Download
1 / 16
E N D
Plazmaların Hayatımızdaki Yeri Maddenin plazma hâline dünya üzerinde çok az rastlamamıza rağmen kâinatta plazma hâli fazlalık bakımından maddenin diğer hâllerine karşı ezici bir üstünlüğe sahiptir. Şöyle ki; kâinattaki toplam madde miktarının % 99'unun plazma hâlinde olduğu sanılmaktadır. Örnek verecek olursak tüm yıldızlar, nebulalar ve yıldızlararası uzay plazma hâlindeki maddeden oluşur.
Bunların sıcaklığı ve partikül yoğunluğu şekil üzerinde gösterilmiştir. Birim hacimdeki partikül yoğunluğu da plazmanın bilinmesi gereken bir özelliğidir. Sıcaklığı yüksek olsa da, yoğunluğu düşük bir plazma fazla enerji yaymaz. Kâinatın boşluk diyebileceğimiz madde yoğunluğu çok düşük olan bölgelerinde ise; sıcaklık 3 K yani -270 C derece kadardır. Bir yanda hiç bir canlının hattâ cansızların bile mukavemet edemeyeceği kadar yüksek bir sıcaklık, diğer yanda atomları bile donduracak derecede bir soğuk.
Plazmalar Nasıl Oluşur ? Katı bir cisimde cismi oluşturan moleküllerin hareketi çok azdır, moleküllerin ortalama kinetik enerjisi herhangi bir yöntemle (örneğin ısıtarak) arttırıldığında cisim ilk önce sıvıya, sonra da gaza dönüşür. Gaz fazında elektronlar gayet hızlı hareket ederler. Eğer gaz halinden sonra da ısı verilmeye devam edilirse iyonlaşma başlayabilir, bir elektron çekirdek çekiminden kurtulur ve serbest bir elektron uzayı meydana getirerek maddeye yeni bir şekil kazandırır. Atom bir elektronu eksilmiş ve net bir pozitif yüke sahip olmuş olacaktır. Yeterince ısıtılmış gaz içinde iyonlaşma defalarca tekrarlanır ve serbest elektron ve iyon bulutları oluşmaya başlar. Fakat bazı atomlar nötr kalmaya devam eder. Oluşan bu iyon, elektron ve nötr atom karışımı, plazma olarak adlandırılır.
Hayat Kaynağı Plazma Küresi Işık ve ısı kaynağı olarak dünyamızda hayatın devamını sağlayan Güneş dev bir plazma küresidir. Bu dev plazma küresinin çekirdeğindeki 15 milyonK'lik sıcaklık ve kurşundan 11 kat daha fazla olan yoğunluk, termonükleer reaksiyonların gerçekleşmesini sağlar. Bu reaksiyonlarda özetle hidrojen çekirdekleri birleşerek helyum çekirdeklerine dönüşür ve muazzam bir enerji açığa çıkar. Ancak dünyamıza ısı göndererek hayatın devamını sağlayan ışıkkürenin sıcaklığı ancak 6.000 K'dir.
Bu tabakanın üzerinde yer alan ve korona adı verilen güneş tacının 2 milyon K'lik sıcaklığının sebebi ise tam anlaşılamamıştır. Bu tabaka dünyanın da ötesine uzanır ancak çok düşük yoğunlukta olduğu için sıcaklık tesiri fazla değildir. Bu tabakanın yoğunluğu ışıkküre gibi yüksek olsaydı dünya üzerinde hayat mümkün olmazdı. Yine güneşten kopup gelen elektrik yüklü parçacıkların, dünya atmosferine yapabileceği muhtemel etkiler dünyanın manyetik alanı tarafından önlenmiştir. Bu manyetik alana manyetosfer adı verilir.
Güneş'in oluşturduğu yüklü parçacık, akımı bu manyetik alan tarafından saptırılarak kutup bölgelerine doğru itilir. Bunun sonucunda kutup bölgelerinde atmosferin oksijen ve azot atomları ile etkileşime girerek ışımalara sebep olurlar ki bunlara aurora adı verilir. Auroralar yaklaşık ikiyüzkm yüksekte oluşurlar ve sıcaklıkları bir kaç yüz derecedir. Güneş etkinliğinin yüksek olduğu günlerde telsiz ve radyo haberleşmelerinin olumsuz etkilendiğini hatırlarsak manyetosferin önemi daha iyi anlaşılır.bunlarda henüz ders kitaplarında okutulmayan maddenin 4. halinin hayatımızdaki yerini ve önemini anlatabiliyor zannederim.
