Ayrılık Süreci

Ayrılık kararı, çiftler arasında ortak olarak verilmiş olan bir karar ise, bu süreç daha mantıklı ve kabul edilebilir bir biçimde sağlıklı olarak deneyimlenebilir. Bu süreçte ayrılık kararı karşılıklı ve her iki tarafın isteği ile gerçekleşmişse bu durumda iki taraf ayrılığın nedenlerini bilir ve bundan sonraki süreçlerde iki ayrı birey olarak hayatlarına nasıl devam etmeleri gerektiğine yönelik adımlar atarlar.
Fakat romantik ilişkide yaşanan her ayrılık bu kadar sağlıklı ve mantıklı olmamaktadır. Çiftlerden biri ayrılığı kabul etmeme, partnerine kızma, haksızlığa uğradığını hissetme, karşı tarafın suçlu kendisinin mağdur olduğunu düşünme ve partnerine yönelik sözel ya da fiziksel saldırıda bulunma gibi tepkilerde bulunabilir. Bu tepkileri vermeyen kişiler ise alınan ayrılık kararı sonucunda, daha farklı tepkiler de gösterebilirler. Bu durumlarda kişiler, kendilerine olan özgüvenlerini yitirerek, terk edilen kişi olacak kadar sorunlu olduğunu düşünme, içe kapanma, değersiz hissetme, hayatın anlamsız olduğunu düşünme ve yalnız kalma gibi durumları deneyimleyebilirler.

Ayrılık Aşamaları

⦁ Gizli şüpheler: Ayrılma süreci kişilerden bir tanesinin aklında ilişkiye dair şüphelerin ortaya çıkması ile başlıyor. Uzun süreli ilişkilerde kişilerin duyguları her daim ilişkinin başındaki kadar güçlü olmayabiliyor ya da ilişkiden her zaman aynı miktarda memnun olmayabiliyorlar. Bu durum çoğu zaman normal olarak kabul edilirken, ilişkinin sona erdiği anlamına gelmiyor. Bununla beraber çiftlerden biri ilişki hakkında sürekli olumsuz düşünüyorsa ve ilişkiye dair endişelerinden ne yaparsa yapsın kurtulamıyorsa ayrılık kararı gündeme gelebiliyor. Bu aşamada ayrılmayı düşünen taraf bunu dile dökemiyor ve karşı taraf da bu düşüncelerin bilincinde olmayabilir.

⦁ İmalar: Bu aşamada ayrılma düşüncesine sahip olan kişi bunu hala partnerine direkt söylemiyor fakat dolambaçlı yollardan ifade ediyor olsa da bu ilişkiden memnun olmadığını belli etmeye başlıyor. Örneğin, partnerine “Bu akşam neden sofrayı sen hazırlamadın, hiçbir zaman bana yardımcı olmuyorsun” gibi çıkışlarda bulunuyor. Bu çıkışlar karşı tarafa üzerine durmaya değmeyecek kadar önemsiz sorunlar gibi geliyor. Ayrılmayı düşünen taraf ise bu ifadelerle partnerine yolunda gitmeyen konular olduğuna dair işaretler verdiğini fakat partnerinin bu işaretleri bir türlü algılayamadığını düşünebilir.

⦁ Dışa Dönüş: Bu aşamada ayrılığı düşünen kişi, kendisini ilişkisi ve partneriyle değil de dış dünya ile memnun etmeye çabalar. Örneğin; yeni bir beceri öğrenmeye başlar, bir kursa yazılır ya da yeni kişilerle arkadaşlık kurmaya başlayabilir. Buradaki problem ayrılığı düşünen kişinin bu etkinliklere ve yeni girdiği sosyal gruplara partnerini özellikle dahil etmek istemiyor olmasından kaynaklanır. Bu durum partnerlerin ortak alanlarının ve birlikte geçirdikleri zamanın azalmasına sebep olur. Yeni sosyal ortamlara dahil olmaya başlayan kişi için bu ortam, yeni potansiyel partnerlerle tanışmak anlamını da taşıyor olabilir ve zaten zihninde içinde bulunduğu ilişkiye dair soru işaretleri olan birisi için potansiye adayları farkına varmak daha kolay olabilir.

