2. Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve
Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak
öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme
materyalidir.
Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.
PARA İLE SATILMAZ.
3. İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ..................................................................................................... 3
1. HATA AYIKLAMA ARAÇLARI....................................................................................... 3
1.1. Hata Türleri................................................................................................................... 3
1.2. Debug Menüsü Elemanları............................................................................................ 4
1.2.1. Start........................................................................................................................ 4
1.2.2. Restart.................................................................................................................... 4
1.2.3. Stop Debugging ..................................................................................................... 4
1.2.4. Step Into................................................................................................................. 4
1.2.5. Step Over ............................................................................................................... 4
1.2.6. Step Out ................................................................................................................. 4
1.2.7. Run to Cursor......................................................................................................... 4
1.2.8. Watch..................................................................................................................... 5
1.3. TaskList (Görev Listesi Penceresi) ............................................................................... 7
1.4. Breakpoint ve Breakpoints Penceresi ........................................................................... 8
1.5. Output Penceresi ........................................................................................................... 9
1.6. Command Window (Komut Penceresi) ...................................................................... 10
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 12
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 14
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ................................................................................................... 15
2. HATA AYIKLAMA VE İZ BULMA SINIFLARI ........................................................... 15
2.1. Trace ve Debug Sınıfları ............................................................................................. 15
2.2. TraceListener Sınıfları ................................................................................................ 16
2.2.1. DefaultTraceListener ........................................................................................... 17
2.2.2. TextWriterTraceListener ..................................................................................... 17
2.2.3. EventLogTraceListener ....................................................................................... 19
2.3. App.Config Dosyası.................................................................................................... 21
2.4. Trace ve Debug Sınıfıyla Kullanılan Komutlar .......................................................... 24
2.4.1. Write .................................................................................................................... 24
2.4.2. WriteLine............................................................................................................. 24
2.4.3. WriteIf ................................................................................................................. 24
2.4.4. WriteLineIf .......................................................................................................... 24
2.4.5. Assert ................................................................................................................... 24
2.4.6. Fail ....................................................................................................................... 26
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 29
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 32
ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ................................................................................................... 33
3. İSTİSNAİ OLAYLAR ....................................................................................................... 33
3.1. System.Exception Sınıfı.............................................................................................. 33
3.2. Try-Catch Kullanımı ................................................................................................... 33
3.3. Finally Kullanımı ........................................................................................................ 38
3.4. Throw Rethrow Kullanımı .......................................................................................... 42
3.4.1. Throw Kullanımı ................................................................................................. 42
3.4.2. Rethrow Kullanımı .............................................................................................. 46
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 49
i
4. UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 52
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 55
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 57
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 58
ii
5. AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 482BK0077
ALAN Bilişim Teknolojileri
DAL/MESLEK Veritabanı Programcılığı
MODÜLÜN ADI Nesne Tabanlı Programlama 4
Nesne tabanlı programlamada hata ayıklama araçlarını
kullanabilme, hata ayıklama sınıflarını oluşturabilme ve
MODÜLÜN TANIMI
istisnai olayları kontrol edebilmeyle ilgili öğrenme
materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOŞUL Nesne Tabanlı Programlama 3 modülünü bitirmiş olmak
YETERLİK Nesne tabanlı programdaki hataları gidermek
Genel Amaç
Gerekli ortam sağlandığında, programdaki hataları
giderebilecek ve istisnai olayları kontrol altına alabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI Amaçlar
1. Hata ayıklama araçlarını kullanabileceksiniz.
2. Hata ayıklama ve iz bulma sınıflarını kullanabileceksiniz.
3. İstisnai olayları kontrol edebileceksiniz.
Ortam
Atölye, laboratuvar, ev, bilgi teknolojileri ortamı (
İnternet ) vb, kendi kendinize veya grupla çalışabileceğiniz
EĞİTİM ÖĞRETİM tüm ortamlar.
ORTAMLARI VE Donanım
DONANIMLARI Programlama dilini çalıştırabilecek yeterlikte bilgisayar,
yedekleme için gerekli donanım ( cd yazıcı, flash bellek),
raporlama için yazıcı, sayfa için internet bağlantısı, kâğıt ve
kalem.
Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden
sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.
ÖLÇME VE
Modül sonunda ise, bilgi ve beceriyi belirlemek amacıyla,
DEĞERLENDİRME
öğretmeniniz tarafından belirlenecek ölçme aracıyla
değerlendirileceksiniz.
iii
7. GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Okul yaşantınızda öğreneceğiniz her konu, yaptığınız uygulama ve tamamladığınız her
modül bilgi dağarcığınızı geliştirecek ve ilerde atılacağınız iş yaşantınızda size başarı olarak
geri dönecektir. Eğitim sürecinde daha öz verili çalışır ve çalışma disiplinini kazanırsanız;
başarılı olmamanız için hiçbir neden yoktur.
Günümüzde Windows tabanlı görsel programlama dillerinin hızla gelişmekte olduğu
ve kullanımının oldukça yaygınlaştığı görülmektedir. Bu programlama dilleri ile sizler
programlama mantığını ve becerisini çok daha kolay kavrayacaksınız.
Bu modülle, programın çalışması esnasında ortaya çıkan kullanıcı kaynaklı hataları
kontrol altına alabilecek, hataların nasıl denetlenebileceğiyle ilgili düzenlemeleri editör
menülerinden yapabilecek ve istisnai olaylarla ilgili bilgileri öğreneceksiniz.
Bu modülde anlatılan konuların tümünü öğrendiğinizde, Nesne Tabanlı Programlama
dilinde yazmış olduğunuz programların hata oluşumunu en asgari seviyeye çekmiş olacak ve
hatasız, kırılmayan programlar yazabileceksiniz.
1
9. ÖĞRENME FAALİYETİ-1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1
AMAÇ
Hata türlerini ve hata ayıklama araçlarını kullanarak program kod satırlarını kontrol
altında tutabileceksiniz. Oluşabilecek hatalara karşı önlemler alabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Bitirmiş olduğunuz modüllerde ne tür hatalarla karşılaştınız?
Hataları gidermek için ne tür çözümler uyguladınız?
1. HATA AYIKLAMA ARAÇLARI
Hata, programın çalışması sırasında ortaya çıkan bir durumdur. Hatalar çoğunlukla
kullanıcı kaynaklıdır. Örneğin, kullanıcı programda sayı girilmesi gereken alanda metin
bilgisi girerse hata meydana gelir. Programcı bu nedenle oluşabilecek durumlar için hataları
kontrol edebilen program kod satırları yazarak programın kırılmasını önler.
Hata ayıklamanın avantajı, bir hata oluştuğunda otomatik olarak çalıştırılan
ExceptionHandler (İstisna Durum Yöneticisi) adında bir kod bloğu tanımlamanıza imkan
vererek hata yönetimi verimliliğini artırmaktır. Bir diğer avantajı ise, çok sık oluşan program
hataları için nesne tabanlı programlamada standart istisnai durumların tanımlanmış
olmasıdır.
1.1. Hata Türleri
Hatalar üç çeşittir.
Yazım hataları
Program içinde kullanılan fonksiyon adları, değişken adları, yapı isimleri ve
komutların karakterlerinin yanlış yazımından meydana gelen hatalardır.
