BTT. Modül 18. Veri Yapıları
•
1 like•840 views
BTT. Modül 18. Veri Yapıları Diziler, İşaretçiler, Nesne Tabanlı Programlama
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (15)
Similar to BTT. Modül 18. Veri Yapıları
Similar to BTT. Modül 18. Veri Yapıları (20)
More from deniz armutlu
More from deniz armutlu (20)
BTT. Modül 18. Veri Yapıları
- 1. T.C. Mİ EĞİ M BAKANLIĞI LLÎ Tİ MEGEP (MESLEKİ İ M VE ÖĞ EĞ Tİ RETİ Sİ M STEMİ N Nİ GÜÇLENDİ LMESİ Rİ PROJESİ ) Bİ ŞM TEKNOLOJİ Lİİ LERİ VERİYAPILARI ANKARA 2007
- 2. Milli Eğ Bakanlıı ğ tarafı geliş itim ndan tirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Baş ğnı 02.06.2006 tarih ve 269 sayı Kararı ı kanlı n lı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğ Okul ve Kurumları kademeli olarak itim nda yaygı tılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğ nlaşrı retim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandı rmaya yönelik geliş tirilmişöğretim materyalleridir (Ders Notları r). dı Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandı rmak ve bireysel öğrenmeye ş rehberlik etmek amacı öğ yla renme materyali olarak hazı rlanmı denenmek ve , geliş tirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğ itim Okul ve Kurumları nda ş uygulanmaya baş lanmı r. tı Modüller teknolojik geliş melere paralel olarak, amaçlanan yeterliğ i kazandı rmak koş ile eğ ulu itim öğ retim sı nda geliş rası tirilebilir ve yapı lması önerilen değ iklikler Bakanlı ilgili birime bildirilir. iş kta Örgün ve yaygı eğ kurumları letmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik n itim , iş ı kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşlabilirler. Bası ş ılı lmımodüller, eğ kurumları öğ itim nda rencilere ücretsiz olarak dağtır. Modüller hiçbir ş lamaz ve ücret karş ğ ıı ekilde ticari amaçla kullanı lı nda satı lamaz.
- 3. İ NDEKİ Çİ LER AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii Gİ Ş.......................................................................................................................................1 Rİ ÖĞ RENME FAALİ YETİ 1 ...................................................................................................3 - 1. Dİ LER .............................................................................................................................. 3 Zİ 1.1. Dizi Değ kenini Tanı iş mlama ......................................................................................4 1.2. Dizi Değ keni ile Veri Saklama................................................................................. 5 iş 1.3. Çok Boyutlu Diziler....................................................................................................5 1.4. Dinamik Diziler ..........................................................................................................7 1.5. Yapı ........................................................................................................................8 lar 1.6. Yapı Dizi Olarak Kullanmak................................................................................. 9 ları UYGULAMA FAALİ YETİ ............................................................................................ 10 ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ RME .................................................................................. 11 ÖĞ RENME FAALİ YETİ 2 ................................................................................................. 12 - 2. İARETÇİ .................................................................................................................. 12 Ş LER 2.1. İş aretçi Nedir?........................................................................................................... 12 2.2. Bağ Liste Tanı lı mlama.............................................................................................. 14 2.3. Bağ Listeyi Kullanma .............................................................................................15 lı 2.4. Çift Bağ Listeler ..................................................................................................... 16 lı 2.5. Dairesel Bağ Listeler .............................................................................................. 16 lı ğ ı 2.6. Yın .........................................................................................................................17 2.7. Kuyruk ...................................................................................................................... 17 2.8. Ağ .......................................................................................................................... 18 aç 2.9. Grafik ........................................................................................................................ 19 UYGULAMA FAALİ YETİ ............................................................................................ 21 ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ RME .................................................................................. 22 ÖĞ RENME FAALİ YETİ 3 ................................................................................................. 23 - 3. NESNE TABANLI PROGRAMLAMA ............................................................................23 3.1. Kolay Programlama Yöntemi ................................................................................... 23 3.2. Nesne Kullanı ....................................................................................................... 25 mı 3.3. Dil Seçimi ................................................................................................................. 