VERGİLEMENİN SINIRLARI VE ANAYASAL KURAL ÖNERİLERİ
HAYEK'İN ALTIN PARA SİSTEMİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ
1. Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır.
Kaynak: Coşkun Can Aktan, Yeni İktisat Okulları ve İktisadi Düşünce: Ankara: Seçkin Yayınları, 2018
Sunumu Hazırlayan: Habibe ALDEMİR
2. F.A. Von Hayek Kimdir?
8 Mayıs 1899 doğdu, 23 Mart 1992 de öldü,
Hayek Avusturya ekolüne bağlı ekonomik ve
siyaset bilimcidir,
Serbest piyasa ekonomisini 20.yy ortasında
yükselten sosyalist dalgaya karşı savunmasıyla
tanındı,
Hukuk ve epistemolojiye önemli katkılar yaptı ve
1974’te Nobel Ekonomi Ödülünü düşünsel rakibi
Gunnar Myrdal ile payaştı.
3. F. A. Von Hayek; Altın Standartlarıyla İlgili
Bazı Eleştilerde Bulunmuştur
‘’Altın Standardının uygulandığı
dönem hariç tüm hükümetler para
basma üzerindeki hak ve
imtiyazlarını insanları dolandırmak
veya istismar etmek amacıyla
kullanmışlardır’’
4.
5. Altın Para Standardı Türleri
Altın Sikke
Standardı
Altın
Külçe
Standardı
Altın
Kambiyo
Sistemi
6. Altın Sikke Standardı
ALTIN
SİKKE
Altın sikke standardında devletin resmi parası altın
paralardır. Banknot temsili para niteliğindedir.
Ekonomik birimler darphaneye başvurarak ellerindeki
altın külçeler karşılığında para bastırabilirler.
Ufak paralara yapılacak ödemelerle ilgili olarak kamu
otoritesi bir ‘’ kabul haddi ‘’ belirlemiştir.
7. Altın Külçe Standardı
Altın külçe standardını öneren ilk sanatçı D. Ricardo
Altın külçe sistemindeki ödeme aracı banknotlarıdır
Altın külçe sisteminin özellikleri şöyledir;
1)
• Altın sikkeler artık dolaşımda değildir ve altın iç piyasada
ödeme aracı olarak iç piyasada kullanılmaz.
2)
• Altın, iç piyasalarda ödeme aracı olma niteliğini
kaybetmekle birlikte, dış ödemelerde kullanılmakta.
8. Altın Kambiyo Sistemi
Bu sistemde banknotlar yurt
içinde altın sikkelere ya da
külçelere dönüşmüyor. Ancak
para altına bağlı konvertibl bir
ulusal paraya dönüşebilir. Bu
sistem ‘’BRETTON WOODS’’ sistemi
çerçevesinde oluşmuştur.
9. ALTIN PARA
STANDARTLARINI
SAVUNANLARIN BAŞINDA
LUDWİNG VON MİSES GELİR
:
‘’Eğer kağıt paranın
ortaya çıkardığı
enflasyona bakılırsa altın
üretimi için yapılacak
masrafın çok bir mesele
olduğu anlaşılabilir…
Asıl olan mal paranın
kullanılmasının nedeni ,
paranın değerini politik
etkilerden korumaktır’’
11. BRETTON WOODS
2. Dünya savaşı sonrasında ihtiyaç duyulan yeni para
sisteminin kurulması için yapılan bir anlaşmadır.
Temmuz 1944 te Bretton Woods’ta 44 ülkenin katılımıyla
BM Para ve Finans Konferansı düzenlenmiştir. Konferansın
amacı;
2. Dünya savaşı sonrası büyük bir darbe alan Dünya
ekonomisine ve parasal sisteme yeni bir düzenleme
getirmek, savaştan zarar görmüş bölgeleri yeniden
kalkındırarak ekonomik istikrarı sağlamak.
