Sayı 31- OCAK / ŞUBAT 2011 PDF Formatında indirmek

1 

Ortanca

Şiir 

AŞKI REDDEDEN ADAM 

Mehmet Nuri PARMAKSIZ 

http://www.mehmetnuriparmaksiz.com 

Gönlün gemisiz liman dalga vurmayan sahil 

Kuşlar bile sükûtta hata yaptın bunu bil 

Kadere karşı durma teslim ol artık eğil 

Aşkı reddeden adam olmak hiç kolay değil 

Kabuslarım bitmiyor haksızlık mı yaptım ne 

Biten aşkın ardından artık her şey bahane 

Mutlu musun cevap ver dön de bir bak kendine 


Mazi erimeyen kar dağların eteğinde 

Hapsoldum rüzgârım yok koskoca bir enginde 

Çözüm belki ölümde belki de hep sevginde 


Ömrü fedâ etsem de geri gelmez hayâller 

Aşkı bir kez kaçırdım sükûta koştu eller 

Dönmek çözüm olsa da onurum hep engeller 


Niyetim dönmek değil bunu böyle bilesin 

Sükûta alıştım ben bil ki kararım kesin 

İsterse herkes bana varsın divâne desin 


Ortanca 2

“Arkadaş zayıflıklarınızı bilirse başınıza kakar, dost 

zayıflıklarınızı bilirse örtmeye çalışır.” Atasözü 

Merhaba, 

Üç yılı geride bırakan dergimiz ilk gün heyecanı ve siz 

saygıdeğer gönül dostlarıyla birlikte edebî yoluna devam 

ediyor. 

Felsefe olarak herkesin yaşam biçimine saygı gösteren, 

içindeki renklerle paylaşım zenginliği yaşayan, kültür 

ve sanat ruhunu gelecek kuşaklara taşıyabileceğine inandığımız 

“Ortanca”mızın, bu hizmeti son sayısına kadar, siz 

“gönül dostlarıyla beraber” kır çiçeği niteliğinde açmaya 

devam edeceğine inanıyorum. 

* * * * * 

Birkaç dostumuzla yolculuk ediyorduk, yol uzundu. 

Söz arkadaş ve dostluk kavramından açılmıştı. 

Türkiye Çevre Koruma Vakfı (TÜÇEV) Müdürü Bay Yakup 

TÜRKMEN, çocukluğumuzda büyüklerimizden değişik 

biçimlerde dinlediğimiz bir hikâye anlattı. Aklımda kaldığınca 

sizlerle paylaşayım istedim. 

Olay eski zamanda geçiyor; bir babayla oğul sohbet 

ediyorlar, konuları “dostluk”. 

Baba sormuş: “Senin kaç dostun var?” 

Oğlan cevaplamış: “Ohooo yüzlerce...” 

“Bak oğlum…” demiş baba; “İnsanın çok arkadaşı olabilir 

ama çok dostu olamaz. Dost dediğin diğer arkadaşlara 

benzemez. İnsanın hayatı boyunca ancak bir ya da iki 

dostu olur. 

Oğlan,“Saçma” diye cevaplamış. Benim bir sürü dostum 

var ve hepsi beni sever; her zaman da yardıma koşacaklarına 

eminim. 

“Öyle mi?” demiş babası. “O zaman gel seninle bir test 

yapalım.” 

“Tamam” demiş oğlan. 

Adam birkaç tavuk keserek, ıvır zıvırla beraber bir çuvala 

koymuş, çuvaldan kan akıyormuş. “Şimdi git bunu en 

güvendiğin arkadaşına götür, birlikte bir yere gömmek için 

ondan yardım iste.” Demiş. 

Akşam karanlığında çuvalı sırtlayan çocuk arkadaşının 

kapısını çalarak durumu anlatmış. Kanlı çuvalı gören 

arkadaşı kapıyı çocuğun yüzüne kapatarak onu kovmuş. 

Daha sonra birkaç arkadaşına daha giden çocuk ayni muameleyle 

karşılaşmış. Bazısı da bir daha kendisiyle görüşmemesini 

bile söylemiş çocuğa. Çünkü çuvalın içinde bir 

ceset olduğunu sanıyorlarmış. 

3 

İlk Söz 

Oğlan yüzü allak bullak eve dönmüş, olanları babasına 

anlatmış. Baba keyifle: “İşte senin arkadaşlarının dostluğu 

bu kadar. Şimdi bu çuvalı bir de benim dostuma götür.” 

Demiş. 

Oğlan tekrar sırtlamış çuvalı, düşmüş yola. 

Baba dostu kapıyı açıp oğlanı kan ter içinde, elinde 

kanlı bir çuvalla görür görmez etrafa şöyle bir bakınmış 

ve hemen içeri çekerek sormuş: “Sen Ahmet`in oğlu değil 

misin?” 

“Evet” demiş çocuk ve çuvalı beraberce gömüp gömemeyeceklerini 

sormuş. 

“Ver elindekini” diyerek çuvalı almış adam. 

Arka bahçeye geçerek kazdıkları çukura çuvalı gömmüşler. 

Ev sahibi dostunun oğluna ikramda da bulunduktan 

sonra, bununla da kalmamış, yeri kamufle etmek için 

çukurun üzerine bir torba dolusu da sarımsak dikmiş. 

Çocuk, “Ben artık gideyim” diyerek izin istemiş. Adam 

da, “Babana, sarımsak tarlasına gözüm gibi bakacağımı 

söyle e mi” Diye bir de tembihte bulunmuş. 

Dönüşte babasına her şeyi olduğu gibi anlatan çocuk, 

“Gerçekten senin dostun, benimse sadece sıradan arkadaşlarım 

varmış” diye yakınmış. “Yooo bitmedi…” demiş 

babası: “Şimdi tekrar git, dostumun kapısını çal ve açar 

açmaz da yüzüne okkalı bir tokat yapıştır.” 

Çocuk “Olur mu hiç öyle şey?” diye itiraz etmiş. 

“Olur olur, ancak o zaman anlayacaksın dostluğun ne 

demek olduğunu.” Diye cevaplamış babası. 

Çocuk çaresiz utana sıkıla yine düşmüş yola. 

Eve varınca çalmış kapıyı ve çıkan baba dostuna: “Babamın 

size iletmek istediği bir şey var” diyerek adamın suratına 

okkalı bir tokat patlatmış. Yaptığından çok üzülmüş, 

ama babasının uyguladığı sınav sebebiyle böyle olması 

gerektiğini düşünüyormuş. 

Ama, baba dostunun verdiği cevap onu çok şaşırtmış: 

“Benim de iletmek istediğim bir şey var... Söyle o babana: 

Biz bir tokata satmayız o koskoca sarımsak tarlasını!” 

İşte böyle. 

Çocuk o zaman anlamış dostluğun değerini ve babasının 

“yüzlerce arkadaşın olacağına bir dostun olsun yeter” 

derken ne demek istediğini... 

Bundan sonraki sayımızda buluşmak umuduyla tüm 

okurlarımıza saygılar sunuyorum. 

İBRAHİM ENGİN 

Ortanca

Şiir Tahlili 

Prof. Dr. Nurullah ÇETİN 

(ncetin64@hotmail.com) 

ZEYTİN 

Karanlık mabedine ne yol ne iz vermeyen 

O simsiyah bendine kul olduğum gözlerin 

Kaş altında karakış canevimdeki yakış 

Tenimi karla ovan kış yangını gözlerin 

Bırak yakarsa yaksın ne kadar yaksa da az 

Zeytinin tuzu gibi dudağımda kal biraz 

Sende o siyahların efendisi o mağrur 

O yedi renkte tek bir o her bakışı gurur 

İnsanı süründürür insanı yere vurur 

Sonra tutar kaldırır el pençe divan durur 

Gözlerinin hışmından her yanımda bir maraz 


Her evin her sofranın sefası değil midir 

Yağı özü tanesi şifası değil midir 

O olmazsa olmazın o sürmeli maralın 

Gözüne renk verenin vefası değil midir 

Öyleyse çabuk gitme nedir bu telaş bu naz 


Sırlarına düğümlü ömrüm nasıl da geçti 

Hangi yana estiysen peşin sıra savruldum 

Sonunda infialin ayrılığa pay biçti 

Geri durdum kırıldım canevimden vuruldum 

Siler süpürür seni Asi, Fırat ve Aras 


İLTER YEŞİLAY’IN “ZEYTİN” 

ŞİİRİNİN TAHLİLİ 

Ortanca 4 

Şu perişan hâlime elleri güldüremem 

İçimdeki o seni sensizken öldüremem 

Ben varlığında bile yokluğuna köleyim 

Kalbimdeki son rengi siyaha sildiremem 

Umutlar eğirdiğim düşlerim taraz taraz 


Antik efsanelerin huzur barış elçisi 

Kral ve soyluların başını bezeyen taç 

Egeden uzatılan bir dalın ucundaki 

O barış çağrısına herkes ben gibi muhtaç 

Rengin Anadolu türküleri çalan bir saz 


Ben baharı güzledim henüz yaza doymadan 

Bir sözümün yerine başka bir söz koymadan 

Her tövbede yeniden diz çöktüm mihrabına 

Gönlümün üstündeki teni candan soymadan 

Ne gözümde ayva var ne kütür kütür kiraz 


Usta değil kalfayım sözüm bir yere kadar 

Yenim bol gelse bile şairim yerim hep dar 

İnsanlara cennetten gönderilen o kutsal 

Zeytini gözlerinde sevdiysem bunda ne var 

Simsiyah oklarını kanıma batır da yaz 


İlter YEŞİLAY

Konu: Aşk. Yalnız burada hemen şunu vurgulamamız 

gerekir: Şiir, hem kadın hem erkek sevgili tipi için; her iki 

cins için de genellenebilecek bir okumaya açıktır. Şiiri, bir 

erkeğin kadına olan aşkı bağlamında okuyabileceğimiz 

gibi; kadının erkeğe aşkını ifade eder tarzda da okuyabiliriz. 

Metin, her iki yönlü okumaya müsait bir yapıya sahip. 

İzlek: Büyük bir tutkuyla bağlanılan aşk, insanı kendi 

âlemine hapseder, her türlü fedakârlığı yaptırır, mutluğu 

ve huzuru çekilen acı ve çilelerde gizler. 

Düşünce: Şiir, içerdiği düşünce unsuru bakımından 

mistik bir şiirdir. Şair, burada beşerî anlamda bir aşk mistisizmi 

ortaya koyuyor. Âşık, bütün hayatını ve varlığını sevdiği 

uğruna feda ediyor, kendini sevgilisinde yok ediyor, 

sevgilisiyle duygusal ve düşünsel anlamda tam bir özdeşleşme 

içinde bulunuyor. Özellikle Divan ve Türk halk şiirine 

özgü büyük ve derin aşklar, modern bir anlayış içinde 

yeniden üretilmiş. 

Varlık: Şiirde özellikle zeytin nesnesi öne çıkıyor. Zeytin, 

şekli ve özellikleri itibariyle bir ilham ve çağrışım nesnesi 

olarak işlev görüyor. Şair, zeytinle sevgilinin gözleri, 

zeytinin tadı ile aşk tadı arasında bir paralellik kuruyor. 

Duygu: Şiir, duygu yoğunluğu bakımından oldukça 

yüklü. Her şeyden önce yüceltilmiş aşk duygusu kendisini 

çok öne çıkarıyor. Şair, sevgilisini olağanüstü yüceltiyor. 

Ayrıca yaşama sevinci, hasret, ümit duyguları da belli bir 

ağırlık taşımaktadır. 

Simge ve İmgeler Sisteminin Çözümü: 

“Karanlık mabedine ne yol ne iz vermeyen 

O simsiyah bendine kul olduğum gözlerin”: 

“Karanlık mabed”, esmer güzelinin bünyesini ifade 

eden bir benzetmedir. Şair, sevilenin vücudu ve iç dünyasından 

oluşan bünyesini karanlık bir mabede benzetiyor. 

Benzerlik ilişkisi şurada: Mabed dolayımıyla hem saygıyı 

ve kutsallığı ifade ediyor, hem de karanlık oluşuyla gizemliliği, 

içine nüfuz edilemeyişi ifade ediyor. Divan Şiirinden 

itibaren Türk edebiyatında sevgili, genellikle puta benzetilir, 

put gibi güzel olarak tasvir edilir ve kendisine tapılacak 

kadar kutsal bir varlığa sahiptir. O bakımdan âşık, sevgilinin 

kuludur. 

Ayrıca Divan edebiyatımızda sevgili, âşığına yüz vermeyen, 

ondan uzak duran, tegafül gösteren, âşığını peşinden 

koşturan, duygu dünyasını ona açmayan bir figürdür. 

Bu yönüyle Divan edebiyatımızda sevgilinin duygu dünyasını 

göremeyiz, oraya giremeyiz, nüfuz edemeyiz; yani 

sevgilinin iç dünyası gizemlidir. Zira sevgili konuşmaz ve 

duygularını belli etmez. Bundan dolayı şair, sevilen esmer 

güzelini hem tapılmaya layık derecede kutsal bir varlık 

olarak mabed, hem de iç dünyasını açmamasıyla da karanlık 

olarak vasıflandırmaktadır. Ayrıca Türk edebiyatı 

geleneğinde ideal sevgili tipi, siyah iri gözlü olanıdır. Biz 

daha çok sevgilinin gözlerine âşık oluruz. Böyle bir imge, 

Türk kültür ve edebiyat tarihiyle de beslendiği için özgün 

bir yapıdır. 

5 

“Kaş altında karakış canevimdeki yakış 

Tenimi karla ovan kış yangını gözlerin” 

Bu mısralarda da oldukça özgün bir imge vardır. Divan 

edebiyatımızda kaş, kirpik, göz üçlüsünden oluşan 

kompozisyona ve sevgilinin âşığına yan bakışına “gamze” 

denir. Sevgili, yan bakan gözleriyle, kirpik oklarıyla âşığın 

kalbine, ciğerine ok atar, kalbinden yakar yaralar. Âşık, 

sevgilinin yan bakışıyla kalbinden, ciğerinden yaralanır ve 

kanlı gözyaşı akıtarak ciğer kanı yani maddi varlığı boşanır; 

böylece manevî aşkı ilerler. İlter Yeşilay da böyle bir 

mazmunu modern bir imgeye dönüştürerek sevgilinin yan 

bakışı olan gamzesini kaş altında karakış, gamze oklarıyla 

âşığın kalbinden yaralanışını da “canevindeki yakış” olarak 

yeniden üretmiştir. 

Âşık, aşk ateşi içinde cayır cayır yanar ve sevgilinin görünüşte 

soğuk ama gerçekte kış yangını olan gözleri âşığın 

yanan tenini karla ovarak serinletmeye çalışmaktadır. Burada 

şiir tekniği açısından oldukça güzel düşmüş bir motif 

var, o da paradoksal söylemdir. “kış yangını” ifadesi tezat 

ya da paradoksal bir ifade olup, mananın etkisini artırmada 

kuvvetli bir vurguya sahiptir. Kış soğuk, yangın sıcaktır. 

Bu ikisinin bir araya gelmesi güçlü bir vurgudur. Soğuk, 

belli bir dereceden sonra artarsa sıcak olur, sıcak da yine 

belli bir dereceden sonra soğuk hâle dönüşür. O bakımdan 

âşığın sevgilisi karşısındaki hâlini ancak “kış yangını” 

gibi bir durum ortaya koyabilir. 

“Bırak yakarsa yaksın ne kadar yaksa da az 

Zeytinin tuzu gibi dudağımda kal biraz”: 

Aşk ateşi, âşığı ne kadar yakarsa yaksın âşık bundan 

şikâyet etmez; tam tersine aşk ateşi ne kadar yakarsa ondan 

memnundur. Bu mazmun, Divan edebiyatımızda ve 

sonraki dönemlerde de oldukça yaygın bir motiftir. Nitekim 

büyük Türk şairi Fuzulî, bir beytinde şöyle der: 

“Aşk derdiyle hoşem el çek ilâcımdan tabîb 

Kılma dermân kim helâkim zehri dermânındadır” 

Zeytinin varlığını, bizde bıraktığı etkiyi, dudağımızda, 

damağımızda kalan tuzuyla anlarız. Zeytin deyince bizde 

oluşan ilk çağrışım, onun dudağımızda kalan tuzudur. 

Zeytin tuzu hem acıdır hem tatlı. Görünüşte biraz acı bir 

tadı vardır ama aslında faydaları bakımından tatlıdır. Aşk 

da görünüşte acıdır, sıkıntılıdır, elemlidir, çilelidir, zorlukları 

vardır ama bizde bıraktığı huzur ve mutluluk duygusu 

bakımından tatlıdır. Dolayısıyla İlter Yeşilay’ın aşk tadıyla 

zeytin tadı arasında kurduğu paralellik çok denk düşen bir 

benzerliktir. 

“Sende o siyahların efendisi o mağrur 

O yedi renkte tek bir o her bakışı gurur 

İnsanı süründürür insanı yere vurur 

Sonra tutar kaldırır el pençe divan durur”: 

Türk ve İslam edebiyatlarında Leyla ile Mecnun aşkı 

oldukça çok işlenmiş, klasik konularımızdan biridir. Bu aşk 

hikâyesi, Türk edebiyatına ilk örneklik eden kaynak metinlerden 

biridir. O hikâyenin kadın kişisi Leyla’nın kelime an- 

Ortanca

lamı, “gece renginde esmer kadın” demektir. Esmer güzeli, 

bizim kültürümüzde âdeta siyahların efendisidir. Ayrıca 

yine bizim edebiyatımızda güzel sevgili, daima mağrurdur, 

yüz vermez, üstten bakar, âşığını aşağılar, kovar, iteler, peşinde 

süründürür. Her bakışı gururdur. Kendisine bağlayıp 

kul köle ettiği âşığını perişan eder, çöllerde süründürür, ne 

yaptığını, nasıl yaşadığını bilemez hâle getirir. Yurdundan 

yuvasından eder. 

Âdeta âşığına dünyayı dar eder. Ama sonunda yerlerde 

sürünen âşığını tutup kaldırır ve bu sefer o ona kul köle 

olur. Nitekim Mecnun, önce Leyla’nın peşinden koştu, 

Leyla’yı ailesi vermedi, sonunda Leyla Mecnun’un peşinden 

koşma, onu çöllerde arama, onun karşısında el pençe 

divan durma, ona kul köle olma noktasına geldi. 

“Gözlerinin hışmından her yanımda bir maraz 


Sevgilinin kirpikleri birer ok gibi âşığın kalbine, ciğerine, 

vücudunun her yerine saplanmıştır. Yani yan bakışları, 

tersleyen, azarlayan bakışları birer ok gibi âşığını delik 

deşik etmiştir. Bu yüzden âşığın her tarafında yaralar, 

hastalıklar ortaya çıkmıştır. Buna rağmen âşık, biraz olsun 

sevgilisinin kendisine iltifat etmesine, yanında kalmasına 

razıdır. 

“Her evin her sofranın sefası değil midir 

Yağı özü tanesi şifası değil midir 

O olmazsa olmazın o sürmeli maralın 

Gözüne renk verenin vefası değil midir”: 

Zeytin gibi siyah gözlü sevgiliye olan aşkın terennümüne 

vesile olan zeytin, evrensel bir değer ve önem 

kazanmıştır. Eski Yunan kültüründe olduğu kadar İslam 

kültüründe de zeytin, önemli bir konuma sahiptir. Zeytin, 

insanın temel gıdalarından biridir. Her evde, her sofrada 

bulunur. Kahvaltımızda zeytin yeriz, yemeklerimizi zeytin 

yağıyla yaparız. Zeytin, sağlığa olan faydası bakımından 

her evin sefası, mutluluğu, huzurudur. Zeytin, her derde 

deva şifalı bir bitkidir. 

Herkesin bildiği bu bilgilere yapılan göndermenin şiirde 

bir bağlamı vardır. O da zeytinle sevgilinin siyah gözleri 

arasında ilişki kurmaktır. Nasıl zeytin, maddi anlamda bir 

sefa, huzur, sağlık kaynağıysa; sevgilinin siyah zeytin gibi 

olan gözleri de ümit veren bakışlarıyla âşığa mutluluk ve 

huzur kaynağıdır. 

“Maral”, Azerî Türkçesinde “gözleri güzel ceylan, dişi 

geyik” demektir. Bizde bu, “Meral” şeklinde kız ismi olarak 

da kullanılır. 

Ayrıca Cengiz Aytmatov, Beyaz Gemi romanında “maral” 

kelimesini Isık Gölü Kırgızlarının soyunun devam etmesini 

sağlayan dişi geyik anlamında da kullanır. 

İlter Yeşilay, esmer güzeli sevgiliyi bu anlamda marala 

benzetmektedir. 

“Öyleyse çabuk gitme nedir bu telaş bu naz 


Âşığın mutluluğu sevgilisiyle birlikte kalabildiği zama- 

Ortanca 6 

na bağlıdır. Sevgilisi yanında ne kadar fazla kalırsa âşık, o 

derece mutlu olacaktır. 

“Sırlarına düğümlü ömrüm nasıl da geçti 

Hangi yana estiysen peşin sıra savruldum 

Sonunda infialin ayrılığa pay biçti 

Geri durdum kırıldım canevimden vuruldum”: 

Sevgili, sırlarını açmayan, kendini ele vermeyen, gizemli, 

düğümlü bir varlıktır. Esrarengizliğini koruduğu 

oranda cazibesi artar. Âşık, ömrü boyunca sevgilisinin 

sırlarını keşfetmeye çalışır. Düğüm düğüm sırlarla örülü 

esrarengiz varlığını çözmeye çalışmak âşığın ömrünü bitirir. 

Sevgilinin sırlarını ele vermemesi, âşığın onu çözme 

uğraşısı aslında verimli bir zemindir. Zira böylelikle âşığın 

duygu, düşünce, heyecan ve hayal dünyası genişleyecek, 

zenginleşecek, üretici hâle gelecek; bütün kabiliyetleri 

gelişecektir. Ayrıca sürekli kaçan, uzaklaşan, sırlarını açmayan 

sevgili tipi, aşkı yüceltir, değerli kılar. Ele geçmesi 

zor olanın değerinin büyüklüğü, hayata heyecan ve anlam 

katar. 

Büyük bir tutkuyla sevgilisine bağlanan âşık, sürekli 

sevgilisinin peşindedir, sürekli sevgilisini düşünür, onu hayal 

eder. Duygu, düşünce, heyecan ve hayalleriyle sevgilisi 

neredeyse oraya savrulur. Fakat çok naz âşık usandırır fehvasınca 

gücenme ve kırgınlık, ayrılığa yol açar. Bu ayrılık da 

âşığı perişan eder. 

“Şu perişan hâlime elleri güldüremem 

İçimdeki o seni sensizken öldüremem 

Ben varlığında bile yokluğuna köleyim 

Kalbimdeki son rengi siyaha sildiremem”: 

Âşık, sürekli içinde sevgilisinin hayalini saklar. Sevgilisi, 

bulunduğu yerden uzaklarda da olsa onu içinde taşır. Bedenen 

olmasa da hayalen sevgilisiyle beraberdir. Gerçek 

âşık, sevgilisinin tavrı ne olursa olsun, birlikte olmasalar 

da onu silip atamaz. Gerçek âşık, içindeki sevgilisini öldürmez, 

yok etmez, silip atmaz. Her türlü cefasına rağmen 

ona olan bağlılığını korur. Gerçek âşık, bütün benlik davalarından 

vazgeçmiş, gururu, arı, namusu bir tarafa itmiş, 

her şeyiyle sevgilisine kul köle olmuştur. Sevgilisinin varlığında 

da yokluğunda da tam bir bağlılık ve adanmışlık 

içinde olmalıdır. Bu, aşkın değerini artıran bir etmendir. 

“Umutlar eğirdiğim düşlerim taraz taraz 


Taraz, ipek gibi düz ve parlak bir kumaşın üzerinde bulunan 

tel tel ipliktir. Âşık, düşlerini umutlarıyla böyle hassas 

ve değerli bir şekilde taraz taraz eğirir. 

“Antik efsanelerin huzur barış elçisi 

Kral ve soyluların başını bezeyen taç 

Egeden uzatılan bir dalın ucundaki 

O barış çağrısına herkes ben gibi muhtaç”: 

Zeytinin antik efsanelerin huzur barış elçisi olmasının 

tarihsel ve kültürel bir arka planı vardır. Şöyle: 

Eski Yunan Mitolojisinde baş tanrı Zeus, insanlar için 

en önemli hediyeyi getirecek olan tanrı veya tanrıçaya

yeni kurulan bir şehrin hükümdarı olma ödülünü vereceğini 

söyler. Bu ödüle konmak için denizler tanrısı Poseidon 

ile barış ve bilgelik tanrıçası Athena yarışırlar. Poseidon, 

üç dişli çatalını bir kayaya saplar ve insanların ulaşımını 

sağlayacak, savaş kazandıracak “at”ı yaratır. 

Athena da mızrağını yere saplayarak onu bir “zeytin 

ağacı”na dönüştürür. Halk da bereket ve zenginlik kaynağı 

olan zeytin ağacını beğenir ve Athena’nın şerefine 

şehre “Atina” adı verilir. Günümüzde de efsanenin olduğu 

yerde bir zeytin ağacı vardır. Zeytin ağaçlarının kökenini 

Athena’nın yarattığı bu zeytin ağacına dayandırırlar. Bundan 

dolayı zeytin, huzur, barış elçisi ve simgesi olarak bilinir. 

Nitekim zeytin dalı uzatmak, barış isteme alametidir. 

Barışa önem veren kral ve soylular da zeytin dalı ve 

yapraklarıyla süslenen taç takarlar. 

“Renginde Anadolu türküler çalan bir saz 


Anadolumuz kültür, sanat ve edebiyat bakımından 

oldukça zengin bir duyarlılığa ve birikime sahiptir. Esmer 

güzeli üzerine de binlerce çeşit güzel türküler söylenmiştir. 

Esmer güzeli, binlerce âşığa ilham kaynağı olmuş, onun 

güzelliğini çok boyutlu olarak anlatabilmek için olağanüstü 

güzellikte türküler söylemişlerdir. 

“Ben baharı güzledim henüz yaza doymadan 

Bir sözümün yerine başka bir söz koymadan 

Her tövbede yeniden diz çöktüm mihrabına 

Gönlümün üstündeki teni candan soymadan”: 

Burada âşığın sevgilisine yönelik çok önemsediği aşkı 

uğruna büyük bir katlanma ve adanmışlık durumu kuvvetli 

bir imge olarak ortaya konuyor. Ciddi ve köklü aşklar 

büyük fedakârlık gerektirir. Büyük aşklar için her şey, 

ömür hatta can bile verilir. Âşık, ömrünün baharı demek 

olan gençliğini, yazı demek olan orta yaşlılığını sevgilisine 

bağlılığı uğruna, onu beklemek uğruna feda edebilir. Kararlılıkla 

ve ısrarla onu bekleyebilir. Sevgilisinin her türlü 

cefasına katlanarak, ona tam bir sadakat uğruna teslim 

olur. Sadakatına halel getirecek aykırı bir söz söylemez. 

Aşkında hata yaparsa tam bir pişmanlıkla tevbe eder. 

“Ne gözümde ayva var ne kütür kütür kiraz 


Burada ayva ve kiraz, istiarî olarak başka sevgilileri, 

başka kadınları temsil eder. Ayva yanaklı, kiraz dudaklı 

başka kadınlar ve kızlar, âşığın gözünde bir anlam ifade 

etmez. O, sadece kendi aşkına bağlıdır. 

“Usta değil kalfayım sözüm bir yere kadar 

Yenim bol gelse bile şairim yerim hep dar 

İnsanlara cennetten gönderilen o kutsal 

Zeytini gözlerinde sevdiysem bunda ne var”: 

Geleneksel Türk edebiyatında, Divan edebiyatında 

özellikle gazellerde şairler, sonda, fahriye beytinde kendilerini 

mübalağalı bir şekilde överler. Ama İlter Yeşilay son 

derece mütevazi davranarak şiirinin sonunda kendini övmek 

yerine “kalfayım” diyerek tam tersini yapıyor. 

7 

Şair, zeytinin cennetten gönderilen kutsal bir meyve 

oluşuna telmihte bulunuyor. Nitekim Kur’an’da ve hadislerde 

birçok yerde zeytinden bahsediliyor. Mesela şu 

ayetlerde zeytinden bahis vardır: [En’am (6)/141], [Nahl 

(16)/11], [Mü’minun (23)/18-20], [Nur (24)/35], [Abese 

(80)/25-29], [Tin (95)/1-3] 

Bu bağlamda bir ayeti örnek olarak alalım: “Andolsun 

incire ve zeytine! Ve Sina Dağı’na ve şu Emin Belde’ye.” 

[Tin (95)/1-3] 

Bir hadis-i şerifte de zeytinden şöyle bahsedilir: Ömer 

bin Hattâb dedi ki: Allah’ın elçisi (s.a.v) şöyle buyurmuştur: 

“Zeytinyağını yiyiniz ve sürününüz. Çünkü o, mübarek 

(bereketli) bir ağacın ürünüdür.” (Tirmizi, C. 2. Hnu: 1851) 

İlter Yeşilay, zeytinin kutsallığıyla sevgilinin zeytine bezeyen 

gözlerinin; dolayısıyla da aşkın kutsallığı arasında 

bir paralellik kurarak çarpıcı bir imge üretiyor. 

“Simsiyah oklarını kanıma batır da yaz 


Divan edebiyatında sevgili, gamzesiyle, oka benzeyen 

kirpikleriyle, yan bakışıyla âşığının ciğerine saplanır, ciğer 

kanını kanlı gözyaşları hâlinde boşaltarak onu maddeden 

soyutlardı. Böylece maddî varlığından sıyrılan âşık, manevileşir, 

yücelir, hafifler ve yüksek bir mertebe kazanırdı. 

Dolayısıyla âşık, sevgilisinin tersleyen yan bakış oklarıyla 

kalbini, ciğerini delik deşik etmesini ve kanını boşaltmasını 

isterdi. Burada da İlter Yeşilay, bu mazmunu anıştırarak 

sevgilinin siyah bakış oklarını kaleme benzetip kendi kanını 

da mürekkep edinerek duygularını yazmasını istemektedir. 

Nazım Şekli: Şiir, mısra kümelenmesi bakımından bir 

dörtlük bir ikilik şeklinde eşit düzenli serbest nazım şekliyle 

yazılmıştır. Kafiye sistemi bakımından da mesnevi, 

rubai, çapraz kafiye sistemlerini karışık olarak kullanmıştır. 

Dil ve Üslup: Şiirin dili oldukça yalındır. Günümüz konuşma 

ve yazı dilinin bütün hususiyetlerini içermektedir. 

Anlaşılmasında güçlük çekilecek bir kelime bulunmamaktadır. 

Ayrıca yabancı söz varlıklarına da yer verilmemiştir. 

Türkçenin dilbilgisi kurallarına uygunluk söz konudur. Şair, 

Türkçemizin bütün dil zenginliklerine, ifade imkânlarına, 

kültürel ve estetik zenginliklerine hâkimdir. Dil sapmaları 

görülmüyor. 

Üslup bakımından ise belirgin biçimde lirik bir üslup 

hissediliyor. Yalın üslup, yakarış üslubu, tanımlama, örnekleme 

üslubu, sorgulama, tasvir, yargılama, benzetme, 

açıklama üslupları da fark ediliyor. 

Ahenk: Şiir, 7+7=14’lü hece vezniyle yazılmış. Fakat 

şair, Türk halk şiirinin gelenekselleşmiş hece sesinin yanında 

ayrıca modern söyleyişe uygun bir ahenk de üretme 

gayreti içinde olmuştur. 

Veznin yanında belirgin bir şekilde kafiye ile de ahenk 

üretme kaygısı hissedilmektedir. 

Ortanca

Oğuz TANSEL 

(1915 - 1994) 

MAYIS YAĞMURU 

Oğuz TANSEL 

Gümüş tekerlekli altın araba 

Atları köp içinde 

Göklerin buluşması toprakla 

Siyim siyim, ince ince 

Yeryüzünde dönüp ağar. 


Çocukların sevincini görmeyin 

Güneş, aşkla besler yaşama gücünü 

Eğri büğrü dönse de dünya 

Şaşmaz yasaları doğanın. 


Pırıl pırıl, el ele dallar 

Hava ortak malı cümlenin 

Gök her evin damında yıldızlarıyla 

Dostluk boy vermede dal dal. 


Toprağın özü kokan sevgili 

Ayırmaz burası dağ, şurası ova 

Doyurmak için varlıkları 

Örnek verir eşitliğe. 


Ateş her eli yakar 

Olmasın beş parmak bir düzeye 

Her elde beş parmak var ya 

Yağmur müjde güzel günlere. 


Arzular yaprak yaprak belirir 

Yıkanıp arınır kötülüklerden 

Bir mayıs sabahı yağmurdan sonra 

Dünyamız yepyeni oluverir. 

Ortanca 8

Üç tarafımız masmavi deniz 

Çevir kafanı sağ tarafa deniz 

Bakıver sağ tarafa yine deniz 

Dönüver arka tarafına deniz, 

Niye mi siz bir türlü göremediniz? 

Ben ne yapabilirim ki siz körseniz! 

*** 

Denizlerimiz var mı? 

“Var” 

‘Kabotaj Bayramı’ da yapıyor muyuz? 

“Yapıyoruz!” 

Peki niye yapıyoruz? 

“İşte orası pek belli değil!” 

Sıcaklar basınca sahillere koşuyor muyuz? 

“Koşuyoruz” 

Peki neden koşuyoruz? 

“Tabi ki, biraz serinlemek için!” 

Suları temiz mi? 

“Ehh, şöyle böyle!” 

Nasıl şöyle böyle? 

“Yani pek de temiz sayılmaz!” 

Peki denizde kimlerle birlikte yüzüyorsunuz? 

“Kimlerle olacak, tabi ki naylon torbalar ve pet şişelerle 

birlikte!” 

Kafanızı suyun altına sokunca neler görüyorsunuz? 

“Bira ve rakı şişelerini!” 

Yeşil yosunlar ve renkli balıkları göremiyorsun yani? 

“Ne gezeeer!” 

Ama serinlemek için doya doya yüzüyorsun? 

“Eh işte!” 

Denizin kokusunu içine çekebiliyor musun? 

“Hangi kokusunu?” 

Denizin dibinden gelen yosun kokusunu! 

“Yosun değil ama galiba kokuşmaya dönüşmüş post 

kokusu alıyorum!” 

Ama üç tarafımız denizle çevrili öyle mi? 

ÜÇ TARAFIMIZI ÇEVİRMİŞ 

MAVİ DENİZ 

DURMADAN BAKIYORUZ 

KERİZ KERİZ 

9 

Şaban KARAKAYA 

“Öyle” 

‘Kabotaj Bayramı’ da yapıyoruz! 

“Yapıyoruz” 

Niçin yapıyoruz? 

“Bilmem!” 

Denizlerimizin dört bir tarafından, dört bir tarafına deniz 

otobüs seferleri düzenliyor muyuz? 

“Sanmam!” 

Her türlü enerjisinden yararlanıyor muyuz? 

“Bilmem!” 

Sahillerin yağmalanıp, talan edildiğine tanık oldunuz mu? 

“Edilse de görmem!” 

Başka ülkelerde en önemli servet ‘denizlerdir’ örnek 

alalım desem! 

“Sevmem!” 

Ama denizi seversin? 

“Severim!” 

Balıklarını ağız tadıyla, zevkle yer misin? 

“Yerim!” 

Bizim değerlendiremediğimiz denizlerimize başkaları göz 

koydu dersem! 

“Söverim!” 

Demek söversin? 

“Hatta sövmekle kalmaz döverim!” 

Ya demek söversin, döversin. Bende iş-işten geçtikten 

sonra bu haline gülerim! 

*** 

Üç tarafımız masmavi deniz, 

Denizlerimize nasıl bön-bön bakarız bir bilseniz! 

Üç tarafımız birbirine bağlı masmavi deniz! 

Denizlerimize nasıl kıyıyorlar akıl erdiremedim bendeniz! 

Üç tarafımız açık mavi, koyu mavi lebiderya deniz! 

Ne yapacağımızı bilemeden bakıyoruz, keriz keriz! 

Bu böyle giderse biz adam gibi çağın vapuruna ‘nah’ 

bineriz!.. 

Ortanca

Taşlama 

Yurdanur BİLGİN 

KAHRAMAN APALAK 

Bir vuruşta düşmanların ikiye 

Yarın aslanlarım, derdi Apalak 

Serden geçtin, yaraları yarayla 

Sarın aslanlarım, derdi Apalak. 

Haleb’in, Anteb’in soyun keserim, 

Cehd-edersem, Elbistan’ı basarım, 

Bağdat Kapısı’na kilit asarım 

Varın aslanlarım, derdi Apalak. 

Hersinen mi geldin, hey beyin oğlu, 

Zannettin, Hasan’ın kolları bağlı, 

On beş oğlun vardı, başları tuğlu 

Yürün aslanlarım, derdi Apalak. 

Ordu geldi, karşımıza düzüldü 

Alnımıza kara yazı yazıldı, 

Yekbıyık vuruldu, ordu bozuldu 

Kırın aslanlarım, derdi Apalak. 

Dadaloğlu’m söylemezdin hileyi, 

Alişanlı Beyi, buldu belayı 

Vurup da düşürdü, Halit Köle’yi 

Vurun aslanlarım, derdi Apalak. 

ASLIMI SORARSAN AVŞAR SOYUNDAN 

Aslımı sorarsan Avşar soyundan, 

Ayrı düştüm aşiretten, beyimden 

Pınarbaşı’ndan da beş yüz evinen 

Çıkıp da cana kıyanlardanım. 

Çekerim çileyi böyl’olsun bugün, 

Alırım mı sandın şol Kozan Dağın 

Biz bir kurt idik de Bozoklu köyün, 

Ürkütüp sürüsün yiyenlerdenim. 

Dadaloğlu’m der de böyle olmazdım, 

Gördüğüm günlerin birini görmezdim, 

Kavga kızışınca geri durmazdım, 

Meydanda kardaşa kıyanlardanım. 

ANADOLU’NUN BAĞRINDAN 

DADALOĞLU 

Ortanca 10 

KOŞMA 

Çıktım yücesine seyran eyledim, 

Cebel önü çayır çimen görünür. 

Bir firkat geldi ki coştum ağladım 

Al yeşil bahçeli Kaman görünür. 

Şaştım hey Allah’ım ben de pek şaştım, 

Devrettim Akdağ’ı Bozok’a düştüm. 

Yozgat’ın üstünde bir ateş seçtim 

Yanar oylum oylum duman görünür. 

Biter Kırşehir’in gülleri biter, 

Çığrışır dalında bülbüller öter, 

Ufacık güzeller hep yeni yeter, 

Güzelin kaşında keman görünür. 

Gönül arzuladı Niğde’yi, Bor’u 

Gün günden artmakta yiğidin zârı, 

Çifte bedestanlı koca Kayseri 

Erciyaş karşısında yaman görünür. 

Dadaloğlu’m da der zatından zatı, 

Çekin eyerleyin gökçe kır atı 

Göçmek değil bizim ilin muradı, 

Ak yâre gitmemiz güman görünür. 

On dokuzuncu asırda yaşayan Dadaloğlu hem “Dağ 

Ozanı”dır, hem “Aşk Ozanı”. Ozan, yurdumuzun güney illerine 

yerleşen Oğuz’ların bir kolu olan Türkmen Topluluklarının 

Avşar Boyu’ndandır. Yerleşim yerleri bugün Adana ve 

Kozan civarıyla, Çukurova’nın ve Toros Dağları’nın bulunduğu 

bölgedir. Asıl yerleşim yerlerinin buraları olmasına 

rağmen, Avşar Boyu’nun ulaşabildiği tüm civara yayılmışlardır. 

Oğuz’ların en önemli kollarından biri olan Avşar 

Türk’leri bu yörede dokuzuncu yüzyıl’dan itibaren varlıklarını 

uzun yıllar sürdürmüşler, adlarını günümüze kadar 

yaşatmışlardır. 

Dadaloğlu o zamanlar, Osmanlı’nın Avşar Boyu’na 

uyguladığı “İmparatorluğun iskân politikası” nedeniyle, 

hükümete baş kaldıran isyancılara olan desteğiyle daha 

da iyi tanınmıştır. O sıralar gezdiği Payas, Erzin ve Kozan

yörelerinde, Osmanlı’nın “asi” olarak nitelediği Toroslar’ın 

yiğitlerine, sözü ve sazıyla destek vermiştir. Sanatında, 

“Anadolu Türkmen Boyları”nın halk Türkçesi’ni kullanmıştır. 

Eserlerinin pek azı yazılı kaynaklarla korunabilmiştir. 

Sanatçının günümüzde yaklaşık yüz otuz civarında şiiri 

tespit edilebilmiştir; ancak pek çoğunun ağızdan derlendiği 

bu şiirlerin kaçının Dadaloğlu’na ait olduğu bilinmemektedir. 

Bunlar çoğu, aşıkların sözlü gelenekleri kuşaktan 

kuşağa aktarmalarıyla günümüze kadar gelebilmiştir. 

Dadaloğlu, Anadolu’nun “Halk Şiiri” geleneğini ağırlığıyla 

uygulayan bir sanatçıdır; asıl ününü kavga türü türküleriyle 

yapmıştır. Yaşadığı zamana kuvvetle damgasını 

vuran, “aruz kalıplarıyla” ünlü “Divan Edebiyatı”ndan 

zerrece etkilenmemiş, daha ziyade “koşma, destan ve 

varsağı” türünde şiirler yazmıştır. Şiirlerindeki doygunluk, 

onun sanat endişesinden ne kadar uzak olduğunu 

göstermektedir. Büyüklüğü, konuları işleyişindeki içtenliğinde 

gizlidir. Eserlerini, kahramanlıkla ilgili şiirleri, ülkeyi 

öven şiirleri ve Sevda şiirleri biçiminde üç bölüme ayırmak 

mümkündür. 

Eserlerinde, günümüzde “Yörük” olarak adlandırılan 

göçerlerin yaşamlarını lirik ölçülerle anlatmıştır. Konularında 

işlediği güzeller hayalî değil, bire bir ölçüdeki gerçek 

kişilerdir. Ozan şiirlerinde, Karacaoğlan’ın lirizm biçimiyle, 

Köroğlu’nun kahramanlık etkisini harmanlamış, ortaya kadifeyle 

kaplı bir demir yumruk modeli çıkarmıştır. 

Bazı kaynaklar biraz eğitim aldığını ve asıl adının Veli 

olduğunu; babasının da, Türkmen – Avşar Âşıklarından ve 

“Kul Mustafa” mahlasını kullanan, “Âşık Musa” olduğunu 

belirtiyor. Çukuova’dan başka Orta Anadolu’yu da dolaşan 

Ozan, en çok “Gâvur Dağı” yöresinde kalmış, zaman 

zaman da “Ahır Dağı” bölgesinde bulunmuştur. 

Araştırmacılar ozanın doğum ve ölüm tarihleri tam 

belli olmamakla beraber, 1785 – 1868 yılları arasında yaşadığını 

tahmin etmektedirler. Kimi araştırmacılar da “Biter 

Kırşehir’in gülleri biter” adlı türkünün sözlerini yazmış 

olması nedeniyle, mezarının Kaman’da bulunduğunun 

işareti olduğunu söylemektedirler. 

Kalktı Göç Eyledi Avşar Elleri, 

Ağır Ağır Giden Eller Bizimdir. 

Arap Atlar Yakın Eder ırağı, 

Yüce Dağdan Aşan Yollar Bizimdir. 

Belimizde Kılıcımız Kirmani, 

Taşı Deler Mızrağımın Temreni. 

Hakkımızda Devlet Etmiş Fermanı, 

Ferman Padişahın,Dağlar Bizimdir. 

Dadaloğlu’m Birgün Kavga Kurulur, 

Öter Tüfek Davlumbazlar Vurulur. 

Nice Koçyiğitler Yere Serilir, 

Ölen Ölür, Kalan Sağlar Bizimdir. 

11 

SEHER YELİ 

Ilgıt, ılgıt seher yeli esiyor 

Gâvur dağlarının başı dumanlı. 

Gönül binmiş aşk atına aşıyor 

Bre beyler, cünunluğun zamanı mı? 

Aşağıdan iskân evi gelince, 

Sararıp da gül benzimiz solunca, 

Malım mülküm seyfi gözlüm kalınca, 

Kaypak Osmanlı’lar size aman mı? 

Aşağıdan iskân evi geliyor, 

Bezirgânlar koç yiğide gülüyor; 

Kitabın dediği günler oluyor, 

Yoksa devir döndü âhir zaman mı? 

Aşağıda akça çığın ötünce, 

Katar başı mayaların sökünce, 

Şahlan ferman Türkmen ili göçünce, 

Daha da hey Osmanlı’ya aman mı? 

Dadaloğlu’m sevdası var başımda; 

Gündüz hayalimde, gece düşümde 

Alışkan tüfekle dağlar başında 

Azrail’den başkasına aman mı? 

Ortanca

Ali ŞENOZAN 

1939 yılında Adana’da doğdu. İlk, orta ve lise tahsilini 

yine aynı ilde tamamladı. 11 yaşında teorik olarak müzik 

çalışmalarına başladı. İlk ve tek hocası Arif Nihat AKA’dır. 

Lise son sınıf öğrencisiyken Halk Eğitim Merkezi TSM bölümünde 

dersler verdi. 1960 yılına kadar Halk Eğitim Merkezi 

Korosu’nu çalıştırdı. Vatani görevini yaptıktan sonra 

yine Adana’ya dönerek koro çalışmalarını sürdürdü. Bu 

arada 1 yıl kadar İstanbul’da kaldı. Lika KARABEY ve Münir 

Nurettin SELÇUK’tan istifade etti. 

Ses sanatçısı Gönül AKIN’ın teşvikiyle 1966 yılında 

açılan doğrudan sanatçı imtihanını kazanarak TRT Ankara 

Radyosu’na ses sanatçısı olarak girdi. 1976 yılında topluluk 

şefi imtihanlarını kazandı. 1979 yılında şef oldu. 

Ankara Mediko Sosyal, Mülkiye, Hacettepe Tıp Fakültesi, 

Teknik Eğitim Fakültesi, Yüksek Öğretmen Okulu, 

Halkevi, Adana Belediye Konservatuvarı, Kayseri Melikgazi 

Belediye Konservatuvarı’nda hizmet verdi ve Selçuk 

Üniversitesi’nde TSM Korosu’nu çalıştırdı. Birçok öğrenci 

yetiştirdi. TRT Radyo repertuarında 160 civarında bestesi 

mevcut olup toplam 600 civarında bestesi vardır. Ayrıca 

GÖNÜL TELİMİZİ TİTRETENLER isimli bir de kitap çıkarmıştır 

ve basıma hazır birkaç kitap çalışması daha vardır. 