27 UYGULAMA FAALİ YETİ ............................................................................................ 29 ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ RME .................................................................................. 30 MODÜL DEĞ ERLENDİ RME .............................................................................................. 31 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 32 SÖZLÜK ................................................................................................................................ 33 KOD ÖRNEKLERİ ................................................................................................................34 ÖNERİ LEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 39 KAYNAKÇA .........................................................................................................................40 i
- 4. AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD 481BB0027 ALAN Biliş Teknolojileri im DAL/MESLEK Alan Ortak MODÜLÜN ADI Veri Yapı ları Dizi, işaretçiler ve nesneye yönelik program yazma ile MODÜLÜN TANIMI ilgili öğ renme materyalidir. SÜRE 40/24 ÖN KOŞUL ş Yapı Programlama Temelleri modülünü almıolmak. sal YETERLİ K Veri yapı yla program yazmaya hazı k yapmak ları rlı Genel Amaç ğı Gerekli ortam sağ landında, dizi ve iş aretçileri tanı p nesneye yönelik program yazabileceksiniz. yı Amaçlar MODÜLÜN AMACI 1. Dizi mantıı anlayacak ve dizi değ kenleri ğnı iş kullanabileceksiniz 2. İşaretçiler ile program yazabileceksiniz 3. Nesneye yönelik program yazabileceksiniz Bilgisayar laboratuvarı bu ortamda bulunan; ve EĞİ M ÖĞRETİ Tİ M bilgisayar, yazı, bilgisayar masaları ı kalem, lisanslı cı , kâğt, ORTAMLARI VE ş işletim sistemi programı akıdiyagramı ve sembolleri ile DONANIMLARI ilgili panolar. Her faaliyet sonrası o faaliyetle ilgili nda değ erlendirme soruları kendi kendinizi ile değ erlendireceksiniz. Modül içinde ve sonunda verilen öğ retici sorularla edindiğ bilgileri pekiş iniz tirecek, ÖLÇME VE uygulama örneklerini ve testleri gerekli süre içinde DEĞERLENDİ RME tamamlayarak etkili öğ renmeyi gerçekleş tireceksiniz. ş Sı yla araşrma yaparak, grup çalı rası tı maları katı na larak ve ş ölçme ve en son aş amada alan öğ retmenlerine danı arak değ erlendirme uygulamaları gerçekleş nı tireceksiniz.. ii
- 5. Gİ Ş Rİ Gİ Ş Rİ Sevgili Öğ renci, Bu modül ile sizlere diziler, iş aretçiler ve nesne tabanlıprogramlama konuları ilgili ile yeterlik kazandıracaktı Öncelikle bu modülü daha iyi anlamanı için, daha önceki r. z ğz ı programlama temelleri modüllerinde kavrayamadını yerler varsa onlarıpekiş tiriniz. Değ kenler, döngüler ve dosyalama konuları tekrar gözden geçirmeniz tavsiye edilir. iş nı Önceki modülleri anlayarak buraya gelmişiseniz, daha ileri seviye programlama konuları geçebilirsiniz. “Veri Yapı ” modülü ile bir program yazı nda gerekli olan ları na mı bazı eksikliklerimizi gidereceksiniz. Bilgisayarı belleğ ve programı zdaki verileri daha n ini nı etkin kullanacaksı z. nı Programlamada veri yapı larıen önemli unsurlardan birisidir. Program yazarken lacak veri yapını en ideal ş kullanı sın ekilde belirlenmesi, programcıkta biraz daha lı ustalaşman anlamı gelmektedir. Program içerisinde iş na lenecek veriler diziler ile ş tanımlanmıbir veri bloğ içerisinden seçilebileceğ gibi, iş u i aretçiler kullanılarak daha etkin şekilde hafı zada saklanabilir. Veri yapı , dizi ve iş ları aretçiler ile yapı nı yanı lması n nda, nesneler ile de gerçekleş tirilebilir. 1
- 6. 2
- 7. ÖĞRENME FAALİ YETİ –1 ÖĞRENME FAALİ YETİ 1 - AMAÇ Mehmet Dizi mantıı anlayacak, dizi ve yapı iş ğnı değ kenleri kullanabileceksiniz. ARAŞ TIRMA aş ı Bu faaliyet öncesinde hazı k amaçlı ağda belirtilen araşrma rlı tı faaliyetlerini yapmalını sı z. Banka ve hastane gibi yerlerde kuyrukta bekleyenlerin iş kolaylaşran ini tı ş “Sıramatik” isimli programı inceleyiniz. Sizce bu program nasıdaha kullanı l lı hâle getirilebilir? Kargo firmaları n (Aras, Fedex ve DHL gibi) kargo takip programı nı nı inceleyiniz. Paketlerin internet üzerinden nasıtakip edildiğ inceleyiniz. l ini 1. Dİ LER Zİ Birkaç tane değ ken ile küçük programları iş idare edebilirsiniz. Programlamada uzun “dizi - array” ile yapı ve benzer bilgilerle dolu değ listelerin oluş er turulması lmaktadı Veri r. sı aş ı yapını ağdaki gibi ayrı iş yapabileceğ gibi: değ ken iniz Ad1 = quot;Aliquot; Ad2 = quot;Veliquot; Ad3 = quot;Mehmetquot; Bunun yerine dizi kullanarak, tek değ ken ile ş ş iş u ekilde yapabilirsiniz: Ad(1) = quot;Aliquot; Ad(2) = quot;Veliquot; Ad(3) = quot;Mehmetquot; 3
- 8. Dikkat ederseniz, önceki örnekte 3 ayrıdeğ kenimiz varken, sonrakinde ise tek iş değ ken olan “Ad” kullanı şr. Dizi sayesinde tek değ ken ismi ile birden fazla değ iş lmı tı iş er saklanabilmektedir. 3 elemanlı dizi; Ad bir Ad(2) Ad(1) Ad(3) Ali Veli Mehmet 1.1. Dizi Değ kenini Tanı iş mlama Normalde bir değ kenin bir adı bir değ olabilir. Dizi değ kenlerinin de bir adı iş ve eri iş vardı ama içinde aynı r, türde çok sayı veri saklanabilir. Tanı da mlarken dizinin boyutunu belirtmemiz mecburidir. Dizi boyutu tam sayıolarak belirtilmeli, negatif girilmemelidir. Not: Programlama dillerinde genellikle ilk dizi elemanı n indis numarası nı “0”dı QBasic dilinde r. “Option Base – Taban Seçeneğ ile varsayı alt limiti 0 veya 1 olarak değ tirebilirsiniz. i” lan iş Dizi elemanları tanı nı mlanmadan önce “Option Base 1” olarak seçilmiş ise, 0. elemandan değ 1. il elemandan baş r. lanı 1. Baş la 2. Metin Dizi Ad(3) 3. Ad(1) = “Ali” 4. Ad(2) = “Veli” 5. Ad(3) = “Mehmet” 6. Yaz; Ad(1) 7. Yaz; Ad(2) 8. Yaz; Ad(3) 9. Bitir Resim 1.1: Dizi örneğ ve ekran çı sı i ktı 4
