Abdülbaki Gölpınarlı - Mesnevi Şerhi 1

MESNEV1
T E R C E M E S i V E
$ E R H i
III. b a s im
ABDULBAKI GÖLP1NARLI
lN KILÄP KtTABEVi
M tfX t EGtTlM G EN CIiK VE SPOR BAKANMÖI YAYtNLABI: 546
r IUM: VE KtlLTÜR ESERLEBI DtZtSt ................................................* 11
QCLKy\
%\%K
C v
t I
M illi E g it im G e r.flik ve S p o r B a k a n lig i Y a y tm la i D a lre s i B a ? k a r ü ig in m

4.2,1985 ta r ih y e 951 s a y ih y a zisi ile, Udncl defa 5.000 a d e t b a s ilm is tir .
I C I n d e k I l e r
D a flik S a h ife
. i x x y ! ’■
■6
x !f ■ . :
- 26
S^rh - ................................. . . . . . : . - S5. 28
iI , ; 38
X. : . - - L i 39
x ■- ' ■■ -. . - - 4, .fx 47
r ;■ 1 48
Padisahin hasta halayiga k olmast, onu iyile^tir-
4 5 1
. 1 -- XI 50
Halayikongtzi iyile?tirmcde hckimlcrin acizlerinin
t i t • ■£ 50
Bauart vcrcn T n n n 'd an , b iitün hallerde cdcbi gö-
. ■üX- 1 r 1 I - ; : 51
Padi-Sahin, ruyasindn kendUine göstcrilcn erenlc
■- . 1 1 " 52
1' ■. : : . - I. . .■
.■
■
■ 53
Hnlnytgtn hnst.-iliKim anlaniak ifin o erenin halft-
i' . :i.' ■ 54
Padigahin, k uy um c u ru getlrm ck iizcre Sem nrk.m dV
,1'- - . ji , . . . . . . r.:; 56
. ... 1 . - -1 x . , — 1 58
- M' 59
- ■' 1 .■ 'i 1 ■■ 1■
1 77
80
’X’anssup jriizUndcn H rutS y a n lan öldUrten Y n luid i
. i 89
: 1 ■ 1 90
■ ! ■ . ; ;: ; : 90
S.Ü. MERKE2 KÜTÜ?’*'*—

2 tClNDEKlLEh
X
^ Bafflik________ S alti fe
H r ls 'ij ttnJnnn »nun dilaetiinc kanm alari , . 132 _

m 91
H ris tiy a n la rm ve*ire u y m a ln r..................... ..... 133 136 91
H aH fcnin Leylft’yi K iirm e s i................................. 136 — I3H 93
V eülria h / t s c d i........................................... 139 94
D in lc rin l 1-iiti Wien H ristiyanfarm , vezirin dUue-
n in i anlam alari . . . . . 139 - 140 94
F a d ifa lu n vezirc gizlice haber g'Jndcrmcsi . , , 110 _ 141 95
JIr is tiy a n la n u on Iki tn ilü jh S ........................... Ml 95
V enlrin ln e il b uyruklarim kuristirm asi . . , t Ml _ m 95
A y n lik la r gidisteciir, yotun asllfxla degil . , t . 114 _ ne 97
V ezirin bti diizen ytUünden ziyan» u&r&tnasi 4 r 140 - 118 98
V eziriti (oplum u sap tm n ak k'in bir ba«ka diizen
k u r m a s i ................................. - 150 99
V c ziriu rnUritlcri huinirundan sürmesi . , . ISO _ 151 100
M ü r itle ri» halvetten <;ik diye y nlvarinalan . . . 151 152 100
V ezirin, Imivettcn Cikmayaoagim diye cevap ver-
mesi , , . , ............................................ IG2 101
M tlrltlerin. vessirin halvetinc itirazlari , . . 4 153 _ 156 101
\czirin, liaiveti birakm akta m iirllle rin iim üle rln i
k i r m a s i ................................. ..... . , . , ISS — 167 103
V e zirin , her beyf a y n ayri kendi ycrinc diktnesi 157 158 103
h\
V e z irin halvetle kendini öldürm esi . . . .
Ummetinin heylsrdetij onun ycrine
r „
m a s t .................................................................
sor-
. .
158 — 159 104
159 - 161 104

■Onun ycrinc gecuiek i?in beylem» kavgralari 101 — 1(13 105
M u s ta W m n Incil'dcki v a s ifla n m ulu ta n ia la n lG t - ICÄ 107
§ c rh ................................. ..... , . 10Ö _ 201 108
tsä d in in i yoketmeye gahsan b a jk a bir Y a h u d i pa-
d ija h i .................................................................. , , 205 — 207 127
B ir ntef yaktirm asi, yanina b ir put diktirm esi 207 — 1205* 128
'Cocugun atej i?indc siize gelmesi . . . . 209 _ 211 129
M uham m ed'in adim , cylencrck ananm nüxtnin gil-
mesi . ............................................................ . . 211 — 212 130
O piulisabm nteji p a v la m a s i........................... , , 212 — 216 131
Ysihudi p a d ija h im u bunu in k är etmcsl . , 216 - 219 133
$ o rh ........................................... . . . , 220 — 232 135
IC IN D ü k I lfh 3
Ba?lik Sahife
A v hayvanlari - A rslan. T a u n ’ya dtiyanm ak -

l i s m i k ........................................ . . . . . 238 141
A rsl.inm cevabi, cali?m aniii fftyd alanm sflyl«mesi 233 — 231 141
A v hayvanlarm jn doynnci iistiin t u lu ju . . . . 234 142
A rsla m n c a lijip kaxanm ayi üstiin tu ln $ u . . . . 23+ — 235 142
A r h a y v a n la n w n öayanci fali?m ndan iistiin tut-
• < .................................................................. 235 — 236 142
A rslanm cnllfm ayi dayanctan üstiin tutm nsi . . 2 3 1; — 238 143
A v lmyvanl&rinm dayanci iistdn tu tm a la n . . . 238 — 239 144
A *ltU rin birisinr baknm si, u ndnm in Stileym au’in
Snraywa k a ? m a s i....................................................... 23» — 210 144
A rslanin cali;m avi iistiin tu tm .n i, <olieu>ftnin fay-
d a la n n i anlntm asi . ................................. ..... , 211 145
Cali-?ni6mn rtayanctan ü*fün o f u f u .......................242 146
A v lia y v a n la n m n ta v ja iu k in n m n la r i.................212 146
Tavs-imn c e v n b i....................................... . . . . 212 — 213 146
A v lm yvonlarinin ta vfa n a itirnz ctm cicrl . . . 243 146
T a v jn n in c e v a b i........................................................................ « jg 146
T avjarun hilprisi, b il« in in ÜKtiinliigrii, fa y d a ln n . , 246 — 217 148
Av lm yvftniarinin tavvanm diijiincrsim a n lam ak
i s t c m e l e r i ................................................. 24S 149
T av fn m n düjünocsini o n ia r d in ghlcrnesi . . . . 249 — 249 149
T avfitnin düiceni ................................................................ 249 — 231 149
Sincgin gev$ek te’viln in in d p g e r s u lii:!................. 251 — 252 150
T av fiuiin j2 cc jrcltr.eslnl nrslatim h o j görnipiM .. 252 — 284 151
T av$anm dilüeni ............................................................. 254 — 25i> 152
Tnvânin arslana u l a s m t s i .......................................... . 288 154
T a v fa u m ü z iir g c tir rn e s i................................. . ., 258 — 2C0 154
A rslanin tav$ana pevnp vcrrnosi ve onunla yola
d U f m e s i....................................................... ..... 200 — 2 6 2 155
H ü th ü tle S tlle y im n . . * .......................................... . 2ß2 — 264 156
K a rg a m n HüthUClin di'vAsim kinamusi . . . . 2Gl — 205 157
H iitliU t’Un cevap v c r n i c s i................................. ..... . 265 157
ÄUem’in h ik ä .y e i» l...................... .................................2Gö — 268 158
K uyuyn ya kla jin c a tav.janin arslandun geri kal-
m a s t ........................................................................... 208 — 271 159
4 ICl.NDtXlLik
B ajbk Sahife
A rslam n, tav$nnu geri kcilisisdnki sebebi sormasi
A rsla m n kuvuya bakina.1 1 , krr.disivle ta v fa n m sk-
271 _ sm
160
sini kuyudu g u n n e s i ................................. 272 _ 161

T a v ja n in , arslan kuyuya dti.}ttl diyc hayvaninra
n iö jd e v e r i n e s i ....................................................... 273 _ 162
B un a sevinmcyin diyc ö g üt vcrmesi . . . . . 164
Kn k iiflik s t m t la n en bUyük saraja dondük sö-
zü n iin i s t a h i ............................................................ 278 164
§c rh .................................................................................. 281 — 165
H um K!<;i.si - Öm er 306 — 178
flurn Klcisinlii Öm er'i n £ a f altinda uyur btdmnsi 308 — 179
B u m KU’isinin ö m c r ’c soru sr>rnia»l...................... 311 — 180
Ä d cm ’in , y a » ti£ i liareketi kvndl iistiinc almusi,
Ib lis'in suû T a n n ’yn y u k le y i? ! ...................... 311. 182
Ncrde o lu rs a im o lun, 0 . sizinledir äyetinin tcfsiri 317 183
O e ltin in , caniarin $u b a lt if» diifm elerinln sebe-
binl s o r m a s i ............................................................ 317 _ 183
K lin A llah'lo o turup kalkm ak istiyorsa tasavvuf
chiiyle o h iru p k a lk s in ................................. 319 _ 184
Serh .................................................................................. 321 185
T oeirin m ahpus dudusiimtt) selAiniin, Ilin ttiü ta n
327 188
ilÄht duUuku.?lnrinin k a n n t la r i...................................... 3C9 - 189
D ud uson u n sö/.lcrini Ilin d i« ta n dudulnrina söylc-
m c a i ............................................ . . . . _ 190
191
Büyflctilcrin MßsÄ’yi u l i t l a m a l n r i ............................ 331 — 192
TScirin H iild islan d udulartndan gilrdilklerlni <lu-
dustina sftylcruesi................................. 337 _ 193
H a k itu ’in süasünü a n la ti;; S a'd 5 0 k gayretlidir...
h n d is : ....................................................................... 317 198
Z engin tftcir bikiiyesinc d ö n ü j ................................. 351 — 2 0 0
TÄcirin dudoyu kafesten d ifa riy a atm asi, film iif

du d u n u n u?up gitmcsi . ....................................... 352 _ 2 0 1
ICtNDEKtllR 5
Ba?bk S ahift
D u d u n u n tftclrc vecU ederck u fu p gitinesl . . . 354 — 355 202

Iln lk in ululntnasm in, pa rm a k la gfrstcrilmcnin za-
— 357 202
A llfib'in dilcdisi olur sözünün tcfsirj . . . . . 'IßT — 3ß0 203
ije rh ....................................................... . . . . 361 — 376 205
O m e r - Y o k su llu k g iiniinde m czarlikat câg fa ls a
ihtlynr . . . ................................................. 377 — 380 213
Zarr.anim zda K a b b in m n esintileri var... hadisini
a i i l u l i - ; ....................................................................... TibO - 386 215
Mustaf&’dan, Ä ifc ’nin bugiin yagm ur ya£d i, nasit
oliiyor da elbisen i.sluk d e £ ! l ........................... 386 - 388 218
lla k im ’in b eyitlcrini n n l n t i ? ....................................... 388 — 389 219
H nbnr yt'lini ganim ct bllin hudisinin sonuno dck
anlarni . ............................................ ..... 38!) — 391 219
Siddtyka'rnn, M ushifiV dan, bu günkil yatftmirun
sitd neydi diye sormasi . . . . . . . 391 - 393 220
llitiy n r calgicinm blkäyesiuin göyienmedlk b ütum ü 392 — 395 221
Il/itifin ruyadn Ö m cr’e licyt'iil-MAI’dcn ?u kadnr
ultiD al da.... d e m o s i............................................ 395 - 396 222
— 400 223
K bö - CeliPin elindeki tn fla n n tnm klikta Im lunufu •KM) — 401 225
<,'algici hikiycsinin sonn ................................................. 401 — 404 225
Ö m e r in, onun göriistinii varlik älem inden gidi?
äleiuiuv vevirmesl . ............................................ +0+ — 40« 227
Ile r giin p a ta r bn?inda, iki m clcgin duüsi . . . 106 — 40b 228
— 420 229
/.atm nunda HAtem-I Ttü’yi gr^'rn, c^siz halifcyc
m - 422 235
■122 — 123 236
M uhtac m üritlcrin , d ü se n d , diivdeilara Inam nalari 423 - 425 236
K iu ii de o lur kl b ir i n ü r i t ............................................ 4.2.'» — 428 237
K ad im n , buhindugun haldcn iistiin sözlcr söylcmc 428 — 431 239
A daitiin kudina iigüt v e rm c s l....................................... 431 — 133 240
Herkcsin bareketi, buliinriti£u halc uy gu nd ur , . 433 — 436 241
K ad im n kocasmi ngirlam asi ....................................... 436 — 440 243
G IClNDEKtLER
B a jlik S a h ife
K artinlar akd iilaru üst o l u r l a r ................................. 440 245

E rk eg in , kadintn diledigt scyi knbul etmesi . , . 4+0 — 441 245
M üs3 d.i T a n n emrinc räm o liu u jtu , Firavun da •HI __ 445 245
D ü n y a d a da xiyandadir, ähirctte de hiiktiittnec
ko! liier in m ahrum lyet sebebi . . . . +15 __ 417 247
Ba^gör.Ierinin, S idih'i vc devesini k iifä k görmesi 418 __ 4153 249
ik i denizi s#lmi?tir... fly d in in m änäs......................... 454 lflü 252
E ren in yap tig nn m ürid in, kllstahhk edert-k yap-
masi y a r a ^ m a * ................................. ..... . 437 _ 45Ä 253
A ra p l» eSinin hikuyCM . . . . — 4GO 254
A ru b in sevgilisinin dUejctne u y m «. ...................... 461 __ 404 255
K a d im n , kocastna r m k tsteiuek yoiunu güstermc»! +04 _ 4üU 257
A ra b m , cöllcri a$ip bir testi y a £w u r suyuuu ar-
lungatl Ki>H>ni!esi............................ ... . 4ß(i ~ 4öS 258
A n ib in karisinin, testlyi ke^cyc saruiast . , , . 4ßä __ 470 259
Y o k su l nftSil ihsäna ajjiksa ilisan da yoksulu a jik tir 470 _ 471 260
T a n n ’ya susaroijj otanla T a im 'd a n ninlm un olan 171 __ 473 260
H a life n in nakiyplcriyle k a p ic ilu n m n , berievivi agir-
laroak lein . . . . . . . . . . . . 473 — 476 261
D ü n y a y i seren, iistilne gline? vurm n? divara gtfnül
verene beeilter................................. — 477 263
A rab in , nrm agam . y;1ni testiyi, halifenin x ullarina
verrnfs! . . . . . . . . . . 478 — 479 264
N ahivciyle gemict hiktivrsi . ................................. 479 — 4SI 264
Hftüfenin, arm agani kabul etmei. . . 481 ___ 4SS 265
P irin sifatlari ve onn uym ak . . . . — 490 269
Serh .................................................................................. 491 — SM 270
Sei [Im udd, Rdsul'iin, A ll'ye, herkes, H a k k ’a b ir
SC?it yaklajuiayi arnr . . . . . . . . . 312 __ 514 281
K a iv iiilim n , oinuzuna diivmeyie arslan resini yap-
tirm.isi 514 — 517 282
K u rt!» tilkiu in , arslanm inaiyetinde <iva gitm eleri 517 __ 519 283
A rslam n, kurdu itutihan e t m e s i................................. 31» _ 521 284
Birlsi, bir dostun kapigm i catd: . . . . . , 521 __ 325 285
Pay ctniede edepsiztikte bulutm n kurdu, arslanm
e e z a la n d im ia s i...................... 5215 - 520 287
IC iN D IX iL E R 7
B a jlik S a h lfe
N’ uli’un, to plu m un a, a styfinn düfenlcr... demesi,

288
Padisrilun, ffiirrnlrri'i gtialori onlnrla aydm olin&si
289
H irlsinin, Y ü s iif’a konuk olmnsi, Y d tu fU H o&dsn
290
K o n ujjun , Y ü s u f a , sann im n.ig.in olaralt nynn pc-
■
! . 291
2 9 3
296
300
301
' 302
Safrirm hnsta k a n ^ u s iiü u n hrllim - h a tirm i sorum-
303
' 1 . 305
111 " ■
i■ - ■ 306
R u m ülkcsi rt-ssarnlanyla ('in li R cssam lam i balisr
308
310
I’eyjrtiuiber'tn, bu giin t;i,si!-in «live Zcyd’e sor-
315
K älplerle kapi y o id a fla n n m , tu rfiim ln m ryvnlari
319
' ,I - Ir . - I 320
1
; :
'
' '
■: 1
■
!
■i
1
■
I
.
.
■
■
■
■
-
■.
1
322
.... . 324
’i 322
325
■
: .' :
a
I i-i
irzKR’i
Dütftrmnin, A li’niti yiU ün c iitkiirm csi, A li’n in , clin-
dea , , , 03S Sj.B— 3 3 4
, ■■■; 3 3 6
] : ;- m i'r ■- i", -;]• 3 3 7
n 340
P cygam ber'in, A l i’n in seyisine, A li’nin öHiraü se-
t:£a s f e f e e sfeiaofe ifsesagj „ c „ „ c = @ä§@ö® 3 4 6
8 ICtNDEKtLER
B a$hk S a h lfe
■■i . , . ' . 'i ■ ■ i. ■

■ 348
■I M, ! ' ■ ' :■
■ 349
Sr.yisin, A li’ye, benl Old (Ir «K»irtcsl, aynklorm a ka-
■ 350
M ustafit'ntn M eJck (;'y i, On?kn ycrlrri u.inayi istc-
350
A li’ nin sen yUtUine tüWUrüncc öfkclendiin, scni
. 351
353
SU N U §
"M e a n e v i 5 « r h i'' n d c k i m e tin cercemesi, K onyo. M e v lä n l

M ü z c s i'n d e t c jh ir d e b u lu n a n 5 1 N o. da k a y itli n ü s h a n m :net-
n in d e n y a p ilm ip tir.
ßu n ü th a , k o je - b rn tli ve cetvelli m e *in c iltlid ir 623
»ah ife d ir. H er unhifede do rt s ü tu n v a rd ir ; her eütu n 29
ia t m ih tiv ä «d e r. 0 .4 9 5 X 0 .3 2 5 eb'& dinda b u lu n a n , k a lm
ve y u m u ja k ä h a r li k ä ß id a y a z ilm ij o la n bu n ü s h a n in <-10,
97 - 102. 181 - 188, 301 - 3 0 6 . 395 - 398, 4 0 0 - 4 0 1 . .. ieri.
S e ls u k ta r z m d a ve fe v kalad e gilzel b ir te zh ib le be ze nnn^tir.
6 2 3 . s. de o rtn d a b u lu n a n yaziyi, s a tir la n m u h ä fa z a «derek
a y n e n yaziyoiruz:
^ * # U - a JjJli K. jj «*-»J
<_£ JI 4^
l yJ a *■-*'•>' je
<j u) £^**1 je
« J ^ ill < J ^ V l ü i . J I ^jA j } »A1'
<4. ^* * «3» 44%£-l*
fljl j » iä i* J '<'■»■> CluU-
S>-Ul w ji< Oy** i' je '*' 4“ “
jy-i )3 £&'}'-‘Mi 'Ju* \*>>

j er.«— <----- , »-»V1 Oil j r ~ ff.
u s .) le j>
“\V V
N e tih le y a w la n bu y a z im n «onuna v« o rtay o e k le ne n

" S e n e 6 7 7 ” ka y d i $ok ye ntd ir. H e r h a ld e D etg& h. M iize olduk-
II srat-'s
tan «o m a kayit ve te»cil edilirken y ai.lm if. Bu ketcbcnin

türk so ai s u d u r:
Hindtaran'li Ahdullah ogfln Muhli», altm la bezedi. D o «,

ru ve du* yola götürcn .Vlesnevi tam am lan di. Tam am lan -
m asi yuzunden A lläh 'a haindaltun. P eygam beri olan, *e ria t
«ähibi p e y *am b e rlrrin ra en h ay .rli,., y aram k larm .n da en
h a y irli« hulunan M uham m ed'e jnlat-U »einm. Rabbinin rah-
motine m uk la? zay.f vc y o k ,u | kul, V e le d « m en .u p Kon-
y a l i A bdullah o jlu Muhamiried earaiindan tam am landi. M«-
oU n $ *y h m (M evlfin&'nin) h iuürun da. kendieine okunup
l f , . . ' <Jü“ :,e a«l; niishadan, b»r<;ok o u u u m lard a.
h a lif« ,lnin (C o lfb i H m äm eddin ) ve halefm in (S u lta n V cled )
K u iu riarm da yaz.Id.i A llah O ’nun (M c v lS n i m n ) a * i *
k iitU sm ; iklMr.in de (C eleb i Husäm eddin ve Sultan V eled )
nimec olan varliklarini Mü*lü,-nenlarn dÄirni etsin : ö y l? oisun
ey Slcm i-rin Rabbi. A h .y u r yetmi» »edi yilm tn, Allah avi
olan ve kullar.n kötü »özleWni duym ayai. R oceb »ym da, pa-
« r t e . i günü „Idu. O kuyana, an lam ay « 5a l.,a n a . ona
bakann ondan faydalan an a ve yazanm a, vakfcden in e hayir
dun ed«no Allah rahm et e t*m ,"
K etebeden an liy o ru * k. hu nü.ho, Su ltan V clcd in der-

v, jo r m d e n K o n y a l. A bdu llah oglu M uham m ed ta ra ftid a n .
Qeieb, H u .äm ed d in ’le Sultan V eled'in m u rä k a b a ., ve „ „ ä r e t i
al .nda M ev län ü y a okun up ta.h ih edilen m ü.vcddelerden y.v
H m distan 'l, A bdullah o * l u Muhli, taraf)n d an j a t?zh;b
67 7 Recebinin ( 1 2 7 8 ) dördüneü. onbirinci, or.seldzinci

vo y .rn » bc«inc. eUnler, pam rteaiye ra .tla m a k ta d .r (F a ik
R * , ’ t U n at: H ie ,, T arih leri M iUdi T arih e C -v in n e K .l.v u lu ;
1. la n h K. Bastm evij A n k a ra _ |9 5
>'.m .. b e ,m c, Ka „ a b iueydi, k e te b e d e « J,*l j | J » . « gi bi
b,r kay.» olur. bu teSmül* uyulurdu « n ty o r u z . Bu ta k u n -
t “ .n 5m V ü W d e 11278 yihni" * * - 28 ., y a hut XU,

a y im n 5 . g u n ü n c ra*t]nm i$tir.
™ r b“ in ,s" >
5UNL5 Hl
pj£j\ jUyl -» d.• 5
<t—J.il ^ „ Jo* I J f u 'l1
ij* ^
j^ - V l w i- ^ j'I j ’ Ui
^JsLm yy^\ mjo.

\£
> ijjftll U J- j
o Ul C- UU l *
C*- W «JJ* ij* ^»Ôi
ß o** '* âIdü'I ij* J < O L jl
^*«4»«»i IJ fJb Umi 1 ^ 4

ym LlJf
f-Afrj UäJ Jk-M^ V jL .J tV^>* J ‘ <• J —lll
ru ^ J r i / 1 c “ ’1 ^ r 1
l»^“
*-»uiVl **>U*V ^jt.
1j 5'* / J :^ ' A**> J ' l r UVi j- l
Vi*
^.tf. 1 ) c£ jl y1^ \mrm*“~’

J'j a* 5) > *-.U J i Ua j j
<0U J ^ U w l h H - I f L-« Ai ^.<w Stjam*.

j j, ^ cf j ’^ vJ^-J
y*y
tjU —U i *1.^. L*i. j ’ jJ '
-a>*uu sJaj Ûll o dü
trfhjf Jb'L' tr Jl/M rrV**)

rv SUNUS
i3*~ »r-1*—
J ju jljy , ij,* ,/jljl j
Sol y a m n d a , bu yazi ?u nü rctl e devam e d ip b itm s k te d ir
yL* 4j\~ ^j» *1 ^3*^1
j «V j ' <J" J <*•*-** <J)I

^ LaÎ <uÎWi c »>* ;«■«
^ ^ i L i ’* i ^ l l l C j
*L*J i*\j[ J
-OJil ^ Ü )
d u r f j i i o J ^ jd ii £ ü t jjid ii
ÄÛi1 1
- i ) ^ j i I
f w^Lol^ i3 r ^
c/.j'-J' J O ^ - l J-, ,J* ^30
#V~* «J-*— J ^ 0k»“i alU**

JU <4)1^-* a, l-u#!j
*JL—J <—4^ ^ UZ-.V
j l ^) J - J j 5-il 4i’w >} M*l
O U i- ^ J * J&- j> l
SUNUS V
J V [ r ^ V jl
JJ,.J’>ci JrJ
j ^.j> . j*~y> —*r.^j
<-.u j * j «•>'» J-»_>

« 1 Ol* <— U j - J a jV o J- tj
\V-“) c£«*—J j ^r*— **' < ^ x "-
Bu y a z in ta da tü rk te m e ä lin i s u n u y o ru z :
"B u hükm ü sfibit o la n p e k b ü y iik k ita b i. b u k a d ri ulu-

la n m i? p ck b ü y ü k h itä b i, A lla h vc lile ri h a k k in d a ln a n c i d o g ru
b if KAI« g e lm ij, A l l ä h ’in te rte m iz k u lla n n a u y n ia k »üretiyle
» r m m ij. A lla h 'ta n s e k in e n lc ri izlcm e k y o lu y la n iy e ti gcr^ck-
le jm is , irä d c s in i A llo h dottE arm a ve re re k raub e ri a rtm i» o lan
büyük ve u lu . fü p h o li $cylerden ^ e kine n, ib ä d e t e h li o lan ,
g e rê k y o lc u tu b u lu n a n . ia a n £ »äh ib i, h oy ri, $erri ay ird cdcn
te m iz . d in d a r, h iz m c tte b u lu n a n la r in e fcndU i. em irlerle hä-
c ib le rin p a d ijfih i, devlet t a p u in in y a k in i. m e m le k e lin , m ü lk ü n
te rte m iz eri, d e vle tin sefiri ve u lu la r u lu * u . k a d r i yücelrilm i»
ve zir S iK ib H useyn o p lu F a h re d d in A Ji n in a z a d li kölesi A b
d u lla h o g lu C em & leddin M ü b ä re k : A lla h onu ik i düny& da
da d ile g in e k a v u ? tu rs u n ; aon ulaâca& l y e rl Sid re t ü l - Mün-
te h n 'd a k ils m ; d ile k le rin e k a v u jtn a k i^ in b if b a h än e . derc-
ce le rin in , y ü c e lik le rin iti y ü c e lip jtitm e»! »sin k e n d irin e b ir vesile
k tlm a k , g ü n le r in aah ife le rin d e giizcl ve iy i sürette nml*
m a a in i, a d in in arn lip d u rm n s im , k iy ä m e t g iin ü n d e , A ra a ä t ta
pek büyük b ir eere n ä il o lm a s in i » a g la m a k i^ in . a d a m a k illi
b ir re h in . d e g erind e b ir k a r jilik a lm m a d ik ^ a m a h a llin d e n
fik a r iim a m a k , fa r ttn i d e g ijtir m e m e k . b iris in e b aK i?lanm am ak ,
o ra d a n b a?k a b ir yere n a k lo lu n m a m a k . o ra d a okunup fay-
VI SU.NUS
d a la n m a k , istlnsäh cd ilm e k, okunup mart&si nnlanrr.sk. vnk-

fe denm e rahm etle, y a r h g a n m a i) d ilc g iy le duä c d ilm e k . hi-
y än o tte b u lu n a m n a lä n e t okunm ak vo a lâ lm aa t dilentr.ek
ijartlariyle a ltiy ü z y e tm i; ackiz y ilm d a . lISK i ä lc m t m e n sup
in c ü c r in sedefi, M e le k ü t n lr m in in ij ik la n n i n aydm panltit-i
o la n , d u r a k la r ve y ü c e lik le r s&hibi h n y irli k ijile r i in ta n .
A lla h m scläm ve ra h m e tin in u la s ip g e ld ig i yer b u lu n a n ,
o rad a o tu r a n la r la o rn v a y a k m la * tm la n inär.e vi y o lc u la n n dl-
le d ik le ri yer. o rad a o tu r a n yol - y o rd o m c h liy le yol alanla-
Tin son v a rd ik la rt d u rn k o lan k u tla n m is le rte m i* Tü.-bevo,
alijilar», innana sevinclor v e re n b a h s ^y e v a k fe tti. O ra s i, s6 -
h ib im iz , c le n d im iz , ’o u g ü n ü m ü z iin de, y a r in im m n d a güv e nci.
A llä h 'a m e n»u p g e rsc k § c y K 'in o g lu §eyh o | lu §eyh H an e fi
m e zh e k in d o büyük b ilg in , tm nm o g lu Im ä m 'in o £ lu Im ä m 'a
m rn au p tu r. L & k ap larm i ^ o ^ n ttjp s aym aya, sayip d o k m c y e m u h
te ? da d e g ild ir o, f i i n k t ! o, b u rad a, y ü c c ltilm e si 15111 b a u
« f n s la n n m a m lm a s i Scab edccck doreceden de yiice , öy lesm e
b it g U n « » lir kj b u lu t a ltin a g ir ip gizlenem ez. § e r ia t m . H a k k ’in
ve D in in C e la l'i H ufieyn o g lu M u h n m m e d 'in o g lu M u h a m m r d d ir
o ; A lla h ondan da rän o lsu n , g e ?m i?le rin d e n de. Ö y lc ki»i-
le rd ir o n la i ki e jik le r i, & * ik la n n a lm la n n a secdc y c rid ir;
aevgileri, ä r ifle rin k a lb le rin o in a n jt ir ; aözleri, o n la n ik rn r
c d e n lc rin g ü n ü lle rin i a<;an a n a h ta r la r d ir ; o n la r d a n riväyfli
edil-n «özlcrse, m ü n k ir le r in k u la k la n n a perdelcrdsr. duyma-
In rin a e ng e lle rd ir. K im in s a n la ri, b ir ugu rd an, am a *izlice
güderse, U k ä ? c 'n in g e ? li^ i g ib i o n la n , ik i dünyäda da, en
u lu k u t lu lu g a n&i! o la r a k . r n büyük e te n d ilig i «Ide .-derck
gec«r, ile rle r; b u da, k u tlu ve yüce A llä h 'in inäyetiy!«- o lu r
ancak. K im , d u y d u k ta n so n ra bl) g a rtla n d e g ijlirir s e s u û ,
d e g ijtiT cn le red ir: gereckten de A lla h , h e r je y i d u v o n d ir, bilen
d i r . ' ( K u r ’&n-i M ecid, 11, ß a k a ra , 1 S I . )
A lt in la yazilm ty o lan bu vn kfiyeden de a n la ? i!d i* i sriln

h ic rt 6 7 8 de ( 1 2 7 9 - 12 8 0 ) S e l(u k veziri S a h ib A ta F n h rrd d in
A ti'n in aza d li käleni C em & lcddin M u b ä re k b. A b d u lla h tara-
hndan D e r g ä h 'a v a k fe d ilm ijtir . Bu n u ih a , M e v lä n ä 'y a Ce
le b i H u a ä m e d d in ta ra /in d a n okunan, d ü z c ltile n n iis h a d a n y *.
iilm lj, C e l=bi H m ä m e d d in 'Ie S u ltan V e le d 'c okunm us, tashlh
e d ilm iftir . Y a z iliji ve te z h ib i, M e v lin ü 'n in ebediyete doftu-
5UNUS VII
»u n d a n b e j ytl, o n b ir giin »o n ra b ittig in e g ö r t , b elk i de yazii-

m a y a b a jln n d ig i n m » n , M evlanfi h a y a t 'a y d i; C eleb i H u»ä-
m ed d in 'in M e v lä n ä 'y a o k u d u g u n ü ab iiy sa, M e v län ä tn rafin d ar*
y a z d in la n m ü av e d d e le rd ir. B u g ü n elim izd e bu n ii*h a d a n d a b a
»a ^ la m v e d a h a e»k i tarn b ir nünba y o k tu r.
N ü jb a n m b irin c i cild in d e 6, 8, I I , 13. 17, |9 , 2 0. 2 3,

3 1 . 3 2 . 3 5 - 37, 4 1 - 4 5 . 4 7 . 5 6 . 5 8. 6 0 . 6 4 . 7 3 , 76 ve 77.
so h ife le rin d e , k c n a r la r a $ ik ila r a k c o k d e fä b ir tek Jcelimc,
k e re d e b ir, ik i, en fa z la ii? beyi< y a z ilm ij. K elim eler,
im im k iir.se, fa rk li o la n kelim en in altin a, b e y itle r de, b a jltk y *r ?
a ^ ik sa ce tv elin »eine a lm m if. B e y itle r. h e r h a ld e y a z ib rk e n
u n u lu la n b e y itle rd ir. D e g i,ik k eliin elem e, b a j k a b ir n ii*h a y !a d »
k a r tila p tm ld ig i, y a h u t M e v lä n ä ta r a fin d a n b n c e d e n , y än i tasKih
ed ilin e d e n ö n c e sö y le n d ig i ta r z i g ö sie r m c k te d ir sa m y o ru z ve
bu ik in c i talu n in , bizee d a h « k u v v e tlii n e te k im 6. «a h ile d e k i
b e y tin , 5 8 . sa b tfc d c k i iki b ey tin e ltla r m a " V e le d i ' k ay d i
k o n m u a ki bu bize. S u lta n V e le d 'in ih tiy är ed ip k ab ü l e y led iy i
t a r n g ö ste r m e k te d ir. M a ale ae f S u lta n V e le d 'in y azdtg» Mes-
n evi n ü sb am m n clim iz d e yaln tz dürdiinr.ü v e a llm c i c iitle ri
v a r ; bu y iizd en , bu b e y itle ri o n ü »h a y la k a r jila itir m n n m im-
käm yok.
A y m K ü tU p h a n e d e k i n ii*h a la n n ? o g u , bu n ü sh a y l» kar-
;i lu ;t m lm if t ir k i Scäb e t t ik t e b u n ln rd an b a h se d e e e g iz . D ib ä c e .
• • •
/K* ^ "~i- **'
J y * 1y») 'j*
d iye b a ^ a m a k ta ; ik in c i '»Ji^ l M üste y a z ilm ij (* . I), k ita p ,
^ —1 jlj . Jt
jjp I J ijj
w —l 4 . j j ; J j w iU J i j l « Jo lj
b e y tiy le b itm e k te d ir (*, 6 2 3 ). Bu n iish ad a, S u lla n V e le d 'in

" T e tim m e ” si yok.
Bu n ü s h a n in , H. cild in d c, m ul u m Dib& ce'den ön cc, *detä.

o D tb ä c e ’nin y a z ili* se b e b in i ve II, cildin n ed on g e e ik tig in t
VIII SUNUS
h u lä ia y o llu a n ls ta n ve a»il D ib ä c e 'y p b ir g ir if m a h iy e tin i

X a jiy a n ki«a b ir yaxi var. Bu y»ziy i aynen cu nu y o ru z1
>*
£jj~- r>\j + f*
3* v i jt -— j L
*•'
jp jU k .
y jyl j -j
jr» -—■)
. w —.J
J)J**r-j±>
y J 'j; ^-L.
M e v lä n ä M üz«fli*nde 1193 No. da ve te ?hirde bulunan.

-ve tovaifiui. yazirm zda 5. n ü * h « o in ro k v e ro c cg im iz **M <«nevr’
de, 2 . cild in »lk y a p ra # im n üstün d e yeni b ir t a l i y k lr y a n lm ij
ve üatüne “ C ll' LU ^ U ljl
yÄn* "® u b e re k «t'«ri 90 k

o la n sözlcr. *eyh!er &eyhi Q eiebi H u a ä in 'tn le rte m iz neleaicrm-
d e n d ir ve onun ya zisin d n n n n k lrd ilm ijti r“ »özle ri y a zilm if.
ßu a*li nüsh ad n n «o nra, " M e in c v i" n in cski ve **pl*ir>

n ü s h a la n h a k k in d a da b ilg i verm cyi lU zum tu b u lu y o ru z :
2. S ü le y m an iy e K . tly ü p S u lta n , HuaTev P a ja , H z. H ä lid

k ila p la n ; N o, 182 (ELski 1 5 8 ), C, V I.
S it ti ve k e u a r la r i n;e?in m ukavva ciltJe c ilt le n m ijt ir ,

TOiklabi y o k tu r. 20 X 16 e b 'ä d m d a d ir. Y o zi kisroi 18 X 12
•dir; b a jh k la r s urh la y a z ilm iftir . 126 y a p r a k tir. Ba$ta. i. b
d e s urh la dibace, " s ^
■ -*-1^ j) — Ol-v»- } j -2. & J C . ' ^ J

SL’NUS IX
diy e b a jliy o r . A ncak I . b den 9. b ye k a d a r d e v a m eden bu

kiaim , Se lsuk neabiyl* y a n lm m o lm a k la b e ra b e r aml k ita b in
yaztaind an ayn b ir yazi. 47. a-b de bu y a ziy la yariim i?.
H er h ald c k itn b in bu sahifeleri n o k a an m i*. T e m e llü k »den-
le rd e n b iri, bu k ia im la ri ba«ka b ir nüahadan tarn iim ln m ij.
Aalt m e tn in yaziai, 10. a dun 73. b ye ve 75. a d a n k ita b m
to n u n a . y ä n i 126. b ye d e k devam ediyor. Y a z i, S e lû k y a t i» .
- a 'L J \^S / .-Ul» g ib i d a lla rd a n o k ta la r var.
ve l« r , « U * ve a r » >le y a ztliy o r. Bilhaaaa im äle li
n S t 1er. u m u m i y e d e * ^ » }eklinde.a^-> ve l“ r-° de v rin
team-i imlEisma u y g u n .
Aatl m e tin.
uj
beytiyle b ajlam ak ta ( 2 . a )
—
•i— ^ J3 j “ *“ ■ '&<j
b e ytiyle (1 2 6 . b ) . 8a* ta r a h ta m a m la y a n r a tin
b itm e k te d ir
y a z d ig i aa h ife le rdc 19. 18, 20 aatir var. A ail m e tn in *ahi*
(e le rin iti fo g u n d a 21. b ä z ila r m d a 19 aatir va r. H e r > alirda,
m is r a 'la n k a rs ih k ii b ir beyit m e vcut. Bu n ü ah ay i elde eden
ve Ker b ald e ekaik y e rle rin i tn m a m la y a n zat. o k u n a m a z hält-
seln ii? vc sol?r.u$ beyit ve kelrnielerin ü a tü n d c n . yazi te k lim
bozm am aya ? a li;a r a k ye a i m ü r e k k e p le ne<;mi>. ß u s e jit yer-
ler. tek k e ’im e o lu n c a , au rh la g e ft i^ j de v a r. Bu, 4 1 . 1 y r
kadar olduk<;a sik g e ciy o r. Bu y a p r a k ta n » o n ra nÜ9hp, nia-
bcter» t^ m iz k a ld i£ m d a :i. bu ta ? a rru :io ra a* r a itla m y o r . 126. b
de, to n b - syittn so n ra ?u ketebe var:
ü l1 J 1 J f 1' «V* cT, I J J^ 1 f
.Ti- ,t.f- j ■>£

JU ü 'l i»- iU .'l jA J<- *«■»' ) «-*,* vT“* t
o (_t* «.V_J Uli?* • •

T u rk sc si ?u: "A U ä K 'tn y a rd im iy ln vc «uze l b ir b a fa ri
i h iä n etm eaiyle v« tü tfu y la , doftru ve d ü z y o !u Rtiatcren Mea-
X SUNUg
nevi nin n.tincr cildi, Z i 1-Ka de ayim n onyedinci «ah ^ünü,

k u lla n n en yokaulu olan v* yiice A llnh'in rahm etin« m uhta«
bulunan Belk'li MuKnmmcd oglu M uhamrned'in oglu Mun*m-
m ed'in ellcriylc yazildi, b itti,"
Ketebedc t&rih yok, yapragm k cn n n na dar ve uzunla-

m aam a bir kägil y a p ijtiriln ii»; fakat onun altinda da. ra-
kam la dalii bir t ir ih göremedik,
MevlänS. Mesnevi dibäcesinde adini, “ El-abd'üi-iatni-

muhtfici ilä rn h m c t'illihi tanln M uham m ed ibni Muhammed'il-
ß e lh i" diy« anar. M ektu plan nd an birinde de imzäai, ''Huaeyn
oglu M uhamrned'in oglu Belh'li M u ha m m ed " tarzindadir
(M e k tu p ’nr; A . G olpinarh tere. Ist. Inkiläp K. 1963, M oktup.
L X X X . .. 1 2 2 ).
Nüahanin yaziai. k&gidi, yazi *«kli ve tarzi. lam am iyle

S«!«uk devrinc äit. M evlänä'nm adi, Cclälcddin M uham m ed,
babaaintn adi Bahärddin M uham m ad; oglu Sultan Volcd de
ataatnin adim ta;im akta: babaai ve a i a a i Belh'li. §u nälde
Belh li M uham m ed ojtlu M uham rned'in oglu M u ham m ed " t»n-
■cak Sultan Veled olabilir; hu kadar m utäbakat, y in i hem
a ta »ehrinin nym olufu, hem kendUinin, hem babaamin de-
deainin od lärm ln M uham m ed hu lu n u ju , b ir teaadüf sonucu
olnmaz. 5 U halde keain olarak aöyliyelim:
Bu nuaha. Sultan Veled tarahndan iatina&h edilcn 'Me*,

nevi nin altm ci cildidir; bunda hi^bir süpbe yoktur. Nüa-
hanrn kcnarlarinda. b&zi kere niiaha fark lan m göateren « ; . »
il«, bazi kere d o g ru y u b e lirtm e k i<;m » ijä r e tiy le y a zi.
Jan kelimaler, m :*ro'lar ve beyitler. m etindeki ytazmin aym

d eäildir. Dunlar metindeki yazidan bajk a ik i ayri yaziyla
y n ziim ij; hatt4 bir de blisbiltiin ayri ve yeni, kötü bir ta'hkle
yazilanlari var. Bu bakim dan N ihat M. C etin'in »üphe.i, t«
m am iyle yerairdir (Bu MeanevJ'nin Sultan V eled'in ?lyaziai
oldu&unu önce biz »Öylem ijtik; M evlinÄ'dan Sonra Mevlevliik;
l*t. In k ilä p K. 1953: Reaimler, 26. Y a lm z burada 126
varak yerin« 116 îkm if. N ihat M. C etinj Meanevi'nin Konya
K ütUphnnelorindcki Eski Y azm a la n ; Sarkiyat Mccmüasis IV.
SUNDS XI
l*t. Edcbiyat i’a k iille ü Basimevi — 1961, ■, 30* 31 vc N o t).

Z ilkade ayim n onyedinci günii, 673, 681. 689, 697 ve 705
yilU rm do (12 75, 1283, 1290, 1297. 1306) >a1> gününe
raatlar. Sultan Veled. b u Mesnevi’yi. bu ytllarm birindr yaz-
m iftir. Belki bu ciltten önceki ciltlerin birinde, yili an m .jtir
da burada yazmami$tir.
Kelebenin altinda, iri ve ayri bir yaziyla. fakat o devrin

yazm yla, "B u (r u b ä i), Sultan A r ifin d ir j bilinsin diye yazi*
yorums K im in g än lü n*ktan vnrgecti, tobe «tti ki ben de »
A y yürlüyle bulufm aktan töbe edeyim? Babar günleri, gü)
mevaimi, tertemiz bir yel; icn ynnimdnmn. ben de ä fik in ;
•on ra da töbe edecekmiyim ha“ meälinde b ir knyit ve Ulu
A r if Celebi'nin bir rubäisi var; aynen yaziyoruz:
Jl J j < £ if &
\y 'i t *£■*!? ;V- (*V*
Bu yazi, nushayi tam am layan zätm yaziaindan ayri b u

yazi. U lu A rif Celebi hakkinda “ A llah rahmet etsin, »irnni
kutln»in" ftibi bir yazi yazilm adigina göre bu yoiti, hicri 719
dan (1 3 2 0 ) önce, kitabi temellük eden biri tara/m dan vazil-
mi|Ur. Bu da. bu nüxhnnin. Sultan Veled'in elyazisi oldu-
p i n u Rösteron bir b a jk a delildir.
3. .Mrünevi, IV . eilt. M e v lä n ä M üzesi K. No. 2 0 36 .
M ukavva ciltli. nuklapsiz. Hz. H älid Kütüphanenindeki

cildin aym . 24.5 X 16.3 eb’ädinda. Ya*i kismi 19 x 12.
H er » . d e 17, bnzi s. lerde ba»lik dolayisiyla 16 «atir var.
K ägidi, Hz. H älid K. dcki nüshanm aym, »ani&ni, yumuâk.
az aharh. Üstilndo nem lekeleri var. M iirekkebi, aym K.
deki nüaham n m ürekkebi gjbi aolmu*. Her «atirda karsilikfo
m ;*ra'larla bir beylt meveut. 3.R - 6. a ve 88. a - 8 9 . b >ah!te-
lerinde cift kirm izi, bnzi da yefil fizgiyle cetvel var. Yazist
Selûk neshi ve Hz. H älid K. aindeki niishadaki yazmin aym.
I . o da iijttc, Sel?uk yazw y la *u tcmelliik kaydi var;
XII SUNUS
J jV «5ÜL y 'o X J I I i*
A h m d a da 5U va kfiy c y a z ili:
sJ* yj-*-)
^ *J\)ß Jft — Jl t$ >'>*•' -**"1 ^ r i J ^
tU j j* J*
1**1 U
Bu vakfiyeden de n n liy o ru z ki hicjrS 1011 S a fe rin in ilk
g ü n lc n n r J r ( 4 * 10. g ün ta r. 1 6 0 2 ), M c v la n a D c rR Ä h im n "Cc-
m ä a t * H one*' »ine. B oanali D ervi? A hm ed* ü) * M cvlcv« ara-
fm d a n v a k le d ilm i§ tir. 13. n d a dn, sahtfenin »ununca,
1 j*-* \j *—&}
^
I t * * 1 L fj:- J l -^' J
k a y d i var.
DEbäce. l.b - 3 .b de ^ |j\ ^ ..! a " >*j ^ J 1 « l1 p__
diy e b a s la m a k ta : m e lin . 3. b de b n jliy o r, 130, a da b itiy n r;

ik i s a tm surh, ik i * a t in »iy ah m ü r e k k e p le y a z ilm i;. A ynca
).b - 2 .a da bu c ild in ilk yazila n D ib » c e » i de v a r ki ay ne a
y a z iy o ru z :
(*1 Bu kitap, Mevtevi T ug riljah osjlu M a lim ü d'u n o jlu

MuHammed'ir- matidir.
( * * ) M evlänä'nin m önev! M e«»evi‘*ini, Muataf&’m n hie-
retinin bin onbirinci yili hayjrti Safer ayirtm ilk günlerinde,
Boana'Ii Mevlevi Dervi» Ahm ed. Keri;ek olarok v»rlt><indan
Rezentere, yokluk yolu yo tculannin arasinda, Cernäat - H än e ’de
korunm ak fartiyla «er'i. »nhih vakit olarak vakfeiti.
1***1 F ukarä a ran n d a ko runm ak ve Cernäat ■H jn e 'd e
tutaim ak fartiyla B osn a'h fakiyr Dervi# AK m ed’ia kutlu Tür-
be’y« vakfidir.
SUNUS X I»
y?
<«r-'
Ijj» _ H ,)'*,•& J *>r&■* *j**» j ->V
OL* 4 ' , i ,VL- *l»Ä'y J- <1»'»j ^ Y » J j - 1*»
cS>- v “*/?* * (•■5v- r " 1
S-^
“-
J U w x lj tf-**-' «-»'•*>' »fc~*0 i <J'*>‘
ZjjM
ij'3*» '^ lr * l-?—
jL » t ^ jJ ij jU lC :« .»
jjy jj\ J>y>*

^ r- jV j1 J ' u " ji'V ) ^ J j j 1 J'.'v * '
1 » ,Ä ^ JttU . ^
(l.b l '$9^»14 C^4llc Ow
yf‘~“
l û*> •Ai»* l*<£*■* sj^~*
_» l«* JW-jJ;' *jM £»l«lLi c-rV^l ^
*L>Uli* ^ liö -Ai ^ > j u
j*i
jr~ j)>)) jr*
Ix . ;>-»>) 5*^. L^ r , ^ -,* X ' J ,J v^
~-l*jl ,_»>*»>> j ’J
W—*1 • j l —t1 *->' *>-
^ jü <iU 1Juk ^ y y _ _ t v Ij Jt;r ( lil^
jJU Il jj Cu
£-\jtilJjj
<«*- j t-i,*j!!’ —> > 0 ' * ^
. J jlj jt «i* j ii V > cT^-J

X IV SUNU5
j OW UÜ, O I j l l jj- u » <j|l p j i .
[ *) {2» 3 ) JjftlUI w Jl» yt*' c t** f U ; ‘ 1*1

• c
Budibaeenin »onunda, all tar&fta v« «olda, Celebi Hu-

aäm eddir.in elyazisiyia b ulunup tcbcrrüken yazildiginn däir
*-“>y
de ;u kayit var:
'_**—i I
ju j
1 <i»i> JIj
Mevlan&'nin $evre«inde to p’ananlardak: disiplin ve Cel®bi

H usäm eddin'in ona baglihgi ditsüllülürse M evlanä'ntn »özüne
aöz katm aya im kön bulunam ayacagi anlejilir, Bu yiiiden biz,
bu dibäcenin de M evlänä tarafindan yazdirildtgim , «onradan
gene Mevl&nä tarafindan niäRim dtbäccnin yazdirilarak bunun
<;ikan!dig>m jam yoruz. A ncak Cel=bi, b unun yitme*ins räzi
oU m am i}, m etrükati araair.da bu dibäce de elyazisiyia bulun-
mu», b&zi nushalnra yazilm ijtir. E fläk td e k i riviye l, ikinci
cilite. m älüin ve m ejhur dibäccdcn önceki yazinin da Mev-
län ä'ya ä it oldugunu gSstcrmektedir »aninz (M a n äk ib 'a l - Ä tifin ;
fahsin Vazici. T. Tarih K urum u yayini, III. a«ri, No. 5, A n kara
1961, c. II, s, 743 - 744, IV. ciltteki bu dibacem n, bu
nüahadnn ba$ka banî nünhalarda b ulund ug unu ar.lamak iîn
N ihat M. Qetin in adi ge^-en makalesine bk. 14), ».
★
f* l dibäceden, onc?, M üzenin eski m ü d ir in iä v im

Necati Eigin bahaetti (687, yil döniim ünde M evlänä; Konya,
Y e nikhap Basim evi— I960 , *, 24 - 2 6 ). A ncak, neden *e, hu
dibäceyi tarn olarak yayinlam adi. Biz IV. ciltte türkceaini
aunaca&irni/rfnn, Onaöz üm iirü uzatm am ak i<jin valnut mctni
verdik.
SUNU5
XV
B a * h k la n iri y a z iy l« ve au rh lo y a z ila n bu n ü a h a n in ?43 .
a a h ife s in d c (1 2 1 . b ) . m .sra., ke nard a,
i/^J? S ü 'j* taraindo d üzeh llm i; ve mtsram

y a n in « dn «5^*' kaydi ynzilrniptir; fakat bu yazi,
Efläki nin degildir. Biz E fläki'n in yazismi tam yoruz. Sani-

yoruz ki ilk önce E flä k i'n in elynzismi biz ne^retlik (Meanevi
terc. M a ä n l V . yayin. lat. M aärif Bastmevi, 1942, Sonda
Fotograf. 2 ,5 ). Bursa'da H arav«, oglu K. de 937 N „. de
kayitli M iitenebbt divam nda dn Efläki'nin, m ütäläasm a däir
739 C um ädelüla »o nlan tn n h in i tajiyon (1 3 3 8 ) yedi «atirlik
bir kaydi var ki bun u Tahsin Yaztci yaym ladi. Ayrica, Bursa
K. de. Huseyn Celebi k ita p in n araamda 762 No. da. Eflfi-
ki'nin , eylazisiyla yazilm i* olan v« "M a n ik ib 'u J - A rifin '' in
ilk yazih? v„ tertip ,e k lin i gü.teren nüsha var. Tahsin Yaziei.
bun dan da bahsetti ve bir aahifesinin fotografisini verdi (Ma-
Tiäkib'ul - A rifin , M e lin ; A n ka ra — 1959. Ö n s ö z). ttütön
b un lara nararan. E fläk i'n in yazdigi M e.nevi nüshasmt. yahu»
o nu n tarafindan häfiyelenen bir niishayi gören biri*i, bu
kaydi yazm i; o ’aeak,
N üshada, ve k a y itla riy la b äzi beyit-
lerin fark lan , bäzi m enüs clm ayan kelim clerin fars;alan. bäzi
Kere kenarlara. bäzi k«rc de kelim elcrin altln n na, aiyah.
yahut surh mürekkeple yazilm i,. Bunlar da metnin yazisindan
ayri bir yaziyladir; fokat Efläki'nin n ü .h a farkini kaydrdenin
yazmiyla degil. A n la jiliy o r ki bu nüsha, b irka? kisi tarafin-
dan bayka m ishalarla kar$ila«tirilmi$tir.
Bu ^lüsha. ew elco de ijäret ettigimiz gibi Hz. H&lid

U itaplnn arasmdn bulunan ve Sultan Voled'in elyazisiyia ya-
■zilmif olan nusbanin ynzisiyladir; aroda hisbir fark yoktur.
Bunu gördük ve o vakit M üze M udiri olan B ajbakanltk KUltür
iMü»tc?ari sayin M ehm et Ö n d e r ve M üdir M uävini sayin Necati
E ig in Ie. her iki niishayi karsilajtirdik, aym aonueo vardik;
yani b u eilt, V I. cildi Hz. H älid k ita p la n arastnda bulunan
M esnevi'nin IV. cildidir ve Sultan V eled'in elyazisidir. Sunun
XVI SUNUS
u ie r in * M ii* c .V iüdürlugü n iis h a y i K ü tiip h ä n e d e n fik a r ip te}-

Kire va z'e tii.
Mev*ev|lw arasinda. I. Ebübekr C cl eki'nin az’inden sonra.

D ergahtan bäzi kitaplarin Istanbul’a gotirilip aatildigina d iit
bir rivoyet vardir. Yalniz bir cildi Konya'ya 101 I de vnictedi-
len, ö b ür cildi, Eyüp'te Hunxev P aja K ütüphönesind» Hz.
H älid K ito p l B T 1 aramnda bulunan bu Mesnevi, Ebübexr iêieb
zam anm da l» ia n bul'a getirilmi? oiamaz. Q'unku Elbübekr
ieoi, 104 5 hicrido azledilms?, Ijta n b u l’da ikam cte m em tii
Qe-
olup bu jcKre geltnij. gelhjinir. yodinci Rünü. 27 Rabiulei-veide
( 8 . V III. 1638) vefäl etm ij, Ycnikapi Ytevleyih&neai türoeainc-
d efocdilm ijttr (M evlänä Müzeai K. A bdiilböki C ö lp in arli ki-
la pla n , yaznia]ari N<>- 9 4 , 1 4 3 . b ). C<>!cbiler eraomda ilk
kavga. 960 bicride (1 5 6 1 ) posta oturan H uirev Celebi oplu
fe rru li C elebi lam arunda ba«!ami§tif ve bu zat, onsekiz vif
tnazul o lata k y ajam iftir. Her halde D ersähtan qikan Kitap-
lar. bu yitlarda ftk m if. bircoftu da yok o!up gitmistir (b k .
A. G ö lp m o r),; M evlänö'dan Sonra Mevlevilik; Ist. In k ilip K..
1953, ». 153 . | 5 8 ).
4 - M ev|4 n i M uzesi K. N o. 2 0 2 4 .
Bu n u * b a d a y a ln iz III. ve IV . ciltle r vor. tstin aäh l, H a o

Beki b. M u b a m r n o d ’is - S iv äs i la r a h n d a n 760 §ab e m im n y iv
rnincj ruh* b it m ijlir ( 17 .V II. 13 5 9 ) . Ila c i B eki, kotsbeye,
n lti eilt M e <ltlcv{,n ;n 2 6 0 0 0 , b ir riväyete g öre de 2 6 5 5 0 beyis
o ld u ä u n u k n y d e tm ijlir (IV . cild i no ka an o !a n bu nü»-
Kantn tn vaif; Jyin N ih at M. C e tin 'in m akalcxine b a k m iz ; k
101-102. \ M, C e tin, y ‘- .m »ilaa
« I W ) °*c'»in u ?I k a r filig im da 3 M a rt 1272 o la r a k kaydet

m ijt ir ) .
5- A y tlt k . n 0 . 1 193.
1 e s h ird e b u lu n a n ve alt] cild i bej ciltte ih tiv ä «den bu

nü ah a, 2 16 ««h ife d ir. H e r 9. de d o rt sütun üz e rin e 25 sati»
SUNUS X V II
v ardir. ß a f lik m »K ife le r, elli beyti m uhtevidir. T eiM bi yok-

tu r . Kü^ükselebizade M uham m ed A iim 'tn (ö lm . 1173 H.
1759) temellük tärih i o ldug u gibi 1137 R a h iu läh irin m ba-
.fir.da ( 1724 a o nla n ) NnKift M uhatnm ed SüleymÄn b nediye
edildigine dnir de kayit vardir. A y n ca , »onradan bif baj-
kaam in eline gecm if, o da, "Hazret-i P ir'in vefati aluyüz
yetmi» ikid« oldugu cihctle onbe» »ene sonra yazildigi jmla-
■jiiiyor. S a n A bdullah E lc n di (oltn, 10/2 H .) ve Tercernän-i
Meanevi N ahifi Süleym an Efendi'nin (ö lm . 1151 H .) dahi
ellerin« gc?mi| m u'teber bir niUha-i ne£tse-i mu'teberedir''
yazxnni yazm ij. S onundnki ketebeye naznrnn 587 §cvvälinin
•dördüncii pcrjem he g ü nü ( I , X I . 12 88 ) Mevlevi Huseyn oßlu
Hasan tarafindan y a rilm ijtir (». 2 1 6 ), Ketebeuin altinda
^ i J -03* O f <*rn-m i <1A*. w f »
k a y d iy la , M e v lä n n ’ya okunan sohih n ü o h a y la rnokabcle cdil-

d ig i b ild irilm e k te d ir. II. ve III. cild in a o n la n n d a da. ikinci
d e fä , « u « i» dedi&i ve M e v lä n o ’ya o k u n d u g u b ild irilc n nü*-
u
h a y la k a r jila jt in ld iK i (*. 83) k a y d c d ild ig i « ib i IV . c ü d in »o-
-nunda da M e v lfin ä 'y a okunan " s a b ih " nüshayU k a r jila jtin l-
•clifii yazili. V. cild in sonunda da a y m ta tz d a b ir kayi« var.
5. 8, II. 13, 20 ve 2 7 . » a h ife le rd c k i n ü » h a fa r k la n , tamö-
m iy le b iz im nü»haya u y m a k ta i b irin c i e ilt » o n u n a dek hoyle
•o'duf;u gibi b ü tiin n ü s h a d a böyte. M csnevi b e y h te rin in 25 6 8 9
o ld u g u da k a y d e d ilm i* b u lu n a n bu nüahada, § e y h 'e . yäni
M e v ln n a 'y a o k u r .m u j o la n " s a h ih ” ve " a s li" nu sh n diye
tav alf edilen nü sh a. aQ lkâ a n la jiliy o r Ki, M iir e IC. de 5 1 N o.
da k a y itli o la n ve le rc e m c ve «-rhim izde esä» o la ra k kabül
« d ile n n ü s h a d ir.
6 . A y n i K . N o . 1457.
R ü k n 'ü * - Sir&JÜ d iy e a m la n M a h m ü d 'ü l - Ik lid i o g lu A li

ta r a fin d a n S a ra y ? c h rin d e 714 y ili R a b lu le v v o lin d e n aym yi-
Jm C u m ä d c lü lä s in a k a d a r gecen k n a b ir rm iddet i^ in d e ( 1 3 1 4 )
y a z ilip la m a m la n a n ve » o n u n d a S u lta n V e le d 'in "T e tim m e »i
*je b u lu n a n bu nUsha dn b izim n iis h a y a u y rn a k ta d ir. S u lta n
V e le d 'in vefätmdsvn ik i y il bile ge^m eden. ü? ay g ib i kiaa
XVIII SL'NUS
bir zamnn ijin d e yazilip bitirilcn bu nüsha ( 13.V III - 12.IX .

1314), Mcatievi'nin Ve M evleviligln ne kadar ?abuk yayildi-
gim KÖMerdigi gibi 'T c.im m e-i Velediyye" nin de hemen ka-
bül edilip tanindigini güstermektedir.
7. A y m K. So. 1177.
H attat Nacmeddin O ky ay tarafindan eski tarzda yapilan

orlasi vc k rn a rla n je m ie li vc cctrelli me»itt bir ciltle eilt
lenm ijtir. 640 aahifedir. K ägidi kolin, aharli ve yn m ufakur.
235 X 310 mm. ebädindad:r. Yazi Scl?uk nesbidir. D ört
sütun üzerine yazilm ij olup b a;liklar surhla vc iri yaziylndir.
H-izt dibäcelerde ßesmelr küfi, b äzilan n da aülü*. üatdride v<-
mütenddit ycrlerinde ^,'ji V V ,. O j~*>- O i,»
m ührüyle Said Hemden Ceicbi'nin (1275 H. 1858) m iih rün ü ib-

tivä ettigi balde dernnhtan « ik a n la n bu niiaha. tejebbüsüm ilr
sonucunda M aätif Vekäleti taranndan alim p Eski F.*erler ve Mü-
zeler Umurn M U durlügünün 6.11.195$ tärih ve 6 0 0 /4 2 3 num arati
emriyle Konya Mevlänä Müzesine g ündcrilm i;tir. Nüsbnnin ba-
sinda ikj aahifo tutan vakfiyeden, bu nü sH um n, 952 Cum ädelü-
läatnin sonunda (8 .V III. 15 4 5 ), Am asyali M uham m ed ojjlu L'm-
m än 'ü l - Mevlevi tarafindan, olünceye dek § ir a / ) i Seyyid Mu-
bibbi o £lu Seyyid A läy t tarafindan istifäde cdilmek. onuri öiü«
m ünden sonra Mevlevf fukaräsim n istjfAdcaine birakrlmak, aa-
tilm am ak. rehinc verilmetnek ve kimaeye bagwlonm ninak uzere
T ürb r'yc vakfedildigini anliyom z. Vakfiyede D ivane Mubamrned
Celeii'nin fr h ä d e t yaziai da var. Vsikfiyenir» y a 2 iidsgi nahifenin
ka rji »oKifcsiildeyse E fläk i'n in clyaziaiyla S ultan ’iil - U lem ä'm n
.V'aärif inden or.dokuz satirlik bir pnrâ meveut. 97. Anhi*
fesindeki ketebeden, bu nüsbanin 723 yili R ab tu le w e lin in
o n d ördün cü giinü (23.111.1323), Sultan Veled’in azudli !<©•
lest A bdullah o£)u O am a» tarafindan ynzildigmt anliyoruz.
Altrnci cildin aouundaki ketebeden de, nükhanin yazi!t#min.
aym zat larafm dan 723 y ili R am a 2 an ayim n 25. <;ar*amba
g unü bltirildi«! an!a*ihyor (2 8 .IX , 1323. R alm ietli Vcl*d 1z-
budnk tarafindan lürkqcye ^cvriJen, tarafim dan gözden
SUNUS X IX
<;iri!en, ön sözii ve a^ ik la m a a i ya ztla» M e jn e v i’de b j n ü ilia n m

v a k fiy e sin in , D iv ä n e M eK m ed £ e le b i'n in ve E fln k i'n in imz«-
ia n y la b ir in c i cild in keu-besinin, E f lü k i'n in ve E m tr Ä b id
C * l® b i'n in e ly a z ila rin m fotoî- aflan y a y m la n m ittir . M, V.
§ a r k - t*!atn K la iik lc r i; l»t. M a a rif M a l. e. I, 1942. Sonda;
<•-. V I. 1946. S o n d a ).
Hu n iiahada, k e n a rla r d a , MNüsha-i kadirn, bnzi y e rifrd «
"N üaha" bfizi yerlerdey*« "N ü»h a - i k a d im o “ k a y itla r m i havi
n ii* h a fa r k la n var. B u n ’a n n te d k iy k m d e n a n liy o ru z ki "N ü»h a- i
k a d im " ve “ N üsha-i k a d itn e ", 5 1 N o. da k a y itli olat. jüs-
h a d ir .
6. K o n y a 'd a . a v u k n t. rohrwetli T a h ir M ih fV m n hu*ü*i

k ü tü p h & n e iiin d rk i I. ve 11, eilt M esnevL
A rk n a i m e»in m u k a v v a ciltle « o n ra d a n c iltle n m if. 1 4 7 x 226

( I I 5 X 16) m. m . e b 'ä d tn d a . K ä g id i koyu aam änl 'e n k te .
a z a b a rli. Yan S c lûk neshi. Ik i a-jtun ü / r r i n r . her »ahifedo
2 1 jeattr var. ß o ^h k la r biiyU k ve siyaH m ü r c k k c p le , yah ut
a u r h la y azjlm i». I. a do m üzehhep b »*lik ve k ü /i Besmele
v a r. II, c ild in «onundaki ketebeye n&zaran 759 S a te n n in
^ v n lin d o (1 3 5 8 ) yazilm i?, y a zan belli dcfril. Bu nü ah a. bizim
ru uh n d a n baska b ir nüshadan ynzilm )»; fa k a t b izim n iiik a y la
da k a r? ila ;tirtld iR i, k c n a r la rd a k i niish a fa r k la r m d a n v« her
ik i r iif h a n in m cc le n m e sind - n a c ik ^ a an 1 a ;ilm a k tad ir.
9. M e v lan ä M iizeai K . N o. 1113.
733 R ecebi o r t n la n n d a (1 3 3 2 ) M evlevi O im a n o g lu

H a s a n ta r a fin d a n H u s ä m e d d in H asan o ijlu E m ir S a ti'l • M evlevi
a d in a y n zilm i? niU ha . H a s a n b. O sm a n . M c v lä n Ä 'm n *4Divan-i
K e b ir “ in i de 768 § e v v ä lin in 2. g ü n ü ( I I . V II. 13 6 7 ) y a zm ay s
b a jla n iij. 770 R a b iu ln h ir a e in in ilk g ü n ü ( I 3 . X . 1 3 6 8 ) yaztnayi
ve kar»iln»t>rm ayi t a r n a m la m iju r (DivAn-i K e b ir tercem em izin
"S unus" yazism a, bilh äsaa X - X I . *. lere b k . ) . A y n t zat. 722
de ( 1 3 2 2 ) S u lta n V e le d D tv ä n m i da y a z im jtir ( N . M . C «*in •«
m a k ale a i, p 106. n o t. 1 5 ).
8 u n ü sh a da b iz im n ü a k a y la k a r jilo f tirilm if. ke n a rlara
d ü ze ltm e le r y a p ilim jtir .
XX SL-NÜS
10. Aym K. No. 53.

T e zb ib b a k im in d a n pek euzc] o lan ve aanat e rb äb in dan.
o lu p K a z z a z o g lla n «Jiye a m la n aoy dan ve ankcr x ü m m in d c n
b u lu n a n Iva* oftlu I»ä ta ra fin d a n §ema-i T c b riri i&-
viycaine. o ra d a n < ;ik a n lin a m a k ?artiyle 981 R e c e b in in «ajln-
rm d a ( 15 73 ) vakfe d ile n bu nüab a, K ir im ’ll M u h a m m c d ogli»
A h m e d 'in o g lu H asan ta ra fin d a n 784 y ilin d a y a z tlim s tir * 1382
- 1 3 8 3 ).
Bu nü sh a d a b izim n ü a h a m iz la k a r jila ;t ir ilm i? . fa rk la r ve
n o k s a n la r, k o n a rla ra y a z ilm if tir.
11. A y m K. N o. 2 0 2 3 .
M ik la p s iz , jira z e s ii, lä m ir g o rm ii» b ir e ilt iernd« I. ve
V I. ciltle r. Y fu i S e ic u k neahi. H e r a. de surh cetvel ifitid e
19 « a tir var. 22.5 X 15.5 « b ’ä d m d a o lu p yazi 18.7 X 12.2
k ia m m i k a p la m a k la . M aK m ud b. El - H ä c i l ? i k i l - M evlevi t a
r a fin d a n yaztlan ve hie rt V III. aara. n ih ä y e t IX .a a rm ilk
y illa r m a ä it b u lu n a n bu nüsha, b a jk a n ü a h a la rla k a r;ila «tin l-
m ij, b e y itle rin ve k e lim e le rin y a n lo r m a "S a h ” , "N äah a ".
“ Niiiilia-i E v v e l" g ib i k a y itla r y a iilm ijt ir . Bizitn n ü a h a m iz l*
k a r? i!a jtir d iijim iz «m an, ''NuaHa-i E v v e !" in 51 N o. 4a ka-
y itli rtiiaha o ld u £ u a n la ? tliy o r.
12. K o n y a . Y u au f A r * K . N o. 5547.
3 2 5 X 210 (1 6 0 X 2 6 0 ) m . in. e b 'ä d in d a , a a m ä n l renkte

k a !in , a h a rli k ä g id a y a z ilm i« o la n . Her aahifeainde d o rt alitur»
iize rin e 31 aatir b u lu n a n bu nüaHa 241 y a p r a k tir . 1057 Zil-
k a deai o rta la r in d a (X II. 1647) K a r a m a n 'd a M e v lln a iu n an*
neai M ü ’m in c H ä tu n a d in a y a p ila n M äder S u lta n d e rg ä h in » ,
m ü d e rria Yahyi ta ra fin d a n v a k f c d ilm ijtir . S e lc u k neshiyle
y a u lm ijt ir . Ik in c i cilttc, m ä lü m dtbaceden b a fk a b ir d ib äc c,
ayoca M e v la n ä 'd a n n a k le d ile n m e n au r sözler. IV . ciltto mä-
lü m d ib ä c e d 'n baska bir d ib ä c e d a k a var ki b u n la ri, il. ve
IV . c ild in verbinde b ild ir d ig lm iz ><;‘n b u rn d a te k ra rla m iy o ru z .
N lia h a y i 1237 H. de l<;el m u tn s a r n fi A v ra n o a t § e rif Sirri
S e lim t ä m ir ettirm ix. h e rh a ld e c ild in l y a p tir n ii? : buna d a ir
k a y it, 24 I. a ao nunda. Ketebeai o lm a m a k la b e ra b e r yazi êclli
ve ta rz i, k äg id i, bu nüahanm h ic ri V ll . , n ih ä y c t V III . yüz-
SUNUS XXI
y >]6 (X III - X IV ) Sit o ld u g u n u gösteriy or.

n a r ln r in d a b ir^ o k n ü sh a f a r k la n v a r k l N ih a t M . C d * "« bunlar-
Bu n ü s h a n in ke-
•dan g ös te rile n le ri, istin»ah e d ild ig i n ü s h a y a , « o ^ _ i»
diye gösterile n le ri, b ir b a*k a nü ah ay a, « J j» i r »

k a y itla n n i da Sultan Veled ve £e le b i Hu»nm eddin tarafindan
yazilm if nüsholara ä it olarak kabül ediyor (§a rk iy a t Mec, a,
^
-2 2 1 ) .
Bu nüsha fark le n n d an . meselä, I, ciltte j j i
»u rhu n d a , k e na ra 9ik ila n beyit, 5 1 N o. daki n ü sh a y a göre

d ü z e ltilm i; (N ic h o ls o n ; 1, s. 6, b e yit. 60, 2. m is r a ) .
s^Jl J S , « u rh u n d a , iiskincü
ibeytin ik in c i n n s rn 'i. bize u y g u n o la ra k « J . r * k a y d iy la tashih
•cdilm i*tir. Bu m ia ra ’, N ic h o ls o n 'd a , bu n ü s h n n m m e tn in e uy-

gundur (». 7. b. 8 0 ) j , ,jl# j J li o » S k » " u r k ur>da du-
ze ltile n ve « « .k .» k a y d iy la k a y itia n a n beyit, bizim
nüaH aim zda, östte. nüsha fa rk i o la ra k g ö s te r ilm iitir .
jju f* s u rh u n d a ilk beyit, k a y d iy la ke n a ra
y n z ilm iftir ki bizde de b u beyit, « u rh u n y a n la n n a yarilm istirs

N ic h o ls o n b as iro m d a j sa b u beyit, n o tta (jöa tcrilm i^tir («. 9 6 ).
.1 . , r } J S 'y * » u rh u n d a ilk ü* beyit.
k o y d iy la k e n a ra y n zilm istir. Bizdn de l>u ü? beyit, a u r h u n

y a n la n n a yazilroi^tir. N ic h o lo n daysa not o la ra k a h n rn ijtir
<*. 9 3 ). Bu nüshada k a y itli b e y itle r de var.
G iärülü y o r ki g e rê kte n de nüsha f a r k la n b a k im in d a n

jie k de g erli o la n bu nüsha. b iz im nüshanuza da uyuyor ve
m is h a m iz in d e ß e rin i b ir ka» d a h a a r tt m y o r . Bu n ü s h a d a ay.
n c a $erhi k o la y la jtir a n k a y itla r d a var. M esela I. cild in ik in c i
Jje y tin d e k i ^___ » j ' Ile » k a y d iy la ,e r h e d ilm i?. kenara
«
d » * ^ ’
..
J» f
jSy JU O U j J- Ji/ U * y a 2 ,W
^ » .u r h u n w
U- cil,,e'
»onlanndaki
5.Ü.M- U X l.; ? ' fÜPKANE

X X IJ SUNU5
jjf
J öf ßJ $
jjj» ' jif c j
b e y tin in (N ic h o ls o n , s. 2 8 5 ; b. 7 0 7 ) k c n a m ia ^ lU 1.— j l '\jp
i l l cT"1* -<lj* k a y d iy la m c m n t b ir te rh y a z ilin i;tir kt

m r.ili ; u d u r : "G u z e lle rd e n v c fä g öre n ä jik la r o n la ri, tinceden
s e v d ik lo rm d e n d ah a da fa z la »evrr.eye b a ? la rla r; f iin k ü velä,.
o n la r in gU zellikleritii a r ttm r; fak at vcräsiz gUzele de d iifm a n
o lu r la r . Cünkü ve fäsizh k, o n la r in g ü z e llik le rin i g ölg cle r. Ve-
fä , aCiret d e g ild ir, a n la tn d ir. $u h ä ld e ortlajtltil ki d o stlu k
ve d u jm a n lik , »iirete dogil, a n la m a d ir ."
13. M evU n ft K . N o. 2 0 0 8 .
M a h fn z s li, m iklap siz, m e jm b ir yeni ciltle ciltle n m i?tir.