2004 yılında TRT Ankara Radyosu’ndan emekli olan 

Ali ŞENOZAN, halen müzik çalışmalarını sürdürmektedir. 

Emekli olduğu günden itibaren Adana Belediye 

Konservatuvarı’nda genel koordinatör olarak 3,5 yıl görev 

yapmıştır. Halen TRT Amatör Korosu ile, Melodiler isimli 

Dernek Korosu’nu çalıştırmaktadır. 

İki çocuk babasıyla, üç torun sahibi olan sanatçı, ME- 

SAM kurucu üyelerindendir. 

Devlet Tiyatrosu sanatçısı Okan ŞENOZAN ve İş 

Bankası’ndan emekli Nadire Uğur Tanes ŞENOZAN’ın babasıdır. 

YAŞAYAN BESTEKÂRLARIMIZ 

Ortanca 12 

ALİ ŞENOZAN’IN BESTELEDİĞİ ŞARKILARDAN BAZILARI. 

GİTME GÜZELLER GÜZELİ 

Makamı: Hüzzam 

Söz: Mehmet EBRULAN 

Beni bırakıp burada, 

Gitme güzeller güzeli 

Ermeden daha murada, 

Gitme güzeller güzeli. 

Garip gönlümün maralı 

Gözyaşlı gönül yaralı 

Bırakıp beni yaralı 


Zeytin gözlüm, melek yüzlüm 

Tatlı dillim, şirin sözlüm 

Sürmelim, sevgili, nazlım, 


Gelmeden yolun ucuna 

Ne dedim gitti gücüne 

Dayanamam bu acına 


Engin ÇIR

GİTTİĞİN GÜNDEN BERİ 

Söz: Tevfik BAYKARA 

Gittiğin günden beri buraların tadı yok 

Hiçbir şey senin kadar beni mutlu etmiyor 

Gönül defterim bomboş hiçbir şeyin adı yok 

Bir tek senin hayalin gözümden gitmiyor. 

Yaralanmış şu gönlüm zaman zaman gülüyor 

Gurbetin acısını çekmek nedir biliyor 

Aklıma türlü türlü çılgınlılar geliyor 


Ben farkında olmadan yüzlerce göz baksa da 

Gözlerine ak düşen saçlarıma taksa da 

Bin aşık benim için saf gönlünü yaksa da 


GİTTİĞİN YOLLARI YAKIN SANARAK 

Söz: Tevfik BAYKARA 

Gittiğin yolları yakın sanarak 

Hasretin zehriyle her an yanarak 

Gözlerin enginde seni anarak 

Günlerce yolunu bekleyeceğim 

Ölünceye dek seni unutmayacağım 

Mevsimler durmadan eriyip gitsin 

Bahçemde bülbülün şarkısı dinsin 

Ne çıkar bu gönül cefanı çeksin 

Yıllarca yolunu bekleyeceğim 

Ölünceye dek seni unutmayacağım 

BU AŞKIN SONUNDA 

Söz: Tuncer ÖNAL. 

Bu aşkın sonunda ayrılık varsa 

Gideceksen eğer, gelme sevgilim 

Gözlerin kalbimden hesap sorarsa 

İstemem, ne olur sevme sevgilim 

Hani söz vermiştin, gitmeyecektin 

Darılsan da, sitem etmeyecektin 

İçimde kök salan tomurcuk gülsün 

Kalbimi kurutup, solma sevgilim 

Gözlerin tek bana, tek bana gülsün 

Benim ol, ellerin olma sevgilim 

Hani söz vermiştin gitmeyecektin 

Darılsan da sitem etmeyecektin. 

13 

HASRETİ YILLARA SOR 

Söz: Ayten UĞURALP 

Hasreti yıllara sor 

Irağı yollara sor 

Beni ellere sorma 

O mahzun kullara sor. 

Kınalı ellere sor 

İncecik bellere sor 

Dalında boynu bükük 

Sararan güllere sor. 

O yanık türküne sor 

Şu geçen ömrüme sor 

Elde arama beni 

A canım, gönlüne sor. 

Kınalı ellere sor 

İncecik bellere sor 

Dalında boynu bükük 

Sararan güllere sor. 

MUTLULUK NE GÜZEL ŞEYMİŞ 

Güfte: Mehmet ERBULAN 

Mutluluk ne güzel şeymiş doğrusu 

Hoş geldin dünyama ceylan yavrusu 

Tanrı misafiri, gönül yolcusu 


Doğum günün kutlu olsun Çağlasu 

Sen bana baharlar yazlar getirdin 

Niyazlar getirdin, nazlar getirdin 

Sevinçler neş’eler hazlar getirdin 


Doğum günün kutlu olsun Çağlasu 

MAKSADIN AŞKIMDAN KAÇMAKSA EĞER 

Güfte: Sait YAZICIOĞLU 

Maksadın aşkımdan kaçmaksa eğer 

Boş yere kendini yorma sevgili 

Bir umut ver bana umutlar yeter 

Al götür kalbimi durma sevgili 

Bırak bende kalsın o güzel gözler 

Bir daha kimseyi yakma sevgili 

İstemem sırrımı duymasın eller 

Perişan halimi sorma sevgili 

Ortanca

MÜLAKAT 

Attila AKTAŞ 

Attila AKTAŞ: Öncelikle hayat hikâyenizden bahseder 

misiniz… Yavuz Bülent Bâkiler’i kendi ağzından tanıyabilir 

miyiz? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Tabi. 23 Nisan 1936 tarihinde 

Sivas’ta doğdum. İlkokulu ve ortaokulu Sivas’ta okudum. 

Babamın memuriyeti dolayısıyla liseyi Sivas’ta, 

Gaziantep’te ve Malatya’da tamamladım. 1955 yılında 

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydımı yaptırdım. 

1960 yılında diplomamı aldım. Askerliğimi Çankaya’da, 

Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı’nda yaptım. Askerlikten 

sonra bir süre Yeni İstanbul Gazetesi’nde meclis muhabiri 

olarak çalıştım ve avukatlık stajımı tamamlamaya 

gayret ettim. Sonra 1964-1968 yılları arasında Ankara 

Radyosu’nda Program Dairesi Başkanlığı’nda çalıştım. 

Radyodan istifa ettim. Sivas’a geldim. Bir süre orada avukatlık 

yaptım. Sonra avukatlığı beceremedim, başaramadım. 

Mizacımın avukatlık yapmaya müsait olmadığını gördüm. 

Tekrar Ankara’ya döndüm. Bir yıl Başbakanlık Tarım 

Reformu Müsteşarlığı’nda hukuk müşaviri olarak çalıştım. 

Sonra Şaban Karataş’ın genel müdürlüğü zamanında TRT 

Ankara Televizyonu’na program yapımcısı olarak girdim. 

1975 yılına kadar orada hizmet verdim. 1975 yılında Kültür 

Bakanlığı’na Müsteşar Yardımcısı olarak tayinim çıktı. 

1975 yılından 1980 yılına kadar Kültür Bakanlığında çalıştım. 

12 Eylül darbesinden sonra bakanlık müşavirliğine 

alındım. Fikri Durmuş’un Kültür Bakanlığı zamanında 

Batman’a sürülmek istendim. Gitmedim, Başbakan Süleyman 

Demirel bana sahip çıktı ve Başbakanlık’a Baş- 

ŞAİR YAVUZ BÜLENT BAKİLER’LE 

BİR SÖYLEŞİ 

Ortanca 14 

bakanlık Müşaviri olarak atadı. 1995 yılında Başbakanlık 

Müşavirliğinden kendi isteğimle emekliye ayrıldım. Hayat 

hikâyem kısaca böyle… 

Attila AKTAŞ: Şiir yazmaya nasıl başladınız? Bu konuda 

sizi kimler cesaretlendirdi ve kimlerin şiiriniz üzerinde 

tesirleri oldu? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Şiir yazmaya Sivas’ta çocukluk 

yıllarında başladım. Daha doğrusu heves duydum. Sivas, 

halk şiirimizin ve halk şairlerimizin harman olduğu bir 

bölgedir. Cumhuriyet Üniversitesi’nden değerli dostum 

Doğan Kaya’nın yapmış olduğu bir araştırmaya göre -5 

cilt halinde yayımlanmıştır- Sivas’ta aşağı yukarı 250 civarında 

halk şairi yaşamıştır. Türkiye’nin hiçbir şehrinde 

bu kadar büyük bir halk şairi kitlesi görmüyoruz. Çocukluk 

yıllarımda Sivas’ta halk şiirleri sazlarını omuzlarına 

vurarak mahalle mahalle dolaşıp birkaç kuruş karşılığında 

türküler çalıp söylerlerdi. Biz de mahallenin çocukları 

olarak onların arkalarına takılırdık. Ben de o halk şairleri 

gibi vezinli, kafiyeli sözler, şiirler yazmaya heveslendim. 

Akşam annemin yanına yer yatağımı sererdim. Annemin 

bana anlatmış olduğu masallarda halk şairlerimizin çalıp 

söylediği türkülere benzer türküler vardır. Dışarda halk 

şairlerinin türküleri, içerde annemin masalları ve türküleri 

beni şiire doğru çekmeye başladı. Nihayet ilkokulun 

dördüncü sınıfında, sınıf öğretmenimiz Makbule Yurderi 

bir duvar gazetesi çıkaracağımızı, bu duvar gazetesine şiir 

ve yazı yazmak isteyen kimselerin şiirlerini ve yazılarını getirmelerini 

söyledi. Ben de Sivas üzerine bir şiir yazdım ve 

götürdüm. Böylece şiir dünyasına adımımı atmış oldum. 

Çok derme çatma, çok saçma sapan vezinli ve kafiyeli şiirler 

yazdım. Bu halk tarzında yazmış olduğum şiirler 1953 

yılına kadar devam etti. 1953 yılında kız kardeşimin bir 

elektrik kazasında vefatından sonra çok sık kabristana gitmeye 

başladım ve onun mezarı başında yine kafiyeli fakat 

serbest vezinli şiirler yazdım. Bunları İstanbul dergilerine 

gönderdim. O yıllarda İstanbul’da çıkan Türk Sanatı dergisi 

bu şiirlerimi yayımladı. Derginin sahibi Abidin Mümtaz 

Kısakürek çok mültefit bir mektupla beni cesaretlendirdi. 

1953 yılından bu güne kadar yazılarım çeşitli İstanbul dergilerinde 

çıkıyor.

Attila AKTAŞ: Şimdiye kadar bulunduğunuz kültür ve 

sanat çevrelerini nasıl tanımlarsınız? Sırasıyla hangi dergilerde 

şiirlerinizi yayımladınız? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Benim şiirlerim öyle çeşitli dergilerde 

yayınlanmadı doğrusu. Önce şiirlerim İstanbul’da 

çıkan Türk Sanatı dergisinde yer aldı. Sonra bazı şiirlerim 

Türk Yurdu dergisinde yer aldı. Sonra bazı şiirlerim Toprak 

dergisinde çıktı. Ankara’da bulunmuş olduğum yıllarda 

daha çok Hisar dergisinde yazdım. Türk Edebiyatı Yayınları 

tarafından çıkarılan Türk Edebiyatı dergisinde yazılarım 

ve şiirlerim yayımlandı. Bunların dışında bazı ufak tefek 

dergilerde şiirlerimin yayımlanması söz konusudur ama 

doğrusu onların isimlerini şu anda hatırlayamıyorum. Ben 

çok sık ve çok bol şiir yazan bir kimse değilim. Biraz zaman 

içerisinde şiirlerimi ortaya koyuyorum. O bakımdan birkaç 

dergide şiirlerim yayımlandı dersem daha doğru bir ifade 

kullanmış olurum. Kimlerin tesiri altında kaldığımı soruyorsunuz. 

Ben 10 yaşımdan itibaren Büyük Doğu dergisini 

okumaya başladım. Bilerek, isteyerek ve severek değil. 

Babam bütün dinî ve millî dergilerin abonelerindendi. Alıp 

eve getirdiği dergileri ücret mukabilinde bana okutuyordu. 

Ücret mukabili deyince şunu kastediyorum; yani bir 

dergiyi aşağı yukarı başından sonuna kadar okutuyor, sonra 

da bana yeleğinin cebinden çıkarıp 5 kuruş uzatıyordu. 

Ben önceleri 5 kuruşları almak için Büyük Doğu mecmualarını 

okuyordum. Sonra zamanla Büyük Doğu’nun tiryakisi 

oldum ve Necip Fâzıl’ın, Ârif Nihat Asya’nın çok tesiri 

altında kaldığımı söyleyebilirim. Zaten benim şiirlerimi 

inceleyenler de Ârif Nihat ve Necip Fâzıl çizgisi üzerinden 

hareket ettiğimi, daha sonra kendime has çizgiyi bulduğumu 

söylüyorlar. Bunun yanında bizim Cumhuriyet devri 

şairlerimizden de etkilendiğimi söyleyebilirim. Zaten öyle 

bir etki alanına girmemek mümkün değildir. İster istemez 

okuyucu tesir altında kalıyor. 

Attila AKTAŞ: Şiirlerinizi yüreğinizi ortaya koyarak yazıyorsunuz. 

İçinizden geldiği gibi, yüreğinizde ne varsa şiirinize 

o yansıyor. Peki, şiirinizde yaşam öykünüzün etkisi 

ne kadardır? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Evet. Bu yaşam öyküsü dediğimiz 

hayat hikâyesi mi? Ben yeni Türkçeyi bilmediğim için 

bunalıyorum biraz. Yüzde yüz neyi hissediyorsam onu ortaya 

koyuyorum. Bu bakımdan şiirlerimde kendi hayatım, 

kendi yaşayışım, kendi acılarım, kendi sevinçlerim boy 

vermiş oluyor. Yani, ısmarlama şiir yazmıyorum. Şunun, 

bunun tavsiyelerine göre de şiir yazıyor değilim. Ne hissediyorsam 

ne yaşıyorsam onu koyuyorum ortaya. O bakımdan 

hayatım, şiirlerime zaman zaman yansımaya başlıyor. 

Attila AKTAŞ: “Yine Benim” adlı şiirinizi sizin şiir sanatınızın 

bir nevi bildirisi kabul etmemiz mümkün müdür? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Tabii, mümkündür evet. 

Attila AKTAŞ: Şiirlerinize zamandizimsel olarak bakıldığında 

önce bireysel konuları, sonra Sivas’tan hareketle 

bütün Anadolu’yu daha sonra da bütün bir Türk coğrafyasını 

ele aldığınızı görüyoruz. Nitekim Ahmet Kabaklı da 

15 

böyle söylüyor. Bu değişimi Bâkiler şiirinin tekâmülü kabul 

edebilir miyiz? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Elbette her şairin bir tekâmül 

çizgisi vardır. Ben de gençlik yıllarımda gurbet şiirleri, 

aşk şiirleri, ölüm şiirleri yazdım. Sonra bu şiirlerim 

1968 yılına kadar böyle devam etti. 1968 yılında Ankara 

Radyosu’ndan ayrılarak Sivas’a geldim. Avukatlık mesleğine 

başladım. Orada kendi milletimi, kendi halkımı çok 

yakından görme, tanıma fırsatı buldum ve ister istemez 

Anadolu’nun çeşitli meselelerini şiirlerime aksettirmeye 

çalıştım. Siz daha sonra şiirlerimde bütün Türk Dünyası’nı 

ilgilendiren bir takım örneklerin yer aldığını söylüyorsunuz. 

Benim ilk şiir kitabımda da Türk Dünyası ile ilgili şiirler 

vardır. Mesela “Unuttuğumuz İnsanlar” şiiri böyledir, 

mesela “Ben Doğuluyum” şiiri tamamen bir Turan şiiridir. 

Evet, bu şiirlerle Türk Dünyası’na olan bakışımı ortaya koydum. 

Fakat zamanla Türk Dünyası’yla ilgili çalışmalarım artınca, 

o konudaki yeni şiirlerim de ortaya çıkmaya başladı. 

Attila AKTAŞ: Aşk konulu şiirlerinizde yalnızlıktan 

şikâyetçi olan, gurbette memleket hasretiyle, aşkın verdiği 

acıyla yüreği sitemle, acıyla dolmuş, sevgilisine karşı çekingen 

bir Anadolu delikanlısı var. Niçin böyle bir aşk söz 

konusu? Mutlu bir aşk mümkün değil miydi? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Mutlu bir aşk yaşamadım ki 

onu yazayım. Ben Ankara’ya geldiğim zaman kızları gökyüzünden 

zembille inen melekler olarak düşünüyordum 

ve ilk defa onlarla yakından temasım üniversite yıllarımda 

oldu. Ama o yıllarda yakınlık duyduğum hatta diyebilirim 

ki âşık olduğum kimselere bu duygularımı açıklayamadım. 

Hep kendi içimde kaldı bunlar. İçimdeki bu duygularımı 

şiirlerime dökmeye çalıştım. O bakımdan şiirlerimde 

görmüş olduğunuz hava, gençlik yıllarımda doğrudan 

doğruya benim yaşamış olduğum halet-i ruhiyeyi ortaya 

koyuyor, bir ikincisi ben şiirde ve nesirde kadını gerçekten 

yüce bir varlık olarak düşündüm. Kadını hiçbir zaman bir 

et olarak düşünmedim, bir cinsiyet olarak ele almadım. 

Bunu da şiirlerimde mümkün olduğu kadar ortaya koymaya 

çalıştım. 

Attila AKTAŞ: Bir diğer dikkati çeken husus ise şiirlerinizde 

yaygın olarak kullandığınız kelimeler. Özellikle “türkü” 

kelimesi şiirinizin geneline yayılmış durumda. “Destan” 

ve “destan yazmak” da öyle. Bu hassasiyetinizin ve 

tercihinizin sebebini açıklar mısınız? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Şimdi bir söz var Anadolu’da 

biz deriz ki: “Atı atın yanına bağla; ya huyundan ya tüyünden.” 

Benim bütün çocukluk yıllarım hep türküler 

dinleyerek geçti ve ben Türkiye’nin bir takım meselelerini 

türküler dinleyerek öğrendim. Dolayısıyla ben yaşamış 

olduğum havayı da kendi şiirlerime aksettirdim. Bunları 

bilerek yapmadım. Bunları gayr-ı ihtiyarî olarak ortaya 

koydum. Belirli bir zaman sonra sizin gözünüzle şiirlerime 

baktığım zaman “türkü” kelimesini çok kullandığımı gördüm. 

Âşık Veysel’in bir şiiri var. Diyor ki o şiirde; 

Ortanca

Türküz Türkler yoldaşımız. 

Hesaba gelmez yaşımız. 

Nerde olsa savaşımız. 

Türküz Türkü çağırırız. 

Bizim milletimizin hayatında türkünün çok büyük bir 

yeri vardır. Biz ölülerimize türkü söyleriz, askere gittiğimiz 

zaman türkü söyleriz, gurbete düştüğümüz zaman türkü 

söyleriz, bir acımız olduğu zaman türkü söyleriz, bir sevincimiz 

olduğu zaman türkü söyleriz. Yani biz Türk milleti 

olarak türkülerle yaşayan bir milletiz. Ben de bunun biraz 

fazla tesiri altında kaldım ve şiirlerimde ister istemez türküyü 

adeta bir fon olarak kullandım. 

Attila AKTAŞ: “Gel” adlı şiirinizde de sevgilinizin gözlerini 

“Japon türküleri”ne benzetiyorsunuz. Bu imge, okura 

bir şeyler çağrıştırıyor ancak işin aslını sizden duymak isteriz. 

Neden “Japon türküleri”? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Japon türkülerini, biraz kendisi 

tip bakımından Japonlara benzetiyordu, onu gördüğüm 

zaman hayalimde aklımda bir Japon kızı beliriyordu. Benim 

şiirlerimde benzetmeler çoktur. Benzetmeler zaman 

zaman birinci plana geçmektedir. Bu bakımdan o beğendiğim, 

sevdiğim kızın gözlerini de Japon türkülerine benzettim. 

. Japon türkülerinde bir yanıklık vardır, bir hasret 

vardır, bir acı vardır, bir feryat vardır âdeta. Ben Japonca’yı 

katiyyen bilmiyorum ama o tek heceli mısralardan, hecelerden 

ibaret Japon türkülerini dinlediğim zaman, o türkülerde 

acıyı hissediyorum. Ben de sevdiğim kızın gözlerine 

baktığım zaman o acıyı yaşadığım için onu şiirime aktarmaya 

çalışmıştım. 

Attila AKTAŞ: Siz “Ana Şairi” olarak biliniyorsunuz. 

Gerçekten şiirinizde analara oldukça geniş bir yer veriyorsunuz. 

Bu ana duyarlılığı nasıl ortaya çıktı? Anaların 

kültürümüzdeki ve toplumumuzdaki önemini nasıl ifade 

edersiniz? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Bu tespit, doğru bir tespit. Türk 

Edebiyatı’nda ana üzerine en çok şiir yazan adam benim. 

Bunu, annelerle ilgili şiirleri bir antolojide topladığım zaman 

gördüm. Baktım ki bizim çok meşhur şairlerimizin anneleri 

üzerine ya bir şiirleri var, ya hiç şiirleri yok. O bakımdan 

iddia ile söylüyorum. Türk şiirinde ana üzerine en çok 

şiir yazan iki kişi var; biri Ârif Nihat Asya, ötekisi de benim. 

Bu şiirleri yazmamın, bizim annelerle ilgili bir destanımızın 

büyük rolü olmuştur. Bunu anlatmak istiyorum. Yedek 

subaylığımı ben Ankara’da Çankaya’da Cumurbaşkanlığı 

Muhafız Alayı’nda yaptım. Benim bir askerim vardı ismi 

Kemal Sarı’ydı. Bu çok terbiyeli, çok edepli bir çocuktu. 

Bana herhangi bir meselesiyle ilgili olarak konuştuğu zaman 

yüzü böyle alev alev yanıyordu. O bakımdan ben ona 

“Kırmızı Kemal” diyordum. Bir gün bu kırmızı Kemal bana 

geldi ve dedi ki “Komutanım annem gelmiş memleketten 

haber salmış gelsin görüşelim diye. Bölük kumandanına 

çıktım, bana izin vermedi. Siz beni anneme gönderir misiniz?” 

dedi. Ee tabi bölük kumandanının bulunduğu yerde 

takım kumandanının ismi geçmez, bunu Kemal’e söyledim 

Ortanca 16 

Ama Kemal ısrar etti annesine gitmek hususunda. Ben de 

ona dedim ki “O zaman bekle Kemal biraz. Alayın servisleri 

aşağıya insin. Bölük kumandanı aşağıda kalıyordu. Ben 

bölükte yatıp kalkıyordum. Bölüğün idaresi bana geçtikten 

sonra ben seni Yıldız sırtlarından annene gönderirim” 

dedim. Öyle oldu. Bölük kumandanı aşağıya inince, ben 

duruma hâkim oldum. Bölük çavuşunu çağırdım. Dedim 

ki “Bu Kemal’e gece saat 12’ya kadar izin veriyorum.12’de 

geldiği zaman soyunsun ve yatsın. Herhangi bir şikâyete 

sebebiyet vermeyin. Ben uyanıksam zaten duruma müdahale 

ederim.” dedim. Doğrusu ben, Kemal’e saat 12’ye 

kadar izin verdiğim halde onun 2’de, 3’te, 4’te geleceğini 

düşünüyordum. Bunu da mühimsemiyordum. Çünkü sabahleyin 

saat 8’de eğitime çıkıyorduk. 4’te bile gelse elbisesini 

giyer, eğitime yetişir diye düşünüyordum. Sonra, 

ben odamda, takım kumandanı odasında Dostoyevski’nin 

Suç ve Ceza isimli romanını okurken, gecenin saat 10’unda 

kapı vuruldu. İçeriye Kemal geldi, girdi. Çok şaşırdım onu 

karşımda görünce. İki saat önce gelmişti. “Niçin iki saat 

önce geldin?” diye sordum. Bana ömrümde unutamayacağım 

bir cevap verdi. Dedi ki: “Komutanım! Ben gittim 

anneme durumu anlattım. Dedim ki; “Anne bölük komutanına 

çıktım izin vermedi. Beni sana takım komutanımız 

Yavuz Bülent teğmenim gönderdi. Eğer o olmasaydı sana 

gelmem mümkün olmayacaktı.” Ben böyle söyleyince 

annem bana dedi ki: “Oğlum Kemal, ben anayım oğlum 

gözün karnı yok ki doysun. Ben sana değil iki saat, değil 

iki gün, değil iki yıl, bir ömür boyu baksam doyamam. 

Ben anayım, gözün karnı yok ki doysun.”” Bu ifade beni o 

Çankaya akşamında çok duygulandırdı ve sanmıyorum ki 

dünyada anne sevgisini bundan daha güzel ifade edecek 

bir cümle yoktur. “Gözün karnı yok ki doysun. Ben anayım, 

ben sana bir ömür boyu baksam doyamam.” O gece 

çok duygulandım bundan ve askerin yanında ağlamamak 

için kendimi zor tuttum. Sonra Kemal çıktıktan sonra bir 

vicdan muhasebesi yaptım ve dedim ki “Senin annen de 

sana bu gözlerle bakıyor. Yazdın mı bugüne kadar annene 

bir anne şiiri?”, “Yazmadım”, “Utanmıyor musun bundan” 

dedim. İçimin cevabı şu: “Elbette utanıyorum”, “Peki bundan 

ne zaman sıyrılacaksın?”, “Bundan ilk imkânda sıyrılmak 

istiyorum” dedim ve analar üzerine şiirler yazmaya 

başladım. Anne şiirlerinin yazılmasında, Kemal’in annesinin 

vermiş olduğu o cevap, birinci derecede rol oynamıştır 

diyebilirim. 

Attila AKTAŞ: Gelelim Sivas’a. İkimizin de memleketi 

olan Sivas, sizin şiirinize en güzel halleriyle yansımış durumda. 

Bazen yoksulluklarıyla, yoksul çocuklarıyla, gecekondularıyla, 

bazen de eski Türk evleriyle, madımağıyla, 

şehir kültürüyle, inancıyla, töresiyle şiirinizde yankılanıyor. 

Buna mukabil “Sultan Şehir” size vefa gösterdi mi? 

Sivas’ın mukaddesata sahip ancak talihsiz bir şehir olduğunu 

düşünüyor musunuz? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Hayır, göstermedi. Talihsiz şehir 

veya talihli şehir diye bir hükümde bulunmam mümkün

değildir. Yalnız, şunu söyleyeyim; Sivas kendi evlatlarına 

karşı hep uzak durmuştur, hep mesafeli durmuştur. Vefa 

meselesini şu bakımdan ele aldığınız zaman, ben, sizinle 

aynı fikirde olduğumu söyleyebilirim Ben Sivas’ta bir takım 

siyasîlerin ısrarıyla politikaya girdim. Ben Ankara’da radyoda 

çalışan bir devlet memuruydum ve 30 yaşındaydım. 

Beni zorla Ankara’dan alıp Sivas’a getirdiler. Ve Sivas’ta 

beni belediye başkanlığı seçimlerine sokmak istediler. 

Sonra o seçimlere giremedim çünkü lisede felsefe grubun 

derslerine ücretli olarak giriyordum. Belki seçim kurulu 

bunu bozabilir düşüncesiyle belediye seçimlerine giremedim, 

milletvekili seçimlerine girdim ve ben seçimlerde çok 

düz bir yol takip ettim. Katiyen yolumdan sapmadan, kimseye 

hakaret etmeden, kimseye yalan söylemeden, delegelere 

yemek, şarap, kebap, çay ısmarlamadan seçime 

girdim. Hiçbir grupla da beraber olmadım. Ön seçimlerde 

beşinci sıradaydım. İlk 4 kazandı, ben kaybettim. Hâlbuki 

bir önceki seçimde 6 milletvekili çıkarmıştı Sivas. Ondan 

sonraki seçime girdim yine, ön seçimde 4. sıraya çıktım. İlk 

3 kazandı ben kaybettim. Sonraki seçime girdim. 3. sıraya 

yükseldim. 2 kazandı ben kaybettim. 12 Eylül darbesinden 

sonra seçime girdim. 2. sıradaydım. 1. kazandı, ben kaybettim. 

Bu seçim esnasında, mesela Necmettin Erbakan 

kendi partisinin genel merkezinde bana Sivas’ta Milli Selamet 

Partisi’ni kurmam için çok ama çok ısrarda bulundu. 

Yarım saat ısrar etti. Kabul etmedim, hayır dedim. O 

seçimde MSP 3 milletvekili çıkardı. Eğer ben Milli Selamet 

Partisi’ne geçmiş olsaydım yüzde yüz Sivas’tan 10 yıllık 

milletvekiliydim. 12 Eylül’den sonra rahmetli Turgut Özal, 

sonra ilk sağlık bakanımız olan Halil Şıvgın, Sivas’ta Anavatan 

Partisi’ni benim kurmamı çok istediler. Çünkü ben, 

Sivas’ta 4 yıl Adalet Partisi il başkanlığı yapmıştım. Onu da 

kabul etmedim. O seçimde de ANAP 4 milletvekili birden 

çıkardı. Ben şunu gördüm ki Sivas’ta siyasî hayatta düzgün 

bir çizgi üzerinde hareket ederseniz, seçmenden belirli bir 

miktar sizi tutuyor ve umumî olarak büyük seçmen kitlesi 

sizin yanınızda olmuyor. Bu siyasî hayatta karşılaşmış olduğum 

bir durum. Bir de bunun yanında vefa konusu da 

şaşırdığım başka bir konu. Benim yayımlanmış 20 kitabım 

oldu. Yani bunlardan bir kısmı şiir kitabı, bir kısmı nesir 

kitapları… Bu 20 kitabımın Türkiye’de tiraj sayısı aşağı yukarı 

1 milyona yaklaşmıştır. Benim kitaplarımın Türkiye’de 

en az ama en az satıldığı şehirlerin başında Sivas geliyor. 

Bunu bana çok soruyorlar, neden bu böyle, diyorlar. Ben 

onlara diyorum ki: Sivas kelimenin gerçek manasıyla bir 

Türk ve Müslüman şehridir. İşgale uğramamıştır. İslamiyet 

konusunda da hassasiyeti var. Türklük konusunda üstüne 

düşen herhangi bir gölge yok. Türk’ün ve Müslüman’ın 

özelliklerinin başında kitap okumama gelmektedir. Evlerimizin 

%95’i kitapsız ve kütüphanesizdir. Sivas ta Türk 

ve Müslüman şehri olduğu için, diğer yazarların olduğu 

gibi benim kitaplarıma da ilgi göstermiyor. Ne yapalım bu 

bizim çilemiz, bu Türkiye’nin çilesi. Okumamak, kitaptan 

uzak kalmak… Ben okuyucu kitlesi bakımından doğru- 

17 

su Türkiye’de şanssız bir insanım. Sivas’ta kitaplarım satılmıyor 

ama başka şehirlerimizde lüzumundan fazla bir 

büyük, yakın ilgi görüyorum. O bakımdan bunu bir kader 

meselesi olarak düşünüyorum ve herhalde gelecek yıllarda 

Sivas’ın edebiyat dünyasında daha güzel gelişmeler 

olacak diye ümit ediyorum. 

Attila AKTAŞ: Anadolu hakkında özellikle fakirliği, cehaleti, 

bakımsızlığı vurguluyor ve bundan duyduğunuz 

acıya önemli ölçüde yer veriyorsunuz. Anadolu insanının 

sıkıntılarını, sorunlarını sorumlu bir aydın ve sanatçı olarak 

şiirinize taşıyorsunuz. Üstelik ideolojik bir kaygınız da 

söz konusu değil. Anadolu’ya bu yaklaşımınız konusunda 

bizi aydınlatır mısınız? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Şimdi benden önceki nesri, 

yani millî edebiyatımızın temsilcileri Anadolu’ya çok tozpembe 

ufaklardan bakmışlar. Anadolu’yu çok mükemmel 

manzaralar içerisinde görmüşler, göstermişler. Mesela; 

Sen ne güzel bulursun, 

Gezsen Anadolu’yu 

Dertlerden Kurtulursun 

Gezsen Anadolu’yu 

diye başlayan şiirler yazmışlar. Sonra, Türkiye’de bir 

Marksist cereyana kapılan kimseler de Anadolu’yu tam 

bir sefalet yurdu olarak görmüşler. Anadolu’nun çok 

güzel manzaraları var, çok zenginlikleri, güzellikleri var. 

Anadolu’nun çok yanlış tarafları var, çok fakir, fukara yönleri, 

çok çirkinlikleri var. Ben Sivas’ta avukatlık yaptığım 

yıllarda gördüm ki Anadolu’da güzel ve çirkin, doğru ve 

yanlış, iyi ve kötü, vatansever ve gâfil hepsi yan yana bulunuyor. 

Mesela Sivas’ta gördüm, Selçuklu İmparatorluğu 

devrinde yapmış olduğumuz çok muhteşem eserler var. 

Bunları benim milletim yapmış. Ama o eserlere sırt veren 

gecekondular da var. Onları da benim milletim yapmış. 

O da benim milletimin malı, ötekisi de benim milletimin 

malı. Güzellik ve çirkinlik Anadolu’da yan yana. Ben, şiirlerimde 

hem millî edebiyatımıza mensup olan kimselerin 

takınmış olduğu tavrı doğru bulmadım, çünkü yanlışları 

göstermiyorlardı. Hem de Marksist cereyana mensup 

olan kimselerin düşünceleriyle hareket etmedim, çünkü 

onlar da doğruyu göstermiyorlardı. Ben dedim ki, Anadolu 

konusunda, ortada ne varsa gerçek olarak onu ortaya 

koymalıyız. O bakımdan benim şiirlerimde tezek de vardır, 

karanfil de vardır. Yan yanadır. Güzel de vardır, çirkin de 

vardır. İmbikten geçmiş kadar pırıl pırıl, tertemiz, vatanperver 

insanlar da vardır, son derece kaba, cahil, vahşi, 

hain insanlar da vardır. Bunlar benim memleketimin meseleleridir. 

Bunlardan birisine göz yummak, kanaatime 

göre yanlıştır. Ben, gerçekleri olduğu gibi ortaya koymaya 

çalıştım ve sanıyorum ki Anadolu üzerinde en tutarlı şiir 

yazan kimselerden birisi de ben oldum. 

Attila AKTAŞ: Şiirinizde Anadolu’nun sadece İzmir 

ve İstanbul’dan ibaret olmadığını söylüyorsunuz. Ayrıca 

İstanbul’a karşı da büyük bir sevginizin olduğu âşikar. 

Hatta “aşkınızın İstanbul’a, özleminizin Sivas’a” olduğunu 

Ortanca

düşünmedim değil. Bazen sevgilinin gözleri birden İstanbul 

oluyor, bazen de destan şehir diye övüyorsunuz. Sizin 

gözünüzde İstanbul’un yerini nasıl değerlendirebiliriz? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Şimdi Atatürk’ün bir sözü var. 

Atatürk diyor ki: “İstanbul bizim tarihimizin ve medeniyetimizin 

muhassalasıdır” yani özetidir. İstanbul, Edirne’den 

sonra uzun asırlar bizim milletimizin başkenti olarak şereflendi. 

O bakımdan İstanbul’u bilmek, tanımak bizim 

tarihimizi, medeniyetimizi, insanımızı bilmek, tanımak demektir. 

Bizim gerçekten pek çok güzelliklerimiz İstanbul’da 

vücut buldu. Mimarimizi en güzel bir şekilde İstanbul’da 

bulmak mümkün. Türkçemizi en güzel bir şekilde İstanbul 

kadınları konuştu. Yaşayışımız, kültürümüz İstanbul’da çiçeklenmeye 

başladı. O bakımdan İstanbul, Anadolu’yu da 

aydınlatan bir merkez oldu. Ben, her Anadolu delikanlısı 

gibi, lisede okuduğum yıllarda, İstanbul’a karşı, okumuş 

olduğum kitapların da tesiri altında kalarak çok büyük bir 

yakınlık hissettim. Ve İstanbul’a geldiğim zaman, buralardaki 

bu ihtişamı, bu güzelliği bütün varlığımla yaşamaya 

başladım. Zaman zaman da sizin ifade ettiğiniz gibi, sevgilimin 

gözlerinde birdenbire İstanbul’u görmeye başladım. 

İstanbul’a olan çok büyük bağlılığım sevgimin bir ifadesidir. 

İstanbul, bizim yaşayışımızda, tarihimizde çok müstesna 

yere sahip olan bir başşehirdir. 

Attila AKTAŞ: Sizin İstanbul’un fethi üzerine yazmış olduğunuz 

şiirleriniz Harman’da oldukça geniş yer tutuyor. 

Bir söyleşinizde bu şiirleri müstakil bir kitap haline getirmeyi 

istediğinizi ifade etmişsiniz. Sizi bu tür şiirler yazmaya 

iten sebepler nelerdi? “Destanlar İçinde İstanbul” niçin 

kitaplaşmadı? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Evet, ben 1953 yılında, lisenin 

3. sınıfındaydım. O zaman lise 4 sınıftı, 4 yıldı ve 

1953, İstanbul Fethi’nin 500. yıl dönümüydü. Dergilerde 

İstanbul’un fethiyle ilgili şiirler yayımlanıyordu, makaleler 

yayımlanıyordu. Ben de o sanat ve edebiyat dergilerini 

okuyordum, dikkatle takip ediyordum. Onların tesiri altında 

kalıyordum. Fetih şiirlerini okuduğum zaman, ben 

de içimden fetih şiirleri yazmak ihtiyacını hissediyordum. 

Babam, bir akşam eve geldiği zaman, masanın üzerine bir 

şiir kitabı koydu Bu Gökhan Evliyâoğlu’nun “Konstantiniyye 

Kızılelması” isimli kitabıydı. Daha önce ben o şiirleri 

“Hareket Mecmuası” nın kapağında okumuştum ve ilk 

defa hepsini derli toplu olarak o gece masanın üzerinde 

de buldum. O destan kitabını birkaç defa okudum ve ben 

de heveslendim fetih şiirleri yazmaya. Bu konuda 15 kadar 

fetih şiiri yazdım ben. Bu şiirleri çeşitli toplantılarda okudum. 

Bunlar ilgi ile de takip edildi. Sonra günün birinde, 

rahmetli Ârif Nihat Asya, bu fetih şiirlerini görmek istedi. 

Ârif Nihat Asya ile biz “Yeni İstanbul” gazetesinde birlikte 

çalışıyorduk. O, gazetenin yazarlarındandı, ben de gazetenin 

meclis muhabiriydim. Bir gün “Şu fetih şiirlerini bana 

getir.” dedi. Aldım, götürdüm. Okumuş, dikkatle okumuş. 

Sonra geldi birkaç gün sonra aldığı notları ortaya koydu ve 

bir açıklamada bulundu. Gazetenin yararlarından, değerli 

Ortanca 18 

kalemlerimizden, o da rahmete kavuştu, Galip Erdem de 

o toplantıda vardı. Dedi ki “Galip, ben bu Yavuz Bülent’in 

fetih şiirlerinde en çok Fatih Sultan Mehmet’le ilgili şiirini 

beğendim. Mükemmel bir şekilde fetih ruhunu ortaya 

koymuş” dedi. Ben tabi Ârif Nihat Asya’nın bu iltifatından 

son derece memnun oldum. Şiiri okumamı istedi, okudum. 

O şiiri kitabımda görmüşsünüzdür. Ama ben şimdi 

size hatırlatmak babında söylüyorum; o şiir şöyle: 

Padişah olduğu belli yerle gök arasında 

Boyu posu dal gibi 

Bir oturuşu var tepelerde mağrur, korkusuz 

Kara bir kartal gibi 

Zaferini Hz. Peygamber müjdelemiş 

Edirne’den 40 bin yiğitle çıkıp gelmiş 

Bıyıkları daha yeni terlemiş 

Bakışı masal gibi 

Gözlerini yumsa bir an 

Bir sigara yoksa sana karşısında duman duman 

Birkaç yudum kahve içse fincanında ayan beyan 

Bizansı görür fal gibi. 

Ben bu kıtayı okuduğum zaman Ârif Nihat Asya dedi ki: 

“Mükemmel, mükemmel, mükemmel. Fetih ruhu ancak 

bu kadar anlatılabilir” dedi. Ben tabi onun bu açıklamasından 

son derece memnun oldum. “Teşekkür ederim hocam” 

dedim. “Ama çok büyük bir yanlış var Yavuz Bülent” 

dedi. “Sen burada Fatih’e sigara içirmişsin, kahve içirmişsin” 

dedi. Cahil olduğum için ”Hocam ama ben de sigara 

kullanmıyorum, kahve içmiyorum, fakat zaman zaman bir 

sigara tüttürdüğüm oluyor” dedim. “Ama Fatih hiç sigara 

tüttürmedi” dedi. Ben birkaç örnek verdim. Yani “hocam” 

dedim. “Fatih Sultan Mehmet Topkapı Sarayı’nın bir bahçesine 

oturup denize baktığı zaman bir sigara yakmadı 

mı?” “Yakmadı!” dedi. “Bir yabancı devletin büyükelçisi 

Fatih’e geldiği zaman ona bir yemek verildiğinde ve ona 

bir kahve sunulduğunda, Fatih Sultan Mehmet’e de bir 

kahve gelmedi mi?” dedim. “Gelmedi!” dedi. “Ne biliyorsunuz 

hocam bu kadar kesin bir şekilde konuşuyorsunuz” 

dedim. “Oğlum, kahve ve sigara İstanbul’un fethinden 100 

yıl sonra bize geldi” dedi. “Fatih Sultan Mehmet, bırak sigara 

içmeyi, bırak kahve içmeyi, sigaranın ve kahvenin adını 

bile duymamıştı. Sen nasıl Fatih’e sigara içirirsin, kahve 

içirirsin? Bu kadar yanlışlık olur mu? Bu kadar saçma 

sapan ifadeler olur mu? Çıkar o mısraları şiirinden.”. Çok 

şaşırdım. Galip Erdem dedi ki “Hocam bu destan yazıyor, 

bu tarih yazmıyor ki” dedi. “Galip” dedi. “Doğru dürüst 

konuş, destan yazıyorsa gerçeklere uygun yazsın.” dedi. 

“Yarın öyle hücumlarla karşı karşıya kalır ki, çocuğu dışarıya 

çıkarmazlar.”. 

Bu konuşma esnasında sigarayı çıkardım şiirden Dedim 

ki: “Hocam sigarayı çıkardım şiirden.” “Nasıl oldu oku 

bakayım” dedi. Okudum: 


Çizgi çizgi, duman duman

Birkaç yudum kahve içse fincanında ayan beyan 

Bizans’ı görür fal gibi. 

“Güzel, kuvvetinden de bir şey kaybetmedi. Kahveyi 

de çıkaracaksın” dedi. Sonra şiir üzerinde çok durdum ve 

onu şu hale çevirdim: 


Çizgi çizgi, duman duman 

Birkaç yudum su içse tasından ayan beyan 

Bizans’ı görür fal gibi. 

Bizim kültürümüzde falcılar umumiyetle suya bakmıyorlar 

mı? Bundan sonra bir de ayrıca bu şiirlerimde yeniçerileri 

ata bindirmiştim. 

Sivaslı Recep, Bursalı Ömer, Manisalı Fahreddin: 

Üç kısrak üstünde üç yeniçeri 

Dörtnala at sürerler Bizans üstüne 

Kılıç tutar, kalkan tutar, mızrak tutar elleri 

Büyük bir yanlış! “Sen burada yeniçerileri nasıl ata 

bindirirsin” dedi. “Neden binmesin?” dedim. “Yeniçeri 

ata binmez, yeniçeri yerde çarpışır” dedi. “Sipahi ata biner 

indir o yeniçerileri attan” dedi. Şiirin ayağı da yeniçeriler, 

iri, biri, diri, yeri, geri diye gidiyor. Baktım ki hoca 

tenkitlerinde haklı. Ben de meseleyi tam bilmediğim için 

bir takım yanlışlıklar yapmışım. O bakımdan fetih şiirleri 

yazmaktan korktum. Yeni baştan İstanbul’un fethi ile ilgili 

kitaplar aldım. Hâlâ evimde, kütüphanenin bir köşesinde 

15 kadar fetihle ve Fatih’le ilgili kitap vardır. İşte onları 

okuyup, yeni baştan, tamamen tarihî kaynaklara dayanan 

şiirler yazmaya karar verdim. Ârif Hoca’nın o haklı ve sert 

tenkitlerinden korktuğum için fetih şiirleri yazmaktan vazgeçtim. 

Yoksa önüme geçmeseydi, beni ikaz etmeseydi 

belki de bir takım başka yanlışlarım olacaktı ve “Destanlar 

İçinde İstanbul” adlı şiir kitabım çıkacaktı. Ama hocamın 

bu tenkitlerini doğru bulduğum için ve korktuğum için fetih 

şiirleri yazmaktan vazgeçtim. Bakalım, ileride gerçekten 

bu kitapları yeni baştan okuyup fetih şiirleri yazmam 

mümkün olacak mı, olmayacak mı? Ama fetih şiirleriyle 

ilgili böyle bir maceram oldu benim. 

Attila AKTAŞ: Türk dünyasının varlığının bile Türkiye’de 

henüz tam olarak bilinmediği yıllarda oralarla ilgili yazılar, 

şiirler yazdınız, şartlar olgunlaştığında ise televizyon 

programları hazırladınız. Böylece hem büyük bir kültür 

hizmetinde bulundunuz, hem de şiiriniz bütün Türk dünyasını 

içine alan Türk-İslâm şiiri olma yolunda genişledi. 

“Unuttuğumuz İnsanlar” adlı şiirde de bizleri uyarıyordunuz. 

Sizin bu konuda yaptıklarınızın amacına ulaştığını düşünüyor 

musunuz? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Hayır, amacına ulaşmamıştır 

ama bu konuda bizim Türk aydınının, şairimizin, yazarımızın, 

romancımızın, tiyatrocumuzun, film sanatkârlarımızın 

daha doğru, daha ciddi bir gayret içerisinde olmaları gerekir. 

Ben 1950 yılında Sivas’ta Sivas milletvekillerinden, 

daha sonra Sivas senatörlerinden Rıfat Özten’i dinledim 

ve onun bir açıklamasından sonra Turancı oldum. Turancı 

olmak demek dünyadaki bütün Türklerin bir bayrak al- 

19 

tında, hür ve müstakil yaşamasını istemek demektir. Benim 

Turan düşünceleri içerisinde savrulduğum yıllarda, 

yani 1950 yılından 1991 yılına, rejimin çöktüğü yıla kadar 

Türkiye dışındaki Türklerle ilgilenmek bir nevi büyük suç 

idi, macera idi, yanlış bir davranıştı, ırkçılıktı ve Turancılıktı. 