- 9. 1.2. Dizi Değ keni ile Veri Saklama iş mlandı satı çalı rı ğnda, ana bellekte ş ldı tı ı Programdaki dizi değ kenlerinin tanı iş kları rlar dizi boyutunca yer ayrır. Değ ken ile olan iş bitince ayrı bellek bölgesi silinir. Belli lı iş lem lan nı ş ı bir bellek alanıayrı ndan dolayıdizinin maksimum sırıdındaki diğ bellek lması er bölgesine eriş emeyiz. Dizilere değ aktarma veya okuma iş er lemlerinde döngü komutlarıkullanı lmaktadı r. Hangi döngüyü kullanı z kullanı baş ç ve bitiş erlerini iyi belirleyiniz, yoksa rsanı n, langı değ programız hata verip kapanı Sı rıaltı veya üstünde indis vermemek gerekir. nı r. nın nda 1. Baş la 2. Metin Dizi Ad(3) 3. Sayı i, j sal 4. Döngü i = 1, 3, 1 5. Yaz; i & “. ismi giriniz” 6. Oku; Ad(i) 7. Döngü Bitti 8. Yaz; “Girilen isim listesi” 9. Döngü i = 1, 3, 1 10. Yaz; Ad(i) 11. Döngü Bitti 12. Bitir Resim 1.2: Döngü ile dizi kullanı mı 1.3. Çok Boyutlu Diziler Şimdiye kadar verdiğ imiz örnekler tek boyutlu dizi örnekleridir. Bu tip diziler aynen tren vagonları bellekte peş e değ gibi peş erlere sahip olan değ kenlerdir. iş 5
- 10. ndaki gibi satı ve sütunlu hücrelerden oluş dizilere; iki Tablolama programları r an boyutlu dizi denir. Resim 1.3’te görüldüğ gibi herhangi bir hücrenin değ ü erine satıve sütun r ilebilmektedir. Matematikteki matrisler de çok boyutlu dizilerdir. bilgisini kullanarak eriş 1. boyut 2. boyut Resim 1.3: Excel’de bir sayfa 2 boyutlu diziye benzetilebilir inde küp ş ekline benzeyen 3 boyutlu dizi elde edilir. Bu Bir boyut daha eklendiğ dizilerde satıve sütun bilgisinin yanı derinlik bilgisi de eklenir. r nda 2. boyut 1. boyut 3. boyut Resim 1.4: 3 boyutlu dizi TextBox5 TextBox6 Resim 1.5: Çok boyutlu dizi örneğ burada dizi 0 indis numarası başyor i, ile lı mlanması boyutlu diziye benzer ş Çok boyutlu dizilerin tanı tek ekilde yapı lmaktadı r: 6
- 11. Başla Metin Dizi bilgi(2, 6) Sayısal i, j, satı sütun r, Döngü i = 1, 2, 1 Döngü j = 1, 6, 1 Oku; bilgi(i, j) Döngü Bitti Döngü Bitti Oku; quot;Satı ve sütun bilgisini girinizquot;, satı sütun r r, Yaz; quot;Aranan bilgi: quot;, bilgi(satı sütun) r, Bitir Bu örnekte 2 satı ve 6 sütun olduğ için, 2 * 6 yani 12 adet metin bilgisi r u bulunmaktadı İ boyut olduğ undan iç içe iki döngü hazı k. İ döngünün “i” değ keni r. ki rladı lk iş şı satıseçicisi, ikinci iç döngünün “j” değ keni de sütun seçici olarak çalıyor. Bilgi(i, j) r iş üzerine veri aktarı döngü sonunda hangi satı ve sütun isteniyor ise ekrana değ p, r eri getiriliyor. 1.4. Dinamik Diziler ş Çoğ dil sadece statik sırlıdizi imkânı u nı sunar, yani çalı zamanı dizilerin ma nda eleman sayını sı rı değ tiremezsiniz. Eğ dizi büyük gelmiş dizi kı lamaz, ya sı n nını iş er ise saltı da tam tersi uzatı lamaz. Statik dizi içi boş olsa hafı yer kaplamaktadı bile zada r. Resim 1.6 : C dilinde dinamik dizi yoktur zayıetkin kullanmak için “dinamik dizi” kullanabilirsiniz. İ Hafı sterseniz diziyi boyutlandı rabilirsiniz, ya da silebilirsiniz. Not: Basic dilinde dinamik diziler için “Redim - Boyutlandı komutu kullanır. Bu komut ile eski dizi r” lı bilgileri silinir. Dizinin değ ken türünü değ tiremezsiniz. iş iş Dizilerde dizi sı rı nınıdeğ tirebilirsiniz, ama 2 boyutlu bir diziyi 3 boyutlu dizi iş yapamazsı z. nı TextBox8 TextBox7 Resim 1.7: Dinamik dizi örneği 7
- 12. 1. Baş la 2. Metin Dizi dinamikDizi() 3. Sayı i, sı r, eleman sal nı 4. Oku; “Dizi sı rı giriniz”, sı r nını nı 5. BoyutlandıdinamikDizi(sı r) r nı 6. Döngü i = 1, sır, 1 nı 7. Oku; dinamikDizi(i) 8. Döngü Bitti 9. Oku; “Eleman numarası giriniz”, eleman nı 10. Yaz; dinamikDizi(eleman) 11. Bitir Dizilerde farklıveri türlerini saklama imkânı yoktur. Yani öğ renci listesinde öğrenci isimleri metin, öğ renci numaraları sayı türünde olsun diyemezsiniz. Tüm elemanları türü n aynı r. Bu eksiklik “yapı kullanı dı ” mıile giderilmektedir. Bir yapı istediğ da iniz türde değ kenleri beraber tanı iş mlayarak tek isim altı kullanabilirsiniz. nda 1.5. Yapı lar “Yapı Programlama Temelleri” modüldeki dosyalama kı nda, yapı ve kayı sal smı lar tlar şı hakkı az da olsa giriş nda bilgisi verilmiş Sayı metin değ kenleri karık olarak bir yapı ti. ve iş (structure) içine kaydedebiliyoruz. Ad1 = quot;Aliquot; Notu1 = 45 Ad2 = quot;Veliquot; Notu2 = 55 Ad3 = quot;Mehmetquot; Notu3 = 75 Bunun yerine artış ş k u ekilde yapabiliriz: Ogrenci1.Ad = quot;Aliquot; Ogrenci1.Notu = 45 Ogrenci2.Ad = quot;Veliquot; Ogrenci2.Notu = 55 Ogrenci3.Ad = quot;Mehmetquot; Ogrenci3.Notu = 75 Görüldüğ gibi farklıtürlerde birbiri ile iliş yapıelemanları“Ad ve Notu” ü kili değ kenleri beraber, tek bir isim olan “Ogrenci” yapında toplanı iş sı yor. Yapı Kisi Metin Ad Sayı sal Yas Yapı Bitti birKisi Kisi Dosyalama konusunda “Kisi” değ ken isminde yapıhazı şk. Programcın iş rlamı tı nı kendi yaptı değ kenlere “kullanı tanı veri türü – user defined variable” de denir. ğ iş ı cı mlı 8
- 13. Yapı n Genel Kullanı nı mı KayitDegiskeni.Degisken = quot;Veriquot; Degisken = KayitDegiskeni.Degisken 1.6. Yapı Dizi Olarak Kullanmak ları Dizi olarak kullanı sadece yapı kullanacak değ kenin yazı değ mektedir. mda yı iş mı iş Yani yapı smı ş kı aynıekilde tanı mlanı değ ken kı değ ir. rken iş smı iş Başla Yapı birÖğrenci Metin Ad Sayısal Notu Yapı Bitti birÖğrenci Dizi Öğrenci(3) Sayısal i Döngü i = 1, 3, 1 Oku; quot;Öğrenci adı giriniz quot;, Öğ nı renci(i).Ad Oku; quot;Öğrenci notunu giriniz quot;, Öğrenci(i).Notu Döngü Bitti Döngü i = 1, 3, 1 Yaz; quot;Öğrenci adı quot;, Öğrenci(i).Ad Yaz; quot;Öğrenci notu quot;, Öğrenci(i).Notu Döngü Bitti Bitir 9