Plazma Fiziği Bir plazma gösterme monitörü için ilk prototip, profesörler Donald Bitzer ,Gene Slottow ve sonra lisansüstü öğrencisi Robert Wilson tarafından Illinois üniversitesinde 1964 Temmuz'da icat edildi, Yine de, başarılı bir plazma ekran ,diğer dijital teknolojilerin gelişiminden sonra mümkün oldu.Altmışlar esnasında, Illinois üniversitesi, bilgisayar monitörlerini şebekesi içi için televizyon gibi kullandı. Donald Bitzer, Gene Slottow, ve Robert Wilson (Mucitler, plazma gösterme patentini aldı) katot-ışına bir alternatif olarak tüp-temelli televizyonların yerine kullanılabilecek televizyonu geliştirdiler.
Bir katot-ışın ekranı hangi görüntüyü gösterirse göstersin iyi bir görüntü için sabit olarak yenilemek zorundaydı ama bu bilgisayar grafiklerini göstermek için kötüydü. Donald Bitzer, projeye başladığı zaman Gene SlottowveRobert Wilson dan yarım istemeye gitti. Bu ekip tek hücreli ilk plazma ekranlarını Temmuz 1964 de yaptı.Bugün bir plazma televizyonda milyonlarca hücre bulunur.
Televizyon yayın şirketleri, katot ışın tüplerini kullanıldığı olan televizyonlara bir alternatif olarak plazma televizyonunu geliştirmeyi düşündü. Yine de, LCD veya sıvı kristal göstermeleri, plazma göstermesinin daha fazla ticari gelişmesini bastıran düz ekran televizyonunu yaptı. LarryWeber'in bir çok yılı plazma televizyonun başarılı bir şekilde çalışması için gitti. Illinois üniversitesi yazarı JamieHutchinson, LarryWeber'inMatsushita için geliştirmiş ve Panasonic etiketli prototibi altmış inç plazma göstermesinin olduğunu ve boyut ve kararlı inceliği HDTV de birleştirdiğini yazdı. Böylece plazma televizyonlar gelişti.
Yüksek Enerji Fiziği atomaltı parçacıkları ve yüksek elektrik alan kullanılarak parçacık hızlandırıcılarında hızlandırılan parçacıkların, manyetik alan etkisi ile odaklanarak çarpıştırılması sonucunda ortaya çıkan farklı parçacıkları ve birbirleriyle etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Plazma Fiziği ise maddenin dördüncü hali olarak bilinen iyonize olmuş gaz anlamına gelen ve mikroskobik açıdan ise sürekli hareket eden ve etkileşen yüklü parçacıklar topluluklarını inceleyen bir bilim dalıdır.
Plazma ve Gaz Arasındaki Fark Plazma elektriği çok iyi iletirken gazlar elektriği iletmezler. Plazma fazında gerçekleşen kimyasal reaksiyonlar gaz fazına göre çok daha hızlıdır. Gazlar elektriksel olarak nötral olmasına karşın plazma gibi elektrik ve manyetik alandan etkileşmezler. Plazma, elektriksel alan ile etkileştiği gibi elektriksel alan oluşturur. Gazlar boşlukları doldurma eğilimindedirler, plazma ise bir yerde toplanma eğilimindedir. Plazma içerisindeki bir düzensizlik, elektromanyetik dalga hızı ile iletilirken, gazlarda ses hızı ile iletilir. Plazma içerisinde bulunan parçacıklar sürekli etkileşim halindedirler.(Coulomb) Plazma maddenin 4. halidir.
Kaynakça http://www.geocities.ws/ceyrancikimdir/PlasmaDisplays.html http://www.fizikportali.com/forum/plazma-fizigi-t920.0.html http://fzk.fef.marmara.edu.tr/anabilim-dallari/yuksek-enerji-ve-plazma-fizigi2/ http://www.fenodevi.com/9sinif-fizik-konulari/260-maddelerin-siniflandirilmasi http://tr.wikipedia.org/wiki/Plazma_(fizik) http://www.anadoluplazma.com/PlazmaGazFark.aspx
Hazırlayan Doğukan Hazar Altuntaş 9/A 76
