SlideShare a Scribd company logo
1 of 16
Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti
Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet
1. Devlet Yönetimi
A. Merkez Teşkilatı
a. Osmanlı'nın Diğer Adları:
Gaziler, Devlet-i Ali, Devlet-i Aliyye Osmaniye, Ottoman, Atman,
Osmanoğulları
b. Devleti Oluşturan Etmenler:
Halk, Teşkilat, Ülke, Hakimiyet
c. Klasik Dönem Kültür Medeniyeti Örnek Alınan Devletler
Orta Asya Türk Gelenekleri , İslam'ın getirdiği esaslar, Fethedilen
bölgelerdeki kültürel unsurlar
Not: Türkiye Selçuklu Devleti ve İlhanlı Devleti örnek alındı.
Osmanlı'nın 3 hedefi :
1. Devlet-i Ebed Müddet
2. Nizam-ı Alem
3. Kanun-i Kadim
d. Hükümdar Sembol, Unvan ve Sanları
Sembol: Mührü ok ve yay, önceki Türk devletlerindeki bütün
semboller vardır, sadece ok yoktur.
Unvan: Bey, Gazi, Sultan, Han, Hüdavendigar, Rum, Emir,
Padişah
San: Sahibul Ucat ( Uçların hükümdarı) , Merzbanı Afak (
Ufukların bekçisi ), Gazioğlugazi, Pehlivan-ı Zaman ( Zamanın
Pehlivanı )
e. Hükümdar Görev ve Yetkileri
 Ordunun başında sefere çıkar
 Divan-ı hümayuna başkanlık eder.
 Emir verir. ( Ferman )
 Kanun çıkarır. ( Kanunname )
 Yasak çıkarır. ( Yasakname )
 Himayesi altına alır. ( Amanname)
 Ceza verir. ( Kulluk hakkı )
 Mala el koyar ( Müsadere )
 Görüş belirtir. ( Hattı hümayun )
 Atama yapar ya da aylık bağlar. ( Berat name)
f. Osmanlı Devleti'nde Veraset Değişiklikleri
Osman Bey: Ülke hükümdar ve ailenin ortak malıdır.
I. Murat: Ülke hükümdar ve oğullarınındır.
Fatih Sultan Mehmet: Ülke padişahındır.
I. Ahmet: Ekber ve Erşed Sistemi
g. Şehzade Eğitimi:
Osmanlı devletinde şehzadeler atandıkları zaman " Çelebi Sultan"
unvanını alırdı.
h. Osmanlı Başkentleri
1. Söğüt
2. Karacahisar
3. Bilecik
4. Yenişehir
5. Bursa
6. İznik
7. Edirne
8. İstanbul
ı. İstanbul'un Diğer Adları
Konstantiniyye, Konstantinapolis, Aslambol, İslambol, Asithane,
Payitaht, Dersaadet
i. Saraylar
Beysarayı, Edirne Sarayı, Galata Saray, İbrahim Paşa Sarayı,
Topkapı Sarayı, İshak Paşa Sarayı, Dolmabahçe Sarayı, Beylerbeyi
Sarayı, Yıldız Sarayı, Çırağan Sarayı
Divan-ı Hümayun
a. Özellikleri
 " Bakanlar Kurulu" anlamına gelir.
 Her türlü mesele görüşülür.
 Son söz padişaha aittir.
 Fatih'e kadar padişah, Fatih'ten sonra sadrazam başkanlık
etmiştir.
 Alınan kararlara " hüküm", kaydedildiği deftere " mühimme"
adı verilir.
 Orhan Bey kurmuştur.
 II. Mahmut kaldırarak " Heyet-i Vükela" kurdu.
 Tahvil, Rüvs, Amedi ve Beylikçi kalemleri alınan kararları
yazıya geçirir.
Not: İlk Türk- İslam devletlerinde " Divan-ı Mezalim" e benzetilir.
b. Diğer Divan Çeşitleri
Ayak Divanı: Padişahın oturup, diğer herkesin ayakta olduğu
divandır.
Galebe Divanı: Elçi ve yabancı konuklar için toplanan divandır.
İkindi Divanı: Sadrazam ( veziri azam ) önderliğinde devlet işinin
görüşüldüğü divandır.
Sefer Divanı: Sefer sırasında toplanan divandır.
Topkapı Sarayı ve Bölümleri
(Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti)
Divan Üyeleri
1. Padişah
 Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar padişahlar, bu
dönemden sonra ise sadrazam ( veziriazam ) başkanlık
etmiştir.
 Divanın doğal üyesidir.
 Son kararı o verir.
2. Sadrazam ( Veziriazam )
 Padişahın mutlak vekilidir.
 Mühür taşır.
 Padişah sefere çıkamaz ise veziriazam " Serdar-ı Ekrem"
unvanıyla sefere çıkar ve yerine de " Sadaret Kethüdası (
kaymakamı)" atar.
 Sadrazam ( veziriazam ) verdiği emirlere " buyruldu" denir.
3. Vezir ( Kubbealtı)
 Günümüz bakanıdır.
 Devlet işlerine yardımcı olur.
 En bilgilisine sadrazam denir.
 Sayıları giderek artmıştır.
4. Defterdar
 Günümüz Maliye Bakanı'dır.
 Bütçe yapar, hesap tutar, devletin alacaklarını kişi ve
kurumlardan tahsil eder.
 Maliye teşkilatını I. Murat kurmuştur.
 Sayıları iki tanedir. ( Rumeli defterdarı > Anadolu defterdarı
)
5. Kazasker ( Kadı asker )
 Günümüz Adalet ve Milli Eğitim Bakanı
 Kadı ve müderris ataması yapar
 Sayıları iki tanedir. ( Rumeli kazaskeri > Anadolu kazaskeri )
 Kazasker olabilmek için; doğuştan Müslüman ve medrese
çıkışlı olmak gerekir.
6. Nişancı
 Devletin iç ve dış yazışmalarından sorumludur.
 Fethedilen bölgelerin sosyoekonomik yapısı hakkında bilgi
veren " Tahrir Defterleri" tutar.
 Tımar topraklarının dağıtımından sorumludur.
 Tapu ve Kadastro işlerine bakar.
 Örfi hukukun divandaki temsilcisidir.
 İlk nişancı atamasını Fatih Sultan Mehmet yapmıştır
 Belgelere tuğra çeker.
7. Reisülküttab:
 Devletin dış yazışmalarından sorumludur.
 Divanı hümayunun toplantı gündemini belirler.
 XVII yüzyılda Nişancı'dan ayrılarak divan üyesi olmuştur.
8. Kaptanı Derya:
 Divanın doğal üyesi değildir.
 İstanbul'da ise divan toplantısına katılır.
 Divana katılan ilk kaptanı derya; Barbaros Hayrettin Paşa
9. Yeniçeri Ağası:
 Divanın doğal üyesi değildir.
 Rütbesi vezir ise divana katılır.
10. Şeyhülislam ( Müftü ):
 Divan'da alınan kararlara karşı " ifta" veya " fetva" verir.
 Protokolde sadrazam ile eşittir.
 İlk şeyhülislam: Molla Fenari
B. Taşra Teşkilatı
1840'a Kadar Vilayet Nizamnamesi
1871 Vilayet Nizamnamesi
Osmanlı'da Eyalet Sistemi
 Salyaneli eyatlerde uygulanan ihale adı ; " iltizam"
 İhaleyi kazanana; " mültezim"
 Ömür boyu ihale veriliyorsa; " malikhane"
 İhale giriş bedeline; " muaccele"
 Sistem kaldırıldıktan sonra Osmanlının bölgeye atadığı vergi
memurlarına ise "muhassıl" denir.
Osmanlı'da Hukuk Sistemi
a. Osmanlı'da Hukuk Sistemini Oluşturan Etmenler
 İslam'ın getirdiği esaslar
 Fethedilen bölgelerdeki uygulamalar
 Türk gelenekleri
b. Mahkemeler ve Özellikleri
Osmanlı Devleti Mahkemeler
c. Kadıların Görevleri
 Bursa, İstanbul ve Edirne kadılarına " taht kadısı" adı verilir.
 Diğer yerlerdeki kadılara " mevleviyet kadısı" adı verilir.
 İlk kadı; " Dursun Fakih"
 Kadılar noterdir ve kaza yöneticileridir.
 Bir bölgede bir kadı en fazla 2 yıl kalır.