- 14. UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİYETİ İlem Basamakları ş Öneriler İ 1. Bir dizi oluş turunuz. simlendirmede değ ken iş isimlendirme kuralları uyunuz. na 2. Dizi elemanı değ aktarı z. na er nı Dizilerin ilk indis numarası genellikle 0 veya 1 ile baş Değ aktardı sonra ekranda lar. er ktan değ erlerini listeleyiniz. 3. Döngü içinde diziye veri giriniz ve Genellikle “Döngü – For” döngüsü ile veri giriş çı şyapı ı labilir. Döngünün değ keni dizinin gösteriniz. kı iş ilerlemesi için kullanır. lı 4. Bir yapı turunuz. oluş Çeş veri türlerine sahip değ kenleri yapı itli iş içine tanı mlayı z. Program içinde nı ğz ı tanı mladınıyapı kullanı z. yı nı 5. Yapı iş ile verileri kontrol değ keni Yapı olarak tanı dizi mlanı döngü içinde veri p, ediniz. girişve ekrana listeleme yapı i labilir. 10
- 15. ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ ERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞ RME Ad(1) A- OBJEKTİ TESTLER (ÖLÇME SORULARI) F Aş ı sorulardan; sonunda parantez olanlar doğ / yanlı şsoruları r. Verilen ağ daki ru dı ifadeye göre parantez içine doğ ise “D”, yanlıise “Y” yazız. Şklı ş nı ı sorularda uygun şı ru kkı işaretleyiniz. 1. mlamak, diziden daha az bellek alanı gal eder. ( ) Ayrı değ ken tanı ayrı iş iş 2. ( ) Dizi değ kenlerinin indis numaraları iş sadece tam sayıolabilir. 3. ( ) Dizi içinde ondalı değ klı erler saklayabiliriz. 4. ( ) Dizi içindeki veriler otomatik olarak sı ralanı r. 5. ( ) Hangisini dizi olarak tanı mlayamayı z? A) Yapı B) Metin C) Karakter D) Döngü 6. ( ) Genellikle dizi indisi hangi karakterler arası yazır? na lı A) ( ) B) [ ] C) { } D) { ( ) } 11
- 16. ÖĞRENME FAALİ YETİ –2 ÖĞRENME FAALİ YETİ 2 - AMAÇ Bu öğ renme faaliyetinde iş aretçiler ve iş aretçi yapı ile program yazabileceksiniz. ları ARAŞTIRMA aş ı Bu faaliyet öncesinde hazı k amaçlı ağda belirtilen araşrma rlı tı faaliyetlerini yapmalını sı z. mıvardı İ r? ş Hangi dillerde bağ lıliste veya işaretçi (pointer) kullanı aretçi kullanı nıavantajları dezavantajları araşrı z. mı n ve nı tını Posta görevlisi mektuplarıadresine nasıulaşrı Bir mektup gönderenden l tıyor? alıya giderken hangi aş cı amalardan geçer, araşrı z. tını 2. İARETÇİ Ş LER ğ zda ı Bir dizi yaptını boyutunu belirtmek zorunda kalı nı Eğ dizi çok küçük ise, rsı z. er bilgilerinizi saklamak için yeterli olmaz, ya da diziniz çok büyükse bilgisayarı değ ana n erli belleğ boş meş edersiniz. Dizilerde baş bir problem de içeriğ kolayca tekrar ini una gul ka in düzenlenememesidir. Yani dizi içeriğ alfabetik olarak sı ini ralamak isterseniz, tüm bilgileri ş dı alı düzenleyip, içine tekrar atmak zorunda kalı nı arı p, rsı z. İşaretçiler ve bağ listeler lı sayesinde dizinizin uzunluğunu esnek olarak kullanabilirsiniz. 2.1. İ şaretçi Nedir? Dizilerdeki bilgiler peşpeş kutulara benzetilebilir. Bağ e lılisteler ise birbirine ş ünebiliriz. İ ş bağ lanmıayrı kutular olarak düş aretçiler birbiri ile ilgili olan, düğ halindeki üm bilgileri birbirine bağ lar. Tupol dilinde iş aretçi, yapı dizi örneklerini inceleyiniz. ve İşaretçi değ kenler sadece “bellek adresi” bilgisini saklayan değ kenlerdir. Diğ iş iş er olabilirler. İ ı değ kenler ise metin veya sayı iş stenilen değ hafı eri zadan çağrmak için adresini bilmeniz yeterlidir. İ ş ş aretçiler C ve C++ programlama dillerinin temel bölümüdür. Yanlıbellek bölgesine mak, kötü bir ş ulaş ekilde programı çökmesi ile sonuçlanabilir. Bunu beyninize rastgele n ünebilirsiniz. İ ş batılan sivri bir iğ gibi düş rı ne aretçileri hatalıkullanmak bilgisayarı n belleğ rastgele kurcalamak anlamı gelir. ini na 12
- 17. C dilinde işaretçi örneği #include <stdio.h> main(){ int i; /* quot;iquot; tamsayı değ kenlerdir */ iş int *iptr; /* quot;*quot; iş aretçi olduğunu belirtir */ iptr = &i; aretçiye muhakkak bir de ğ ken adresi atanı quot;" adres simgesidir */ /* iş iş r, *iptr = 55; aret etti ğ değ kene 55 değ /* aslı nda işaretçinin iş i iş eri atandı */ clrscr(); printf(quot;%dnquot;,i); /* ekrana 55 yazar */ printf(quot;%dnquot;,*iptr); /* 55 quot;iquot; değ keninin değ iş eri*/ printf(quot;%Xnquot;,iptr); /* FFC8 quot;iquot; değ keninin hafı iş zadaki adresi*/ printf(quot;%Xnquot;,&iptr); /* FFCA işaretçinin adresi*/ printf(quot;%Xnquot;,&i); /* FFC8 quot;iquot; değ keninin hafı iş zadaki adresi*/ getch(); } Resim 2.1a: İaretçi değ keni tanı ş iş mlanan programı çalı n şmadan önceki bellek görüntüsü Resim 2.1b: İaretçi değ keni ve normal bir değ kenin bellek görüntüsü ş iş iş 13
- 18. 2.2. Bağ Liste Tanı lı mlama Bağ listelerde (linked list) Ş 2.1’de görüldüğ gibi her eleman birbirine iş lı ekil ü aretçiler ile bağdı İ lı r. ş aretçinin en son gösterdiğ ise “nil veya null” adı i verilen boş değ bir erdir. “Nil” liste sonunu belirtir. Asıverileri yer değ tirerek düzenlemek yerine, iş l iş aretçiler tekrar düzenlenerek yer değ tirme iş hı bir ş iş lemi zlı ekilde yapır. lı 3 elemanlı dizi; Ad bir Ad(2) Ad(1) Ad(3) Ali Veli Mehmet 3 elemanlı lı (linked list) bağ liste Düğ (node) üm Düğüm Düğüm Ali Veli Mehmet Boş(nil) İ ş İ ş İ ş aretçi (pointer) aretçi aretçi Ş 2.1: Diziler ve bağ listeler ekil lı Pascal dilinde bağ listeleri aş ı ş lı ağdaki ekilde kullanabiliriz. Yeni bir iş aretçi tanı mlayalı m: TYPE isaretciAdi= ^KayitTuru; Hemen tanı mlamanıaltı da yapı zı n nda mı “KayitTuru” tanı mlayalı m: KayitTuru= RECORD Adi: String[15]; Notu: integer; Sonraki: isaretciAdi; END; 14