Örneğin, MessageBox.Show yazılması gerekirken MessageBoxShow yazılırsa yazım
hatası oluşur. Oluşan bu hata görev listesi (TaskList) penceresinde görüntülenir.
Çalışma zamanı hataları
Uygulamanın çalışması icra edilirken bir işlem çalışmayabilir. Örneğin, sıfıra bölme
hatası bu tür hatalara bir örnektir.
Mantıksal hatalar
Bu hatalar uygulama derlenirken ve yürütülürken oluşur. Bu durumda program çalışsa
bile yanlış sonuç üretir. Örneğin, yaş bilgisi girilmesi istenen bir alana negatif değer
girilemez ya da bir işçinin maaşı hesaplanırken haftada 50 saat yazılması gereken yere 150
saat yazılırsa program çalışır ancak sonuç doğru olmaz. Bu hata bir mantık hatasıdır.
3
10. 1.2. Debug Menüsü Elemanları
1.2.1. Start
Uygulamayı çalıştırmak için kullanılır. Klavye kısayol tuşu F5’tir.
1.2.2. Restart
Debug modunda iken çalışmakta olan uygulamayı sonlandırır ve uygulamanın
yürütülmesini yeniden başlatır. Kısayol tuşu Ctrl+Shift+F5’tir.
1.2.3. Stop Debugging
Hata ayıklama işlemini sonlandırır ve tasarım moduna geri döner. Kısayol tuşu
Shift+F5’tir.
1.2.4. Step Into
Program kodlarını satır satır çalıştırmak için kullanılır. Kısayol tuşu F11’dir.
Eğer bir sonraki satır, bir metodu çağırırsa Step Into, o metodun başlangıcında durur.
Yani, sadece bulunduğu metot içinde çalışır.
1.2.5. Step Over
Program satırlarını adım adım çalıştırmak için kullanılır. Bir sonraki satırda çağrılan
bir metotsa çağrılan metodun içine girmeden metodu çalıştırır ve bir sonraki satırdan itibaren
çalışmaya devam eder. Kısayol tuşu F10’dur.
1.2.6. Step Out
Çalıştırılan metodun içindeki belirtilen bütün komutlar işletilir. Eğer metot içerisinden
bir başka metot çağrılıyorsa, çağrılan metot işletilerek metodun işleyişi bir sonraki satırdan
devam eder.
1.2.7. Run to Cursor
İmlecin bulunduğu satırdan itibaren programın çalışmasını yürütür.
4
11. 1.2.8. Watch
Bir değişken ya da ifadenin programın icrası esnasında hangi değerleri aldığını
görmenizi sağlar. Görmek istediğiniz değişkenin üzerinde iken sağ tıkla açılan menüden
Add Watch komutu tıklanarak değişken Watch penceresine aktarılır ve burada değerleri
izlenir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, program debug modunda olmalı ve adım adım
çalıştırılmalıdır. Bu şartlarda değişkenlerin değerleri izlenebilir.
Resim 1.1: Watch penceresi
Watch penceresinde bulunan değişkeni çıkarmak için değişken üzerinde sağ tık yapılır
ve Delete Watch komutu çalıştırılır.
Resim 1.2: Watch penceresinden değişken silmek
5
12. Çalışma zamanında debug menüsünden QuickWatch komutu çalıştırılırsa ekrana
gelen pencerede public olan tüm değişkenler ve işletilen metot içindeki diğer değişkenler
izlenir.
Resim 1.3: QuickWatch iletişim kutusu
Recalculate düğmesiyle seçilen değişkenin değeri tekrar hesaplatılabilir. Seçilen
değişken istenirse Add Watch düğmesiyle Watch penceresine de aktarılabilir.
Resim 1.4: Seçilen değişkenin Watch penceresine aktarılması
6
13. 1.3. TaskList (Görev Listesi Penceresi)
Program içinde tanımlanmayan değişken, metot ya da yazım hatalarını gösteren
penceredir.
TaskList penceresini açmak için Project menüsünden Other Windows seçeneği
üzerine gelip açılan menüden Task List komutu seçilmelidir.
Resim 1.5: Project menüsünden TaskList pencersini açmak
Diğer bir yöntem olarak ise, klavye kısayol tuşu Ctrl+Alt+K’yı kullanmaktır.
Resim 1.6: Programın derlenmesinde hatanın Tasklist’te gösterilmesi
7
14. 1.4. Breakpoint ve Breakpoints Penceresi
Programın işleyişini istediğiniz bir noktada durdurmak için kod satırına Breakpoint
(kesme noktası) ekleyebilirsiniz. Böylece program sizin işaret ettiğiniz kesme noktasında
duracaktır.
Bir kod satırına Breakpoint eklemek için F9 kısayol tuşu veya sağ tıkla açılan
menüden “Insert Breakpoint” komutunu vermeniz gerekir. Böylece kesme noktası eklenen
program satırı şekildeki gibidir.
Resim 1.7: Programa Breakpoint eklenmesi
Kesme noktası eklenmiş satır Breakpoints penceresinde gösterilir.
Resim 1.8: Breakpoints penceresi
Program çalıştırılıp kesme noktası eklenen satıra geldiğinde programın çalışması
durur. Kırmızı zemin rengi sarıya dönüşür.
Breakpoint’i silmek için Breakpoints penceresindeki kesme noktası üzerine sağ tık
yapılıp açılan menüden Delete komutu seçilir.
Resim 1.9: Breakpoints penceresinden kesme noktasının silinmesi
8
15. 1.5. Output Penceresi
Programın derlenmesi aşamalarının gösterildiği penceredir. Kısayol tuşu
Ctrl+Alt+O’dur.
Output penceresinde bulunan açılır liste kutusunda iki seçenek vardır. Bunlar Build ve
Debug’dır.
Resim 1.10: Output penceresinde Build ve Debug seçenekleri
Açılır liste kutusundan Build seçildiğinde derlemeyle ilgili bilgiler görüntülenir.
Resim 1.11: Output penceresinde Build seçimi
Debug seçildiğinde ise programı EXE haline dönüştürürken kullanılan dosyalar
görüntülenir.
9
16. Resim 1.12: Output penceresinde Debug seçimi
1.6. Command Window (Komut Penceresi)
Uygulamanızı çalışma zamanında takip etme işlemine Trace denir. Trace anında, kod
satırlarında yer alan değişkenlerin o anki değerlerini görmenizi ve bu değerlerle
matematiksel işlem yapmanızı sağlayan pencere komut penceresidir. Kısayol tuşu
Ctrl+Alt+A’dır.
Komut penceresi ilk açıldığında Command Window penceresi ekrana gelir
Resim 1.13: Command Window penceresi
Kod satırlarıyla ilgili işlem ve hesaplamalar yapabilmek için Command Window’da
iken immed yazılarak Command Window’un Immediate moduna geçilir.
Resim 1.14: Immediate modu
Bu moda değişkenlerle ilgili işlem yapabilmek için ilk önce ? (soru işareti) yazılır.
10
17. Resim 1.15: Immediate modunda işlem yapılması
Tekrar Command Window’a geçmek istenirse > cmd satırı yazılır.