 Kadılar, evliliklerin neden çift yapıldığı ve bu evliliklerden
doğan çocukların mirasçılık durumlarını " Tereke Defteri" adı
verilen deftere kaydeder.
 Kadılar, mahkemede o bölgenin ileri gelen ve sevilen
kişilerce oluşturulmuş " Şuhudul Hal" e başvurabilir.
 Kadılar önce medrese, sonra " Medresefül Kuzad" 1870'te ise
" Mekteb-i Hukuk" bitirerek kadı olmuşlardır.
d. Osmanlı Devleti Kanun Çıkarma Sırası
Divan üyeleri (karar verir)
Nişancı ( yazdırır)
Padişah (sunar)
Mühimme (kaydeder)
Ferman ( yayımlanır )
Osmanlı Devleti'nde Sosyal Hayat
Osmanlının halkı din ve mezhebe göre ayırarak yönetmesine "
millet sistemi" denir.
Hakkaniyet Çemberi :
Vakıf Teşkilatı:
İlk vakıf teşkilatını Orhan Bey kurmuştur.
Vakıf yöneticisine " mütevelli" denir.
Sosyal Kurumlar:
 Darülaceze: Yoksullar evi
 Darülbedayi: Tiyatro
 Darülelhan: Konservatuar
 Darülfünün: İstanbul Üniversitesi
 Darüleytam: Yetimler yurdu
 Darüşşafaka: Eğitim, okul, yurt
 Darülmesai: Askeri eşya dikim evi
 Donanma Cemiyeti: Ambargo uygulaması başlatan kurum
 Hilal-i Ahmer: Kızılay
 Hilal-i Ahdar: Yeşilay
 Himaye-i Etfal: Çocuk esirgeme kurumu
 Hamidiye Etfal: Çocuk hastanesi
 Vakıf Gureba: Gariplerin hastanesi
Yönetici Grupları
Osmanlı Devleti'nde Ordu Sistemi
 İlk ordu ; " Yaya ve Müsellem" Orhan Bey zamanında
kuruldu.
 Fetihlere bu ordunun yetişememesi üzerine; " Kapukulu
Ocağı" I. Murat tarafından kuruldu.
Kapıkulu Ocağının Özellikleri
 Merkez ordusudur.
 3 ayda bir kez ulufe maaşı alırlar. Her taht değişikliğinde
cülus bahşişi alırlar.
 İhtiyaçları önceleri Pençik Sistemi ile sonrasında ise
Devşirme yoluyla sağlandı.
 Bu ocağa bağlı askerlerin evlenmeleri ve askerlik dışında
başka bir meslek yapmaları yasaktır.
 En etkili ocağı; " Yeniçeri Ocağı"
 Yeniçerilerin sefere çıkmadan önce okudukları duaya "
GÜLBANK" adı verilir.
 Kurulduklarında " Ocak devlet içindir" anlayışı hakimdir.
Osmanlı Devleti Ordu Sistemi
Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet- Ordu sistemi
Osmanlı'da Ordu Yapılanması
Osmanlı Devleti'nde Toprak Yönetimi
Osmanlı Devleti Eğitim Sistemi
Sıbyan Mektebi: Eğitimin ilk basamağıdır. 4-6 yaş çocuklar
eğitilir. Çocukların ilk gününde yapılan eğitime " amin alayı "
denir.
Saray Eğitimi :
 Enderun: erkek çocukları eğitim görür. devşirme usulü de
olsa bazen Türk erkekleri de alınmıştır. Amaç; devlet
memuru yetiştirmek
 Harem: kız çocukları eğitim görür.
 Şahzadegan Mektebi: 7-12 yaş arası çocuklar burada
eğitim görür. yapılan ilk derse " Bed-i Besmele" denir.
Medreselerin Özellikleri
 İznik Orhaniye Medresesi: ilk medresedir.
 Süleyman Paşa Medresesi: en eski medresedir.
 İlk müderris: Davud-u Kayseri
 Fatih zamanında günümüz İslam enstitüleri ayarında olan "
Sahn-ı Seman Medresesi" açılmıştır. Buraya öğrenci
yetiştirmek için de " Tetimme Medreseleri" açılmıştır.
 Kanuni zamanında " Süleymaniye Medresesi" açılmıştır.
 Medreselerin öğretim dili Arapçadır.
 XVII. yüzyıla kadar akli ve nakli bilimler beraber okutuldu.
XVII. yüzyıldan sonra akli bilimlerden bazıları kaldırıldı ya da
süresi kısaltıldı.
 Medreselerin başında 20,30,40,50,60 gibi rakamlar
müderrislerin aldığı ücreti gösterir.
 Medreselerde başarısız öğrenciye " Taşraya Çıkma" cezası
verilirdi. Öğrencinin doğduğu yere gidip halka ders
vermesine ise " Cerre Çıkmak" denirdi.
Medreselerin Bozulma Nedenleri
 Şeyhülislam ve ulemaların akli bilimleri gereksiz görmesi
 Beşik Ulemalığı Sistemi gelmesi
 19. yüzyılda yeni eğitim kurumlarının açılması
Akademik Kariyer Basamakları
Softa-Danişment-Muid ( mezun /stajyer)- Mülazemet sistemi (
atama bekleyen)- Müderris
Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet- Bilim Adamları
Kadızade-i Rum: Matematikçi ve astronomdur. Çalışmalarını
rasathanede yapmıştır. ( Kuruluş ve Yükselme Dönemi)
Davud-u Kayseri: İznik Orhaniye Medresesi ilk müderristir. (
Orhan Bey Dönemi )
Molla Fenari: Osmanlı devletinin ilk şeyhülislamıdır. ( I.Murat
Dönemi )
Altuncuzade: Bevliye ( idrar yolları- üroloji hastalıkları ) ile ilgili
çalışmalar yürütmüştür. ( Fatih Sultan Mehmet dönemi )
Akşemseddin: " İnsanın içinde bir kurt vardır." diyerek mikrobu
tespit etti. " Mikrobiyolojinin babası" olarak nitelendirilir. ( Fatih
Sultan Mehmet dönemi )
Ali Kuşçu: Akkoyunlulardan Osmanlıya geldi. Ayasofya medresesi
müderrisliği yaptı. İstanbul'un enlem ve boylamını hesapladı. (
Fatih Sultan Mehmet dönemi )
Mirim Çelebi: Ali Kuşçu'nun torunudur. Matematik ve astronomi
alanıdır. Uluğ Bey'in Zic adlı eserini eleştirdi. ( XVI. Yüzyıl )
Ahi Çelebi: Böbrek hastalıklarıyla uğraşan hekimdir. ( XVI. yüzyıl
)
Sabuncuoğlu Şerafettin: " Türk plastik cerrahisinin babası"
lakabıdır. Deneysel farmokoloji önderidir. " Mücerretname" ve "
Kitabül Cerrahiyetül Haniyye" eserleridir.
Piri Reis: Hint Deniz Seferi'ne çıkan denizcidir. İlk defa dünya
haritasını çizmiştir. Haritayı Yavuz Sultan Selim'e sunmuştur. "
Kitab-ı bahriye" önemli eseridir. ( Kanuni Sultan Süleyman
Dönemi )
Seydi Ali Reis: Hint Deniz Seferi'ne çıkmıştır. " Kitabül Muhit (
Yön )", " Miratül Memalik ( Ülkelerin aynası )" önemli eserleridir. (
Kanuni Sultan Süleyman dönemi )
Takiyüddün Mehmet: Osmanlı'nın ilk rasathanesini açmıştır.
Otomatik makineler üzerine ilk eseri verdi. Bulduğu mekanik saati
astronomide kullandı. ( III. Murat )
Evliya Çelebi: " Seyahat Ya Resulallah " diyerek yola çıkmıştır. "
Seyahatname" adlı eseri ünlüdür. ( XVIII. Yüzyıl dönemi )
Katip Çelebi: " Hacı Kalfa ve Hac Halife" olarak bilinir. " Keşf-i
Zünun" ve " Cihannüma" eserleri ünlüdür. ( XVIII. Yüzyıl dönemi
)
Hazerfan Ahmet Çelebi: İlk başarılı uçuşu gerçekleştirdi. ( IV.
Murat )
Lagari Hasan Çelebi: İlk kez roketle uçuş yaptı. ( IV. Murat )
Koçi Bey: Devletin durumu hakkındaki risalesini IV. Murat'a
sundu.
Naima: Osmanlı'nın ilk vakanüvisidir. ( son vakanüvis ;
Abdurrahman Şeref Efendi )