- 19. Alt alta yazı bu satı ile yeni bir yapı onun adresini saklayacak bir iş lan rlar ve aretçimiz oldu. “Sonraki” değ keni diğ düğ iş er ümün adresini saklayacaktı r. Son olarak bu kayıyapını t sı belirten bir değ ken tanı iş mlayalı m: VAR Dugum: isaretciAdi; Kodları araya getirelim: bir Pascal dilinde bağ liste örneğ lı i PROGRAM bagliListeler; TYPE isaretciAdi= ^KayitTuru; {quot;KayitTuruquot; yapı nı iş sı n aretcisi} KayitTuru= RECORD {yapı veya veri kümesi} Adi: String [15]; Notu: integer; Sonraki: isaretciAdi; {sonraki kayıt} END; VAR Dugum: isaretciAdi; ş Artıprogramı zı “kurulum” kı tamamlanmı r. k mın smı tı ğz ı Yaptımıdeğ kenlerden sonra, ana programıkod yazı nda ise: iş n mı Bir düğ oluş m. üm turalı Düğ veri aktaralı üme m Düğ ümün iş aretçisini düzenleyelim (baş ç, orta, bitiş langı olarak) BEGIN New(Dugum); {Yeni düğ oluş üm turduk} Dugum^.Adi := 'Ali Can'; {Veri aktardık} Dugum^.Notu:= 45; Dugum^.Sonraki:= nil; {Bağ Listeyi sonlandı yoruz} lı rı writeln('Adı ', : Dugum^.Adi); writeln('Notu: ', Dugum^.Notu); readln; Release(Dugum); {düğümü sildik} END. 2.3. Bağ Listeyi Kullanma lı Bir dizi içindeki bir elemanısildiğinizde, hala bellekte yer kaplayan bir boşalan oluş Ayrı iş yaramayan bir “boş ur. ca e luk”, programda istenmeyen hatalara neden olabilir. 15
- 20. Bağ listelerde ise düğ silmek çok kolaydı lı üm r: Düğ ümlerdeki iş aretçileri düzenleyin Düğ silin ümü Ali Veli Mehmet Boş(nil) Ali Veli Mehmet Boş Ali Veli Mehmet Boş Tek bağ listelerin dezavantajı kaydı lı ilk bulmanı mümkün olmaması r. Yani siz n dı ı sakladıı z için bu mümkün değ ğmı geri yönde gidemezsiniz. Hep sonraki kaydı bağnı n ildir. “Ali” düğ ümü, “Veli” düğ ümünü gösteriyor, ama “Veli” düğümünün önceki düğ ile ilgili üm hiçbir ipucu yoktur. 2.4. Çift Bağ Listeler lı İ iş ki aretçi kullanarak önceki ve sonraki düğ ümlerin adres bilgilerini tutabilirsiniz. Ali Veli Mehmet Boş(nil) Boş(nil) 2.5. Dairesel Bağ Listeler lı İ ve son düğ lk ümün iş aretçileri birbirini gösterebilir. Ali Veli Mehmet 16
- 21. 2.6. Yı n ğı ğ (stack), özel tek yönlü bağ listelere benzetebiliriz. Ekleme ve silme iş ı Yını lı lemlerini ı sadece listenin en baş ndakiler üzerinde yapabilirsiniz. Üst üste tabaklar gibi düşünebilirsiniz. Alttaki tabaklara ulaş mak için mecburen üstteki tabaklarıkaldı rmak zorundası zdı Yeni bir tabak gelince de yıın üstüne koyarsı z. ğnı nı r. nı “Ters Polonyalı mı Reverse Polish Notation RPN” yöntemi bunu kullanı Yazı – r: Formül: (1 + 2) * 4 Aynı formülün RPN hali: 12+4* Normalde 1 ve 2 toplar, sonucu 4 ile çarparı Sonuç 12 olur. RPN yönteminde ise z. adı olarak ş yapır: m öyle lı 1 rakamı ğnıen üstüne konur. yıın 2 rakamı ğnıüstüne konur, 1 alta iner. yıın 2 ve 1 rakamı ğndan çekilerek toplama iş yapır, sonuç olan 3 yıı n en yıı ğnı lemi lı üstüne konur. 4 rakamı ğnı en üstüne konur, 3 alta iner. yıın 4 ve 3 rakamı ğ yıı çekilerek çarpma iş yapır, sonuç olan 12 yınıen ğn ı ndan lemi lı üstüne konur. Resim 2.2: RPN yöntemi Yınlar genellikle LIFO (Last in First out – Son giren İ çı yöntemini temel alı ğı lk kar) r. 2.7. Kuyruk Kuyruk (queue) listelerinin iki kuralıvardı Birincisi yeni eklenen bilgiler sadece r. sona eklenebilir, ikincisi de silinecek bilgi sadece baş silinebilir. FIFO (First in First out tan – İ giren ilk çı yöntemi de denilmektedir. lk kar), Sinema kuyruğ undaki insanları ünün, ilk giren ilk kuyruktan çı Son gelen ise düş kar. son çı Kuyruğ girmek isterseniz en sona gitmeniz gerekir, biletini alan müş ise en kar. a teri baş olduğ ta undan kuyruktan ayrır. lı 17
- 22. Resim 2.3: Kuyruk yöntemi 2.8. Ağ aç “Ağ – Tree” listeleri doğrusal veya dairesel ş aç ekilde gitmezler. Kök düğ üzerinde üm dallarıbulunduğ bir listedir. n u programcı bu yönteme “ikilik ağ – binary tree” demektedir. Bir düğ aç Bazı lar üm; boş a, baş bir düğ veya iki düğ iş edebilir. luğ ka üme üme aret Genellikle yapay zekâ programları kullanır. Mesela bir satranç oyunu olabilir. İ nda lı lk ı hamle en üstteki köktür. Yapı labilecek her hamlenin ihtimalleri dallara ayrır. Karş lı oyuncunun hareketine göre de ihtimaller değ erek dallar oluş En son dal “ş – mat” ile iş ur. ah biter. 18
- 23. Resim 2.4: Ağ listesi ve satranç oyunundaki dallanma* aç 2.9. Grafik Belli bir ş olmayan bağ listelerdir. Bir düğ bir veya daha fazla düğ iş ekli lı üm üme aret edebilir. Resim 2.5: Grafik yöntemi ları– neural network” kurulumunda kullanır. Beyin de bu Genellikle “sinir ağ lı yöntemle iş yapmaktadı Her düğ (neuron), siniri (synapses) temsil eder. Programı z lem r. üm nı ı kça bu geliş karmaş tı klaş miş yöntemleri keş federek algoritmaları zı yeniden nı şekillendireceksiniz. * Toplam 10 ^ 120 ihtimal vardı Evrendeki tahmini atom sayı 10 ^ 75 olduğ göre bu rakam ile r. sı una ı rız. satranç ihtimallerini karş tını laş 19
- 24. 20
- 25. UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİYETİ İlem Basamakları ş Öneriler 1. Yapı veri tanı sal mlanabilen bir dilde Her dil iş aretçi imkânısağ lamaz. Uygun dili “işaretçi” oluş turunuz. bulmanıgereklidir. z 2. İ ş aretçiyi bir değ kene bağ nı iş layız. Bir değ ken tanı iş mlayı ona ait iş p, aretçi değ ken tanı iş mlayız. nı İşaretçiyi değ kenin adresine bağ nı iş layı z. Doğ rudan iş aretçiyi kullanarak değ atamaları er yapı z. nı 3. Kayıyapında bir değ ken t sı iş Bir yapı mlayı iş tanı p, aretçi ile yapı n adresini nı tanımlayı z. nı saklayı z. nı Değ atayı ekrana değ listeleyiniz. er p, eri 21
- 26. ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ ERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞ RME 2. boyut OBJEKTİ TESTLER (ÖLÇME SORULARI) F Aş ı sorulardan; sonunda parantez olanlar doğ / yanlı şsoruları r. Verilen ağ daki ru dı ifadeye göre parantez içine doğ ise “D”, yanlıise “Y” yazız. Şklı ş nı ı sorularda uygun şı ru kkı işaretleyiniz. 1. İ ş ğı aretçi tanı mlandı nda muhakkak bir değ kene bağ iş lanmalı r. ( ) dı 2. Düğ (record) içinde sadece sayı üm bilgisi saklayabiliriz. ( ) 3. Kayıve yapı t aynıkavramlardı ( ) r. 4. rusal bir ş Listeler doğ ekilde birbirine bağ olarak yapırlar. ( ) lı lı 5. Her listenin sonu “nil - null” ile belirtilmelidir. ( ) 6. Hangisi bir veri listesi değ ildir? A) Bağ lı B) Çift bağlı C) Grafiksel D) Yıı ğn 22