11
18. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Öneriler
Bir Windows Application oluşturarak formu
aşağıdaki gibi tasarlayınız.
2 metin kutusu, 2 Label ve 1 buton
olduğundan formun boyutunu küçük
tasarlayınız.
Girilen sayının faktöriyeli “HESAPLA”
“HESAPLA” düğmesinin üzerinde
düğmesine tıklandığında bulunacağı için
çift tıklayınız.
program kodlarını Click() metoduna yazınız.
“int” tipinde bir değişken tanımlayınız. int sayi;
Metin kutusundan girilen bilgi string
Metin kutusundan girilen sayıyı değişkene tipte olduğu için “Parse” metoduyla
aktarınız. int tipine çeviriniz.
sayi=int.Parse(textBox1.Text);
int faktor=1;
Sonucu aktaracağınız değişkeni int tipinde Çarpma işleminde 0 (sıfır) yutan
tanımlayarak 1 (bir) değerini atayınız. eleman olduğu için faktor değişkeni 1
ile başlamalıdır.
for (int i=0;i<=sayi;i++)
1’den başlayarak faktoriyeli bulunacak
{
sayıdan küçük ve eşit olacak şekilde bir for
döngüsü bloğu oluşturunuz.
}
Faktoriyel hesabı 1’den başlayarak
belirtilen sayıya kadar bu sayıların
for bloğu içine faktoriyel hesabını yapacak
birbiriyle çarpımıdır. Buna girilen
kodları yazınız.
sayı da dâhildir.
faktor=faktor*i;
Sonucu ikinci metin kutusuna string tipe textBox2.Text=faktor.ToString(); kod
çevirerek yazdırınız. satırını yazınız.
Sayi=int.Parse(textBox1.Text);
Sayı girişi yapıldığı satırdan itibaren işleyişi satırının başında sağ tık yapıp Run to
test ediniz. Corsor komutunu veriniz. ve F11
(Step Over) tuşunu kullanınız.
Programı tekrar çalıştırınız. Çalışma Değişken üzerinde sağ tık yaparak
12
19. zamanında bir Watch penceresi açarak “i” Add Watch komutunu kullanınız.
değişkeninin aldığı değerleri görünüz.
Bu işlem bir kere gerçekleştiğinde faktor Add Watch komutunu
değişkenini de Watch penceresine ekleyiniz. kullanabilirsiniz.
Command Window’u açarak faktor
değişkeninin aldığı son değeri ikiye bölünüz.
Command Window’da immed
yazarak işlem yapabilirsiniz.
Uygulamanın sonuç görüntüsünü yandaki
resimle karşılaştırınız.
13
20. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru/yanlış seçenekli sorularda uygun harfleri
yuvarlak içine alınız. Seçenekli sorularda ise uygun şıkkı işaretleyiniz. Boşluk doldurmalı
sorularda boşluklara uygun cevapları yazınız.
1. ExceptionHandler (İstisna durum yöneticisi) hata yönetiminin verimliliğini artırır.
(D/Y)
2. Mantıksal hata oluştuğunda program çalışmaz. (D/Y)
3. Uygulamaya yeni kod satırları eklendiğinde program ………….edilmelidir.
4. Uygulamayı imlecin bulunduğu satırdan itibaren çalıştırmak için ………..……….
komutu kullanılır.
5. Program Debug modunda iken ve adım adım çalıştırıldığında değişkenler Watch
penceresinden izlenebilir. (D/Y)
6. Program yazımında hata oluştuğunda bu hatalar …………………… penceresinde
görüntülenir.
7. Programda istediğiniz bir satıra kesme noktası (Breakpoint) eklemek için …………
kısa yol tuşu kullanılır.
8. Komut penceresinde işlem yapabilmek için …………… moduna geçilmelidir.
9. Hata ayıklama işlemini sonlandıran komut aşağıdakilerden hangisidir?
A) Step Into
B) Step Out
C) Step Over
D) Stop Debugging
10. Programı adım adım çalıştırırken çağrılan metodun içini işletmeden çalıştıran Step
komutu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Step Into
B) Step Out
C) Step Over
D) Stop Debugging
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konulara geri dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap
verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.
14
21. ÖĞRENME FAALİYETİ-2
ÖĞRENME FAALİYETİ-2
AMAÇ
Programda oluşabilecek hataları çeşitli yöntemlerle önceden tespit edebilmeyi ve bu
yöntemlerin neler olduğunu kavrayabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Nesne tabanlı programlamanın derleyicisi hataları nasıl tespit etmektedir?
Araştırınız.
2. HATA AYIKLAMA VE İZ BULMA
SINIFLARI
2.1. Trace ve Debug Sınıfları
Bu sınıfların kullanımıyla dosyalama mekanizmasının (Log) oluşturulması ve
yönetilmesi işlemleri yapılmaktadır. Bu sınıfları kullanabilmek için using deyimiyle birlikte
System.Diagnostics namespace’inin projenin başına yazılması gerekir.
Bu iki sınıf, proje geliştirme aşamasında hata mesajlarını, projenin uygulanması
aşamasında ise gerekli dosyalama bilgilerini gerekli yerlere yazdırmak açısından birçok
kolaylık sunar. Trace ve Debug sınıflarının tüm özellikleri aynıdır. Tek fark, Debug sınıfı
Release uygulaması içine derlenmemesidir.
Örnek
Formunuzun üzerinde çift tıklayarak Form’un Load metoduna aşağıdaki kod satırlarını
yazınız. Trace ve Debug sınıflarının çalışmasını basit olarak bu şekilde görebilirsiniz.
Bu kod satırları yazıldığında projenizin modunda olmasına dikkat
ediniz.
15
22. Output penceresinde yürütülen işlem resim 2.1’deki gibi yansıyacaktır.
Resim 2.1: Trace ve Debug sınıflarının işleyişi
Eğer modundayken programı çalıştırırsanız Debug sınıfı
işletilmeyecek sadece Trace sınıfı işletilecektir.
Resim 2.2: Release modunda Trace sınıfı işletilir.
2.2. TraceListener Sınıfları
Kendilerine gelen bilgiyi tutarak ilgili kaynaklara gönderebilen sınıflar Trace ve
Debug sınıflarıdır. Bu işlemleri yapabilmek için TraceListener nesneleri kullanılır. Trace ve
Debug sınıflarının Listeners (dinleyici) özelliği TraceListener tipinde koleksiyon referansı
tutar.
Resim 2.3: Listeners özelliği
16
23. Bu koleksiyona mevcut TraceListener nesneleri eklenebildiği gibi siz de bir
TraceListener sınıfı oluşturup ekleyebilirsiniz. Hem Trace hem de Debug sınıfı aynı
TraceListener koleksiyonunu paylaşır. Bu sınıflara bir Listener eklenirse bu Listener hem
Trace hem de Debug sınıfı için geçerli olur.
2.2.1. DefaultTraceListener
Trace ve Debug sınıflarının TraceListener koleksiyonuna varsayılan olarak
eklenmiştir. Trace ve Debug’a gönderilen bilgi Output penceresinde gösterilmektedir.
Resim 2.4: Trace ve Debug TraceListener’a default olarak eklenmiştir.