Erzurumlu İbrahim Hakkı: " Marifetname" eseri ünlüdür.
Astroloji, astronomi ve matematik ilgi alanlarıdır. ( XVIII. yüzyıl )
Humbaracı Ahmet Paşa: " Comte de Boneval" gerçek adıdır.
Macar asıllı Fransız subaydır. Humbaracı Ocağını ıslah etmiştir. (
XVIII. yüzyıl)
Ayaşlı Şifai: Kadın doğum uzmanı, cerrah ve ebedir. ( XVIII.
yüzyıl )
Mustafa Behçet Efendi: " Behçet hastalığı" ile ilgili çalışmalar
yapmıştır. ( XIX. yüzyıl )
Ahmet Cevdet Paşa: " Tarihi Cevdet" eserini Sultan
Abdülmecid'e sunmuştur. Vakanüvisttir. " Mecelle ( medeni kanun
)" ve " Kısas-ı Enbiya" önemli eserleridir.( XIX. yüzyıl )
Marco Paşa: Hastalarını sabırla dinlediği için " Git derdini Marko
Paşa'ya anlat" sözünün sahibi olan hekimdir. ( XIX. yüzyıl )
Mehmet Fatih Gökmen: Hem Osmanlı, hem de Türkiye
Cumhuriyeti'nde hicri takvim ile ilgili çalışmalar yapmıştır. ( XIX-
XX. yüzyıl )
Ekonomi
İaşecilik: Bir malın uygun kalitede ve fiyatta o ülkede
bulundurulmasıdır.
Gelenekçilik: Malın arz talep dengesince üretilmesidir.
Fiskalizm: Gelirleri üste çıkarmaya, giderleri alta düşürmeye
denir.
Narh Sistemi: Eksik rekabet şartlarından dolayı devletin fiyatlara
müdahale etmesidir.
Merkantalizim: Zenginliğin ölçüsünün değerli madenlerce
ölçüldüğü anlayıştır.
Gedik: İşyeri açma izni ve ruhsatı.
Tağşiş: Paraların kırpılması.
Züyuf ( Kızıl ) Akçe: Paradaki bakır oranının artırılıp gümüş
oranının azaltılmasıdır.
Kapan Emini: Kapandaki malın dağıtımından sorumlu güvenilir
görevlidir.
Hirfet: Küçük esnafların oluşturduğu teşkilat.
Bezirgan: Büyük tüccarlar.
Muhtesip: Çarşı ve pazarı denetleyen zabıtalar.
Ehli Hibre: Malın kalitesini denetleyen ve narh fiyatının
belirlenmesinde devlete yardımcı olan kişi.
Derbent Teşkilatı: Yol, geçit ve köprülerin güvenliğini sağlayan
bakım ve onarımını yapan teşkilat.
Menzil Teşkilatı: Kervanların güvenliğini sağlayan ve ihtiyaçlarını
devlete bildiren teşkilat.
Mekkari Taifesi: At, katır, deve gibi hayvanlarla taşımacılık ve
nakliyat yapan kervanlardır.
Lonca Teşkilatı: Ahi teşkilatı devamıdır. Cihada gidilmez.
Başında bulunan kişiye " şeyh" ya da " pir", esnafı denetleyene "
muhtesip" esnafı koruyana " yiğitbaşı" , esnaf ile devletin, esnaf
ile halkın arasındaki ilişkileri düzenleyen kişiye ise " kethüda (
kahya) " denir.
Osmanlı Ekonomisinin Bozulma Nedenleri
 Saray masraflarının artması
 Savaşların uzun sürmesi
 İpek ve Baharat Yolu'nun coğrafi keşifler sonucu önemini
yitirmesi
 Kapitülasyonların yaygınlaşması
 Sanayi inkilabı sonucu makineleşmeye geçilmesi
 Yapılan ekonomik antlaşmalar
 Sık padişah değişikliği
 Cülus bahşişinin artması
 Tımar sisteminin bozulması
 İltizam sisteminin yaygınlaşması
Osmanlı Bankaları
Bank-ı Dersaadet ( İstanbul Bankası ) : İlk açılan bankadır.
Galatalı bankerler açmıştır.
Bank-ı Osmani ( Şahane ) : Para basmaya yetkili bankadır.
İngiliz bankasıdır.
Memleket Sandıkları: 1863'te çiftçiye kredi verebilmek amacıyla
açılan ve Ziraat Bankası temeli olan bankadır.
Ziraat Bankası: 1888'de Mithat Paşa gayretleriyle çiftçiye kredi
vermek amacıyla açılan bankadır.
İtibar-ı Milli Osmanlı Bankası: İttihatçıların bankasıdır. İleride
Türkiye İş Bankası'na katılmıştır.
Mimari ve Sanat
İlk cami; İznik Hacı Özbek Camii
Ermeni devşirmesi olan Mimar Sinan Kayseri'de alınmıştır. Mohaç
Meydan Muharebesi'nde ilk defa tarih sahnesine çıkmıştır. İlk eseri
Halep'tedir.
Mimar Sinan'ın eserleri:
 Şehzadebaşı camii ( Çıraklık eseri)- I. Süleyman dönemi
 Süleymaniye camii ( Kalfalık eseri )- I. Süleyman dönemi
 Selimiye Camii ( Ustalık eseri )- II. Selim dönemi
Bosna Hersek'te bulunan Tarihi Mostor Köprüsü Mimar Sinan'ın
öğrencisi Mimar Hayrettin'e aittir.
İlk 6 minerali camii: Sultan Ahmet Camii ( sedefkar Mehmet Ağa )
İlk batı tarzı camii: Nur-u Osmaniye Camii
Selatin cami: Osmanlı'da bizzat padişahlar tarafından yaptırılan ve
padişah ismiyle başlayan camilere denir. Örnek; Fatih Camii,
Selimiye Camii
Sanat:
Hat: Arapçayı güzel yazma sanatıdır. Anlamı " çizgi, kesik, satır" .
Hat sanatı ile uğraşana " Hattat" denir. Hatları günümüze ulaşan
tek osmanlı padişahı; II. Mustafa'dır. Kıbletü'n Hattatin (
Hattatların Kıblesi )- Amasyalı Şeyh Hamdullah önemli eseridir.
Minyatür: İçindeki çizilen kişilerin küçüklük ya da büyüklükleri
statülerine bağlı, perspektife uyulmayan, resim yerini alan
sanattır. Minyatürle uğraşan kişilere verilen ad " Nakkaş-
Musavvir". Gül Koklayan Fatih ( Nakkaş Sinan Bey), Levni,
Matrakçı Nasuh önemli minyatür sanatçılarıdır.
Tezhip: " altınlamak, yaldızlamak" anlamına gelir. Tezhiple
uğraşana " müzehhip" denir. Kitap içi ve dışı süslemelerde
kullanılır. Kara Mehmet en ünlü temsilcisidir.
Resim: Resmini yaptıran ilk padişah " Fatih Sultan Mehmet",
Resmini devlet dairelerine astıran ilk padişah II. Mahmut, Ressam
yetiştirebilmek için Paris'te açılan kurum: " Mekteb-i Osmaniye",
İlk Resim Sergisini açan " Şeker Ahmet Paşa", İlk kadın ressam;
Mihri Müşfik, Osman Hamdi Bey ( Kaplumbağa Terbiyecisi)
Müzik: Kuruluş dönemi; mehterhane , Mızıka-ı Hümayun ( II.
Mahmut dönemi), Suzi Dilara makamı ( III. Selim )
Not: Batı tarzı ilk piyano dersi alan padişah; Sultan Abdülmecid (
lakabı; alafranga )
Önemli Bestekarlar;
Buhrizade Itri Efendi; Müzik ilminin şeyhidir. Nevakar makamını
buldu. 100 TL arkasında resmi olan kişidir.
Hacı Arıf Bey, Tanburi Cemil Bey, İsmail Dede Efendi, Zekai Dede
Kalem İşi: Kubbe ve camilerin tavanlarını renklendiren
sanatçılardır.
Heykel: Heykelini yaptıran tek osmanlı padişahı; Sultan Abdülaziz
Maden İşletmeciliği: Maden eşyaları altın ile kaplanırsa "
Tombak" denir.
Opera: III. Selim dönemi başladı.
Ebru: " Bulut, bulutlanmak" anlamı taşır. Uğraşana " Ebruzen"
denir.
Ciltcilik: Uğraşana " mücellif" denir. İlk örnekleri Fatih Sultan
Mehmet dönemi
Telkari: Gümüş işletmeciliği
Malakari: Duvar kabartma sanatı