- 27. ÖĞRENME FAALİ YETİ –3 ÖĞRENME FAALİ YETİ 3 - AMAÇ Nesneye yönelik programlama yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA aş ı Bu faaliyet öncesinde hazı k amaçlı ağda belirtilen araşrma rlı tı faaliyetlerini yapmalını sı z. Klasik programlama dilleri ile nesne tabanlıprogramlama dillerinin farkları nelerdir? Yapay zekâ ile ilgili programlarıinceleyiniz. Mesela bilgisayar ile sohbet programları oyunlar gibi. ve 3. NESNE TABANLI PROGRAMLAMA ı zlı Yapı programları lan rahat anlaş r, hı ve görsel nitelikleri zenginleş lı tirilmişduruma getirmek için nesne tabanlı programlama dilleri kullanı labilir. Nesne tabalı programlama labilir. Yine de OOP (Object Oriented dilleri ile güvenilir ve hatadan uzak programlama yapı Programming – nesne tabanlı ı programlama) tek baş bir programı na daha okunaklı hale getiremez. QBasic ve Visual Basic 6 nesne tabanlı programlama dilleri değ ildir. C#, C++ ve Java dillere örnektir. Hangi dilin OOP olduğ tartıladursun, biz ş şı imdilik C++ ile nesne tabanlı u ı ilk denemelerimizi yapacağ z. 3.1. Kolay Programlama Yöntemi Bilgisayarı zı ne kadar güçlü olduğ önemli değ nın u ildir, onun sırları nı nıyazımlı kontrol eder. Yazımları en büyük problemi “güvenilirlik” konusudur. Program sı sı lı n kk göçmemeli, hata vermemeli ve garip davranmamalı r. Daha önceki derslerde bunun dı öneminden yaş ş anmıörnekler ile bahsetmiş tik. 23
- 28. Güvenilir bir program planlanan zamanda bitmelidir. Tam test etmeden piyasaya sürmek kötü sonuçlar verebilir. Eski zamanlarda programlar küçük olduğ için pek plan ve organizasyon yapmaya u ş gerek duyulmazdıÇalı . mayan programı programcı tekrar yazı yordu. Küçük programlarda “dene ve hata bul” iş lemi pek zor değ ildir. Büyük programlarda böceklerin daha fazla saklanacak yerleri vardı Milyonlarca satıprogramda “dene ve hata bul” pek iş yaramaz. r. r e Bu nedenle örneğ bir mimar gökdeleni plansıolarak inş edemez. in z a Önceki derslerde de anlatı ğ gibi, büyük programları programlara bölerek kolay ı ldı alt programlanı hâle getirmiş Ana program yayı r tik. mlanmadan önce alt program kodları ş tirilir ve derlenir. Burada siz de bir ş kopyala yapı r ile birleş tı üphe duyuyor musunuz? ş Mesela çalı zamanı alt programlar diğ alt programlardan etkileniyor olabilir mi? ma nda er OOP’de temel olan konu da alt modüllerin diğ modüllere müdahale etmemesidir. er Yani araları yalım vardı Modüllere “object – nesne” de denir. nda tı r. Bir nesnenin iki temel özelliğ vardı i r: Veri: Özellikler de denir. Komutlar: Metod da denir. Veriyi kontrol eden kodlardı r. Nesne diğ kodlara müdahale etmeyeceğ için kazancı z ş er i mı unlar olur: Güvenilirlik: Program çalı şğ ı madında, böcekli nesne alır ve düzeltilir, tüm nı programıelden geçirilmesine gerek kalmaz. n Tekrar kullanı labilme: Teorik olarak nesneleri alı baş program içinde p ka rahatlı kullanabilirsiniz. Böylece yeni program yazarken daha hı iş kla zlı lerinizi bitirebilirsiniz. “inheritance – miras alma, kalı alma, devralma” sayesinde elde t Bu kazançları ederiz. Var olan kodu tekrar kullanabilmek, programcı n daha fazla ilerlemesini sağ nı lar. Resim 3.1: Klasik programlama ve nesne tabalıprogramlama 24
- 29. Klasik programlamada alt program diğ alt programı verisine ulaş er n abilir. Nesne tabanlıprogramlamada ise nesneler verilerini korurlar. Bu korumaya “encapsulation – kuş atma” denir. 3.2. Nesne Kullanı mı Programlamada en büyük sorun, var olan kodu güncellemektir. Programcıbuna ş yı nı lları verir. Zaten çalı bir programı an güncellemek yepyeni program yazmaktan kolaydı Nesne tabanlı r. programlamada, sadece güncellenmesi gerekli nesne çalıldıı ş ğndan ı üzerine programcın nı iş i ı kolaylaşr.Nesne tabanlı programlama bu sebeple çok tutulmuştur. Uzaylı larıvurduğ bir oyunda, ekrana gelen uz uzaylı n görünümünü değ tirmek için yapmanı ları iş z nesnesini alı değ tirip, yeniden eski yerine koymaktı Sadece ş değ gereken; uzaylı p, iş r. ekil il, hareketlerini de bu şekilde güncelleyebilirsiniz. Nesnedeki Veriyi Saklama veya Gösterme ş inde bulunabilir. “private, public ve protected” Nesneler de birbirleri ile veri alı veriş bu iş için yapı şr. lem lmı tı Private (özel): Nesne verisini ve kodunu paylaş açmaz. ıma Public (paylaş açı Herkes nesnenin verisini ve kodunu kullanabilir. ıma k): Protected (korumalı Eğ varolan bir nesne miras alma yöntemiyle ): er ı kopyalanı yeni bir nesne oluş p turulursa, yeni nesne sadece paylaş açı ma k (public), korumalı (protected) veri ve komutları miras alı Özel (Private) veri r. ve komutlar eski nesnede kalı yeni nesneye aktarı r, lmaz. turmanı ilk adı “class – sı f” oluş nı Yeni bir nesne oluş n mı turmaktı Sıf daha önceki r. nı derste gördüğ ümüz yapı benzer. Bir sı f, veriyi kullanmak için veri ve kod ya nı tanımlamaları tanı nı mlar. Bir sıf nesne değ nı ildir. Nesneyi bir değ ken gibi tanı iş mlayı p, sıftan oluş nı turursunuz. Bir sı ftan nesneler türetebilirsiniz: nı class canavar { public: int x_koordinati; int y_koordinati; void hareketEt(int, int); void ilklendirme(int, int); }; İ ilk sı fı zı şte nımı yazdı Gördüğ k. ünüz gibi sı fı zı“x_koordinati ve y_koordinati” nımın olarak tam sayıtüründe 2 özelliğ var. “hareketEt ve ilklendirme” olarak da 2 metodumuz i var. 25