Ben ilk defa 1980 yılında Türkistan’a gittim, müsteşar 

yardımcısı olarak gittim. Döndükten sonra “Türkistan 

Türkistan” isimli kitabımı yazdım. Ondan önce “Üsküp’ten 

Kosova’ya” isimli kitabımda Rumeli Türklüğü’nü ortaya 

koydum. 1991 yılına kadar Sovyet İmparatorluğu çökmeden 

önce Türkiye dışındaki Türklerle ilgilenmek macera 

olarak kabul ediliyordu. Irkçılık, Turancılık olarak gösteriliyordu. 

Ben gittim o toprakları gördüm ve Türk Dünyası 

ile ilgili 66 programı devlet televizyonundan hazırladım, 

sundum; 35 programı da Samanyolu Televizyonu’ndan hazırladım 

ve sundum. Sanıyorum ki bu konuda rekor benim 

elimdedir. Şimdi ben kendi kanaatimi çok samimi olarak 

ifade ediyorum. Türk Dünyası ile ilgilenmemek, kelimenin 

gerçek manasında gaflettir, dalalettir ve ihanettir. Eğer 

Türkiye, kalkınmak ve çağdaş medeniyet seviyesine yükselmek 

istiyorsa Batı dünyasından dirsek temasını katiyen 

koparmamak kaydıyla -çünkü biz ilmi, tekniği, Batı’da 

almak mecburiyetindeyiz- bütün Türk dünyasıyla siyasî, 

iktisadî, kültür münasebetleri içerisinde bulunması gerekir. 

Gerçi, buna bir takım büyük devletler karşı çıkmaktadırlar. 

Başta Rusya, Amerika, İngiltere, Fransa, Almanya, 

Yunanistan, İran olmak üzere buna şiddetle karşı çıkmaktadırlar. 

Ama bizim devletimizin de vazifesi, aydınımızın 

da vazifesi, her ne şart altında olursa olsun, onlarla siyasî, 

iktisadî, kültür münasebetlerini geliştirebilmektir. Türkiye, 

böyle bir yola girdiği takdirde 10 yıl gibi bir süre içerisinde 

dünyanın en güçlü devletlerinden birisi haline gelebilir. 

Şimdi bir Fransız yazarı var, Balzac, diyor ki: “Millet, 

edebiyatı olan topluluktur”. Bizim edebiyatımızın kökleri 

Türkistan’dadır. Bizim dinî yaşayışımızın kökleri oradadır. 

Geleneklerimizin, göreneklerimizin kökü oradadır. Halk 

oyunlarımızın, türkülerimizin kökü oradadır. Dolayısıyla 

Türkistan’ı bilmek tanımak, kendimizi bilmek tanımak 

manasına gelir. Ben birtakım kimselerin böyle yaygara 

koparmalarını, onların Moskova Yeniçerisi olmalarından 

biliyorum. Yani Moskova’nın tayin ettiği bir takım insanlar, 

kendi kültür değerleriyle yetiştirdiği kimseler, Türk dünyasının 

birleşmesini istemiyorlar. Bizim vazifemiz de, bu 

kabil ihanetlerin önüne geçmektir. Ben “Türkistan Türkistan“, 

“Üsküp’ten Kosova’ya” kitaplarımda ve son yazdığım 

“Azerbaycan Yüreğimde Bir Şahdamarıdır” isimli kitabımda 

Türk dünyası arasında bu kültür birliğini kendi çağımda 

sağlamaya çalışan bir kimseyim. Bu münasebetle bana, 

Azerbaycan’da “Dünya Türklüğü’ne Hizmet Ödülü” verildi. 

Türkiye’de Başbakanlık TİKA, bana Dünya Türklüğüne 

Hizmet Ödülü verdi. Başka bazı kurumlardan da benzer 

ödüller aldım. Kısmet olursa ben İran Türklüğü’nü, Kırım 

Türklüğü’nü ve Türkistan’da Türkmenistan Türklüğü’nü 

yazmak düşüncesindeyim. Allah bana ömür verirse, bü- 

Ortanca

tün Türk dünyasını bir seyahat edebiyatıyla ortaya koymaya 

çalışacağım. Bu Türkiye’nin bugünü ve yarını açısından 

son derece mühimdir. Kendimizi bilmek bakımından, 

doğrulmak bakımından son derece önemli bir düşüncedir. 

Gençlerimizin bu konularda daha hassas davranmalarını 

temenni ediyorum. 

Attila AKTAŞ: Ölüm, Allah, hatta yer yer tasavvufî içerikli 

şiirler yazdınız. Sizin bu manevî yöneliminizdeki etkiler 

nelerdir? Ölüme karşı özgün bir tutumunuz var, ölülerin 

mutlu olduğunu anlattığınız şiirleriniz var. Bunu da 

açıklar mısınız? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Şimdi ben son derece mütedeyyin 

bir ailede büyüdüm. Benim annem beş vakit 

namazında, niyazında bir insandı. Ben de dinî, İslamî ve 

millî duygular içerisinde büyüdüm. İslâm’da ölüm bir son 

bulmak, bitmek, tükenmek, yok olmak değildir. Ölüm, 

yeni bir dünyaya adım atmaktır. Bunu Mevlânâ da kendi 

eserlerinde çok doğru ve güzel bir şekilde ortaya koyuyor. 

İslâm tasavvufunda da bu vardır. O bakımdan bir takım 

kimseler, benim şiirlerimle ilgili tahlil yaptıkları zaman 

demişlerdir ki: “Yavuz Bülent’in şiirlerinde ölüm duygusu 

bir kadife kumaşı içerisindedir.” Bizim Marksist şairlerimiz 

ölümü tamamen yok olmak, bitmek, tükenmek 

şeklinde düşündükleri için ölümden çok korkmaktadırlar. 

Ben ölümden katiyen korkan bir insan değilim. Benim için 

ölüm ve hayat kapının eşiğinden öteki tarafına geçmek 

gibidir. O bakımdan ben ölümü, İslâm nasıl düşünüyorsa, 

dinî duygular bize ölüm hakkında, ahiret hakkında nasıl 

telkinde bulunmuşlarsa onu ortaya koymaya çalışıyorum. 

Attila AKTAŞ: Sizi hep Hisar topluluğunun bir temsilcisi 

olarak, Hisarcı bir şair olarak tanıdık. Hisar’ın kültür 

ve edebiyat dünyamıza katkılarını nasıl değerlendiriyorsunuz? 

Hisarcılara mensup olmanız münasebetiyle geleneği 

nasıl yorumluyorsunuz? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Hisar, edebiyatımızda millî 

çizgiyi takip eden bir sanat ve edebiyat dergisidir. O bakımdan 

Hisar’da, mesela dil, son derece mühim bir konu 

olarak ele alınıyordu ve dil yaşayan, canlı bir varlık olarak 

düşünülüyordu. Biz büyük imparatorluklar kuran milletiz. 

Bizim dilimiz kabile dili değildir. Beraber yaşamış olduğumuz 

milletlerin dilinden, dilimize geçen kelimeler vardır. 

Bizim dilimizden, yabancı milletlerin dillerine geçen 

kelimeler olmuştur. O bakımdan, Hisar topluluğu evvel-i 

emirde millî bir hassasiyet içerisindedir. Dilde tasfiyeli 

bir zihniyetle hareket etmemiştir, bir ikincisi, Hisar dergisi 

tam bir tarih şuuru içerisinde meselelere bakmıştır. 

Bizim aşağı yukarı 3500-4000 yıllık bir tarihimiz vardır ve 

dünyada büyük imparatorluklar kuran bir milletiz. Tarihçi 

Yılmaz Öztuna’nın ifadesiyle Osmanlı İmparatorluğu bu 

kurmuş olduğumuz 117 devletin içerisinde en önde olanlardan 

birisidir ve Osmanlı İmparatorluğu 14. Yüzyıldan 

18. Yüzyıla kadar, dünya üzerinde tam 322 yıl lider devlet 

olarak yaşamıştır. Böyle dünya üzerinde 322 yıl lider olarak 

yaşayan ve 1595 yılında 3. Murat devrinde 23 milyon 

Ortanca 20 

km2 üzerinde son derece medeni ve adil bir devlet kuran 

soyumuzdan bizim kopmamız, bizim soyumuza menfî bir 

nazarla bakmamız mümkün olamaz. O bakımdan Hisar 

şairleri ve yazarları bir tarih şuurunda hareket etmişlerdir. 

Dil şuuru yanında tarih şuuruyla hareket etmişlerdir. Bizim 

İslamiyet’ten önce yaşamış olduğumuz, benimsemiş 

olduğumuz, gerçi o zamanki inanış Şamanizm’dir ama 950 

yılından itibaren milletimiz İslamiyet’e teveccüh etmiştir, 

dönmüştür ve İslam’la milletimiz daha şereflenmiş, daha 

güçlenmiş, daha yaygın, daha medeni bir topluluk haline 

gelmiştir. O bakımdan Hisar yazarlarının İslam’a karşı bakışları 

da son derece müspettir. Yani dinî bir gerilik meselesi 

olarak katiyen düşünülmemiştir. Laikliği bir din düşmanlığı 

veya İslâm’a karşı hasmâne duygular şeklinde ele 

almamışlardır. Lâikliği din ve vicdan hürriyeti şeklinde düşünmektedir. 

İnanmayanlara karşı kaba saba davranmaktan 

uzak kalmışlardır, inananlara karşı da son derece saygılı 

hareket etmişlerdir. Yani Hisar grubu bizi millet haline 

getiren bütün maddî ve manevî değerlere bağlı kalmışlar 

ve yazılarını, şiirlerini o çerçeve içerisinde ortaya koymuşlardır. 

Ben yaşamış olduğum çevre bakımından, böyle bir 

muhitten çıktım, geldim. Hisar’ın görüşü, benim annemin, 

babamın yaşayışına, inanışına katiyyen ters değildi. 

Şiirlerimde de bu vardır. Nesirlerimde de bu vardır. Hisar 

bugün kapanan bir dergidir ama ben yine Hisar’ın vakt-ü 

zamanında benimsemiş olduğu düşüncelerle yaşayan ve 

hareket eden bir kimseyim. Benim yazılarımda, şiirlerimde 

dine karşı, Türk topluluğuna karşı, geleneklerimize ve 

göreneklerimize karşı menfî bir görüş tespit etmek mümkün 

değildir. 

Attila AKTAŞ: Küçük yaşlardayken televizyonda sizin 

o kısacık bölümler halinde hazırladığınız “Sözün Doğrusu” 

adlı programı izlerdik. Daha sonra bu programların metinlerini 

kitaplaştırarak yayımladınız. Dilimiz hakkındaki 

hassasiyetinizi nasıl ifade ediyorsunuz? Dilimiz “Kaşgarlı 

Mahmud’un güzel kâmusu” dediğiniz üzere toplumumuz 

için birleştirici bir unsur olarak görülebilir mi? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Doğru, tabi. Şimdi içerisinde 

bulunmuş olduğumuz bu bina taşla, çimentoyla, kireçle, 

kumla, demirle, ahşapla beraber yapılmış. Bunlar, bu binayı 

meydana getirmişler. Bunlardan birisi olmadığı zaman, 

bu bina en basit bir sarsıntıda çökmeye başlar, çöker. Milletleri 

de milletlerin kültür değerleri meydana getirir. Bu 

kültür değerlerinin başında dil ve din geliyor. Milletlerin 

yaşayışında dil ve din çok mühimdir. Bana sorarsanız, bu 

iki önemli kültür kaynağından hangisi daha önemlidir diye 

sorarsanız, size hiç tereddüt etmeden derim ki; milletlerin 

yaşayışında dil, dinden de önde gelmektedir. Neden? Çünkü 

sevgili Peygamberimizin ifadesi ile din bir nasihattir. 

O’na sormuşlar “Din nedir ya Resulullah?” demişler, “Din 

nasihattir” demiş. Doğru, biz bu nasihati neyle yaparız? 

Biz bu nasihati ancak zengin bir dille ortaya koyabiliriz. 

Bu bakımdan dil olmadan, dinin inceliklerini, güzelliklerini 

ortaya koymak mümkün değildir. Benim, televizyonda

dinlemiş olduğunuz o 5 dakikalık programlarda, mümkün 

olduğu kadar Türkçenin inceliklerini, güzelliklerini, önemini 

ben ortaya koymaya çalıştım. Gerçi bu konuda benden 

çok daha yetkili, çok daha salâhiyetli olan kimselerin adım 

atması icap ederdi. Ama onlar o güne kadar çok büyük 

bir rahatlık içerisinde oldukları için ben ortaya çıkmak 

mecburiyetinde kaldım. İfade ettiğiniz gibi, bu televizyon 

konuşmalarını daha sonra iki cilt halinde bir araya getirdim. 

Bunların bir takım müspet yankıları oldu. Mesela, 

başka televizyonlarda ve radyolarda dil üzerine programlar 

yapıldı. Bazı gazetelerde ve dergilerde dil üzerine programlar 

yapıldı. Fakat bunların kâfi olduğunu söylemek 

mümkün değil. Çünkü bugün Türkiye’de Türkçe, tam bir 

kuşatma altındadır ve Türkiye adeta bir sömürge devleti 

gibi davranmaktadır. İşte sokaklara çıktığınız zaman caddelerimizde, 

hemen hemen her adım başında yabancı 

isimlerle açılan iş yerlerini görmektesiniz. Bu çok tehlikeli 

ve çok kötü bir gidiştir. Devletin buna süratle mani olması 

icap eder. Türkiye’de işyerleri mutlaka Türkçe kelimelerle 

açılmalıdır. Bunu halletmek dünyanın en kolay işlerinden 

birisidir. Bir kanun çıkarılır, Türkiye’de yabancı kelimelerle 

işyeri açılamaz, diye, mesele kökünden halledilir. Fakat 

böyle bir kanun olmadığı için ve bizim insanımız da yaşayış 

bakımından Batı dünyası karşısında bir aşağılık duygusu 

içinde bulunduğu için, bu eksiklik devam edip gidiyor. 

Bunun mutlaka önüne geçmek lazım. 

Bir de sözlerimin başında söyledim, büyük imparatorluk 

kuran bir milletiz. Türk milleti dünden bugüne 117 

devlet kurmuştur. Bu 117 devletin 16’sı çok büyük imparatorluklardır, 

17’si hanlıklardır, 10’u cumhuriyetlerdir, 

38’i beyliklerdir, 32’si devletlerdir. Hepsi 117 ediyor. 117 

devlet kuran bir milletiz. Şimdi bu 117 devletin dününü 

ve bugününü çok zengin bir dille ortaya koyabiliriz. Dünyanın 

her tarafında insanlar, kelimelerle düşünmekte ve 

kelimelerle konuşmaktadır. Kelime olmadan bir insanın 

düşünmesi ve konuşması mümkün değildir. Batı dünyası 

kelimenin, yani dilin, hem insan hayatında, hem millet 

hayatında çok büyük bir öneme sahip olduğunu bildiği 

için ilk eğitimden geçirdiği çocukları bile tam bir lider seviyesi 

içinde yetiştirmeye çalışmaktadır. Bunu neyle yapmaktadır? 

Bunu, çocukları çok zengin bir dil dünyasından 

geçirerek yapmalıdır. Ben, konuyu daha açmak için size 

söylüyorum. Mesela Batı dünyasında 8 yıllık eğitimden 

geçen çocukların ders kitaplarında 71000 kelime vardır. 

Bu rakam Japonya’da 44000’dir, İtalya’da 32000’dir, bu 

rakam Atatürk’ün ifadesiyle çağdaş medeniyet seviyesine 

yükselme mecburiyetinde olan Türkiye’de 6-7000 civarındadır. 

Şimdi 71000 kelimeyle okuyan, düşünen, konuşan, 

yazan nesillerle, 6-7000 kelimeyle okuyan, yazan, 

düşünen katiyyen bir olmazlar. İnsanlar arz ettiğim gibi 

kelimelerle düşünmekte ve kelimelerle konuşmaktadırlar. 

Biz niye batının gerisindeyiz? Neden? Yani dünya yaratıldığı 

zaman Cenabı-ı Hak batıdaki kimselerin kafasına 5 kg 

ağırlığında beyin koymuştur da, bize geldiğinde bu benim 

21 

cep telefonum büyüklüğünde bir et parçasını mı başımıza 

atmıştır? Yok öyle bir şey. Batıdaki insanların beyin ağırlığı 

ne kadarsa, bizim beyin ağırlığımız da o kadar. Ama 

bizim onlardan ayrılan en farklı tarafımız, bizim dil zenginliği 

konusunda onların seviyesinde olmamamızdır. Dil 

zengin olmadıktan sonra, tefekkür olmaz, edebiyat olmaz. 

Dil zengin olmadıktan sonra, insanlık kolay kolay karanlıklardan 

sıyrılamaz. Şimdi Türkiye’de çok basit sebepler 

yüzünden cinayet işleniyor. Neden? Cahil adam çok rahat 

cinayet işler. Bir tutam ot için bizim insanımız cinayet işler. 

Yani 25 kuruş için cinayet işler. 18 sene hapishanelerde 

çürür. Bizim insanımız, yüzüme neden öyle baktın şeklindeki 

tartışmadan sonra çeker bıçağını adam öldürür. 18 

sene cezaevlerinde çürür, perişan olur. Bütün bunların temelinde 

cehalet var. 

Şiir eğer bu kelime mimarîsi ise, edebiyat kelimelerle 

ortaya konuluyorsa, dile sahip çıkmak, dili sevdirmek, dili 

zenginleştirmek gerekir. Ben o televizyon programlarıyla 

bu konuda bir küçük kibrit yakmak istedim. Ne dereceye 

kadar başarılı olduğumu bilmiyorum ama müspet neticeler 

aldığımı düşünüyorum. 

Attila AKTAŞ: Sizin bir Turan şiiriniz olan “Büyük 

Destan”da Türk-İslâm sentezi düşüncesinin belirgin izlerini 

bulmak mümkün. Bu konudaki görüşlerinizi açıklar 

mısınız? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Şimdi, Cenabı-ı Hak bizi, birbirimizi 

tanıyalım diye ayrı kavimler halinde yaratmış. Allah 

bizi böyle yaratmış. Allah bizi başka ırkta da yarabilirdi ama 

biz Türk olarak yaratılmışız. Ben Türk olarak yaratılmamın 

huzurunu ve gururunu duyuyorum. Etimle, kemiğimle, 

kanımla ben Türk’üm ama ben inancımla ve imanımla 

Müslüman’ım. Katiyen İslâm inancından kıl kadar uzakta 

değilim. Katiyen Türklük gururundan ve şuurundan uzak 

değilim. O bakımdan benim için milliyetçilik, benim için 

Turancılık sadece bu iki kaynaktan birisine sahip olmaktan 

ibaret değil. Hem Türk’e bağlı kalmak, hem İslâm’a bağlı 

kalmak. Bazı kimseler Türklüğü bir tarafa iterek “Elhamdülillah 

Müslümanız” diyorlar. Eğer biz İslâm’a hizmet 

etmek istiyorsak kayıtsız ve şartsız Türk’e sahip çıkmak 

mecburiyetindeyiz. Çünkü İslâm en çok Türk milletinin ellerinde, 

omuzlarında yükselmiştir ve yayılmıştır. Eğer biz 

Türk’e hizmet etmek istiyorsak, o zaman İslâm’ın inceliklerini 

ve güzelliklerini benimsemek mecburiyetindeyiz. O 

bakımdan bu iki kaynaktan birisinden uzak kalmak bana 

göre gafletlerin en büyüğü olur. Ben, yazılarımda ve şiirlerimde, 

sizin de tespit ettiğiniz gibi, hem Türklüğümle hem 

de Müslümanlığımla iftihar ederim ve bizim milletimizin 

geleceğini bu iki kaynağa bağlayan bir düşünce içerisinde 

bulunuyorum. 

Attila AKTAŞ: Son olarak önümüzdeki hafta 75. yaş 

gününüzü kutlayacaksınız. Kültür, sanat ve edebiyat dünyamıza 

56 yıldır durmaksızın emek veriyorsunuz. Şimdiye 

kadar yaptıklarınızı göz önünde tuttuğunuzda sanatta 

amaçladığınız noktaya eriştiğinizi düşünüyor musunuz? 

Ortanca

Şu an yayımlanmak üzere hazırladığınız başka eserleriniz 

var mı? 

Yavuz Bülent BAKİLER: Düşündüklerimi ortaya koyduğumu 

söyleyemem. Esas bundan sonra yazacağım kitaplarla 

kendi mefkûremi daha iyi bir şekilde ortaya koyacağıma 

inanıyorum. Benim bugüne kadar aşağı yukarı 20 

kitabım yayımlandı. Bunlardan 4’ü şiir kitabından ibarettir. 

96 bin veya 97 bin civarında tiraja ulaştı bu şiir kitaplarım. 

Nesir kitaplarımla birlikte şiir kitaplarımı dikkate alırsanız, 

Türkiye’de tiraj sayısı yaklaşık olarak 1 milyona ulaşmış 

vaziyettedir. Ama ben gençlik yıllarımda zamanımı arzu 

ettiğim derecede değerlendirmediğim için, şimdi bunun 

üzüntüsünü duyuyorum. Elimde basılmakta olan bir takım 

yeni kitaplarım var. Mesela 1944 yılında Türkiye’de 

ırkçılık ve Turancılık davasının savunmaları elimde bulunuyor. 

Size gelmeden önce yukarıda o kitabın, savunmaların 

tashihiyle ve sayfaların düzenlenmesiyle meşguldüm. 

Sanıyorum ki Sivas’a geldiğim zaman ya kitap tamamen 

basılmış bitmiş olacaktır veya bir hafta içerisinde yani bu 

ayın sonuna kadar mutlaka tamamlanmış olacaktır. Şimdi 

ben Türk dünyasında görmüş olduğum güzellikleri yazmak 

düşüncesindeyim. İran Türklüğünü yazmak istiyorum, Kırım 

Türklüğünü yazmak istiyorum. Türkistan Türklüğünü 

yazmak istiyorum. Bunların yanında hemen hemen bütün 

Avrupa ülkelerini gördüm. Avrupa’da görmediğim ülke kalmadı. 

Avrupa’nın dışında İngiltere’ye, Amerika’ya gittim. 

Çin’e gittim. Afrika ülkelerinde bulundum, Arap topraklarında 

bulundum. Buralarda gördüklerimi de “Leyleğin Kanadında” 

ismi altında yazmak düşüncesindeydim ve bunların 

yanında esas yazmayı düşündüğüm, büyük bir şevkle 

yazmayı düşündüğüm bir başka kitap daha var. O kitabın 

ismi “Türk’ün Türk’e Düşmanlığı” olacak. O kitapta Türkiye’deki 

Alevi-Sünni düşmanlığını ortaya koymaya çalışacağım. 

Türkiye’de bizim Sünni camia Aleviler’e düşmanlık 

duyuyor, Alevi camia da bize düşmanlık duyuyor. Bunun 

temelinde korkunç bir cehalet vardır. Ben 30 yıldan beri bu 

cereyanların içerisindeyim, bu çalışmaların içerisindeyim. 

Benim samimi kanaatime göre, Aleviler soy bakımından 

Türkmen boylarından geliyor, Türk’türler, din bakımından 

da Müslüman’dırlar. Alevilik İslamiyet’in içerisindeki siyasi 

bir gelişmedir. Fakat cehalet yüzünden Türkiye’de öyle 

bir noktada bulunuyoruz ki, mesela ben konuşmalarımda 

ve yazılarımda Aleviler soy bakımından Türk, din bakımından 

Müslüman’dır dediğim için, İstanbul’da yayınlanan bir 

kocaman Alevi dergisi sayfalarında boydan boya bir manşet 

attı. O manşette aynen: “Alevi düşmanı Yavuz Bülent 

Bâkiler’e bütün Alevi aydınlarını cevap vermeye devam 

ediyoruz” yazıyordu. Niçin? Ben Aleviler soy bakımından 

Türk, din bakımından Müslümanlar dediğim için. Ben desem 

ki “Aleviler Türk değil, Müslüman değil” bu lafa başka 

bir Alevi grup bu konuda rahatsızlık duyacak ve bana antipati 

duymaya çalışacak. Bunların temelinde korkunç bir 

cehalet var. Bu cehaleti gidermeden Türkiye’de biz birliği 

ve beraberliği sağlayamayız, mümkün değil. Bu konuda 

Ortanca 22 

ben 50 yıldan beri tespitlerimi “Türk’ün Türk’e Düşmanlığı” 

ismi altında yazmak istiyorum. Bu benim en önemli 

kitaplarımdan birisi olacak. 

Bir de bizim edebiyatımızın ve hem meşrutiyet dünyamızın, 

Cumhuriyet dünyamızın en büyük âbide şahsiyetlerinden 

birisi olan Mehmet Âkif merhumla ilgili bir çalışma 

olacak. Bu kitabımı da “Âkif’in Sesi Yobazın Öfkesi” ismi 

altında yazmak istiyorum. Çünkü 1986 yılında biz bütün 

Türkiye çapında bir Âkif yılı kutlamaya çalıştık. Ben 44 vilayette 

Âkif’i anlatmaya gayret ettim. Gitmiş olduğum şehirlerde 

gördüm ki bizim aydın bildiğimiz insanlar Âkif’i 

katiyen tanımıyor, halkımızın da Âkif’e dair hiçbir bilgisi 

yok. Bizim aydın sandığımız insanlar sanıyorlar ki Mehmet 

Âkif başındaki fesi çıkarmamak için kaçıp Mısır’a giden bir 

adamdır. Bunun gerçekle uzaktan yakından hiçbir ilgisi 

yoktur. Çünkü fes İslâm’ın ve Türk’ün bir serpuşu değildir. 

Fes bize Avrupa’dan geldi. Fesi Frigyalılar ilk defa buldular, 

kullandılar. Frigyalılar putperest bir kavimdir. Tarih 

kitaplarında var, ansiklopediler açtığınız zaman göreceksiniz. 

Frigya kralı Midas’ın eşekkulaklarına benzer kulağı 

olduğu için o kulakları saklamak babında fesi icat etmişler. 

Fes, Frigya’dan Roma’ya yayılmış, Roma’dan Fas’a gitmiş. 

Orada II. Mahmud devrinde bize gelmiş ve II. Mahmud 

fesi kabul ettiği için halk ona “gâvur padişah” diye bir 

isim takmış. Fes zorla gelmiş, bizim başımıza geçmiş. II. 

Mahmud’un inkılâbından aşağı yukarı 100 yıl kadar sonra 

Atatürk, bu defa Kastamonu’da halkı şapkayla selamladığı 

için vakt ü zamanında şiddetle fese karşı çıkanlar, bu defa 

fese sımsıkı sarılmışlar ve şapkaya itiraz etmişler. Âkif’i 

de şimdi bu taassubun, bu cehaletin içerisinde görmeye, 

göstermeye çalışıyorlar. Arz ettiğim gibi fesin ne İslâm’la 

ne Türklük’le hiçbir ilgisi yoktur. Âkif de Doğu ve Batı dünyasını 

çok iyi bilen bir insandır. Çok mükemmel bir mütefekkirdir. 

Meselelerimizi çok iyi bilen bir insandır ve Âkif’e 

böyle bir yaklaşımda bulunmak beni çok rahatsız ediyor. O 

bakımdan onunla ilgili böyle bir kitap çıkarmak ta düşüncelerimin 

başında yer alıyor. 

Attila AKTAŞ: İnşallah yakın zamanda bu kitaplarınızı 

okuma fırsatı bulabiliriz. 

Yavuz Bülent BAKİLER: İnşallah. 

Attila AKTAŞ: Bu güzel söyleşi için teşekkür ederim 

hocam. 

Yavuz Bülent BAKİLER: Estağfurullah, ben teşekkür 

ederim. İnşallah muvaffak olursunuz. 

(Not: Bu söyleşi 12.04.2010 tarihinde saat 14:30- 

16:00 arasında Türk Edebiyatı Vakfı binasında yapılmıştır.)

LODOS ÇİÇEĞİ 

Aydın ÇEVİK 

güzel lodos çiçeğim 

tek arzum tek gerçeğim. 

gördüm göreli seni açık durur bu kapı 

hep büyür hiç küçülmez bende sevdamın çapı. 

gel de 

ilk yıllarım ol benim 

sar üşümesin tenim. 

içimde o tanıdık alabora korkusu 

ne de olsa insanım vücudumun çoğu su... 

tadım, kara mizahım 

çoktandır yok izahım. 

çek al ıssızlığımdan duvardan duvara çarp 

küsüp solsun çiçekler umurumda mı ki harp. 

kokun rengin bambaşka 

yeminliyim bu aşka. 

bir haykırsan adımı düşlerimden kan sızmaz 

sisler kesmez yolumu, yıldızlar böyle kızmaz. 

şimdiden söyleyeyim, 

pek belli etmem ama bil ki ben çok kıskancım 

kim gözlerini dikse o anda tutar sancım. 

andım olur; 

yurt belleyemez seni hiçbir çapkın kelebek 

takamaz yakasına bir kart zampara şebek. 

ıraksan deliririm 

bir bıraksan eririm. 

artık essin istemem ne garp ne şark yelini 

sana el uzatanın kırarım o elini... 

nazlı lodos çiçeğim 

ben bu aşka köçeğim. 

dört mevsim sığındığım Vivaldi konçertosu 

başka nasıl yazılır, aşkın manifestosu. 

sen benimsin ben senin 

ister Evros kinlensin Nereidler gücensin 

ister ölüm fermanım ardımdan mühürlensin. 

söyle nerelerdesin 

eskiden nilüferler büyüten ela gözler 

dalgın dalgın seyreder, her gün yolunu gözler... 

zalim geceler boyu, 

belki acırsın diye dert yandım dolunaya 

ne güzü ne de kışı köreldi saya saya. 

23 

sen bari şahidim ol 

denizinde kendini arayan şaşkın ırmak 

bildim öğrendim neymiş sarhoş olup şaşırmak… 

ne olur, 

izin verme, gölgeler, yürümesin şafağa 

erken ölür yunuslar ben gibi varsa ağa 

mağrur lodos çiçeğim 

yegâne ruh ölçeğim. 

deneme sor anneme sabrım kaç karat elmas 

reva mı ki bu cefa tek dileğim iltimas. 

sevmeden öldürmesen 

halime güldürmesen. 

gönlüm onca arının dinlendiği bir kovan 

dilediğin kadar kal, ömrümü çal yok kovan. 

epey oldu vurgunum, 

döner dururum şevkle bilinmez ritüeli 

kalp ağrısıdır dinmez deli bilsinler deli. 

bulut bulut taşındım 

için için aşındım. 

günsüz geçen geceler bilmem kimin kundağı 

uykum bekler sesini, yasak mı ki adağı. 

yıllar zalimdir geçer 

gönül hakimdir seçer. 

küçümseme, hor görme, bu şiir çok toysa 

sen de çoğalır elbet, tacını başına koysa. 

derin ince bir sızı 

duyar mı kalp hırsızı? 

hani diyorum biraz biraz olur mu bu yaz 

istersen hiç konuşma seni seviyorum yaz!.. 

Ortanca

İNTİHAR MEKTUPLARI / IV 

"Hüznün" ve "Hali…" 

Yavuz DOĞAN 

Yelkovan hicap duyarken zamanın gülmemesinden 

Sevda değil kurşun yağdı cananın gül memesinden… 

Vakit tamam durdu takvim gidiyorum güne bakıp 

Gidiyorum bir denizden suskun bir ırmağa akıp. 

Gidiyorum hükümsüzüm gel geri al mirasını 

Gel geri al hayalleri geri al ihtirasını. 

Gidiyorum iki gözüm gidiyorum eksilerek 

Gidiyorum karanlığın gölgelerini silerek. 

Sabahsız bir karanlığa sürgün edildim hoşçakal 

Ey yâr! Kilitsiz kapına sürgün edildim hoşçakal. 

Belki hüznüm gölgesiyle bir meçhule sürür beni 

Belki loş bir meyhanede bir sarhoş öksürür beni. 

Sürür hüznüm ardı sıra sürür hüznümü bir nara 

Sürür ömrüm yarınını isimsiz bir intihara. 

Bakıp baktığın her yerin nuruna bir ömür deyip 

Bakıp gördüğüm her şeyin varlığına şükreyleyip, 

Gidiyorum işte canan söndür bütün ışıkları 

Gidiyorum kuytularda avutarak âşıkları. 

Ortanca 24 

Gidiyorum gidişimin anlamından çok uzağa 

Gidiyorum bir uçurum kenarından bir tuzağa. 

Ne çıkar ki kırılmışsa hayallerim bin yerinden 

Ne çıkar ki vurulmuşsa hülyalarım en derinden? 

Nasıl olsa biri çıkar gidişimi dert sayarak 

Biri çıkar anlayacak dönüşümü kutsayarak. 

Oysa bilmiyorsun canan nereye kadar bu gidiş 

Bilmiyorsun hangi ana isyanımdır bu terk ediş. 

Keman hüznü fısıldarken yorgun sevdalar faslında 

Bilmiyorsun bilmeyişin mutluluğundur aslında. 

Ve ben gidiyorum canan gidiyorum affet beni 

Gidiyorum sol cebime miras bırakıp buseni…

KUMAR 

Ömer AKAY 

Altı mermi diyorum öyleyse varım. 

-Ki bir rulet masasında otursam mağrur 

ilk bana verilir silah başımda patlar eşya 

herkesi vurduktan sonra evime gidiyorum. 

içine doğru uzadığını öğreniyorum insanın 

ayna ile gözlerimiz ayrı yerlerden kırılmış 

kırılır ayna bilirim tüm ne gelirse öyledir 

parmaklarla yırtık sayfalara bol gibili bol amalı, 

bol sıfatlı az yüklemli şiirler yazacak olsam 

bakkal değiştirmez dosyamla veresiye defterini 

kadınım barınızda sanat ve sanayii tartışır. 

üşüyen sakallarımdan çekiştiriliyorum en çok 

masa ne kadar masaysa da kaldırmıyor 

kalmıyor üstü harcanıyor ne varsa kalmıyor. 

ben artık şarkıcıyı vurmak istiyorum ! 

Altı mermi diyorum öyleyse varım 

gökkuşağı bir kelepçe nasıl eğreti duruyor 

o bileklerimden çekiştirildiğim yatıyor köşede 

-siyah sekiz hiç bu kadar zalim olmamıştı 

size ve kendime sıkıyorum bir çocuk doğup ölüyor 

size ve kendime yazıyorum. Yorgun... 

bir ölü iki ölü üç ölü dört ölü tanrım katliam 

bir mekan kapladı cesetleriniz coğrafyadan üzüldüm 

altı mermi sıktım bu hayata, şu cendereden utanarak 

ölmediniz. 

yanımda, sevgilim vardı 

uzanıp yanaklarından öptüğümle kaldım. 

25 

BİR ÇİNGENE KIZIN TÜRKÜSÜ 

Takyedin ÇİFTSÜREN 

Her sabah ellerinde hortum 

Çiçeklerini suluyorsun umutlarının 

Atalarından kalma ürkek gözlerle 

bakıyorsun etrafına 

Altı asırlık bir ezilmişlik 

var dudaklarına asılı kalan. 

Ah çingene kızı ah 

Adını söyleyeydin de şiir yazaydım adına 

Her sabah suladığın 

Umutlarını kokluyorsun 

Göğsün şişiyor 

"ah işte budur yaşamak" diyorsun 

Gözlerin ışıyor 

Günahsız bir Akdeniz sabahında 

Sevinç doluyorsun 


Adını söyleyeydin de 

Bir türkü yakaydım adına 

Her sabah umutlarını suladığın bahçede 

Adını soruyorum 

Neden deyip kaçıyorsun 

Adına şiir yazacağım diyemem ya 

Oysa adına şiir yazacağımı duysan 

Koşup gelirdin bana 

Oynardın eteklerin uçuşurdu 

Fır dönerdi etrafında 

Renk renk kelebekler 

prometheus ateşi çalıp gelirdi 

Zeus seni izlerdi 

Sen oynardın 

Durmadan oynardın 

Anarg roaca sarardı dört yanı 


Adını söyleyeydin de 

Bir müzikal düzenleyeydim adına 

Ortanca

YAZIK OLDU 

Hüseyin KEKİÇ 

yazık oldu bu gençlere 

bazıları genç yaşta öldü 

bazıları hızla köşeyi döndü 

evet evet 

yazık oldu bu gençlere de 

hangisine 

canından çok sevdiği 

yurdunun toprağında yatana mı 

yurdunun toprağını 

dolar için satana mı 

SOKAKLAR 

Ömür CAN KARA 

Kimi sokaklar vardır iğneli 

ve kimi bal yapan arılar 

zaman gece olunca parlar üç-beş barika 

ve o ayaklar ! 

bembeyaz gönüller,pis ve lekeli bedenlerle; 

burası kuru bir ot,bir tutam cigara 

Toprak kokan ellerle,küfür kokan ağızlarla 

burası av burası avcı... 

Ölüm kadar soğuk gök 

bu çocuklar aç,açık bu bedenler 

Şeytana selam vermeyen ne varsa,toprak bugün 

şeytana selam vermeyenler ey! 

kutsayın beni !!! 

Ortanca 26 

YETER 

Sabiha SERİN 

Felek mi yazdı bu kısır döngüyü, 

Yüzüme bu kadar baktığın yeter, 

Vuslatı beklerken çakma süngüyü, 

Yüreğimi bunca yaktığın yeter. 

Sensiz geçen ömrün her günü kara, 

Feryadım yayılır dört bir diyara, 

Bil ki kapanmadı açtığın yara, 

Özleminle yakıp yıktığın yeter. 

Susuz kalan çiçek kurudu soldu, 

Şu kısacık ömür çileyle doldu, 

“Dönerim.” dediğin ne kadar oldu? 

Ruhumun bendini sıktığın yeter. 

Özlerken yüzünde çatılan kaşı 

Anılar çağlatır gözümden yaşı, 

Düzledin dağları, un ettin aşı, 

Deli çaylar gibi aktığın yeter. 

Göğsüne yaslanıp, uyursam eğer, 

Koklasam tenini dünyaya değer, 

Bir nefes, bir umut cana eşdeğer, 

Göğünen gönlümde koktuğun yeter. 

Efsane kahrından solacak bir gün, 

Kar tanelerinde kalacak bir gün, 

Azrail bu canı alacak bir gün, 

Ölmeden toprağa soktuğun yeter.

BİR GECE 

Ahmet CANBABA 

Gök boncuk takıp gittiler inancı pazarlayıp 

Yaratanı kullarına ayet ayet sattılar 

Şerbete hile kattılar hastayı azarlayıp 

Derde çareymiş yattılar üfleyenle bir gece – 

İslam deyip de öttüler Arafat’ta tüneyip 

Rahmet limanına gelip bir gemide battılar 

Sürçülisanla yettiler her türlü haltı yeyip 

Derde çareymiş yattılar üfleyenle bir gece 

İmanımıza yettiler şimdi kinler bilendi 

Kader derde deva diye bilinmeze ittiler 

Onlar şov yapan zattılar ağlayandı gülendi 


Karşı gelene çattılar mabet pazarlarında 

Fetva verip tv’lerde radyolarda öttüler 

Bilime suçu attılar türbe mezarlarında 


Çaresizleri üttüler ağaca bez bağlayıp 

Dünya nimetidir deyip çeşit çeşit tattılar 

Şeytanca işler ettiler, çocuksuzsa ağlayıp 


27 

PRANGA 

Yurdanur BİLGİN 

Ne Prangaya vuruldum 

Ne de zincire 

Mahpusum, sevda kafesinde. 

Aşkın türküsünü söylüyorum 

İnceden ince… 

Senin sesinde. 

AKŞAM BAHÇELERİ 

Recai ÇETİN 

Birlikte bir mevsimin hazzıyla coştuğumuz 

O güz; bir hatıradır akşam bahçelerinde 

Solgun dilek, yorgun emellerle koştuğumuz 

O güz; bir hatıradır akşam bahçelerinde… 

Tenha yollardaki el ele resimler şimdi 

Sonsuz öyküler gibi yaprakların renginde 

Sevilmenin en mutlusunu yaşadığımız 


Gün olur parmaklarımı gezdirsem, duyarım 

Saçımın ıslaklığını GÜNEY yağmurunda 

Ardında uykusuz geceler bıraktığımız 


Ne zaman güneş batsa, seneler sonra bile 

Ruhumuzdaki o ilk heyecanı birlikte duyarız. 

Bizi ak-pak yaşlı, ama mutlu bırakıp giden 


Ortanca

BEN, İSTİKLAL’İN 

GİRİŞİNDEKİ O AN’IT 

Ahmet ALIŞ 

Ben, İstiklal’in girişindeki 

O an’ıt, 

Beni bilmeyenlere kendimi 

Anlatmayacağım hiç. 

Ben, İstiklal’in girişindeki 

O an’ıt 

Kışın bir kokum var, yazın bir. 

Beni her birinin taşıdığı zihinlerin 

Kışın başka yazın başka bir 

Kokusu var bedende duyu’yorum. 

Aşk benim için görmek ve susmak 

Her gün çok daha olmak hikâyesi 

Doydukça boşluğa, düşen dipsizlik. 

Beni bilmeyen... 

ZEYTİN yuda siliki’ye... 

Ferhat GÜLSÜN 

gözyaşımı serptim kundaktaki fidanın ateşine 

baharına bozkır vurdular gül dalının 

yanık gülüşünü denize yasladı hayfa 

hangi ecelin gölgesiyiz kardeşim 

kapımızdan kurşun geçiyor ordu ordu 

hiç ölüm buyurur mu insan olan yaradana 

barışa uyansın mezar taşı 

gazze’de anne olsun soframız 

kermil’de kerbela 

sokağına postal girdi zeytinin 

cana ayrılık düştü 

seni hangi dilde seveyim yuda 

Ortanca 28 

KOMŞU KOMŞUNUN... 

Dr. Hasan AHMET 

Akdeniz’de iki liman. 

Türk ve Yunan; olmaz düşman. 

Hem Ege’de, hem Trakya’da, 

Ortaklara, canım kurban. 

Soğuk rüzgâr, Erzurum’da. 

Sanki kimin umurunda? 

Bu insanlar buluşuyor, 

Hem sevinçte, hem tasada. 

2011’de 

Sloganlar atılır, mağdurlar yürür. 

Yıllardan beri, böyle sürdürülür. 

O açlık grevi, eylemin doruğu. 

Bunca düşünür, insanlar sürünür. 

Efendilerin var çekici yanı. 

Yoksa olur mu o, taraftarları? 

Çık sen ortaya, sana bel bağladık. 

Umutluyuz hâlâ, insan insanı. 

Haram diyemedim 

Nerede, fedakâr ruh? 

Derede! Yuh olsun, yuh! 

Ufuksuz, insan ruhsuz, 

Yaşamak, bize mekruh!..

ZAMAN ZAMAN 

Vedat FİDANBOY 

Büsbütün terkedip çıkma dünyamdan, 

Rüzgâr ol, sinemde es zaman zaman… 

Ayrılsak da dargın ayrılmayalım 

Selam ver, yolumu kes zaman zaman… 

Bu aşkın suçunu yükleme bana, 

İhanet etmedim hiç hatırana, 

Buz tuttu yüreğim sevdadan yana, 

Cemre ol kanıma, düş zaman zaman… 

Benden ayrı günün geçmesin boşa, 

Aşkımızı anlat, dağlara taşa… 

Sen de benim gibi bir hazan yaşa, 

Çöksün yüreğine sis, zaman zaman… 

İmkânsız olsa da bana dönüşün, 

Birlikte geçen o günleri düşün, 

İçin için ağla, sen benim için, 

Donsun gözlerinde yaş, zaman zaman… 

Sanatçının bu şiiri, bestekâr Tahir SIRAL tarafından 

“Muhayyer Kürdi” makamında bestelenmiş ve T.R.T. 

T.S.M. repertuarına 17018 numarayla kayıt altına 

alınmıştır. Beste ayrıca, 1998 yılında Akçay, VII. Şairler ve 

Bestekârlar Festivali’nde “Beste Dalında” ikincilik ödülüne 

layık görülmüştür. 

29 

SENİ BEN… 

Cahide GÖKOĞLU 

ay denizin üstünde 

en güzel haliyle, 

dolunay... 

denize yansıyan ışığında 

oynaşan yakamoz... 

ud’un yanık sesi 

kulaklarımda 

yankılandı… 

makamını ayırt etmek 

şarkının; 

hicaz mı, şehnaz mı?.. 

derken 

alto tondan 

bir kadın... 

ne de güzel, 

içten ve de içli olarak 

söylüyordu... 

“seni ben, ellerin olsun… 

diye mi… Sevdim?..” 

ORADA 

İbrahim AZAR 

neremi dönsem bir ad çekimi baktığım o yerde 

korkuyorum 

gelip vuracakmışlar gibi beni korkmuyorum ama Odessa 

hayır! kim nereye düşse bir bölge parçasını kalıyordu renklerin 

bir aynı türlüsünü hiç kapanmayan ya da açılan yerlerimizin 

bir ölüm de üstüne sonsuz gizini bırakıyordu usulca 

bir ölüm de avuntular ayartısında uzun mu uzun 

kurup dengesini şaşmaz bir alışkanlığın 

neremi dönsem bir ad çekimi baktığım o yerde 

bir bir yeniden boşluğuna zamanın eski bir zaman 

doğuyor kediler ve itler ve bütün hayvanlarını doğamızın 

oydu gördüğüm sadece hasta bir canlılık ve oydu 

uzayan kulesi yalnızlığın 

kurtarmak taraçaları birgün gökyüzü ağlamasın 

kaybediyorum anlam türküsünü de kalbimin ve ne bir direnmek 

en uslanmaz gecelerinde tanrılığımızın 

Odessa, inanmazsın! Delirdim işte ben böyle hiç. 

Ortanca

YAĞMUR VE ÇOCUK 

Sevan HAŞAR 

Güzel olur 

yalnızlıkların zimmeti bulutlarda 

yağmurları beklemek. 

Yağmur... 

ödül töreninde 

tahta atınla sallanmak. 

Çocuk... 

camdan kalpler müzesinde 

hırsızlık... 

...devrimcidir bütün aşklar... 

Rutubet... 

HANİ NEREDE 

Nebiye TOPRAK 

Ne yalandan yana oldum ne dolandan 

Sözüm, özüm hep yanaydı doğrudan 

Kula kulluk etmek prim yapar olmuş 

Kirli bir çıkar oyunuymuş bu oynanan 

Dost sofralara hep tuzaklar kurulmuş 

Bin bir çeşit maskeler yarışır olmuş 

İçi boşaltılmış, sözde sıfatların 

Verilen sözler ne çabuk unutulmuş 

Bahar mı gelmiş, hani çiçekler nerde? 