C ild i XVI11 - X I X M . y iizy ilo n ittir. 20.5 X 13.8 (ynr.i: 14.2
X 8 .2 ) eb ä d tn d a d ir. H ör s. de d ö rt s ü tu n iize rin e 2 1 4&cir
v o rd ir. B a jiik la r «u rh la , bau yerlerde lä c ü v e rd le y a zilm iftir.,
Y a zi n e s ta 'h y k tir. B irin c i c iltte n iba re t o la n bu nüsha 55
y a p r a k tir . 2. b - 3. a m O z e h h e p tir, Bu sahifcterde m ä lü m d i
bäce v a rd ir. 2. a daysa, M e s n e v i'n in I. e ild ine » it, m ä lü tn
d ib äc e d e n baskn b ir dib&ce va r. Bu dib äce 17 « a tir o la ra k
de vam c d iy o r ; son kiam i. s a h ife n in aol ta r a fm a , «»a g id a n
y u k a r iy a dogru alti » a tir o la ra k y a z ilip tnm an-.laniyor. ßu>
dib& ceyi ny ne n y a z iy o ru z :
j
■
- + t j ' Ijl
*r
w-l-£ Jbiu j »i.ÄJ-
j, <Sy* <J f,J jO W jl J 'J T u >
Üjj.
Iji a » U jljl
JL ü -
SUNUS X X IIt
p(J CJ jU * #j l «—-3^*.1 Jn1-4*.L jr) j*

*-**■
■»
C UJ> < ^ r~ jr- M*-"- e r “*- • ' / * c- »'- «« J

*
}L ^
0 }*U J i ‘1) J i- U * Ji-i~* Ca!*j l > ; ' }IU J.f^ a _J }— , U 'jl
b '-‘}Ü >>*)*■ L»> >j
v i^ j ^ ^ ö ; » » —
J> *
j -.IS' d l Ml* v J ^ V i j ^ — y.!?-<■'j

j'J r V J* - ^
J }•+}*) < J Z *~"\ iä o - j'j y*.—Lf
O jljl J A*ÜJ3f
5j« li ^_J>rJ,' I lJ1#» ^ -Ji-• J
J,'jläi J*\-
jr».*-&" - A * J M v
jti jl ^ .i jU ir _,U» _,!» v
d l ^ . v i - . '(Jj"l_»
-,a t fjf" r r * J*> *' *

J jt
<£)*La-
■
—r*
X X IV SUN L S
jf * Sjü\>JT f X i 'J o w— *•"
J ~'■£-*• . r * 1/ /
i ' i i- — y b l «fjJ.» J> ^
jiW i> i. 3*.£»f
j jMji J> jcI* c-»-** S **>'**4

J i , J ^ y . J}»-.)
\
J , l « . j «Lr i j± - i l £ > ' ^ U j 1 «-V J * i
J w**^
j,±~)> —‘ V j'/,'* - * - * j*f^J-"^)r v-*,#
y '* * ^
Sol yandn Jc«riard«
jAy-Af ]
„û V ‘^ » f » -‘^ ■ » / ^ j ’^ ' j *i '^-
* jlo ^ * v j t ^
y iSj!t‘
J , j\j ' j C ji'o J * v J*U > v , j- t.U .
^>- a'-iT jb j c f j —* J^--*
ja li f-t »f^) j * ***^j ^ ' ; v® •H A '-7 . i/.’
ji J » r ^ 'y *
cr-J w t ' j 51. M JU
L ‘j i » U i'l U j
y*. 'j >t>vi * s j- —

SUNL'S XXV
<il j—^y ij jSj jÜÜL— i j. -i»*- ij* '■**
J1 w3^' *J^*‘
^ ji.I )•'—>■ <ju <*->■ •!»»• (j* Ij»
•Jh y ü l J. JL* * «5*^’
Bu d ib fice nin türke*-»! ju d u r :
"B u eilt, iri g ö n ü l d o g a n in m penijesnni. g ag asm i, kanat

la r in i b a k ik li b ölg e le rd e n . kaygan a la n la r d a n k o ru y u p ge-
tirrr.cyi b ild ire n , onu k u r ta r m a y i a n la ta n M eancvt y o b a rm ifr
Uk b ö lü m iid ü r t in ä n e v i y o lla rd a n ilk y o ld u r. En Iw e tli
y iyeceklere ö z c n ij a g la r in in seb cple rini g id e rir, krser: I anr?
rü z ih g in i kazanm aya y a ra y a n b u y la r a a ld in j e tn ic m ry i yok
e d e t; in sa n i, o h u y la n elde etm eye d ü ? u r lif; y e r y ü iiin e
äit a$agi1tk b a lle rd e n u z a k la s m a y a sevkeder. K ö tü le r le «•-.-dost
o lm a k ta n $ c k in d ir ir in aa n i, nefret verir »nsnr.a; büyük ki|i-
le rle b u lu ju p g ö rü ? m e y i » e v d irir; »ejvtk eder insani. §ey-
ta n la r in o k la n n a . m iz r a k la r m a k a r ji aag lam b ir k a le d ir. Top-
rn k tn k i y u rtla r d a n e bedi v a riik k a tin a yüce lm e si l?in ö g iil
verir in sa n a . özü, aözii do&ru g erêk kigjye, v a a d e d i.m i^
llliy y m 'd ir ; p ck y a la tic i z m d ik a y a a . m evcüd o lan S ic c in 'd ir.
S a rp ß eîtlerin z o r lu k la n n a d a y a n a r.la rla ^ e iin tu ts a k la rd a n
nzad e d ilm ifle re , te rte m iz i^ im d ir , h ü rile r i k o ? m a k ttr. gar-
d a k la r d ir , k ä » k le r d ir; ta b tla ra , »edirlere dayam p ya ng o tm c k,
m e le k le rin en y u c e le rin in »rede e ttik lc ri can ke »ilm e ktir. Ol-
g u n la s m i;, in s a n la n d a o lg u n la jt in r b ir h ale g e lm ij o la n n d a,
onu okum nk. b ir b ir i ardm ca b ir k a v ra y i* v e r ir ; onu b«l-
leyi$, g ittik ^ e a r tip y ü c e lc n b ir au la y i» elde e tm raini « § la r ;
b öy le b ir h ä le u la * t m r onu . S o nsu* fa y d a la n n d a n en « im
soy lem ek, ta y iy » » ig m a z fn y d a la r in in en d e g e rs ix . »ay ila m n »
b ild irm e k gcrekirse d eri* k i; C özün b ir b a k ijin a . h a tn a bir
XXVI SUN US
k e re c ik k«1>P Kesi?e. »evgiliyc b ir kere b ak tfa, onu b ir defä

ctk g ö r ü fc ebedi z a m a n la n « ig d m r ; inaan, h n le r g ü rü r. aey-
reder. U n ia riz kj g ay b n le m in j arny a n, kim ae nin a y b tn i sjöriip
aöyleyecek ate*li huya aab ip o lm a y a n karde$!«?r, Ö m iir aei-
m ay e ain in on degerli inciler, m üce vh e rle r o ld u ^ u n u b Jir le r
de cmun gevteainde d ö iiü p dolaî rlar, o aerm ayeyi. r ^ iz fey*
leri a r a ftirm a y a . g ö r ü lm e m it $eylen a k ta n p b u ltu a y a har-
c a rla r . Can g özü , an lay i? aürm eatyle aydm lartap bezenm i*
ki*t, iy id e n iyiye biK i kl g ü n c f, ncJiksiz, n ite lik s iz z6ta nis-
pctlc b ir zerreden de k iit ü k t ü r ; renkten renge g ire n filem e
nid o]u$ b a k im m d a n zerreden de de&eraizdir. Ama icene de,
a d la n k u t lu olaun. yaratip o lftu n la ftira n T ann, cö m ^rilik -
lerlc d o p d o lu o lan v a rlig im » z a tin in a ifa tla n n i a n la tirk e n
*’O n u n d e lille rin d e n b iri de g ü n e ftir “ bu y u rur ( K u r a n ; X L ],
Fuaaiat, 3 7 ). Y äni sannt eaeri, aa n a tk ard a n a y n la m a z . ßu-
tun a k illa r, a k d la an )a$ilab ile ce k bergey, trm e lle rin t^mcl-
leriyle k iy a ala m n ca , vaafedilem jyecek bir aifatta n ba$ka bir$ey
olnm az. K a r a n lik la n delen, a y d m la ta n y ü zb in le rc e y iidiz, ve-
him d o n dogan güne$in j^ ig im n kar$)sinda, yok o lu f ö rtü lc ri
a ltin a g ir c r ; g ö rü n m e z o lu i gid e r. A r tik varlaklar hakkm -
dnki z a n n in ne d ir ki> H ele b o n la rin a r a la r m d a b ir niaper
de y o k tu r . Ama aen v c h m e k a p jh y u ra an , ba>in, c a n in varaa
da ondan m aH ru m su n, k aräri o lm a y a n , fa k a t göaterige kapi-
lan biriairt. £ a ] i} ip ta b a la m a k ta a in ; kuru yu p knfm ipain. dik
b a jlia m . oyuna dalm ipam . ß ir k u z g u n su n ki iyin n la y in o a sin ,
fa y d a n z ö tü p d u rm a d a s m . Y a n ilm ifa in , u n u tu p gilm tpain;
bjlgiaizain aen, § e y tiin ’in aidigiyJe a a rh of olmvi?, ga/tete daJ-
mafa:n, K im kndri yiiee M c s n e v jy i k in a r, ksnam a d ilin i aâraa,
ona cevap o la ra k ?u ilci b e yit y e le r; onun lay ig i bu bryit-
lersn m e ä tid ir ; u tu la m p bayini dik e n her k i$iy i kend;ai de
g örlir, ba?kast d a:
G ö n lü o lm ay an k i^ in in edebe ih tiy a c i o-mayiî.

ß a js iz e*e£in y u la r a , ba?>a ih tiy ac i o lm a y ifid ir.
*
SUN US X X V I»
D ünyäyi elde eden k ijiy le , ona k a r ^ id a n b ak an k ijin in

a r .m n d a k i ta rk .
B a k tig in ) g öre n ki»iyle, y a n in d a . ijik la r ln k a r a n 'ik la r

b ir o la n ki>inin a r as tn d a k i ta rk g ib id ir.
Bu y&ziyi. A lU h in en büyük sirrt, k a d rt yüce vc ult>

B e lh 'li ve Ebü-B ekr » o y u n d a n H a k ve D in 'in C e lä l’i M e v iä n i .
nm o g lu M e v la n ä S u lta n V e le d 'in o g lu E m ir V&cid*tn ef-
ya zisin d an n a k le ttim . O da d iy o r k i: Ben b u y aziy i, A ltä h 'in
yaralrh«! kipiler igind e A lla b halifesi o lan R u m u y a 'h , ao n ra
K o n y a li _ J is k _ y e D in 'in H u s ä m 'im n e ly a zis m d sn ko pyn e ttim .
Bu yaxiyj y o k »ul, h o r- h a k iy r IF t m 'I i § e r if M u h ib b i o g lu Ä iä y J
y «» d i , " ■ ----
★
Bu dtbäcenin »onundaki iki beyit, M ütenebbi'nindir (Nä-

* .r« l . Yuzici: §arhu D iväm A b i't • Tayyib: Beyrut — 1882.
*. 170, 3 4 2 ). Beyitlerden önceki flöz, arap<;a atasözü ofmalj.
N U shanm sonunda. bu c ild in . S u lta n V e le d 'in aendh kö-

leni A b d u lia h o g lu O s m a n 'in i*tin«äh ectigi nü*hadan, Kon-
ya da §© ril o g lu ^ e r if M u h ib b i o g lu A lä y i ta rn fm d a n isttnsäh
e d ild ig i b ild ir ih n e k te (». 1 0 8 ). A b d u lla h o g lu O tm a n in nü«
ha*t. tnv«if e ttig im iz 7. M esnevi n ii»h n »id ir. A lä y i, bu b irinc :
cild i. 955 C u m ä d e l& h ira s in in dokuzuncu günü yazip hitir-
m i? tir ( 16.V I I . 1 5 4 6 ). A lä y i, S u ltA n 'ü l • u if lm ä 'm n " M n i r i f " i
nin II. vc III. ciltle rin i to p la y ip k ita p h a lin e K e tirm i?tir (!«»-
U n iv . K . FarjQ o yaz. S o . 1284; A . G ö lp in a r li; M e v lan ä Ce-
lä le d d in ; III. Baaitn, Ist. In k ilä p K . 1959. s. 2 3 ). .M evlänä
M ü z c s i’nde 2109 N o. da k a y u li b u lu n a n ve yazist, S u lta n
V e le d 'in y a n t in a pek b enziyen “ F ih i m fi - f i h " l de Hä*iye-
le m ijt ir : 546 da (1 1 5 1 ) vefät eden ve A lä 'u z - Z ä h id djye
ta m n a n B u hära 'U A lA y i'n in , 537 de öle n (1 1 4 2 ) N esetf'nin.
680 de ö le n (1 2 8 1 ) K e v ä ft'n in tcfairle rin de n . d ah a da b a jk a
m e ih u r te fsirlerden n a k ille r y a p m ijt ir ; 64 b öiu rad e n mey-
dana gelen ve bu b a k im d a ti, b a jk a n ü s b a la ra g öre ek*ik
X X V III SUNt'S
o la n bu " F ih i m& - f ih " te. 90. a Ic e n a n n d a .« j , U i - I ; l y ^
w ijV » k a y d iy la b ir ay e tin tefairi y a * ild ig m »
göre "Sem erS it'ül • H a k a ik " a d li b ir tcfairi. yabut b ir k itab i

da vardir-, fakat bu k ita p "K c ff e l- Z u n u n " da ve ze ylind e
a m lm iy o r.
S u lta n V e le d ’in o g lu E m ir V ä c id Q elebi 743 le ( 13 4 2 )
ve fät e tn ii» tir. O nun e lyaziaiy la b u lu n a n bu d ib ä c e . Meanevi
n ü a h a la n n d a . bilK aa.a 51 N o. da k a y itli n m h a d a y o k tu r. A ncak
E m ir V ä c id C e le b i'n in . bu d tbäceyi. gelcbi H ua& m eddin in
e lv »zia iy la b u ld u g u n d göre .YlevlänÄ ta ra fin d a n ao y lcn ip ya2-
d m ld ig m d a n fü p h e etm iy ovuz. A n la ? i)iy o r ki bu da. IV .
c ild in dibäeeai g ib i M e v lä n ä to ro fm d a n y a z d m lm i* . « in r a ,
b e lk i fa z ia m u n ta lah o ld u g u n d a n b o g e n ilm e y ip m&luTn ve
tn e ^h u t dibäce y a z d irila r a k bu, b iraktlm itir» K aknt Celebi»
bunu da o tm ayi k iy a m am iy , E m ir V ä c jd 'in eline g e fm i« ve
yazm i?, b öy le cc de bu cilde g e jm i^ tir . B u ra d « Ur n o k ta y a
d a h a ijä r e t edel i m :
A lÄ y i, bu dSbäceyi E m ir V ä c id C d e b i'n in y azisiyla bul-

d u g u n u s ö z lc rk rn M e v lä n ä ’y i " E I - B e lh iy y 'iil - B c k r i" diye am-
yo r. O y*a k i bu niapet, ne aa nd u kna ind a , ne e se rle rin in bi-
-rinde, ne S u lta n V e le d 'in e se rlctinde. ne M e v lä n ä 'n m
tin d a n b e j yil, o n b ir g«in sonrn yazilm aai b ile n 5 1 No d ak i
n ü a h a n tn s o n u n d a k i te tim m e ve va kfiy cd e va r. " t b t id ä - N ä m e "
de ki, bu niabeti b e lirte n ik i beyitae ao n ra d a n k a tilm a ve
uy d u rm o (A . C o lp in a r li: M e v lä n ä CelnSeddinj a. 34 - 4 0 ) .
EaSaen bu niabeti d ile g e tire n de E m ir V ä c id C e le b i degü.
A lä y i.
★
Bu ntuhnda, jj ß »orhunun
yji,
10. beytinde, ilk imarain aonu, birim nüsbam iza uy gun olarak
kenara ,*»,»* yazilmi? ve « J ^ l < i_ S * kaydi
«liipümlü? (8, a: Nieholaon, a. 24, b. 3 8 0 ). 17. b de, a?agi
fctaimda ta’liykle yazilan Käjiyelerd« imzäai var.
32, a da kenardnki faraâ tzäbät aym im zäyi ta$imaktn. 41. a da

SCNUS X X IX
« . . . I,« ..* « t»-U- J j J J jJ r J u r h u . ta 'liy k lc ve » u rh la k e n a ra .
«r- j'j'j >>'? 'S*** '** ta rz m d e ve bixim n ü .h a j,*
uygun o la ra k d liz e iti’m i», a ltin a da a» j - ^ __** i»** *•»—'<>
y a ü iim u (N ic h o ls o n , a. 79, l? 6 ). Bu » u rh ta n ü? beyit on-
ce k i b e y tin ik in c i m isra i da j+- ^ /3) " »" ß 9

ta rz u id a d ü z e ltilm if ve «*—>» k a y d iy la k a y ttU n m i».
Bixim n ü a h a m iz d a da b o yle , h a lb u k i mma « „ - 'Ij j>- •
f j*. l/> p » U» »mi» N ic h o U o n ’da da b ö y le ; s. 176. b..
2 8 4 9 ), Bu s u rh tan önceki beyit de, ßcne biz im nü& ham iz*

uygun o la rn k
Lg i j >JC — j ~ j } j y — j *
•.arzinda k e n a ra y a z ilm ij ve 4. w,_ j i ,1»V « ä « J » ka y d i kon-
n ittf; N ic h o 'e o n 'd a b ir in c i m is ra ’, m e tin d e k in e uygun (ay n i

s. b, 2 8 5 2 ) . A y m *. de. « u rh ta n »o nra d ö r d ü n c ü beyit, «ene
b izim nü a h a y a uygun o la r a k duxeltil.-ni» ve g e n e <.»«_»
kaydi konm u*. Bu « u r h ta n önceki iiijü n c ü beyit, m e tinde.
O * jjö .. j » J . ^ 1 . '-’ J * J 1» ik c n t :z in ' n ü ’ ‘' 0" ” *a « V u lu p

«« • ♦ j U iS diy e dxizeltilm i*; bu ra sh ih in a ltm a
c özQ y a z ilm if. Sona k a d ar devärn edcn d uzeU m e le r
d e n vc k a y itla rd a n o n la jiliy o r ki A U i'y e göre b izim nü th aro iz

"N üaH a-i N azim *' ve " A a l" dir.
I 4. A y m K. N . 2 0 2 6 .
956 C u m ä d e lü la s m d a ( 15 4 9 ) yazilm i? nüaha. Y c n ik a p i

M e v lev ih ane ai fe y h i S a b ü h i A hm ed Dcde ta ra fin d a n da tah-
fiy e edilen bu niinba, bilhaasa k a y it la n m ta fiy a n be-
y itle ri b a k im in d a n in ce le n m e y e deger.
15. B ib lio th c q u e N a tio n a l; A n a ie n Fond P era; N o . 265«.
1675 te (1 0 8 6 H .) U to n b u l'd a sattn a lm m i? nüab a.

XXX SL'NL'S
Bu nüah ad a, k e n a rla r d a aurh cetvr] i<;ine a lm m if be yiticr

v a r ve b u beyitlerin üa tlcrin d e " W i e d " ve "V e lc d i"' k a y jtla n
jn e v c u t, I. c. te, a , ' j -j j ^1} j * iJ t f k j. » s u r h u n d a ü$üfkcü
beyit o la ra k ke na ra.
J« jT J V - j'j i ■ ‘“ ' j <j* &)*;

y a ü lm i* . üa tiine de « J j» k a y d i iläve e d ilm i»; bizde de aym
beyit, » u rh u n k iyism a y a zilm i? (N ic h o ls o n , s. 13, n o t; b. 1 8 4 ).
•41J s j f • jU a l «u rhu nd a,
^ L-’ y .A—k f I■>

b e y tin in k o rjisin a , üstüne g e n e g j^ p ka y d i ko narak
t>Ji i j > J l j l j e >y S Cy;
b e y ti yaarilnuj (1 4 . a ) . Bizde de b u b e yit k e n a r d a d ir (N ic h o ).

to n , *. 25 , n o t; b. 3 8 7 ). 4U p i i- * s u r h u n d a 3;e-
•nara ilk beyit o la ra k ,
ö -vajV j 1ja <jl j y
oeyti. h ii;bir kaytt konm adan y a z ilm if (1 6 . a ). Bizde de bu

b e y it k e n a rd a d ir (N ic h o U o n . s. 2 9 , n o t: b. 4 5 4 ) . I .1»
» * ^ ,i. iu r h u n d a .m e lin d e n fn zla ila r a k d o rt beyit k e n a ra kay-
d e d ilm ij: UgUucUsünün y a m n a e jjjt oydi k o n m u ? (3 3 . b ) .
ß izd e bu b e yitle r yoki 13. N o. daki A lä y J nüshasm da bu

i e y i l l c r v o r (N ic h o ls o n . *. 66, n o t; b. 1 0 6 2 ). j f J j.t
. . , I j * - !* » s u rh u n d a ik in c i beyitten »o nra geue n ^ J j»
k a y d iy ta b ir beyit k e n a ra y a z ilm i? ( 4 8 . n ) . Bu b e yit de b i/d e

yok; N ic h o ls o n bunu n iis h a fa rk i o la ra k a liy o i (s, 176, b,
3 8 5 3 ).
SUMUS XXXI
II, ciltte *. . . jt ü 'i- 'jJ surh und an ön cc k i

Ibeînci b e yitte n »onr.-i
^ ■>>- V**»- ir.1

----' e/.Jf- f> *1- »^^
iheyti, kenara « J j » ve kaydi konm adan yazilmi»

(14 9. b ). Bude bu beyit metindedir.
Bu karineiere gdre bu rtüsha Jn bizim nüshnyla Kar»i-
J a ftm lm ittir ; ancak bizim niishada kenara Qikilan beyitlor
a ra x in d a « iJ - d j» k a y d i b u lu n a n la i varsa d a bu beyitJerdr
<5yle b ir x ay it yok.
*
M cvU na M ü z e s i'n in «raki M ü d ir M u ä v in i vc fim d i Kulc-

k a p ia i ( G a la t a ) M e v lcv ib an c ai M üzcai M ü d ir i N ecati E lg in 'in
väsitn a iy la io n z a m a n la r in n ie gh u r M eim evi - h ä m Esat D e d e 'n in
(1 3 2 9 H. 1 9 1 1 ), M e a n e v f'n in b irin e i c ild in in pek a* b ii
k is in in a (ta k rib e n 130 b cy it) yazdigi $erhi g ö rd ü k . Zaal
O cdc, verbinde, M esnevi k a tip le rin d e n b ab *e d c rke n S u lta n
V e le d ’in yazdi&t b ir M e * n e v iy i 128 2 yili R a m n za n ayrnda
( 1 8 6 6 ), F ä tih C n m ii av lusu n d a. S a h h a fla r §eyhi M eb m e d
E f e n d f n in k ita p sergiainde g ö rd u tfü n ü , ik tn d id e n »onrti Mea-
ne vl ta k r ir in i b itir ip qiiknTxrn b ir kere daba ziy äre t etm ek
iatediftini. fa k a t M ehm ed Ef. n in , b ir sey rek aaat evvel biri
«in in y ir m i be? a ltin a aatui a ld ig in i soylrdifsini b ild iriy o r vc
“ m u ’trd il k it'a d a ” o lan bu M e tn e v i nis*haainda. her surb u n
b a m i? in d e birka<: beyit b u )u n d u g u n u . b c y itle rin a ltm d a «urhln
«J j j im z ä s im n m eveud olduaûnu b c lir tiy o r ; d jy o r k i:
“ M ezkür ebyät, M e ane vM § e r lf'i tahriT b u y u ru rln r k c n kalb-
llh& m - peyvend-i m ü n ir lc rin e ilh ä m o !u n d u $ u n d a n C enäho
M e v lä n ä m in küll')] - v u c ü h i e vlän a b a z re ile rin c t*]am !>uyur-
d u k !a » n d a hfmiia*i .Mesnevi-i §crffc aebt ü ta b r ir in i e m ir bu»
y u r m u ^ la r ," (2 8 . b )
E a a l D ede, g o rd üg ü M e a n e v fn in tarn n lu p o lm n d ig in i ve
bu biJg iy i nerden ald iR in i b ild irm iy o r; ancak "B il-cüm le
nusha-i matbxVada ebyot-i m u lh a k a p e k ^ o k t u r ; b u n la n n beiy-
n in d e n S u h a n V e le d ku d d ia e airrehu b azre tle rine m r n iu b o lan
X X X I1 SUNUS
e b y äti fa rk u te m y iz m ü te a s » ir ve belki m ü te a z z ird ir ” H ü k .n iin »

veriyo r ( 2 6 . b - 2 9 . a ) .
S a m y o ru z kt " V e le d " k a y d tn i ih tiv ä «den beyitler, S u lta n
V e le d 'in yazdtgl n ü a h a d a n d ir ve M e v lä n ä 'n m d ir ; ''N<l»ha-i
V e le d i'- k a y d in i ta jiy a n la r da b öyle oU a g e re k. -'V e le d r
k a y d tn i ta>iyanlar*a, b e 'k i S u lta n V e le d in d ir ve herhatspi b ir
beyti ? «rb ve iz&h m ä h iy c tin d e d ir. F ak at bi* de bu h«i*u»ta
m r ä n n m ü m k ü n o lam a y ac aä«, k e jin b ir h ü k m e v a n la m a v a c a g »
k a n ä a tin d e y iz .
*
B u ra d a Sadreddin-i K o n a v i ta ra fin d a n '■Meanevi” ye yaztl-

d ig i riväy et edilen b ir ta k riz d e n de »öz a<;mayi g e rekli b u ld u k .
Bu ta k riz d e n ve ta k riz in b u lu n d u g u n iU h a d a n , ilk o la ra k
NiKat M. C ctin . § a r k iy a t M ecm uoBi n d a k i m a k a le iin d e bah-
setti (» . 98 - 99. no t. 4). T ak rtzin b u lu n d u g u nü>Ka. Sii-
le y m ä n iy « K ü tü p h ä n e s in e m ü lh a k N ä fiz Pa$a kitap lar» ara-
sinda, 654 No. da k a y ilh o lu p 655 R a b iu lä h in n d a { J .V . •
I.V I.1 4 5 1 ) K onyadn M e v l4 n4 K. de 20 2 4 N o. daki nü#ha-
dart M uham m cd b. M n h m ü d if - § ir v ä n i ta r a fin d a n
e d ilm ijtir . K irm iz i, ortasi gem jeli, m ik la p li m r jin ci.tl« eilt-
lenm i? o la n ve e b 'ä d i 248 X 164 (V az i. 193 X 130) o lu p
dan M uham m ed b. M a h m u d -»? - S irv ä n i ta r a fin d a n i»tin *äh
b a jh k la r l ju r h la . y»zi«i o k u n a k li b ir nesihle y a z ila n bu nüa-
hanm 2. a v a p ra g in d a . S a drcddin-i K o n c v i'n in (6 7 3 H . 13 74 >
"M csn e vt" ye b ir ta k riz i k a y d e d ilm tjtir . H ic ri 1207 de ( 1 7 9 2
1 7 9 3 ). a y in 23. günü ( a y in adi y o k ). M e v lä n ä »oyundan.
S eyyid § e y h - A b d ü lk a d ir ta ra fin d a n , b ir yerd e n kopye ediler»
bu y a z in in k e n a rin d a, arap<?a. "A rtz »irri k u tlu ol»un. M u
h a m m e d S n d r ü d d in 'il - K o n e v f n in M e »ne v i'ye tak rS zid ir" kaydi.
v a r; bu yazi. tak rtzi k o p y a eden A b d ü lk a d ir in , b a jta k i ßea-
rnele’ylc 23 »atir tu ta n ve n e ä ta 'h y k a salan y a z m y la d ir . Son
/Jh} jtz-
i>9 »atird a. I
ü ly V 'j ^ V-Nl .jU '.U j *yi JU ü ll

« IC - J i J l^ ^ k e te b e s in i ta n y a n bu ta k riz in
dörd ü n cü eatirin da gecen « J n J I *ozü,
ra h n ie tli B c d iu z - z a m a n F u r ü z a n - fe r'in "‘K U lliyyät-i Je m * y&
SUNUS X X X III
O iv ä n - i Ke-bir" ine k a y n a k o lan ve KierS V II. y ü z y ild a ya zildig i
n n ln jila n d iv ä m n m u k a d d im e ts ln d e J j* ’*
.tarztnda ge$i*r (C ap-t N o h o a tln . E z in ti$ ä r ä t -1 D ä n ijg ä h - i Teh-
ran — 1336 §em ai H ic ri, *, 2, » atir. 7 - 8 . Bu n u s h a n in tavsili
4în bk. #. * — i 5 - 1 0 ). T ak rizd e k i « J l ^ ' J 1»

•ö iü ( la t ir . 1 3 ), aym m u k a d d im e n in »ym s a tirin d a gegmek-
tc d ir. 770 h ie rid c y a z d a n ve K cm ya, M e v lä n ä M üze *ind e b u
lu n a n D ivän-i K e b tr'in Ö n s ö z iin d e dn a y m »özle ri g örm e k te y iz
(». 3, »arir. 16, Bu n ü sh a, b e f cild i s ik a n te rce m e m i*d e e»a>
o la ra kabül e ttiß im i* n ü « h a d ir . T nvsili i$in I. cild in X - X I.
aah ife le rin e b a k m iz ; Ist. R e m zt K . 1 9 5 7 ). G ene ta k tiz in 9- 10.
x a tir la n n d a g c?e tn «
sözle rin i "K ü lJiy ä t- i S e m * " e k a y n a k o lan nü«-

h a la r d a n o lu p 72 7 de ( 1 3 2 7 ) y a zilm i? b u lu n a n n ü ih a n t n Ön-
-eözünde b u lu y o ru z (*. I. »atir, 12 - 13. T avsifi iîn b k. s.
h --- I I • 12).
B u tiin b u n la r d a n s o n ia . K o n y a , M e v lä n ä M ü*e*i K. de, eski
' 1 5 1, ye ni 67 No. da, gaze lle rin ao n u n d a , 759 § a 'b ä n m d a
(1 3 5 6 ), 309. y a p ra k ta , r u b ä ü o rin ve b ü tü n k ita b in »o nu nd a.
760 S o 'b ä n in in s o n la rm d a (1 3 5 9 ). kaari'- i Mesr.cvi M a h m u d
b. M u h a m m e d ’il - MevlevS ta r a fin d a n ,ka s h ä b in h uzü ru nd a ve
T iirb e 'd e istin a ä h in in , ta s h ih ve im ik a b e le s in in b itir ild ig i'' kay
-dedilen "D iv ä n - i K e b ir ' e yazila n Ö n s ö z ’ü o k u y a h m [*|
y » lk 'l ^ J lj jA Ü * '' jl') y k ü ‘. j , J l
(£3*y ^ f-)
[*| Bu D iv a n i? in ^'M evlänä C e lä le d d in " ad li eaeri-
m ize de b k. III. b aa im ; lat. in k tlä p K it a U v i, 1959, 242.
B u D iv a n , 924 R n H tu la h irin d a ( 1 5 1 8 ) m e fh u r H u s e y n ’i i l -
V ä iz ’il K & fift'nin (9 1 0 H . 15 0 4 ) o g l u A U y y 'u a - S a ft'n m de
te m e llü k k a y d in i ihtivn eder.
X X X IV SUNUft
y
1 k_/ -*' ^ l£ ^ * îa.
,'J * ; £ y —* (C*1**"' ./— V**“ jjWU.1 ^-l»
t f 'J 'J ä ä' <.lit ,1) Ju
* _jl« S ' In f ■ÖJ' , j i ^ ' ( jjJ ' j^»*V • J u *
«Ui*,»1. ^ C i l j i» y * 1 ^J-1* *-lfcj',j
I*'“ ' J *-0J l » jf ^ j •->r ^ J <*-*' « • j'^ l J *
<jAi tJv ' -i'^*‘ *J.j~ (jj'jV i
L~.*j u jl- ^ 1 ' j j - J-.U*. O j 'j
ü ^ ’-l •j—• <>;!'
G ö r lilü y o r ki n u ra d n k i birir.ci ve ik in c i » a tirla rd a gcên

vaaiflaria altin c i s a tin n so n u n d a , ye d in ci «atirtn ba;in<ta bu
lu n a n vaai/lar. bundan öncc a rz e ttisim iz üg n iis h a d a d
F a k a l bu lü r c t in i » u n d u ju m u x Önaoat. ta k riz in , b ir aa tir |e$kil
rd s n "B c sm e te " y!« b e rab e r dokuzuncu » a iir in d a n or.doku-
zu n c u a a tirm a k a d a r ay m . Y a lm z o n b iritic i s a tird a Lf j l j
t£ i f /«■»■ <_»yül farkt var ki bu da okuvuf ve
o nlay is h atäain d an m c y d a n a g clm i». ß ii de o n b trin c i ta tird a

Lafza-i C c la le den sonra « J L j j v U .^ > fa z la h g i var. Ay-
nca o n a liin c i jiatirdn. ^ ,j j i * . » den sonra
« j j ; » ' 1 j l k . l —1»' o n y e d in ci s a tird a tcn »o n ra j __ _
J5U- l ü y ) » ve ondan s o n ra k i »atirtarda,
»_ß J « il,,.» » (> —1.I -xf~ j / j!
«. ... tlj Ow* t jy - o ^ —jL - A j C ,_
y a z ila ri var.
SUN U$ XXXV
A p a ^ ik g ö r ü ld ü g ü g ib i M c v lin n 'n m adi a m lir k e n ^ *
d c n iy o r. H u a e y n .M e v lä n a 'm n b a b a « de&il, dede-
« id ir; ^ ^ j f “* denm eai g e rc k ird i ve S a d r*d d in ,
her h a ld e b u n u bitird i, evvelce de b ir m ünä«*betJe
a rz e ttig im iz g ib i u y d u rro a b ir nispeti ifnde e diyor
aözüyse M e v la n ä 'n m , o g lu n u n , t o r u n la n n m z a m a n la n n d * kul-

Ja m lm n y a n b ir aözdilr ve $©k aonrudan u y d u r u lm u g tu r. Sad-
Trddjn. ke n d i a d m d a n aonra b ab a ain m . d cd e ainin , S atta ttüyük
d edcsiy le onun b ab aam m bile a d im anar I 4 ].
T a k rizd e d ik k a ti ^ ck e n b ir n o k ta da. M e v lä n ä ’ntn adin-
dan ao n ra ^ U—-lij > d cn m e aid ir;
K a lb u k i ta k riz in tä rih i 671 d ir ve bu tä rih tc M e v lä n ä ha-

y a tta d ir ; b a y a tta o la n b ir zäta ac5"„ <«U J
-uii t » * } * ) i f /u K'*bi b ir duä cü m le si k u lla n ilir :
tak - rtzd cki aözler *ö y lc n m « z .
Hu izn b n tta n a ^ ik ^ a a n U fitiy n r ki ta k n z tiy d u rm a d ir:

okudugunu a n la m a y a n b iri, g a y re tk c flik yüzündcn, “ Divan-»
K e b ir “ c y a /ila n S u n u ? yazia im . ba?a ve aona b irkai, cürnle
ve b ir im za ile t a n h ekliye re k kim se a n la m a z z a n n iy le takriz
fia lin e koyup S a d re d d fn ’e y a iu a n u j, b u n u , h c r h a n g i b ir yerde
b u la n d a, d o gru aam p bu " M ä i m v I” ba$ina eklerm }tir.
Bir de |unu ao y liy e lim :
E re n le rin a r a la n n d a m evrep, d ah a d o g ru s u an lay i^ ve

ruh* Kniet b a k iim n d a n b ä /i a y n lik la r . a y k m h k la r va rd ir;
[*] M eaelä "V n a ty y e t • N a m e " ainin b a fm d a (O a m a n

E r g in : S a draddin-al K u n a v i ve eaerleri; $ a r k iy a t M ccm uaai,
I I ; lat. O im a n Y a l$ m %M at. 1958; a, 63 - 90. V a a iy y e i - Nä*
m e n in foto g rafyaai, «. 62 - 6 3 ) . K o n y a 'd a k i cw m iinin kitabe-
aind e de, b ab a ain m , d e deainin ad i geêr (M e h m e t ör.der-
M e v lä n ä § e h r i K o n y a ; K o n y a V a lilig i y a y m . K o n y a ; Yeni-
k ita p Bm nm evj — 1962, a, 9 4 ) .
XXXVI SU NUS
h a ttä bu ay rih k , b ir b ir le rin i k in a y a c a k dereceye k a d ar du

v a rirj taaavvufu, b ir tek anlayi^, V abdet-i V iic u d inancin*
hcrkesK göre aym a a n a n la r. pek y a m b rla r. M e v lä n ä , •'ahdot
y o lu n u n ,y o k tu k 1 a altn& bilecegini, bunun da a?k vc cexbeyle
o la b ile c e g in i k a b ü ! eden b ir ere nd ir. Ib m A r a b i ( 6 3 8 H . 1340)
ve o n u n ir fä m m b e nim aiye n, o n u n y o lu n u y iirü te n , fik irle rim
yayan 5 a d rc d d in . b ilg iye, h a t iä ilerde o la c a k ?cyteri bile
kavrarnak, b arfle rd e n. » a y ila rd a n h ü k iim le r s ik a r m a k iddi.V
sinx ta z a m m u n cden Ka r 'b bitgilere, a k lin aln m a y a c a g i te vil-
lere a lle m vcrirlcr. Bu yüzd e n E k b e riy y e m ü m M s iilc r iy lt
M e v l& n ä'n m ve M e v le v iy y e n in nr.uu, b ira z da je k e r - re nk tir.
M caetä ilk z a m a n la r d a , riväyete göre S a d re d d in , M e v jä n ä yi
pek t u t m iu ( M a n ä k lb 'u t • A r if in ; T abain Y a z ie i’ n m taahih vc
h äfiy e le riy le ; T. T. K . m a l. A n k a r a , c. I, 1959, *. 305 - 3 0 6 ) .
M e v lä n ä n in da S n d re d d in 'r karî a ;m b ii te v e cc üh ü y o k tu r
(a y m . «, 417 - 4 1 8 ) . H a ttä onu , kendi a d a m la n n m ger<;ek-
lig in e nispctle m iiknlU t sayar (a y m , ». 4 7 1 ) . " F ib i mä-fib te
de, b ii aubbetinde SadreddirT in a d a m la n n in iu a n c in i a in a t
(Tcrcerr.croiz; lat. R em zi K.. 1959, *. 106 - 107. M e v lä n ä Ce-
lä le d d in 'e de bk. 111. b. *. 232 - 2 3 6 ) .
i täaili bu takrize h ic b ir y ö n d e n in a u m a m iz a im k n n y o k tu r .
"M e a n e v t" n in ilk onsekiz beyti rtiUsteanä, M e v lä n ä ta ra

fin d a n soylendigint, C e le b i H u a öin e d d m ta ra fin d a n y a z ild ig im
b i’ iy o ru z ( M a n ä k ib 'u l - A r if in . T ahain Y a z ic i'n in tiiahih ve bä-
«iy e le riy le ; T . T. K u iu m u ynym . A n k a ra — 1961, II. eilt,
a. 739 - 7 4 5 ) . Eaäaen bu, " M e s n e v i" n in m e tn in d e n da aixia-
film a k ta d ir . Sirasi g e ld ik ê M evlänÄ, s ab ah a k a d a r «öy le d iftini,
C c lc b i’ n in uykusuz k a ld ig m i, k e nd isinin a c ik ip b it je y y e d iiu n i
b u y iizd e n ilh a m knynaym m b u la n d ig in i, *'Me»ncvi* ye cd ile n
itir n z la n , b aa ih " M e s n e v i" y a z ilirk e n o lu p b ite n le ri, »e rh te
yer yer i?ärcc ettigsm iz g ib i a n la tir ; caki d c y im le her def-
terde, y ä n i eilst«, b a ttä ik rizä ettikê, b e r b a n g i b ir hik nye d e
C o lo bi H u a ä m e d d in ’itt b u h iz m e tin i a s ik la r, o n u över, 5 1 No.
d e ki " te tim m e ” den de a n la d ig tm i* g ib i "M e s n e v i“ , b e r eilt
b ittik r « M e v lä tii’y a o ku nu yo r, b izrät M e v lä n ä ta ra fin d a n dii*
SUNUS X X X V II
.ze lttiriliy o rd u . K ir m m y la y a illd iy i ijin e ak ile rin 'S u r h ’ de-

d ik le r i b a ^ lik la r da b e lk i eilt b itim in d e , o k 'jn u r k e n yazdin-
Jiy o rd u , H erh& lde d ib ä c e lc r de her cild in b ilim iu d c n aoora
y a z d in h y o r , b ir in c i ve do rd ünc ü ciltle rd e o ld u g u gtbi bäztat
J e g if t ir iliy o r , ik in c i ciltte o ld u g u g ib i b ä i« « da b ir a k ib y o rd u .
ßu okunm n ve d ü z e ltitm a i? in in a lu n c i citd c kadar d e väm
•ettigini "T e tim m e - i V e le d iy y e " den a n liy o r u z ; S u lta Veled.
aon liik ä y e n in no kaan k a ld ig in i « o y liiy o r; M c v la n a , a t t ik iö7
la m a n in m g e ttig in i, om rün ün 8on d e m le rin i aü rm e kte oldu-
ûnu, "M e a n a v t” n in b ittig in i b ild iriy o r . Gene 51. N o. da
k a y itli o lan “ M e a n e v i" n ü sh a s :n in , M e v lä n ä 'y a okuna« "Mea-
n e v i" den iatinaSh e d ild ig in i. Ualifeai C d « * 3! H u tä m o d d in in
ve h a le fi S u lta n V e le d 'in h u z u r la r in d a da t e k r a i te k ra r göz-
■den g e « ir ild ig in i a n liy o ru z . M u z u rd a b u lu n a n v« b u g ü n Mev-
lä n ä M üze ai K ü tiip h ä n e s in d c k a y itli o lan b irijo k n u alianin üa
bu n ü a h a y la k a r { ila * tir i!d ig in i. bu nüaham n, Nü»ha-i K.a-
d im e , Niiaha-i K a d im , N üaha-i N ä z im . A al, A ali o la ra k
kabül e d ild ig in i g ijrü y o ru z . B iitün bu k a rin e ie r, bue, v e le b i
H u a ä m e d d in 'in y a z d ig i m ü a v e d d e le rin bugün b u lu n m n d ig in a
g ö re K u rän - i K e rim . H z. P e y g a m b e r in (S . M) v e fätin d a n
»o n ra , y a z i!d i£ i k ag it, k ire n iit v. a. den nttatl to p la m p y a z ilm ij,
ilk y a z ila n la r im h ü edilm i?*e Q e le b i n in y a z d ig i m üsvcddelerir.
<le b u nushanm y a z ih jtn d a n , ta a h ih in d e n aonra g ö m ü lm ilf ve
bu n ü a h a m n aali n ila h a o la r a k k a b ü l cdilcm* o ld u g u k a n ä a tm i
v e riy o r. S u lta n V e le d 'in y a z d ig i M eanevi n ü sh aa im n a a, evvelce
de a rz e ttig im iz g ib i e lim izd e y a lm z d o r d ü c il ve aon eiltler.
v a r. T ercem e ve je r h im iz d o »all o la ra k biz de bu nu ah ay i
l:a b ü l ettik.
★
“ M eanevt” ye tiirk s e , faraâ, n ra p ta bir«;ok je rh le r ya-

z ilin i? , igilizce bile yerhedilm i?, bu k ita p ta n b ir ijo k in tib a p ta r
y a p ilm ij, iîn d e ge ê n lü g a tle r h a k k ir.d a k ita p la r ya ziln uftir*
ß a ti äle m in d e de bu m u h a lle d eaer üz e rin d e $ ali$ m ala t ol-
m u ftu r . N ih ä y e t aon o la ra k ra hm e t)! B e d i'u z - zam a n Fu-
rü z a n - fer, "M e e n e v !" yi »erhe b a t la m ijt i. Bu ?erhm , b irin c i
c ild in 89 8. b e y tin in aonunn kadar K a zirla n an k u ra i banl-
m ijt ir (M e a n e v i § e rh !e ri ve M e a n e v fd e n y a p ila n in tih a p la r
X X X V I 11 SUNL*§
icin M a ä r if V e k ilc t i ta r a fm d a n y a y m la n a n tcrccm eye ya*-

d ig im iz O n a ö z ’e; s. Z - M ; " M e v t in ä 'd a n S o nra M e v le v iiik ’ "
adlt caeribize b a k in iz ; lat, Ir .k ilä p K, 1953; f. (41 - 1 5 0 ),
B ü tü n bu gerhler varkett *fM eenevjM yi y c n id e n je rb e ih

tiy a$ v a r m iy d i> Evct, v a rd i. £ünkü jim d iy e k a d a r y a p ila n
perhler, ktarnen N ic h o la o n 'la F urtizan - fe r'in na tarn am ferhi
m ü«tc »n ä, an cak je rh e d c R in a n lay ig im a k s e ttir m e k te d ir; oyaa
ki K ur'& n-i M ectd’i, her ?eyden ön ce K u r 'ä r w M e c ld tefair
ettigi g ib i “ M e f n c v i" y j de «en« ‘W lcanovi” vc M evläna'ntn*
eserlcri je rb e d e r ; bu d a M e v lä n ä 'm n b ü tü n eae rle rinin o k u n
m aaiy la m üm kündüT ; h a ttä S u ltä n 'u l - U le m ä 'n in , Seyytd Bur-
K a n c d d in ’in, bilhäasa j e m j 'm , h a ttä h a ttä Sen&i'r.in., A lta r m
eaerlerini de okum ak g e re ktir. R u rada tlci Ö rnck verclim-
M e v lä n ä , 1. ciltte, “ D in §eyhi*‘ n in o ir a ö z ö n ü naklcd e r..

S ü rün vc $ e m T y e «örc bu zät Sadreddm -i K o n e v f d ir . A n»
ka rav l, bunun M u h y y id d in Ib n i A r a b i. Katta b a fk a b ir zat
o lm a ii da m ü m k iid ü r h ü k m ü n ii verir. O yaa ki b u aozü aöy-
Icycn T e b riz 'li ^ c m a c d d in ’d ir ve M e v ia n ä 'y a jjorc " D in § € y h i”
§ e in a‘t ir ; fa ka t b u n u n b ilin e b ilm c a i i^ in $em a*in “ (V lakaalat" »-
n in o k u n m a a i jjcrckir. II. ciltte» "A karde?, a m o d ü fu n c e d c n
ibäre tain, o n d an baska ne y in voran k e m ik tir, k ild ir ’ * der. §a-
ribler, bunu tiirlu y ö n lcro te krni^ler, u gra$ ip d u rm u flsird ir.
O yaa ki M e v lä n ä , "F th i m ä - ft h ° te 52. b öltim d c , kondisiiie
b u b e y tin anlasm ao ru lu n c n . d ü jü n c e y le aözli kaatettiK ini u zu n
uzun n n la tm iftir (T e rc e m o m iz ; lat, R e m zi K. «. 170- 1 7 1 );
fa k a t biz de MM a k a al& t" i o k u m n sn y d ik , **Fihi - fih** i ter-
cem e etrneaeydik h u n la n , <m]ayi?imiza güre bär *yÖnc coker,
n n la y ijim iz a göre m ä n ä la n d tn r d ik . S o nra fu n u da aüyfiyelim
ki « a rih le rin ôgu, a a £lam b ir n ü ah ay i eaaa o ia r a k a lm a y i.
bile d iijiin m e m if. d ah a ilk beyitte y a m lm jftir . $ ä r ih le r . Mev-
In a 'y i M e v lä n ä ile d e g il, Ib n i A rnbi ile fe rhe ttne ye
la r, aradaki m c ; tf b , h a ttä m ezheb fa r k im h >9 göze altnn
m iglar, ak la g e tirm ijle r , her »üftnin ta s a w u f a n la y jjin i b ir
s a n m ifln r d ir. Bir de M em evi h ik ä y e le rin in n e rc le rd e n , kirn-
lerden a lm d tg in i, M e v lä n ä 'n m . b u n la rd n na»il la s a r ru fla rd a
b u lu n d u s u n u , c»ki H in d - I r a n , Y unan -R o m a m ito lo jis in i,
M c «ne vi'd e geên äy e t vc had iale rin m ü n n » c ö * tle rin i, crcn-
5UNUS X X X IX
lere ä it f ik r a la n « k a y n a k la m u , z a m ä n in d a k i te lä k k iy le ri nazar-i
d ik k a tc a lm a m i;la r , b u n la n e le ftirm e m ijle rd ir .
B ü tü n bu y ü zd e n "M e s n e v i" y i y e n id e n ve g lin ü m ü z ü n

s ö r ü ? ü y le »e rh e tm e k ye re k ti. F u r u z a n - fer m e rh u m , *’A häd is- i
M e s n e v i" ve “ M aichiz" le y o lu m u z o a y d in la tm ig ti. £ » k i fe rh tc r
de e lim izd e yd i. O e m in k t sözlerle o n la n y e rm i? d e g iliz; o-
zam anm z ih n iy e tiy le jim d ik j ih tiy a c i dile g e tird ik ancak ve
bu ihtiyucj. b izi g e rse k te n do pek g ii? o la n bu büyük ije
s ev ke tti.
E ski *ä rih le r, je r h le tin i b e y it b e yit y o p m i? !a r; b e y tin

ashni a lm ijla r , tÜTkêye tercem esim ve rm i^le r, tah liliru yap-
m i? U r, so n ra je rh e g ir if m ijlc r . BU b u tisülii ?u y ü zd e n k a b ü l
e lm e d tk : ,
B e yit ve ?e rh i o k u n d u k to n so n ra ö b ü r b e yt«, a y m ta rz d a
g e sm e k , h em bahsi u n u ttu m n a k ta . b e m M e s n cv i’ n in f i r iy c tin i
g ü lg c le m c k te . M e tn e v i. telsir, li aciis. rikih, k e läm i tss& wuf#
h a ttä tärib , iirf, ä d e t g ib i s e jitli k o n u la r i, b ilg ile ri k a v ra m a k la
k a lm iy o r. O aym zam anda co?kun, tä litn i o ld u g u k a d a r da
lir ik ll&lii ve in s ä n i b ir jiir . M esnevi b a h isle rin i, h e r baht»,
nU b e te n bitineeye dek, tercem e o la r a k v e rm e y i, ondan sonra
perhe ge<;meyi u y q itn b u ld u k ; b u y o ld a s id ilirs e iji'riy e tin de
k a y b o lm a y a c a ü m i d ü y ü n d ü k ; ve rd i g im iz tercem cde, ?erhi ic ä b
cden beyitlere b ie rr y ild iz koyduk; serht« de y i’dizli beytin.
cild e Rore b e yit n u n ia ra s m i ve je rh e d ile c c k m addeyi ya 2 ip-
•erbe k o y u ld n k ; b ir m adde, daha önce je rb e d ild iy s c , ferhe-
d ile n h e y li ij&ret e ttik.
M e v l& nä'n m «inirsir. b o jg ö r ü a ü n e s ig in a ra k m eydana ge-

•.irdigim i* b u je rh te k u s u r jm u z varsa, o k u y a n irfa n erbäbm dar»
b a s i} la n m a n iu i d ile r, okuyucuya bir?ey vere b iid iyse k d u ä s in i
d ile riz.
19 C u m a d e lä h ir a 1392
3 0 .V II.1 9 7 2
A b d ü lb ä k i G Ö L P I N A R L l
MESNEVl §ERHl
I
RAHMAN ve RAHlM ALLAH ADIYLE
Bu kitap, “ M esncvi,, dir. O , ula^mada, tarn inam$

sirlarm i afm ad a din temellerinin Lemellerinin tcmel-
lcridir. O , Allah’ m en büyük fikhidir; Allah’in en aydin
§eriatidir, en reddedilm cz deliüdir. Ijigina örnek,
n;inde kandil bulunan kandilliktir sanki. Bir do£ar:
parlar ki sabahlardan da i§iklidir. Gönüllerin cennet-
leridir; pmarlari var, dallari var, budaklari var. Bu vol
ogullarm in katinda, o pinarlardan birinin adi Sclscbil’-
d ir ; ululuklara ula§mi$, yücelikler cldc etmi§ kiîlere en
hayirli konaktir, en güzel dinlenme yeri, Hayirli ki'.iler
orada ycrlcr, iêrler; hür ki§iler orada ferahlanir)ar„
Salarlar, «jajjirirlar. O , M isir’daki N ire benzer; sabir-
hlara iîlecek sud ur, Firavun’un soyuna sopuna, käiir-
tcrc hasret. Hani yüce Tann da, “ Onunla ôgnnu az-
dirir, ?ocunu da dogru yola g ö tü rü r,, dem ijtir ya.
Gerêkten de O , gönüllerc $ifadir, hüzünlcre cilä..
K u r ’än'i, iyiden iyiye aqar. a?iklar; riziklart gcni§-
lctir, bollaûrir; huylari tcmizler, güzelle§tirir; $an-
lari yüce, özleri hayirli yazicilar, ellcriylc yazmi$-
lardir on u ; tertemiz ki$ilerden ba^kasinm ona do-
kunm asm a meydan vcrmezler, Alemlerin rabbinden
inm i$tir; b äu l, ne önündcn gclebilir, ne ardindan.
Allah gözetir onu, korur on u; odur en hayirli koruyan,
merhametlilerin cn merhametlisi.. Ba§ka läkaplan da
vardir, Allah takm ijtir o läkaplan on a; bizse azim
anarak sözü k isalttikâz £Oga delälet eder; bir yudum
su golc dclälct ed cr; bir avu? bugday koca bir harniana
delalet eder.
4 MESNEVI SERHl 1
Y ü c c A lla h ’ in ra h m e tin e m uhta<; o lan g ü y sü z , k u v -

v c tsiz k u l, H u se y n 'in o g lu M u h a m rn e d 'in o g lu B e lh 'li
M u h a m m e d d e r k i:
E f s iz , ö rn e k siz , b e n z c ri az b u lu n u r sc y le r i, y ü cc
sö z le r i, k ila v u z lu k in c ile r in i, z a h id e rin y o h rn u , k u llu k ta
b u lu n a n la n n b ah ^ e sin i icjine a la n , k a v ra y a n , y a p ila ri
k ü lfc ts iz , fak at m ä n a la ri 90k o la n b u m a n z u m " M e s n e v i ,,
y i, A lla h k a b ü l e tsin , c fe n d im in , d a y a n c im in , g ü v e n c im in
d ile g iy le , b c d e n im d e can k e sile n , b u g ü n ü m ü n d e , y a-
n m m in d a az ig i o lan k i^ in in iste g iy le u z a tm a y a f a l^ t im .
O z a ttir ä r ifle r in m u k le d S s i, d o g ru y o lu b u lu § , tarn
inani$ im a m i, h alk in fc ry a d in a e ri?e n .. G ö n ü lle r in ,
a k illa n n e m in id ir, h alk in a r a sm d a A lla h ’m e m a n e ü d ir .
Y a r a ttik la n n m iy in den o n u se g m i^ tir ; P e y g a m b e r in e ,
onun hakkm da ta v siy e lc r d c b u )u n m u § tu r ; te rte m iz
k u lu n u n kaunda g iz le d ig i k i$ id ir; A r? h a z in c le rin in
a n a h ta n d ir : y e ry ü z ü d c fin c e lr in in e m in id ir.
O d u r ü stü n lü k le re sa h ib o la n , A h itü rk o g lu d iy e ta-
n in an H a s a n e n o g lu M u h a m rn e d ’ in o g lu D in ve H a k
H u s ä m 'i §eyh H a sa n . V a k tin B ä y e z i d i d ir , z a m ä m n
C ü n e y d ’i.. S id d iv k o g lu S id d iy k o g lu S id d iy k ’ t i r ;
A llah o n d a n d a räzi o ls u n , o n lard a n d a .. A ta la ri eihe-
tin d e n U r u m iy a lid ir ; h a n i “ K ü r t o la ra k y a ttim , A ra b
o la r a k k a lk u m „ d iy e n k e re m sah ib i § e y h v a r y a , so y u
o n a d a y a r u r ; A llah onun da, so y u n u n d a ru h la rim
ta k d is c t s in ; n e g ü z e l d e geym i$i v a r d ir , n e g ü z e l d e
g e le c e g i..
Öyle bir soyu var ki güne} bile kaftanm üstlerrne

a tm if i
öyle bir ash var ki ytldtzlar bile onlara iftklarim

yaymif.
MESNEVl SRRHt I s
A v lu la n b a h t k ib le si o la d u rsu u d a y ü c e k ijile r in
o g u lla r i, y ü z lcrin i o r a y a g e v irsin le r. D ile k le r k ib le si
o lsu n d a b ö lü k b ö lü k rem iz ki$iler, o ra y i ta v a f c tsin lc r.
Y ild iz d o g d u k ^ a , g ü n e s d o g u p t$idik<;a h e p b ö y le o la -
d u rsu n da R a b b e , r u h a , g ö g e , A r$a, n ü ra m cn su p ,
g ö r ü n ü $ te s u s a n , g a y b ä le m in d e y k e n h ä z ir n ä z ir b u lu n a n *
h irk a a ltm d a su lta n o la n , y ü ce b o y la rd a n g e le n , ü stü n -
lü k le r sa h ib i o lu p d e lille re 151k k esilen can gö zle ri aîk
e r le r , h e p o ra y a y a p i$ sjn la r. A m in ey a le m le rin R a b b i ,
Bu, btr duadir kt reddedilmez; cunki't

BiitiJn halk ttttiflonm kavrar, kufatn.
H a m d , b ir o la n A lla h , a ; rah m et e fe n d im iz M u h a m -
m e d ’ e , so y u n a so p u n a . A llah y cter b iz e , n e d e g ü z e l
v e k ild ir.
( § E R II)
M c s n c v l, k läsik d o g u c d c b iv a tin d a b ir §iir tarzin in

4 'lid ir. B u tarzd a y azilan $ iirlerd e 3 h er b e y tin ik i m isra i
■k dfiyelidir; b ir b ey tin k a fiy e b a k im in d a n ö b ü r b ey itlc
u y a rlig i y o k tu r ; $iir b u s u r c tlc b ey it b c y it s ü r e r ve z aten
m c sn e v i sö z ü n ü n m a n a si d a b u d u r . U z u n sü r e n , b ir,
yahut bir<;ok h ik a y e lerd en m eydan a g e le n § iirlerd c
k a fiy e z o rlu g u yüzünden bu ta rz se ^ ilir.
M e v lä n ä C e lä ie d d in M u h a m m e d , b elki b irin c i eilt

y iz d ip d ü z e ltild ik ie n , b elk i d e a lti eilt ca m am la n d ik tan
so n r a y a z d i*! bu d ib d e e d e , k ita b im birc;ok v a s ifla r la
ö v er. ik in c i ciltte b u k ita b a “ S a v k a l-i e rv a h =» ru h la n n
c ilä s i” , so n c iltte , H u s i m e d d i n ’ in büy ü k lü g ü n ü b elirten
“ H u sd m i - N i m e = H u sä m c d d in 'in k ita b i,, d e r s e d e
h er c iltte , k itab ra in adm i “ M e s a e v i,, d iy e an arak
b u n ia rin da b ir e r ö v ü ? o ld u g u n u b ild ir ir . N ite k im b ü tü n
k ita b in d ib lc e s ; o lan b irin ci c ild m o n sö z ü n d e de,
B e sm e lc 'd c n so n ra h e m e n , “ B u k ita p M e sn e v P d ir ,, d e r.
M e v U ln ä’m n b u ö lm e z e s e n . v a z ild ig i ta rih te n b e r i,
zam an geêikê o k a d a r ra m n m i§ , bilgi vc e d e o iy a t
d ü n y a sin a o k a d a r y a y iln u jt ir ki “ M e sn e v i’d e g e ^ e r,
M e sn e v i h ik ä y c lc rin d e n d ir,, gibi b ir sö z e d ils e , akla
k 'ä s ik d o g u jiirin in m e sn ev i tarzi d e g il, M c v lä n ä ’m n
M e sn e v i's i g elir. B u n u n , M e v la n ä ’m n (âgindan b eri
b ö v le o ld u S u n u , R ftä k iJn in '7 6 1 H . 1360 M . ) , “ M e n ä -
k tb 'u l - A r if in ” m de, K a d i N c c m e d d in -i T a j t i ’d c n
MESNEVI SERItt I 7
trivayet e ttigi b ir sö z d e n a n liy o r u z ; N e c m e d d in b ir

to p lu lu k ta d iy o r k i:
Ü ? sö z v a r d i : sö y le n d i m i u m ü m i m ä n a st a n k $ ilir d i;
M e v lä n ä ’ ya v c r ild i, h u sü si b ir m ä n a k a z a n d i- Ö n celeri
b ir §iir tarzrn a m e sn e v i d e n ir d i; y a g im iz d a m e sn ev i
d e n in c e M c v ß n ä ’n in M e sn e v T si h a tira g e lir. ö n c e le r ij
h e r a iim e m e v län ä d e n ir d i; b u g ü n m e v lä n ä d e n d i m i,
M e v lä n ä C e lä le d d in ’ i h a tirliy o ru z . H e r m e z a ra rü rb e
d e r le r d i; artik rü rb c sü z ü M e v lä n ä ’n m k a b rin i h a ü r-
la tiy o r ( T a h s in Y a z ic i terc. M illi E g it im B ak an ligt
B a s im i. A n k a ra - T a r i h K u r u m u B a s im e v i, 1 9 4 5 , c.
I I , s. 21 - 2 2 ). G e re c k te n d e b u h ü k ü m le rin ilk ikisi
d o g r u d u r , y c rin d e d ir. B u g ü n , fila n §äirin §u ad d ak i
m e sn e v isin d e gib t b ir ta h sis y a p ilm a z d a M c sn e v t’ d e
d iy e b ir sö z sö y le n irse , m u tla k a M e v lä n ä 'n in M e s n e v i’si
h a t ir la m r ; b u , b a tid a d a b o y le d ir , d o g u d a ., M e v lä n ä
t'ildn d iy e b ir a d a m lm a d a n M e v lä n ä d e n d i m i d e akla
a n c a k M e v lä n ä C e iä le d d in g e lir. F a k a t ü fü n c ü h ü k ü m ,
y a ln tz K o n y a ’y a a iu ir . B ayka b ir y e r d e , lü r b e y e g id i-
y o ru m d e n se m u b a ta b , h a n g i tü r b e y e d iy e s o r a r ; fakat
b u s ö z K o n y a ’d a sö y le n ir s e , a n c a k M e v lä n ä ’nin lü rb e si
h a tira g e lir.
M e v lä n ä , M e sn e v i’sin i *fU la ? m a d a , tarn inan t?

s ir la r im a<;m ada d in tcm e lle rin in te m e lle rin in tetn elleri,,
d iy e su n m a lclad ir. D in lü g a tte k a rstiik m ä n ä sin a g e lir.
T e r i m o la ra k , iläh i h ü k ü m le rin b ü tü n ü a e , y a i i §eriata
d in y d e n m i'jtir. K u r ’ä n - i I\.erim ’ d e , A lla h kaunda
d in in , an cak is lä m d in i o ld u g u b ild irilm i$ ( I I I , A li
t m r ä n , 19), I s lä m in g e ry e k d in o ld u ih i a n la tilm i? ( I X ,
T e v b e , 3 3 ), a y n c a , h e r y a p ila n i$ in k a rsilig i verilcccg i
w aad ed ile n k iy a m e t g ü n ü n e d e “ D in g ü n ü ,, d en m i§ttr
8 MÜSNEVI 5CTHl I
(I, F ä tih a , 4). B irin ci m ä n ä d a itäal e tm e k , rä m o lm a k ,.

ö z g e r^ ek lig i m ä n ä la ri d a v a rd ir (R ä g ib - J Is fa h ä n i: E l -
M u fr a d ä t f« G a r i b ’il - K u r ’ä n ; M is ir - M a t b a a t ’ül -
M e y m e n iy y e - 1324 I I . s. 174 - 175. T e h r a n ; E l - M u r -
ta z av iy y a M a t. M uham m cd S e y y id -i G iy lä n i b a sin u ,
O fsc t. S . 175).
D in in b ir te m e li, a s h , u sü lü , b ir d e ftir ü u v a rd ir.

M ü slü m a n lik , A lla h ’ in b irlig in e , cî, o r ta g i o lm a d ig in a ,
H z . M u h a m m e d ’ in ( S . M .) A llah clgisi o ld u ^ u n a in an
m a k ,n a m a z k ilm a k , zck äi v c rm e k , h a c c e tm e k , R a m a z a n
a y in d a o r u ? tu tm a k e s a sla r m a d a y a m r (E l- C ä m i'u s -
S a g iy r fi A h ä d is'il B e $ ir 'in - N c z ir , M is ir - H a y r iy y c
M a t. 1321 H . c. I . s . 1 0 6 ). B u be§ §eye in a n m a k M ü slü -
m a n b g in tc m c lid ir. F a k a t b u n la r d a , A lla h ’ a p e y g a m -
b c rle rin e , b u m ü n a s e b e tle d e ra e lc k le rc v e v a h y c , k ita p -
larrn a, äh ire t g ü n ü n e , A llä h ’m m u tla k te d b ir ve ta sa r-
ru fu n a in an m ak tem e lle rin e d a y a n m a k ia d ir. B u n la ra
in an m ay a “ im ä n ,, d e n ir. In a n a n d a “ m ü 'm in ,, a d im
a h r (a y m , I . s. 1 0 4 ).
A y ric a d in in “ m u ä m c lä t,, d e n e n k ism i d a v a rd ir ki

b u n la r , a n t, y e m in , a h it, adak, ah m , s a tim , k a d in
a lm a k , b o ja m a k , b o r ? v e rip a lm a k , ta n ik lik , ce z a la r
v .s .g ib i d ü n y a y a a it ve k a n u n m a h iy e tin d e k i h ü k ü m lc rd ir
B u n la r d a d in in fü r ü u d u r . B u n ia ri, h a ttä ib a d c tlc r i,
e k se riy e te göre, y a p m a y a n la r , h c lä le h c lä l, h a ra m a
h a r a m 'd e d ik ^ e d in d e n «jik m a z la r; fa k a t k ü ^ ü k , y a h u t
b ü y ü k g ü n a h la n irtik ä b etm i$ o lu r la r ; b u b a k im d a n .
b u n la r a “ f ü r u ’„ d e n m i^ tir. G e re k im a n , g e re k Islam,,
g e re k m u ä m e lä t, b ilg iy e t ib id ir . K u r 'ä n - i K c r im 'd e
“ S o z b u d u r a n c a k , A llä h ’ tan en fa z la , b ilg ili k u lla ri
k o r k a r ,, ä y e tin d e ( X X X V , F ä t ir , 2 » ) b u g c r^ e k , a n la-
MESNfcVl SJEUHl I 9
n lm a k t a d ir . D c m e k ki b ilg i, b u iki te m e ld e n d ah a
ü stü n b ir te m e ld ir. G e ry e k b ilg isin i b ild ir m e k b ak irm n -
dan “ d in ic m e llc rin in cem ellcrin in te m c llc ri” d iy e
v a sfe d ilir k e n b u n a iâret o lu n m a k ta d ir.
“ T a r n in a n i$ „ d iy e g e v ir d ig im iz sö z m e tin d c “ y a k iy n ,,
d iy e g e y e r. K u r a n -i M e c id 'd c gery ek in a n a n la rin , tarn
u iam § a u la ^ u k la ri, b irv o k ä y e t-i k e rim e d e , m e sc lä
I I . sü re n in (B a k a ra ) 4 , ,X X V I I . sü r e n in (N e m l) 4 .,
X X X I . sü re n in (L o k m a n ) 4 . X X X I I , sü re n in (S c c d e )
24. ä y e tlc rin d e ge y e r. S ü f i l e r , tarn in am $ i, y a k iy n i,
J l m ’ e l-y a k iy n , A y n ’e l- y a k iy n , H a k k ’a l-y a k iy n d iy e ü<,c
a y ir ir la r , b u n la rm ilk ik isi, C I I . sü re n in 'T e k ä s ü r ) ,
<ct§ , ö y le d c g i l; $ ü p h e siz o la ra k iy id cn iy iy e b ir b ils e n iz ;
a n d o lsu n ki k o ca ce h e n n cm i g ö r e c c k sin iz . Son ra da
a n d o lsu n ki g ö z le rin iz le g ö r e c c k sin iz ,, m c ilin d e k i 5 - 7 .
ä y e t- i k e rim e le rin d e n , ü y ü n c ü sü de L X IX . sü re n in
(H ä k k a ) “ V e §ü p h e y o k ki o , c lb e tte g e rq e g in ta k e n d isi-
d ir ” m c ä lin d ek i 51. ü yet-i k e rim e sin d e n alm m i^ tir.
T a r n in an cin b u Ü9 d e re c e sin i, “ b ilrn ck , g ö r r a e k , o lm ak
-diye tü rk y e le jtire n le r o lm u ^ tu r. H a c i B a y ra m (8 3 2
H ./ 1 4 2 9 - 1 4 3 0 M ) , B u ü<; m e rte b e y i,
Bayram ösiinü bilJi, btleni atia biildu,

Bulan ol kenil oldu> sen setti bii, sen seni
d iy e d ile g e tirm i^ tir. I la lv e tiy y c ’d e n b ir $ u b e ay iran ve
te s lik in d e M e lä m e t e s a sin a d a y a n a n K u ^ a d a li tb ra h im
d e (1 2 6 4 H ./ 1 8 4 8 M .) , b irv o k m e k u ip la rin a , “ B ilm c le r i,
b u lm a la r i, o lm ala ri d a a v ä tiy le inh ä o lu n u r k i „ d iy e b a ?-
la r . S ö z ü b u b a k im d a n a ^ ik la rsa k , " M e s n e v i ” , in sa n a g c r-
y eg i b ild ir m c k , o b ilg iy i b u lu $ , gö rü $ h a lin e g e u r m e k ,
.so n u n d a d a in sa m , b ild ig i, b u ld u g u v e g o r d ü g ü gery ek -
10 MESNfVl SERHt I
le tah ak k u k e ttirm c k h u su su n d a b ir te m e ld ir, m a n a sim

v e re b iliriz .
" F i k i h ,, is lä m hukukuna v crilen a d d ir . L u g a tte

a n la m a k m a n a sin a g e li r ; K u r 'ä n - i K c rim ’d c de bu
m a n a d a g e g e r. H e m lu g a t, h e m te rim m a n a la rin a g ö re
M e v lä n ä , " O , A lla h Jm en b ü y ü k fik h id ir ,, d e m e k le
" M e s n e v i ,, n in , A lla h ’ tn d ü n y a d a k i e se r le r in i, m a z h a r-
la rd a n b elire n sifa tla rim a n la ta n , k u d r e tin i, h ik m e tin i
g ö s tc r c n , h ü k ü m le rin i lz h a r e d en b ir k ita p o ld u g u n u
b ild iriy o r. " A l l a h ’ m en a y d in § e r ia ti„ d e m e k le d e b u
k ita b in in sam iz ä fi ve m e v h u m v a rh k ta n g e r^ ck v a rlig a
u la$tiran en a y d m b ir y o l o ld u g u n u a n la tty o r. Q ü n k ü
,f§ e r ’ „ lu g a tte y o l, tc r im d e p e y g a m b e rle rin k u rd u k larx ,
k u lla ra b ild ird ik le ri m a n ev i y o l- y o r d a m , ilälii e s a s a
dayan an in an $ v e a m e l d e m e k tir. " E n rc d d e d ilm e z
d e lili,, sö z ü y lc d e ö n ce k i sö z ü k u w e tle n d ir iy o r . B u n d a n
so n r a , “ I$ ig m a ö rn e k , i^ in d e k an d il b u lu n a n k a n d il-
lik iir sa n k i,, d iy erek b ir ä y ete i§aret b u y u ru y o r. B u ä y c t ,
X X I V . sü re n in ( N u r ) 3 5 . ä y e t id ir ; m e ä li $ u d u r:
“ A llah i$ igid ir g ö k lc n n vc y c ry ü z ü n iin . I^ ig in m

ö r n e g i k an d il k o n an b ir y cre b e n z e r ; o r a d a b ir k a n d il
v a r ; k an d il b ir s ir ^ a d a ; siripa d a p aril p a n ) p arla y a n
b ir y ild iz s a n k i; d o g u d a d a o lm a y a n , b a tid a d a o lm a y a n
k u tlu zey tin a g a c in d a n v a k i!m i§ ; atc$ d o k u n m a d a n d a
y a g i, h em en i§ik v e r e c e k ; n u r ü stu n e n u r.. A llah d o g r u
y o lu g ö s tc r ir n ü ru v la d ile d ig in e v e A lla h ö rn e k le r g e tirir,
in sa n la ra v e A llah h er$ ey i b ilic id ir .”
Ä y e t-i k erim e d e k i iîktan m a k sa t, d o g r u y o lu g ö s-

t e r m e k tir ; im a n d ir ; K u r ’a n ’ d i r ; H z. M u h a m m c d ’in
( S . M .) it-igidir. K a n d il k o n an y e r , g ö n lü d iir ; k a n d il
p jy g a m b e r lig id ir . D oguda da, b a tid a da o lm ay an :
MTSNEV! SERHt I II
a c y t i n a g a c i, ifr a ti, tefrici b u lu n m a y a n , tarn tcn zih te m e -

!in e d a y a n a n M u s a P e y g a m b e r ’in (A .M ) d in iy le te^bih
tcm cliD e d ayan an , yahui so n ra d a n d a y a n d irila n isa
P e y g a m b e r ’ in (A .M ) d in in c k a rsih k “ te v b id ,, te m c lin c
d a y a n a n I s lä m 'd ir d c m i^ ic rd ir (A b d ü lb ä k i G ö lp m a r h :
K u rän -i K e r im ve M e ä li, II. b a sim , Ist. R e razi
K ita b e v i - Y ü k se le n M a t. 1377 H . / 1958 M . ; A q k la m a .
s. L X X X V I I I ).
M e v lä n a , “ D iv ä n - i K e b i r ,, in d e , b ir g a z c lin so n
b e y tin d e , “ E y T e b r iz li § c m s , sc n g e c e p e rd e s in e de
r a u h t a ? d e g ih in , o n d a n d a siy rilm ifsin . N e d o g u d a sm ,
n e b a t id a ; i$te sö z k is a ld i,, d e r (A b d ü lb ä k i G ö lp m a r h :
D iv ä n - i K c b ir tc rc c m c si, c . I , I s t . R e m z i K . 1951,
s . 6G).
G e n e “ D iv a n ,, d a , " N ü r u m b u y u rm u ^ tu r, k a n d ile
b e n z e r . G ö g s ü m ü z lc g ö z ü m ü z e d e k an d il k o n an y e r vc
s ir ^ a d e m ijtir ,. (a y m e s . c. I I , 1 9 5 8 , s. 9 ), “ S ic r a d m ,
g ö n ü l cv in c g ird in , k tm sc c ik lc r g e lm c sin d iv e d e k a p iy i
ö r ttü n , k ilitle d in ; a rtik b en k a n d il k o n an y e r im , sir^ a
k a n d ilim , y ah u t d a nur m u nur k c silm i^ im , 151k m i
i§ ik „ b u y u ru r (a y m s. 1 0 4 ). “ D iv a n ” d a , b u m c a td e
b irg o k b ey it v a rd ir. B ü t ü n b u n la ra n a z a ra n M e v lä n ü ,
“ M e s n e v i,, n in , I s lä m 'm g e r f e g in i a n la ta n , H z . P e y g a m
b e r ’ in ( S .M ) g e r^ e k ta lim le rin i b e lirte n , k e n d isin i on a
v e r ip o n d a fä n i o la n g c ry e k erin fe y iz le rin i ta$ irip
yayan m an ev i b ir 151k o ld u g u n u b ild ir m e k te d ir.
M e v lä n ä , b u n d a n so n ra d a 0 n ü ru n , d o g u p p a rla -
y rn c a , sa b a h la rd a n da i<ikli o ld u g u n u sö y lü y o r ve
g im ü lle rin c e n n e tle rin e b e n z e tiy o r ; “ P in aria ri v a r ,
d a lla n v ar, b u d a k la ri v ar,, d iy o r; “ O p in a rla r d a n
b irin in a d i, b u y o l o g u lla n m n k a tin d a S e l s c b i l'd ir "
12 MSSNÜVt SER Hl I
b u y u ru y o r. K u r ’ä n -i K e r im ’ in L X X V I. sd resin itr,
(D e h r ) 18. ä y e tin d c “ O ra d a b u lu n a n b ir irn ia k ta n su su z -
lu k lari g id c r ilir ; o irm a g in a d i S e l s e b i r d i r ” b u y u ru l-
m a k ta d jr. S e ls e b il, k o la y iîlir, b o g a z d a n k o la y ca g e ^ er,
ta$ k in , k ö p ü re k ö p ü re, co§arak a k a r, i^ ilm c e sin e r
m a n a la n n a g e lir ( M iif r e d ä t , T e h r a n , s. 2 3 7 - 2 3 8 ).
M e v lä n ä . b u sö z le rle “ M e sn e v i,, y i, “ M e s n e v i,, n in
m a n a la rm i c e n n e tc , c e n n ettek i irm a g a b e n z e tip o r a sin in ,
“ U lu lu k la r a u la $ m is, y ü c e lik le r e ld c e tm i? kiîlcre en
h a y irli k o n ak , en g ü z c l d in lc n m c y e r i,, o ld u g u n u sö y -
lü y o r v e h ay irli k i^ ilerin o m an evi bah<;cdc m a n e v i
g id a la rla yetiîp g e li§ cc e k le rin i, hür k iîlerin orad a
fe r a h liy a c a k la n m b ild ir iy o r . “ H a y ir li k i§ ile r „ d iy e
^ e v ird ig im iz s ö z , m c tin d e “ E b r ä r „ d iy e g e ^ e r. B u sü z
a r a p ? a “ b i r r „ sö z ü n iin <;ogu lud ur. B ir r , iy ilik te , h a y ird a ,
ileri g iu n e k m a n a sin a g e lir. K u r ’ än -i M e c id ’in , L I I .
sü re sin in ( T ü r ) 2 8 . ä y e t-i k e rim e sin d e , A U ah 'm adi
o la ra k ge<jer ve ä y e t, “ § ü p h e y o k ki o , lü tfu b o l r a h im d ir ,,
d iy e b ite r. K ul h a k k m d a k u U a m h n c a, fa z la iy ilik te
b u lu n a n , ita a tte , k u llu k ia ile ri g id ip h a y ir i§leyen a n la -
m m a g e lir ( M ü f r a d ä t, 4t) - 4 1 ). I I I . sü re n in (A l-i Im ra n )
193. v e 1 9 8 ., L X X V I . su re n in (D e h r ) 5 . , L X X X I I .
su re n in ( t n f it ä r ) 1 3 ., L X X X I I I . su re n in ( M u t a f ß f in )
18. v e 2 2 . ä y e tle rin d e “ E b r ä r - iy ile r ” d iy e g e ^ er. M e sn e -
v i'y i *e r h e d e n , g e n e M e s n e v i'd ir ; n ite k im K u r 'ä n 'i
te fs ir ed en d e g e n e K u r ’ä n M ir: K u r ’ ä n ’ d a ge^ en b ir
te rin n n te fsiri, h er§ ey d en ö n c e g e n e K u r ’ä n ’d a b u lu n u r.
K u r 'ä n iy ilig i. h ay ri $öyie a n la u n a k ta d ir :
“ Y ü z le rin iz i d o g u y a , b atiy a ^ ev irip d u rm a m z h ay u

