarak bir hukuki sebep bulup 625 bin 

Sterlinin nasıl hesaplandı ğını da belirtmeyerek 625 bin Sterlin’e hükmediyor. İki 

tarafı da memnun etmiyor bu karar, çünkü biri 5 milyon Sterlin istemiş, diğeri de 

hiç tazminat verilmemesini ileri sürdüğü için her iki taraf da CAS’a gidiyor. CAS 

yapmış olduğu yargılama sonucunda 150 bin Sterline hükmediyor ki, bu 150 bin 

Sterlin her iki tarafın anlaşa rak bulduğu bir tazminat aslında, her ikisi de uyuşmazlığın 

özünde 150 bin Sterlin zararın olduğunu kabul ediyor. Çünkü 150 bin 

Sterlin bir dönem o fesihten evvel, 20062007 yılındaki döneme ilişkin olarak 

Webster’a ödenmesi gereken maaşlar. Bu sebeple her iki tarafta kulüp ve oyuncu 

Webster’ın o 150 bin Sterlinlik, yani maaşlardan dolayı oluşan zararı kulübe ödemesi 

gerektiğine karar veriyor. Sadece Webster’da değil, özellikle onu söylemek 

305


istiyorum. Çünkü burada Wegan Athle tics, yani Webster’la sonradan sözleşme 

imzalayan kulübün de sorumluluğu oldu ğunu belirtiyor karar. Çünkü burada 

doğrudan bir sorumluluk vardır, yani kusursuz sorumluluk söz konusudur. Wegan 

Athletics burada her ne kadar Webster’ın söz leşmeyi feshetmesinde onu teşvik 

edici bir rol oynamasa da, yani “sözleşmeyi feshet, ben seni transfer edeceğim” 

demese dahi sonuç itibariyle bu sözleşmeyi futbolcuyla imzalamasından kaynaklanan 

bir kusursuz sorumluğu olduğuna hükmediyor ve 150 bin Sterlin onun da 

müşterek ve müteselsilen onun da ödemesi gerektiğini ifade ediyor. Kararda “eğer 

futbolcular bir ticari değerleriyle değerlen dirilip bir tazminat miktarı belirtilirse 

aynen FIFA Uyuşmazlık Kurulunun kararında belirtildiği gibi hiçbir şekilde 

transfer gerçekleştiremez” deniliyor. Aynı zamanda kararda bir başka husustan 

daha bahsediyor; kural olarak tarafların sözleşmeye bağlı olması gerektiğini, fakat 

sebep olmasa dahi tazminat ödenerek sözleşmenin zımni olarak feshedilebileceğini 

bahsediyor. Çünkü diyor ki, eğer bir sebep varsa ve bu sebepten sebep gerçeğe 

uygunsa, yani hukuka uygunsa daha doğru bir ifadeyle bu takdirde taraflar 

tazminat ödemez, ama ortada bir sebep yokken siz sözleşmeyi feshederseniz bir 

tazminat sorumluluğu ortaya çıkar. 

Kararda aslında daha da çarpıcı bir nokta, 3 yıllık korunması gereken transit 

söz leşme döneminin dışında çok önemli bir nokta ki, Türkiye’de biriki kişi yazdı, 

ama bunu atlayarak yazdı kararda 20012004 tarihleri 17. maddeye uygun olarak 

kişi 29 yaşından küçük olduğu için korunması gereken bir dönemdir. Eğer 

o dönemde sözleşme feshedilirse bu takdirde tazminat miktarı da farklı olacaktır. 

29 yaşından büyük birisi olsaydı bu kez sistem daha farklı olurdu. Onun da altını 

çiziyor. Demek ki, korunması gereken dönem dışında bir fesih olduğu için tazminat 

miktarı sade ce ödenmesi gereken aylıklarla sınırlandırılmıştır. Tespitimiz 

bu noktada olduktan sonra ne olabileceğini düşünmek lâzım. Çünkü yaptığım 

araştırmada örneğin, In dependent The Guardian Gazetelerinde hemen karardan 

bir ay sonra yayınlanmış bir makalede çok ilginç tespitler var. Örneğin, Cristiano 

Ronaldo’nun Oldfort’tan 12 milyon Sterlin ödeyerek elinikolunu sallayarak 

Oldfort’u 25 yaşındayken, yani değerinin en pik yaptığı noktada, Oldfort’u terk 

ederek istediği kulüple sözleşme imzalayabilir. Örneğin Fabregas’ın 2010 yılında 

henüz 23 yaşındayken yaklaşık 10 milyon Sterlin ödeyerek ki, çok o kulüp için 

aslında daha büyük paralar, getiri ler elde edecekken 10 milyon Sterlin Fabregas 

ödediği zaman kulübüne rahatlıkla Arsenal’a transferi gerçekleşebilecek. Sepblater 

bu karardan sonra dedi ki “bizim hazırladığımız transfer sisteminde çok büyük 

delik açıldı” ve altını çizerek bir başka cümle de kullandı. Bir soru üzerine dedi 

ki “aslında futbolcular modern kölelerdir” Yani çok büyük paralar kazanmakla 

beraber modern bir köle yaratıyorsunuz. Bos man kararı sözleşmelerin uzun olmasını 

sağladı. Bosman kararından sonra uzun süreli sözleşmelerin yolu açıldı. 

Bu karardan sonra baktığınızda artık kulüpler genç sporcuları istihdam etmek 

istemeyecektir. Çünkü büyük bir yatırım yaparak hazırla dığınız, yetiştirdiğiniz 

bir sporcu kendisine çok düşük maaş ödediğiniz takdirde bir yıllık veya iki yıllık 

306


maaşını size ödeyerek bir başka kulübe serbest kaldığı için trans fer olabilecektir. 

Bu sebeple bu kararın bir başka sonucu da kulüpler açısından, yine bir başka 

yerden alıntı yapıyorum, aslında alıntı yaptığım yer Wegan Athletics Kulübünün 

avukatlarından konu hakkında bilgi aldım.Avukatlar, artık futbolculara ödenen 

maaşlar artacak, yani kulüplerin ödemiş olduğu sabit bedeller, maaşlar çok yüksek 

bir noktaya varacağını belirttiler. Böylelikle eğer fesholursa kulübe yüksek bir 

tazminat miktarı ödemek zorunda kalacaklar. 

Bir başka noktadan daha bahsederek konuşmamı bitirmek istiyorum. CAS kararda 

kimse yine bahsetmedi “eğer sözleşmede bir şart varsa feshe yönelik, hatta 

fesih olduğu tarihte tazminatın nasıl hesaplanacağı sözleşmede belirleniyorsa ben 

bu kez maaşı dikkate almam” dedi. Hâlbuki Webster’ın kararında, sözleşmesin de 

bu tip bir hesaplama modeli söz konusu değildi. Demek ki, kulüpler sözleşme 

imzalarken bu tarihten sonra ileride haksız bir fesih, yani sebebe dayanmayan bir 

fesih olduğunda zararın nasıl hesaplanacağını belirtirlerse bu kez Webster kararının 

uygulanma imkân ve ihtimali kalmayacaktır. 

Bir başka husus, “eğer fesihten yine kararda belirtiliyor bir cezai tazminat 

yü kümlülüğü getirirse feshe ilişkin, ben bu cezayı tazminat hükmüyle bağlı olmaksızın, 

yani sözleşmeyi feshetmesin diye miktarı yüksek tutarsanız dahi ben 

bunu bir kriter olarak alırım, o miktara bağlı kalmadan kriter olarak alır, ben bu 

kararı uygularım” dedi. Benim şu anda söylemek istediklerim bunlardan ibaret. 

Çok teşekkür ederim. (Alkışlar) 

BURCU ŞAHİN- Sayın Kahraman Berk’e açıklamalarından dolayı teşekkür 

ediyo ruz. Sayın Mürsel Başgül’ün kısa bir açıklaması olacak. 

MÜRSEL BAŞGÜL- Bosman kararıyla getirilen sistem uzun süreli sözleşme, 

çünkü sözleşme bitmeden sözleşme tek taraflı olarak sona erdirilirse sonuçları 

ağır olur, ama bu arada özellikle 2001 yılında Avrupa Komisyonuyla FIFA arasında 

kendi ifadeleriyle çok çetin ve uzun görüşmeler sonucunda bu kararların 

sonuçlarının ortadan kaldırılabileceği bir sistem getirildi. Bu, bugün hukukumuza 

da yeni statüde alındı. FIFA’nın oyuncularla ilgili statüsünün 13 ve devamı 

maddeleri ve 13. madde de çok kesin olarak sözleşmeyle bağlılık kuralı getirilir. 

14. maddede belki haklı se bepler de diyebileceğimiz inandırıcı sebeplerle ancak 

sözleşme feshedilebilir. Bir de burada kararın temelini oluşturan 17. madde var. 

Temel, inandırıcı bir sebep, haklı bir sebep olmaksızın feshi sona erdirme, burada 

sözleşmenin ihlali söz konusu. Yalnız burada bu görüşmeler kapsamında arkadaşımızın 

da bir tip koruma süreleri öngörüldü. Üç yıllık ve iki yıllık, 28 yaşını 

geçmeyenler için 3 yıllık, 28 yaşını geçen ler, futbolcular için 2 yıllık. Eğer 5 yıllık 

bir sözleşme, 28 yaşını geçmişte futbolcu 2 yıl sonra, 3 yıllık bir süre için, 28 yaşın 

altındaysa 3 yıllık bir süre koruma, 2 yılı kalıyor. Bu 3 ve 2 yıllık ilk dönemlerde 

koruma döneminde sözleşmeyi fesheder se sadece ekonomik yaptırımlar değil, 

sportif yaptırımlar da uygulanacak. Sadece istediği kadar 10 milyon Euro’yu da 

verse diyelim 2 yıl herhangi bir takımda futbol oynayamayacak. Bunu kimse göz 

307


alamaz, ama bu koruma süreleri bittikten sonra tazminat ödemek şartıyla sözleşmenin 

sona erdirilmesi kolaylaştırıldı. Bu somut olayda kalan ücret 375 bin Euro 

civarındayken arkadaşımız her yönüyle belirtti, FIFA hiçbir gerekçe ya da hesap 

yöntemi belirtmeksizin “625 bin Sterlin” dedi sonra 150 bine bu indi ve bu arada 

CAS, yani Avrupa Birliği için yapılan eleştirileri kat kat aşan son derece ekonomik 

temelli yaklaşıma girdi. Bu çalışan kişidir, tabii kendi çıkarını düşünecektir. Sınırlı 

bir oynama süresi vardır. O koruma süresi dışında tazminatını öder, herhangi 

bir sportif müeyyide de kendine uygulanmaksızın bunu yapar. Temel sistem bu, 

tabii böyle bir durumda o sözleşmelerin uzun olması sistemi çöktü ve buna büyük 

bir tepki söz konusu oldu. Bosman hâlâ da devam eden büyük bir deprem olarak 

nitelendi ve FIFA resmi bildirisi de “buna tamam, sporcu lar, futbolcular çok 

seviniyorsunuz, ama bu sonuçta sizi de vuracak, bu sizin için bir pir us safaridir” 

dedi, ama gerçekte kanımca böyle değil. Tabii etkileri çok farklı, yüksek transfer 

ücretleri artık söz konusu olmayacak bu sistemde. Çünkü yüksek transfer ücretini 

aldı, düşük ücret son 2 yıl ya da 3 yıl sonra çok düşük bir tazminat ödeyecek. 

Maaşlar artacak, ama böyle bir durumda yine riziko söz konusu. Uzun süreli 

sözleşme yapar, maaşları yüksek tutarsa futbolcu verimli olmazsa başka rizi kolar, 

tabii kulüp aleyhine de riziko söz konusu olacak. Hatta Alman Bayern Münc hen, 

Bayer Leverkusen gibi kulüp yöneticileri “bunda bizim de sorumluluğumuz var, 

biraz da kendi kalemize gol attık. Artık bu yeni sisteme uymalıyız” demişlerdir. 

Dolayısıyla ekonomistler de bu tartışmaya katılmış ve ekonomi açısından 

da bunun son derece doğru olduğunu, ekonomik gerçeklere doğru olduğunu, 

ama tamamen yeniden yeni bir yapılanma gerektiğini arkadaşımızla birlikte çok 

önemli hususları bu Bosman’dan belki çok daha önemli sonuçlar doğuracak bir 

karar niteliğindedir ve hep Avrupa Birliğine, Avrupa Toplulukları Adalet Divanına 

kızarken CAS biraz ters köşeye yatırmıştır futbol kulüplerini ve FIFA’yı diye 

düşünüyorum. Teşekkür ederim. (Alkışlar) 

BURCU ŞAHİN- Sayın Mürsel Başgül’e de bu değerli katkılarından dolayı 

teşek kür ediyoruz. Konuşma süresi Sayın Anıl Gürsoy’undur. 

ANIL GÜRSOY- Teşekkür ederim. Öncelikle bir açıklama yapmak istiyorum. 

Dün, şu anda programlarda gözüken Kadir Hocanın sanırım acil bir işi çıktı. Son 

anda sunumunu iptal etmesi üzerine Spor Hukuk Komisyonundaki arkadaşlarımın 

ve özellikle Gaye Hanımın taleplerini ve isteklerini kıramadığım için bugün 

karşınız dayım. Sadece dün akşam hazırlanma fırsatı buldum, dolayısıyla sürçülisan 

eder sem affınız ola. Sayın hocamla da konuştuk, kendisi eğer eksik bıraktığım 

yerler olursa tamamlayacak. 

Ben spor hukukunda kilometre taşları kararları, Avrupa Topluluk hukuku 

kapsa mında sizlere aktaracağım. Burada web sitesini yazdım, dileyenler bir sonraki 

slayt ta sunacağım kararların künyeleri ve tarihleri ile bunları arayarak karar 

metinlerinin tamamına ulaşabilirler. 

308 

Avrupa Toplulukları Adalet Divanı tarafından alınan çok sayıda spora ilişkin


karar var. Fakat bunların bence önem teşkil eden birkaçına değinmek istiyorum. 

İlk karar 12.12.1974’te alınan Walrave ve Koch’un Uluslararası Bisiklet Federasyonuna 

kar şı açtığı bir davadır. Burada Uluslararası Bisiklet Federasyonu, Dünya 

Bisiklet Şam piyonasında yarışta hızını belirleyen ilk yarışçıyla yarışı tamamlayan 

son yarışçının aynı tabiiyette olmasını öngören bir kural koyuyor. İki Danimarkalı 

Walrave ve Koch da İspanyol takımında yarışmak istiyorlar. Fakat UCI’nin 

kararlarına, regülasyonla rına aykırı olduğu için bir dava açıyorlar. Davada da sonuçta 

Avrupa Toplulukları Adalet Divanına bir Prelimary Ruling dediğimiz ön 

karar verme talebiyle topluluk kurucu anlaşmasının yorumlanmasıyla ilgili başvuruda 

bulunuluyor. Bu karardan üç önemli sonuç çıkıyor: Birincisi, Avrupa Topluluklarının 

kurucu anlaşmasının 2. maddesinde belirtilen ve bir nevi Divanın, 

daha doğrusu Avrupa Toplulukları hu kukunun kapsamını belirleyen ekonomik 

aktivite, ekonomik faaliyet zorunluluğu, burada Divan sporun ekonomik bir faaliyet 

olduğunu belirtiyor. Dolayısıyla birlik hukukunun içinde değerlendirilmesi 

gerektiğinden bahsederek karara geçiyor. Bir diğer önemli husus da, milli takım 

belirlemeye ilişkin Uluslararası Bisiklet Federas yonunun verdiği kuralın tamamıyla 

sportif kaygılardan kaynaklandığını, bu durumun da ekonomik bir faaliyet 

içermediğini, ekonomik bir aktivite içermediğini, böyle bir bağ kurulamayacağını, 

dolayısıyla bu tarz salt sportif kararlarda talimatlara da kaba tabiriyle işin 

bu kısmına karışmayacağını belirtiyor. 

Bir diğer önemli sonucu da, 1974’teki bu davaya kadar genelde savunma makamı 

devletler, fakat bu sefer gördüğümüz üzere savunma makamı bir uluslararası 

federasyon, bu anlamda da birlik hukukunda dikey olarak tanımlanan devletle 

va tandaş etkisi yanında artık yatay bir etkinin olduğundan da bahsediliyor. Nispeten 

eşitler arası bir etkinin olduğundan da bahsediliyor. 

Bir sonraki karar, Gaetano Dona Mario Mantero, 1976 tarihli bir karar. Eski 

kararlarda şöyle bir sıkıntı yaşıyoruz: Yeni kararlarda olayın bizim yargı kararlarında 

“olaylar” diye başlayıp, bütün ayrıntısıyla olayın kronolojisini çizen ve anlatan 

kısım eski kararlarda pek yok. Dona’da da bunun sıkıntısını çektim ve internet’ten 

yaptığım araştırma ve başkalarının yazdığı makalelerden alıntı yaptım. Dolayısıyla 

olayın o kronolojisinin ne kadar doğru olduğu konusunda tereddütlerim 

var. Çün kü farklı söylemler söz konusu. Burada 1976’da açılan davada, o yıllarda 

İtalyan Futbol Federasyonu kurallarına göre İtalyan ligi müsabakalarında 

sadece İtalyan vatandaşı olanlar yarışabiliyorlar. Revigo diye de bir kulüp var, bu 

kulübün baş kanı Bay Dona’yı görevlendiriyor ve kendisinden oyuncu bulmasını 

istiyor. Bunun üzerine Dona Belçika’da bir gazeteye ilan veriyor ve birtakım 

oyuncuların teklifini alıyor. Fakat oyuncular yabancı ve Revigo Başkanına götürüyor. 

Revigo Başkanı da yabancı oyuncularla görüşmüyor, Dona’nın da bu 

servisi karşılığı ödemesi gereken hizmetlerinin karşılığını ödemiyor. Çünkü İtalyan 

ligi kurallarını bilmeden işlem yap tığını iddia ediyor. Bunun üzerine Dona 

FIGC kurallarının ve Avrupa Birliği Kurucu Anlaşmasına aykırı olması, madde 

7 kapsamında aykırılığını iddia ediyor. Madde 7 ise birlik vatandaşlarının, birliğe 

309


üye ülke vatandaşlarının tabiiyetleri sebebiyle ayrımcılığa tabi tutulamayacağına 

dair çerçeve bir madde. 

Divan, yine bir önceki karardaki bir noktayı pekiştiriyor. Spor aktivitelerinin 

de ekonomik faaliyet içerdiğini, dolayısıyla topluluk hukuku kapsamında 

değerlendiril mesi gerektiğini belirtiyor. İkincisi de, profesyonel sporcular tarafından 

icra edilen bir faaliyet olmasına rağmen yine bu kuralların salt sportif kurallar 

olduğundan bah sederek Dona’nın bu talebini reddediyor. 

Üçüncü karar Christelle Deliege ve Belçika Judo Federasyonu ve Avrupa 

Judo Birliği. Christelle Deliege Belçikalı bir judocu, Belçika’yı 1992 Barselona 

ve 1996 Atlanta Olimpiyat Oyunlarında temsil etmek üzere seçilen olimpik kafileden 

fede rasyonun ve uluslararası federasyonun belirlediği birtakım kriterlere 

uymaması sebebiyle kafileden çıkartılıyor. Bunun üzerine sporcu yarışmalara, 

olimpiyatlara katılımın ekonomik bir aktivite olduğunu, bu sebeple de Belçika 

otoritelerinin ya da diğer yüksek otoritelerin herhangi bir sınırlaması olmaksızın 

serbestçe yarış malara gitmesi gerektiğini savunuyor. Kendisinin bir anlamda 

çalışma hürriyetinin kısıtlandığından yakınıyor. Fakat Divan bu kararda başka 

bir önemli nokta da judo sporunun amatör spor olması, tek bir paragrafta dahi 

olsa Divan kararında amatör ve profesyonel spor vurgulamasına gidiyor. Ancak 

bu sporun amatör dahi olsa sanırım orada açıklamayı yapmıyor, ama kendi doldurabildiğim 

kadarıyla tüm or ganizasyonun nihayetinde bir ekonomik faaliyet 

içerdiğinden bahsederek bunun da yine topluluk hukukunda değerlendirilmesi 

gerektiğini sayıyor ve tekrar yarışmalara katılımın sınırlanmasının yine salt sportif 

sebepli sınırlamalar olduğundan bahsede rek Deliege’in başvurusunu reddediyor. 

Bir sonraki kararımız Lehtonen ve Castors Kulübü. Onlar da Belçika Basketbol 

Federasyonuna karşı başvuruda bulunuyorlar. Jyri Lehtonen Finlandiyalı bir 

bas ketbolcu, 1995–1996 sezonunda Finlandiya basketbol liginde oynuyor. O sezon 

sonunda da Belçika’nın Costors Braine Kulübüne transfer oluyor. 3 Nisan 

1996’da sözleşmelerini imzalıyorlar. 6 Nisan 1996’da Belçika Basketbol Federasyonu 

FIBA’nın henüz uluslararası transfere ilişkin lisansı düzenlemediğini, dolayısıyla 

basketbolcunun süregelen müsabakalarda oynatılmaması gerektiği uyarısını 

içeren bir yazı gönderiyor. Kulüp 11 Nisan 1996’da henüz lisans gelmeden 

Lehtonen’i bir maçta oynatıyor ve sonuçta federasyon kulübün 200 hükmen 

mağlubiyetine karar veriyor. Takip eden tarihlerde Kulüp, Belçika Basketbol Federasyonu 

aleyhine yerel mahkemeye başvuruyor. Mahkemeden hükmen mağlubiyet 

kararının kaldırılmasını, ayrıca Lehtonen’i oynatmalarını engelleyen karar 

almaktan da federasyonun men edilmesini talep ediyorlar. Daha sonra taraflar 

anlaşıyorlar ve yerel mahkemeden bu konunun topluluk hukuku açısından değerlendirilmesi 

için yine bir ön karar talebiyle Divana başvuruyorlar. Yerel Mahkeme 

kurucu anlaşma hükümlerine göre başka bir birlik üyesi ülke vatandaşının bu 

şekildeki sportif kurallarla çalışmasının engellenip engellenemeyeceğini Divana 

soruyor. Divan kararlarında yine iki nokta var; birin cisi, artık ezberledik, sporun 

310


ekonomik aktivite içermesi sebebiyle birlik hukukuna tabi olduğunu pekiştiriyor. 

İkincisinde de, transfer penceresini sorguluyor. Çünkü bu noktada çok fazla karışmaması 

için girmedim, ama Belçika’da oyuncunun oy nayamamasında transfer 

pencerelerinin yarattığı bir sorun var. Biraz da karışık bir sistemleri var. Belli tarihler 

arasında Avrupa Birliği içerisinde transfer olursa farklı pencereler söz konusu, 

başka ülkelerden olsa farklı pencereler söz konusu, fakat o tarihler içerisinde 

bir transfer söz konusu olduğu zaman bir müddet oynayamama gibi bir yaptırımı 

var. Bu anlamda Divan; transfer penceresine, işçilerin serbest do laşımı açısından 

hakkın zedeleyici olup olmadığı yönünde sorguluyor. Şöyle değini yor: Özünde 

bu kuralların serbest dolaşım hakkını zedelediği kabul etmekle beraber bunun 

hangi düzeyde olduğunun tartışılması gerektiğini, yine eğer kuralın amacının bu 

dolaşımı engellemek değil de salt sportif kural koyma anlamında bir düzenleme 

yapıldıysa bu durumda bunun da makul sınır içinde kabul edilebileceğini düşünerek 

yine bu yönde karar veriyor. 

Günümüze yaklaştıkça daha eğlenceli kararlar geliyor. Bu ünlü kararlardan 

biri, Alman Hentbol Federasyonu Maros Kolpak. Burada Alman Hentbol 

Federasyonu nun bir talimatından bahsedelim önce; Avrupa Birliği üyesi olmayan 

ülke vatandaşı sporculara ve Avrupa Topluluğu kurucu sözleşmesinin 48. maddesinde 

belirtilen ve bu kapsamda değerlendirilen Birlik üyesi olmayan ülke vatandaşlarından 

da olma yan sporcuların lisanslarına A lisan da demiyorum, A harfi 

koyuyor. Bunun sonucu federal ya da bölgesel liglerde düzenlenen kupa veya lig 

müsabakalarında sadece iki adet A lisans sahibi sporcunun karşılaşmalara katılabileceği 

öngörülüyor. Ma ros Kolpak da Mart 1997’yle 30 Haziran 2000 yıllarında 

ve devamında da Şubat 2000’le 30 Haziran 2003 tarihleri arasında geçerli olmak 

üzere Alman 2. liginde yarışan Östringen Kulübüyle bir sözleşme akdediyor. 

Daha sonra federasyona başvurarak lisansındaki “A” harfinin kaldırılmasını istiyor. 

Federasyon Kolpak’ın bu talebini reddediyor, Kolpak Slovak vatandaşı, 48. 

madde kapsamında Slovakya’nın değerlendirilemeyeceğini düşünerek reddediyor. 

Bunun üzerine dava, Bölgesel Yüksek Mahkemeye sirayet ediyor ve Bölgesel Yüksek 

Mahkeme de Avrupa Birliği ile Slovakya arasında imzalanan sözleşmedeki 

38. maddesinin yorumlanması ko nusunda bir ön karar talebinde bulunuyor. 38. 

madde ne diyor? Her üye devlet, top luluk ülkelerinde yasal olarak istihdam edilen 

Slovak vatandaşı çalışanlara tabiiyeti nedeniyle topluluk üyesi vatandaşı olan çalışanlara 

oranla çalışma şartları ve üc retlendirme itibariyle her türlü ayrımcılıktan 

uzak bir rejim sağlayacaktır. Bu aşağıyukarı Avrupa Birliğiyle ortaklık anlaşması 

imzalayan Partnership Agreement ya da diğer bu Slovakya’nınki Coorperation 

Agreement diye geçiyordu herhalde, emin değilim, hocam düzeltecektir ya da bu 

Catanou Agreement gibi geniş kapsamlı sözleşmelerde aşağıyukarı yeri de aynı 

olmakla beraber üç aşağıbeş yukarı aynı maddeler içerisinde, ama ana mantığı 

bunu içeren bir madde oluyor. Maddemizin mantığında bir, yasal olarak ülkenin 

pazarına girmiş bulunmak, burada yasal olarak istihdam edilmiş olmak ve bundan 

sonra bu anlaşmaya taraf ülke üyesi vatandaş larının birlik üyesi vatandaşları 

311


na tanınan çalışma koşulları, vesaire gibi şartlarda diğerleriyle herhangi bir ayrımcılığa 

tabi tutulmayacağını ve bunun taraflarca temin edileceğine dair bir madde. 

Sonuç olarak nasıl bir karar çıkıyor? Bu karar önemli, zira topluluk divanı bu 

maddenin de, bu maddeyle beraber bu anlaşmayı yapmış olan taraf ülkelerin 

vatan daşlarının ayrımcılığa tabi tutulamayacağını, dolayısıyla Kolpak’ın da tıpkı 

bir Alman vatandaşı ya da birlik üyesi diğer bir vatandaş gibi işlem görmesi gerektiği 

sonu cuna varıyor. Burada aslında konunun önemini anlatabilmek açısından 

tarafları bir okumak isterim. Bir taraf malum, ama diğer tarafta Alman Hentbol 

Federasyonunun yanında Alman hükümeti, İspanya hükümeti, İtalya hükümeti 

de yer alıyor ki, karar dilemedikleri bir şekilde çıkmasın, ama divan bu şekilde 

karar veriyor. 

Bundan sonraki gezimiz Simutenkov. Simutenkov da Rusya Federasyonu vatandaşı, 

O da 1999 yılında İspanya’da Tenerife Kulübüne transfer oluyor. Yine 

İspanya Futbol Federasyonunun da Alman Hentbol Federasyonuna benzer bir 

lisanslama sistemi var ve o lisanslama sistemi içerisinde Simutenkov’a yabancı 

oyuncu li sansı veriyor ve tabii ki yine bu talimatlarında yabancı oyuncuların belirli 

bir sayıda oynamasına izin veriliyor. Simutenkov da tıpkı Kolpak gibi federasyona 

başvurarak lisansının Avrupa Birliği ülkesi vatandaşlarına verilen lisanstan düzenlenmesini 

is tiyor. Bu noktada yine Rusya Federasyonuyla Avrupa Toplulukları 

arasında imzala nan ortaklık anlaşmasının 23. maddesinin 1. fıkrasına dayanıyor 

ki, bu madde biraz önce Kolpak kararında bahsettiğim maddenin aynısı ve sonuç 

olarak Divan yine Kolpak kararındaki gibi bir karar vererek ortaklık anlaşması 

taraflarının da bu şekilde değerlendirilmesi gerektiğini, dolayısıyla Simutenkov’a 

da Avrupa Birliği vatandaşı olan sporculara verilen lisansın verilmesi gerektiğini 

belirtiyor. 