Bu konferansın en önemli sonuçları IMF ve Dünya
Bankası’nın kurulması ile beraber dünyada ‘’ayarlanabilir
sabit kur sistemine ‘’ geçmesidir.
12. BRETTON WOODS ANLAŞMASI SONUÇLARI;
Tüm ülke para birimlerini altına endekslemiştir.
Kur sabitlemesi ile beraber üye ülkelere para
birimlerini dolara karşı düzenleme hakkı
tanımıştır.
ABD Merkez Bankası FED yabancı Merkez
Bankalarının arz edecekleri dolarlar karşılığında
bu bankalara sabitlenmiş fiyattan altın satmayı
taahhüt etmiştir.
13. Hayek’in Para İle İlgili Saptamaları
1)
• Hayek serbestpara sisteminin altın standardına göredaha üstün olduğunu ileri
sürmeklebirliktealtın standardı ile devletin merkezbankacılığı sistemi arasında bir
tercih yapılırsaaltın standardının iyi bir sistem olduğunu ifade ediyor.
2)
• Altın Standardıveya sabit döviz kur rejimlerininparaotoritelerinin
keyfi paraihracı üzerine getirdiğipotansiyel disipline karşın
hükümetlerinaşırı para ihracınınönlenemeyeceğiniilerisürmekte.
3)
• Altın Standardındaparanındeğerininaltının üretim maliyetleriyle
değil, altının değerininparalarındeğeritarafındanbelirlendiğini
söylüyor.
ÖZETLE
;
Hayek altın standardının
bir çıpa sağladığı ve
para ihracının MB
inisiyatifine
bırakılmasında çok daha
iyi sonuçlar verdiğini
kabul eder.
14. Hayek’e GÖRe aLTin
PARA SİSTEMİNİN
ELEŞTİRİSİ
Altın bir çıpadır ama oldukça sağlam
olmayan bir çıpadır.
Çıpa hükümetin ihtiyari kararlarına
ve takdirine bırakılan bir paradan
daha iyidir.
Altın standardı mutlaka bir gün
paraya geri dönecektir.
15. Hayek’e GÖRe aLTin PaRa
SİSTEMİNİN ELEŞTİRİSİ
Son yıllarda altın standardına geri
dönerek paranın değerindeki
dalgalanmaları önlemeyi umut
edebiliriz.
Hala para yönetiminin elinde
olduğu sürece altın standardının
da sadece tolere edilebilir güvenli
bir sistem olduğuna inanılıyor
16. Hayek’e GÖRe aLTin PaRa
SİSTEMİNİN ELEŞTİRİSİ
Serbest girişim ve piyasa ekonomisinin
hayatta kalmasını istiyorsak ,devletin
para birimi üzerindeki ulusal
paralarının bankalar arasında serbest
rekabetle değiştirmekten başka
seçeneği yoktur.
Altın para standardı uzun dönemde
paranın miktarını arttırmayarak para
birimini sabit tutmak için çabalayan
bir para sistemine göre daha başarılı
olmayacaktır.
17. İKTİSATÇILAR PARASAL REJİMİN
UYGULANMASINDA ŞU GEREKÇELERİ ÖNE
SÜRÜYOR:
•Dünya altın üretim miktarını önceden doğru olarak
tahmin edebilmek mümkün değildir. Yeni altın
rezervlerinin bulunması altın üretimini arttıracak ve bu
sonuçta altına bağlı olan paranın değerini
bozacaktır ya da dünya likitide ihtiyaçlarını
karşılamakta yetersiz kalması da sorun yaratır.
1)
•Günümüzde altın sikke ya da külçe sisteminden
ziyade kambiyo standardı uygulanır. Altın kambiyo
standardı altın sikke standardına farklı olarak ‘’mal-
para’’ değil, ‘’temsili para ’’rejimidir . Yani temsili
paranın ne olacağı konusunda ülkelerin
anlaşamamaları büyük ihtimaldir.
2)