(b ir r ) sa y ilm a z k i. H a y ir v e taal sa h ip le r i, A lla h 'a so n
gü nC j m c le k le rc, k iia b a , p e y g a m b e rle re in a n a n , A llah
MESNEVI SERHl 1 13
s e v g isiy le y a k in la ra , y e tim le r e , y o k su lla r a , y o ld a kalm i$-

la r a , iste y e n le re v c tu tsa k la ra m a l v e re n , n a m a z k ila n ,
z e k ä t v c re n , a h itle rin c , ah d ettik leri z a m a n v e fa e d e n , si-
k in ti v e § id d ct v a k itle rin d e sa b r e d e n k i^ ilerd ir. ü n la r d ir
s ö z le r i d o g ru o la n la r, o n la r d ir sa k in a n la r .” (.11, B a k a ra ,
177) D e m e k ki K u r ’ä n 'a g ö r e iy i v c h a y irL k i? ile r ,in a -
n a n la r , to p lu m a fa y d a li o la n la r, s ö z ü , Özü d o g r u , kul-
lu k la r m d a gc ry ek b u lu n a n k ijilc r d ir . A y m su rc n in 189.
a y e iin d e , h ay rrn , c v le re a rk a d iv a n a^ arak girm ck
o lm a d ig i, h ay irli k i^ in in , Qekinen, sa k in a n kiî o ld u g u
b ild ir ilm e k tc , e v le re , k a p ila n n d a g irilm e si b u y u ru l-
m a k ta d ir. A r a p la r d a C ä h iliy y e d e v rin d e H acc iîn
ih r a m a b ü rü n e n lc rin , ev le rin e k a p ila n n d a n g irm e v ip
a rk a d iv a ri a^ arak g irm e lc ri g e le n e g i b u ä y c d e k a ld in l-
m i$ tir. A n ca k ä y e tte , h e r i§i eh lin d e n a ra y m m a n a si
da v a rd ir . A y ric a tm ä m M u h a m m e d 'ü l- B ä k ir (1 1 4
H ./ 7 3 3 M .) , " M u h a m r n e d 'in so y u , A lla h k a p ila r id ir ;
A lla h y o lla n d ir ; o n la r ccn n et d ä v e ty ilc r id ir ; halki
o r a y a y c k e n le rd ir; h a lk a k ila v u z lu k e d e n le r d ir « b u y u r-
m u $ tu r ( K u r ’i n - i K c r im v e M c ä li, a f ik la m a , c . I I ,
s. X L V I I I . ) . B u so n a n la u $ , " B e n b ilg in in $eh riy im ,
AU k a p is id ir ; b ilg iy i d iley e n k a p iy a g e ls in ,, m c älin d ck i
h a d is - i $ erifi h a tir la u r (C ä r a J*, I , s. 9 0 ). § u h a ld e iyi
k i^ ilcr, in a n a n la r, A lla h a v e R s s ü lü n e u y a n la r, fe rd i-
y e tin d e n g e y e n le r, h a lk a m al o la n la rd ir. I I . S ü re n in
9 2 . ä y e tin d e y sc , " M u t l a k o la ra k h ayir v e ih san m erte-
b e s in e e ri$ e m e z sin iz se v d ig in iz §cy lcrd en h arcam a-
d ik tja, o n lard a n in fa k ta b u lu n m a d ik y a ,, b u y u ru lm a k ta -
d ir. In sa n in en 90k se v d ig i §cy, $ ü p h e siz ki v a rlig id ir,
c a n id ir . ö y le y se " E b r ä r " , v a rlig in d a n g e y e n le r, k en d ile-
rin i fcrd iy e tte n k u r ta r a n la rd ir. B u m e rte b e y c v a ra n la r,
d ü n y a d a d a g ü n ü l h u z u ru n a c re rle r, m a n evi g id a la rla
14 MESNIVi SERHt I
g id a la ru rla r, m a n e v i z c v k lc rle z e v k le n irle r; " h ü r k iîler,,.

o n la r d ir.
S u file r d e h ü rlü k , b a g la rd a n k u r tu lm a k , d ile k le rd e n

g e g m e k tir. H a k iy k a t y o lu n a g irm c m i? o la n la rin h ü rlü g ü .
$ eh vetlerin b o y u n d u r u g u n d a n k u rtu lm a k tir ki b u da.
k c n d i d ile g in i, A llah d ile g in d e yok e tm e k lc cld e e d ile -
b ilir. G e r^ e g e u la ^ a a la rm h ü rlü g ü y se h er$ ey d en ge<,-mck-
tir (S e y y id § e r if- i C ü r c ä n i : T a ’r l f ä t ; Is t . T a j b a s .
M a t, A m irc - 1 2 6 9 , s. 3 4 - 3 5 ). M evlÄ n aJy a g ö r e h ü rlü k
tn e rte b e si, gergek y o lu n u n ilk a d im id ir, O , " M e s n e v i ,.
n in S u n u $ b ö lü m ü o lan o n se k iz b e y it b ite r b itm ez,.
“ Bagt föz, hiir ol ey ogut,

Niceye bir giimüfe, alttna baglanacakstit?,,
d iy e gcry ek y o lc u su n a h ü rriy eti td k iy n e d e r ; b u n u n
y o lu n u d a ,
“ Kimin elbisesi bir afk yiiziinden yintldtysa

Hirstan, aytpran tamamiyle anndi o„
b c y tiy lc b ild ir ir . F a k a t b u ra d a k i a ltin , g ü m ü $ b a g irn ,
p a r a d a n p u ld a n g e fm e k , k azan ci b ira k m a k , a lisi veri$i
b o jla m a k , d ü n y a y i te rk e u n e k m a n a sin a a lm a m a k g e rc k -
tir. C ü n k ü M c v lü n ä , g e n c M c s n e v i’n in bu c ik lm d e
d ü n y a y i y erd ik te n so n ra,
“ Diiuya trdir? Tanrt'dan gaafil olmak;

Kumaft para, ölfü tarn, itadin ditnya degildir.
Malt, din ifin, Tann ifin ytiklemrsen,
Peygamber bum, “ Ne de giizel mal,, dedi.
Gemirnn ifindeki su gemtyi batmr;
Genünsn alundaki suysa gemiye arka olur.
MKSNEV! 5EI<lil I 15
Malt mülkti gönlündtn sürmüftü de

Bu yüzden Süleyman, ancak yoksul adim
takinmifti.
Agzt kapalt testi ufsitz bucaksiz dcnizm üsiiinde,
Hava dolu bir gönülle yüzer gider.
ifte yoksulluk havam oldu mu, msan,
Diinya detrizinin üstünde eglefir.
Bu dünya, lümden onun mülküdür de,
Gönlümtn gösiitide hifbir fey degildir mal mlilk.
Su holde gönül agstnt yurn, mühürle;
Onu “ Min l.ediin,, uhdu£umm yehyle doldur.
Qaltfma da hakttr, devä da hak: deri de hak /
Fakat inkär eden, galipnayi inkdr eweye
ugrafir*’
b e y itle riy le (b c y it. 9 8 8 - 9 9 6 ) d ü n y a d a n ge ^ m ek h ak -
k in d a k i d ü ^ ü n ce lerin i a n la tir. E l l s k i d e “ L ü tiin ercn le r
n efsi a$ a g ilatm ak , m ü rid i y o k lu g a u la^ tirm ak iîn
d ile n m c k a p ism i a p n i ; l a r d i ; ellerin c k a n d il a h p , sirt-
la n n a z em b il v u r u p z en g in k iijilerd en , A lla h ’ a g ü z el bir
bor<; verin Äyetinin h ü k m ü n cc ( L X X 1 1 I , M ü z z c m -
m il, 20 ) z e k ät, s a d a k a , a r m a g a n , bagi§ k a b ü l e d e rle rd i.
B iz b u d ile n m c k a p isin i d o sla rim iz a k a p a d ik . A llah
i<;in o lsu n , A llah i? in , P e y g a m b e r’ in , d ile n m c k te n ,
iste m e k te n a rm b u y r u g u n u tu ta ra k d o stla rim iz in her
b ir i, clin in e m c g iy le , a lm m n teriy lc k a z a n sin , ali$ veri$te
b u lu n s u n , k ä tip lik e tsin . D o s tla n m iz d a n bu y o ld a
y ü r ü m e y e n ki§i b ir p u la d e g m e z ; k iy a m c t g ü n iin d c d e
y ü z ü m ü g ö r m e z ; b ir ki$iye elini a ^ u , elini u zatt) m i
b e n , y ü z ü m ü (jeviririm o n d a n ,, d e d ig in i riv a y e t e t m ijt ir
16 MESNEVI 5ERHI I
( T a h s in Y a z ic i b a s im i, m e tin , s. 2 4 4 - 2 4 5 ; tercern e si,

c . I . A n k a r a - 195 3 , s. 2 6 7 ), M e v lä n ä , ijin g ü c ü n irfa n la
b ir ilg is i o lm a d ig im sö y lc r. B irg ü n § e y h S a d r e d d in - i
K o n e v r ’n in (6 7 3 H ./ 1 2 7 4 M .), z a v iy e sin d e se m ä ' e d e r-
k en K e m a le d d in E m lr -i M a h f il, M e v lä n ä ’y a u y a n la n n
h a lk ta n o ld u g u n u , n e rd e b ir te r z i, n e rd e b ir b e z c i,
n e rd e b ir bak k al v a r s a o n u m ü ritlig e k a b ü ) e ttig in i
s ö y le r k e n M e v lä n ä , M a n s ü r 'u m u z h a ilag d e g il m iy d i;
B u h a ra li K b ü -B e k r b e z d o k u m a z m iy d i; b ir b a *k a o lg u n
c a m c i d e g il m iy d i? l^ le n n in , sa n ’a t la n n m irfa n la rm a
n e z a r a n o ld u d e d ig in i E f lä k i riv a y ct e tm e k te d ir (n ic tin ,
s . 1 5 0 , te r c e m e , I. s , 1 6 2 ). K u tb ü d d in - i § ir ä z f (7 1 0
H . 1311 M .) , M e v lä n ä ’y a , y o lu n u z n e d ir d iy e s o r n iu j,
M e v lä n ä , ö lm e k , g e g er ak gay i g ö g e ile tm e k d em i^ ti
(a y m m e tin , s. 1 7 6 , terc. I, s. 1 8 9 ). G e n e b irg ü n
yüce T ann, varh k ä le m in i y o k lu k tan m e y d a n a ge-
t ir m i^ tir ; Ö yleyse se n in de yok o lm a n g e rek ki
se n d e n b ir je y m eydan a g e lsin b u y u rm u $ tu ( aym ,
s . 1 7 5 , ic rc . s. 189). M e s n e v t ’nin V I . c ild in d e , b e y -
lik , p ad i^ a h h k , v e z irlik k a y itla n n i y e rd ik te n so n ra,
“ K u l o l d a y c ry ü z ü n d e a i g ib i h iir y ü r ü ; c e n a z c g ib i
h alk m b o y n u n a b in m e , sirtin a y ö k o lm a ,, d e m e k te d ir
(M illi E g itim B a k a n lig i b a s im i, terc. Is t. 1 9 4 2 , 1 . b a su n ,
s . 2 8 , b ey it. 3 2 3 - 3 2 4 ). § u rubfiileri d e b u h ü rriy c ti,
äkendisinin h ü rriy et a n la y ijm i p ek g ü z e l b e lirtir:
“ Ayran kdsem önümde oldukfa

Vallähi kitmenin bahm düfiimnetn.
Aztkstzhk öliimle kulagim bursa bile

Hürriyett kulluga saimam ben. „
MESNEVI SERHt I 1?
(A . G ö lp m a r h tcrc . I s t . R e m z i K . 1 9 6 4 , M . k a fiy c s i,
4 5 . R u b ä i, s. 144)
G ö r ü lü y o r ki M c v ld n ä ’ d a h ü rriy e t, h ir s ta n , h a sc t-
tc n , ta m a h ta n , tek sö z le b e n lik te n , b e n c illik te n ge^ m ek -
tir . M e sn e v i, b e n c illik tc n , b en lik ten g e ^ cn le re äd ecä
b ir g ö n ü l c e n n e tid ir.
B u n d a n so n r a M e v lä n ä , " M e s n e v i ,, y i, N i l lrm a g in a
b c n z e tiy o r. " S a b ir l i l a r a i^ ilecek su d u r , F ir a v u n ’ a, u y a n -
la r a , k ä firlc r e h a sre t,, d iy o r. “ A h d -i A tiy k ,, t c , A lla h u
T a ä l ä ’m n N i l ’i, t s r ü lo g a lia r m a su h a lin e g e tir d ig i,
F ir a v u n ’ a vc o n a u y a n la ra y sa irm a g in k a n k e sild ig i
a n la tilir (H u r ü c , b a b . V I I ) . K u r ’ä n -i K e r i m ’d c d e V I I .
sü re n in (A ’ r ä f ) 133. äy et-i k e rim e sm d e bu h a d ise
a n la tilir. “ K ä fir le r e h a s r e t,, s ö z ü , “ V e § ü p h c y o k ki
K u r ’a n , k ä fir lc r c ä d e tä h a s r e ttir ,, ä y e tin e i^ arettir
(L X IX , H a a k k a , 5 1 ). “ O n u n la ?ogu n u a z d in r , <;o-
gunu d o g ru y o la g ö t ü r d r ,, sö z le ri de, “ §üphc
y o k ki A lla h , siv r isin e g i d e ö rn c k g e tirm e k te n <pekin-
m e z , o n d a n iistLin o la n la ri d a .. In a n a n la r b ilirlc r k i
bu ö rn c k y c r in d e d ir vc R a b le rin d e n d ir . F ak at
in a iu n a y an la r, A lla h b u örn ek le ne d c m c k istiy o r ki
d e r le r . O b u n u n la ^ o k la n n i sja sm ip a z d ir ir , fo k la rm i
d a d o g r u y ola g e t i n r ; a z d irip $ a § irtu k la ri, a n c a k k ö tü
i j y a p a n la r d ir ,, m e a lin d e k i ä y e tte n a h n m i^ tir ( I I , B a k a ra ,
2G). M e sn e v i'n in g ö n ü lle rc §ifa o lu ju d a “ R a b b in iz d e n
siz e ö g iit g c ld i; g ö n ü lle re §ifa g e l d i " , “ K u r ’ä n ’d a n
in d ir d ig im iz ä y e tle rd e , m a n a n la ra $ifa v e ra h m e t v a r” ,
" D e k i: O , in a n a n la ra d o g ru y o lu g ö s t c r ir , %ifa v e rir,,
m e a lin d e k i ä y e t-i k e rim e lc rc ija r e t ü r ( X , Y ü n u s A .M .
5 7 , X V I I , t s r ä , 8 2 , X L I , F u s s i la t , 4 4 ).
F. 2
18 MISNEVl 5ERHI I
M e v lä n ä b u n d an so n ra “ M e sn e v i,, m n h ü z ü n le n
g id e re e e g in i, K u r ’an -i K e r im ’ in m a n a la rim a ^ a ca g m i,
m an evi n z ik la ri b o lla ^ u ra c a g m i, h u y lari tc m iz le y ip .
g ü z elle$ tirec eg in i b ild ir ip “ B ü y ü k , je r e fli sa h ife le rd e d ir.
y ü c c ltilm i§ tir, a r iu lm i^ t ir ; y a z ic d a rm e lle r in d c ; b ü vü h -
ie rd ir , h ay irli v e ita a tlile r d ir ,, äy et-i k e rim e le rin d e n
ik tib a sia b u lu n u y o r ( L X X X , A b e s , 1 1 -1 6 ' “ T c r tc m iz
k ijilc r d c n b a $ k asm in o n a d o k u n m a sin a m ey daD v e rm e z -
i e r „ sö z ü y le L V I . sü r e n in (V ä k ia ) 7 9 . ä y e tin e , " Ä le m -
lerin ra b b in d e n in m i§ tir „ sö z ü y le ayrii sü re n in 80.
ä y e tin e , “ B ätil ne ön ün den g e le b ilir, n e a r d in d a n ,,
sö z ü y le d e XL1. sü re n in (S e c d e ) 4 2 . ä y e tin e lsa re t
b u y u n iy o r . “ A llah g ö z e tir o n u , k o ru r o n u ,o d u r en fcayir-
h k o ru v a n , n ie rh a ra e tlile rin en m e r h a in e ü is i,, sö z lc ri
<ie X I I . sü re n in ( Y ü s u f A .M .) 6 4 . ä y c tin d e gey er.
B ü tü n b u lz a h la rd a n so n r a b ilh a ssa § u n u so y le ro e k
lü z u m u n u d u y u y o ru z:
Akh j Mustafä'mv öniinde kurban er;

Ailah yeter bana de kt Allahmi xeter mi, yeter
d iy e n (M e s n e v i, R e y n o ld A . N ic h o lso n b a s im i, L e y d e n -
1 9 2 9 , I V , b ey it. 1 4 0 8 , s . 3 6 1 ),
Cannn bedemtnde otdukca Kur’dti’m kuluyum;

Sefilmif Muhamrned’in yolunttn ropraPiyim;
Btrisi, sözlertmden, bundan ba$ka bir söz naklederse,
O nakledenden de beztrttfim ben, bu sözden de„
b u y u r a n (R ü b a ile r , terc. M , 1 1 2 , ru b ä i. s. 1 5 2 ) M e v lä n ä
h iijb ir vak it ve h iy b ir su r e d c “ M e s n e v i,,y i <fK u r a n „
o la r a k su n m a v i akhn a b ile g e tirm e z . O , v a h d e tin a$in
v e ta§kin ce z b e siy le k ä in a u , g e y m ijle ri ve ge le ce k le ri
MESNEVI srstlll [ 19
k e n d isin d e g ö r e n , k en d isin i y aratili$ a m ih v e r vc gaay c
sa y a n bir su fi d e stild ir; onun h er sö zü , ?e ria t
k a n ta n y lc ta rtild ik ta n so n ra hak iyk at p o ta sin a kon -
m u $ u ir. M e v lä n ä 'm n ö v g ü le n . “ M e sn e v i,, m n , K u r ’ä n -i
M e c i d ’in , h a d is-i $ e rifle rin m c ä lin i, te fsirim . $erhini
ih tiv a ed en b ir ilh am eseri o ld u g u n u b ild irm e k iîn-
d i r ; y ok sa o n u , hä§fi, b ir v ah iy o la ra k teläk k i etm e m i^ u r
ve e tm e z de. § c m s e d d in , M e v lä n ä ve M e v lfin ä 'y a
gergek een u y a n la r, ne b a z ila n gib i n ü b ü w cti k isb i
b i)m i$ le rd ir. n e i l a u n - i V iläy e t m a k a m m d a n b a h set-
m iijlc rd ir, n e o m a k a m a sa h ip o ld u k la ri id d ia sin d a bu -
iu n m u ? la r d ir ; ne u tih a d 3 in a n m iijia rd ir, ne h u lü le.
§ e ria t d a ire sm d e n h ig b ir vak it diâri b ir a d im bile a im a -
im § la rd ir ve e s a se n o u la n n k em äh d e b u ittib ä ’d a d ir
(“ M e v län fi C e lä le d d in ,, a d b e s e n m iz in 49 - 98. ve
2 3 2 - 2 36 . sa h ife ie n n e b a k in iz ; Is t. In k ilä b K . III.
b a s im , 1959).
ß u ra d a v a h iv h a k k in d a d a b ira z sö z so y le m e k lüzu-
m unu d u y u y o ru z:
V ah iy tez i $ a m m a n a sin a g e lir ; sö z le , y a z iy la , sc sle
o la b ilir. X I X . S u re n in (M e r y e m ) I I . d y e tin d e , “ Z eke-
riy y a m ih rab d a n <;ikip k a v m m e . sa b a h ak ^ am o n u ten-
zih e d m n o k san s ifa tla r d a n d iy e i$arer e til ” d e n n iek te-
d ir ki b u ra d ak i " is a r e t e tti,, sö z ü n ü n K .u r’ä n -1 k e r im ’-
d e ’. u läfzi ‘ te e v h ä ,, dir. V I. sü rc n in ( E n ’ä m j 112.
a y e ü n d e <cl? fe b iz , b ö y le c e h e r p e y g a m b e re m sa n v e
e in sc y d a a ta r m i d ü *m a n etrik ; b a z isi b a z isin i y ald izh
so z le r sö y ü y e r e k a ld a tir. R a b b in d ile se y d i y a p a m a z la r-
d i o u n u ; o n lari d a b ir a k , lfiira la rin i d a „ b u y u ru tm a k ta -
d ir. ß u fiyet-i k e r in ie a e d e “ y ü h i„ la fz iy le ifa d e ed ile n
v a h iy , sö z sö y le m e k m a n a sim b ild ir ir . “ M u s a ’n io
*0
MESNEVl SER Hi I
a n a sin a on u e m z irm e sin i v a h d c ttik ” ä y e t-i k e rim e sin d e

( X X V 1 1 I , K a s a s , 7) v a h iy , g ö n ü le d o g m a k m a n a sin a -
d ir. " V e R a b b in , b a la r is m a , d a g la rd a , a g a ? la r d a , v c
iârdak k u ru la n y c rle rd c k o v an y a p in d iy e v a h y e tti,,
ä y e t-i k e rim e sm d e y se ( X V I , N a h l, 6 0 ), y aratili^ a g ö r e
b ir i je k o jm a k , b ir i$c k o y u ltm a k m a n a sim \ e r i r . V I .
S u r e n in 1 2 1 , ä y e tin d c " § ü p h e yok ki ^ e y ta n la r, siz in le
^ e k ijm c lc ri iîn d o s t la n n a te lk iy n d e b u lu n u r la r ,, d e n -
m c k te , v e sv e se v e rm c k m u r a d e d ilm e k te d ir. V . S u re n in
( M ä id c ) U l . äy et-i k e rim e sin d e H a v ä r iy y ü n ’ a v a h y e -
d ilm e s i, t s a p e y g a m b e r v a s u a siy le d ir . B u n la r d a n ba^ka
b irg o k äy et-i k e rim e d e H z . P e y g a m b c r ’ e ( S . M .) ve
ba^k a p e v g a m b e rlc re A llah carah n d an vak i o ld u g u b il-
d irile n v ah y in , y u k a rid a b ild ir ile n le r lc hi<;bir ilg isi
y o k tu r. P e y g a m b e r , A lla h ’ in h ü k m ü n ü C e b r a il’ i g ö re re k ,
v a h u t se sin i d u y u p itjiterek, y a h u t ru y a sin d a k e n d isi-
n c ilh am ed ile rek ah r vc b u n u , h e m m a n a , h em lafiz
b a k im in d a n A lla h ’ in m u r a d ettig i g ib i ü m m e tin e b il-
d irir (M ü fr e d ä t s. 5 1 5 - 5 1 6 )
M e v lä n ä , d ib ä c e d e k i b u sö z le riy le " M e s n c v ! „ n i n ,
K u r ’an h ü k ü m le rim . h a d is le n n b e y y in ä tm i b ild ir e n ,
b u iki h u cc ct-i k a a tia d a n h i^ b ir su re tle a y rilm a y a n b ir
k ita p o ld u g u n u b ild ir m e k te d ir ; b u sö z lc ri ba<jka tü r lü
y o ru m la y a n , an c a k k e n d i d il e f i n e u y m u ? o lu r k i M e v lä n ä
b u y o ru m la rd a n , y u k a rid a m e älin i v e rd ig im iz r u b ä i-
le rin d e b u y u rd u k la ri g ib i fa m a m iy le u z a k tir.
M e v ld n ä “ M e sn e v l,, n in A U ah ta r a fm d a n v e rilm i?
b a$k a ’ ä k a p la n d a o ld u g u n u , fa k a t azin v o g u , b ir y u d u m
su y u n g ö lü , b ir a v u ^ b u g d a y in h a rm a m g ö ste rm e si
d o la y isiy le bu k a d a rm i y ete r b u ld u g u n u sö y lü y o r.
B u sö z lc d e " M e s n e v l ,, n in ilh a m a d a y a n a n b ir e s e r
MESNEVI SHRUl I 21
o ld u g u n u b ild ir iy o r ; iläh i h ü k ü m le rd e n h i^ b ir su re tle

a y n b ir h ü k m ü ih tiv a c tm e d ig in i a n la u y o r. L ä k a p ver-
m e k , a d i o lan b irin m . y a h u t b ir ?ey in h u su siy c tin i,
m a h iy e tin i, ö v ü § c, y a h u t yeri$c g ö re ba$ka b ir a d la
a d la n d irm a k tir ki b u v e rile n a d a " lä k a p ,, d e n ir. “ S a y -
k a l- i e r v ä h , I I u s ä m i- N ä m e ,, g ib i a d la r , “ M e s n e v i,, nin
lä k a p la n d ir . Y ü z y illa r b o y u u c a “ M e sn e v i,, ye verilen
" M a g z - i K u r ’a n - K u r ’ä n ’in ö z ü „ a d i d a b ir lä k a p u r ;
k ita b m a sil a d iy sa , ö n c e d e a rz e ttig im iz g ib i y a z ü d ig i
ra rz m ad i o lan “ M e s n e v i,, d ir.
M e v lä n ä bu n dan so n ra , y a p ist k ü lfe tsiz , m än asi

g e n i§ , b e n z e ri az b u lu n u r se y ie ri, y ü ce sö z le ri, g e ry eg e
k ila v u z lu k in c ilertm , z a h itle rin y o lu n u , k u llu k ta b u lu -
n a n la rin b ah y e sim i$in e alan “ M e s n e v i,, y i, Cêlebi
H u s ä m e d d in ’ in d ile g iy le y a z d ig in i sö y le m e k te d ir.
S tp e r - s ä lä r , M e v lä n ä 'n in , “ M e s u c v l,, y i , C e le b i
H u s ä m e d d in ’ in d ile g iy le y a z d ig in i k a y d e ttig i g ib i ( M it
h a t B a h a r i, H u sä m i te rc . Is t . S e lä n ik M a t. 1 3 3 1 , s.
1 9 1 -1 9 3 ) E flä k i d e b u n u b ira z d a h a e tr a flic a a n la tir.
E f l ä k i ’n in , M e sn e v i- h ä n S irä c c d d in riv ä y e tin e göre,
C e le b i H u sä m m e d d in , M e v lä n ä ’ y a u y a n la n n , H a k im
S e n ä i’ nin (5 2 5 I I ./ 1 1 3 0 - 1 1 3 1 M .) , “ tlä h i- n a m e ,, siy lc
(H a d iy k a ) E e rid e d d in -i A ttä r’ in (6 2 7 H ./1 2 2 9 - 1 2 3 0 M .)
“ M a n t ik ’u t - T a y r „ i m , “ M u s ib e t - N ä m e ,, sin i o k u d u k -
l a n m , D iv ä n in h ay li b ü y ü d ü g ü n ü , “ H a d iy k a ,, ta rz in d a ,
" M a n t i k ’ u t - T a y r ,, v e z n in d e b ir k ita p y a z m a stn i, b ö y le-
c e d e d o stla rm , y a ln iz M e v lä n ä 'n m sö z le rin i o k u m a la ri-
w n sa g la n m a sm i re ca etm i§ , M e v lä n ä h em en sa r ig u u n
a r a s m d a n , " M e s n e v i ,, n in ilk o n se k iz b e y ti y az ili o la n
b ir k ä g it y ik a ra ra k , b u d ü $ ü n ce siz in k u tlu g ö n lü n ü z e
dogm adan b iz im g ö n lü m ü z e dogdu b u y u rm u § tu r.
22 MESNEVI 5ERHI 1
ß undan so n ra M e v lä n ä o tu ru r k c n , y ü r ü r k e n , s c m ä '
e d e rk e n , h attä h a m a m d a “ M e s n e v i« b e y iilc rm i sö y lü -
y o r, C d c b i H u sä m e d d in ya 2 iy o rd u . H e r e ilt b itin c c
Q ele b i. tek ra r M e v lä n fl’ y a o k u y o r, gerek li v e rlc r d ü z e l-
tiliy o rd u (m e tin , 11, s. 7 3 9 - 7 4 4 , tcrc. s. 1 8 8 -1 9 4 ).
K c n d ile r i d e b ü tü n “ M e s n e v i,, nin d ib ä c e si o la n b irin ci
cild in d ib ä c e sin d c . obür ciltle n n d ib ä c e le rin d e . h er
c ild in b a?ta n g ic tn d ak i b e y jtle rd c , k ita b u u , (^ elebi H u -
s ä m e d d i n ’in d ile g iy le ve o n u n a d in a y a z d ik la rm i a p k -
larlar.
B u d ib ä c e d e Q clcb i H u sä m e d d in ’ i “ E f e n d im , d ay an -
c im . güven cun D edem m dc can , bugünüm ün de,
y a n n u m n da a z ig i. ä r ifle r m u k te d ä s i, d o g r u y olu bu lu $
ve tarn m a n i* im äm i ... „ d iy e ö v er. C c n ä b - i (êlebi
H u sä m e d d in , b u 6 v ü § lcre g e r?e k te n d e lä y ik u r . F a k a t
ju n u d a b ilm ek g e re k u r ki " I n a n a n , in an an in a y n a s id ir ,,
h a d is in c e 1C s m iM 1 . s. 1 7 0 ) M e v lä n ä C c le b i H u sä m m e d -
d i n ’d e b en d ism i g ö r ü y o r d u . O o lg u n v a rh k , M c v lä n ä ’ ya
b ir av n a k esilm i$ ü . N’ itc k im C e n ä b - i § e m s ’e o k a d a r
b a g li o ld u g u h a ld e “ T e b r iz li § e m s , b ir b a h a n e z a t e n :
g iiz e llik lc . lü t u f ls ö v ü le n b iziz . b iz ; fakat h a lk a , gizlen -
m ek i g n . o k ere m sa h ib i b ir $eyh , b iz se y o k su lla r iz d e ,,
m e ä lin d c ,
Sem*-; Teins hod bekämst

Mayim tf kusn u hat mäyhn
Bti kalk btgu berä-yt rü-püj
K ‘ 0 feyh-i kennt u mä geddyitn
b u y u r a r la r (A . G ö lp m a r h : M e v lä n ä C e lä lc d d in , s .9 8 )
M e v lä n ä . £ e le b i H u s ä m e d d in ’ i S id d iy k lä k a b iy le ö v -
m e d e d ir . B u sö z tarn g e r ? e k m a n a sin a g e lir ; te rim o la -
MESKEVl SERHl I 33
ra k , d ilc g c tird ig i sö zü , g ö n lü v le , i§iyle d o g r a la y a n

d c m c k r ir (S e y y id § e r if- i C ü r c ä n i: T a ’e i f ä t ; Is t. M a t.
A m ir e , ta$ b as. 1 2 6 9 , S id k ve S id d iy k ra a d . s. 5 3 -5 4 }.
O ’ nu, " V a k t in B ä y e z id 'i, zarn am n C 'ü n e y d ’i „ d iy e
ta m tir . B ä y e z id -i B is t ä m i, h ictrein 2 6 1 . y ilin d a vefat
e tm i$ ü r (8 7 4 M . ) ; sü file r in u lu la rm d a n d ir. C ü n e y d ,
S ü file r in u lu su a n la m in a “ S e y y id ’u t- tä ife ,, d iy e an ih r,
2 9 7 , y a h u t 2 9 9 d a ( 9 0 9 , 9 1 1 ) v e fä t e tm i^ tir. B i ^ o k
ta r ik a d e r in silsile si C ü n e y d ’ e 9ik ar.
A h l-tü rk o g lu iä k a b in d a n a n la jild jg i g ib i Q elcb i

H u s ä m e d d in ’ in b a b a si M u h a m m e d , K o o y a 'd a k i fü tu v -
v c t eh lin in §ey h lcrin in je y h id ir . F ü tiiv v e t e h li, M e lä -
m e tim c rin id e o lo jile rin i h alk a y a y a n , esrtafi zam an in a
g ü r c tcrjk ilätlan d iran b ir z ü m re d ir. B u z ü m r c S a sä m ile r
d c v r in d e n b eri v a rd ir. A b b a s o g u lla r i, so n z a m a n la rm d a
b u tesk ild ti eie ala ra k h alk m ? o g u n lu g u n u k e n d ile rin e
b a g la m a k y o lu n u m tm u s la r , T lalife l i Jn - N ä sir 1j
D in illä b (6 2 2 H ./1 2 2 5 M .) , k e n d isin i, b ü tü n f ü t ü w e t
e h lin in b a ji tam tm n?, A n a d o lu S e l^ u k lu la r u u d a b u y o lla
k c n d isin e b a g la m istir . F ü t ü w e t e h li, §cytalerine, k ard e-
§im m ä n a sin a g c lc n “ A h i ,, d e rle rd i. H e r e s n a f z iim resi-
n in , h e r s a n ’at e h lin in b ir êybi v a rd i. A y ric a b ir d e b ü tü n
$ey h le rin u y d u k la ri, ö n d e r ram d ik lari §eyh b u lu n u rd u
ki b u n a , T ü r k ille rin d e A h i- B a b a , y a h u t A h i- T ü r k
d e n ird i. F ü t ü w e t e h lin in n ü fü z u o k a d a r ilerlem i^ ti ki
h e r h a n g i b ir ild e p a d ija h , y a h u t bey b u lu n m a z sa o
ilin ah i- b ab asi., ü i id a re y e h ak k a z am rd i. R ifä ilik ,
S a 'd f l i k , B ek tä$ilik ve M e v le v ilik , b ir^ ok in a n ? vc erk ä-
n m i, lü tü w e t eh lin d e n a lm iju r . §em s de fü tü w e t
e h lin d e n d i (M e v lä n ä C e lä le d d in , s. 5 9 - 6 6 . 1 4 5 -1 5 2 j
I s lä m - T ü r k ille rin d e F ü t ü w e t tc jk ilä ti v e k a y n z k ia n ;
24 MtSNliVl SURHi 1
Is t . Ü n iv . tk tis a t F a k ü lte si M e c . c. X I , s a y i : 1-4 , tsm a ii

A k g iin m at. 1952).
“ Z a m an in C ü n e y d ’ i, B ä y e z id ’ i, A r? h a z in e le n n in
a n a h ta n , y ery ü z ü d e fin e le rim n e m i r u ... „ lä k a p lan m
I i f l l k i A h m e d D e d e , “ M a n ä k ib ’ iil- A r if in ,, d e , (êlchi
H u sä m e d d in 'e a y ir d ig i b ö lü m ü n b a jm d a , av n en H z .
P i r ’d e n alir. H u z u r - i P i r ’deki gin i sa n d ö k a la n n d a k i
k ita b e d c b u lä k a p la r v e a ta sm in A h i- T ü r k d iy e a m ld ig i
k ay d o d ilm i^ tir (A . G ö lp in a r h : M e v lä n ä 'd a n so n ra
M c v lc v ilik ; I s t . In k ilä p K . 1 9 5 3 . s. 3 5 8 ). A yru k ita p ,
b a b a sim n , a ta la n m n , F ü tü v v c t eh lin in u lu $evhi
b u lu n d u g u n u b ild ir ir . G e n e ay m k ita p ta n , Q e le b i’n in ,
Z iy a e d d in V cz ir te k k e sim n *>eyhi o ld u g u n u a n liy o ru z
(m e tin , 1 1, s . 7 3 5 - 7 5 8 , te r c , s. 1 8 5 -2 0 4 ). H e r h a ld e
b u tek k e F ü tü v v e t e h lin e ait b ir z a v iy e y d i. A y m k ita p ,
Q e le b i’n in b ir ba^ka tek k ed e d e |e y h o ld u g u n u h a b e r
v e rm e k te d ir (a y m sa h ife le r, terc. s. 2 0 8 ; M e v lä n ä 'n m
“ M c k tu p la r ,, in a d a b a k in iz ; A . G ö lp m a r li terc. I s t .
tn k ilä p . 1 9 6 3 ; s. IV , V I, 1 0 2 -1 0 3 ,1 1 6 -1 1 7 ).
M e v lä n ä , C c lc b i’ n in , “ K ü r t y a t ü m , A r a p k a lk tim ,,
d iy e n b ir ?ey h in so y u n d a n o ld u g u n u sö y lü y o r , fa k a t
b u se y h in a d im a n m iy o r. B u n d a n d a a n la ^ ih y o r ki b u
sö z ü sö y le y e n $ey h , o y a g d a h e rk esy e b ilin e n b ir ?e y h
tir. B u s ö z ü , 501 h ic r id e (1 1 0 7 ) B a g d a t ’ d a v e ta t e d en
T ä c ’ü l- Ä r ifm E b ü 'l- V e f ä sö y le m i§ tir. A y ric a U ru m iy a li
H ü se y n b . A liy y b . Y e z d a n - y ä r d a b ir g ü n v a a z a b u s ö z le
ba$lam i§ti. H e r iki $eyh d e a ra p y a y i iyi b ilm e z le r m ij;
h alk b u n la n sm a m a k if i n v a a z e tm elerin i iste m i$ . O n la r
da y arin vaaz e d e r iz d e rm a le r; g e c e le y in T a n ri’ya
y a lv a r m jjla r ; sa b a h o lu n c a m e sc id e g id ip k ü r sü v e
MESNEVI jrRIII I 25
■,'ikinca v aa z a b u sö z le b a^ lam i^ lar. T ä c 'ü l - Ä r if i n , sc y -

y id d ir ; H ic a z ’d a n B a g d a d ’a g ö ^ m ii}, K ü r tle r d e n k iz
a lm i$ , b u y ü z d c n K ü r d i d iy e a m lm i;, B a g d a d ’d a vefat
e tm i§ tir. M e v lä n ä , (Q clcbi’n in a ta la rm in U ru m iy a h
o ld u g u n u sö y le m e k te v e b u §eyhin sc y y id lig in i an m a m a k -
la ik in c isin i, y am U r u m iy a h § e y h H u se y n ’ in , C^clebi’-
n in c c d d i o ld u g u n u b ild ir m i? o lu y o r (M e v lä n ä £ e -
lä le d d in , s. 37-39; nocl 2. M a n ä k ib ’u l- A r ifin terc.
I I , Ö n s ö z , s. X X X V ) .
Öyle bir soyu -var ki giinef bile kaftanint üstlerine

almts;
öyle bir ash var ki yildislar bile onlara ipklanm
yaymtf.
b ey tin d ek i g ü n c j, m e tin d e “ § e m s„ d iy e g e ? e r ki § e m -
s c d d in - i T e b r iz i'y i d e h a tirla tir. Z a te n § e m s , , ‘*M e v -
lä n ä ’d a n a ld ig im fe y z b a n a vc ü ? ki§iye y e te r ,, d c y ip
b u Ü9 ki'f'.nin, S a lä h a d d in , H u sä m e d d in v e B a h ä e d d in ,
y äm S u lta n V c lc d o ld u g u n u b ild irc re k £ e le b i H u sä -
m e d d in ’in m iire b b isi b u lu n d u g u n u a 91k la m 15.n r (M e v
län ä C e lä le d d in , s. 9 7 ).
M e v lä n ä , b u n d a n s o n r a , C e le b i H u s ä m e d d in ’e , so -
y u n a , o n a u y a n la ra d u a , A lla h ’a h a m d e d ip H z . M u h a m -
m e d ’e v e so y u n a sa la v a t v e rcre k M e sn e v i’ 'n in d ib ä c e si*
ni b itiriy o r.
(MESNEVt)
D in le , b u n ey n asil sik äv et e d iy o r ; a y n h k la n
n asil a n la tiy o r.
D iy o r k i: B en i k a m ijlik la n k e stik le rin d e n
b eri fe r y a d im la erk ek de a g la y ip in lcm i§ tir.
k adm da.
A y n lik ta n ^ alirem wahrem o lm u $ b ir gö n ü )
isterim ki i$tiyak d erd iru a n la ta y im ona.
A sh n d a n u z a k k alan kiî, g e n e b u lu ^ m a z a m a -
rnni a ra r.
B en her to p lu Ju k ta a g la d im , in le d im ; lyi
h allile rle de e§ o ld u m , k ötü h a llile rle d e .
H c r k e s, k en d i z an n in ca d o st o ld u bana;
ifim d e k i sir la n m iy s a k im se a r a m a d i.
B e n im sir r im , fe r y a d im d a n u z a k d e g il; fakat
g ö z d e , k u la k ta o 151k yok.
B e d e n c a n d a n , can d a b e d e n d e n g iz li d e g il;
fakat k im se y e cam g ö rm e y e izin yok.
A te ?tir n ey in bu se st, yel d e g il. K im d e b u
a te? v o k sa . y o k o lsu n o ki$i.
A jk ate$ id ir ki n eye d ü ^ tü ; a ?k c o jk u n lu g u d u r
ki § a rab a d ü § tü .
N e y , b ir d o stta n a y n la n a e§ tir, d o sttu r:
p e rd e le r i. p e rd e le rim iz i y irtu g itt.
N e y , k a n la rla d o lu b ir y o lu n sö z ü n ii e t m e d e ;
M e c n u n 'u n a?k h ik äy clerim a n la tm a d a .
MESNEVI SERHl I 27
N e y g ib i b ir z c h ri, n cy gib ) b ir p an z eh iri k im

g ö r d ü ? N e y g ib i b ir so lu k d a § i, b ir ijtiy a k yekeni
k im gördü ?
B u ak h n m a h re m i, a k ilsiz d a n ba§kasi d e g ild ir ;
d ile de k u la k tan ba^ka m ü ß ten y o k tu r.
G a m im iz la g ü n lc r g e ^ ti, a k sa m la r o l d u ; gim -
le r y a m sla rla y o ld a ? k esild i d e y an d i g ttti.
G ü n Je r g ey ip g it tiy s e , d e k i: G c y in , g id in ,
p e r v a m iz y ok . S e n k al ey d o s t, te m iz lik te san a
benzer y ok .
B a lik ta n b a$k a h e rk e s stiy a k a n d i; rizk i o lm a -
yam n da günü u za d ik ^ a u z a d i.
18. H am hi<; b ir p isk in . o lg u n k ifin in h alini
a n la y a m a z ; ö y le y se sö z ü k isa k esm ek g e re k v e s-
se lä m .
*
*♦
S .U . . ÜTßPHAM P
(§ERH)
ß z y it. 1-18. M e v lä n ä ta ra fin d a n b iz z a t y a z ila n b u o n se

k iz b e y te , M e v le v ile r p e k b ü y ü k b ir e h e m m iy e t vcrir-
l e r ; o n la rc a , b ü tü n M c sn c v i’ n in h u lä sa si bu bey it-
Ic rd cd ir. M e v le v ile rd e n ezr-i M e v lä n ä , d o k u z , o n se k iz ,
y irm iy e d i, o tu z a lti g ib i d o k u z u n m isli o la n sa y ila r d ir ve
b ilh a ssa o n sc k iz sa y isi k u t s a ld ir ; H c r h a n g i b ir y o k su la ,
b ir d e rg ä h a , b ir d e rv ise n iy az o la ra k v e rü e n p a ra o n se k iz
sa y isin c a v e r ilir ; o n sc k iz k u r u j, o n sc k iz lira g ib i. D erv i$ ,
b in b ir gü n ? ile ^ ik a rd ik ta n so n ra h ü c re sa h ib i o l u r ;
h ü c re d e o n se k iz gün h ü c rc «îlesi < ;ik an n asi ja r ttir .
Q ilc 9ik arm ay an , fa k a t §eyh o lan ki§i d e K o n y a ’ ya g id e r .
M e v lä n ä d e rg ä h m d a o n se k iz g ü n h iz m e t c d c r ; o n d a n
so n r a k e n d isin c ica z ct v e rilir. H iz m e tle r d e o n se k iz e
a y rilir (A . G ö lp in a r h : M e v lä n ä 'd a n so n r a M e v le v t-
lik , s. 3 9 1 - 3 9 8 ; M e v lc v i Ä d ä b v c E r k ä m , I s t . ln k ilä p
v e A ka K ita b e v i- 1 9 6 3 . S . 3 5 - 3 6 , 1 3 5 -1 3 6 ). O n se k iz
sa y isu u n k u tsal o lu $ u n u n se b e p le rin i b ir c r b irc r b il-
d ir c lim :
a) E b c e d h isa b iy le r<H a y y „ , y a n i d a ir a i d in sö z ü
o n se k iz d ir ; B u a d , H sm ä-yi H ü sn ä ’ d a n d ir ( R u r ’än -i
K e r im , I I , B a k a ra , 2 5 5 , I I I , Ä li t m r a n , 2 , X X , T ä h ä .
111, X X V , F u r k a n , 5 8 , X L , M ü ’ m in , 6 5 ).
MESNfVj SERIlt | 29
b ) E sk ile r e g ö re ä le m le r o n se k iz d ix :
1 — M u tla k V arlik .
2 — Z ä tm a m u z ä f o lan b ilg is i,
3 — A tla s g ö g ü ,
4 — S ä b ic h e r g ö g ü ,
5 — Z n h al gögü,
6 — Mü§teri gögü,
7 — Z ü h re g ö g ü ,
8 — G üne? gögü,
9 — M ir r ih gögü,
10 — U t a r id gögü,
11 — Ay gögü,
12 — Y el (h a v a ),
A n ä sir-i E r b a a - d ö r t u n su r,
13 — A t c j,
d ö rt ta b ia t (so g u k lu k Mcak-
14 - Su,
lik , v a slik , k u r u lu k )
15 — T o prak ,
16 — C a n siz la r ( C c m ä d a t ) . j
17 — N c b a t la r , ' M c v ä lid -i S e lä se
1J3 — C a n h la r (h ayv an lar'). J
A rap v 'ad a b in , sa y ila r in so n u d u r . T a f s il b a k im in d a n
h e r ä lc m b in sa y iirm ?, b u su re tle o n se k iz b in ä le m den e-
g e ln iijt ir . B u o n se k iz i, “ A k l-i K ü ll, N e fs - i K ü ll, d o k u z
g ö k , d ö rt u n s u r , ü ? m e v lü d o la ra k k ab u ) e d e n le r d e
v a r d ir ki b u , H u k e m a in an cin in b ir ifa d e s id ir . „
c ) E sk i T ü r k lc r d e d o k u z sa y isi k u tlu b ir s a y id ir ;
o n se k iz b u sa y m iu iki m islid ir.
O n s c k iz 'm . M e sn e v i’ n in M e v lä n ä ta ra fin d a n yazil-

nu§ o la n ilk o n sek iz b ey ti d o la y isiy le k u tsal sa v ild ig i,
ilk h a tira g c le n ? c y d ir. I'a k a t M e v lä n ä , “ D iv a n - i K c b ir ,,
;n d e , B a h r-i M u z ä r i; A r iz ’d e k i b ir g a z c lin d c “ E y y ase-
30 MESNEVI SERHl I
m in ten li g ü z e l, o n se k iz k a d a h te n a§agi k a b u l e tm e m .
Y u m u ^ a k o l, h a lim o l, cy sc r t, cy ö f k e li se v g ili,, d iy o r
(te rc e m e m iz , c. I , I s t . R e m z i K . 1 9 5 7 , S . 2 8 4 , b ey it.
2 6 3 8 ). M e v lä n ä n e d e n b ilh a ssa o n se k iz i a m y o r ? A n la -
$ iliyor ki o n se k iz i k u tsa l sa y m a k , M e v lä n ä 'n m y a g in d a
da v ar; §u h a ld e b u k a n a a tm , M c v lä n ä ’d a n ön ceki
c a g la rd a n ge le n b ir g e ie n e k o ld u g u n a h ü k m e tm e m iz
g e re k iy o r.
M e v lä n ä ’n m , M e s n e v f y e k läsik d o g u ed e b iy a tim n
g e lc n c g in c u y u p A lla h ’a h a m d ü se n ä . P e y g a m b e r im iz i,
E lilib e y tin i, S a h ä b e s in i m eth e d e r e k b a $ lam a m a si
h ak k in d a sö z le r e d ilm i§ u r (m ese)S ra h m etli A hm ed
A te § ’ in “ M c sn e v i’n in on sek iz b e y tim n m a n ä si,, a d h
tn a k a le s i; F u a t K ö p r ü lü a r m a g a m , a y n b a sim S . 3 7 -5 0 ).
G c r^ e k te n de M e v lä n ä ’n m sa y ip se v d ig i S e n ä i (5 2 5
H . 1 1 3 0 -1 1 3 1 ), " H a d i y k a ,, sm a . A lla h ’ a h a m d e d e re k ,
H z. M u h a m m e d ’c . A sh ä b a n a tlc r y a z a ra k h a ? la r ;
p a d i$ a h i, u lu la ri b ile ö v er. A ttä r (6 2 7 H . 1 2 2 9 -1 2 3 0 ),
p a d isa h la ri ö v m e z ; fa k a t o d a k ita p la rin a ta h m id , n a ’t
v c m e d h iy clc rle b a§ lar. H e r h u su sta k a v itla rd a n h ü r
o la n M e v lä n ä d ib ä c e d e k i h a m d ü se n ä y i, s a lä t ü se lä m -i
k ä f i b u lm u $ tu r ; e sa se n M e sn e v i, ba$tan so n a d e k K u r ’-
än -t K c r im ’ in t e f s ir iu ir ; iläh i a ;k in m e rte b e le rin i izah
e d e r , H z . M u h a m m e d ’ i ( S .M .) ö v ü § tü r.
M e sn e v i’ yi § erh ed en ierin hem en h e p s i, K u r ’än -i

M e d d ’in sü re le rin in , b ir ta n c si m ü ste sn a o la ra k B c sm e le
ü e b a sla d ig m i, b ir tek sü re n in d e B e sm e le s iz , fa k a t
" b „ h a rfiy le b a jla d ig m i, b u ra d a k i “ b „ h a rfin in B e sm e lc
y e rin c g e ^ tig in i, M e s n e v i’n in d e " B i jn o v - d in le ,, d iy e
" b „ ile b a$ !ad igm i sö y le m i§ ; " b „ h a r fin in d e lä le t ettigi
six la rd a n u zu n u z a d iy a b ah setm i$ tir.
MESN EVI SER Hl I 31
M e sn e v i’ n in ffb „ h a r fiv le b a $ lam a si g e re c k te n d e

d ü ^ ü n ü le re k , istc n c re k m i o lm u $ tu r. y o k sa ra stg e le m i?
Y äni sä rih le r hakli m i d i r ; y o k sa b u b u lu n a n z orak i
m id ir ? B u n a k e sin b ir c e v a p v c rm c y e im k ä n yok. A n cak
F e r id ü d d in - i A ttä r, “ H sr ä r -N ä m e ,, sin e . r,C a n a din
i§igtru v e re n in , ak la T a n n ’yi b ili?te tarn b ir in a n ? b a g ij-
la y an in adi ile ., m e a lin d e k i.
Be ndm-t on kt canrä nur- 1 dm ddd

Hiredrd der Hodd-ddni yaktyn däd
b ey ti ile b a$ lar. -‘ G u l u H o s r o v ,, e . “ B e d e n ve can

d e fin e s in i m e y d an a g e tire n in can d e fin c s im n ttlsim i
o la r a k d a iki d ü n y a y i v a ra ta n in a d iy le ,, m e a lin d e k i §u
b e y itlc b a |la m a k t a d ir :
Be nam-i on kt genc-i cism-o can saht

Tilism-t gettc-i can her du ahan däd
“ t la h i- N ä m e ,, nin ilk b e y ti, “ Y c d i g ö p ü y a ra ta n , in san i

b ir avuf to p ra k ta n m eydan a ge tire n T an n a d iy le ,,
m c ä lin d e k i *u b c y it tir :
Be näm-i girdgär-t lieft efldk

K i peydd kerd ,4dem ez kefi hak
B u ö m e k le n d a h a d a ^ o g a lfa b iliriz . B u n la ru i ra slg e lc

" b „ h a r fiv le ba$.ladigi sö y lc n e b ile c e g i g ib i b ir m ak satla
bu h a rfle b a$lan m i§ tir da d e n e b ilir. A n cak sü file r in
" b „ h a rfin e v e rd ik le ri c h e m m iy e t E b ü - B e k r- i § ib li’ nin
(3 3 4 H . 9 4 5 ) “ B e n , b ’ n in a ltm d ak i n o k ta y im ,, d e m e si
d ü jü n ü liir s e M e sn e v i’n in <rB i$ n o v „ sö z ü y le b a^ lam asi
r a s tg e le d ir d e m e n in d e b ira z c e su rc a b ir sö z o la c a g i m ey -
52 MESNEVI SEK Hl I
d a n a £ikar s a n m z (R u s ü h i- i A n k a ra v i'n in §erhi " F ä -

tih Jü l- E b y ä t „ in a b . c. 1 , M is ir - D ä r 'ü t - T i b ä a , 1251
H. s. 12-13).
" D i n l e ,, d iy e b a x la m a la n da r a s tg e le d e g ild ir ;
n ite k im § ä rth , g e n e M e sn e v i’y e ba$ v u ra ra k d in le m e n in ,
d u y m a n m , sö y le m c k te n ö n c e v e ü s t ü n o ld u g u n u a n la-
tir (s .1 3 ). G e i\'e k te n d e M c v lä n a , b u r iltt e , “ Y cm ek -
d e o lg u n k ifiy e h e täld ir, sö z de. S e n o lg u n d e g ils in ;
y e m e , d ilsiz k e sil. £ o c u k d o g u n c a ö n c e s ü t e m e r ; b ir
? am an s u s a r ; tü m d e n k u la k k e silir. S e n d e k u la k sin ,
o y s a d il, se n in c in sin d c n d e g il. T a n n , k u la k la r a , s u su n
b u y u rd u , C o c u g u n sö z sö y le m cy i ö g r e n m c s i i?in b ir
z a m a n d u d a k la rm i y u m m a si g e rek . K u la k v e rm e z d e
d ti d e r d u ru rs a , k e n d isin i d ü n y a m n d ilsiz i y a p a r g id e r.
D a h a ba§lan gii;ta sö z e k u la k v e rm e y e n , a n a d a n d o g m a
sa g ir s a d ilsiz o lu r, n a sil co $ su n d a sö y le sin . Q ü n k ü sö z
sö y le m e k i^ ia ö n ce d u y m a k , d in le m e k g e re k . S e n d e
sö z e d in le y is y o lu n d a n g ir. E v le re k a p ila r in d a n g ir in ;
iste k le rin iz i se b e p le rin e sa n la r a k d ile y in ,, b u y u ru r
(b e y it. 16 3 0 -1 6 3 7 ).
B u on sek iz b c y itte , b irin ci p lä n d a “ n e y „ v a rd ir . § i-

k ä y e t e tm e k tc d ir ; a y n lik la n a n la tm a k ta d ir. K a m i$ h k ta n
k e sild im k esileli fe r y ä d e tm e d e y im ; erk e k k a d in , h erk es
fe r y ä d ir a a u y m a d a , a g la y ip in le m e d e d ir. A sh n d a n n za k
d ü $ en , e ib e tte b u lu § m a iâguu a ra r, h e r to p lu m d a a g -
la d im , in le d im ; h e rk e sle e j d o st o ld u m ; h e rk e s ken-
d in c e b a n a d o st o ld u a m a lîm deki sirla rim i k im se
a r a jt ir m a d i d e m e k te d ir. M e v lä n ä n ey Je a$k ate$inin
d ü jt ü g iin ü , h ak iyk at § a ra b m i a§km c o § tu rd u g u n u sö y le r.
N e y gib i h em z e h ir , h e m p an z e h ir o la n , o n u n gib i
s o lu k d a ; k esilen y o k t u r ; o , k an larla d o lu b ir y o lu b ild ir-
MESNr.Vl SERHl ] 33
m ede, M e c n u n ’u n h ik äv clerin i a n la tm a d a d ir d e r.
S o n u n d a d a h am k i?in in p i? k in , o lg u n ki$in in h älini
a n la y a m iy a c a g m i, sö z ü n k isa k e silm e si g e re k tig in i sö y -
le y ip b u o n se k iz b e y ti b itirir.
E sk i §ärih lere g ö r e b u ra d a k i n ey , “ In sa n - i K ä m i l„
d ir. O , b irlik k am i-jligin d an k esilm i$ tir. K e n d i v a rh -
g in d a n ge y m i?, g e ry ek v arh k la v a ro lm u § tu r. O ndan
y ik an h er s e s , T a n n ira d e sin i b ild ir ir ; o n u n ih tiy a n ,
Tann ih tiy a rid ir. F a k a t g ö rü n ü § tc s ifa tla r la , fiille r le
k a y it h d ir ; b u b a k im d a n Itla a k älem in i ö z le r . D a h a d o g -
r u s u d a o n u n b u ö zley i$ i b ir c ilv c d ir, k e n d i k en d isin e
b ir n az d ir. N ite k im
Men 31 cän-i can fikdyet mikunem

f
Men neyem äki riväyet mikunem ,
y ä n ij " B e n c a m n c a m n d a n §ikäyet e t m e d e y im ; a m a
g e ry ek te $ikäyet<;i d e g ilim , riv ä y et e tm e d e y im a n c a k ,,
b u y u ru r ( c . l , b e y it. 1789).
M a n a , b u y ö n e g ö tü r ü ld ü m ü %'n e y „ b ir m c c a z d ir
a n c a k . S o n z a m a n la rd a M e s n e v i’yi ba§ka b ir ta rz d a an la-
m a k id d ia sin a d ü sc n le re g ö rey se b u b e y itle rd e k i n ey ,
m a d d i n e y d ir. M a n a la r i b u y ön e ce v irm e k tam am iy le
y an li^tir (A h m e d A te^ 'in y u k a n d a z ik re d ile n m a k a le si,
I s t . O sm a n Y a ly m M. 1 9 5 3 , s. 3 7 - 5 0 ).
I lk id d ia la r m i d o g r u d u r , y o k sa b u so n id d ia m i?
i u so ru y u b iz , b iz z a t M e v lä n ä ’ ya so ru y o ru z . M eY -
i n ä d iy o r k i:
“A g ü z el se sli n e y , g ö n ü lle r a lm a d a s in , h o ?su n ,
Iz e lsin ; sic a k sic a k n efes v e rm e d e sin , so g u k h a v a la n
tip sü p ü rm e d e sin .
F. 3
34 MESNEVI SfcRHl I
l<;indc n c b o g u m v a r , n c b ir§ c y ; b o m b o § . D c r ü e r e
d C ijm ü ^ p e r ija n o lm u § g ö n ü ld e n , ca n d a n d e r d i, elem i
a lm a d a , on lari d a k e n d in e d ö n d ü r m e d e sin .
H e r k e sin , se v g ilisin e u y g u n b ir re sim d ir , y ap iy o r-

su n ; okum a yazm a b ilm iy o rsu n a m a i^ y ü z d e n b ir
r e ssa m sin äd e ra .
E y tüm g e r^ ek lerin §ckli, sü re tij h an gi p e rd e d e sin

s c n ? N e y in n ag m e le ri a ra sin d a n b ir ba§ g ö s t e r ; §ekcrler
g ib is in sen ^ünkü.
G ö z ü n d o k u z olm u § s a n k i; can d a on k u la g m i sa n a
v e r m i ß alti y an a d a ü f l e n a g m e le r in i: a lu y a n a d a b il-
d ik sin . ta w d ik sin se n .
E y ba§i k esilm i? k a n n ? , d ilsiz d u d a k s iz sir la r s ö y le ;

bogazd an ta ttig m s o lu g u , halk3 d a b ir h o § ?a ta m r .
N e y ’ e a§k ate$i d ü $ rü , älcm i b ir d u m a n d ir k a p la d i;

t;ü n k ü sestn a$k s e s i ; a$k se sim d u y u r m a d a s m , ate^lisin
sen . .
A ?k m la L e y lä 'n in M e c n ü n ’u n sir la r u u o k j a ; gön le
n c ta tsin se n , ca n a n e h u z u r.
H ä sili so tu g u n d a T c b n z ’ d c n b ir k o k u v a r ; g ü z e lli-
g in Je , almiinla n ice g ö n ü lle r k a p m a d a sm se n . „
(D iv a n - i K e b ir te r c . c. I I , I s t . R e m z i K . 1943,
S. 4 4 6 ).
Ä d e ta M e sn e v i'n in o n se k iz b ey tin in b ir b a§k a ta rz d a

ifä d e s i o la n b u g a z e ld e n ey , g ö n ü lle r a lm a d a . I^ in d e
n c b o g u m v a r, n c b ir $cy. H e rk e sin se v g ilis in e u y g u n
b ir r e sim y a p iy o r. T ü m g e r^ e g in §ekli o. A lti y an a da
b ü d ik . D ü ft ü g ü ate$, a§k atc§i. V e r d ig i s e s , a§k se si.
L e y l ä ’n m , M e c n u n ’u n sirla ru u o k ja y a b ilir ; so lu g u n d a
MJESNEVl SIKHt 1 35
T e b r i z ’d e n b ir k o k u v a r. A gik â g ö r ü lü y o r ki m a d d i
n ey , m ä n a dlem in in te rc e m a m o lu y o r ; b ir se m b o l k esi-
liy o r.
G e n e M e v lä n ä , b ir g a z e lin d e ,
Metäz ly dH su-yi deryd~yi ndrt

Ki mitersem ki täb-i ndr nän
Vücüdet es ney-o däred neväyi
Zt ney her dem nevä-yi nt»' bisäri
Neyistdnei nedäred tdb-i dte$
Ve gerfi tu sen! $ehr! beräri,
y a n i,
“ E y g ö n ü l, ate§ d e ry a sin a at s ü r m e ; ^ iin k ü k o rk u -

y o ru m , d a y a n a m a z sm ate§e.
V a rh g in k a m i^ ta n d ir, b ir se sin d ir, v a r ; h er so lu k ta

o kanru? tan y ep y en i b ir se s «jik arm ad asm .
S e s le n d in m i, b ir $ehri a y a g a k a ld in y o r s u n ; fak at
k a m i$ lig in in da ate$c ta h m m ü lü yok”
d iy e re k g ö n lü n c y ’e , g o n iil ä le m in i k atm § lig a b c n z c tiy o r

(k iilliy y a t-i $ e m s y ä D iv ä n - i K e b i r ; I. b a s i m ; B e d i’ u z-
zam an F u r ü z a n - fe r ’ in ta sh ih ve h ä § iy e le riy le ; VI,
T eh ran -1340 §em -ji H ic r i, 5. 4 9 ).
B a$k a b ir g a z e lin d e ,
JSger hält fevi es hif fün ney

(7 ii ney pur ez seker äktnde bäff,
y ä n i -<N e y g ib i k e n d i v a rh g m d a n b o ja lir s a n , v a rh g m d a n
g c ^ e rs c n , §eker kam i$i g ib i $ekerle d o p d o lu b ir h ale
36 ME&NKVl SER Hl I
g c lir s in ,, b ey tiy le m c v h u m v arlik tan g e y m c y i, n ey g ib i

iyi bom bo§ o lm a y a , ge ry ek v a rh g a b ü r ü n m e y i, §eker
kam i§i g ib i je k e rle r le d o lm a y a , o lg u n in s a m , n ey’ e
b e n z e tiy o r (a y m e ilt , s. 2 4 , g a z c l. 2 6 5 3 , b e y it 2 8 1 4 6 ).
B ir ba§ka g a z e ld e d e d e m y o r k i:
Merä her lehze kurbämst edrti

Turd her lehze der bend-t gumäni
Du fepn-t tu beyän-i häi-i men bes
Ki rüjenter eziti nebved beydni
Cihan (im ney hezäran näle ddred
Ki yek ney dtd ez fekker-sitdni
Ezon fekkerstian didem rufanhä
Nedidem ez tu firinter nijdni,
Misäl-i ifk peyddtyy-o pinhan
Nedidem hentfü tu peydä nihänt
y ä n i, “ B e n h er so lu k ta b ir can k u rb a n e t m e d e y im ;
se n se h er so lu k ta b ir z a n n a b a g la n m a d a sin . tk i g ö z ü n ,
b e n im h alim i b ild ir m e y c y e te r ; y ü n k ü b u n d a n d a h a
a y d in b ir a n la u ? o la m a z . D ü n y a m n , n ey g ib i b in lc r c e
fe r y ä d i v a r ; y iin k ü § ek er k a m i^ lig in d a n b ir n ey g ö r d ü
o. B e n d e o ? c k c r k a m ijlig in d a n tzle r g ö r d ü m ; g ö r d ü m
a m a se n d e n d a h a ta th b ir iz g ö r e m e d im b e n . A$k g ib i
h e m a p a y ik o r ta d a s m , h e m g iz lis in ; se n in g ib i o r ta d a
o la n , g ö r ü n ü p d u r a n b ir g iz ü g ö r m e d im g itti. „ (a y m
c. g a z e l. 2 7 0 1 , s. 5 3 , b e y it. 2 8 6 5 0 - 2 8 6 5 4 )
G ö r ü lü y o r ki b u g a z e ld e d e d ü n y a b ir n e y d ir ; §eker
k a m ijlig in d a n , a slm d a n b ir kam i§ g ö r m ü § tü r de o
y ü z d e n b in lcrce n a g m e si var d u ; b in le r c e fe r y ä d i v a rd ir.
]
MESNEVt SHRHl 1 n
B ir te rc iin d e 511 b e y itlc r v a r :
Men dem nezenem liyk dem-i Nahmt nafahnd

Der men bidemed ndle resed td be süreyyä
y än i “ B en so lu k b ile a liru y o ru m , fa k a t B iz ü fiird ü k

so lu g u b an a ü flü y o r d a fe ry a d u n tä Ü lk e r y ild iz in a
d e k u la$iy or, ü s t ü n o ld u k ^ a o lsu n , y ü c c ld ik c e y ü c c lsin ;
T a n r i b en tm ney b e d e n im i y o k lu k k a m i$ lig in d a n k esti,
y o n d u . G ö n ü l o n ey in b ir b a g iy d i; aib z ö b ü r b a ji . O ba$,
a$k d u d a k la n n d a n §ek crler (jign eyip d u rm a d a y d i. O n u n
s o lu g u y la d o ld u ; o n u n iki d u d a g m d a n sarh o§ o ld u d a
d a r a l d i; sa rh o § ? a sm a n ä r a la r a tm a y a k o y u ld u . D a g b ile
o iki d u d a g in $ a ra b m i l^ se y d i vallah i 0 g ö r ü n ü jü n v u ru -
5u y la e r ir d i, k u m a d ö n e rd i. D u d a k la rn u y u m m u § tu ;
fa k a t b ir a<->a n e g ö k k u b b e k a h r ,n e y u k a n s i, n e a§agiSL
A n e v , se sle n y o k lu g a d a y ü z le rce L e y lä , M e c n u n g ö r ;
y ü z lc r c e V ä m ik ’ la A z rä se y re t. „ ( V I I . c. T e h r a n - 1345
$ . H . s. 113. b e y it. 3 5 1 2 7 - 3 5 1 3 3 )
B iz im a rz e ttig im iz bu m isa llc rd e n b a§k a U sta d
B e d i’ u z -z am an F u r ü z ä n - fe r , y irm id ö rt m isa l d a h a ver-
m e k te d ir (§ e rh - i M e sn e v i- i § e r if , l . c ü z ’ ; b e y it. 1 - 8 9 8 ;
T e h r a n Ü n iv . Y ay rn . 1 3 4 6 § . H . M u k a d d ir a e , s . 1-6).
B u n la r d a n b a ?k a M e v ttn ä ’m n g e re k " D i v a n ,, in d a ,
g e re k “ M e s n e v i,, s in d e , d a h a b ir 90k ö m e k le r v a r d ir ,
$u h a ld e esk i $ärih ler m a k sa d i p e k g ü z e l a n la m i§ la rd ir.
V II. y ü z y ild a , n ih ay e ; V III. y ü z y ilin b a§ larm d a

(X III-X IV ) y aziln u $ ve 1057 Z iik ä d c si o rta la rin d a
( 1 6 4 7 ) , K a r a m a n ’ d a M ä d e r - i S u lta n d e rg ä h in a v a k fe d il-
m if o la n M c s n e v i’d e d e , h e n ü z M e sn e v i tarn o la ra k
je r h e d i l m e d e n , ik in c i b e y itte k i “ K e z n e y ista n ,, sö z iin ü n
38 M rsNr.vl sr.RHi i
a ltin a " A le m - i llä h is t ,, y a z ilm ijt ir ; K e n a r a d a “ S e lä m

o n a , P e y g a m b e r, V a ta n se v g isi im a n d a n d ir ,, m e a lin d e k i
? u c iim le k a y d e d ilm i^ tir:
“ K a a le a le y h isse lä m H u b b 'ü l - v a t a n i m i n ’c l-
im ä n . „
M e v lä n ä , “ O in le , b u ney n a sil $ikäy ct e d i y o r ; a y ri-

h k la ri n asil a n la u y o r ,, d e rk e n h em k am i^ lik tan k esilen
n e y i, hem d e M u tla k V a r lik ’tan m u k a y y e t v a rh g a dü ên
k e n d isin i k a ste tm e k te d ir. V arlik BirLigi (V a h d e t- i V ü -
c u d ) in a n em a g ö r e M u t la k V a rh k , hi<jbir k a y itla k a y u -
la n a m a z , h i^ b ir sifa tla t a v s i f ed ile m e z. H a ttä o n a " m u t
la k ,, d e m e k b ile o n u k a y u la m a k tir ; fa k a t a n la ta b ilm e k
ig n b ö y le dem ek g e re k iy o r. M u tla k V a r lik ’m zäti
ik tiz ä st, sifa tla rm i lzh ar e tm e sid ir ki b u n a " I l m , , d e
d e rle r . A ym zam anda “ H a k iy k a t-i M u h a m m e d iy y c ,
N e fe s- i R a h m ä n t, A $ k „ a d la n y le d e a m lir. B ü tü n var-
h k la r, M u tla k V a r h k ’m b ilg isin d e m ücm el o larak
sä b it o lu r ki k ä in a t b u sü b ü tu n z u h u r u d u r . § e h ä d e t
ä le m i d e d ig im iz b u ä le m d e k i v a rh k la r iz ä f i v a rlik la m e v -
c u t t u r ; k en d i v a rh k la ri b a k in u n d a n liig b iri v a ro la m a z .
M u tla k V a rh k ’m sifa t la n m n , e se rle rin in , h iik ü m le rin in ,
k u d re tin in , y a ra tic ih g in m m a z h a rla ri o lm a k itib a riy le
m e v e u t sa y ilirla r. Z ä t ä le m in d e , M u tla k V a r h k ’ta b ü tü n
sifa tla r m ü ste h le k ik en b ilg isin d e k i s ü b u t , o n la n izh ar
e tm i^ tir. A n ca k ev v e lce M u tla k V a rh k v a r d i, so n r a z ä tin j
b ild i, b u b ilg i m e v c u d a ti izh ar etti g ib i b ir d ii$ ü n ce y e
k a p ilm a m a k ge rek tir. B u s ü b u t , ä n id ir , z a m i n i d e g ild ir.
S ö z g e lim i elim iz d e k i so p a y i sa lla sa k s o p a e lim iz le b e ra -
b e r s a lla m r ; fa k a t e lim iz , s o p a y a n is p e tle ö n c e sallaru y o r
d e m e k tir. B a§ka b ir d e y in ile M u tla k V a rlik , h e r a n zäti
MSSNEVl SKItHl 1 39
itib a r iy le b ü tü n sifa tla r d a n m ü n c z z ch o ld u g u h ald c

b ü tü n sifa tla r , z ä u n d a sä b ittir v e b u s ü b u t , v a rlik a lc-
m in in zu h u ru n a sc b c b o lu r. Z ä t, b ü tü n v a rlik la rd a
y a r a tic ilig im , k u d re tin i, h ik m e tin i, te d b in n i, ta sa r-
r u f u n u , s if a t la n m iz h a r e tm e k le b e r c b e r v arlik ä le m i,
Tiiybir vak it z ä tin z u h u ru d a d e g ild ir : Z ä t , h erêy d en
m u k a d d e s v e m ü n e z z ih tir. G ü n e ? o lm a z s a isig i o la m a z ;
fa k a t gü n c ^ in i f i g i , g ü n e § ie n a y ri b ir v a r h g a sa h ib o lm a -
m a k la b e r a b e r g ü n e ? d e g ild ir. H e r§ c y i O b ilm e k , ta n im a k ,
k ä in a u , v a rh k ä le m in i T a n r i k a b u l c tm e k tir ki bu,
m a d d c c ilig c yol ay ar. V a h d e t-i V ü c d ’u bu ta rz d a
k a b u l e d e n le r d e o lm u ^ tu r ; fa k a t g e iy e k s ü f ile r , bu
in a n ci d a im a rc d d e tm i^ le rd ir. H er$ ey i, O ’n u n v a rh g iy le
v a r o ln iu ? b ilm c k lc b c r a b e r zäti h er^ ev d en ten z ih , ger-
c e k V a h d e t-i V ü c ü t in a n c id ir. K ä in a t , I la k k 't n sifa tla ri-
n in m a z h a r la n d ir ; fa k a t zfiti, k ä in a t d e g ild ir. Y a ra tic i.
y a ra tiln u ? ^ ek lin d e zu h u r c t m e z ; b u k a n a a ti g ü tm e k ,
a p a y ik k ü fü r d ü r . In sa n - i K ä m il b u ä le m in g ö z b e b e g id ir ,
ö zü d ü r. O , ezc) ä le m in i, M u tla k V a r h k ’taki sü b u tu
a r a r , o z le r ; b u k a y itla r ä le m in e , b u iz ä f i v arlik älem in e
d ü $ m e si, on a a d e tä b ir g u r b e t g ö r ü n ü r . A m a o , 5lerr.de de
k e n d i v a r lig m i y o k e tm i? , H a k v a rh g iy le varo lriu gu n u
b ilm i? , b u biHî b u lu ^ u ve olu§ h a lin e g c tir m i? , irä d e sim
H a k ira d e sin e v e rm i§ ir. B u b a k im d a n ö z !ey i§ i, tcrv a d i.
n iy a z y o llu d e g il, n a z y o llu d u r. M u k a y y e t g ö r ü n ü r .
fa k a t itlaak ä le m in d e d ir. F e r y ä d i, § ik äy cti, b ilm ey en lerc
g e ry e g i a n la tm a k iy in d ir. O n u n s ir r i, b u fe r y a tta d ir ;
fa k a t h er g ö z d e o sirri g ö r e c c k k a b iliy e t, h e r k u la k ta o
r e m z i an la y aca k k u w e t y o k tu r. O s ir r i, a n c a k istid a d a
c r e n le r , k ä m ilin lu tfu y la istid a t sa h ib i o la n la r g ö r ü r ,
d u y a r , a n la r. N ite k im b e d e n te can d a b irb ir in d e n gizli
d e g i l d i r ;- f a k a t b e d e n siz can görün m ez. C an , gayb
<0 MESNEVI JEBHl 1
ä le m in d e n d ir. Ä d e ta m ä n ä d ir ; b c d e n sc d u y u la n s e s e ,
y a z ila n y a z iy a b e n z e r. M a n ä , m ü c e rrc i m ä n ä o la ra k
d u y u la m a z j g ö r ü le m e z . F a k a t y azid an m a k s a t , n a sil
m a n ä y i a n la tm a k sa b c d c n d c n m a k sa t d a r u h d u r ; ru h
su z b ed cn in h ic b ir d e g e ri y o k tu r.
M e v lä n ä , n e y 'e d ü $ en ate§ u i a§k ate$ i, § a ra b a d ü ? e n

co ?k u n lu g u n a$k co § k u n lu g u o ld u g u n u sö y h y e re k a§k m ,
b ü tü n ä lc m d e b u lu i ,'g u n u b ild irm c k tc ä d e ta her
v a r b g m , istid a d in c a k e m äle d o g ru y ü c e ld ig m i a n la tm a k -
ta d ir. A lu d a k V arU k ’ in z u h u r a olan m e y li, z ä ti ik tiz a si,
a§k v e h u b b -i z ä ti a d la riy la a m lm i^ tir ; b u b a k im d a n
b ü tü n ä le m , a$ktan z u h u r ctm i§ tir d e n e b ilir ; so lu k tan
s o lu g a d a z u h u r e d ip d u r m a k ta d ir . K ä m il ir s a m n s c s i ,
sir n n d a n a y r ilr a a z ; H z. A li’n in b u y u rd u k la ri g ib i
“ In san , d ilin d e n a n la jih r , sö z iin d en b ilim r . „ O nun
s c s i, sö zü , b ir ate§ tir ki duyam y a k a r, i z a f i var-
hguu y o k e d e r. Bundan d o lay i bu ate? k im d e yok-
s a y o k o lsu n d e m e si, b ir ile n m c d e g il, h ay ir d u a d ir ;
o d a b u ate$e d ü § sü n . m e v h u m v a rh g i y a n sin , y o k
o lsu n d e m e k tir. B u ra d a k i $ a rap d a $ ü p h e y o k ki b ir
re m iz d ir, m sa n j v a r h g m d a n , b e n lig in d e n a la n . gerijek
a§ k a, ir f a n a , m an ev i n c j’e y e g a rk e d e n c e z b e y e i§arcttir.
N e jr ’in h e m z e h ir , h em p a n z c h ir o lm a si d a k ä m il in san in
sö z ü y lc , b a k i$iy la, isiid a t sa h ib in in k ö tü h u y la rm i y ok
c tm e sin e , o k ö tü h u y la rm zeh riy le z e h ir lc n m ij olan
iläh i h u y la rm i d iriltm c s in e ija re ttir.
M e v lä n ä n ey ’ in k a n la rla d o lu b ir y o ld a n b a h se tti-
| i n i j M e c n u n 'u n a$k h ik äy e lerin i a n la ttig m i b ild irirk e n
g e rg e k a§k y o lu n a i$aret etm i? o lu y o r. S ü f i l e r . y o l-
la rim n esa sin i z a h itlig e , riy a z a ta , e sm ä y a , y an i T a n n
a d la rm i m u ay y en z a m a n la rd a m u a y y cn sa y id a z ik re
M tSN JiVl SERHl I 41
d a y a r la r . M e lä m e t y o lu n u b e n im se y e n le rse , M ev-
l ä n ä ’n m ,
Riyäzat nist pif-i md hone lutfest-o bah}äyif