More Related Content

Similar to osmanlı kültür ve medeniyet.docx

Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2
Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2
Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2esmus2
 
7.Osmanlı Devlet YöNetimi
7.Osmanlı Devlet YöNetimi7.Osmanlı Devlet YöNetimi
7.Osmanlı Devlet YöNetimiderslopedi
 
Osmanlı Devlet YöNetimi
Osmanlı Devlet YöNetimiOsmanlı Devlet YöNetimi
Osmanlı Devlet YöNetimiderslopedi
 
Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇
Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇
Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇Yiğitcan BALCI
 
www.kpss10.com
www.kpss10.comwww.kpss10.com
www.kpss10.commassive501
 
Kpss tarih önemli noktalar
Kpss tarih önemli  noktalarKpss tarih önemli  noktalar
Kpss tarih önemli noktalar10linekpss
 
Doğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. Kısım
Doğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. KısımDoğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. Kısım
Doğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. KısımSelçuk Sarıcı
 
Osmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyetOsmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyetAygül Demirel
 
8 turklerde toplum yapisi
8 turklerde toplum yapisi8 turklerde toplum yapisi
8 turklerde toplum yapisiYağmur Ceyhan
 
5 NasıL EğItim GöRdüLer
5 NasıL EğItim GöRdüLer5 NasıL EğItim GöRdüLer
5 NasıL EğItim GöRdüLerderslopedi
 
Türk Ermeni Sorunu Tarihi Belgelerle
Türk Ermeni Sorunu Tarihi BelgelerleTürk Ermeni Sorunu Tarihi Belgelerle
Türk Ermeni Sorunu Tarihi BelgelerleAylin Tolu
 
Tarihte enler ve ilkler
Tarihte  enler  ve  ilklerTarihte  enler  ve  ilkler
Tarihte enler ve ilklerpeaceecaeq
 
Türklerde eğitim ünitesi
Türklerde eğitim ünitesi Türklerde eğitim ünitesi
Türklerde eğitim ünitesi Ömriye Karataş
 
Osmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyetOsmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyetAygül Demirel
 
7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasi
7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasi7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasi
7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasienesulusoy
 

Similar to osmanlı kültür ve medeniyet.docx (20)

Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2
Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2
Anadoluda Kurulan Ilk TüRk Beylikleri 2
 