Bir sonraki konuyla arada bağlantı kopuyor, ama tarih sırası sebebiyle böyle gidiyorum. 

Buradaki nokta, önemli olan sonuçları açısından dikkat ediyorsanız her 

seferinde çalışma şartları açısından ülke pazarına yasal olarak girmiş çalışanların 

bundan sonra diğer birlik vatandaşlarıyla aralarında ayrımcılığın yaratılmamasına 

ilişkin yorumla her kararda giderek farklı farklı sözleşmelerin farklı farklı tarafları 

katılıyor. Önce normal ortaklık sözleşmesi, ondan sonra diğer işbirliği sözleşmeleri, 

burada şu anda bence birliğin karşılaştığı şöyle bir problem var: Daha önce 

de zikrettiğim Catanou Anlaşması var. Bu meselâ, Afrika ülkeleri daha çok olmak 

üzere 77 ülkeyi kapsıyor. Diğer tarafta bakıyorsunuz Avrupa Birliği, Kuzey ve Güney 

Amerika ülkeleriyle de böyle bir anlaşması var. Zaman darlığından hazırlayamadım, 

ama bir dünya haritası üzerinde göstermeye çalışacaktım: Benim bildiğim 

kadarıyla Avrupa Birliğiyle böyle direkt bu anlamda değerlendirilmeyecek Çin 

gibi çok az ülke kaldı. O zaman bu anlamda sanki artık birlik üyesi vatandaşı 

olmanın da sade ce bu anlamda çok bir önemi kalmayacak. Bu tarz sözleşmelerle 

sanki o ülkeler de işçilerin serbest dolaşımı hakkını edinecekler gibi görünüyor. 

Bence birliğin ve bu kararların tersini isteyenlerin çıkmazı bu noktada sanırım. 

312


MecaMedina ve Igor Majcen, MecaMedina İspanyol, Igor Majcen de Sloven 

iki yüzücü, uzun mesafe yüzücüleri. Burada bu davada ilginç olan şimdiye kadarki 

davalar işçilerin serbest dolaşımına ilişkinken burada davanın konusu rekabet 

hu kukuna doğru kayıyor. Durum şöyle: Bu iki yarışçı dünya şampiyonası uzun 

mesafe yarışında başarılı bir performans sergiliyorlar. MecaMedina birinci, Majcen 

de ikin ci geliyor. Fakat alınan numunelerden ortaya çıkıyor ki, iki sporcunun 

kanında da bi rinde mililitrede 9.7 nanogram, ikincisinde de mililitrede 3.9 nanogram 

nandralone yasaklı madde saptanıyor ki, bunun üst sınırı 2 nanogram 

olarak belirlenmiş. Bunun üzerine FINA 4 yıl hak mahrumiyeti cezası veriyor iki 

sporcuya da ve konu CAS’a taşınıyor ve CAS da 29 Şubat 2000 tarihli kararıyla 

bu cezayı onuyor. Bu arada birtakım deneyler yapılıyor ve nandralone’nun insan 

vücudunun kendi kendine de üretebileceği bulgularına rastlanıyor. Bunun üzerine 

yeni bir yargılama başlıyor ve sporcuların cezaları iki yıla indiriliyor. Ancak 

sporcular yine de Avrupa Birliği Ko misyonuna, başvurarak kurucu anlaşmanın 

81 ve 82. maddeleri kapsamında IOC ve FINA tarafından bu antidoping kurallarının, 

daha doğrusu cezaları sebebiyle ekonomik faaliyetlerinin kısıtlandıklarından 

bahsediyorlar. 81 ve 82. madde kabaca bugün rekabet hukukunda yasaklanan 

ortak fiil, fiyat kırımı, pazar paylaşımı gibi rekabeti engelleyecek her türlü 

faaliyetin sistemden uzak tutulmasını düzenleyen bir madde. 

Komisyon 1 Ağustos 2002 tarihindeki kararında, rekabet hukukunda antidoping 

kararlarını inceledikten sonra doping yasağının sporcunun ekonomik getirisini 

et kilese dahi FINE ve IOC gibi kuruluşların rekabeti zedeleyici herhangi 

bir işlemde bulunmadıklarından bahsederek, bu tür kuralların rekabet hukuku 

kapsamında de ğerlendirilemeyeceğini öngörüyor. 

Nihat da çok farklı değil, ama ilgimizi çekiyor diye almak istedik. Nihat Kahveci 

hepimizin de bildiğimiz gibi ilk önce İspanya’da Real Sociedad Kulübüne 

transfer oluyor. Real Sociedad’da yabancı oyunculara verilen lisans veriliyor normal 

olarak, daha sonra oturma izni aldıktan sonra, yani şu şekilde toparlayabiliriz; 

yasal olarak İspanya pazarına girdikten sonra Nihat, Türkiye’yle Avrupa Birliği 

arasındaki gerek kurucu anlaşma, gerekse de Roma anlaşması ve sonraki katma 

protokolü de göz önüne alarak kendisinin de Avrupa Birliği vatandaşı kapsamında 

değerlendirilmesi gerektiği görüşüyle federasyona başvurarak lisansının Avrupa 

Birliği futbolcularına verilen lisanstan düzenlenmesini istiyor. İspanya Futbol 

Federasyonu talebi red dediyor, iç hukuk yolları yukarıya doğru gidiyor ve en son 

yüksek mahkemede Türkiye’yle Avrupa Birliği arasındaki bu sözleşmenin maddeyi 

yine size tam şekliyle okuyayım; ek protokolün 37. maddesine göre yorumunu 

istiyor. Ek protokolün 37. maddesi “her üye devlet toplulukta istihdam edilen 

Türk vatandaşı çalışanlara tabi iyeti nedeniyle topluluk üyesi çalışanlarına oranla 

çalışma şartları ve ücretlendirme itibariyle her türlü ayrımcılıktan uzak bir rejim 

sağlayacaktır” maddesini değerlen diriyor ve Divan bu kararında Kolpak,bazı 

Türk işçilerinin Alman hükümetine karşı açtığı kararlara da değinerek sonuçta 

Nihat’ın da Avrupa Birliği vatandaşı olan spor culara verilmesi gereken lisansın 

313


düzenlenmesi gerektiği yönünde karar veriyor. Nihat şu anda bu lisansla oynuyor. 

Dinlediğiniz için teşekkür ederim. (Alkışlar) 

BURCU ŞAHİN- Sayın Anıl Gürsoy’a açıklamalarından dolayı teşekkür ederiz. 

Değerli konuklarımız, oturumumuzun bu bölümünün sonuna geldik. Şimdi 

sorucevap bölümümüz var. Ancak bu bölümde süremiz çok kısa, 15 dakika 

olduğu için sorularımızı toparlayarak ve hızlı bir şekilde ve kime yönelttiğimizi 

belirterek aktaralım. 

KISMET ERKİNER- Teşekkür ederim. Ben bu Nihat Kahveci kararına dayanarak 

Anıl Hanıma bir şey sormak istiyorum. Çünkü vakti zamanında bu Kahveci 

kararı ilk çıktığında bana bu soru sorulmuştu. Şimdi ben aynı soruyu Anıl 

Hanıma sorup, burada herkesin bu sorunun cevabının bilgisine sunulmasını istiyorum. 

Soru şu olmuştu o zaman bana; hatırlayacaksınız, o dönemde Rüştü Rençber 

de dışarıda oynuyordu ve gazeteciler şunu bana sormuşlardı: Nihat Kahveci davasına 

dayanarak Rüştü Rençber’i de aynı statü veya diğer Türk oyuncuları da 

aynı statüyü elde edebilirler mi? O zaman benim yaptığım kısa bir incelemede şu 

cevabı vermiştim: “Bu emsal teşkil etmez. Emsal şöyle teşkil eder: Her bir sporcu 

kendi davasını açar tek tek, bir otomatik diğerlerine aynı hakkı vermez. Her birinin 

tek tek aynı davayı açması gerekir” demiştim. Acaba Anıl Hanım benim bu 

cevabıma katılıyor mu? Onu öğrenmek istiyorum. 

ANIL GÜRSOY- Bu konuda benim de bir araştırmam olduğunda ben de aynı 

sonuca vardım, ama benim kafamı kurcalayan, hatta paylaşmak istediğim tersi 

söz konusu olduğunda ne olacak? Güiza Türk vatandaşlığı almak isterse ne yapacağız? 

Bir tarafta bizim birlik üyesi olmamamız var, diğer tarafta karşılık esası 

mı işlemeli? Ben bu kararı uygulamazsam birlik üyesi olmadığım için herhangi 

bir yaptırım da uygulanmayacaktır, ama yine de karşılıklılık esası açısından belki 

biraz irdelenmesi gereken bir şey olacaktır gibi düşünüyorum. 

KISMET ERKİNER- O konuda Türker Aslan burada olsaydı herhalde çok 

daha iyi bir tartışma ortamı doğardı. Çünkü hatırladığım kadarıyla bize iki müracaat 

oldu ve o zaman bizim tahkim bunu reddetti. Tabii ters yolda söylediğiniz 

şu; bizim reddimiz Türklerin dışarıdan bundan istifadesine ters yönde karar için 

emsal oluşturabilir. 

ANIL GÜRSOY- Diğeri de Anelka’ydı galiba, yani onlarda kurduğumuz hükümler 

farklıydı. En azından böyle bir karşılıklılık durumu yoktu. Bir ülke “ben 

sana bunu yapamam” diyor. Diğerine de sözleşmeye tarafsınız, bence burada daha 

farklı bir durum söz konusu. Şekip Bey’in irdeleyeceğini düşünüyorum, hatta 

belki başvu rabilir misiniz? 

ŞEKİP MANSUROĞLU- Yani şimdi özellikle ben Ankara Barosunun bu çok 

fay dalı çalışmasından dolayı tebrik ediyorum. Gerçekten Maystos, ama uluslara 

314


rası kurallarda maystos, yani Türk hukukunda da birtakım maystos kararlar var 

ki, bana göre onlardan ikisi Cunti ve Anelka kararıdır. Demin Anıl Hanımın anlattığının 

tam tersidir Türkiye’de, maalesef o dönemlerde böyle aydınlanma çağı 

yaşanmadığı için spor hukukunda Türkiye’de, hukukçular da çok fazla irdelemediği 

için çok fazla tartışılmıyordu ki, o iki kararda şu ana kadar Anıl Hanımın 

anlattığı kararlara taban tabana zıttır ve bana göre de yanlış karardır. Birinci karar 

Cunti’yle ilgili karardır, oy çokluğuyla çıkmıştır. O zaman Tahkim Kurulu 5 kişiydi, 

3’e 2 çıkmıştır. Cunti’nün avukatı daha sonra Anelka’nın davasında Tahkim 

Kurulu üyesi olmuştur ve aley he oy kullanmıştır. O açıdan değerlendirdiğinizde 

gerçekten aydınlanması gereken bir dönem yaşadık Türkiye’de, en son biz Buisa 

ve Cosiko’yu transfer ettiğimizde onun İspanyol avukatı bu olayı bize sordu. 

Çünkü benzer şekilde Marco Aurello da İspanya’da bu hükümden yararlandı ve 

Türk vatandaşı olmasına rağmen Avrupa Birliği vatandaşı sıfatıyla orada oynuyor. 

Ben tahmin ediyorum, ama bize düşme yecek, bunların İspanyol avukatlarına düşecek 

ve Türkiye’de bu tip bir yasal süreç başlatacaklar. Teşekkür ederim. 

Doç.DR. KAHRAMAN BERK- İki kuruşluk bilgim var, paylaşmak istiyorum. 

Aslında ek protokol denilen şey bir şeyin eki olması lâzım. Cümlesi adı 

üstünde, o ek protokolün 37. maddesi Ankara Anlaşmasının ekidir. Ankara Anlaşmasında 

zanne dersem 60’lı yılların sonunda olması lâzım, 6364 tam şu anda 

tarihini hatırlaya madım, o tarihi düşünürseniz biz insanları buradan trenlere bindiriyoruz, 

insanlar München garında davulzurnayla karşılaşıyor ve o sözleşmenin 

yapıldığı anda hep tek taraflı akım düşünülmüş, yani Türk işçilerinin gidip 

Avrupa Birliği ülkelerinde çalışmasına ilişkin hükümler getirilmiş. Gerçekten anlaşmada 

da tek taraflıdır ve sadece Türk işçilerinin Avrupa Birliği ülkelerinde nasıl 

çalışacağına ilişkin hüküm ler içerir. Aksi hiçbir zaman düşünülmediği için, yani 

bir Avrupa’daki işçinin gidip Türkiye’de işçilik yapacağı veya iş hukukuna tabi 

sözleşmede çalışacağı düşünül mediği için herhangi bir hüküm içermemektedir. 

Bu sebeple bir yabancı Avrupa Birliğinde çalışan bir kişinin karşılıklılık esası söz 

konusu değildir. Asıl tartışılması gereken nokta budur. Karşılıklılık esası söz konusu 

olmadığı içindir ki, burada oyna yan yabancı bir futbolcunun, Avrupa Birliği 

vatandaşı yabancı bir futbolcunun Türk vatandaşı statüsünden yararlanması 

mümkün değildir. Yasal temeli budur. 

İkincisi, çok değerli büyüğüm Şekip ağabey tabii yanlış bir bilgi verdi. Gürol 

Kaymak’tır bahsettiği kişi, Cunti’nin avukatı, aslanlar gibi Cunti’yi savunmuştur. 

Karar o tarihte 32 çıkmıştır, doğru, fakat konu tekrar Tahtim Kurulunun gündemine 

girince, bu kez kendisinin Cunti’nin avukatlığını yaptığını ifade ederek 

görüşmelere katılmamıştır. Her ne kadar biz o zaman yanlış söylediğimizi belirterek 

karara katıl mamıştır. Bu bilgiyi de burada düzeltmek istiyorum. Saygılar 

sunuyorum, teşekkür ediyorum. 

BURCU ŞAHİN- Teşekkür ediyoruz. Erkan Beyin bir sorusu olacak. 

ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Kısmet Bey Türker Beyin döneminde bu ka 

315


rarın ve rildiğini söyledi, ama Kahraman Bey söyleyince onların döneminde verildiği 

ortaya çıktı tahmin ediyorum. Çünkü bizim dönemimizde bu kararı siz 

vermiştiniz. Biz tabii dışarıdan bilgi edindik, sadece Cunti kararıyla ilgili olarak 

söylüyorum. Karar da o söylediğiniz çerçevede doğrudur, o anlamda ben katılıyorum. 

Aslında ben bir genel değerlendirme çok kısaca yapmak istiyorum. Çünkü bir 

sürü karardan bahsedildi. Çıkması muhtemel bazı kararlar var, yakın zamanda 

çı kacak gibi görünüyor. Bu kararları toptan değerlendirdiğimiz zaman aslında bu 

ka rarların olması gereken hukuki durumu sağladığını görüyoruz. Gerek Adalet 

Divanı tarafından verilen kararlar, gerek CAS tarafından verilen kararlar bu anlamda 

salt pozitif hukuk mantığıyla yaklaşmadan temel insan hakları ve özgürlükleri 

göz önüne alınarak verilen kararlar gibi görünüyor. Dün misafirlerimizden 

Alman Mr. Martens de ifade etti, bazı kararların verilmesinde ex aequo et bono 

ilkesi önem taşır. Bu anlamda da bu verilen kararlarda aslında ben bu yönün ön 

plana çıktığını, ağırlık kazandığını görüyorum. Bu anlamda özellikle sporcuların 

mağduriyetlerini giderme, zayıfların korunması, kuvvetlinin zayıf karşısında daha 

dikkatli hareket etmesi gerek tiği, sayın Kahraman Berk’in vermiş olduğu Webster 

kararında sözleşme özgürlüğü ilkesinin ön plana çıktığı, gene Kolpak kararında, 

Nihat kararında insanlar arasında vatandaşlık bakımından ayrım gözetmeme gibi, 

özellikle sporcular arasında ayrım gözetmeme gibi unsurların ön plana çıktığını 

görüyoruz ki, bunlar olması gereken hususlardır diye düşünüyorum. Bu anlamda 

da verilen bu kararlar aslında sporun dokunulmazlığına, özerkliğine bir müdahale 

olarak değerlendirilmek yerine belki bu yapıyı kuvvetlendiren daha sağlam 

hukuki bir temel üzerine oturmasını sağlayacak kararlar olarak değerlendirilmesi 

gerektiğini düşünüyorum. Teşekkür ederim. 

ANIL GÜRSOY- Sistem kendi önlemlerini alıyor. UEFA Homegrown 

Ruleken di kulübü, evde yetişen oyuncu gibi çevirebiliriz galiba, Türkçe’sine ne 

denildiğini unuttum, sistem kendi önlemlerini alıyor. Belli yaşlar arasında kendi 

kulübünde ye tişmiş oyuncuların sezonlar itibariyle giderek artarak takım listelerine 

dâhil edilmesi zorunluluğu UEFA tarafından destekleniyor. Avrupa Birliği 

inanılmaz şekilde arka sında, çünkü gerçekten gençliğin desteklendiğini düşünüyor. 

Ben tamamıyla karşı görüşteyim, bence örtülü bir şekilde yine bu aşılmaya 

çalışılıyor. 

İkincisi de, Almanya’da bunu görüyoruz. Kaç yerli oyuncu oynayacağını 

belirte rek yine yabancıların sınırlanması gibi sistem yine bir şekilde kendi kendine 

çarklar işletiyor. 

ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Tabii katılıyorum söylediğinize, ama tabii verilen 

bu reflekslerin bir kısmı da aşırı oluyor. Ben sadece futbolda değil, diğer alanlarda 

da uğraştım. Uluslararası alanda bazı savunmaları da üstlendim zamanında, 

meselâ, orada da uluslararası federasyonların çalışmasıyla ilgili çok büyük aksaklıklarla 

kar şılaştık. Yani, olmaması gereken bazı uygulamalarla muhatap kaldık. 

316


Dolayısıyla bu anlamda daha yerleşik yapıların, daha hukuku yerleştirmeye, insan 

haklarını korumaya yönelik yapıların bu anlamda müdahalesinin ben uygun olduğunu 

düşü nüyorum söylediğim gibi. Yalnız şunu da söylüyorum; sporun dokunulmazlığına, 

özerkliğine, bağımsızlığına da zarar vermediğini düşünüyorum. 

Hatta daha makul anlamda bir regülasyonu sağladığı düşüncesindeyim. Teşekkür 

ederim. 

MEHMET YOĞURTÇUOĞLU- Önce hepinize verdiğiniz bilgiler için teşekkür 

edi yorum. İki soruyu hızlı soracağım; biri Sayın Kahraman Berk’e, biri de 

Anıl Hanıma olacak. Çünkü bu dolaşımla ilgili soru, ilki şu: Webster kararında 

teknik olarak bana göre en önemli karar tazminatla ilgili olan süreç, yani futbolda 

en büyük problem tazminattı. Bütün ülke federasyonları ve FIFA’nın da yaşadığı 

ve CAS’ın yaşadığı problem “biz nasıl tazminat hesaplayacağız?”, kaybedilen, 

kazanılan, ileriye dönük, geçmişteki bu karar aslında en önemli bununla ilgili, 

yani böyle bir tazminat ve 150 000 İngiliz Sterlini gibi bir karar verdi, o da “bir 

futbolcunun bir yıllık sözleşmedeki bedeli” dedi. Aslında bu karar verilebilecek 

en kolay da şeydi. Futbolcunun gele cekte ederi geçmişti ki, kulübün buna yapmış 

olduğu yatırımlar bunun içine dâhil edilmedi. Bu acaba ileriye dönük olarak 

bu bir CAS kararıdır, CAS’ın vermiş olduğu bir karar, ama ileriye dönük olarak 

yapılacak transferlerde ya da buna benzer bir takım işlemlerde yerel mahkeme yoluyla 

rekabete aykırı bir sürecin getirilmesine sebep olabilir mi? Kısa sözleşmeleri 

getirecek, yüksek bedelleri getirecek, o zaman pahalı zengin kulüpler her zaman 

için daha büyük futbolculara sahip olabilecekler, kısa vadede daha çok para teklif 

edebilecekler. Bu birtakım şekillerde eşit rekabetin en önemli olduğu futbol veya 

sporda çok büyük bir dengesizliğe sebep olabilecek. Bu ileriye dönük olarak bu 

şekilde eski yerine ya da daha eşit şartlara tekrar getiri lebilir mi? Bundan birtakım 

insanlar belki şikayetçi oldu, ama birtakımları da bunda avucunu elini kavuşturmaya 

başladı. Bu transfer şekline hızlı adapte olacaklar, eğer çok paraları varsa da 

bundan faydalanacaklar. 

İkincisi, serbest dolaşımla ilgili Türkiye örneğini verdik, ama şunu merak 

ediyo rum: Avrupa Birliğinin aldığı bütün kararlar artılara bir karşılık, yani sen 

Türk futbol cusunu Avrupa Birliği vatandaşı gibi oynatmak zorundasın, ama o 

ülkeye girdiği sırada bir sınır koyabiliyorsun. Sen Avrupa Birliği haricindeki futbolculara 

bir sınır koyabilirsin, herkese bir sınır koyabilirsin. Bunda bir engel yok. 

O zaman acaba Türkiye’deki artıyı mı eleştiriyoruz, yoksa sınırı mı eleştiriyoruz? 

Bir de buna cevap verebilirsek çok sevinirim. Teşekkür ederim. 

KAHRAMAN BERK- Dünkü bu Wegan Athletics’in avukatlarıyla yaptığım 

görüş mede aslında aynı şeyi söylediler ki, The Guardian Gazetesi de aynı tespitte 

bulu nuyor; güçlü kulüpler rekabeti ihlal edici transferde bulunacaklar ve küçük 

kulüp kavramı kalmayacak. İkincisi, aslında CAS bana göre karar niteliğini aşarak 

düzen leyici bir norm getirdi. Yani kendisini FIFA’nın yerine koyarak bir karar 

vermiş oldu. İkinci önemli sonuç budur. Üçüncü husus, kararı okuduğunuzda 

317


birtakım farklılıklar da var, yani sözleşmeden kaynaklanan boşluklardan yararlanarak 

CAS bu kararı verdi. Bir başka husus aslında CAS en basit yolu tercih 

etti. Çünkü bir yıllık, yani o fesih edilen tarihteki bir yıllık maaşların toplamını 

tazminat bedeli olarak belirledi ve FIFA Uyuşmazlık Çözüm Kurulunun vermiş 

olduğu ki, doğrusu bence o ticari değerini futbolcunun hiçbir şekilde göz önüne 

almadı. Çünkü bir futbolcunun ticari değerini belirlemek zor. O yüzden biraz 

evvel konuşmamda da söyledim, 625 bin Sterlini belirlerken bir kriter ortaya 

koyamadı. Çünkü bir taraf 5 milyon Sterlin is tiyor, diğeri hiçbir şey verilmemesini 

iddia ediyor. Bu sebeple kriter koyarak, yani neyi kriter alacağınız kanımca 

belli değil, ama neyi kriter alabiliriz maaşın yanında? Sporcuya yapmış olduğu 

yatırımı ve/veya sabit bir şekilde ispat edebilirsek o spor cudan elde ettiği reklâm 

gelirini ki, günümüzde artık bu mümkün, bunu belirleyerek munzam zararını 

istemesinin mümkün olması gerekir. Kararda bir de şöyle bir hu sus vardı, söylemeyi 

atladım; örneğin, 19 yaşından evvel oynadığı kulübe vermiş olduğu transfer 

bedeli ki, asında çok düşüktür, ama önemli değil diyor kararda, 75 bin Sterlini 

kulübün içinde o futbolcuyu oynatarak zaten amorte ettiğini belirtiyor. Meselâ, 

bu da irdelenirse çok önemli sonuçlar çıkacağını düşünüyorum. Herhalde sorunuza 

yanıt vermiş oldum. 

MÜRSEL BAŞGÜL- Burada aslında belki zaman olsa tartışmamız gereken 

husus, FIFA’nın düzenlemesindeki çok geniş sözleşmeyle bağlılık ve bunun istisnaları 

17. madde açıkça haklı sebep olarak da belirtebileceğimiz sözleşmenin sona 

erdirilme sinin sonuçları, 3 yıl, 2 yıl sonra bunun sonucunu kendisi öngörmüş, 

dolayısıyla ve bunu ücretle sınırlandırmış. İstisnai olarak biriki ekstrem durumu 

belirtmiş, ama bu açıkça FIFA’nın düzenlemesinde getirilen 3 yıl ve 2 yıl ve açıkça 

sportif cezada söz konusu olmaksızın bu sistem getirilmiş. Dolayısıyla o yüzden 

kendi kalesine atılan bir golü olarak da niteleniyor. Dolayısıyla bir düzenleme 

boşluğu değil, bence FIFA’nın getirdiği düzenlemenin belki lafzı olarak yorumlanması 

ve futbolcu yararına bunlar onun emeği karşılığıdır. Ekonomik olarak 

düşünüyorum. 

Bir de önemli bir husus var; bu karar istikrar kazanacak, o açık değil, görüş de 

değiştirilebilir. Dolayısıyla belki biraz da beklemek gerekecek. Teşekkür ederim. 

BURCU ŞAHİN- Soru var mı? Değerli konuklarımız, süremizin kısıtlı olması 

ne deniyle oturumu kapatıyorum. Sayın konuşmacılarımıza katkılarından dolayı 

çok teşekkür ediyoruz. Üçüncü Oturuma geçmeden önce kısa bir mola veriyoruz. 

Te şekkür ederiz. (Alkışlar) 

SALONDAN- Araya geçmeden önce konuşmacılarımıza katkılarından dolayı 

pla ketlerini sunmak üzere Ankara Barosu Yönetim Kurulu üyesi Av. Şevki 

Yüceer’i sahneye davet etmek istiyorum. (Alkışlar) 

318

III. OTURUM 

YARIŞMA HAKEMLERİNİN 

KARARLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ 


SUNUCU- Değerli misafirler, teknik aksaklıktan dolayı özür diliyoruz. 

Programı mızın III. Oturumunda “Yarışma Hakemleri Kararlarının Hukuki Nitelikleri” 

görüşü lecektir. Bu konuyla ilgili olarak Ankara Barosu avukatlarından 

Sayın Cem Papila’yı davet ediyorum. İstanbul Barosu Avukatlarından Sayın Yılmaz 

Savaşay, Oturumu muza başkanlık etmek üzere Başkent Üniversitesi Hukuk 

Fakültesi Dekanı Sayın Prof. Dr. Kudret Güven’i sahneye davet ediyorum. (Alkışlar) 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Efendim, tüm konuklarımızı ve katılımcıları 

sevgiy le, saygıyla selamlıyorum ve hoş geldiniz diyorum. Oturum sıramızı 

kaybetmeden yerimize oturduğumuz için çok mutluyuz. Ben süremiz çok kısıtlı 

olduğu için özel likle ara oturumlarda oturum süresini uzatma lüksümüz olmadığını 

düşünüyorum. Biran evvel konuya gireceğim, ama ufak bir saplama yaparak 

sayın konuşmacılara, katılımcılara söz vermek istiyorum. Ben spordan hiç anlamam, 

ama spor hukuku nun ne kadar önemli olduğunu bilenlerdenim. Bu nedenle 

fakültemde uzun süredir spor hukuku dersini koyduk, okutuyoruz ve kısa 

bir süre içinde de spor hukuku araştırmaları merkezi kurmak üzere girişimlerimiz 

var. İnşallah rektörlüğümüz bu konuda sıcak bakarsa sizlerin huzuruna bundan 

sonraki bir kurultayı belki bizim fakültemizde, bizim üniversitemizde yapma imkanını 

buluruz ümidini taşıyorum. 

Ben spor karşılaşmalarını biraz demokrasiye benzetiyorum. Çünkü her ikisinde 

de hakem var. Yani, spor müsabakaları yarışmalarında da hakem eğer sağlıklı 

karar vermezse yapılan karşılaşma ve sonucundan emin olamıyoruz. Demokraside 

de öyle, orada hakem görevini toplum yapıyor. Hepimizin bildiği gibi toplu 

319


mun görüşü, tercihi ne kadar isabetli olursa ülkenin de yönetimi, geleceği o denli 

tutarlı oluyor, ümit vaat ediyor. Dolayısıyla böyle bir benzetme yaptıktan sonra 

bizim bu oturumda konuşacağımız hakem kararlarının hukuki niteliğine geçmek 

istiyorum, yani netice itibariyle hakem kararlarıyla ilgili konunun ne kadar 

önemli olduğunun altını çizmek istiyorum. Hepinizin tanıdığını umduğum iki 

saygıdeğer katılımcı, konuşmacı arka daşım var. Meslektaşız avukatlık bazında, 

sevgili Yılmaz Savaşer beyefendi İstanbul Barosu avukatlarından, yine hepinizin 

tanıdığını umduğum Sayın Cem Papila Be yefendi Ankara Barosunun muhterem 

avukatlarından ve hepinizin bildiği gibi spor adamı, hakem Sayın Papila’nın kararlarını 

zaman zaman medyada izliyoruz. 