Heme »rihrest-o dildäri hetne aysest-o äsdyi},
i
y ä n i “ B iz im k a iim iz d a riy a z at y o k tu r. ta m a m iy le lü tu t
v a r d ir , ta m a m iy le b a ?i§ v a r d ir ; y o lu m u z b u d u r b iz im ;
ta m a m iy le s e v g id ir , g ö n ü l a l i a l i k u r ; ta m a m iy le z e v k tir,
n e ^ e d ir , d iiz e n lik tir,, b e y tin d e d e d ig i g ib i a$k v e ce z b e
c s a s m a d a y a m r la r . A $ k , ce zb ey i m e y d a n a g e t ir ir ; ce z b e
d e iz ä f i v e m c v h u m v a riig i k ö k ü n d e n y ik a r , y a k a r , k iilü -
n ü h a v a y a s a v u r u r g id e r . A kil d e n e n s e z is , an lay i§ , bili§
v e b u lu § k a b iliy e ü , b u a^ki n e se z e r, n e a n la r, n e d e
b u lu r ; 9ü n k ü a k il, to p lu m a , ^ ev rey e , g ö r g ü y e , b ilg iy e ,
tö re y e v e g e le n e g e b a g lid ir . B u n la rs a h e m b ilg iy e , h e m
g e r ^ e g e u la jm a y a e n g e l o la b ilir. A k la d a y a n a n , ken -
d is in e g ü v e n ir , b u g ü v e n ? d e o n a b e n lik , b e n c illik v e r ir ;
a jk a g e lin c e : O , b ü tü n b a g la n f ö z e r ; §u h a ld e sö z e
m ü § te ri n a sil k u la k sa , sö z n asil k u la k la d u y u lu r sa a^k
d a a k la d a y a n m a y a n kiîye m a l o l u r ; g e rc e k an lavi$ ,
k a y itla rla b a g li a k la g ü v e n m e m e k le o lu r. A ncak bu
s ö z d e n , a k ilsiz o lm a k g e re k tig i g ib i b ir m än ä ^ ik ard -
m a m a lid ir . Q ü n k ü s ü f ile r c e d ü n y a g e ^ im in i d ü z e n e so k -
m a g a 9ali$an a k la “ A k l-i M a a s , , , ah ire t ujlerini d ü z e n e
s o k m a g a (.'aliân a k la y sa “ A k l-i M a ä d ,, d e n ir. D a h a d o g -
r u s u “ A k l-i M a ä § „ v e ‘ - M a a d „ a k lin d ü n y a y a v e a h irc te ,
m a d d i h a y ata, m a n e v i h ay ata b a g li iki y ö n ü d ü r . “ A lla h
a k il y a ra tin c a , g e l d e d i; g e ld i. G i t d e d i ; g itti. O tu r
d e d i ; o tu r d u . S ö y le d e d i; sö y le d i. S u s d e d i; su s t u .
S o n r a A lla h , b a n a se n d e n d a h a se v g ili, d a h a y ü c e b ir
m ah in V y a r a t m a d im ; se n in ’ e ta m m n m , sc n in lc h a m d e -
42 MESNEVI SER Hl 1
d ilir b a n a ; se n in lc itaat e d ilir. S e n in le a h n m ; se n in le

v e r ir im ; se n in le ceza v e r ir im ; sc v a p d a s e n in d ir ; a z a p d a
sa n a b u y u rd u ve sa n a d a s a b ir d a n d a h a ü stü n b ir ■jeyle
ü stü n lü k v e rm e d im d e d i,, m e a lin d e b ir H a d is - i K u d s i
v a r d ir ; buna ben zer b a§ k a h a d isle r de m e v c u ttu r
(M b h a m m e d ’ ü l- M c d e n l: K i t a b ’ü l- l t b ä f a t ’is- S e n iy y e f i ' -
1-A h ä d ls 'il- K u d s iy y e ; H a y d a ra b a d - 1323 H . s . 1 7 8 -1 7 9 ).
S ö y le m e y e h acct b ile y o k tu r ki b u r a d a te rk e d ilm e si

g e re k c n , g e ry eg e m a h re m o lm a d ig i b ild ir ilc n a k il, iläh i
sirla ra e rm e k iyin b a jv u r u la n a k ild ir. Y o k sa a k il, t e k lif
$ artlarm d an b ir id ir ; a n c a k iläh i sirla ra e r m e sin c im k än
y o k tu r . Bu b a k im d a n a?k ve c c z b c , a k ild a n ü stü n
tu iu lm u $ tu r.
M e v lä n ä , " G a m i m i z la g ü n le r g e y ti, n ice g ü n le r
a k sa m a u la $ u ; g ü n le r y a m $ la rla e$ k e sild i d e y a n d i
giic i,, b e y tiy le b u h ale g e lin c e y e d ek n ic e g ü n le r ge y ird ik
d iy o r, b u sö z le rle g e y ird ig i d e v irleri a n la t iy o r ; a y m
z a m a n d a b u o lg u n lu g a eri§ em iy en lcrin h a lle rin i, g ö n ü l
a ly ak h g iy le k e n d isin e iz a fe ed erek b ild ir m i? o lu y o r.
S o n r a d a " G ü n l e r g e y tiy se d e k i : G e y in , g id in , p e rv a m iz
y o k . S e n k al cy d o s t , te m iz lik te sa n a b e n z e r y o k ,, h u y u r -
ru y o r. Z a m a n , e sa se n m ü c e rre d ve zih n i b ir m e fh u m d u r .
G e y m is z a m a n , an cak h ä tir a d a , z ih in d e v a r d ir ; g c lc c c k se
u fu k g i b id ir ; b iz gittik y e o d a g id e r ; u la s m a m iz a im k än
y o k tu r. H äl d e d ig im iz vc iy in d e b u lu n d u g u m u z u s a n -
d ig im iz z a m a n sa b o y u n a gey m i$e a k a r g id e r . A s h o lm a -
y an u . ^ ittig in e a c in m a k d o g ru o lm a d ig i g ib i g e lm e sin i
ö z le m e k d e bo^tu r. A sil o la n a$ k tir, a jk m o lg u n lu g u n a
m a z h a r o lu ?tu r. M e v lä n ä 'n m b u ra d a h ita b e ttig i g e ry ck
d o st hiy $ü p h e yok k i “ M e s n e v i,, n in ib d ä in a s e b e b o la n
ve k e n d isin e b ir a v n a k e sile n Q eleb i H u s ä m c d d in ’ü ir .
MESNEVI SfcHH! I 43
M e v lä n ä , k e n d isin in tarn m a z h a ri o la n h a life sin e

« S e n k a l „ d e d ik tc n so n ra b a h k ta n b a§k a h e rk esin su y a
k a n d ig m i, n z k i o lm a y a m n d a g ü n ü n ü n u z a y ip gittig in i
sö y lü y o r . B u ra d a k i b a h k ta n m a k sa t, b e n lig in d e n k u rtu -
lu p k en d im to p lu m a v e re n , i z ä f i v a rlig in d a n g c ? ip
ger<;ek v arh k d e n iz in e d a la n k iîdir. B ö y le kiîn in ya$a-
V15 1,0 su y ü z ü n d e n d ir ; s u d a n £ ik arsa ö lü r. B u b a k im d a n
d a su y a k a n m az d a k a n m a z . V u sla ta d o y m a z d a d o y m a z .
N it e k im " D iv a n ,, d a d a,
Rik zi ab st'r fod men nefodem zihi zihi

Läytk-i har-kemän-t men nist denn ethan ztht
y ä n i “ K u m b ile su y a d o y d u d a b e n d o y m a d u n , hey g id i
h e y . B u d ü n y a d a $u g ü ? h i y a y u n j ^ ek e rek , g e rc c e k b ir
k iri§ b ile y o k ,, b u y u ru r.
Rindän-i herdbät bthordend-o bereftend

Mdyfm ki edvid behordim-o bemandim
y ä n i " M e y h a n e rin tle ri i? tile r , siz ip g i u i l e r ; b iz lc rsc

o e rle riz ki c b e d i o la ra k i ;t i k , fa k a t o tu r d u k k a ld ik ,,
m e ä lin d e k i b e y it d e a y m ru h i h aleti b ild ir ir .
M e v lä n ä , " M e s n e v i ,, n in b a jla n g ic i o la n , b a *k a b ir
d e y im le m a n z u m d ib ä c e sin i m e y d a n a g e tire n b u o n se k iz
b e y ti, h e r d e v ir d e , h e r o lg u n u n , h a m k ijile r e sö y liy e -
■cegi $u sö z le r le b itir iy o r :
“ H a m h i^ b ir v a k it p i$ k in in h alin i a n la y a m a z ; öy ley se
s ö z ü k isa k e sm e k g e re k v c sse lä m . „
( M E T t N)
B agi 90z , h ü r ol ey o g u l, n ic e y e b ir g ü m ü § e ,
a itin a b a g la n a c a k sin ?
20. D e n iz i b ir te stiy e d ö k scn n c k a d a r a h r ? B ir

g ü n lü k s ü an cak .
I-Iarislerin g ö z « » t i l e r i d o lm a d i g i t t i ; se d e l,
cld e e ttig im yeter b u im ad ik ^ a m c iy lc d o lm a d i.
K im m e lb ise si b ir a$k y ü z ü n d e n y irtild iy sa ,
h ir s ta n . a y ip ta n ta m a m iy le a rin d i o.
S c v in a se v d a s i g ü z e l a§k im iz b iz im ; a b ü tü n
ille tle rim iz in h ek im i b izim .
A b iz im u lu la n m a m iz in , b ö b ü rle n m e m iz m
ilä c i. a E f l ä t u n ’u m u z , C ä lin o s'u m u z b izim .
T o p r a k b e d e n a§k y ü z ü n d e n g ö k le rin y ü c e sin e
a g d i; dag b ilc oyn am aya k o y u ld u , 9evik ie$ti.
E y ä§ik, a$k, T u r d a g im n c a m o l d u ; T u r sar-
ho-, o ld u , M ü s a y ik iid i g itti.
S o lu k d a $ im in d u d a k la n n a e§ o lsa y d im , ney
g ib i b en d e sö y le n e si sö z le ri sö y le rd im .
B ir d ild e§ ten a y n la n ki§i, y ü z le rc e n ag m es»
b ile o lsa d ilsiz o lu r g id e r.
G ü l so lu p gü l b a h g e si sa ra rd i m i, b u n d a n
b ö y le b ü lb ü ld e n b a jm d a n geên leri d u y a m a z sin
a rtik .
MESNEVI 5ERHI I 45
30. H er§ ey sc v g ilid ir , fi§iksa b ir p e r d e ; d iri o la n

se v g ilid ir , 2§iksa b ir ö lü .
K im in a jk a m ey li y o k sa k a n a tsiz b ir k u ?a
d ö n e r ; c y v a h la r o lsu n on a.
S e v g ilim m i§igi ö n d e , a rtta o lm a d ik fa n a s d
ö n ü , a rd i ak il c d e y im b e n ?
A $k b u sö z ü n sö y le n m e sin i i s t e r ; ay n a g a m m a z
o lm a z da ne o lu r ?
A y n a n , b iliy o r m u su n , n c d c n g a m m a z d e g il?
Y iiz ü n d e n to z , p a s silin m e m i§ , a rm m a m i? d a
ondan.
c § F. R H )
B u b e y itlc r. ilk ve m a n z u m d ib ä c e o la n o n se k iz
b ey itten so n ra a sil ra c tn e giri$ b c v itle rid ir.
19 - 2 3 . H ü rriy c t, d ü n y a v c a h irc t, m a d d c v c m u nä
k a y itla rm d a n k u r tu lm a k , b en lik ve b en cillik ten h aiäs
o lm a k tir. Y a lm z d ü n y a k a y itla rm d a n k u r tu lm a y i, i$tcn
g ü f t c n , <;ali§m aktan, k a z an m a k ta n v a z g e ^ m e k . ahiret
k a y itla rm d a n k u rtu lm a y i d a ib a d e td e n , se v a p ü m i-
d in d e n get^mek g ib i ters b ir anlayiM a an la m a rr.a k
g e re k tir. D ünyadan k u r tu lm a k , h irsta n , n e fsin d i-
Ic k lerin d en h a iä s o lm a k , ah irct k a y itla rm d a n k u r
tu lm a k d a k u llu g u A llah riz a si ii;in yapm ak , e m re ,
e m ir o ld u g u iqin uym ak, n ch iy d e n , n e h y c d ild ig i
i?in ^ c k in m c k , d ü n y a d o lu s u m ala m ü lk e sa liib o lsa
b ile m a li m ü lk ü k c n d in c k u l e tm e k , o n la ra k u l o lm a -
m a k tir . K u r ’ä n -i M e c id Jd e J A n s ä r h a k k in d a “ V e o n larm
g ö g m e sin d e n ö n ce y u r tla rim h a z irla y ip o rasiru b ir im an
k o n ag i h a lin e g e tire n le re v e y u r tla r in a g ö ? c n lc r i seven -
ler e , o n la ra v c rilc n § cy lere kar§i g ö n ü lle rin d e b ir ih tiy a 9
b ir iste k d u y m a y a n la ra , ih tiy a^ lari o lsa b ile o n lari k en -
d ile r in d c n ü stü n tu ta n la ra g e lin c e : K im n e fsin in hir-
s m d a n , k isk an ^h k v e n e k e slig in d e n g e ^ c rsc g c r^ c k te n d e
o <je$it k im sc le rd ir k u r tu la n la n n , m u r a tla n n a eren le rin
ta k e n d ile ri,, b u y u ru lm a k ta d ir ( L I X , H a § r, 9 ). H z.
R a s ü l- i E k rc m ( S . M .) , in san d a k i h irsi a n la tirla rk e n
MESNEVl StR Hl I 47
b u y u r u r la r k i: " A d e m o g l u , m al d o lu b ir v ä d iy e sa h ib
o ls a , ik in ci b ir v ä d i i s t e r ; iki v ä d iy e sa h ib o lsa ü fü n c ü s ü -
n ü e ld e e tm e k d ile g in e d ü $ e r ; A d e m o g lu n u n g ö z ü n ü
to p ra k d o y u ru r a n c a k . „ (C ä m i’u s - S a g iy r ; M is ir , H ay -
riy y e M a t 1321^ I I , s . 1 0 9 ) E m ir 'ü l- M ü 'm in ln A h y y b .
E b i - T ä l i b , " B i r ro p lu m v a r d ir , se v a b e ld e etm ek i 9in
A lla h ’a k u llu k e d c r ; b u ta cirlerin ib ä d e r id ir ; b ir to p lu m
d a k o rk u d a n A lla h 'a k u llu k o d e r, b u d a k ö lelerin ib äd e -
t i d i r ; b ir b ö lü k d e v a r d ir ki A lla h ’a § ü k retm ck i<;in k u l-
lu k ta b u lu n u r , i§tc h ü rle rin ib ä d e ti b u d u r ,, b u y u rm u *-
la rd ir (N e h c 'ü l- B e lä g a ; M uham m ed A bduh § erh i;
M i s ir - 1 3 2 1 , 3, b a s i m ; I I I , s. 198). B u lz a h ta n d a an la-
jiliy o r ki eergek h ü rriy e t k u llu k ta d ir ; a m a ger^ ek kul-
lu k ta (K u ija y ri R is ä le s i’ n e d e b . B u la k - 1 2 8 4 , s. 130 - 131).
H ir sta n , b e n lik ie n , b en cillik ten k u r tu lm a k , M e v -

lä n ä ’ v a g ö re ger^ ek a$kla m ü m k ü n d iir. I I I . S ö r e 'n in
(A li tm rä n ) 31. ä y e t-i k e rim e sin d e , A lla h ') se v e n in ,
P e y g a m b e r ’e u y m a si ile A llah se v g isin e m a z h a r olab i-
le c e g i b ild ir ilm e k te d ir.
2 4 . E flä t u n Y u n a n filo z o fla r in d a n d ir . M e $ h u r S o k -

r a t ’ in ta le b e sin d e n d ir , A r is to ’ n u n d a h o c a sid ir. M ilä t-
tan 4 3 0 se n e ön ce d o g m u $ , 3 4 7 , y ah u t 3 4 8 y ilin d a
A tin a 'd a ö lm ü jt ü r . B u filo z o fa E flä t u n - i ila h i d ey en lcr
d e o lm u § iu r. D o g u k läsik c d c b iy a u n d a ak il v e zek ä
se m b o lü d ü r .
C a lin u s V u n an li b ir h e k im d ir. M ilä d ’ m 131. y ilm d a

B e r g a m a 'd a d o g m u $ , 2 2 0 . y ilm d a ö lm ü § tü r. E d e b iy a tta
T ip se m b o liid iii'.
2 5 - 2 6 . K u r ’ ä n -i K e r i m ’in V I I . sü re si o lan A 'r ä f

su re sin in 143. ä y e tin d e , “ M u s a , tay m e ttig im iz vak itte
MESNEVI SERHl 1
48
g e iib o n u n la k o n u § u n c a ra b b im d c m ijt i, b a n a g ö rü n d e
b a k a y im sa n a . R a b b i, b en i k a t’ iyen g ö r c ra e z sin se n
d e m i$ ti; fa k a t ? u d a g a b a k , eg er y e rin d e d u ra b iU rse
g ö r e b ilirsin b en i. D erken ra b b i, d a g a tecelli ed in ce
d a g y c rle b ir o ld u vc M ü s a b a y ilip y ere y ig ild i. K e n d i
sin e g e lin c e d e . se n i n o k sa n sifa tla r d a n te n z ih ed erirn
d e d i, tö v b e e ttim sa n a , b en in a n a n la n n ilk iy im ,,
b u y u ru lm a k ta d ir . Ä y e tte ge<;en tecelli n in , A lla h ’ m
v a h y in m tec ellisi o ld u g u n u sö y le y en le r v a r d ir (K u r 'ä n - i
K e r ir a ve m e a li, a $ ik la m a s. L X V ) . B e y tin ik in ci m is-
ra in d a geên “ H a r r e M ü s ä sä ik a ,, s ö z ü , b u äy etten
lä fz a n ik tib a stir.
3 0 - 35 . Ä §ik, se v g ilid e fa n i olm adik<;a gertjek v u slat

u riim k ü n o la m a z . E n c s b . M Ä lik’tc n riv ä y e t ed ile n b ir
H a d is - i K u d s in in m e a li § u d u r : .
“ N o k sa n sifa tla r d a n m ü n e z z eh vc y ü c e A lla h , b en im

iîn b ir d o stu a$ a g ila y a n k i$i, S d e ta b e n im le sava§a
giri$m i$ d e m e k tir ; ö lü m ü iste m e y e n , fa k a t ö lm e sin i
ta k d ir e ttig im m ü ’m in k u lu m u n ca m n i a lm a y i b en d e
is t e m e m ; k u lu m , o n a fa rz e ttig im ?e v le ri e d ä ettik<je
m ä n e n b an a y ak laîr d a so n u n d a o n u s e v e r im ; n a file -
lere d e v a m ettik<;e d e k u lu m b a n a m ä n e n y ak in la§ ir,
n ih ay e t o n u scv rn ce k u la g i, g ö z ü , e li, g ü ? v e k u w e t i
k e silirim b u y u rm u ijtu r. „ ( K u j a y r i ; s. 187; M ah abbe
b a b i.) A y m m e a ld e b a§k a S a h ä b ile r d c n d e riv a y c tlc r
v a r d ir (C ä m i’ , I , s. 5 9 ; I th ä fä t s. 2 1 , 8 2 , 9 1 ).
B u H a d is- i K u d s i , k u lu n , ir a d e s in i, T a n n ira d e sin e

v e rm e si, irad e sin i T a n n ira d e sin d e y o k e tm e si a n la m u u
ifa d e e d e r ; y o k sa g e re c k te n T a n n ’ m n . o k u lu n g ö z ü ,
k u la g i, eli o lm a sim b ü d irm e z . B u d a a n c a k T a n n se v -
MESNEVI SERHI 1 49
g tsiy le o lu r. V . s ü r e ’ m n 5 4 . ä y e tin d e b u y u r u ld u g u g ib i
A lla h ’ m m a h a b b e n n c m a z h a r o la n la r. Ä lla h 'i se v e rle r,
m ü ’m in le re k a r ji a lf a lir la r . k ä firle re kar$i ce tin o lu rla r,
b irb ir le rm c m e rh a m ct c d c r le r , v ^ rlik la rio i A llah y o iu n d a
b e z le d c rle r. C e z b e m n g e r^ e k an lam i d a b u d u r . B u se v g jy e
m a z h a r olan ki$irun i$leri. s if a t la n , z ä ti, A U ah ’ in i$lcn n -
d e , sn a t la r m d a . z ä tm d a yok o lu r ; b u n a " ir ä d i ö l ü m „ ,
yäm d iley e rek v a rlig in d a n ölm ek d e n ir B u m ak am a
u la§an ki$inm g ö n lii, c illla n m i§ , lo z d a n . p a sta n a n n m ij
b ir ay n a k c silir ve geriêkler o a y n a d a g ö r ü liir .
•*
( M E T l N )
P a d i§ a h m , h a sta h a la y ig a ä $ ik
o lm a s i, onu iy ile $ tir m e y e sa v a^ m a si
* A d o stla r , b u h ik äycy i d in le y in ; gcr^ ck te

b izim h älim izi a n la tir bu .
B u n d a n ön cck i z a m a n d a b ir p ad i§ a v a r d i;
h em d ü n y a p a d ija h lig m i eld e e tm i$ ti, h em din
p a d ija h h g in i.
T e s a d ü f b u y a , pad i^ ah g ü n ü n b irin d e y ak m -
lari ile, a v la n m a k icîn atin a b in d i.
A n a c a d d e d e bxr h a la y ik ca g iz g ö r d ü , o h ala-
y ik ciga kul k ö le k esild i,
C an k u ?u k a fe ste ^ irp in m a y a k o y u lm u § ru ;
m al m ü lk v e r d i, o h ala y ik ca g iz i sa tin aldi.
40. O n u a ld i, m u ra d in a erd i a m a k a d e r b u y a ,
h ala y ik ca g iz h a sta la n d i.
H ani b irin m e$egi v ard i d a p a la m y o k tu ;
d e rk en p ala n b u ld u , fak ai e$egi k u rt k a p ti.
H a n i te stisi v a rd i d a s u e ld e e d e m iy o r d u ;
su y u b u lu n c a d a te sü k in ld i.
P a d i§ a h j s a g d a n so ld a n h e k im le ri to p la tti;
d e d i k i: Ik im iz in cam siz in e lin iz d e .
B e n im c a m m b ir §ey d e g il; c a n im m c a m o .
D e r tliy im , y a ra liy u n , d e rm a m m o.
MESNEVI SrRHl t 51
C aru m a k im d c rm a n b u Ju rsa d e fin e m i d e ald i

g itti, in cim i d e , m e rcan im i d a .
H ek im lerin h e p si c a m m iz la o y n a y a lim , b cra-
b erce d ü ^ ü n e h m ; b e ra b e rc e b ir k a ra ra v a ra iim .
* B iz im h er b irim iz älcrrun b ir M e s ih ’ i d i r ;
e lim iz d e h er d erd e b ir m e rh e m v a rd ir d e d i.
* D a ld ila r d a T a n r i iste rsc d c m e d ile r ; T a n n
da o n lara m sa n in a czim g ö s te rd i.
T a n n iste r se sö z ü n ü sö y le m e d ile r d c m e m d e n
m a k sa tj g ö n ü l k a p a h li£ im a n la tm a k ; y o k sa egreti
b ir hai o ia n “ in ^ äalläh ,, s ö z ü n ü u n u ttu k la rm i
a n la tm a k d e g il.
50. * N ic e “ m $ ä a lä h „ dcm cyen var ki cam ,
“ in § ä a llä h „ a ej o lm u $ tu r.
l l ä f o la ra k n e v e rd ile rse , n e b iy im re d a v iy e
ba$ v u rd u la rsa h a sta h k a rtti, d itek eie g irm c d i.
O h a la y ik c a g iz h a sta h k ta n k ila d ö n d ü ; p a d i-
ja h in g ö z ü d e kanli y a sla rla b ir irm ak k e sild i.
* K a d e r b u y a ; sirk e n e ü b in sa fr a y i a r t t ir d i;
b ad e m y a g i p e k lik m eydan a g e u r d i,
* H ä lile d e n p e k lik p e y d a h la n d i, fe ra lü ik g i t t i ;
su . n ett g ib i a te ?e y a rd ig c i o ld u .
H a la y ik c a g iz i i y ile jt ir m e d e h e k im le r in
a c iz le r in in b e lir m e s i, p a d i§ a h m T a n n
ta p isin a y ä z tu tm a si, r ü y a d a b ir eren i
gö rm esi
P a d ija h h e k im le rin dciz k a ld ik la rim g ö rü n c e

y ah n ay ak m e sc id e ko$tu.
M e sc id e g i r d i, m ih ra b a y ö n c ld i; sc c d c y c r i,
p a d ija h in gö zy a$ iy la su ig in d e k a ld t.
MESNFVt StRHt I
B a tu g i y o k lu k d e n iz in d e n q k i p k e n d in e ge-
lin ce h a m d e tm c k . d u a e tm ck 191Q b ir h o $ ?a d ilim
a^di da
* D e d i k i : E y en a$aS;ihk b a g i$ i, d ü n v a m ü lk ü
o la n ,b e n n e d iy e y im ? Z a ten gizlileri d e b ilirsin se n .
* B o y u n a d ile k le rim iz e sig m a k o la n . b ir k ere
d ah a y o lu y iu r d ik b iz .
* F ak a t i<;inde n e varsa ben b ilirim am a,
g e n e d e se n o n la n d ile g c tir, m e y d a n a d ö k d e d in .
Padi§ah can d n n co $ u n ca b a g i§ la m a d e n iz i d e
c o su p k ö p ü rd ü .
A glark e n p ad i^ ah i uyku b a s t ir d i; rü y a d a
g ö r d ü ki b ir p ir v ü z g ö ste rm i? .
P a d i$ a h a, a p ad i^ a h d e d i, m ü id e , d ile g in k ab u l
o ld u ; y a rm sa n a b ir g a rip g e lir s e b iz d e n d ir o.
G e lir s e , i$ in m ch li b ir h e k im d ir o ; g c r?e k bil
o n u ; em in d ir ? ü n k ü , gerq e k tir o.
llä c m d a , hi«; b ir b a g la b a g la n m a y a n s ih n
gor; v a rh g in d a Tann gücünü se y re t.
O sö z le $ m c ? a g i g e ld i <?arti; sa b a h o ld u ; güne$
y ild iz la n y a k ip y a n d ir a n , d o g u d a n g ö r ü n d ü m ü ,
Padi-jah, p e n c c re n in önüne o t u r d u ; e iz h c e
k e n d isin e g ö ste rd ik le r m i g ö rm e k 19m b ek lem ey e
k o y u ld u .
D e rk e n b ir d e g ö r d ü ki ü stiin , h ü n e rle d o p d o lu
b ir ki$i g c liy o r ; g ö lg e i^ in d c b ir gü n e$ san k i.
* U z a k ta n , y en iay g ib i g e lm e d e y d i; hayal
g ib i h em y o k tu . h em v a rd i.
. H a tir d a k i h ay al d e yok a b e n z e r ; se n d ü n y a y i,
b ir h ay alle yürü yü p g id e r gör.
MISNEVl SERHt I 53
D ü n y a d a k ile rin
m ada. sa v a § la n da.
ban§landa b ir h a y a lc d a y a n -
Ö v ü n m e le n de b ir h ay al
u c u n d a n . v e rin m e le n d e .
* E r e n le re u z a k olan o h a y a lle rse , T a n r i'n tn

gü l b ah q esin d e k i a y y ü z lü le rin in ijik la rin in v u ru -
§udur an cak .
P a d i$ a h m , ru y a d a g ö r d ü g ü h a y a l, k o n u gu n
y ü z ü n d e b e lirip d u rm a d a y d i.
P a d i^ ah , p e rd e c ile r in b u lu n d u g u y ered e k yü-

r iid ü ; o g a y b ä le m im n k o n u g u n u n ta p ism a v ard i.
Ik isi d e y ü z g e^ lik o g re n m i?. b ir b in n e tan 15

olmu% tek b ir d e n iz d i; ik) can d a d ik ilm ed e n
b irb ir iy le b irle§ m i$ , b ir o lm u ^ tu .
P a d i§ a h , se v g ilim se n m i^ sin . 0 d e g il. F ak a t

dün yada i§, i?ten m e y d a n a g e lir d e d i.
* D edi k i: se n bana M u s t a f ä ’ sin , b e n se

Ö m e r ’im s a n k i; sa n a h iz m e t 19m b e lim e k em er
k u $ a n d im .
ß a § a r i v c r e n T a t m ’d a n , b ü tü n h a lle r d e
c d c b i g ö z e tm e k i^ i» b a $ a ri d ile m e k ,
e d e p siz lik te b u lu n m a n m , e d c p s iz lig in
k ö tü lü k lc r i ve z a ra rla n (*)
* T a n n 'd a n e d e b i g ö z e tm e k i«jin b a $ a n d i-
le y e lim ; e d c p s iz , T a n r i ’ m n lü tfu n d a n m a h ru m
k alm i^tir.
( * ) Ba ba;lik unutulmuj, kenara yaalnujtir.

M tSN tV l SKRHl I
H d e p siz . y a lm z k en din e k ö tü lü k e t m e z ; b ü tü n
gcvrey e ate? %alar.
80. * T a o r i so tr a si, ah $ veri$ siz, p a z a rlik siz , p ara-

siz p u is a z ge ltp u u rm a d a v d j.
* M ü s ä ’n m Kavm i f in d e n b ir k a ? kiî, ed ep -
siz c e sm e . n crd e sa r m is a k , hani m e rc u n e k d e d iler
* G ö k te n so tra gcim cz o ld u , ek m ek e k s ild i;

bi«e J e ekin c k m c k , bei ü slle m c k . o rak sa lla m a k
z a n m cu k alü i.
* S o n ra Lsa sc fa a i J i t ' ; T a n r i g c n c so tr a yol-
la d i; ■rabaK aba« w n u n e tle r s ö n d c r d i.
* Küscahiar gene edcbi tcr.<ettner, dilenciler

gib; iofradan irian ian iîrdiiar.
* lsa ontara y alvardi; ou. boyuna gelir,

yeryüzünden :ksik o lm a z ;
* U lu Dir kiîrun sorrasi ba^m da, ona karî

kotü zanda b u tu n m a k , h artsh ie kalkism ak kiilür-
dür dedi
* O ran m et K apisi ou g ö r m e d ik y ok su i
su rarlilarm 'a m a h la r i, h irsiari vüzündeu 2ene
k ap an d i o n lara ,
* Z ek ät v e n lm e y m c e b u lu i g c im c z , y agm u r
y a g m a z ; zin a v ü z ü n d e n de c ir a ta v eb a vayiiir.
S a n a R a ra iu ia rd a n , i;am d an ne Q ökersc, kor-

k u su z lu k ta n , k ü sta h lik ta n b e lir ir , p ök er.
90 K im d o sm n y o lu n d a k o rk u su z c a y ü rü rsc
e r le r n y o llarim v u ru r; adam d e g ild ir o.
MESNEVI 5KRH1 I 55
I
* $ u g ö k , c d e p y ü z ü n d e n iîklarla d o p d o lu
b ir h alc g e lm ijt i r ; m e lek . e d e p y ü z ü n d e n su ^ tan
a rin m istir te rte m iz olm u ^ tu r.
* G ü n e § m n itu lm a si, k ü stah lik v ü z ü n d e n d ir.

A z ä z il, k ü sta h lik g i 3 p c rv a siz lig j y ü z ü n d e n k a p id a n
sü rü lm ü $ tü r.
P a d i§ a b in , r ü y a s in d a k e n d isin e g ö s te r d ik lc r i
e r e n le b u lu ^ m a s i
K o lla n n i a ^ o d a b a g n n a b a sti o n u ; a?k g ib i

g ö n lü n e a ld i, ca iu n a so k tu on u.
E lim , alrn n i ö p m e y e , o tu r d u g u y eri, g e ld ig i

yolu so rm a y a k o y u ld u .
S o r a so ru § tu ra ta ba§kö$eye ?e k ti o n u ; sa b re t-
tim a m m a d e d i, so n u n d a d a b ir d e fin e eld e ettim .
* D e d i k i : E y T a n n i$ igi, ey gam». g u ssa y i

g id e re n , ey “ S a b ir , ge n i$ ligin a n a h ta r id ir ,, sö z ü n e
m än ä k e sile n .
S e n in le b u lu sm a k , h er so ru n u n c e v a b id ir ;
z o r lu k , sö y le m e d e n , d ile g e lm e d e n , se m n y ü z ü n
d e n ^ ö z ü lü r g id e r.
G ö n lü m ü z d e n e v a rsa h e p sin e d e re rce m an sin

sen ; ay ag i b a l q g a k ak ilam n e lin d e n tut3nsm sen.
* M c rh a b a ey se ijilm i?, ey T a n n 'd a n räz j

o lm u ?, o n u n rä z ih g im k a z an m i? e r ; sen y ittin mi
k az a g e lir ? a ta r , gcm ^ lik , d a ra lir g id e r.
ME&NEYl SERHl I
100. * S e n , to p lu m u n u lu s u s u n ; se n i ö z lem ey en
a§ agila§ ir; bu n dan v a z g e ^ m e z se vay h alin e.
O in e clis b itin c e , o kerem so fr a si k alk in ca

elini tu ttu , h are m e g ö tü r d ü onu.
P a d i $ a h m , h a s t a y i g ö r m e s i i 9 in
h e k im i g ö tü rm e si (*)
H a sta n m h ik ä y e sim , h a sta lig im a n la t t i; o n d a n

so n ra da onu, h a sta sim n y an in a g ö tü r d ü .
E r e n , h a sta n m y ü z ü n ü g ö r d ü , n a b z in i y o k la d i,
id r a n m m u a y e n e e t t i; h a sta lig m in b elirtile rin i,
se b e p le n m d in le d i.
D e d i k i: Ö b ü r h ek im lerin v e rd ik le ri ilä ^ la r,
h a stalig i g e ^ irm e m i? , h astay i b ü sb ü tü n y ik n u ?.
* G ö n ü l h a lin d e n h a b e rle ri b ilc y o k o n la rin ,

ettikleri iftira la rd a n A lla h ’ a sig im r im .
H a sta lig i g ö r d ü , gizli §ey a ^ ik la n d i o n a ; fa k a t

g iz lc d i, p ad i^ a h a sö y le m e d i.
H a sta lig i n e sa fr a d a n d i, n e se v d a d a n . H e r odvt-

n un k o k u su du m an m d an d u y u iu r .
In iltisin d e n a n la d i ki o , g ö n ü l m iltisi, B e d e m
sa g e s e n ; a§ka tu r u lm u }, g ö n lü n ü k a p tirm i$ o.
Ä jik lik , g ö n ü l m iltisin d e n b elli o l u r ; g ö n ü l

h a sta lig i g ib i h i^ b ir h a sta lik yok.
110. * Ä jig in h a s ta lig i, h a sta lik la rd a n a p a y r id ir ;

a§k, T an ri sirla rim n u stu r la b id ir .
(* ) B u baÛk u n u t u lr a u j, sonradan kenara yanlrru?.

MESNEVI SEIlHl I 57
* A§k iste r b u y a n d a n o lsu n , is te r o y a n d a n ;

so n u n d a o y an a k ila v u z d u r b iz e .
A ?ki a n la tm a k b ild irm e k ip n , De d e rse m
d iy e y im , asil a$ka g e ld im m i, o sö z lc rd e n u ta m r
k alirim .
D ilin a n la u si a y d in la u r , a y d m la tir am a,
pf d ile d ü § m e y e n , sö z e g e lm e y e n a§k , d a h a d a ay-
d m d ir.
* K a lc m y a z a ra k k o ?ar g id e r a m a a§ka gd
di m i. <;atlar da k alak alir.
* A k il, a?k i a n la tm a d a , e§ek g ib i b a lq g a

sa p la n d i d a y a tti g i t t i ; a$ki d a , ä$ ik h ga d a g e n e
a$k an latti.
* G ü n e § e d d i l g e n e g ü n e ^ tir; sa n a d c lil g c rek -
se o n d a n y ü z ge v irm e .
* G ö lg e d e o n u n b ir izim v e r ir ; v e rir am a
gü n c$ , h er so lu k ta can i§igi sa la r.
* G ö lg e , g e c c m a sa b g ib i uykunu g e ü rir;
fak at gü n e§ d o g d u m u ay y a rih r g id e r.
Z aten d ü n y a d a g ü n e ? g ib i e?i b u lu n m a z b ir
varlik y o k t u r ; ö lü m s ü z can gü n c ^ in in se d iin ü
y o k tu r, d o lu n m a z hi«;.
120. D i$ a rd a d a tc k d r g ü n e § ; fa k a t eîd in i d ü § ü n -
m ck m ü m k ü n d iir.
* F ak at e siri v are d e n g iin e ^ ia ben zen ne
z ih in d e v a r d ir . ne d i^ arid a.
* D ü § ü n c c d c n erd e b ir b u c a k ki o , d ü jü n ü l-
siin d e b e n z e r i, o b u c a g a s ig s in ?
MESNEVI SERHl I
* § e m s e d d in ’ in y ü zü n ü n b ah si g e ld i de
d ö rd ü n c ü kat gö k tek i e ü n e s b ile b a§ im 9e k ti,
gtzlen d i.
M a d c m ki a d i a m ld i, lü tu fla r in d a n , n im etle-
rin d en b ira z c ig in a n m a k da g e re k .
* B u so lu k ta C a n . e te g im e sa r ilm i? , Y ü s u f'u n
g ö m Je g im n k o k u su n u du ym u §.
Y illa rc a e itig in . sü rd ü g ü n so h b e t h a k k iy q n
d iy o r , o h o * h a lle rd e n b ir hali o lsu n a n la t, 39
b ize. sövie.
S ö v le d e y er d e g u ls ü n , g ö k d e . A k illa can v e
g ö z se y ü z le rce kat d a h a d a fazla e ü lsü n .
* Bern k ü lie te so k m a , sik i§ tirm a ; y o k lu k ta y u n

9ü n k ü b en . A n la y i$ la n m b ile d ilsiz b ir h ale g e ld i,
ö v e n u y o ru m b ile on u
Isre r ü stü n e d ü $ sü n , ister g ü z e l sö y le m iy e
q a li^ sin ; ay ik o im a y a n in so y le d ig i s ö z . y erm d e .
vara^ igin d a b ir sö z d e g ild ir.
B en ne sö y liy e y im , e§> d o stu b u lu n m a y an

o se v g ilid e n n e a n la ta v im ki b ir d a m a rim b ile
ayik d e gil.
B u a y rih g i, b u rig e r k äm m a n ia tm a y i b irak
§ im d i; b ir ba§ka z a m a n a b irak.
* C a n d e d i k i : D o y u r b e n i. 391m 9ü n k ü ; tez
o l, vakn k esk in b ir k ili 9 9Ünkü.
* Ey a r k a d a j, s ü f i, vak tin o g lu d u r ; y arin

dem ek, yol ja r tin d a n d e g ild ir.
Y o k sa sen s ü f j b ir er d e g ii m istn ? V ar o la n ,
v e re siy e y ü z ü n d e n yok o lu r g id e r.
MESNEVl SERHl I 59
O na d e d im k i: S e v g ilim n sir r in m kapah,

ö r tiilü k a lm a si d a h a h o ?. S e n h ik ä y e y e k u lak v e r,
i§i on dan an ia.
G ü z e lle re a it sö z le rin , b a $ k a la n m n sö z le ri
a ra sm d a sö v lc n m e si d a h a h o § tu r.
B u n u a p a q k . y ir 9ip la k * ö y le d e d i ; d in i 391k
sö y le m c k . gizli sö y le m e k te n iy id ir.
P erd cy i k a ld ir ? ir p p ia k s ö y le ; ? ü n k ü b e n ,
g ü z e lle g ö m le k li o la ra k y a tip uyum am .
* D e d u n k i: O , a p a q k m e y d a n a gik arsa ne
sen k a h rsin . n e k u c a g m k a lir, n e varnn. b elin .
140. D ile , ö z i e ; fakat d ile , ö z l e ; b ir sa m an

9ö p ü b ir d a ä i k a ld in m a z .
D ü n y a y i a y d in ia ra n g ü n e § , b ira z c ik yak la$sa
her§ev v an ar ^ ld e r.
* F itn e y i, k a rg a ?a lig i, kan d ö k iic ü lü g ü a r a m a ;
bu n dan tazla T e b riz l) § e m s ’ten b a h se tm e .
ß u n u n so n u y o k ru r; se n b a^ tan b a$la. Y iir ü ,
ge n e h ik ävey i sö y le de fam n m la.
tla la y ig in h a s ta h g in i a n la m a k 19m
O e r e n in p a d i^ a h ta n h a la y ik la
y a im z k a lm a v i is t e m e s
E r e n , p ad i^ a h im d e d i, o d a d a k im se k a lm a sin ,
y a k im da u z a k la $ u r, v a b a n civ i da.
D e h liz le rd e k im se k u lak v e r m e sin ; k im se
d in le m e sin d e $u ca riy ec ik ten bir $eyier so ra y im .
O d a b o ? a ld i; h ek un le h a sta d a n b a jk a k im se -
eik k a lm a d i.
GO MESNEVI SERHl I
H e k im , y u m u ja k y u m u ^ ak , n e rc lisin se n diy e
s o r d u ; ?ü n k ü d e d i, h e r $ehir h alk m in iläc i a y n d ir .
O jc h ir d e y a k m larin d a n k im le r v a r, k im e
y ak in sin , neye b ag h sm ?
E h n i n a b z m a k o y m u j, b ir b ir fe le g in cc fa la ru u
so ru p d u ru y o rd u .
150. B irisin in a y a g in a tik en b a tti m i, ayaguu

d iz in in ü stü n e k or.
lg n e n m u c u y la tik en in u c u n u a r a r ; b u la m a z s a
tik en in b a ttig i y eri d u d a g iy la isla u r .
A y a g a b a ta n lik e n b ile b ö y le z o r b u lu n u rsa
g ö n ü le b a ta n tik en n ic o lu r? C e v a p v e r b a k alim .
H er a ? a * ib k kitji, g ö n ü ld ck i tik e n i g ö r se y d i,
g a m la r, h e rk esc el u za ta b ili m iy d i h ig ?
B irisi, e je g in k u y ru g u n u n a lu n a b ir tik en
k o r ; e$ck o n u o r a d a n ? ik a rm a y i b ilm e z , 9ifte
ata r d u ru r.
Q ifte a t u k 9a d a tiken d a h a z iy a d e b a t a r ; b ir
ak ilh gerek k i tikeni r a tu p <;ikarsm .
E $ek , tik e n y ü z ü n d e n ca n a c isiy le <;ifte ata r

da yüz yerin i d a h a y a ralar.
O tik en ? ik a ra n h ek im u s t a y d i; y e rd e n y cre
elini kom ada, sin a m a d a y d i ca riy e y i.
O ca riy c c ik te n h ik ä y e y o ltu , d o stla r in h allerin i
so ru y o rd u .
O d a h e k im e , b u lu n d u g u y e r le rd e n , e fe n d i-
le rd e n , g ö r d ü g ü , o tu r d u g u je h ir le r d e n h ik ä y c ler
a n la u y o r ,
MESNEVI SEFHl I 61
160. H e k im , o n u n h ik äy elerin i d in liy o r, n ab z in m

a t i;in a d ik k at e d iy o rd u .
ß a k ah m d iy o r d u , k im in ach a m lin c a n ab z i
a t a c a k ; k u n in a d i am lin ca n ab z i § id d ctlc a ta rsa ,
d ü n y a d a c a n in m d ile g i o d u r.
H e k im d o stla r i sa y d i d ö k tü , k izin $ehrini

a n d i; o n d a n so n ra b ir ba§ka §eh rin a d m i sö y lc d i.
§ e h rin d e n 91k in ca d e d i, ö n c e h a n g i êh irlerd e

b u lu n d u n ?
K iz , b ir 'e h r in ad m i anch, o n d a n d a g e ^ ti;

ne yüzünün re n g i d e gi§ ti, ne n abzm m a tiji
ba§kala$ti.
E fe n d ile r in i, $eh irleri b ir e r b ir e r sö y le d i;

b u lu n d u g u y e rle rd e n , ruz ek m ek h ak k m d an
b a b se tti.
§ e h ir $eh ir, e v ev h e p sin i a n la t t i; n e n ab z im n
ati$i d e g i$ ti, n e b e d b en zi s a r a r d i.
* H e k im , $eker gib i S e m e r k a n d ’ i sö ru n c a -
y a k a d a r n a b z i b ite v iy e n a sil a ü y o r s a ö y le a tm a -
d a y d i.
F a k a t h e k im S e m e rk a n d ’ i a m n c a n a b z i de-
g i jt i, tez te z a tm a y a b a § la d i; re n g i k iz a r d i, s a r a r d i;
cünkü o S e m e rk a n d h b ir k uyum cudan a y ril-
m i$ o .
H e k im h a s ta d a n b u s i m d u y u p 0 d e rd in ,
0 b e läm n a sh m an lay m c a,
170. H a n g i m a h a lle d e d iy e so r d u . K i z , K ö p r ü b a § i
se m tin d e , G a t f e r m a h a llc sin d c d e d i.
62 MESNEVl SKKHl 1
Ilc k im , te z cc h astah £ sn se b e b i n e d ir a n la d u n ;
seni k u r ta r m a d a b ü v ü gib i b ü n e rle r g ö stc rc c e g im .
S e v in , t a s a la n m a ; em in ol ki y a g m u r, ye§i1-
lige n e v a p iy o rsa ben d e sa r u on u v a p a c a g im .
S e n in g a m u n b e n y e rim , se n g a m y e m e ; se n i
y ü z le rc e babadan d ah a fa z la e sir g e r im ben.
S a k in h a, se n se n o l, b u sirri k im se y e s ö y le m e ;
p ad i$ah se n d e n b u n u so ru ^ iu ru r , p c k a r a r , ara§-
tirir am m a sen gizle.
S irrin g ö n ü id e k ald ik ca d ile g in d a h a d a tez

m e y d a n a gelir d e d i.
* P e y g a m b c r j sirr m i giz le y en d e d i, tez m u -

ra d m a eri$ ir, d ile g in e e$ o lu r.
T o h u m y e rd e g iz le m r d e o g iz le n m e s i, b a g in
bahgem n y e^ erm esin c se b e b o lu r.
A Jtm ia g ü m ü ? g iz h o im a sa y d i, m ä d e n in ip n d e
n erd en ge li§ ird i ?
O h e k im m sö z v e ri$ le n , lü tfe d i§ le ri, o h astay i

k o rk u d a n em in etti.
180. G e r? e k sö z v e r ö le n g ö n ü l k a b u lle n ir ; geîci

sö z veri§Ierse in sa m ta sa la n d irir
V * B ü y ü k le r ic sö z v e r ö le n , y ürüy ü p d u ra n
bir d e f in e d ir ; ehil o lm a y a n la n n sö z v e ri$ leriy se
ak ip g id e n b ir z a h m e ttir, b ir ez iy ettir.
O e r e n in , h a s t a h g i a n la m a s i v e p a d i$ a h a a n la t m a s i
B u n d a n so n ra h e k im k a lk ti, p ad i^ a h m h u z u ru -
n a g i t t i ; p a d isa h a b u i?i b ira z c ik d u y u r d u .
MESNEVI 5EKHJ I
D edi k i: Y a p ila c a k ?ey ?u: Bu h a sta h £ m

iy ile ? m c si i?in o a d a m i, o u zak $ eh ird en b u ra y i
g e n re lim .
K u y u m c u v u o u z a k $ch irden ? a g i r ; o n u altin -
la ;!b ) s e v !e «td at
P ad i$ ah . h ek im in b u sö z ü n ü d u y u n c a , ö g ü d ü -
nü c a n la , g ö n ü llc k ab m e tti.
P a d i§ a h in k u y u m c u y u g e tir m e k ü z e r e
S e m e r k a n d ’a e i t l e r - o lla m a s i
P a d ija h o yana b ilg ili «5 b a ja n r , her§eyi verir

y crin e k or b ir iki e lp e ö n d e rd i
O ik> bey Sem erkand'e vardilar; padiâhtan
m üidec olarak kuyumcunun tapisin? uiastilar.
Dediler ki: Ey bilgide. hünerdc olguc usta.
adm sanin schirlere yayilmi§.
l?te bak. Mlän padijab kuvumcubaîhgina
seni scîi cünkü pek u Iusud sen.
. Ift e e lb ise b u ra e tk ta . altu i g ü m ü ? i§ te; hele
b u n lar) b ir a i ; g e lin c e d e 07 k u lla rin d an o lu rsu n ,
n ed im i k e sili-sm p ad iâh in .
A d am cok 90k m al! tn ü lkü . c lb ise y i g ö rü n cc
a ld a n d i; se h rin d e n . o £ lu n d an a y rild i.
P a d isa h m , ca n m a k astettigin deD h a b e n bile
y o k tu ; se v in c li bir h ald e vo a h y o rd u a d a m .
A ra p ata b m m i$ ; n e s’ey le k o jt u r u y o r d u ;
k an p ah aîn i elb ise san m i^ u o.
A v ü zlerce raziu k la y o lcu lu g a d ü § e n ; k ö tü
k ö tü k azay a k en d i a y a g iy lc y a iip fa ta n .
MESNEVI JERHl I
H a y a lin d e m aJ v a rd i, m ü lk v a r d i, y ü c e ü k ,
b ü y ü k lü k v a r d i; A z r JJl's c cv e* d iv o r d u , g it, u m -
dugunu b u lu rsu n .
O g a n p ki§i, y o ld a n g e lm c c h e k im on u a ld i,
p a d isa h m h u zurun a g ö tü rd ü .
T a r a z m u m u n u n b a ju c u n d a y a n ip y ak ilsin
d iy e iz ze tlc , lk ra m la p a d ija h Ja r p ad i$ a h in in h u zu -
ru n ? g ö tü rd ü le r on u.
Padiâh o n u g ö r d ü , p ek a g irla d i, a ltm h azin e-
sm i on a tap § ird i.
S o n ra da h e k im , ey büyük p a d is a b d e d i,
o h ala y ik ca g iz i bu e fe n d iy e ver.
200 V er d e h a ia y ik c a g iz b u n a k a v u § u p iy ile§ sin ;

b u n u n la b u lu $ m a su y u o aie$i sö n d ü rsü n .
P ad i§ ah . o a y y ü z iü y ü on a b a g i$ la d i; b irb ir-
le n y le k o n u ju p eö rü § m ek istey e n o iktsin i b ir-
b in n e <piftetti.
A lti ay m u r a d a lip m u ra d v e r d ile r ; o kiz da
iy ice iyile§ti.
BundaD sonra hekim, kuyumcuya bir $erbei
hazirladi, lQirdi; kuyum cu. kizin önünde erimeve
ba§ladi.
H a sta lik yüzünden k uyum cun un g ü z e llig i
k a lm a y m ca k izm can i d a on u n d e rd in d e n k u rru id u .
Kujoim cu firkm lejip kötü bir hale gelince,
yüzü saran p solunca, kizin gönJü de yava§ yava§
sogudu ondan.
* B n renk yüzünden meydana gelen a^klar,
a§k degildir; sonunda ayip olur gider.
MESNEVI SIRHl I 65
K e§ k i ta m a m iy le a y ip o lsa y d i d a b a jin a b ir
k ö tü lü k g e lm e se y d i.
Ir m a k k c silc n g ö z le rin d e n k a n la r a k ti; y iiz ü .
can in a d ü ^ m an k esiJd i.
* Tavuskw$umin dp diijmani ny^kWtdir V ice

p a d ifa h v a rd ir ki e ü c ü k u w e t i ö ld ü r m ü jt ü r o n u .
210. K u y u m c u . b en o ce y lä m m ki b u av ci g ö b e -
g im d e k i m isk y ü z ü n d e n rertem iz k a iu m i d ö k tü .
A h , ben o v a m n o tilk isiy im ki p o stu m 19m
ba§im i k e stile r.
A h , b en 0 filim ki filc i. d i§im i c ld e etm ek !<,in
y a ra la d i b em k a m m i d ö ktü h em m
Bern, b en d e n a ^ a p h k b irisi 19m ö ld ü re n ,
b ilrm y or ki k a m m u y u m a z b en tm .
B u g ü n b a n a y sa yarin o n a d ir ; b e m m gib ) b ir
kiîm n k am n a sil vitcr g id e r ?
D iv a r. u p u z u n b ir g ö lg e d ir, s a l a r ; fakat o
b ö ig e d ö n e r. ge n e o d iv ara v arir.
B u d ü n y a b ir d a g d ir y a p tik la rim iz sa s e s ;
$es v a n k ila m r g e n e b ize dö n er g e lir d ed i.
K u y u m c u b u sö z le ri sö y le d i; sö y le r sö v lcm e z
d e to p rak iîne g i r d i; o h a la y ik c a g iz d a . a^ k tan ,
z a h m e tte n a n n d i.
C ü n k ü ö lü le rin se v g isi e g le $ m e z ; ^ü n k ü o lü ;
b ir d ah a d o n ü p ge lm cz.
— j- D in m n a$ki g ö n ü ld e d ir , g ö z d e d ir ; her so lu k ta
go n ce d e n d e d ah a taze b ir h alc gelir
220 , Ö lü m sü z d irin in a^ktm SC9 ; <;ünkü can a can -

lar k atan sa r a b i odur san a su n an .
f s
<S6 MESNEVt SEK Hl I
O nun a§kini sei; ki b ü tü n p e y g a m b e rle r,

o n u n a§kiyle g ü ? k u w e t b u ld u la r , i$e g ü c e k o y u l-
d u la r.
S e n b iz e , o p a d ija h a v a rm a y a izin yok d e m e j
k ere m sa h ib i o ta n la ra i§ler g ü ? d e g ild ir.
K u y u m c u y u ö ld ü r m c n in , o n a z e h ir v e rm e n in ,
T a n r i b u y r u g u y la o ld u g u , p u d is a h in
istc g iy le o lm a d ig i (*)
* O a d a m in , h e k im in eliy le ö ld iirü lm e s i,
ne ü m it y ü z ü n d c n d i. De k ork u yüzü nden .
* T a n n b u y r u g u g e lm e d e n , o n d a n b ir ilb a m
a lm a d a n . p a d isa h in h a tin n;in ö ld ü rm e d i o n u .
* H an i H iz ir d a b ir ? o c u g u n b o g a z in i k esm i$ti
y a ; irfa n a u la $ m ay a n halk b u n u n sirrin i an tavain az.
* T a n r i ’ d an k e n d isin e vah iy g c le n , so ru su n a
c e v a p verilen ki§i n e b u y u ru rsa d o g ru n u n ta ken -
d isid ir o b u y ru k .
C a n b agi§ lay an ki$i, ö ld ü r s e d e d e g e r , y erin d e -
d ir. N ä ip tir o, eli de T ann e lid ir.
* Ismail gibi onun önüne ba§ koy, kihcimn

önünde sevinerek, gülerek can ver.
* V e r d e A h m e d 'in te rte m iz c a m , A h a d ’ le
n a sil e b e d e d e k se v in e re k , g ü le re k , ö lü m s ü z b ir
h ald e k a ld iy sa , se n in ca m n d a se v in s in , g ü ls ü n ,
Ö lü m sü zlü ge e r sin .
( * ) Bajlik, yazilirken unutulniu?, karjilagürmada keoara ya-

zilmisnr,
MESuNEVl SEHHl J 67
230. Ä § ik lar, g ü z c lle r k en d i e lieriy le o n la n ö ld ü r-

d ü k le ri z a m a n d ir ki can k a d e h lc rin i gck erler.
P a d isa h o k a n a . $eh vet iîn g ir m e d i; k ö tü
z a n m , in adi b ira k se n .
S e n sa n d in ki b u la n d i, p is b ir i§ i$ le d i; su
b erra k bir h a le g e lin c e b u b erra k lik s u d a b u la m k -
lik , to rtu b ira k ir m i W9 ?
B u riy a z a tla r , b u c e fa la r p o ta n in . gü m ü § te n
p o sa y i a y ir m a si iîn dir.
ty in in , k ö riin ü n sm a n m a si, k a y n a y ip k ö tü
to rtu d a n a y n lm a s i, iistc a g m a si i^ in d ir altim n .
Y apugi i$, T an ri ilh ä m iy lc o lm a sa y d i 0,
y irtic i b ir k ö p e k o lu rd u , p a d ija h o la m a z d i.
§ e h v e ttc n d e a rin m i$ ti, h irsta n d a , ta m a h ta n -
d a . Iy i y a p ti, fa k a t k ötü g ö r ü n iir b ir iyi i$ti b u .
* H iz ir d e n iz d c g e m iy i d e ld i a m a , b u d e li-
§in d e y ü z le rcc sa g la m lik var.
O k a d a r i$ik la, o k a d a r p arla k h k la M ü s ä ’ m n
ve h m i b ile p e rd e a rd m d a k a ld i; a rtik tu tu p d a
k a n a tsiz U9m a y a k a lk ijm a se n .
O kizil g ü ld ü r , k an d e m c on a. A k ild an sa r h o j.
o lm u jt u r o , d e h a d m i tak m a ona.
240. M ü slü m a n k äm m d ö k m ck iste s e y d i, k a firin

a d m i a g z u n a a lirsa m .
* A r?, k ö tü ki§i ö v ü lü n c e t it r e r ; T a n r i ’dan

ce k in cn d e o n u n ö v ü lü jü y ü z ü n d e n k ö tü zan n a
d u je r .
P a d tsa h ti o , h e m d e p ek u y a m k b ir p a d ija h .
ö z b ir k ijiy d i o , h em d e A llah in öz k i$ ilerin d e n .
MESNEVT SKRH! !
B ir ki$iyi b ö y le b ir p ad iâh ö ld ü r ü r s e j b ah t
ne y a n d a y sa o y a n a . en iyi b ir tn c v k ie êk er, ilc—
tir on u.
O n u n f a y d a sim , o n u k a h r e d ijte g ö r m c s e y d i,
o m u tla k lü tu f, n asil o lu r da kahretmcyi dilerdi?
(,'o cu k , h a c am a tc iru n a<;acagi y a ra d a n titte r
d u r u r : e sirg e y ic i a n a v sa o so lu k ta scvin<;lidir.
Y a rim c a n a lir , y ü z le rce can b a g i§ la r ; v e h m in e
b ile g c lm e y e n b ir ?ev v a rd ir y a , o n u v e rir i§te.
Sen, k e n d in e göre, k iy a sla m a d a sm amma
90k , p e k 90k u z a k d ü ^ m ü ^ sü n ; iy ic e b ir b a k helc.
(§ E R H )
3 5 . b e y itle b a $ lay a n h ik ä y e n in , “ F ir d e v s ’ü l- H ik m c ,,
d e b u lu n d u g u n u ü sfä d B c d i'u z - Z a m a n F r ü z a n u - fe r,
b ild ir iy o r vc b u k ita b m B e rlin b a sm a s in m 5 3 8 . sa h ife -
sin d e k i A rap<;a m e tn i v e riy o r (M a ä h iz - i K a s a s v e T e m -
silä t-i M e sn e v i, T e h r a n Ü n iv . Y a y in ; (."äp-han c-i
M e c lis- 1335 § .H .s .3 ) . K e ? f- c l Z u n u n , b u k ita b in E b ü ’ l-
H a s a n A li a d h R e y ’li b iris in in o ld u g u n u b ild ir iy o r sa d a
m ü c llifin ö lü m ta rih in i b u la m a d ig in a , e se r in b a ^ in d a n
ib a r e d e v e rm e d ig in e g ö r e K ä t ib C e le b i’ n in b u eseri
g ö r tn e d ig in e , d u y u p y a z d ig in a h ü k m e tm c k ic a b e d e r
( I s t . M a a r i f M a t . c . I I , 1362 H . 1 9 4 3 , s . 1 2 5 4 ). B e d i'u z -
Z a m a n , “ $ e rh -i M e sn e v i- i § e r i f „ d e , tr a n h b ir h e k im
o la n A li’ n in b u h ik ä y c sin d e n ve b u h ik ä y c y c b en zey en
d ig e r h ik ä y c lcrd en e i r a l h b ir su r c ite b a h se d e r ( C ü z ’ -i
N u h u s t in ez d etccr-i E v v e l ; T e h r a n Ü n iv . Y a y in . 1346,
§ ,H .s .4 1 - 4 3 ). H ik ä y c n in h ü lä sa si § u d u r :
R u m d iy a n n d a , b ir p a d i$ a h in o g lu b a b a sin m k ad in -
la r m d a n b irin c ä ?ik o lu r. G ü n d c n g ü n e sa r a r ip so lan
g e n c in h a sta lig im h c k im le r a n la y a m iy o rla r. Sonundî
b ir h e k im , g e n c in n a b z im y o k la rk en k a d m o r a d a n gc ^ i-
y o r , b u sir a d a d a n a b z i $ id d e tle a tm a y a b a § liy o r. G e n c in
h a s ta h g im n a ?k o ld u g u n u an lay an h e k im sa ra y d a k i
b ü tü n k a d in la rm a d la n m n b ire r b irc r a m lm a sim b u y u ru -
y o r. S e v d ig i k a d in in a d i a m h rk en g e n e n a b z i a tm a y a
b a § lay a n g e n c in , o k a d in i se v d ig in i, p a d ija h t a n k e n d isi v e
70 MESNEVI 5£RHJ I
§ ch z ad c i 9in am a n a ld ik ta n so n ra a n la ü y o r . P ad i$ ah ,
o g lu n u o k ad tn la b u lu § iu r u y o r ; 9001k r a e ra m m a eri$in-
c c iy ile jiy o r.
B u h ik äye V I . y iizy il ( X I D ?air v e m ü n $ ile rin d c n olan
N iz ä m i- i A ru z i-i S e m c r k a n u i’n in “ £ h ä r M a k a a le ,, sin -
d c d e v a rd ir (M u h a m m e d b. A b Jü lv e h h a b - i K a z v in P -
n in rash ih vc h ifty e le r iy lc ; E . J . W . G i b b v a k fi. L e y tien -
1 9 1 0 , s. 76 - 8 0 . T e r c e m e s i; A . G ö lp m a r h ; Ist. ü n i v .
T i b T a r ih i E n st. Y a y m . 1 9 3 6 ; « T i p I lm i ve M e $ h u r
H e k u n le rin M a h ä r e t i,,; s .21 - 25). H ik ä y e d c k i h e k im ,
m c^ h u r tb n i S i n ä ’d ir (4 2 8 H . 1 0 3 7 ). B u h ilk ä y e , Ib m
S i n a m n “ K a a n ü n t T t - T t b b „ i n d a g e 9e r (Q h ä r M a k a a le
h ä $ iy e s i; s. 2 4 9 - 2 5 0 ). A n cak o ra d a h ik ä y e ta rz in d a
d e g ild ir ; a$kin cedavi larzi a n la u h rk e n zik red ilir.
G e r e k “ F ir d e v s ’ül H ik m e ,, d e , g c rc k “ Q i ä r M a k a a
le ,, de h ik äy e , k izin d e lik a n h y a v e rilm e siy le b ite r.
" M e s n e v i ,, d e ise h alay ig in se v d ig i gü zel k u y u m c u y u
h e k im , b ir a n k la jt ir ir , 9irk tn le$ tirir, so n ra da
.zch irleyip ö ld ü rü r. B e d i'u z - Z a m a n F u r ü z a n - fe r NTizä-
rm -i G e n c e i’n in (591 y ah u t 6 0 6 H . 1 1 9 4 , 1 2 0 9 ) “ tsk e n -
d e r-N äm c” sin d e d e b öy lc b ir h ik ä y e b u lu n d u g u n u
sö y liiy o r ve h ik äy en in h u lä sa sin i venyor (M a ä h iz ,
s. 4 - 6 ) . P adi$ah tok se v d ig i b ir g e n c c b ir c a riy c ve-
r iy o r , g e n 9 c a riy en in a§kiyle d e rsi b ira k iy o r . B u n u n
se b e b in i an lay an p ad i^ a h . b ir h e k im e b a jv u r u y o r . H e
k im b ir ilä^la c a riy cy i arik , 9irk in b ir h ale so k u v o r,
gern ; d e on d an v a z g e 9iyor<
M e v lä n ä 'm n N iz ä m i ile d e m e § gu l o ld u g u n u ''D i v a n ,,
in d an a n liy o ru z . H a s t a lig m a n la$ ilm asi ta r z i, " K a ä n u n ,,
d a a n la u la n ve ,r£ h ä r M a a k a le ,, de h ik a y e e d ilc n ta rz -
d a d ir . S o n k ism i ise " l s k c n d e r - N ä m e ,, d e k in e b en z er.
A n c a k h ik äy e , “ A d o s tla r , b u h ik ay ey i d in le y tn , g c r 9ck -
MES.Nf.Vl SEUHI I 71
ten d e b iz im h a lim iz i a n la tir b u d iy e b a ^ a m a s i d ik k ati

< ;ek m ek ted ir.
P a d i$ a h b ir h a la y ig a v u r u lu r , o n u a l ir ; fa k a t b alay ik
d a S e m e rk a n d li b ir k u y u m c u y a ä ^ ik c ir; so lu p crim ey e
b a § lar. D e rk e n iläh i b ir h e k im g e lir , p a d i^ a h la b u lu ju r .
P a d ija h , asil m a k sa t se n m i§ sin d e r. H a la y ik d a , h alay ig a
ä j i k olu$ d a c o k g e ri p lä n a d ü ^ er. B u iläh i h e k im in g c li-
§i, p ad i^ ah la b u lu $ m a si, T e b r iz li § c m s e d d in ’in K o n y a 'y a
g e lip , M e v lä n ä ile b u lu ^ m a sim h a tirla tir. E s a s e n h ik ä-
y e n in 143. b e y tin in so n u n a d c k § e m s e d d in b irin ci
p lä n d a d ir . 123 v e 142. b e y id e rd e d e § e m s e d d in Jin a d i
g e ^ c r . M e v lä n ä a d e ta $ c m s g e lin c c g c ^ ic i a jk t a n g e r^ ek
a ? k a , z a h itlik te n ä r if lig e , m a d d e d e n m a n ä y a , ilim d en
ir fa n a , ä$ik h ktan m i^ u k lu g a u la s tig m i, m e v h u m ve iz äfs
v a r lig in m y o k o ld u g u n u a n ls tm a k ta d ir .
47. M e s ih , Is ä P e y g a m b e r ’in (A . M .) lä k a b id ir.