Hani candan sevgiler, dostlar nerde? 

Boynu bükük kalmış, güzel sevdaların 

İnsanı insan yapan, hasletler nerde? 

Ortanca 30 

BİRİ BENİ DURDURSUN 

Ali ERDİNÇ 

Biri beni durdursun... Bulutlar karman çorman! 

Yağmur yağacak yine, toprak saçın kokacak... 

Sanki sırf benim için göğe ulaşmış ferman; 

Yapraklar çiy süzecek, beynimden ter akacak... 

Zulada keskin kılıç, bulutlarda husumet; 

Hırçın bir şimşek çakar, göz kırparsın sanırım. 

Aklıma mukayyet ol, Allah’ım sen yardım et 

Bu gök gürültüsünü nerde duysam tanırım... 

Kırmızı bir gül titrer, yaprağı çil dergâhı; 

Katmer yanaklarına naziredir bu hali. 

Bir tabur bülbül tüner, dalların karargâhı; 

Uygun-adım ah û zar, ibret dolu ahvâli... 

İki iri yosundan biri genzine kaçar, 

Hapşırır dalgakıran, “çok yaşa” dilerim ben. 

Sonra yeşil gözlerin sevdada çığır açar; 

`”Ben de görürüm elbet” diyerek gülerim ben... 

Yedi renkli bir huzme can taşırken ovaya, 

Gökkuşağı dudağın kamaştırır aklımı. 

Kurşuni heybetiyle bir sis çöker havaya, 

Kirpiğim ifşa eder bütün gizli saklımı... 

Bir balıkçı teknesi dümen kırar rıhtıma 

Uskumru bileklerin güvertede gizlenir. 

Martılar hasret taşır şemsiyesiz bahtıma, 

Bu şehirde bir yağmur, bir sevilen özlenir...

BAŞKA YÜZÜ YOK AYRILIĞIN 

Rober AĞDERE 

yedi bahara küsen sarı laleler 

acının insana kattığı arabesk değerler 

tavan arasında gizlenen solgun resimler 

ve sonu mutsuz biten 

ilk sahibinden yaralı şiirler 

haydi koş 

seç maskelerden birini 

başka yüzü yok ayrılığın. 

31 

ALNINDAN VURMASALARDI 

SEVDAYI 

Celal ŞAHBAZ 

Biz hesapsızca sevmiştik... 

Depremleri hesaba katmamıştık, 

Gelmedi aklımıza ... 

Masum bir sevgi yüzünden dağlar yıkılacak... 

Bu koca şehir iki deli yüreğe dar gelecek... 

Gelmezdi, dar gelmezdi elbet, sevdamıza bu alem 

Bıçkın dostların tırnağından kopsaydı. 

Onların karınlarını şişirmeseydi düştükleri ikilem. 

Yok mu? Hep onların bilmeleri... 

Aşk değil miydi onların sevmeleri? 

Bir de... ah bir de... 

Alnından vurmasalardı sevdayı 

Biz severken hesapsızca sevmiştik... 

Katmamıştık hesaba ayrılığı 

Yoktu bizdeki aşk’ın felsefesinde, 

Ayrılığa yüz verip, bir de vuslat özlemi çekmek... 

Noksan olmazdı, ellerimizde ellerimiz... 

Çekmezdik bakışlarımızı gözlerimizden 

Biz severdik aşkın bütün desenlerini, 

Bıraksalardı, biz sevdayı tek yürek yaşardık... 

Kana, kana... 

Kan kusana kadar içerdik... 

Açtık biz hoyratça sevmelerin hazzına 

Hiç kimse sevmemişti ki, bizi... 

Bizim sevdiğimiz kadar. 

Mahşere kadar sevecektik... 

Ah... alnından sevdayı vurmasalardı. 

Biz severken hesapsızca sevmiştik... 

Nedense herkes karışırdı sevdamıza 

Herkes konuşur olmuştu. 

Bir tek biz susardık... 

Bir tek biz... 

Oysa... biz haykırmalıydık... 

Biz konuşmalıydık... 

Sevdaya dair söylenecek her ne varsa 

Çünkü biz sevmiştik... 

Ezilmiştik bu sevdanın altında... 

Bir tek bize yakışırdı konuşmak 

Hep biz sustuk... onlar konuştu... 

Ayrıldık biz... onlar kavuştu... 

Alakasız susarken, içimiz kan kusardı. 

Belki onlar da anlardı, görebilselerdi içimizi 

Biz de istemezdik, öyle bedavaya 

Bu maksatla ölmeye hazırdık, 

Biz yine de severdik hesapsızca 

lakin... 

Alnından vurmasalardı sevdayı 

Ortanca

Emin Murat SAMA 

“İmalat-ı Harbiye Sanayi Mektebi”nin en hareketli, en 

başarılı “talebe”siydi 37 Necati. 

Nereden bilebilirdi ki Tophane sırtlarındaki mektebinin 

penceresinde, öylesine çizdiği bir “Cumhuriyet” vapuru 

resminin onun tüm yaşamını altüst edeceğini? Hem o, 

okulunun “modelaj” bölümünü, kendisinin keşfettiği Tanrı 

vergisi “resim istidatı” nedeniyle seçmişti. Resimle, edebiyatla; 

güzel sanatların hemen her dalıyla ilgilenir, hatta 

uğraşırdı. 

Kısım Zabiti Kolağası Enver Efendi, pırıl pırıl bir Mayıs 

sabahında aldırtmıştı odasına Necati’yi. Arkada, boğaz, 

her zamankinden daha muhteşem görünüyordu o gün. 

Devasa gemiler açıkta tam yol seyrediyor; irili ufaklı onlarca 

şilep, mavna ya da balıkçı teknesi de onların dümen 

suyunda zor da olsa ilerlemeye çalışıyordu. 

Gördüğü manzara karşısında büyülenmiş ama bu; küçük 

teknelerin, “transatlantik”lerin ancak dümen suyunda 

yol almaya çalışmaları, onun yine o sıra dışı düşüncelere 

dalmasına neden olmuştu. 

Ne kısım zabitini düşünebiliyordu ne de o odaya niçin 

alındığını. Esas duruşta da olsa neler sığdırmamıştı ki o sayılı 

birkaç dakika içine. O olsaydı, dümen suyuna “müvazi” 

değil, “amudi” giderdi sonuna kadar. Bu yüzden belki 

dümen sucuların dikkatini çeker, alabora olur, batar; boğazın 

muhteşemliğinde yok olurdu. Olsun! Ondan kimse 

“dümen sucu” diye söz edemezdi ya… 

“- 37 Necatiiii…” haykırışıyla irkildi birden, 37 Necati. 

Rüyadan yeni uyanmış gibiydi. Esas duruştaydı ve birden 

o tek kelime çıktı ağzından. “Dümen sucu!” 

Bir anlam veremedi Kolağası Enver Efendi buna. O da 

Ramili’ydi Necati gibi. Ve yaşadıkları Necati’ninkine çok 

benziyordu. Necati’nin “Zonguldak’ta şarapnel isabeti ile 

şehit” alay müftüsü Hacı Hafız Mehmet Murat Efendi’nin 

oğlu olduğunu biliyordu. Bu yüzden ona merhametle karışık 

bir saygı da duyuyordu. Ama, asker olduğu için olsa 

gerek, bunu hiç belli etmez, hatta diğer öğrencilere gösterebildiği 

“müsamaha”yı ona göstermezdi. 

“- Ne demek dümen sucu?” diye bağırdı Kolağası Enver 

Efendi hiddetle; “Ne demek, dümen sucu ne demek?” 

Zaten, “Fevkalâde mühim bir mevzu”yu konuşmak için 

aldırmıştı odasına Necati’yi daha “mütâlaa” başlamadan, 

sabahın köründe! Üstüne üstlük bir de bu “dümen sucu” 

lafı çıkmıştı ortaya. Çıldıracak gibiydi kolağası. Kendini 

kaybetmek üzereydi adeta! Bıraksalar anlatacaktı dümen 

suculuğu Necati, güzelce ama “ne mümkün”! 

Kolağası Enver Efendi yerinden kalktı. Kendinden emin 

ve ağır adımlarla masanın önüne geldi. Masanın üstündeki 

buruşturulmuş saman kâğıdını iki eliyle düzleyerek 

“- Bu haltı sen mi çizdin?” demesiyle birlikte bir tokat aşk 

etti Necati’nin suratına. Necati bunu hiç beklemiyordu. 

Dondu kaldı, hiçbir şey söyleyemedi… Yutkundu, ayakta 

durmakta zorlansa da esas duruşunu bozmadı, titreyen 

bir ses tonuyla, 

“- Evet efendim.” diyebildi. 

Kolağası Enver Efendi de etkilenmişti bu tablo karşısında. 

Ama yapabileceği bir şey yoktu, çünkü askerdi. Yine 

ağır ağır, bu kez, boğaza bakan bir pencerenin önüne ka- 

DÜMEN SUCU 

Ortanca 32 

dar yürüdü. Necati ile göz göze gelmekten çekinircesine, 

sırtı dönük. 

“- Hakkında ihbar var! Muzur düşüncelerini artık gizlemeye 

bile gerek görmüyorsun anlaşılan. Ve onlarca talebenin 

arasında hiç çekinmeden ‘Cumhuriyet’ vapurunu 

resmedebiliyorsun” diye asıl “fevkalade mühim mevzu”yu 

açtı. Necati biraz rahatlamıştı. 

“- Ben modelciyim, ilerde model yapabilmek için – fotoğraf 

makinem yok – çizdim.” Daha önce de Kalender’i, 

Gülcemal’i çizmiştim. diyecekti, diyemedi. 

Kolağası Enver konuştukça coşuyor, coştukça konuşuyor; 

tepiniyordu odasında. 

37 Necati artık hiçbir şey duymuyor, hiçbir şey düşünemiyordu. 

Esas duruşta, buzdan bir askeri öğrenci heykeliydi 

sanki. Bir ara, sadece “Nazım” kelimesi kulağına çarptı. 

Kendine geldi. Evet, ispiyonlanmıştı, Necati’nin Bursa’daki 

Nazım’la mektuplaştığı; hatta Karabaş Kahvehanesi’nin 

ocakçısı Osman Efendi’nin de bu işe karıştığı! 

Doğruydu bu, bir süredir mektuplaşıyordu Nazım’la, 

inkâr etmedi, 37 Necati bunu! Neden inkâr etsindi ki! O, 

kendisi gibi, dümen suyuna “müvazi”liği kabul etmeyen 

bir şairdi ve salt bu yüzden “hain –i vatan”dı, “kızıl”dı… 

37 Necati’nin mezuniyetine bir aydan daha az bir süre 

kalmıştı. Mahallelisi Kolağası Enver, bu hareketin “mektepten 

tart”ı gerektiren bir “cürm” olduğunu söylerken 

gözlerinde süzülen birkaç damla gözyaşını gizleyemedi. 

Her şeye karşın “vaziyeti idare ederek” bir aylık süreyi 

geçirtebileceğini ancak “bir daha tekerrür etmeyeceği”ne 

dair bir matbu pişmanlık dilekçesini imzalamasını istedi 

Necati’den. Birkaç dakika hiçbir şey konuşulmadı, kimse 

yerinden kımıldamadı. Sonra, Necati bir matbu dilekçeyi 

elinden çekti aldı kolağasının - esas duruşu da bozulmuştu 

artık -. Sanki kendi evindeymiş gibi rahat bir tavırla, kalemi 

mürekkep hokkasına daldırdı, mürekkebin fazlasını kurutma 

kağıdı ile aldı. Kolağası, şaşkınlık içinde merakla onu 

izliyor, hiçbir müdahalede bulunmuyordu. 

Necati rahat bir tavırla iskemleye oturdu. Elindeki 

matbu dilekçenin arka yüzüne, hat sanatına uygun harflerle 

özene bezene şu iki cümleyi yazdı. 

“Ben dümen sucu değilim. Ayrılıyorum. 37 M.Necati”. 

altını imzaladı. İzin istemeden ve asker selamı vermeden 

koşar adımlarla ayrıldı oradan. 

O günden sonra 37 Necati’nin İstanbul’da izine rastlanmadı. 

Yakınları onun kâh Erzurum Aziziye Tabyalarında 

top tekeri tamir ederek, kâh Karaköse’de “Şehit Tayyareciler” 

anıtına “mim ve nun” harfleriyle imzasını atarak yaşamını 

sürdürdüğünü söylerler. 

Son olarak, “amele” olarak TCDD’den emekli olduğu 

ve dümen sucu olmayacağına inandığı oğluna babasının 

adını, torununa da kendi adını koyarak hayata gözlerini 

yumduğu bilinir. 

Takım çantasının hiç akla gelmeyecek bir yerine özenle 

gizlediği Nazım’ın Mektupları da “has torun” dediği 

Necati’ye kaldı, 37 Necati’den yadigâr. 

(İmalat-ı Harbiye Sanayi Mektebi: Askerî Sanat Okulu)

ÖLÜNÜZ LÜTFEN 

Lokman KURUCU 

ölünüz lütfen 

! 

bir saatliğine dışarı çıkıyorum 

döndüğümde ölmüş olunuz lütfen 

sahip olduğum her şeyi kendinizle götürmüş olun 

bulabilirseniz 

kendinizi bulabilirseniz 

kendinizle götürün 

bir şey bırakmayın kendinizden 

siz sandığım her şeyden... 

!! 

kelimelerden sessizlikler yaratıyorum yıllarca 

yıllarca kızıl bir deniz ortasında 

siyah bir gemi içinde ben 

sağ elimi yakıyorum küle varmak için 

çünkü bir külle durur yaşamak bu kadar 

yalanken, donukken 

bir külle bırakır şiiri sağ elim 

ve ama yine de belkilerle beklediğimiz 

o muammaya akarken 

durur ve yazamadıklarını külle açıklar 

!!! 

ben bir saatliğine dışarı çıkıyorum bayan 

döndüğümde ölmüş olunuz lütfen 

bana verdiğiniz her şeyi kendinizle götürün 

sütünüzü, sütünüzdeki marifetli zehiri; kalabalığı, ölümü 

hani sayın bayan yaşamak için etlendirdiğiniz korkusunu 

kendinizle götürün 



!!!! 

sana yazamadığım için beni affet sevgilim 

ben bu aralar 

hayatımı yutacak kadar geniş ağızlı bu aralar 

çok ama çok kalabalığım 

o kadar ki 

batamıyorum artık kızıl denizimde 

ölemiyorum gözlerinde 

dirilemiyorum ellerinde 

dirilip yazamıyorum ölmenin 

gözlerinde ölmenin 

o muhteşem o haz dolu acısını 

sana yazamadığım için beni affet sevgilim 

affet çünkü dışarısı da çok kalabalık 

bu bir saat çok kalabalık 

33 

bu bir saat insanlarla dolu 

gözlerle 

kaldırımlarla 

kaldırım hayvanlarıyla 

hayat masallarıyla... 

o kadar kalabalık 

ve gerçekki 

sana yetişemiyor sağ elim... 

!!!!! 

ben bir saatten geri döndüm bayım 

neden buradasınız hâlâ 

neden bütün erkekliğinizle hem 

koca ellerinizle 

bağıran dişlerinizle 

meyhane kokan tükürüğünüzle 

karşımdasınız hâlâ 

neden ölmediniz bayım 

yok mu ölürken bağıracağınız biri 

döveceğiniz bir huri 

ya da azrailinizin yedeğinde 

yok mu çiğneyeceğiniz 

kanatacağınız bir deli 

sağ elim sevgili arıyor bayım 

neden ölmediniz daha 

!!!!!!! 

odamdaki masa merhaba 

merhaba kırtasiyeden çaldığım kadife kaplı defter 

merhaba binlerce düşün ırzına geçtiği 

bin izlere gebe hamile kadın 

kalemim 

burdasın hâlâ... 

ben bir saatten geri döndüm 

sağ elimle döndüm 

ama ses, bu ses 

- abiiii... 

- oğlum yine mi şiir... 

ah ulen 

dön şimdi kızılından 

siyah gemi 

Ortanca

Şekip YURTTAŞER 

Ortaklaşa bir iş yerini çalıştırıyorlardı, işleri gayet iyi gidiyordu. 

Çünkü ortaklıkta esas olan dürüstlük ve karşılıklı 

güven işlerini kolaylaştırıyordu. Ve bu iş birlikteliği içinde, 

uzun yıllar çalıştılar. 

Günlerden bir gün ortaklardan biri, dışarıdaki işini gördükten 

sonra iş yerine döndüğünde ortağını düşünceli ve 

biraz da üzgün halde buldu: 

“Hayrola ortak, ben yokken ne oldu? Niye böyle düşüncelisin?” 

Diye sordu. 

Diğeri cevap verdi: 

“Gel otur, sana bir iki sorum olacak.” 

“Hayrola, sor bakalım.” 

“Benim işe gelmediğim herhangi bir günde benden 

habersizce ne dolaplar çevirdin? Anlat bakayım.” 

Diğeri şaşırdı ve: 

“Ortak, kesinlikle senden habersiz hiçbir şey yapmadım.” 

Dedi. 

“Hayır, efendim iyi düşün bakayım.” 

Diğeri uzun uzun düşündü ve sonra yüzü kızarmış şekilde 

başını öne eğerek alçak sesle cevap verdi: 

“Evet, şimdi anımsadım. Senin, iş gezisinde olduğun 

bir günde, bana kelepir sayılabilecek bir mal gelmişti. Onu 

ikimizin adına satın aldım. Aldıktan hemen sonra bu mala, 

istekli ve oldukça yağlı diye tabir edilen bir müşteri çıkıverdi. 

Ben de bunu, sattım. Hatta iyi bir kâr bırakmıştı. İşin 

doğrusu, şeytana uydum ve bundan sana bahsetmedim. 

Senden özür dilerim. Ama senden rica ediyorum, bu olayı 

kimlerden duyduğunu bana da anlatır mısın?..” 

Mağdur olan ortak, acı acı gülümseyerek: 

“Boş ver! Zaten hiç bir önemi de kalmadı artık.” Dedi. 

Diğeri adeta yalvararak: 

“N’olursun anlat artık! Beni daha fazla çatlatma da anlatıver 

şunu.” 

TERS ÇALIŞAN KARINCALAR 

Ortanca 34 

“Peki! O zaman” Diyerek yerinde doğruldu, hiç gereği 

yokken hafifçe öksürerek anlatmaya devam etti: 

“Bugün senin olmadığın saatlerde işyerimizde tek başıma 

otururken garip bir olay dikkatimi çekti. Baktım ki, 

her zaman doğal olarak dışarıdan yuvalarına yiyecek taşıyan 

karıncalar, bu sefer anormal bir biçimde ters çalışarak, 

yani anlayacağın, yuvalarından dışarıya doğru yem taşıyorlardı. 

İnanılması güç bu olay, beni, derin derin düşündürdü. 

Bütün bu olanların, benim için bir işaret ve anlamlı 

bir mesaj olabileceği kanaatine vardım. Çokça düşündüm 

ve en sonunda senden şüphelenmeye başladım. Gel gör 

ki, bu şüphelerim doğru çıktı.” 

Diğer ortak, gayet üzgün bir şekilde: 

“Evet, işte böyle sayın ortağım, işin doğrusu bir kere 

hata yaptım. Senden özür diliyorum ve o gün senin haberin 

olmaksızın kazandığım paradan payına düşeni de 

vereceğim.” Dedi 

Fakat mağdur ortak, bu ortaklığın bir anlamı kalmadığı 

kanısına vardığı için, bu ortaklığa son vermek niyetindeydi. 

Onun için gayet kararlılıkla şöyle dedi: 

“Hayır, ben para filan istemem! Hem ben, sana kırgın 

da değilim. Madem ki bu işe bir hile karıştı inancım odur 

ki bu işte, her ikimiz açısından da hayır kalmamıştır ve 

ben şahsen, bundan sonra da muvaffak olabileceğimize 

kesinlikle inanmıyorum. Bunun için ayrılalım. Ortaklığımız 

buraya kadarmış.” 

Sonra ekledi: “Sakın ısrar etme! Benim, sözümden 

dönmeyeceğimi sen gayet iyi bilirsin.” 

Yıllarca birlikte ortak olarak çalışmış ve muvaffak olmuş 

bu iki insan, uygarca bir şekilde el sıkışıp ayrıldılar. 

Kim bilir? Belki de bu, yaptıkları en hayırlıca ikinci işleriydi.

GERÇEK OZAN 

Yanık Ahmet ŞAHİNOĞLU 

Gerçek ozan kimdir diye sorarsan 

Çağına tanıklık eden kişidir 

Sorduğun soruya cevap ararsan 

Toplumun önünde giden kişidir. 

Bedeniyle esir, fikriyle hürdür 

Zalımlara düşman, mazluma yârdır 

Her şeyin üstünde misyonu vardır 

Barış gülü açan fidan kişidir. 

Hümanisttir insanları ayırmaz 

Objektiftir kimisini kayırmaz 

Yanık Ahmet gibi boşa bağırmaz 

Evvela kendini güden kişidir. 

GİYİNİK GÜNAHKÂR 

Arzu Buse ERARSLAN 

Hırçın dumanlar savuruyor nefesim 

Giyinik bir gecenin günahına hapsettiğim yüreğim kan kusuyor 

Kurumuş bir gülün yaprağı ilençlere boyuyor gözlerimi 

Sen geliyorsun aklıma susuyorum 

Düşlerimi yaşattığım kalemin mürekkebi tükeniyor bir anda 

Ellerimde karanfilin kan tadı var 

Ayaklarım yersiz yalpalayışların nasırını tutuyor 

Sen düşüyorsun gönlüme uslanıyorum 

Sinsi bir ilk dokunuşun esaretindeki bedenim kavruluyor 

Bencil bir saatin kurbanı oluyor bütün düşlerim 

Tutarsız bir seslenişin yasını tutuyor kirpiklerim 

Sen bakıyorsun gözüme ıslanıyorum 

35 

ÖDÜLLÜ CAMBAZ 

Derya TOSUN YILMAZ 

Teknesinde saman beklesin damı 

Basiret yoncalı modüllü cambaz 

Geviş getirmek tüm yolu yordamı 

Ne sağda ne solda ödüllü cambaz 

Menfaati nerde oraya koşar 

Hele alkışlansın coştukça coşar 

Gaflet uykusunda zavallı beşer 


Falanca kişiyi çok yakın tanır 

Hamili yakını işe atanır 

Yalakalık yapar büste tutunur 


Hem dindar geçinir gizliden içer 

Karşı düşünene kefeni biçer 

Bir tutam ot görse kendinden geçer 


Devletin malını hortumla yutar 

Haramı bilse de malına katar 

Belgeli suçuyla çamura yatar 


YULARLI EŞEK 

Gürsel ŞAHİNOĞLU 

Özgür olmayan yularlı eşek 

Sahibi nereye çekerse gidermiş 

Sırtında aba yok altında döşek 

Dağ dere dolaşıp koyun güdermiş 

Yükü ağırdır sırtında semer 

Kulağı yağırlı boynunda kemer 

Yem göremez atın artığını yer 

Kışın verdikleri borcu ödermiş 

Saman nasibidir göremez yemi 

İleri gidemez çekerler gemi 

Güler yüzü olmaz çeker matemi 

Her gelen günü dünden betermiş 

Ortanca

Müşerref ÖZDAŞ 

Lale içimizden biri. Yurdundan uzak ama yurdunun 

topraklarında yaşayanlardan çok daha yurduna bağlı, gelişmeleri 

takip eden, hassas bir kadın. O bir yurdum insanı, 

bu vatanın bağrında büyümüş, İstanbul aşığı, vatan 

aşığı bir kadın. Ne diyor bu kadın? Diyor ki: “15’ime Askeri 

darbe ile girdim, 45’ime ise şeraitçi darbe ile mi?’’ 

Bunu neden söyler bir kadın? Üstelik yaşamında her 

türlü kültürü görmüş tanımış, atalarının Müslümanlığı 

ile de gurur duyan, gönlünde Allah sevgisi ile büyümüş, 

yaşamına Müslümanlığın en güzel yanlarını katabilmiş, pırıl 

pırıl kız evlatlar yetiştirmiş, Alman toplumunun içinde 

Türk’lüğünü unutmamış, unutturmamış, evlerinde namaz 

kılınan, oruç tutulan bir yurdum insanı var karşınızda. 

Böyle bir kadındır yukarıdaki sözlerin sahibi Lale. Oğlu olsaydı 

da çakı gibi bir asker olarak görmek isterdi, eminim. 

Bir düşünün, binlerce yurdum insanının çıkmayan, çıkartılmayan, 

susturulan sesidir Lale. Bu sese kulak verin… 

Nereye doğru gidiyoruz? Bir gün uyandığımızda bizi ne 

bekliyor olacak? Felaket tellallığı olarak düşünmeyin bu 

söylenenleri. Şanlı bayrağımıza rengini veren şehitlerimizin 

kanı üzerine kuruldu bu Cumhuriyet. Elbette geleceği 

de hepimiz gibi en çok da onu ilgilendiriyor. Düşünen ve 

düşüncelerini yüksek sesle söyleyebilme cesaretinde olan 

bu kadın ya haklı ise? Sadece düşünün… 

Evet, yeniden düşünelim şimdi. Hafızamızı tazeleyelim. 

Yıllar öncesine dönelim. Son günlerin Türkiye’sinde 

sık tartışılan bir konu olan ‘’Darbe mi Şeriat mı?” Sorusuna 

benzer bir sorunun İran’ın gündeminde olduğu sanırım 

hatırlanacaktır. İran’ın İslam devrimi öncesi ve sonrası 

günleri incelendiğinde, tanıklara başvurulduğunda neler 

karşımıza çıkacak acaba? 

İşte size birkaç örnek: 

Şah’ın devrilmesinde aktif görev yapmış olan bir gazeteci 

- yazar diyor ki: “Şah devrildikten sonra mollaların 

camiye geri dönecekleri sanılıyordu ama öyle olmadı. Yeryüzünde 

vaat edilen cennet bize sunulmadı. ‘Demokrasi 

gelecek, kimse fikirleri ve siyasal görüşleri yüzünden tu- 

SEZGİLER 

Ortanca 36 

tuklanmayacak, işkence yapılmayacak, kadınlara eşit haklar 

verilecek, giyim serbest olacaktı’. Gözümüzün önünde 

bir bir yaşanan olayları dikkate almadık, birkaç kendini 

bilmezin işi deyip geçtik. Derken kadın ve erkeklerin yan 

yana yüzemeyecekleri; okullarda aynı sınıflarda olamayacakları; 

birlikte spor yapamayacakları gibi gerici kararlar 

ardı ardına alınmaya başlandı. 

Hepsi bu kadar mı? Değil! Ardından bir gün örtünme 

zorunluluğu getirilerek bunun üzerine üniversitelerde çatışmalar 

gözlenmeye başladı. Peçesiz, başörtüsüz sokağa 

çıkan kadınlar artık açıkça, gözümüzün önünde dövülüyordu. 

Bazı kadınların yüzüne kezzap atılıyordu… Biz hâlâ 

olayın ciddiyetini kavrayamamıştık ve umursamıyorduk. 

Kitapevi yağmalanmaları, gazete bayilerinin ateşe verilmesi, 

eşcinsel ve fahişelerin idam edilmeleri, bazı kadın 

spikerlerin televizyonlardan kovulması, bazı müzik türlerinin 

ve alkolün yasaklanması, kızların evlenme yaşının 

18’den 13’e düşürülmesi, parfüm, ruj, saç boyası, mücevher 

gibi bazı ürünlerin yurda girişinin yasaklanması, mağazaların 

vitrinlerine kadın iç çamaşırlarının koyulmasının 

yasaklanması, kamu dairelerinde kadın memurlara getirilen 

tesettüre girme emri… 

Durmadan arkası geliyordu ve biz hâlâ olayın ciddiyetini 

kavrayamamış, yaşananların gelip geçici sancılar 

olmadığını anlayamamıştık… Bir süre sonra her görüşün 

rahatça örgütleneceği bir demokrasiden, özgürlükten 

bahsederken, şimdi tüm solcu, milliyetçi ve liberalleri İslam 

düşmanı ilan etmişlerdi… Dediler ki: ‘Referanduma 

götürelim. İslam Cumhuriyetini isteyip istemediklerini 

halka soralım.’ Ve yapıldı. Çıkan sonuç Mollaların istediğiydi. 

Evet diye oy verenler de artık seslerini çıkaramaz 

oldular olup bitenlere, buna izin verilmez oldu… Nerede 

kaldı Cumhuriyet? 

Ne mi yapabildiler, bu değişimlere bir süre önce destek 

vermiş ve artık korkan kesim? Kaçtılar. Kaçtık. Canlarımızı 

kurtarmak için yurtdışına kaçtık.”

ÇÖZ ÇÖZEBİLİRSEN 

Ali BOZDAĞ 

Düştüm bir büyük ateş çemberine 

Zalimler oturdu mazlum yerine 

Sessiz çığlığım indikçe derine 

Feryadımı yaz, yazabilirsen 

Yalanlar sermaye olunca dile 

Tavuğa hak okuyor tilki bile 

Karıncalar emir verirken file 

Dalkavukluğu çöz, çözebilirsen 

İnsan kötülükte yarıştı şimdi 

Nefis ile şeytan barıştı şimdi 

Helal ile haram karıştı şimdi 

Zehiri baldan süz, süzebilirsen 

Aç kurtlar tezgâhı kurmuş harama 

Yetimin hakkını onda arama 

İnsan diye bir sıfatı var ama 

Adam deyip de kız, kızabilirsen 

Maskenin altında yüzler boyalı 

Tüm işleri menfaate dayalı 

Kulaklar yalana doydu doyalı 

Üçkâğıtçıyı sez, sezebilirsen 

37 

YAZIKTIR! 

Deniz ŞAHİNOĞLU 

Bu kafayla tosbağana güvenip 

Tavşan ile yola çıkma yazık ya! 

Yarısı çürümüş dişle gevinip 

Çabucak dökülür sıkma yazıktır! 

Elliden sonrası ergen alınmaz 

Sana işve ile gülüp salınmaz 

Her düdüğe para verip çalınmaz 

Zurna ile peşrev çekme yazıktır! 

Koca boğa gitmez taze düveye 

Çekil gayri mekân eyle söveye 

İnat olur ısrar etme deveye 

Hendek aşmaz boşa çekme yazıktır! 

Yıkık olur eski köyün kuyusu 

Gece artar su dökmenin sayısı 

Fayda vermez hacı hoca büyüsü 

Üfürüklü muska takma yazıktır! 

Çabuk iner patlak teker havası 

Tez dökülür çürük toprak sıvası 

Öpülmüş yanağın varsa davası 

Kurşunu kendine sıkma yazıktır! 

Koca köpek yorgun gider davara 

Gölgesinde dil çıkarır duvara 

Gece boğuşunda kalır avara 

Kuyruğu havaya dikme yazıktır! 

Her erkeğin elbet vardır yüreği 

Çadırı ayakta tutar direği 

Elli yıllık eski tahta küreği 

Ateş tandırına sokma yazıktır! 

Bir dozluk hap ile sertlik bozulur 

Kara kışta donlar erken çözülür 

O zaman gör nazlı nazlı süzülür 

Deniz der devam et bıkma yazıktır! 

Ellisinden sonra ikinci evliliğini yapmaya karar veren 

zatı muhterem, törelerinin de uygun gördüğü usulde, başlık 

parasını bastırıp; kendisinin yarısı yaşında bir eş alır. 

İlk zamanlar her şey iyi hoş sanılırken, çiçeği burnunda, 

bahar dalı taze gelinin şikâyetleri artmaya ve aile büyüklerine 

yansımaya başlar. 

Şiirin kahramanında yaş farkının verdiği eksiklik ve eşine 

yetmeme konusu gün be gün artar ve şiire konu olan 

mutluluk reçeteleri de fayda vermez ve çatırdayan evlilik 

son bulur. 

Bu benim için de kaçırılmayacak malzeme oldu. Ortaya 

bu şiir çıktı. İster düşünün, ister gülün. 

Ortanca

HACI BEKTAŞ-I VELİ 

Coşkun MUTLU 

Güneş olup parladın karanlık dünyamıza, 

Aydınlığınla doldum ey Hacı Bektaş Veli! 

Uykumuzda suretin girince rüyamıza, 

Yüce sevginden aldım ey Hacı Bektaş Veli! 

Erenlerin safında durun aynül cemine, 

Yârenler dergâhında Allah Allah diyene, 

Çağırsan vuslat günü koşar gelirim yine, 

Sayende kini yoldum ey Hacı Bektaş Veli! 

Horasan illerinden uçarak geldin bize, 

Ya Muhammed! Ya Ali! Diye başladın söze, 

Yolundan sapanları davet ederken ize, 

Huzuru senle buldum ey Hacı Bektaş Veli! 

Gelip yerleştiğin yer Sulucakarahöyük, 

Yesevi’nin izinde düşüncelerin büyük, 

Yaydığın ışığınla kalplerden inerken yük, 

Yaşlı gözümü sildim ey Hacı Bektaş Veli! 

Çaresiz kullar gelir kapına medet diye, 

Rabbin bize verdiği sen en büyük hediye, 

Yolunda kurban olsun canım yüce Hüdaya, 

Sözünü hikmet bildim ey Hacı Bektaş Veli! 

Bir güvercin donunda kondun Anadolu’ya, 

Mazlumların yanında karşı durdun doluya, 

Öğretini yazarken gönlünden akan suya, 

Kıblegâhına geldim ey Hacı Bektaş Veli! 

Hocan Lokman Perende demiş sana ya Hünkâr! 

Felsefenle çoğaldı insanlarda hayâ, ar, 

Düşüncenin izinde yaşadığım her gün kâr, 

Olup yoluna daldım ey Hacı Bektaş Veli! 

Dilime sahip olup hiç kimseyi kırmadım, 

Hakikat karşısında yalan sözle durmadım, 

Gerçekleri ararken cahillere sormadım, 

Düşünüp sözü aldım ey Hacı Bektaş Veli! 

Sona erer zalimin dünyada saltanatı, 

Zorbaların üstüne sürülür ilmin atı, 

Bize ışık verenin örnek olur hayatı, 

Kini, nefreti saldım ey Hacı Bektaş Veli! 

Onurlu durur yoksul daima karnı toktan, 

Yeryüzünde hiçbir şey var olmadı ki yoktan, 

Yüce Pir’in izinde ayrılman sakın Haktan, 

Dost sofrasında güldüm ey Hacı Bektaş Veli! 

Ortanca 38 

USANMADIN AH GÖNÜL 

Serap ŞEN 

Karlar yağdı başına, için için köz oldun 

Ateşlere atıldın, aldırmadın buz oldun 

Kuruttular toprağın, kaynayan bir göz oldun 

Uslanmadın ah gönül, yine coştun çağladın 

Aşk ateşine düştün, yüreğini dağladın 

Geceleri sabaha, uğurladı gözyaşın 

Feryadın düğümlendi, durmadı hiç savaşın 

Yorulmadı katlandı, onurlu dimdik başın 


Gurur saydın kendine, görünmezde ağladın 

Hep vuslatı aradın, umuda yelken açtın 

Küçücük yüreğinle, sen sevgiye muhtaçtın 

Ne zaman ki yaklaştın, o zaman korkup kaçtın 


Vefasız bir sevdaya, gittin gönül bağladın

TÜRKÇENİN NAKIŞI CİNAS 

Cinas ustası Ekrem YALBUZ 

Ekrem Yalbuz hakkında: 

1947 yılında Ardahan’ın Hanak ilçesinde doğdu. İlkokulu 

Hanak’ta okudu. Kazım Karabekir ilköğretim okulundan 

1965 yılında mezun oldu. Yurdun çeşitli yerlerinde 

öğretmen ve idareci olarak görev yaptı. 1988 yılında 

Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Eğitim Önlisans 

programını tamamladı. İzmir’de öğretmen iken Milli 

Eğitim Bakanlığının açtığı sınavları kazanarak 1990-1996 

yılları arasında 6 yıl Almanya’da öğretmenlik yaptı. Halen 

emekli olup, Sakarya il merkezinde ikamet etmektedir. 

Şiirlerini âşıklık geleneği ile yazan Ekrem Yalbuz, eserlerinde 

öğretmen kökenli yazar ve şairlere has yurt sevgisi, 

birlik ruhu, toplum olarak yükselme ideali yoğun olarak 

işlenmiştir. Şair için toplumsal yozlaşma, çürüme, medya 

aracılığıyla empoze edilmeye çalışılan televole kültürü 

başlıca üzüntü kaynağıdır. Bu olumsuzluklara, gizli açık yürütülen 

kültür emperyalizmine karşı toplumu uyarma görevini, 

yazdığı “hicivlerle”, “özdeyişlerle”, “beyitlerle”, yerine 

getirmektedir. Ulusal kültürün korunup geliştirilmesi 

yönündeki çalışmalarının yanı sıra yerel kültür, özellikle de 

Hanak kültürünün yaşatılıp yeni nesillere aktarılması konusunda 

özenle durmaktadır. Yaşanan şehirleşme olgusu 

ve teknik gelişmeler sonucu toplumsal yaşamımızdan silinen 

gelenek-görenekler, örf ve adetler onun için üzüntü 

kaynağıdır. Şair, milletler sofrasına, Hanak’a has “yeşil soğan 

ve ekmek”le oturarak bize kendimizden, kültürümüzden 

utanmamayı öğretmiş, yerelle evrenseli buluşturmuştur. 

Çevresindeki bütün doğal ve sosyal olayları, kendi 

dünyasında yoğun olarak hisseder, yaşar ve şair ruhuyla 

yorumlar. Onun genelde; vatan, özelde; Hanak sevgisi eşsiz 

derinliktedir. Bu sevgi yoğunluğuyla; 

“Dedi: Gitme Hanak soğuk donarsın 

Dedim: Bu aşk sen de olsa yanarsın” 

Sözleriyle başlayan veciz şiirini yazmıştır. 

Ekrem Yalbuz, sadece bu şiiri ile bile ölümsüz şairler 

arasındaki seçkin yerini almayı fazlasıyla hak etmiştir. 

Âşık tarzı şiirlerinde ve atışmalarda Âşık Cinasî mahlasını 

kullanan Ekrem Yalbuz’un cinas sanatına özel bir ilgisi ve 

birikimi vardır. İnternet üzerinde pek çok genç şaire cinas 

sanatını öğretmiş ve sevdirmiştir. 

Basılı Kitapları: 

1-Hanak/ Folklor Araştırması (1988.İzmir) 

2-Türkçenin Nakışı CİNAS (3.Baskı, 2008, Gonca Yayınevi. 

İst.) 

Ekrem YALBUZ (Âşık Cinasî) ‘a ait bir kaç cinaslı örnek: 

39 

BİR İNCİDİR 

Âlimlerin her sözü, kelâmda birincidir 

Ariflerin her sözü, gönülde bir incidir. 

Dilin yoktur kemiği, lâkin çok kemik kırar 

Cahilin her bir sözü, bir okşar bir incidir. 

CİNASLI BEYİTLER 

Akıl ermez her fendine kadının, 

Güven olmaz hükmüne her kadı’nın. 

Aptala öğrettim kazı kazmayı, 

Kafama indirdi koca kazmayı. 

Arasın çöllerde Yusuf’u, yedi kardeşi 

Haset mi yuttu, yoksa kurt mu yedi kardeşi. 

Arıyorsan geçmişini ya oku, ya bana sor, 

Atıyorsan geçmişine koş hemen yabana sor. 

Ben yalvardım oku bana, 

Sen yağdırdın ok’u bana. 

Beş kuruşa satıyorum gelin alın terimi, 

Bakın görün gözyaşı mı temiz, alın teri mi. 

Bulutlar göğe çıkar, yağmur başlar yağmaya, 

Bulutlar yere iner, kurtlar başlar yağmaya. 

Çatlasa da yolda bırakmaz at, sadakat onda var, 

Er meydana çıkınca, bir tek nala değmez on davar. 

Çok barsak deler dirgenle oynayan, 

Debbet’ül arz’dır bir gen’le oynayan. 

Dedi; adımı yaktın mı budağa, 

Dedim; bir kere baktın mı bu dağa. 

Dedi; efkârım sel oldu, yatağından taşıyor, 

Dedim; dertlerim oğul verdi, yedi kervan taşıyor. 

Dedi; güzel köy kilimi, köyde dokunmak ister, 

Dedim; bu göz, o güzele köyde dokunmak ister. 

Dedi; indirsem duvağı, beni yok sanar mısın, 

Dedim; duvağı boyadı tenin, yoksa nar mısın. 

Dedi; sellerin dağdan akışını gördün mü, 

Dedim; karların dağda nakışını gördün mü. 

Ortanca

AYAKLI KOŞMA 

Rasim KÖROĞLU 

Bu ne hal başımda elli yaşımda 

Bir güzel düşümde gezer eğlenir 

________________tozar eğlenir 

İçimde dışımda her an peşimde 

yaramı döşümde ezer eğlenir 

______________üzer eğlenir 

Oku destanımı gör isyanımı 

Kül etti han’ımı yaktı canımı 

Kesti dermanımı döktü kanımı 

Ölüm fermanımı yazar eğlenir 

______________çizer eğlenir 

Yara aldım oktan Rasim der ki çoktan 

Ölürüm firaktan yari meraktan 

Çıkar da konaktan geçer ıraktan 

Halimi uzaktan süzer eğlenir 

_____________sezer eğlenir 

MUSAMMAT KOŞMA 

Fevziyem ben sana hep yana yana 

Boynumu bir yana büktüm ağladım 

Ölüm var her cana düşmem isyana 

Derdimi Rahman’a döktüm ağladım 

Güven yok dünyaya benzer rüyaya 

Temelsiz binaya boş bir hülyaya 

El açıp Mevla’ya durdum duaya 

Sel olup deryaya aktım ağladım 

Rasim bir fukara düştü efkâra 

Kapanmaz bu yara kim gelip sara 

Sis çöktü dağlara oldu kapkara 

Yattığın mezara baktım ağladım 

Ortanca 40 

BİTMEZ 

Füsun SUKA 

Yalanın gerçekle yarışı, 

Zamanın ömürle yarışı, 

İnsanın hayatla savaşı, 

Sevenin hasretle yarışı, bitmez! 

MEÇHULE GİDEN YOL 

Necati ÖZDENKOŞ 

Dur diyorum kendi kendime 

Nereye gidiyorsun şu uçsuz bucaksız çölde 

Yapayalnız yürüyorsun 

Dudaklarım kurumuş benzim sarı 

Belki hayalin belirir susuzluğumu unuturum 

Güneş tepelerden gülüyor 

Alay edercesine 

Sanki kumlara gömülüyorum 

Her adım atışta 

Bir an ölümün kucağında sanıyorum kendimi 

Bir toz bulutu kalkıyor tepelerden 

Bir sis gibi üzerime çöküyor 

İşte o zaman anlıyorum ölüme susadığımı.

AŞKIM RUMELİHİSARI 

Fuat ERİÇOK 

diktir ve dardır ezelî 

rumelihisarı sokakları dünyalar güzeli 

döne döne iner karşısında masmavi deniz 

erguvanlar erikler ıhlamurlarla bezeli 

kamaşır göz yanar geniz 

dönersiniz bir yeni apartman 

sade sıvalı duvar dümdüz 

pencere kalfa zevki yırtık görgüsüz 

dönersiniz cumbalı çıkmalı bir eski ahşap güzeli 

dönersiniz çınarlar arasında alabildiğine deniz 

eski yollar kambur kumbur arnavut kaldırımı 

şimdi kirli suratlı asfalt 

sevimsiz mi sevimsiz 

iniyorum 

solda mezarlık sokak denize konuş 

sağa kıvrıldın mı büyük yokuş 

önümde kadim surp santuht ermeni kilisesi 

bahçesinde boğaz leb - i derya 

ağaçlar kediler ve bir dolu kuş 

tahta kanepede hayganuş teyze ile madam surpik oturmuş 

ve ilerde şair nigâr okulunda çocukların neşeli sesi 

yeni oluşmuş yeni okumuş 

dümdüz denize iner yokuş 

asudeliğin yerinde egzozlu yeller eser 

arabalar kamyonlar itiş kakış 

ne madam kayani’nin kocası topumuzu keser 

ne ohannes ustanın küçücük ayakkabıcı dükkanı 

ne yoğurtcu hasan 

ne tenekeli eşekleriyle sucu şabettin gezer 

iki taraf eskiden bozma yüksek yapı 

elbette çoğu artık yabancı kapı 

ne arkadaşımın haminnesi hacer teyze kahve içer 

ne abimin arkadaşı sabri abi balkondan balkona 

tenekeci hristo ve balıkçı kirkor’la gırgır geçer 

ne madam efemiya’nın işveli kızı zoyiçe 

terzi yorgo’ya uğramış kendine entari biçer 

ellili yıllarda başlayan çirkin kalkışmada yıkıldı surlar 

ne ermeniler kaldı ne rumlar 

kaybolup gitti beş yüz yıllık şehrin şaheser insan mozaiği 

asıl işte o zaman kültür başkenti yapacak en değerli unsurlar 

ne o dostluk kaldı dededen toruna 

ne hayrı dokundu türküne ermenisine rumuna 

yerlerde süründü hilal ve haç 

bir 6 - 7 eylül yaşadık ki rezilane safi utanç 

kapkara bir leke insanlık ve ülke onuruna 

ve bu ayıp hâlâ tamire muhtaç 

41 

iniyorum yokuştan 

peşimde mahallenin dost köpekleri 

ve yine tanıdık birkaç pisi 

anılar da geliyor peşimden teker teker 

karşımda gözümü acıtan boğazın parlak mavisi 

ki içinden devasa tankerler geçer 

kulak tırmalar birden acı bir düdük sesi 

sağda sultan mehmet’in taş kalesi 

solda hep poyraz üfüren yuşa tepesi 

sıralanmış elpençe güzel cariyeler misal 

kanlıca anadoluhisarı küçüksu kandilli 

dünyanın en büyük ve güzel tablosu 

yalılar fıstık çamları gizemli derin kayıkhaneler 

yaz başında erguvanlar kırmızı mor 

gelin gelin pırnaklı bembeyaz erikler 

kayık çekekleri arasında yosunları okşayan su 

kıyıda birkaç derme çatma balıkçı kahvesi 

ve yürürken sürekli değişmede resmin çerçevesi 

iki uçta iki tarihi cami arasında 

hisar’ın dar meyhaneler caddesi 

her evde mutlaka denizli bir pencere 

ve hepsinin yeni süsü 

metalik köprü görüntüsü 

eskiden kalma birkaç şirin cumba 

ve karanfiller ve cam güzelleri ve eski kadınlar 

hepsi sigara yakar ve düşünceli denize bakar 

gözlerinden kimbilir ne sisli görüntüler akar 

bir deniz köyüdür rumelihisarı 

karadeniz gümbürlenir kuzeyden 

marmaraya koşar nehir gibi yüzeyden 

yazları meltem meltem öpüp koklar 

kışın buz tipilerle tokatlar 

deli mi deli fırtına deli mi deli kar 

diktir hisar’ın yokuşları 

akşam yorgun insanlar ağır ağır çıkar 

ve her sabah dinlenmiş tazelenmiş 

Ortanca

DÜŞE-KALKA 

YOLLARDAYIM 

OZAN YESARİ 

Bendeki dert bende kalsın, 

Kul bilmezse Allah bilsin. 