- 30. Bu hazı ktan sonra, yapmamıgereken metotlarıkodları hazı rlı z n nı rlamaktı r: void canavar::hareketEt(int yeni_x, int yeni_y) { x_koordinati = x_koordinati + yeni_x; y_koordinati = y_koordinati + yeni_y; } void canavar::ilklendirme(int ilk_x, int ilk_y) { x_koordinati = ilk_x; y_koordinati = ilk_y; } Son olarak da ana programı zı yoruz: mı yazı int main(int argc, char *argv[]) { canavar zombi; //‘canavar’ sı fı nı ndan ‘zombi’ nesnesi üretiyoruz zombi.ilklendirme(12, 15); printf(quot;Ilk C++ Programimiznquot;); cout << quot;Zombimizin X olarak yeri quot; << zombi.x_koordinati << quot;nquot;; cout << quot;Zombimizin Y olarak yeri quot; << zombi.y_koordinati << quot;nquot;; zombi.hareketEt (34, 9); cout << quot;X olarak zombinin yeni yeri quot; << zombi.x_koordinati << quot;nquot;; cout << quot;Y olarak zombinin yeni yeri quot; << zombi.y_koordinati << quot;nquot;; system(quot;PAUSEquot;); return 0; } Resim 3.2: C++ örneğimizin çı sı ktı Genel Olarak OOP Deyimleri ş Bu özet sizi profesyonel OOP’ci yapmasa da, bu temel kelimeleri anlamaya çalı m: alı Encapsulation (kuş atma): İ veri ve kodları bir yerde toplamak lgili tek Inheritance (miras alma): Bir nesneden diğ erine veri ve kod geçirmek Method (olay, komut): Nesnenin verilerini manipüle eder Object (nesne): Bir ünitede gruplanmıveri ve komut koleksiyonudur ş Nesnenin genellikle “initialize – ilkleme” olayıolmalır. Varsayı olarak ilk kez dı lan ı nasıoluş l turulacağ belirtiriz. nı 26
- 31. lanlar klasik programlamadaki alt programlara benziyor. Ama ş Aslı bu yapı nda imdiye kadar hiç bir yapı olay eklememiş ve bu kadar geliş ya tik mişdeğ ken tanı iş mlaması gerekmemişti. Resim 3.3: Sı f (class) ve nesne (object) nı Resim 3.4: Nesnelerin mesajlaş ması 3.3. Dil Seçimi programlama dilleri ana olarak ş ş Nesne tabanlı u ekilde gruplandılı rırlar: Karma (hybrid) nesne tabanlı programlama dili: Eski bir dil üzerine OOP özellikleri eklenmiş dil karma olur. Mesela Pascal üzerine yapı ş ise lmıDelphi, C üzerinde C++ gibi… Saf (pure) nesne tabanlı programlama dili: SmallTalk, Eiffel, C# ve Java gibi rudan OOP özelliklerine sahip olarak yazı ş doğ lmıdiller. Karma bir dil eski dili bilen birinin, nesne tabanlıdile geçiş kolaylaşrmak için ini tı yapı şr. En az eğ ve deneyim ile OOP’ye geçişsağ Programı küçük bir kı nı lmı tı itim i lar. n smı nesne tabanlı , kalan büyük kı nı klasik programlama yöntemleri ile yazabilirsiniz. smı eski 27
- 32. Aslı en iyisi doğ nda rudan saf bir OOP dili ile programlamaya baş lamaktı Böylece r. ı ı programları z karmaş ve düzensiz olmaz. Tabii tek baş OOP ile düzenli ve kolay mı k na okunur program yazamazsı z. Yazım tekniğ nı lı inizi, problem çözüm yöntemlerinizi geliş tirmelisiniz. Yazımıkullanacak olanlar, sizin gece geç saatlere kadar çalı ğnı , hangi ş ı zı lı tı ğ zı ı şı programlama dilini kullandını umursamaz. Zamanı biten, çalır halde olan program nda satır, rağ görür. Ondan sonra da artı siz patron olursunuz, kravatızı lı bet k nı takar, rakibinizi geçmek için politikalar geliş tirirsiniz. Resim 3.6: Öğrenme grafiği Resim 3.5: Program yapı aş m amaları 28
- 33. UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİYETİ İlem Basamakları ş Öneriler 1. Sı f tanı nı mlamak için uygun bir dil Karma veya saf nesne tabanlıprogramlama ı rı z. seçiniz dillerini karş tını laş 2. Bir sı f tanı nı mlayı z nı “canavar” örneğ indeki gibi siz de sıf nı ı oluş turabilirsiniz. Mesela taş için “tasit” tlar 3. Sı fa ait olaylar oluş nı turunuz sıfı nı gibi. 4. Sı ftan nesne oluş nı turunuz “canavar” örneğ indeki gibi sı fa “hareketEt” nı gibi metod ekleyiniz. “tasit” nesnesinden de örneğ araba, kamyon in nesneleri yapı labilir. 5. Nesnenin ilklenme (initialize) ve Program içinde nesnenin olayları kontrol nı diğ olayları yazı z er nı nı ediniz. 29
- 34. ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ ERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞ RME 1. boyut A- OBJEKTİ TESTLER (ÖLÇME SORULARI) F Aş ı sorulardan; sonunda parantez olanlar doğ / yanlı şsoruları r. Verilen ağ daki ru dı ifadeye göre parantez içine doğ ise “D”, yanlıise “Y” yazız. Şklı ş nı ı sorularda uygun şı ru kkı işaretleyiniz. 1. Nesne tabanlıprogramlamada, klasik programlamadaki döngü ve dallanma gibi komutlar yoktur. ( ) 2. Her nesne oluş turulur oluş turulmaz, hemen ilklendirilmelidir. ( ) 3. Programı zı mı nesnelere böldüğ ümüzde, dünyadaki tüm programcı bizim lar programı zı mı anlayabilirler. ( ) 4. “Encapsulation –kuş atma” nesnenin diğ nesnelerin komutları eriş er na ememesidir.( ) 5. Aş ı ağ dakilerden hangisi ile nesnenin değ ken değ iş erlerini korumayı z? A) private - özel B) void - boş C) protected - korumalı ı D) public – paylaş açı ma k 6. Nesne tabanlıprogramlamada hangisi nesne ile ilgili değildir? A) Miras alma B) Kuş atma C) Alt program D) Metod 30
- 35. MODÜL DEĞERLENDİ RME MODÜL DEĞERLENDİ RME PERFORMANS TESTİ(YETERLİ ÖLÇME) K Modül ile kazandıız yeterliğ öğ ğnı i, retmeniniz iş basamakları göre 0 ile 10 puan lem na arası olacak ş nda eklinde değ erlendirecektir. DEĞERLENDİ RME KRİ TERLERİ Puan Tek isim vererek, birçok veriye dizi kullarak ulaş ma Bir dizi elemanı değ aktarma na er Döngü içinde diziye veri girme ve gösterme Çeş veri türlerine sahip değ kenleri yapı kontrol etme itli iş ile Yapı veri tanı sal mlanabilen bir dilde iş aretçi oluş turma Kayıyapında bir değ ken tanı t sı iş mlama İ şaretçiyi bir değ kene bağ iş lama Sı f tanı nı mlamak için uygun bir dil seçme Bir sı fı mlayan nesne yazma nı tanı Nesnenin ilklenme olayı yazma nı Toplam (en fazla 100 puan olabilir) DEĞERLENDİ RME Yaptıız değ ğnı erlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğ renme faaliyetlerini tekrarlayız. nı Modülü tamamladı z, tebrik ederiz. Öğ nı retmeniniz size çeş ölçme araçları itli uygulayacaktı Öğ r. retmeninizle iletiş geçiniz. ime 31
- 36. CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİ YETİ CEVAP ANAHTARI 1 1 D 2 D 3 D 4 Y 5 D 6 A ÖĞRENME FAALİ YETİ CEVAP ANAHTARI -2 1 D 2 Y 3 D 4 Y 5 Y 6 C ÖĞRENME FAALİ YETİ CEVAP ANAHTARI -3 1 Y 2 D 3 Y 4 D 5 D 6 C ı rarak kendinizi değ Cevapları zı nı cevap anahtarları karş tı ile laş erlendiriniz. 32