K u r ’ ä n -i K e r im ’in I I I . sü re sin in (A li Im r ä n ) 4 5 ., I V .
s ü r e sin in (N is ä *) 1 5 7 ., ay m sü re n in 171. ä y e tle rin d e
“ M e rv e m o g lu M e sih I s ä , , , V . sü re sin in ( M ä id e ) 17. v c
7 2 ., I X . sü re sin in ( T c v b c ) 3 1 . ä y e tle rin d e “ M e ry e m o g lu
M e s ih ,, d iy e a m lm a k ta d ir . I V . sü re n in ( K i s ä ’ ) 1 7 2 .,
V ., sü re n in 7 2 ., I X . sü r e n in 3 0 . ä y e tle rin d e y se y aln iz
“ M e s i h ,, d iy e gc<;er.
M e sih sö z ü n ü n S ü ry a n c a d a n g e ld ig in i sö y le y en lc r
o ld u g u g ib i A ra p y a d a b ir y e re , b ir §eye el sü r m e k m a n ä -
.sm a “ m e s h „ ten g e ld ig in i sö y le y e n le r d e v a r d ir . Y e ry ü -
zünde fa z la g e z d ig in d e n , y a g la m e sh e d ilm i? o la ra k
do gdu gu n d an , Y ahyä P eygam ber (A . M .) ta ra fin d a n
s u y l a v afriz e d ild ig in d e n b u lä k ap la aru lm i$ tir d iy e n le r
v e b u sö z ü n lb r a n c a 'd a n g e ld ig in i sö y le y e n le r d e v a r d ir
( M u f r a d ä t ; s . 4 6 7 - 4 6 8 ). A n a d a n k u tlu o la ra k , b e re k e tle
78 MESNEVI SERHt I
m c sh c d ilm i? , su g la rd a n a n n m i? o la ra k d o g d u g u , z e y -
tin y a g iy la in s a n la n m e sth e ttig i, k ö rle r e , h a sta la ra e liy lc
d o k u n u p siv a z la d ig i, b ö y le c e k ö rlerin g ö z le rin i a ^ u g i,
h a sta la ri iy ile s ü r d ig i i^ in b u a d la a m lm ijt ir d iy en ler,.
h a ttä d o g u n c a C e b rä il ta ra fm d a n k a n a d iy le m e sh e d il-
d ig i 19111 b u lä k a p la a n ild ig i fik r in i g ü d e n le r d e v a r d ir
(§ e y h E b i A li F a d l b .H a s a n - i T a b r i s i : M e c m a ’u l- B e -
y a n ; § irk e t'u l M a ä r if 'il- ls lä m iy y e , o fs e t b a s . 1379 H .
1339 § .H . I I , s . 4 4 2 - 4 4 3 ).
48. "T a n n iste r se . „ Bu sö z ü n A r a p 9asi a tn ? i’

A lla h ,, d i r ; b u s ö z , A n a d o lu ’n u n b ir 90k b ö lg e lc r in d e ,
“ A llah izin v c r ir se ,, t a r / in d a T iir k 9c sö y le n ir. K u r ’ä n -i
M e d d ’d e X V I I I . sü re n in ( K e h f ) 2 3 - 2 4 . ä y e tle rin d e
“ V c h i 9b ir §cy h a k k m d a , b u n u m u tla k a y a rin y a p a c a g im
d e m e ; an c a k A lla h d ile r se y a p a ru n de v e b ir §eyi u n u tu n -
ca R a b b in i an v c d e k i: U m a r im , R a b b im b e n i b u n d a n
d a h a z iy a d e h a y ra v e d o g r u y a v a k in b ir §eye e r d ir ir
v c b a$ ari v e rir b a n a ” b u y u r u lm a k ta d ir . M iif c s s ir le r b u
ä y e tle rin in ij se b e p le rin i jö y le a n la t iy o r la r :
M ü se v ile r K urey $ boyuna, ona ru h ü , A sh ä b - i

K e h f ’ i ve Z ü lk a rn e y n ’i s o r u n ; ü g ü n e d e c c v a p v e r ir s e
p e y g a m b e r d e g ild ir ; Ü9Üne d e c e v a p v e r m e z se g e n e
p e y g a m b e r d e g ild ir ; b u so r u la n n ik isin c c c v a p v e rir,
b irin e v e rm e z se p e y g a m b e r d ir d iy o rla r. K u r e y ? u lu -
la ri, I lz . P e y g a m b e r’ e , b u Ü9 s o r u y u so ru y o rla r ;
H z. P eygam ber y arin cc v a p v e ririm d iy o r. Fakat
v a h y in a ra si k ls iliy o r . R iv a y e te g ö r e o n d ö rc g ü n v ah iy
g e lm iy o r M ü $ rik lc r, R a b b i M u h a m m e d ’ e d a n ld i, on u
terk e tti d iy o rla r. N ih a y e t, X C I I I . s ü r e (D u h ä ) in e rek
A llä h ’ in , H z. P e y g a m b e r ’ i hi<;bir v a k it te rk e tm e d ig i,.
X V III. s ü r e n in 2 3 - 2 4 . ä y e tlcri d e in e re k , h e r hu-
M tSNIV i SLR 111 I 13
s u s t a , “ A llali izin v e r ir s e ,, d e m e si b ild ir iliy o r , so n r a

d a bu ä y e tle rle a y m sü re d e k i Z ü lk a rn e v n vc A sh ä b -i
K c h f h ak k in d ak i ä y e tle r ve X V I I . sü re d e k i f ls r ir ’)
“ V e sa n a r u h u so r u y o r la r , d e k i: R u h ra b b in u n e m -
Twdcndir, z a te n d e s iz e p e k a z b ir b ilg id e n ba$ka b ilg i
v e r ilm e m i$ tir „ m e a lin d c k i 8 5 . üyct in iy o r. B ö y le c e d e
ik i s o r u tarn c e v a p la n d ir ih m s , b irisi bakkinda d a b u k a-
d a r c ik b ilg i v e rilm i? o lu y o r ( K a a d i B a y z ä v i: E n v S r ’ü t-
T e n z il v e E s r ä r ’ü t - 'I V v i l ; Ist. M a t . Ä m irc - 1 2 8 5 H . I I ,
s. 9 - 1 0 ). L X V I I I . sü re n in (k a le m ) 1 7 -3 3 . ä y e tle r ic d e ,
Y c m e n ’d e , S a n ’ ä ’ y a o n ik i m il m c s a fe d e b u lu n a n S a r v a n
b a g v e b a h ^ e le rin in , b ir g e c e d e k u r u y u p 9orak la§ tigi
a n la u lir k e n d e , sa b a h lc y in m a h su lü d c v § irm e y e g itm e y i,
yoksullara hi9bir $ey v e rm e m e y i kararla§tiran b a h ? e
sa h ip le r in in “ T a n n d ilc r s e ,, d e m e d ik le ri d e 18. ä y e tte
b e y ä n b u y u ru lu y o r .
4 9 - 5 0 , M e v lä n ä , " A l l a h d ile r s e ,, sö z ü n ü n a g iz d a n
d e n m e s in i y e te r b u lm u y o r , g ö n ü ld e n A lla h ’ a sig in -
m a k g e re k tig in i, h a ttä g ö n lü y le A lla h ’a d a y a n a n , o n u n
ir ä d e s in e b a g la n a n k ijin in b u sö z ü d e m e se b ile , dem i$
sa y ila c a g im b ild ir iy o r ; A U ah’m k u d re tin e sijh n m ay a n
a d a m m , g ö n lü n ü n k a p a h , m ü b ü r lü o la c a g u u a n la tiy o r.
G er<;ek ten d e k e n d isin i T a n n k u d re tin e v e re n , o n a
s i g u n p d a y a n a n k i$ i, ir a d e k u d re tin e , a z m e sa h ib o lu r
v e d ile d ig i i§i, b u g a y re tle b a $ a r ir ; k e n d i k u d re tin e
g ü v e n e n se 90k d e fa h u sra n a d ü jc r .
5 3 - 5 4 . S ir k e n c ü b in , F a r s 9a d a S ir k e n g u b in sö z ü n ü n
A ra p ija la ^ m i? § e k lid ir; A ra p 9a d a S ik c n c ü b m diy e d e
s ö y le n ir . E n g u b in F a r s 9a b a l d e m e k tir ; b a lla sirk en in
k a ri§ m u n d a n m e y d a n a g e le n b u g e rb e t, y a z in h a ra rcti
tk esm ek i 9in k u lla n ilir. E s k i h c k im le r b u n u n sa fra y i
g id c rc c c g in e in a m r la r d i. H e k im le r , “ a h lä t-i e r b a a ,,
74 MESNIVI JEKHl I
d e d ik le ri s a fr a , s e v d a , k a n , b a lg a m d a n b iri fazlala§ irsaj

m i z a a n b o z u la c a g in a in a m r la r d i. S ir k e ile k a r ijik b al
$ erb ctin in sa fra y i g id e rc c e g i k a n a a tin d e y d ile r.
H a lk a r a sin d a “ h e ltle ,, d en en “ h a lile ,, b ü y ü k v e in cc

y a p ra k li b ir a g a cin sa lk im a b en zey en m e y v a sid ir. K u r u -
tu lan b u m c y v a m n L ä t in c c s i “ tc rm in a lia ,, d ir. S a r is i
ish a li k esm ek , k a ra si m ü la y im lik v e rm e k i<;in y u ty lu rd u .
B adcm yagi da yum uâkhk v e rm e k i<;in k u lla m lir d i.
5 8 - 6 0 . K u r ’ä n -i M c c id ’d e “ B ilm e z ie r m i ki A lla h ,
o n larin g iz le d ik le rin i d e b ilir, fisü tiy la k o n u § u p a ra -
la r m d a gizli k alan $ey lerin i de ve 5Ü ph e y o k ki A llah
g iz li se y leri en iyi b ile n d ir ,, b u y u r u lm a k ta d ir (IX ,
T e v b e , 78).
II . sü re n in (B a k a r a ) 186. ä y c tin d e , m e a le n , “ K u l-
la rim sa n a bens s o r a r la r s a b ilsin le r ki b e n , m u h a k k ak
o n la r a p e k yakm im .. d u a e itig i an d u a e d e n e ica b e t
e d e r im . A rtik o n la r d a b en im ^ a g irm a m a k o § su n la r,
bana in a n sin la r d a d o g r u y o lu b u ls u n la r ,, b u v u r u ]-
m a k ta , V II. sü re n in ( A Jr ä f ) 55. ä y e tin d e , y a lv a rip
"ik a r a r a k g iz lic e d u a e tm e k e m re d ilm e k te , X L sü re n in
. . l ü ’m in ) 6 0 . ä y e tin d e “ R a b b in iz dedi k i: (,'agirin
b e n i, ica b e t e d e y im s i z e ; ? ü p h e y ok ki b a n a k u llu k e t-
m e k te n , u lu lu k sa ta ra k ?e k ü e n le r, a ja g ih k b ir h a ld e
c e h e n n e m e g ir e c e k le r d ir ,, b u y u ru la ra k d u a n in ica b e t
$ arti o ld u g u b ild ir ilm e k te d ir. B u b e y itle r d e , z ik red ilcn
ä y e tle r c ija r e t v a rd ir .
6 9 - 7 2 . H a y ä !, h a k iy k a t k a r jd ig i d i r ; g e r ? e k te o lm a
y a n , m u h a y y ile ta r a fin d a n z ih in d e b e lire n , b ir se b c p lc
g ö z e g ü rü n e n je k ille r e d e n ir. H ilä l, ilk g e c e p ek in c e
o ld u g u i<;in h e r g ö z g ö r e m e z ; g ö r ü lse b ilc h ay al g ib i
görün ür.
MliSNEVl SKBHl I
M e v h u m v a r lig m i b ira k a n , b u g ü n ü n d e y im iy le
'ie r d iy e tin d e n , b e n lig in d e n , b e n c ilig in d e n ge ije n k i§ iy sc ,
k e n d isi iîn y a ? a m a z , o n u n b ü tü n v a r h g i, h a lk in d ir;
o , H z . M u h a m r n e d ’in ( S . M . ) a h lä k iy lc a h lä k la n m i$ ü r ;
v a r h g i ä le m le re rahme-t o lm u § tu r. H z . P e y g a m b e r ( S .M .)
“ Y ü c c A lla h ’ m ö y le k u lla ri v a rd ir ki A llah o n la n , in san -
la n n ih tiy a ^ larim g id e rm e y e m e m u r ctm i§ tir. In sa n la r
ih tiy a c a d ü $ tü le r m i, o n la ra s ig im r la r ; o n la r A lla h ’ ra
a z ä b in d a n e m in d ir le r ,, b u y u rm u § tu r ( C ä m i ’ ; 1, s. 7 8 ).
B u <;e$it k ijile r , g ö r ü n ü jt e v a r d ir ; fak at v a r h k la n , k en -
d ile r in in o lm a d ig i i q n h a y a le b e n z e tile b ilirle r, Ä lem
d e A lla h ’ m h ü k ü m le rin in , e se rle rin in , k u d r e tin in , h ik -
m e tin in a y n a s id ir ; iki y o k lu k a r a sm d a b ir v a rlik g ib i
g ö r ü lü r , ä d e ta h a y a ld ir. G ö rü n ü ^ te v a r d ir ; g e r^ ek tey se
y o k tu r . H a lk in b a n j i , sa v a ? i, ö v ü n m e s i, y erin m e si
b ir e r h a y a ld e n ib a r e ttir . 7 2 . b e y itte y se b u h a y a llcrin ,
e re n le re tu zak o ld u g u v c T a n r i'm n g ü lb a h ^ e sin d e k i a y -
y ü z lü le rin lsik la rm in v u r u ju n d a n baijka b ir $ey o lm a d ig i
b ild ir iliy o r. E s m ä y o lu y la yol alm ak istc y c n lc r , lis m ä ’-
m n v e rd ig i z ev k le , o z ev k e d ü ^ k ü n lü k le h a y a lle re d a la r
l a r ; rü y a la ra k a p ih r la r , k e ^ iflc re , k e rä m c tle re eh em m iy c t
v e rirle r. F a k a t e h e m m iy e t v e rd ik le ri $eylerin h e p si d e
T a n n ’n in g ü lb a h ^ e sin d e k i a y y ü z lü le rin i$ ik larm m v u -
ru § u d u r a n c a k . M a k s a t s a , o a y y ü z lü le re k a v u jm a k
d e g ild ir . B u n la n n z e v k le rin e d a la n la r, g e r se g e u la§a-
m a z la r ; h a ttä k e n d ile rin d c n k e ra m c tle r z u h u r ettik^ e
b e n lig e b ile d ü § e r le r ; b u y ü z d e n y o lla rin d a n k a lir la r ;
h a t t l T a n n k a p ism d a n b ile sü r ü le b ilir le r . M ü se m m ä
y o lu y la yol a la n la r sa a§ki v e c e z b e y i k d a v u z e d in ir le r ; o
c e z b e n in atc§iyle v a rlik la ru u y a k a r la r ; m a k sa d a u laîr-
la r.
B u b ey tin m a z m u n u n u b ir b a jk a ta r z d a d a a n la m a k
m ü m k ü n d ü r:
76 MESN EVI SER Hi I
B azi s ü f ilc r , ä le m d e k i g ü z c llig i, m u tla k g ü z c llik

o la n A lla h 'm te c e llisi g ö r ü p g ü z e lle rc , b ilh a ssa Y ü n ä n i
g e le n e g e u y u p k äm il g ü z e llig in m a z h a ri o la n g e n i e r e
b a g la n m i$ la rd ir. M e se lä E v h a d e d d in -i K ir m ä n i (6 3 4
H . 1 237) v e F a h r e d d in -i Irä k iy (688 H . 1 2 8 9 ) b u n la rd a n -
d ir. M e v lä n ä v e § e m s e d d in , b u n q ’ey i d e b ir b a g ,
b ir tu z s k g ö r m e k te v c b u n u , h ic b ir v ak it ta sv ib e tm e -
m e k te d ir. $ e m se d d in , B a g d a t ’ ta r a stla d ig i E v h a d e d d in ’e
n e ä le m d c sin d iy e s o r m u s , o d a , g ü z e lle r d e . m u tlak
g ü z c llig i se v re d iy o ru m m a n ä sim k a ste d e re k ö jy le cc-
v a p v c r m i jt i :
— A y ’i l e g e n d e s e y r e d i y o r u m .
§ e m se d d in bu sö z c k ar$ih k , b o y n u n d a «piban y ok sa
ne d iy e g ü g c b a k m iy o rsu n , o ra d a g ö r m ü y o r siin d iy o r.
( M a n ä k ib ’ü l- Ä r if in ; m e tin , I.s .6 1 6 ). M e v lä n ä ’ya E v h a -
d c d d in gen<;leri sc v e r d i, fa k a t b ir k ö tü lü g ü v o k tu d c n d i-
g i z a m a n , k e?k e o lsa y d i d a b u h u y d a n g e ^ se y d i, so z ü y le
ih tib a s h alin e g e lc n d u y g u la r in fe n a h g im b ild ir m i? ,
ru h i b ir h alcti a n la tm ijti. G e n e M e v lä n ä . E v h a d e d in .
ä lc m d c k ö tü b ir m ir a s b ir a k tj, o n u n v e b a li k e n d isin e
a id o ld u g u g ib i o a m e li i|lc y e n le r m v e b a li. h e m k en d i-
le rin e , h em d e o n a d ir b u y u ra ra k b ir h a d ise iâret
etm if,ti (a y m , s. 6 1 6 , 4 3 9 - -140. liv h a d e d d in h ak k in d ak i
bu iki riv a y e t, " N a f a h ä t 'ü l - Ü n s ,, re d e z ik r e d ik le k ic d ir ;
L ä m ii terc. F ü tQ h ’u l- M ü c S h id in li terv ih i K u l ü b ’il-
M ü ^ ä h id in ; Is t. 1 2 8 9 , s. 6 5 9 , 6 6 3 . F a h r e d d in icin avn j
k ita b a b .s . 671 - 6 7 4 ).
M e v lä n ä T a n r i'n in gülbah <;c$indeki a y y ü z lü lc rin

i?ik la rm tn a k si o lan ve e rcn le re tu zak k e sile n h a y a llerle
b u n u d a k a s t e t m ijt ir sa m v o r u z .
77. ö m e r ikin ci h a life d ir. M ü slü m a n o lu n c a tslä m
kuw et b u lm u s tu ; b u n a isa re t e d ilm e k te d ir
ME&NEVt SERHl i 77
78. Edep, to p lu m la r a , zam ana, m e k än a n isp e tle

r ia y e t e d ilm e si g e re k e n rü sü m ve ä d e tle rd ir ki b u n la n
g ö z e t m e k , g ö z e te a in m e v k iin i, § ah sim y ü c c lt'r . H z.
R a s ü l- i E k r c m ( S . M . ) , r‘ R a b b im b em e d e p le n d ir d i v e
e d e p le n d ir m e sin i d e p e k g ü z e l b ir h a le g e tir d i,, b u y u r-
m u ^ la r " E v l ä d i n m ü c h u y la e d e p le n d ir in : P e y g a m b e r i-
13iz in s e v g isi, onun E h lib e y t’inin se v g isi vc K u r ’än
o k u m a k la . Q ü n k ü K u r ’än o k u y a n la r, b ile n le r. b a$k a
b ir g ö lg e oh nayan k iy a m e t g ü n ü n d e , p c y g a m b e rle r
v c sc cilm i^ k i§ilerle b c r a b e r A lla b ’in ra a n e v i g ö lg e sin d e
g ö lg e le n irle r,, d e m i^ le rd ir :C ä m i\ 1 , s . 12 ).
I r fa n e h lin e g ö r e h er^ ey , e d e p lc d ü z e n c g i r e r ; h er-
§evin b ir cd e b i v a rd ir . B ü y ü g e s a y g i, k ü i;ü gü e s ir g e y ij,
k a d rin c e h ü rm e t, h a ttä ca n siz la ra b ile se v g iy lc m u a m e lc
g e re k tir. ib r e tle bakm ak, h ik m erle sö y le m e k , n e fse
u y m a m a k , h a d d in i b ilm e k , u lu la n m a m a k , k im se y e k ö tü
m u a m e le d e b u lu n m a m a k , g ö n ü l k ir lm a m a k , b ilg iy e ,
k u d r e tc g ü v e n m e m e k , k en d in i ä lc m in m e rk e z i, m iliv eri
s a y m a m a k , k e n d isi iyin d e g il, h alk i g n y a $ a m a k , k im sc y c
yük o lm a m a k , a k sin c h e rk esin yükünü y ü k le n m e k ,
e d e b in b a ^ h e a la rm d a n d ir. S o n d e v rin e n b ü y ü h s ü f is i
S e y y id A b d ü lk a d ir- i B e lh i „(1 3 4 1 H . '1 9 2 3 M ), " E l
Y a h ji , b iz y a in a n ; e! to r b a , b iz s a m a n ,, vc “ Y ä r o l,
b ä r o lm a , g ü l oi y f i S T o fm a>, b u y u r u r la r d i.
Ä rif, “ R a h m ä n ’ in k u lla n ö y le sin c k u lla rd ir ki y er-

yüzünde gönül a l^ a k lig iy le y ü r ü r le r ve b ilg is iz ü c r ,
o n la r a sö z sö y le y in c e , sa g lik , ese n lik s iz e , d iy e c e v a p
v e rirle r. Ö y le k ijilc r d ir o n lar ki g e c e le rin i ra b lc rin e
.seed e e d c rc k , onun h u zurun da k iy a m d a b u lu n a r a k
g e ^ irirlc r. Ö y le k is ilc r d ir o n lar k i ra b b in iiz d c r lc r ,
s a v u jt u r ceh cn n em azäbm i b tz d e n ; §üphe yok ki
78 MESNEVI 5ERHI I
o n u n ä z a b i d a im id ir. G e r^ e k tc n d e o r a s i, k a ra r e d ile -
cc k n c k ö tü y e r d ir, d u ru la c a k ne k ö tü y u rt. ö y l e ki§i-
le rd ir o n la r ki y o k su lla r a b ir$ey v e rin ce n e i s r a f e d c rle r,
n e d e az v e r ir le r ; ik isin in o rta sim b u lu rla r. ö y l e ki§i
lerd ir o n la r ki A lla h ’ la b e r a b e r ba$ka b ir in e k u llu k e t-
m e z lc r, h ak h o lm a d ik g a A U ah ’ in h a ra m e ttig i b ir c a n a
k iy ip k im se y i ö ld ü r m e z l e r ; z in ä e tm e z le r ve k im
b u n la n y ap arsa cezaya u g ra r. K iy a m e t g ü n ü n d e y se
k at k at a rttirilir a z ä b i v e .h o r h a k iy r b ir h a ld e e d e b i
o la ra k a z a p ta k a lir ; a n c a k te v b e e d ip in a n a n v e iyi i§ -
le rd c b u lu n a n m ü ste sn ä . O n lar o «jejit k i^ ilerd ir ki A llah
k ö tü lü k le rin i iy ilik le re te b d il e d e r o n la n n v e A llah S 119-
la n ö r te n d ir , ra h im d ir . K im tc v b e e d e r v c iy i ijle r d e
b u lu n u rs a $üphc yok ki o , A lla h ’ a te v b e si k a b u l e d ilm i?
o la rak d ö n e r. ö y l e k is ile rd ir on lar ki y a la n y e r e tam k -
h k ta b u lu n m a z la r ve s u ? y a p d a n y erc u g r a r la r s a , o ra -
d a n , s u ? y a p m a d a n ve y a p ila n su 9a ra z i o lm a d a n ge<;ip
g id e rle r ve ö y le k i$ ilcrd ir on lar ki R a b le rin in d e lilleri
a m ld ig i, K u r ’an o k u n d u g u z a m a n , sa g ir b ir h a ld e , k ö rü
k ö rü n e y erlere k a p a n m a z la r. Ö y le k ijile r d ir o n lar k i
R a b b im iz d e rle r , e jle r im iz d c n , so y la r im iz d a n , g ö z le ri-
m izi a y d m la ta c a k kiîler ih sa n et b iz e v e b iz i. (jekinen-
lere k ila v u z k il „ m e ä lin d e k i äy et-i k c r im e le r d c öv ü lcn
k ijile r d e n d ir ( X X V , F u r k a n , 63 - 7 4 ).
E d c b c 90k b ü y ü k b ir e h e m m iy e t v e ren s ü file r in

d e r g ä h la r m d a , e v lc rin d e g ö r ü lü r b ir yerde m u tla k a
“ E deb y ä h ü „ y a z isi y azih b ir levh a b u lu n u r d u .
80-82. " A h d - i A t i y k ,, tc , I s r a ilo g u lla n n a , <;ölde

40 yd, ak âm lari b ild ir c m k u jla r in m , sa b a h la ri da
b a lh y u fk a e k m e g in e benzer b ir n esn e n in r iz ik
o la ra k v e rü d ig i, b u n la n y iyerek g c ^ n d ik le r j a n la tih r
ME&NEVl SKRHI I 79
(H u r ü c b a b . V I ) . K u r ’ä n -i M e c id ’d c I I , sü re n in 5 7 .
ä y c tin d c m e a le n “ B u lu t la g ö lg e le n d irm i§ tik siz i. R iz ik -
la n d ird ig u ru z $ey lerd en y ey in d iy e k u d re t h c lv a si v e
b ild ir c ra in d irm i$ tik . O n la r z u lm ü b iz e e tm e d ile r , ken -
d ile r in e e ttile r ,, b u y u ru im a k ta d ir, G e n e a y m sü re n in
6 1 . ä y e tin m m e ali $ u d u r : “ B ir z a m a n d e m i^ tin iz k i:
Y ä M u s i , b iz b ir tü r lü y e m e g e d a y a n a m a y iz . R a b b in d c n
b iz im i? in iste d e b iz e y e rin y eti^ tird igi $ ey le rd e n ver-
s m ; y e rd e n yc§illik, k a b a k , sa r im s a k , m e rc im e k , so g a n
b itir s in . M ü s ä d em i$ ti k i: D a h a h a y irli o la m , o n d a n
dah a a§agilik b ir ?c y lc d e gi-jü rm ek m i isr iy o r s u n u z ?
M is ir 'a in in , orad a d ile d ig in iz $cy v ar. Ü z e rle rin e
a $ a g ilik vc y o k su llu k v u lla n m isti, A lla h ’ m d a g a z e b in e
u g r a d ü a r ....,,
8 3-87. “ A h d -i C c d id ,, de, Is S P e y g a m b e r ’ in
(A . M .) be? ekm ek, iki b a lik la , b c$ b in k ijiy i do-
y u r d u g u , artan c k m c g m d e o n ik i k ü fe o ld u g u an lati-
Ur (M a tiu s , X I V ) . G e n e ay m k ita p ta yed i e k m e k le b ir-
k a ? ta n e küv'ük b a lig i d o rth in k i?in in y e d ig i, a rta n ck-
m c g in d e y ed i z e m b il o ld u g u sö y lc n ir (X V ) . K u r ’ä n -i
M e c id ’d c ise H a v a r iy y u n ’ u n IsS P e y g a r o b c r ’c (A .M .)
T a n r im n g ö k ten b ir so tr a in d irm e sim d ile d ik le fin i,
o n d a n y ey ip tarn b ir in n n ca u la sm a y i iste d ik le r i, b u n u n
u ze rin e Is ä P e y g a m b e r ’in d u a ettig i ve so fra n in m d ig i
beyan b u y u ru im a k ta d ir V, M ä id e , 1 1 2 -1 1 4 ).
88 . " B e § ? e y e k a r § i l i k b e ij $ e y v a r : “ B ir to p lu lu k
a h d in i b o z d u m u A lla h , d ü ? m a n la rim o n la r a m u sa lla t
e d er. T a n r i b u y r u g u n d a n a y n b u y r u k la rla h ü k tn ed er-
le rse i^lerin e y o k su llu k y ay ilir. K ö tü lü g ü y a y a rlarsa
iy le n n e ö lü m y a y ih r, Ö l^ e g i, teraziy i hilcli ö l? e r , ta rta r
80 MESNEVI SLRHl I
la r sa b itk i b itm e z , k itlik o lu r. Z c k ä r v e rm e z le rse d e y a g -

m u r yagm az. „ ( H a d is , C a m i’, I I , s .5 )
" Y a g m u r y a g m a d i m i, b ilin ki in sa n la r zck äti m e n e t-

m i$ le rd ir. A llah d a k a u n d a k in i o n la r d a n m e n e tm i$ tir.
V eban m y a y ild ig m i g ö r d iin ü z m ü de b ilin ki z in ä
<;ogalm i 5tir. „ ( H a d is . F ä t i h ’u l- E b y ä t , s .1 2 )
9 1-92. G iin c § in t u t u l m a s i ’n in , e d e b c riay et ed il-

m e m e sin c b a g la n m a si ?u n a iâret o lsa g e r e k t ir : A y,
d ü n y a ile gü n eîn a r a sin a g irin c e a y in g ö lg c s i, d ü n y a y a
d ü § e r, gü n e§in b ir k ism i y a h u t h epsi g ö r ü n m e z o lu r ;
b u , A y ’in e d e b e ria y e t e tm e m e si su r e tiy lc teveih e d il-
m ijt ir .
A z ä z il. § e y ta n 'in a d id ir , u lu la n m a s i. k e n d isin i

b ü y ü k g ö rm e si y ü z ü n d e n e m re u y m a m i$ , län ete u g ra -
m ijt ir . M e le k le rse b u y r u g a u y m u $ la r d ir ; e sa se n o n lar.
“ A llah n e e m re ttiy sc isy a n e tm e z le r v e e m re d ild ik le ri
§eyi i^lerler. „ ( L X V I , T a h r im , 6 )
A zäzil a d m in A rap<;a o ld u g u n u , S ü r y a n c a b ir ad
b u lu n d u g u n u sö y le y en le r v a rd ir (H ü se y in K ä z im :
T ü r k L ü g a t i, c. I I I , I s t . M a a r if M a t ., 1 9 4 3 . s . 5 0 3 ).
96. "S a b ir g e n i?lig in a n a h ta r id ir ; k ö tü lü k -

le rd e n ? e k in m e k se e b e d i b ir z e n g in lik ,, h a d isin e i$aret
e d ilm e k te d ir. (xM un ävi: K ü n ü s ’ ü l- H a k a a ik ; C ä m i’-u s-
S a g i y r h a jiy e s in d e . I I , s. 103).
99. M ü c t e b ä , S e g ilm ij, M u r ta z ä , r a z d ik k a z a n m i?

m a n ä la rin a g e lir. “ K a z a g e ld i m i fe z a d a r a lir ,, sö z ü n ü n
A r a p ^ a s i, A ra p d ilin d c a ta sö z ü o la ra k k u lla m la g elm i§
k lä s ik d o g u siirin e g ir m ijt ir . B u ve b u n d a n so n ra k i
«beyit A ra p ^ a d ir.
MESNEVI SERH1 t 8L
100. ,rT o p I u m u n u lu su , O n la ra h iz m e t c d c n d ir ;
to p lu m a su v c re n d e en so n ii;c n id ir„ v e “ S e fc r d e
lo p lu m u n u lu s u , o n la ra h iz m e t e d e n id ir, o n larin h izm e-
tin e Önce k o ja m d i r ; ifle r in d e n h i^ b iri, §eh id o lm a k ta n
baijk a b ir a m e lle o n u g e ^ e m e z ; o n d a n ü stü n o la m a z ,,
m e a lin d e k i h a d is-i § c r if le r e i?are t e d ilm c k te d ir ; C ä m i \
I I , s . 2 9 ), B c y u n ikin ci m israin d a k i fCb u n d a n v a z g e ?-
g e g n e z s e vay h a lin e „ s ö z ü X C V 1 . sü r e n in (A lak ) 1 5 .
ä y e tin d e n alin m i§tir.
105, B e y tin ik in ci m isr a i A ra p g a d ir.
110, U s t u r l a b , Y u n a n c a b ir s ö z d iir ; g ü n e ? terazisi

a n la m m a g e lir. Ü stü n e g ö k k ü re si v e y ild iz la r re sm e d il-
m i? , d a ire n in d ö rtte b iri k a d a r k a h n ca ta h ta d a n y a o ilm is
b ir a le ttir. ü s t ü n d e u c u k u r ju n lu b ir ip v a rd ir . Y ü k se k
b ir yere k o n u r, b u u cu k u r§ u n lu ip h a re k et e ttirilir.
Ö rü m c e k an la n u n a g c le n “ a n k e b u t,, a d i v e rile n b u ip .
g ü n e jin h iz a sin a g e tirilin c e gü n c$in ve Ö bür y ild iz la rin
b u lu n d u k la ri yer te s b it ed ilm i> o lu r. Z c v a l vaktiru ve
sa a ti d e g ö stc rir. U s t u r la b n asil g ü n e sin . y ild iz la rin
b u lu n d u k la ri y erleri g ö ste rirse a sk d a m ä n a gü n e ^ in in ,
str y ild iz la rm in y erle rin i b ild irir.
1 1 1 -1 3 2 . I r f a n e h lin e g ä r e a?k ik id ir : M c cu z l,
y än i ge<;ici, h a k iy k iy , y an i ger<;cb. G e ? ic i a § k , b ir g ü z e le
gönül v e rm e k , o n a v u r u lm a k tir ; B a^k a b ir d c y im le
o ü tü n i§tiyak d u y g u la r im n , ih tira s v c ^ eh vetle b ir k ijiy e
h a sre d ih n e sid ir. A $ ik , se v g ilin in a y ip la n m , k u su rL \rim
g ö r fn e z ; y a p tig i k ö tü lü k le ri iy ilik s a y a r ; z u lm ü n ü ilti-
fa t k a b u l e d e r ; on u k e n d isin d c n b ile k isk a n ir. M e v lä n ä '
ra n d e d ig i vc e sk i h e k im le rin k a b u l e ttik lc ri g ib i a$k,
in s a m k a ra se v d a y a , in tih a ra k a d a r sü rü k le r. E s k ile r , a «k
p. c
32 MÜSNEVl $ERHl I
h a sta lig in m ilä c in i, se v e n in b a jk a b ir a ?k a d ü ? m c s i,

yahur se y a h a te i;ikm as) o la ra k kabul etm i§ lerd ir.
Ir fa n ch li, g e fie l a?ki d a , catm in t’ik n olm adikipa

h o ?g ö rm ü § le rd ir; <;ütikü o n larca a?k ; § 5ikin g ö z ü n -
d e n b ü iü n v a r lik la n , g o n lü n d e n b ü tü n iste k le ri sü r e r ,
p k a r ir ; ä?ik in g ö z ü n d e se v g ilid c n b a?k a b ir v a rlik ,
g ö n lü n d e , o n d a n b a sk a b ir istek b ira k m a z . B u , m ccazi
o lm a k la b crab e r b irlig e b ir h az irlik tir. B u y ü zd en d e
"M cc az, h ak iyk atin k ö p r ü s ü d ü r ,, d e m i?ie r d ir. A?k>
§ a ra p g ib i m sa n in 19 d u y g u la r u u d i§ a v u r d u r u r . K ö t ü
d u v g u lu kiî, e n g c lle rin e d ü s m an o lu r , cin ay e tle rc k ad ar
sü r ü k lc n ir ; iyi y e ti?m i? , iyi h u y lari tc v a r ü s etm i§ k i?iy se ,
in sa n la ra , h ay v an lara k ar?i m e rh a m e t, e sirg e y i? d u y -
g u la n y le d u y g u la m r ; se v g ilin in b a k tig i, g ö r d ü g ü , d u r-
dugu, k o n u jtu g u . g e z d ig i h e r?e y i, h c rk e si se v m e y e
b a j l a r ; her y e rd c h e rk e ste , her v a rlik ta on u g ö r ü r ,
o n u izler. B u d u y g u tek em m ü l e d in c e g ü z c ld e n g ü z e l-
le re , g ü z e llc rd e n g ü z e liig e , in sa n h y a ve d ü n y a y a y ay il-
m a g a b a ? la r ; b ö y lec c d e se v g ib , 351k m g ö z ü n d e , g ö n lü n
d e b ir sc m b o l k e s ilir ; h ilk a ti, h ilk attek i h ik m ctlcri k u d -
re tle ri g ö r m e y c , y a ra u la m se v m e k te n , o n d a fa n i o lm a k -
t a n , y ara ta n i se v m e y e , o n d a fän i o lm a y a y ö n clir. I§ te
b u y ö n eli?, g c q c i a sk ta n ger<;ek a ?k a u la s m a k tir ; G e ^ ic i
a ? k , b u ra d a b ir k ö p rü m a h iy e tin d e d ir . N iz ä m i ve
F u z u li, •‘ L e y lä - N ä m e ,, lerin de b u a$k m s a f h a la n m p ek
g ü z e l b e lirtm i?le rd ir. M e v lä n ä 'n m , " A ? k , iste r b u y an -
d a n o lsu n . iste r o y a n d a n ; so n u n d a o y a n a k ila v u z d u r
b i z e „ b e y ti, b u in an ci ,bu teläk k iy i d ile g e tirm e k te d ir.
“ K im ä jik o lu r , a ?k im g iz le r, te m iz h k te n a y rilm a z ,
ikö tü lük c tm e z se ö lü n c e §ah ad et m e r te b e sin e e r i? ir „
im eaü n d e Ib m A b b ä s 'ta n b ir h a d is d e riv a v e t e d ü m i’jtir
M ESN lV l Sl-RHl 1 83
(C ä in i’ , I I , s. 1 6 5 ); 113, b cy it b u h a d isi d e h a tirla t-

m a k ta d ir.
B u r a d a a$ki, b ir k e m ä l, h a ttä ge^ ici a$ki, ger^ ek a§ka
b ir k ö p r ü o la ra k k a b u l e d e n ä r iflc r c kar$i m ü tc^ crria n in ,
a§ki b ir h a sta lik , b ir n o k sa n k a b u l e ttik le rin i, n ia h a b b e tle
a?ki b irb irin d c n a y ir d ik la n n i. a§k sö z ü n ü n K u r ’än i
b ir s ö z o lm a d ig m i s ü f lle r c e b ir terim h a lin e g e tirild ig im
d e so y le d ik lc rm i k a y d c tm e m tz g e re k tir 'vH :ic c A b b b ä s-i
K u m m i : S e f in e t 'ü l- B ih ä r v c M e d in c t’ü l-H ik c m i v c ’l-
Ä sA r. N e c e f ; 1352 - 1355 H . T a * b a s. I I , s. 19 7 -1 9 8 ).
1 16. b c y itte . a$ki gü n e $ e b cn zetrr.e k tc, g ü n e fin

v a r h g m a d e lil n a sil g ü n e § sc . a§km d a a$ka d clil o ld u g u n u
sö y le m e k te , b u n d an so n ra k i b ey itte b ild ire re k " R a b b i -
n in i ji m g ö r m c d in m i 5 N a s il d a g ö lg e y i u z a t t i, d ilc se y d i
o n u sä k in e d e r , u z a tip k isa ltm a z d i e ib e t t e ; so n ra güne§i
d e lil ettik g ö Jg e y e , so n ra da o n u yava§ y av a$ , g iz lic e
k e n d im iz e (jektik. a ld ik ,, äy et-i k e rim e le rin e i§aret
e y le m e k te d ir f X X V . F u r k a n . 4 5 - 4 6 ).
1 18. b e y itte L I V . sü re n in (K a r n e r ), “ Y a k la ^ ü kiya-

m e t v e y a n ld i ay ve o n la r b ir d e lil g ö r d ü le r mi y ü z
<;evirirler d e s ü r iip g id e n b ir b ü y ü d e r le r ” m e ä lin d e k i
1 -2 . ä y e tle rin e ija r e f o lu n u y o r. H z. M u h a m tn c d Jin
( S . M .) i§aretiy le A y ’m ikiy e b ö lü n m ü ? g ö r ü n d ü g ü n e
d a ir h a d isle r o ld u g u g ib i k iy a m e tin , k e sm o larak
k o p a c a g in i b ild ir m c k i<pn ä y e tte m u z ä ri y erin e m äz i
siy g a si k u lla m lm i§ tir d e y e n le r d e v a rd ir. K iy a m e r h e r
a n k o p m a k t a d ir ; k ä in a t b ü tü n c ü z ü lc riy le h e r an yem deD
y e n iy e y a ra tilm a k ta , b ir an ö n cek i älem y o k lu g a g e ? ip
g itm e k te d ir . K iy a m e t-i K ü b r a isc b ü tü n k ä in a tm yok o-
lu p iläh i sa lta n a tin , a h ire t ä le m in in z u h u r u d u r . 120 .
b e y itte gü n e§ i te k fa rz e tm e le rin d e n d e an la§ iliy o rk i
S4 MESNEVI StR Hl I
m a k sa tla ri h ak iy k at g ü n e ji d i r ; g e r? e k y o lc u lu n u n g ö l-
g e y e b en z ey c n v a rh g iiu yok e d en gü n e $ tir. E s ir , esk ilc re
g ö r e ay g ö g ü n ü u a ltin d a , h av a k ü re sin in ü stü n d e o lan
ate$ k ü re sid ir. § im d i,h a v a n m b u lu n m a d ig i y e r id o ld u r a n ,
h a v a d a n lä r if b ir k u v v e tli v a s a tu r k i 151k, b u v a s a t ile
g e lir. 123. b ey itte T e b r iz li § e m se d d in 'in a d u u an arak
giin c§ten ncyi ve k im i k a ste u ik lc r in i a g k la m a k ta d ir -
lar. 125. ve 131. b e y itlc rd e “ c a n „ d iy e a n ila n . £ e le b i
H u sa m e d d in ’ d ir. 125, b ey itte Y u s u f P e y g a m b c r ’in
(A . M .) k issa sin a da i$arei v a rd ir.
Y a k u b P e y g a m b e r’in A .M .) on ik i o g lu n d a n b i n d e
Y u s u f't u . Y u su f rü v a sin d a ayla gü n e $ in , o n b ir y iid iz la
b e r a b e r k e n d isin e kar$i yere k a p a n d ig u u g ö r m ü j, ru -
yasin. b a b a sin a a n latm i$ ti. Y a k u b , k a rd e $ le n n e sö y -
lem e m e sin i. k e n d isim k isk a n a c a ld a n n i b ild in n i§ . fak at
Y u s u f d a y a n a m a y ip s ö y lc m ijti. K a rd e § le ri, b a b a ia n -
n in , Y u s u f ’u 90k sc v m e sin d e n k isk an glip a d ü ^ m ü ^ le rd i;
b u ru y a k isk an ^ lik la rm i dah a d a a r ttir d i. B a b a la n n a
Y u su l ’u b iz im le g ö n d e r , o y n a y a lim . g e z in e lim d c d ile r.
Y a k u b , k o r k a n m , o n u k u ri yer d e d i. O n la r , b iz vark en
n asil o lu r bu d e y ip izin a ld ila r. S e h ir d e n a g l in c a .
a y alan ru y a g ö re n d iy e on u h o r la d ila r ; ö ld ü rm e y e
k a ra r ve rd ik leri h a ld c i^lerin d en b ir i, ö ld ü rm e y c lim .
b ir b attal k u y u y a a ta lim d e d i. B u sö z ü k a b u l e ttile r ;
Y u s u f ’ u b ir b attal k u y u y a a ttila r. E v v c lc e so y d u k la n
g ö n le g im de kana b u la y ip a g la y a a g la y a b a b a la n n a
g ö t ü r d ü le r : b iz o y n a rk e n , Y u s u f ü e lb ise m iz in y a m n d a
b ira k m i§ tik ; b ir k u rt g e lip o n u y c m ij, in a n m a z sa n i?te
g ö m le g i d c d ilc r. '
K u y u n u n y a n in d a n ge^ en b ir k e rv a n , i 9 in d e su v ar
sa n a ra k k u y u y a b ir k o v a s a l d i ; Y u s u f ip e y a p i;a r a k
MESNEVl 5ERHI I 85
<;ikti. B u n u d u y a n k ard e$ leri k crv an a u la 51p b u , b iz im

k u lu m u z d u , lsy an e tti, b iz de o n u k u y u y a a ttik , iste r-
s c n iz s a t a n z d e d ilc r. Y u s u f ’u d e g e r siz b ir k a ? p u la sa tip
g ittile r . K c rv a n M is ir ’a v a rin c a M is ir ’m m a li i§lcrin e
b a k an z a t on u s a u n a ld i. F a k a t Y u s u f p e k g ü z e l o ld u g u
iifin k a n s ij on a g ö n ü l v e r d i ; k e n d isim a rz e tti. \ u s u l
kabul etm e y ip k a ^ ark e n a rk a sin d a n ko$up ete g in c
y a p i§ ti, etek y irtild i. B u sir a d a k o c a s i, k a p i y a m n d a
b e lird i. K a d in k e n d isim tem iz e <;ikarm ak i? in Y u s u t ’ un
k e n d isin e sa ld ird ig m i sö y le d i. B ir isi, Y u s u f ’ un etegi
ö n d c n y iru lrru ssa d e d i, k a d m m sö z ü d o g r u d u r ; fak at
a rk a d a n y irtild iy sa Y u s u f h a k h d ir , k a d in y a lan sö y lü —
y o r. M is ir k a d m la n , d e d ik o d u y a b a sla y m c a d a 0 k a d in ,
M i s ir k a d in la n m «jag ird i, her b ire rin e b ir e r tu ru n g,
e lm a v e b ire r bi<;ak v e rd i. S o n ra Y u s u f ’ u g a g ir d i, k a d in -
la r Y u s u f ’u g ö r ü n c e hä^ä d c d ile r , b u in san o la m a z ,
k a d ri y ü c e b ir m c le k b u v c m e y v a so y u y o r u z d iy e el-
lcrin i d o g ra d ila r. K a d in , g ö rü n de b a n a h ak v e rin d e d i.
K o c a s i, Y u s u f ’ un su g s u z o ld u g u n u b ild ig i h a ld e d e d i-
k o d u y u ö n le m e k 19m o n u /.in dan a a ttir d i. Z in d a n d a
F ir a v u n ’u n ^ erb et^ isiy lc ek m ek ^ isi de m a h p u stu . H e r
ik isi d e b ir g e cc ru y a g ö r m ü ^ le r, Y u s u f 'a y o rd u rm u $ -
la rd i. Y u s u f tince o n la ri im a n a d a v at ctii j so n ra F ir a -
v u n ’a su n m a k -?in W se y c ü z ü m sik tig im g ö r e n k isiy c ,
se n k u r tu la c a k sin , e sk i h iz m e tin e d ö n c c e k sin , 0 vakit
b ;n im su ^ su z o ld u g u n iu h atirlat d e d i. Eknickiî, b a^ in d a
e k m e k d o lu b ir se p e t g ö t ü r d ü g ü n ü , k u ^ larin g e lip b a -
$ in d ak i ek tn egi y e d ik lcrin i g ö r m ü jt ü . O na da se n
a sila c a k sin , baîni k u$lar d id e c e k d e d i ; d c d ik le ri d e
<jikti -- Z m d a n d a n f ik a n la n $ e rb e t? i, Y u s u f ’u n sö z ü n ü
t u m t tu ; Y u s u f d a tarn y ed i vil z in d a n d a k a ld i. Y ed i vil
so n r a F ir a v u n , ru y a sin d a yedi a n k in e g in y ed i se m iz in e gi
■86 MFSNKVl $ERHl I
y u ttu g u n u , y e d i ye§il b a § a k la y e d i k u r u b a ja g i gö rm ü § -
tü . D ii? y o ru c u la r , b u ru y a , m id e d o lg u n lu g u n d a n
g ö r ü lc n ru y a la rin d a n d e d ile r, d ü ^ ü y o ra m a d ila r. § e r -
b ety in in a k lm a Y u s u f g e ld i; F ir a v u n ’ a sö y le d i. P a d isa h
Y u s u f 'u k itlig a g a re b u lm a k i<;in M is ir h a z in e le rin e
m c m u r etti. Y u s u f, b o llu k o lan y ed i y ild a z a h ire b irik -
tir d i. K itlik b a § lay m c a h alk , h er y a n d a n M is ir a g itm e y e ,
Y u s u f ’a b a§ v u ru p z a h ire a lm a y a b a « la d i. B u a ra d a Y u s u f"
u n k arde§leri d e z a h ire a lm a k ifin M is ir a g e ld ile r ; y a lm z
i^ le rin d e , Y u s u f 'u ö ld ü rm iy e lu n d iy e n k ard c ^ le ri y o k -
tu ; Y a k u b , Y u s u f 'u n se v g isin i o n a v e rm i?ti. Y u s u f,
k a rd e ?le rin i t a m d i; b a sk a k a rd e $ le rin iz v a r m i d iy e
s o r d u . B ir ta n e d a h a v a r , b a b a m iz in y a m n d a k a ld i
d e d ile r. Y u s u f, b ir d a h a k i se fe rd e o n u d a g e tirm e z se n iz
siz e b ir ölêk b ile z a h ire v e rm e m d e d i ; g u v a lla rin i
d o ld u r t tu ; g iz lic e z a h ire itpm v e rd ik le ri p a r a y i d a ^ u v al-
la r m in igin e k o y d u rd u . ik in c i se fe r , o k a r d c jle r in i d e
b a b a la r in m izn i ile a lip g ittile r. Y u s u f, k e n d i gerb et
ta sin on u n iju v a lin a k o y d u rtu p g id e rle rk e n , du ru n ,
i? in iz d e h irsiz v a r d iy e b a g ir t u , Ö n c e ö b ü rle r in in ?u -
v a lla n m a r a t t i; en so n u n d a t a s , b u s e f e r g c tird ik le ri
k a r d e ;le r in in f u v a lm d a b u lu n d u . Y u su f, tö re m iz d e
d e d i, h irsiz b k e d e n tu ts a k o lu r ; h ad i siz g id in , o b izim
tu ts a g in u z . K a rd e $ le ri, iijim iz d e n b irin i tu ts a k e t d iy e
y a lv a r d ila r sa d a d in le m e d i. B a b a la r m a g id ip i$i a n la tti-
la r. Y a k u b sa b r e tti. B ir z a m a n so n r a g e n e z a h ire siz
k a lip M is ir a v a r d ila r ; Y u s u f 'a y a lv a rd ila r. T u t s a k o la n
k a rd e ^ le rij Y u s u f 'u n y a n m d a y d i. Y u s u f, k e n d isin i k ar-
d e ? le r in e ta n itti. T e v b e e t t ilc r ; Y u s u f , h a d i d e d i, b u
g ö m l e ji m i alin d a b a b a n ia g ö t ü r iin ; h e p in iz d e b u ra y a
g e lin .
m esn ev i se r h i i 87
Y akub, Y u s u f ’u n k a v b o lu $ u n d a n so n r a o kadar
a g la m i^ n k i g ö z k r in e a k d ü s m ü ? , g ö r e r a e z olm u §tu .
K ä f i l c M is ir ’d a n ayrilin ca., Y u s u f u n k o k u su n u d u y u -
y o ru m d e m iy c b a § la m i 5t j ; g c lip g ö m le g i g c tird ik le ri
z a m a n y ü z ü n e g ö z ü n e s ü r m ü ? g ö z le ri g ö rm iy e b a§ la-
m i$ ti. H e p b e r a b e r M i s ir ’ a g illile r . Y u s u F a kar$i a n a si,
b a b a s i, k ard e ^ lcri y c re k a p a n d ila r . Y u s u f, i§te g ö r d ü S ü m
ru y a f ik t i d e d i.
Y u s u f 'u ö ld ü rim e y e n k ard e§ in in a d i “ A h d -i A tiy k „
te R a o b in ' d i r ; s a t u r a n s a Y a h ü d ä ’d ir. M ü s lü m a n kay-
n a k la n n d a ö ld ü rtm e y e n k ard e$ in in a d i B ü n y ä m in 'd ir.
A z iz d e n e n m a ü y e m e m u ru n u n ze v e e sin in a d i Z e lih ä ’ d ir.
R iv a y e te g ö r e z e v ein in ö lü m iin d e n so n r a bu k ad in
Y u s u f ’a varrn i^lir.
Y u s u f k is s a s i, “ A h d - i A tiy k ,, te “ T e k v i n „ k ism im n
X X X V I-L . b a b la r m d a ge ^ er. P e y g a m b e r le re <;e$itli
iftir a la r d a b u lu n a n b u m u h a r r e f k ita p , Y u s u f P c y g a m -
b e r ’i , ' z ah ire v e rirk e n M is ir h la n n to p ra k la rin i alip
F ir a v u n 'a m a le u n e k le , h a ttä so n u n d a k e n d ilc rin i d e köle
•o larak sa tin a lm a k la su ijla r. K u r ’ än -i M e d d ’d e b u seît
jc y lc r y o k tu r ve X I I . su r e “ Y u s u f,, sü r c si d iy e a m lir,
“ K is s a la r in en g ü z e li,, d iy e ö v ü lü r.
“ C an , Y u s u f'u n g ö m le g in in k o k u su n u duym u§„
d e m e k le M e v lä n ä , Y u s u f k issa sin d a k i g o in te g in Y a k u b ’ a
g ö tü r ü ltn e s in i, o n u n g ö z le rin in a g l m a s m i h a tirla tiy o r.
D o g u k läsik e d e b iy a tin d a Z elih ä (I r a n lila n n d ey i-
m iy le Z ü le y h ä ) a§k , Y u s u f g ü z cllik se m b o lü d ü r .
128. b e y itte “ A lla h im , g a z e b in d e n ra z ilig in a , aza-
b in d a n b a g i§ la m a n a , se n d e n sa n a s i g iw r im ; se n i ö v em e m
b e n ; sen k e n d in i n a s il ö v d ü y se n ö y lc sin ,, M d is m e i§a-
Tet v a r d ir (C ä m i’ , I , s. 5 0 ).
88 MESNEVt SfcRHl I
1 3 2 -1 3 3 . S u f i , t a s a v v u f eh li d e m e k tir. B u s ö z , K u r Jä n *
d a ge g en sö z le rd e n d e g ild ir. “ A lla h ’la o t u r u p k a lk m a k
iste y c n , s o f g iy e n le rle d ü ? ü p k a lk s rn » m e a lin d e h a d is
o la ra k n a k lc d iie n sö z de u yd u rm a h a d isle rd e n d ir
( S ü y u t i: E l - L a ä i l - M a s n u ä f i ’ l - A h ä d is 'il - M a v z ü a , I I ,
M is ir - E d e b iy y e M a t . 1 3 1 7 , s. 142). S o f g iy in m e k h ak -
k in d a k i h a d is le r d e u y d u r m a d ir (a y m , s . 1 4 2 -1 4 3 ).
T a s a v v u f eh li b u sö z ü n A r a p g a b ir k o k te n g e ld ig i
riv a y ctle rin i a n la ttik ta n so n ra b ü tü n b u n la r m , A rapga-
ü r e tim k a id e le rin e u y m a d ig im d a sö y le m e k z o ru n d a
k a lm i? la rd ir. Bu m e sle g i se g c n le rin , so f, y an i yün
e lb ise g iy d ik le rin d e n , Hz. P e y g a m b e r ( S .M .) zam am n da
m c sc id in s o fa s m d a y a tip k alk an v e k e n d ile rin e " A s h ä b - i
S u f f a ,, d e n e n le rc u y d u k la n n d a n , o k u n b ir y a n a sa p m a si-
n a , in sam n b ir y a n a e g ilm e sin c s u v u f d e n d ig in e g ö r e
b u n la rm d a d ü n y a d a n yüz g e v ird ik le rin d e n , sa fa y a ,
y än i k a lb te m iz lig in c , ih lä sa e r d ille rin d e n , m an en
ilk s a fta b u lu n d u k la r m d a n , te rte m iz a n la rm n a gelen
S a fa v J sö z ü k o n u § m a y a a g ir g e ld ig i cih e tle b u sö z ü n
s ü f r ’y e g e v rilm c sin d e n , k ir la r d a , g ö lle rd c b ite n sü fa n e
d e n e n n cb a tla g e g in e n le r g ib i g e lle re d ü $ ü p riy azati
a d e t e d in d ik le rin d e n , cäh iliy y e d e v r in d c S ü f ä o g u lla n ,
k en d ilerin i K ä ’ b e h iz m e tin e v a k fe ttik le ri g ib i b u n la rm
d a k e n d ü e rin i T a n n ’ ya a d a d ik la rm d a n k e n d ile rin e s ü f i ,
m e slc k le rin e ta s a v v u f d e n d ig in i sö y le y e n le r o lm u $ sa
d a g e n e b u riv a y e tle ri sira h y a n la r , b u tc v c ih le rin h ig
b irin i A ra p g a ü re tim k a id e sin e u y m a d ig im sö y le m ijle r -
d ir (K u § a y r f: R is ä l e ; B u la k - 1 2 Ö 4 , s . 1 6 4 ; T aarru f
li M c z h e b i E h l’i t - T a s a w u f , M is ir - 1 9 3 3 , s. 5 ; A v ä r if ’u l -
M a ä r i f ; Ih y ä h a s iy e s in d e ; c. I , s . 2 3 3 ; N a fa h ä t terc.
s . 8 2 ve d e v am i).
MESNEVI SliRHl 1 89
T a s a w u f sö z ü Y u n a n c a “ S o f o s ,, sö z ü n ü n A ra p ^ a y a
u y d u r u lm a s in d a n m e y d a n a g e lm ij “ S ü f i „ d e b u m e sle g e
m en su b o la n la ra v e rile n b ir ad o lm u ^ tu r . N ite k im
« K e l ä m , , d a , Y u n a n c a “ L o g o s ,, sö z ü n ü n te rc e m e sin d e n
b a§ k a b ir $ey d e g ild ir ( F c r ii K a m : V a h d e t-i V ücüd;
M a t . Ä m irc - 1 3 3 1 , s . 7 6 ; § e m se d d in F a m i : K a a m u s - i
T ü r k i; T a s a w u f ve S u fi m a d .). S ü filc r , ta sa w u fu
ve S ü f i ’yi sö z b ak ixm n d an d e g il, g a a y e b a k im m d a n
g e jit li su re tle rd e t a v s i f v e t a r if etm i§ lcrd ir. B u ta r ifle r d e n
b iri d e s ü f i ’n in , “ V a k tin o g l u „ o lm a s i, d ü n le , y a rm la
m ukayyet o lm a m a sid ir. M e lä m e tile rd c n E b ü - H a f s ’u l-
H a d d ä d (2 6 4 H . 8 7 7 ), “ T a s a w u f e d e p te n ib a r e t t ir ;
h e r v a k te ait b ir e d e p v a r d ir ; h e r m a k a m a ait b ir ed ep
m e v e u ttu r. K im igin d e b u lu n d u g u v a k tin e d e p le rin e
r ia y e t e d e r s e e r le r d e re c e sin e v a n r ; e d e b i y itir ir s c y ak -
la^ m a k iste se d e u z a k la $ ir, k a b u l c d ilm e y i d ile s e de
r e d d e d ilm i$ n r „ d e m i? tir (A . G ö lp m a r h : 100 S o ru d a
T a s a w u f ; G c rg e k Y a y in E v i, I s t . 1 9 6 0 , s . 7 - 1 7 ; b ilh a ssa
11 s. y e b .). Ilk s ü f i d iy e a m la n z a t, I I . y ü z y ild a ( V I I I )
§am c iv a rm d a b u lu n a n R e m le ’d c ilk tek k ey i k u ran
E b ü - H ä jim - i K ü f l 'd i r (a y m , s. 16 -1 7 ).
“ S u f i v a k tin o g lu d u r ,, s ö z ü , sü iT n in ig in d e b u lu n d u
g u “ ä n „ in h ü k m ü n e u y a c a g m i a n la tm a k tir. 130. b e y itle
1 3 2 . b e y it A ra p g a d ir. 132. b e y ittck i “ V a k it k e sk in b ir
k ih g tir ,, s ö z ü , a ta sö z ü d ü r v e d a h a z iy a d e t a s a w u f ehli
ta r a fin d a n k u lla m h r. “ S ü f/ v a k it o g lu d u r ,, sö z ü y le de
s ü f i ’n in igin d e b u lu n d u g u v ak tin hükm üne uydugu
a n la ü lm a k ta d ir . G e g m i? z a m a n , a n c a k z ih in d e m e v e u t
t u r ; g e le c e k se h ig b ir v a k it ta h a k k u k c t m e z ; h e r an geg-
m i§e ak ip g id e r ; g ü n k ü zam an d u rm a z , B u b a k im d a n
o d a m ü c e rre d v e z ih n i b ir m e f h u m d u r ; h a d isc le rin
90 MESNEVI SEKHJ I
z ih in d e k iy a sla n m a sin d a n d o g a n z a m a n in hakiykati,..

i<;inde b u lu n d u g u m u z " ä n „ d ir. Ä le m h e r a n , T a n n
ira d e siy lc g a y b ä lc m in d e n ?e h a d ct ä le m in e g e lr a e k te ,
g e n e b ir a n i p n d e , tü ra d e n g a y b ä le m in e g ic m c k te d ir
v e y a ra ti? v e y a ra tih ? d a im id ir. B u n u , e sk i Y u n a n filo -
f ilo z o fla r i, " A d a m b ir s u d a iki k cre y tk a n a m a z ,, sö z ü y le
a n la tm ijla r d i. A k a n s u , g e le n s u d e g ild ir v c ä le m d c
h e r ?ey b ö y le d ir. U c u ate$li b ir so p a y i e lim iz d e sa lla -
s a k , h iz h sa lla m a m iz y ü z ü n d e n g ö z ü m ü z e , ate§ten b ir
? iz g i o larak g ö r iin ü r , o y sa k i s o p a , h e r a n y erin i d e g i?-
tirm e k te d ir. B iz d e äle m i d e g i$ m iy o r s a m n z ; o y sa ki
ä le m h er an y o k o lm a k ta , y en id en v a rh g a g c lm e k te d ir.
B u n u b ile n , d a im a “ a n -i d a i m „ i^ in d e d ir v e i<;inde
b u lu n d u g u ä n a u y a r ’ j " S u f i v a k it o g l u d u r „ sö z ü , b u
ger«;egin ifa d e sid ir . B u n a kar§ih k b ir d e " E b ü ’ l-V a k t-
V a k tin b a b a s i » te rim i v a rd ir ki b u , z a m a m k e n d ile rin c
u y d u r a b ile n , ira d e lc ri T ann ira d e si k e sile n ta sa rru f
s a h ib i ercn lc r h a k k in d a sc y le n e b ilir ( K u ja y r i , s. 4 0 - 4 1 ;
B . F ir ü z a n - fe r § e r h i; s . 9 4 - 9 7 , S a n A b d u lla h ’ m § e r h i ;
I s t . T a s v ir - i E f k ä r M a t . 1 2 8 7 , I , s. 2 3 0 - 2 3 1 ).
139. G e rc e k m e y d a n a g k a r s a v e ln m d c n d o g a n v a r -
h k la r y o k o lu r ; gü n e § se m t- i r e ’s e g c lin c e g ö lg e k a lm a z.
G e rc e k v a rlik , m e v h u m v a rlig i y o k e d e r, H e r^ e y in , h er
v a rlig m T a n n ira d e v c k u w e tin in e se r i o ld u g u b ilin ir
v e b u b ilg i, olu$ h a lin e g e lir s e iz a f i v a rh k äle m i y o k o lu r .
I n sa n b u m a k a m d a " fe n ä - y o k lu k ,, m e rte b e sin e v a n r ;
k e n d i v a rh g im d a y itirir. F a k a t b u m e rte b e , k em äl
m e rte b e si d e g ild ir. B u rad an dönüp her §cyi T ann
ira d e sin in , T a n n k u d re tin in m a z h a ri b ilc re k , h e r je y e ,
m e rte b e sin e g ö r e b a k ip , o m e rte b e y e lä y ik m u a m e le d c
b u lu n m a k g e re k tir. K em äl m e rte b e si b u d u r.
m r sn e v ! SO H t I 91
1 4 2 . B u ra d a JJe m se d d in ’ in § ah ad etin e tc lm ih v a rd ir .
167 - 170. S e m c r k a n d , m a lü m $ e h ird ir. M e v lä n ä ,
•'‘ F ilii m ä - f ih „ t e , H ä re z m $ ä h 'in S e m e r k a n d 'i ku$attigi
zam an, k en d isin in o $ eh ird e b u lu n d u g u n u a ?ik la r
(t e r c e m e m iz ; I s t . R e m z i K . 1 9 5 9 , s. 14-8, s a t ir 3 0 -3 9 ).
S e m e r k a n d , 6 0 4 't e (1 2 0 7 ) H ärz em ^ äh ta ra fin d a n ku§a-
tilm i$ tir (M e v lä n ä C e lä le d d in I I I . B a s im , i s t . In k ilä p
K. 1 9 5 9 , s. 4 1 ), B u b a k im d a n M e v lä n ä ’ n in b u y ild a
d o g d u g u n u sö y le y en le r y a m lm a k ta d irla r K a n d , F a r s^ a
$eker d e m e k tir ; b u m ü n a se b e tle S e m e r k a n d Ji §ekere
b e n z e tm e k te d ir. G a t f c t S e m e r k a n d ’ in cn m a m u r y e-
riy d i (F ir ü z ä n fe r § e r h i, s. 1 0 3 -1 0 4 ). S e n ä i d e " H a d i y k a »
d a K u r 'ä n - i K e r i m ’ i G a t f e r se rv isin e b e n z e te re k b u ra n in
g ü z e llig in i an latm i§ o lu y o r (M ü d e r r is R adavt b a s.
I , s. 8 2 , 1 . b c y it).
176. " D ile k lc r in iz in o lm a sin a , o n la n g iz liy e re k
v a r d im e d in ; gü n k ü h e r n im et sa h ib in e h a se d e d ilir. „
( H a d i s , C a m iJj I , s. 3 3 )
181. Y ü rü y ü p d u ra n d e f in e , K a a r u n ’u n y e re b a ta n
h a z in e sid ir . K u r 'ä n 'm X X V I I I . sü re sin in ( K a s a s ) 7 6 -8 1 .
ä y e tle rin d e K a a r u n 'u n h a z in e le rin in a n a h ia rla rm i g ü $ -
lü k u w c tli onbes ki§in in g ö tü r e m e d ig i, y o k su lla ra
y a r d im d a b u lu n m a d ig i, h e rk e sin o n a h a s e d e ttig i, so n u n -
u a sa r a y m m d a k e n d isin in d e y ere b a ttig i a n la tih r. B u
a d a m m , M ü s a P c y g a m b e r 'in (A .M .) te y z e sin in , y ah u t
a m c a s in m o g lu o ld u g u riv a y e t e d ilm ijt ir . H a z in e si
h alS d a y ere b a tip d u rd u gu i?in “Y ü rü y e n h a z in e ,
d e f i n e ,, m a n a sin a g e le n “ G c n c - i r e v ä n ,, d iy e a n ilm i^ a r.
*'rA h d - i A tiy k ,, te a d i K o r o h d iy e g c ? e r ; b u a d a m la
b e r a b e r e lli k isin in , M ü s a P e y g a m b e r ’e isy a n e ttig i,
T a n r i m n d a o n la n y ere b a tir d ig i a n la tih r ( A 'd ä d , X V I ,
92 M ISNEVl SU« Hl I
1-32). B c y itte " K e r e m sa h ib i, vaad e d in c e v a a d in e

v e fa e d e r ; v e fa e tm e d ig i ta k d ird e c c fa e tm i? o lu r ,, m e ä lin -
d e k i A r a p ? a a ta sö z ü n e i?are t e d ild ig i g ib i k e re m sa h ip -
lerin in ih sa n la rim n d a ? o k lu g u , y ü r ü y ü b d u ra n h azin ey e
b e n z e tilm e k te d ir.
197. T a r ä z , C in sm ir la r m d a b ir §ehir v c B c d a h $ a n 'd a
b ir il a d id ir. H e m o § eh rin , h em b u ilin g ü z e llc ri p e k
90k o ld u g u n d a n d o g u kM sik e d e b iy a tm d a g ü z e lle r,
9Cvreyi i§itan T a r ä z m u m u n a b e n z e tilir. A y m z a m a n d a
m is k ’in cn m a k b u lü de T a n lz ’dan g e lirm i$ .
2 0 6 . B ir re n k u c u n d a n m e y d a n a g e le n a§k, g e 9ic i
a $ k tir; g e r 9ek a$ka d ö n m e z se , se v g ilin in g ü z e llig in in
g e 9m e si. y a$ lan m asi , 9irk m le *m e si y ü z ü n d e n o a$k d a
sö n e r g id e r ; y a h u t se v ile n ki§iyle b u lu ^ m a y ü z ü n d e n
sa h ib in e b ir a y ip , b ir s u ? o lu r v e o d a gC 9e r g id e r , v e b a li
k alir.
2 1 9 . B ir h alk in a m ^ m a g ö r e ta v u s k u § u , y ilan la b e ra -
b e r ce n n et b e k ^ isiv m i?. S c y ta n ce n n e tc b u n la n so k rn u ?.
§ e y ta n d a ö n ce H a w a ’y i, o n u n v a sita siy lc d e Ä d c m
P c y g a m b e r ’ i (A . M .) k a n d in p y e n m e m e si b u y u ru la n
a g a c in m e y v esin i y e d irm i?. T 3n n , y ila n a , ö lü m ü n in san
e lin d e n o l s u n ; in sa n la r to p u k la ri ile baîn i e z sin le r dcm i§,
T a v u sk u § u n u n d a a y a k la n m 9ip la k b i r a k m ij; a y a k la n m
g ö rü n c c esk i h alin i h atirla d a fc ry ä d et d e m i ? ; b u ik isin i,
Ä d c m ve I la v v a ile b e r a b e r ce n n ctten sü rtn ü ? . $ im d i
h er ta ra fi sü slü p ü slü olan ta v u s. g ü z e llig iy le ö v ü n ü r,
sa lm irk c n g ö z le ri a v a k larin a d e g in c c ,fä b „ d crm i§ .
•‘ A h d -i A tiy k ,, te § e y ta n y e rin e y ilan v a r d ir ve H a w a ’ yi
k a n d ira n o d u r (T c k v in , I I I , s. 1 3 -1 5 ).
22.5~2.37 k u r ’ä n ’ m X \ ' I I I . sö r e s i o lan K e h f sü re sin --
d e M ü sa P e y g a m b e r (A .M .) , g e n ? a r k a d a ? in a , b en iki
MESNEVI SERHt I 93
d e n iz in k a v u $ tu g u y e r e d c k d u rm a d a n g id e c e g im ; y ah u t
da bu u g u r d a y illa rc a u g ra $ a c a g im d e d ig i b ild ir ilir ve
o la y §öy le a n la tilir :
I k i d e n iz in k a v u jt u g u y ere v a r ir la r ; fa k a t y iyecek leri

b a h g i u n u tm u jla r d ir . B a lik d irilir , su y a a t la r ; b ir m ü d d e t
iz b ira k a r a k g id c r , so n r a d e n iz d c g ö r ü n m e z o lu r. B a lig in
d irilm e sin e se b e p , o r a d a k i b ir k a y n a g in s u y u n d a n b ir
k a tr e n in b a lig a d a m la m a s id ir . B u s u " A b - i h a y ä t,, tir
(B e n g is u ) . M ü s ä P e y g a m b e r d e z a te n b u b e lirtiy i b ek li-
y o rm u § . l§ te b u y d u a r a d ig im iz der v e g c ri d ö n e r. D e r -
k e n T a n n ’ m n , k e n d i k a tin d a n b ilg i b e lle ttig i b ir lculu
b u l u r ; b u k u l “ H iz ir ,, d ir. M ü s ä , o n d a n , T a n n ’m n
b e lle ttig i b ü g id e n k e n d isin e d e b e lle tm e sin i iste r. H iz ir,
se n d a y a n a m a z sin b u n a d e r . M ü s ä d a y a n a c a g im sö y le r ;
b u n u n ü z e rin e H iz ir , b e n sa n a b ild irm e d ik g e b e n d e n
g ö r e e e g in §eyleri so r m a d c y ip v a a d a h r M ü s ä 'd a n . Y o la
d ü ? e r le r ; b ir g e m iy e -b in erle r; g e m i sa h ib i b u n la rd a n
p a r a p u l istem em i$ tir, H iz ir g e m i yol a lip g id e rk e n ge m i-
y i d e lm e y e k o y u lu r. M ü s ä , n e d iy e d e liy o r su n g e m iy i,
ig in d e k ile ri b o g a c a k sm d e y in ce , I-Iizir, d a y a n a m a z sra
d e m e d im m i sa n a d e r. M ü s ä , b ir d a h a b ir §ey sö y le m e m
d e y ip su sa r . V a r a c a k la n y erc v a rirla r ve g e m id e n g k a r -
lar. H iz ir , y o ld a oyn ayan ijo cu k lard a n b irin i tu ta r,
ö ld ü r ü r . M ü s ä , k im se y i ö ld ü r m e m ij, h e m d e erg en lik
f a g i n a b ile g e lm e m ij b ir ? o c u g a n e d iy e k ty d in d e r.
H iz ir g e n e , sa n a d a y a n a m a z sm d e m e d im m i d e y in ce
xM üsä te k ra r ö z ü r g e t i r i r ; b u n d a n b ö y le b ir§ cy d e rse m
a rk a d a§ e tm e b e n i k e n d in e d er. B ir k ö y e v a r ir la r ;
k ö y lü le rd e n y iyecek is t e r le r ; k ö y lü le r v c rm e z le r. G id e r -
le rk e n y ik ilm a k ü ze re o lan b ir d iv a ri eliy le siv a z la r,
d ü z e ltir H iz ir. M ü s ä b u n u p a r a y la y a p s a y d in d a b ir§ey
S4 MESNEVt JFKHt I
a lip y c sc y d ik d e y in ce H iz ir, artik a y rilik d e r ; an cak

y a p tig im je y le rin h ik m c ü n i a n la ta y im san a:
lle r d e zalim b ir p ad i§ a h v a r ; y c m , k u s u r su z g e m ile ri

z a p te d iy o r. G e m iy i z a p te tm e sin d iy e d e ld im . 0 ? o c u k ,
y a§ arsa k ä fir o la c a k t i; a z g in o la c a k t n a n a si b a b a si
m ü ’ m in d i. O nu ö ld ü r d ü m , su ? ta n k u r ta r d im ; A llah
o a n a y a , b a b a y a h a y irli b ir evlät v e rec ek . D iv a r y e tim
ik i o g la n in b a h ^ e d iv a r iy d i; b a b a la n te m iz b ir k ijiy d i.
D iv a n n d ib in e , o n la r iijin p ara g ö m m ü § tü . D iv a r y ik il-
sa y d i p a r a la r m e y d a n a (jik acak ti, <;ocuklarm b a k la n cilcr
elin e ge<;ccek ti; d iv a ri d a b u n u n i?m d ü z e lttim (äv e t.
60 - 8 2 ).
H iz ir , B u h äri'y e.. g ö re o tla n n ü stiin c o tu rd u g u
z a m a n o tla r y c$ e rd igi i? in b u a d la am im i$ tir (H u se y n
b .M ü b ä r e k ’il- Z e b ld i: E ’t - T e c r id 'ü s - S a r ih li A h ä d isi
C ä m i’ i s - S a h ih ; M isir- M e y m e n iy y e M a t. 1323 H.
K it ä b u b e d ’il- H a tk , I I , s. 4 1 ).
H iz irin k iy a m e te d e k y a ja y a c a g i h a k k m d a o ld u g u
g ib i v e fati h a k k m d a d a riv a y etler v a rd ir. A si) a d m m
B e ly ä o ld u g u , p e y g a m b e r , y a h u t e rc n le rd e n b iri b u lu n -
d u g u h a k k m d a d a riv a y e tle r v a rd ir. M ß s ä ’ n m hem de
ü lü ’ l-a z m p e y g a m b c rlc rd c n o ld u g u n u , z a m a n m d a ken -
d is in d c n iistü n h i^ b ir k im se n in b u lu n m a m a si g e re k -
tig in i k a b u l e d e n le r, H iz ir 'la bu lu n an A lü sä 'n in M ü s a
P e y g a m b e r 'd e n b a ;k a b ir M ü s a o ld u g u n u $öy lcm i$ lerse
d e b u id d ia , b ir m e sn e d e d a y a n m a m a k ca d ir. A diru n
T a ly a n o ld u g u k iy a m e te d ek y a § a y ac a g i, h e r yil '"haccet-
t ig i, fa k a t k im se n in o n u ta n im a d ig i, ily a s P e y g a m b e r ’in
d e h a y a tta b u lu n d u g u , O n ik in ci t m ä m ’ la b u lu $ tu g u ,
H z. P c y g a m b e r’in ( S . M .) v e fa tm d a g e lip E h lib e y t’ e
b a § sag lig i v e rd ig i, H z . A li’n in v e f a u n d a . e v in in k a p ism a .
MESNEVI SERHl I 95
g e lip on a se lä m v e re rc k E h lib eytr’e tä z iy e d e b u lu n d u g u ,

l l y a s ’ la m u a y y e n z a m a n la rd a b u lu § tu g u , a c z e d ü geniere
y a r d im e ttig i, Im a m H u sey n ’ir «c h a d e rin d e on u n
M e d in e ’d e b ir m c rsiy e in $ ld e t t ig i, se sin in d u y u ld u g u ,
Im ä m la rla g ö rü § tü g ü , E h lib e y t Im a m la n n d a n ge le n
riv a y e tle r d e n d ir ( S e f i n c t ’ü l- B ih a r , I , s . 3 8 9 - 3 9 1 ); M e c -
m a ’ u l- B e y ä n ’a d a b . V I , s. 4 7 9 -4 8 8 ). H i z i r 'a , P e y gam b er-
le rin tc b lig a m e m u r o lm a d ik la ri ilä h i h ik m e tle rc ait b ilg i
v e rilm i^ tir; b u y ü z d e n d e z a m a m n d a k i p c y g iu n b c rd e n
büyük sa y ü a m a z . A ym zam anda H iz ir i peygam ber
k a b u l e d c n le r o n u n M ü sS § e ria tm a u y d u g u n u , so n ra
I s ä , so n r a d a M u h a m m e d d in in e g ird ig in i k a b u l ed erlcr.
M ü s ä 'n m g e n ? a rk a d a § im n da N u n o g lu If u§a o ld u g u n d a
ittifa k c d ilm i? tir. Ik i d e m z in , d o g u ta ra fm d a k i F a r s de-
n iz iy le b a u d a k i R ü m d e n iz i o ld u g u sö y le n m is , h atta iki
d e n iz in k a v u § tu g u y c rin T a n c a o ld u g u n u sö y ley eD ler
b u lu n m u § tu r.
B a u e le stiric ile ri, b u riv a y e tin , G ilg a m e ? d e sta m y le
ts k e n d e r h ik äy c stn d e n v e i ly a s ’ la H a h a m \ e § ü ä b en
L e v i a ra sin d a g e s e n o la y d a n m e y d a n a g c ld ig in i sö y le-
m i§ le rd ir (H iz ir v e Ä b - i H a y ä t u;in «T slä m A n sik lo p c d i-
si„ in d e „ H i z ir ” m a d d e sin e b a k im z ; C ü z . 4 4 , 1 9 5 0 ,
s . 4 5 7 - 4 7 1 ).
223. b e y ittc , K u r ’ ä n -i K e r im ’ in b a z i ä y c tle rin e i$aret
v a rd ir . I I . sü re n in 3 8 . S y e tin d e , A lla h ’ m h id a y e u n c
u y a n la n n , A llah ta ra fin d a n g ö n d c rile n P e y g a m b e rin
iz in d e y ü rü y e n le rin k o r k u d a n , h ü z ü n d e n em in old u k lari
b e y a n b u y u r u lm a k ta , 6 2 , 1 1 2 ,2 6 2 ,2 7 4 v e 2 7 7 . ä y ctlerin -
d e d e a y m m ü jd e v e rilm e k te d ir. I I I . sü re n in (A li l im a n )
1 7 0 ., V . sü re n in 6 9 , V I . sü re n in 4 8 , V I I . sü re n in 3 5 v e
4 9 ., X . sü re n in 6 2 ., X L I I I . sü re n in 68 ., X L V I . sü re n in
96 MliSNEVl SERHl I
13. ä y e tle ri d e a y m m e a ld e d ir . K o r k u v e h ü z ü n , u m d u -
g u n u eld e e d e m e m e k te n , eld e e d e m iy e c e g in i sa n m a k ta n
m e y d a n a g e lir. is te d ig in i eld e e d e c e g i k e n d isin c m ü jd e -
Lcncn, in an an v e iyi i§ le rd e b u lu n a n sa k o rk u d a n d a em in
o lu r, h ü z ü n d e n d e .
224. b ey itte geijen “ ilh ä m ,, in lü g a t m a n ä si, b ild ir-

m e k , tclk tyn e tm ek tir. T e r i m o la ra k m a n c v i k e ji f a n la
m in a k u lla n ih t. V aK iy , ancak p e y g a m b e rle re g e lir,
o n la r d a b u n u te b lig a m e m u r d u r la r ; ilh ä m ise h e m p ey -
g a m b e rle r d e j h e m p e y g a m b e r o lm a y a n ic m iz k ijilc r d e
o la b ilif vc bunda te b h g ?arti y o k tu r.
H ic r e t ’in 7 3 5 . (1 3 3 4 ), y ah u t 730. y ilin d a (1 3 2 9 )

ö le n K e m a le d d in A b d ü rra z z a k b . C c lä le d d in - i K d jä n i,
" T a 'v i l ä t ’ü l- K u r 'ä n ,, in d a ( * ) b u o lay i §6v le te 'v il e d e r :
I k i d e n iz , can v c b e d e n d e n iz le rid ir. B u ik i d e n iz in

/ k a v u s tu g u yer in sam n v a rh g id ir, B a lik h a y a t t ir ; d e n iz e
a tla m a si, b e d e n in h av at b u lm a s i, c a m a b e d e n le g ö r iin -
m e sid ir. Iz le rin e b a sip geri d ö n m e le ri, varatih $ tak i
te m iz lig e , fitr a ta d ö n ü ^ tü r. B u ld u g u k u l. y a n i H iz ir ,
k u d s i ak ild ir. O n a , T a n r i ta ra fin d a n b e lle tile n b ilg i.
v a s ita siz o lara k ilh a m e d ile n iläh i b ilg id ir . B in ile n g e m i
b e d e n g e m isid ir. G c m in in d e lin m e si, r iy a z a tla , ib a d c tle
b e d e n in ve b e d e n le a läk ah i?lerin n o k sa n la § m a sid tr.
G e m id e k ilc r, h ay van i k u v v e tle rd ir. Ö ld ü rü le n g o c u k ,
n c f i s t i r ; v ard ik lari k ö y b e d e n e a it k u v v e tle r d ir. H iz ir ’ m
d ü z c lttig i d u v a r, tarn in an g d u v a n d ir k i b u m a k a m d a
c a n , “ N e fs - i in u tm a in n e ,, ad u n alir. G e m i s a h ib i o la n la r,
b edendeki h ay v an i k u v v e tle r v c z ä h tri d u y g u la r d ir .
(*) B u kitap “ M u h y id d in lb n A rab i,, tc fjir i a d iy li b asil-

n u jtir .
MISNEVl SERHl I 97
S a g la m g e m ile ri z a p e d e n p a d i? a h , ffN e fs - i E m m ä r e ,, dir.
Ö ld ü rü le n ?ocu gun te m iz ve m ü 'rn in a n a s i, b a b a si
can ve b e d e n in ta b ia tid ir. D iv a rm a ltin d a k i d e fin e ,
m a rife t d e f in e s id ir ; d iv a r b e d e n d ir. D e fin e sah ib i iki
v e tim , k u tsi c a n d a n ay rilm i§ n az a ri v e a m e li ak il v e an -
layi§ k a b iliy e tid ir ( M is ir , M a t. A m ir c - 1 2 8 3 ; C . I , s .
s . 4 0 4 - 4 0 9 ).
M e v lä n ä , b ir te r c iin d c , “ S e n b a $ ta n b a$a c a n sin ,

y a h u t z a m a m n H iz ir ’i , y a h u t d a Ä b -i h a y ä t. O n u n i?in d e
h a lk ta n g iz lc n m e d e sin d e r ,, (D iv a n -i K e b ir terc. I . s.
5 1 ). B u ra d a k i h ita p , h i? jü p h e y o k ki h a ü fe si § e m s ’e ,
y a h u t g e le b t H u sä m e d d in ’ e , y ah u t d a k u y u m c u S a lä -
h a d d in ’c d ir. B ir g a z c lin d e , “ B a h ^ em n H iz ir ’a d ö n m ü j
se lv isin d e n ,, b a h s e d e r ; b u n d a n m a k sa d i d a se lv in in y e -
§il re n g id ir (a y m , s . 9 2 , b e y it. 8 4 4 ). B ir b a< k a g a z e lin d e ,
,fP e k i d iy o r s u n ; o r a s i n e ta ra f, n asil y e r ? A ra m p
d u r u la n ta ra f, iste n e n y er. D iy o rsu n k i : N c y a n a d ö n d ü re -
y im y ü z ü m ü ? § u b a§ m g c ld ig i ta r a fa , o y a n a .
O y an a ki m c y v e le re b u o lg u n lu k o r a d a n g e lm e d e ;
o y a n a k i ta^ lara tn ü cc v h e rlik v a s fi o r a d a n ih sä n e d ilm c d e .
O y a n a ki k r/.arm i? b a lik , o ra d a n g e le n fey iz le H iz ir 'in

h u zu ru n da d ir ilm i$ ti;
O y a n a ki o r a d a n g e le n k e re m le M ü s ä ’ n in eli p a r la k
a y ’a d ö n m ü $ tü „ d e r (a y m , s . 1 5 5 ; b e y it. 2 4 0 0 -2 4 0 2 ).
§ u b e y itle ri d e o k u y a lim :
“ H an i M ü s ä P e y g a m b e r g i b i ; o d a a y d m la i a y d im
I i i z ir 'i b u lm a k i? in h a v a d a u ?a n h ü th ü t g ib i y ü z le rce
k a n a t ayim ^, y o la d ü j m ü j t ü . ,, (a y m , s . 3 8 0 ; b e y it. 3 1 9 4 )
F. r
98 MESNEVI StB Hl I
“ D e d im k i: ö lm ü § a t b ö y le sin e y o lu n a s d a la b ilir ?
D edi k i: Q izim y o lu m u z se m iz lik lc a lm a m a z .
H iz ir ’m g ö lü n d c g c m in in k irik , d e lik o lm a s i g e rck .