7.Osmanlı Devlet YöNetimi
7.Osmanlı Devlet YöNetimi7.Osmanlı Devlet YöNetimi
7.Osmanlı Devlet YöNetimi
 
Osmanlı Devlet YöNetimi
Osmanlı Devlet YöNetimiOsmanlı Devlet YöNetimi
Osmanlı Devlet YöNetimi
 
Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇
Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇
Osmanli kültür ve medeni̇yeti̇
 
www.kpss10.com
www.kpss10.comwww.kpss10.com
www.kpss10.com
 
Kpss tarih önemli noktalar
Kpss tarih önemli  noktalarKpss tarih önemli  noktalar
Kpss tarih önemli noktalar
 
Türk Eğitim Tarihi - Osmanlı Dönemi - Kuruluştan Eğitimde İlk Yenileşme Harek...
Türk Eğitim Tarihi - Osmanlı Dönemi - Kuruluştan Eğitimde İlk Yenileşme Harek...Türk Eğitim Tarihi - Osmanlı Dönemi - Kuruluştan Eğitimde İlk Yenileşme Harek...
Türk Eğitim Tarihi - Osmanlı Dönemi - Kuruluştan Eğitimde İlk Yenileşme Harek...
 
Doğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. Kısım
Doğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. KısımDoğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. Kısım
Doğu Batı 54. Sayı - Osmanlılar 4. Kısım
 
6 turklerde hukuk
6 turklerde hukuk6 turklerde hukuk
6 turklerde hukuk
 
Osmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyetOsmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyet
 
8 turklerde toplum yapisi
8 turklerde toplum yapisi8 turklerde toplum yapisi
8 turklerde toplum yapisi
 
Ataturk Karlsbad Hatıraları
Ataturk Karlsbad HatıralarıAtaturk Karlsbad Hatıraları
Ataturk Karlsbad Hatıraları
 
5 NasıL EğItim GöRdüLer
5 NasıL EğItim GöRdüLer5 NasıL EğItim GöRdüLer
5 NasıL EğItim GöRdüLer
 
Türk Ermeni Sorunu Tarihi Belgelerle
Türk Ermeni Sorunu Tarihi BelgelerleTürk Ermeni Sorunu Tarihi Belgelerle
Türk Ermeni Sorunu Tarihi Belgelerle
 
Tarihte enler ve ilkler
Tarihte  enler  ve  ilklerTarihte  enler  ve  ilkler
Tarihte enler ve ilkler
 
Türklerde eğitim ünitesi
Türklerde eğitim ünitesi Türklerde eğitim ünitesi
Türklerde eğitim ünitesi
 
3. konu anlatimi
3. konu anlatimi3. konu anlatimi
3. konu anlatimi
 
Islahat Fermanı
Islahat FermanıIslahat Fermanı
Islahat Fermanı
 
Osmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyetOsmanli devletinde kültür ve medeniyet
Osmanli devletinde kültür ve medeniyet
 
7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasi
7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasi7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasi
7. Sınıf Sosyal Bilimler 6. Ünite Yaşayan Demokrasi
 