Ne yapalım sağlık olsun, 

Gel gör ki ne hallerdeyim... 

Ben sahrada bir bedevi, 

Heybem dolu ev ödevi. 

Dost eyledim son görevi, 

Düşe-kalka yollardayım... 

Söyle zalım söyle niye? 

Yaşamadan öldüm niye? 

Yandım Leyla diye-diye 

Mecnun oldum çöllerdeyim... 

Ne dervişim, ne de veli, 

Söyletme gel deli-deli. 

Matemdeyim sen gideli, 

İki gözü sellerdeyim... 

Bu kaderim kör kaderi, 

Şaşırma hiç can Yesari. 

Yıkıldığım andan beri, 

O gün, bu gün dillerdeyim... 

ZEPEVENK 

AŞIK ERBÂBÎ 

Dünya ahvalinden haberi yoktur 

Sohbeti din ile açar zepevenk 

Komşusu aç iken kendisi toktur 

Sanki melek olmuş uçar zepevenk 

Karanlık işlerde zıplama ister 

Evine granit kaplama ister 

Dünya mektebinden diploma ister 

İnsanlık dersinden kaçar zepevenk 

Herkesin kabına çeşmesi akmaz 

Erkek sinekleri hareme sokmaz 

Fakir komşusunun yüzüne bakmaz 

Selamsız sabahsız geçer zepevenk 

Sanırsın Allah’la akde oturmuş 

Cennete giderken macun götürmüş 

Hûrîler’i dizip işi bitirmiş 

Şimdi gılmanları seçer zepevenk 

Aydınlığa düşman yobazın dölü 

Hû çekerken şişmiş ağzında dili 

Erbâbî, ülkede bunlardan dolu 

Durmadan zehrini saçar zepevenk 

Ortanca 42 

CAN SUYU 

Elif ÖZTÜRK 

Yüreğimi bir gül bahçesinin tam ortasına 

Burakıp gitmek isterdim 

Boynu bükük dikenleriyle kendini saran 

Kırmızı gülüm 

Omzuna emanet etmeyi düşledim 

Dikenleri içime batarken 

Canımı acıtması izledim 

Sevgimle avuçlarken kırmızı rüyayı 

Süslenmek istemiş ellerim sevdaya 

Parmaklarım tırnaklarım al rengine bezenmiş kendi can 

suyuyla 

Ten rengi sevdalısına benzemiş 

Batan dikenin acısı içine işlese 

Büyülü bir sevda var ya serde 

Toprağa salmak isterdim cansız bedenimi 

Sevdası için can siper eden kendini 

Olsun gülüne vermiş ya rengini 

Toprak örtsün bembeyaz kefeni 

Bedenim beslesin gülümün köklerini 

Dallanıp budaklansın büyütsün filizlerini 

Bir gün kocaman bir ağaç olsun filizleri 

Herkes bilsin nasıl sevdim seni! 

AHİRETTE İMAN SATAN 

GÖRDÜN MÜ? 

Abbas YURT 

Nedir bu çırpınış, nedir bu telaş, 

Dünyayı elinde tutan gördün mü? 

Herkeste bir hayal, herkeste bir düş, 

Ahirette iman satan gördün mü? 

Ne bu fırsatçılık, nedir bu talan, 

Herkeste bir hile, herkeste yalan, 

İnsan değil sanki bir yılan, 

Sen hiç yılanla yatan gördün mü? 

Her şey yok oluyor, hani insanlık, 

Zevk sefa içinde her şey bir anlık, 

Herkes oltaya takılan bir balık, 

Sen hiç balığı hesaba katan gördün mü? 

Her şeyin altında çıkar yatıyor, 

Kamara su almış, gemi batıyor, 

Değersiz kâğıda özün satıyor, 

Eliyle ateşi tutan gördün mü? 

Abbas der; kafanı boşuna yorma, 

Hayat bir yaşamdır, dünyada arma, 

Pislikten uzak dur, batağa girme, 

Çırpına çırpına batan gördün mü?

Cumhuriyet dönemi şairlerinden Dranas, 1909 yılında 

Sinop’un Salı köyünde dünyaya geldi. Ortaöğrenimini Ankara 

Erkek Lisesi’nde tamamladı. Lisedeki edebiyat öğretmenleri 

Faruk Nafiz Çamlıbel ve Ahmet Hamdi Tanpınar, 

şiir sevgisinin gelişmesinde etkili oldular. Liseyi bitirdikten 

sonra Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde çalıştı (1930-1935). 

Ankara Hukuk Fakültesi’ne iki yıl devam ettikten sonra 

İstanbul’a gitti, Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne 

girdi ve buradan mezun oldu. Bu arada Güzel Sanatlar 

Akademisi’nde kütüphane memurluğu yaptı. Dolmabahçe 

Resim ve Heykel Müzesi’nde resim yardımcılığında bulundu. 

Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar, 

Kapanırdı daha gün batmadan kapılar. 

Bu, afyon ruhu gibi baygın mahalleden, 

Hayalimde tek çizgi bir sen kalmışsın, sen! 

Hülyasındaki geniş aydınlığa gülen 

Gözlerin, dişlerin ve ak pak gerdanınla 

Ne güzel komşumuzdun sen, Fahriye Abla! 

Eviniz kutu gibi küçücük bir evdi, 

Sarmaşıklarla balkonu örtük bir evdi; 

Güneşin batmasına yakın saatlerde 

Yıkanırdı gölgesi kuytu bir derede. 

Yaz, kış yeşil bir saksı ıtır pencerede; 

Bahçende akasyalar açardı baharla. 

Ne şirin komşumuzdun sen, Fahriye Abla! 

Ahmet Muhip Dranas 

(1909 - 1980) 

FAHRİYE ABLA 

43 

1938’de Ankara’ya döndü ve CHP Genel Merkezi’nde 

Halkevleri Kültür ve Sanat Yayınları’nı yönetti. Ağrı dolaylarında 

askerlik görevini yaptıktan sonra, Ankara’da Çocuk 

Esirgeme Kurumu Yayın Müdürü, sonra Kurum Başkanı 

(1957-1960), daha sonra da İş Bankası Yönetim Kurulu 

Üyesi oldu. Ayrıca, Devlet Tiyatrosu Edebî Kurul Başkanlığı, 

Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu üyeliği yaptı. Politikaya 

atılarak Zafer Gazetesi’nde yazılar yazdı. Birkaç kez DP’den 

milletvekili adayı olduysa da seçilemedi. Yayımlanan ilk 

şiiri, “Ankara Lisesi’nden Muhip Atalay” imzasıyla Milli 

Mecmua’da çıkan “Bir Kadına” adlı şiirdir (15 Eylül 1926). 

Hece şiirinin son kuşağı denilebilecek şairler arasında 

sayılan Ahmet Muhip Dranas, çağcıl Batı şiirine (Baudelaire, 

Verlaine) en yakın olan ve kendinden bir iki kuşak sonrası 

şairler üzerinde, az sayıda şiirle bile olsa, uzun süre 

etkili olan bir şairdir. O da hocası Tanpınar gibi az yazmış, 

seyrek yayımlamış, şiirlerini şiire başladıktan nerdeyse elli 

yıl sonra (1974) kitaplaştırmıştır. Gerek Fransız şiiri, gerekse 

kendinden önceki kuşaktan ustaları Ahmet Haşim ve 

Ahmet Hamdi Tanpınar’dan aldığı etkileri sanatına yedirerek 

özgün bir tarza ulaşmıştır. Hece ölçüsü sınırlarında 

kalarak ama durak ve vurgu yerlerini değiştirerek, gelenekselde 

çağdaşlığı yakalayan, çağrışım gücü yüksek; yurdu, 

insanı ve doğası ile barışık, alışılmadık deyiş örgüsüyle 

unutulmaz şiirler yazmıştır. Eserlerinde aşk, tabiat, ölüm, 

hatıralar gibi kavramlar sığ olmayan bir anlatımla ve düşündürücü 

boyutlar içinde verilmiştir. 

Sanatçı, 21 Haziran 1980 yılında Ankara’da hayata gözlerini 

yummuştur. 

Önce upuzun, sonra kesik saçın vardı; 

Tenin buğdaysı, boyun bir başak kadardı. 

İçini gıcıklardı bütün erkeklerin 

Altın bileziklerle dolu bileklerin. 

Açılırdı rüzgârda kısa eteklerin; 

Açık saçık şarkılar söylerdin en fazla. 

Ne çapkın komşumuzdun sen, Fahriye Abla! 

Gönül verdin derlerdi o delikanlıya, 

En sonunda varmışsın bir Erzincan’lıya. 

Bilmem şimdi hâlâ bu ilk kocanda mısın, 

Hâlâ dağları karlı Erzincan’da mısın? 

Bırak, geçmiş günleri gönlüm hatırlasın; 

Hatırada kalan şey değişmez zamanla, 

Ne vefalı komşumuzdun sen, Fahriye Abla! 

Ortanca

Serpil BAŞAK 

Kaç ömür tükenmiş Tanrım, kaç zaman geçmiş?.. Nuh 

Tufanı, yaramaz çocukların: “Öf, bu da oyun mu?..” dediğinden. 

Bir bozgun geçmiş buradan. Bir karşı yok oluş 

kök salmış. Adres burası, oyun alanı burası ama oyuncular 

yok. Bir bağ bozumu deminde her şey... Çocukluğumun 

dekorları, kasım ayında kuru yapraklar gibi savruluyor. Bir 

hüzün yağmurunda erimiş kerpiç damlarım. İğde ağaçlarım 

artık iğdesiz; yarı kuru, biraz yıkık… epeyce yaşlı ve 

yorgun alabildiğine. 

Bir acı içimde gölleniyor. Bir matkap uğultusu kulaklarımda... 

Hani, tavan arasına en sevdiğin oyuncağını 

saklamışsındır da, unutmuşsundur. Aradan zaman geçmiş 

ve anımsayıvermişsindir. Sevinçle koşarsın, almak için. Sevincin 

kursağında kalır; ağlarsın, üzülürsün. Bakakalırsın 

oyuncağa ama dokunamazsın, yeniden onunla oynayamazsın. 

Çünkü artık senin oyuncağın olmaktan çıkmış, 

fare yemi olmuştur. 

Tanrım! On beş yıl mı olmuş? On beş yıl, böyle mi eskitir, 

insanın çocukluk memleketini? Hani, kimliklerimizde 

“doğum yeri, ili, ilçesi” sorularını yanıtlayan yer. Bu kadar 

zamanda, bu kadar yabancı, bu kadar hoyrat ve ulaşılmaz 

olabilir mi? Kimliğimizde hâlâ adı saklıdır oysa. Çocukluğumuzdur 

orası. Büyümemizin tanığıdır. Kolumuzda, 

bacağımızda, dizimizde izi kalmış bir yaranın mekânıdır. 

Erik ağacından erik yerken düşmüşüzdür de, basmışızdır 

yaygarayı: Anne… Anne! Bu sese yanıt alabilmek için neler 

vermeyiz şimdi... Oysa annemiz; yüreğimizde bir yara, bir 

hüzün, bir mezarlık ziyaretidir artık… Gözlerimizi sileriz, 

özlemle. Bir iç çekişin yakıcı derinliğine sığınırız, başkaları 

görmez bunu. 

Çocukluğumda buluyorum annemi. Çok erken anne 

olmuş, yirmili yaşlarını sürüyor. Oysa ben ilkokula gidiyorum. 

Bir de kız kardeşim var… Karakaşlı, kara gözlü, 

kumral, güzel bir kadındı annem. Başörtüsünden dolayı 

saçının rengini bilmezdim, o yıllarda. Cin gibi bakardı. 

Ödevlerimi onunla yapardım. Cumhuriyet tarihini ezbere 

bilir, matematik ödevlerimde öğretmenimden “aferin”i 

o, alırdı. Yatılı öğretmen okullarına öğrenci yazıyorlarmış, 

onun ilkokul yıllarında. Ellili yılların ortaları… Öğretmeni 

gelmiş, müfettiş gelmiş, konuşmuşlar yalvarmışlar ama 

inandıramamışlar dedemi. Yollamamış öğretmen okuluna 

ve ablasının kaynı’yla zorla evlendirmiş annemi. Daha on 

dördünde imiş... 

Yağmurlu bir sonbahar günü buluyorum onu. Çamaşır 

yıkamış yine, elleri ıslak ve sabun kokulu. Bir telaşlı, 

bir korkmuş, yolda karşılıyor beni, okulun zamansız çıkışı. 

Sarıyor, öpüyor: “İyi misin kızım?” diyor. Ağlıyorum. 

ACI ÇIKIN… 

Ortanca 44 

“Korktum” diyorum.“ Arife öldü. Arife öldü anne… Yıldırım 

çarptı. Tuvaletin kapısında duruyordu. Sonra titreyerek 

yere düştü. Duman çıkıyordu vücudundan. Önlüğü yanıyordu. 

Bir daha kalkamadı.” “Vah zavallı öksüzüm!” diyor 

annem. “Annesinin yanına gitti. Vah garibim. Daha yedi 

yaşında da ölünmez ki…” 

Bu sefer bir bahar günü yakalıyorum annemi. Üstünde 

iş giysileri, yorgun ve dalgın... Evin önünde bir şeyler yapıyor. 

Yoldan geçen komşunun oğluna sesleniyor: ”Orhan… 

Orhan!” “Ne var Durkadın yenge?..” diyor Orhan. “Sen haberleri 

dinlemişsindir, radyodan, n’oldu şu gençlerin mahkemesi?.. 

Ne yaptılar onlara?” Kesilmiş yonca kokuyor 

evin önü. Atlarmız kişniyor, huzursuz. Sinekler vızıldıyor 

kulaklarında. Köpeğimiz havlıyor. “Deniz Gezmiş’i astılar 

Durkadın yenge” diyor Orhan. “Deniz Gezmiş’i astılar… 

Onunla birlikte arkadaşlarını da astılar.” 

Karışıyorum orada. Yedi sekiz yaşlarındayım. Denizi 

gezmiş birisi, asılır mı?.. Deniz nasıl gezilir? Denizi gezerken, 

ayakları suya batmaz mı insanın? Acaba nasıl görünür 

denizin üstünde yürüyen biri? Denizin neresine asılır 

insan?.. Ben de gezersem, asılır mıyım? O zaman ben 

denizden uzak durayım. Denizi gezmek, çok mu kötü? 

Korkuyorum. Kimseye bir şey soramıyorum. Yüreğimde 

büyütüyorum denizi gezmeyi. Korkularım oluyor. Nasıl 

bir şey acaba? Bir insan denizi gezebilmek için ölür mü?.. 

Peki denizi gezmek nasıl bir duygu? O lacivert ufka, masmavi 

sulara basa basa yürümek… Uçsuz bucaksız yemyeşil 

bir ovada yürür gibi… Paçalarını yeşil otlar boyar, 

bahar kokarsın… 

Denizde de mavi sular mı boyar paçalarını? Mavi sularla 

boyanan insan ne kokar? Tuz… Yosun… Martı… Özlem… 

Düş?.. 

Belki de özgürlük kokar. Denizi gezen adam, gökyüzünün 

mavisi gibi de kokmaz mı? 

O güne kadar hiç görmediğim denizi düşlüyorum. Ders 

kitaplarında gördüğüm gibi masmavi ve sonsuz. Beyaz 

köpükler saçan dalgaları var. Ve üzerinde kocaman ayaklarıyla 

yürüyen bir adam... Arada bir eğilip, dalgaları eline 

dolayıp peşinden sürükleyen bir adam... Islık çala çala 

kaygısızca gezen bir adam. Güneş ışıklarının yansımasında 

kamaşan bir adam... Böyle düşlüyorum ve hoşuma gidiyor; 

bir masal gibi, bir efsane gibi… Korkularım yok oluyor. 

Bir zaman bu efsaneyi büyütüyorum düşlerimde. Ve ben 

de büyüyorum düşlerimin ardı sıra. Öğreniyorum… Anlıyorum 

ki; bazen bir düş için ölmek gerekir. Saygı duyuyorum 

denizi gezen tüm yüreklere… ve ne zaman bir deniz kokusu 

duysam özgürlük türküleri söylemek geliyor içimden.

Sonraki yıllarda bir okul sabahında görüyorum annemi. 

Çok erken kalkmış, sabahın körü denilebilecek bir saate 

ve bana, o gün okul ödevim olan bir saat yapmış. Tahtadan 

oyulmuş, yontulmuş, rakamları, akrep ve yelkovanı 

yerleştirilmiş Gıcır gıcır bir saat. Yatağımın başucuna koymuş. 

Sonra sesiyle uyanıyorum. “Kızım hadi kalk, geç kalacaksın.” 

Uyanıyorum. Bir düşteyim sanki. Okul ödevim 

başucumda. O gün öğretmenim bana kızmayacak. İyi not 

alacağım. Ve sıcak bir oda, sıcacık bir kahvaltı… Sıcacık bir 

sevgi sunumu... “Anne, seni çok seviyorum” 

“Hoş geldin Zeyneeep!.. Bu sesle kendime geliyorum. 

Ne annem var ne çocukluğum. 

Şaşkınım; karşımda bir kadıncağız duruyor. Tanıyacağım 

ama… Komşumuz Hafize teyze!.. Yaşlanmış bükülmüş, 

gözlüklenmiş… Bana bakıyor. Bir refleksle sarılıyorum ona 

ve kokluyorum. Çocukluğum kokuyor. Bahçesinden çaldığımız 

şeftaliler gibi kokuyor. Ekmek yaptığında bize de 

verdiği tereyağlı yufkalar gibi kokuyor. Sıcacık, şefkatli, 

çocukluğumun tanığı bir geçmiş zaman anası. 

Sokuluyorum, kaçacak gibi. Aman çocukluğum kaçmasın 

diye. Anamın kokusu da var onda. O da sıcak yufka 

kokardı. Sıcacık sevgi, güven ve korunma kokardı. “Hoş 

bulduk Hafize teyzem. Nasılsın, iyi misin? Çok özlemişim 

seni.” Yüzüme bakıyor, bir mutlu, bir ağlamaklı. Biraz gölgeli, 

biraz cansız… “Seni görünce yabancı sandım a kızım… 

Zor tanıdım seni. Değişmişsin görmeyeli. Şu kadarcık bir 

kızdın gittiğinde… Ah deli kız. Kaç yıl oldu be çocuğum?.. 

İnsan hiç gelmez mi memleketine?.. Bir duydum ki, yurt 

dışındaymışsın… Bir de duydum, evlenmişsin. ‘Bir kızı var’ 

dediydi annen. ‘İçerilerde, büyük bir şehirde çalışıyor’ dediydi. 

Kocan memur muydu senin? Sahi o nerede?.. Yalnız 

mı geldin? Hani kızın da mı yok yanında… Yine eskiden olduğun 

gibi, kendi göbeğini kendin mi kesiyorsun deli kız?.. 

Annen çok bekledi seni… Ne zaman sorsam, ağlardı ahretliğim. 

‘Bu kız deliydi ama hepten delirmiş’ derdi. Hani 

yurt dışına gidip de, dönemediğiniz zamanlar vardı ya; 

hep ağlardı garibim. Hep üzülürdü de, avutamazdık. Sonra 

da… Dayanamadı zaten. Kardeşin götürdü İzmir’e ama 

kalmadı orda. Döndü, geldi. ‘Evimden başka yerde olamam’ 

dedi. Hani… sen belki gelirsen… ev kapalı olmasın 

istiyordu. Söylemiyordu ama hep seni bekliyordu. Ölene 

kadar, bu umutla yaşadı. O gün: ‘Bu kız gelmeyecek ahretliğim’ 

dedi, bana. ‘Gelir, gelir üzülme,’ dedim. Akşamına 

duydum, sonra… Evin kapısında düşmüş ve kalkamamış 

bir daha. Çok üzüldüm ama elden ne gelir be deli kız?..” 

Teyzem devam ediyordu: “Neyse… Sahi sen açsındır 

be çocuğum. Haydi düş önüme eve gidelim. Kuru katı ne 

varsa yeriz… Ne düşünürsün öyle kukumav kuşu gibi. Bir 

lokmacık kalmışsın, düşünme artık.” Konuşması beni çok 

etkilemişti. Bu can insana cevap vermeliydim: “Sen git 

teyzem, ben daha sonra gelirim” 

“O zaman çay suyu koyayım ocağa. Sen de yağmur 

bulutu gibi dolanıp durma, bu insansız yerde… Haydi çok 

bekletme beni, tamam mı Zeynebim?..” 

45 

İnsansız mı demişti? Burası benim ana baba ocağım. 

Kardeşim akrabalarımız, komşularımız, köpeğimiz, kedimiz, 

atlarımız… Şu iğde ağacı, şu dut, şu yaz elması, 

şu armut, şu tepesinden defalarca düştüğüm erik ağacı… 

Şuradaki de, benim şeftali fidanım mı?.. Artık kocamış, 

dalları da ölmüş. “Bir şeftali, bin şeftali” diye, bir masal 

kaseti almıştım kızıma. Anımsıyorum da, ilk aldığım günlerde 

defalarca dinlemiş, bana şeftali ağacını sormuştu. 

Buradaki şeftali fidanımı düşünerek, ona şeftali ağacını 

anlatmıştım. “Keşke” demenin bir anlamı yok. Burada 

şeftali ağacından meyve kopararak, armut ağacına kurulmuş 

salıncakta uyuyarak, kediyle oynayarak büyümeyi 

öğrenmedi benim kızım. Bu, olamadı… 

Bir kedicik. Miyav miyav uyandırıyor beni. Korkmadan, 

ısrarla gözümün içine bakıyor. Tanrım ben ne yapıyorum 

burada?.. Sen nereden çıktın kedicik? Kendi kendime konuştuğumu 

görünce “deli” diye bakıyordu herhalde bana. 

Hafize teyzem de bekliyordur şimdi. Ayıp ettim kadıncağıza. 

Eski ahşap evimizin içine giriyorum… İçi anılar kokuyor. 

Eski tahta merdivenler gıcır gıcır, bana sesleniyor, üstlerine 

bastıkça. Ayak izlerimde eski, sarı tahta boyası ortaya 

çıkıyor; solmuş olsa da tanıyorum onu. O bildik, ıslak çam 

kokusu geliyor burnuma. Basamaklarını ıslak bezle silmek 

için ettiğimiz kavgaları anımsıyorum kardeşimle; odalara 

giriyorum, onunla birlikte uyuduğumuz oda bu. Duvarda 

hâlâ zamana direnen çaktığımız çiviler duruyor. Yoğun 

loşluğa ve örümcek ağlarına rağmen, tavandaki delikleri 

ve tahta üzerindeki renk dalgalanmaların seçebiliyorum. 

Yatağa yattığımız zaman, gaz lambasının isli ışığında tavandaki 

delikleri sayardık kardeşimle. Bu bir oyundu aramızda. 

Lambanın titrek ışığının, duvarlarda ve tavanda 

yaptığı oynamalarla ortaya çıkan şekillerden masallar uydurur, 

birbirimizi korkuturduk. Korkan anneme seslenirdi: 

“Anne bak… kızın beni korkutuyor!” Bazen de onun yerine 

babamın sesini duyardık ve gerçekten korkardık o zaman. 

”Şimdi oraya gelirsem korkuyu gösteririm size… Keratalar 

sizi… Çabuk uyuyun, çabuk. Duymayayım sesinizi!” 

Sahi, babam nerede?.. Onunla ilgili anılarım daima silik 

hep puslu… 

Ulaşılamayan bir dağ gibiydi babam… Uzak, otoriter 

ve meşgul. Gözleri içtiği Birinci Sigarası’nın dumanıyla 

harmanlanmış gibi gri ve dalgın. Mutlaka seviyordu bizi… 

Öyle sanıyordum, ama ne o sevgisini sunmayı bilebildi ne 

de biz derinliğindeki sıcaklığı duyabilecek kadar yaklaşabildik 

ona. 

Sonra bir gün, okuldan çağırdılar kardeşimle beni, kalabalıktı… 

Annem, amcalarım, herkes ağlıyordu. 

Bize de gösterdiler. Yerde beyaz bir örtünün altında 

yatıyordu. 

Traktörle kaza yapmış, yalnızmış; çift sürüyormuş. 

Hayatını yalnız yaşamış, kendi toprağını yalnız sürmüş 

bir adamdı, babam. Bir kadın olarak annemi beğenir miydi, 

onu sever miydi?.. Hiç bilmiyorum. İşin gücün, günlük 

konuşmaların dışında, onların güler yüzle sohbet ettiğine 

Ortanca

de tanık olmamıştım hiç… Bir arkadaşı geldiğinde ya da 

evde konuk olduğunda, biz girmezdik yanlarına. 

Böylece çıkıp gitti babam evimizden, üzerimizdeki etkisi 

azalarak yıllarca sürdü, bir korku ve otorite olarak. 

Ne zaman bir karar arifesinde olsam, üzerimde hep o 

bakışları hissettim, yıllar boyu. 

Günhan’la olan evliliğimde ve yaşadığım sorunlarda 

onun otoritesini aradım zaman zaman… İçimde büyük bir 

sevgi açlığıyla sarıldım Günhan’a. Oysa erkeğin sevgisini 

tanımıyordum. Bir erkek tarafından sevilmeyi bilmiyordum. 

Babama: ”Seni seviyorum babacığım” diyemedim 

hiç. Babam beni dizine oturtup da: ”Seni, seviyorum kızım…” 

da diyememişti. O öyle davranmayı, doğru sanıyordu 

ve aslını öğrenmeye ömrü yetmedi. Biz korkarak geçirdik 

onunla olan yıllarımızı. 

Hep anneme sığındık. “Ufuk, Annem çizgisiyle” göğe 

uzanan ışıl ışıl ve sıcacık bir deniz kıyısı oldu bana ve kardeşime. 

Güvenle yüzdük sularında; serpildik, büyüdük. 

Babamsa yağmur öncesi iyice kararmış, derin, korkulu bir 

göldü daima; çocukluğumuzun yarım kalmış babalı düşlerinde. 

Babamlı bir gün, çok sinirli ve kızgın bakışlarıyla aralıyor 

yine anılarımın kapısını. Süt kokusu, inek pisliği, yonca 

yeşili ve hayvan yalağının başında komşumuzla konuşan 

babam… Duyamıyorum. Yonca kokusuna, öğle sıcağında 

vızıldayan sineklerin arsızlığına karışıyor sesleri. Annem 

geliyor, yanlarına. “Bu gün okulda süt yapıyorlarmış, nasıl 

bir şey acaba, merak ettim.” diyor. İyice kulak kesiliyorum, 

bu sefer. Süt nasıl yapılır ki, inek olmadan? Bizim 

ineklerde bol bol süt var zaten. Burada hemen hemen 

herkesin de ineği var. Acaba inek mi götürdüler okula? 

Müthiş meraklanıyorum. Annemi çekiştiriyorum gidip 

görmek için. Babam: ”Biliyorum” diyor, devam ediyor: 

“Biz de onu konuşuyoruz komşuyla. Süt tozu yollamışlar, 

ta Amerika’dan. Süte yoğurda ihtiyaç varmış da burada. 

Amerika, bize yardım ediyormuş.” 

“Bunu, neden kabul eder ki, bizim hükümet? Yine vardır, 

gizli kapaklı bir işleri” diyor komşumuz. 

Sütün toz halini öğreniyorum, böylece. Toz sütün, 

gizli kapaklı işlerde rolü olduğunu. Babam toz sütle birlikte, 

anılarımda biraz daha tozlanıyor. Koyaklarında buzul 

gölleri beslenen kuzey dağım, babam benim. Toprak 

adamım. “Bu gazete doğru yazıyor” deyip, “Cumhuriyet” 

okuyan ve bana da okutan ilk öğretmenim. Yüreğindeki 

sevgiyi “ayıp” diye kefenleyip, içine gömen garip babam 

benim… 

Buradan bir ekim gününde ayrılmıştım. Kızıl kuru yaprakları 

savuruyordu güz yeli. Tarlalar yağmurdan sonra 

çürümüş anız kokuyordu. Annem ıslak, puslu bakışlarını 

güz sabahının hüznüne bulamış, beni yolcu ediyordu. Her 

zaman yolculadığı yerde, her zamanki iç çekişleriyle. 

Dönüşümde, yine aynı yerde ama gülüşlü bir bakışla 

beni bekleyeceğini bilerek, hep bekleyeceğini bilerek bıraktım 

onu ve gittim yine... 

Neden annelerimiz, hep beklemesi gerekenlerdir? Neden 

annelerimizi, ata ocağında bekler düşünürüz hep?.. 

Ortanca 46 

Kapısı açık, sıcak çorbası hazır, elleri belinde bekler annelerimiz. 

Bekletiriz. İşimiz vardır, meşgulüzdür, gelemiyoruzdur… 

Aslında onu seviyoruzdur. Bir kere bile onun, anne 

olmasının dışında da ayrıca bir insan ve kadın olduğunu 

fark etmeyiz. Sanırız ki o günün birinde nasılsa döneceğimiz 

yerin ta kendisidir. 

Neredesin anne? Kimseler ”Çok zayıflamışsın” demiyor 

artık. “Gitme, biraz kal da, sana bakayım” demiyor kimseler. 

Bahçeye çıkıyorum, asma çardağı yaşlanmış, dalları 

eğri büğrü, bakımsız. Eskiden, keçilerimizi bağladığımız 

tahta ağıl göçmüş. 

Her yanı ot bürümüş. Evin dış duvarları yer yer çatlamış, 

açılmış. Çatı kaymış, ellenmek ister. Ev terk edilmişliğin, 

insansızlığın, buradan göçmüşlüğün siyah beyaz bir 

anıtı gibi duruyor. 

Bu siyah beyaz anıtta burasının bana adres olamayacak 

kadar silikleşmiş olduğunu acıyla görüyorum. 

Bu zamanda bu adreste, benim gibi bir iletiyi okuyacak 

kimse yok… 

Birde toparlanıyorum: Hafize teyzem!.. Hafize teyzem 

var ya… Ona gitmeliyim, onun kollarına sığınmalıyım! O 

okur beni!.. 

O geçmişimin tanığı… geçmişimden bu güne kalanım! 

“Zeynep kızım… Zeynep!.. Kız… deli kız! Niçin öyle bağıra 

çağıra konuşuyorsun… Kim var yanında?.. Hadi seni 

bekliyorum, gel artık. Meraklandım.” 

“Telefonla konuşuyordum Hafize teyzem. Yok, bir şey, 

meraklanma. Buraya kadar yordum seni, kusura bakma, 

olur mu? Ben de geliyordum zaten.“ 

“Yok kızım yorulmam ben. Bu kadarcık yürümeyle insan 

yorulur muymuş? Haydi, gidelim de iki lokma bir şey 

girsin midene. Sonra dinlenir, biraz da uyursun. Akşam 

sohbet ederiz. İstediğin kadar kalırsın, özlemişim seni be 

kızım… Ahretliğimin hatırı var. Hiç bırakır mıyım seni.” 

Minnetle ve özlemle giriyorum koluna. İçime sıcacık 

bir şeyler akıyor. Doluyorum. Dudaklarımı ısırıyorum, taşmasın 

diye. Yürüdüğümüz tanıdık yola iliştiriyorum bakışlarımı. 

Çocukluğumun bir başka limanına ama bu güne 

gelebilmiş kalender limanına sığınıyorum. 

“Seni özlemişim Hafize teyzem” diyorum. “İyi ki sen 

buradasın. Öyle iyi geldin ki bana. Çok yaşa Hafize teyzem… 

Ama benim bu gün dönmem gerekiyor, işlerim var. 

Daha fazla kalamam. Belki ilerde kızımı da getiririm, o zaman 

kalırız. Kim bilir… Hayat işte… Belki bir rüzgâr buraya 

savurur beni yeniden.” 

Sarılıyorum annemin ahretliğine uzun uzun. İçimdeki 

uğultuları okuyor yaşlı kadın ve okşuyor sırtımı. İncecik 

el parmakları usul usul saçlarımda dolanıyor. Gözlerime 

bakıyor; dayanamıyorum tanıdık bakışlarına. Ağlıyorum. 

“Kızım… Zeynep kızım benim. Ağla kızım, ağla. Dök 

içinin ağusunu. Burada ağla, burada bırak acılarını. Hiçbir 

yola, acı azıkla düşülmez kızım. Burada kanayan yarayı, 

burada sar ve at kirlenenleri. Taşıma çıkınında” 

Bakakalıyorum, karşı yoldan gelen Antalya otobüsüne.

19 Ağustos 1864’te İstanbul’da doğdu. 8 Mart 1944’te 

Heybeliada’da yaşamını yitirdi ve oradaki Abbas Paşa 

Mezarlığı’na defnedildi. 

Roman ve öykü yazarı. Eserlerinde 19 ve 20’nci Yüzyıl 

başındaki İstanbul yaşamını gerçekçi bir biçimde yansıttı. 

Hünkâr yaveri Mehmet Sait Paşa’nın oğlu. 3 yaşındayken 

annesinin ölümü üzerine Girit’te bulunan babasının 

yanına gönderildi. İlkokula burada başladı. Babası tekrar 

evlenince 6 yaşında İstanbul’a anneannesinin Aksaray’daki 

Konağı’na döndü. Yakubağa Mektebi, Mahmudiye 

Rüşdiyesi ve İdadi’de öğrenim gördü. 1878’de Mekteb-i 

Mülkiye’ye girdi. 1880’de hastalığı nedeniyle ikinci sınıftan 

okulu bıraktı. Kısa bir süre Adliye Nezareti Ceza 

Kalemi’nde memur, Ticaret Mahkemesi’nde Azâ Mülazımı 

olarak çalıştı. 1887’de Ahmed Mithad Efendi’nin 

Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yazmaya başladı. Batı 

uygarlığının yaşantısını taklit ederken gülünç duruma düşen 

insanları anlattığı ilk romanı “Şık” aynı yıl bu gazetede 

tefrika şeklinde yayımlandı. Paul Bourget, Paul de Kock, 

Alfred de Musset gibi Fransız yazarlardan çeviriler yaptı. 

1894’te İkdam gazetesine geçti. Kendisine büyük ün sağlayan 

ilk eseri “Mürebbiye” ile “Metres”, “Tesadüf” ve 

“Nimetşinas” bu gazetede tefrika edildi. Sansürün “Alafranga” 

(1911’de “Şıpsevdi” adıyla basıldı) romanını yasaklaması 

üzerine yazarlığı bıraktı. 1908’e kadar suskun kaldı. 

İkinci Meşrutiyet döneminde Ahmet Rasim ile birlikte 

37 sayı süren “Boşboğaz ile Güllâbi” adlı mizah dergisini 

çıkardı. Sabah ve Vakit gazetelerinde çalıştı. 1912’de 

Heybeliada’ya taşındı. Kütahya milletvekili olduğu 1936- 

1943 yılları dışında tüm yaşamını Heybeliada’da geçirdi. 

1924’te Son Posta gazetesinde tefrika edilen “Ben Deli 

miyim” romanı ahlaka aykırı bulunarak yargılandı, ama 

beraat etti. Anneannesinin yalısında dadılar arasında 

geçirdiği çocukluk ve gençlik yılları, İstanbul yaşamı ve 

insanlarını tüm detaylarıyla öğrenmesini sağladı. Ev ka- 

HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR 

(1864 - 1944) 

47 

dınlarının çeşitli konulardaki düşüncelerini öğrendi. Batılı 

yazarların yanısıra Türk halk edebiyatından da yararlandı. 

Romanı ahlakın aynası olarak gördü. Geniş bir okur kitlesine 

ulaşabilmek için yalın bir dil kullandı. Çok okunan 

bir yazar olmasını da bu yalınlığına bağladı. Eserlerinde 

toplumsal ve ekonomik eşitsizlikleri, kadın-erkek ilişkilerini, 

din sorunlarını konu aldı. Zeki ve kurnazların, saf ve 

cahilleri kandırarak işlerini yürüttükleri çarpık bir düzenden 

kurtulmak için akılcı düşüncenin gelişmesi gerektiğini 

savundu. Dar sokakları, ahşap evleri, konakları, yalıları ve 

çarşılarıyla hep İstanbul’u işledi. Romanlarında dönemin 

İstanbul’unun her kesiminden ve her sınıfıntan insana yer 

verdi. Külhanbeyler, züppeler, fahişeler, hanımefendiler, 

mahalle kadınları, paşalar, memurlar, beslemeler, imamlar 

ve esnaf. Çevre betimlemeleri üzerinde durmaktansa 

karakterlerini güçlendirmeyi tercih etti. Bu karakterleri 

yerel şivelerle konuşturmakta ustalaştı. Emile Zola’nın 

deneysel roman yöntemini benimsedi ve uyguladı. Ömrünün 

son otuz yılını Heybeliada’daki köşkünde yazarak 

geçirdi. En çok ürün veren, en çok okunan ve sevilen yazarlardan 

biri oldu. 

ESERLERİ 

ROMAN: Şık (1889), İffet (1896), Mutallâka (1898), 

Mürebbiye (1899), Bir Muadele-i Sevda (1899), Metres 

(1900), Tesadüf (1900), Şıpsevdi (1911), Nimetşinas 

(1911), Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (1912), Gulyabani 

(1913), Cadı (1912), Sevda Peşinde (1912), Hayattan 

Sayfalar (1919), Hakka Sığındık (1919), Toraman (1919), 

Son Arzu (1922), Tebessüm-i Elem (1923), Cehennemlik 

(1924), Efsuncu Baba (1924), Meyhanede Hanımlar 

(1924), Ben Deli miyim (1925), Tutuşmuş Gönüller (1926), 

Billur Kalp (1926), Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu 

(1927), Mezarından Kalkan Şehit (1928), Kokotlar Mektebi 

(1928), Şeytan İşi (1933), Utanmaz Adam (1934), Eşkıya 

İninde (1935), Kesik Baş (1942), Gönül Bir Yeldeğirmenidir 

Sevda Öğütür (1943) 

Ölümünde sonra basılan romanları 

Ölüm Bir Kurtuluş mudur (1954), Dirilen İskelet (1946) 

Dünyanın Mihveri Para mı Kadın mı (1949), Deli Filozof 

(1964), Kaderin Cilvesi (1964), İnsanlar Maymun muydu 

(1968), Can Pazarı (1968), Ölüler Yaşıyor mu (1973), 

Namuslu Kokotlar (1973) 

ÖYKÜ: Kadınlar Vaizi (1920), Namusla Açlık Meselesi 

(1933), Katil Bûse (1933), İki Hödüğün Seyahati (1934), 

Tünelden İlk Çıkış (1934), Gönül Ticareti (1939), Melek 

Sanmıştım Şeytanı (1943), Eti Senin Kemiği Benim (1963) 

(Ölümünden sonra) 

OYUN: Hazan Bülbülü (1916), Kadın Erkekleşince 

(1933), Tokuşan Kafalar (1973), İki Damla Yaş (1973),Gülbahar 

Hanım (Ölümünden sonra) 

TARTIŞMA: Cadı Çarpıyor (1913), Şekavet-i Edebiye 

Tartışmaları (1913), Sanat ve Edebiyat (Ölümünden sonra 

H. A. Önelçin derledi, 1972) 

Ortanca

ÇOK ÇOCUK YAPIN! 

Aşık Nuri ÇETİN 

Bunca yatırımlar gitmesin boşa 

İşimiz vardır gökteki kuşa 

Bu söylediğim sanma temaşa 

Yapın gardaş yapın çok çocuk yapın 

Bize çalışacak insan gerekli 

Hemi güçlü olsun hemi yürekli 

Eli kazma tutsun eli kürekli 


Çok uyanık olsun çalıpta yesin 

Bu devletin malı denizmiş desin 

Hemen büyüyüpte çabucak gelsin 


Gelecekten yoktur asla korkumuz 

Aydınlık görünür bizim ufkumuz 

İnsan ile dolup taşsın yurdumuz 


İnsan arıyoruz dağlarda bile 

Bağrımıza basmadık mı sevgiyle 

Maya çalsak olur mu bilmem ki göle 


Ağaç misali diksek toprağa 

Bire yüz verir belki olur ya 

Aşta var işte var doğan yavruya 


Üçleri beş yapak beşleri de on 

Yine de büyür giymese de don 

Bundan başka yok sakın deme son 


Adil bir düzen yok mu ülkede 

Varıpta otursa yeter kahvede 

Çalar çırpar karnı doyar her yerde 


Sen neyi beklersin hey Aşık Nuri 

Cennetten çıkıp da gelmez ki huri 

Cennet gibi ülkemizin her yeri 

Yapın gardaş yapın çok çocuk yapın. 

Ortanca 48 

SENİNKİ BELEŞ HAYAT 

Kemal ÖZDEMİR 

Ne arar ne sorarsın, 

Ne kafanı yorarsın, 

Hergün fındık kırarsın, 

Seninki beleş hayat. 

Cepte yoktur sorunun, 

Garantidir yarının, 

Yiyip yiyip gerinin, 


Gözlerin gonca gülde, 

Ellerin yağ’la balda, 

Bu nasıl iştir anla, 


İçinde yoktur terin, 

Kanı yerde neferin, 

Sahte rapor, verdiğin, 


Düzenbazlıktır tarzın, 

Haram lokmadır farzın, 

Koruyor seni dürzün, 


Utanmayı bilmezsin, 

Sen alırsın vermezsin, 

Vatan için ölmezsin, 


Devletin malı deniz, 

Yiyenler bil ki domuz, 

Aç gezerken çoğumuz, 


Senin gibiler sülük, 

Her yerde bölük bölük, 

Sen yaşadın biz öldük, 


Ne zamandır gözlerim, 

Adaleti özlerim, 

Yalan değil sözlerim, 

Seninki beleş hayat.

İnsanlığın bağrında insan olmaya birer adayız. 

Kiminiz bozmaya. 

Kimimiz düzeltmeye. 

Ataerkilliğin hüküm sürdüğü ailede, iş merkezlerinde, 

ekonomide ve de siyasette, kısacası kadının malzeme olarak 

kullanıldığı her yerde (dünya ve ülke düzeninde) kadınlardaki 

düşüş bireysel değil geneldir. 

ATAERKİL (patriarkal) : Erkeklerin egemen olduğu, erkek 

otoritesine dayanan toplumsal örgütlenme düzenidir. 

Tarihsel olarak kapitalizm tarafından devralınmış, dönüştürülmüş 

ve onun maddi temeliyle eklemlenmiş bir sistemdir. 

İkisi arasındaki tek fark, namus cinayetleri… 

Kapitalist sistemde rasyonellik gereği çözüme gidilirken, 

ataerkil sitemde tam aksine, en vahşi uygulamalarla, 

can yakıcı bir şekilde çözüme gidilir. Bu sistemin içerisinde, 

kadının yaşadığı en büyük ayrımcılığın cinsiyetçilik olduğu 

bilinmektedir. Dünyanın birçok yerinde, kapitalizm 

ve erkek-egemen sistemler kadınlar üzerinde ’’çifte sömürü” 

uygular. Ülkemizde kadın ezilmişliği bölgelere göre 

değişim gösterse de, birbiriyle çok bağlantılı olduğu bilinmektedir. 

Ataerkil sistemin en ağır şekilde işlediği, Filistin 

ve Batı Sahra’da, Suudi Arabistan’da, İran’da, Irak’ta, vs. 

vs… kadınların eşini seçmesine izin verilmez ve zina suçu 

kapsamında değerlendirilir. Kadının bedeni, emeği, yaşamı 

erkek- egemen düzence denetiminde tutulur. 

Ataerkillikte namus, babadan kocaya devredilir. Köy, 

kasaba ya da kent fark etmez. Kadın yenileşme yerine 

cüceleştirilir. Böyle bir sistem: Özde ve biçimde, kadını 

kişisel benlik doyumu ve boşalım aracı olarak gören ve kadının 

bedenini, emeğini sömüren bir düzendir de diyebiliriz. 

Örneğin: İran filmlerinde kadın karakterler, İslam’ın ve 

rejimin kadından beklediği imajı sunar. Kadın karar alma 

mekanizmalarında yoktur. Kadın iffetiyle merhametiyle 

doğurgandır. Kocasına itaat eder, çocuklarını büyütür, evini 

temizler. (ev işi toplumsallaştırılmıştır). 

İran kültürünün kadına kamusal alanda getirdiği yasaklar 

filmlerde açıkça sergilenir. Hatta kadınların fabrikalarda 

veya herhangi bir iş yerinde, sosyal güvencesini 

kazanma adına mücadele ettiği sahneler, yok denecek 

kadar azdır. 

Oysa İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, tüm insanların 

özgür doğduğunu, eşit itibar ve haklara sahip olduğunu 

vurgular. Bu beyannamede öne sürülen tüm haklar 

(ekonomik, soysal, kültürel, medeni ve siyasi) ve hürriyetlerin, 

cinsiyete dayalı olanlar dâhil, hiçbir ayrıma tabi kılınmaksızın 

herkes tarafından kullanılabileceğini beyan eder. 

“İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Birleşmiş Milletler 

Genel Kurulu Tarafından 1979’da kabul edilmiş, 

1981’ de sözleşme biçimi almış. T. C. Hükümeti ise bu sözleşmeye 

1985 yılında imza atmıştır’’ 

ÇİFTE SÖMÜRGE 

49 

Musade ÖZDEMİR 

Dünya ve ülke düzeninde, İnsan Hakları Evrensel 

Beyannamesi’ni hiçe sayan, kadınları geri plana atan, ataerkil 

sistemine karşı, feminizm (kadın isyanı) doğdu. 

FEMİNİZM: Kadınların ezilmişliğine karşı çıkış ve isyan 

demektir. 

Kadın ezilmişliğinin tarihselliğini ve sürekliliğini vurgulamak 

amacıyla örgütlenen feminist grupların mücadelesini 

çürütmek adına, erkek-egemen sistem tarafından türlü 

görüşlerle ‘’feminizm eşittir lezbiyenlik’’ şiarıyla başka 

yönlere çarpıtılmak istenmiştir. 

Erkek-egemen sistemi hüküm sürdükçe, kadının temel 

haklarının var olacağı söylenemez. 

Dolayısıyla, dünya ve ülke düzeninde, kadınların duygularını 

rencide eden eşitsizliğin kökünde, “acaba dinler 

mi yatıyor, rejimler mi” düşüncesi akla takılıyor. Bu düşünceyle 

başkaldıran kadınlar, çoğu ülkelerde radikal dincilerin 

hedefi haline geliyor hâlâ. 