G e m iv i k irm a z , d e lm e z se n , g e m i b a ta r , k a la k a lir sm ;
g e z ip g id e m e z sin , yol a la m a z sm .
D iin y a b ir g e ? id c b e n z e r ; k irik a y a k la g e 9 o g e q d i ;
s a g la m a y a k la b u k ö p riid e n g e ^ e m e z sin . „ (c . I I , s . 3 6 5 ;
b e y it. 3 6 5 0 - 3 6 5 3 )
“ P e rd e y an d i m i in s a n , H izit h ik ä y c sin i d e ta m a m iy lc
a n la r, L e d ü n b ilg isin i d e . , , ( C . 4 , s. 2 4 2 ; b e y it. 2 3 1 0 )
"E y T e b r iz li § e m s , ge r^ ek ten d e g ö rü $ H iz irisin

s e n ; h alk i k em g ö z d e n k u rta r. „ (C . 5 , s. 1 7 8 ; b e y it. 2 0 2 6 ).
V e rd ig im iz ö rn e k le rin ilk in d e M e v lä n ä , H iz ir 'i,

A lü s ä ’m n a ra d ig m i sö y lü y o r ve H iz ir ’d a , M ü s ä 'n m
e r e m e d ig i b ir sjrrrn b u lu n d u g u n u b ild ir iy o r . " F ih i
m ä - f ih „ te d e “ M ü s ä 'y i h a lk la o y a la n d ir d i, b u d a T a n n
e m r iy le y d i; aym zam anda T a n r i Jy la da m e § g u ld ü ;
fa k a t b ir y a n d a n d a ö y le g e r c k t ig n d e n h alk la oy ala-
m i$ti o n u . H iz ir ’ iy sa , tü m d e n k e n d isiy le m e ^ g u l etm i§-
t i „ d e r (1 5 . b ö liim ; $. 5 6 ; sa tir. 2 4 -2 6 ).
Ik in c i ö rn e k tc H iz ir ’ in d e ld ig i g e m i, in sa n m v a rli-
g i, b e d e n i olu y o r. C ^ ü n c ü ö rn e k te , H iz ir h ik ä y e sin in
a n la jilm a s i, L e d ü n b ilg ism in b ilin m e si i<;in p e rd e n in
k a lk m a sim n g e re k tig i b ild iriliy o r. S o n ö r n e k te y se § e m s ,
g ö r ü j H iz ir ’i o la ra k v a s ifla n d m liy o r .
S u lt a n V e le d d e (7 1 2 H. 1 3 1 2 ), “ I b t id ä - N ä m e ,,
s in d e , M ü s ä 'm n H i z i r l a b u lu ^ m a sim , H iz ir ’ d a n g ö r d ü g ü
i$lcre d a y a n am a m a sim a n la ttik ta n so n r a der k i:
MESNEVI SERHl I 99
« E s e n lik o n a , M ü s ä , p e y g a m b e rlik g ü c ü y te , $eriat

s a h ib i olu § u lu lu g u y la b ile g c n c H izu -'i, c se n lik o n a ,
a ra m i§ ti. A llah b iz i s ir n y le iistiin e ts in , M e v lä n ä d a b u n c a
ü stü n lü k le r, iyi h u y la r , m a k a m la r, k e ra m e tle r, iîklar,
s ir la r s a h ib iy d i; d e v rin d e e§i, b e n z e ri y o k tu ; fak at
g e n e d e ; A llah s ir r m i ü stü n e tsin , T e b r iz li § e m se d d in ’i
a r a d i.
K e l i m ’ d e n m a k sa d im M e v lä n a ’ d ir , o e§ siz b e n z e r siz
e rd ir.
D ün yada onun g ib i b ir k im se y o k tu ; d ü n y a d a n
boyuna k a^ ard i o.
O n u u lu e re n le rle k ar§ ila$ tirm ak , h a v ä ssi a v a m la
k ar§ ila § u rm a y a ben zer.
O n a k arî e re n le r, ^ o c u k la ra b e n z e r le r d i; on u n tem iz-
lik , ih lä s lü tfu n a karî k e sifti on lar.
C ü n e y d o n u u za k ta n b ir g ö r se y d i, e n ch em m iy e t-
s i z n ü k te sin e a v la rn r, g id e rd i.
E b ü - S a i d tck b ir §evhti. b en z eri y o k tu a m a on u
g ö r se y d i m ü rid i o lu r d u onun.
M e v lä n ä 'n m H iz ir ’i T e b r iz li §em s ’ti; o n u n la

k a rils a y d in ,
H i? k im scy i b ir a r p a y a b ile a lm a z d m ; k a ra n h k la r
p e rd e lc rin ) y irtiv e rird in . „ ( i s t . Ü n iv . K . F a r s^ a \ a z .
1 3 8 0 ; 2 5 . a - b ; V e le d - N ä m c , C e lä le d d in H ü m ä y i b a s im i;
T e h r a n - 1315 § e m si H ic r i’ s. 4 1 - 4 2 /.
S u lta n V e le d , g e n e aytu k ita p ta $ c m s ’ in, M e v lä n ä ’yi

ä §ik h k m e rte b e sin d e n m ä ju k lu k m e rte b e sin e ula§-
n rd ig in i an la tir (a y m 122 a -1 2 3 a ; s. 1 9 7 -1 9 9 ).
100 MES.NF.Vf SliRHt I
B u rad a §unu da sö y le m e m iz g e re k :
B ü tü n b u y o ru m la r, b ire r m e c a z d a n b a$k a b ir $ey
d e g ild ir ; K u r ’ä n 'd a g e g en o lay a in a n d ik ta n so n ra b en zc-
ti§ y o llu m c c a z lar o la b ilit. D o g r u d a n d o g ru y a o la v i,
e sa si b u d u r; K u r ’ ä n ’d ak ) olay da m e c a z d ir d e m e k ,
B ä tm ilig i k ab u l c tm e k tir ki M e v lä n ä ’ n in ve o n a u van la-
r m m e ^ rcp lerin c ta m a m iy le a y k in d ir,
2 2 7 . b e y itte “ N ä ip t ir o , eli d e T a n r r ’m n e lid ir,,

d iy e rc k K u r ’ ä n ’ in X L V I I I . sü re si olan F c th sü re sin in
10. ä y e tin d e , “ S c n in lc b e y ’a tle se n le r, g e rg e k te AHah’ la
b e y ’a tle § m i§ le rd ir; A lla b ’ m (k u d re t) e ü , o n ia rin elle-
rin in ü stü n d e d ir, K im d o n e rse k e n d isin e d ir z a ra rt;
A llah ’a e ttigi a h itte d u ra n a y sa A llah p ek y a k m d a b ü y ü k
b ir ec ir v e re c e k tir,, b u y u ru im a k ta d ir. B u ä y e t, M e k k e
v o lu n d a k i H u d e y b iy y e ’d e m m i$ tir. H icretiD altin ci
y ilm d a H z . M u h a m m c d { S . M . ) , a sh a b iy le h a c cetm e k
ü z e re y ola g ik m is, h e n ü z M e k k e z a p te d ilm e d ig i i?in
m ü §rik )erin m ü sa a d e sim istem i^ ti. M ü $ rik le r, h a c c a
m ü sa a d e etm em i§ lerd i. H z . M u h a m m e d b u n u n ü ze ri-
ne H u d e y b iy y c ’d c b ir agae a ltin d a o tu rm u § , agaca
a rk a sim d ay a rm ?, sa h ä b e , b irer b irer g e lip ö lü n ce y e
dek sav a^ a c ak la rm a d a ir H z. M uham m ed’e b e y ’ at
etm i§ lerd i. M ü ? rik le r b u n u d u y u n c a su lh a y an a$ m i$ lar,
M ü s lü m a n la r h a k k in d a k i §artlar a g ir o lm a k la b e ra b e r
b ö y lc c e , M ü s lü m a n la n v e M ü slü m a n lig ) ilk d efa b ir
k u w e t o lara k ta m m a k z o ru n d a k a lm ijla r d i. B u b e y ’a t.
ellcrin i H z . M u b a m m e d ’ m eli ü stü n e k o y m a k su re tiy le
y a p ü m i§ u ; fa k a t ger<;ekte b e y ’at A lla h 'a y d i.
2 2 8 . B e y itte , tsm ä il P e y g a m b e r a m Jm a k ta d ir. I b

ra h im P e y g a m b e r ( A .M .) , K u r ’ä n 'in X X X V I I . sü re si
o la n SäfT ät sü re sin in 1 0 1 -1 0 7 . ä y e tle rin d e an la tild ig i
MESNEVI $ER|ll I 10t
g ib i görd ü gü b ir ru y a iizerin e o g lu l s m l i l ’ i (A .M .)
A lla h ’ a k u rb an e tm e g e k alk m i§ , fa k a t g ö n d e rile n b ir
k o ? , I s m ä il y erin e k u r b a n ed ilm i§ v e T a n n , ih la sin d a n
d o la y i Ib r ä h im ’ d e n ra z i o lm u § , rü y a sin m y erin c geld i-
g in i v a h y c tm i^ tir. “ A h d -i A tiy k ,, te , k u r b a n ed ilm esi
iste n e n , i s h a k ’tir (T e k v in ; b ak . X X ).
2 4 1 - 2 4 2 . " K ö t ü l ü k i?ley en ki§i ö v ü lü n c e R a b gazeb e
g e lir , ar§ titrer b u y ü z d e n . „ (H a d is , C ä m iJ I , s. 2 9 )
A r?, ta v a n , b ir ?e y in ü stü n ü o rten $ey, ta h t. se d irj

9a r d a k m a n a la rin a g e li r ; y ü c e lig i b a k im in d a n padi§ah
m e c lisin e d e d c n ir. K .u r’ä n -i K erim ^ d e I X . sü re n in
( T e v b e ) 1 2 9 ., X X V I I . sü re n in (N c m l) 2 6 . ä y c tle n n d e
p e k u lu m a n a sin i ifa d e ed en “ a z im ,, le, X X I I I . sü re n in
(M ü 'm in ü n ) 116. ä y e tin d e b ü y iik a n la m in a gelen
“ k e r im ,, 1c, L X X X V . sü re n in (B u r ü c ) 15. äy etin d e
y ü c e . §cref)i m a n a sm a g e le n " m e c id ,, le v a sfe d ilm i$ tir.
X V II. sü re n in (IsräO 4 2 ., XL. sü re n in ( M ü ’m in )
1 5 ., L X X X I . sü r e n in (T e k v ir ) 2 0 . ä y e tle rin d e A llab u
T ä a l ä ’ya “ A r? s a h i b i ,,, XXI sü re n in (E n b iy ä 5) 2 2 .,
X X III. sü re n in ( M ü ’m in ü n ) 86., X L III. sü re n in
( Z u h r u f ) 82. ä y e tin d e " A r § ’ in R a b b i,, d e n ilm e k te d ir.
X X X I X . sü re n in (Z ü m e r ) 7 5 ., X L . sü re n in i M ü ’ m in )
7 . ä y e tle rin d e m e le k le rin ar§i ta v a f c ttik le ri, ta ?id ik la n
b ild ir ilir. X I . sü re n in (H ü d ) 7. ä y e tin d e A lla h ’ in gök leri
v e y e ry ü z ü n ü a lti g ü n d e y a ra tt;g i sfty len ir ve a rjin in
s u ü s iü n d e o id u p u , V I I . sü re n in (A ’ r ä f ) 5 4 ., X . sü re n in
(Y ü n u s ) 3 ., X I I I . sü r e n in ( R a ’d ) 2 ., X X . sü re n in ( T ä h ä )
5 ., X X V . sü re n in (F u r k a n ) 5 9 ., X X X I I . sü re n in (S e c d e )
4 ., I .V I I . sü re n in (H a d id ) 4 . ä y e tle rin d e A lla h 'm ar§a
istiv fl e ttigi b ild ir ilir. X I I . sü re n in ( Y ü s u f ) 1 0 0 ., X X V I I .
sü re n in 2 3 ., 3 8 ., 4 1 . v e 4 2 . äy e tle rin d e t a b t m an asin i
102 MESNEVI 5F.RHI I
v e rir. II. sü re n in (B a k a ra ) 259. ly c t in d e ta v a n la r,

X V I I I . sü re n in ( K e h f ) 4 2 „ X X I I . sü re n in 4-5. äy ctle-
le rin d e g ard a k la r a n la m m a ve cenu sig a si o la ra k “ X Jrü $ „
ta rz in d a g e g e r. V I . sü re n in (E n a m ) 141. äy etin d ck i
“ m a 'r u $ 4 i „ , ^ a rd ak la r d e m c k tir.
S iv ä , iki $ey a r a sm d a k i b a c im , a g irlik g ib i h u su sia rd a

e§itlige d e n ir ; k e y fiy e tte d e k u lla m lir. I s t iv ä . iki $eyin_.
iki a d a m in e$it ve d e n k o lm a s id ir ; ‘ a lä ,. ile p e lirse
k a v ra m a k , k a p la m a k , m a n a sm i v erir. tm n , hükm ü.
t c d b ir i, ta sa rru fu ar§i k a p la n u § tir, yani g ö k le rle yerleri
y a ra ttik ta n so n ra ar$a h ak im v e m u t a s a r n f o lm u $ tu r
m a n ä sm a d ir (M u f r a d ä t , s. 3 2 9 -3 3 0 ).
M a n ä la r i y o ru m lam ay x p o ld u g u g ib i k ab u ) ed en
S e lc fiy y c m e z h e b in e g ö r e ar$ v a r d ir ; m te k im A lla h 'in .
h ä§ a, eli, g ö z ü , c ism i v a r d ir ; fak at k e y fiy e tim b ile m e y iz ;
so ra m a y iz . M ü te k e llim in e g ö r c y se ar$, tc M l cd ilir ve
A lla h ’a iz a fe si, m e c a z y o lu y la d ir. A r§ , T a n r i b ilg isid ir .
T a n r i k u d re tid ir, T a n r i ’m n ra h m e ti, te d b ir ve ta sa r-
r u fu d u r .
F e lse fe d e n m ü te c s sir olan su file r e g ö r e a r? , b ü tü n

cisim le ri k av ray an C is m - i K ü l l ’d ü r. M a n e v i, m a d d i
b ü tü n v ar o la n la ri kaplayaD m u tla k ra h m e ttir . in sa n m
b e d c n i n asil in san d a k i m a d d i, m a n e v i h er §eyj k a p liy o r,
k a v n y o rsa v e b u b a k im d a n b c d e n , n asil in sa n m a r jiy s a ,
b ü tü n v a rh k la n k a p la y a n , k av ray an T a n r i b ilg is i, T a n r i
ra h m e ti, o n u n u lu lu g u , te d b in v e ta s a r r u f u d a älem e
n is p e d e ar§tir. B u b a k im d a n d a her v a rlig in c e se d i o
v a rlig in ar$ id ir ( T a 'r i f ä t ’a ve E l- ln s ä n 'ü l- K S m il fi
M a ’ rife t’ il-A v äh iri v e ’l- E v ä il’ e b . M is ir M a t. Ä m ire -
1 3 0 4 H . I I , s. 4 - 5 ,.
MESNEVI 5ERHl I 103
X X I I . sü re n in (H a c c ) 4 7 . ä y e tin d e " R a b b i n i n k a ü n -
d a b ir g ü n , siz in sa y ip d u r d u g u n u z b in y il g ib id ir ,,
v e L X X . sü re n in ( M a ä r ic ) 4 . ä y e tin d e « M e le k le r ve
R u li, k e n d ile rin e c m re d ile n y ere ^ lk a ria r, b ir g ü n d e ki
jü r c s i e llib in y ild ir „ d e n ilm e k te , X X X I I . sü re n in 4.
ä y e tin d e g ö k le rin v e y e rin ve ik isi a r a sin d a nrievcud
o la n la rin alti günde y a ra tild ig i b ild ir ild ik te n so n ra
5 . ä y e tin d e “ G ö k tc n y e r e d e k h e r i§i te d b ir e d e n o d u r j
s o n r a i§e m e m u r o la n m e le k , siz in sa y im z a g ö r e sü re si
b in y il tu ta n b ir g ü n d e o n a y ü k se lip 9i k a r „ b u y u ru l-
d u g u n a g ö r e a lti g ü n d e n m a k sa d in , a lti d e v ir o ld u g u
a n la ^ ilir.
X I. sü re n in 7. ä y e tin d e , " Ö y l e b ir m a b u ttu r ki
h a n g in iz d a h a iy i h a re k e t e d e c e k , b u n u s iz e b ü d ir m e k v e
s iz i sm a rn a k i? in g ö k le ri v e y e ry ü z ü n ü a ld g ü n d e y arat-
t i j d a h a ö n ce e m ri ve sa lta n a ti (a r§ i), y a ra ttig i su y a
c ä r iy d i,, b u y u ru lm a k ta d ir ki c a n lila rm Önce s u d a v ü c u d a
g e lm e s i, h a y a u n s u d a b a $ la m a si ile b u ä y e tin m ä n a si
a r a sin d a k i b a g h h k , g e r fe k te n d e d ü § ü n ü lm e y e d e g e r.
A y m m e a ld e , b ir d e « A lla h v a r d i; O n d a n b a§ k a h is b ir
§cy y o k t u ; ar$i s u ü s t ü n d e y d i; K u r ’ä n ’ d a h e rse y i y a z d i,
b ü d i r d i ....,, h a d lsi d e v a r d ir ( E ’ t - T e c r id , I I , s. 3 2 ).
(M E T t N)
B a k k a lla d u d u k u ^ u n u n h ik ä y e si,
d u d u n u n d ü k k än d ak i g u ly a g la ru u
d ö k m esi
B ir b a k k a l v a r d i, b ir d e d u d u s u v a r d i; g ü z el
scsli y c m y e jil, sö z sö y le r b ir duduydu.
D ükkända, dü k k aru b c k le r d i; b ü tü n ali$
veri$ ed e n le re g ü z e l sö z le r sö y le r , o n la r la §aka-
la jir d i.
250. in s a n la r la in sa n g ib i k o n u § u r d u ; d u d u g ib i
ö tm e d e de m e h a re ti vard i.
D ü k k ä n in b ir yam n dan s ig r a d i, ö te yana

k a $ ti; g ü ly a g i ji^ ele rin i d e v ird i, y a g la ri d ö k tü .
S a h ib i e v d e n g e l d i ; h ig b ir §eye ili§ igi o lm a k -

siz in ta c irc e sin e d ü k k ä n in a k u r u ld u .
B ir d e g ö r d ü k i d ü k k ä n y a g ig in d e , e ib ise si d e
b u la ? m i$ ; k iz ip d u d u n u n ba^ in a v u r d u ; d u d u d a
b u vuru*) y ü z ü n d e n kel o ld u .
B ir k a ? g ü n c e g iz se sm i k e s t i; b a k k a l y a p tig in a
p i§m an o ld u , ah e tm c y c k o y u ld u .
Sakah m y o lu y o r, y a z ik la r o lsu n d iy o rd u ;
n im e t g ü n e§ iin b u lu r a ltin a g ir d i.
K e§ke elim k ir ilsa y d i da o güzel d illin m

b a sm a v u rm a sa y d im .
MESNEVI JERHt I 105
K u § u d ilc g e ls in , k o n u js u n d iy e d e r v ijle r e
a rm a g a n la r v e riy o rd u .
A ra d a n Ü9 g ü n , ü ? g c c c g e ^ ti; ü m its iz b ir
h a ld e d ü k k ä m n d a o tu ru y o rd u .
O lu r y a , b elk i d ile g e lir, k on u § u r d iy e 0 ku§a
kar$i v'eît ?e$ it $ ak alar y a p iy o r, m a sk a ra h k la rd a
b u lu n u y o rd u .
260. * D erk e n so k a k ta n , ba§i ta sm , ley en in a ln
gib) sa^siZ j c a sc a v la k , ba§i a?xk b ir C av la k iy
g c c iv o rd u .
D u d u h e m e n d ile g e ld i d e a k illi a d a m la r g ib i
dervi$e b a g ir d i.
D e d i k i : A k e l, n e d iy e k e lle re k a tild in , y o k sa
sen d e g ü ly a g i $i§esin i m i d ö k tü n ?
O n u n b u k iy a si halki g iild ü r d ü ; 0 h irk a erin i
de k en di g ib i sa n m i$ ti gü n k ü .
T e m iz k i§ ilerin i§lerini k e n d in le k iy a s la m a ;
yazih $ta (a rsla n a n la m m a ge le n ) “ § i r „ l e (s ü t
a n la m in a g e le n ) “ $ ir „ b irb irin e b e n z e r a m a bir
d e g il.
* B ü tü n d ü n y a b u y ü z d c n y o l a z i t u ; T a n n
a b d ä lin i a z k i?ile r a n la d i.
P e y g a m b e r le rle b c ra b e rlik d av asm a kallu§-
t ila r ; eren lc ri k en d ile ri g ib i sa n d ila r.
* t$te d e d ile r . b iz d e in sa n iz , o n la r d a in san .
B iz d e u y k u y a m u h ta c iz , y em e y e m u h ta c iz 5 on
lar da.
K ö rlü k le rin d e n , a ra d a so n s u z b ir fark o ld u
g u n u b ile m e d ilc r.
i k i 9e 5.it a n d a b ir g ^ e g i e m d i, fa k a t b u n d a n
■1 z e h ir p c y d a h la n d i, ö b ü rü n d e n b al.
106 MESNEVI SERHI I
270. Iki 9e§it c e y lä n d a o t o tla d i, s u i f t i ; b irin d e n

fi§ki m eydan a g e ld i, ö b ü rü n d e n h a lis m isk .
tk i 9e§it k am i§ d a b ir s u d a n k a n d i; fa k a t b iri
b o m b o j, ö b ü rü y se je k e r le d o lu .
Bu 9C§it y ü z b in le rc e b irb ir in e b e n z cy cn le ri
se y ret d e a ra la rm d a k i y e tm ij y illik fa rk a d ik k at c t.
B u y e r, o n d a n p is lik o l u r ; ö b ü r ü y e r , y e d ig i
tü m d e n T an ri i§igi k e silir.
B u y e r, tü m d e n n e k e slik , h a se t d o g a r o y em ek -
t e n ; o y e r , tü m d e n tek T a n n m n i§igj d o g a r o n d an .
B u ra si te r te m iz b ir y e r d ir ; o r a si 9o r a k , k ö tü
b ir y e r. B u te r te m iz m e le k t ir ; o y sa § e y ta n d ir,
c a n a v ard ir.
Ik i §ey b irb ir in e b e n z e y e b ilir ; a ci s u d a b e rra k -
t ir , ta tb su d a .
T a t m a d u y g u su olan a n la r an cak . O d u r tatli
s u y u , a ci su d a n a y ir d ed en .
. * A y ird e d e m iy e n , b ü y ü y le m ü ciz e y i k iy as-
lar d a ik isin in d e d ü z e n te m e lin e d a y a n d ig m i
sa n ir.
* M ü s ä ’y a kar§i d u ra n b ü y ü c ü le r , in a d a
k alk i$ tilar, d a v a y a g ir ijt ile r d e o n u n so p a sj g ib i
b ire r s o p a a ld ila r ellcrin e .
280. Fakac b u so p a y la o so p a n in a rasm d a pek
b ü y ü k b ir fa rk v a r ; b u i? 1e o i?in a r a s m d a p e k
u z u n b ir yol v a r.
Bu i?in so n u n d a T a n n län eti v a r ; o i§in
k a r^ ilig in d a y sa v e fa v a rd ir , T ann ra h m eti sa -
filir .
t n a n m a y a n la r, in a tta m a y m u n h u y lu d u r la r ;
h u y , a d a m in ig in d e b ir ä fe td ir .
MESNEVI SERHI I 107
I n s a n n e y a p a r s a m a y m u n d a in sa n d a n g ö r ü r ,
onu y a p a r.
S a in r ki o n u n g ib i b e n d e y a p t im ; o in a tfi
su ratlx , a ra d a k i fa r k j n asil b ile c e k ?
B u , b u y r u g a u y a r d a y a p a r ; o y s a in a d m a
y a p a r ; in a tg ila rin b a jl a n n a to p ra k s a ? .
* M ü n a fik , T a n r i b u y r u g u n a u y a n la b c r a b c r
n a m a z a d u r u r ; fa k a t g ö ste ri§ ifin d ir b u , y alv ar-
m ak i<;in d e g il.
ta n a n a n la r , n a m a z d a d a , o r u g ta d a , h a c d a d a ,
z e k itta da ik iy ü z lü le rle u tu p u tu lm a d a la r.
tn a n a n la r, so n u n d a k a z a n ir la r ; ik iy ü z h iy se
so n u n d a m ai o lu r g id e r.
* tk is i d e b ir o y u n u n b a jm d a ; ik isi d e b e r a b e r
a m m a M e r v ’ liy le R c y ’li g ib i h a n i.
290. H c r b iri k e n d i d u r a g m a g i d c r ; h e r b iri k en d i
a d in a uygun yol alir.
O n a m ü 'm in d c r lc r , g ö n lü h o ^ la m r; m ü n a fik
d c d ile r m i d e ö fk e le n ir , ate§ d e silir .
O n u n a d i, k e n d isin in y ü z ü n d e n s e v im lid ir ;
bunun a d iy sa u g r a d ig i ä fe tle r ty ü z ü n d e n se -
v im siz d ir.
M im v av m im n u n h a r fle r in d c b ir y ü c clik
y o k t u r ; m ü ’m in s ö z ü , a n c a k ö z ü t a r i f i? in k o n m u j-
tu r.
O n a m ü n a fik d e se n , o a$ agib k a d , i?in i a k re p
g ib i sa n c a r , y a ra la r.
Bu ad, c e h e n n e m d e n k o p m a d iy sa n e d iy e
ce h e n n e m ta d i v a r o n d a ?
O kötü adin girkinligi harften degil; deniz
•iuyunun acihgi kaptan degil.
108 MESNEVI SERHl I
* H a r f k a b a b e n z e r, o n d ak i m ä n a y sa su y a .
M äna d e n iz iy se k ita b in a s li, k a tm d a o la n d ir.
* D ü n y a d a a c i d en iz v a r, ta tli s u v a r ; a ra la -
rm d a d a b ir b erz ah v a r ki b ir b ir in e k a r ism a z
o ik i d e n iz .
F a k a t §u d a v a r k i ik i d e n iz d e b ir a s ild a n
co §u p a k m a d a ; se n §u ik isin d e n d e g e ? d e a s-
la d c k y ü r ü , g it.
300. K a lp a ltr a la h a lis a ltm i, a y a ra v u ru lu n c a
gor; m ehenge v u r m a d ik ? a ne o ld u g u n u an-
la y a m a z sin .
T a n r i , k im in ca n m a b ir m e h e n g b a g ijla d iy sa
g e r ? c g i § ü p h e lid e n o a y in r .
Y a$ayan b ir in sa n m agzm a b ir ? ö p g irsc »
onu ?ik a rm c a d in ce lir. rah at eder ancak.
B in le rc e lo k m a m n a ra sin d a a g z a b ir 90p g ir d i
tni y a ja y a n k ijin in d u y g u su h e m e n a n lar o n u .
D ü n y a d u y g u s u , b u d ü n y a n in m e r d iv e n id ir ;
d in d u y g u su y sa g ö n lü n m e rd iv e n i.
* B u d u y g u n u n sa g h g in i h e k im d e n a r a y in ;
o duygunun sa g lig n u se v g ilid e n .
Bu d u y g u n u n sa g lig t, b e d e n in sa g la m h g m -
d a n d ir ; o d u y g u n u n s a g lig iy sa b e d e n in y ik ilm a -
sin d a n .
C a n y o lu , k e sin o la ra k b e d e n i y ik a r ; 0 y ik in -
tid a n so n ra d a y a p a r, d ü z e r k o§ar o n u .
A ltin d e fin e s in i ? ik a rm a k i g n y ik m i§ u r e v i;
o d e fin e y le d e e v i, d a h a d a sa g la m y a p a r.
S u y u k e sm i§ , ark j t e m iz le m ijtir ; o n d a n so n ra
d a a rk a , i g l e c e k su salm i§ tir.
MESNEVI StRHl I 109
310. D e r iy i y a r m i? , t c n u c n i g ik a r m i§ tir; on d an
so n r a d a o r a d a y c n i d e ri b itm i§ tir.
K a lc y i y ik m i$ , k ä fir d e n a l m ^ t ir ; o n d a n so n ra
da y ü z le rc e bur<; y a p m i$ tir, y ü z le rc c h e n d ek
a ^ m ijt ir .
N e lik s iz , n ite lik siz T a n n ’m n ijin c k im , n asil-
d ir , n ic e d ir d iy e b ilir ? B u sö y lc d ig im sö z lc r d e
a n la tm a g a y re tiy le sö y le n m i§ tir.
K im i b ö y lc g ö s t e r ir , k im i z id d m i b e lir t ir ;
d in i$in d e ancak §a$ilip k a lim r .
F a k a i a rd m i o n a (jeviren $ ask m m §a$km hgi
d e g ild ir bu; o n a d a h p g id e n , d o stu n sa rh o ?u
o la n ki§in in §a§irip k a li?id ir.
B irin in y ü z ü se v g iliy c d ö n m ii? ; b ir i d e v a r ki
y ü z ü , zaten o n u n y ü z ü k c silm i?.
* Ik isin in d e y ü z le rin c b a k , y ü z lc rin i lia tirm -
d a t u t ; o lu r y a , d ik k a t e d e ed e y ü z ü ta m r b ir
h a le g e lirsin .
* In sa n y ü z lü p e k 90k Ib lis v a r d ir ; üyleyse
h e r e ie , cl v e rm e m e k gerek .
C ü n k ü a v c i d a lslik «jalar, k u $ u n ötü §ün ü
t a k l i d e d e r ; 0 ku§ t u t a n b ö y le c c k u §lari k a n d irm a k
iste r .
O ku§, k e n d i cin sin d e n b ir k u ju n ötü § ü n ü
d u y a r, h avadan u ?u p in c r ; tu z a g i b u lu r , y ara-
la m r . ■
320. A $ ag ilik k i? i d e dervi$ lerin sö z le rin i g a la r d a
b ir b ö n k ijiy e 0 o fs u n u o k u y u p ü fü re re k k a n d ir
m a k iste r .
E r le r in i$i a p a v d m olu ^ tu r, s ic a k lik tir ; a§a-
g ilik k i§ü erin iji y s c d ü z e n d ir, u ta n m a z lik lir .
MESN JTVI SERHl t
* A § ag ilik kijiler d ile n ra e k i?in y ü n d e n a r s la n

y a p a r la r ; E b ü - M ü s e y le m e ’y c A h m e d id irn ta-
karlar.
* E b ü - M ü s e y le m e ’n in a d i k e z z a p o la ra k k a ld i,
M u h a m m e d ’ e y se akil sa h ib i, ilim , irfan sa h ib '
d e n d i.
* O T a n n $ a ra b im n m ü h r ü , o § a rap k ü p ü n u n
k a p a g i h a lis m is k t ir ; adi ja r a p k ü p ü n ü n kapa-
g iy sa p is k o k u lu ? c y d ir, a z a p tir.
(§ E R H )
I lk h ik ä y e m ü n a se b e tiy le a n la tila n bu h ik ä y e ,
h e k im in k u y u m c u y u ö ld ü rm e sim n b ir ilh am n e tic c si
o ld u g u n u , g o rü n ü ^ te k ö tü olan b a z i se y le rin g e r? e k te
d o g r u ve y erin d c b u lu n d u g u n u b ild ir m e k i?in sö y le n -
m i§ tir. M e v lä n ä , ak la d ay an an k iy a sin k a r § isin d a d ir ;
ile r id e b u n a ait d a h a b ir ?o k h ik ä y e ler g e le ce k v e b u
in a n ? a g k la n a c a k t ir . G ü ly a g i §i§eierini d ö k e n d u d u k u § u -
n u n b a§in a v u ru lu n c a kel d u § u , d ilsiz b ir hale ge li§ i,
b ir m ü d d c t so n r a b ir K a lc n d e r r y i, o n u n u stu ra y la tira§
e d ilm i§ b a$ m i g ö r ü n c e , k e n d isin in b a§ in a v u ru id u g u n u
h a u r la y ip se n d e g ü l §i§clerini m i d ö k tü n d e m e si, k u s u n ,
k e n d i a k h n ca b ir k iy a s y a p m a sid ir. K iy a s h erk esin g ö r -
g ü s ü n e , b ilg is in e , g e v re sin e g ö re d e g i§ e b ü ir ; b u b a k im
d a n g e rg eg i tarn o la ra k iz b a r e d e m e z .
C a v la k iy , K a le n d e r , K a le n d e r? d e m e k tir. C a lk A r a p -
g a d a ba$ tira§ e im e k m ä n a sin a d ir. C a v la k , a ra p g a v e
fa r sg a d a h u r ? v c h e y b e y a p ila n p a la sa d e n ir ; c u v ä lik ,
ip te n , k ild a n d o k u n a n ab a y a ve rile n a d d ir ki b u lib a s i,
K a le n d e r ile r g iy e rle r (K a a m ü s te r c . C e v lä k m a d , B u r -
hän te rc . C u v ä lik m a d .)
K a le n d e r i’ le rin § ia n , g b ä r - d a r b o lm a k , y an i sa g la r u u ,
sa k a lla n m , b iy ik la n m , k a§larim u stu r a y la tira§ e tm e k tir.
T ü r k g e d e k i « c a s c a v la k ,, sö z ü d e b u k clim ed en g e g m e -
d ir. C a v la k iy sö z ü n ü n cem ’i (g o g u lu ) C c v ä h k ’t ir .
112 MESNEVI SFJUlt I
R iv a y e te g ö r e b u ta rik a t i r a n ’m S ä v e § eh rin d e d o g a n ,
D im y a t 't a y erle $ ip orad a ö le n C e m ä le d d in - i Sävi
ta r a fm d a n k u ru lm u § tu r. B u zäta b ir k a d in ä§ ik o lm u $ ,
pe$ini b ir tü r lü b ir a k m a m ij. C e m ä le d d in , b u n u n k en -
d is in d c n so g u m a si i?in s a ? im ,sa k a h m , b iy ig n u , ka$lariru
u stu r a y la tira$ e ttirm i?. K a d in se v g ilisin i b ö y lc c a sca v -
lak g ö r ü n c e o n d a n so g u m u ? v e b ir d a h a d a o n u g ö rm e k
iste m e m is, b u su rc tle C e m ä le d d in o k a d in d a n k u rtu b n u $ .
O n d a n so n ra h e m k e n d isi, h e m m ü ritle ri “ ?h u r -d a rb -
d ö r t v u r u $ „ o lm a y i, y a n i s a ? , sa k a l, ka§ v e b iy ik la rim
u stu r a y la tira§ e ttirm e y i ä d c t e d in m ifle r. C e m ä le d d m 'in
h a lifc si C e lä le d d in 'in h a life le rin d e n § e y h M u h a m m e d - i
B e lh i, k ild an ö rü lm ü § h irk a g iy m c y i ädet ed in m i$ ,
m iir id e r i d e o n a u y m u § 1a r d ir ki b u 6 1 6 , y a h u t 6 2 0
(1 2 1 3 - 1 2 2 3 ) s u la n n d a d i r ; M u h am m ed -i B e lh i, 582
y iliy la 613 yiUari a r a sin d a (1 1 6 3 -1 2 1 6 ) H a le p ’te
hüküm sü re n M e lik ’iz -Z ä h ir G a z i b .S a lä h a d d in Yü-
s u f Jla ? a g d a § u r . 6 1 0 y ilm d a (1 2 1 3 M .) § a m ’ d a K a lc n -
d e r i’lerin b u lu n d u k la rim b iliy o ru z . K e t b o g a z a m a n m d a ,
ir a n h § e v h H a s a n , K a h ir e 'd e b ir K a le n d e r ! tck k esi
k u rm u § , 6 2 2 ’ d e ( 1 2 2 5 M ) o r a d a ö lm ü jt ü r . B ü t ü n b u n la r
v e M a k riz T n in { 6 4 6 H . 1 2 4 8 M .) “ H it a t ,, in d a n c d in -
d iö im iz b ilg i ( B u la k - 1 2 7 0 ; I I , s. 4 3 2 - 4 3 3 ), Iv a le n d e r i'-
Icrin H ic ri V I - I X . y iiz y illa rd a (1 2 - 1 5 ) I r a k , S u r iy e v e
M i s ir ’d a y a y g m b ir h a ld e b u lu n d u k la rim g ö ste rm e k te n
b a$k a b ir §cy ila d e e tm e z . K a le n d e r iy v e , M c lä m c t
erbabm dan b ir ta ife d ir. S ü file r M e lä m e t erb ab m i
k e n d ile rin d e n a§ agi g ö rm ü $ le r, M e lä m e ti’le r s e k e n d i-
lerin i h u su si k isv e , te k k e , v a k ifta n g e ? im , T a n r i a d la rim
z ik r e tm c k su re tiy le s ü lü k g ib i k a y itla rd a n k u r ta r d ik la -
n m , h a k iy k a t eh li o ld u k la r u u sö y liy e re k t a s a v v u f e h lin i,
y a n i sü f ile r i. §criatla h a k iy k a t a r a sm d a k i b c r z a h ta kal-
MESNEVI SERHt I US
m t? k ifile r o la ra k g ö rm ü ^ le rd ir (Ä . G ö k p m a r h : M e lä -
m ilik ve M c lä m ile r ; Is t . Ü n iv . T ü r k iy a t E n s t . Y ay in .
1 9 3 1 , s. 1 7 -2 1 ). M e v lä n ä , b a b a sim n v c o n u n h alifesi
B u rh a n e d d in M u h a k k ik 'in , so n ra d a § e m s ’in m e$rep -
lerin i b en im se m i§ b ir M e lä m e t e r id ir ; b u b a k im d a n d a
K a le n d e r !’lcri ö v e r ; m e sc lä b ir g ü n tira ? o lu rk en b e r b e r ,
sa k a lm i n asil k e se y im d e y in ce M e v lä n ä , erk e k le k a d in
t'ark ed ilin cey e k a d a r d e y ip §u sö z le ri sö y le m i^ tir:
K a le n d c r i'le r e g ip ta e d e r im ; h i? sa k a lla r i yok ru r.

t n s a m n sa k a lin m a z o lu $ u , k u tlu lu g u n a d e lälc t e d e r ;
sa k a l e rk e g in z iy n e ttd ir a m a u z u n ve 90k o lu ^ u d a in sa n a
b c n lik v e r ir ; b u y sa a d a m i h eläk c d e n $ e y le rd e n d ir. “ D i-
van -i k e b ir ,,d e d e K a le n d e r i’ leri öv en § iir lc n v a r d ir (M a -
n ä k ib ’ u l- Ä r if i n ; M e tin , I , s. 2 4 1 ,4 1 2 ) . V e fa tin d a E b ü -
B c k r -i C a v la k iy y -i N ik s t r i, b ir k u r b a n k e sm i§ , K a lc n d e -
d e ri'le r te k k e sin d e m ü ritle rc z iy a fe t v e rm i§ tir. S e m s ,
I r a k 't a , b ir K a le n d e r lc b e r a b e r, S e m ä J etm iijtir ; Ä b id
Q e le b iJ « K a l e n d e r - N ih a d ,, o la ra k m e th e d ilir (a y m ;
I I , s. 5 9 6 , 6 3 1 , 9 7 6 . « M e v lä n ä C c lä le d d in ,, e d e b . I I I .
b a s i m ; i s t . tn k ila b K . 1 9 5 9 , s. 5 9 - 6 6 , 1 4 6 -1 5 2 ).
C ä m i (8 9 8 H . 1 4 9 2 ) “ N a fa h ä t,, ta K a le n d e r i’le rin ,

M e la m iy y e d e n f a r k im , M e lä m ü e rin fa rz la r i ve n a n le le ri
e d a e d e n , fak a t a m e lle rim g iz L y e a b ir to p lu m o lu p
K a lc n d e r i’ lerin y a lm z fa rz lari c d ä e ttik le rin i, a y m za-
m i n d a a m c lle rin i g iz ie m e k lc d e m u k a y y c d o lm a d ik la rim
a n la tiy o r ve zam anm daki K a le n d e r iJlerin a le y h in d e
sö z le r sö y lü y o r ( L ä m ii terc. s. 2 0 - 2 1 ). K la v u n ’ u n to-
ru n u M e lik ’ü n - N ä s ir H a s a n ’ in 763’de (1 3 6 0 M .)
K a le n d e r i’ lcrin s a k a lla n m k e sm e le rin i y a sa k ettig in d e n
a n la ? iliy o r k i H ic ri V I I I . y ü z y ild a M is ir v c S u r iy e 'd e
K a le n d e r i’ler b ir e k se riy e t tesk il etm i§ le rd ir. H ä f iz ’in
F. 8
114 MESNEVI SERHi I
(7 9 2 H 1 3 3 9 -1 3 9 0 M .) , b ir g a z e lin d e , “ B u r a d a k ü d a n
in ce b in le rc e a ü k tc v a r ; h e r b a$ u u tira? e d e n K a lc n d e r -
lig i b ilm e z k i „ b ey tin e b a k ih rsa ay m a sir d a I r a n ’d a d a
K a le n d e r H e r in , §iire g ire c e k k a d a r ? o k o ld u g u anla$i-
lir ( G ö lp m a r h : H ä fiz D iv a m terc. M .E .B a s im e v i ;I I ,
b a sim , 1968» s. 1 2 3 , beyit.. 1 0 3 1 ). B u n la r d a n b a ?k a ,
H cm ed an h B aba T ä h ir - i U r v ä n 'in (4 0 1 H. 1 0 1 0 ),
« B e n o rin d im ki a d im K a le n d e r ; n e e v im b a rk im v a r ,
n e m a n a su r im , ne tck k e m . G ü n d ü z o n lu c a se n in civ a -
n n d a d ö n e r d u r u r u m ; g e c c o lu n c a d a k e rp i^ le rc b a ?im i
k o r , y a t a n m ,, m e a lin d e k i k it’ a sm a (V a h id D e s t g e r d i:
D iv a n - i B a b a T ä h i r ; T e h r a n ; M ü e s s e s e - i m a tb ü ä tl-i
E m ir - i K e b ir - 1 3 1 3 § .H . 3 6 . k it’ a }, 4 8 1 'd e (1 0 8 8 A l.)
v e fat e d e n § e y h 'u l-jU lä m H ä c e A b d u llä h -i A n sä rP n in
« K a l c n d e r - N ä m c ,, a d li e se rin e ( I s t . S ü le y m a n iy e K .
§ e h it A li Pa§a k it a p la n , m e e m u a , K o . 1 3 8 3 ; 130. a - 1 Ü.4.
b ) b a k ih rsa b u ta ife n in IV . y ü z y ild a b ile ir a n ve T ü r k is -
ta n 'd a m e v c u d iy e ti a n la tilir. 7 1 « § c v v a lin in 16. g ü n ü
v e fa t e d e n (1 3 1 8 M .) S e y y id H u s e y n f n in d e clli b ey itlik
m e sn e v i carzm d a b ir “ K a le n d e r - N a m e ,, si v a rd ir
( I s t . A y a so fy a K . m e e m u a , 1914, 2 0 3 2 ). G ö r ü lü y o r ki
k u r u c u s u k esin o la ra k b ilin m e y e n , fa k a t ü n lü m ü m e s-
sille r i b ilin e n b u y o l, I V . a sird a n b e ri v a r d ir v e meru-ei
Ir a n v c T ü r k is t a n ’ d i r ; o r a d a n Ira k , S u r iy e ve M is ir ’a
k a d a r y a y ilm i§ u r. V ä h id i ad li O sm a n h n ä s ir v e $airin in
9 2 9 S a /e rin in b a jl a n n d a (1 5 2 2 M .) y a z d ig i “ M a n a k tb -i
H ä c e -i C ih a n v e N e t ic e - i C a n ,, d a , K a le n d e r le r $u sö zle r-
le c a n la n d ir ilm a k ta d ir :
“ K a le n d e r gü ru h u p äk -n ra? v ü c ilh la , b a ^ larm d a

k ild a n ö rü lm ü ^ k ü la h la r v e a rk a la n n d a § a lla r, k im i
a se li v c k im i siy ä h la r, p ü r sü r ü r u h u b ü r , h a y l u h aêm lc
MESNEVt SHRHl 1 115
v e ta b l u a le m le ä h e n g ü n a g a m a tila ve g ü lb aD g -i sa-
la v ä t ila ...,, (1 0 1 3 § e v v a lin d e istin sa h c d ilm is n ü sh ai
I s t . Ü n iv . K . T ü r k ? e y a z . 9 5 0 4 ; 2 9 b .) V ä b id i b u sö z le r-
d e n so n ra , o n la rin e sk i p a la s la n , y ü n e lb ise y i sü s lü
e lb ise y c tercih e ttik le rin i, e v le n m e d ik le r im , g ö g ü a ta ,
y e r i a n a b ild ik le r in i, s a ? , sa k a l, ka$ v c b iy ig i a r m b ild ik -
le rin d e n o r a $ e ttik le rin i, o n larca m e sc itle tek k en in v e
k ilise n in , ce n n c tle ce h e n n e m in b ir o ld u g u n u , g ü z ellere
m e ftu n o ld u k la r u u , g e z ic i d e rv ijle r z ü m re sin d e n b u *
lu n d u k Ja rin i u z u n u z a d iy e a n Jatir v e k e n d ile rin e H e m e -
d a n ilc r d e d ik le rin i b ild ir ir (3 0 . b . - 4 1 . a ).
K a lk a n d e le n li F a k iy r i’ n in 9 4 1 ,d e (1 5 5 4 M .) te lif
c ttig i m anzum “ T a ’ r ifä t,, ta K a le n d e r i'le r in esra ra
dü §k iin o ld u k la r tm , h igb ir $eye a ld irm a d ik la ru u §u
b e y itle rle a n la tm a k ta , b o y u n la rin d a h alk alar b u lu n d u -
g u n u , b ir te lm ih lc b ild irm e k te d ir.
' Nedür bildin mi fdmkrdir Kalender

Yata beugt olup sedd-i Sikeruler
Bogazina gefüp bir tavk-i lä’tiet
Aläytkdan serd-ser tde uzlet <
Seväd-t musivädan farig’ul-bäl

Ola bü tekye-i mhnetde Abdäl
(Ist. Ü n iv . K . T . Y . 3051; 13. b ).
“ T a r ä t k ’u l- H a k a a ik ,,, K a le n d e r H e r i $ eriata u y m a y an
b ä tin i in an ^lar g iid e n b ir ta ifc o la ra k a n la tir, o n la n
sid d e t ic k in a r (M u h a m m e d C ä 'fe r M a h c ü b ta sh ih v c
h a$ iy eleriy le, T eh ran ; K itä b - b ä n e - i B ä rä n i - 1345
$ . H . I , s.’ 4 4 2 , 4 4 5 , 4 4 7 , 4 5 3 - 4 5 4 ; I I , s . 4 5 4 ; I I I , s . 8 0 ).
116 MESNEVI 5ERIII I
V ä h id i vc F a k iy r i’d e n , K alen d eriM erin I X - X . y ü z-

y illa rd a (1 5 - 1 6 ) A n a d o lu vc R u m c li’ d e d e y a y g in b ir
h a ld e b u lu n d u k la rim a n h y o ru z .
1047 d e (1 6 3 7 M .) ö le n K a ra k a $ z a d e Ö m e r ,fN ü r ’ü l-
H ü A I L i M e n 'ih te d S », a d li ve V a h id P n in a d in i d ah i
a n m a d a n o n u n k ita b in i istila h la ra b o g u p y a z d ig i e se rd e
d e K a le n d e rite r i ayru ta r z d a a n la tm a si, b iz e b u zü m re n in
X V I I . y ü z y ild a d a m e v c u d iy c tin i g ö s te rm e k te n ba^ka
b ir $ey ifa d e e tm ez . B u r a d a , « T ib y ä n u V e sä iP il-H a k a a ik
f i B e y ä m S c l ä s i Ji t - T a r i i k „ ta , I ia r ir iz a d c K c m a le d d in
A h m c d ’ in (1 2 9 9 H 1882 M .) K a le ö d e r i 'l ig i , M e v le v iy -
ye’ n in bir §u b esi g ö ste rm e si ta m a m iy le y an li$ tir. B u
y a n li$ , D iv ä n c M e lim e d C e le b i'n in ( X . H . ilk y a risi-
1 5 4 5 'te n so n ra ) ve m e n su p la r in m 9h a r - d a r b o lm ay i
§iar e d in m e lc rin d e n d o g m u § tu r ( I s t . S ü le y m a n iy e K .
Ib r a h im E ic n d i k it a p la n ; N o . 4 3 2 , c . I I I , 74. b -7 7 . a).
B u r s a ’ d a M u r a d iy e b a li^ e sin d ek i M e z a rta ijla n M ü -

z e s in d e , 118 n o. d a b ir K a le n d e r ! ta^ lj m czata$ i v a rd ir .
M c v le v i sik k e sm d e n b ira z k isa , u stu v a n i, tarn tep esin -
d e , h e m e n b ü tü n k u b b e y i k a p liy a n k tsim d a on iki d ilim
v a r ve her d ilim iki§er dik i§le a y n h y o r . B u k isim ge n e
ik i d ik i$le a y rilm i? b ir d a ire i q n d e ; tarn o r ta d a iki dik i$le
a y n lm i§ b ir d ü z k isu n v a r ki b u n a ta rik a t eh li " D ü g m e , ,
d e rle r. H e r h a ld e b u m e rk c z , H z . P e y g a m b e r 'e oniki
te rk (tä re k )d e O n ik i I m ä m ’a i§aret o la c a k . D ü z o lan b u
te p e d e n so n ra ta e m k u b b e k is n u , d ik i?le rle a y rilm i? ve
h e r d ilim , b ir a z k a b a rik o la ra k k irk d i l im l i ; b u d ilim lc r,
le n g e r d e , y äm ba§a ge^ en k isim d a ay m d ü g ü m le r m
te m a d isi o lm a k la b e r a b e r k u b b e k is m m d a n u fk i ve §u
§ ek ild e in ce dik i§ lerle a y n lm a k ta d ir v e §u § ek ild ed ir :
MESNEVI SERHl I 117
B u k irk d ilim d e sa m y o r u z ki s e r ia t, ta r ik a t, h a k iy -
k a t v e m a ’ rife r'in o n a r m a k a m in a i^ arettir. U e r h a ld e
bu ta g dögm e yünden o lsa g e re k tir. A rz e ttig im iz
m a h a ld e k i m c rk a d , “ B a b a H ä c c M u h a m m c d K a le n d e r ,,
a d li b irin e a ittir.
B e k ta sile r , k u b b e s i, tarn te p e d e b ir d ü g m e si b u lu n -
ra a k ü z e rc o n ik i, le n g e ri d ö rt terk ü v c k u b b e y lc len g cri
^ ep e^ e v re b ir te r k le a y rila n caca “ H u s e y n i, C e lä li,,
ve “ 'K a le n d e n ,, cac d c r lc r ki o n la ra g ö r e asil K a lc n d c r i
cac lep esi d ü g m e siz ve te rk le n n ik ije r y am d ik i? siz ,
aym carzd aym i§. H a y r a b o lu , A h m e d Särb an m e z a r-
lig rn d a b o y le b ir ta§a ra sd a m i^ u k . I s t . B e le d iy e M ü z e -
s i ’n d e d e ü stü n d e “ Y ä AU,, y az ili b ir b a^k a ta rz d a kc-
?eden d ik ilm i? K a le n d e r ! taci v a rd ir .
I n a n ? v c g iy in i§ lc rin d e H in d 'in v e T ü r k § a m a n iz -
m in in d e te siri o la n v e k u w e t li m ü m e ssille r y eti^ tiren
K a le n d e rtlik m e n su p la r in m b e p sin i §eriata uym az
g ö s te r e n " T a r ä i k , , in h ü k m ü n ii, e k se riy e te u v u la ra k
v e rilm i? b ir hüküm kabul cttsg im iz i de b ild ire lim .
2 6 5 . “ A b d ä l,, sö z ü n ü n b ed e! ve b e d il k clim csin in
c e m ’i o ld u g u sö y le n m i^ tir; •‘ B u d a lä ,.,d a a y m a n la m a
g e lir . E r e n lc rd e n b u a d la a m la n la rd a n b in ö lü n c e ,
d e re c c b a k in u n d a n o n lard a n a^ a g id a o la n la rd a n b iri
o n u n y erin e g c ? t ig in d e n , y ah u d ile d ik lc r i v a k it, d ile —
d ik le ri y crle rd e k e n d ile rin e bedcl g ö ste rip b ir a n d a
b irk a ? y erde g ö r ü n e b ild ik le rin d e n bu a d la a n il-
d ila r d a d e n m i^ tir. H z . M u lia m m e d ’in ,vB u ü m m e tte
a b d ä i o tu z k i§ id ir, b u n la rin k a lp le ri R a h m ä n ’ in d o stu
I b r ä h im 'in k a lb i g i b id ir ; i?le r in d e n b iri ö ld ü m ü A llah
o a u n y erin e b irin i k o r „ , " Ü m m e t im d e o tu z ta n e a b d ä l
v a r d ir ; y c r o n la rla d u r u r , o n la r in h ü rm e tin c y a g m u r
MESNKVI SERKl I
JJ8
y a g a r; halka yardun e d ilir .,, "A b d ä l ? a m e b lin d e n d ir;

halk onlarin hürm etinc y ard u n gö rü r, onlarin yüzünden
r iz ik la m r ,,, -'A bdäl ^ am ’ d a d ir ; kirki ki§idir o n la r ; i?-
tcrm dcn bin ölüncc Allah onun yerinc birim g e tirir;
y a«m u r onlarin h ürm ctm e vagar, d ü «m an lara, onlarin
yüzün den üst o lu rla r; S a m ’lilardan az ap . onlarin
yüzündeD g id e r ih r ,,, “ A b d äl kirk erkck kirk kadm dir.
i? le r in den biri öldü m ü Allall onun yerine bir im k o r;
bir kadin ölüncc de yerin e bir kadim geQirir,. ve “ A bdäl,
k u llard an d ir., m ealindeki hadislcri rivayet edilm istir
(C äm i" ; I> S' 102).
A li y y 'ü l - K a a r i,b u h a d islc rin < ;o ju n u n z a y if o ld u g u n u
sö y le r (M a v z flä t, M a t. A m ire -1 2 8 9 . s. 1 7 -1 8 ). S e y y id
§ e r if- i C ü rc ä n i (8 1 6 . 8 1 8 , 8 2 4 y ah u t 8 2 5 H . 1 4 1 3 , 1415,
1421 y a h u t 1421 - 1 4 2 2 . H ä) terc. ve e se rle ri i?in " R e y -
h ä n e t’ ü l- E d e p ,, e b . I I , 1 3 6 8 H . 1328 § • H . s . 3 2 2 - 3 2 4 ) ,
« T a ’ r ifä t,. in d a “ B u d a lä ., m a d d e sin d e b u n la n vedi
o la r a k k a b u l e d e r ( i s t . E s ’ad M a t. s. 2 9 ). C äm S , “ N a fa -
h ä i,, ta b u n la r v c d ig e r e re n lc r i?in b ir h ayli sö z le r
RÖyler (L ä m ii terc. s. 2 6 ve d e v a m i).
Im ä m C a ’ fe r’u s- S ä d ik ’in (1 4 8 H. 765),^ Im a m
H a sa n o g lu H a s a n ’ü l- M ü se n n ä 'm n o g lu D ä v u d ’u n
a n n e sm e . o g lu n u n h a p ista n k u rtu lm a si i?in ö g r e t t ip
v e b u y ü zd en " O m m i D ä v ü d d u a si,, a d i verilen d u a d a
( U m d e t ’ü t- tä lib f i E n s ä b i Ä li E b i - T ä l i b ; N e c e f ; 1337
H . 1 91 8, s. 87 ve a v n i s . deki n ot) “ A llä h ’im . v a siy lcre .
s a ld ie r e , se h id le re . h id äy e t lm a m la rm a rah m et e t;
A llä h ’ im , a b d ä le , e v tä d a , y e ry ü z ü n d e g e z e n lc re . k u llu k ta
b u lu n a n la r a , ih läs sa h ip le rin c , <;ah$ip ib a d e te k oyulan -
la ra rah m et e t „ m e ä lin d e c ü m lele r v a r d ir ( H ä c c § cy h
A b b äs-i K u m m i: M e fä tih ü l- C in ä n ; T e b 'a n - 1 3 5 9
MESNEVI SERHl I 119
H . 1 3 1 9 § . H . ; s . 1 4 5 ). Im a m R iz S ’ d a n (2 0 3 I I . 8 1 8 )
A b d ä ) k im le rd ir d iy e so r u lu n c a t m ä m “ A b d ä l vasiler-
d i r ; ü stü n v e u lu A lla h , P c y g a m b e r lig i M u h a m m e d le
h a tm e d e in c e v a s ile r i, p c y g a m b e rle re b ed el kild i bu-
y u r m u s t u r ; “ Ü m m i D ä v ü d ,, d u a sin a n az a ra n b u n la r
im a m la r m h a v a ssi o la b ü irle r ( S e f in e t ’ü l- B ih ä r , I , s. 6 4 ;
I I , s. 4 3 8 - 4 3 9 ).
A y r ic a X I I I . y ü z y ild a <fR ü m A b d ä l l c r i d e n e n b ir
d crv iij z ü m re si d e v a rd i. B u n la r b a ?la ri a c ik , y alin ay ak
g e z e r le r , k a le n d c rle r g ib i g h a r-d a rb o lu rla r . g ö g sü aiîk,
ü s t ta ra fi d a r , alti g en i§ v e k o lsu z . “ te n n ü r e ,, den en
b ir e lb is e g iy e rle r, b e d e n lc rin i d a g la r la r , g ö g ü sle rin e
h ilä l, y ah u r Z ü lfe k a r re sm im . yahut H z . AH’n in adini
d ö v d ü r ü r le r . k o llarin a d ö v m e ile y ilan v e sa ire resm i
y a p tir ir la r d i. E s r a r a dü ^ k ü n olan b u dervi§ z iim resin in
b e lle r in d e koca b ir ka§ik v e csra r k a b a g i b u lu n u r d u :
b e llc r in i b ir ku$akla b a g la r la r , ka$igin sa p in a a$ik ke-
m ig i a sa rla rd i. D ü e n m e k i q n d e ke§kül k u lla n irla rd i
(M e n ä k ib - i H a c e -i C ih a n ; 18. a -2 9 .b ). « N u r ’ü l- K ü d ä „
dan b u n la rin , X V II. y ü z y ila kadar b u la n d u k la n m
a n liy o ru z ( I s t . T a s v i r - i E f k ä r M a t. 1286 H . s. 13 ve
d e v a rm ). Sonunda bu z ü m re y i d e B ek ta§ilik rem sil
e tm i§ tir.
E sk i m e tin le rd e , M e v le v i a b d ä li. B e k ta ?i a b d äli
ta r z m d a ge<;tigine g ö r e bu sö z ü n , " d e r v i s ,. an lam in a
k u lla iu ld ig ira d a a n liy o ru z . M e v lä n ä M e sn e v i'n in b ir
<;ok y e r in d e “ a b d ä l „ d e n b a h s e d e r ; fakat m a k sa tla n
b u z iim r e o la m a z . O , h a y ri je r r e , iy iligi k ö tü lü g e , su l-
ta n h g j k u llu g a te b d il e d e n , k ö tü lü k y erin e h a y n b ed el
c d e n , b e n lik te n , b en cilik ten k u rtu 1a n , fe rd iy e rin 1 b ira-
k a n , k e n d isin i H a k k ’ a v e h alk a verm i§ olan g e r^ ek erleri
k a ste tm e k te d ir.
120 MESNIVl 5ERH1 I
2 6 7 . K u r ’ ä n -i M c c id ’ in X I V . sü r c sin in (I b r ä h im
a .m .) 10. ä y e tin d e “ P e y g a m b e r le ri, A lla h ’ tan ? ü p h e
e d ilir mi d e d ile r ; g ö k lc ri ve yeryü zün ü y a ra ta n d ir
o ; su ^ la rim z i ö r tm e k v e m u a y y e n v a k te d e k siz e m ü h lev
v e rm e k if i n ? a g ir m a d a siz i. O n la r s a , s iz d e d e d ile r ,
b iz im g ib i in sa n sm iz a n c a k , b izi a ta la rim iz in ta p tik la -
rin d a n v a z g e ^ irm ek istiy o r su n u z ; ö y le y se a p a ? ik b ir
d clil g ö ste rin b iz e ” b u y u ru lm a k ta d ir . X X I . sü r e n in
(E n b iy ä 1) 3 ., X X I I I . sü re n in ( M ü 'm in ü n ) 2 4 . v c 3 3 .
X X V I . sü re n in ( § u a r ä ’ ) 154 v e 1 8 6 ., X X X V I . sü re n in
(Y ä S in ) 1 5 ., L X I V . sü re n in (T e g a a b u n ) 6 . ä y e tle rin d e
v c d a h a b ir 90k s ü r e le r d e , in a n m a y a n la n n p e y g a m b e rle -
r e , siz d e b iz im g ib i b ire r in sa n sm iz d e d ik lc ri, h a ttä
X X V . sü re n in ( F u r k a n ) 7 . ä y e tin d e , “ B u n e b i 9im p e y -
g a m b e r , y e m e k y iy o r, so k a k la rd a g e z iy o r , o n a b ir m e le k
in d irilse y d i d e y a n in d a b ir k o rk u tu c u o ls a y d i,, g ib i
sö z le r sö y le d ik le ri b ild ir ilm c k tc d ir. M e v lä n ä b u b e y itte ,
b ü tü n bu ä y ctlcre i^ arct e tm e k te d ir.
2 7 8 - 2 7 9 . M ü s ä P e y g a m b e r ( A .M .) , A lla h 'in e m riy le

s o p a sm i y e re a tin c a s o p a , b ü y ü k b ir y ilan § ek lin e g ir iy o r ;
k tiy ru g u n d a n tu tu n c a tek ra r so p a k e siliy o r. H lini k o y n u -
n a so k u p q ik a n n c a eli b e m b e y a z o lu y o r , p a r il p a r il p a r-
l iy o r ; tek rar k o y n u n a so k u p fik a n n c a e sk i h a lin e g e liy o r
(A h d -i A tiy k ; H u rü c, B a b . IV ). M ü s ä , b u m u c iz e -
leri F ir a v u n ’a g ö s t e r iy o r ; ancak M ü s ä ’ nm e m riy le
so p a y i atan H ä ru n ’d u r . B ü y ü c ü lc r d e so p a la rm i atm i^lar.
o n la n n k i J e y ilan o lm u $ , fa k a t H ä r u n 'u n a tu g t s o p a ,
o n la rm so p a la rm i y u tm u § tu r (a y m . V I I . b a b , 8 - ] 3)
K u r ’ä n ’da d a b u m u c iz e le r a n la tilir , b ü y ü c ü le r,
ö n ce so p a la rm i ip le rin i atm i$ lar, y ilan o lm u $ , so p a y i
M ü s ä P e y g a m b e r a tm i? , s o p a b ir e jd e rh a k e silm is,
ö b ü r y iia m a n y u t m u jt u r . V II . sü re n in (A ’r ä f ) 1 0 7 .
MüSNEVI SKKill I 121
117. ä y etleriy le X X . sü re n in ( T ä h ä ) 18-66. äy ctlc-

rin d e , X X V I I . sü re n in ( N e m l) 10. ve X X V I I I . sü re n in
. K a s a s ) 3 1 . ä y e tm d c so p a sm in y ilan o ld u g u an la tih r.
II. sü re n in (B ik a r a ) 6 0 ., V I I . sü re n in 160. ä y e tle rin d e
.viüsä'1nin s o p a sm i ta§a v u rd u g u v e ta§ tan o n ik i k ay n ak
;ik t ig i a n la u lir. X X V I . sü re n in 4 2 , 4 4 v e 4 ö . ä y e tle rin d e
i e so p a n in yilan o lu su n d a n b a h se d ilir. M ü s ä ’ n m elin in
,>em beyaz olu $u d a V I I . sü re n in 108. X X . sü re n in 2 2
3 3 ., X X V I I . sü re n in 12. v e X X V I I I . sü r e n in 3 2 . ayet-i
x e r im e ie rin d e g e ? e r. B u c lc , b e m b e y a z el an la m in a
" Y e d - i B e y z ä ,, d e n m i^ tir.
M e v lä n ä , “ F ih i iä -fih „ te d o g r u lu g u , ge rgek lig’ ,
M u s ä 'm n so p a sm a b e n z e tir. D e r k i: " D o g r u l u k , M ü sa "
m n s o p a s m a b e n z e r ; e g r ilir s e b ü y ü le r g ib id ir . D o g r u lu k
? c ld i n n , h e p sin i y er g id e r .,, (2 . B ö lü m ; s. 6 0 ) " T e 'v i -
läcu K ä $ ä n i„ de s o p a , ak lin elin d e d k i n e fis tir . Y ila n
alu 'ju M ü sa P e y g a m b e r ’ in n e fsin in ? e tin g a z e p li o lu ju -
d u r. E lin i k o y n u n a so k m a s i, ak lim ru h u n a tä b i k ilm a si,
can ü jigiyla p a r la tm a s id ir ( I I , s . 2 0 -2 1 ).
K u r ’än ’ d a , b ü y ü c ü lc r in , k en d i so p a la riy le ip lc rin in ,
M ü sä ’nm y ilan o la n so p a si ta ra fm d a n y u tu ld u g u i'u ,
y ila n 'in M ü s ä ta r a fm d a n tu tu lu n c a g e n e s o p a o lm a si
ü z e n n e k e n d i so p a la n ile ip lerin in yok o ld u g u n u g ö rü n -
ce M ü s ä ’ n m d in in e g ird ik le ri, F ir a v u n ’u n d a o n la ra ,
b u siz in b ü y ü g ü n ü z , o siz e b ü y ü b c lle tm i? d e y ip , ellerin i
a y a k la rm i k ird ira ra k a stir d ig i d a a n la u lir ( X X , .r>6-73).
2 8 6 - 2 9 6 . N if a k , in a n m a d ig i h ald e in a m r g ö rü n m e k ,
je r ia ta bir k a p isin d a n , g ir ip ö b ü r k a p isin d a n ?ik m a k tir.
M ü n d fik , n ifa k sa h ib i o la n , in a n m a d ig i h a ld e k en d isin i
in an im ^ g ö ste re n iki y ü z lü k ijiy e d e n ir. I I I . sü re n in
{A li Im rä n ) 167. ä y e tin d c m ü n a fik la rin ö z le n n d e o lm a
y a n so z le r sö y le d ik le ri, sav a§ a k a tiln ia m a k icin d a h a
122 MESNEVI SERHt 1
n eler d ü z d ü k le ri, IV . sü re n in ( N is ä 1) 88 , ä y e tin d e , k en -

d ile r i im a n a < ;agn lm ca P e y g a m b e r’d e n u za k la $ n k la ri,
k ü fre d ö n d ü k le r i, 140. ä y e tin d e k ä firlc r lc c e h e n n e m d e
to p la n a c a k la ri, 142. ä y e tin d e , A lla h ’i a ld a tm a k iste d ik le r i,
n a m a z a ü§en erek v e gö steri§ i^rin k a lk tik la n , 143. äy e-
tin d e , im a n la k ü fü r a ra sm d a o ld u k la r i, n e tm a n a g e le n -
le rd e n , n e d e k ä fir le r d e n o lm a y ip ikisi a r a s m d a b u lu n -
d u k la n , 145. ä y e tin d e y se m ü n a fik la rm c c h e n n e m iü e n
a lt k a tm d a o la c a k la n b ü d irilm e k c e d ir. V I I I . sü re n in
( E n fä l) 4 9 . ä y e tin d e , m ü ’ m in le re , b u n la n d in le ri a ld a -
tiy o r dedikleri., I X . sü re n in ( T e v b e ) 6 4 - 6 8 . ä y e tle rin d e ,
m ü n a fik la rm y ü re k le rin d e giz le d ik le rin i a ^ ik lay an b i r
ä y e t in in ce ü rk tü k le ri, fa k a t g e n e d e a la y e ttik le ri, b u n u
a n la y a n la ra d a $ ak a y a p iy o ru z d e d ik le ri a n la tilir. 7 3 .
ä y e tin d e m ü n a fik la rla sa v a ? e m re d ilm e k te , 7 7 . ä y e tin d e ,
k iy a m e te d ek y ü re k le rin d e n ifa k b u lu n d u g u , 9 7 . ä y e tin d e
g ö fe b e le r in , m ü n a fik h k ta ?e h irlile rd e n b e te r o ld u k la r i,
10 1 . ä y e tin d e b e d e v ile rle M e d in e lile r i p n d e m ü n a fik la rm
b u lu n d u g u beyan e d ilir. X X IX . sü re d e (A n k e b ü t)
A lla h ’in m ü n a fik la n b ild ig i sö y lc n ir. (1 1 ) X X X I I I . sü r e
n in A h z ä b ) 1, 1 2 ,2 4 , 4 8 , 6 0 v e 7 3 . ä y e tle rin d e , X L V I I I .
sü re n in ( F e t h ) 6 . , L V I I . sü re n in (H a d id ) 1 3 . , L I X . s ü r e
n in (H a § r) 11., L X V I . sü r e n in (T a h r im ) 9 . ä y e tle rin d e d e
m ü n a fik la rd a n b a h s e d ilir . L X I I I . sü re n in a d i " M ü n ä -
f ik u n ,, s ü r e sid ir . B u sü re d e , m ü n a fik la r m y a la n c i o l
d u k la n , y e m in le rin i k a lk a n e d in d ik lc r i, A lla h y o lu n d a n
s a p t ild a n , k ö tü i$ le rd e b u lu n d u k la n , h e r b a g n j i , k e n d i
a le y h le rin d e sa n d ik la n , o n la rd a n «pekinm ek g e re k tig i,
P e y g a m b e r siz e y a r lig a n m a d ile sin d e n in c e b a jla r m i
sa lla y ip alay e ttik le ri, u lu lu k s a t t ik la n , h id ä y e tte n u z a k
o ld u k la r i, in an an la ra b ir§ ey v e rm e y in d e d a g ilip g itsin -
le r d e d ik le ri, b a$ lan o la n U b e y y o g lu A b d u llä h ’m , H z .
MESNEVI SERHl 1 IJ3
P e y g a m b e r ’e 90k g irk in b ir sö z sö y le d ig i, O ’ n u M e d in e ’
den g ik a rtm a y a y e ltc n d ig i b e y a n b u y u r u lm a k ta d ir .
M e v lä n ä b u b e y itle r d e , y u k a n d a k i ä y e tle rin m e a l-
Icrini v e rm e k te , b ilh a s s a 2 8 6 . b e y itte I V . sü re n in 142.
ä y e tin e i$arct e tm e k te d ir. 289. b e y itte k i M e r v ’ liyle
R e y ’li, iki z id d i a n la tm a k iijin k u lla m la n b ir sö z d ü r.
M e r v t r a n 'in d o g u s u n d a , R e y b a tis in d a d ir .
2 9 7 - 2 9 9 , H a r fle r i k a b a , m ä n ä y i su y a b c n z e tra e k le
m ä n ä n in , h a rH e rle, y an i sö z le ifa d e e d ild ig in i, k a p ,
n3Sil su i?in la z im sa h a r fle r in d e m ä n a iqin lä z im o ld u
gunu b ild in n e k te d ir. “ M än ä d e n iz iv se , k ita b in a sh ,
k a tin d a o la n d ir y d e m e k le " A lla h d ile d ig in i b o z a r,
d ilc d ig in i yazar ve k ita b in ash , onun k a u n d a d ir ,,
m e ä lin d c k i ä y e te i§aret e tm e k te d ir ( X I I I , R a 'd , 3 9 ,).
A y c tte k i “ Ü m m ’ ü l- K it ä b ,, d iy e g c ? c n v c T ü r k 9ey e
k ita b in ash , e s a si d iy e 9ev rile b ile n sö z d e n m a k sa t,
A lla h 'in h er§ey i, h e r h ü k m ü , h ik m eti n a s il g e re k irse
v e n e v ak it g e r e k se 0 905h v e 0 z a m a n y a r a tm a si, h ü k ü m
v c ir a d e b u y u r m a s i, b o z u lm a si, h ik m c tin c u y g u n sa ,
z a m a m n d a d a o n u b o z m a s id ir ki A lla h 'in h ü k m ü ,
ta k d iri, ilm i ve h ik m e ti m ä n a sm i d a ih tiv a e d er.
2 9 9 . b e y itte k i a c i v e ta tli s u ile " V e ö y le b ir m a b u ttu r

k i ik i deni/.i a k n m i$ tir ; b u , tath ve i 9ile c e k s u d u r ve §u,
»u zlu ve aci su . A ra la r in d a d a b ir s im r , b irb irlc rin e
k a ri'jm a la rm a im k ä n b u lu n m a v a n b ir en ge l h alk etm i§ -
t ir „ m e alin d ek i ä y e t-i k e rim e y le ( X X V , F u r k a n , 5 3 ) “ V c
ik i d e n iz , b ir v e e$it o la m a z ; $u tatli v e i 9ile ce k s u d u r ]
i9ilin ce k a n d ir ir in s a m ; b o g a z d a n k o la y c a c ik ve iyi b ir
x u re ttc k ay ip g i d e r ; b u y s a tu zlu s u d u r , a c id ir v e h e p sin -
den d e terü ta z e b a llk la r 9i k a n r ; y e r sin iz ve ta lu p
sü sle n e c e g in iz ziy n et e jy a s i 9ik a rirsin iz v e g ö r ü rsü n ki
124 MESNEVI JESHl I
l ü t u f ve ih sa m m a ra y ip b u lm a m z ve § ü k retm e n iz i<~in
d e su la ri y a ra y ara g e m ile r g itm e d e ” m e a lm d c k i äy ct-i
k e rlm e 'y e i$aret e d ilm e k te d ir {X X X V . F ä tir. 12).
M e v lä n ä , bu iki d e m z le ger<;egi, b ä tih . h a y ri, $ e m .