2.2.2. TextWriterTraceListener
Bu listener sınıfı Trace ve Debug sınıflarına iletilen bilgiyi bir dosyaya (Log) yazmak
için kullanılır.
Örnek
Bu örnekte metin kutularından girilen iki sayı toplatılıp sonuç yine bir metin kutusuna
ve ayrıca, girilen sayılar ve sonuç TextWriterTraceListener ile bir dosyaya yazdırılmaktadır.
Bunun için formu resim 2.5’teki gibi tasarlayınız.
Resim 2.5: Formun tasarlanmış hali
17
24. Form tasarımından sonra forma eklediğiniz butonun üzerinde çift tıklayarak Click
metoduna aşağıdaki kodları yazınız.
Birinci metin kutusundan girilen sayıyı a değişkeni, ikinci metin kutusundan girilen
sayıyı b değişkeni tutacaktır. İkisinin toplamı da sonuc değişkenine aktarılacaktır. Girilen
sayıları ve sonucu dosyaya yazabilmek için FileStream sınıfından “dosya” adlı bir nesne
oluşturulur. TextWriterTraceListener sınıfından da “dinleyici” adında bir nesne oluşturularak
sonucun “dosya”ya yönlendirilmesi sağlanır. Oluşturulan dinleyici nesnesi Listener sınıfına
eklenir.
Resim 2.6: Programın çalıştırılıp sonuçların üretilmesi
18
25. Program çalıştırılıp sonuçlar üretildikten sonra uygulamanızın varsayılan çalışma
klasöründeki “Bin” klasörü altındaki Debug klasörüne program kodunda adını verdiğiniz
dosya oluşturulur (Sonuc.txt).
Resim 2.7: Sonuçların dosyaya yazdırılması
Dosya içeriğine bakacak olursanız, veriler iki defa dosyaya yazılmış durumdadır.
Bunun sebebi, projenizin Debug modundayken derlenmiş olmasıdır. Eğer
Debug modunda değil de Release modunda çalıştırmış olsaydınız resim 2.8’deki gibi bir
sonuç alırdınız. Oluşturulan “Sonuc.txt” dosyası da “Bin” klasörü altındaki “Release”
klasörü içine oluşturulurdu.
Resim 2.8: Release modunda çalıştırılan projenin ürettiği sonuç
2.2.3. EventLogTraceListener
Trace ve Debug sınıflarına gelen veriyi Windows Eventlog’una (olay dosyasına)
gönderir.
Örnek
Bu örnekte TextWriterTraceListener örneğinde olduğu gibi aynı işlemleri
yapmaktadır. Fark, sonuçların bir dosyaya değil de sistemin Event Log’una yazdırmasıdır.
19
26. Yani, bir önceki örnekte tasarlamış olduğunuz formu bu örnek için de
kullanabilirsiniz. Yalnız, butona tıklandığında yapılacak işlemlerimiz değiştiği için
“buton1_Click” yordamını aşağıdaki gibi düzenleyiniz.
Sayı girişleri ilgili yerlere yapıldıktan sonra EventLog sınıfından “olayim” adlı bir
nesne oluşturulmaktadır. EventLogTraceListener sınıfından da “olaydinleyici” adlı bir nesne
oluşturarak Listeners sınıfına eklenir. Program çalıştırıldığında elde edilen sonuçlar Trace ve
Debug sınıflarıyla EventLog’a yazdırılır.
Resim 2.9: Sonuçlar Event Log’a gönderilir.
20
27. Event Logs’a gönderilen verileri Server Explorer penceresinden görülür. Her işlemin
ardından Event Logs üzerinde sağ tık yapıp Event Logs’u Refresh etmeniz gerekir.
Resim 2.10: Sonuçların Event Logs’a yazdırılması
Dikkat edecek olursanız yine sonuçlar iki kez yazılmış durumdadır. Demek ki,
program Debug modunda çalıştırılmıştır.
2.3. App.Config Dosyası
Projede kullanılan, örneğin kullanıcı adı ve şifresi, veri tabanının adı ve şifresi ya da
bir veri tabanı dosyasına bağlanıyorsanız, veri tabanının konumu gibi bilgiler değiştirilmek
istenebilir. Bu değişiklikler için App.Config dosyası kullanılır.
App.Config dosyası bir XML dosyasıdır. XML dosyasının içeriği oluşturulurken
yazım kurallarına dikkat edilmelidir.
Projenize bir App.Config dosyası eklemek için Project/Add New Item seçeneği
seçilip açılan Add New Item iletişim penceresinin Templates bölümünden Application
Configuration File seçilip Open düğmesine basılmalıdır.
21
28. Resim 2.11: Add New Item iletişim penceresi
Projeye eklenen App.Config dosyasının temel yapısı <Configuration> etiketiyle
başlar. </Configuration> etiketiyle biter.
Örnek
Bu örnekte, oluşturulmuş bir App.Config dosyasındaki verilerin formdaki ilgili yerlere
getirilmesi yapılacaktır. Verileri App.config dosyasından alabilmek için önce Solution
Explorer penceresinde sağ tık yaparak Add seçeneği üzerine gelince açılan menüden Add
New Item seçimini yapınız ve projenize bir “Application configuration file” ekleyiniz.
Eklediğiniz App.config dosyasının içeriğini aşağıdaki gibi düzenleyiniz.
22
29. Bu konfigürasyon dosyasına göre kullanacağımız alan anahtarları “ad” ve “soyad”,
değerleri ise value ile verilen değerler olacaktır. Şimdi formu resim 2.12’deki gibi
tasarlayınız.
Resim 2.12: Formun tasarlanması
Form tasarlandıktan sonra “OKU” düğmesinin üzerine çift tıklayıp Click() metoduna
aşağıdaki kodları yazınız.
Burada AppSettingsReader sınıfı ile “oku” adında bir nesne üretilmiş ve
AppSettingsReader sınıfının tek metodu olan “GetValue” özelliği kullanılmıştır. Böylece
App.config dosyasındaki string veriler alınıp metin kutularına aktarılmış olacaktır.
Resim 2.13: Verilerin App.config dosyasından alınıp metin kutularına aktarılması
23
30. 2.4. Trace ve Debug Sınıfıyla Kullanılan Komutlar
2.4.1. Write
Bir şarta bağlı olmadan verilen metni Listener koleksiyonuna yazar.
2.4.2. WriteLine
Bir şarta bağlı olmadan verilen metni Listener koleksiyonuna yazar ve bir sonraki
satıra geçer.
2.4.3. WriteIf
Mantıksal şart doğru olduğunda yazılması verilen metni Listener koleksiyonuna yazar.
2.4.4. WriteLineIf
Mantıksal şart doğru olduğunda verilen metni Listener koleksiyonuna yazar ve bir alt
satıra geçer.
2.4.5. Assert
Koşulun yanlış olması durumunda Listener koleksiyonuna belirtilen mesajı yazdırır.
Örnek
Metin kutularından girilen iki sayı Trace ve Debug sınıfları kullanılarak çeşitli
mantıksal işlemlere tabi tutulacaktır. Bu işlem için formunuza iki metin kutusu ve bir buton
ekleyiniz. Butonun Click() metoduna aşağıdaki kodları yazınız. Trace ve Debug sınıflarının
aynı komutları kullandığını hatırlayınız.