- 37. SÖZLÜK SÖZLÜK İ sim Okunuş Anlam priority prayoriti iş lemciye yaptılan iş rı lemlerin öncelik değ erleri procedure pir ı r siicı yordam, prosedür project pricekt proje, tasarı prompt prompt uyarı , MS-DOS sistem hazısimgesi c:> gibi r protect prı tekt korumak, protection – koruma queue kyu kuyruk real riı l ondalı sayı klı lar recognize rikı gnayz tanı mak record rikı rd rekor, kayı t recover rikavı r bilgileri kurtarmak recursive ı rikörsiv kendini çağ fonksiyon ran register recı r stı yazmaç, kayı kullanı olmak tlı cı registry recı stri Windows kayı t bilgileri reserve rizörv ayı rmak, rezervasyon revert rivört geri dönüş türmek, kurtarmak root ruut kök, ana dizin scene sin sahne script sı kript yardı programlama dili, el yazı mcı sı scroll skrol kaydı rmak sector sektı r bölge, disk iz parçası sequence sikuins sı ra server sörvı r ana bilgisayar, sunucu set set küme, takı ayarlamak (setting) m, 33
- 38. KOD ÖRNEKLERİ KOD ÖRNEKLERİ Her iki örnekte de 3 isim bilgisi saklanı Ekran görüntüleri aynı r. Acaba neden r. dı ğıyer olan DIM kı nda birinci örnekte 3, ikinci örnekte 2 değ kenlerin tanı iş mlandı smı yazmaktadır? 34
- 39. TextBox1 TextBox4 TextBox2 TextBox3 Dizinin sı rları ş nı dında bir değ çağ lması ı er rı hatası“Index Out Of Range” ; Visual Basic çok boyutlu dizi örneğ eğ “DataGridView1”de yeterli veri inde er girilmemiş nasıbir hata meydana gelebilir? Nasıbir önlem alı nı ise l l rsı z? 35
- 40. Visual Basic dilinde çok boyutlu dizi örneği Private Sub Button4_Click Dim bilgi(1, 5) As String 'İ boyutlu dizi tanı ki mlama kısmı Dim i, j As Integer For i = 0 To 1 For j = 0 To 5 bilgi(i, j) = DataGridView1.Item(i, j).Value Next Next MsgBox(quot;Arama sonucu quot; & bilgi(TextBox5.Text, _ TextBox6.Text)) End Sub Dinamik dizi örnek programı dizi hazı nda, rlanmadan arama yapırsa nasıbir hata lı l meydana gelebilir? Nasıbir önlem alı nı l rsı z? Visual Basic dilinde dinamik dizi örneği Dim DinamikDizi() As String 'dizi boyutu belli değil Private Sub Button6_Click ReDim DinamikDizi(TextBox8.Text) 'kullanı boyutu girdi cı Dim i As Integer For i = 0 To TextBox8.Text 'kullanı değ cı erleri giriyor DinamikDizi(i) = InputBox(quot;Eleman değeriquot;) Next End Sub Private Sub Button5_Click 'aranan eleman ekrana gelir MsgBox(DinamikDizi(TextBox7.Text)) End Sub C dilinde yapı örneği struct birOgrenci{ char *Ad; int Notu; }Ogrenciler; main() { Ogrenciler.Ad = quot;Ali Canquot;; Ogrenciler.Notu = 34; printf(quot;Bir öğrencinin adı ve notu: %s %dquot;, Ogrenciler.Ad, Ogrenciler.Notu); } 36
- 41. Yapıdizisi kullanı mı C dilinde yapı dizisi örneği #include <stdio.h> struct birOgrenci{ char *Ad[15]; int Notu; }Ogrenciler[2]; //Dizi olarak yapı tanımlanması main() { int i; clrscr(); //Yapı içine veri aktarma for (i=0; i<3; i++) { fflush(stdin); gets(Ogrenciler[i].Ad); scanf(quot;%dquot;,&Ogrenciler[i].Notu); printf(quot;nquot;); } for (i=0; i<3; i++){//Veri çı sı alma ktı printf(quot;n%d öğ rencinin adı ve notu: %s %dquot;, i, Ogrenciler[i].Ad, Ogrenciler[i].Notu); } } ağ iş Aş ı daki aretçiler ile ilgili C dilinde olan satı nı rları inceleyiniz. char *hata = quot;Dosya yok!quot; //metin işaretçilere ilk değ atanabilir er int *iptr; iptr = (int *) 0x1b64; //Belli bir adres işaretçiye atanabilir, ama tehlikelidir, neden? *iptr = 2001; //işaretçiye değ aktarı er mı printf (quot;n%pquot;, iptr); //ekrana 1B64 yazar printf (quot;n%dquot;, *iptr); //ekrana 2001 yazar printf (quot;n%Xquot;, &iptr); //ekrana FFF2 benzeri işaretçinin adresini yazar char far *cptr; //1 MB (0-FFFFF) içinde tanımlanabilen işaretçi p = (char far *) 0x124532bc //1245 segment, 32bc offset adresidir char far *ekran = (char far *) 0xb8000000; //B800 DOS’un ekran bilgilerinin tutulduğ yerdir u *(ekran+20) = '#'; *(ekran+21) = 10; //metin ekranı ilk satı nı 11. sütununa # karakterini basar n rı n //Neden 20 deyince 11. sütun oldu? //Not: Çift adresler veri, tek adresler renk bilgisi olarak kullanı r lı int a[3] = {12, 55, 88}; //üç elemanlı dizi ve ilk değ atamaları er int *iptr; //int *iptr = a; da olabilirdi iptr = a; 37
- 42. //dizi başlangı adresi & ile gösterilemez ç printf (quot;n%dquot;,*(iptr+1)); //ekrana 55 yazar printf (quot;n%dquot;, iptr[2]); //ekrana 88 yazar; *(iptr+2) ile iptr[2] aynı anlamdadır void deneme (int *iptr) //fonksiyona bir değ kenin adresi gelecek iş { *iptr=100; //işaretçinin gösterdiğ yere değ aktarı r i er lı } void main(void) //void ne anlama gelir? { int x; deneme (&x); //x değ keninin adresi fonksiyona yollanı iş r printf (quot;%dquot;, x); //ekrana 100 yazar } char *ad_oku (void) //değ döndüren fonksiyon er { char s[50]; printf (quot;Adı z=quot;); nı gets(s); return s; //okunan metnin değeri gönderilir } main() { char *cptr; cptr= ad_oku(); //dönecek değ ancak bir char tipi iş er aretçiye aktarı labilir printf(quot;%squot;, cptr); } Üstte ekran belleğ ulaş ile ilgili bir örnek vardı Sizce belleğ istediğ ine ma r. in iniz ı yerine ulaşlmasıprogramcı özgürlük mü sağ yor, yoksa tam tersine, hazıekrana yazı ya lı r yazma komutlarıdururken böyle iş yapmak, daha da kıtlı ortam mı lı lem sı bir sağ yor? 38
- 43. ÖNERİ LEN KAYNAKLAR ÖNERİ LEN KAYNAKLAR computer.howstuffworks.com en.wikipedia.org/wiki/Pointer java.sun.com/docs/books/tutorial/java www.bloodshed.net/devcpp.html www.robsite.de/programme.php?prog=ccompiler www.seslisozluk.com www.yunus.projesi.com 39
- 44. KAYNAKÇA KAYNAKÇA RIYANIK Tarı Programlama Ders Notlarıve UygulamalıGenel BAĞ k, Programlama Kitabı(www.yunus.projesi.com) WALLACE Wang, Beginning Programming for Dummies, Wiley Bası mevi, Indianapolis, 2004 40