osmanlı kültür ve medeniyet.docx

  • 1. Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet 1. Devlet Yönetimi A. Merkez Teşkilatı a. Osmanlı'nın Diğer Adları: Gaziler, Devlet-i Ali, Devlet-i Aliyye Osmaniye, Ottoman, Atman, Osmanoğulları b. Devleti Oluşturan Etmenler: Halk, Teşkilat, Ülke, Hakimiyet c. Klasik Dönem Kültür Medeniyeti Örnek Alınan Devletler Orta Asya Türk Gelenekleri , İslam'ın getirdiği esaslar, Fethedilen bölgelerdeki kültürel unsurlar Not: Türkiye Selçuklu Devleti ve İlhanlı Devleti örnek alındı. Osmanlı'nın 3 hedefi : 1. Devlet-i Ebed Müddet 2. Nizam-ı Alem 3. Kanun-i Kadim d. Hükümdar Sembol, Unvan ve Sanları
  • 2. Sembol: Mührü ok ve yay, önceki Türk devletlerindeki bütün semboller vardır, sadece ok yoktur. Unvan: Bey, Gazi, Sultan, Han, Hüdavendigar, Rum, Emir, Padişah San: Sahibul Ucat ( Uçların hükümdarı) , Merzbanı Afak ( Ufukların bekçisi ), Gazioğlugazi, Pehlivan-ı Zaman ( Zamanın Pehlivanı ) e. Hükümdar Görev ve Yetkileri  Ordunun başında sefere çıkar  Divan-ı hümayuna başkanlık eder.  Emir verir. ( Ferman )  Kanun çıkarır. ( Kanunname )  Yasak çıkarır. ( Yasakname )  Himayesi altına alır. ( Amanname)  Ceza verir. ( Kulluk hakkı )  Mala el koyar ( Müsadere )  Görüş belirtir. ( Hattı hümayun )  Atama yapar ya da aylık bağlar. ( Berat name) f. Osmanlı Devleti'nde Veraset Değişiklikleri Osman Bey: Ülke hükümdar ve ailenin ortak malıdır. I. Murat: Ülke hükümdar ve oğullarınındır. Fatih Sultan Mehmet: Ülke padişahındır. I. Ahmet: Ekber ve Erşed Sistemi g. Şehzade Eğitimi: Osmanlı devletinde şehzadeler atandıkları zaman " Çelebi Sultan" unvanını alırdı. h. Osmanlı Başkentleri 1. Söğüt 2. Karacahisar
  • 3. 3. Bilecik 4. Yenişehir 5. Bursa 6. İznik 7. Edirne 8. İstanbul ı. İstanbul'un Diğer Adları Konstantiniyye, Konstantinapolis, Aslambol, İslambol, Asithane, Payitaht, Dersaadet i. Saraylar Beysarayı, Edirne Sarayı, Galata Saray, İbrahim Paşa Sarayı, Topkapı Sarayı, İshak Paşa Sarayı, Dolmabahçe Sarayı, Beylerbeyi Sarayı, Yıldız Sarayı, Çırağan Sarayı Divan-ı Hümayun a. Özellikleri  " Bakanlar Kurulu" anlamına gelir.  Her türlü mesele görüşülür.  Son söz padişaha aittir.  Fatih'e kadar padişah, Fatih'ten sonra sadrazam başkanlık etmiştir.  Alınan kararlara " hüküm", kaydedildiği deftere " mühimme" adı verilir.  Orhan Bey kurmuştur.  II. Mahmut kaldırarak " Heyet-i Vükela" kurdu.  Tahvil, Rüvs, Amedi ve Beylikçi kalemleri alınan kararları yazıya geçirir. Not: İlk Türk- İslam devletlerinde " Divan-ı Mezalim" e benzetilir. b. Diğer Divan Çeşitleri Ayak Divanı: Padişahın oturup, diğer herkesin ayakta olduğu divandır. Galebe Divanı: Elçi ve yabancı konuklar için toplanan divandır.
  • 4. İkindi Divanı: Sadrazam ( veziri azam ) önderliğinde devlet işinin görüşüldüğü divandır. Sefer Divanı: Sefer sırasında toplanan divandır. Topkapı Sarayı ve Bölümleri (Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti) Divan Üyeleri 1. Padişah  Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar padişahlar, bu dönemden sonra ise sadrazam ( veziriazam ) başkanlık etmiştir.  Divanın doğal üyesidir.  Son kararı o verir. 2. Sadrazam ( Veziriazam )  Padişahın mutlak vekilidir.  Mühür taşır.  Padişah sefere çıkamaz ise veziriazam " Serdar-ı Ekrem" unvanıyla sefere çıkar ve yerine de " Sadaret Kethüdası ( kaymakamı)" atar.  Sadrazam ( veziriazam ) verdiği emirlere " buyruldu" denir. 3. Vezir ( Kubbealtı)  Günümüz bakanıdır.  Devlet işlerine yardımcı olur.  En bilgilisine sadrazam denir.  Sayıları giderek artmıştır. 4. Defterdar  Günümüz Maliye Bakanı'dır.  Bütçe yapar, hesap tutar, devletin alacaklarını kişi ve kurumlardan tahsil eder.  Maliye teşkilatını I. Murat kurmuştur.
  • 5.  Sayıları iki tanedir. ( Rumeli defterdarı > Anadolu defterdarı ) 5. Kazasker ( Kadı asker )  Günümüz Adalet ve Milli Eğitim Bakanı  Kadı ve müderris ataması yapar  Sayıları iki tanedir. ( Rumeli kazaskeri > Anadolu kazaskeri )  Kazasker olabilmek için; doğuştan Müslüman ve medrese çıkışlı olmak gerekir. 6. Nişancı  Devletin iç ve dış yazışmalarından sorumludur.  Fethedilen bölgelerin sosyoekonomik yapısı hakkında bilgi veren " Tahrir Defterleri" tutar.  Tımar topraklarının dağıtımından sorumludur.  Tapu ve Kadastro işlerine bakar.  Örfi hukukun divandaki temsilcisidir.  İlk nişancı atamasını Fatih Sultan Mehmet yapmıştır  Belgelere tuğra çeker. 7. Reisülküttab:  Devletin dış yazışmalarından sorumludur.  Divanı hümayunun toplantı gündemini belirler.  XVII yüzyılda Nişancı'dan ayrılarak divan üyesi olmuştur. 8. Kaptanı Derya:  Divanın doğal üyesi değildir.  İstanbul'da ise divan toplantısına katılır.  Divana katılan ilk kaptanı derya; Barbaros Hayrettin Paşa 9. Yeniçeri Ağası:  Divanın doğal üyesi değildir.  Rütbesi vezir ise divana katılır. 10. Şeyhülislam ( Müftü ):  Divan'da alınan kararlara karşı " ifta" veya " fetva" verir.  Protokolde sadrazam ile eşittir.  İlk şeyhülislam: Molla Fenari
  • 6. B. Taşra Teşkilatı 1840'a Kadar Vilayet Nizamnamesi 1871 Vilayet Nizamnamesi Osmanlı'da Eyalet Sistemi  Salyaneli eyatlerde uygulanan ihale adı ; " iltizam"  İhaleyi kazanana; " mültezim"  Ömür boyu ihale veriliyorsa; " malikhane"  İhale giriş bedeline; " muaccele"  Sistem kaldırıldıktan sonra Osmanlının bölgeye atadığı vergi memurlarına ise "muhassıl" denir. Osmanlı'da Hukuk Sistemi a. Osmanlı'da Hukuk Sistemini Oluşturan Etmenler  İslam'ın getirdiği esaslar  Fethedilen bölgelerdeki uygulamalar  Türk gelenekleri b. Mahkemeler ve Özellikleri Osmanlı Devleti Mahkemeler c. Kadıların Görevleri  Bursa, İstanbul ve Edirne kadılarına " taht kadısı" adı verilir.  Diğer yerlerdeki kadılara " mevleviyet kadısı" adı verilir.  İlk kadı; " Dursun Fakih"  Kadılar noterdir ve kaza yöneticileridir.  Bir bölgede bir kadı en fazla 2 yıl kalır.