24
31. Projenizi çalıştırıp iki sayı girişi yapınız. Örnekte birinci sayı için 5 rakamı, ikinci sayı
için 3 rakamı girilmiştir.
Resim 2.14: Verilerin girilmesi
İşlemin sonuçlarını Output penceresinde göreceğiniz için Output pencereniz açık
değilse açınız. Programda ilk önce Trace.Write ve Trace.WriteLine ile verilen mesajlar
yazdırılmaktadır. Trace.Write ile imleç bir alt satıra geçmediğinden Trace.WriteLine ile
verilen mesaj yazdırıldıktan sonra imleç bir alt satıra geçmiştir. Daha sonra Trace.WriteIf ve
Trace.WriteLineIf ile girilen iki sayı mantıksal olarak karşılaştırılmış ve sonuç doğru olduğu
için bu iki komutla verilen mesajlar yazdırılmıştır. İmleç, Trace.WriteLineIf ile bir alt satıra
geçmiştir. Trace.Assert ile verilen mesaj, şart doğru olduğundan dolayı Output penceresine
yazdırılmamıştır.
Resim 2.15: Programın çalışması esnasında Output penceresinin görünümü
Programı yeniden çalıştırıp ilk değeri küçük, ikinci değeri büyük girdiğinizde
Trace.Assert ile verilen mesaj ekranda gösterilecektir. Şart yanlış olduğundan Trace.Assert
komutu devreye girmiştir.
25
32. Resim 2.16: Yeniden değer girişi
Resim 2.17: Assert komutuyla verilen mesajın yazdırılması
2.4.6. Fail
Olumsuz bir durum oluştuğunda otomatik olarak bir bildiri oluşturur. Bildiri mesajı
listener sınıfına yazdırılır ve bir mesaj kutusuyla ekrana gelir.
Örnek
Bu örnekte de yine iki sayı girişi yapılmakta ve if ile verilen şart kontrol edilmektedir.
26
33. Formunuza üç adet metin kutusu ve bir buton ekleyiniz. Butonun Click() metoduna
aşağıdaki kod satırlarını yazınız.
Şartta, birinci metin kutusuna girilen sayının sıfır ve sıfırdan küçük olması durumunda
Fail komutu ile verilen mesaj ekrana getirilecektir. Aksi taktirde birinci sayı ikinci sayıya
bölünecek ve sonuş üçüncü metin kutusuna yazdırılacaktır.
Resim 2.18: Verilerin girilmesi
Örnek olarak birinci sayıya sıfır (0) değerini giriniz. Gönder düğmesine bastığınızda
Fail komutu ile verilen mesaj devreye girecektir.
27
35. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Bu uygulama, elde edilen bilgilerin dosyaya nasıl yazdırılacağını gösteren bir
uygulamadır. Elde edilen veriler bu şekilde dosyaya yazdırılabildiği gibi programda oluşan
hataların da dosyaya yazdırılması aynı şekilde olacaktır.
İşlem Basamakları Öneriler
Yeni bir Windows Application
oluşturarak formu resim 2.20’deki
gibi tasarlayınız.
Resim 2.20: Formun tasarlanması
Formdaki comboBox’ların
Combobox1.Items.Add(“A”); şeklinde kod
elemanlarını Properties Window’u
satırlarıyla da eleman ekleyebilirsiniz.
kullanarak Item özelliğinden giriniz.
Girilen bilgiler butona tıklandığında
dosyaya yazdırılacağı için program “Dosyaya yazdır” butonuna çift tıklayınız.
kodlarını Click() metoduna yazınız.
Textbox ve comboBox’lardan girilen
bilgileri aktaracağınız değişkenleri string okulnu,ad,soyad,sinif,sube;
string tipte tanımlayınız.
Öğrencinin okul numarasını, adını ve
soyadını textBox’tan, sınıfını ve
sube=comboBox2.SelectedItem.ToString();
şubesini comboBox’lardan ilgili
değişkenlere aktarınız.
FileStream sınıfından “dosya”
adında bir dosya değişkeni FileStream sınıfı kullanılacağından IO
oluşturarak dosya adını “Bilgi.Log” namespace’ini projenize ekleyiniz.
olarak veriniz.
Oluşturulan dosya değişkenini işaret
ederek TextWriterTraceListener Bu sınıfı kullanabilmek için de Diagnostics
sınıfından yeni bir dinleyici namespace’ini projenize ekleyiniz.
oluşturunuz.
29
36. Oluşturduğunuz dinleyiciyi Listeners
Trace.Listeners.Add(dinleyici);
sınıfına ekleyiniz.
Girilen bilgileri Trace sınıfını
kullanarak dosyaya yazdırınız.
Girilen bilgiler bir bütün olduğundan dosyada
yan yana yazdırabilirsiniz.
Resim 2.21: Bilgilerin girilmesi
Belleği boşaltarak dosyayı kapatınız. Flush() ve Close() fonksiyonlarını kullanınız.
“Bilgi.Log” dosyasını açınız.
Projenizin çalıştığı aktif klasörü
açarak bilgilerin dosyaya yazılıp
yazılmadığını kontrol ediniz.
Resim 2.22: Bilgilerin dosyaya yazılmış hali
30
37. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Aşağıda uygulamaları yapınız. Sonuçları öğretmeninize sununuz. Eksikliklerinizi
öğretmeninizin rehberliğinde tamamlayınız.
InputBox’tan girilen int tipte 10 adet sayının ortalamasını hesaplatarak Output
penceresinde görüntüleyen programı yapınız.
İki ayrı metin kutusundan girilen sayıların mod’u hesaplatılacaktır. Mod
işleminin sonucunda kalan sıfır (0) ise sayıları ve kalanı Log dosyaya yazdıran
programı yapınız.
Aynı örneğin kalanı sıfır (0) olmayanları Windows Event Log’a yazdıran
programı yapınız.
31
38. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru/yanlış seçenekli sorularda uygun harfleri
yuvarlak içine alınız. Seçenekli sorularda ise uygun şıkkı işaretleyiniz. Boşlukları uygun
şekilde doldurunuz.
1. Trace ve Debug sınıfını kullanabilmek için aşağıdaki namespace’lerden hangisi
projeye eklenmelidir?
A) IO
B) Diagnostics
C) Windows.Forms
D) Data
2. Aşağıdakilerden hangisi bir TraceListener sınıfı değildir?
A) EventLog
B) Default
C) Config
D) TextWriter
3. Projenizle ilgili temel bilgiler değiştirilmek istendiğinde ……………… dosyası
kullanılır.
4. Trace ve Debug sınıfları ayrı TraceListener koleksiyonları kullanır. (D/Y)
5. Bir proje Release modda çalıştırıldığında Debug sınıfıyla üretilen sonuçlar
görüntülenmez. (D/Y)
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konulara geri dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap
verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.