Cumhuriyetle yönetilen bir ülkede hüküm süren ataerkil 

sistem, ayrımcılığın yanı sıra, cumhuriyet ilkelerinin 

amacına ulaşmasını da engellemiş oluyor. Ne cumhuriyeti 

ne de ilkelerini hazmedemeyen ataerkil düşünce. 

YETER Kİ NAMUS KURTULSUN: 

Bu düşünce, nice kadınları namus adına cinayete kurban 

etti. Takas edip töreyle tüketti. Kadınlar, “mal niyetine” 

sürülüp güdüldüler, öldüler, öldürüldüler. Sonra da 

oturuldu darağacının altına, timsah gözyaşlarıyla toprağa 

gömüldüler. 

Ataerkil sistem devam ettiği sürece, namus cinayetleri 

bitmeyecektir. İran’da Zohreh’in, Azar Kabiri-niat’ın yaşadıklarıyla, 

Irak’ta Ayşa’nın, Ümmü Omar’ın, Türkiye’de 

Güldünya’nın, Şemse’nin vs. vs… yaşadıkları ne kadar benzer. 

Sınırları ne olursa olsun, ortak noktaları aynı “kadın’’ 

olmak… 

VAR OLANI YOK ETME… 

“Kim ders alabilir dünden, kim yeniden doğabilir küllerinden?’’ 

Çok değil aslında, kırılmadan- dökülmeden ve de dövülmeden 

insan gibi yaşamak, çok değil aslında. 

Bilinçlenmiş her kadının bilinçaltında, sınırlanmaya 

değin bir reddediş yatar. Bu duyguyu tüketmeden ve de 

çekinmeden, korkmadan uyandırmalıdır. Çünkü, toplumda 

konu edilen eşitlik, eşitlik yanılsamasından öte bir anlam 

ifade etmiyor. 

“Dişi kuyruk sallamasa…” deyimini duymayanınız yoktur. 

Dış görünüşle özü sorgulayan ataerkil sistemde, düşüncenin 

“apış arasından” bir adım öteye gitmesi beklenemez. 

Kültür ve geleneklere saygı adına, kadınların eşitlik 

ve özgürlükten mahrum bırakılmalarına sebep olan erkek 

egemen sistemde: ‘’Var mıydı kadının içinde sağ kalan, 

yağmalanan umutları düşerken yarının kirpik uçlarından.’’ 

Ortanca

Ayşe YILMAZ 

Orta yaşa dayadığım merdivenin yerini değiştirmeye 

karar verdiğim şu zamanlarda hatırı sayılır bir bilgi birikimi 

sahibi şimdi karmakarışık olan zihnimle yatağıma büzüldüm. 

“Gençtim ben de on yirmi yıl öncesine değin” kelamları 

kemiriyordu her gece şu biçare beynimi. Uzun bir 

gün sonrası samimi olarak yorgunluk hissettim hani derler 

ya, iliklerime dek… Pestilim çıkıyordu artık eh emekliliğin 

gölgesi düşmüştü her bir halime. Yaşlılık ne uzaktı oysa 

dün. Serde erkeklik vardı şöyle kadınlar gibi şuram ağrıyor, 

buram ağrıyor diye inleyemiyordum ki… 

Az sonra eşim de yatağa girdi. Şaşkınlık o an had safhaya 

çıktı bende. Karımın ince bilekli güzel elleri ve beyaz 

kolları göğsüme sımsıkı sarılmıştı. Önce nefes alamıyorum 

sandım, sonra “rüya bu rüya” dedim. Hâlbuki gerçekti 

işte. Bilekleri hâlâ yasemin kokuyordu, yeni evlendiğimizde 

olduğu gibi. İyi de bu ilgi neydi şimdi? 

Düşüneyim bakayım ben farklı ne eyledim de hanım 

böylesi bir güçle yapıştı şimdi. Gerçekten sülük gibi yapıştı 

ha, o halde bugün güzel bir şey yaptım ben. Çoraplarımı 

top gibi yuvarlayıp televizyon vitrinin ardına basket atmıştım 

bu mu hoşuna gitti? Yok daha neler… Heyecandan 

saçmalar oldum. “Çorapların koksun orada çıkarırsam insan 

değilim” demişti sahi. O halde akşam yemeğinde kırdığım 

o tabağı kutluyoruz. Yahu ben de koca oldum olalı 

tek iyi hareket yapmamışım sanki. Öyleyse bugün benim 

doğum günüm. Ben ne zaman doğmuştum, çok da olmuş, 

hatırlayamadım bak şimdi. 195… daha mı erkendi? Yılı hatırlasam 

gün hemen aklıma gelir ama ayda sıkıntı olabilir. 

Anam bostan vakti doğdun derdi, bostan vakti haziran 

sonu ise burcum ne o zaman? Burcumun özellikleri arasında 

neler var acaba, yeni bir aşk var mı mazide? O mazi 

değildi sahi neydi, ati miydi? Şimdi üfleyip püfleyeceğim, 

sonra şu güzel anı paralayacağım. Para dedim de aklıma 

takıldı bu haftaki maç ne oldu? Tüh Galatasaray mı kazanmıştı 

ki Beşiktaş mı? Beşiktaş’ın averajı ne ki acaba? Bu yıl 

kim kupayı kucaklar? Çoraplarımı da ne güzel atmıştım birader, 

keşke şakadan anlayan bir karım olsaydı da beraber 

kutlasaydık o basketi. 

AKLIMA TAKILDI 

Ortanca 50 

Karım da maşallah mengene gibi sıktıkça sıkıyor bu ne 

anlamadım. Nefes gırtlağıma takıldı kaldı. Heyecanlanıyorum 

tuhaf iş. Hâlâ aşık mıyım, bu yaşta sağlığımı bile 

kaybetmişken ne aşkı? Yok yok bu kadını gerçekten deli 

gibi seviyorum. Sahi küçükken bizim mahallede bir deli 

vardı ne çok döverdi beni, ah şimdi çıkacak karşıma, neyse 

ne diyordum: Beşiktaş’ın teknik adamı Fatih Terim bizim 

memleketli, Fatih Terim kim? Şimdi bu aklıma takıldı 

Fatih’i bilirim Sultan Mehmet… Burası tamam Terim ne? 

Fatih İstanbul’u aldı Beşiktaş İstanbul takımı, yahu maçı 

kim kazanmıştı? Gençlerbirliği olsa gerek, Gençlerbirliği 

Ankara takımı? Eee… Avrupa’da Gençlerbirliği diyemiyorlar 

bunu söylesem şimdi karıma sinirlenir, “ne alakası var” 

der. O da bana aşık, ne iyi etmişim de evlenme teklifini 

kabul etmişim gülüm benim. Yok ben evlenelim demiştim 

gülüme. Gülün anavatanı neresiydi? Lale Türkiye, Açelya 

Japonya, papatya bizim köy… Şimdi yine güleceğim küser 

sonra küstüğü zaman da iki ayı doldurur, aman sesim çıkmasın. 

Ne güzel kokar tenin güzel, namuslu karım benim. Bu 

arada Batı klasiklerinden Namus diye bir eser var mıydı? 

Yok o Açlık’tı. Kim yazmıştı onu Norveçli miydi yazar? Ne 

ağlamıştım ama okurken, adam kitabı yazmak için aç mı 

kalmıştı yoksa aç kaldığı için mi yazmıştı? Yahu aklım iyice 

karıştı; Gençlerbirliği bunda söyleyemeyecek ne var, sonra 

da gelmişler “bizim dilimiz dünya dili” demezler mi, deliriyor 

insan! Diliniz dönmüyor daha. Dili ne güzel kullanır 

Zeki Müren, şimdi plağı çalsa ne güzel dinlerdik karımla o 

başını omzuma yaslardı, saçları ne yumuşaktı o zamanlar, 

hâlâ da öyle. Garip iş saçları da beyazlamadı sanki, yoksa 

boyuyor mu? Bak şimdi aklıma kurt düştü. O kurt akla mı 

düşerdi, içe mi? Ne fark eder düştü bir kere, ateş düştüğü 

yeri yakar, ne ateşi? Ateş bastı beni, Çarşı bu olaya ne 

derdi acaba? Kesin karşı çıkardı, yahu ne alaka kaç yıllık 

karım, sarılacak elbette hâlâ yakışıklı sayılırım. Tüh çarşıdan 

birkaç kilo portakal alacaktım bak. Portakal atardım 

konserde Aragones’e, bu kimdi, şarkıcı demek ki konsere 

çıktığına göre. İyi de belki sadece izliyordur açık havada.

Sinema dediğin açık havada olacak, Türkan abla savuracak 

sarı saçlarını, yahu onun saçları sarı mıydı? 

Karımla kavga ettiğimizde ben unuturum o hemen hatırlatır, 

maşallah onda balina hafızası vardır. Aslında üniversiteyi 

de Londra’da okumuş. Yok o değildi o kimdi kimdi 

Elif Şafak mı, yahu Elif Şafak kimdi? İngilizce yazardı da 

kitaplarını birileri Türkçeye mi çevirirdi ne, üstelik Nobel’i 

de almıştı. Şimdi Nobel’i Ali Rıza Binboğa almamış mıydı? 

Sesi ne güzeldi, sesi güzel diye Nobel verirler mi, ya da 

söyledikleri hoşlarına gidince, birilerinin? Ah ah şu doğum 

günümü bir hatırlasam onu unuttum ya işte bütün bilgiler 

tepe taklak yuvarlandı boşluğa. Heyecandan olsa gerek… 

Karım beni seviyor, karım beni seviyor diye bağırsam balkondan. 

Yok o kadar değil sarıldı kırk yılda bir, şu an bozulmasın 

diye yirmi dakikadır çiviyle çakılmış gibi kımıldamadan 

durmaktan her bir yanım da ağrıdı. Özür dilemesi 

lazım benden ya neyse… Birilerinden birileri özür diliyorsa 

asıl bizden dilesinler, dilensinler. Savaş meydanlarında 

canlarımızı yitirdik. Yitirmek dedim de aklıma takıldı devletin 

memuruyum ya ezilen benim, herkes parayı tomarla 

alır biz ne alırız… Neyse bunu hatırlamam iyi olmadı. 

Karım güzeldir, çok güzeldir, benim için bana güzeldir. 

Ona aşık olduğumda asla sevmez beni demiştim. Asla olmuyor 

hayatta bir gün cesaretimi topladım çeşme başında, 

yok yok sen ne giydiğimi sorardın, ben de her seferinde 

hatırlamazdım şimdi hatırlıyorum, 23 aralık. Ha oh be… 

Şimdi 23 aralıkta ne bostanı olur ki babam seracılık yapardı 

herhalde. Serada bostan olmaz, olsa olsa domates 

olur. Onun da geni bile yok, üretim kalitesi düşük en iyisi 

satın alalım ülke olarak dışardan. Nereden, dur bakalım 

genini kim bozuyorsa ondan alalım da garanti olsun. Kimdi 

kimdi, buldum kazanan Beşiktaş’tı son golü de Sergen 

Yalçın attı. O oynadı mı? O emekli oldu sahi… Yahu o çocuk 

55 var mı? Bu futbolcular da hiç yaşlanmıyor, tabi sen koş 

top peşinde at izinde… Yok yok at jokeylerindi. Artık yoruldum 

dilim damağım kurudu, heyecandan bildiğim ne 

varsa karıştı. Sorayım da kurtulayım bu kadın niye sarılmış 

bana aslında öpsem uzun uzun sıkılmadan, neyse şimdi 

sinirlenir yine, romantik ol ucuz davranma diye tutturur. 

- Hanım, aklıma bir şey takıldı. 

- Nedir? 

- Beşiktaş yok yok sen… 

- Ne? 

51 

- Yahu sen diyorum sen neden yapıştın böyle şimdi 

bana kene misali. 

- Bu tabiri sevmedim derhal geri al. 

- Aldım aldım, sahi bostan vakti… 

- … 

- Ben ne zaman doğmuşum diyecektim. 

- Eskiden. 

- Hadi canım bak sen, ben bunu bilmiyordum, asıl sen 

bu sözü geri al. 

- Hangi sözü? 

- … 

- Ne var bey, söyle de uyuyalım. 

- Haaa uyku dedin de aklıma takıldı… 

- Ne takıldı aklına yine? 

- Neden sarıldın? 

- Kime? 

- Kime mi, kime sarılıyorsun benden başka? 

- … 

- Katil olacağım Allah’ım bu gece belli oldu! 

- … 

- Katil diye tablo var mıydı? Neyse bak beni delirtme. 

- Özel bir sebebi yok. 

- Neyin? 

- Sarılmamım. 

- Kime sarıldın sen kızım? 

- Bir öğrenemedin yıllardır, bana kızım deme. 

- Olur ama önce cevap ver. 

- Sana. 

- Evet bana neden sarıldın? 

- Bizim karşı komşu bugün vefat etti ya… 

- Eee… 

- Korktum işte ne bileyim. 

- Ha ha ha… 

- Gülmen yanlış. 

- Değil. 

- Tartışmayalım hadi yat yatağına. 

Yatağıma büzüldüm sinirlenmiştim vallahi. Kadın ölüden 

korkmuş öyle sarılmış. Yahu uykum da kaçtı işte, uyuyamam 

da şimdi. Düşün düşün sabahı et artık. Az sonra 

tekrar sarılmaz mı, sinirle silkeledim zavallıyı, git dedim git 

ölüye sarıl. Ölü dedim de aklıma takıldı Ölüler Evi filmini 

kim yönetmişti? 

Ortanca

ÇEKTİM İPİMİ 

Gülderen AYDEMİR 

Ben kendime düşmanım, 

Gecenin en koyu karanlığını, 

Attım üzerime. 

Zehri şerbet diye yudumlarken, 

Gülümserim karadan kara kederime. 

En acımasız ihanetleri sığdırdım, 

Buzdan soğuk yüreğime… 

Yargısız infazlar yaptım 

Kırdım kalemini aşkında sevginin de. 

Ellerim mülteci oldu, gözlerim firari, 

Hain pusular peşindeyim. 

Hasretlerin özlemlerin faili, 

Akmayan gözyaşımın katiliyim 

ZORUMA GİDİYOR 

Meliha DEVECİ 

Öyle kaşını, indirip bana, 

Yandan bakışın, zoruma gidiyor. 

Alıştım ben senin, güzel sözüne. 

Karşımda şuşuşun, zoruma gidiyor. 

Telefon çalsa, seni sanırım. 

Her güzel türküde, seni anarım. 

Bir sitemine, günlerce ağlarım. 

Beni ağlatman, zoruma gidiyor. 

Kaldırıp yüksekten bırakır gibi. 

Param parça edip kırma kalbimi. 

Benim de kendimce, sevgim yücedir. 

Hafife alışın, zoruma gidiyor. 

Gözümde yoktur gülüşü, masum bir gelinin. 

Belki sevgine hiç layık değilim. 

Belki aradığın o ben, ben değilim. 

Hayalinde yaşattığın ben miyim diye. 

Kalbimi deneyişin zoruma gidiyor. 

Zaten yorgunum, ben bu hayattan. 

Kalmadı mecalim, düştüm takattan. 

İndirmek istiyorum, dünyayı sırtımdan. 

Bir de senin gönül oyununda, 

Oyuncak yapışın zoruma gidiyor. 

Bana uzat elini, Değer verirsen. 

Eşya gibi değil, beni insan görürsen. 

Birlikte aşalım, tüm sorunları derken. 

Cevapsız kalışın, zoruma gidiyor… 

Ortanca 52 

GÜNEŞİN ELİNİ TUTTUM 

Semah ATAK 

İçime saplanan o kristal gül, 

Tanır mı sarayın sırçalarını? 

Bana bir gül kaldı ve bir de gönül, 

Saklarım kırılan parçalarını. 

Ah, Yerebatan’da uyuyorken sen, 

Bir kırlangıç ölür, bir serçe kanar. 

Bu şehre çığ düşer eğer gelmezsen. 

Bu şehir kahrolur, bu şehir yanar. 

Hükmü yok ateşin, tarihi yaksan. 

Fikrimde savrulan küllerin kadar. 

Gök yere eğilir sen arza baksan. 

Kimseyi sevmedim ellerin kadar. 

Dal gibi eğilir, doğrulsa Ferhat. 

Göğün tavanına çarpar başını. 

O ki, demir dağda bir nakış, bir hat. 

Benim için deler dağın döşünü. 

Sesin var Nemrut’un kalp atışında. 

Ruhunu yıkamış Dicle yahut Zap. 

Bir tek beni bilir gün batışında. 

Kimseyi yakmamış ateş-i azap. 

Sen suyun dibinde nefes almaksın. 

Sen yerin altında yaşamak gibi. 

Sen çare içinde naçar kalmaksın. 

Hayatı ölüme taşımak gibi. 

Kendini sesinde unutmuş sesim. 

Bakışım ufkunda çakılı kalmış. 

Ve ben hiç kimseyim ve ben herkesim. 

Gözlerim yağmurun ahını almış. 

Bir mektup yazarsan, boşluğa bırak. 

Mekânsızlık yurdum, adresim rüzgâr. 

Hem senin içinde, hem senden ırak. 

Hayalini kurdum, gül kokulu yâr. 

Hasretle beslenir, intikam ister. 

Sevmedim yolları, ezelden beri. 

Yitiğim, kayboldum, bana yol göster. 

Ey aşk denizinin deniz feneri. 

Karanlıktan korktum, hiç sorma niçin. 

Korkulu düşlerin tozunu yuttum. 

Sabahı odana getirmek için, 

Bak yine güneşin elini tuttum…

Televizyona çıktığı dönemde herkes bu kel adamın 

lakabının neden kıvırcık Ali olduğunu sorardı, hatta bir 

bakan bile sormuştu kendisine de… Magazinsel bir haber 

olmuştu, bakanın adını hatırlamasam da Ali’yi hiç unutmayacağım. 

Kıvırcık saçları ile hep hayalimde… 

Yıl seksen sekiz civarı okulu asınca doğru gençlik parkına 

gider, çay bahçelerinde Kemal Sunal ve Cüneyt Arkın 

filmleri reyting yaparken Miraj’la ben nerede saz sesi var 

oraya giderdik. O dönem favori sanatçımız Siyah İnci lakaplı 

piyanist’ti, harika org çalardı, onun yanında ilk defa 

tanıdık Ali’yi… 

Müthiş bağlama çalıyor ve kendinden geçiyordu çalarken, 

biz de dinlerken kendimizden geçiyorduk. Ali türküleri 

güzel çalardı da iş oyun havasına gelince o kadar isteksiz 

olurdu ki orgcu kapatırdı açığını. Aslında o zamanlar oyun 

havaları çalıp kısa yoldan meşhur da olabilirdi Ali Abi, ama 

o zor olanı seçti, kalıcı olanı seçti, sanatçılığı seçti. 

Geriye yıllarca dinlenebilecek eserler bıraktı. Yıllar 

içinde sazının bileğinin ve yüreğinin gücüyle bir çok türküye 

ses verdi, hayat verdi hüzünlü sesiyle. Mütevazi ama 

gururluydu. 

Yıllar yılları kovaladı, Ali Abi sağlık sorunları nedeniyle 

sahneyi bıraktı, müzik öğretmeni oldu. Sonra kendi yolunu 

çizdi ve hiç ödün vermeden ansızın bir trafik kazasında 

çekip gitti, hemşehrisi Selman Düştü gibi. 

Bir gün Selman Abi’yle program dinliyoruz sahneye 

almak istiyorlar ısrarla “bir şey çal” diye. Kimseyi de kırmak 

istemiyor ama çalmak da istemiyordu; sonunda şöyle 

dedi: “Ben buraya zurnacıyı dinlemeye geldim.” Yürek denen 

şey bu olmalıydı; ne kadar onore olmuştu zurnacı da. 

Coşmuştu çalarken. 

Selman Abiyi de 2003 de yitirdik bir trafik kazasında 

mekânı cennet olsun, saz virtüözüydü… İşte Selman 

Abi’nin babası Âşık Emini dizeleriyle ancak duygularımı 

ifade ediyor. 

ANI… 

53 

SALMANIM’IN 

ARDINDAN 

Eminî Düştü 

Seni düşündükçe içim kanıyor 

Damarımda kanım donuyor oğul 

Hayal mi rüya mı anlayamadım 

Hararetten başım dönüyor oğul 

Hâtıranla dolu bende hislerin 

Hayâlimde çiçek açmış yüzlerin 

Seni sevenlerin bunca dostların 

Her zaman hep seni anıyor oğul 

Aşk ile sazını çalan Salman’ım 

Muradı gözünde kalan Salman’ım 

Çok söyledim dünya yalan Salman’ın 

Gayri umutlarım sönüyor oğul 

Annen deli koyun olmuş meliyor 

Göz yaşları şu sinemi deliyor 

Avuç avuç saçlarını yoluyor 

İçine od düşmüş yanıyor oğul 

Eminî’yim omuzumda götürdüm 

Elim ile mezarına yatırdım 

Büyüttüm besledim erken yitirdim 

Öz vicdanım beni kınıyor oğul 

Yasin AYHAN 

Ortanca

İsmet Bora BİNATLI 

Çocukluğumun bir kısmı 2500 metrenin üzerinde rakıma 

sahip Göle (Kars’tayken şimdi Ardahan’a bağlandı) 

kazasında, bir kısmını da yine 2000 metre rakımlardaki 

Erzurum’da geçti. 

Kışlar altı ay sürer, üç metre kar yağar her yer gelinlik 

giymişçesine beyaz bir örtü altında olurdu. O uçsuz bucaksız 

çam ormanları bile altı ay süreyle bir beyaz şemsiye 

topluluğu gibi süslerdi karşı dağları. İlkbaharda toprak ana 

canlandıkça sarıçiçek, gelincik, papatya artık ne varsa kendini 

gösterir yeşile dönüşürdü beyaz alanlar. 

Ben kardelen çiçeği gördüğümü hiç hatırlamıyorum o 

günlerden. Hoş görmüş olsam da adını bilmeden, sıradan 

bir çiçek diye bakıp geçmişimdir. 

Yıllar üstümüzden nasıl da hızlı geçip gidiyor zor fark 

ediyoruz. Ömrümüzün son baharına geldiğimizde bile birçok 

şeyi ıskaladığımızı fark edince durup kalıyoruz öylece 

şaşkınlıkla. Ben hâlâ kardelen çiçeğini ayırt edemezdim 

diğerlerinden ta ki 2010 yılına kadar. 

2010 yılında adıma imzalanan bir şiir kitabının üstünde 

görünce o ismi “Kardelensin Kalpte açtın” diye dikkat 

kesildim. Sevgili şair arkadaşım Vedat Fidanboy’un son şiir 

kitabıydı bu. 

Ben Vedat Fidanboy’u 7-8 yıl önce Ankara Kalesinde 

merhum Hüseyin Yurdabak’ın yaptığı ve onun ölümünden 

sonra da Mehmet Nuri Parmaksız ile birlikte benim devam 

ettirdiğimiz (Ankara Kalesi Şiir Dinletileri) nde tanıdım. Şiirini 

ezberden okudu ve karşımdaki masaya oturdu. Hep 

mütebessim, hep bir yanı utangaç duruşuyla, göz göze 

geldiğimizde zafer işareti yaparak kutladım kendisini. Sonra 

ara verildiğinde konuştuk, ilk konuşma/tanışma idi ama 

ben takdir ifadelerimi belirttim o tevazu ile hafifçe kızaran 

ve fakat gururlu haliyle anında bir sıcaklık oluşmasına sebep 

olacak şeyler söyledi ve aramızda sıcak bir dostluğun 

temelleri atılmış oldu. O gün bu gündür çoğalan, ailece tanışmaya 

uzanan bir dostluğumuz var. Hiçbir gün kırmadan 

kırılmadan gelen gerçek bir dostluk… 

Vedat Fidanboy gerçekten iyi bir şair. Özellikle heceyi 

iyi kullanan, söylenmemişi bulup söyleyebilen orijinal 

ifade tarzına sahip bir şair... Cemal Safi’nin Akçay şiir yarışmasında 

birinci olduğunda, birçok ünlü şairin hasedine 

yol açtığında bile mütevazı tavrını bozmayacak bir Anadolu 

efendisi. Kırşehir gibi sanatçısı bol bir toprağın velud 

çocuğu. 

Kitabı okumadan önce kardelen çiçeğinin hikâyesini 

merak ettim. Resimlerine baktım. Vedat’a ilham veren 

çiçeği tanımadan şiirlerini okumak istemedim. Yaptığım 

araştırmalarda birçok farklı hikâyeye rastladımsa da o nahif 

ve zarif çiçek için söylenen şu hikâye dikkatime yerleşti. 

“Kardelen çiçeği, dostlarından dinleye dinleye güneşe 

aşık olur. Güneşi hiç görmemiştir oysa. Bu aşk içinde da- 

KARDELENSİN KALPTE AÇTIN 

(Vedat Fidanboy) 

Ortanca 54 

yanılmaz acılara sebep olur ve artık dayanamaz ve Allah’a 

kendisine güneşi göstermesi için yalvarmaya başlar. Allah 

c.c. onun nahifliğini, güneşi görünce yok olacağını söyler 

ve 2 gün mühlet tanır kendisine akıllıca düşünmesi için. Ya 

güneşi görüp yok olacak yahut bu sevdadan vazgeçecek. 

Aşk aklın önüne geçer her zamanki gibi ve dayanılmaz arzuya 

yenilip güneşi görmeyi tercih eder kardelen çiçeği. 

Karların içinden başını çıkartıp görür güneşi ama aynı 

anda da canını verir.” 

Derler ki aşıksan, maşukun için can vermeyi göze alabilecek 

kadar cesur olmalısın. Kardelen çiçeği kadar en 

azından… Yoksa aşktan söz etmeye hakkın olamaz. 

Kardelen çiçeğinin yararlı yanları da var. Kalbi kuvvetlendirici, 

mideye iyi gelen ve adet söktürücü ilaç olarak 

üst kısımlarından, çıbanları iyileştirici olarak da kök kısmından 

yararlanıldığı bilinmektedir. 

Vedat Fidanboy’un 192 sahifelik kitabının arka sayfasında 

çiçeğin resmi ile birlikte kitaba adını veren şiirde 

var. Önsözünü Hayrettin İvgin yazmış. 18 ayrı bestekârın 

adı var şiirlerini besteleyen. Sonra bir vefa örneği olarak 

onuncu sayfada, yayınlanan kitaplarda onu zikreden ona 

yer veren şairleri sıralamış. Naçizane benim de “Sensiz de 

Yaşanırmış” adlı kitabımda yer aldığını unutmamış. 

Kitabın birinci bölümünde 80 şiir ve 27 dörtlük var. 

Dörtlükler aruz vezniyle yazılmış ve altlarında kalıpları belirtilmiş. 

Bestelenen şiirlerinin altında da besteleyenin adı 

ve makamı not edilmiş. 

İkinci bölüm, Fidanboy’a yazılmış şiirlerin yer aldığı bölüm. 

On dört şiir iki düz yazı var. Bu ön dört şiirden birisi 

de bana ait. Üçüncü bölüm Vedat Fidanboy’un başkalarına 

ithafen yazdığı şiirlerden oluşuyor. Sekiz şiir var. Dördüncü 

bölüme Atatürk’le ilgili beş şiirini, beşinci bölüme 

de beş adet “taşlama” sığdırmış. 

Onun beyefendi kişiliği taşlamalarında bile kendini 

gösterir ve edep sınırlarının dışına çıkmaz. 

Ülkemizde çok çok ünlenmiş, medyadan düşmeyen 

yüzleri eskise de adları canlı tutulmağa çalışılan birçok 

şairinin Vedat Fidanboy’un yanında şiir gücü bakımından 

esamesi bile okunmaz ama o hep sütre gerisinde durmayı 

yeğler nedense. 

Kadıköy belediyesinin açtığı güfte yarışmasında hem 

birinciliği hem de üçüncülüğü kazanmasına rağmen asla 

bunların reklamını yapmak ihtiyacını duymamıştır. 

Kültür Ajans tarafından çıkartılan “Kardelensin Kalpte 

Açtın” adlı kitabı okumanızı tavsiye ederim. Her birinizin 

gönlünde onun şiirlerinin nasıl kardelen misali boyun uzatacağını 

daha iyi göreceğinizden eminim. 

Vedat’ın bundan sonraki hayatında daha iyi eserlere 

imza atacağına inancımı saklı tutuyor, mutlu ve esen bir 

yaşantı diliyorum.

KARDELENSİN KALPTE AÇTIN 

Kardelensin kalpte açtın kar düşerken üstüne 

Gel güzel kız gel bu mevsim kardelen ol aç yine 

Sonbahardan geçti gönlüm kışta sevdim ben seni 


Dertli gönlüm neş’e dolsun mis kokundan saç yine 

Hak özenmiş tek yaratmış sanmasınlar dengi var 

Kor dudaklar aşka doymaz ah ne masum bengi var 

Saçta meltem gözde sevda tende leylak rengi var 


Dertli gönlüm neş’e dolsun mis kokundan saç yine 

55 

Vedat Fidanboy’un ŞİİR AŞKI 

Sorma bana ilk aşkın, ilk sevgilin kim diye, 

Şiirden bir başka aşk, tanımam ben arkadaş… 

Tanrımın “sev” diyerek, verdiği tek hediye; 


Dilde Mecnun ve Ferhat ile Kerem faslı var, 

Sureti masal olmuş, bende aşkın aslı var, 

Gücenmesin Leyla’lar, o Şirin’ler, Aslı’lar, 


Ruhumu sarhoş eden şarabımdır ezelden, 

Derdime derman olur tesellisi tez elden 

Hiç ihanet görmedim bu vefalı güzelden, 


Ben onun erdemini yüce haktan öğrendim, 

Kimi zaman maviden kimi aktan öğrendim, 

Satoğlu’dan, Safi’den, Yurdabak’tan öğrendim, 


Ne kendine kul eder, ne zalime ezdirir, 

Ne kalbimi kırar o, ne canımdan bezdirir 

Peşine takıp beni gönül gönül gezdirir, 


Gerçekten daha gerçek, sanmayın ki yalan o, 

Nice hissiz ve zalim gönüllerde talan o, 

Her sabah saat dörtte ilk kapımı çalan o, 


Ortanca

Türk Halk Edebiyatı’nın zirve isimlerinden biri olan 

Develi’li (Everek’li) Seyrani’nin doğum tarihi kesin değildir 

1800 veya 1807 yılında doğduğuna dair iki kayıt vardır. 

Bugün Kayseri ilinin en büyük ilçesi olan, o yıllarda Everek 

adıyla bilinen Develi’de doğmuştur. Asıl adı Mehmet’tir. 

Babası fakir bir cami imamı olan Hoca Cafer Efendi’dir. 

Çocukluğu ekonomik güçlüklerle geçmesine rağmen babasının 

sayesinde medrese eğitimi almaktan geri kalmamıştır. 

Seyrani’nin hayatıyla ilgili kesin bilgiler mevcut olmadığından 

halk kendisi için bazı menkıbeler yayarak bu eksikliği 

gidermeye çalışmıştır. Seyrani’nin ününü duyan çevre 

vilayet ve kaza âşıkları sık sık Develi’ye gelerek onunla atışırlar, 

âşık ustalığını konuşturarak onları pes ettirir. Ama 

artık ona Develi dar gelmeye başlamıştır, İstanbul’a gitmeyi 

arzular 

Seyrani, büyük bir ihtimalle Sultan Abdülmecit’in tahta 

geçtiği yıl olan 1839 yılında İstanbul’a gelir. O yıllarda 

İstanbul’da semai kahvelerine, saz söz meclislerine ilgi 

gösterilir, âşıklar birer bilge kişi olarak görülür, dinlenirdi. 

Bu meclislerin tiryakileri, aşıkları yalnız bırakmaz, onları 

meclisten meclise, kahveden kahveye taşırlardı. Saray’da 

devlet erkanının konaklarında, zenginlerin köşklerinde bir 

araya gelen âşıklar, birbiriyle tanışır, söyleşir, atışırlardı. 

Bazı paşa ve beyler, şairleri himaye eder onlara rahat bir 

hayat sağlarlardı. Böylesi bir zamanda İstanbul’a giden 

Seyrani, zamanın saz ve kalem şairleriyle tanışır, bilişir. 

Seyrani, İstanbul’a gelmişken yarım kalan medrese 

öğrenimini tamamlar. Şu sözleriyle tanımlamıştır o günlerini: 

“Yedi yıl eğlendi, kaldı Seyrani 

Bütün tahsil etti ilmi irfanı 

Sendeyken her türlü mürüvvet kanı 

Bulmadın derdime çare İstanbul” 

Bin iki yüz altmış bire tarih basınca 

Pek ziyade oldu siklet bu sene 

Eski adet bitip devir dönünce 

Kalktı insanlardan şefkat bu sene 

Koymuşum havana bu garip seri 

Sefa mı sunulur ah şimden geri 

Ağnıya olursan derler gel beri 

Fukaraya yoktur rağbet bu sene 

Fukaranın hali Mevla’ya belli 

Merhamet yok ağnıyada ezeli 

Buğdayın bir mutu oldu yüz elli 

Muhtekire düştü fırsat bu sene 

Develili Âşık Seyrani 

(1800-1866) 

SENE 1261 

Ortanca 56 

Ancak Seyrani karakteri gereği, etrafında gördüğü yanlışlıklara, 

bu yanlışlıkları yapan Padişah da olsa görmezlikten 

gelemeyen ve şiirlerinde bunları ağır bir şekilde hicveden 

bir şairdir. Bu yüzden hakkında soruşturma açılmış ve 

yakalanmamak için de Develi’li bir dostunun yardımıyla 

Develi’ye kaçmak zorunda kalmıştır. Bir süre burada kalan 

Seyrani daha sonra Halep’e gider Burada da tutunamaz 

ve tekrar Develi’ye gelir. Yaşadığı süre içinde Develi onun 

kıymetini pek anlayamamıştır. Yakalandığı sinir hastalığından 

dolayı ona “Deli Seyrani” denmiş, son yıllarını yoksulluk 

içinde geçirmiştir 

Yoksulluğunu, çektiği acıları, dik kafalı bir ozan oluşuna 

bağlamak pek yanlış olmaz. Seyrani devrindeki gelişmeleri 

yakından takip etmiş, yanlışlıkları eleştirmiş, şiirlerinde 

kendisinden önceki ozanların alışılmış konu sınırlarının dışına 

çıkmıştır. Olaylara genellikle eleştirel gözle bakmış 

ve halkın sesi olmaya özen göstermiştir. Şiirleri hem ele 

aldığı konu bakımından hem de kafiye yapısı bakımından 

çeşitli ve zengindir. Şiirlerinde daha önce kimsede rastlanmayan 

kafiye yapılarına yer vermiş ve bazen bir tarikat 

ehli, bazen siyasi bir eleştirmen, bazen de koyu bir aşık 

olmuştur. Bu da onun içten, dindar, duygulu ve duyarlı bir 

kişi olduğunu gösterir. 

Seyrani, 19. yüzyıl halk edebiyatımızın şüphesiz en değerli 

örneklerinden birisi olarak diğer halk ozanlarını da 

etkilemeyi başarmıştır. Kendisi hakkında yapılan araştırma 

ve incelemeler son yıllarda çoğalmıştır. 

Eserlerinden bazıları da bestelenerek icra edilmiştir. 

Zengin artık kesmez oldu kurbanı 

Kalmadı dünyanın rengi elvanı 

Sultan Süleyman’a kalmadı fani 

Bize Hak’tan oldu rahmet bu sene 

İş böyle giderse kopacak fesat 

Yaklaşmadı gitti şu vakt-i hasat 

Sanatlar işlemez ortalık kesat 

Boşadır çalışmak gayret bu sene 

Bu Seyrani sahih sohbet eylesin 

Naçar olan fukaralar neylesin 

Rica niyaz edin halas eylesin 

Mevlamız beladan millet bu sene

04.08.2008 gününün gecesi saat 23.00 sularında evime 

geldim ve üzerimi çıkardıktan sonra son günlerde pek 

yapmadığım bir şeyi yapmaya karar verdim: Televizyon 

Seyretmek… 

Kumandada en küçük rakamdan başlayarak tek tek 

yukarı doğru çıkarken sıra 7 rakamına geldiğinde o numarada 

kayıtlı olan Flash Tv’de bir program gördüm. Daha 

doğrusu programa değil de altyazıya gözüm takıldı: 

“Hadiye: 72 yaşındayım, 4 yıldır fuhuş yapıyorum!” 

Evet, evet… Yanlış okumadınız! “Yalan Testi” adlı programdaki 

yazı aynen yukarıdaki gibiydi. İlk önce ben de 

inanamadım ve o tür programları sevmememe rağmen 

izlemek zorunda kaldım. 

72 yaşında olan yaşlı kadın, iki oğlunun kendisine bakmadığını, 

bakacak başka kimsesi olmadığından çok zor 

durumda kaldığını, bir süre arkadaşlarının evine sığındığını, 

sürekli olarak o insanların sırtından geçiniyormuş 

durumuna düştüğünden ve o yaşta yapacak başka bir iş 

bulamadığından fuhuş yapmaya başladığını anlatırken, 

yüzündeki acının yüreğinin derinliklerinden geldiğini belli 

ediyordu. 

“69 yaşındayken bu işi yapmaya başladım!” diyen bir 

nine ve insanlığını unutup 20 YTL karşılığında o nineye 

göz diken insanlar... Terazinin bir kefesine ne koyarsanız 

koyun, diğer kefesi mutlaka ağır basacak, bu ayıbı karşılayacak 

ve unutturacak bir bedel bulunmayacaktır. İki oğlu 

bakmadığı için oğulları, hatta belki de torunları yaşında 

insanlar tarafından para mukabili tecavüz edilen kadının, 

halini ve yaşadığı ıstırabı herhangi bir kelimeyle anlatıp 

izah edebilmemiz mümkün değildir. 

Program formatı gereği orada oturan üç beyefendi, 

zavallı kadına çeşitli sorular soruyor, kadıncağız da cevap 

veriyordu. Anlattığı şeyler, insanın kanını donduracak kadar 

etkileyici ve acıydı. İşin daha tuhaf ve daha kötü tarafıysa 

yaşlı ninenin bütün sorulara doğru cevap verdiğinin 

ve bu nedenle de bütün söylediklerinin doğruluğunun makine 

tarafından tespit edilmesiydi. İnanıyorum ki verdiği 

her cevap, onun içinden bir şeyler koparıyordu. Eğer öyle 

olmasaydı; ekran başında onu izlemekte olan ben, ağlamamak 

için kendimi tutmak zorunda kalmazdım. Yanımda 

olsaydı o zavallıdan; binlerce, on binlerce kez özür dileyecek, 

belki de bu zamana kadar kimseye söylemeye cesaret 

BEN UTANDIM, SİZ DE UTANIN! 

57 

Mustafa ERKENEKLİ 

edemediğim şeyi söyleyecektim: “Sana bunları yaşatan 

toplumun bir parçası olduğum için utanıyorum!” 

İnsan ister istemez dalıp gidiyor… Nereden nereye? 

Oysa daha bir asır öncesine kadar caddelere kuşlar için 

yemlik bırakan, onlara özel su kapları yapanlar bizim atalarımızdı. 

Bütün bunlar, geriye dönüp bakmayı unuttuğumuz 

ve hatta bakmaya cesaret edemediğimiz için başımıza 

gelmiştir ve gelmeye devam edecektir. 

Günden güne yozlaşan değerler, değerlerine sahip çıkamayan 

bir toplum yapısıyla açlığa ve sefalete sürüklenen 

insanlar görülmezken, aylarca kayıkçı kavgalarıyla bu 

ülkenin gündemini meşgul eden çevrelerin amacını konuşmanın 

zamanı gelmiştir ve geçmektedir. İbadetlerini eksiksiz 

olarak yerine getiren biri değilim. Buna karşın, inancı 

doğrultusunda kırmızı çizgileri olan, o çizgileri hayatının 

her noktasında geçerli kılmaya çalışan biri olarak diyeceğim 

odur ki; ülkemde fuhuş alıp başını yürümüş, insanlar 

bir ekmek parası için 70 yaşından sonra hayat kadınlığına 

başlayacak duruma gelmişse, ne bir gecede 3.000 $ 

zenginleştiğimiz masalına inanırım, ne birilerinin açılıp 

kapanması önemlidir, ne de bir metre karelik bez parçası 

bu ülkenin birinci sorunu olabilir. Taşıma suyla değirmen 

döndürmeye çalışır gibi birkaç kilo un ve yağ ile birkaç 

torba kömür vermek suretiyle toplumu ayakta tutacağını 

zanneden bir sistemin (aslında ayakta tutmak istediği de 

tartışılabilir) bu sorunlara çözüm bulmasını beklemek de 

abesle iştigalden başka bir şey değildir. 

Evet… Ne yazık ki erkekliğimden utanmak bir yana, insanlığımdan 

utandım. Eğer bu yazıyı okuyup sizler de utanıyorsanız, 

hâlâ kaybetmediğiniz değerler var demektir. 

“Yok, ben utanmam ve utanmadım da!” diyebiliyor ve bu 

yazıyı kaleme alan insana da; “Senin başka işin yok mu?” 

sorusunu sorabiliyorsanız, yattığınız yeri gözden geçirmenizi 

ve sırtınızdakinin farkına varmanızı tavsiye ederim. 

NOT: Bu yazı Malatya Büyükşehir Gazetesinde ve başka 

bir edebiyat sitesinde yayınlanmış olup, olayın gerçek 

olamayacağı, yaşlı kadının para karşılığı o programa çıkıp 

yalan söylemiş olabileceği gibi eleştiriler aldım. 72 yaşındaki 

bir bayanın para karşılığı fuhuş yapması ile fuhuş 

yapmadığı halde yine para karşılığı “Yapıyorum” demesi 

arasında fark olmadığını düşünüyorum 

Ortanca

RIZA ÖZDEMİR’E AĞIT 

HATÇE ANA (Hatice ŞAHİNOĞLU) 

Sariye’m hayata ekmiş çiçeği 

Adam acımaz mı kara koçağa 

Duymuş anam oğlu bindirmiş uçağa 

Anam oğlu ellerine gurbanım 

Acı anam kızının belini bükmüş 

Sariye başında gözyaşı dökmüş 

Duydum anam oğlu telgraf çekmiş 

Anam oğlu dillerine gurbanım 

Bahçesinde biter otun iyisi 

İçine düşmüş derdin koyusu 

Ev sahibi Sariye’nin dayısı 

Anam oğlu evlerine gurbanım 

Bir ev yaptırmış ufacık taşlı 

Sariye’m başında gözleri yaşlı 

Eller bayram eder yanı yoldaşlı 

Anam kızı boylarına gurbanım 

Hamdi’m uyanamaz erkenden kalkın 

Giydirin Gülcan’ı da boyuna bakın 

Yollar bana ırak ellere yakın 

Anam kızı gözlerine kurbanım 

Uzattım uzattım yetmedi elim 

Sala’yı duyunca kırıldı belim 

Ağlayı ağlayı ağrıdı beynim 

Anam gızı dillerine kurbanım 

Sariye’m dulluk sırası değil 

Gülcan’ım büyür Hamdi’m kan değil 

Sariye’m anadan doğalı ehil 

Alışık yetim gütmeye kuzum 

Rüyamda üstüme indi bir bulut 

Hamdi’m büyür Allahtan kesilmez umut 

Sabret anam kızı acıyı unut 


Yandım anam kızı tenhada yandım 

Sala’yı duyunca deli dolandım 

Ahmet’in anasıyım götürür sandım 


Gülcan’ım küçük çeker içini 

Tarar iken incitmeyin saçını 

Kiminle yükledi baban göçünü 

Anam kızı evlerine kurbanım 

Ortanca 58 

AĞLAYIN DAĞLAR 

Lükiye (EVRAN) DEVECİ 

Sivastan çıktım Niksar’a doğru 

Niksar’dan göründü hasretin yolu 

İçerim yanıyor anam gözlerim dolu 

Şu garip halime ağlayın dağlar 

Ne bacım sordu beni ne de kardeşim 

Ana hasretiyle yanıyor başım 

Ne sırdaşım var ne de yoldaşım 

Ümitsiz halime ağlayın dağlar 

Kardeşim yemin etmiş vuracak beni 

Babam hazırlamış beyaz kefeni 

Yuvamız olmuş artık gözyaşı seli 

Çaresiz halime ağlayın dağlar 

Ne küsmek bilirdim ne de darılmak 

Hiç acıyı tatmamıştı bu yürek 

Artık meçhul oldu sılaya dönmek 

Ümitsiz halime ağlayın dağlar 

LİYAKAT DEMİ 

Ali ATAK 

Ruhlar Berzah aleminde beklerken, 

Nimet şekl’olundu cümle nebatat.. 

Henüz en güzelin gelmesi erken, 

Adem evvel vücut buldu mahlûkat.. 

Henüz yokken kitabın da, dinin de, 

Şahadet eyledik Rab’bin önünde. 

İkrar verdik Bezm-i Elest gününde, 

Ve o gün yazıldı gerçek şeriat… 

Sarık, cübbe müminliğe delil mi ? 

Tekkede mi özden sevginin ilmi ? 

Kalpten doğan her yol Rab’be değil mi ? 

Şart mı kuldan put yaratan tarikat ? 

Altı günde son mu Hak’kın binası ? 

Bir zerredir on sekiz bin dünyası. 

Vesiledir Muhammed’in rüyası, 

Asıl olan vahiydeki hakikat… 

Kudret-i kemale erilmiş ise, 

İki cihan birde derilmiş ise, 

Mevlâ’dan o ihsan verilmiş ise, 

Enel Hak’tır marifette liyakat…

23 Temmuz 1925’te Çanakkale’nin Gelibolu ilçesi Karainebey 

köyünde doğdu. İlkokulu Çanakkale’de, ortaokulu 

İstanbul’da bitirdi. İstanbul Erkek Lisesi’nde 2 yıl 

öğrenim gördü. İstanbul’da çeşitli işlerde çalıştıktan sonra 

1944’te Ankara’ya taşındı. Atatürk Orman Çiftliği’nde 

memur olarak çalıştı. 1950’de yine İstanbul’a döndü. 

Mahmutpaşa’da işportacılık yaptı. 5 Aralık 1951’de TKP 

davasından tutuklandı. 2 yıl cezaevinde kaldı, delil yetersizliğinden 

beraat etti. 1953 sonunda cezaevinden çıktı. 

Birçok şirkette çalıştı. Avukat katipliği, muhasebecilik yaptı. 

1969’da Suadiye’de Yeryüzü Kitabevi’ni açtı. “Yeryüzü” 

adıyla çıkan derginin yönetimine katıldı. 