  • 7.  Kadılar, evliliklerin neden çift yapıldığı ve bu evliliklerden doğan çocukların mirasçılık durumlarını " Tereke Defteri" adı verilen deftere kaydeder.  Kadılar, mahkemede o bölgenin ileri gelen ve sevilen kişilerce oluşturulmuş " Şuhudul Hal" e başvurabilir.  Kadılar önce medrese, sonra " Medresefül Kuzad" 1870'te ise " Mekteb-i Hukuk" bitirerek kadı olmuşlardır. d. Osmanlı Devleti Kanun Çıkarma Sırası Divan üyeleri (karar verir) Nişancı ( yazdırır) Padişah (sunar) Mühimme (kaydeder) Ferman ( yayımlanır ) Osmanlı Devleti'nde Sosyal Hayat Osmanlının halkı din ve mezhebe göre ayırarak yönetmesine " millet sistemi" denir. Hakkaniyet Çemberi : Vakıf Teşkilatı: İlk vakıf teşkilatını Orhan Bey kurmuştur. Vakıf yöneticisine " mütevelli" denir. Sosyal Kurumlar:  Darülaceze: Yoksullar evi  Darülbedayi: Tiyatro  Darülelhan: Konservatuar  Darülfünün: İstanbul Üniversitesi  Darüleytam: Yetimler yurdu  Darüşşafaka: Eğitim, okul, yurt  Darülmesai: Askeri eşya dikim evi  Donanma Cemiyeti: Ambargo uygulaması başlatan kurum  Hilal-i Ahmer: Kızılay
  • 8.  Hilal-i Ahdar: Yeşilay  Himaye-i Etfal: Çocuk esirgeme kurumu  Hamidiye Etfal: Çocuk hastanesi  Vakıf Gureba: Gariplerin hastanesi Yönetici Grupları Osmanlı Devleti'nde Ordu Sistemi  İlk ordu ; " Yaya ve Müsellem" Orhan Bey zamanında kuruldu.  Fetihlere bu ordunun yetişememesi üzerine; " Kapukulu Ocağı" I. Murat tarafından kuruldu. Kapıkulu Ocağının Özellikleri  Merkez ordusudur.  3 ayda bir kez ulufe maaşı alırlar. Her taht değişikliğinde cülus bahşişi alırlar.  İhtiyaçları önceleri Pençik Sistemi ile sonrasında ise Devşirme yoluyla sağlandı.  Bu ocağa bağlı askerlerin evlenmeleri ve askerlik dışında başka bir meslek yapmaları yasaktır.  En etkili ocağı; " Yeniçeri Ocağı"  Yeniçerilerin sefere çıkmadan önce okudukları duaya " GÜLBANK" adı verilir.  Kurulduklarında " Ocak devlet içindir" anlayışı hakimdir. Osmanlı Devleti Ordu Sistemi Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet- Ordu sistemi Osmanlı'da Ordu Yapılanması
  • 9. Osmanlı Devleti'nde Toprak Yönetimi Osmanlı Devleti Eğitim Sistemi Sıbyan Mektebi: Eğitimin ilk basamağıdır. 4-6 yaş çocuklar eğitilir. Çocukların ilk gününde yapılan eğitime " amin alayı " denir. Saray Eğitimi :  Enderun: erkek çocukları eğitim görür. devşirme usulü de olsa bazen Türk erkekleri de alınmıştır. Amaç; devlet memuru yetiştirmek  Harem: kız çocukları eğitim görür.  Şahzadegan Mektebi: 7-12 yaş arası çocuklar burada eğitim görür. yapılan ilk derse " Bed-i Besmele" denir. Medreselerin Özellikleri  İznik Orhaniye Medresesi: ilk medresedir.  Süleyman Paşa Medresesi: en eski medresedir.  İlk müderris: Davud-u Kayseri  Fatih zamanında günümüz İslam enstitüleri ayarında olan " Sahn-ı Seman Medresesi" açılmıştır. Buraya öğrenci yetiştirmek için de " Tetimme Medreseleri" açılmıştır.  Kanuni zamanında " Süleymaniye Medresesi" açılmıştır.  Medreselerin öğretim dili Arapçadır.  XVII. yüzyıla kadar akli ve nakli bilimler beraber okutuldu. XVII. yüzyıldan sonra akli bilimlerden bazıları kaldırıldı ya da süresi kısaltıldı.  Medreselerin başında 20,30,40,50,60 gibi rakamlar müderrislerin aldığı ücreti gösterir.  Medreselerde başarısız öğrenciye " Taşraya Çıkma" cezası verilirdi. Öğrencinin doğduğu yere gidip halka ders vermesine ise " Cerre Çıkmak" denirdi.
  • 10. Medreselerin Bozulma Nedenleri  Şeyhülislam ve ulemaların akli bilimleri gereksiz görmesi  Beşik Ulemalığı Sistemi gelmesi  19. yüzyılda yeni eğitim kurumlarının açılması Akademik Kariyer Basamakları Softa-Danişment-Muid ( mezun /stajyer)- Mülazemet sistemi ( atama bekleyen)- Müderris Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet- Bilim Adamları Kadızade-i Rum: Matematikçi ve astronomdur. Çalışmalarını rasathanede yapmıştır. ( Kuruluş ve Yükselme Dönemi) Davud-u Kayseri: İznik Orhaniye Medresesi ilk müderristir. ( Orhan Bey Dönemi ) Molla Fenari: Osmanlı devletinin ilk şeyhülislamıdır. ( I.Murat Dönemi ) Altuncuzade: Bevliye ( idrar yolları- üroloji hastalıkları ) ile ilgili çalışmalar yürütmüştür. ( Fatih Sultan Mehmet dönemi ) Akşemseddin: " İnsanın içinde bir kurt vardır." diyerek mikrobu tespit etti. " Mikrobiyolojinin babası" olarak nitelendirilir. ( Fatih Sultan Mehmet dönemi ) Ali Kuşçu: Akkoyunlulardan Osmanlıya geldi. Ayasofya medresesi müderrisliği yaptı. İstanbul'un enlem ve boylamını hesapladı. ( Fatih Sultan Mehmet dönemi ) Mirim Çelebi: Ali Kuşçu'nun torunudur. Matematik ve astronomi alanıdır. Uluğ Bey'in Zic adlı eserini eleştirdi. ( XVI. Yüzyıl ) Ahi Çelebi: Böbrek hastalıklarıyla uğraşan hekimdir. ( XVI. yüzyıl ) Sabuncuoğlu Şerafettin: " Türk plastik cerrahisinin babası" lakabıdır. Deneysel farmokoloji önderidir. " Mücerretname" ve " Kitabül Cerrahiyetül Haniyye" eserleridir.
  • 11. Piri Reis: Hint Deniz Seferi'ne çıkan denizcidir. İlk defa dünya haritasını çizmiştir. Haritayı Yavuz Sultan Selim'e sunmuştur. " Kitab-ı bahriye" önemli eseridir. ( Kanuni Sultan Süleyman Dönemi ) Seydi Ali Reis: Hint Deniz Seferi'ne çıkmıştır. " Kitabül Muhit ( Yön )", " Miratül Memalik ( Ülkelerin aynası )" önemli eserleridir. ( Kanuni Sultan Süleyman dönemi ) Takiyüddün Mehmet: Osmanlı'nın ilk rasathanesini açmıştır. Otomatik makineler üzerine ilk eseri verdi. Bulduğu mekanik saati astronomide kullandı. ( III. Murat ) Evliya Çelebi: " Seyahat Ya Resulallah " diyerek yola çıkmıştır. " Seyahatname" adlı eseri ünlüdür. ( XVIII. Yüzyıl dönemi ) Katip Çelebi: " Hacı Kalfa ve Hac Halife" olarak bilinir. " Keşf-i Zünun" ve " Cihannüma" eserleri ünlüdür. ( XVIII. Yüzyıl dönemi ) Hazerfan Ahmet Çelebi: İlk başarılı uçuşu gerçekleştirdi. ( IV. Murat ) Lagari Hasan Çelebi: İlk kez roketle uçuş yaptı. ( IV. Murat ) Koçi Bey: Devletin durumu hakkındaki risalesini IV. Murat'a sundu. Naima: Osmanlı'nın ilk vakanüvisidir. ( son vakanüvis ; Abdurrahman Şeref Efendi ) Erzurumlu İbrahim Hakkı: " Marifetname" eseri ünlüdür. Astroloji, astronomi ve matematik ilgi alanlarıdır. ( XVIII. yüzyıl ) Humbaracı Ahmet Paşa: " Comte de Boneval" gerçek adıdır. Macar asıllı Fransız subaydır. Humbaracı Ocağını ıslah etmiştir. ( XVIII. yüzyıl) Ayaşlı Şifai: Kadın doğum uzmanı, cerrah ve ebedir. ( XVIII. yüzyıl ) Mustafa Behçet Efendi: " Behçet hastalığı" ile ilgili çalışmalar yapmıştır. ( XIX. yüzyıl )