⦁ Geçmişi Yeniden Yazma: İlişkinin başlangıç aşamasında partnerinden “İşte aradığım insan” diye bahseden kişinin düşünceleri bu aşamada “Ben böyle olacağını zaten biliyordum hep sorunlarımız oluyordu.” düşüncesine dönüşür. Ayrılığın bu aşamasında ayrılmak isteyen kişi, partnerini idealize etmenin tam tersini yapıyor ve partnerinde olumsuz olabilecek ne kadar özellik varsa onlara odaklanmaya başlıyor.

⦁ Düşüncelerin İfade Edilmesi: Durumu geriye döndürmenin çoğunlukla artık çok zor olduğu bu aşamada ayrılmak isteyen taraf, bu konudaki düşüncelerini ailesinden bir kişiye ya da yakın bir arkadaşına söylüyor. Bu sayede kişinin zihnindeki ayrılma düşüncesi daha da netleşiyor ve daha olası bir hale dönüşüyor. Bu aşamada karşılaşılan davranışlardan bir tanesi de partnerle sosyal ortamların içerisindeyken tartışmaya girmekten kaçınılmaması oluyor.

⦁ Partnersiz Hayatı Deneyimleme: Bu aşamada ilişki devam ediyor olsa dahi ayrılığı isteyen taraf ilişkisi bitmiş gibi hareket etmeye başlıyor. Partnerleri olmayan kişilerle daha sık buluşmak, arkadaşlarının ayrılık anılarını dinlemek gibi durumlar bu aşamada ortaya çıkıyor. Ayrılmayı düşünen kişi, partneriyle beraber geleceğe dair planlar yapma konusunda isteksiz oluyor çünkü artık içinde bulunduğu ilişkiye eskisi gibi bağlı hissetmiyor. Evli çiftlerde bu aşamaya gelindiğinde ayrılmak isteyen kişinin yüzüğünü takmayı bıraktığı zamanlar olabiliyor.

⦁ Harekete Geçme: Kişi bu aşamada partnerine ayrılma düşüncesinden hala söz etmemiş olsa bile bu düşüncesini belli etmeye başlıyor. Bu aşamada, amaç ayrılmak istediğini açıkça ifade etmekten ziyade karşı tarafı ayrılmak istemesi için manipüle etmek oluyor. Bu aşamaya kadar ayrılmak isteyen tarafın düşüncelerinden haberi olmayan kişi, bu aşamada ayrılma düşüncesinden haberdar oluyor.

⦁ Çabalama: Partnerinin ondan ayrılmak istediğini farkına varan kişi ilişkiyi kurtarmak için çaba sarf etmeye başlıyor. Sorunların aşılabilecek şeyler olduğunu ve çözülebileceğini düşünmeye yatkın oluyor. Fakat ayrılmak isteyen taraf için bu aşamada artık geri dönüş için geç kalınmış ve ilişki eski haline dönemeyecek bir hal almış oluyor.

⦁ Ayrılma: Ayrılık konuşması açıkça yapılıyor. Bu aşamaya gelinmiş olsa bile ayrılmak isteyen kişi net cümleler kuramayabiliyor. Çoğumuzun bildiği, “Ara vermek istiyorum. Biraz birbirimize zaman tanıyalım.” gibi cümleler kurulabiliyor. İlişkiyi açıkça tamamen bitirmek yerine ucu açık cümleler tercih etmek, ayrılmak isteyen kişi için de kurulan duygusal bağı bitirecek olmanın ne kadar zor olduğunu gösteren bir işaret olarak karşımıza çıkıyor.

Ayrılık Sonrası Süreç

Romantik ilişkilerde, terk edilen kişi bir kayıp duygusu ile mücadele etmek durumunda kalır. Terk edilmiş olmanın yarattığı olumsuz duyguların ve düşüncelerin üstesinden gelebilmek için, yas sürecinin sağlıklı bir biçimde yaşanabilmesi ve sona ermesi gerekmektedir. Böyle durumlarda kişilerin tek başlarına üstesinden gelemedikleri duygu ve düşünceleri kontrol edebilmeleri ve düzenleyebilmeleri için bir uzmandan destek almaları gerekebilir. Aynı durum terk eden taraf için de geçerli olabilmektedir. Kişilerde oluşabilecek suçluluk, pişmanlık ve kayıp duygularının sağlıklı bir biçimde ele alınması kişinin psikolojik sağlığı açısından oldukça önemlidir.