Öncelikle Sayın Yılmaz Savaşer’e söz vermek istiyorum. Kendileri yarışma 

ha kemlerinin kararlarının hukuki nitelikleri konusunda kimimizin bildiği, kimimizin 

bilmediği bir hususta bilgilerini bizimle paylaşacaklar ve umuyorum ki 

konuşma larından sonra pek çok konudaki bilgi açığımızı kapatacaklar. Buyurun 

efendin, sizi dinliyoruz. 

YILMAZ SAVAŞER- Sayın Başkan, değerli katılımcı kardeşlerim; önce sunumun 

başlığını düzeltmek istiyorum, sunumun başlığında sadece hakemlerin 

kararların dan söz edilmesine rağmen, biz burada hakemlerin kendilerinin de hukuki 

yapıları konusunu da irdelemek istiyoruz. Bu nedenle konumuzun başlığı; 

320 

“Spor Hakemlerin ve Kararlarının Hukuki Niteliği” şeklindedir. 

Bir spor karşılaşmasını veya herhangi bir yarışmayı veya müsabakayı ne şekilde 

yönetirseniz yönetin, bu ister insan unsuru olsun, ister bir makine unsuru olsun, 

isterse başka bir alet olsun bu spor müsabakasını yönetenin adına “HAKEM” deriz. 

Spor hayatımızın çok önemli bir parçasını işgal eden bu kişilerin hukuki kişilikleri 

ve kararlarının yasal dayanaklarını gelin hep beraber bu sunuda tartışalım. 

“Hakem” sözcüğü Arapça’dan geliyor. Arapça’da sesli harf olmadığı, kelimeler 

üstün, esre, ötre, cezim ve şedde dediğimiz işaretlerle tamamlandığı 

için“HAKEM” sözcüğü, “HKM” kökharflerinden türetiliyor. HKM kök harflerinin 

türevleri olarak; ahkâm, hâkim, hüküm, hükmen, mahkeme, muhakeme, 

mahkum, tahkim, tahak küm sözcükleri karşımıza çıkmaktadır. HKM kökünün 

yaratmış olduğu bu türevlerin bir ortak tarafı var. O ortak taraf da hepsinin yargı, 

yargıç, yargılama ve yargı kararı anlamında olmasıdır. Yani karar veren, yargılayan, 

anlaşmazlıkların çözüm kararla rını veren kişi anlamına gelmesidir. 

Spor hakeminin tanımını hiçbir spor yasasında, ulusal ve uluslararası hiçbir 

statü veya kurallarda bulamazsınız. Spor hakemi ne demektir? Veya hakem ne 

demek tir? Bizim spor yasalarımızın hiçbirinde böyle bir tanım yok. Çünkü 

hakem, spor müsabakalarının tarafı değildir, müsabaka üstü bir statüleri vardır. 

Çünkü hakem sözcüğü sporun değil, hukukun bir kavramıdır. FIFA statüsünün 

kural 5’inde, 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonunun kuruluş ve 

görevleri hakkındaki yasamızın 16. maddesinde ve 3289 sayılı Gençlik Spor


Genel Müdürlüğünün yasalarında ha kemlerden söz ediliyor. Ancak bunların 

ortak bir tanımlaması yok. Hakemden, spor müsabakalarını “yöneten” kişi 

olarak söz ediliyor. FİFA’nın kural 5’inde hakem için şöyle ifade var: “…Her 

maç oyun kurallarını uygulamada tam yetkili olarak atanan bir hakem tarafından 

yönetilir. Bu kişi oyun kurallarını uygular, oyunu yardım cı hakemle, varsa 

dördüncü hakemle işbirliği içinde yönetir…” Bu tanımlamadan çıkardığımız 

unsurlar şu: Demek ki hakem atamayla göreve gelir, oyun kurallarını uygular, 

maçı yönetir, tek yetkilidir ve kararları kesindir. Dünyada Futbol Sporunun 

kurallarını koyan,değiştiren,kaldıran ve 216 devletin üye olduğu FIFA’ya göre 

Hakem Yönetendir. 

3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 

Yasa mızın 16. maddesine bakıyoruz, orada da aynı ifade var. “…Futbol takımı 

bulunan kulüplerin yapacakları resmi ve özel futbol müsabakalarının yönetimini 

ve bu mü sabakalarda çıkan teknik anlaşmazlıkların çözümünü yapan kişi…” olarak 

hakemi tanımlıyor. 

Halbuki bizim daha evvel ifade etmeye çalıştığımız “HKM” kökünden oluşan 

an latımda hakem kelimesinin yargılayan, mahkeme eden, hüküm veren kişi anlamına 

geldiği şeklinde bir açıklama vardı. Kelimenin anlamından ve yaptıkları 

fonksiyon dan yola çıkarak acaba spor hakemi bir yargıç mıdır, yoksa yönetici 

midir? Soru sunu yanıtlamamız gerekmektedir. 

Yönetmek; olaylara müdahale etmek, yön vermek, yönetim kadrosunu belirlemek, 

istediği sonucu almaktır. Yöneticinin, yönettiği olayda belirlediği hedeflere 

ulaşma amacı vardır. Spor Hakemin ise böyle bir misyonu yoktur. Hakem bir 

spor müsabakasını yönetmez. Eğer yönetseydi bir takımın hangisinin galip geleceğine 

karar verebilirdi, bir maçın kaç dakika oynanacağına o karar verebilirdi, 

o maçla il gili olarak da her türlü organizasyonu yapma yetkisine sahip olurdu. 

Onun için bizim görüşümüz hakemin böyle bir fonksiyonu olmadığı için hakem 

yöneten değildir. Spor Hakeminin asıl fonksiyonu yargılama işlevidir. O nedenle 

de hakem sözcüğü sporun değil, hukukun bir kavramı olarak karşımıza çıkar. 

Hakemin yönetim görevi yok mu? Elbette ki var, biraz sonra bunları sırasıyla size 

ifade etmeye çalışacağım, ama temel yargılama görevinin yanında yönetim görevi 

çok belirli yerlerde ve çok kısıtlı olarak karşımıza çıkmaktadır. Öyleyse hakem 

yöneten değil, yargılayandır. Bunların adının da spor yargıcı olarak değiştirilmesi 

gerekir. Hakem maçı yönet mez, hakem maçı yargılar. 

Bu sözcüklerim ilk bakışta 1982 Anayasasının 9 ve 10. maddelerine aykırı gibi 

algılanabilir. Zira Anayasamızın 9. maddesi diyor ki; yargı yetkisi Türk Milleti 

adına bağımsız mahkemelerce kullanılır, 10. maddesi de diyor ki, hiçbir kişiye, 

aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Siz bu yargı yetkisini hakem denilen 

insan lara verirseniz onlara bir imtiyaz tanınmış olmaz mısınız? Diye soru 

sorabilirsiniz. 

321


322 

Yargı işlevinde HAKİM ve HAKEM ; 

Öyleyse bildiğimiz şeyleri hatırlayalım. Yargıda hakem ve hâkim konusunu 

kar şılaştırmalı olarak bir sütuna dökelim.Elbette, yargı hayatımızda asıl olan genel 

mahkemeler ve tabii hâkim ilkesidir. Bunu inkâr etmiyoruz, asıl olan budur. 

Bunun dışında da anayasamızda herhangi bir ayrık hüküm bulamıyoruz. Öyleyse 

hakem sözcüğü bunun arasına nasıl girmiştir? Bunun arasına giren hakem sözcüğü 

he pinizin bildiği gibi Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasamızın 516. maddesindeki 

TAH KİM müessesesi ile girmiştir. 

Globalleşen dünyada taraflar, bilmedikleri ve nasıl uygulanacağına güvenemedikleri 

karşı tarafın hukukuna ve yargısına teslim olmak istememektedirler. 

Genel yargıya, gerek süre yönünden, gerek bağımsızlık, bağlantısız ve isabet yönünden, 

özellikle spesiyal konularda ihtisas ve hızlılık yönünden zamanzaman 

sarsılan inancımız hakem konusunu gün be gün ortaya çıkarmaktadır. Sanıyorum 

ki, meslektaşlarımın büyük bir çoğunluğu artık yaptıkları sözleşmelere özellikle 

ha kem şartını, tahkim şartını koymaya başladılar. Bu nedenle genel yargının içerisinde 

çok özel düzenlenmiş bir statüyle hakem dediğimiz insanlar genel yargının 

içerisin de yer almaktadırlar. 

Spor hakemi veya özel hukuk hakemi Genel Yargının içerisinde çok özel bir 

ko nuyu yargılayıp hükme bağlayan kişilerdir. Her ikisinin ortak yanı, karşılarına 

gelen anlaşmazlığı, kendine özel yargılama yoluyla yargılayıp karar vererek çözmeleridir. 

Öyleyse her hâkim bir hakemdir, fakat her hakem bir hâkim değildir. 

Hâkimi ve Spor Hakemlerini başka bir açıdan karşılaştırmak istersek şöyle 

diye biliriz; Hakimlik, Anayasayla kurulmuş olup kuvvetler ayrılığı ilkesinin bir 

sonucu dur. Anayasamızın da 140. maddesinde düzenlenmişlerdir. Spor hakemi 

ise özel yasa hükmüyle kurulmuş ve sporun bir gereğidirler. Hâkimler hukuk eğitimi 

almış ve devlet adına stajını yapmış devlet memurudurlar. Spor hakemi ise 

hukuk eğiti mi almamış olabilir, ancak konunun mesleki eğitimlisi ve tecrübelisidirler. 

Hâkim, olayları sonradan öğrenir, delil toplar, bilirkişi kullanır, tanık dinler 

yargılar ve karar verir. Spor Hakemi ise olayların içindedir, bizzat görür, yargılar, 

kararını verir, de lil toplamaz, bilirkişiye gidemez. Yani olayın hem savcısı, hem 

kanıtı, hem delili, hem tanığı, hem bilirkişisi, hem de yargıcıdır. Hâkim kararlarına 

üst mahkemede itiraz edilebilir, üst yargı yolları bu kararlara karşı açıktır. 

Spor hakemlerinin kararları ise kesindir. Hâkimler maaşlarını devletten alır, ücretli 

veya ücretsiz başka bir iş yapamazlar. Spor hakemleri ise ücretlerini kendini atayan 

taraflardan alır. Kendi özel işini ve mesleğini yapabilir. Bu sözcük size ters gelebilir. 

Yani “Fenerbahçe’yle Galatasaray maç yapıyorsa, Cem Papila’nın maaşını bu iki 

kulüp mü veriyor?” gibi bir soru kafanızda uyanabilir, Her müsabaka hâsılatından 

hakem ücretleri kulüpler tarafından federasyona yatırılır ve ücret bu paradan Federasyonlarca 

hakemlere ödenir. Hâkimler millet adına yargılama yapar, spor hakemleri 

ise taraflar adına ve taraflar için yargılama yaparlar. Ancak her ikisinde 

ortak bir nokta var, her ikisi de yargılar ve çekişmeyi çözen kararları verirler.

İhtiyari ve Mecburi TAHKİM; 


Kısaca bir de ihtiyari ve mecburi tahkimi size anlatmak, karşılaştırmak istiyorum. 

Zira Spor Hakemliği bir mecburi tahkim hukuki esasına dayanır. Usul Yasamızın 

516. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir ihtiyari (anlaşmalı) tahkim. 

Mecburi tahkim ise, o kurumun özel kuruluş yasasıyla düzenlenmiştir. İhtiyari 

tahkimde ta raflar anlaşarak hakemi seçerler, mecburi tahkimde ise hakem kurum 

tarafından atanır ve taraflar bu hakemi kabullenmek zorundadırlar. İhtiyari 

tahkimde taraflar istemezlerse bu yola başvurmak zorunda değillerdir, Mecburi 

tahkimde kurumun bünyesinde yer alan tüm kişi ve kuruluşlar ihtilafı kurum 

içinde oluşan tahkim ku rulu ile çözmek zorundadırlar, genel yargıya gidemezler. 

İhtiyari tahkimde hakem kararları mahkeme tarafından onanarak ve temyizden 

geçerek kesinleşir.Mecbur tahkimde ise, hakem kararları kesindir. İhtiyari Tahkimde 

hakemin hukukçu olması şart değildir,konusunun uzmanı olması ise bir 

tercih sebebidir. Mecburi hakemler de de hukukçu olma şartı yoktur, özel eğitim 

almış ve tecrübeli kişilerden olması yetmektedir. 

Hakemlerin İdari ve Yargısal Nitelikteki Kararları : 

Spor Hakemlerin kararlarını üç ayrı bölümde, üç ayrı nitelikte görürüz. Bunlar 

müsabaka öncesi, müsabaka sırası ve müsabaka sonrası kararlarıdır. 

a) Müsabakası öncesi;hakemlerin kararının temelinde yönetsel, idari karar niteliği 

vardır. Örneğin, takımların sporcu listelerini incelemek,sahanın koşullarını 

ve teçhizatlarını incelemek, tribünlerdeki fiziki koşulları incelemek, sporcu formalarını 

incelemek gibi. Bu konuda vereceği kararlar tümüyle idari niteliktedir. 

b) Müsabaka Sırası ; Müsabakanın oynandığı sırada verdiği kararlarının yüzde 

90’ı yargı kararı niteliğindedir. Bir olayı ulusal ve uluslararası kurallara göre 

çözme mecburiyetindedir. İdari kararları yok mudur? Elbette ki, müsabaka sırasında 

idari kararları vardır. Örneğin, sakatlanan sporcunun tedavisini yaptırmak, 

saha ve seyir ci olayları olması halinde gerekli önlemleri almak gibi. 

c) Müsabaka sonrasında; ise yine kararları ağırlıklı olarak yönetseldir, idaridir, 

yargısal kararları çok azdır. Örneğin müsabakayla ilgili raporunu hazırlaması, o 

ra porunu gerekli yerlere sunması, o müsabakayla ilgili çıkmış olan ihtilaflarda 

tanıklık yapması gibi. 

Bu anlatımımdan sonra spor Hakeminin bir tanımını yapmak istersek; Müsabaka 

öncesi, müsabaka sırası ve sonrasında, müsabakayla ilgili olanlar arasında 

meydana gelen müsabakaya ilişkin olayları, ulusal ve uluslararası oyun kurallarını 

uygulayarak yargılayan ve kesin kararını veren spor yargıcıdır.Şeklinde bir tanımlama 

yapabiliriz. 

Müsabaka Hakemlerinin Sorumlulukları 

Spor Hakemlerinin yaptıkları bu görev sebebiyle sorumlulukları var mı? Onu 

323


da IFAB dediğimiz FIFA’nın yönetim kurulunun kararlarıyla görüyoruz. Spor 

Hakemleri görev yaptıkları esnada göreviyle ilgili verdiği kararı sebebiyle hiçbir 

sorumlulukları yoktur. Örneğin, müsabaka sırasında bir oyuncu ölse, yaralansa 

veya tribünlerde bir başka olay olsa veya o maçla ilgili herhangi başka bir problem 

de çıksa bunlar dan spor hakemlerinin sorumlulukları yoktur. Oyun alanının ve 

çevresinin durumun dan, hava şartlarından, maçın tatil edilmesinden dolayı hakemin 

maddi ve manevi sorumluluğu yoktur. 

324 

Hakem kararlarının kesinliği; 

Spor Hakeminin kararlarının kural olarak kesin olduğunu yukarıda ifade ettik. 

FIFA, Spor hakemlerin kararlarının kesinliğini “..hakem müsabakanın tek 

hâkimi, nihai karar vermeye yetkili olan kişisidir..” şeklinde statüsüne koyduğu 

kuralla ifade ediyor. FIFA “Hakemin kararları sonradan yargı kararı ve idari 

kararla değiştirilemez. Hakem kararlarını ve sonuçlarını müsabaka… sırasında 

verdiği şekille muhafaza edilmesi gerekir. Hakem hataları futbolun içinde olup, 

onun bir parçasıdır” diyor. 

Ancak yine aynı FIFA, 11.01.2005 tarihinde yayımladığı 948 sayılı sirkülerle 

ha kem kararlarının kesinliğine bazı konularda istisna getirmiştir. “Hakemin disiplinle 

ilgili kararlarında açık hata yapması halinde Disiplin Kurulu veya Tahkim 

Kurulu bu kararı kaldırabilir ” diye istisna getirdi. FIFA bununla yetinmedi, statüsünün 

47, 48, 52 ve 55. maddelerinde; “ sakatlık ve şiddetli hareket”, “ciddi 

ihlaller”, “ırkçı söy lemler” karşısında da bu hakem kararları kaldırılabilir veya 

değiştirilebilir” şeklinde değişiklikler yaptı 

Türkiye Futbol Federasyonu, Profesyonel Disiplin Talimatına eklediği 74. 

mad denin 2. fıkrasında; “ Disiplin Kurulu müsabaka esnasında meydana gelen 

olaylarla ilgili hakem kararlarının hiçbiri değiştirilemez veya bozamaz. Ancak sadece 

şahısta hata sonucu verilmiş, kırmızı ve sarı kart cezalarında Hakem Kararlarına 

itirazı ve ka rarın tamamen kaldırılmasını veya değiştirilerek onanmasını” 

kabul etmiştir. FIFA’nın kabul etmiş olduğu diğer istisnai halleri Disiplin Talimatına 

almamıştır. İspat vasıta sı olarak da sadece yayıncı kuruluşun televizyon 

görüntülerini, ses kayıtlarını göz lemci, temsilci raporları ve tanık beyanlarıyla 

bunun aksinin yani hakem kararının hatalı olduğunun kanıtlanmasına imkân 

tanıdı. 

Size birkaç örnek karar sunmak istiyorum 23.02.2006 tarihinde oynanan Mersin 

İdman YurduAltay müsabakasında maç sonu çıkan kavgada, hakeme yumruk 

vurduğu iddiası ile futbolcu Selim Özere’ hakem raporuna dayanarak PFDK beş 

müsabakadan men cezası vermiş, Futbolcunun itirazı üzerine izlenen TV görüntüleri, 

Gözlemci raporları ve tanık beyanları sonucu hakemin şahısta hata yaptığı 

anlaşılarak cezası Tahkim Kurulunca kaldırılmıştır. 

KayserisporFenerbahçe maçında Edu isimli futbolcu iki sarı kartla ihraç ediliyor. 

Fenerbahçe bu ikinci sarı kartın haksız, hatalı, yanlış verildiğini, bunda açık


hata olduğu iddiasıyla kurula başvuruluyor. Kurul “hakemin verdiği karar hatalı 

olabilir, ama doğru adama kart göstermiştir, şahısta hata yoktur” gerekçesiyle Hakem 

ka rarına itirazı red etmiştir. 

AnkarasporBeşiktaş maçında Nobre’nin golü elle attığı konusunda hakem 

golü iptal ediyor. Beşiktaş kurula başvuruyor. İzlenen TV görüntülerinde golün 

elle atılma dığı saptanıyor. Ancak Tahkim Kurulu,“Golün elle atılıp atılmadığı 

bizi ilgilendirmez, hakem bir şahısta hata yapmamıştır”gerekçesiyle Hakem Kararını 

kaldırmıyor. 

Ali Sami Yen Stadı FenerbahçeGalatasaray maçı oynanıyor. Fenerbahçe’de 2 

no.lu oyuncusu Gökhan Gönül taç çizgisinde bulunan topu almaya giderken top 

toplayıcı çocuğun atmış olduğu topu almayıp kafasını eğdiği için hakem ikinci 

sarı kart gösteriyor. Fenerbahçe buna itiraz ediyor. Şahısta bir hata yapılmadığı 

ge rekçesiyle hakemin kesin kararı karşısında itirazın kabul edilemeyeceğii görüşüyle 

itirazı red ediyor. 

DenizlisporFenerbahçe maçında hakem 78 cm kadar kale çizgisini geçmiş 

topu çizgiyi geçmedi şeklinde görerek golü iptal etmesine rağmen, Tahkim Kuruluolayda 

bir şahısta hata söz konusu olmadığı, bunun hakemin bir görüşü olduğu 

gerekçe siyle itirazı red etti. 

Sonuç olarak özetlemeye çalışırsak ; 

Spor Hakeminin fonksiyonu bir yönetme fonksiyonu değil, bir yargı fonksiyonudur. 

Müsabaka hakemliği tüm spor dalları için mecburi tahkim hukuku temeline 

dayanır. Kulüpler ve sporcular lisans alma ve vize işlemleri sırasında bu 

hakemlerin mutlak yargı hâkimiyeti olduğunu farazi olarak kabul etmiş sayılırlar. 

Hakem karar ları kesindir, ancak sadece disiplin olaylarında ve sadece şahısta hatada 

bu düzel tilebilmektedir. Irkçı söylem hareketleri, ciddi ihlaller, sakatlıklar bizde 

henüz kabul edilmemiştir. Görüş, yorum, bilgi ve tecrübe eksikliği nedeniyle 

her müsabakada hakemler hata yapabilir. Bunu FIFA da kabul etmektedir. Bu da 

futbolun kuralları içerisinde olan bir olaydır. 

Dinlediğiniz, ilginiz ve katkılarınız için teşekkür ederim. Saygılarımla 

Av. Yılmaz Savaşer. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Teşekkür ediyoruz. Vallahi Sayın meslektaşımı 

dinleyince iyi ki hakem olmayı aklımızdan geçirmemişiz diye dua ettim. 

Çok zor bir şeymiş. 

YILMAZ SAVAŞER- Keşke sabahki yönetimi siz yapsaydınız hocam, ikinci 

saat sallandı. Bak, ben gene 45 dakikada bitirdim. Bana ödül verileceği yerde siz 

beni eleştirmeyin. Sabah keşke siz yönetseydiniz. Ben teşekkür ederim hocam sağ 

olun. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Son derece akıcı bir dille ve gerçekten inana 

325


rak savınızı güzel ortaya koydunuz. Çok teşekkür ediyorum, ama Sayın Papila’nın 

da anlatacağı çok enteresan şeyler vardır, inanıyorum. Onun için arkadaşımıza da 

hak verelim. Buyurun efendim, sizi dinliyoruz. 

CEM PAPİLA- Çok teşekkür ederim, sağ olun. Her şeyden önce sevgili Yılmaz 

abiden sonra konuşmak gerçekten zor, onu başlangıçta ifade etmek isterim. 

Bir de kendi resimlerimi gördüm, bu benim tasarrufum değil. Yılmaz ağabeye 

teşekkür ederim. 

326 

YILMAZ SAVAŞER- Dört defa telefon ettin benim resimlerimi koy diye. 

CEM PAPİLA- Peki, ben de biraz tabii teknik kısmından bahsedeyim olayların, 

ondan sonra muhakkak ki sorucevap kısımları olacak. Hakem olarak ne 

hissetti ğinden bahsetme şansı bulabilirim. Tabii, ben de kendimce cesur davranarak 

futbol hakeminin en azından kendi branşım olduğu için bir tanımını yaptım. 

Bunu gerçi Yılmaz ağabeyle paylaşma şansım olmamıştı, ama şurada kısaca okumak 

isterim. Müsabaka öncesi sırası ve sonrasında müsabık kulüp yöneticileri, 

teknik görevlileri ve futbolcuların kendileri, rakipleri ve üçüncü kişiler arasında 

meydana gelen idari ve teknik anlaşmazlıkları ve ihlalleri futbol oyun kuralları ve 

müsabaka talimatı gere ğince görev ve yetkileri doğrultusunda yorumlayıp karar 

veren kişidir dedim. Ben de yönetmekten bahsetmedim, bence de yönetmek farklı 

bir anlam ifade ediyor. 

Gerçekten futbol hakemliği oldukça zor, futbol hakemliğinin sevgili Yılmaz 

ağa beyin de söylediği gibi tanımı net olarak ortaya konmuş değil, ne olduğu ve 

kim olduğu, ama talimatlarda ve futbol federasyonunun kanununda 3813 sayılı 

Kanun da ifade ediliyor, geçiyor. Ancak tabii, futbol hakeminin benim değinmek 

istediğim konu hukuki ve cezai sorumluluğu var mıdır, yok mudur tartışması. 

Çünkü artık fut bol sadece bir oyun değil, futbol ciddi ekonomik değer üreten bir 

meşgal endüstri diyelim. Yani dünyada yaklaşık yıllık 250 milyar dolardan bahsediliyor. 

Ülkemizde de 1.5, 500’e çıktı, doğrudur. Her geçen gün de bu değer biraz 

daha yükseliyor, ama Türkiye’de de 11.5 milyar dolarlık bir endüstriden bahsediyoruz. 

Dolayısıyla özellikle son yıllarda ekonomik suçların çok fazla öne çıktığını 

düşündüğümüzde bu kadar büyük bir pazar payına sahip olan bir oyun içerisinde 

ekonomik suçların da işlenebileceği ve dolayısıyla bilmiyorum bundan önceki 

konuşmalarda bu kadar yoğun tartışmalar içerisinde futbolun içerisindeki bu suçların 

ele alınıp alınmadığı konusunda bir fikrim yok. Ancak artık Türkiye’de bu 

konuda yasal düzenlemeler yapılmasının şart olduğu da bir gerçek, bu konuda 

birazcık fikrimi söyleyeceğim. Bu hakem 3813 sayılı Kanunun 18. maddesinde 

“idari bilimler başlıklı” kısmında cezai sorumludan bahsetmek istiyorum öncelikle, 

şu şekilde ifade ediliyor: Türkiye Futbol Federasyonunun organize ettiği 

futbol müsabakalarında görevlenen hakimler müşahit ve temsilciler görevli oldukları 

müsabakalarda herhangi bir saldırıya ma ruz kaldıklarında Ceza Kanunu 

uygulaması bakımından bunların işledikleri suçlarla bunlara karşı işlenen suçlarda 

devlet memuruna ilişkin hükümler uygulanır. Açık olarak şunu ifade ediyo


rum: Daha önce bir ara bu kaldırılmıştı ve devlet memuru statüsünde değerlendirilmiyordu. 

Daha önce kapsam çok daha genişti, fakat bu değişiklikle kapsam 

daraltılmakla birlikte tekrar devlet memurluğu statüsüne girdi. Ancak sadece şu 

konuldu: Onların müsabaka sırasında saldırıya, tecavüze maruz kaldıklarında bu 

geniş yorumuyla fiili veya sözlü olabilir ve bunun karşılığında ha kemin vermiş 

olduğu cevap veya koymuş olduğu tepkiyle sınırlandırılan bir hüküm. Bunun 

ötesinde hakemin cezai sorumluluğundan bahsetmemiz maalesef mümkün değil. 

Çünkü özellikle dünyada da örneklerine rastladığımızda ki, Almanya’da yaşa nılan 

bir örnek var; bir hakemin Hırvat mafya grubuyla girmiş olduğu organizasyon 

sonrasında onlara 3 milyon Euro, kendisine de 50 bin Euro kadar haksız kazanç 

temin edildiği tespit ediliyor ve orada bu hakem yargılanıyor ve neticesinde de 

bir süre tutuklu kalıyor. 

Türkiye’de kanunlar buna müsait mi, değil mi tartışmasına girdiğinizde 3813 

sa yılı Kanunda bu konuda herhangi bir hüküm bulunmadığını çok açıknet görmekle 

birlikte Türk Ceza Kanununda da kanımca bunu karşılayacak maalesef bir 

madde öngörülmemiş durumda. Aslında bence şu anda alt komisyonda zannediyorum 

mecliste kanunda bu konuda değişiklik yapılacak mı bilmiyorum, ama 

her şeyden önce Türk Ceza Kanununa bu konuda muhakkak özellikle Türkiye’de 

son zamanlar da yaşanılan bu tür olaylar karşısında sadece hakemlerle ilgili değil, 

bu tür özellikle iddia çerçevesinde, bahis çerçevesinde gerçekleşen bazı organizasyonları 

önlemek adına yasal düzenlemeler kesinlikle hiç vakit geçirmeden yapılmak 

zorunda. Ha kem böyle bir organizasyonun parçası olabilir, olmuş da olabilir 

geçmişte, ancak Türk Ceza Kanununda bunu maalesef karşılayan, en azından 

şike suçu açısından herhangi bir hüküm yok. Türkiye Futbol Federasyonu disiplin 

talimatlarında buna ilişkin hükümler var. Ancak maalesef belki bunu çok da 

zorlayarak dolandırıcılığa sokulabilir mi diye tartışılabilir, nitelikli dolandırıcılığa 

sokulabilir mi diye tartışılabilir, ama maalesef karşılayacak hüküm yok diye düşünüyorum. 

Her şeyden önce Türk sporunda şiddet ve düzensizliğin önlenmesine dair kanuna 

veya Türk Ceza Kanununa bu konuda muhakkak ki hüküm konmak zorunda. 