32
39. ÖĞRENME FAALİYETİ–3
ÖĞRENME FAALİYETİ-3
AMAÇ
Hataların oluşumunu kontrol altına alarak oluşabilecek hatalara karşı tedbirler
alabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Programcılar isteğe göre program yazdıklarında, programa özel hataları
önceden tespit edip ihtimalleri değerlendirerek ve uyarıcı hata mesajları yazarak
kullanıcıları uyarabilirler mi? Araştırınız.
3. İSTİSNAİ OLAYLAR
Bir programın hatasız yazılmış olması o programın hiç hata vermeyeceği anlamına
gelmez. Kullanıcıdan ve diğer durumlardan kaynaklanan sebeplerden dolayı doğru yazılmış
kodlar da hata verebilir. Bu durumda, hataların oluşumunu her zaman kontrol altında
tutamayabilirsiniz. Ancak, oluşabilecek hatalara karşı tedbirler alabilirsiniz. Yapacağınız bu
işleme İstisna Yönetimi denir.
3.1. System.Exception Sınıfı
Nesne tabalı programlamada istisnai olaylar sınıflarla simgelenir. Tüm istisnai olay
sınıfları System namespace’inin Exception sınıfından türetilmelidir. Böylece tüm olaylar
Exception sınıfının birer alt sınıfıdır.
SystemException ve ApplicationException, Exception sınıfından türetilir.
Nesne tabanlı programlamanın çalışma zamanı sistemi (CLR) tarafından üretilen
sınıfları SystemException ve uygulama programları tarafından üretilen sınıfları da
ApplicationException sınıfından desteklenen sınıflardır.
SystemException sınıfından türetilen standart istisnai olaylardan bazıları derleyicide
tanımlanmıştır. Örneğin, sıfıra bölme hatası için DivideByZeroException sınıfı derleyicinin
içerisinde varsayılan olarak vardır.
3.2. Try-Catch Kullanımı
En sık kullanılan hata ayıklama kod bloğudur. Oluşabilecek hatalar try bloğunda, hata
durumunda işletilecek kodlar ise catch bloğunda yazılır. Hata olmaması durumunda catch
bloğundaki kodlar çalıştırılmaz. Hata olması durumunda ise, hata oluşan kod satırından catch
bloğuna kadar olan kod satırları işletilmez. Catch bloğundaki kod satırları işletilir.
33
40. Try-Catch bloğu kullanım şekli şöyledir;
Try
{
// Hata oluşturabilecek olan kodlar
}
catch
{
// Hata oluşursa işleyen kodlar
}
Örnek
3 elemanlı bir int diziye eleman girişi yapılmaktadır. Eleman sayısından daha fazla
eleman girişi yapılmak istendiğinde hata oluşmaktadır. Oluşan hata sonucunda da uyarı
mesajı ekrana gelmektedir. Bir console uygulaması başlatarak aşağıdaki kodları yazınız.
34
41. Başlangıçta tipi int olan “sayılar” adında 3 elemanlı bir dizi tanımlanmaktadır.
Elemanların girişi try bloğunda, hata mesajı da catch bloğunda yazılmıştır. Dizi 3 elemanlı
olarak tanımlanmasına rağmen for döngüsüyle diziye 10 eleman aktarılmak istenmektedir.
Dizi indisi sınırına kadar elemanlar diziye girişi yapıldığı için konsolda gösterilecektir.
Ancak, dizi indis sınırı aşıldığı anda catch bloğu devreye girecektir. Catch bloğu
IndexOutOfRangeException sınıfıyla kullanılmıştır. Böylece programın konsol görüntüsü
resim 3.1’deki gibi olur.
Resim 3.1: Uygulamanın konsol görüntüsü
Oluşabilecek hatalarda sistemin içinde yer alan hata mesajlarını catch bloğunda
göstermek için catch ile birlikte Exception parametresi kullanılır.
Örnek
Bir öğrencinin üç notu text kutularından girilerek ortalaması hesaplanıp yine bir text
kutusuna yazdırılmak istenmektedir. Ancak kullanıcının not girişlerinde rakam yerine metin
girmesi hataya sebep olmaktadır. Bu örnek için önce formunuzu resim 3.2’deki gibi
tasarlayınız.
Resim 3.2: Formun tasarlanması
35
42. Notlar girildikten sonra hesaplanması için “Ortalamayı hesapla” düğmesine
tıklanacaktır. Bunun için, tasarım anında düğme üzerine çift tıklayınız ve Click() metoduna
aşağıdaki kodları yazınız.
Not girişleri try bloğunda yapılmaktadır. Rakam yerine harf olarak not girildiğinde
catch bloğu devreye girecektir. Catch bloğunda Exception sınıfının ürettiği hata mesajı
“hata” isimli bir değişkende tutulmaktadır. Oluşan hata MessageBox ile kullanıcıya
gösterilecektir.
Veri girişinde notlar düzgün olarak girildiğinde hata meydana gelmez (Resim 3.3).
Resim 3.3: Hata oluşmaz
Ancak rakam yerine yazıyla not girişi yapılırsa hata oluşacaktır. Mesaj kutusundaki
ikinci satır sistemin hata mesajıdır (Resim 3.4).
36
43. Resim 3.4: Hata oluşur
Oluşabilecek birden fazla hata için farklı tipte catch bloğu kullanılabilir. Eğer hata
herhangi bir catch bloğunda yakalanırsa diğer catch blokları işletilmez.
Örnek
Aynı tipte iki dizi tanımlı elemanlarının birbirine bölünmesi uygulaması yapılacaktır.
Oluşabilecek hatalar göz önüne alınmalıdır. Program kodları aşağıdadır.
37
44. Aynı tipte iki farklı dizi tanımlanarak ilk elemanları verilmiştir. Birinci dizinin eleman
sayısı 8, ikinci dizinin eleman sayısı 6’dır. Birinci dizi elemanlarının ikinci dizinin
elemanlarına bölmek suretiyle sonuçlar konsolda yazdırılacaktır. “for” döngüsü birinci
dizinin eleman sayısı kadar çalışacağı için ikinci dizinin eleman sayısını geçince program
hata verecektir. Daha öncesinde ikinci dizinin elemanlarında sıfır (0) olduğu için sıfıra bölme
hatası meydana gelir. İki tip hata olduğu için iki adet catch bloğu kullanılmıştır. Birinci catch
bloğu sıfıra bölme hatasıyla ilgili mesajı göstermekte, ikinci catch bloğu da dizi indis
sınırının aşılmasıyla ilgili mesajı göstermektedir. Bunun sonucunda konsol görüntüsü Resim
3.5’teki olur.
Resim 3.5: Uygulamanın konsol görüntüsü
3.3. Finally Kullanımı
Hata oluşması durumunda işletilecek kod satırları yoksa programın kırılmasını
engellemek için finally bloğu kullanılmalıdır. Finally bloğu hata olsada olmasa da çalışan bir
bloktur.
Finally bloğunun kullanım şekli şöyledir;
Try
{
// Hata oluşturabilecek olan kodlar
}
finally
{
// Her koşulda çalışacak kodlar
}
Örnek
Bir işçinin bir günde çalıştığı toplam saat ve bir saatlik ücreti text kutularından
girilerek alacağı parayı hesaplatan program için form tasarımı resim 3.6’daki gibidir.