lü t f u , k a h n , im a m , in k ä n k a ste tm e k te d ir.
305. “ Bu duygunun sa g h g m i h e k im d e n aray in ,

o duygunun sa g h g m i se v g ilid e n ,, b e y tiy le . “ T e d ä v i
e d ilin ey A llah k u lla n . <;ünkü A llah h ig b ir d e rt verm e-
m istir ki o n u n d e v ä siin da v e r m e s in ; a n c a k b ir d c rt
v a rd ir ki d e rm ä n i y o k iu r ; o da ih tiy a riik ,, h a d isin ie
t$aret e d ilm e k te d ir ( C ä m i \ I , s. 1 0 9 ). E e d e n i h astah k -
lar h ek im in ted ä v isiy le g e g e r ; din ve im an h a sta lik la ri
da k äm il m ü r$ id in , K u r ’ä n -i H a k tm 'i, h a d is le ri, inan e
v e am e lle rin y o lla rm i, y o rd a m la rm i b ild ire n z ä ttn kere-
m iy le , ona u v m a k la sih h a t b u lu r. N e te k im b u n d an
so n ra k i b e y itle rd e de b u m a n z u m iz ah e d ilm e k te d ir.
" S e v g i l i ,,d e n m a k sa t H a b ib ’u lla h olan H z . M u h a m m e d '
d ir ( S . M .) .
3 1 6 -3 1 7 . I I . sü re n in (B a k a r a ; 2 7 3 . ä y e tin d e yoksul-
la rd a n izzet-i n e fis sa h ip le rin in , istig n a g ö ste re re k
k im se d e n bir$ey iste m e d ik le ri, y ü z su y u d ö k m e d ik le n
i g n h a lk m , o n lari z e n g in sa y d ig i b ild ir ilir, asd b u n la ra
y a rd im e d ilm e si b ey a n ve em ir h u y u ru lu rk e n “ S e n
o n la n yüzlerLnden ta m rs in ,, d e n ilm e k te d ir. V I I . sü ren in
4 6 .ä y c tin d e k iy am e t g ü n ü , " A ’r ä f,. tak i c r le rin , h erk esi
y ü z le rin d e n ta m y a c a k la ri, ccn n ct eh lin e se lä m verc-
c e k lc ri, ceh en n cm eh lin e b a k ip A llah ’ a sig in a c a k la ri.
47 . ä y ettc d e , ce h e n n e m e girm i$ o la n la ra , m a lla n n in
^ o k lu g u , u lu la n m a la n , k e n d ilerin e b ir fa y d a v erm ed i-
g in i sö v liy e ce k le ri, b u n d a n s o n r a k i ä y e t t e d e A lla h ir
MESNEVI SERHI 1 125
o n la r a , g irin ce n n e te , siz e n e k o rk u v a r n e h ü z ü n b u y u -
r a c a g i b ild ir ilm e k tc d ir.
A 'r ä f , y ü k se k y e re d e n ir. A tin y e le sin e , h o ro z u n

ib ig in e " ö r f „ d e rle r. A ’ r ä f , ce n n etle c e h e n n cm a rasin d ak i
s u r 'd u r d e n m i^ n r. H a d is le r d e , A 'r ä f erle rin in . p ey g am -
b e r le r ve A li M u h a m m e d o ld u g u riv a y et e d ilm i? tir.
( M c c m a 'u l B z y ä n , I V , s. 4 2 2 - 4 2 5 ) X L V I I . sü re n in
(M u h a m m e d S .M . ) 30. ä y e tm d c , H z. M u h a m m e d 'c
( S .M .) “ S u ^ lu la ri g ö r s e n , y ü z le rin d e n ta m r s m ,, b u y u ru l-
m a k ta , X L V III. sü re n in 29. ä y e tin d e , m ü ’m in le rin
y ü z le rin d e , se c d e e se rin in a lä m e tle rin in g ö r ü ld ü g ü
b ild ir ilm e k te , L V . sü re n in (R a h m ä n ) 4 1 . ä y e tin d e , su ?-
lu la rm y ü z lc rin d c k i b e lirtile rd e n ta n m a c a k la n anlaril-
m a k ta d ir.
“ Y ü z k a lb in a y n a s id ir ” sö z ü m e ^ h u rd u r. “ H a y n
güzel y ü z lü le rd c n um on, iste v in ,, m e ä lin d c de b ir
h a d is v a rd ir (C ä m i'’ I , s.i 2 6 ). In sa n in iy ilig i, k ö tü lü g ü
y ü z ü n d e n b elli o l u r ; a n c a k b u h u su sta m e lek c sa h ib i
o lm a k g e re k tir. M ü n ä fik k e n halki a ld a tm a k i?in k en d isi-
ni m ü n jit g ö ste re n , d ü z e n e ba§ v u r a n , riy a z a t ehli zann rn i
v e r e n , b ilg isiz lc ri k a n d ir a n , b ö y lec e b a § m a to p la d ik la rim
s ö m ü rc n n ice k i$iler g ö r d ü k v c gö rm e k te y iz . M e v lä n ä ’m n
“ in sa n y ü zlü ib lis ,, d e d ig i k i?ile r b u n la rd ir. 3 1 8 , b ey itten
itib a re n b u b a b sin so n u n a d e k M e v lä n ä b u n la n an lat-
m a k ta d ir k i b u n la r , V I . sü re n in ( E n ’ ä m ) 112, äy et-i
k e r lm e sin d e b u y u r u ld u g u g ib i “ in sa n § ey ta n la n „
d i r ; d o g r u c a si, g e re k z ä h it g ö r ü n sü n , g e re k rin t, halkrn
b o y n u n a , b in e n k e se sin d e n ge^ in en k ijile r in h em en
h e p si bu 9e ?it k i§ ile rd ir. B u n la rm i? in d e M c h d ilik
d a v a s in a k a lk i§ a n la r, a s n n m ü c e d d id i o ld u g u n u id d ia
e d e n le r, h a ttä k e n d isin e v ah iy g e ld ig in i sö y liy e n le r,
MESNEVI SERHl I
g e ?m i§ eren le rle g ö r ü jt ü g ü n ü , m ira c c ttig in i, A lia h ’ i

g ö r d ü g ü n ü b ild ir c n le r, h attä h a tta y en i b ir d in k u rm a y a
c ü r ’et e d e n le r b ile v a r d ir . B u n la rm , ru h h a sta si o la n la n
m ü ste sn ä , b ir k ism i f‘ te b d il'u § §ckl li ccP il-ck l „ o la n la rd ir i
y än i y ey im i 9in se k lin i d e g i§ tire n le rd ir ki 90k d e fa b u n
la r, b ä td a älet o lu r la r ; h a ttä sö m ü rg c n lc rc m a$ alik d ah i
e d e rle r. B u n la r h a k k m d a b ilg i v e rm e y e k a lk sak , h e lc
e sk ile rd e n , y en ile rd e n b u yolu tu ta n la ri, o n la r a u y a n la n
y a z m a y a giri§ sck sa h ifc lc r d o la r ; b u k a d a rc ik b ir i§aretle
g e 9iy o ru z. S e n ä i d e “ H a d iy k a » sin d a b u n la r d a n b a h sc d e r
( I I , s . 6 7 6 - 6 7 9 ).
3 2 2 . B u b e y itte d ile n m e k itîn y ü n d e n a r s la n y a p m a y j,

jä r ih - i A n k a ra v f, d ü n y a y i eld e e tm e k i 9in g e r 9ek e rle rin ,
yol a rsla n la n n in $ekline b ü rü n ü r le r ta rz in d a a n h y o r
(s . 3 3 ). Y u k a n d a k i b e y itle re n a z a ra n b u a n la y i? d a d o g -
r u d u r ; n ite k im iistä d F u rC z a n -fe r d e b u b e y ti, d o k u n -
m u§ b ez d en a rsla n § ek h n d e b ir $ey y a p ip i<jini y ü n le d o l-
d u rd u k la rn u sö y liy e re k M c v lä n ä 'm n , y ü n ( s o f ) h irk a ’y a
b ü rü n ü p $eyhlik id d ia ed en leri k a ste ttig im b ild iriy o r.
A n c a k z a m a n z a m a n , b ir tep siy e m u m la r d ik ip y a k a ra k ,
sirta a h n a n tu lu m d a n su d a g ita r a k , m e rsiy e ve ilä h ile r
in ja d ed crek d ile n e n le r olm u <;tur; h a ttä k e n d isin i y a ra -
la m a k su re tiy le , y a h u t m in arey e 9ik ip k e n d isin i a§agi
a ta c a g im sö y liy erek d ile n e n le r b ile 9ikm i$ttr ve b iz ,
b u z a m a n la ri id rä k e ttik ; b u n la ri g ö r d ü k . S a m riz ki
y ü n d e n a rsla n § ek lin d e b ir §ey y a p ip o n u n la h ü n e rle r
g ö ste rc rc k , on a b azi h are k etler y a p tira ra k d ilen en ler d e
v a rd i ve iM evlän ä, h e m yol a rsla n la r in 1 ta k lid ed en leri
sö y lü y o r, h e m b u ä d e ti a n la n y o r.
3 2 3 : M ü se y lc m c , H z , P e y g a m b e r 'in so n z a m a n la rm -
d a , d in d e n d ö n ü p p e y g a m b e rlik d ä v a sm a k a lk i?a n , h attä
MESNEVI JERHl l 127
H z . M u h a m m e d ’ e b ir m c k tu p g ö n d c re r e k y e ry ü z ü n ü n
y a risin in k c n d isin e a id o ld u g u n u b ild ir m e y e c ü r 'c t e d e n
k i§ id ir, K c n d isin e u y a n la r ta ra fin d a n R a h m ä n ’ü l - Y e -
m ä m e d iy e a n ila n b u a d a m , Y e m ä m e 'd e b u d ä v ay a gi-
ri$m i$ti. H z . M u h a m r a e d , k c n d isin e g ö n d e rile n m e k tu b u
yirtm i§ “ Y e r y iiz ü , g e re c k te n d e tem iz k u lla rim a m ira s ka-
l i r „ m c älin d ek i äy etle b ite n b ir m c k iu p la ce v a p v c rm i?ti
( X X I ; E n b iy ä ’ , 1 0 5 ). H z . P c y g a m b e r ’in m e k tu b u n d a a d i
fCK e z z ä b „ d iy e a m ld ig m d a n ‘ ‘ M ü se y lc m e i'ü l- K e z z a b ,,.
d iy e an ila ge lm i$ tir. B a jin a d ö rty ü z b in kiî to p la y a n
b u a d a m . g e n e o sir a la r d a p e y g a m b e rlik d ä v a s m a pnriên
S e c S h a d li k a d m la b irle$m i$, k u v v e ti d a h 3 da a rtm ifti.
E b ü - B c k r z a m a n in d a V eltd o glu H ä lid k u m a n d a sm d a
ü z e rlc rin e g ö n d e rile n Is la m o r d u su b u n la rla § id d etle
s a v a jm i? , M ü se y lern e. civ a rd a b u lu n a n ve «jcvtcsi
v ü k se k d u v a rla rla ?ev rilm i§ o lan H a d iy k a r’ü r - R a h m a n
d e n e n b ah ^ ev c sig m m i? , k a p ism i d a k a p a tn u § ü . U h u d
sa v a$ in d a b ü y ü k y a ra rh g i g ö rü le n , A n sä r d a n E b u - D ü -
e ä n e ,k e n d is in i b ir kalk aru n ipine k o y d u r m u § ,M ü s lü m a n -
lar k alk an i m iz ra k la r la d iv a rin ü stü n e k a ld irin i^ la r,
E b u - D ü c ä n e iêriy e atJain u j, ay agi k irild iS i h a ld e fü ru r
g e tirm e y ip k ap iy i a<;m)5 , M ü slü m a n la r b a h ^ e y c gtrm i^ ler,
V ah$i M ü se y lern e’yi ö ld ü rm ü $ rü ( H z . R a s ü l- i E k re m '-
in ve M ü se y le m e ’ n in m e k tu p la ri i?in A h m e d S ä b ir i- i
H e m e d ln i’ nin «M u h am m ed ve Z im ä m - d ä rä n der
pirsLraün-i n lm e h ä ’ yi P e y ä m -b er-i Is la m b e Z im ä m -
d ä r ä n ,, a d li e s e r in e ; I I . b a sim K u m - 1 3 4 6 § . H . s. 2 6 6
2 6 9 . E b ü - D ü c ä n e ifin " S o s y a l A q d a n I s l li n T a r ih i I .
H z . M u h a m m c d ve ls l ä m ,. a d li e sc ru n iz e b . M ilh y e r
K ü lt iir K u lü b ü Y a y in . 1 9 6 9 ; s. 9 6 - 1 0 0 ).
128 MESNEVl 5ERH1 I
3 2 4 . “ O n la r a , igilecek liä lis a rid u ru su su n u lu r ki

i f im in io so m i p ek h o ? tu r ve so n u n d a m isk k o k a r ; ö z -
le y ip d ile y e n le r, b u n u ö z le sin le r, b u n u d ile s in le r „ m e a -
lin d e k i ä y ete ija r e t e d ilm c k te d it( L X X X I I L , M u ta ffi-
fin , 2 5 -2 6 ).
(METtN)
Taasup yüzünden H ristiyanlan

Öldürtea Yahudi padisuhinm hik3ycsi
Y a h u d ile rin z ä lim b ir p ad i^ ah i v a r d i^ I s ä ’ ya

d ü jm a a d i, H r istiy a n la n y a k ar y a n d ir ir d i; e ritir
glH erdl.
Is ä 'n in y a g iy d i, n ö b et o n u n d u ; M ü s l 'm n c a m
o y d u ; M iV d <lq nnnn ra m y d i.
P a d i$ a h , T a n n y o lu n d a $a?j o lm u § tu ; o iki
ilähi so lu k d a$ i b irb irin d e n ayn görüyordu .
* H a m u sta si $a§i g ira g in a , te z d e d i, o d a y a g i t ,

o §i$eyi g e tir .
§ a § i $ ira k , o iki §i$enin h a n g isin i g e tirc y im ,
b ir g ü z e lc e a n la t d e d i.
330. U s t a s i , y ü rü b e d e d i, ik i §i$e y o k ; §^§iligi b ira k ,

b iri fa z la g ö r ra e .
Q ira k , u s ta d e d i, k in am a b e n i. U s t a s i, p ek iy i
d e d i, o iki $i?enin b ir im kir.
£ i r a k b irin i k in n c a iki $i§e d e g ö z ü n d e n y itti
g itti. In sa n iste k y ü z ü n d e n , ö f k e y ü z ü n d en ja ?»
o lu r.
§ i? e b ir d i, g ö z ü n e iki g ö r ü n d ü ; §i?cyi k in n c a
ö b ü rü d e y o k o ld u .
F 9
ISO MESNEVI SERHt I
ö f k e ile iste k , in sa m §a§i e d e r ; c a m d o g ru lu k -

tan a y m r ,
G a re z g e ld i mi h iin e r ö r t ü lü r ; g ö n ü ld e n
y ü z le rce p e rd e , g e lir d e gö zü n önüne gekili-
v erir.
* K a d i, g ö n lü n d e n rü$vet a lm a y i k u rd u m u ,
z ä lim i m a z lu m a d a n n asil ay ird e d e b ilir ?
P ad i$ah , <;itit?a k m g ü ttü g ü n d e n ö y lc sm e §a?i
o lm u §tu k i, am an y a r a b b i, a m a n .
Ben M ü sS d im n e sig in a g im , o d in e a rk a y im
b en Jiy e y ü z b in le rc e m an m i§ m a z lü m u ö ld ü rttü
g itti.
Vczärin padi-jaha duzen

ögretmesi
0 p a d ija h m ö y lc d ü z e n b a z b ir v e z iri v a rd i k i,
d ü z e n le su y u b ile d ü g ü m le rd i.
310. P a d ija h a dedi ki : ilr is t iy a n la r c a n laru n

k o ru rla r, d in le rm i p ad i^ ab tan g iz le rle r.
O n la n o k a d a r ö ld ü r c m e ; z it e n d e ö ld ü rm e d e
b ir ta y d a y o k ; d in in k o k u su y o k tu r k i; m isk degil
y a , ö d a g a c i d e g il y a .
Y ü z le rc e k ilif i?in d e gizli b ir § e y ; d i§ m i b ilir-

sen b ilirsin a n c a k ; ig iy se b ild ig in e a y k irid ir.
P ad i§ ab p ek i d e d i, n e y a p a lu n ? N a s il b ir
düzen d ü z e lim ki
D ü n y a d a , n e m e y d a n d a , n e g iz li, b ir te k H r is-
tiy a n b ile k a lm a sin .
MESNKVI 5ERH1 I 131
V e z ir, s ö z d e b a n a g a z e b etm i$ g ib i e m r e t,
k u la g im i, e lim i k c stir, b u r n u m u , d u d a g im i y ard ir.
S o n r a d a b e n i d a r a g a c in a , ^ a rm ih a g e rd irm e y e
y o lla ; d c rk e n b irisi sa n a y a lv a rsin , b agi^ la d e sm .
Bunu ce lla lp a z a rin d a , d ö rty o la g z i olan b ir

y e r d e y a p tir.
S o n r a d a b e n i u z a k b ir $ eh rc s ü r d e b en o n la n n
arasrn a y ü z le rce k ö tü lü k so k a y im , y ü zlercc a y k in
i$ler e ttire y ü n o n lara d e d i.
Vczirin Hristiyanlara düzenl
O n d a n so n r a , o n lara d iy e y im ki d e d i ; b en
H r is t iy a n im ; g iz li d in ta § iy o r u m ; a gizlileri b ile n
T a n ri, se n b ilirsin b en i.
, P ad i§ ah in a n c im i d u y d u ; ta a ssu b u n d a n c a m m a
k a sie tti,
P a d i? a h ta n d in im i g iz le m c k is t e d u n ; o n u n
d in in d e n g ö ru n e y im d e d im .
P ad i§ a h , sirla rim d a n b ir k o k u d u y d u ; o n a
sö y le d ig im sö z le rle lö h m c t a ltin a a ld i b en i.
* D e d i k i : S e n in sö z lc r in , ig in d e ign e o la n
e k m e g e b e n z iy o r ; g ö n lü m d e n g ö n lü n e b ir p e n c e r e
var.
0 p e n c e r e d e n h alini g ö r d ü m ; h alin i g ö r d ü m
y a, a rtik sn z le rin e k a n m a m se n in .
t s ä 'm n liim m e ii b ir ? a r c b u lm a sa y d i b a n a ,
o, (jifitâ p a r a m p a r^ a e ttir ir d i b e n i.
132 MESNEVt SERHt I
I s ä 'y a c a m m i fc d a e d e n m , ba§im a v e r ir im ;
h e m d e b u n u , y ü z b in lc rc e m in n et b ilir im c a m m a .
I s ä 'd a n canuvu e s ir g e m e m ; y a ln iz o n u n din in i
iy id en iyiy e b ilirim .
O tcrte m iz d in in , b ilg isiz lc rin e lin d e y o k o lu p
g itm e sin e a c ik la n m a d a y im .
T a n r iJy a d a , I s ä ’y a d a § ü k ü rlcr o lsu n ki o b a k
d in e k ila v u z o lm u ?u m b en .
360. * B e h m iz e z ü n n ar k u$an ali Y a h u d id e n de

k u r tu ld u k , Y a h u d ilik te n de.
E y m sa n la r. ? a g , l s ä Jm n ? a g j ; o n u n d in in in
sirla rm i canla b a$la d u y u n .
P ad i^ ah , vezir ne d e d iy se y a p ti o n a ; h a lk , o
gizli düzene $a$ti k ald i.
O n u , H ristiy a n la rin b u lu n d u g u b ir y ere s ü r d ü ;
o d a b u n d a n so n r a o n la n d ä v c te k o y u ld u .
Hristiyanlarin onun düzenine

kanm alan
I lr is h y a n la r , a z a r az a r o n u n g e v re sin d c to p -
lan m ay a b a § la d i; to p lu lu k y ü z b in le re v a rd i.
O g iz lice o n la ra In ciP in , z ü n n a r m , n am azin
sirla rm i a n la tm a d a y d i.
G ö r ü n ü jt e h ü k ü m le ri s ö y lü y o r d u ; ö g ü t v e n -
y o r d u ; faka i?y ü z ü n d e n islik ? a lm a d a y d i; tu zak
k u rm a d a y d i.
* j? t e b u n u n i? in k im i S a h ä b e , P e y g a m b e r
d e n a z g in n e fsin d ü z e n le rin i ö g r e n m e k iste rd i.
MESNEVI SERHl I 133
\ s a
N e f i s , ib a d e tle r c , ö z te m iz lig in c , gizli g are z-
le rd c n n e le r k a ta r d iy e s o r a r la r d i .
O n d a n . k u llu g u n ü stü n lü g ü n ü a r a m a z la r d n
görün cn a y ip n e d ir , o n u sö y lc derlerdi., o n u
a ra § tin rla rd i.
370. G ü lü k c re v iz d e n a y ir d e d c r c e sin e , k ild an k ila ,

ze rre z e r re , n efsin d ü z en in i ta m rla r. b ilirle r d i.
S a b ä b c m n kill k irk y a ra n la n b u y ö n d e n ö y le-
sin e ö g ü tle r d in le rle r d i k i o ö g ü tle r e can la ba§la
d a la r la r , §a 5in r k a lirla rd i.
Hristivanlarin vezire uvmalari
“ H ristiy a n la r cü m d en gönül ve rd iler ona;

z lt i a v a m in ta k lid in d ek i g ü ? d e n e d ir k i?
G ö n ü lle n n c se v g isim e k ü l e r ; o n u l s ä Jm n v ck i-
li sa n d ila r.
* O y sa ki o , g iz lic e , tek g ö z lü , län e tlc n m i?
D e c c ä F d i. E y T a n n , sen fe r y a d im iz a eri$ , ne d e
güzel y a rd im c isin sen.
E y T a n n , y ü z b in le rc e tu z a k v a r , rc sim v a r ;
b iz de y e m siz y iy e ce k siz kaliru§ h a ris k u^lara
b e n z iy o ru z .
* S o lu k ta n so lu g a b ir tu z a g a tu tu lm u $ u z ;
tu t ki h e rb irim iz b ir d o g a n o la lu n , b ir z ü m ru -
düanka k c s ile lim ; b u , gene d e b ö y le.
Hy k im se y e m u h ta c o lm a y a n T a n n , se n b izi
h e r so lu k ta k u r ta r ir s m ; fa k a t b iz y in e tu ta r, b ir
tu z a g a g id e r iz .
131 MESNEVI SERHt I
B iz su a m b a ra b u g d a y y ig m a d a y iz ; dcrk en
y ig iln u ?, to p la n m is b u g d a y i y itirip g itm e d e y iz .
A k lim izi b a sim i za a lip hi<; d ü sü n m iiy o r u z ki
b u g d a y m ck silm e si taren in y ü z ü n d e n .
380. F are a m b a n m iz i d e le li, am bam m z, onun

d ü z en iy le y ik ih p g itm i?.
A b e n im c a m m , ön ce faren in z a ra rm i g id e r de
on dan so n ra bugdayi y ig m a y a g iri?.
* O g ö n ü llc rc g ö n ü l k csiien in h a b e rlerin d cn

b irin i d u y ; h an i <rN a m a z a n c a k g ö n ü l h u z u ru v la
ta m a m la n ir,, d e r.
A m b a rd a h irsiz b ir fa re y o k sa , p e k i, k irk
yilh k k ulluk bugdayi n e rd e , h a n i?
H er günün p a r ?a p arija m e y d a n a g e le n gcr-
<;ekligi. n eden a m b a rim iz d a to p la n m iy o r?
C ak m a k ta § in d a n b in ;o k k iv ilc im la r siijr a d ij
o yanm i§ y a k ilm i? g ö n ü l h e p sin i d e k a b u lle n d i.
F a k a t k a ran h k ta g iz le n m i? b ir h irsiz v a r ki
o k iv ilc im la ra p a r m a k b a sm a d a .
G ökyüzünde b ir i§ik b ile p a r la m a s in diy e
o k iv ilcim la ri b ir bir sö n d ü rm e d e .
Y a rd im la rm b iz im lc o ld u k ^ a o a$ agilik h ir-
siz d a n k o rk a rm iy iz h i f ? ( * )
B ir a d u n d a b in le rc e tu z a k b ile o lsa , s e n b izim -
le o ld u k ta n so n ra h ig g a m y o k b iz e .
390. H e r g c c e b e d e n tu z a g in d a n c a n lari k u rta rir-

s in , ta h ta la n sö k e rsin .
(* ) B u beyit m e tin de u n u tu lm u f , k a T jila jtir m a d a k t n a r a

j'a z ilim j.
MESNEVI SfRHt I 135
C a n la r , h e r g e c e §u k a fe ste n k n r t u l u r ; h i? b ir
§eyle ili§ikleri k a lm a z ; n e k im se y e b u y r u k y ü rü -
tü r le r , ne k im se n in bu yrugu a ltin a g ire rle r.
G e c c le y in z in d a n d a k ile rin z m d a n d a n h a b e rlcri
y o k t u r ; p a d i$ a h a d a m la rm in d a ge ce le y in d e v le t-
ten h a b e rle ri y o k tu r.
N e k ä r , z iy a n g a m i v a r d ir , n e b ö y le sin e b ir
d ü ^ ü n c e ; n e f ilä n m h ayali v a r d ir , n e fc^ m am n
h ay ali.
* Ä r if in u y an ik k en d e h ali b u d u r ; T a n r i ,
"O n la r u y k u d a d ir ,, d em i$ iir.
O n lar gece g ü n d iiz , dünya h allerin e kar§i
u y k u y a d a lm i§ la r d ir ; o n la r R a b b in e lin d e e v irip
?e v ird ig i k a le m k esilm i§ lerd ir.
V azi y a z ilirk e n eli g ö r m e y e n k i§ i,y a z i, k a le m in
o y n a m a siy le y a z ih y o r sa n ir.
T a n n ä r ifin $u h alin d en B ira z c ig m i g ö stc r-
m i$ tir; ak h d a z aten duygu u y k u su k a p m i?
gitm i^ tir.
C a n la n n e lik siz n itelik siz b ir o la y a g itm i^ tir ;
can lari d a e s e n d ir, b e d e n lcri d e .
D e rk e n b ir islik la g e n e tu z a g a ? e k e rsin o n l a n ;
h e p sin i d e p ay in t a ra m a y a k o y u ltu rsu n .
41)0. S a b a h ? a g in m i§igi b a ^ g ö s te n p altin a k b a b a

k an a t c ir p in c a ,
T a n y c r in i y a ra n , sa b a h i l^ itan , I s r a f il g ib i
h e p sin i o ü lk e d e n a h r, §u g ö r ü n e n ä le m e g e tirir.
Y a y ilm ii c a n la n b e d e n y a p a r ; h er b e d e n i d e
gene gebe b ir a k ir ;
h '.i
U **
136 MESNEVI SERIIt 1
C a n a tla n n i e y e rsiz k o r ; i$te " U y k u ölü m iirr

k a rd c $ id ir „ sirri b u d u r,
Y a lm z g ü n d ü z iin gcri g e lsin le r d iy e ay ak larin )
in u n b ir b a g la b a g la r.
B a g la r ki g ü n d ü z o lu n ca o v a y ird a n g e ri gci-
s in le r ; o y a y la d a n g e lip yük a lu n a g irsin le r.
* K c$ k c $u carn , A sh ä b -i K e h l g ib i, y a h u t
N ü h ’u n g e g m isi g ib t k o ru sa y d i da
h a t in , §u g ö z ü k u la g i, b u u y a m k lik , b u
a n la y ij ru fa m n d a n k u rta rsa y d i.
D ü n y a d a , b u z a m a n d a d a m e e A sh ä b - i K e h t
v a rd ir ki se n in y a m b a jin d a d ir , k a r jr a d a d ir .
D o st da o n u n la n ag m e le r te re n n ü m eder,
ir.agara d a ; fa k a t n e fa y d a ki se n in g ö z ü n d e ,
k u la g m d a m ühür var.
Halife’nin Leyläy/i görmesi

410. / * H a life L e y lä ’ y a, se n o m u su n ki d e d i ;
M e c n ü n se n in y ü z ü n d e n , p e rp c ri$ a n o ld u , ken-
dim y itir d i?
B a jk a g ü z e lle r d c n fa z la b ir g ü z e llig in d e y o k
h an i. L e y lä d e d i k i: S u s , se n M e c n u n d e g ilsin k i.
K im u y a m k sa d a h a d a b e te r u y k u d a d ir o ;
ü y au ik ligi u y k u su n d a o da b e te rd ir onun.
C a tu m iz , T a n r i'y la u y a m k o lm a z s a u y a m k lik ,
b ir ge<;ittirf b ir b o g a z g ib id ir b iz e .
C a n m , h e r g ü n b ir h ay alin te k m e sin i y e m e k te n ,
ziy an k är k a y d in a d ü jm e k te n , cld c k in i y itirm e
k o rk u su n d a n
MESNFVj SJSRIIt I 137
Ne a rih g i k a lir , ne g ü z e llig i, n e d e g ü c ii k u v -

v c t i; g ö k le re a g a c a k b ir yol d a k a lm a z on a.
U y u m u § o k i$ id ir ki h er h a y a ld e n b ir §ey u m a r ;
o n u n la k o n u ? m a y a d alar,
R ü y a s m d a $cytarn h ü ri g ib i g ö r ü r ; istc k le n ir de
e rlik su y u n u sagar d ö k e r.
S o y s o p to h u m u n u co ra k b ir y e re d ö k ü n ec de
k en d in e g e lir , u y a m r ; b ayal de on dan g id e r.
O h aya) y ü z ü n d e n se rse m le $ ir, b e d e m p isie m r.
A h o h em g ö r ü n e n , h em g ö riin m ey e n h a y a ld e n . ab.
420. K u § y ü c c lc r d e d ir ; g ö lg e siy sc a ^ a g id a ; g ö lg e si
to p rak ü stiin d e k u s g ib i u c a r d u ru r.
B ir a h m a k d a k a lk a r, o g ö lg e y i a v la m a y a piri-
§ ir; ö y le sin e . o k a d a r koâr ki g ü r te n k u v v etten
k alir.
H aben b ile y o k tu r ki y a k ala m a k iste d ig j
h av ad ak * Ku§un yere v u rm u § g ö l g e s i d i r ; o gö lgen in
n e rd e o ld u g u n d a n h a b e n bile y o k tu r.
G ö lg e y c o k a ta r da a t a r ; b u ati§ , b u arayi§
y ü z ü n d e n d e o k lu g u b om b o§ k alir.
Ö m ü r o k lu g u b o m b e*, k a ld i; ö m ü r ge<;ti g i t t i j
g ö lge y i a v la m a k igin kofjarken erid i b itti.
F a k a t a d a m a , T a n n g ö lg e si d a d i-ta y a o lu rsa
onu h ay ald e n de k u r ta n r . g ö lg e d e n de.
T a n n g ö lg e s i, T a n n k u lu d u r ; o , b u d ü n y ad an
ö lm ü § tü r ; T a n r i ’ yla d irilm i$ tir.
H i? i^ k illen m ed en ^ a b u c a k o n u n ete g in e sa n ]
d a ä h irz a m a n fitn e le rin d e n k u rtu l.
138 MESNüVl SERStf I
* "T a n ri g ö lg e y i n asil u z a tti,, den m i§ y a ;

b u , eren le rin v a rh k la rin a i§ arctcirj qrünkü eren
T a n n g ü n e ?in in lîgin a k ila v u z d u r.
* B u k ila v u z olm adik<;a b u o v a d a y o la d ü § m e ;

H atil g ib i, b en b a ta n la n se v m e m de.
430. * G ö lg e d e n ? i k , g ö lg e y ü z ü n d e n b ir g ü n e j b u l ;
p ad i§ ah T e b r iz li S e m s ’ t ir ; o n u n e te g in e s a r il.
* B u d iig ü n e , b u g e lin e v a ra c a k y o lu b ilm i-

y o rsa n , T a n n i§igi H u sä m e d d in ’e so r.
* Y o ld a , h a se t g e lir ? a ta r d a g ir tla g in a y a p ijir -

sa bil ki b u h a se tte je y ta m n a z g in h jp v ar.
* ^ ü n k ü o , h a se t y ü z ü n d e n , A h m e d ’ i a v ip h ,
k u su rlu g ö r iip u ta rn r; h a set y ü z ü n d e n k u tlu lu k la
sava§a g i r i e r .
Y o ld a , b u n d a n d a h a sa r p b ir g e ? it y o k t u r ;
ne m u tlu o k i?iy e ki y o ld a ji h a se t d c g il.
§ u b e d e n , b il ki h a set e v id ir ; ev h a lk i, s o y so p
h a se t y ü z ü n d e n k ir le n ir. p is b ir h ale g e lir.
B e d e n , h a se t e v id ir a m a , A llah o b ed en i iy ie e
a riu n i$ tir.
* " E v i m i te m iz le y in ,, b u y r u g u te m iz lig i b il-

d i r ir ; b ed en in tilsim i to p ra k ta n a m a , i$ik d e fin e -
sid ir b ed en .
S e n b e d e n i o lm a y a n a d ü z e n d ü z e r , h a se t ed er-
se n o h aset y ü z ü n d e n g ö n tü n e k a ra rtila r ? ö k e r.
T a n r i e rle rin in a y a k la n a ltm a d ö $ e n , to p ra k

o l; b izim g ib i se n d e h a se d in ba$ in a to p ra k sa ? .
MESNEVl SERHI I 139
V c z irin h ased i
440. O v e z irin y aratili$ i h a se tte n d i d e o y ü z d e n bo§

yere k u ia g im d a yele v e rd i, b u rn u n u d a .
B u 151 d e h a set tgn esiy le i § l e d i ; y o k su lla rm

can larim ig n e le d i, « h ir le d i, o n la rin can larim
z e h irlc m e k ü m id iy le y ap ti.
H a sc tle b u rn u n u b u ra n , k e n d isin i k u la k ?iz ,
b u ru n su z eder.
B u ru n o n a d e rlc r ki b ir k o k u a l ir ; k ok u d a
onu b ir m a h a lle y e u la § ü n r .
K im k o k u a ln u y o rsa b u r u n s u z d u r ; k ok u d a
d in i kokudur an cak .
K o k u a lip d a b u n a § ü k re tm e y e n , n im ete k ä f ir
o lm u $ t u r ; k en d i b u rn u n u k m n i$ tir.
§ ü k r e t, 5ü k re d e n lc re kul k ö le o l ; o n larm
h u zurun da öl d e ö lü m sü z lü g e ula$.
V e z ir g ib i yol v u ru c u lu g u se rm a y e e d in m e ;
h alk i n a m a z d a n a lik o y m a.
O k ä fir v e z ir, d in ö g ü t ? ü s ü k e silm i§ ti; d ü z cn le
b a d e m h e lv a sin a sarrru sak k a rau § tt.
Dinlerlni tarn bllcn Hristiyanlarin,

vczirin düzenini an lam alan
T a d ah ? d u y g u su n a sa h ib o la n la r, o n u n sö zle -
rin d e ö y le b ir tad b u ld u la r ki a c im siy d i.
450. K arib ik sö z le r sö y lü y o r, sc k e rli g ü lsu y u §er-

b e tin e z e h ir k a tiy o rd u .
14» MESNEVf SER Mt |
Sözünün di§ y ü z ü n d en , ce v ik 01 a m a n u
an la§ iliy o rd u a m m a a rd in d a n da c a n a , g e v je k ol
d iy o rd u .
G ü m ü § ü n d i?) a k tir, b e r ra k u r am a onun

ü z ü n d e n el de k a ra rir, e lb ise d e .
A te ?m . k iv ü c tm ia n y le al al b ir y ü z ü v a rd ir
a m a y a p tiS i k ötü i$e b ak . so n u n d a k i k a ra lig i sey ret.
$ im $ek g ö z e b ir i§ik o la ra k g ö r ü n ü r am roy

g ö z ü k am a$ U rm a. görü § ü <;alma huyu v a rd ir
o n d a.
A n lay i?i, tad aln i 3 d u y g u su o lm a y a n la rin

b o y u n larin a b ir halka o lu y o rd u v ezirin sö zleri.
V ezir p ad i$ ah tan a lu ay a y n k a lm i§ u ; a in av
Isä 'y a a v a n la ra sig m a k kesilm i$ti.
H alk , tü m d e n g ö n Jü n ü d e o n a la p $ ird i, din in .

de. H e rk e s o n u n b u y rg g u y la ö lü m e a n ü y o rd u .
Fadi$ahin gizllce vezire haber

göndermesi
P ad i$ah la v ezirin a ra sm d a g iz lic c h ab e rler

g e lip îtm ed e, p ad i$ah ona v a a tle rd e b u lu n -
m ad a y d i.
S o n u n d a , isteg in in eie g e ^ m e si, H ristiy a n la -

rm to p ra g im yele verm e si i^ln ( * }
(*) Bu beyit metinde un utulm u j. ItarjilajK rm ada kenar«

yuaim i),
MESNEVI 5ERH) I 141
460. O na, a b cn im d evletli v c z irim , vakit g eld i

? a t o ; g ö n liim d e n b u d e n (,’ ik sin g itsin artik d iy e
m e k tu p y a z d i, g ö n d e rd i.
O d a , p a d i^ a h im , o i§ic iis tü n d e y im ; Isä di-
n uie fitn e le r sa la c a g im d iy e ce v a p y azdi.
H r is tiv a n h g in o n ik i b ö l ü g ü
O h ü k ü m , o hükum .ct d e v rtn d e l s ä ’ya u yan lara

b u y ru k y ü riite n oniki t>ev v a rd i.
H er o ö lü k bir bevm b u y ru g u n a u y m u ?,
ondan ü m itle re dü$erek o beve kul o lm u ^ iu .
O on iki b ey lc on lara u y a n la r, o k ötü vezire
baglanm iSflardi.
H e p si d e o n u n sö z ü n e in n n m a d a y d i; h e p si de
onun g id i§ in e u y m a d a y d i.
O , öl d e se h an gi so lu k ta , h a n g i sa a ite d e rse
her bey, h em en k a r?isin d a can verird i.
Vezirin tncil buyruklarini kan^tirm asi

V e z ir, her b ey in adin a bir to m a r h a z ir la d i;
h er co m ard a y azilan y az ilar b ir ba$ka v o ld a y d i.
H er b in n d e k i b u y ru k la r bir b a sk a g e § itti;
b u , so n u n d a n tä b a ?in a d e k on a a y k in y d i.
B in n d e riy a z at y o lu n u , a<;ligi tö v b e n m , T a n n -
ya d ö n m e ru r direß i sa y m a d a y d i.
470. B in n d e riy a z atta n tay d an vok: bu y o ld a

in sa m cö m e rtlik te n b a?k a b ir §ey k u rta ra m a z
d e m i§ ti
14! MESNEVl JÜRHI I
B irin d e dem i$ti ki : S e n in a?h gm , se n in

cö m e rtlig in m abuduna §irk k o § m an d ir.
H e m g a m ? a g in d a , h em e se n lik g a g in d a T a n -
n ’ ya d a y a n m a n d a n , tü m d e n o n a re slim o lm a n d a n
b a jk a h e r ?ev d ü z e n d ir. (u z a k tir.
B irm d e d e m i§ u k i : G e re k e n §ey h iz m e ttir ;
y o k sa T a n r i'y a d a y a n m a d ü $ ü n ce si b ir tö h m e ttir
aacak.
B ir ia d e , y a p , y a p m a b u y r u k la ri, tu tu lm a k i?in
d e g il, b izim a c z im iz i b ild ir m e k i?in v c rilm i$ tir;
B ö y le ce b u b u y r u k la rla a c z im iz i b ile lim d e o
z a m a n , o n u n d a k u d retin i a n la y a lim y a z ila rim
y azm i$ti.
B irin d e y sc a e z ü u görm e; aklrni b a jin a a l,
0 a c iz , n irn ete k ä f ir o lm a k tir ;
K e n d i g ü c ü n ü k u w e tin i g ö r ; ? ü n k ü k u w e t
k u d re t d e o n d a n ; k u d re tin i o n u n n im e ti b il ki
k u d re t, o d u r d iy o rd u .
ö b ü r ü n d e y s e $u ik isin d e n d e g e ? , göze
g ö rü n e n h er $ey p u t o lu r d e m e d e y d i.
B ir m d e , §u m u m u sö n d ü rm e d iy o r d u ; ? ü n k ü
bu görü $ m e c lise m um g ib id ir .
460. B ak i$ tan , g ö rü $ te n , h ay ald e n g e ? tin m i, g c ce-
y a rism d a b u lu jm a , k av u $ m a m u m u n u sö n d ü rm ü ^
o lu rsu n .
B irin d e y sc sö n d ü r d iy o r d u ; k o r k m a ; sö n d ü r
de k ar$ ih gm d a y ü z b in le rc e sim gör.
G ü c ü n ü k u w e t in i gö rü § m u m u n u sö n d ü rü r-
se n c a n m u m u n u n i$igi a r t a r ; s a b ir y ü z ü n d e n
L e y lä , M e c n ü n k e silir.
MESNEVI 5 ER Hl I 14
K im z a h itlig e k a lk ijir da dünyadan vaz-

g e sm e y i k u r a r sa d ü n y a , o n a d a h a d a fa z la k e n d in i
g ö s t c r ir , d a h a d a z iy a d e yak la§ ir.
B irin d e , T a n n sa n a n e v e rd iy se ,o n u m e y d a n a
ge tirirk en d e sa n a ta th la ^ tirm isu r.
S a n a k o la y la § tirm i§ tir, ho? b ir h a le ge tirm i§ -

tir o n u ; al o n u , k a b u lle n ; z a h m e te so k m a k e n d in i,
d e m ijd r .
B irin d e y se , se n in o la n i b ir a k , v a z g e ? o n d a n ;
i<?inin k a b u lle n d ig i je y iyi d e g ild ir , k ö tü d ü r.
B irb irin e a y k in y o lla r, k o la y g ö rü n m ü $ tü r

d e h e rk es b ir d in i se ? m i$ tir ; o d in , o ki§iye can
k e s ilm i|tir .
T a n r i ’ m n b u k o la y la ^ tirm a si, y e rin d e b ir yol
o lsa y d i h e r Y a h u d i. h er M c c u s i, T a n r i'y i a n la rd i,
b ilird i dem i§ ti.
Ö b ü r ü n d e , k olay la$ tirilan §ey d e m i§ ti; o §ey-
d ir ki g ö n ü le y a§ ay i§ n r. can a g id a d ir .
490. In sa n m 19m in iste d ig i §ey se g e g p g id e r ; so n u

y o k t u r ; ? o r a k y e re ekilm i$ to h u m g i b id ir ; b itm e z ,
m e y v e v e rm e z .
O n u n v e rd ig i §ey, p i$ m a n lik u r ; on d an c ld e
ed ilen §ey a n c a k z iy a n d ir.
O , s o n u n d a k olay d e g ild ir ; so n u n d a a d i, g ü f
o lu r o n u n .
G ü c ü k o la y d a n ay ird e t ; b u n u n d a y ü z ü n ü
so n u n a g ö r e g o r , o n u n d a y ü z ü n ü so n u n a g ö re .
B ir to m a r d a , b ir u sta a r a ; i§in so n u n u g ö rm e y i
so v so p sa h ib in d e b u la m a z sin .
144 MESNEVt Sf-Rll! I
H e r geît d in e u y a n la r. k e n d ile rin e g ö re i?in

so n u n u g ö r d ü le r ; g ö r d ü le r am a so n u n d a su g la ra
tu tsak o lu p ffittiler.
l§ in so n u n u gö rü § , eile d o k u n m u § d e g ild ir ;
b ö y le o lsa y d i d ü n v a d a a y k irilik m i o lu r d u , dem i^ti.
ö b ü r to ra a rd a , u sta d a s e n s in ; ? ü n k ü u sta v i d a
sen ta m rsin .
A d am o l, a d a m la ra m a sk a ra o lm a . Y ü rü
ba$in m g are sin i gor. se rse m le fm e dem i^ti.
öbür to m a r d a y sa b u n la rm h ep si de b ird ir
d e m i§ ti; kim iki g ö r ü r s e §a§i b ir a d a m c a g iz d ir , o .
500. B ir b a $ k a sin d a y sa y ü z d c m i$ tu n a sil b ir o lu r ?
B u n u kim d ü § iin e b ilir ? M e f e r ki in san deli o lsu n .
B ir sö z v a r ki Ö bürünün tarn z i d d i ; $ckerle
zeh ir n asii b ir o la b ilir ?
Z eh irle $ek erden g e ? m e d ik ? e b irlik g ü lb a h -
ijesin den n asil koku a la b ilirsin , ?
O , I s ä d in in in d ü § m a n i, on ik i to m a ra b u 9e§ir
y az ilar y aziru ?n i§ tc ,..
Ayriliklar gidi$tedir. yolun

aslinda degil
* O , l s ä ’ n in te k renkli o !u § u n d a n b ir koku
a lm a m i§ ti; I s t k ü p iin ü n b u y u y la h u y lan m am i§ ti.
O te rte m iz k ü p te yüz rcn k n e lb is e , i§ik
g ib i a rid u ru b ir h a le g e lir, tek re n g e b o y a m r d i.
F akat u sa n g veren ’ ek ren k d e g i l ; b ah k la
b e r ra k su g ib i h an i.
K a r a d a da b in le rc e re n k v a r ; v a r a m a balikäa-
nn d a k a ra y la s a v a jla n var.
MESNEVt Sf.RHl I 145
ö r n c k o la r a k sö y le d ig im iz b a lik d a k im d ir,
d e n iz d e n e ki b u ü stü n lc r ü s t ü n ü , b u u lu la r u lu su
p ad i^ a h a b e n z e s in ?
V arlik ä le m m d c k i y ü z b in le rc c d e n iz , y ü z b in -
lcrc c b a lik , o b a g i^ m . o c ö m e r tlig in ta p ism d a
s e c d e e d e r.
510. N ic e b agi§ y a g m u ru y a g d t d a , b u y ü z d e n d e n iz
in ciler sa ? a n b ir hale g e ld i.
N ic e k e re m gü n e$i p arla d i d a b ö y lc c e b u lu t
d a cö m e rtlig i ö g r e n d i. d e n iz d e .
T o p r a g a , su y a b ilg i i?igi v u r d u d a y e ry ü z ü
to h u m u k a b u l e d e r b ir hal a ld i.
T o p r a k e m in d i r ; o n a n e ek e rse n h ain lik e tm c z ,
onu b i^ e rsin .
B u c m m lig i, o ernan et y ü z ü n d e n b u lm u § tu r
to p ra k ; günkü on a ad älct gü n e§ i v u rm u $ tu r,
o günes i§itm i$txr ro p ragi.
H k b a h a r, T a n n fe n n a m n i g e tirm e d ik ?c to p ra k
g iz li je y le ri m eydan a g ik arm a z .
B ir c ö m e r t u r , b ir v e n c id ir ki b u h a b e rle ri,
b u e m in lig i, b u d o g r u lu g u , c a n siz b ir v arlik olan
y e ry ü z ü n e v e r m i$ tir ;
C a n siz b ir v a rlig i lü tfu , h er§ ey d en h a b e rd a r
etm i§tir d e k a h n a k illila n k ö r c tm i? g itm ijtir .
C a n d a b u c o § k u n lu g a d a y a n a m a z , g ö n ü l d e .
K im e n e sö y liy e y im ? D ü n y a d a b ir tek k u lak b ü e
y ok .
* N e r d c b ir k u la k v a rsa o n u n y ü z ü n d e n göz
k e $ ilm i$ tir; n e rd e b ir t a j v a rsa o n u n y ü z ü n d en
y e ? im ta ?in a d ö n m ü ^ tü r.
K, 10
146 MESNEVI SERHt I
520 * K im y a y i m e y d a n a g e tire n o d u r , k im y a d a
n e o lu y o r ? M ü c iz e le r b a g i^ la y a n d ir o , sim y a d a
d e n ir ?
§ u b c n im ö v ü ^ ü m j öv ü $ ü b ira k m a k s a y ilir ;
<jünkü b u d a v a rlik d e lilid ir ; v a rlik sa y a n lij b ir
§eydir.
O n u n v a rh g in a k ar?i y ok o lm a k g e r c k ; on a
kar§i varlik n e d ir ? K ö r , y a sla ra b atm i§ b ir h i 9-
K ö r o lm a sa y d i o n u n y ü z ü n d e n c n r g id c r d i;
g ü n c ?in h araretin i ta m r da yok o lu r d u .
* Y a sla ra b a tip m o r d b is e lc r c b ü rü n m e se y d i
§u ä le m , buz g ib i d o n a rm ty d i h i? ?
Vezirin bu duzen yüzünden ziyana

ugram asi
V e z ir d e p ad i$ ah g ib i b ir §eycik b ü m iy o r d u ;
h i^ b ir sc y d e n h a b e n y o k tu ; ö n ü n c ön o lm a y a n ,
k e n d isin d e n ^ ek in m ey e im k än b u lu n m a y a n T a n -
n y la pen<;clc§m eye giri§m i§ti.
ö y l e h er$eye g ü c ü y eten T a n n ’ y la p en ^ ele?-
m e y c giri$m i$ti ki ä le m g ib i y ü z le rc e sin i b ir so lu k
ta y o k d an v ar c d c b ilir.
G ö z ü n e gö rü § g ü c ü v e rd i m i, g ö z ü n d e b u ä lem
g ib i y ü z le rcc ä le m p e y d a h la m r.
S a n a g ö re bu d ü n y a p ek b ü y ü k tü r , so n su z -
d u r a m a b ii ki T a n r i g ü cü n e kar§i b ir z erre b ile
d e g ild ir.
A slm d a b u d ü n y a , siz in c a n la r u u z a b ir h a p is-
h a n e d ir ; h a y d in o y an a g i d i n ; o r a s id ir o v an iz
siz in .
MESNEVI $F.RHt I 147
530. B u d ü n y a m n s i m n v a r d ir ; o d ü n y a isc sin ir-

s iz d ir ; § ek il, k ilik . o a n la m a e n g e ld ir .
F ir a v u rr’u n y ü z b in le rc e m iz r a g in i, M ü s S ’ m n
b ir so p a siy la k ir d i g c g ird i.
Y ü z b in le r c e C a lin u s'u n h e k im lig i, I s ä ’y a , on u n
so lu g u n a k a r?j yok o ld u g itti.
* Y ü z b in le r c e §iir d e fte ri v a r d i; o n u n Ü m m P -
sin in b ir h a rfi k ar$ isin d a a y ip o ld u . är k e sild i.
B ö y le ü stü n T a n r i'y a k ar§i, a^ a g ilik d e g ilse ,
n e d iy e ö lm e sin in sa n ?
N ic e d a g g>bi gö n ü lle ri k o p a r m i^ tir ; k u m a z
ku§u iki ayagm dan bas a§agi a sa k o m u § tu r o .
* A n lay i$ i, hatin keskinic$tirmekle Tanri’ya

yol b u lu n m a z ; padi§ahm lütfu ancak k in lm ij,
döküimü^ gönülleri alir kauna.
N ic e d e f in e g ö m e n le r, m c e k iy j b u c a k k azan -
la r. o h a y a lle r k u ran vezire m a sk a ra o ld u g itti.
Ö k ü z kim o lu y o r ki se n o n a m a sk a ra o la s in ?
T o prak da n e d ir ki o n u n otu o la ca k rm § sin ?
* B ir k a d im n . k ötü b ir 15 y ü z ü n d e n y ü z ü sa r a r
d i m i, T a n r i o n u g a rp ti da Z ü h re y ild izi y a p ü .
540. B ir k a d im Z ü h re y a p m a k g a rp m a k tir d a to p
rak o tm a k . b a lg ik k esilm e k g a rp ilm a k d egil m id ir
a in a tp ?
C an , se m g ü z e lim gökyüzüne g ö tü rü rk e n
se n o itm u § su n . a$agilard a b algik k csilm i^ sin .
A k illa r m b ile k isk an d ig i ö y le b ir v a rh g i, $u

<ilgakhk y ü z ü n d e n garp tin g itti.
148 M ESNIVl SEI? Hl I
§ im d i b ir d ik k a t c t d e g ö r ; §u k e n d in i ?arp i$ m
n asil $ e y ? B u , ö b ü r g a rp ilm ay a k a r?i p e k , h em de
p ek aâgilik b ir ga rp ih ?.
* H im m e t a tim y ild iz b ilg isin e s ü r d ü n d e m e-

lek lerin se e d e ettik le ri Ä d c m 'i ta n im a d m .
A h ay irsiz evlät, sonunda Ademoglusun sen;
algakligi nicevebir y ü celik sanacaksm?
N e v ak te d ek d ü n y ay i z a p te d e e e g im , varh -
g im la §u dünyayi d o ld u r a c a g im d iy e c e k sin ?
D ün ya, b a§ ta n b a ?a karla d o lsa giin e$ b ir
bak ti ra i, h a ra re tle h e p sin i e ritir g id e r.
T a n n o v e z in n y a p tig i k ö tü lü g ü d e , o n u n g ib i
y ü z le rc e sin in k ö tü lü g ü n ü d e b ir k iv ilcim la y o k
e d iv e n r .
O h ay äl k u r u ? la n tu ta r , h ik m e t h alin e g e t i n r ;
o zeh irli su y u je r b e t e d ö n d ü r ü r .
550. O ijk ille r k o p a r a n , z an iar rü reten ?ey icri tarn

in a n e e d e r ; kin sc b c p le rtn d e n se v g ile r b itin r .
* Ib r a h im 'i ate$ i^ m d c b e s le r, y e ti§ tir ir ; kor-

kuyu can e m in lig i y ap ar.
* O nun seb ep y a k ic ilig in d a n se v d a la r a d ü s-

m ü $ ü m ; o n u n h a y a lle rin e d alm i^ im d a S o fe s tä i
k csilm i§ tm .
Vezirin toplumu sapitm ak igin

bir ba§ka duzen kurm asi
V e z ir, k e n d ilig in d e n b ir b a§k a d ü z e n k u r d u ;

ögüdü b ira k ti, h a lv c te g ird i.
MESNEVI $E8 Hl 1 149
O n a b a g la n a n la r i, ö z lem ate^ in e a t t i ; halu ct

tam kirk g ü a , elli gü n s ü r d ü .
H a lk , on a (« le r n b esley erek d e li d iv a n e o ld u ;
o n u n h alin d e n , o n u n sö z le rin d en a y n ld ila r , o n im
ta d m d a n n n “u m k a ld ila r da g ild ird ila r.
Y a lv a n y o r ia r , y a k a r iy o r la r , a g h y o rla rd i. o y sa
h a lv e tte . riy azattn iki b iik lü m o lm u § tu .
H a lk , se n s iz i§ igim tz v o k ; s o p a s u u m t u p y ed en
b in fiim a y m ca k ö rü n hali n ic ’o lu r ?
L ü tfe t de T ann 19m o lsu n b u n d a n fa z la
se n d e n ay ri b ira k m a b izi.
B iz 9o c u k la ra b e n z e r iz ; dach se n sin b iz c ;
g ö lg e n i sa l b a § u n iz a , d e d i.
560. O y sa , cam m d e d i, d o s d a r d a n u zak d e g i l;

fa k a t h alv e tte n 9ik m a m a iz in yok.
0 b e y le r , ? e fa a ta k a lk i§ u la r ; o n a u y a n la r d a
k en d ilerin i y e r m iy e g iri§ tiler.
D e d ile r k i : Ne kötü. b a h tim iz v a rn u s a

k ere m s a h ib i; g ö n ü ld e n d e o ld u k , d in d c n d e ;
se n s iz y e tim k a ld ik .
Sen b a h a n e le r b u lm a d a s in ; b iz im s e d e rtli
y ü re g ira iz y a m y o r d a so g u k so g u k ah e d ip d u ru -
y o ru z.
S e n in g ü z e lim sö z le rin e a li$ m i§ iz ; se n in
h ik m et s ü tü n ü e m m i?iz .
A llah i 9in o lsu n , A llah <9i a , b iz e §u c e fa d a
b u lu n m a ; h a y ird a b u lu n , b u g ü n ü y a n n a a tm a .
G ö n lü n ra z i o lu r m u ki b u ä ?ik la r se n siz k a l-
s ia la r da eU erine b ir§ e y d k te r g ir m e s m ;
1 50 MBSNEVj 5ERHl I
H e p si d e b a lik g ib i k a ra d a g ir p m s in ? S u y u ag,
irm agiD b e n d im yik.
E y z e m a n c d e e ji b e n z e n b u lu n m a y a n . A llah
a^kina halkin fe ry a d in a eri$. A llah a§kina.
Vezirin miiritlcri huzurunda» sürmesi
V ez ir d e d i ki : A klin izi ba§in iza d cv^ irm a

d c d ik o d u y 3 d a la n la r ; 8 a g iz d a n g ik an , k u lak la
d u y u la n ögüdü a rav an lar.
570. A §agilik d u y g u n u n k u lagin a p a m u k t ik a y m ;

g ö z le rin izd e n duygu b agin j cö zü n .
C an k u la g in m p a m u g u , ba? k u la g id ir ; b u ba§
k u lagi sa g ir o lm a d ik g a ca n k u lag) sa g ird ir .
* D u y g u su z k a lin ; k u la k siz , d ü § ü n ce siz b ir

h ale gelin de “ G e riy e d o n ,. sö z ü n ii duyun.
U y a n ik lik d e d ik o d u su n d a k a ld ik g a rü y ad ak i
k o n u ?m a d a n n asil b ir koku a la b ilir s in iz ?
B iz im s ö z ü m ü z d e . i§im iz d e di§ar>da y ü rü -
m e k tir ; can v ü rü y ü ^ ü y se g ö k le rin ü stü n d e o lu r.
D u y g u , k u r u lu g u , k arayi g ö r d ü ; gü tik ü kara-

d an d o g m u § tu o ; c a n t s ä 's iy s a a y a £ im d e n iz e b a sti.
§ u k u ru b ed en k a ra d a g e z e b ilir ; caru n g e z ijiy -

se d e n iz in ra g ö b e g in e ayak b a sa ra k olu r.
Ö m ü r , k im i d a g la ra tirm a n a ra k , kim i d e n iz -
leri g e g e rc k , k im i o v a la r a$arak k a ra d a g e g ip
g ittik te n so n ra
MESNEVl SERHl J 151
* Ä b -i H a y ä t’t n erd en b u la c a k s in ; d en izin

d a lg a la rm i n e rd e n y a ra c a k sin ?
i'o p r a g m d a lg a s j b izim v e h m im iz d ir, an lay i-

jim iz d ir , d ü $ ü n c e m tz d ir ; - e n iz in d a lg a s ty s a ken-
d in d e n g e ?i$ tir, sa r h o * o lu § tu r, y o k lu k ru r.
580, S e n b u sa rh o § lu k ta k ald ik ^ a o sa rh o § lu k tan

u z a k s in ; b u n d a n s a r h o j olduk<;a o k a d e h e kar§i k ör
k e$ iü rsin s e n . ( * )
$ u d u y u la n d e d ik o d u , to za to p r a g a b e n z e r ;
b ir z a m a n c a g iz d a ak lim b a jin a a l, su sm a y i b u y
ed in .
Müritlerin, halvetten 91k

diye yalvarir.alan
H e p si d e d e d i k i: A bizi k irm a y i rcv a g ö re n

b a k im . b iz e ■ju d ü z e n i y a p m a ; b u c e fa y i e tm e b ize .
H a y v a n a «jek eb ilccegi y ü k ü y ü k le ; a n k la r a ,
g ü ?le r; e ö tü rc c e g i kadar 15 b u y u r .
H e r k u$u n y e m i, ken di m ik t a r m c a d ir ; h er ku$,
b ir m ciri b ü tü n o la ra k y u ta b ilir m i?
(,'ocuga sü t yerin e e k m ek v e rirse n , yoksul

9<>cugu 0 e k m e k y ü z ü n d e n ö ld ü say .
F a k a t d i$ le n ? ik ti m i, a rtik g ö n lü , k e n d ili-
g in d e n ek m e k a ra r.
(*) M ctinde böylc, “ tu k ü r " je k lin d e ; fakat alta nü«h»

fa rk i olaruk " n ü fü r " yaütlm ij. Bu takdirde m an », “ o k ad eh tea
r.efrot eder d u ru rsu n “ olur.
152 MESNEVI SERHl 1
K a n a d i <;ikm ami§ ku§ u g m a y a k alk i§ti m i, h er

yirU ct k cd iy e lok m a o lu r gid e r.
F a k a t k a n a d i ^lfcti m i, z o rla m a sa n d a , iyi k ö tü

tslik g ilm a s a n da k c n d ilig in d e n u ^ ar o.
S e n in sö z ü n , §eytam s u s t u r u r ; se n in sö z ü n
k u la g im iz a akil b agi$ lar.
590. S ö y le y e n se n olu n ca k u la g im iz akil k e s ilir ;

d en iz sen o lu n ca k aram iz d e n iz e d ö n e r.
* S e n in le o ld u k tan so n ra to p ra k , g ö k ten de
gü zel b iz e a S im ä k b u rc u n d a n b a h p a d e k h e r yan>
y ü zü y le i‘;itan .
S e n siz o ld u k mu, gökyüzü b ile k aran h k tir
b ize . A a y , sa n a kar§i §u g ö k y ü z ü d e k im o lu y o r k i ?
G o k )e r,g ö rü n ü $ te y ü k se k rir; a n la m b ak im in -
1 d an y ü k se k lik se terte m iz ca n m d ir.
G örün ü$tek> y ü k sek lik , b e d e n le r in d ir ; fak at
a n la m a karî b e d e n le r, a d la rd a n ib arettir.
Vezirin, halvettcn fikm ayacagim

diye cevap vermesi
V ez ir d e lille rin iz i k isa k esin d e d i ; ö g ü d ü m ü

can la. \conülle d in le y in .
* lim in se m , em in o lan ki$i tö h m e t a ltin a aim -

m a z ; g ö k y ü z ü n e y er d e se m b ile b ö y le d ir b u .
O lg u n sa m o lg u n lu g u m k ä r edi§ d e n e ? Dcgil-
se m bu z äh m et n ed e n . bu in c itis d e n e d i r ?
B u h alverten g ik m iy a c ag im b e n ; ^ ü n k ü g ö n ü l
a h vah y le m e § g u lü m b en .
MESNEVI SERHl I 153
Müritlerin, vezlrin haUctine

itirazlan
H e p si d e a v e z ir d c d ile r ; sö z lc rim iz inkär

d e g il, b iz im sö z le rim iz v a b a n a la r in sö z le rin e
benzem ez.
600. A y r ih g m d a n g ö z y a ? h n m iz a k m a d a ; c a n iim z m
ta f i n d e n a h la r , ey v a h la r co §up d u rm a d a .
C ocuk d a d is iy la m atla$ m az am a iyi n e d ir,
k ö tü a e d ir ; bilm ed eD a g la r d u ru r.
B iz g e n g e d ö n m ü § ü z . m iz ra b i v u ra n se n s in ;
in ley i? b iz d e n d e g i l; sen in liy o rsu n .
B iz n ey g ib iy iz , b izd ek i se s s e n d e n d ir ; b iz d a g
g ib iy iz . b iz d e k i se s se n d e n d ir.
K a z a m p m at o lm a d a $ atran g g ib iy iz b i z ; a si-
fatlari ho§ z a t, k a z a m p m ar o lm a m iz da se n d e n .
A b iz im c a m m iz a can o la n . biz kim o lu y o ru z
ki se n in le b e ra b e r bu a ra d a b u lu n a b ile lim ?
B iz y o k l a n z ; b izim v a r b k la r im iz , gegici §e-
k iller lz b a r e d e n , M u tla k V arh k o lan se n sin ancak.
* B iz a r s la n la r iz a m a b ay rak lard ak ) a r s la n la r iz ;
on larin oy n ay i§ i, sa ld in § i, so lu k d a n so lu g a yel
y ü z ü n d e n d ir.
O n la rin o y n a y i§ la n g ö r ü n ü r d e yel g ö rü n m e z .
O g ö r ü n m e y e n y ok m u , h i? m i hig ek sik o Jm a sm .
Y e lim iz d e sen in v e rg in d ir, v a rlig im iz d a ;
v a r lig im iz , tü m d e n sen in ic a d in d ir.
610. Y o g a v a rh k ta d m i t a tt ir d in ; y o g u k en d in e
S?ik e ttin .
MESNEVI SERHt I
V e rd ig in ta d i, lü tfettigin n im eti g e ri a lm a ;
su n d u g u n m e z e n i, $ a ra b im , k a d e h in i a lm a g e riy e .
G e ri a h rsa n se n d e n k im a r a y a b ilir ? R e sim ,
n asil o lu r d a rc ssa m ia sa v asa g i r i e r ?
B iz e bakm a, b iz im y a p tik la n m iz i görm e.
K e n d i lü tfu n a , k en d i c ö m e rtlig in e b ak .
Ne b iz v a r d jk , n e d ile g im iz v a r d i ; lü tfu n
sö y le n m e m i? sö z le rim iz i d u y u y o r, i$ itiy o rd u .
R e s im , r e s s a m m , k ale m m in ö n ü n d e , a n a kar-
n in dak i <;ocuk g ib i ä c iz d ir ; o n a . o n u n d ile g in e
b ag lan m i§ tir.
B ü tü n v a ra tik la r T ann gücüne kar$i, iim e
önündeki g e rg e f gibi ä c iz d ir.
T a n n eücü . g e rg e fe kim i §ey tan re sim i§ler,
k im i m s a n . K im i se v in c n ak $ ed er, k im i g a m .
G e r g e fin eli y o k tu r ki elins o y n a tsin d a e n g e l
o ls u n ; dili y o k tu r ki z a ra r, y a h u t, fa y d a ifin b ir
so lu k a lsm , se s q k a r s in .
* S e n , b ey tin tzahm i g e n e K u r ’ä n 'd a n o k u ;
Tann “ A tti^ in .-aman se n a tm a d in ,, d e d i.
B iz ok a ta rsa k o o k a ti? b iz d e n d e g ild ir ; b iz

y ay iz . v a y d a n o k a ta n T a n r id ir .
* Bu, cebi» d e g ild ir, c e b b a r h g m m a n ä s id ir ;
c e b b a rlig i a m ? d a T a n n 'y a y a lv a rm a k iijin dir.
A g la y ip in ie m e m iz , g ü c ü m ü z o lm a d ig in a de-
lild ir ; takat u ta n m a m iz d a d ile g im iz le i§ g ö r d ü -
g ü m iiz e d e lil.
D iie g im iz le 15 g ö r m e se y d ik b u u ta n m a n e
o lu y o r ; b u a c ik la n m a , b u u ta n m a , b u d e rtle n m e
de ne ?
MESNFVI SiiRHl I 155
H o c a la r , n ed e n tatebeyi tc rb iy e i?in siki§ti-

n y o r: f ik ir n eden k u r u n tu la rd a n k u ru n tu la ra
d ö n ü p d u ru y o r.
S e n tu ta r d a o n u n ce b irle i§ g ö r d ü g ü n d e n ha
ben y o k tu r; T a n n A y ’i, y iiz ü n ü b u lu t altin a
g iz liy o r d ersen ,
B u n a b ir g ü z e l c c v a p v a r ; d in ie r, tu ta rsa n
k ü fü rd e n v a z g e ^ e rsin , d in c u y a rsin .
I-Iastaük gagmda insan, özlcm ?eker, inler
d u ru r; hastahk ?agi, tümden uyamkliktir.
H a sta o ld u n m u , su ijtan tö v b e eim ey e., bag!$-
larnna d ile m e y e k o y u lu rsu n .
S u ? u n fir k in lig i g ö rü n ü r s a n a ; g e n e y o la gelc-
y im d e r , d o g r u y ola gelm ey i k u ra rsin .
6^0. B u n d a n b ö y le b u y r u k la ra u y m a k ta n ba$ka b ir
i§ se ?n ü y e y im d iy e a h d e d e rsin , sö z verirsin .
D e m e k iy id e n lyiye an la§ ild i §u ki h a sta h k ,
ak il fik ir v e riy o r, u y a w k h k b agi§ h y o r.
Ey cem eli a ra y a n . bu tem cli b il: K im d e
d e rt v a rsa k o k u alan o d u r.
K im d a h a u y a m k sa d a h a d e rtlid ir o ; k im
g e r^ e g i d a h a iyi a n lam i$ sa b e ti b e n z i d a h a s a n d ir
onun. ■
Onun cebnni anlami§san aglayip inlemen
nerde? Onun cebbarlik zindrini görü^ün hani?
Zincire baglanmi? adam nasil sevinir; hapiste
tutsak olan nasil hürlük satar?
Ayagmi baglachklatim, ba§ma padijah gavuj-
larini diktiklerini görüyorsan,
IS« MESNEVI SERHl I
S e n d e ä c iz le re kar§i g a v u jlu k etm ey e kalki$-

m a ; g ü n k ü b u , ä c iz le rin h u y u o la m a z , ä ciz le r b u
i ji y a p a m a z .
M a d e m k i o n u n c e b rin i g ö r m ü y o r su n , ce b ird e n
sö z ag m a . Y o k , g ö r ü y o r sa n gö rü $ b c lirtisi h a n i?
H a n g i i§e g ö n lü n a k iy o rsa o i§i y a p m a d a k e a d i

gü ciin ii a p a c ik görür d u ru rsu n .
640, G ö n lü n h an gi i$e a k m a z sa , n ey i is t e m e z s e a ,
o i§tc k c n d in i c e b ri y a p a r d a b u , T a n r i'd a n d t r
d e rsin .
P e y g a m b e r le r , d ü n y a i§ le rm d e c c b r id ir ; k ä -
fir le r ah irct i§ lcrin d c ce b ri.
P e y g a m b e r le rin , ah ire t ijle r in d e ih tiy a rla n
v a r d ir ; b ilg isiz lc rin d ü n y a i^ lc rin d c ih tiy a rla n .
Q ünkü h e r k u ?, k en d i c in sin e d o g ru ugar
d u r u r ; k en d isi g c r id e d ir , ca n iy sa ilc rd e m i, ile rd e.
* K ä fir lc r . S ic c in c in sin d c n d ir d e o y ü z d en
d ü n y a z in d a n m a h o § la n a ra k , se v in e re k gelm i$-
lerd ir.
* P e y g a m b e rle r, tlliy y in d n s in d e n d ir de o
y ü zd en can , gö n ü l llliy y in 'in e varm i§ lard ir.
S ö z ü n so n u y o k tu r a m a b iz, g e n e o h ik äy ey i
ta m a m la y a lim .
Vezlrin, halveti birakmakta miiritlerin

ümitlerini kirmasi
V e z ir h a lv e tte n s e s l e n d i : E y m ü ritle r d e d i,
benden >unu a n la y in :
WESNIVl 5EHH1 I 157
I s ä b a n a b ö y le h a b e r v e r d i: B ü tü n d o stla rd a n ,
b ü tü n y a k in la rd a n a y ril, tek o l;
Y ü z ü n ü d u v a ra tu t, y a p a y a lm z o t u r ; k en d i
v a rh g m d a n da h alvet o l, d e d i.
650. B u n d a n b ö y le sö z e d e izin y o k ; d e d ik o d u y la d a
i§im yok b e n im .
E lv c d ä a d o s t la r , ö lm ü jü m b e n ; v a n m i y o g u -
m u d o r d ü n e ü k at g ö g e g ö tü rm ü $ ü m b en .
B ö y le c e de a te ste n y a ra tilm i? gökyüzünün

a lem d a , z a h m e tle r, in ih n etler ig in d e o d u n g ib i
y a n m a y a c a g im .
* B u n d a n b ö y le d ö rd ü n c ü k at g ö g ü n y ü c c sin d e ,
I s ä ’n in y a n in d a o tu ra c a g im b en .
Vezirin, her beyi ayri ayri

kendi yerine dikmesi
D c rk e n o b ey le ri tek er tek er, y a ln iz o larak

h u z u ru n a g a g ir d i, her b irin e b ir sö z sö y le d i.
H e r b irin e , Is ä d'im nde T a n r» n a ib i, b en im
h alife in s e n s in ;
Ö b ü r b e y le r san a u y a c a k la r; I s ä h e p sin i d e
sa n a ta ra fta r etti.
H a n g i b ey b a ^ e k e r s e y ak ala o n u , ya ö ld ü r,
y ah u t d a tu tsa k e t, b irak m a.
A n c a k b en y a ja d ik g a b u n u a g m a ; b e n ö lm e y in *
c c b u b a § b u g lu g a kalki$m a.
Ben ö lm e d ik g e sö y le m e bunu; p ad i$ ah lik

d ä v a s in a , h e r y an i eld e etm ek se v d a sin a giri§m e.
158 MESNSVl SER Hl l
6 6 0 . l§ te $u t o m a r ; b u n d a M e sih 'in h ü k ü m le ri y a z ih ;
ü m m e te a ? ik b ir d ille b ir b ir o k u d e d i.
H er b ey e a y n c a b u s ö z le n s ö y le d i; T a n n
d m in d e d e d i, se n d e n ba§ka n ä ip y o k .
H e r b irin i a y n a y n y ü c e ltti, a g i r l a d i ; o n a n e
d c d iy se b u n a d a o n u d e d i.
H e r b irin e b ir to m a r v e r d i; h e r t o m a r d a yazili
o la n la r, ö b ü rü n c a y k m y d i.
E l i f ’ ten y e 'c kadar h a rfle rin $ ekilleri n asil

b irb ir in c a y k iriy sa o tom ar) ard ak i y a z ila n b u y ru k -
lar d a b irb ir in e a y k m y d i.
B u to m a rd a k i b u y ru k , ö b ü rü n d e k in in z id d iy d i
ki b u z id d o lu ^ u b u n d a n ö n c e a n la ttik .
Vezirin halvctte kendini öldürmesi
O n d a n so n ra d a h a k irk g ü n k a p isim k a p a t u ;
so n ra d a k e n d isin i ö ld ü r d ü , v a rh g m d a n k u r tu lu p
g itti.
H a lk , o n u n ö lü m ü n ü d u y u n c a m e z a n m n b a ?i
b ir k iy a m c t y eri o ld u .
H a lk , o n u n y a siy la sagin i b a § m i y o la ra k , e lb i-
se sin i y irta ra k m e z a rm in b a§ in a ö y le b ir y ig ild i k i.
A r a p ’ta n , T ü r k 't e n , R u m ü lk c si h a lk m d a n ,
m e z a rm in b a§ in a to p la n a n la rin sa y isin i ancak
T an ri b ilir.
670. M e z a n m n t o p r a |in i b a § larm a s a ^ u l a r ; d e rd im

ta m y c rin d e b ir d e rm a n g ö r d ü le r .
MESNEVI SERHI I 159
H a lk , m c z a r in in b a jm d a tarn b ir a y , g ö z le rin -
d e n k a n li g ö z y a § la ri a k itti.
A y n lig iy le p ad i§ a h la r d a , b iiy ü k le r d e , k ü g ü k -
ler d e all e d iy o r la r d i, fe ry a d e d iy o rla rd i. ( * )
T anri escnlik versin, isä

ümmetinin, beylerden, “ I^nizden
onun yerine gegen hangi niz„ diye
sorm asi. yerine ge 9cni dilcmcsi
B ir ay so n r a h a lk , a u lu la r , b e y le rd e n o n u n
y erin e g e g e n k im d i r ?
B ile lim d e o n u n y e rin e , ona u y a lim ; eli-
m iz i d e , e te g im iz i d e o n u n elin e v e relim .
M a d e m ki gü n e§ d o lu n d u ; b izi d a g la y ip b a t t i ;
o n u n y erin e b ir m u ra y a k in a k ta n ba§ka gare y o k .
S e v g iliy le b u iu ^ m a gagi g c g ti; d o st g itti.
A rtik on dan a rm a g a n o la ra k b ir n ä ip g e re k .
G ü l s o lu p g ü lb a lig e sj h a ra b o ld u k ta n so n r a
g ü lü n k o k u s u n u n ed e n d u y a b iliriz ? G iiJsu y u n d a n
d e d ile r.
T a n n a p a g ik g ö r iin m e d ig in d e n d ir ki b u p ey -
g a m b c r le r , T a n n n äip leri o la ra k getd iler.
H a y ir , yalm $ s ö y le d im ; n ä ip le n ä ip ed en i
iki sa m r sa n c irk in b ir z a n d ir b u , g ü z e l d e g il.
660. S e n $ekle tap tik g a iki g ö r ü n ü r s a n a ; fa k a t
§ekilden k u r iu la n a g ö re b ir d ir o.
G ö rü n ü .?e b a k a r sa n se n in g ö z iin d e iki d ir ;
fa k a t s e n , g ö z d e n b elire n g ö z i§ ig m a bak.
(* ) Bu beyit m e tiu d e u a u tu lm u j. k a rju la jtir m a d a k e n a ra

y a z tlm i;.
160 MESNEVI SESHl 1
In sa n g ö z ü n i§ igin a b a k ti m i ik i g ö z ü n ljig im
a y ir d e tm e n in im k äru y ok tu r.
B ir y e re o n ta n e m u m g e tir s e le r , g ö rü n ü § tc
h er b iri ö b ü r ü n d c n a y rid ir.
F a k a t i$ ik la n n a y ü z ? c v ir d in m i, h i? §ü ph e
yok ki b irin in i§ ig i, ö b iir ü n d c n a y ir d e d ile m e z.
S e n , iste r sc n y ü z lan e elrn a, y ü z tan e a rm u t
s a y ; sik tin m i, y ü z k a lm a z , b ir o lu r g id c r.
M ä n ä la r d a b ö lü m . say i y o k t u r , m ä n ä la rd a
ay ird edi§, tek tck sayi$ o la m a z .
D o s tu n d o stla r la b irle§ m e si h o $ tu r ; se n rn anä
etegin i m t ; g ö rü n ü ? in a t^ id ir. b a § ?c k er.
in a t? ) g ö rü n ü § ii ez iy etlerle erit g itsin de

o n u n a ltjn d a d e fin e v e b en z ey e n b irlig i se y re t.
Sen e r itm r z se n o n u n y a r d im la n zati e r iü r
o n u ; h ay g ö n lü m k u lu k ö lesi o lsu n o n u n .
690. O, h em g ö n ü lle r t g ö ste rir k e n d in i; h em d e r-

v ijin lu rk a sin j d ik e r .
Y a y ilm i§ n k , h e p im iz d e b ir c e v h e r d ik ; o y an -
da h e p im iz de b a$ siz d ik , a y a k siz d ik .
G ü n e § g ib i b ir c e v h e rd ik ; su g ib i d ü g ü m s ü z -
d ü k , b e rra k tik .
O g ü z e lim 151k , §ckle b ü r ü n ü n c e k ale b u n jla n
g ib i sa y ila r b e lird i.
B u r g la n m a n c m ik la y ikin d a §u b ö lü g ü n a ra -
sm d a k i fa rk k a lk sm .
B u n u iy ie e a g a r, a n la tird im , a m a b irin in fik r i

sü rg m e sin d iy o n r a i; b u n d a n k o rk u y o ru m h a n i.
MESNEVI SERHt 1 161
In c c s ö z lc r , k e sk in b ir g elik k ilic a b e n z e r ;
k a lk a n m y o k sa g e ri d u r.
B u e lm a s k ilic m ö n ü n e k a lk a n siz g e lm e ; fü n k ü
k ilic a , k e sm e k te n u ia n v g e lm e z .
B u y ü z d c n k ih ci k m a k o y d u m b e n ; e g ri o k u y a n
b ir i, ay k iri o k u m a sm , te rs a n la m a sin d e d im .
B iz gene h ik äyey i ta m a m la m a y a , g e ^ e k l e r
to p lu lu g u n u n v e fa sin i a n la tm a y a g e ld ik .
7 00. O u y d u k la n a d a m d a n so n r a k a lk tila r, o n u n
y erin e b ir n ä ip iste m e y e g ir ijü le r .
Onun yerine ge 9mek 19m beylcrin

kavgalari
O b ey ] e r d e n b ir i ile riy e a t il d i; o v e fa d u jü n c e -
sin e d a la n to p lu m u n o n ü n c v a rd i.
t$ ic d e d i, o e rin n ä ib i b e n im ; z e m a n e d e t s ä ’-
mn n ä ib iy im ben.
I$te $u com ar d a cam gim b e n im ; b u n äip lik

on dan so n ra b e n im d ir.
D c rk c n ö b ü r b ey p u s u d a n 9i k t i ; o n u n d ä v a s i,
b u n u n d ä v a sin a a y k iriy d i.
K o lt u g u n d a n o d a b ir to m a r c ik a rip g ö s t e r d i;
d e rk e n ik isin i d e b ir 9ifit ö fk e s id ir sa rd i.
Ö b ü r b e y le r d e b ir b ir o rta y a 9ik tila r ; s u ve-

rihni§ k e sk in k ib ^ la n m e c k tilc r.
• P. 11
162 MESNEVI SERHI 1
H e r b iri, elin d e b ir k ilig? b ir t o m a r ; sarho§

filie r gib ) b irb ir le rin e dü $ tü ler.
Y ü z b in le rc c H ristiy a n ö ld ü r ü ld ü ; k esik bai?-

la rd a n cepcler m e y d a n a g e ld i.
S o ld a n , sa g d a n se i g ib i k a n la r a k t i; b u sa v a ?
yüzünden h av ay a d a g dap to z la r k alk t).
710. O n u n e k ü g i f it n e t o h u m la n . b a$ larm a äfet

k c sild i.
C e v iz le r k ir ild i, i$i olan k in ld )k ta n so n ra

te rte m iz , g ü z e lim b ir can k e sild i.
B e d e n e gu llan an ö ld ü rü lm e k , ö lin ek var y a ;

n an y a rm a k g ib id ir . elm ay i so y m a k g ib id ir .
T a t li olan n a r §erb cti o lu r ; e ü r ü m ü j o la m n sa

b ir sesi k alir a n c a k .
M ä n ä si o la n , z a ten k e n d ilig in d c n m eydana