Bence cezai açıdan sorumsuz bir durumda ve hukuki açıdan da hakem sorumsuz 

durumda. Özellikle müsabaka sırasında vermiş olduğu kararlardan dolayı 

tama men sorumsuz durumda. Maç içerisinde vermiş olduğu bir karardan dolayı 

meselâ, maçı oynatmamak, maçı yarıda kesmek veya maçın oynanmasına imkân 

kalmadığı halde devam etmeme konusunda vereceği kararlar maalesef onu sorumlu 

kılmıyor. Çünkü neticede bu bir sektör, bu sektör içerisinde naklen yayın 

yapan bir kuruluş var. Naklen yayın yapan kuruluşa reklâm veren kuruluşlar var. 

O süreç içerisinde beklentileri olan insanlar var, taraflar var. Herkes o müsabakadan 

bir beklenti içeri sindeyken hakemin vermiş olduğu bir karar doğrultusunda 

bu beklentilerin gerçek leşmemesinden dolayı kendi zararlarının tazminini talep 

etmeleri mümkün değil. O anlamda futbol hakemi de tamamen sorumsuz. En 

çarpıcı örneklerden biri meselâ, hakemin sakatlanan, ciddi sakatlanan bir oyun 

327


cu sebebiyle oyunu durdurması ge rektiği düşünülürken oyunu devam ettirmesi 

ve neticede hakemin almış olduğu bir karar doğrultusunda oyuncunun ölümü 

durumunda dahi hakemin herhangi bir so rumluluğundan bahsetmek söz konusu 

değil. Dolayısıyla hakem böyle de olmak zorunda. Maçın başından, maçın öncesinden, 

maç sırasında ve maç sonrasında almış olduğu tüm kararlardan hukuki 

anlamda sorumsuz olmak zorunda, ama cezai açıdan muhakkak ki yeni birtakım 

tedbirler alınmalı. 

Bu konuda birtakım çalışmalar tabii ki, biz de yaptık. Kendimce ben de Türk 

Ceza Kanununa bu konuda hüküm konulmasına ilişkin olarak bir hazırlık yapma 

şansı bulmuştum. Fakat tabii bize hiçbir zaman her ne kadar bu işin içerisinden 

geliyor olsak dahi yetkili kurumlarda olan kişiler fikir sormak zahmetine katlanmıyorlar. 

Evet, Türkiye’deki birkaç hukukçu futbol hakeminden biriyim. Hatta 

FIFA hakemliği yaptığım esnada da FIFA’daki, Avrupa’daki tek hukukçu futbol 

hakemiydim. An cak ne o süreçte ne de hakemliği bıraktıktan sonra futbol federasyonunun 

yetkili kurullarında olanlar zannediyorum kendileri bu konuda çok 

daha bilgili oldukları nı düşündükleri için herhangi bir şekilde fikir sorma ihtiyacı 

duymadıklarından biz de fikirlerimizi maalesef ancak bu teşekkür ediyorum Ankara 

Barosuna, teşekkür ediyorum kendilerine. Baktığınız zaman hakemlik gerçekten 

çok zor bir iş, sevgili Başkanın söylediği gibi dışarıdan çok basit görülen, 

ancak içine girdiğin zaman oldukça sıkıntıları, zorlukları olan bir iş. Ben kısaca 

belki ilginizi çekmesi anlamında bir hakemin gelişiminden çok, çünkü çok meşakkatli 

bir iştir yükselmek, ama bir müsabakayı aldıktan sonraki müsabakayı 

tamamlayıncaya kadarki süreci biraz an latmak isterim. Çünkü oldukça sıkıntılı 

bir iştir. 

Hakem pazartesi günü maç almayı bekler, salı günü maçı almayı bekler, çarşamba 

günü maçı almayı bekler, üç gün beklemekle geçer. Perşembe günü ise 

kendisine maç tebliğ edildiği zaman büyük bir sevinç yaşar öncelikle, kendi adıma 

öyle söylüyorum, ama bütün hakemler için aynı şeyi söylemem mümkün. 

Ondan sonra maç hazırlığı başlar. Yani hakemlik sadece müsabakada gördüğünüz 

90 da kikayla sınırlı bir iş değildir. O müsabaka öncesinden, üç gün kadar öncesine 

kadar başlayan hazırlıklarla devam eden bir süreçte seyahat planı, yardımcı hakem 

ve dördüncü hakemle yapılan çalışmalar, görüşmeler, yapılan antrenmanlar, 

ondan sonrasındaki seyahat ve maç süresine geldiğiniz zaman da bir gün önceden 

yapılan seyahat sonrasında konaklama ve bu süreç içerisinde maçın öncesinde 

özellikle mümkün olduğu kadar insanlarla az iletişim kurarak etkilenmeyi engellemeye 

ça lışmakla geçen bir dönem ve maç sırasında da yaşanılan travmalar ve 

asıl travma da tabii maç sonrasında özellikle kendim de bazen yapıyorum, ama 

ben mümkün olduğu kadar az eleştiri yapmaya çalışıyorum, medyadan da yapılan 

eleştiriler son rasında yaşadığı travmalar. 

Maçın içerisinde hakem sadece verilen kararlarla hatırlanıyor. Ancak maçın 

içe risinde hakem sadece düdük çalarak karar vermez, çalmadığı düdükler de as 

328


lında bir karardır. Yani ihtilaf doğabilecek olan her pozisyonda pozisyonu devam 

ettirme si dahi bir karardır. Dolayısıyla maçın içerisinde hakem asgari 300’le 350 

adet çok sıkıntılı bir maç değilse karar verir. Bu kararların tümünün doğru olmasını 

beklemek lükstür. Hakemin hata yapma hakkı vardır, bunu da herkesin 

kabul etmesi gerekir. Ancak hakemin tek rahat olduğu bir yer vardır, o da maçı 

başarılı yönettiğini düşün düğü süreç sonrasında soyunma odasına gidip duşunu 

aldığı zamandır. Duş bittik ten sonra bütün güzellikler biter ve bir sonraki haftanın 

sıkıntısı başlar. Dolayısıyla hakemliği burada vurgulamaya çalıştı Yılmaz abi, 

neticede çok fazla eleştirmek, çok fazla haksızlık yapmak hoş bir şey değil, çok 

zorlu, meşakkatli yollardan geçerek insanlar bu kadar önemli kademelere geliyor 

ve burada kalmaya çalışıyorlar. Bu rada kalmak da çok kolay bir şey değildir. Bir 

yere gelmek, yükselmek biraz daha kolay gibi gözüküyor. Çünkü kalmak çok 

daha zor, çünkü süreç içerisinde özellikle medyanın ve kulüplerin Merkez Hakem 

Kurulu ve futbol federasyonu üzerindeki etkileri hakemi de ciddi biçimde yıpratır 

ve hakemlik hayatı ister istemez her geçen maç sonrasında biraz daha sonlanmaya 

yüz tutar. Kendim de bunu bizzat yaşadım. Artık eskisi gibi futbol hakeminin 

çok uzun seneler futbol hakemliği yapması pek de mümkün değil, çok daha kısa 

süreç içerisinde biraz daha fazla yıprandığımız için maalesef çok daha kısa süreli 

hakemlik hayatına sahip olabiliyoruz. 

Baktığınız zaman futbol hakemliğinin gelirleri çok fazla konuşuluyor. Futbol 

ha keminin geliri aslında futbolcunun gelirleriyle kıyaslandığı zaman oldukça 

düşük kalıyor. Bunun düzeltilmesi belki de sorunları biraz daha çözebilir. Yarı 

profesyonel sisteme geçmek hakemlik camiasını mümkün olduğu kadar daha iyileştirecek 

diye düşünüyorum. Ancak baktığınız zaman hakemlik camiasındaki 

sorunlar hâlâ de vam etmekte, sıkıntılar devam etmekte. Umuyorum ki çok kısa 

sürede bunlar tam anlamıyla geçer diyorum. Çok da fazla uzatmıyorum, çünkü 

sorucevap olacaktır. Teşekkür ederim, sağ olun. (Alkışlar) 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Çok teşekkür ediyoruz Sayın Papila’ya da. 

Özel likle anlayış gösterip tartışmaya daha fazla zaman ayırdığınız için ayrıca teşekkür 

etmek istiyorum. Lütfen sorusu olanlar sorabilirler, buyurun. 

ŞEKİP MOSTUROĞLU- Sayın Yılmaz Savaş “cevap hakkı doğdu, cevap verecek 

vardır” demişti. Ben cevap hakkını kullanmak için değil, ama sunumundaki 

bazı ha taları düzeltmek için söz aldım. FenerbahçeKayserispor maçında Edu 

Dracena’nın, GalatasarayTrabzonspor maçında Barış Memiş’in, BeşiktaşTrabzon 

maçında Rüştü Rençber’in gördüğü ikinci sarı kartlar oyun kuralı sebebiyle ihracı 

gerektir miştir. Her üç olayda da Disiplin Kurulu cezaları kaldırmıştır, siz “kaldırmamıştır” 

diye sundunuz. Mağlubiyette değil, ama berabere biten Fenerbahçe 

Sivapspor ma çında futbol müsabaka talimatına dayalı olarak kural hatası itirazı 

yapılmıştır. Sayın Yılmaz Savaşer’in de üyesi bulunduğu tahkim kurulumuz bu 

itirazı reddetmiştir, ama akabindeki sezonda futbol müsabaka talimatında aynı 

konuda değişiklik yap mıştır ve kural hatasının bir sonucu müsabakanın tekrarı 

329


değildir ve kulüp olarak o başvuruyu yaptığımızda da müsabakanın tekrarı talep 

edilmemiştir. Sunumunuzda “tekrarı talep edilmiştir” diye geçti. 

Tarihteki en önemli benim bildiğim kural hatasından maç tekrarları 

FenerbahçeRizespor ve BeşiktaşGençlerbirliği maçlarına ilişkindir ve bunlardaki 

kural hata sından dolayı maçlar tekrarlanmıştır. Yine bir tarih hatası var bana 

göre, bu sezon başına kadar bariz hakem hataları demin Yılmaz Savaşer Beyin 

dediği gibi Disiplin Kurulu tarafından yeniden değerlendirilerek kartlar iptal edilebiliyordu 

ki, Edu, Barış ve Rüştü bunlara örnektir. Bu sezon başında disiplin talimatında 

yapılan değişiklikle şahısta hata kuralı kabul edilmiştir ve bunun şu ana 

kadarki tek örneği sizin sunu munuzun aksine GalatasarayAnkaraspor maçında 

Tozo’nun gördüğü sarı karttır ve bununla ilişkili karar da futbol hukukumuz için 

çok önemlidir. Disiplin Kurulu Tozo’nun kartını iptal edip bir başka futbolcuya 

bu kartı yazmıştır. Tahkim Kurulu da bu kararı iptal ederek sarı kartın bir başka 

futbolcuya yazılamayacağına karar vermiştir. Teşekkür ederim. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Biz teşekkür ederiz katkılarınız için, sağ 

olun efen dim. Siz cevap verecek misiniz? Buyurun. 

YILMAZ SAVAŞER-Değerli Şekip kardeşim, sunuyu çok hızlı geçtiğimiz için 

bazı yerleri belki görememişsindir. Rüştü Rençber’in kararının kaldırılmadığını, 

redde dildiğini söylemedim, metinde yazılıdır. İstersen bir daha döner, orayı oynatırız. 

Benim oradaki eleştirim sadece 948 sayılı Tamimden önce de bu vardı, o 

kararlar arasındaki çelişkiyi ortaya koymaya çalıştım. Federasyon açık hata veya 

şahısta hata konusunu kabul etmesine rağmen bunun dışına çıkıp FIFA’nın kabul 

ettiği diğer koşulları da uygulamıştır. Dolayısıyla maç tekrarına ilişkin sizin kabul 

etmediğiniz konunun kararı yanımdadır. Arzu ediyorsanız bu karar 4 sayfadır, 

veririm. Fener bahçe Spor Kulübünün neyi talep etmiş olduğunu siz bir defa daha 

oradan görür sünüz. Teşekkür ediyorum. 

ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Teşekkür ederim Sayın Başkan. Öncelikle 

Yılmaz Sa vaşer üstadıma teşekkür ediyoruz, her zamanki renkli sunumlarından 

birini gerçek leştirdi. Tabii, çok şahit olduk bu tür sunumlara, ama bu ayrı bir güzeldi. 

Teşekkür ederiz her bakımdan, fakat hukukçu gözüyle veya hukuki açıdan 

baktığımızda ben bazı eleştiriler de getirme ihtiyacı hissediyorum. Spor alanı veya 

spor hukuku alanı diğer alanlardan her ne kadar kesiştiğini söylesek de bağımsız 

bir alan, kendine özgü bir alan, ayrı bir boyut aslında. Dolayısıyla bunu bizim 

yerleşik kavramları mızla, hukukta kullandığımız kavramlarla özellikle yargılama 

kavramı gibi, hâkim kavramı gibi, hüküm verme kavramı gibi bütünüyle bizim 

pozitif hukukumuza özgü kavramlarla açıklamaya kalkmak, bu anlamda mukayese 

etmek bana kalırsa hatalı diye düşünüyorum. Dediğim gibi bu ayrı bir boyut, 

bütün kurumları, kavramları, ilkeleri kendi içerisinde oluşmuş, görevlileri, yöneticileri 

kendi içerisinde oluşmuş ayrı bir sistem. Dolayısıyla benzetmeye gerek yok 

diye düşünüyorum ben, ama tabii bir fantezi anlamında konunun göze çarpacak 

hususlarını ortaya koyma anlamında tabii ki bu tür şeyler yapılabilir, ama hukuki 

330


anlamda, hukuki yaklaşım anlamında affınıza sığınarak tespitlere katılmadığımı 

söylemek istiyorum. 

Cem Papila meslektaşımızın sunuşuyla ilgili olarak müsaade ederseniz birkaç 

ilave yapmak istiyorum. Şu anda mecliste gündemde olan bilmiyorum, ne zaman 

çıkacağı hakkında bir fikrim yok, ama Sporda Şiddetin Önlenmesine İlişkin Kanunda 

değişiklik yapılmasına ilişkin bir kanun tasarısı var. Bu tasarının 8. maddesinde 

kanuna 25/a maddesi ilave ediliyor, öngörülüyor, böyle bir değişiklik düşüncesi 

var ve deniliyor ki, yarışmaları kuruluş veya kişi lehine veya aleyhine hileli 

veya danışıklı olarak yöneten hakemler 5 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası ve 20 

bin güne kadar da adli para cezasıyla cezalandırılır. Bu anlamda tabii bu maddede 

geçen şartların gerçekleşmesi halinde bana kalırsa oldukça ağır bir ceza hakemler 

için gündeme gelecek. Bu cezai sorumluluğa ilişkin olarak, hukuki sorumluluk 

anlamında sanı yorum siz de ifade ettiniz, hukuki sorumluluğun olmaması daha 

uygundur diye düşünüyorsunuz tahmin ediyorum. Fakat siz tabii hakem olarak 

bu görevi yaparken futbol federasyonu adına bu işlemi yapıyorsunuz. Bir anlamda 

istihdam edilen kişi pozisyonundasınız. Dolayısıyla hakemlerin gerçekleştirmiş 

olduğu fiiller sebebiyle, bir tazminat yükümlülüğü ortaya çıkacak olursa 

Borçlar Kanunu anlamında bir taz minat yükümlülüğü haksız fiilin unsurlarını 

bütünüyle kapsayan bir fiil sonucunda bir zarar ortaya çıkacak olursa bana kalırsa 

bu konuda sorumluluktan istisna tut maya da ihtiyaç yok. Dediğim gibi zaten esas 

sorumlu sizi istihdam etmesi sebe biyle futbol federasyonu olacaktır. Tabii, kusur 

hükümleri çerçevesinde rücu etmesi mümkün olur mu olmaz mı o da ayrı bir 

tartışma olacaktır, ama bence bu tür bir korumaya da gerek yok. Eğer dediğim 

gibi zaten belki yargıya intikal edecek olursa söylediğim şartlar çerçevesinde bu 

yönde bir karar çıkması da muhtemeldir diye düşünüyorum. Teşekkür ediyorum. 

CEM PAPİLA- Pardon, bu konuda bir şeyler söylemek istiyorum. Birincisi, 

ben de duymuştum hazırlanan kanunda böyle bir hüküm olduğunu, ancak burada 

şunu ifade etmek isterim; hakemler böyle bir organizasyon olacaksa, olayı sadece 

maç içerisindeki kararlarla kıyaslamayın, yani aynı organizasyon içerisinde futbolcular 

olabilir, teknik direktörler olabilir, menajerler olabilir, hatta hiç konuyla 

alakası olma yan insanlar da olabilir. Meselâ, bir televizyon yorumcusu olabilir. O, 

o kadar iyi bir çevreye sahiptir ki, o çevresi sayesinde insanların, kulüplerin yetkililerini 

kullanarak bu işi organize edebilir. Benim anlatmaya çalıştığım şey buydu. 

Biz yıllardan beri bu camianın içerisindeyiz. Bu camianın içerisinde olan insanlar 

olarak kimse bize fikrimizi sormuyor. Ben merak ediyorum, mecliste bu kanun 

tasarısını hazırlayan insanlar kimdir? Belki size soruyorlardır, size sormalarında 

fayda var. Burada be nim özellikle vurgulamaya çalıştığım ve şikayetçi olduğum 

konu bu. İkincisi, huku ki sorumluluktan bahsediyorsak, ben avukatım, serbest 

avukatım, yani ben futbol federasyonunun adına görev yaparım, ama o beni istihdam 

ediyor mu, etmiyor mu tartışılır. Bana göre istihdam etmiyor, yani eğer bir 

hakemin yapmış olduğu bir haksızlık, bu haksızlık derken cezai açıdan sorumlu 

tutulacak şekilde bir haksızlık tan bahsediyorum. Çünkü maçın içerisinde hakem 

331


o kadar hatalı kararlar veriyor ki, bariz 78 cm içeri girmiş top, “gol değil” diyor. 

Bunu eğer sorumlu tutacaksanız futbol federasyonu hakemin bu kararından dolayı, 

futbol federasyonu bu tazminatı ödemekten kurtulması mümkün değil, ama 

eğer hakem yapmış olduğu bir eylem sonrasında cezai müeyyideyle karşılaşmışsa 

sizin söylediğiniz kanun değişikliği, tabiî ki o anlamda bir sorumluluktan söz etmek 

mümkün olabilir. Şunu söyleyeyim; maçta vermiş olduğu her kararı hakem 

doğru diye verir. Emin olun, ben her kararı doğru diye veriyorum, ama ben gidiyorum 

televizyona bakıyorum ki, hiç alaka sı yok, o kadar kötü, yanlış bir karar 

vermişim ki, buradaki niyeti anlamak lâzım, doğru algılamak, anlamak lâzım. O 

yüzden, evet, bir sorumluluktan bahsedilebilir, ama yeni kanun yürürlüğe girdikten 

sonra ancak cezai olarak bir sorumluluk söz konusu olmuşsa bir tazminat 

sorumluluğundan bahsedilebilir diye ben en azından düşünüyorum. 

YILMAZ SAVAŞER- Erkan Beyin söylediği spor hukuku müstakil bir branştır, 

genel hukuk kural ve ilkeleriyle bunu çözmemek gerekir. Bu bir temenni, 

bu bir tartışma, bu sürüyor. Tabii ki bu çabalarımız müstakil bir spor hukuku 

dalı ve kürsüsü yaratması konusunda Erkan Beyin böyle konuşması gerekiyor. 

Çünkü bunun liderliğini yapan lardan biri, ama şu gün içinde bulunduğumuz düzenlemede 

spor hukuku müstakil bir hukuk dalı olmadığına göre akitten doğan 

hükümler borçlar hukukuyla, hakemlerle ilişkiler, sporcuların disiplinle ilgileri 

de bir anlamda disiplin hukuku ve ceza hukukuy la çözülüyor. Hakem sözcüğünün 

spor hukukundaki anlamını bana Erkan Bey anlata bilirse ben bu sunumu 

değiştireceğim. Spor hukukunda hakem kimdir, spor hukuku hakemi tarif bile 

etmemiştir, ama biz istiyoruz ki, bütün buralarda oluşumuzun, ça bamızın sebebi 

bağımsız bir hukuk dalı yaratmak, bir hukuk kürsüsü, spor hukuku kürsüsü 

yaratmak ve onları bunun içerisinde düzenlemek. Elbette ki, bunun liderliğini 

yapan kardeşim bu şekilde savunacak, ben o savunmasına aslında katılıyorum, 

ama bugün için burada bir sunucu olarak onu söylemem mümkün değil. 

332 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Teşekkür ediyoruz. Buyurun. 

TALAY ŞENOL- Yılmaz arkadaşımızın söylediklerine ben de katılmıyorum. 

Bir yere sormak değil, bu sui generis bir şey ve uluslararası dikey ilişkilerde olan 

bir şey, sadece ulusal bir şey değil ve bunun hukuku oluşuyor. Bu bir müstakil 

hukuk değil, tabii bir karma hukuk. Hem kamu hukukunda hem özel hukuktan 

alıntılar ya parak, ama kendi hukukunu yaratan bir şey. Hiçbir yerde cezai objektif 

sorumluluk olmaz, ama burada cezai anlamda objektif sorumluluk var. Buradaki 

şeyleri eğer siz illa genel yargı prensipleri, genel ilkeler, genel tanımlara götürürseniz 

altından kalkamazsınız. Sanıyorum itirazımız o, başka bir şey değil. 

Gelelim sorumluluk meselesine, bu işte biriki de bilirkişilik yaptım. Bir defa 

bana görecezada,“genişletici yorum” olmaz. Eğer bir suç işlenmiş, genel olarak 

bir ma zarrat doğmuşsa ona bir madde bulunur. Yoksa ceza hukukunda genişletici 

yorum yapılarak ceza verme yoluna gidilemez. Bu nedenle böyle bir maddenin 

konmasın da yarar var. Burada hakemsiz o iş olmaz. Dolayısıyla oraya şunu bunu


yazmasanız bile, meselâ, o yönetici sonunda hakeme gelip dayanacaktır. Bu tür 

olaylarda şike bireysel olarak ayrıca futbolcu tarafından yapılabilir. Buradaki konumu 

sadece ha kemin bu işin içinde olması, Holitzer olayı, olması durumunda 

ne yapılabilir? Onu da hemen söyleyeyim; bir yargıç hanım 2.5 sene ceza verdi. 

Çok ağır bir ceza ver di. Sebebi de şu: “Yaptığınız çok önemlidir. Ben 2 senenin 

altına inmiyorum. Çünkü o zaman tecil etmem lâzım, tecil etmiyorum. İbret 

olsun” dedi. 

Hukuki duruma gelince; burada kasıt unsuru, özel bir kasıt lâzım. Siz burada 

eğer ben sizin hakem olarak bu işi kasten yaptığınızı kanıtlayabilirsem siz sorumlu 

olursunuz. Hem hukuki, hem cezai, yönden.Siz çıkar birini döverseniz futbol 

sahası içerisinde, bu artık çok açık bir etkili eylemdir.Sizin hakemlik görevinizin 

dışındaki bir eylemdir, tabii sorumlu olursunuz, ama gol atıldı verdiniz, vermediniz, 

bu tama men bir anlaşılabilir insani hatadır.Bu hataları bilerek ben müsabakaya 

katılıyorum kulüp olarak, ben de hakemin insan olduğunu kabul ediyorum. 

Hakemin hata yap ma hakkı temel haktır, elinden alınmaz diye Collina’nın bir 

lafı vardır. Dolayısıyla bu tür şeylerintartışma konusu bile yapılması bana göre 

yanlış. Bu tür olaylar, şans oyunu “iddia” ile birlikte gelmiş. Şimdi düşünebiliyor 

musunuz, Hongkong’da bir adam Afrika’daki bilmem ne maçı için bilmem nerede 

ne ayarlıyor? Bunları nasıl engelleyeceğiz? Holitzer olayı onu ortaya çıkardı. 

Bu tür şeyler için de sanıyorum4 sene ile 8 sene arası bir ceza öngörülmüş.Bana 

göre biraz abartılmış, ama böyle bir şeyle bir ilk adım atılırsa zannederim sorun 

çözülecek. Teşekkür ederim. 

CEM PAPİLA- Cevap vermek istiyorum. Birincisi, benim karşı olduğum şey 

şu; bu toplumun genel bakış açısını ortaya koyuyor bu kanun değişikliği, orada 

hakem kelimesinin kullanılması toplumun genel bakış açısı ve güvensizliği. Ben 

size biliyo rum, ama bu konuda çok fazla konuşmak istemiyorum, antrenörün şike 

yaptığını biliyorum. Bakın, antrenör, çok basittir, oynatması gereken üç oyuncuyu 

oynatmaz veya oynatırken üç oyuncuyu çıkartır. Çok kolaydır bu işler insanın 

içinde kötü niyet olduktan sonra, bu kanun düzenlemesi hakemlerle sınırlıysa 

ben bunu bir eleştiri olarak değerlendiriyorum, o şekilde yapıyorum. “Spor müsabakasıyla 

ilgisi olan kişiler” derse veya “organizasyonla ilgisi olan kişiler” çok daha 

mantıklı olurdu diye düşünüyorum. Ben tabii gelişmeleri çok yakından takip 

edemiyorum, sadece deği şiklik yapıldığını duyuyorum, yapılacağını duyuyorum, 

ama metin elimde yoktu. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Çok teşekkür ediyoruz, sağ olun. Başka sorusu 

olan var mı? Buyurun Mürsel Bey. 

MÜRSEL BAŞGÜL- Benim Cem Beye kısa bir sorum olacak: Bir hakem olarak 

hukuki sorumluluk açısından istihdam edilmede tabiiyet unsuru çok önemli, 

tabi olma. Siz federasyonla sizin aranızda bu anlamda bir tabiiyet hissediyor musunuz? 

Çok şeylerle, kurallarla bağlısınız, psikolojinizi anlattınız, bekleme süresi, 

çünkü o daha önceki olaylara da dayanıyor. En azından iyi görünmeniz, olma 

333


nız gerekiyor maç verilmesi için, verilmeme de bir tutum. Daha sonra kurallarla 

bağlısınız, göz lemciler var, yani normal kişiler dışında bu konuda görevli kişiler 

var, ama bir de hakemin bağımsızlığı, serbest kararını, bu açıdan acaba Borçlar 

Kanunu 55 anla mında bir tabiiyet ilişkisi kurulabilir mi? Çünkü bu sorumluluk 

açısından çok önemli, yoksa federasyonda sorumlu olmayacaktır. Bu konuya en 

iyi cevap verebilecek sizsiniz sanıyorum. Teşekkür ediyorum. 

CEM PAPİLA- Ben şu an için Borçlar Kanunu 55. maddesine göre tabiiyet 

kurul masının mümkün olduğunu düşünmüyorum. Çünkü benim futbol federasyonuyla 

futbol hakemi olmak dışında hiçbir ilişkim yok. O, yani benim sigortamı 

yaptır mıyor, ben nasıl anlatayım, benim sağlık harcamalarımı yapmıyor, herhangi 

bir şekilde bana güvence vermiyor, benim oraya çalışıp, oradan emekli olmak söz 

ko nusu, yani benim sabit bir ücretim yok, aylık aldığım bir ücret de yok. Sadece 

bana yönetmiş olduğum maç karşılığında bir para ödeniyor, bir de antrenman 

parası adı altında 10 ay bir ücret ödeniyor. Bunun dışında futbol federasyonuyla 

benim hiçbir hukuki bağım yok. 

TALAY ŞENOL- Sizin statünüz madem avukatsınız, şimdi aramızda da 

tartışıyo ruz, sizin statünüzle yardımcı eleman mısınız, taşeron musunuz, istisna 

akdi midir? Çünkü bir iş yapıyorsunuz. 

334 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Hizmet özelliği daha fazla gibi sanki. 

TALAY ŞENOL- Ama bu Borçlar Kanunu hukuk anlamında statünüzü nasıl? 

CEM PAPİLA- Sıkıntımız zaten statünün tam olarak belirlenmemiş olmasından 

kaynaklanıyor. Yani benim hukuki bir bağıntım yok, bir anlaşmam yok, 

federasyon la bir sözleşmem yok. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Görevlendirilme tarzı, siz de kabul ediyorsunuz. 

CEM PAPİLA- Bakın, bu görevlendirmenin futbol federasyonunun kasasından, 

kimin kasasından çıktığını da bilmiyoruz biz. Bu para bana ödeniyor, ama neticede 

futbol federasyonunun yapmış olduğu organizasyonun pazarlamasından dolayı 

gelen bir meblağdan benim param ödemiyor, ama ben hiçbir zaman futbol federasyonunun 

elemanı olarak kendimi görmüyorum, hissetmiyorum, böyle bir bağ 

da aramızda yok. Sıkıntı zaten futbol hakemi statüsünün tam olarak belirlenmemesinden 

kaynaklanıyor. Ben futbol federasyonu olsam futbol hukukunu yöneten 

insanlar olsam futbol hakemi statüsünü net ve açık olarak ortaya koyarım, birtakım 

yasal güvencelere de bağlanırım, ama benim maç yönetmek dışında futbol federasyonuyla 

hiçbir ilişkim yok. Benim o amirim değil. Futbol federasyonunu temsil 

eden vekaleten futbol federasyonunun temsilcisidir. Varsa o var, ben değilim. 