1984’te kitabevini kapatıp kendisini bütünüyle yazılarını 

verdi. İlk şiiri “Edirne’de Akşam” 1940’ta “Yeni 

İnsanlık” dergisinde yayınlandı. “İnsan”, “Gün”, “Ant” 

dergilerindeki şiirleriyle dikkat çekti. Toplumsal gerçekçi 

anlayışta şiir yazan genç şairlerden biri olarak belirdi. Kavgacı 

ama barışçıl ve insancıl yanı ağır basan, dil ögelerini 

ve biçim kaygısını elden bırakmayan bir şiir kurmaya yöneldi. 

“Yeryüzü” dergisinde bu çabanın başarılı şiir örnekleri 

yayınlandı. “Arif Barikat” takma ismini kullandığı bu 

dönem şiirlerini 1956’da “Günden Güne” adlı kitabında 

topladı. Kitap basıldıktan 5 ay sonra toplatıldı ama beraat 

etti. Sonraları İkinci Yeni Şairleri’nin yanında, imgeye ağırlık 

veren, biçim ve dil araştırmalarına girmiş bir şair olarak 

göründü. Bu yönüyle 1940 kuşağı adıyla anılan şair arkadaşlarından 

ayrılır. 1956 sonrası şiirlerinde ise geçirdiği 

Arif Damar 

(1925 - 2010) 

59 

her iki dönemin ortak özellikleri dikkat çeker. “Arif Hüsnü”, 

“Ece Ovalı” takma isimlerini de kullandı, düzyazılarında şiirle 

ilgili düşüncelerini anlattı. Ulus ve Tanin gazetelerinde 

makaleler yazdı. 

Arif Damar, 20 Ekim 2010 tarihinde saat 03.00’da, kaldırılmış 

olduğu Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde 

kalp yetmezliği sonucu yaşamını yitirdi. 

Büyük Hüner 

İnsanları sevmek kolay değil, 

bir hürriyet bu; 

çetindir memleketimde. 

Ben, ille varım dersen, 

bir gün pusuya düşersen, 

insanları sevmek 

büyük hüner... 

Bu dünyada yaşadığın şu kadar yıl, 

gerçek’ten, güzellikten, yüğitlikten, 

payına düşeni alabilmişsen, 

vermişsen, payına düşeni; 

gerçek için, güzellik için, 

gücüne karşı konmaz, 

korkusuz, direnirsin... 

Bilirsin, 

bir kere korku düşerse adamın içine, 

bir kere koparsa sevdiklerinden, 

mümkünü yok, 

gitti gider... 

Söner gözlerinde güzelim ışık, 

kararır, çirkinleşir yüzü. 

Önceleri, utanır belki, 

sonra vız gelir, 

umurunda olmaz dünya. 

İnsanları sevmek büyük hüner, 

İnsanlarla beraber!.. 

ESERLERİ: 

Günden Güne 1956, İstanbul Bulutu 1958, 

Kedi Aklı 1959, Saat Sekizi Geç vurdu 1962, Alıcı Kuş 1966 

Seslerin Ayak Sesleri 1975, Alıcı Kuşu Kardeşliğin 1976, 

Ölüm Yok ki 1980, Ay Ayakta Değildi 1984, 

Acı Ertelenirken 1985, Yoksulduk Dünyayı Sevdik 1988 

Alıcı Kuşu Kardeşliğin 1990, Ay Kar Toplamaz ki 1980, 

Eski Yağmurları Dinliyorum 1995 

Ortanca

Ulviye AY 

Bir varmış bir yokmuş, ülkenin birinde ormanın derinliklerinde 

yaşayan iğde, çam, meşe ve dut ağaçları varmış. 

Ormanın hemen kıyısında yıllık bitkiler olarak bilinen, 

kamış, kendir-kenevir, tütün ve ayçiçeği bitkileri de yaşarmış. 

Bu orman zenginlikleri ve güzellikleriyle meşhurmuş. 

Her mevsim kuşlara, sincaplara ve diğer canlılara yuva 

olur, yine tabiatın analık görevini üstlenirlermiş. İlkbahar 

aylarında kuşların ötüşlerine tanıklık eder, sonbahar aylarında 

ise, şairlere ilham kaynağı olurmuş. 

Hazan mevsimi yaklaşınca şairler şiir yazmaya başlarmış. 

Bu ağaçlar sonbahar aylarında üzerindeki örtüyü 

aheste aheste yere döker, şairlerin adımları arasında yüreklerindeki 

sevgiyi dillere taşırlarmış. Hazan mevsiminin 

son günlerinde artık ağaçlar üzerindeki örtüden tamamen 

sıyrılır çırıl çıplak bir hal alırmış. 

Ve nihayet ilkbahar yaklaşmış. Yapraklar açınca tekrar 

örtülerine kavuşmuş ve rüzgârın hafif tatlı esintisiyle dalgalanmış. 

Üzerinde kuşlar, arılar, sincaplar, bir sürü canlı 

baharın etkisiyle neşeli şarkılar mırıldanır olmuşlar hep 

birlikte. 

Yine güzel bir günün başlangıcında iğde, çam ve meşe 

ağaçları, üzerinde ev kurmuş kuşlarla, yapraklarının haşir 

neşir olduğu sahneymiş. 

Dururken az ileride insanların ayak sesleri ve bu güne 

dek hiç duymadıkları bir sesle irkilmişler. Pat, küt dururken 

makine sesleri... 

Bir anda tüm canlılar ve görkemli ağaçlar bir korkuyla 

birbirlerine rüzgârın esintisi sayesinde sarılmaya başlamışlar. 

Yapraklar korkudan titriyor, kuşlar ağaçların üzerindeki 

yaprakların arasına saklanmaya çalışıyormuş. 

Ses yaklaştıkça iğde, çam ve meşe ağaçları daha da 

korkmuşlar. Az ilerde ormanın kıyısındaki diğer bitkilerin; 

kamış, kenevir, tütün ve ayçiçeğinin feryatlarını duyar gibi 

olmuşlar. Daha da korkmaya başlamışlar. 

Önce insan adımlarındaki ses, ardından balta sesi, 

ardından, motor sesi… Korkuları gittikçe artıyor. Ağaçların 

üzerindeki kuşlar ve tüm canlılar kaçmaya başlamış. 

Ağaçlar olduğu yerde kala kamış. Dururken, iğde ağacının 

BİR AĞACIN ANATOMİSİ 

Ortanca 60 

gövdesine inen ani bir balta sesi… Sonra tekrar tekrar, tekrar… 

Balta sesleri gittikçe çoğalıyormuş. Sıra çam ağacına 

gelmiş, sonra da meşe ağacına… 

Diğer bitkilerse çoktan topraktan ayrılmışlar. 

Meşe ağacı bir türlü anlam veremiyormuş. Tam 30 

yaşındaymış. İğde ağacının tamamıyla yıkıldığını görünce 

titrek bir sesle; “İğde kardeş biz ne yaptık ki? İnsana zarar 

vermedik. Ben tam 30 yıldır, insanoğlunun ciğeri oldum. 

Ciğerlerine benim sayemde hava alıyorlar. Bizim sayemizde 

nefes alıp veriyorlar. Biz olmasaydık nasıl yaşardı insanoğlu? 

Meşe ağacı sözlerine devam ederken, son bir balta 

sesiyle öylece ormanın derinliklerinde yere yığılmış. İnsanoğluna 

ciğer olan meşe, koca bedeni, yaprakları arasında 

kayboluvermiş. Derin bir üzüntüyle, hayal kırıklığı içinde 

son damarının topraktan ayrılmasıyla ve çam ağacına inen 

baltaların sesleriyle uyuyakalmış. 

Ve çam ağacı da gövdesine inen baltalarla insanoğlunun 

seslerinin karışması sonucu, ormanın derinliklerine 

salıvermiş tüm yapraklarıyla dallarını. 

Ormancılar bu ağaçlarının gövdesini dallarından, yapraklarından 

ayırmışlar. Meşe ağacı, arkadaşları ve kendisinin 

param parça olmasının insanoğlu için nasıl bir yarar 

olacağını merak ediyormuş. Yapraklarını hayvan yemi olarak, 

dal ve kabuklarını odun ve kereste olarak, gövdesini 

de kâğıt yapımında kullanılmak üzere kısım kısım ayırmışlar. 

Sonra kâğıt üretim fabrikasında en önem aşamaya gelmiş 

gövdeleri. 

Meşe ağacının diğer arkadaşlarındaki bazı bölümler 

de kâğıt fabrikasına getirilmiş. 

Daha önce hiç görmediği aletlerle meraklı bakışlar 

arasında titrek bir halde insanların koşuşturmalarını ve 

kendilerini param parça kısımlara ayırmalarını görmüş, 

ama bir anlam verememiş. 

Beklerken insanların konuşmalarına şahit olmuş: 

“Bu kalın gövdeleri şuraya, diğer parçaları da buraya 

koyun; bunları kâğıt üretiminde kullanacağız. Okuldaki çocuklar 

kalem, defter, kitap bekliyor. 

Meşe ağacı bunu duyunca sevinmiş. “Demek canlıyken 

insanoğlu için ciğerlere nefes oluyor, yaşımız büyü-

yünce de çocuklara eğitim oluyoruz.” Diyerek derin bir 

nefes çekmiş. Çocuklar için yararlı olmanın mutluluğunu 

yaşamış. 

Nihayet okullarda, sırada bekleyen minik çocuklarla 

buluşma vakti gelmiş. 

Meşe ve diğer arkadaşları kitap ve defterlerin sayfalarında 

yaprak yaprak, dal dal olmuş. 

Okulun başladığı her sabahın erken saatlerinde, meşe 

ağacı büyük bir sevinçle ve merakla beklermiş: “Acaba bugün 

çocuklar beni nasıl süsleyecek? Nasıl bilgi yazacaklar? 

Öğretmenin anlattıklarını nasıl da boncuk boncuk işleyecekler 

sayfalarıma?” 

Bu merak her gün olurmuş. 

Defter de merak ediyormuş: “Acaba kalem tutan minik 

eller ne yazacaklar?” 

Kitap merak ediyormuş: “Acaba bugün çocuklar beni 

nasıl bir solukta okuyacaklar?” 

Bu merak eğitim öğretim boyunca her yeni günde her 

yeni bilgilerle sürer gidermiş. 

Mevsimler boyunca yapraklarla giyinen ve yine yapraklarla 

soyunan ağaçlar mutlu olmuşlar. 

İnsanoğluna yararlı olmanın mutluluğu her geçen gün 

daha da ilerliyormuş. Eskiden ormanda yaprakları dalgalanırken, 

şimdi de kitap ve defter yapraklarında dalgalanmalarının 

mutluluğu büsbütün artıyormuş. Sene boyunca 

çocukların okuma-yazma öğrenmelerine tanıklık etmiş, 

kitap ve defter. 

Defterin sayfaları artık tükenmiş, çocuklar yaza yaza 

son sayfaya gelince meşe ağacı merak etmiş: “Acaba son 

sayfam da dolunca beni ne yapacaklar? 

Kitap kardeşe sormuş o da: “Ben de merak ediyorum 

benim de son sayfam… Bundan sonra acaba bizi ne yapacaklarını…” 

Bu merak uzun sürmemiş. Çocuklardan biri, defterin 

son sayfasını da doldurduktan sonra, okul çıkışında sokakta 

köşe başında bulunan çöpe fırlatıp atmış. Defter 

çok üzülmüş bir çırpıda çöpe atılmasına. Oysa ki eğitim 

öğretim boyunca arkadaş olmuşmuş onunla. Ne kadar da 

güzel anlaşırlarmış çocukla. Her gün birlikte zaman geçirirler, 

öğrendiklerini paylaşırlarmış. Meşe buna çok içerlemiş, 

gözyaşlarını tutamamış. 

Sıra kitap kardeşe gelmiş. Onun da son sayfası imiş 

okunmak üzere. O da merak ediyormuş, bundan sonra 

neler olacağını. Yıl boyunca sayfalarındaki bilgileri paylaşmanın 

mutluluğunu yaşarken sonunun ne olacağını düşünüyormuş. 

Sonra çocuk, kitabı eline alarak, okulun ince 

uzun koridorunda yürümeye başlamış. Kitap, daha da merak 

ediyormuş. Kendisini okuyan çocuk, minik parmakları 

arasında okulun geri dönüşüm kutusuna bırakmış onu. 

Yine bir heyecan sarmış kitabı: 

“Yaşasın ben yine bilgi olacağım çocuklar için. Beni 

tekrar okumak üzere rafa kaldıracaklar. Demek ki seneye 

yeni bir kitap olarak geleceğim. Ve yeni çocuklarla tanı- 

61 

şacağım.” Diyerek tebessümle, yeni bir yılın gelmesi hevesiyle 

geri dönüşüm kutusunda fabrikaya gideceği günü 

merakla beklemeye başlamış. 

Sokağa atılan defter aniden esen bir rüzgârın etkisiyle, 

damla damla yağan yağmurla baş başa kalmış. Yaprakları 

rüzgârın esintisiyle bir o yana bir bu yana saçılıyormuş. 

Sonra sokakta kendisi gibi çöpe fırlatılmış saman, kamış, 

kendir-kenevir, tütün ve ayçiçeğinden yapılmış gazete sayfalarına 

rastlamış. 

Kendisi gibi sokağa atılan gazete ve dergiler yağmurun 

artmasıyla önce üşümeye, sonra da erimeye başlamışlar. 

Defter titrek bir sesle: 

“İnsanoğlu neden böyle nankörce davranıyor? İşi bitince 

fırlatıp sokağa atıyor bizi” demiş. 

Gazete söze girmiş; 

“Beni okuyan kişinin yanında biri daha vardı, o da 

gazete okuyordu. Bitirdikten sonra onu köşedeki geri dönüşümlü 

kutusuna attı. Beni okuyan da sokağa… Biliyor 

musunuz arkadaşlar, geri dönüşüm kutusuna atılınca biz 

yine tekrar gazete, dergi, kitap ve kâğıt oluyormuşuz, bizi 

kullanabiliyormuş insanoğlu” diye sözlerini tamamlamış. 

Defter de: 

“Peki bizi neden geri dönüşüm kutusuna bırakmadılar?” 

Diye sorunca 

Gazete: 

“Bazı kişiler de bizi sobalarını tutuşturmak için kullanıyorlar. 

İnsanoğlu bizi nasıl isterse öyle kullanıyor. Hâlbuki 

yakmasalar, sokağa atmasalar, tekrar kendileri için yararlı 

oluruz.” 

Hava gittikçe soğumaya, gökyüzü yeryüzüne gözyaşlarını 

daha da kuvvetli bırakmaya başlamış. İyice ıslanmaya 

başlayan defter, gazete ve dergiler, üşümeye başlamışlar, 

ama hemen ilerdeki tenekeye çöp dökmeye gelen biri, 

yerdeki defter, gazete ve dergileri toplayıp, evinin yakınındaki 

geri dönüşüm kutusuna bırakıvermiş. 

Artık kâğıt parçaları üşümüyorlarmış. Yeniden kâğıt olmanın 

mutluluğunu yaşamaya başlamışlar. 

Masalın sonu böyle… 

Birçok ülkede, kâğıt yapımında kullanılan maddelerin 

yaklaşık üçte ikisi geri dönüşümlü kâğıt ve kereste yapımı 

sırasındaki atık yongalardan elde edilir. 

Doğal kaynakların sınırsız olmadığı, dikkatlice kullanılmadığı 

takdirde bir gün bunların tükeneceği şüphesizdir. 

Ortanca

GÜLLERİ KOKLADIM BEN 

İbrahim YAMAN 

Ne gülün rengini sordum ne de bülbül sesini 

Yıllar yılı hasret çektim sakladım hevesimi 

Kimselere söylemedim çıkarmadım sesimi 

Yüreğimde gizledim hep sevgimi hevesimi 

Ağlayanlarla ağladım gülenlere güldüm ben 

Acı çektim çile çektim ömür boyu sevdim ben 

Feryadıyla inlediğim gönlü kırık ney’dim ben 

Başka gülü koklamadım bülbül gibi yandım ben 

Dalgalarla kucaklaştım denizleri aştım ben 

Rüzgârlarla haberleştim kanatlandım uçtum ben 

Sultanım senin aşkınla ardın sıra koştum ben 

Şafaklarla ağladım ben güller gibi açtım ben 

Irmak gibi çağıl çağıl yaylaları aştım ben 

Katar katar turnalarla yüce dağlar geçtim ben 

Bozkırlarda çiçek çiçek öbek öbek açtım ben 

Gönlümdeki tükenmeyen sevgiye ulaştım ben 

Sevgililer günü bugün o kalple birleştim ben 

Gönlümdeki sevgiliye ulaştım kavuştum ben 

Tüm sevenler mutlu olsun ellerimi açtım ben 

Böyle güzel bir şubatta çiçeklerle koştum ben 

Dualarım kabul oldu sevindim ben coştum ben 

Ortanca 62 

CAN ÖZÜMDEN 

Azime GÜRLEK 

Can özümden katmer katmer vuruldum. 

Ardım sıra dost düşmana yerdiler. 

Vuslat varken cennetime darıldım. 

Linç edip tabanlara serdiler. 

Şehveti yok, edası çok gazelden. 

Sır küpünde şeametli güzelden. 

Kuruş etmez ihtişamı ezelden 

İte kaka emri vaki kardılar. 

Yüreğimde özüm zırhla ıslansın. 

Çığlıklarım yedi arşa yaslansın. 

Ahrazlığım can evimden paslansın. 

Beni ezip baş semaya vardılar. 

Mecali yok, debelenir çorakta. 

Hüküm giymiş sedir otu orakta. 

Düşte kalkar, kanadı yok borakta. 

Debelendim dizin dizin sürdüler. 

Yüreği boş, çengel atar şaşarak. 

Nefsindedir beklentisi taşarak. 

İçgüdüsel hareketle koşarak 

Cehaletin suretini verdiler. 

Der Azime! Ser koymuşum bu yola. 

Gerekirse çekip zehri kol kola 

Çekip gider alıp başı dik yola. 

Ağzıma da karaçalı dürdüler. 

ACİL YARDIM 

Şadi ÜNAL 

Sokak lambaları ne kadar fersiz, 

Karanlıklar püsem püsem geliyor üstüme. 

Çırpınırken kardeşim içeride 

Ve hıçkırıklar yankı yaparken duvarlarda... 

Acı, hüzün karışık taksi seslerinde, 

Çığlıklar yankılanıyor acil yardımlarda. 

Kendini bırakmış ölümün kollarına 

Yaşamak istemiyorcasına çaresiz... 

Koşturmalar, bilinçsizce koridorlarda, 

Gözyaşları zehir damlaları sanki, 

Süzülüp, dudaklarda emilirken, 

Buruk bir tad bırakıyor damaklarda...

AŞKA GİDERKEN 

Eyüp ŞAHAN 

Pusatlanır gönül aşka girerken, 

Seyreyle âşıkta halleri hele. 

Sevda ırmağına destur verirken, 

Dinle sen âşıktan dilleri hele. 

Buram buram terde halini anla, 

İnce ince düşer özüne damla 

Ağrımaz başını sarınca gamla, 

Ne de çabuk geçer yolları hele. 

Sevgi bahçesinde dolanır eller, 

Bir türkü tutturur bülbüldür diller, 

Dikeni batınca bükülür beller, 

İlkbaharda solar gülleri hele. 

Ya sabır diyerek sürer atını, 

Sanki bir süvari gör şatafatını, 

Aldığı mesafe kurşun atımı, 

Asırlara denktir yılları hele. 

Süvari yorulur gönlü durulur, 

Boş hayal görünce içi burulur, 

Neden böyle oldu diye sorulur, 

Ayazı dondurur yelleri hele. 

Ya bir de menzile varırsa güle, 

Dünya tapusunu cebinde bile, 

Eyüp’ün gönlüne vermeden çile, 

Örülür petekte balları hele. 

63 

BİR GÖZ DÜŞÜMÜ 

UZAKLIĞIN… 

Nevin KOÇOĞLU 

yıllardan en yenisi aylardan ocak 

yüreğimin bahçesine uzanıyor elim 

bir masal çalıyorum gülün dalından 

ay ışığıyla ışıl ışıl yıkanmış 

diana’nın elleriyle kutsanmış 

gül rengi bir sevda 

bu sevdaya bülbül yakışmaz mı aslında 

amma velakin dağ taş karga 

bir parça peynire tamah eder kimisi 

kimisi bir çift söze 

çığlıkları uğulduyor beynimde 

bir korkuluk dikiyorum fikrime 

düşlerimin çekimine yürüyorum korkusuzca 

cümlelerim uçuşuyor göğün mavisine 

avuç avuç yıldız tozu serpiyor gökyüzü 

saçlarımdan aşağı dökülüyor ince ince 

yürek çarpıntısına ayarlanıyor belleğim 

tenim tenine emanet sevgilim 

yokluğunla sarmaş dolaş uyuduğum her gece 

sabahında sana uyanıyor usulca 

dilime şiirler dolanıyor 

kor kor buselerini toplarken derinlerden 

vurgun yiyorum kendi denizimizde 

aşk olsun diyorum aşktan gelsin ne gelecekse 

Bir göz düşümü kadar uzaklığın bana 

“hasretinden prangalar eskittim” anla 

Ortanca

Süleyman KARACABEY 

Topladım çıkardım ne kaldı elde, 

Yıllarca koştuğum boşaymış meğer, 

Kalmadı bahçemde bülbül de gül de, 

İki gözüm birden şaşaymış meğer… 

Görmeden baharı hazana girdim, 

Şu fani dünyaya çok emek verdim, 

Belki de bilmeden gönüller kırdım, 

Ömrün akış yönü kışaymış meğer… 

Zehir sundu zaman bal diye içtim, 

Seneler yıprattı ben benden geçtim, 

Kalbim isyanlarda riyadan kaçtım, 

Vefasız şu nefsim maşaymış meğer… 

Sönerken ateşim küllerim kaldı, 

Hüzünlü gözlerim yaşları saldı, 

Yöneldim maziye aklımı aldı, 

Pehlivan oluşum tuşaymış meğer… 

Seven dostlar gelip selam verdiler, 

Hoş muhabbet edip hatır sordular, 

Kaybolan yıllardan güller derdiler, 

Hayatım bir anlık neşeymiş meğer… 

Çarşıdan aldılar bir beyaz astar, 

Kalbim yangın yeri yârini ister 

Dünyada kalanı gel bana göster, 

Adresim mezarda köşeymiş meğer… 

Çalıştım didindim boşa koydular, 

Soydular bedeni yaşa koydular, 

Toprağı kazarak taşa koydular, 

Yıllarca koştuğum taşaymış meğer… 

Duman oğlu der ki; dumanım tütmez, 

İçimde yangın var kederim bitmez, 

Güneş ufku aştı sözüm kâr etmez, 

Toprağın arzusu başaymış meğer… 

MURAT DUMAN’IN 

“BÖYLE YAZILMIŞ” 

ŞİİRİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER 

Ortanca 64 

Her Şair ve yazar gerek şiirlerinde gerekse diğer yazınsal 

eserlerinde (Roman, öykü, deneme, makale) kendi 

yaşamından kesitler sunduğu gibi bazen de yaşamında küçük 

yer eden ancak etkilendiği hususları daha etkin halde 

anlatabilmek için hikâyeleştirmeler yaparak veya olmasını 

istediği hale getirmek için imgeler kullanarak okuyucusuna 

edebi bir dille dile getirip sunar… 

Gerçek yaşamını anlatması realite oluşturmakla birlikte 

imgeleştirmeleri, hikâyeleştirmeleri de sürreal bir durum 

yansıtır. Her iki durumda da hedef kitle okuyucudur 

ve okuyucuyu etkileme çabasıdır. Ancak temanın şiirsellik 

içinde süslü sözlerle anlatımı ise şiirin roman, öykü ve 

makaleden ayrılan en belirgin özelliğidir. Pek çok duyguyu 

Romanları aşan anlatımla ifade edilmesi çok zaman şairin 

dağarcığından bir dörtlükle anlatımı tamamlanır. Bunları 

Şiirsellik içinde ve şiir normlarına uygun bir halde dile getirmesi 

ve aktarması ise Şairin maharetini ve bakış açısını 

hatta şairin karakteristik özelliğini de yansıtabilmektedir. 

Belirli bir olay hakkında da bilgi kaynağı olma özelliğini de 

gösterir kimi zaman. 

Murat Duman’ın “Böyle Yazılmış” şiiri de yaşanan bir 

olayı ve durum hakkında esasen bize bilgi aktarmaktadır. 

Şairin usta şair “Ahmet Tufan ŞENTÜRK” ile arasında geçen 

tanışma kaynaşma ve çalışmalarına ait bilgileri verdiği 

gibi, usta şairle sadece tanışmış olmaları vesilesiyle ismini 

nasıl kullandıklarına parmak basmaktadır. Tabii bu durum 

belirli bir zaman içinde (1999 yılından bu güne) geçmektedir. 

Şair Kendi hayatı içinde önemli bir yere oturttuğu bu 

durumdan pasajlar vermektedir. Bu durum içerisinde 

kendi menfaatleri doğrultusunda Usta şairin ismini kullanmaya 

kalkanlara sitemi ve onları eleştirmesi alenen 

yansımaktadır. 

Böyle Yazılmış Şiirinde göze çarpan, şairin hayatında 

çok olumsuzluklar yaşadığı ve işinin rast gitmediği yıllar 

yılı emek ve çabalarının ise koskoca bir hiçten ibaret olduğu, 

bu nedenle elinde mevcut bir değerin kendisine ait 

olarak kalmadığını bunca yıllık elleriyle inşa ettiği eserlerininse 

elinden gittiğini

“ Topladım çıkardım ne kaldı elde 

Yıllarca koştuğum boşaymış meğer, 

Kalmadı bahçem de bülbül de,gül de, 

İki gözüm birden şaşaymış meğer. (1.dörtlük) 

Diyerek yıllarca gerçekleri göremediğinden kendisine 

kahrediyor ve elinde bir şey kalmadığını her şeyin uçup 

gittiğini söylüyor. Aslında bu dörtlüğün giriş dörtlüğü olarak 

düşünülmüş olması bana göre uygun düşmemiş. Çünkü 

ilerki dörtlüklerde görüyoruz ki bir hayatın anatomisi 

çıkartılıyor ve resmediliyor. Bu resmin son karesi olması 

gereken bir durumun ilk karede verilmesi henüz şiirin içeriğine 

girmeden neticesini öğreniyoruz. Oysa bir okur olarak 

şiirin içinde seyahat etmeyi ve neticeye son dörtlükte 

ulaşmayı istemek sanırım hakkımız diye düşünüyorum. 

Şair duygusal olduğu kadar hümanist duyguların da 

sahibidir. Aslında güzel bir insan olma erdemi için gayret 

gösteren ve yaşamının her devresinde de buna uymaya 

çalışan bir gönül insanıdır. Gönül kırmaktan çekinir ve istemez. 

Samimi ve dürüst olmayı kendine şiar edinir. Fakat 

kimi zaman elde olmayan nedenlerle de olsa veya farkında 

olmadan da kalp kırabileceğinden de korkmaktadır. 

Bu, şairin aynı zamanda insan sevgisi kadar da mütevazi, 

halim ve saygılı bir kişilik olduğunu da belirtmektedir. 

Bakın bu konuda bizlere nasıl sesleniyor 

Görmeden baharı hazana girdim, 

Şu fani dünyaya çok emek verdim, 

Belki de bilmeden gönüller kırdım, 

Ömrün akış yönü, kışaymış meğer. (2.dörtlük) 

Diyerek, her zaman bir çalışma içinde olduğunu ve 

çevresinin farkında olamadığını, yıllarının birden geçiverdiğini 

ve bu süreçte de bazı güzelliklerin farkına geç vardığını 

bildiriyor ve farkına varmasına varmıştır ama; artık 

her şeyin geride kaldığını bu nedenle farkında olmadan, 

bilmeden gönüller kırmış olabileceğini düşünerek bu durumdan 

rahatsızlığını, pişmanlığını dile getiriyor. 

Yıllar yılı hayatın gerçekleri ne sunmuşsa eyvallah demiş, 

alıp kabul etmiş ve her daim rızk gayretinde olması 

nedeniyle iyiyi kötüyü ayırt edecek halde olmadığı anlaşılan 

şair, duygularını yine bize bir dörtlükle aktarmaktadır: 

Zehir sundu zaman, bal diye içtim, 

Seneler yıprattı ben benden geçtim, 

Kalbim isyanlarda, riyadan kaçtım, 

Vefasız şu nefsim, maşaymış meğer.(3.dörtlük) 

Mısralarında bir pişmanlığının olduğu aşikardır. Ayrıca 

riya; (ikiyüzlülük) dan kaçması var ki işte bu şairin şiirin hikayesiyle 

de örtüşmektedir. İnsanların bir toplantıda veya 

bir dost sohbeti esnasında kısa aralıkla tanışması ondan 

bir şeyler dinlemesi veya bir seminere katılan seminercinin, 

semineri verenin kendisini ustaymış gibi lanse etmesi 

ondan yararlanmaya çalışması, menfaat sağlaması riya 

değil midir? Hem insani hem de ahlaki etik olarak doğru 

değildir. Bu nedenle bu tür insanlardan da kaçtığını vurgulamaktadır. 

Nefis denen duygununsa her zaman insanı 

aldatan bir duygu olduğundan yıllarca nefsinin arzusuna 

hizmet etmekten de muzdariptir ve artık farkındadır nef- 

65 

sin kötülüge götüren bir durum olduğunu ve kaçış çaredir 

ona. Çünkü nefsi elinde başkalarına hizmet etmekten 

muzdariptir. Şair “Böyle Yazılmış” isimli çalışmasında aslında 

tefekkür ediyor ve “haktan gelene boynum kıldan 

incedir” anlayışı içine giriyor ve kaderine rıza göstermekten 

başka çaresinin de olmadığını belirtiyor. Ancak öyle 

bir durum söz konusudur ki o bunu mutlu ediyor. “dost” 

ve “dostluk” kavramları onun memnuniyetini gizlemesine 

engel oluyor ve dostlarından memnuniyetini şu sözlerle 

dile getiriyor: 

Seven dostlar gelip selam verdiler, 

Hoş muhabbet edip hatır sordular, 

Kaybolan yıllardan güller derdiler, 

Hayatım bin anlık neşeymiş meğer. (5.dörtlük) 

Koskoca bir hayatın kendisinde boşa geçtiğinden yakınmaktadır 

şair ve ölümü kurtuluş olarak görmektedir. 

Düşünün ki insan çok küçük yaşlardan itibaren geleceğini 

kurtarmak ilerde müreffeh bir hayat sürebilmek 

için tüm gücüyle çalışıyor, bu çalışmayla en yakınında bulunan 

nimetlerin güzelliklerin, dostlukların bile farkında 

olmadan çabalayıp çalışmakta. Ne zaman ki belirli bir refah 

seviyesine ulaştı işte o zaman başını kaldırıp etrafına 

baktığında, hayretler içine düşmektedir. Etrafını çıkarcıların 

menfaatçıların ve dahi istismarcıların sardığını görür 

ve kendisine de etrafına da sitemler etmektedir. Ancak 

her şeyin geç kaldığından, çıkar yolunun da bulunmadığını 

görmektedir. Her türlü emeklerinin boşa gittiğini, yıllarca 

nefsinin emrinde gezinip durduğunu, bu nedenle yıllarının 

boşa geçen zaman olarak adlandırması da bundandır. 

Doğaldır ki sevindiği mutlu olduğu anlar da olmuştur. En 

barizi kendisini seven insanların ziyaretleri, sohbetleri 

onda inanılmaz haz bıraktığını göstermektedir. 

Bir insanın yaşam hikâyesini anlatması nedeniyle 

“tahkiye” olarak da değerlendirilebilecek “Böyle Yazılmış” 

isimli şiir aslında realist bir şiir olup “Epik” şiir kategorisinde 

adlandırılmıştır. 

Şiirin dil yapısı gayet samimi ve açık, duru bir Türkçe ile 

yazılmıştır. Şiirde; günlük hayatta kullanılan dil yapısı hakimdir. 

Okuyucunun rahatlıkla her kelimesini anlayacağı 

ve hatta mazmunlara boğmadan daha çok net ifadelerle 

çalışılmış olması Klasik Türk Halk Edebiyatı’nın da yapısal, 

kuramsal bir tezahürü olarak da karşımıza yine burada da 

çıkmaktadır. 

Şiir; Hece nâzımının 6+5 li düzeninde yazılarak gerek 

sayısal eşitlik olarak gerekse kafiye uyumu olarak başarılı 

bir şekilde tamamlanmıştır. a+b+a+b olarak giriş yapılmış 

ve a+a+a+b olarak devam ettirilmiştir. 

Şiirde Yarım kafiye -Tam kafiye- Zengin kafiye ve Tunç 

kafiye kullanılmıştır. Teşbih sanatı oldukça fazladır. Tasvir 

sanatı mevcuttur. Mübalağa sanatı uygulanmıştır. Mecaz-ı 

Mürsel kullanılmıştır. 

Süleyman KARACABEY 

Eğitimci - Şair- Yazar. KAYSADER Başkanı 

Kayseri Yazarlar Şairler ve Sanatçılar Derneği 

Ortanca

Handan KALSIN 

Bugün Kabahat Gösteren’de, 32. enlem 25. boylam 

sakinlerinin hataları var. Bu komşularınız, akrabalarınız, 

eşiniz, çocuklarınız ve hatta siz olabilirsiniz. 

Bugün değilse bile bir gün sıra size ve sevdiklerinize de 

gelecek. Hayatınızı yaşarken dikkatli olun. 

‘’Lanet olası program!‘’ dedi elindeki kumandayı fırlatarak. 

Kumandanın metal aksamı sözde okyanus manzaralı 

fakat aslında her şeyi yansıtan ve kaydeden bir hologramdan 

başka bir şey olmayan duvarlarla buluştu. Başını 

ellerinin arasına alarak bir süre oturdu. 2070’den bu yana 

sağlam bir hayat yaşamıştı. Sonra ne olduysa olmuş sarkastik 

yenidünya düzeniyle birlikte televizyonların yerini 

Kabahat Gösteren’ler almıştı. Her akşam aralıksız süren 

yayında dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan insanların kabahatleri 

gösteriliyordu. 

Onaylanmamış birliktelikler, sözde sapkın cinsel eylemler, 

aldatmalar ve aklınıza gelebilecek her türlü yüz 

kızartıcı unsur gizlice kaydedilen veriler sayesinde bütün 

evrene naklen yayınlanıyordu. Başlarda bu kimsenin umurunda 

olmasa da kabahatleri yayınlanan insanların aniden 

ortadan kaybolması birçok şüpheyi beraberinde getirmiş, 

hükümetin bu işte parmağı olduğu gerçeği çok geçmeden 

fısıltı gazetesiyle her yere yayılmıştı. 

Doğduktan sonra omuza yerleştirilen çiple herkes 

adım adım takip ediliyordu. Kodlanmış bütün insanlar için 

kaçış bir hayalden ibaretti. Nüfus sayımı, kişisel güvenlik 

vb konularda kolaylık sağlayacağı gerekçesiyle ilk başlarda 

istek üzerine takılan bu yonga, var olan tek devlet tarafından 

zorunlu kılınmıştı. Ailesi çocuklarına zorla takılan 

bu çipi hayatlarını ciddi bir tehlikeye atarak tek çocuklarından 

çıkarmıştı. Sistemin yeni yeni oturmaya başlaması 

nedeniyle feralorijik sistem mühendisi olan babasının 

bulduğu yamalarla sistem tarafından dikkat çekmeyen 

acil durum kimlik değişimi programı yüklenmişti. Zihin tarafından 

kontrol edilen bu sistem şimdiye kadar hayatını 

defalarca korumuştu. Kabahat Gösteren’e her yakalandığında 

zihnini toparlıyor ve multikatrilyarlık veri bankasından 

kendi durumuna en uygun kimliğe etiyle kemiğiyle 

bürünüyordu. Yalnız bir kere uykuda yakalanmıştı, işte o 

anın düşüncesi bile dehşetle sarsılmasına yetiyordu. Kabahat 

Gösteren onu duşta mastürbasyon yaparken deşifre 

etmişti. Eylemin verdiği yorgunlukla uyuyakalmıştı. 

KABAHAT GÖSTEREN… 

Ortanca 66 

Uyandığında kendisini toplama kampı gibi bir yerde 

bulmayı beklerken, vahşi bir ormanın ortasında bulmuştu. 

Alnının ortasında algılarını etkileyen sonradan takılmış bir 

çıkıntı vardı. Düşüncelerini toplamak için var gücüyle uğraştıysa 

da bunun düşünce aktaran bir cihaz olabileceğini 

de hesaba katarak işleri bir süre daha oluruna bırakmaya 

karar verdi. Sonunda herkesin korkuyla karışık merak ettiği 

yerdeydi ve işler istediği gibi giderken kaybolanlara ne 

olduğunu öğrenmenin iyi bir fikir olacağını düşündü… 

Ormanın derinliklerinde ilerlerken çeşitli sesler duymasına 

rağmen hiçbir canlıya rastlamamak endişe duvarına 

yeni tuğlalar eklemesine neden olmuştu. İzleniyordu 

bundan şüphesi yoktu, fakat ne ve kim tarafından 

olduğunu bir türlü idrak edemiyordu. Alnındaki çıkıntıyı 

ovuşturdu, heyecanlandıkça bir çeşit ağrı duyumsuyordu. 

Neden sonra alnındakinin adrenalinle devreye giren bir 

öd kopartan olduğunu fark etti. Öd kopartanın güvenlik 

güçleri tarafından işkence amaçlı kullanıldığını duymuştu. 

İnsanın kanında adrenalin miktarı arttıkça acı da eşzamanlı 

olarak artıyor, iç organlarda ve beyinde tamiri mümkün 

olmayan hasarlar oluşturuyordu. Zaman geçtikçe burnuna 

et kokuları gelmeye başladı, acıkmıştı. Bulacağı her ne 

olursa olsun yemeye kararlıydı. Normalde beyin gücüyle 

ruhsal doyuma ulaşıp açlık ve susuzluk gibi ilkel kavramlardan 

uzaklaşabiliyordu, ama çıkıntı buna izin verecek 

gibi görünmüyordu. Artarak çoğalan bir iştahla kokuların 

kaynağına yaklaştığında kanının damarlarından çekilmeye 

başladığını hissetti. 

Ortalık pişmiş ceset kaynıyordu. Öğürmekten son 

anda vazgeçtiyse de korku çığı tarafından yutulan insanların 

cesetlerinin üzerinden geçtikten sonra nabzı hızlanmaya 

başladı. Bu insanların ölümüne sebep olan şeyin kendi 

içlerinde duydukları kontrol edilemez korku olduğunu biliyordu 

fakat ne görmüşlerdi işte o konuda kesinlikle fikri 

yoktu... 

Bugün gene kendi eylemlerinden birinin kabahat gösterende 

ulu orta yayınlanacağını hissetmişcesine kaygılandı. 

Kumandayı attığı yerden kaldırarak sanal komodinin 

üzerine koydu. Teknoloji sayesinde birçok şey sanal hale 

gelmişti. Düşünce gücünle odanı istediğin gibi düzenleyebiliyordun. 

Hükümet düşünce gücünü istediği düzeyde 

tutuyordu, geri kalanlar kendisi kadar şanslı değildi. Far-

kında olmadan manipüle edilerek yönlendiriliyorlardı. 

Cinselliği seviyordu ve eski dünya düzenine imrenerek bakıyordu. 

Bilgi bankalarına erişim sınırlı olsa da kendisi için 

geçerli değildi. İnsanlar evliliklerinde sarılmanın dışında 

etkileşim kuramıyorlardı. Bebekler siber ortamda gen havuzundan 

istenilen özellikler yüklenerek, eskilerin unutulmuş 

tabiriyle bir çeşit mayalanma yoluyla elde ediliyordu. 

7 ila 9 aylık bekleme süresi için gerekli taşıyıcı genellikle 

bulunamadığından; mayalanma işlemi sonrasında anne 

karnındaki ısıya yakın bir sıvıda bekletilen bebekler, doğuma 

kadar yeraltındaki Uterus tünellerinde bekletiliyordu. 

7. ayını dolduran bebekler özel kesecikleriyle günışığına 

çıkarılıyor anne ile haftalık buluşmalarla yakınlık kurmaları 

sağlanıyordu… 

Akşam karanlığına benzer bir karanlık bütün haşmetiyle 

çökmüştü ormana. Şimdiye kadar hiç duymadığı 

yüksek desibelli bir ses kulaklarını tırmaladı. Kalp atışları 

gene hızlanmaya başlamıştı. Alnını ovuşturarak sırtını bir 

ağaca dayadı ve etrafına ürpertiyle bakınmaya başladı. 

Kendi kendine bu ormanın sanal bir orman olduğunu o 

istemedikçe hiçbir şeyin kendisine zarar veremeyeceğini 

fısıldadı. Ama pişmiş ceset tarlasının sanal olmadığını da 

adı gibi biliyordu. 

‘’Hiper uzaya yemin olsun ki buradan kurtulur kurtulmaz 

zifik egzersizlerimi aksatmadan yapacağım.’’ 

Bu zihinsel ve fiziksel egzersizlerin bileşimine verilen 

addı. Zifiz yerine Zifik olmasının mantığını bir türlü kavrayamadığı 

için sanal Öğretgen’iyle kapışmıştı. Eski devirlerdeki 

öğretmen sözcüğü yerini çoktan Öğretgen’lere bırakmıştı. 

Bu sanal genetik öğrenme metoduyla karşındaki 

veri bankasından pek tabii hükümet tarafından belirlenmiş 

bilgileri emiyordun. 

Emilim sırasında aklına takılan şeyler eski devir dizüstü 

bilgisayarları gibi duraksıyor, öğrendiğin her şeyi sil 

baştan yüklemen gerekiyordu. Öğretgen’le kapıştığın her 

konu ayrıntılarıyla kaydediliyor, yeri geldiğinde aleyhinde 

kullanılabiliyordu. Sen zaten eskiden de böyleydin mantığı 

hâlâ değişmemişti. Değiştirdiği kimlikler sayesinde kendi 

kaydı çoktan silinip gitmişti, gene de Kabahat Gösteren’e 

yakalanmadan önceki geçmişini özlüyordu. Ailesinden 

pisipisine kopmak zorunda kalmıştı. Onların güvenliğine 

zarar vermemek için enlem ve boylamını bile değiştirmek 

zorunda kalmıştı. 

Rastladığı geçmiş zaman sanal belleklerinde bir yaratıcı 

fikrinin olduğunu duymuştu. Şimdi ise tek tanrı hükümetti 

ve tanrının adı bile yasaklanmıştı. İnsanların içindeki 

ruhsal boşluk gelişmekte olan teknolojiye rağmen kesinlikle 

doldurulamıyordu. Bazen konuşmaya yeni başlayan 

çocuklar bir yaratıcıdan söz ediyor ve ailelerinin zihnini 

bulandırıyordu. O zaman hükümet devreye giriyor ve 

çocuğa zihinsel işlev bozukluğu teşhisi koyup ailesinden 

koparıyordu. Bir çeşit imha işlemi sırasında ailelerin ayak 

bağı olmaması gerektiğinden hastalığın feci şekilde bulaşıcı 

olduğu izlenimini vermek için çocuklar lepraya benzer 

etkileri olan zehirli aşılarla acımasızca katlediliyordu. 

67 

Tabi sarkastik düzenin bunun için de harika bir çözümü 

vardı. Aileye yeni bir çocuk sahibi olma hakkını veriyordu. 

Çoğunlukla aileler aynı hastalık baş gösterir diye bu 

haklarını öpüşme çeki ile değişiyorlardı. Öpüşme çeki çok 

nadir üst düzey vatandaşlara verilen bir çekti ve tahmin 

edildiği üzere kabahat gösterenden uzakta insana bu şartlar 

altında uzatılan cennet dalı gibiydi. Babasının bilime 

yaptığı önemli katkılardan dolayı bu çeke sahip olduğunu 

biliyordu. Bunu tahmin etmek hiç de zor değildi. Kabahat 

Gösteren çeke sahip olanlar için günün belirli saatlerinde 

devre dışı bırakıldığı zaman ailesi onu sanal bakıcıya emanet 

edip ortalıktan uzun süre kayboluyordu. 

Ses ara sıra uzaklaşıyor, tam yoluna devam edecekken 

yakınlaşıyordu. Cesaret bile korktuğu halde üzerine 

gitmek değil miydi? Öyleyse korkmamak için cesur olmak 

da yeterli değildi. Ne yapıp edip korkmamanın bir yolunu 

bulmalıydı yoksa ceset tarlasına ekilecek bir rottenflower 

gibi bu lanet yerde kokuşup yok olacaktı. Sakinleşmek için 

elinden geleni yapmasına rağmen alnındaki çıkıntı gitgide 

daha fazla acı veriyordu. Ölümden bu kadar korkmasının 

nedeni öte dünya inancının olmamasıydı. 

Araştırmalarında eski ilahi dinlerin öte dünya diye bir 

yerden söz ettiklerini bulmuştu. Acaba bahsettikleri gibi 

ceza ve ödül üzerine dayalı bir sistemin sonunda cennetle 

veya korktuğu gibi cehennemle karşılaşacak mıydı? Gerçi 

korkmasını gerektirecek bir şey yaptığını sanmıyordu 

ama kabahat gösterenin kayıtlarına göz atacak olurlarsa 

eskilerin mikrodalga denilen ilkel aleti gibi şeylerle kaplı 

olduğunu düşündüğü cehennemde pişme ihtimali vardı. 

Ne olursa olsun alnımdaki bu burktuğumun şeyiyle burada 

pişmekten iyidir diye geçirdi içinden. İşte gene küfür 

etmişti ama kabahat gösteren ondan belki on ışık yılı 

uzaktaydı. Artık burada kendisini izleyen bir hükümet olmadığını 

biliyordu. Yoksa beynine istem dışı hücum eden 

düşünceler sonucu asıl kimliği anlaşılır çoktan işi bitirilirdi. 

Yaşamak istiyorsa ödlekliği bir kenara bırakıp bütün gücüyle 

daha güvenli bir yere sığınmalı, zihinsel gücünü yeniden 

toplayıp esaslı bir kimlik değişimiyle kendisini sanal 

olarak ışınlamalıydı. Işınlama işlemini böylesi bir evrende 

denemek çok riskliydi ama yaşamak için denemeye değerdi. 

Korku açlığını tamamen unutturmuştu. Bu bir bakıma 

lehineydi. Demek ki korkuyu olumlu bir motivasyon 

aracına dönüştürme şansı mevcuttu. 