  • 12. Ahmet Cevdet Paşa: " Tarihi Cevdet" eserini Sultan Abdülmecid'e sunmuştur. Vakanüvisttir. " Mecelle ( medeni kanun )" ve " Kısas-ı Enbiya" önemli eserleridir.( XIX. yüzyıl ) Marco Paşa: Hastalarını sabırla dinlediği için " Git derdini Marko Paşa'ya anlat" sözünün sahibi olan hekimdir. ( XIX. yüzyıl ) Mehmet Fatih Gökmen: Hem Osmanlı, hem de Türkiye Cumhuriyeti'nde hicri takvim ile ilgili çalışmalar yapmıştır. ( XIX- XX. yüzyıl ) Ekonomi İaşecilik: Bir malın uygun kalitede ve fiyatta o ülkede bulundurulmasıdır. Gelenekçilik: Malın arz talep dengesince üretilmesidir. Fiskalizm: Gelirleri üste çıkarmaya, giderleri alta düşürmeye denir. Narh Sistemi: Eksik rekabet şartlarından dolayı devletin fiyatlara müdahale etmesidir. Merkantalizim: Zenginliğin ölçüsünün değerli madenlerce ölçüldüğü anlayıştır. Gedik: İşyeri açma izni ve ruhsatı. Tağşiş: Paraların kırpılması.
  • 13. Züyuf ( Kızıl ) Akçe: Paradaki bakır oranının artırılıp gümüş oranının azaltılmasıdır. Kapan Emini: Kapandaki malın dağıtımından sorumlu güvenilir görevlidir. Hirfet: Küçük esnafların oluşturduğu teşkilat. Bezirgan: Büyük tüccarlar. Muhtesip: Çarşı ve pazarı denetleyen zabıtalar. Ehli Hibre: Malın kalitesini denetleyen ve narh fiyatının belirlenmesinde devlete yardımcı olan kişi. Derbent Teşkilatı: Yol, geçit ve köprülerin güvenliğini sağlayan bakım ve onarımını yapan teşkilat. Menzil Teşkilatı: Kervanların güvenliğini sağlayan ve ihtiyaçlarını devlete bildiren teşkilat. Mekkari Taifesi: At, katır, deve gibi hayvanlarla taşımacılık ve nakliyat yapan kervanlardır. Lonca Teşkilatı: Ahi teşkilatı devamıdır. Cihada gidilmez. Başında bulunan kişiye " şeyh" ya da " pir", esnafı denetleyene " muhtesip" esnafı koruyana " yiğitbaşı" , esnaf ile devletin, esnaf
  • 14. ile halkın arasındaki ilişkileri düzenleyen kişiye ise " kethüda ( kahya) " denir. Osmanlı Ekonomisinin Bozulma Nedenleri  Saray masraflarının artması  Savaşların uzun sürmesi  İpek ve Baharat Yolu'nun coğrafi keşifler sonucu önemini yitirmesi  Kapitülasyonların yaygınlaşması  Sanayi inkilabı sonucu makineleşmeye geçilmesi  Yapılan ekonomik antlaşmalar  Sık padişah değişikliği  Cülus bahşişinin artması  Tımar sisteminin bozulması  İltizam sisteminin yaygınlaşması Osmanlı Bankaları Bank-ı Dersaadet ( İstanbul Bankası ) : İlk açılan bankadır. Galatalı bankerler açmıştır. Bank-ı Osmani ( Şahane ) : Para basmaya yetkili bankadır. İngiliz bankasıdır. Memleket Sandıkları: 1863'te çiftçiye kredi verebilmek amacıyla açılan ve Ziraat Bankası temeli olan bankadır. Ziraat Bankası: 1888'de Mithat Paşa gayretleriyle çiftçiye kredi vermek amacıyla açılan bankadır. İtibar-ı Milli Osmanlı Bankası: İttihatçıların bankasıdır. İleride Türkiye İş Bankası'na katılmıştır. Mimari ve Sanat İlk cami; İznik Hacı Özbek Camii Ermeni devşirmesi olan Mimar Sinan Kayseri'de alınmıştır. Mohaç Meydan Muharebesi'nde ilk defa tarih sahnesine çıkmıştır. İlk eseri Halep'tedir.
  • 15. Mimar Sinan'ın eserleri:  Şehzadebaşı camii ( Çıraklık eseri)- I. Süleyman dönemi  Süleymaniye camii ( Kalfalık eseri )- I. Süleyman dönemi  Selimiye Camii ( Ustalık eseri )- II. Selim dönemi Bosna Hersek'te bulunan Tarihi Mostor Köprüsü Mimar Sinan'ın öğrencisi Mimar Hayrettin'e aittir. İlk 6 minerali camii: Sultan Ahmet Camii ( sedefkar Mehmet Ağa ) İlk batı tarzı camii: Nur-u Osmaniye Camii Selatin cami: Osmanlı'da bizzat padişahlar tarafından yaptırılan ve padişah ismiyle başlayan camilere denir. Örnek; Fatih Camii, Selimiye Camii Sanat: Hat: Arapçayı güzel yazma sanatıdır. Anlamı " çizgi, kesik, satır" . Hat sanatı ile uğraşana " Hattat" denir. Hatları günümüze ulaşan tek osmanlı padişahı; II. Mustafa'dır. Kıbletü'n Hattatin ( Hattatların Kıblesi )- Amasyalı Şeyh Hamdullah önemli eseridir. Minyatür: İçindeki çizilen kişilerin küçüklük ya da büyüklükleri statülerine bağlı, perspektife uyulmayan, resim yerini alan sanattır. Minyatürle uğraşan kişilere verilen ad " Nakkaş- Musavvir". Gül Koklayan Fatih ( Nakkaş Sinan Bey), Levni, Matrakçı Nasuh önemli minyatür sanatçılarıdır. Tezhip: " altınlamak, yaldızlamak" anlamına gelir. Tezhiple uğraşana " müzehhip" denir. Kitap içi ve dışı süslemelerde kullanılır. Kara Mehmet en ünlü temsilcisidir. Resim: Resmini yaptıran ilk padişah " Fatih Sultan Mehmet", Resmini devlet dairelerine astıran ilk padişah II. Mahmut, Ressam yetiştirebilmek için Paris'te açılan kurum: " Mekteb-i Osmaniye", İlk Resim Sergisini açan " Şeker Ahmet Paşa", İlk kadın ressam; Mihri Müşfik, Osman Hamdi Bey ( Kaplumbağa Terbiyecisi) Müzik: Kuruluş dönemi; mehterhane , Mızıka-ı Hümayun ( II. Mahmut dönemi), Suzi Dilara makamı ( III. Selim )
  • 16. Not: Batı tarzı ilk piyano dersi alan padişah; Sultan Abdülmecid ( lakabı; alafranga ) Önemli Bestekarlar; Buhrizade Itri Efendi; Müzik ilminin şeyhidir. Nevakar makamını buldu. 100 TL arkasında resmi olan kişidir. Hacı Arıf Bey, Tanburi Cemil Bey, İsmail Dede Efendi, Zekai Dede Kalem İşi: Kubbe ve camilerin tavanlarını renklendiren sanatçılardır. Heykel: Heykelini yaptıran tek osmanlı padişahı; Sultan Abdülaziz Maden İşletmeciliği: Maden eşyaları altın ile kaplanırsa " Tombak" denir. Opera: III. Selim dönemi başladı. Ebru: " Bulut, bulutlanmak" anlamı taşır. Uğraşana " Ebruzen" denir. Ciltcilik: Uğraşana " mücellif" denir. İlk örnekleri Fatih Sultan Mehmet dönemi Telkari: Gümüş işletmeciliği Malakari: Duvar kabartma sanatı