YILMAZ SAVAŞER- Talay Hocam, ben size şunu söyleyeyim: Hakem maç 

esna sında bir futbolcuya yumruğunu vurdu ve çenesini kırdı. Maddi ve manevi 

tazminat konusunda federasyona bir dava açar mısınız? Neye dayandıracaksınız?


TALAY ŞENOL- Bakınız, hukukta boşluk yoktur, sözleşmeler hukukunda 

boşluk yoktur. Hiçbir yere sokamazsanız biz vekalete sorarız, Almanlar temsilcisiz 

vekalet sistemi içerisine sokarlar, ama hiçbir zaman hukuk boşluğu diye bir 

şey yoktur. Orada böyle bir ilişki olduğuna göre hiçbir yere sokamıyorsak bunu 

vekalet ilişki sine sokarız. 

CEM PAPİLA- Buradaki mesele zaten biraz zorlamadan kaynaklanıyor. 

Zorlarsa nız bir şey bulursunuz. 

SALONDAN-Haksız fiilde vekalet ilişkisi olmaz. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Hayır, vekilin haksız fiilinden dolayı acaba 

asil sorumlu olarak… 

SALONDAN- Duruşmada hakime hakaret edersen benim müvekkilim mi 

öder tazminatı? Yapmayın Allahaşkına. 

ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Hocam, tamamlayıcı bir şey söyleyeyim. Gerçi 

sizin uzmanlık alanınız. Aslında futbol müsabakalarını düzenleme, bunu yönetme 

görevi esasen futbol federasyonunun görev ve yetkisi içindedir, ama futbol federasyonu 

bu görevini, yetkisini kullanırken tayin ettiği hakemler vasıtasıyla bunu 

yerine getirmek tedir. Biz bir de hep söylüyoruz, bu özel hukuk hükümleri çerçevesinde 

gerçekleşen bir ilişkidir. Dünyadaki eğilimin sonucu olarak Türkiye’de 

de zaten yakın zamanda da tamamen özel hukuka tabi hale gelecek mevcut kanun 

değişikliğiyle, dolayısıyla borçlar hukukçusu arkadaşlarım da yanımda, yani 

Borçlar Kanunu 100. maddesi anlamında futbol federasyonunun muavin şahsın 

sorumluluğu çerçevesinde ki, bu da bir önemli sorumluluk tiplerinden biridir. 

Dolayısıyla hakemleri ele aldığımız za man aslında bu hukuki statülerini belki belirlememiz 

lâzım. Spor hukukundaki en büyük sorunlardan biri, hiçbir kurumun, 

müessesenin hukuki yapısını, hukuki nite liğini ortaya koyma konusunda ciddi 

sorunlarla karşılaşıyoruz. Biz hukukçu olarak, kıta Avrupa’sı hukukçusu olarak, 

Roma hukuku temelli hukukçular olarak belli bir kavram içerisine oturttuğumuz 

takdirde ancak bir müesseseyi ona bağlı hüküm ve sonuçları bağlayabiliyoruz. 

Bu söylediğim çerçevede Borçlar Kanunu 100. maddesi anlamında muavin şahıs 

hakemlerin sayılması gerekir. Dolayısıyla da gerçekleşe cek özellikle ortaya çıkacak 

zararlar anlamında da futbol federasyonunun sorumlu luğuna gidilmesi gerektiğini 

ben düşünüyorum. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Tabii, boşluğu doldurmak lâzım. Yoksa bu 

zorlama değil, çünkü hukuki ilişkinin tayini, niteliğinin belirlenmesi uygulanacak 

hükümlerin tayini bakımından çok önemli. Dolayısıyla arkadaşlarımın bu 

konudaki değerlendir mesini ben çok önemsiyorum ve bunun isminin koyulması 

lâzım gelir diye düşünü yorum. Sizin de başınız ağrımaz, dolayısıyla zarara uğrayan 

da tatmin edilmiş olur. Mürsel Bey, sizden evvel Mehmet Demir Bey konuşmak 

istedi, buyurun Mehmet Bey. 

335


MEHMET DEMİR- Ankara Hukuk Fakültesi doçentlerindenim. Tabii, burada 

çok sorulacak soru var Yılmaz Beye de, Cem Beye de, onlar hukukçu olduğu 

için çok fazla soru sorulmasına da yol açtılar, üzüldüm, ama benim sorudan ziyade 

çok kısa bir katkım olacak, onu söyleyip geçiştireceğim. 

Burada futbol hakemlerimizin konumu, hukuksal konumu ve yetkilendirilmesi, 

yet kinin alanı tartışılıyor. Temsil hukuku üst başlığı altında yer alırsak temsilci 

ve organ birbirinden farklı kişiler. Burada tüzel kişiliği temsil eden bazı kişilere 

organ, bazılarına da temsilci deriz. Burada tipik bir temsilcilik ilişkisi var, yani 

futbol hakemi de olsa, başka spor hakemi de olsa onun konumu temsilci, yani organ 

değil. Bu noktadan hareketle temsilci dediğimizde sözleşmesel ilişkiye gerek 

yok, yani tek taraflı tem sil yetkisini veren federasyon tüzel kişilik, dolayısıyla sözleşmeye 

de ihtiyaç yok. Sorumluluk hukuku bakımından baktığımızda da kusura 

dayanmayan sözleşme dışı sorumlulukta da olsa veya sözleşmesel sorumlulukta 

da olsa ifa yardımcısı tipik, yani borçlu konumundaki kişinin yetkili temsilcisi, 

ifa yardımcısı, ama bu yetkiyi aştığında, aştığı ölçüde yetkisiz temsilci konumuna 

girer. Bu yetkisiz temsilcinin hareketleri de duruma göre hukuksal veya cezai 

yaptırımlara tabidir. Hukuksal yaptırım da tipik olarak tazmin yükümlülüğüdür. 

Tazmin yükümlülüğünde kişisel kusur olduğu ölçüde kendisine rücu edilmesi 

olanağı vardır. Talay Beyin son kasten demişti, o kasıt olma zorunluluğu yok, kusur 

kalıplarından ihmal de olabilir. Dolayısıyla cezai sorumluluğu derken hocam 

çok güzel tamamladı. Özel bir yasamız bunu ayrıntılı bir şekilde orga nize suç 

tipleri olarak algılamış ve bunu yaptırıma bağlamış, isabet de yapmış. 

MÜRSEL BAŞGÜL- Biraz önce tabiiyet konusu özellikle sordum. Kanımca 

çünkü burada hakemin yapısı ve psikolojisi de sadece mevcut kurallar karşısındaki 

durumu değil, o da önemli. Bence bunlardan hiçbirisi de tam olarak giremez, 

ama burada bu tartışmanın açılmış olması çok önemli. Böyle bir durumda 

temsilci olsa, temsil edilen maç yönetebilir mi ya da hakem olabilir mi ya da ifa 

yardımcısında borçlu ya da hak sahibi kendisi de ifa edebilir. Böyle bir durumda 

ifa yardımcısı kullanan kişi o borcu kendisi yerine getirebilir mi? Onun dışında 

hakem yapabilir, federasyon başkanı yapabilir mi? Dolayısıyla o kadar basit değil, 

temsil ilişkisi, tabiiyet ilişkisi, ama bu tartışmanın açılması çok yararlı, burada 

sonuca varmak yerine bu unsurları belirlemek spor hukukunun özellikleri göz 

önüne alınarak, teşekkür ederim. 

336 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Bir makale konusu çıktı Mürsel Bey. 

CEM PAPİLA- Son bir şey ilave edebilir miyim? Kadir Has Üniversitesinde 

sevgili Kısmet Erkiner’in spor müdürü olarak Spor Hukuku Enstitüsü müydü, 

statüsünü tam olarak hatırlamıyorum, oraya 80100 avukat birlikte başlamıştık. 

Belki de daha fazlaydı, ama onların temel bir sıkıntısı vardı. Benimle burada olan 

arkadaşlar da var. Düz hukuk mantığıyla ben profesör değilim, araştırma görevlisi 

de değilim. Neticede avukatım, sadece bilgim ve görgüm onunla sınırlı. Bu 

konuda kafa pat latan da bir adam değilim, açık ve net konuşayım, en azından


akademisyen de ğilim. Ancak şunu söylemek lâzım; olayı sadece borçlar hukuku 

mantığıyla veya borçlar hukukuyla çözmek mümkün değil, bir kere sporun 

kendine has bir durumu var. Futbol hakeminin durumunu borçlar hukukuyla 

açıklamak hele hiç mümkün değil, yani bunu ancak içinde bulunduğunuz zaman 

hakemin yetkisini, sınırlarını, nereye kadar gidebileceğinizi bildiğiniz zaman anlayabilirsiniz. 

Çok doğrudur, tek statü ortaya konmak zorunda, ama bunu borçlar 

hukukundaki birtakım terimlerle sizin eleştirdiğiniz gibi sevgili Yılmaz Bey, 

yani genel hukuk terimleriyle nasıl bunu anlatmak doğru değilse, borçlar hukuku 

terimleriyle futbol hakemi statüsünü belir lemek hiç mümkün değildir. Benim 

düşüncem bu, sizin de düşünceniz farklı, saygı duyuyorum, ama bu tartışılması 

gereken ve derhal çözüm bulunması gereken bir konudur. Ben bu konuyu özellikle 

bu 10 dakika içerisinde hemen açtım ki, çünkü ben şikayetçiyim bu konudan, 

yeni bir tartışma konusu başladı. 

PROF. DR. KUDRET GÜVEN- Tabii, teşekkür ediyoruz, çok faydalı oldu, 

sağ olun. Bundan sonra bu konu gerçekten çok tartışılacağa benzer. Katılımcılara 

başta olmak üzere, tertip heyetine ayrıca teşekkür ediyoruz. Sizler de teşrif ettiğiniz 

için eksik olmayın, bizi şereflendirdiniz. Bundan sonraki oturumu biran evvel 

başlatabil mek için burada kapatıyorum, hepinize iyi günler diliyorum efendim. 

(Alkışlar) 

SUNUCU- Konuşmacılarımıza değerli görüşlerinden dolayı teşekkür ediyoruz. 

Ödüllerini vermek üzere Ankara Barosu Başkan Yardımcısı Sayın Av. Salih 

Akgün’ü kürsüye davet ediyorum. (Alkışlar) 

Sayın Prof. Dr. Kudret Güven, Sayın Av. Yılmaz Savaşer, Sayın Av. Cem Papila. 

Beş dakikalık kısa bir aradan sonra devam ediyoruz. 

337

IV. OTURUM 

SPORDA MEDYA VE TV HAKLARI 


SUNUCU- Sayın katılımcılar, sevgili konuşmacılar, en sonunda, nihayetinde 

uzun bir kurultayın sonuna geldik ve son oturumumuzu yapıyoruz. Son 

oturumu muz “Sporda Medya ve Tv Hakları” konusunda olacak. Oturum Başkanı 

Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu Başkan Yardımcısı Sayın Kübra Hanım, 

konuş macılarımız gene Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu Başkanı 

Av. Gurur Gaye Günal, Av. Jacobo Ollero de la Serna, Fenerbahçe SporKulübü As 

Başkanı Av. Şekip Mosturoğlu, Oturumlarını yapmak üzere ben kendilerine sözü 

bırakıyorum. Buyurun efendim. 

KÜBRA KÖKSAL- Bugün ilk oturumun 1.5 saat geç bitmesi nedeniyle şu 

anda kapanış saatinde olmamıza rağmen son oturuma geçmiş bulunuyoruz. Son 

otu rumun konusu “Sporta Medya ve Tv Hakları” Ben konuşmacılara geçmeden 

önce kısaca onları tanıtmak istiyorum. Şekip Mosturoğlu Fenerbahçe Spor 

Kulübü As Başkanı, Spor Hukuku Enstitüsü Başkan Yardımcısı, Türkiye Futbol 

Federasyonu önceki başkan vekili ve hukuk kurulu üyesi ve avukat, her şeyden 

önce avukat. Avukat Jacobo Ollero de la Serna Attorney of Law Hukuk Bürosunun 

ortakların dan ve bana verdiği karttan anladığım kadarıyla oldukça fazla şubesi 

olan hukuk bürosu, aynı zamanda kendisi Atletico Madrid’in avukatı oluyor. 

Gurur Gaye Günal her şeyden önce avukat, Spor Hukuku Enstitüsü Üyesi ve bu 

kurultayı düzenle yen Spor Hukuku Komisyonunun başkanı. Ben ilk önce söz 

hakkını Sayın Şekip Mosturoğlu’na vermek istiyorum. Buyurun. 

339


340 

ŞEKİP MOSTUROĞLU- 

SPORDA (FUTBOLDA) MEDYA HAKLARI 

GİRİŞ 

Modern sporu şekillendiren en önemli unsurlardan biri spor ve televizyon 

ilişkisidir. 90’lı yıllardan itibaren televizyon, medya ve iletişim endüstrilerinde 

yaşanan baş döndürücü teknolojik gelişmeler ve buna paralel olarak medya ve iletişim 

pi yasalarında oluşan sert rekabet ortamı spor yayınların hakları için ödenen 

bedelleri geçmişle kıyaslandığında çok yüksek düzeylere çıkarmıştır. Örneğin, 

İngiltere’de 1983 yılında yıllık olarak £ 2.6 milyon gibi bir rakama satılan Futbol 

1. Ligi yayın ları, günümüzde £ 11.5 milyar seviyelerine ulaşmıştır. Benzer artışlar 

son 10 yıllık süreçte ülkemizde de yaşanmıştır. Önceleri düşük bedellerle hatta 

çoğu zamana bedelsiz yayınlanan spor müsabakaları günümüzde milyon dolarla 

ifade edilen meblağlara ulaştı. Bu gün futbol müsabakalarının yayın haklarınıntoplu 

satış anlaş ması ile yıllık US$ 130 milyon gibi bir meblağa ulaşılmıştır. Son 

olarak futbol mü sabakalarının radyon yayın hakları yıllık 3.5 milyon USD mertebesinde 

bir bedelle ile ihale edilmiştir. 

Bu gelişmeler sonucunda sadece ülkemizde değil, birçok gelişmiş futbol ülkesinde 

de futbolun ana oyuncuları olan kulüplerin hemen hemen tamamı, televizyon 

yayınlarındanelde ettikleri gelirler ile günlük işleyişlerini sürdürür hale 

geldiler. Gü nümüzde artık, televizyon yayınları ve futbol arasındaki ilişki artık 

futbol endüstrisi nin devamı için belirleyici bir unsur oldu. 

Bu tebliğin amacı, Avrupa’da futbol medya hakları ile ilgili olarak yaşanmış süreçler 

hakkında kısa bilgiler verdikten sonra Türkiye deki gelişim sürecini Avrupa 

da ortaya çıkmış hukuki süreçler ışığında inceleyerek Türkiye deki sürecin geleceği 

hakkında tahminlerde bulunmaktır. 

Tebliğin ikinci bölümünde ise kısaca sporda sponsorluk konularında satır başlarına 

değinilecektir. 

SPOR ve TELEVİZYON 

60’lardan itibaren spor ve televizyon arasındaki ilişki giderek finansal açıdan 

son derece önemli bir hale gelmiştir. Açık kanallardan yayın yapan yayın 

kuruluşla rı; spor müsabakalarının daha fazla ticari reklam çekebilecek bir unsur 

olduğunu, şifreli/ödemeli kanallardan yayın yapan yayın kuruluşları ise spor müsabakalarının 

daha fazla abonelik sattırabileceksıra dışı bir araç olduğunu keşfettiler. 

Diğer taraf tan sporcular ve özellikle takım sporlarında yarışan kulüpler, televizyonun 

sadece bir promosyon aracı değil aynı zamanda ana gelir kalemlerinden 

biri olduğunu an ladılar. 

Günümüzde medya şirketleri,spor müsabakalarının yayın haklarını elde etmek


için belirlenmiş son derece yüksek meblağlardaki yayın bedeli karşılığını, yayın 

hakkını elde etmek istedikleri spor müsabakasının organizatörüne (kulüp, lig, federasyon) 

ödemektedirler. Bu şekilde medya şirketleri tarafından ödenen yüksek 

bedelden, söz konusu spor müsabakasının organizatörü (kulüp, lig, federasyon) 

kalitesi yüksek, üst düzey sportif performans elde edebileceği şartları (sporcu, tesis, 

alt yapı olanakları) oluşturacak finansman kaynağını sağlamakta ve bunun 

sonucunda ortaya çıkan yüksek kaliteli, üst düzey performans spor müsabakasını 

daha ilgi çekici hale getirmektedir. Yüksek ilgi sonucunda milyonlarca televizyon 

izleyicisi açık kanallardan yada abonelik sistemi ile yayın yapan kanallardan 

müsa bakayı izlemekte, medya şirketleri de artan reklam ve/veya abonelik gelirleri 

ile spor müsabakalarının yayın haklarına daha fazla yatırım yapmaktadır. 

Yukarıda özetlenen süreçten de anlaşılacaktır ki spor müsabakalarının yayın 

hakları karşılığı bedeldeki artış, söz konusu spor müsabakasındaki toplam kaliteyi 

arttırmakta, artan kalite ise spor müsabakasının izlenirliğini arttırmaktadır. 

İzleyicisi artan medya şirketinin reklam, sponsorluk ve abonelik gelirleri artmakta 

bunun so nucunda spor müsabakalarının yayın haklarına yapılan yatırımlar artmaktadır. 

MEDYA HAKLARI – GÜNCEL DURUM 

Avrupa’da güncel olarak spor, ve özellikle futbol ile ilgili televizyon, gsm, internet, 

bilgisayar ve video oyunları gibi sektörlerin de dahil olduğu, genel anlamda 

medya hakları adıyla hukuki literatürde yer bulan konu üzerinde önemli gelişmeler 

yaşanmaktadır. Genel olarak Avrupa ve AB, özel olarak ise Avrupa’nın gelişmiş 

önde gelen ülkeleri ile ilgili analizler geçmeden önce genel bir değerlendirmede 

bulunmak yararlı olacaktır. 

Avrupa’da futbolun, özellikle televizyon ilişkileri bakımından yeniden 

yapılandı rılması Amerikan modelinin örnek alınması suretiyle gerçekleştirilmiştir. 

Bu süreç 1991 yılında, Sir Taylor’ın, Hillsborough stadyumunda 100 kadar 

Liverpool taraf tarının ölümüyle sonuçlanan üzücü olayın ardından İngiliz hükümeti 

için hazırladığı ve futbolun ülkedeki geleceği için gerekli tespit ve tedbirleri 

içeren raporuyla baş lamıştır. Raporun önemli bölümlerinden biri, futbol stadyumlarının 

yeniden düzen lenerek tamamı koltuklu, modern tesislere dönüştürülmesi 

idi. Avrupa’da futbolun ekonomik olarak yeniden yapılanmasının temelinde 

Taylor Raporu yatmaktadır. Bu raporun yayınlanmasının ardından Stadyumların 

yenilenmesi için gerekli olan kay naklar, bu kaynakların yaratılması ve futbolun 

İngiltere’deki varlığının sağlıklı biçim de gelişerek sürmesi için çalışmalar başlatıldı. 

Bu çalışmaların en önemli sonucu İngiltere’de The FA Premier League Limited 

adlı kısaca Lig A.Ş. şeklinde isimlendi receğimiz kurumun kurulması oldu. 

Amerikan kurumsal spor yapılanması modeli asıl aktörün LİG tüzel kişiliği 

olması üzerinde yoğunlaşmaktadır. Yani asıl İŞ oynanmakta olan lig müsabakasıdır 

ve tüm organizasyon bu anlayış çerçevesinde şekillenir. Kulüpler, lig 

341


organizasyonu nun ya da tüzel kişiliğinin sattığı franchise kurumlar olmalarının 

dışında forma rek lamı alamazlar, medya hakları satamazlar. İş operasyonları, işin 

asıl sahibi olan Lig tarafından merkezi olarak gerçekleştirilir. Amerikan modeli, 

FA Premier League’in kuruluşunda etkili olmuştur ve bu organizasyona dahil 

olan kulüpler yaptıkları bir anlaşma ile sahip oldukları belirli hakları Lig A.Ş.’e 

devretmişlerdir. Devredilen bu hakların en değerlisi ve önemlisi de tabii ki yayın 

haklarıdır. 

Amerikan modelinden esinlenerek yaratılan ve başlangıçta sadece İngiltere’de 

uygulanmakta olan bu sistem, ilerleyen zamanla birlikte Avrupa’nın diğer ülkeleri 

ve hatta uluslararası federasyonlar tarafından da benimsenmiş ve uygulamaya konulmuştur. 

Türkiye’de dahil olmak üzere bu sistem İngiltere, İskoçya, Almanya, Fransa, 

Danimarka, Belçika, Avusturya, Hollanda, Norveç ve İsveç gibi Avrupa’nın önde 

gelen ülkelerinde uygulanmış ve halen de uygulanmaya devam etmektedir. İtalya, 

İspanya, Portekiz ve Yunanistan’da ise medya hakları bireysel olarak kulüpler 

tarafından satılmaktadır. İtalya da de her ne kadar kolektif satış sistemini uygulamak 

istenmişse de ülkedeki yasalar buna olanak vermemiş ve bunun sonucunda 

İtalya’da bireysel satış sistemi uygulana gelmiştir. Ancak önümüzdeki yıldan itibaren 

İtalya’da da kolektif satış sistemine benzer bir başka sisteminin uygulanmasına 

yönelik çalışmalar sonlanma aşamasına gelmiştir. 

Son yıllarda, medya haklarının kolektif satışını benimseyen lig ve federasyonlar 

ile ilgili olarak Avrupa Komisyonu Rekabet Kurulu soruşturmalar başlatmış ve 

ilgili kurumlardan savunma istemiştir. Bu süreç içerisinde, Komisyon, “kolektif 

satış sisteminin” rekabeti kısıtlandığını ve rekabet koşullarının kolektif satış sisteminden 

zarar gördüğünü tespit etmekte ve bu yönde girişimlerde bulunmaktadır. 

Soruş turmaların muhatabı olan kurumlar ise, kolektif satış sistemin rekabetten 

olumsuz yönde etkilendikleri iddia edilen küçük ve orta ölçekli spor kulüplerini 

“dayanışma” kavramı altında koruduğunu savunmaktadırlar. 

İşte tüm bu sportif ve hukuki gerekçe ve amaçlar doğrultusunda, Avrupa’da medya 

hakları konusunda, kıta futbolunun hatta sporunun geleceğini şekillendirebilecek 

ölçüde etki yapabilecek, çok önemli gelişmeler yaşanmakta ve düzenlemeler 

yapılmaktadır. Bu çerçevede, ülke bazında, futbol ile ilgili medya haklarının satışı 

ve yayınlanması üzerine analizlere geçebiliriz. 

342 

İNGİLTERE 

İngiltere ve İngiliz futbolunun operasyona ilişkin düzenlemeleri, her ne kadar 

Amerikan spor yapılanmasından etkilenmiş olsa da, Avrupa futbolunun sistem 

açı sından yeniden yapılanması sürecine öncülük ettiği için önemlidir. 

‘The Football League’ bünyesinde mücadele etmekte olan 1. Lig kulüpleri 

1992 yılında Lig’den ayrılarak, sportif hükmiyeti FA, ticari hükmiyeti ise Lig


olmak üzere FAPL Limited Şirketi’ni kurdular. Kulüpler tarafından belirli sponsorluk 

ve reklam haklarının devrinin yanı sıra Lig maçlarının yayın haklarının 

pazarlanması, gelirlerin toplanması ile üyelere geri dağıtılması işleri de FAPL’e 

devredildi. 

Bu tarihten itibaren FAPL, lig maçlarının naklen yayınları ile özet görüntülerini 

açtığı ihalelerle satmaya başladı. Sistem 2001 yılına kadar tüm taraflarca kabul 

gördü ve sorunsuz olarak işlemeye devam etti. 

Ancak 23 Haziran 2001 tarihinde, Avrupa Komisyonu FAPL müsabakaları ile 

ilgili toplu/kolektif satış anlaşma ve düzenlemelerini içeren bir soruşturma başlattı. 

Komisyon’a 21 Haziran 2002 tarihinde verdiği cevabında FAPL, Avrupa 

Anlaşması’nın EC Treaty 81 (1)maddesinden menfi tespit, eğer bu olmazsa, 81 

(3) kapsamında FAPL medya haklarının kolektif satışı ile ilgili olarak muafiyet 

talep etmiştir. Komisyon, FAPL tarafından verilen cevaba ilişkin Aralık 2002’de 

itirazlarda bulunmuştur. Komisyon’un itirazları temel olarak şu noktalarda odaklanmıştır. 

• Söz konusu FAPL Limitet anlaşması FAPL’e Lig’in medya haklarını münhasıran 

satma hakkını tanımaktadır. Bu hak, kulüplerin bağımsız olarak ilgili 

hakların ti cari olarak değerlendirilmesi için atacağı adımları ve girişimleri engellemektedir. 

• Düzenlemeler, futbol medya haklarının satın alınmasına ilişkin üst pazarlardaki 

rekabeti kısıtlamaktadır. Bu pazarlar, ilgili medya haklarını kullanarak nihai 

tüke ticilere hizmet veren alt pazarlarla da yakından ilişkilidir. Bu pazarlar içinde 

ticari açıdan en önemlisi olan televizyon, ki açık TV kanalları reklam verenler 

için, ödemeli TV’ler ise aboneler için rekabet etmektedirler. Bu sebeple kısıtlamalar, 

alt pazarları da etkilemektedir. 

• Toplu satışın medya sektörlerine getirmesi muhtemel herhangi bir fayda ve 

ve rimlilik, FAPL’in uyguladığı ticari politikalarla negatif hale dönüşebilmektedir. 

Çünkü büyük ve geniş medya hakları paketlerinin topluca satışı, pazarlara giriş 

için engeller yaratmakta, FAPL üretim üzerindeki çeşitli kısıtlamaları yeni ürün 

ve pazarların gelişimini sınırlandırmakta, ve genel olarak satış politikası alt pazarlarda 

daralmaya neden olmaktadır; bu nedenle kısıtlamalar,medya operatörleri 

arasında rekabete zarar vermektedir. 

Yukarıdaki itirazlarla ilgili FAPL, 18 Mart 2003 tarihinde Komisyon’a verdiği 

res mi cevapta, söz konusu topu satış sistemine ilişkin uygulamanın herhangi bir 

pa zarda rekabeti kısıtladığı şeklindeki iddiayı kesin bir şekilde ret etmiştir. 

Komisyon soruşturması ile ilgili olarak FAPL ve Komisyon tarafından görüşlerine 

başvurulan üçüncü şahıslar temelde, FAPL medya haklarının toplu satış 

sistemi ile gerçekleştirilmesinin gerekliliğini şu 3 ana konuya bağlamışlardır. 

• Solidarity (Dayanışma) 

343


344 

• Sporun sosyal ve ekonomik özellikleri 

• Zengin ve fakir kulüp ve federasyonlar arasında sportif rekabetin dengesi 

Her ne kadar FAPL’in toplu satış sistemine ilişkin uygulamanın rekabeti kısıtlandırmadığı 

yönünde kararlı görüş açıklasa da taraflar, konu üzerinde bir anlaşma 

sağlayabilmek için görüşmelere başlamışlardır. Bu görüşmeler sonucunda 

FAPL toplu satış sistemi uygulamasında Haziran 2003’te bir takım değişiklikler 

gerçek leştirdi. 

FAPL, Lig’in tüm medya haklarının (televizyon, radyo, internet, umts ve fiziki 

medya hakları dvd, vhs, cdrom gibi) ticari olarak değerlendirilmesine ilişkin yeni 

hak segmentasyonları da içeren, ticari politikalarını taslak şeklinde Komisyon’a 

sundu.Bunu takiben Temmuz 2003’te FAPL, 2004 – 2007 arasındaki üç futbol 

sezonunun yayın haklarının satışı için yayıncı kuruluşları davet etti. Yayın hakları, 

canlı TV yayınlarına ilişkin 4 ayrı paket içeriyordu. Sonuçta bu 4 paketin 

yayınlama haklarının tamamı yine BSkyB tarafından kazanıldı. 

FAPL, Avrupa Komisyonu tarafından açılan soruşturma sonucunda, Komisyon 

ile bir anlaşmaya varabilmek maksadıyla yaptığı değişikleri uygulamaya 

koymuş tur. Bu uygulama, 2007 sezonunun sonuna kadar yürürlükte kalacaktır. 