İşte yeniden başlıyoruz diye düşündü. Saatin tiktaklarına 

benzeyen kalp atışlarıyla harmanlanmış reklam müziği 

eşliğinde; Kabahat Gösteren 32. enlem 25. boylam 

sakinlerinin hatalarını deşifre etmeye başladı. 507. kattaki 

sanat gösterisi sırasında bakıştığı kız karşısındaydı. 

Lanet Kabahat Gösteren onları tam sırıtırken yakalamıştı. 

İkisinin de yüzünde aptalca bir gülümseme vardı. 

Aralarındaki elektriklenme körlerin bile görebileceği 

cinstendi. Ama işte onlar orada sanki yeryüzünde kendilerinden 

başka hiç kimse yokmuşcasına bakışıp işveli kıkırdaklar 

ordusuna yazılmışlardı. Kumandayı alıp kapatacağı 

sırada görüntünün devamı karşısında şoka girdi. Kız 

Ortanca

esepsiyonun yapıldığı yerdeki işlev görende; eskilerin 

tabiriyle tuvalette, kendisinin eksiksiz sanal bir kopyasını 

oluşturmuş düşünmeye bile cesaret edemediği şeyler yapıyordu. 

“Vay be bunu nasıl da akıl edememişti?” İstem 

dışı ereksiyon olduğunu fark etti. Şimdi duşa girip az önce 

zihnine kaydettiği verileri kızın sanal kopyasını üretmek 

için işlemden geçirmeye niyetlendiyse de tatbik edeceği 

işlemi sonraya bırakarak kızın kendisinden daha fazla tehlikede 

olduğunu düşünerek hazırlandı. Aksi halde bu ikisinin 

de son icraatları olabilirdi. 

Kızı kurtarmak için kimlik değiştirmeliydi fakat kızın 

onu tanımayıp hükümetten sanarak kaçıp işini zorlaştıracağını 

biliyordu. Risk aldı ve sadece bedensel kimliğini 

değiştirdi, şimdi 19 yaşında görünüyordu. Kızın dikkatlice 

bakması onu tanıması için yeterliydi en azından kardeşiyim 

deyip onu kolaylıkla ikna edebilirdi… 

Derin derin nefes alarak doğuma hazırlanan eski devir 

kadınları edasıyla sakinleşmeyi başardı. Şimdi ormandaki 

ölüm kalım savaşına hazırdı. Adrenaline geçit vermemek 

için zifik egzersizleri yapmaya çıkmışçasına ormanda salınmaya 

başladı. Gay bir balet gibi göründüğüne emindi. 

Yenidünya düzenine tamamen yabancı olan bu kavramla 

ilgili bulduğu siteleri hatırlayınca yüzüne belli belirsiz bir 

gülümseme yayıldı. Şelale olduğunu tahmin ettiği su sesine 

doğru seğirtti. Su içmek ve temizlenmek stres hormonlarının 

son kalıntılarını da atacaktı. Önünde uzanan geniş 

manzara karşısında afalladı. Sonu gelmez gibi görünen 

dev bir nehirle karşı karşıyaydı. Evindeki sanal havuzdan 

sonra burası tam bir cennetti. Soyunarak atladı ve gecenin 

karanlığında zevk dolu çığlıklar atarak yüzmeye başladı. 

Korku denen şeyi biraz erken unutmuştu. Şelalenin altına 

geldiğinde üzerine akan şeyin su olmadığını fark etti. 

Bu, kilometrelerce uzunluğundaki bağırsaklardı. Az önceki 

zevk dolu çığlıkların yerini acı bir çığlık aldı. Yüzdüğü yer 

erimiş cesetlerle dolu lanet bir ölüm nehriydi. Gece ve 

gözleri ona kötü bir oyun oynamıştı. Alnını ovuşturarak 

şelalenin içindeki oyuğa girdi. Üzerine çöken korku ve soğuk, 

sıtmaya tutulmuşçasına titremesine yol açtı. Kendisine 

engel olamıyordu, bütün bedeni acı içinde kıvranmaya 

başladı. İliklerine işleyen dehşet olduğu yere yığılmasıyla 

geçici bir süre son buldu. Vızıltıya benzer bir sesle uyandığında 

çıplak bedenine sülük gibi yapışmış olan gövdesi 

büyüklüğünde bir yaratıkla göz göze geldi. 

Yaratık da şaşırmışa benziyordu. Onu ölü sanmış olmalıydı. 

Bu yaratık gövdesine değen göğüs benzeri uzuvlardan 

anladığı kadarıyla dişiydi. Üzerinden alıp atmak istedi 

ama ellerini yaratığın gövdesine sardığında kıpırdayamadığını 

fark etti. Teni daha önce hiç dokunmadığı bir şeydendi. 

Kendi vücuduna baktığında yaratıkla birleşmiş olduğunu 

fark etti. Bilmediği bir yerde; bilmediği bir varlıkla 

sarmalanmış, ne tepki vermesi gerektiğini irdeleyemeyerek 

kapana kısılmıştı. Çaresizliğin verdiği korku ve heyecan 

bedenindeki acıyı tamamen unutmasına yol açmıştı. Yaratık 

onu bir çeşit yemek olarak mı yoksa erkek olarak mı 

görüyor bilmiyordu, bildiği tek şey yaratığın ona şimdilik 

zarar vermeyeceğiydi… 

Ortanca 68 

Zaman kaybetmeden ışınlanma portalını açtı ve Kabahat 

Gösteren’de gördüğü koordinatları alelacele girdi. 

Kız panikle kaçmaya çalışmak gibi bir aptallık yapıp yakalanmadıysa 

onu bulma şansı hâlâ vardı. Odaya girdiğinde 

kabahat gösterenin yanıp sönen göstergesine baktı. Kız 

programı kesinlikle izlemiş olmalıydı. Yoksa geç mi kalmıştı? 

Odada yalnız olmadığını hissediyordu ama görünürde 

kimse yoktu. Omzuna dokunan elle birlikte irkilerek sanal 

duvara dayandı. Daha önceki kimliğinde kendisini almaya 

gelenlere uyurken yakalanmamış olsaydı bu dokunuşun 

hayır mı şer mi olduğunu anlayabilirdi. Ani bir hareketle 

göremediği eli kavradı ve tiz bir çığlık duydu. Bu oydu, bir 

çeşit görünmezlik kalkanı kullanıyordu. Ona zarar vermeyeceğini 

söyleyerek kendisini malum kişinin kardeşi olarak 

tanıttı. Bu kalkan sarkastik dünya düzeninden önce savaşlarda 

kullanılmak üzere eski devletler tarafından oluşturulmuştu. 

‘’Bunların tamamen ortadan kaldırıldığını sanıyordum, 

Kabahat Gösteren’e yakalanmana şaşmamalı.’’ 

‘’ Neden geldin?’’ 

‘’Senin için. Gitmeliyiz zamanımız yok abim dedi ki…’’ 

‘’Yalan söylemene gerek yok. Hepimiz yeni dünya düzeninde 

bir eve iki çocuk verilmeyeceğini biliyoruz.’’ 

‘’Beni yakaladın. Hiper uzay aşkına bunu nasıl düşünemedim. 

Ben sadece…’ 

‘’Dur tahmin edeyim. Baban şu ünlü feralorijik sistem 

mühendisiydi değil mi? Sen doğunca ek bir yama yaptı ve 

voila! Süper çocuk.’’ 

‘’Fazla zamanımız yok, gerçekten akıllısın. Seninle şu 

yasaklanmış görünmezlik kalkanını ayrıca konuşuruz. Yaman 

var mı?’’ 

‘’Hayır. Sadece görünmezlik kalkanını kullandığım zaman 

yerim tespit edilemiyor ama ısımı kontrol etmemi 

engelleyen lanet bir delik var. Bu şey ilk robotların zamanından 

kalma bir külüstür.’’ 

‘’Kalkanı birlikte kullanmamız riskli olabilir sen açık bırak. 

Ben değiştiğim kimlik yüzünden aranmıyorum fakat 

odana geldiğim için Kabahat Gösteren bu kimliğimi de 

çoktan mimlemiş olmalı. Şimdi doğru koordinatlarla yüzeysel 

evrendeki yasak bölgeye ışınlanacağız. Bu izimizi 

tamamen kaybettirmemizi sağlar. Esaslı bir plan yapınca 

dönüş için güvenli bir yol buluruz.’’ 

Bilmediği tek şey; o dönüşün çok uzun süre gerçekleşmeyeceğiydi. 

Daha sonra hayatının kadınına olayın sonunu bu şekilde 

anlatacaktı: 

‘’Zaman ilerledikçe yaratık bütün vücudumu bilmediğim 

bir sıvıyla kapladı, deliğe doluşan onlarca garip yaratık 

karşısında beni koruyan şeydi bu. Dişi yaratık sebebini 

bilmediğim bir biçimde benden hoşlanmış ve beni kollamıştı. 

Yoksa benden geriye ceset denizine, işe yaramaz 

armağanlar kalırdı. Kesif bir koku duyduktan sonra yaratık 

benden tamamen ayrıldı. Yapışkan sıvının içinde olmak 

duyularımı etkilemiyordu. Deli gibi koşarak deliğin sonuna 

ulaştım. Adrenalimim tepeye vurmuştu. Nabzım kulakla-

ımda çınlıyordu. Soluk alıp verişlerim hızlanmıştı. Şimdiye 

dek organlarım çoktan parçalanıp yanmış olmalıydı. 

Neden sonra alnımdaki çıkıntının alıştığım yerde olmadığını 

fark ettim. Yaratık hayatımı kurtarmıştı. Var gücümle 

siber vizyon oluşturup evimi hayal ettim. Bir asır 

gibi gelen maceram yalnızca 3 dakika sürmüştü. Odamın 

sahte çimen zeminine uzanıp çocuklar gibi ağlayarak yuvarlandım. 

Yaşadığım travma yenilir yutulur cinsten değildi. 

Kendime gelince ilk işim kimlik değiştirmek oldu ama 

korkudan kadın olmuştum. Aynadaki yansımamı görünce 

yarı kadın yarı erkek bedenime gülmekten kendimi alamadım. 

Çabucak düzelip kendime seçtiğim yeni kimliğe 

büründüm. Bildiğim tek şey en kısa zamanda gerçek bir 

dişiye ihtiyacım olduğuydu. Yaratık olmayan cinsten…’’ 

‘’Delisin sen. Beni güzel bulmana şaşmamalı. O yaratıktan 

sonra. Söyle bakalım, hangimizin göğüsleri daha 

güzel?’’ 

‘’Emin değilim.’’ 

‘’Birileri dişilerin sinirlendiğinde neler yapabileceğini 

unutmuşa benziyor.’’ 

‘’Sadece şakaydı, tabii ki seninkiler tatlım.’’ 

Uzanıp boynuna bir öpücük kondurdu. Kabahat 

Gösteren’den uzakta; bir takım görsel hilelerle düzendeki 

insanların tehlikeli olduğuna inandırılarak uzak tutulmaya 

çalışıldığı ve bunda da kesinlikle başarı sağlandığı bu yasak 

cennette, Adem ve Havva’nın paralel evrendeki yeni 

temsilcileri olarak ilerde yeni dünya düzenini ortadan 

kaldırabilecek bir güce ulaşacak ilk klanın temsilcisini yapmak 

üzere işe koyuldular. 

Güneş batmak üzereydi. Önlerinde yarın güneşle birlikte 

doğacak olan parlak bir gelecek vardı… 

69 

SENİN OLSUN 

Cemil DÜZ 

Aykırı Ozan 

İyi kötü seçemedin farkından 

Baharımda söktün beni kökümden 

Bilmem ne kazandın böyle yıkımdan 

Zararı çekerim kâr senin olsun 

Yapısı bozulmuş bir viraneyim 

Gözyaşımla sende kaldı her şeyim 

Ben artık goncayı gülü neyleyim 

Yeşil senin olsun, mor senin olsun 

Kalmadı evrende yerim durağım 

Kaynaktan kurudu suyum sulağım 

Kırıldı döküldü dalım yaprağım 

Ayva senin olsun nar senin olsun 

Artık neşterleme taze yaramı 

Ben benden içeri buldum belamı 

Sorgusuz sualsiz öldürdün beni 

Zevk ile sefayı sür senin olsun 

Bir zaman ışıktın şimdi karanlık 

Gizlinde saklında ne var yüze çık 

Anlaşıldı benden usandın artık 

Var git düşmanımı sar senin olsun 

Can olmuştun bana candan içeri 

Cemilin yollarda kaldı gözleri 

Benden kıskandığın güzel günleri 

Dilersen ellere ver senin olsun 

Ortanca

Sacide YAYLAZ 

Birkaç saatliğine de olsa bir “Ömer” girmişti yaşantımın 

içine… Yerleşmişti düşüncelerimin içinde… Birkaç 

saatliğine de olsa geleceğimin içine yerleşivermişti… 

Meçhulden gelmişti… Meçhule gitmeyeceğini düşler olmuştum… 

Daha tanışalı bir saati geçmemişti ki birlikte 

edebiyat üzerine projeler geliştirmiştik bile… Yine otogardayım… 

Erken geldiğim için açık bir alanda yolcu peronlarının 

önünde oturmak için bank arıyordum… 

Gençten karayağız bir delikanlı oturuyordu banklardan 

birinde… 

Az kenara kaymıştı aynı zamanda çekinceli bir yüz ifadesiyle 

de yüzüme baktı… 

Bana yer verdiğini fark ettim hemen valizimi çekerek 

oturdum bankın diğer ucuna… Çok geçmemişti ki dönerek: 

“- Merhaba” Dedi. 

“- Merhaba” 

“- Okuyor musun?” 

“- Okuyorum sınavlar bitti, memlekete dönüyorum.” 

“- Yaa… ne güzel. Memleket neresi?” 

“- Ağrı’nın Tutak ilçesindenim.” 

“- Ne güzel, ben geçen yıl gitmiştim Ağrı’ya, oradan 

Doğubeyazıt, Kars dolaşmıştık çok güzel oralar.” 

“- Güzeldir, buralı mısınız?” 

“- Evet Aydınlıyım.” 

“- Ağrı’yı, Kars’ı beğenmeniz çok güzel” 

“- Yurdumun her yeri çok güzel aslında, yine de ben 

oraları daha çok beğendim… Nerede okuyorsun?” 

“- Muğla Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Çağdaş 

Türk Edebiyatı 2. sınıf öğrencisiyim.” 

“-Aaa ne güzel çok sevindim, nerede kalıyorsun?” 

“- Yurt Kur’a bağlı Muğla Öğrenci Yurdu’nda.” 

“- Anladım.” 

AHH ÖMER AHH!.. 

Ortanca 70 

Biraz ortamdan konuşmuştuk. Üniversitelerden, yurtlardan 

ve en önemlisi üniversite gençliğinin sorunlarından. 

Benim ne iş yaptığımı sordu ben de kısa kısa anlattım. 

Uğraşılarımdan bahsettim. Bir de edebiyattan. Edebiyatla 

“amatörce bir şeyler karalıyorum” diye bahsedince yüzü 

ışıl ışıl olmuştu. 

Uzun zamandır düşündüğüm yeni başlamış olduğum 

araştırmadan söz ettim, ilgisini çekmişti. 

Epeyce, araştırmalarımdan bahsettik. O soruyordu 

ben anlatıyordum, ben soruyordum o anlatıyordu. 

Bir ara: 

“- Bir öneride bulunabilir miyim?” dedi. 

“-Elbette hem de geleceğin edebiyatçısından gelecek 

bir önerinin bana çok faydası olacağını iyi biliyorum.” Dedim. 

Bu sözlerim onu çok memnun etmişti gözleri daha bir 

parlıyordu anlatmaya başladığında. 

Yapmakta olduğum araştırmayı anlattığım için önerisini 

söylediğinde ister istemez “ben bunu neden akıl 

edemedim” diye de kendi kendime hayıflanırken düşüncesinin 

çok doğru olduğunu ve benimle paylaştığı için de 

teşekkür etmiştim. 

Bu konuda yardımcı olabileceğini, okula döndüğü zaman 

faydalı olacak olan gerekli bilgileri bana yollayacağını 

da sözlerine ilave etmişti. Ben de kısaca adresimi vermiştim. 

Gelecekti emindim. O arada biletime bakmıştım, otobüsün 

geciktiğini söyledim ve kısaca Sivas’a gideceğimi 

anlattım. 

Keşke aynı otobüste olabilseydik diye düşündük ama 

olmadı… 

Ve bir gün… 

Kahrolası zaman…

Her zamanki gibi, her hangi bir gündü. Yine bilgisayarın 

başına geçtim. İlk işimdir gazete başlıklarını okumak. 

Haberlere şöyle bir göz atmak. Henüz sayfa açılmıştı ki 

gördüğüm bir fotoğraf beni bir anda duraklattı. Durdum 

ben bu fotoğraftaki genci, bu karayağız genci tanıyordum. 

Keşke o gün ve sonrası birkaç gün gazetelere bakacak 

zamanım olmasaydı. İdealist bir edebiyatçının inşaat 

kalıplarını sökerken, yaşamında kendisini sevenlerinden 

sevdiklerinden ideallerinden söktüğünü, söküp aldığını 

okumasaydım. 

Ve ben o kahrolası habere kadar geçen zaman içindeki 

gibi araştırmalarıma devam ederken okulların açılmasını, 

Ömer’in dönüp geleceğini, bana araştırmalarım için bilgileri 

yollayacağını düşlemeye devam etseydim. 

Acı bir olay, hem de çok acı. Burası Türkiye. Gençlerimiz, 

çocuklarımız, okul hayatına başlamalarıyla birlikte 

yarış atı gibi dershane, sınav peşinde koşturmalarına zaten 

gönlüm razı değilken, bin bir emekle böylesine başarı 

sağlayıp da daha başarmanın sevincini bile yaşayamayan 

çocuklarımız. 

Ne çocuklarımız çocukluklarını, ne de gençlerimiz 

gençliklerini yaşayabiliyor. 

İşte en acı örneklerinden biri de Ömer… Bugünkü başlıklarda 

görüyoruz, nice Ömer’ler aynı kaderi paylaşıyor. 

İşin en acı yanı da bugün yayınlanan haberlerdi. Giden 

can gittikten sonra “ahh tühh” demek neye yarar ki? 

Soruyorum herkese neye yarar? Diğer birçok ülkelerdeki 

gibi öğrencilerimizin de sadece derslerden başka tasaları 

olmasaydı keşke… 

71 

Bugün haberlere bakıyorum: 

“İnşaatta ölen üniversiteli Ömer’in dramı meclisin 

gündeminde” 

Ömer insandı insan! 

Ömer, bazılarının şanslı çocukları gibi ufacık yaşta köşe 

olamamıştı. Yat, kat sahibi birinin çocuğu değildi. Yine, 

ufacık yaşta sigortalı bir işte çalışıyor gösterilememişti. 

Ömer ve Ömer gibi yoksulluğun pençesinde olanların, 

alın teriyle harçlıklarını çıkararak ailesine yük olmamaya 

çalışanlara helal olsun diyorum. Ömer gibi harçlıklarını çıkarırken 

Hakkın rahmetine kavuşan bütün çocuklarımıza 

rahmet diliyorum. 

Bırakın gidenin ardından siyaset yapmayı A veya B 

partisi. O iş yerini şimdi mühürlesen ne olacak, mühürlemesen 

ne olacak… Vicdanınız hiç sızlamayacak mı gece 

yastığa başınızı koyduğunuzda?.. Kendi kendinize itiraf 

edebilecek misiniz? 

“KEŞKE İLKÖĞRETİMDEN İTİBAREN OKUL HAYATI Bİ- 

TENE KADAR ÖĞRENCİYE KARŞILIKSIZ KATKI PAYI ADI 

ALTINDA AZ DA OLSA BİR GELİR SAĞLANABİLİNECEK BİR 

BÜTÇE HAZIRLAYABİLSEYDİM… BİR YASA ÇIKARABİLSEY- 

DİM… KEŞKE ZAMANINDA SİGORTALI İŞÇİ ÇALIŞTIRIYOR 

MU - ÇALIŞTIRMIYOR MU? DİYE SORUŞTURMA AÇSAY- 

DIM. BÜTÜN İŞ YERLERİNDEN- İNŞAAT ŞİRKETLERİN- 

DEN” diyebilecek misin? Düşünebilecek misiniz? Vicdan 

sizlerde Teyze – Yenge – Hala – Abla ismi değilse içinizde 

vicdanınızın sızısını hissedebilecek misiniz acaba!? 

Ortanca

Dilek ÇINAR 

80’lerin Türkiye’sinde işçi bir ailen tek çocuğu olduğumu 

sanırdım. Değildim ama ben öyle sanırdım. 

Maddi zorluklar sebebiyle benden 4 yaş küçük tek kardeşim 

Trakya’da baba memleketinde bakılıyordu ve yine 

ayni sebepten onu yılda sadece birkaç kez görebiliyordum, 

sanki bir akraba çocuğu gibi… 

O zamanlar bu yeni paralı yollarımız da olmadığından 

otobüs ya da trenle yapılan uzun yolculuklarda sigara 

içmenin de yasak olmadığı ve otobüslerdeki kılıksız muavinlerin 

devamlı, ellerinde kolonya şişesiyle gezdiği zamanlarda 

beni otobüs tuttuğundan ve yolculuk sırasında 

“midem ağzımda” hareket ettiğimden, zaten hiç istemezdim 

bu ziyaretleri. Hâlâ sigara içilen kapalı alanda kolonya 

dökülsün, beni otobüs tutar. 

Ve ben 11 yaşındayken onun okula başlama vakti geldiğinden 

yanımıza taşındı temelli. Annem çalışmak zorunda 

olduğu için ve o dönem bize bakacak kimse olmadığından 

ben ablalığa alışamadan küçük bir anne oldum. 

Sabah erkenden okula gider öğlen koşa koşa gelir yemek 

hazırlar, bahçe içinden kapı dışarı çıkmasına müsaade 

etmeden annemlerin gelmesini beklerdim. 

Hoş o zamanlar kapının dışına kafamızı uzatsak akşam 

komşular annemize yetiştirirdi ya… 

O zamanlar kızsam da şimdi düşünüyorum da ne kadar 

ilgili komşularımız varmış… Dahası iyi komşularımızmış, 

onlar… Şimdi üst katımda tepinen insanlarla iletişimim 

alttan oklavayla vurmak, onların da terlikle karşılık 

vermesinden öteye gidemiyor. 

Benim kızım kapıdan değil mahalleden firar etse Allah 

korusun, çocuk ve organ tacirlerinin dışında kimsenin ilgisini 

çekmez sanırım. 

ÇOCUKLUĞUM 

Ortanca 72 

Çok zor bir çocukluk geçirdim, hatta çocukluğumu yaşayamadım 

diye hayıflanırdım hep. Arkadaşlar arasında 

çocukluk dönemi muhabbeti yapılırken ben anlatacak bir 

anı bulamazdım aklıma kardeşime pişirdiğim yemekler, 

yıkadığım bulaşıklar vs. den başka bir şey gelmezdi, susardım, 

kıskanırdım anlatanları. 

Ama yaş ilerledikçe ve kızımın yaşadığı çocukluğu görünce 

şimdiki neslin çocukluğunu yaşamadığını anlıyorum. 

Ve günümüz yaşamındaki güvensizliğin, samimiyetsizliğin, 

fast-food tarzı hayatın, bizim yaşamımızdan çok 

daha kötü olduğunu görüyor ve bizim kuşağın vaktiyle ne 

değerli bir yaşam sürdüğünü anlıyorum. 

Ne güzel bir çocukluk dönemiymiş o öyle… Ne saf, ne 

temiz, ne güvenli… 

Ben elinde tepsileriyle çıngırak çalan yoğurtçu amcaya 

yetiştim, sokakta oynayıp koşup eve gelip ekmek üstü vita 

yağıyla olan mutluluğa yetiştim… Ben iki kap yemekten 

birinin pişerken kokusu olmuştur düşüncesiyle bir kabının 

komşuya verildiği zamanları gördüm. Kendi çocuğunun 

burnunu temizlerken komşu çocuğunu ayırmayan mahalle 

teyzelerini; tüp kuyruklarında, mahalle çeşmeleri başında 

bile gülen sohbet eden fakir ama onurlu insanlara 

yetiştim… 

Şimdi bilgisayar başında tuhaf Türkçe’siyle geyik yapan, 

tuhaf oyunlar oynayan envaiçeşit oyuncağının yüzüne 

bile bakmayan; abur cuburla sağlıksız beslenmekten 

şişen, sokak oyunlarından, komşuluktan, samimiyetten 

bihaber çocuklar yetişiyor… 

Çok yazık… Mutlu olamıyorlar ve hiçbir şekilde memnun 

da olamıyorlar… 

Bu bollukta, bu fakirlik… 

Ne kadar zenginmişiz biz çocukken… Şimdi anladım.

DÖRTLÜKLER 

Prof. Dr. İsa KAYACAN 

Bugünler kararıp tükenince yıllar 

Belki dile gelir geçmiş hatıralar 

Kimi zengin kimi fukara insanlar 

Dertler içinde öldüğümü kim anlar 

*** 

Ben soğuklardan bıkmışım 

Nedense gelmiyor bu yaz 

Hep beyhude bağırmışım 

Senelerce avaz avaz. 

*** 

Sana ömrümce inanıp, ömrümce seveceğim, 

Kadınım, taptığım, kuvvet kaynağım diyeceğim 

Varlığımı uğrunda harcayıp, tüketeceğim 

Kalbimdeki meydana, anıtını dikeceğim. 

*** 

Seni sevdim seveli, güldürmedin hiçbir zaman 

Gözlerim yoruldu artık, yıllarca ağlamaktan 

Yalnızlıklar içinde, ahh yok derdimden anlayan 

Seni sevdim seveli, güldürmedin hiçbir zaman 

*** 

İçimden gelmiyor git demek 

Sevgimi oyuncak ettin be hey bebek 

Aşkımın büyüklüğünü, anlamadın demek 

İçimden gelmiyor sevmiyorum demek 

*** 

Beklet şiirlerini, biraz dinlendir 

Ve birkaç günde bir, gözden geçir. 

Bazen mısraların yeri değişir 

Bazen de aklınıza yeni bir şey gelir. 

*** 

Bazı sözcükler çıkarılır, bazen eklenir 

Bir sözcük yerleştirme oyunudur şiir 

Bir bulmaca, bir pazıl gibidir. 

Dinlenen Şiirler: beslenir, gelişir 

73 

ALİM VE İLİM 

Bayram YELEN 

İlim, inananın yitik malıdır. 

Nerde bulur ise on’almalıdır. 

Çıkmaza onunla yol bulmalıdır. 

Dünyayı isteyen ilme sarılsın. 

İlim ile ahirete varılsın. 

Cahil dosttan, alim düşman yeğ olur. 

Akıl ermez ise, taşlar dağ olur. 

İlim ile her gün ‘Yeniçağ’ olur. 

Alim olmak için Hak’ka yalvarın. 

İlim zemininde kurulur yarın. 

‘Ya öğreten,ya öğrenen olunuz.’ 

Ya bunlara yardımcılar bulunuz. 

Bilgi deryasına mutlak dalınız. 

Çok oku, çok öğren yardımcın okul. 

İlim istiyorsan; çalış, ara, bul. 

Dertlere devayı bulan, ilimdir. 

Zor olanı kolay kılan, ilimdir. 

Kalplere sevdayı salan ilimdir. 

Cahilin kendinden, işinden sakın. 

İlim, uzakları ediyor yakın. 

Okur, yazar isen ufkun genişler. 

Yokuşta olsan da yolun inişler. 

Bilgili de alet bir başka işler. 

Zemzemlere eştir alimin teri. 

İlim; aklın, iradenin zaferi. 

Bilgi, insanlığı koruyan kale. 

Bilgi, baştacına elmastan hale. 

Bilgi,karanlığı kovan meşale. 

Alim ölür ise, alemler ölür. 

İlim sayesinde zulüm son bulur. 

Yeleni der; bilgi herkese gerek. 

Karmaşaya ancak, bilgidir tarak. 

Öğrenilir araştırıp, sorarak. 

‘İlimsiz din topal, dinsiz ilim kör.’ 

İlim dinden, din ilimden ayrı zor. 

Ortanca

Yağmurlu köyünde geldi cihana 

Seni arıyoruz biz yana yana 

Kırşehir sahiptir böyle ozana 

Ozanlar ozanı Muharrem Ertaş 

Çok aradık bulamadık eşini 

Öldüğünde diktik mezar taşını 

Yeni bitirmişti yetmiş yaşını 


Geldin dünyaya hayli dolaştın 

Cefayla çileyle dağları aştın 

Yetişmez menzile vardın ulaştın 


Yokluğunan geçirmiştin gününü 

Dünyaya duyurdun Türk’ün ününü 

Biliyordun geleceğin sonunu 


Severdi insanı bilmezdi kini 

Abdallar soyundan İslâm’dı dini 

Kırşehir kaybetti böyle ozanı 


Gezerdi etrafı sazı elinde 

Söylediği sözler halkın dilinde 

Çalardı söylerdi kendi halinde 


OZAN MUHARREM ERTAŞ 

İsa ERDOĞAN 

Ortanca 74 

Dolaştı şehri köyü ovayı 

Kendisine kuramadı yuvayı 

Derlerdi çalardı uzun havayı 


Sazını çalardı bilmezdi nota 

Gezerdi eşekle binmezdi ata 

Dolaştı köylerde hep yata yata 


Kendisi ufaktı sözü büyüktü 

Çalardı söylerdi emsali yoktu 

Yoklukta büyüttü evladı çoktu 


Bıraktı dünyaya Neşet Ertaş’ı 

Andıkça akardı gözünün yaşı 

Döne’yle gezerdi gönül yoldaşı 


Görmedi meclisi tahsili yoktu 

Sevgiyle doluydu seveni çoktu 

Yoklukla büyüdü gönülü toktu 


Komşular toplandı mezarın kazar 

Yerine bıraktı büyük bir asar 

İsa Erdoğan da türkünü yazar 

Ozanlar ozanı Muharrem Ertaş

İbrahim Agah ÇUBUKCU 

1928 yılında Adana / Kadirli’de doğdu. İlahiyat 

Fakültesi’ni bitirerek İslam Felsefesi konusunda doktora 

yaptı (1955). Asistan olarak göreve başladığı A.Ü. İlahiyat 

Fakültesi’nde doktorasını verdi. Sorbonne Üniversitesinden 

1962 yılında mezun oldu. 1969 da Profesörlüğe yükseldi. 

Aynı yerde öğretim üyeliğini sürdürdü (1989). 

Hacettepe Üniversitesi’nde Türk Düşünce Tarihinde 

Felsefe dersleri veren Çubukçu, Kültür Bakanlığı’nın bazı 

kurullarında danışmanlık, A.Ü. Senatosunda iki dönem 

senatörlük görevinde bulundu. Atatürk Kültür Dil ve Tarih 

Kurumu Başkan Vekilliği ve İta amirliği yapan Agâh Çubukcu 

21 Ocak 1993 - 23 Eylül 1993 tarihleri arasında Türk 

Tarih Kurumu’nun Başkan Vekili olarak da görev yaptı. 

1984-1990 yılları arasında Radyo ve Televizyon Yüksek 

Kurulu Üyeliğinde, 1994-1997 yılları arasında da RTÜK 

Üyeliğinde görev aldı. RTÜK Başkanlığı da yapan Çubukçu 

1994-1997 yılları arasında A.Ü. İlahiyat Fak. Felsefe Din 

Bölüm Başkanlığı’nı da yürüttü. 

Bilimsel inceleme ve araştırmalarının yanısıra, ilahi biçimdeki 

şiirlerinde dinsel aydınlanmayı ve dinsel kültürün 

getirdiği ruh temizliğini işledi. Şiirlerinin dışında toplumsal 

konularda eserler de yayımladı. 

DÖRTLÜKLER 

İslam garip doğdu gidecek garip 

Cahiller şımardı bilgin mustarip 

Öyle yobazlar var ki aramızda 

Şişerler sakalı delil gösterip 

*** 

Birisi sakalı kazıttın dedi 

İşte kafir oldun azıttın dedi 

Ben her gün Tanrı’ya huzur tutmuşken 

Bu Müslüman çiğ çiğ etimi yedi 

*** 

Tanrı iradesi tekelde değil 

Bülbülün hoş sesi çakalda değil 

Tüylerle övünen insanlar vardır 

İman vicdandadır sakalda değil 

*** 

İslam’ın özünü urbanda görme 

Cenneti sakalda türbanda görme 

Sakallı sakalsız her kes insandır 

Meşherde huriyi torbanda görme 

*** 

Ahireti etme insana zehir 

Yüzyıldan yüzyıla değişir devir 

Sokar devekuşu burnunu kuma 

Yüzünü dönüp de ileri çevir 

*** 

İBRAHİM AGÂH ÇUBUKCU 

75 

Kimisi paraya kul olup kalır 

Süslü süslü gelin dul olup kalır 

Çaputla övünen boşa konuşur 

Giysiler eskir de çul olup kalır 

*** 

Arsızlar yürekli çok yere sızdı 

Dini kullananlar azdıkça azdı 

İnsaf ile açıp bir okusunlar 

Kur’an haklarında neleri yazdı 

*** 

Elde tutmak mümkün değil zamanı 

Ecel gelir melek vermez amanı 

Çağdaşlık insana zararlı değil 

Yeter ki hakkıyla yaşat imanı 

*** 

İman bir kuvvettir çekiç ezemez 

Bilge orucunu softa sezemez 

Geçici dünyada bahçe çok amma 

Gül dolu bahçede herkes gezemez. 

ÇOBAN MUSTAFA 

Eşi evde çul yok al getir dedi 

İki ineğini sattı Mustafa 

Azık çıkısından bir şeyler yedi 

Ağacın dibine yattı Mustafa 

Yıllarca yoksulluk beline vurdu 

Alışveriş için hayaller kurdu 

Yerinden doğruldu biraz oturdu 

Cüzdanı cebine attı Mustafa 

Derken iki adam yanına geldi 

Biri amca dedi öne eğildi 

Bunlardan sakındı yana çekildi 

Hırsız kişilere çattı Mustafa 

Gidin dediyse de kucakladılar 

Kendilerini sözle akladılar 

Çektikleri cüzdanı sakladılar 

Önünden onları itti Mustafa 

Adamlar gülerek döndüler geri 

Çobanın uzandı cebe elleri 

Boşalmış kalmıştı paranın yeri 

Sarardı titredi bitti Mustafa 

Kendine gelince evine döndü 

Eşine yakındı ümitler söndü 

Çul derdi aş derdi sırtına bindi 

El malı gütmeye gitti Mustafa 

Ortanca

SEVMEYECEĞİM 

Fikret DİKMEN 

Umutla bekledim haftayı ayı 

Sevgiden alırım en büyük payı 

Köprüyü geçesiye ayıya dayı 

Demedim dememem de demeyeceği 

Yaş yarıyı geçti dayandı kırka 

Varsın eşim dostum çıkmasın arka 

Ayazda kalsam da emanet hırka 

Giymedim giymem de giymeyeceğim 

Bir tutamam uzak ile yakını 

Ayırırım karasını akını 

Tüyü bitmedik yetimlerin hakkını 

Yemedim yemem de yemeyeceğim 

Bir can incitirsem ocağım söne 

Pervane misali dönmem her yöne 

Dik duran başımı bir zaman öne 

Eğmedim eğmem de eğmeyeceğim 

Haksızlık Fikret’in içinde sızı 

Can tende durdukça kesilmez hızı 

Yalancıyı sahtekârı hırsızı 

Sevmedim sevmem de sevmeyeceğim 

Ortanca 76 

EVEL ZAMAN İÇİNDE 

Nurten AKTAŞ 

Evel Zaman İçinde/ Kalbur Saman İçinde 

Stephen Hawkins’e 

Bilimin evrimine 

Kurtulmak istiyorum bedenimden 

Ama hayır istemiyorum gömülmek sessizliğe 

Varoluş yine de güzel olabilir mi 

Başka bir gerçeklik sürmek istediğim 

Bedene köle olmadığı, beynin 

Keşfedilecekse, bir gün elbet 

İşte geri döneceğim çocuk olarak yeniden 

O gün, son nokta gelebileceği 

Bilimsel evrimin yeşerecek zihnimde 

Tamamlayacak mutasyon 

Farklı bir boyutta erişilmezi 

Ve işte o zaman masal yeniden başlamış olacak 

Yaradılış masalı yıkmaksa ironi 

Masaldaki dünyayı 

Gerçekliği yani mendi yapıntını 

Yine masal içinde 

Doğurmuş olacak Kendini yeniden 

Yine kendi içinde

HOŞÇAKAL ZÜLEYHA 

Dursun Ali SAĞLAM 

Seni alnındaki boşluğa yazdım 

Kan revan kısmetim bahtıma asi 

Bütün mehtaplara yersizce kızdım 

Başımda dönendi şuh pervanesi 

Ben aşkımı ayan beyan haykırdım 

Cümle alem tanır oldu ismini 

Camı çerçeveyi kaldırdım, kırdım 

Yazdığım şiire çizdim resmini 

Veda edemeden bak gidiyorum 

Ah benim şiirim, gülüm, çiçeğim 

Kâh göklerde yıldız, kâh denizde kum 

Adını her cisme can edeceğim 

Siyah saçlarından bir demet gülü 

Toplayıp salıver ardından benim 

A gönül bahçemin nazlı bülbülü 

Gül kurudu çölde, kuraktır tenim 

Bütün herkes aynı dertten muzdarip 

Sevda denilen şey beladır başa 

Aşık olan boynu bükük, hep garip 

Düştüğüm hale bak, seyir temaşa 

Biçareliğimi zul halime yor 

Bu ne sevda böyle, her şey muamma 

Gitme vakti artık, geldi geçiyor 

Hoşça kal Züleyha beni unutma 

77 

ÖZ’Ü ÖZLEDİM 

Mehmet NALBANT 

Nice yıllar geçti dosttan ayrıyım 

Yarende kelamı sözü özledim 

sakın ha! Kalben gayrıyım 

gönülden gönüle haz’ı özledim 

Yaş kemale erdi toprağa bakar 

bu hasretlik yaman bağrımı yakar 

gönlüm şu gurbetten sılaya akar 

köyümde aşina yüzü özledim 

usandım yad elden seneye kalmam 

dünyayı verseler Vallahi almam 

bir daha elime geçer mi bilmem 

ömrüm kış’a dönmüş yazı özledim 

Burada güzel çok, çoğu sentetik 

endamı var ama bulunmaz etik 

namus mu? Hak getire ezelden yitik 

ben güzelde biraz nazı özledim 

Dinlediğim müzik keyif vermiyor 

yüreğimde yatan derdi dermiyor 

ne etsem nafile beni sarmıyor 

bir yanık türküyü sazı özledim 

Kim kalırsa kalsın benden bu kadar 

Durdukça içerim doluyor keder 

Kalan şu ömrümü etmeden heder 

Döneyim ocağa öz’ü özledim 

Kanaat en büyük servet diyerek 

bir lokma da olsa bölüş diyerek 

Şair ağam sözüm sana diyerek 

çoğundan vazgeçtim az’ı özledim… 

Ortanca

KİTAP TANITIMI 

Ordulu Şair Tıflı ile ilgili eserleri, fotoğraflar ve hakkındaki 

çalışmaları bir araya getiren kitap yayınlandı. 

Ordu’da 1907 yılında vefat edene kadar pek çok görevin 

yanı sıra kadılık ve belediye başkanlığı yapan Tıflı’nın 

eserinin ilk sayfasının baş kısmında ‘namını andıracak ancak 

eseridir kişinin - eseri hayri olan kimsenin ölmez nam 

ı- namını andıracak bir eseri olmayanın - kurur asıl şeceri 

hestisi olmaz namı’ demesine rağmen, Ordu’da çok az kişi 

tarafından tanınan Tıflı hakkında, ‘Ordulu Şair Tıflı’ adıyla 

çıkan kitap bir süre önce basıldı. Barış Sıtkı Kadıoğlu tarafından 

derlenen kitapta 1958 yılında hayata veda eden 

Sıtkı Can’ın Tıflı hakkındaki çalışması, divanı, hakkındaki 

bazı çalışmalar, fotoğraflar ile kendisine verilen belgeler 

bulunuyor. 

Kitapta çalışması yer alan ve Ordu üzerine çalışmaları 

ile tanınan Sıtkı Can ise yılar önce çalışmasına yazdığı 

önsözde, Tıflı’nın divanının sanatsal bütünlüğü ve güzelliği 

bir yana, Osmanlı’nın son döneminde bütün Karadeniz 

bölgesinin sosyo-ekonomik, politik ve idari yönetiminin 

çarpıcı bir panoramasını gözler önüne sunmasıyla 

‘Ordulu Şair Tıflı’ 

Kitabı Yayınlandı 

Ortanca 78 

da önemli olduğunu belirtiyor. Can, kendi çalışmasını ise 

şiirleri ağızdan ağza değişerek dolaşan Tıflı’nin edebî hürriyetini 

meydana koymak amacıyla hazırlandığını, bu kitabı 

hazırlamasındaki sebebin Ordu’nun yetiştirdiği bu 

büyük insanların bir soluğu, bir nefesi olmayı amaçlamak 

olduğunu ifade ediyor. Kendisinin, bu insanların son soluğu 

olmamasını dileyen Can, gelecek nesillerin Ordu’nun 

yetiştirdiği bu güzel insanların soluğunu devam ettirmesi 

temennisini dillendiriyor. Tıflı, aynı zamanda Çambaşı 

Yaylası’nda Şu’un-i Dâhiliye (İç Haberler ya da İçeriden Bilgiler) 

adıyla el yazma bir gazete çıkardığı biliniyor. 

Bu el yazması gazetenin ne kadar sürdüğü bilinmediği 

gibi, bu el yazma gazeteden bir tek nüsha bile kalmamış. 

Ancak Tıflı’nın bu çalışması ile Çambaşı Yaylası, dünyada 

ilk ve tek gazete çıkarılması ve kaza merkezi olması bakımından 

tek olma ünvanını aldı. Barış Sıtkı Kadıoğlu tarafından 

hazırlanan, 1907 yılında vefat eden Tıflı ile ilgili 

eserin kapak fotoğrafında ise onun tarihi şadırvanın açılışında 

dua ederken çekilen fotoğrafa yer verildi.

Prof. Dr. Ramazan Demir’in 

BEKLENEN YENİ KİTABI ÇIKTI… 

“Feodalizmin Devlete 

İsyanı ve Dersim 

Olayları” 

Türkiye Bilimler 

Akademisi Kitap Birincilik 

ve Üçüncülük; 

Üniversite Bilim ve 

Hizmet ödüllerinin 

sahibi araştırmacı yazar 

Prof. Dr. Ramazan 

Demir’in son kitabı 

olan “Feodalizmin 

Devlete İsyanı ve Dersim 

Olayları” Palme 

Yayıncılık-Ankara tarafından 

yayınlandı. 

288 sayfalık kitap 

henüz piyasaya çıktı. 

Feodalizmin yansıması olan Dersim İsyanı hakkında 

bugüne kadar pek çok şey söylendi, yazıldı. Yazılanlar 

daha çok “nakil” bilgilerine dayandırıldı. Çünkü “Dersim 

37/38” hakkında gerçek bilgilerin “saklı” olduğu arşivler 

henüz açılmadı. 

Ancak Devlet arşivleri dışında var olan ve konuyla dolaylı 

ya da doğrudan ilgili bazı özgün belgeler derlendi; 

bugüne kadar bilinmeyen bazı olaylar ve konular farklı bir 

bakış açısıyla sorgulanarak yorumlandı. 

Sorgulanan konular; 

*Feodalizmin katı yüzü... 

*Feodalizmin temel kuralları... 

*Dersim feodalizmi... 

*Feodalizmin yeni modelleri... 

*Dersim neden isyan etmişti? 

*Dersim harekâtı Alevilere karşı mı yapıldı? 

*Dersim isyanı ile cumhuriyetin ilişkisi... 

*Dersim harekâtı bir “soykırım” mıdır? 

*Dersimlinin Atatürk sevgisi... 

*Politik istismarın merkezindeki Dersim... 

*Dersim isyanının ardındaki emperyalizm... 

Tüm bu konuları ve daha pek çoklarını anlamak için bu 

kitabı “peşin hükümsüz” okumalısınız... 

Kitap ayrıca; 

Dersim ve benzeri isyanların ardındaki emperyalist 

güçlerin kimler olduğunu; Türkiye üzerine her dönemde 

kışkırtma plân ve stratejilerinin nasıl olduğunu somut örneklerle 

görmek mümkün... 

Feodalizm ile Osmanlı maliyesi ve harp araçları ilişkisi; 

feodalizm ile birey olmak, vatandaş olmak ilişkisi... 

Cumhuriyetin feodalizmi çözme deneyimi... 

Sonuç olarak Dersim isyanını çok farklı boyutlarıyla öğrenmek 

ve anlamak için bu kitap dikkatle okunmalıdır... 

Kitap için Palme Yayıncılık: (312-4333757) 

Yazara ulaşmak için: 

rdemir@akdeniz.edu.tr 

www.r-demir.com 

79 

Nesrin ÖZCAN’ın 

“Kainat Aşkın İzinde” 

isimli kitabı çıktı. 

KİTAP TANITIMI 

Ortanca

ASGARİ ÜCRET? 

Engin FORDUGİL 

Sizleri bilmem ama… 

Bugün havadan, sudan yazmak geliyor içimden. 

Ne memleket meseleleri, 

Ne Amerika, ne Irak 

Ne Güneydoğu sorunu 

Ne Kaz dağları, 

ne haklar 

ve ne de 

kadın hakları 

Yanında hayvan hakları 

Hele, hele ki çevre sorunları… 

Bugün havadan sudan yazmak geliyor içimden! 

Yaratanıma şükredip dualar edeceğim, 

Aşk, meşk şiirleri okuyacağım. 

Çin mallarından bana ne 

Hele Ortadoğu’nun meydanlarda 

Kimin anası ağlarsa ağlasın 

Amerika’da Hürriyet Abidesi var. 

Bugün havadan, sudan yazmak geliyor içimden. 

Askerlik yeniden yapılanacakmış 

Ekonomik kriz varmış; Yok, teğet geçmiş! 

Avrupa birliğine girecekmişiz, 

Ağzımızla kuşta tutsak almazlarmış! 

Ortadoğu’nun lideri olacakmışız! 

Köylü şehirli olacakmış! 

Sokak çocukları, işsizlik 

Sorun sorun! 

Yine sorun? 

Bugün havadan sudan yazmak geliyor içimden! 

Ne emekli maaşı 

Ne işşizlik 

Avrupayla uyumlaşıyor! 

Kendimizle ayrımlaşıyormuşuz. 

Bugün 

Havadan 

Sudan 

Yazmak 

Geliyor 

İçimdennn! 

Ortanca 80

Sayı 31- OCAK / ŞUBAT 2011 PDF Formatında indirmek

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?