38
45. Resim 3.6:Formun tasarımı
Hesapla düğmesine tıklanınca işçi maaşı hesaplatılacağı için düğmenin Click() metodu
aşağıdaki gibidir.
Programda işlem yapan satırlar try bloğunda yazılmıştır. “finally” bloğunda yazılan
kod satırları her halde çalıştırılacağı için text kutuları boşaltılarak ve birinci text kutusu aktif
hale getirilerek yeni veri girişi sağlanmaktadır.
Programın çalıştırılıp veri girişinin yapılması resim 3.7’deki gibi olur.
39
46. Resim 3.7: Veri girişinin yapılması
Veri girişi yapılıp “Hesapla” düğmesine tıklandığında işçinin maaşı hesaplanıp üçüncü
text kutusuna yazdırılır ve finally bloğu işletilir.
Resim 3.8: Hesaplama yapılıp finally bloğu işletilir.
Örnek
Bu örnekte sıfıra bölme hatası, dizi indis sınırlarına taşılmasıyla ilgili iki adet catch
bloğu ve işlemin bittiğini belirten bir finally bloğu kullanılmıştır. Uygulamada iki adet class
bulunmaktadır. “Class1” adlı sınıfta for döngüsüyle ikinci class’a yönlendirme
yapılmaktadır. Bu işlem üç defa gerçekleşecektir.
“finallykullan” adlı sınıfta ana sınıftan gelen veri “deger” adlı değişken tarafından
karşılanmakta ve switch akış kontrol deyimiyle şartlar kontrol edilmektedir.
40
48. “Case 0” şartında sayı sıfıra bölünmek istendiği için DivideByZeroException
sınıfından bir hata oluşur. Case 1 şartındaysa dizi 3 elemanlı olmasına rağmen dördüncü
eleman olarak sayı girişi yapılmak istenmekte ve IndexOutOfRangeException sınıfından bir
hata oluşur. İlgili hata mesajları konsola yazdırılır. Son bloğumuz olan finally bloğu ise her
halde çalışacaktır. Uygulama çalıştırıldığında resim 3.9’daki sonuçlar elde edilir.
Resim 3.9: Uygulamanın konsol görüntüsü
3.4. Throw Rethrow Kullanımı
3.4.1. Throw Kullanımı
Throw hatayı fırlatma anlamına gelir. Bazı durumlarda hatalar bilerek oluşturulmak
istenebilir. Bunun için, “throw” komutu kullanılır. “throw” ifadesinin kullanıldığı noktada
program durarak istenilen istisnayı üretir.
Şimdi throw’un kullanımına basit bir örnekle bakalım.
Örnek
Bu örnekte program akışının işleyişi gösterilmektedir.
Try bloğunda önce fırlatmadan önceki mesaj yazdırılır. Sıfıra bölme hatası olan
DivideByZeroException sınıfı throw ile fırlatılarak program akışı catch bloğuna
yönlendirilmiştir. Try ve catch bloklarından sonra da bir mesaj yazdırılarak işlemin bittiği
belirtilmiştir.
42
49. “throw”un kullanımı basit olarak bu şekilde gerçekleşmektedir.
Uygulama çalıştırılırsa sonuç resim 3.10’daki gibidir.
Resim 3.10: Basit bir throw örneği
Örnek
Konsoldan girilen sayının bölünüp bölünemediğini test eden program kodu aşağıdaki
gibidir. Temel sınıftan girilen sayı yaz() sınıfına gönderilmektedir. Sayıyı göndermeden önce
sayının int tipinde olmaması durumunda da temel sınıfta Exception sınıfı kullanılarak
oluşabilecek hata bir mesajla gösterilmektedir. Girilen sayı sıfır ise yaz() metodunda throw
ile bir fırlatma gerçekleştirilerek işlemin sonucunda sıfıra bölme hatasının olduğu
belirtilmektedir.
Program kodları aşağıdaki gibidir.
43
50. Program çalıştırılıp sıfırdan farklı bir sayı girildiğinde hata oluşmayacak ve ekran
görüntüsü resim 3.11’deki gibi olacaktır.
Resim 3.11: Sıfırdan farklı sayı girilmesinde hata oluşmaz.
44
51. Ancak, sayı girişinde sıfır(0) girilirse hata oluşacaktır.
Resim 3.12: Sıfır girilirse hata oluşur.
Örnek
Tasarlanan formdaki tüm text kutularının zorunlu olarak doldurulması gerektiğiyle
ilgili bir uygulamanız olsun. Tamam düğmesine tıklanınca tüm text kutularının doldurulup
doldurulmadığı test edilsin. İlgili düğmenin Click() metodu aşağıdaki gibidir.
Eğer, “tckimliknu”,”annesoyad” veya “verginu” alanlarından biri girilmezse throw ile
hata fırlatılıp mesaj kutusunda da bu hata gösterilecektir. Bilgilerin tamamı eksiksiz
girildiğindeyse else yapısındaki mesaj kullanıcıya gösterilecektir.
45
52. Resim 3.13: Bilgilerin eksik girilmesi durumu
Resim 3.14: Bilgilerin tamamının girilmesi durumu
3.4.2. Rethrow Kullanımı
Rethrow hatayı yeniden fırlatma anlamına gelir. Rethrow kullanımı birden fazla catch
bloğu kullanıldığı zaman uygulanır. Bir catch bloğunda yakalanan istisnai olay diğer catch
bloğunda da yakalanabilsin diye yeniden fırlatılır.
Bir istisnai olayı yeniden fırlatmak için açıkça bir istisnai durum belirtmeden yalnızca
throw; yazmak yeterli olacaktır.
Örnek
Aynı tipte ancak, eleman sayıları farklı olan iki dizi elemanlarının birbirlerine
bölünmesi durumunda oluşabilecek hataları gösteren program kodu aşağıdaki gibidir.
46
53. Program birinci dizi elemanlarını ikinci dizi elemanlarına bölmektedir. İşleyiş, temel
sınıftaki try bloğundan rethrow_kullan sınıfının yürüt() metoduna yönlendirilmektedir. İkinci
dizinin tanımlı elemanlarında sıfır (0) olduğu için sıfıra bölme hatası meydana gelmektedir.
Ancak ikinci dizi elemanları birinci dizi elemanlarından az olduğu için birinci dizideki
elemanı bölecek sayı olmadığından dizi indisi sınır aşımı hatası meydana gelir. Birinci
dizinin bölünecek başka bir elemanı daha olmasından dolayı tekrar dizi sınır aşımı
47
54. gerçekleşmesin diye yeniden fırlatma gerçekleştirilir. Böylece program akışı temel sınıftaki
catch bloğuna yönlendirilerek hata mesajıyla kullanıcı uyarılır.
Uygulamanın çalıştırılması sonucunda ekran görüntüsü resim 3.15’teki gibi
olmaktadır.
Resim 3.15: Rethrow kullanımı ekran görüntüsü
48
55. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Öneriler
Yeni bir Windows Application
oluşturarak formu Resim
3.16’daki gibi tasarlayınız.
Resim 3.16: Formun tasarlanması
Girilen bilgiler “HESAPLA”
butonuna tıklandığında işleme
“HESAPLA” butonunun üzerine fareyle çift
tabi tutulacağından program
tıklayınız.
kodlarını Click() metoduna
yazınız.