Ancak Ko misyon, değişiklerle sunulan yeni paketler hakkında da bir takım 

çekinceler ortaya koymuştur. Komisyon’un çekinceleri özellikle ihaleyle sunulan 

paket hakların ni teliği ile ihale süreci ve sonucu üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunun 

üzerine, yeni bir anlaşma amacıyla 2003 yılının ikinci yarısı boyunca görüşmeler 

sürdürülmüş ve Aralık 2003’te FAPL ve BSkyB’nin de katılımıyla yeni bir anlaşmaya 

varılmıştır. 

Yapılan anlaşmanın ardından 2007 yılından itibaren FAPL, tarafından satışa 

su nulan hakların ve paketlerin hiçbir yayıncı kuruluş tarafından münhasıran 

alınama yacağını özellikle belirtecektir. Hazırlanacak paketler içerik itibariyle dengeli 

ola cak ve FAPL, yayıncıların ihtiyaçları ile Premier League müsabakalarının 

izlenirliği amaçlarını bir arada gözetecektir. Yine 2007’den itibaren yürürlüğe girecek 

bir diğer önemli husus ta, FAPL ve Avrupa Komisyonu’nun birlikte bir 

komisyon kurarak, televizyon yayın hakları paketleri ve teklif veren yayıncıların 

teklifleri ile ilgili ortak ekonomik çalışmalar yapmaya başlayacak olmalarıdır. 

ALMANYA 

Almanya’da futbol yapılanması İngiltere’ye kıyasla az da olsa farklılıklar göstermektedir. 

Örneğin, İngiltere’de Premier League’in, Lig’de yer alan takım sayısı kadar 

üyesi yada hissedarı vardır. Almanya’da ise Bundesliga’nın tek bir hissedarı yani 

sahibi vardır; Ligaverband, yani Lig Birliği. Lig Birliği, Alman birinci ve ikinci 

liginde (Bun desliga ve 2. Bundesliga) yer alan profesyonel kulüpler ve şirketlerin 

oluşturduğu bir kurumdur ve Alman Futbol Federasyonu’na üyedir. DFL (Alman


Futbol Ligi), tek hissedarı yani sahibi olan Lig Birliği’nin iş operasyonunu yürütmekle 

yükümlüdür. 

Bu yapı, FAPL’in Komisyon tarafından uyarılmasından 3 yıl önce, DFB (Alman 

Futbol Fed) tarafından yine EC Treaty Art. 81 (3) kapsamında menfi tespit 

veya olmazsa muafiyet talebi neticesinde, Komisyon’un itirazları üzerine 2001’de 

Lig Birliği’nin kurulması ve takiben Lig Birliği’nin DFB için yapılan itirazları ve 

değişik likleri kendisinin kabul ederek 19 Şubat 2003 tarihinde hayata geçirmesi 

ile ortaya çıkan yapısal reformun bir sonucudur. 

Almanya’da Futbol Federasyonu’nun şirket sözleşmesine göre Lig Birliği, DFB 

tarafından lease edilen profesyonel lig müsabakalarını organize etmek ve ticari 

olarak münhasıran değerlendirmekle yükümlüdür. Komisyon bu durum üzerine, 

üçüncü şahıslardan görüşler almak yoluna gitmiş ve bu bağlamda, Alman ve İngiliz 

Rekabet Kurulları yetkilileri ile bazı büyük Alman kulüpleri, uygulanmakta 

olan siste min rekabeti kısıtladığı ve kulüplerin dayanışması (solidarity) için çok 

gerekli bir un sur olmadığını belirtmişlerdir. Buna karşın, Futbol Federasyonu, 

Lig Birliği, yayıncı kuruluşlar ile spor ajansları, rekabet ortamına zarar veren ve 

Avrupa Anlaşması’nın rekabeti düzenleyen 81. maddesi ile herhangi uyumsuzluk 

olmadığı konusunda ıs rarcı olmuşlardır. Tüm bu görüşlere rağmen Komisyon, 

yürürlükte olan Merkezi Pazarlama sisteminin 81. maddeye ters düştüğünü ve 

yayın haklarının satın alın ması ve kullanılabilmesi kapsamında Televizyon, Mobil 

Komünikasyon ve İnternet yayıncılığı alanlarında rekabeti ciddi anlamda kısıtladığını 

belirtmiştir. 

Buna ek olarak, kulüplerin kendi maçlarının ve onlara ait hakların pazarlanması 

sürecinden tamamıyla dışlanmasının, toplu satış ile sağlandığı öne sürülen 

faydala rın elde edilebilmesi ve sürdürülebilmesi için gerekli olmadığını vurgulamıştır. 

Bu şartlar altında, Lig Birliği ve DFL, orijinal medya hakları satış sistemlerinde 

önemli değişiklikler öngören yeni bir düzenlemeyi, Komisyon’a 10 Haziran 2003 

tarihinde sunmuşlardır. Buna göre, Lig Birliği gelecekte, belirli medya hakları paketlerini 

yerleşik ve şeffaf kurallar altında merkezi olarak satabilecek ve belirli bazı 

haklar, kulüpler tarafından bireysel olarak satılabilecektir. 

Televizyon yayın haklarının satışı ve uygulamayla ilgili değişikliler, şu maddeleri 

içermektedir. 

Merkezi Pazarlama: Pazarlanan Haklar, şeffaf ve ayrımcılığa izin vermeyen 

yöntem ve prosedürlerle satışa sunulacaktır. Satış,4 hafta öncesinde kamuoyuna 

duyurulacak ve teklif vermek isteyen kuruluşlar davet edileceklerdir. Teklif verenler, 

bir veya daha fazla paket için teklif sunmak için 4 haftalık birzaman dilimine 

sahip olacaklardır. En iyi teklifi veren yayıncı kuruluşlar, Lig Birliği veya bağımsız 

bir ajans ile ilgili haklar konusunda anlaşma yapmaya hak kazanacaktır. Bu 

süreçte ortaya çıkabilecek anlaşmazlıklar bağımsız bir tahkim kurulu tarafından 

345


sonuçlandırılacak tır. Satılan haklara ilişkin yapılacak olan anlaşmanın süresi 3 yılı 

aşamayacaktır. 

Bundesliga ve 2. Bundesliga maçlarının televizyondan canlı yayını 2 ayrı 

pakette satışa sunulacaktır. 1.nci paket, Cumartesi ve Pazar günleri oynanacak 

müsabaka lar yer alacak ve bu müsabakalar paralel ve tüm maç şeklinde yayınlanabilecektir. 

2.nci paket ise diğer maç günlerde oynanan lig maçlarının canlı yayını 

içermekte dir. 

Bunların dışında, açık televizyon kanalları için 3 ayrı paket daha hazırlanmıştır. 

3.ncü paket, en az iki birinci lig maçının canlı yayınına imkan sağlarken; 

4.ncü pa ket, ikinci lig maçlarının açık bir kanaldan yayınını öngörmektedir. İkincil 

ve üçüncül haklar ise 5.nci Pakette yer almaktadır. 3, 4 ve 5.nci paketler aynı 

zamanda birden fazlakuruluşa birden satılabilecektir. 

Kulüpler: Bu yeni sistem altında kulüpler, kendi sahalarında oynayacakları 

maç ları, maç oynandığı tarihten 24 saat sonra açık kanalda bir kereliğine yayınlanmak 

üzere kendileri satabileceklerdir. Komisyon, bu sisteme onay vermekle 

birlikte, uygulamalar ile ilgili gözetimini ve sektör içinde yer alan kurum ve kuruluşlarla 

olan görüş alışverişlerini sürdüreceğini ilgili Alman kurumlarına bildirmiştir. 

346 

FRANSA 

Fransa’da İngiltere ve Almanya gibi söz konusu hakların kollektif satışını 

benim seyen ve uygulayan bir ülke olmakla beraber, bu iki ülkeden gerek sportif 

yapılan ma gerekse hukuki bakımdan ciddi farklılıklar göstermektedir. 

FFF, Fransız Futbol Federasyonu 1 Temmuz 1901 tarihli yasaya tabi olarak 

Fran sa futbolunu yöneten kurumdur. 1919 yılında kurulan Federasyon, 1922 

yılında kamu yararı için çalışan bir kurum olarak tanınmıştır. 

LNF, Fransız Futbol Ligi de 1901 tarihli aynı yasa kapsamında faaliyetlerini 

yü rüten bir birliktir. 1932 yılında FFF tarafından, Fransız Profesyonel Futbolunu 

yö netmek amacıyla kurulmuştur.Şu anda LNF, 16 Temmuz 1984 tarihinde çıkan 

profesyonel futbol yönetimine ilişkin 84610 sayılı yasaya uymakla yükümlüdür. 

Fransa’da 41 profesyonel kulüp bulunmaktadır ve LNF bu kulüplerin de yer aldığı 

Fransa Profesyonel 1. ve 2. Liglerinin yönetimi ile sorumludur. 

Fransa’da profesyonel futbol yapılanması gereği olarak, Fransız futbolu LNF 

yö netim kurulunda 23 üye ile temsil edilmektedir ve bunun 11’i profesyonel 

kulüp lerdir. Bu sebeple, profesyonel kulüpler bir araya gelerek UCPF (Union des 

Clubs Professionnels de Football) yani Profesyonel Futbol Kulüpleri Birliği’ni 

kurmuşlardır ve 28 Aralık 1999 tarihli kanunla kendilerini ticari kuruluş olarak 

tanıyan yasaya tabidirler. 

Bu yapı içerisinde Fransa’da medya hakları konusu oldukça hassastır. Tartış


malar başka ülkelerde de olduğu gibi hakların kime ait oldukları noktasında 

yoğun laşmaktadır. 16 Temmuz 1984 tarihli Spor Yasası, 6 Temmuz 2000’de modifiye 

edilmiştir ve bu yasanın 12. Maddesi’nde hakların sahipliği konusunda 

kesin bir ifade yer almaktadır. 

Madde 12 uyarınca; Fransa Futbol Federasyonu, organize ettiği tüm sportif etkinliklerin 

ticari haklarının tek sahibidir. Bu durumdan rahatsızlık duyan UCPF 

üye leri, Avrupa Komisyon’u nezdinde, LNF ve FIFA’ya karşı haksız rekabet konulu 

bir şikayette bulunmuşlardır. Özellikle Lyon, Strasbourg, Lens, Bordeaux, 

Marseille ve PSG kulüpleri kendilerine ait olduğunu öne sürdükleri hakları almak 

için mücadele vermektedirler. Argümanlarının önemli noktası ise, Avrupa düzeyinde 

birçok kulü bün bahis konusu hakları kendilerinin sahip olduğu ve kıta 

çapında haksız rekabetin mağduru oldukları yönündedir.Ancak Fransa’daki uygulamada, 

LNF ve FFF arala rında yaptıkları ve yasayla onaylanan Finansal Anlaşma 

çerçevesinde ilgili hakları LNF satma yetkisine münhasıran sahiptir. Fakat yapılan 

anlaşmalar hem LNF hem de FFF tarafından imzalanmalıdır. 

Fransa, görüldüğü gibi, Avrupa ülkeleri içinde belki de en farklı ülke 

konumunda dır. Bu yapı ve sisteme sebep olarak Fransa’nın sosyal bir devlet olması 

ve birçok konuda olduğu gibi sporda toplumsal yarar esasını göz önüne alması 

gibi faktörler gösterilebilir. Bu ülkede kulüplerin borsa aracılığı ile halka arz 

yapmalarının devlet tarafından yasaklanmış olması da futbolun medya haklarını 

ilgilendiren bir başka önemli husustur. 

Tüm bu ulusal bazdaki yasal düzenlemelere rağmen, özellikle Fransa’nın önde 

gelen profesyonel futbol kulüpleri, Avrupa Komisyonu nezdinde yasal yollardan 

iti razlarını sürdürmektedirler. 

İTALYA 

Önceki bölümlerde incelenen ülkelerde olduğu gibi İtalya’nın medya hakları 

ko nusunda durumunun analizine futbol yapılanmasını inceleyerek başlamak faydalı 

olacaktır. 

İtalyan Futbol Federasyonu’nun görevi, ülkedeki futbol faaliyetini düzenlemek, 

kontrol etmek ve teşvik etmektir. Her ne kadar İtalya’da sistem futbol 

özerkliğine dayansa da FIGC, diğer tüm sportif federasyonlar gibi CONI (Comite 

Olimpico Na zionale İtaliana) isimli İtalyan Ulusal Olimpiyat Komitesi’nin 

altında görevlerini sür dürür. İtalya’da CONI’nin statüsü, Türkiye’deki Gençlik 

Spor Genel Müdürlüğü’ne benzetilebilir. 

FIGC Statüleri, aynı zamanda bünyesinde bulunan futbol ile ilgili tüm kurumların 

(Ligler) anayasasını da oluşturur. Bu kurumlar, Lega Calcio (İtalya 1. ve 

2. Futbol Ligi), Lega Professionisti (İtalya 3. Ligi) ve Lega Nazionale Dilettanti 

(Amatör Futbol Ligleri, Futsal Ligi ve Bayanlar Futbol Ligi)’ dan meydana gelmektedirler. 

347


Bilinen adıyla Lega Calcio, tam adıyla Lega Nazionale Professionisti, İtalyan 

1. ve 2. Liglerini bünyesinde barındıran kurumdur. Organizasyonel ve idari 

bağımsız lığa sahip olan Lega Calcio’nun görevleri şöyledir; 

• Serie A ve Serie B Şampiyonaları, İtalya Kupası, Lig Süper Kupası ve Primavera 

Şampiyonaları’nın organizasyonu 

348 

• Lig fikstürlerin hazırlanması 

• Üyeleri adına kollektif ticari anlaşmalar yapılması 

• Bazı TV ve radyo haklarının kulüpler adına satışının yapılması (Ulusal açık 

kanal lar için özet görüntüler, ulusal radyo hakları ile İtalya Kupası için açık veya 

şifreli kanallar için radyo ve tv haklarının satış anlaşmaları) 

• Liglere ait ticari asetlerin değerlendirilmesi (örn. Lega Calcio isim sponsorluğu) 

• Bireysel olarak üye kulüpleri tarafından imzalanan ticari anlaşmaların 

onaylan ması 

• Futbol statlarına medya operatörlerinin girişleri ile ilgili düzenlemelerin ve 

kont rollerin yapılması 

• Finansal kaynakların tanımlanması, garantilenmesi ve üyeleri arasında 

dağıtıl ması (solidarity) 

• Üye kulüpler için idari kurallar ve düzenlemeler yapılması 

• Üye kulüplerin, oyuncu transferleri ve genel finansal durumları ile ilgili denetim 

ve kontroller yapılması 

Lega Calcio’nun faaliyetlerini düzenleyen Regolamento Organizzativo, kurumun 

TV hakları ile görevlerini de belirlemişti. Bu düzenlemenin 1. maddesine 

göre Lega, kollektif olarak TV yayın haklarının satışından sorumlu tutulmuştu. 

Aynı düzenle mede yer alan 25. maddede ise, kulüplerin bu hakkı yalnızca 

Lega’nın onayı ile kullanabileceği açıkça belirtilmektedir. 

Medya konusunda, 1993 yılı, birçok ülkede olduğu gibi İtalya’da da bir dönüşüm 

yılı oldu. İlk kez bir TV kanalı (Tele+) maçları şifreli olarak yayınlamak 

için bir teklif verdi. 1993 – 1996 sezonlarında ilk kez maçlar hem RAI hem de 

Tele+ tarafından belirli kurallar çerçevesinde yayınlandı. 1996’da Lega, ilk kez 

tüm maçları toplu olarak tek bir kanala, üstelik de şifreli yayın yapan Tele+’a 320 

milyon karşılığında sattı. 

Yükselen rakamlar ve TV pastasının kulüpler arasındaki paylaşımından 

rahatsız lık duyan Juventus, Milan, Roma, Lazio, Parma ve Fiorentina Lega Calcio 

aleyhinde iddialar ortaya attılar. İddiaların temeli, Lega’nın kulüpler adına kollektif 

satış yapa mayacağı, çünkü bu hakların Lega’ya değil kulüplere ait olduğu idi. 

1998 yılında bazı kulüpler kendi başlarına ayrıca haklarını pazarlamaya ve satma


ya başladılar. Bunun üzerine 1999 Şubat’ında İtalya Rekabet Kurulu, Lega Calcio 

hakkında so ruşturma başlattı. Bundan 1 ay sonra Mart 1999’da Lega Calcio, bir 

Genel Ku rul toplantısı yaparak Regolamento Organizzativo’ da değişiklikler yaptı 

ve bunu RekabetKurulu’na bildirdi. Buna göre ilgili düzenlemenin 1. ve 25. 

maddelerinde değişikliklerle ‘her kulübün şifreli (Pay TV) ve ön ödemeli (Pay Per 

View) olarak maçlarının canlı yayın haklarını kendi başlarına satabileceği’ kabul 

edilmiş oldu. Bunun üzerine Rekabet Kurulu Lega aleyhine açtığı soruşturmayı, 

1993 – 1996 ve 1996 – 1999 sezonları için uygulanan satış sisteminin rekabet 

kanunlarını ihlal ettiğini ancak yeni sistemin ilgili kanunlara uygun olduğunu 

deklare ederek, kapattı. 

Bugün İtalya’da tüm kulüpler, şifreli ve ödemeli kanallara yönelik maç yayın 

hak ları satışlarını kendileri yapabilmektedirler. 

AVRUPA GENELİ 

Önceki bölümlerde incelenen 4 büyük Avrupa ülkesine ek olarak, İspanya’da 

da futbol medya haklarının satışı bireysel ve bağımsız olarak profesyonel futbol 

kulüpleri tarafından gerçekleştirmektedir. İspanyol futbol yapılanmasında ilginç 

olan unsur, İngiltere, Almanya, Fransa ve İtalya’dan farklı olarak, profesyonel futbol 

kulüplerinin sportif dernekler olması ve işleyişlerinin Türkiye’deki kulüp yapılarıyla 

benzerlikler göstermesidir. Örneğin, saydığımız bu dört büyük Avrupa 

ülkesinde, kulüpler genellikle şirketler ve onların hissedarları biçiminde faaliyet 

gösterirken, İspanya’da kulüpler üyelik sistemi ile çalışmakta ve belirli dönemlerde 

başkan ve yönetim kurullarını seçmektedirler. 

Futbol yapılanması ve medya haklarının pazarlanış ve satış biçimi nasıl olursa 

olsun, İspanya’da bu konuda çok rahat yürüyen bir sisteme sahip değildir. Gerek 

ülkedeki televizyon endüstrisi yapısı ve bu hakların bir yerde toplanmış olması gerekse 

küçük kulüplerin konuyla ilgili sürekli olarak gündemde tuttukları şikayet 

ve tehditler, İspanya’yı da diğer tüm ülkeler gibi rahatsız etmektedir. 

Avrupa genelinde, futbol ve onun medya hakları ile ilgili bir başka son derece 

ilginç olan konu da Akdeniz ülkeleri ile diğerleri arasında çok açık biçimde gözlemlenebilen 

uygulama farklılıklarıdır. Akdeniz bölgesi ve İberya dışında, hemen 

hemen Avrupa’nın önemli futbol ülkelerinin tümünde genel olarak haklar merkezi 

olarak pazarlanmakta ve satılmaktadır. Yalnızca İtalya, İspanya, Yunanistan ve 

Portekiz’de haklar bireysel kulüpler tarafından bağlı ve üye oldukları Lig ve/veya 

Federasyon’dan bağımsız olarak pazarlanmaktadır. 

TÜRKİYEDEKİ DURUM 

TFFK m.10.j uyarınca TFF, futbol ile ilgili televizyon, radyo, basılı eser yayınları 

ile her türlü reklam konusunda ticari ve mali hakları düzenleme ve denetleme 

yet kisini haizdir. Aynı Kanunun (5175 sayılı kanun ile değişik 29 maddesi) gereğince 

futbol müsabakalarının televizyon, radyo ve her türlü teknik cihaz ve ben 

349


zeri araç larla yayınlanmasına, yayınların düzenlenmesine ve programlanmasına 

münhası ran Federasyon Yönetim Kurulunun yetkilidir. TFFAna Statüsü m.68/ 

VIII’e göre lig müsabakalarının televizyon ve radyodan yayın hakkının devri için 

kulüpler adına şartname tanzimine, ihale ve sözleşme yapmaya TFF yetkili kılınmıştır. 

TFF nun,hukuki düzenlemeleri içinde yer alan TFF Yayın Talimatı futbol 

karşılaş malarının televizyon ve radyodan yayını hususunda en geniş düzenlemeleri 

ihtiva etmektedir. Söz konusu bu talimat ile televizyon ve radyo yayınlarına 

ilişkin esaslar belirlenmiş olduğu gibi bu konuda yayıncılar ile yapılacak müstakbel 

sözleşmeler, bu sözleşmelerin dayanağı olan ihale ve şartname içerikleri de tek 

taraflı olarak belirlenmiştir. 

TFF nu yönetim kurulu futbola özgü mevcut hukuk normlarından hareketlenen 

üst ligin ve bir alt ligin (TFF 1.Lig) yayın haklarının pazarlanmasında “kolektif 

satış” metodunu benimsemiştir. 

TFF nu yönetim kurulunun “kolektif satış” sistemini benimserken bu sistemi, 

bir yandan futbola özgü hukuk kurallarına bir yandan da bu konuda mevcut yargı 

kararlarına dayandırmıştır. Bu yargı kararları içinde bizce en mühim olanı İstanbul 

6.Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından verilmiş olan bir ilamdır (08.07.1997 

T., E.1996/760 K., K.1997/625) . Bu karara karşı yapılan başvuru üzerine Yargıtay, 

tashihi karar aşamasında havuz sisteminin sisteme dahil olmayan kulüpleri de 

bağladığını, Federasyonun havuz sistemini ve düzenlemelerini kulüplerin kanuni 

zorun lu vekili sıfatıyla kulüplerin nam ve hesabına yaptığını belirtmiştir. 

Bu tespite varan yorumun yani Federasyonun Kulüplerin “kanuni zorunlu vekili” 

olduğu şeklindeki yorumun hukuki dayanağı mevcut hukuk normları içinde 

bir daya nağı yoktur. Yard.Doç.Dr.Halit Aker’in Futbol Karşılaşmalarının İlişkin 

Yayın Hak larının Hukuki Niteliği Ve Rekabet Hukuku Açısından Yayın 

Haklarının Merkezi Pazarlaması adlı eserinde “kulüplerin Federasyona talimatlar 

vasıtasıyla iradi yada yasal temsil yetkisi verdiği kabul edilse bile bunun kapsamını 

belirleme yetkisinin TFF yönetim kuruluna devredilmesi söz konusu olamaz. 

Özel hukukta düzenlenmiş olan kanuni temsilcilik halleri, temsil olunanın 

menfaatlerinin mutlak korunmasının öngörüldüğü hallerdir. Oysa profesyonel 

futbol kulüpleri ekonomik menfaatlerinin değerlendirilmesi bakımından mutlak 

korunmaya (vesayete) muhtaç kişi değildirler. Özel hukuk tüzel kişilerinin ekonomik 

faaliyetlerinin aralarında her hangi bir ortaklık veya üyelik bağı olmaksızın 

ve tasarruf yetkilerinin bu kapsamda kısıtlanması Türk Hukukuna yabancıdır ve 

buna teşkil edecek bir yasa hükmü de mevcut değildir. Sayın Aker’in bu konudaki 

tespitine aynen katıldığımı belirtmek isterim. 

Son olarak kısaca Türk Rekabet Hukuk bakımından konuyu ele almanın doğru 

olacağını düşünüyorum. Rekabet Kurumunun yukarıda Avrupa Hukuk örneklerine 

uygun bir süreci Türkiye’de futbol yayın hakları için sürdürmekte ol 

350


duğunu söyle yebiliriz. Bu bağlamda yayın hakları pazarının (Rekabet Kurulunun 

11.10.1999 T. 9946/500316 sayılı karar), rekabet hukukunun tatbiki açısından 

Rekabet Kurulu nun kapsamında olduğu, TFF nun söz konusu piyasada iktisadi 

teşebbüs niteliğinde bulunduğunu (Rekabet Kurulunun 11.10.1999 tarih ve 01 

07/6219 sayılı karar) ve kolektif satış sisteminin rekabet kanunun düzenlemeleri 

gereği monopol devri niteliğinde olduğuna dair (Rekabet Kurulunun 23.10.2001 

T. 0151/514126 sayılı karar)Rekabet Kurulu tespitleri mevcuttur. Avrupa Hukukuna 

paralel bir şekilde Re kabet Kurumunun yayın haklarının paketlere bölünerek 

satılması, satılan paketlerin tek elde toplanmaması, yayın hakları sözleşmelerinin 

3 yıldan uzun süreli olmaması yönünde kararları bulunmaktadır. Rekabet 

Kurulu 22.09.2005 tarih ve 0559/880237 sayılı menfi tespit kararı ile 3 yıllık 

yayın sözleşmesinin 2 yıl süre ile uzatılma sının rekabeti bozmayacağına dair bir 

karar vermiştir. 

SONUÇ 

Avrupa’nın önemli ülkelerinde uygulanan sistemler ve buna ek olarak Avrupa 

Birliği Komisyonu’nun görüşleri, Türk Rekabet Kanunu ve Rekabet Kurulu Kararları 

çerçevesinde, futbol ve onun medya yayın hakları ile ilgili olarak şöyle bir 

sonuç değerlendirmesi yapılabilmesi mümkündür. 

• Merkezi Pazarlama ve Satış sistemi kesin bir dille Avrupa Komisyonu tarafından 

rekabeti kısıtlayan bir uygulama olarak kabul edilmiştir. 

• 2004 yılından itibaren, Avrupa’da futbol şampiyonalarının (ulusal ve 

uluslarara sı), tek bir paket halinde tek bir alıcıya satılması söz konusu değildir. 

• Söz konusu merkezi pazarlama, Avrupa Komiyonu’nunca sadece 3 koşul altında 

kabul edilebilir bulunmaktadır. 

Farklı paketler hazırlanmalı ve ayrıştırılmalıdır. Bunların bir bölümü merkezi 

olarak lig ve federasyonlar tarafından, bir bölümü de kulüpler tarafından satılabilir 

olmalıdır. 

Tüm paketlerin bir tek alıcı tarafından elde edilmemesi sağlanmalıdır. 

Alıcı kuruluşlar ilgili haklara 3 yıldan fazla süreyle sahip olamazlar. 

Burada sonuç kısmında tartışmaya açmak istediğim nokta ise Türk Hukukunda 

bu güne kadar rekabet hukuku açısından konunun yayın kuruluşları arasında 

çı kan ihtilaflarda sözleşme boyutunda tartışıldığı hususudur. Bu güne kadar göz 

ardı edilen nokta ise kulüpler ile Federasyon arasında rekabet hukuku düzenlemeleri 

çerçevesinde çıkacak olası ihtilaflar ve bu ihtilaflar hakkında Rekabet Kurumunun 

verebileceği olası kararlar noktasında toplanmaktadır. Bu güne kadar 

“kolektif satış sistemi” kulüplerin yararına olan büyük maddi sonuçları sebebi ile 

hiç tartışılma mıştır. Bu konuda çıkabilecek ihtilafların yaratacağı olası etkiler ve 

sonuçlar hukuki bakımdan son derece önemli olacaktır. Bu düşünce paralelinde 

351


Sayın Yrd.Doç.Halit Aker’in eserinin 39.ncu sayfasında yaptığı tespite aynen katılıyorum. 

Buna göre …TFF Ana Statüsü, TFF Yayın Talimatı rekabeti engelleyici ve 

kısıtlayıcı etkiler doğurduklarından hukuka aykırı ve RKHK m.56/1 uyarınca 

da geçersiz olan teşebbüs birliği kararlarıdır. Yayın Talimatı hükümleri 

tavsiye değil, bağlayıcı nitelikteki kararlar olarak kabul edilmelidir. Yayın 

Talimatının pozitif hukuk normu olarak geçerlilik ve bağlayıcılığının yayınında, 

kulüplerin kendilerini buna hem hukuken hem de fiilen uymak zorunda 

hissettikleri açık tır. Zira TFF nun kulüplere uygulayabileceği disiplin 

cezaları onların sportif ve ekonomik faaliyetlerini esaslı biçimde ve olumsuz 

etkileyebilecek güçtedir. Geçersizlik her ne kadar Yayın Talimatının bir 

kısım hükümlerini etkilemekte ise de bu hükümler olmaksızın Yayın Talimatının 

uygulanması mümkün olma dığından BK.m.20/II c.2 gereğince Talimatın 

tümü geçersiz kabul edilmelidir. Kanaatimizce Kurul, gerçekte Yayın 

Talimatının tekrarı niteliğindeki sözleş meleri değil, bizzat rekabeti bozucu 

hükümleri içeren Yayın Talimatını ince lemeliydi.…Ancak bu noktada unutulmamalıdır 

ki TFF Tahkim Kurulunun Yayın Talimatının bazı maddelerinin 

iptali istemi ile açılan davada vermiş olduğu karar Futbol Hukuku bakımından 

kesin hüküm niteliğindedir. Kaldı ki bu karar genel yargı mahkemeleri tarafından 

da benimsenmiş olmakla genel hukuk yargısı içinde de kesin hüküm niteliğine 

bürünmüştür. 

Yukarıda aktarılan uluslar arası sürecin biryansıması olarak ülkemizde de 

kısa dönem içinde ligin ticari haklarının süper lig kulüplerinin hissedarı olacağı 

kurula cak (uluslar arası örneklerine uygun ticari kuruluş niteliğinde tüzel kişiliği 

haiz) lig a.ş. eliyle yönetilmesi ve pazarlanması kaçınılmazdır. Bu bağlamda 

yayın haklarının TFF tarafından kolektif satış yöntemi ile pazarlanması ve buna 

ilişkin TFF talimatları konusunda kulüpler ile TFF arasında Rekabet Hukuka 

çerçevesinde yep yeni ve önemli ihtilafların çıkması da kuvvetle muhtemeldir. 

Bu noktaların dışında yayın haklarının paketler halinde satılması, kolektif satış 

yöntemi ile satılacak bu paketle rin tek yayıncı elinde toplanmaması ve toplam 

sözleşme süresinin 3 yılı geçmemesi gibi rekabet kurulu belirlemelerinin önümüzde 

dönemde uygulamaya geçirilmesi zaten gelişme sürecinin bir sonucu olarak 

beklenmektedir. 

KÜBRA KÖKSAL- Teşekkürler Sayın Mosturoğlu. Şimdi sözü Sayın Jacobo 

Olle ro de la Serna’ya vermek istiyorum. Buyurun, söz sizin. 

JACOBO OLLERO de la SERNA- İyi günler! Bir kelime bile Türkçe konuşamadığım 

için üzgünüm, bu nedenle İngilizce konuşmak zorundayım. Bu 

kadar geç bir saat olmasına rağmen katıldığınız için teşekkür ederim ve beni bu 

Kurultay’a davet ettiği için Ankara Barosu’na teşekkür ederim. İspanya’ya ilişkin 

olarak meslektaşlarımla konuştuklarıma göre; İspanya’yla Türkiye modeli bazı kısımlarda 

birçok benzerlik taşımaktadır. Medya ve TV haklarıyla ilgili olarak ko 

352


nuştuğumuzda; birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi, kaçınılmaz olarak futboldan 

konuşmaya başlıyoruz. Besbelli, başka spor dalları da vardır ve bu diğer spor 

dallarında da televizyon ve medya hakları bulunmaktadır. Ancak uygulamada ve 

İspanya’da tartışılan ve aynı fikirde olunan Hauter Schweiter’e göre; futbol en 

ilginç problemlerle karşılaşılan temel spor dalıdır. Günümüzde İspanya’da medya 

ve televizyon haklarıyla ilgili temel yasal tasarı bir hayli kısadır. Elbette Avrupa 

Topluluğu kurallarına sahibiz ama 1997 yılında yürürlüğe giren TV’deki karşılaşma 

ve spor etkinliklerinin radyoda yayınlanması haklarını oldukça kısa açıklayan 

belirli bir kanuna sahibiz. Diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi İspanya’da da ana 

problemlerden biri olan rekabet hukuku ve rekabet kurallarını unutmamalıyız. 

1997 kanunu, hakların çoğuna sahip olan en önemli kulüpler ve para karşılığı 

izlenme alanında halkı sömüren önemli bir medya grubunun piyasadaki faaliyetlerini 

kısıtlamak için etkin bir satış planı olarak düzenlenmiştir. Bu kanun; 

hakların devri konusunda işletmecilerle yapılacak görüşmeler için belirli koşullar 

sunarak, kulüplere yasal bir temel sağlayan ve taraflarla bireysel olarak görüşülen 

herhangi bir hakkın devrinde çok yeni bir unsur olarak ortaya koymuştur çünkü 

bu kanunun piyasanın bir kısmında kısıtlama yarattığını unutmamalıyız. Bu 

nedenle; ayrıca bu kanun, kulüplerin haklarını bireysel olarak ele alma olasılığını 

da içermektedir. Bu Avrupa’daki durumu tamamen değiştirir. Dürüst olmak gerekirse, 

meslektaşım her ülkedeki farklı durumları bana açıkladı ama bildiğim 

kadarıyla, şu anda sadece Portekiz ve İspanya’da TV ve medya haklarının herhangi 

bir kısıtlaması olmaksızın yalnızca kulüpler tarafından görüşülmesi durumu 

vardır. Fakat bu kanun hakların devrinde bazı yasal kısıtlamalar içermektedir. Bu 

kısıtlamaların hakların devrini içerip içermemesi, bilgilendirilme hakkının kısıtlandığı 

anlamına gelmez; besbelli bu anayasamızda yeri olan genel bir haktır ve 

bu yüzden, kulüpler herhangi bir ekonomik karşılık olmaksızın, spor alanlarını 

sosyal medyaya erişim garantisi vermelidirler. Buna ek olarak, medya herhangi 

bir etkinlikte 3 dakikaya kadar kısa bir özet alma olasılığına da sahiptir; sanırım 

Türkiye’de de benzer bir durum mevcuttur. Gazeteler ve radyo bilgi servisleri ise, 

spor etkinliklerinde zaman veya listeleme kısıtlamasına tabi değildir. Bu kanun 

çok kısadır ve temel olarak bu üç konudan oluşmasına rağmen bu kanunla genel 

kamuya hitap ettiği düşünülen özel etkinliklere karar verilmesi için bir komisyon 

kurulması oldukça ilginçtir; bu yüzden bu komisyon, genel kamuya hitap eden 

özel etkinliklere karar verecek ve bu tür durumlarda bir operatörün sahip olacağı 

haklara sahip olmasına rağmen, söz konusu etkinlik açıkça ve herkes tarafından 

yayınlanabilecektir. Futbol döneminde, haftada en az bir maçın genel kamunun 

ilgisini çektiği düşünülmelidir ki, bu maçla ilgilenen operatör bu maçın kamunun 

ilgisini çekebileceği veya çekemeyeceğini dikkate alarak TV haklarının ücretlerini 

ödeyen operatör için bir kısıtlama getirmektedir. Şimdi bu tasarıyla beraber 

medya ve TV hakları İspanya’da nasıl işlemektedir; bunu söylemek 1997 yılına 

kadar önemli ve tesadüfiydi ama 1997 yılında bu konuda kısa bir açıklama sunan 

kanun onaylandı. TV hakları Avrupa’daki diğer bütün ülkelerde olduğu gibi ken 

353


di özerkliği olsada, Ulusal Federasyon’a bağlı olan Ulusal Futbol Kulüpleri Birliği 

tarafından ele alınmaktaydı. Dolayısıyla, kulüplerin bütün hakları Ulusal Futbol 

Kulüpleri Birliği’nin yönetimi altındaydı. Ancak, bunun bir amacı vardı ve 90larda 

İspanya’daki hemen hemen bütün kulüpler iflas etti. Kulüpler vergilerini ve 

sosyal sigorta ücretlerini ödeyemediler. 

Bu yüzden, devlet araya girmek zorunda kaldı ve bir anlaşma yapmaya karar 

verdi. Bu bir kural değildi, Ulusal Futbol Kulüpleri Birliği ve Federasyonla bir 

görüş birliğine varma durumuydu. Bu anlaşmaya göre; kulüplerin bütün bu borçları 

karşılaması için bazı istisnalar söz konusuydu ve bütün borçları kapsıyordu ve 

bu nedenle; bu anlaşma, bu borçlar ödenene kadar veya en az sekiz yıllık bir süreyle, 

hakların Ulusal Futbol Kulüpleri Birliği’ne devredilmesi yükümlülüğünü 

içeriyordu. Ve burada sekiz yıllık sürenin sonuna gelindi. 1996 yılının sonuna 

denk gelen sekiz yıllık sürenin sonunda, futbol kulüpleri özellikle televizyondaki 

paralı izleme sisteminin ortaya çıktığını gördüler ve besbelli haklarının yıldan yıla 

arttığını fark ettiler ve Futbol Birliği’nin karşısına çıkmaya karar vererek, bu hakların 

yönetimini ve devrini bireysel olarak gerçekleştirmek istediklerini söylemeye 

mecbur kaldılar. Sonunda 1997 yılında; devlet ve Federasyon, kulüplerin TV 

haklarını ve medya haklarını yönetmesine izin veren bir model ortaya koydu, 

böylece kulüpler bu hakları bireysel olarak yönetebileceklerdi. Açıkça; sizin de 

görülebileceğiniz gibi, burada toplu olsun ya da olmasın herhangi bir rekabet 

sorununun olmaması gerekir, daha sonra size göstereceğim gibi tam olarak aynı 

sonuç olmaktadır çünkü sonuçta aynı puan alınmaktadır. Bu sırada, bu sekiz veya 

dokuz yıl boyunca haklar toplu olarak Federasyon tarafından düzenlenmiş ve besbelli 

hiç kimse bunun piyasada rekabeti ve serbest yetkiyi kısıtlayabileceğini savunmamış 

ve söylememiştir. Bu nasıl olur…Sistemimizde hukukta kanunlaşmamış 

olmasına rağmen ziyaretçinin televizyon haklarına karşı ileri sürebileceği 

muhalefet hakkında çok ilginç sayılarla karşılaştığımızı ifade etmek önemlidir. Bu 

nedenle, genel kural çerçevesinde; haklar ev sahibi takıma ait olsa da, deplasmandaki 

takım da ev sahibinin haklarına sahip olabilir. Bu Ulusal Futbol Kulüpleri 

Federasyonu ile yapılacak bir anlaşmayla mümkündür ancak çok ender olarak 

uygulanmaktadır, çünkü besbelli ki sonuçta bütün kulüpler haklarını belirli operatörlere 

devretmiştirler ve bu operatörler arasında da anlaşmalar vardır. Bu nedenle 

büyük problemler olmamıştır. Ancak, 2006 yılında, Sevilla bu kuralı uygulamak 

istemiş ve hakları başka bir operatöre ait olmasına rağmen üç veya dört 

oyunu, maçı yayınlanmamıştır. Ziyaretçi kulübünün muhalefet hakkının verdiği 

yetkiye dayanarak, bu maçlar yayınlanmadı. Kulüp bu medya ve TV haklarını 

nasıl devreder? 1997 yılında çıkan kanuna dayanarak, radyonun ve yazılı basının 

herhangi bir karşılık vermeksizin kulüp tesislerine erişebildiğini söylemiştik. Kulüpler 

bu durumda ne yaparlar? Kulüpler serbest erişim sağlarlar ama yayın yapabilmek 

için belirli alanlar kiraladıklarından dolayı da paranın bir kısmını da alırlar. 

1997 yılından beri ilk yıllarda, kulüpler örneğin internet’in veya cep 

telefonlarının farkında değildiler. Bu nedenle normal olarak; TV haklarının devri 

354


taşınabilir hakları ve internet haklarını da kapsamaktaydı. Fakat bu yıllarda hiç 

kimsenin bu hakları geliştirmemesi doğrudur. TV hakları, iki ana gruba ayrılıyordu: 

ligde olan ulusal karşılaşmalar ve kraliyet kupası ve diğer dostluk maçları. 

Normalde, farklı operatörlere satılabilecek iki anlaşma yapılabilir veya tek bir anlaşma 

da yapılabilir. Normalde bunlardan ikisi de olabilir. UEFA açıkça Avrupa 

karşılaşmalarının haklarına sahip olmasına rağmen; normal olarak takım devir 

için veya başka bir konu için üçüncü bir sözleşme imzalama hakkına da sahip 

olabilir. Son yıllarda, kulüpler internet ve cep telefonu haklarını ayrı ayrı devredebilmektedirler. 

Bu nedenle, kulüpler bu hakları sözleşmeye dâhil etmekte veya bu 

hakların dâhil edildiği sözleşmelerde, bu hakların kullanılması için işletmelerden 

daha büyük rekabet talep etmektedir. Şimdi teoride çözülmüş olan bir probleme 

geliyoruz; kulüpler bu haklara sahiptir ve bu hakları bireysel olarak ele alabilirler. 

Burada olan şey; kulüpler operatörlere başvurmaktalar ve operatörler arasında da 

bir değiş tokuş başlamaktadır. Besbelli, operatörler hakları kazanmaktadırlar. 

Ulusal Futbol Ligi bu hakkı elinde tuttuğu için, bu hakları tek bir operatöre devretmiştir 

ve bu operatör kulüplerle bireysel olarak anlaşma yapma olanağını elde 

etmiştir. Bu yüzden, bu operatör hakların çoğunu ele geçirmiş oldu ve diğer operatörler, 

özellikle bu diğer operatörlerden birinin sahibi olan Telephonica hakların 

çoğunu ele geçiren operatör aleyhinde Avrupa Rekabet Komisyonu’na giderek, 

bu durumun piyasadaki rekabeti kısıtladığını iddia etmiştir. Sonunda bu savaş 

1999 yılında bir anlaşmayla sonuçlanmış ve bu anlaşmanın sorunu çözmesi beklenmiştir; 

ama gerçekte iki operatör arasında yapılan anlaşma sonucunda, bütün 

haklar yine tek bir operatörün elindedir. Bu nedenle; son olarak da, devlet duruma 

el koymaya karar vermiş ve Avrupa Rekabet Komisyonu’nun veya İspanya’nın 

Rekabet Kurumlarından herhangi bir karşı iddia duymamak için, rekabet kanununa 

bu tür durumlarda sonucun devlet tarafından gözden geçirilebileceği kuralını 

dahil etmiştir. Bizim hukukumuzdaki yeterliliğe baktığımızda, eğer bunun 

gibi herhangi bir durum olursa, devlet bunu yeniden gözden geçirebilir. Sonuç 

olarak, devlet 2002 yılında açıkça kısıtlamaları içeren bu duruma el koymuştur ve 

diğer Türk modellerinde bahsettiğiniz gibi örneğin sözleşmelerin üç yıllık süreyi 

aşamaması, bu sözleşmelerin başında karşı çıkanın olmaması, açık maçlar için 

belirlenen koşullar olması vb... gibi bazı kısıtlamalar getirmiştir. Böylece, 2005 

yılına kadar bir barış dönemine sahip olduk. 2005 yılında, piyasaya özellikle Media 

Prom gibi yeni operatörler gelmiştir. Sadece önceki özel operatör üç yıllık bir 

kısıtlamaya tabi olması sebebiyle yeni operatörler bu tür bir kısıtlamaya tabi olmamıştır. 

Böylece, yeni operatörler karşılığında kulüplere yirmi ya da altmış yıllık 

ödeme yapmayı müzakere ederek, kulüplerle beş yıllık anlaşmalar imzalamaya 

başlamışlardı. 2005 yılında gerçek budur. 2006 yılında ise, örneğin Real Madrid 

normal olarak 25 milyon civarında bir ücret alırken, bir sonraki sezonda 120 

milyon almıştır. Athletico Madrid, 18 ila 22 milyon arasında bir ücret almıştır. 

Şimdi ise, 45 milyon Avro civarında bir ücret almaktadır. Böylece kulüpler ücretlerini 

ikiye katlamaktadırlar ve besbelli haklar bu şekilde devredilmektedir. An 

355


cak, bu görülmemiş bir durumdur, çünkü başka bir operatöre haklarını devretmiş 

olan kulüpler gelecekteki sezonları için erkenden görüşmeler yapmaktadırlar. Bu 

durum o kadar ileri gitmiştir ki, kulüpler haklarını yıldan yıla başka operatörlere 

devretmekte ama sözleşmelerin çözümlenmesini veya tamamlanmasını beklemeyerek 

piyasada bir kısıtlamaya neden olmuşlardır. Bu durumu göz önünde tutarak; 

Ulusal Rekabet Komisyonu, TV spor yayınlarında faaliyet gösteren on televizyon 

istasyonunu ve İspanya Prömiyer Ligi’nin bütün kulüplerini ve ikinci ligin 

birçok kulübünü kapsayan 38 futbol kulübünü içeren bir dava açmıştır. Ulusal 

Rekabet Komisyonu’nun ana sorunu, ana tartışması operatörler arasındaki anlaşmalar 

ve sözleşmelerin yürürlüğe girmesi ile birlikte sonunda hakların toplu olarak 

görüşülmesi ve piyasada mutlak bir kısıtlamanın görülmesi mümkün olacaktır 

ve size başka bir TV operatörü olarak piyasaya girmenize izin verilmeyecektir. 

Gelecekte neler olacağını gerçekten bilmiyoruz. Kast ettiğim; belki biz de Birleşik 

Krallık, Almanya veya İtalya gibi ülkelerin ulaştığı rakamlara ulaşabiliriz. İtalya’da 

olduğu gibi bizde de rekabet yoktur. Her futbol kulübü haklarını nasıl devredeceğini 

kendi başına karar vermektedir. Ancak besbelli bu yeni dava ile bu durum 

değişecektir. Belki sözleşmelerin süresine bir kısıtlama getirilebilir. Belki her bir 

operatörün haklarına sahip olduğu kulüp sayısına bir ayrım veya limit getirilebilir. 

Bizde neler olacağını gerçekten bilemiyoruz. Anlatmaya çalıştığım bu durumun 

beş ay önce olduğu ve bu meselenin çözülmesi yıllar sürebilir. Sadece TV 

haklarını ele aldığımız için, çok kısaca diğer medya haklarına da bakmamız gerekiyor. 

İspanya’da, radyo ve yazılı basın serbest erişim hakkına sahiptir. Daha önce 

de açıkladığımız gibi; bütün TV haklarını kapsayan TV hakları, dijital haklar vb. 

kulüpler tarafından devredilmektedir. Fakat cep telefonlarında ve internet haklarında 

özelikle yeni teknolojilerin getirdiği durumlarda ne olacak? Kulüpler, dört 

ya da beş yıl öncesine kadar bu hakların taşıdığı önemden haberdar değildi. Bu 

yüzden, ya söylediğim gibi bu hakları sözleşmeye dâhil edecekler ya da bunları 

herhangi bir önem ve avantaj almadan doğrudan devredecekler. Her olaya baktığımızda, 

taşınabilir TV gibi aletlerde şimdiye kadar başarılı herhangi bir gelişme 

olmadığı gerçekten doğrudur. Telephonica, taşınabilir TV için bir spor kanalı 

kurmayı denemiştir ancak başarılı olamamıştır. Bu haklar sözleşmelere dâhil edilmesine 

rağmen bu haklar hakkında bazı davalar açılmıştır ancak bu haklar, satış 

faaliyetlerinden çok daha fazlasına sahiptirler. Bu nedenle, cep telefonlarıyla ilgili 

olarak sponsorluk faaliyetleri yapılmıştır. Maçların iki yarısında da seyirciler için 

Playstation etkinlikleri yapıldığını veya taşınabilir telefonlar ve Bluetooth ile ilgili 

satış etkinliklerinin düzenlendiğini unutmamalıyız. Ancak, bu etkinliklerde 

harcanan para açıkça geri alınmamaktadır. Bence kulüplerden bazıları bu durumun 

farkındadırlar. Kulüpler bu yeni etkinlikleri nasıl ele alacakları konusuna 

giderek daha fazla önem veriyorlar. Ancak kulüpler bu hakları nasıl kullanacaklarını 

gerçekten bilemiyorlar, çünkü bunu yapacak şirketler mevcut değil. Internet 

hakkında ise; kuşkusuz her bir takımın kendi Web sitesi var ama İspanya’dan 

bahsedersek bahislere ilişkin bazı anlaşmaların yapıldığını söylenebilir. Bu neden 

356


le; günümüzde bahisle ilgili açık yasal bir duruma sahip olmamamıza rağmen, 

bahis Birleşik Krallıkta olduğu gibi işlememektedir. Fakat en azından Athletico 

Madrid, Real Madrid ve Barcelona gibi önemli kulüpler bahis şirketleriyle çoktan 

anlaşmaya varmış ve Internet yoluyla gerçekleştirilen bu işletmeye dâhil olmuşlardır. 

İspanya’da olan durumu kısaca budur. 

KÜBRA KÖKSAL- Sayın Ollero’ya yaptığı konuşmadan ötürü teşekkür ediyoruz. 

Oturumumuzun son konuşmacısı Gurur Gaye Günal’a söz vermek istiyorum. 

Buyurun Gurur Hanım. 

GURUR GAYE GÜNAL- Öncelikle hepinize büyük sabrınızdan dolayı teşekkür 

etmek istiyorum. Kurultayımızın son oturumunun yaklaşık 1.52 saat 

öncesi bitmesi gerekiyorken bu saate kadar sarktı, ama buna rağmen sabırla bizi 

dinlediği niz, başından beri de burada olduğunuz için hepinize teşekkür ediyorum. 

Değerli konuşmacıların da, Şekip Beyin ve Jacobo’nun katkılarından dolayı 

da kendilerine teşekkür ediyorum. Mümkün olduğu kadar kısa tutup ana hatlarıyla 

size genel bir bilgi vermeye çalışacağım. İşin pratiğinden gelen biri değilim, 

sadece teorik olarak okuduğum, araştırdığım ve öğrendiğim kadarıyla bu konuyla 

ilgili bilgilerimi burada sizinle paylaşmaya çalışacağım. Tabii, hepimiz hukukçu 

olduğumuz için bizi ilgi lendiren en önemli kısmı bu yayın haklarıyla ilgili önümüze 

gelecek sözleşmeler ve bunlarla ilgili çıkabilecek uyuşmazlıklar. 

Öncelikle burada hangi mevzuattan yararlanacağımızın bilinmesi bize büyük 

bir fayda sağlayacaktır. Bununla ilgili Avrupa Topluluğu Anlaşması, Roma 

Anlaşma sı olarak bilinen anlaşmanın 81 ve 82. maddesi bize ışık tutacaktır, 82. 

madde si önceden 85 ve 86 olarak düzenlenmişti. Burada rekabetle ilgili, rekabete 

aykırı davranışlarla ilgili düzenlemeler yer alıyor. Bilmemiz gereken mevzuattan 

biri bu. Bir diğeri her federasyonun varsa yayın talimatları bu talimatları bilmemiz 

gereki yor ki, bu konuda detaylı olarak talimatını gördüğüm bir futbol 

federasyonu yayın talimatı, bir de voleybol federasyonunun düzenlemiş olduğu 

detaylı bir yayın tali matı olduğunu gördüm. Lütfen eğer yanlışım varsa salonda 

bulunanlardan da bilen varsa düzeltsinler beni, diğer federasyondan ise yayın talimatları, 

oyun müsabaka kurallarını düzenleyen talimatların içinde bir cümleyle 

yayınla ilgili konularda ilgili federasyonun yayın talimatı uygulanacaktır diye geçmiş. 

Ancak hiçbirinde detaylı olarak düzenlenmiş bir yayın talimatı yok. 

Bilmemiz gereken bir diğer kural, futbol söz konusu olduğu zaman tabii ki, 

UEFA’nın da medyayla ilgili düzenlemeleri varsa ki, var bunları da bilmemiz 

ge rekiyor. Bir diğer husus ki, en önemlisi aslında yayın haklarının spor alanında 

daha çok konuşulur hale gelmesine sebep olan bir diğeri de rekabet hukuku kuralları. 

Çünkü iş önündesonunda geliyor ve rekabet hukukuna dayanıyor. Problemler 

de buradan çıkıyor. 

Türkiye’de yayın haklarıyla ilgili gelişmenin öncesine baktığımızda Şekip Bey 

357


o dönemde olayları bizzat yaşayanlardan birisi, kendisi bütün uyuşmazlıkların 

için deydi. Yayın hakları bizim havuz sistemi olarak bildiğimiz bireysel, doğrudan 

satış sisteminden havuz sistemine geçilmesiyle birlikte daha çok konuşulur bir 

hal alı yor. Doğrudan satış dediğimiz sistemde kulüpler otururlar yayıncıyla karşı 

karşıya, “biz size şu rakam üzerinden yayın hakkımızı satmak istiyoruz” karşılıklı 

anlaş maları doğrultusunda satışı gerçekleştirirler. Ancak Şekip Beyin biraz evvel 

kendi konuşmasında da çok detaylı bir biçimde belirtmiş olduğu üzere kolektif 

sisteme geçilmesiyle birlikte denildi ki, Türkiye Futbol Federasyonu bütün kulüpler 

adına vekil sıfatıyla bunların satışını yapmaya yetkilidir ve bundan sonra 

yapılan satışlar Türkiye Futbol Federasyonu eliyle gerçekleştirildi ki, aynı dönemde 

Şekip Bey de biraz evvel belirtti, Fenerbahçe ve Beşiktaş’ın bireysel olarak imzalamış 

oldukları sözleşmeler vardı, ama aynı dönemde Türkiye Futbol Federasyonunun 

yapmış olduğu değişiklikle kolektif satışa geçilmesi neticesinde çıkan 

uyuşmazlıklar Tahkim Kuruluna gitti. Ben Şekip Beyden biraz sonra eğer merak 

eden ve detayını öğren mek isteyenler olursa bu konuyla ilgili gelişmeleri siz içinde 

bulunduğumuz için sizin cevaplandırmanızı rica edeceğim. 

Yayın haklarıyla ilgili baktığımız zaman belirli kategorilerde haklar var. Tabii, 

bu nunla ilgili Futbol Federasyonu bu işin başını çeken geniş ve detaylı düzenlemeyi 

yapan federasyon olduğu için hep futbol federasyonunun uygulamaları esas 

alın mak zorunda kalıyor. Bu doğrultuda da yayın haklarına baktığınızda birinci 

grup, ikinci grup ve üçüncü grup yayın hakları olmak üzere farklı gruplarda yayın 

hakları var. Birinci grup yayın hakkı dediğimiz zaman müsabakayı yapan 

kulübün bulun duğu ülke federasyon bölgesine yapılan yayını ifade ediyor. Neden 

ülke federasyon bölgesi diye geçiyor? Çünkü UEFA ülke tanımı yerine ülke federasyon 

bölgesi tanı mını kabul ediyor. İkinci grup yayın haklarına baktığımızda 

müsabakada karşı takımı temsil eden ülkenin federasyon bölgesine yapılan yayını 

ifade ediyor. Üçüncü grup ise her iki müsabık olan tarafın değil, bir başka ülkenin 

federasyon bölgesine yapı lan yayını ifade ediyor. 

Bunların rekabet hukukuyla ilişkilendirilmesi şu noktada ortaya çıkıyor; eğer 

siz bir yayın sözleşmesini yaparken bütün bu hakların tamamını tek bir kişiye 

münhası ran satarsanız o zaman rekabet kurulu diyor ki, durun bir dakika orada, 

siz bu piya sada hâkim durumdasınız. Hâkim durumunda bulunmak rekabet hukuku 

açısından yasak bir durum değil, ancak hâkim durumun kötüye kullanılması 

yasaklanmış bir durum. Bu nedenle Rekabet Kurulu tarafından havuz sistemine 

geçildiği tarihten bu yana birçok yayıncı şirket hakkında soruşturma açılıyor ve 

istisnasız hemen hemen hepsi burada ceza alıyor. Ancak benim bildiğim kadarıyla 

Türkiye Futbol Federas yonu hiç ceza almadı, onu Şekip Beyden de teyit etmek 

istiyorum. Türkiye Futbol Federasyonuna bu konuda hiç ceza verilmiyor. Peki, 

neden ceza alıyor bu şirketler, neden cezalandırılıyor yeni sözleşmeleri? 

Futbol yayın talimatına baktığınız zaman da detaylı olarak düzenlenmiş 22 

mad delik bir yayın talimatı var. Bu talimatta yayın çeşitlerinden tutun, yayının 

358


hangi saatler içerisinde yapılması gerektiği, ne şekilde yapılması gerektiği, sözleşmenin, 

şartnamenin ne şekilde hazırlanması gerektiği, röportajının nerede ne 

şekilde ya pılması gerektiği, bütün bunlar en ince ayrıntılarına kadar detaylarıyla 

düzenlenmiş. Bu talimatın tanımlar kısmında diyor ki, yeni çeşitleriyle ilgili naklen 

yayın, müsaba kanın ve müsabakanın başlama saatinden önceki 60 dakikalık 

ve bitimini takip eden 30 dakikalık stadyum içi görüntülerinin kısmen ya da 

tamamen canlı olarak yayın lanmasını, banttan yayın bir futbol müsabakasının 

oynayıp bittikten sonra kısmen veya tamamen yayınlanmasını, dönüşümlü yayın 

aynı zamanda oynanan birden fazla futbol müsabakasının bölümlerinin bir plan 

içinde naklen yayınlanmasını, pa ralel yayın naklen yayın programındaki bir müsabakanın 

birden fazla kanaldan aynı anda yayınlanmasını ifade eder. Bununla 

birlikte double production olarak tanımla nan iki farklı kamera açısından yapılan 

çekimlerin düzenlendiği bir yayın çeşidi var. 