Metin kutularından girilen
bilgileri aktaracağınız
int vize,final;
değişkenleri int tipinde,
double ort;
ortalamaları için kullanacağınız
değişkeni ise double tipte
tanımlayınız.
try
Yapılacak işlemleri try bloğu {
içine yazınız.
}
Metin kutularından girilen
vize=int.Parse(textBox1.Text);
bilgileri int veri tipine çevirerek
final=int.Parse(textBox2.Text);
ilgili değişkenlere aktarınız.
catch(DivideByZeroException)
{
Sıfıra bölme hatası için bir
catch bloğu tanımlayınız.
}
49
56. MessageBox.Show(“Sıfıra bölme hatası”);
Sıfıra bölme hatası
gerçekleştiğinde kullanıcıya
verilecek mesajı mesaj
kutusunda gösteriniz.
Resim 3.17: Sıfıra bölme hatası
Bilgilerin eksik girilmesine
catch(Exception hata)
karşı bir catch bloğu daha
{
tanımlayarak Exception
parametresiyle bir hata
}
değişkeni belirtiniz.
MessageBox.Show(“Bilgiler eksik girildin”
+hata.Message,”Dikkat”);
Eksik bilgi girilmesiyle
oluşacak hatayı mesaj
kutusuyla kullanıcıya
gösteriniz.
Resim 3.18: Bilgilerin eksik girilmesi
try bloğunda iken eğer ilk
if(vize==0)
metin kutusuna sıfır girilirse
{
throw ile
throw new DivideByZeroException;
DivideByZeroException istisna
}
durumunu fırlatınız.
50
57. Metin kutularından herhangi if ((vize.ToString()==””)||(final.ToString()==””))
birine bilgi girilmemesi {
durumunda throw ile Exception throw new Exception;
istisna durumunu fırlatınız. }
Daha sonra vize ve final
notlarını toplayıp ikiye bölerek ort=(vize+final)/2;
üçüncü metin kutusuna textBox3.Text=ort.ToString();
yazdırınız.
MessageBox.Show(“İşlem bitti”);
Her halde çalışacak bir finally
bloğu oluşturunuz ve “İşlem
bitti” mesajını verdiriniz.
Resim 3.19: finally bloğuyla verilen mesaj
51
58. UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Aşağıdaki maddeleri dikkate alarak uygun projeyi hazırlayınız.
Bir Windows Application başlatınız.
Bu uygulamada öğrenciye ait ad soyad, T.C. kimlik numarası, okul numarası,
baba adı ve bir dersten aldığı 3 not girilecektir.
Bu notlara göre ortalaması hesaplatılıp başka bir metin kutusuna yazdırılacaktır.
Her metin kutusunda Enter tuşuna basıldığında bir sonraki metin kutusuna
geçilecektir.
Oluşabilecek hatalara karşı şu önlemler alınmalıdır.
Ad soyad alanı mutlaka doldurulmalıdır.
T.C. kimlik numarası alanı 11 haneden küçük ve 11 haneden büyük
olmamalıdır.
Okul numarası alanı 1 haneden küçük ve 4 haneden büyük olamamalıdır.
Baba adı alanı mutlaka doldurulmalıdır.
Not 1, Not 2 ve Not 3 alanı mutlaka rakam olmalı ve notlar 0 ile 100
arasında olmalıdır.
Aşağıdaki ekran görüntülerini dikkate alarak programı yazınız.
Resim 3.20: Formun tasarlanmış hali
52
59. Resim 3.21: Ad Soyad hata mesajı
Resim 3.22: T.C. kimlik numarası hata mesajı
Resim 3.23: Okul numarası hata mesajı
Resim 3.24: Baba adı hata mesajı
Resim 3.25: Notlar için hata mesajı
53
61. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru/yanlış seçenekli sorularda uygun harfleri
yuvarlak içine alınız. Boşlukları uygun şekilde doldurunuz.
1. Oluşabilecek hataları kontrol altına alma olayına …………… yönetimi denir.
2. Tüm istisnai olay sınıfları System namespace’inin Exception sınıfından türetilmek
zorundadır. (D/Y)
3. try-catch bloğu oluşabilecek hatalar ve bu hatalara karşı çalıştırılacak kodların
yazıldığı bir bloktur. (D/Y)
4. Her koşulda çalışacak kod satırları …………….. bloğunda yazılır.
5. Birden fazla catch bloğu kullanıldığında eğer hata herhangi bir catch bloğunda
yakalanırsa diğer catch blokları hata yakalanmasına rağmen yine de çalışır (D/Y)
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konulara geri dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap
verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.
55
62. MODÜL DEĞERLENDİRME
PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME)
Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz.
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır
Bir Windows application formu tasarladınız mı?
Sayıların değişken türlerini sınırlarına göre seçtiniz mi?
Değişkenlerle işlem yaptınız mı?
Döngü tiplerini kullanabildiniz mi?
İşlem sonuçlarını metin kutusunda yazdırdınız mı?
İşleyişi satır satır test ettiniz mi?
comboBox’a eleman eklediniz mi?
Bilgileri dosyaya yazdırdınız mı?
Uygun namespace’leri projeye eklediniz mi?
Dinleyici oluşturdunuz mu?
Dinleyiciyi Listeners sınıfına eklediniz mi?
Trace sınıfıyla dosyaya bilgi yazdırdınız mı?
Belleği boşalttınız mı?
Dosyayı kapattınız mı?
Projenin çalıştığı klasörü tespit ettiniz mi?
Hata ayıklama için try-catch bloğu kullandınız mı?
Her halde çalışacak finally bloğu tanımladınız mı?
Sıfıra bölme ahatsı için catch bloğu tanımladınız mı?
Hataya göre uygun hata mesajları yazdırdınız mı?
Oluşabilecek hatayı fırlattınız mı?
DEĞERLENDİRME
Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız.
Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları
uygulayacaktır, öğretmeninizle iletişime geçiniz.
56
63. CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2 Yanlış
3 Restart
4 Run to Cursor
5 Doğru
6 TaskList
7 F9
8 immediate
9 D
10 C
ÖĞRENME FAALİYETİ–2 CEVAP ANAHTARI
1 B
2 C
3 app.config
4 Yanlış
5 Doğru
ÖĞRENME FAALİYETİ–3 CEVAP ANAHTARI
1 istisna
2 Doğru
3 Doğru
4 finally
5 Yanlış
57
64. KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
SCHILDT Herbert, “Herkes için C#”, Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd.Şti,
İstanbul 2005.
DEMİRLİ Nihat, İNAN Yüksel, “Visual C#.NET 2005”, Palme Yayıncılık,
Ankara 2006.
Karagülle İHSAN, “Visual C#.Net Başlangıç Rehberi”, Türkmen Kitabevi,
İstanbul 2004.
YANIK Memik, “Microsoft Visual C#.NET”, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
ZENGİN Abdullah, “C# 2005”, Nirvana Yayınları, Ankara 2006.
ZEKİ Yasemin, “Adım Adım C++ Uygulamaları”, Nirvana Yayınları, Ankara
2006.
www.csharpnedir.com
www.msakademik.net
58