Burada bir diğer hususta ki, en önemlisi rekabet hukuku açısından en çok 

değerlen dirilen ve gündeme gelen konu haber amaçlı görüntüler. Şekip Bey de 

bu konudan bahsetti, haber amaçlı görüntüleri Rekabet Kurulu herkese eşit şartlarda 

aynı anda ve aynı süreli olarak verilmesini istiyor. Hatta belirli bir dönemde 

çıkan kararlarında haber amaçlı görüntülerin ücretsiz verilmesi dahi Rekabet Kurulu 

kararlarında yer alan konuların arasındaydı. Peki, haber amaçlı görüntüler 

neden bu kadar önemli rekabet hukuku açısından? Çünkü rekabet hukuku bu 

değerlendirmeleri yaparken pazarı değerlendiriyor, pazarı değerlendirirken de iki 

farklı pazar olduğunu ortaya çıkarıyor. Diyor ki, biz futbolu ayrı bir pazar olarak 

değerlendiriyoruz, ama bunu neden böyle değerlendiriyoruz spor müsabakaları 

açısından? Bakıyoruz, hangisi daha çok izleniyor? Birinci faktör bu. İkincisi, futbolda 

eleme usulü yerine sürekli interaktif bir biçimde devam eden ve her maçın 

sonunda alınan puanlarla sonuna kadar müsabakanın canlılığını devam ettiren 

bir sistem var ki, bu da aslında izleyici lerin ilgisini daha canlı tutan bir sistem. O 

yüzden bütün bunlar değerlendirildiğinde futbolun toplum içerisinde daha çok 

ilgi uyandıran medya bakımından da ayrı bir pazar oluşturduğu, diğer müsabakalar 

içerisinde ayrı bir pazar oluşturduğu sonu cuna varılıyor. Bu sonuca varılmakla 

birlikte deniliyor ki, ancak futbolun içerisinde de yayın hakları açısından iki farklı 

kategori vardır. Nedir bu iki farklı kategori? Birin cisi, futbol lig maçlarının yayın 

hakları, ikincisi de, görüntüleri. Görüntülerinin satıl ması ve yayın hakkının verilmesi 

iki farklı pazardır diyor. Bu görüntülerin içerisinde haber amaçlı görüntüler, 

kısa özetler, geniş özet, vesaire bütün bunlar görüntülerin içerisinde yer alanlar. 

Ancak bunları bir paket halinde bir kişiye satmanızı rekabet hukuku rekabete 

aykı rı davranışlar içerisinde buluyor ve buna ilişkin cezalar veriyor. Rekabet hukukunun 

vermiş olduğu cezalara baktığınızda, geçmişten bugüne incelendiğinde 

Digiturk, Cine5, Tele10 bunların hepsi ayrı ayrı rekabet hukuku engellerine ve 

kurallarına takı lıp ceza almış yayın kuruluşları. En son güncel olduğu için bir 

karardan bahsetmek istiyorum size ve konuşmayı çok da fazla uzatmak istemiyorum. 

Belki sorucevap kısmına da vakit ayrılır. En son kararda Digiturk 2008 

359


yılına kadar devam eden bir sözleşme imzalıyor ve yayın haklarını alıyor. Ancak 

bir defaya mahsus olmak üzere Şekip Beyin de söylemiş olduğu üzere iki yıllık 

bir uzatma veriliyor ve “2010 yılına kadar Digiturk’te yayın hakları kalabilir” 

deniliyor. Bu verilirken bunun veriliş sebebi de Rekabet Kurulu bakıyor “piyasada 

henüz rekabetini kısıtlayacağın bir aktör yok. Çünkü sen bu piyasada zaten 

kimsenin hakkına engel olmuyorsun, tek başına da götürüyorsun. Yeni gelen faktörler 

de söz konusu olmadığı için bir defaya mah sus rekabetin canlanmasını da 

sağlamak amacıyla ben sana iki yıllık bir uzatma veriyorum” diyor. Daha sonra 

ortaya Dsmart çıkıyor. Dsmart diyor ki “bir daki ka, ben de bu piyasada varım, 

yeni giren bir aktörüm ve sizden Digiturk’e vermiş olduğunuz uzatmaya ilişkin 

menfi tespit ve münhasırlık kararının verilmesini talep ediyorum” Bununla ilgili 

olarak da Rekabet Kurulunun karar sayısı 99/43/450283 no.lu kararıyla Rekabet 

Kurulu incelemeyi yapıyor. İnceliyor ve yaptığı araştırmalar ve incelemelerin neticesinde 

diyor ki, Dsmart, sen daha bu piyasada henüz koşul ları değiştirebilecek 

konuma gelmiş değilsin. Her ne kadar Dsmart “bizim izleyici kitlemiz yeterince 

geniştir, rekabet ihlal edilmektedir. Bizim rakip olma şartlarımız sınırlanmaktadır” 

diyorsa da ancak kendi yapmış olduğu başvurusunda bir yandan diyor ki “biz 

oldukça geliştik, futbol müsabakalarının yayın hakkı bizde olmasa bile oldukça 

büyük rakamlara ulaşmış yayın haklarımız var. O yüzden biz de bu piya sada aktör 

olarak bulunan firmalardanım ve bizim rekabet imkanımız engelleniyor” Rekabet 

Kurulu da tam bu noktada diyor ki “siz kendi kendinize söylüyorsunuz. Siz 

mademki futbol müsabakaları olmasa dahi kendi kendinize yetip yayın haklarıyla 

ilgili faaliyetlerinizi sürdürebilecek konumdasınız. O zaman bu konum itibariyle 

bu uzatmanın sizin rekabetle ilgili koşullarınıza yapmış olduğu bir müdahale 

yoktur. O yüzden de ben menfi tespit talebinizi reddediyorum” Peki, menfi tespit 

diyoruz, münhasırlık diyoruz, bunların içerikleri nedir? Nedir menfi tespit, nedir 

münhasırlık kararı? 

Rekabet Kurumunun verebileceği kararlar ara kararlar ve nihai kararlar olmak 

üzere ikiye ayrılıyor. Ara kararları menfi tespit kararı, bilgi isteme ve yerinde inceleme, 

ön araştırma ve soruşturma açılması kararı ve ihtiyati tedbir kararları. Nihai 

kararları da soruşturma açılması talebinin reddi, muafiyet kararı ve ihlale son 

verme kararı. Rekabet Kanununun 4054 sayılı Kanunun 4, 8, 9 ve 13. maddeleri 

yayın haklarını yakından ilgilendiren maddeler arasında yer alıyor. Bu maddeler 

uyarınca menfi tespit kararı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunun 

8. maddesine göre ilgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin başvurusu üzerine 

kurul elinde bulunan bilgiler çerçevesinde bir anlaşmanın kararın, eylemin veya 

birleşme veya devral manın bu kanunun 4, 6 ve 7. maddelerine aykırı olmadığını 

gösteren bir menfi tespit belgesi verebilir. 4, 6 ve 7. maddeden kastı da rekabeti 

ihlal eden şartların düzenlenmiş olduğu maddeler. 

Bu belge teşebbüslere takibata uğramayacağı hakkında güvence verir. Ancak bu 

sınırlı bir güvencedir. Zira kurul bu belgenin düzenlenmesinden sonra 13. maddedeki 

şartlar çerçevesinde kararından her zaman dönebilir. Ancak bu durumda 

360


taraflara kurulun görüş değiştirmesine kadar geçen süre için cezai müeyyide uygulanmaz. 

Zaten bu çıkan uyuşmazlıklardan sonra Türkiye Futbol Federasyonun 

da takip etmiş olduğu bir yöntem var. Artık şartnamelerin ihaleye çıkmadan önce 

Rekabet Kuruluna sunarak menfi tespit kararı alıyor. Menfi tespit kararı bir güvence 

olmuş oluyor. Bu nedenle de ceza almanın önü kapanmış oluyor. Tabii, her 

zaman geri dönebilmek koşuluyla. 

Bir diğer ara kararıysa bilgi isteme ve yerinde inceleme. Bu da Rekabetin 

Korun ması Hakkında Kanunun 14 ve 15. maddelerinde düzenlenmiş bir husus. 

Rekabet Kurulunun yapmış olduğu bir soruşturmayı aydınlatabilmek için bilgi 

isteme ve ye rinde inceleme yapma yetkisi verilmiş. Bunlar soruşturma sırasında 

yapılacağı için bir ara kararıyla yapılabiliyor. Bir diğeri ön araştırma ve soruşturma 

açılması, bir diğeri ihtiyati tedbir kararları. İhtiyati tedbir kararları da en çok 

futbol federasyonu için rekabet kurulunun söylemiş olduğu beyanlardan alarak 

aktarıyorum size; en çok futbolla ilgili uyuşmazlıklarda uygulanan bir karar olarak 

karşılarına çıkmış. İh tiyati tedbir kararı da, Rekabet Kurulu nihai kararla birlikte 

ya da nihai kararlardan önce bir ara kararıyla birlikte çeşitli tedbirlere başvurabilir. 

Kurulun nihai kararla birlikte çeşitli tedbirlere başvurabileceği 10. maddenin 

2. fıkrası ve 11. maddenin V fıkrasında açıkça düzenlenmiştir. Ara karar olarak 

ihtiyati tedbir kararı kanunun 9. maddesinin son fıkrasında düzenlenmiştir. Buna 

göre kurul nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zararların ortaya çıkma 

ihtimalinin bulunduğu durumlarda ihlalden önceki durumu koruyucu nitelikte 

ve nihai kararın kapsamını aşmayacak şekilde geçici tedbirler alabilir. Tedbir kararları 

ara karar olduğundan 4 üyenin top lanması 3 üyenin kararıyla alınabilir. 

Nihai kararları biraz evvel saymıştım, soruşturma açılması talebinin reddi, ve 

muafiyet kararı kavramları bu konu içerisinde çok geçtiği için bunları açıklamak 

istiyorum; 

Muafiyet kararı da bir anlaşma veya kararı bir anlaşma veya kararın ya da 

uyumlu eylemin rekabeti sınırlayıcı olduğunu ve/fakat 5. maddede yazılı şartları 

da haiz ol duğundan 4.madde yasağının uygulanmadığını tespit etmektedir. Nihai 

bir karardır, çünkü muafiyet kararıyla tarafların hukuki durumları kesinlik kazanmaktadır. 

Bunu birazcık daha anlaşılabilir kılmak adına şöyle bir açıklama yapma 

ihtiyacı hissedi yorum. Çünkü maddelere atıf yaptığı için bir o maddeye bir bu 

maddeye bakarak bir yorum çıkarmak gerekiyor. Burada da Rekabet Kurulunun 

söylediği şu; diyor ki, ben rekabeti sınırlayıcı olan bir uyumlu eylem olsa da 5. 

maddede yazılı şartların oluşması halinde her ne kadar rekabete aykırılık varsa da 

bunu muaf sayabilirim. Ancak 5. maddede saymış olduğu şartların bir ya da ikisinin 

değil hepsinin birden gerçekleşmiş olmasını arıyor. Bu 5. maddedeki şartların 

neler olduğuna bakmak gerekiyor 

5. maddede muafiyet başlıklı bölümde kurul aşağıda belirtilen şartların 

tamamı nın varlığı halinde teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs 

birlikleri kararlarının 4. madde hükümlerinin uygulanmasından muaf tutulması 

361


na karar ve rebilir. A) Malların üretim veya dağıtımıyla ilgili hizmetlerinin sunulmasında 

yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik ya da teknik gelişmelerin 

sağlanması, B)Tüketicinin bundan yarar sağlaması, C) İlgili piyasanın önemli bir 

bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması, D) Rekabetin A ve B bentlerindeki 

amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla sınırlanmaması. Bu şartların 

gerçekleşmesi ha linde muafiyetin verilmesi söz konusu oluyor. Muafiyetin verilmesi 

belirli şartların veya belirli yükümlüklerin yerine getirilmesine bağlanabilir. 

Muafiyet kararları anlaş manın ya da uyumlu eylemin yapıldığı veya teşebbüs 

birliği kararının alındığı yahut bir koşula bağlanmışsa koşulun yerine getirildiği 

tarihten itibaren geçerlidir. Kurul birinci fıkrada gösterilen şartların gerçekleşmesi 

halinde belirli konulardaki anlaşma türlerine bir grup olarak muafiyet tanınmasını 

sağlayan ve bunların şartlarını göste ren tebliğler çıkarabilir. 

Son olarak sizlere hukukçular olarak bir yayın sözleşmesi düzenlerken dikkat 

etmemiz gereken hususlardan da bahsederek konuşmamı sonlandıracağım. 

Yayın sözleşmelerinden bahsedildiğinde, dikkat edilmesi gereken en önemli 

ko nulardan biri de bu sözleşmelerde mutlaka düzenlenmesi gereken olmazsa olmaz 

hususların neler olacağıdır; 

Yayın sözleşmelerinde; 1) Yayıncı kavramı 2)Yayın sözleşmesinde devir hakkının 

olup olmadığı, 3) Hangi hakları ne şekilde sattığınızın detaylı bir biçimde 

belir tilmesi, 4) Bu sözleşmenin süresi, 5)teminat, 6)cezai şart,7)Yetkili hukuk ve 

ihti lafların çözüm yolları ve yayın sözleşmesini yaptığınız tarihten sonra yapılabilecek 

değişikliklerin tarafları bağlayabilmesi için peşin kabul beyanlarını içeren 

“ulusal ve uluslar arası düzenlemelere bağlılık” hükümleri mutlaka sözleşmede 

düzenlenmesi gereken önemli başlıklardır. Bir de Şekip Bey’in bahsettiği ve oldukça 

önemli baş ka bir husus var, dijital sinyallerin uydu sinyallerinin verilmesine 

ilişkin, bunların alınmasına ilişkin kısımları da sözleşmelerde düzenlemeniz 

gerekir. Sözleşme dü zenlerken bu hususlara dikkat edilmediğinde tarafların ciddi 

maddi kayıplara ve hak kayıplarına uğraması oldukça muhtemel. Çünkü geçmiş 

yıllarda olmuş bir örnek, uydudan verilen sinyallerden alıntı yapılarak sözleşmede 

de bunun kısıtlanmasına ilişkin bir hüküm olmadığı için yayın yapılmış. Siz 

sözleşmeye buna ilişkin bir hü küm koymadığınız taktirde, talep edebileceğiniz 

haklarınızın yasal dayanağını da kaybetmiş oluyorsunuz. 

Bu konuda verdiğim kısa açıklamalar umarım faydalı olur. Zamanımızı oldukça 

aştığımız için saat neredeyse 21.15 oldu konuşmamı burada sonlandırıyorum. 

Din lediğiniz için teşekkür ediyorum, umarım sabrınızı çok zorlamamışızdır. (Alkışlar) 

KÜBRA KÖKSAL- Sayın Günal’a teşekkür ediyoruz konuşmalarından ötürü, 

şim di sorucevap kısmına geldik. Süremiz çok kısıtlı diyeceğim, ama aslında artık 

öyle bir süremiz kalmadı. Kendimizden artık bir şeyler vererek ben çok kısa biriki 

soru almak istiyorum. 

362


MEHMET DEMİR- Sorum Şekip Beyle de la Serna Beye. Kısaca hemen, 

Türk spor hukukunda bu spor kulüplerinin yayın, medya haklarından doğan 

yetkileri söz leşme konusu yaparken talimatlar ne derece sınırlayıcı? Yasal engeller 

olmadan talimatlarla bunun düzenlenmesini nasıl buluyorsunuz? Diğer de la 

Serna’ya da İspanyol spor hukukunda yayın haklarının devrini içeren sözleşmeleri 

engelleyen veya sınırlayan süre veya konu yönünden içeriğini düzenleyen yasal 

bir engel var mı? Teşekkürler. Soru çok kısa ve net, talimat adı altında düzenleyici 

diğer işlem lerle bu kulüplerin yayın haklarının devrini konu alan sözleşmelerin 

süre ya da konu yönünden düzenlenmesini doğru buluyor musunuz? 

ŞEKİP MOSTUROĞLU- Bazı yayın hakları yayın talimatıyla düzenlenmiyor 

zaten. Meselâ, Gaye Hanım söyledi, meslektaşımız da söyledi. Meselâ, özel maç 

yayın haklarına ilişkin bir kısıtlama yok, federasyonun bir talimatıyla düzenlenmiş 

bir du rum yok. Sadece yayın yetki belgesi alma zorunluluğu var. O bir genel 

zorunluluk zaten, artık sözleşmenin onay zorunluluğu var. Çünkü federasyon pay 

almıyor ya saya göre, onun dışında bir kısıtlama yok benim bildiğim özel maçlara 

ilişkin, zaten kulüpler lig maçlarına ilişkin yayın sözleşmesi yapamıyorlar. Benzer 

şekilde kupa maçına ilişkin de yayın sözleşmesi yapamıyorlar, bireysel sözleşme 

yapamıyorlar. Federasyon onların namı hesabına yapıyor. Onun dışında Avrupa 

kupası maçları var, UEFA şampiyonlar ligi ön eleme maçlarını kulüpler kendileri 

yapabiliyorlar ba ğımsız olarak, orada UEFA ve FIFA yayın talimatına uygunluk 

aranıyor. Demin Gaye Hanımın söylediği ikincil yayınların engellenmesi sadece 

kendi federasyon bölge sine yayın yapılması, ikincil hakların sinyal garantisinin 

sağlanması gibi hususlar var. UEFA’da geçtiğimiz sezona kadar, içinde bulunduğumuz 

sezona kadar yanılmı yorsam çeyrek final aşamasına kadar kulüplerin bireysel 

yayın sözleşmesi yapma hakkı vardı. Önümüzdeki yıldan itibaren, grup maçlarından 

itibaren havuz sistemi yapılıyor UEFA içinde, şampiyonlar ligi grupları ve 

grup aşamasından sonraki aşa malar için zaten yayın sözleşmesi yapma hakkı yok. 

Bunun dışında federasyonların yayın sözleşmeleri var. Özel ve resmi milli maçlara 

ilişkin yayın hakkı tamamen federasyonlara ait, UEFA ve FIFA yayın talimatları 

geçerli, temel yasaklama kendi yayın bölgesi dışına yayının düşmemesi, niyetli 

yayının yasak olması, bir de yanlış hatırlamıyorsam sanal reklâm uygulamalarına 

ilişkin birtakım kısıtlamalar var. Bu nun dışında da bir uygulama yok. 

MEHMET DEMİR- Kısaca bu kısıtlamaları getirme yetkisi talimat adı altında 

aca ba yasama organından mı kaynaklanan bir yasal düzenlemeyi mi gerektiriyor, 

yok sa federasyonların? 

ŞEKİP MOSTUROĞLU- Ben Türkiye’yle ilgili kısmı zaten söyledim. 

MEHMET DEMİR- Nasıl buluyorsunuz? Onu merak ediyorum. 

ŞEKİP MOSTUROĞLU- Onun da içinde söyledim aslında, bu ileride kulüplerimiz 

tarafından, büyük kulüplerimiz tarafından mutlaka rekabet hukuku organları 

önün de tartışılacaktır ki, meselâ, onu söylerken hiç söylememiştim, şimdi 

363


söyleyeyim; yayın haklarının bölüştürülmesine ilişkin eskiden federasyonun bir 

yetkisi yoktu. Havuzda toplanan paranın nasıl paylaşılacağına ilişkin bir yetki 

kanundan doğmu yordu. Yeni kanunda bu yetki var ve münhasır bu yetki, ama 

bakın; o yasada bile bir parametre yok. Eşit dağıtacaksın, başarı ödülü, şunu vereceksin 

veya puana şunu vereceksin diye bir düzenleme yok. Bana kalırsa kulüpler 

o yetkinin kullanılmasını da rekabet hukuku açısından sorgulayabilirler. Kaldı 

ki, yayın talimatı, yani kanunda olmayan bir hususun talimatla düzenlenmesi ve 

kulübe ait olan mutlak hakların, mutlak mülkiyet haklarının sınırlanması bana 

göre mümkün değil. 

JACOBO OLLERO de la SERNA: İspanya’ya ilişkin olarak hakların devri 

için belli bir kısıtlama yoktur ama besbelli bu hakların devrinin ifasında daha 

önce açıkladığım içinde radyo erişimi ve açık maç olasılığı gibi konuların düzenlendiği 

1997 kanununa uymalıdır. Sözleşme sürelerine ilişkin olarak soru oldukça 

ilginç çünkü sözleşme sürelerinde tek limit daha öncede açıkladığım gibi 

neredeyse bütün haklara sahip olan tek operatörün söz konusu olduğu dönemde 

getirilmiştir ve Devlet 2002 yılında bu duruma el koymaya karar vermiştir. Ama 

bu süreçte devlet bazı kısıtlamalar kabul etmiştir, bu kısıtlamaların biride sözleşme 

sürelerinin üç yılı aşamayacağı kuralıdır. Şu anda, ya bu sözleşmelerin süreleri 

sona ermiştir ya da bu sezon sona erecektir. Fakat daha önce açıkladığım gibi 

Ulusal Rekabet Komisyonu’nu kabul etme sürecindeyiz ve komisyonun ana tartışmalarından 

biri sözleşmelerin dört yılı aşmaması şartıdır. İleride, Ulusal Rekabet 

Komisyonu’nun da amacı olan sözleşme sürelerinin kısıtlanacağı bir noktaya 

geleceğimizden eminim. 

364 

KÜBRA KÖKSAL- Başka sorusu olan? 

MEHMET YOĞURTÇUOĞLU- Benim Şekip Beye bir sorum olacak. Bu 

yayın hak larının havuz sistemi Avrupa’da özellikle paket dediniz, çoğu buna geçti, 

ama şimdi bununla ilgili çok ciddi tartışmalar var. Bunun da ürünün fiyatını 

çok düşürdüğünden çok şikayetçiler. Özellikle başta Fransa’da başladı, sonra 

Almanya’da, şimdi İtalya bile başka geri dönüşler düşünüyorlar. Ben şunu soracağım; 

doğru, bunları rekabet açısından sıkıntılar doğurduğunu Avrupa Komisyonu 

belirtti ve bundan dolayı bu önlemleri aldı, ama bu ürünün de değerini 

düşürüyor. Bu ilerideki dünya ciddi bir ekonomik krize girdi bu süreçte, büyük 

ihtimalle yayın gelirlerinde büyük düşüşler olacak, yani yayıncılar bu yüksek paraları 

ödeyemeyebilecekler. Sizin şahsi gö rüşünüzü ben sadece burada merak ediyorum. 

Bu ileride hani biz iki yıl geriden, üç yıl geriden takip ediyoruz. Acaba 

bazı şeyleri, tabii her şeyi değil, ama böyle geriden takip etmek olası ekonomik 

sonuçlarıyla da daha iyi olmaz mı ve sizin için o paketleme mi daha iyidir, yoksa 

toplu bir havuz sistemiyle tek bir yayıncı genel anlamda, yani tam öznel bir rekabet 

değil de genel anlamda ürünün fiyatı, kulüpler her açıdan daha mı iyidir? 

ŞEKİP MOSTUROĞLU- Buna farklı cevaplar verebilirim. Tabii ki bugünkü 

eko nomik koşullarda ve özellikle dediğin ülkelerdeki yaşanmış geri dönüşler


açısından baktığımızda bir kere paket sayısının o kadar fazla tutulmaması gerektiğini 

düşünü yorum. Kişisel görüşüm, ama meselâ Türkiye’de hiç tartışılmıyor 

ki, bugün entelek tüel bazda da tartışılmıyor. Sadece hukuki bazda değil, meselâ, 

Almanya bildiğim kadarıyla geçtiğimiz yıl yapım ihalesi yaptı. Yani tek yapımcı, 

paketlere ayrıldı, ama bir tek yapımcı yapıyor. Yayıncı kendi çekmiyor maçı, bir 

yayın prodüksiyon şirketi maçları çekiyor ve birtakım kriterler koydu. Meselâ, 

şeref tribününü bir kere göste rebiliyorsunuz, kanayan yarayı bir defa gösterebiliyorsunuz 

ve sürekli gösteremi yorsunuz veya tüküren futbolcuyu çok fazla gösteremiyorsunuz. 

Belli ilkelere bağ ladı ve prodüksiyon kalitesi bütün maçlarda aynı. 

Meselâ, Türkiye örneğinde olsa Şükrü Saraçoğlu Stadında da aynı, Trabzon Avni 

Aker Stadında da aynı ve kalite, yani yayının dijital kalitesi de, niteliği de, kamera 

açıları da hep aynı. Bunlar dahi tar tışılmıyor. Biz bunu Türkiye için düşündük, 

kulüpler birliği için bir çalışma da yaptık. Meselâ, böyle bir çalışma yapıldığı 

zaman yayıncının bundan menfi etkileneceğini tespit ettik. Hâlbuki Almanya’da 

pozitif etkisi vardır, Türkiye’de negatif etkisi olacağı ortaya çıktı. Bence paketleme 

modeline geçmeden önce mutlaka bütün yayıncılarla birlikte oturup ve bu işin 

özellikle yayın bacağındaki eksperlerle oturup müşterek bir karar vermek gerekiyor 

ki, meselâ, geçtiğimiz yıl Türkiye’de çok tartışıldı, kulüplerin de büyük bölümü 

bu hevesle o düşüncenin peşine takıldı. Birden fazla yayıncıya aynı hakların 

verilmesi, meselâ, bu mutlak olarak Avrupa’da başarısızlıkla sonuç lanmış bir operasyon 

yayın haklarını düşürdü, ama Türkiye’de bu tartışılmadığı için ve fazlaca 

bilinmediği için bunun arkasına takılan kulüpler de oldu. 

KÜBRA KÖKSAL- Son soruyu Erkan Beyden alıyoruz. 

ERKAN KÜÇÜKGÜNGÖR- Yayın hakları konusu spor içerisinde uyuşmazlık 

çık maya müsait en büyük alanlardan, en önemli alanlardan biri, çünkü kulüplerin 

en büyük gelir kaynaklarını oluşturan nokta. Dolayısıyla bunun çok sağlam 

esaslara bağlanması gerekir. Bizde zaman içerisinde oturdu Şekip Beyin de ifade 

ettiği gibi, Gaye Hanımın da belirttiği üzere, yani bu o kadar önemli ki aslında, 

o dönemde Anayasa Mahkemesinin önüne kadar gitti. Yayın haklarının düzenlenmesiyle 

ilgili acaba futbol federasyonu yetkili midir? Buna ilişkin bir yargısal 

denetim sağlana bilir mi? Sanıyorum bilgisi olanlar vardır, Anayasa Mahkemesi bu 

vesileyle hatta tek karardır, Tahkim Kurulunun da Türk hukukunda bir mecburi 

tahkim olduğunu, yani diğer idari ve yargısal mekanizmalara başvurulamayacağını 

ifade etmiştir. Bu anlamda yayın ve bunun düzenlenmesi, pazarlanması, oradan 

elde edilen gelirin dağıtılması dediğim gibi sporun en merkezinde bulunan 

hususlardan biri, onu kısa ca ben ifade etmek istedim. Teşekkür ederim. 

KÜBRA KÖKSAL- Teşekkürler. Başka soru yoksa oturumu kapatmadan önce 

ben teşekkür plaketleri verilecek. Kurultayın son oturumuydu. Üç gündür yaklaşık 

30 saat boyunca burada sporu ve spor hukukunu tartıştık. Geldiğiniz için 

herkese çok teşekkür ediyorum. Sağ olun. (Alkışlar) 

SUNUCU- Konuşmacılarımıza plaketlerini vermek üzere Ankara Barosu Spor 

365


Hukuku Komisyonu Yönetim Kurulu üyelerinden Sayın Av. Korhan Perek’i davet 

ediyorum. (Alkışlar)Av. Sayın Şekip Mosturoğlu, Sayın Av. Gurur Gaye Günal, 

Sayın Av. Jacobo Ollero de La Sernave Oturum Başkanımız Av. Kübra Köksal 

(Alkışlar) 

Ayrıca Kurultayımızın gerçekleşmesinde katkıları bulunan kişi ve kuruluşlara 

te şekkür ediyoruz, onların da kısaca isimlerini sayacağım: Sayın Nevzat Güler 

Orga nizel Ses Efekt Limitet Şirketi, Ankara Barosu Spor Hukuku Komisyonu 

Yönetim Kurulu üyeleri Nihan Esendal avukat, Av. Emrah Baydar, Av. Serhan 

Özdemir, Av. Burcu Şahin, Av. Süleyman Boşca’ya da özellikle teşekkür ediyoruz. 

Plaketlerini şu anda veriyoruz. 

366 

Sayın Nevzat Güler’i plaketini almak üzere sahneye davet edelim. (Alkışlar) 

Sayın Korhan Perek, Sayın Serdar Ülkü. (Alkışlar) 

Hepinize çok teşekkürler, lütfen çıkmadan dışarıda beklerseniz toplu bir de 

fo toğraf almak istiyoruz ya da burada alalım. Herkesi buraya alalım, hep birlikte 

bir hatıra fotoğrafı çektirelim.

l. ULUSLARARASI SPOR HUKUKU KURULTAYI - Ankara Barosu

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?