$ ik a r ; q ü rü y e n se rezil o lu r g id e r.
E y §ekle, k ih g a ta p a n . y ü r ü , m ä n ä y i b u lm a y a
^ a b a la ; <;ünk\i m ä n ä , $ek!e k a n a ttir.
M ä n ä ch liy le dü §, kalk da h em b a g ijla r e ld e

e t, h em y ig it ol.
S ö z ü m h ir d e c g ri d e g il; b c d e n d e k i m Sn v-
s i z c a n , k ih f iijin dek. tah ta k ilica ü en ze r.
K ib f ia d u rd u k ifa d e g e r lid ir ; k ü iftan g k a n l d i

mi y a k ilm a y a y a ra r an cak,
T a h t a kili^-la s a v a ja g it m e ; i§ b a ? a d ü jm e d e n
ö n c e b ir g o r , a n la o n u .
MESNEVt SERHI I 163
720. T a h ta y s a y ü r ü . b ir b a$k a kilig a r a ; a m a el-

m a y ssa ne§>e v tc ge) b e ri.
K il l ? , e rle rin silä h lig in d a d ir ; o n lari g ö rm c k .

k im y a d ir sa n a .
* B ü tü n b ile n lcr. bunu b ö v le d e m i§ lerd ir,

b ö y le : B ilcn ä le m le rc ra h m e ttir.
N a r a la c a k sa n g ü len n ari a l ; o g ü lü § , sa n a
ta n e sin d e n haber versin .
N e k u tlu g ü lü § tü r o gü lü § ki c a n k u tu su n d a k )
inci g ib i a g iz d a n g ö n lü g ö ste rir.
K u tsu z g ü lü ? lälenin g ü lü § ü d ü r ; gü n k ü
a g z in d a n . g ö n lü n ü n k a ra h g n u g ö ste rir.
G ü lc n n a r . b a g i, b ah gey i d e g ü ld ü r ü r ; e rle rle

so h D et, se n i d e erle re k atar.
K a t) ta? o lsa n . m e rm e r k e silsc n b ile b ir gön ü )

sa h ib in e ula^tiD rm , inci o lu rsu n .
T e m iz e rle rin se v g isin i tä cam n in igin c d ik ;

g ö n lü ho§ k ijile r in se v g isin d c n ba^ka b ir sev giy e
. gönül v e rm e .
Ü m itsiz lik k ö y ü n e g it m e ; ü m itle r v ar. K a ra n -

liga d o g ru y ü rü m e . g ü n e ?lc r var.
730. G ö n ü l. se n i gön ü ) ehlinirt m ah alle^ m e geker

b e d e n se sen i b algik h a p ish a n e sin e geker
H a d i, b ir g ö n ü ld e§ ten g id s ver g ö n lü n c ,
y ü r ü , d e v le ti. d ev let sa h ib in d e n ara.
164 MESNEVI SEKHt J
Tanri rahm et etsin) escnlik versin

M ustäfa’mn incll’deki vasiflarim
ululam alan
I n c i r d e M u s t a f a ’m n , o p e y g a m b e rle r b a ?in m ,
o teroizlik d e n iz in in a d i v a rd i.
V a s if la n , gcklij s a v a jla n , o rn c u , ifta ri o k ita p ta

a m lm i^ ti.
H r istiv a n la r , se v a p k a z an m a k i9in o a d a , o
h ita b a eri$ tiler m i,
O y ü ce a d i ö p e r le r d i; o g ü z e l ö v ü § e y ü z sü re r-
le rd i.
B u sö y le d ig im iz sm a n m a d a b u to p lu lu k sm a n -
m a d a n , k o rk u d a n s a g e se n k a lm iju .
B e y le rin , v e z irin je r r in d e n em m o ltn u ?la r,

A h m e d ’in a d im n sigm aäins» sig m n u sla rd i.
* A h m c d 'in ijig i y a rd im e tti, d o si o ld u da

o n larin so y u so p u ?o g a ld i.
H ristiy a n la n n b ir b ask a b ö lü g ü y se A h m c d ’ in
ad im a § a g ila r, h ö r g ö r ü r d ü .
740. O n la r, b u im tih a n la rla , o k u ts u z ve zirle o n u n

y o lsu z d ü z c n i y ü z ü n d e n a§agi b ir h ale g e ld ile r.
h ö r o lu p g ittile r .
A nlati$i ic r s to m a r la r y ü z ü n d e n d in ie r 1 d e
b ä til o ld u , u y d u k la ri h ü k ü m le r de.
MESNEVI SERHl 1 165
Ahm eden adi. böyle bir yardunda bulunursa

i$igi nasi» korur nasi) gözetir.
Ahmed’ in adi böyle bir saglam kale; o cseolik

vcren ruh nedir? Sen dü$ün artik.
O vezirm belisi vüzünden. derman kabul

etmez bir derde dü?cn bu kan dökiicüden sonra
( ? E R H )
3 2 5 . B e y itten itib a rcn a n la tila n h ik äy e , B e d iJu z - Z a -

m au F u r ü z a n - fc r ’in ‘ M a ä h iz - i K asas-u T e m s ttä t- i
M c s n c v i,, d e ve " § e r h - i M e sn e v i- i § e r i f „ te a n la ttig m a
g ö re « T e f s i r - i E b ü ’l - F ü tü h - i R a z i,, d e , b ir ih tilä fla
"T e fsir-i K e s f 'ü l - E s r ä r ,, da ve “ K a s a s ’ u l- E n b iy a ,,
ad li k ita p ta vard ir, “ T a b a r i ,, d e , P irü z 'u n H a y ä tila ’y la
sa v a^ in d a k i e lin i, k u la g im k esm ek d e b u h ik äy c y e
k a tilm i 5tir (M a ä h iz ; s . 6 - 7 , § e r h ; s. 1 4 9 - 1 5 2 ) /
B u h ik äyen in k a h ra m a n i P o lo s fP a v lo s ) tu r. M ilä -
d in I I . y ilm d a d o gin u § tu r. tsr a ilo g u lla rm d a n o lu p asil
a d i S a u l'd u r . ö n c e le r i Isä d in in in en b ü y ü k d ü § m a m
iken so n ra d a n H ristiy a n o lm u ? A n a d o lu , K ib r is v e
Y u n a n is ta n 'd a b u din i y a y m i?, 6 2 , y ah u t 6 4 te R o m a 'y a
g it m ij, 66 'd a P a t r o s ’ta id am cd ilm i^ tir.
A h d ’ i C e d Jd ’d e , « A 'm ä l - i R u s ü l,, k ism in d a S a u l'u n
H ristiy a n la ra z u lm ü , so n ra d a H ristiy a n o lu ?u a n la tih r
(B a b . V I I I ve d c v a m i). A y ric a b u z ä tin b irg o k §ehir-
lcrd ek i H ristiy a n la ra m e k tu p la ri da v a rd ir.
E d w a r d G . B ro w n e, ‘ A P a ra llel to th c S t o r y in th e
M a th n a w i o f J a la lu ’d - d in R ü m i. o f the Je w is h k in g W h
p e r s e c u te d rhe C h r is t ia n s » adJi m a k a le sin d e § e y h E b ü ’ l-
H a sa n b . H a y sa m a d li b irin in A ra p g a y a z d ig i “ K a s a s ’u l-
E n b iy ä „ n in , M u h a m m e d b . E se d b . A b d u llä h ’i t - T ü s -
tcri a d h b ir is i ta ra fin d a n F a r s g a y a g c v rild ig in i, 1 9 2 0 ’d e ,
713 H . d e (1 3 1 3 ) istin sa h e d ilm ij b ir n iislia s m i sa tm
MESNEVI SERHl 1 167
a ld ig im , h ik äy e n in b u k ita p ta b u lu n d u g u n u sö y lü y o r ki
b u . F u r ü z a n - fe r 'in b a h se ttig i k ita b o la ca k . B ro w n , m e in i
a y n e n v e riy o r; b iz d e T ü r k g e y e ? e v r ire re k su n u y o r u z :
' ‘ Y ü c e T a n n , A ra la rin d a b ö lü k lc r a y rild i d a b ir-

b irle rin e a y k in o ld u la r b u y u rd u ( X I X , M e r y e m , 3 7 ,
X L I I I . Z u h ru f, 6 5 ). R iv a y e t e d e n le r d e rle r k i: Y ü c e
T a o r i , I s ä 'y i g ö g e a g d ir d ik ta n so n ra H r istiy a n la r , P o lo s
o n la r i y o ld an ? ik a n n c a y a d e k tyi b ir y ol tu tm u ^ la rd i.
P o lo s Y a h u d iy d i; i s ä ’v i, i s ä d m in c u y a n la n k ö tü g ö r ü r,
b o y u n a o n larin k ö tü lü k le rin i sö y le r. o n la ra dü § m an h k
e d e r d i. K ocahn ca, $ e rrim in , k ö iü lü g ü m ü n o n lard a n
e k « ilm e sin i iste m e m d e d i ; b ir g ö z ü n ü k ö r o lm u $ g ö ste rd i.
H r istiy a n la r a d e d i k i: B en i ta m y o r m u s u n u z ? E v e t
d e d ile r , T a n n m a h lü k a tm m cn k ö m s ü s ü h se n . D e d i k i:
D ü n g c c e I s ä 'y i ru y a m d a g ö r d ü m ; g ö c ü m z b ir y u m ru k
i n d ir d i, k ö r e tti b en i. N e v a k tcd e k b e n im y o lu m a giren -
Icri in c ite c e k sin d e d i. B e n titre v e titrcy e si^ ra y ip u yan -
d i m ; b a k tim ki b ir g ö z ü m g ö r m ü y o r. § im d i, l s ä ’m n b en -
d e n razi o lm a s i i?in d tn in iz e g irm c k is t iy o r y m i b u n u n
i? in g e ld im s i z e ; ? ü n k ü o n u n g a z e b m c d a y a n a m a m b e n ,
d e d i. H r istiy a n la r on u a ld ila r. bir ev e g ö tü rd ü le r . O d a
r a h ip le rin y o lu n u - y o rd a m in i t u ttu . B ü tü n gü n o r u ?
t u t a r d i; b ü tü n g e c e n am a z k ila rd i. S o n u n d a h alk ona
in a n d i. D c r k c n , b ir to p iu lu g u y a m n a < ;agird i; d ed i k i:
G ö r m ü y o r m u su n u z . o r d u p a d i? a h in ö n ü n d e n g id e r.
E v e t , d e d ile r. Ö y lc y se , d e d i, n a m a z d a d o g u y a d ü n m em iz
d a h a d o g r u . O to p lu lu k . K u d ü s ’ ten y ü z ? e v ir d i, d o g u y a
y ö n e ld i. B ir z a m a n so n r a b ir ba^ka to p iu lu g u Q agirdi,
cledi k i: Y ü c e T a n n h er $eyi in san in fa y d a si i$in y a ra tti.
E v e t , d e d ile r , d o § r u . P e k i, d e d i, n e d e n ö k ü z eti h cläl
o ls u n d a d o m u z e ti h a r a m o ls u n ? B e n ö ?v le " ö r ü y o r u m :
1C8 m esn ev i sta u t i
D o m u z e ti d e h e läl. O to p lu lu k d o m u z c tin i k e n d ile n n e

heläl sa y d i. B ir z a n v m so n ra b ir ba^ka to p lu lu g u gagird t
v e d e d i k i: D ir iltm e k , y a ra tm a k , y ü cc T a n r i'd a n h a 'k a -
s m a k olay d e g il. F .vet, d e d ile r. P e k i. d e d i, b u h a ld e I s ä ’ n in
T a n r i o lm a si g e rek . C ü n k ü o , k u ? y a r a tti, ö lü y ü d iriltti.
B ir z a m a n so n ra d a h alk i t o p la d i; d ü n g c c e , rü y a d a
I s ä ’ yi g ö r d ü m ; se n d e n razi o ld u m , d e d i ; elini y ü z ü m e
s ü r d ü . T a n n , o n u n elin in k u tlu iu g u y ü z ü n d e n g ö z ü m ü
a<;ti, a y d in la tti. B a n a , siz e so y le m e m igin b ir k a 9 s ö z
ism a rla d i. B ilg in le r in iz d e n , b ü y ü k le rin iz d e n n b ir top -
lu lu g u se ^ in , bana g ö n d e rin de o n la ra sö y liy e y im .
O n la r , b ilg in le rin in u lu la rm d a n Ü9 k i?iy i SC91P g ö n d c r-
d ile r . T e k e r tek er b e n im y an u n a g e lin , d e d i. Ö n c e
b irisin i g a g ir d i; o n a , I s ä b a n a d e d i ki d e d i, n e d e n o n la r
b a n a kul d iy o r la r ? S iz d e b iliy o rsu n u z ki b en ö lü y ü
d ir ilttim , k u ? y a fa ttim , a n a d a n d o g m a k ö rü n g ö z ü n ü
a g u m ; b u n la n T a n r i ’d a n ba§k asi y a p a m a z . B en T a n r i ’-
y im , B an a T a n r i d e m e n iz g e re k . O a d a m , b u n d a n b ö y le
I s ä 'y a T a n r i d e m e y i k a b u l e t t i; y a n m d a n g k t i . S o n r a
c b ü r ü n ü g a g ird i. O n a , d e d i k i: I s ä , b a n a , ü m m e tin e
s ö y le , d e d i, b en ö y le $ey ler y a p tim k i o n la n T a n r i Jd a n
b a § k asi y a p a m a z . N e d e n b an a T a n n k u lu d iy o r s u n u z ?
T a n n 'm n o rta g iy im b e n , b e n im b a k k im d a b u inanci
b e s le m c lisim z . O a d a m d a b u sö z ü k a b u l e tti, d ija n y a
9ik u . S o n ra ü g ü n c ü sü n ü g a g ird i, d e d i k i: I s ä , b en
d e d i, T a n n ’m n o g lu y u m ; siz d e g ö r d ü n ü z , iîttin iz,
b e n n asil y a ra ttim , n a sil ölü y ü d ir ilt t im ; In ciP i b ö y le
o k u m a n iz g e re k . 0 d a b u sö z ü k a b u l e tti, y a n m d a n gik ti.
S o n r a P o lo s, o g e c e k e n d in i ö ld ü r d ü . B a z ila r i d a , ls ä 'n m
sö z le rin i h a b e r v e r d im , on a g id e e e g im , d e d i, h alk in
g ö z le ri ö n ü n d e k e n d in i ö ld ü r d ü d e rle r . H ristiy a n la r b u
h a li g ö r d ü le r , e rte si g ü n ü o Ü9 k i§ in in y a n la n n a g itti-
MliSNEVl SER Hl l 169
ler. D e d ilc r k i: tsä P o lo s’a n c d e m i? ; o siz e n clcr
s ö y le d i? U g ü d e d u y d u g u n u sö y le d i, sö z le n b irb irin i
c u tm a d i; a r a la n n d a a y k irih k gikti. O n la rin b irin in adi
N a s r u r ’ d u ; b irin in M e lk ä , ö b ü rü n ü n d e M ä r Y a ’k u b ’d u .
B u n la r a ait sö z -u z u n d u r ; a n la tilm a sm d a d a p ek o k a d a r
fa y d a y o k ; o n u n igm e tr a flic a a n la tm a y a g in > m c d ik
( I s l a m i c a ; E d ito r. E . B r ä u n lic h . V o lu m e n S e c u n d u m .
F a c . 1. L i p s ia e in a d ib u s q u a e A sia M a jo r A P P E L I A N -
TUR, A ir. M C M X X V I , s . 1 2 9 -1 3 4 ).
F u r ü z a n - fe r ’ in u a k le ttig i h ik äy e bunun ö z e tid ir.

R e y n o ld A. N ic h o ls o n da, M e sn e v i te r c c m e sin d e ,
v u k a n d a k i m a k a le y i k a y n a k e d in e re k a y m b ilg iy i v e n y o r
( T h e M a th n a w i o f J a l a l u ’d d in R u m i ; V o lu m e V I I I ,
L o n d o n - 1 9 3 7 ; s . 3 4 - 3 6 ).
M e v lä n ä M ü z e s i K ü tiip h a n e sin d e 1189 n o . d a k ay ith
ve Ib r ä h im b . M a n s ü r 'ü n - N is ä b ü r i'n in K a s a s 'u l- E n b i-
y ä ’ sm d a ' ‘ K is s a - i äs>aaz-i T e r s 5 y i „ b a b sm d e Yunus
a d li b ir Y a h u d in in , H n stiy a n h g a ih tiläl so k tu g u ve so n u n
d a d a k e n d isin i ö ld ü r d ü g ü aym ta rz d 3 a n la tilm a k ta d ir
( 2 4 4 . a -2 4 5 . b ). B u k iia b in H ier? V I I I . a s n n b a $ la n n d a
y a z ild ig i k ä g id in d a n , lm lä ta rz in d a n a g k g a anli»*ilm ak-
ta d ir; te’ lifi V - V I . y ü z y iU a rd a d ir (M e v lä n ä M ü zesi
Y a z m a la r K a t a l o g u ; I . H a z ir ia y a n : A . G ö lp in a r h , l ü r k
T a r i h K u r u m u B a sim e v i - A n k a ra 1 9 6 7 ; s . 124 - 1 2 5 ).
E s a s i, A 'm ä l- i R ü s ü l ’d e n v e P o lo s'u n m e k tu p la rin d a n

a iin a n b u h ik äv ed ek i Y a 'k u b vc N a s t u r , P o lo s ’ la ?ag d a §
d e g ille rd ir. Y a ’k u b . M ila d i V I. Y ü z y ild a , ik in cisi
V . y ü z y ild a y a$am i$ tir. M e lk ä ise b ir m e z h e b in a d id ir.
A n c a k A ’m ä l- i R ü s ü l ’d e , P o lo s'u n , H ristiy a n la ra p e k
90k z u lü m le r d c b u lu n d u g u , erk e k , k a d in b ir 90k H r is-
t iv a m b a g h o la r a k O rijilim e g ö tiirü rk c n S a m y a k in la rin d a
170 MESNEVI SERHt I
g ö k te n b ir n u n in p a r la d ig i, b u y ü z d e n g ö z le rin in gö r-
m e z o ld u g u , i s ä ’ n in k e n d isin e , ne v ak te d ek b a n a z u l-
m c d e ce k sin d e d ig i a n la tilm ak ta { B a b . I X ) , ay m z a m a n d a
b u n la r , k e n d isi ta ra fin d a n da h ik äye e d ilm e k te d ir
( X X I - X X V I ) . M e k tu p la n n d a siin n e t o lm a m n lü z u m -
su z lu g u (A 'm ä l- i R ü s ü l, B a b . X V , 5 - 2 9 ; R o m a lila ra
m e k tu p , I I , 2 5 - 2 9 ; X I I I , X I V ; K o r e n t o s lu ’la r a ; V I I ,
1 8 -2 4 , G a la t y a ’lila r a , I I , V , F ilip I iT e r e ; I I I , K o lo silP -
le re , I I ) , h e r y e n e c e k § cy in , h a tta p u tla ra k e silc n h a y v a n -
la n n b ile h eläl o ld u g u a^ ik ^ a sö y le n m e k te d ir (K o r e n to s
lu ’la r a , V I I I - X , T im o t a v u s ’a ; IV ). B u z ä ta y a z d ig i m e k -
tu p ta n ru h a n ilig in e s a s im d a o n u n k u r d u g u n u a n liy o ru z .
H ig § ü p h e y o k ki A h d -i C e d id ’ i in c eley en M e v lä n ä ,
b u h ik äyey i o k ita b a g ö r e te’ vil c tm i? ve m u h a y y ile sir.d e
i§Icd igi m e v z ü u b u ?ek le d ö k m ü $ tü r.
B u r u n k e sm e y e g e lin c e :
H e r o d o t te r c e m e sin d e Z o p y e re (Z o p ir ), B a b iP in
fe th in d e b u rn u n u k e sm i?, ben s iz d e n im , p a d i? a h b u n u
a n la d i d a b u rn u m u k e sti d iy e re k ?eh irlile ri k a n d ir m i? ,
iglerin e g ire r e k ?e h rin D ary u *, ta ra fin d a n z a p tc d ilm e sin e
y a rd itn etm i$. N ü v e v r l’ y e g ö re H iy r e h ü k ü m d a r la n n d a n
b irin in v eziri d e b u rn u n u k esere k d o g r u lu g u n u g ö s te r -
m i$ , b u d ü zen le d e o r d u y u göle g ö tü re r e k m a h v e tm is
(A . P . C a u ssin d e P e r c e v a l: E s s a i s u r P H isto ir e d e s
A r a b e s ; P a n s - 1 8 4 7 , c. I ; s. 81 - 8 2 ).
3 2 7 -3 3 3 . B u h ik ä y e n in , " M c r z ib a n - N a m e ,, d e b u -
lu n d u g u n u , A tta r ’ m d a “ E s r ä r - N ä m e ,, d e bu h ik äyey i
a n la ttig in i “ M a ä h iz ,, b ild iriy o r (s . 7 - 8 ; § e r h - i M e sn e v i,
s . 16G). H ik ä y e , " E s r ä r - N ä m c ,, y e d a h a u y g u n d u r.
M e v lä n ä , d a h a ile rid e a g ik liy a ca g i g ib i b u h ik ä y e y i
d in lc rin esas itib a riy le vahdet ü z e rin e k u r u ld u ä u n u
MESNEVI SER Hl I 171
a n la tm a k i?in z ik r e d iy o r. K u r ’ä n ’ in I I I . sü re sin in (Ä li
I m r ä n ' 6 4 . ä y c tin in rae ali s u d u r : " D e k i: Ey K it a b
e h li, g c lin a ra m iz d a e§it o la n cek s ö z e : A n c a k A lla h ’a
k u llu k e d e ü m . o n a h i? b ir $eyi e$ v e o rta k e im e y e lim ;
A lla h ’ i b ira k ip d a b a z ila rim iz , b a z ila rim iz i T a n r i ta iu m a -
s m . G e n e d e y ü z d ö n d ü r ü r le r se d e y in k i: T a n i k o lu n ;
ö z ü m ü z ü T a n n ’ y a te s lim ed e n le riz biZ j, I I . sü re n in
2 H4 . ä y e tin d e , p e y g a m b c r le r in . p e y g a m b e rlik le r i b ak i-
m in d a n a y n la m iy a c a k la r im . h e p sin in d e te v h id e , in san -
la rm h a y rim v e k e m atin i sa g la m a y a g ö n d e rild ig in i., 2 5 3 .
ä y c tin d e y se a n c a k A lla h k a tin d ak i d e re c e le ri b a k im m -
d a n b a z is in m , b a z is in d a n ü stü n o ld u g u n u , fa k a t p ey -
g a m b e rlik te , te b lig a e m u r olu §ta ve te b lig etü k le ri ger-
? e k t e ay m o ld u k la r m i b ild ir m e k te d ir. G e rc e k te n d e h e r
p e y g a m b e r , A lla h ’ in b i r , c$ siz, o r ta k siz , h e r § ey d en m ü -
n ez z eh o ld u g u n u b ild ir n ü ? , d ü n v e v i h ü k ü m le rse za m a -
m n ic a b in a g ö r e k o n m u $ tu r. F a k a t z a m a n ge ^ tik ee her
d in eh li o n d a n so n r a g e le n d in in ta b ia tiy le d a h a m ü tek a -
m il o lm a si ve o n a u y u lm a si g e rek k en u y m a m i$ , so n ra k i
d in ch lin e d ü ^m an k e s ilm i? , tarih sa h ife le ri E h l- i S a h b
sa v a § la n y le , h a ttä b u d a y e tm iy o rm u ? g ib i a y m din
eh li a ra sm d a k i bazi aydm fik irle r i sö n d ü rm e k i?in
e n g iz isy o n z ü lü m le ri ile , I s lä m ’ d a d a m e z h e p sa v a sla -
riy le k a n a b o y a n m i§ tir. K u r ’ä n -i K e r i m ’in b ir ? o k äy et
le rin d e ve m e se lä I I . sü re n in 111 - 118. ä y e t- i K e r im e -
le rin d e M ü s ä P e y g a m b e r ’ in d in in e u y d u k la n m sa n a n la r-
ia k e n d ile rin in i s ä d in in d e n o ld u k la r m a in a n a n la r a ra
sm d a k i a y k irilik la r a n la tilm a k ta , p e y g a m b e rle re , k en d i
d in le rin d e n ge le n b ü y ü k le re ta n rilik isn a d ettik leri b il-
d irilm e k te d ir.
M e v lä n ä ’ ya g ö r e b u , b ir ? a § ilik tir; b ir i ik i g ö rm e k tir.
C ü n k ü v a h d e t b a k im m d a n b ü tü n p e y g a m b e r le r b i r d i r ;
172 MSSNEVI SüRllt I
Ä d e m 'Ie b a§ lay an n ü b ü w e t , H z . M u h a m m e d 'le so n a

crm i§ tir. M ü s lü m a n , H z . P e y g a m b e r Jin ( S .M .) b ü tü n
p e y g a m b e rle rin s o n u n c u s u o ld u g u n a , e n iistü n ü b u lu n -
duguna, d in in in b ü tü n d in lc ri n e sh e ttig in e , k itan -
bin in so n iläh i k ila p o ld u g u n a in a n m a k la b e ra b e r H z .
M u h am m ed ’den ön cck i p e y g a m b e rle rin hi«; b irin i
in k är c t m e z ; b iri iki görm ez., §a§i d e g ild ir. A lla h ’ in k e -
la m m a in a m p M ü s e v i v e I s e v i’ le rin e llerin d e k i k itap -
la rin m u h a r r e f o ld u g u n u b ilm e k le b e r a b e r k ita p sa h ib i
p e y g a m b e rle rin k ita p la n n i b u g ü n a s illa n v o k tu r d iv e
in k är c tm e z .
3 3 6 . H z . R a s ü l- i E k re m ( S .M .) , “ A lla h rü $ vet v e re n e ,
r ü 5v e i a la n a , ik isi a ra sin d a v a sita o la n a län et e t s in ;
rü §vetten sa k in rn ; ?ü n k ü rü$vet k ü frü n tä k e n d is id ir ;
r ü jv e t v e re n , ce n n e tin k o k u su n u b ile d u y m a z ,, b u y u r-
m u $ la r ; im ä m C a ’f e r 'u s - S ä d ik , “ H ü k ü m v e rm e h u su -
su n d a , rü§vct A lla h 'a k ü f u r d ü r „ d e m isle r d ir (S c fi-
n e t’ü l- B ih ä r ; I , s. 5 2 3 ).
3;>3. T ü r k ^ c d e " G ö n ü l d e n g ö n ü le y o l v a r „ a ta sö z ü
v a rd ir ki F a r s g a d a a y m m e a ld e b ir a t a s ö z ü m e v e u ttu r.
3 6 0 . Z ü n n ä r. H ristiy a n ra h ip le rin in b ellerin e k u -
sa n d ik la n , u cu n a h a ? ta k ü k la ri y ü n , y a h u i kayi§ ku 5ak.
B u , b ir d in e , b ir in a n c a b a g la n m a y a , k e n d in i o in an ca
a d a m a y a b ir i$aret k a b u l e d ilm e k te d ir. B ilh a ss a ev len -
m e y e n ra h ip le rd e , n e fis lc r in e h ä k im o ld u k la r m a d a b ir
b jr ija r e ttir .
M e v lc v ile rd e , “ E l i f „ h a rfin e b e n z e tile re k “ E l i f i

N e m e d « , yahut sö y le n ije g ö re flE l i f l ä m e t „ d e n e n
y ü n d e n y ap iln u ? d ö rt p a r m a k e n in d e v e b ele b ir k ere
d o la n d ik ta n so n ra u c u n d a k i y ü n ip lc ü stte n sa r ilip b a g -
lanan b ir k u§ak v a r d ir . Q ileye so y u n a n la r , ? ile !e ri b i»
rin c cy ed ek g iy d ik le ri c te k le ri d a r, ü stü b e d e n e y a p isik ,
k o lsu z v c y a k a siz <rT e n u r e - t e n n ü r e „ d e n e n e lb ise n in
MESNFVt SERHl I 173
ü stü n e , gilek e? o lm a y a n m u h ip le r , y a h u t g ile sin i b itirm i?

d e d e le r , s e m ä 5 e d ile c e g i, m u k a b e le y a p ila c a g i v a k it,
d ö n e rk c n e te k le ri a g ila c a k k a d a r g e n i? s e m ä ’ ten n ü re si-
n in ü s tü n e , b e lle r in e b a g la r la r (A . G ö lp in a r h : M e v le v i
Ä d ä b ve E r k ä m ; I s t . In k ilä p v e A ka K . 1 9 6 3 , s . 4 3 - 4 4 ).
B e k ta ^ le r d e , ta rik a te g ire c e k k i§ in in k c s tir d ig i k u r -
b a n m y ü n ü n d c n ö r ü le n , o r ta y c rin d c ik i, y a h u t m iic e r-
r c ts e , yäni e v le n m e m e y e sö z v e rm i?, r a ü c e r re t e r k ä m n a
a lin m iss a , ü ? d iig ü m b u lu n a n , b o y u o a ta k ih p m ü r jid e
g ö tü rü le n ve m ü r f it ta ra fin d a n , b e lin e b a g la n a n ,
ü ? k c re b e le d o la n a c a k k a d a r u z u n k ill? b a g i a n la m m a
« u g y - b e n d „ d e n e n in c e k u§ak v e M e v le v ile r in y u k a rid a
sö y le d ig im iz k u ? a g i, F ü tü w et e r b a b in d a k i “ §edd„
d e n e n k u §ak tan g e lm c d ir ; b u d a Z e rtü ^ ü lik te n g c g m c-
d ir (A . G ö lp in a r h : I s lä m v e T ü r k iU erin d e F ü t ü w e t
'.e'.kiläti v e k a y n a k la n : I s t . Ü n iv . Ik tis a t F a k . M e c -
m u a s i, 11. C . i s t . 1 9 4 9 - 1 9 5 0 , s. 3 - 3 5 4 ; b ilh a ssa s .
s. 8 3 - 8 5 . I s l ä m A n s ik lo p e d is i; C ü z . 1 1 4 , Is t . 1 9 6 8 ,
§ e d d M a d . s . 3 7 8 - 3 8 1 ).
3 6 8 . “ A zg rn ,, d iy e g e v ird ig im iz sö z m e tin d c “ gol>,
ta r z in d a g e g m e k tc d ir,
G o l, G o l- i B e y ä b ä n d e n e n v e T ü r k g e d e G u ly a b a n i
d iy e sö y le n e g c lc n b u s ö z , C a b iliy y c d e v r m d e A ra p la rin
in a n d ik la n b ir ge$it § cy tan ta ife si id i k i o n la r a tü r lü
sc k ille rd e g ö r ü n ü r le r , in a n g la n n c a , y o l b u y a n d a d iy e
se sle n ir le r , s u s u z y e r le re dü ^ ü rerek ö lü m le rin e s e b e b
o lu r la r d i. H z . P e y g a m b e r , C ah iliy y e in a n g la n n d a n o lan
k u ^ la rm u<;u$larm dan h ü k ü m g ik a r m a n m , h icri y ilm
2 . a y i o lan S a fe r a y im n k u ts u z lu g u n u n v e g o lü n a sli
o lm a d ig im b ild ir m id ie r, an c a k gö ld e b ir h a y a le k ap ilaru n
e z a n o k u m a sim b u y u rm u ^ la rd i. B u d a h c rh a ld e h a y a le
dü ^ en in k c n d in c g e lm e s i iy in di (C a in i’ : I I , s. 1 9 3 ; S e l i -
n c t'ü l- B ih ä r , I I , s. 2 3 2 ).
171 MESNEVt SERHl I
A sh ä b - i K ir a m 'd a n H u z e y fe , A lla h ’in sa lä t-ü sc ta m j

o n a o lsu n , e s h i b , P e y g a m b e r’ d c n h ayri s o r a r ; b e n se
sc rri so ra rd im d e m i§ ti. N e d e n d iy e so ru lu n c a d a , §er-
d e n sa k in a n d e m i§ ti, h a y ra u la§ir g id e r (M a a h iz , s. 5 ).
K u i an d a N e f s , k i? !, z ä t, ö z , can a n la m la n n a g e h r.
T e r im o la ra k in sa n d a k i k ö tü liig c ra e y lc tm e y e d e n m istir .
S ü f i l c r , K u r ’ä n ’in X I I . sü re sim n 'Y u s u f A .M .J 5 3 . ä y c -
tin d e Y ü s u f P e y g a m b e r ’in “ G e re c k te n d e n e fis k ö tü lü g ü
ta z la siy lc b u y u r u r , ancnk R a b b im in a c id ig i k u r tu lu r b u n -
d a n ., ä y e tin e d a y a n a ra k k ö tü lü g ü fa z la siy le b u y u rm a ka-
b iliy c tm c ,cN e fs - i E m m ä r e ,, adrnt v e r m ijle r d ir . L X X V .
sü re n in (K iy ä m e ) 2 . ä y e tin d e “ K e n d m i k in a y ip d u ra n ne-
f i s „ d iy e g e ft ig i ig in , k ö tü lü g ü b u y u ra n k a b iliy e tte n k u r-
tu lu p b ir fe n a h k y a p m c a k en d isin i k tn a m a k k a b iliy e tin e
u la§an n efse " g o k k m a y a n ,, a n la m in a “ N e fs - i L e v v ä m e ,
d e m i^ le rd ir. X C I . sü re n in ($ e m s ) 7 . ä y e tin d e nefsc”
k ö tü lü g ü n ü d e , iy ilig in i d e ilh ä m e ttig i b ild ir ild ig in d e n
k e n d isin e iy ilik lcr ilh ä m e d ile n , b u k a b iliy e te e r i5en
n e fse ‘‘‘ N e fs- i M ü l h i m e ,,, ay m sü re n in 9 . ä y e tin d e '
“ A n d o lsu n ki k irn , ö z ü n ü n iy iee te m iz le m i§ s e *k u r tu l-
m u ?tu r, m u ra d in a e r m ijt ir ,, b u y u r u ld u g u n d a n b u k a b i-
h y ete crigen n e fse “ N e fs - i Z e k iy y e u , L X X X I X . sü r e
n in ( F e e r ) 2 7 - 3 0 . ä y e tle rin d e “ E y iy id en iy iy e in an m t$ ,
§ ü p h e si k alm am i? n e fi§ , ra b b in e , o n d a n ra z i o la ra k v c
o n u n n z a sm i k a z an m i? b u lu n a ra k d ö n „ b u y u r u ld u ^ u n -
d a n , iyiee in a n m if, § ü p h c sd e n an n rm $ n e fse ,fM u t -
m a i n n e » , A lla h ’ tan razi olan n e fsc “ R ä d jy y e ,,, riz a sim
k az an m i$ n e fse d e " M a r d iy y e ,, a d in i v e rm i§ lerd ir.
N e fs m te m iz le n i? m c rh a le lc rin c g ö r e k ö tü lü k te n
iy iy e d o g ru n e fis le r jö y le s ir a la n m ift ir : I ) E m m ä r e ,
L e v v ä m e , 3) M ü lh im e , 4 ) M u t m a in n c , 5 ) R d d iy y e ,
MESNEVI SERHI I 175
6) M a r d iy y e , 7 ) Z e k iy v e . B u so n k a b iliy e te “ S ä fiy y e ,,
d e d e n m i$ tir ( T a 'r i f ä t ; s . 164 - 165).
E s m ä ile , y an i T a n r i ’n m m u a y y e n b ii a d m i m u ay y en
b ir sa y id a , y a h u t sa y isiz o la ra k z ik re tm c k su rc tiy lc g e r-
êge u la sa c a k la rin a in an an s ü f ile r , "A tv ä r-i S e b 'a ,,
d e d ik le ri b u y e d i d u r a g in h e r b irin d e , b ir a d i z ik r e d e rle r ;
g ö r d ü k le ri r ü y a la n . d ii^ tü k leri b iily a lari §cy h lcrin c
sö y le rle r , $eyh o n u y o ru m la y ip y ü k se ld ig m i h ü k m e d e r,
say iy i ^ o g a ltir. y a h u t d a h a ü stü n d e re c e d e k i zik ri verir.
B u n la r M e v lä n ä ’n m n e ^ c s in d e v e M e v le v ilik te ol-
m a m ak la b e r a b e r sir a s i g e ld ig i i?in b ilg i ve rm e y i fay d a-
d a n h äli b u lm a d ik .
3 7 2 , A v a m . h a lk h alk in a§agi ta b a k a si a n la m in a
g e lir. B u k e lim e , M e v lä n ä Jd an b e n . M e v le v ilc r tara-
f in d a n . iste r se z e n g in o lsu n , vezlr o lsu n , en y ü k sek
m e rte b e y e g k m i j b u lu n s u n , a§k tan m a h r u m , tev h id d e n
h a b e rsiz , b e n lig in e b a g h , h ak iy k ate y a b a n a . d ü n y a y a ,
d ü n y a z iy n e tlc rin e d a lm i? kiîlere d e n ir. " M e l'u n d u r .
m e l’ u n d u r a ltin vc g iim ü ? p aray a ta p a n ,, h a d isin c e
( S e f in e , I I , s . 5 1 3 ; C ä m i’ I I , s. 1 0 3) A v ä m . b u n la r d ir ;
M e v l e v il c r k e n d ile rin d e n o lm a y a n . b e n lig in e dalm i§
b u lu n a n ki§ileri a n la tm a k igin “ a v ä m ’ d a n ,, d erler.
3 7 4 . D e c c ä l. D c c l, A ra p g a d a d e v e n in h er y an m i
k a tra n la m a k a n la m in a g e lir. T e d c ü , b ir §eyi tü m d e n
b ü r ü m e k d e m e k tir. D ecc& F in , so n z a m a n d a k iy a m e te
v a k m , ta n rilik d ä v a siy le g k a c a g i , rek g ö z lü o la c a g i
riv ä y e t e d ilm i§ tir. D c c c ä J h ak k in d a $u h a d is k r v a r d ir :
“ D e c c ä l'in g ö z ü y c ^ ild ir ,,, “ D e c c ä l’ in g ö z ü p u slu -

d u r ; b ir g ö z ü y o k n ir ve g ö z y eri d e y o k t u r ; aln in d a kä-
f i r sö z ü y a z ih d ir ;h c r in an an o y aziy i o k u r „ , “ D e c c ä l’in
sa g la ri d a r m a d a g m d ir . Y a n m d a ce n n e ti, c e b e n n e m i v a r
d i r ; cen n eti c e h e n n e m d ir , c e h e n n em i c e n n e t,, " D e c c ä l
176 MESNEVI SERHi I
M e d in e ’y le M e k k e ’ y e g ir e m e z ...,, (C ä m i’ I I . s. 14)
D e c c ä l'in , d o g u ta ra fin d a n , S e c is t a n 'd a n ^ ik acag i.

b u n u n v e S ü fy ä n i'n in z u h ru n u n . M e h d i’n in z u h u ru n a
a lä m e t o ld u g u , H z . A lf n i n , b ir g iin , e y m s a n la i, bem
k a y b e tm e d e n so ru n b a n a d e m es i ü z e rin c S a ’s a a b . S ü -
h ä n ’ i n , E y M ü 'm in le r e m ir i, D e c c ä l n e vak it z u h u r ed e-
cek d iy e so r d u g u , A li’n m d e , in sa n la r n am az» b ira k u k -
l a n , cm an e ce h iy än et e ttik le ri. y alan sö y ie raey i heia)
b ild ik le r i, fa iz y e d ik le r i, rü§vet a ld ik la n z a m a n d iy e
c e v a p v e rd ig i v e d a h a b ir s o k a lä m e tle r z ik r e ttig i, A sb a g
b . N ü b ä te 'n in , D e c c ä l k im d ir so r u s u n a d a . S a y id b.
S a y d ’ d i r ; o n u , g e rg e k b ile n §ak avete d ü ije r ; y alan lav an
k u tlu lu g a e r e r ; Is fa h a n civ a ru id a k i Y a h u d i k ö v lerin d e n
b irin d e n g ik ar, s a g g ö z ü y o k t u r ; ö b ü r g ö z ü a ln m d a d ir
v e sc h c r y ild iz i g ib i p a r la r ; ig in d e d e k a n b b ir p ih u
v a r d ir ; iki g ö z ü n ü n a ra sin d a k ä fir y a z ilid ir ; yazi b ü cn
d e o k u r b ilm e y e n d e ... b u y u r d u g u E h lib e y t'te n riv ay et
e d ile n h a d isle rd e n d ir ( S e f i n c ; I , s. 4 3 9 - 4 4 0 ).
M e v lä n ä b u r a d a D e c c ä l sö z ü y le h e m b u h a d isle re
i§ aret e tm e k te , h em k e n d in i iyi g ö s te re n , ig y ü z d e n k ö tü -
lü g e gah$an m ü n ä fik la rm , D e c c ä r in y a rd im c ila ri o ld u k -
la rim b ild ir m e k ie d ir .
3 7 6 . Z ü m rü d ü a n k a a , F a r s g a d a o tu z r e n k , o t u z ku$
d e m c k o lan S i re n g , S i m o rg sö z ü n ü n T ü rk g c !c $ m i$ id ir.
B u k u f , o tu z ku§ b ü y ü k lü g ü n d e , o tu z ren k li b ir ku§
o ld u g u ig in , y a h u t o tu z ku$u n aläm eri k e n d isin d c b u lu n -
d u g u n d a n b u a d la rla a m lm i$ tir. Ir a n m ito lo jisin d e R ü s-
t e m ’in c c rra h i, b a b a s i Z ä l'in d a d isid ir. A r a p g a d a , u zu d
b o y u n lu a n la m m a “ A n k a ,, d e n ir. G üya h a y v a n la ri,
h a ttä in sa n la ri a v la d ig in d a n T a n n , b u k u §u d i§ isiy le
b e r a b e r b ir y ild irim la y ak m i§ tir. Is m i v a r, c is m i y o k b ir
ku$ o ld u g u n d a n , y a h u t g ö riin m iy e c e k k a d a r y ü k se k
MliSNEVI StR H l I 177
u g tu g u n d a n “ A n k a a -y i M u g r ib ,, d a d e n m i§ tir. M a sa l-
la n n u z d a Z ü m r ü d ü a n k a a d iy e g e g e r ; K c lo g la n 'm d o s-
tu d u r . H u k e m ä , y an i Y u n a n fc lsc fe sin i I s lä m ’la u z a la ?-
tir m a y a gali§an f ilo z o f la r c a m a d d e n in , h e r $ekli k ab u l
cd i§ lcabiliy etin c “ A n k a a ,, d e n m istir ( T a ’r if ä t , s. 106).
38*2. N a m a z d a g ö n ü l h u z u r u sa r tt ir . ' ‘ N a m a z d a §u
y a n a , b u y a n a d ö n e n ki$inin n a m a z i n a m a z d e g ild ir,,
m e ä lin d e b ir h a d is v a rd ir (C ä m i’ I I , s . 192).
3 9 2 . " O n l a n u y a m k sa m rsin , o y s a k i u y u y o r o n lar..

( X V I I I , K e h f , 18).
K u r ’ä n ’ ia X V I I I . sü r e si o la n K e h f sü re sin in 9 - 2 7 .
äy e tle rin d e K e h f v e R a lu y in a sh a b tm n , A llah ’ ta n b a jk a -
s m a k u llu k e im e m e k igin k a g ip b ir m a g a ra y a sig in d ik la n ,
b ir k ö p eg in d e o n la r la m a g a ra y a g ir d ig i, A lla h 'in b u n la ra
b ir u yk u v e r d ig i, k ö p e g in ön a y a k la n m y ere d ö je y ip
u y u d u g u , b ir y a n la ri g ü riim e m e k igin y clin o n la n sa g a
s o la d ö n d ü r d ü g ü , u y a n d ik la n z a m a n , n e k a d a r u y u m u $ u z
d e d ik le ri, g ü n e ?e b a k ip b ir g ü n , y a h u t y a n m g ü n u y u -
Q u klarm i s a n d ik la r i, o y sa tarn ü g y ü z d o k u z y il u y u d u k -
l a n , ig le n n d e n b irin i y iyecek a lm a k ig in g ö n d e rd ik le ri,
g id e n a d a m p a r a v e rin e c p a r a n m y ü z y d la r ö n ce y e a id
o ld u g u an iaîh p h a lk m b u n la n g ö r m e y c girrm ek iste -
d ik le ri, o z ä u n b en ö n d en g id e y im d e h a b e r v e re y im ,
k o rk m a sin la r d e d ig i, m a g a ra y a g irin c e A lla h 'in , b u n la n
h a lk m g ö z ü n d e n g iz le d ig i, in a n a n a n la n n o ray a b ir m e s-
c it y a p tik la n a n la tih r.
K e h f g en i'j m a g a ra a n la m m a g e lir , ra k ty m m a g a ra m n
o u lu n d u g u o d a , y a h u t d a g d ir . B u n la rm b u lu n d u k la n
§ e h ird ir, ü stü n d e b u n la r m ah v äli k azilm i$ ta$ le v h a d ir
d iy c n le r d e o h n u ^ tu r. B a ü h e le jtir ic ile r e g ö r e b u n la rm
m a g a r a s i E fs u s § e h rin d e d ir ^ S a v a ry : L e K o r a n ; P a ris-
F . 12
178 MESNEVI SERHl I
1 9 1 5 , s . 3 1 5 ; N o t . 1. E .H . P a lm e r : T h e K ö r a n ; O x fo rd -
1953; s. 2 4 1 , not . 1).
U m c y r o g lu U b e y d ’e gö re b u n la r, D ik y a n u s adh
b ir h ü k ü m d a rin zam am n da E f s u s ’ ta y a § a ro i$ lard ir;
b u h ü k iim d a r M e c u si im i§ ; b u n la r H ristiy a n lig i k a b u l
ettik le ri iîn z u lü m g ö r m ü sle r ve m a g a ra y a sig m iu i^ la r ;
b u o la y , H z . M u h a m rn e d ’ in b i ’se tin d e n ö n c c o lm u ^ tu r
(M e c m a ’ u l- B e y a n ’ d a n n ak lc n K u r a n -i K e r im v c M e a -
l i ; A g ik la m a , s . L X X X I ) .
3 9 4 - 4 0 3 . Ira d e le rin i T a n n ira d e sin e v e re n k i$ ilerm
ah v a lin i a n la tm a k ta , b u n la i'in d a A sh ä b - i K e h f g ib i
v a rlik la rin d a n h a b e rsiz , fa k a t T a n r i ira d e si ile m e v eu t
o ld u k la rin j b ild ir m e k te , o n la n n yazi y a z an in elin d ek i
k a le m e b en z etm e k ee d ir. B u ge§it kiîler, l a n r i ira d c -
s in d e n kil kadar di§ari g k m a z la r; ib re tle g ö r ü r le r ,
h ik m e tle s ö y lc r le r ; h i? b ir v a r a u lm iji h ö r g ö r m e z le r ;
h e rk e sin h id a y e tin i is t e r le r ; k e a d ile r in i h a lk a ad aim § -
te r d ir ; H a k ’ta fä n i o ld u k la r u u sö y le m e k b u y ü z d cttd ir
v c b a sk a b ir ta rz d a a n la film a m a si ic a b e d e r. 4 0 3 . b e y itle
« ö lü m u y k u n u n k a r d e ^ id ir ; ce n n e tte k ilc rse ö lm e z le r,,
h a d is in e d e i$aret e d ilm e k te d ir ( C ä m i '; I I , s. 176).
4 0 6 , A h d-i A tiy k ’a g ö r e N ü h (A .M .) ilk y a ia u la n

in s a n m , Ä dern P e y g a m b e r ’ in 9 . o g lu d u r . Z a m a ru n d a
in sa n la r a z m i§ , A lla h . N ü h ’a b ir gem i y a p m a s m i,
k e n d isin e in a n an la rt, o g u lla r m i vc her e in s h a y v a n d a n
b irc r tpifei g e m iy e a lm a sim b u y u rm u $ tu r. B u y r u k y erin e
g e tir ilin c e ' A lla h , y e r lc rd e n su la ri fi§ k irtm i$ , g ö k te n
y a g m u r y a g d irm i? , su la r d a g la ri a?m i$ , g e m id c k ile rd e n
ba$ka b ü tü n in sa n la r, h a y v a n lar b o g u lm u § , yok o lu p
g itm istir . S u la r y e r y ü z ü n d e elli g ü n k a lm i? . y ed in ci
a v m o n y e d in c i g ü n ü g e m i, A ra ra t d a g n u n ü s t ü n c o tu r-
WESNEVl SERHl I 179
m u § tu r. O n u n c u a y d a d a g la rm te p e le ri g ö rü n m e y e ba§-
la m is, y a v a ? yava§ s u la r ?ck ilm i$ , g e m id e k ile r d e di$ ariy a
q k m i§ la r d ir . I n s a n so y u b ö y lec e ik in ci d c fa o larak N ü h '-
ta n türem i:$hr ( T c k v i n ; B äb. V I- V II I). Igte T ü f a n
b u d u r . A ra p ^ a b ir sö z o la n tü fa n , ? o k y a g a n y a g m u r.
s e i, h e rk csi k a v ra y a n ö lü m a n la m la rm a g e lir. N ü h P ey-
g a m b e r ’in a d i, K u r ä n ’d a k irk ü ? ä y e tte g e ? e r. X X X I I I .
sü re n in 7. ä y e tin d e I b r a h im , M ü s ä , t s ä P e y g a m b e rle
v e H z . M u h a m m c d ’ le b e r a b e r a m lm i§ , b e j ü P ü l-a z m
P c y g a m b e r d e n b irid ir. L X X I . sü r c d e N ü h 'u n , k avm in i
g iz li, a ? ik d o g ru y o la g a g ird ig i, fa k a t d in le te m e d ig i.
so n u n d a ile n m e siy le T u f a n o ld u g u a n la tilir ve b u sü rc
“ N ü h s ü r e s i,, d iy e a iu h r . X X I X . sü re n in (A n k e b ü t)
14. äy e tin d e N ü h P c y g a m b e r ’ in , k a v m in i tarn d o k u z y ü z
elli yil d o g r u y ola ? a g ir d ig i b ild ir ilir. X I . sü r c d e ise
( H ü d ) o g u lla n n d a n b irin in b a b a su u d in le m e y ip g e m iy e
b in m e d ig i, d a g a stg im r im d e d ig i, fak at b u sira d a b ir
d a lg a n m g e lip o n u b o g a r a k s ü r ü k le d ig i, so n u n d a g e m i-
n in C ü d i d a g in tn tc p e s in e o tu r d u g u a n la tih r C 36-48).
H z . P e y g a m b e r , E h lib c y tin i N ü h ’ u n g c m isin c b cn -

z e t m is , “ E h lib e y tim , N ü h ’u n g e m isin e b e n z e r ; k im o
g e m iy e b in d iy s e k u r t u ld u ; a y k in d a v ra m p b in m e y en
b o g u ld u g it ti,, b u y u rm u $ .lard ir (C ä m P ; I I , s. 136).
4 1 0 . H a life n in , L e y lä ’ y a , M e c n ü n ’ u b u h a llc re sokan

se n m is in ? P c k o k a d a r da g ü z e ! d e g ils in h an i d e d ig i,
L e y ld ’ n m d a o n a , se n b a n a M c c n ü n ’u n g ö z le riy lc b ak
d a b u sö z ü o n d a n so n r a sö y le d e d ig i h älä h a lk , b ilh a ssa
t a s a w u f eh li a r a sin d a sö y le n ir d u ru r. A t t i r ’in “ M u si-
b e t - N ä m e „ d e a n la ttig i b u h ik äy e , h a lk h ik ä y e lcrin d en d ir.
E s a s e n A tt ä r ’m v c lilc rc a it b in k a d a r m e n k a b e k itab)
o k u d u g u n u - v illa r c a S u f i h ik ä y c leri to p la d ig m i b iliy o -
180 MESN EVI SERHl I
ru z . Z a m a n g c ?tik ? c b u h a lk h ik ä y c leri, ja h i s ve y er
d e g i?tirc r e k v e b ira z d a m a h a lli özetlik lere b ü rü n e r e k
sö y lc n ip d u rm a k ia d ir (b . A . G ö lp in a r h : M a n tik A l- T a y r
T e r c . I I . b a s im ; M illi E g it im B . i s t . M . E . B a sim e v i -
1 9 6 2 ; Ö n sö z , s. I X ) .
4 2 8 . “ R a b b in in i§ini g ö r m e d ia m i ? N a s il d a g ö lge y i
u z a tti, d ile se y d i o n u sa k in c d c r , u z a tip k isa ltm a z d i
e ib e tte . S o n ra gü n e§i d e lil ettik g ö lg e y e ; so n r a d a o n u
y a v a s yava§, g iz lic e k e n d im iz e ijekip a ld ik ,, m c ä lin d c k i
X X V . su re n in (F u rk an 'i 4 5 - 4 6 . ä y etlerin e l^ aret e d il-
m e k tc , b e y itte 4 5 . ä y etin b a ?la n g ic i o la n “ K c y f c m e d d c ’z-
z i l l , , , lä fze n ik tib as o lu n m a k ta d ir. G ö lg e , iz ä f? v e ttisbi
v a rü k la v a r o la n k ä in a t, gü ne$ g e rg e k v a rlik o larak
y o ru m la n m i§ tir.
4 2 9 . “ B e n b a ta n la ri s e v m e m .,, K u r ’ ä n -i K e r i m ’d e ,
ib r a h im P e y g a m b e r’ in Z ü h re y ild iz iiu g ö r iip “ R a b b im
b u „ d e d ig i, y ild iz b a tin c a " R a b b i m , b e n b a ta n la ri
se v m e m ” b u y u r d u g u , ay d o g u n c a , R a b b im b u d e d ig i,
o d a b a tin c a , R a b b im b a n a d o g ru y olu g ö s te r m e z se
$ü ph e y o k , yol a z ita n la rd a n o lu ru m d e v ip T a n r i'y a
sig in d ig i, d erk en g ü n e ? d o g u n c a , b u d a h a b ü y ü k , R a b
b im b u d e d ig i, o d a b a tin c a “ Y ü z ü m ü , g ö k le ri v e y ery ü -
ziin ü y a ra ta n a d ö n d ü r d ü m ; özü tem iz o la ra k a n c a k on a
y ö n e lcü m ; §irk k o ^ a n la rd a n d e g ilim b e n ,, d e y ip A U ah ’ a
te v e cc ü h ettigi a n la tilm a k ta d ir ( V I , E n ’ ä m , 7 5 - 7 9 ).
B e y itte “ L ä u h ib b ’ ü l- ä f ilin ,, sö z ü a y e tte n läfze n ah n -
n n $tir.
Ib r a h im P e y g a m b e r’ in b u so n u c a istid lä l y o lu y la
u la § tig m i k a b u l e d e n le r o ld u g u g ib i y ild iz la ra , a y a ,
gü n c$ c ta p a n k a v m in i ilz a m igin b u y o lu tu t t u g u n u sö y -
MESNEVI SIRHl I ----- 181
le y e n le r d e v a r d ir k i b iz c e b u , d a h a k u v v e tlid ir (M e c m a 5-
u l- B e y ä n , I V , 3 2 2 - 3 2 5 ).
430 - 431. T e b r iz li § e m se d d in M uham m ed,

K o n y a ’y a , m ü r§ id a ra m a k igin g e lm ij ve M e v lä n ä 'y a
u la § ip o n u n h a life si o lm u § tu . M e v lä n ä , § e m s ’in §aha-
d e tin d e n so n r a , k e n d isin e u y a n la rin k u y u m c u S a lä -
h a d d in ’ i m u k te d ä ta n u n a la rin i sö y le m i^ ti. S e lä h a d d in
d e 6 5 7 ’ d e (1 2 5 8 ) v e fa t ed in ce ^ e l c b i H u s a m e d d in ’in
h a life o ld u g u n u b ild irm i§ , k c n d ile ri e b e d iy e te g ö ftü k te n
so n r a ba§ta o g u lla r i S u lt a n V e le d o ld u g u h a ld e b ü tü n
M e v lä n ä y o lu n u tu ta n la r H u s a m e d d in ’ c u y m u $ la rd i.
C e le b i H u s a m e d d in , 68 3 yih § a b a n m in 12. Q ir§ a m b a

g ü n ü v e fa t e tm is ( 2 5 .X .1 2 8 4 ) v e M e v lä n ä 'n m ön ta ra fin a
d c fn c d ilm i§ tir. G e r e k S a lä h a d d in , g e re k H u sa m e d d in ,
h a ttä S u lta n V e le d , h e m M e v lä n ä ’d a n , h e m d e T e b r iz li
§ e m s c d d in M u h a m m e d 'd e n , o da M c v lä n ä 'd a n fey z
a lm i?la rd ir. M e v lä n ä “ M e sn e v i,, y i C e le b i H u sa m e d d in -
in ist e g iyi e y a z d ig i i<;in her c ild in d ib a c e sin d e ve m ü n a -
s e b e t dü.^tükê m e tiu d e o n u a n a r (M e v lä n ä C e lä le d d in ;
III. b a s im , s. 49 - 1 2 3 ).
4 3 2 - 4 3 3 . “ A te§ n a sil o d u n u y a k a r b itir ir , k ü l ed er-
s e , h a set d e iy ilik le ri, k u llu k la n m a h v e d e r ,, m e ä lin d e
b i r h a d is v c b u m e a ld e ba$ka h a d isle r v a rd ir (C ä m i’ ;
I , s. 127).
437. " I b r a h im v e Is m a il’ d e n , ta v a f e d e n le re , e v d e
o tu r u p k u llu k ta b u lu n a n la r a , rü k ft’ e d e n le re , se ed ey e
k a p a n a n la ra e v im i te m iz tu tu n d iy e a h it a ld ik .,, ( I I ,
bak ara, 125)
504. Isä-k ü p . A n a si M e ry e m Isä P c y g a m b e r’ i,
co cu k k e n b ir b o y a c itu n y a n in a g r a k v e r m ij. U s t a s i
182 MF.SNF.Vl SERHl I
b ir g ü n , b u rd a k i e lb isc lc rin h er b irin d e b ir n i$an v a r ;

o n isa n a g ö re han gt re n g e b o y a n a c a k sa b o y a rsin d e y ip
g itm i? . ls a d a cu tm u ?, c lb ise le rin h ep sin i b ir k ü p c a m u ? .
U s t a s i i?in i b itirip g e lin c e b ir d e b a k m i? ki e lb ise le rin
h e p si b ir k ü p te . E y v a h d e m i§ . n e y a p a c a g im ji m d i ?
i s ä ielä§ lan m a d c m iij; e lb ise le ri b ire r b ire r g ik arm a y a
ba§lam i$. G ö rm ü $ le r ki h e r e lb ise h an gi re n g e b o y a
n ac a k sa o re n g c b o y an m ig . G o re n le r § a ?irm i§ ; m a n a n la r
d a in an m i? ( F ä t ih 'u l - F b y ä i ; B a y z iv i T e f s i r i ’ n i ha$iye-
ley cn § c y h - Z ä d c 5d e n n a k le n . I , s.
5 1 9 . Y e$im ta§t. D o jir u su “ Y e ? « « , . d i r ; A ra p g a y a

lVY e ? b „ ta rz m d a g e ? m i? t iT . Y e *il ren k li b ir ta ?tir. ty i-
sin d e n y ü zü k ta?i y a p ilir . E u ta ? a te ?tc y a n m a z . Y e<im -
ta?h yü/.ü k takin an k i§iyc y ild irim ? a r p m a d ip in a in am -
lird i. Ä d isin d c n b i? a k sap i y a p ih rd i.
5 2 0 . K im y a . G ü rn ü ? , b a k ir ve d a h a b a ?k a m a d en le r;
e ritip ik sir d e n e n , n c o ld u g u d a b ilin m e y e n b ir ?eyi de
b u erim i? h alttav a k a ta rak altm y a p m a s a n ’a tid ir. E u
s a n 5at y ü z ü n d e n n icc a d a m la r iflä s etm i§ , ik sir b u ld u m ,
m a d c n le rin te rtk ip le rin i e ld e e ttim d iy en n ic e a?ik g ö z -
le r d e g e ?in m i? tir . S im y a , g ö z b a g c ilik la o lm a y a n ?e y le n
g ö s te r m e k ü r . A sil k im y a . g ö n ü lle ri, a y a n <am altin ha-
line ge tire n crc n le rin n a z a rid ir. o n larin ta sa rru fu d u r .
N ite k im M e v lä n ä b ir so h b e tin d e b u y u ru r k i: “ B ir isi,
b ir g ü n i?in d e K S 'b e 'y e g id e r. B u o k a d a r §a§i)acak b ir
§ey d e d e g ild ir ; k e ra m e t de d e g il. S a m y e lin d c d e bu
k e ra m e t v a r ; b ir g ü n d e j b ir so lu k ta d ile d ig i y ere g id e r.
K e r a m e t on a d e rle r ki se n i a ja g ilik b ir h a ld e n y ü c c b ir
h a le g e tirsin d e o r a d a n b u r a y a , b ilg isiz lik te n a k la , can-
siz h k ta n c a n lih g a se fe r e d e s in .,, CFihi m ä f ih te r c . s.
1 00) G e n e b ir gü n N u r e d d in Q a ^ a o g lu , H ac» B e k ta s ’in
MESNEVl SERBl I 183
su y u , k an y a p tig m i a n la ttig i vakit M e v lä n ä , k csk e
b u y u rm u § tu , k am s u y a p sa y d i. B u , is r a f m d a ile risi.
T a n n , isra fta ileri g id e n le r , $ ey tan lan n k a rd e ?le rid ir
b u y u rd u ( K u r ’ än X V I I , 2 7 ). B u da b ir §eyin v a rlig im
d e g i$ tirm e k tir am a h a s , ö z d c g i^ tirm c k , § arab in i sirk e
y a p m a k , zor i§ini c ö z iip k o la y la ju r m a k , a sa g ih k b a k in m
a ltm h alin c g c tirm c k , k ä f i r n efsin i a ltin e tm e k tir (M a n ä -
k ib 'u l- A r ifin , T a b s in Y a z ic i terc. C . I , s. 5 3 9 - 5 4 0 ).
S u ff'lc r in b ir g o iu K im y a y i k e ra m e tin ba$i sa y a rla rk e n
M e v lä n ä , k im y ay i b ü y lc a n la m ij, k era m eti b ö y le anlat-
m i 5 vc
Ender du eih-m nfst nebüdeu-o nabä$ed

Cuz diden-i rüy-i iu keräntät Efendi
yan i “ E fe n d i, iki d ü n y a d a d a , sen in yüzü r.ii g ö n n ek ten

b a jk a k e ra m e t n c v a rd ir , n e o lm u jt u r , n c d e o lu r ,, de-
m i$tir.
5 2 4 . xMor re n k esk i I r a n ’d a y as re n g id ir. Y a sh la r

m o r ren k li e lb ise g iy e rle rd i. Ru g e le n e g m M e v lä n ä
g a g in d a da o ld u g u n u . $ e m s ’ in sa h a d e tin d e n so n ra
o n u n duhäiM d e sta r , y ä m m o r renkli s a n k sa n n a sin d a n
a n h y o ru z ( M e v lln a C e lä le d d in . III. b a sim , s. 9 3 ).
5 3 3 . Ü m m i. A n a sin d a n d o g d u c u g ib i k a la n . o k u m a
y a z m a b ilm e y e n a n la m m a g e le n A ra p g a b ir sö z . K u r ’ -
Kn'da V I I . su re n in (A ’r ä f ) 157. äy e tin d e H z . M u h a m m e d ,
“ § e r ia t sa h ib i olan ve okum a yazm a b ilm e y e n h a
b er g e tir ir i,, v a s fiy le a m lm a d a , ay m su r e n in 158.
ä y e tin d e d e , b u te k ra rla n m a d a d ir. I I . sü re n in (B a k a ra )
7 ß. ä y e tin d e , d o g ru d a n d o g ru y a o k u m a y a z m a b ilm e y e n -
ter a n la m in d a g e g e r. I I I . su re n in (Ä li tm ra n ) 2 0 . ä y e-
184 MESNEVI SERHt I
tin d e o k u m a y a z ra a b ilm ey en m ü § rik le r a n la m in d a d n

v c K it a b e h liy le b e r a b e r arnlir. A y m sü re n in 7 5 . ä y e
tin d e g e n e K it a b eh liy le b e r a b e r A r a p la r an la m in a
g c g e r k i b u d a P e y g a m b e r ’d e n ö n c e A ra p la r a ra sm d a
o k u m a y a z m a b ile n le r in , y o k d e n e c e k k a d a r az o ld u g u n a
d e ltld ir. L X I I . sü re n in (C ü m u a ) 2. ä y e tin d e de o k u m a
y azm a b ilm e y e n lc rin a ra sin d a n , o n la rd a n b ir §eriat
sah ib i peygam ber g ö n d e rild ig i b ild ir ilm c k te d ir. V I.
sü re n in ( E n ’ ä m ) 9 2 . v c X L I I . sü re n in (§ ü r ä ) 7. ä y e t
lerin d e M e k k c , §ch irlerin a sli, tem cli a n la m in a g e le n
‘ fÜ m m Jü l - K u r ä „ d iy e am lm i§ o ld u g u n d a n "C m m i,
Ü m m il e r ,,, M e k k c li ve M e k k e lile r a n la n u n a g e lir
d iy e n lcr de o lm u jt u r . B e d ir ’d c tu ts a k o lan vc o k u m a
y a z m a b ile n , fa k a t y o k su l o ld u k la r i igin h ü rriy etlerin i
p aray la sa tin a la m iy a n m ü ^ rik lcrin h e r b irin in on go-
cu g a ok u m 3 y a z m a b cllettik te n so n r a a z a d ed ilm eleri
d e A r a p la n n g o g u n u n o k u m a y a z m a b ilm c d ig in i g ö s-
terir.
5 3 6 . B u b c y ittc “ B en g ö n ü lle ri k ir ilm ij k i$ilerin

k a tin d a y im ,, m e ä lin d e k i h a d is-i K u d s iy e i§aret c d ilm e k -
t e d ir (M u h a m m e d ’ü l- M e d e n i: E l - l t h ä f ä t ’ü s- S e n iy y e f i ’ l
A h ä d iY il- K u d s iy y e ; H ay d arab ad -1 3 2 3 J H. s. 2 9 ).
5 3 9 . Z ü h re . ir a n lila r m N ä h id , Y u n a n lila n n A fr o d it ,
R o m a h la rm V e n ü s d e d ik le ri b u k a d in in m a sa h , Y u n a n
ve R om a ü lk e le rin e d o g u d a n g itm i$ tir. F e n ik c lile rin
A sta rte d e d ik le ri b u k u d r e t, ta b ia tm te m iz , tü k e n m e z ,
d o g u r u c u g ü c ü n ü te m sil e d e r (O tto G e e m a n n , M y to lo -
g ie D e r G r ie c h e n u n d R ö m e r , L e ip z ig - 1 8 9 5 , s . 6 2
6 7 ). B ir riv a y e te g ö r e d e n iz k ö p ü g ü n e g ö k ten in en b ir
ale v d e n m e y d a n a ge lm i§ tir. B u riv a y e tte Ir a n te sir i g ö z e
g a rp a r. E s k i I r a n ’d a N ä h id aduxa k u r u lm u ? ta p in a k la r
MESNEVI § rK ilt 1 185
v ard i. A r d jir - i B ä b e k d n 'in (2 2 6 - 2 4 1 ) b ü y ü k b a b a s i,

N ä h id a d m a y a p ilm i? o la n b ir ta p in a g in m ü te v e ilisiy -
d i. Ir a n ’ d a N ä h id a d in a k u r b a n la r s u n u lu r d u (P ro f.
D r, M uham m ed M u in : M azd ayasn a T eh ran U n iv .
V ayin . 132G § . H . s . 146 - 1 4 7 , 3 4 9 , 3 5 2 , 4 2 1 ).
Z e u s (M ü ^ tc r i) ile D y o n e ’n in lu z id ir. B ir riv a y cte

göre K ro D o s (Z u h a i), b a b a sim n c ld ü r d ü g ü zam an
nkan k a n in b ir k a ? d a m la s i d e n iz k ö p ü g ü n c d ü § m ü § ,
b u ilk h ata n V e n u s d o g m u $ tu r. D o g a r d o g m a z b ir se d e -
fin i? m d e K ib n s a d a s in a g itm i^ tir. B undan do lay i
K i b r i s , V e n u s 'u n v a ta m sa y ih r . B u ? o k g ü z e l ta n riv a n m
b ir gok se v d a m a c e ra la ri v a rd ir . A d o n is o n u n ilk ä$i-
la d ir . R a k iy b i M a r s b ir y a b a n d o m u z u $ekline g irerek
o n u y a r a la m i|, ö ld ü r m ü ? t ü r . A d o a i s ’in k a n m d a n gül
ra e y d a n a g e lm i^ tir; b u y ü z d e n d e g ü l, A fr o d ir t n ? i? e -
g id ir . A fr o d it, d e n iz d e n c ik ttg i zam an rn ersin y a p rak -
lir iy la örtü n d ü-ü ün den rn ersin a g a c i d a o n a m e n su p tu r.
ü ü z e llig iy le h e rk e si b ü y ü le m e y e g ü c ü y c te n V e n u s ’-
u n b in d ig i a ra b a y i b ir ? if i g ü v e r c in , y a h u t k u | u ?e-
k er. B i r <,ok h e v k c lle ri v a rd ir .
Sarkcak» esk i y ild iz b ilg is in e g ö r e Z ü h re ye§il ren k te-
d ir. S o g u k ve k u r u c a b ia tlid ir. Y a n liz so g u k lu g u n d a d a ,
k u r u lu g u n d a d a itid äl v a r d ir . C u m a g ü n ü ile S a h g e c c s i,
ik lim le rd e n b e ?in c i lk h m , rc n k le rd c n y e$ il, m a d c n le rd e n
k alay b u y ild iz a m e n s u p tu r . § c h v e t, b e d e n d e e t, d u y g u -
la rd a n k o k u a lm a , y a ? la r d a n gen ^ lik ? a g i, h a y v a n lard a n
b a lik la rla zeh irli h a y v a n la r , b e y a z ve s a n ren k li y a ra -
tik la r, b ü lb ü l, ü v c y k , etj y en m e y en k u § la r, a k ra b a d a n
o.lan k a d in la r, a n n e le r, te y z e le r, Z ü h re y e m e n s u p tu r.
Z ü h re n in h ä k im o ld u g u z a m a n d a d o g a n la r g ü z e l y ü z lü ,
sik i c tli, g ü z e l s e s h . k a lin n a r m a k h , k alin b a c a k li, iyi
186 MESNEVf St'RHt 1
h u y lu , m ü z ig e istid a tli, $eh vcte d ü *k ü n , ille rin d e m ü -

te d il, k u m a ra . a la y a b agli o lu rlar. M ü z isy e n le r. b an en -
d c lc r b u y ild iz in ta lih in d e d ir. Z u h ai b u y ild iz m d o stu -
d u r ; G ü n e § , A y , M irr ih d ü ? m a n la n d ir .
V e n u s, h e y k e llc rin d e g ö r ü ld ü g ü g ib i g ü z e l ve d ü z -
gü n vapxlj b ir kiz $eklinde ta sv ir e d ilir. § a r k m in ya-
Lürlerin de iki eliy le b ir k o p u z tu tm u $ g e n ? b ir k a d in ,
yahuc ye$il v c y a s a n e lb ise g iy m m is, e lle rin d e b ilezik .
p a r m a k la rin d a y ü z ü k a y a k la n n d a h a lh a llcr b u lu n a r
ve k e n d isin e b a k an b ir k a d in a kar§i o tu rm u § b ir g e n ?
ki 2 o larak ta sv ir e d ilm i^ d r.
D o g u - ls lä m e d e b iy a tin d a Z ü h re, d a im a 9en k le.
sa z la , yani b ir m ü z ik ä le tiv le ve m ü z ik lc a m la g e lm i§ tir.
(M ito lo i» k ita p la n , M u h a m m e d ’ü r - R ä z i Z a h ir ü d d in :
?crh u S i r r ’il- M e k tü m f i Js S ih n ve ’ n -N ire n c ä ti ve
’ t T g a y y ü r ä t i v e ’r-R a v h ä n iy y ä ti v e E s r ä r ’in - N u c ü m .
1312 H. P ro f. F e r ii K a m ’ ui n o tla r i).
B ir in an ca g ö r e y se Z ü h r e b ir g ü z e l k a d in d ir ; y a p -
tig i k ö tü lü k y ü z ü n d e n (jarpilm i^, b ir y ild iz o lm u $ tu r.
I I . sü re n in 102. ä y e tin d e H ä r ü t, M ä r ü t a d li iki m elek -
ten b a h se d ilir. Ä y c tie k i “ M e le k e v n ,,, van i iki m e le k
sö z ü n ü “ M e lik e y n ,, ta rz tn d a o k u y a n la r d a v a r d ir ki
o n lara g ö re b u n la r iki p ad i§ a b tir. B u n la r a D a v u t ve S ü -
Iey m an P e y g a m b e r d iy en ler d e v a r d ir . A h d -i A ty k ’a
g ö re D a v u d ’ la S ü le y m a n p a d isa h tir. S ü lc y m a n k a d m la ra
uym u$. p u tla r i? in m a b e tle r y a p tirm i§ tn (M ü lü k - i
S ä lis , B äb. X I). K u r ’ä n , S ü le y m a n P e y g a m b e r in ;
k ä fir o lm a d ig im sö y le r ve b u riv a y e ti re d d e d e r. ( I I ,
102). H ä r ü t’ la M ä r u t h a k k m d a 9e§itli riv a y e tle r v a rd ir .
B u n la r , in sa n la rm k ö tü lü k le rin d c n T a n n ’ ya $ikäyet
etm i§ le r, T a n n , o n la r d a ?eh v et v a r , s iz d e d e o lsa o n lara
MESNEVI SEKHt l 187
d ü n e rsin iz dem i§. B iz isy a n e tm e y iz d c m ijlc r . B u n u n iize-

rin e T a n r i b u iki m e le g e $eh vct v e rip B a b ü l’c in d irm i?.
G ü n d ü z o r a d a h ü k ü m s ü r e r le r , istcy e n le re b ü y ü ö gre-
lir le r , g e ce le y in T a n n ’m n en b ü y ü k a d im a m p g ö g e
a g a rla rm i§ . D e rk e n b u n la r , E a b ü P d e b ir k a d in a ä§ik
o lm u s la r , k ö rü lü k tc b u Ju n m u ^ la r ; h attä k a d in on lara
rä m o lm a d a n , T a n r i ’ m n c n b ü y ü k a d im k e n d isin e b el-
Ic tm elc rin i te k lif e tm i§ , k a b u l etm i§ ler. K a d ifi b u a d i
o k u y u p g ö g e a g m i§ ; T a n r i d a on u ^ a rp ip Z ü h re yild izi
yupmi?. H ä r ü t ’ la M ä r ü t 'u d a d ü n y a , y a h u t ab ircc azap -
larm d an b irin i sc ^ m e d e se r b e st b irak n u § . D ü n y a a z a b im
sev'm i^ler. tk isi d e b a $ a $ a j» B a b ü l k u y u su n a a sih k alm i?.
B u k u y u n u n ba§in a g id e n b ü y ü c ü le r, o n la r d a n b ü y ü
b ellerle rm i§ .
K u r 'ä n b u iki m c lc g in , B a b ü l'e , h alk i sm a m a k i g n

in d ir ild ig in i, k e n d ile n n e b ü y ü ö g r e tm e k , k a n ile k ocam n
a ra sin i a y ira c a k ^cylcri b e lle m e k i<;in ba^vu ran lara., ön ce
b u ?e§it §eyleri b e lle r le r, y a p a r la r s a k ä f i r o lacak larm i
b ild ir d ik lc rin i, b u n u k a b u l ed en lere b ü y ü b ellettik lcrin
an la tir.
P e h lc v ic c d c “ l l o r d a t , , ta rz m d a ta lä ffu z c d ile n ve
A v e s ta 'd a " H a u r v a t ä t ,, d iy e gc^ cn b ir m elek v a rd ir.
B u sö z , o lg u n lu k z e n g in lik a n la m la n n a g e lir ; A v e s ta ’ da
ve P e h lev i d in k it a p la n n d a A m e r e tä t’ la (M o r d ä d )
b e r a b e r a m h r. S o n r a d a n H o r d ä d je k lin e g ire n b u sö z le
A h o r a m a z d a ’ n m o lg u n lu k m a z h a riy e ti ifa d e e d ilm i^ tir;
a h ir e tte d e o n u n , iy ilik le re m ü k ä fa t c tm e si k a sto lu n u r.
M a d d e ä le m in d c I l o r d ä d ’la b e r a b e r M o r d ä d , su y u n
m ü v e k k ih d ir. A g a ^ la rin , b itk ilc rin te r b iy e sin e , su y u n
p islik le rd c n te m iz le n m e sin e m e m u rd u r. S o n r a la n § e m -
si y ilin ü ^ ü n c ü a y in m v e h e r a y im n a ltin c i g ü n ü n ü n k o ru -
188 MESNEVI 51'RHl I
y u c u su H o r d ä d , b e$ in ci a y m v e h e r a y m y e d in c i, yahut
se k iz in c i g ü n ü n ü n k o ru y u c u su M o r d ä d ’d ir. H ä rü t ’ la
M ä r u t ’u n b u ik i m e le k te n ge lm e si d ü § ü n ü le n ilir (D r . M u
h a m m e d M u l n : M a z d a y a s n a , s . 1 5 8 ; B u rh ä n - i K a a t i ’ ;
M .M . n e s r i; C . 2 , T e h r a n - 1331 S e m s i H ic r i, h a s iy c ;
s . 7 2 9 - 7 3 0 ; n o t. 5 ).
Ik i E r m e n i m ä b u d u o la ra k d a k a b u l e d ilc n H ä r ü t,
M ä r u t h a k k tn d ak i ?e$itli riv a y c tle r i<,in " I s l a m A n sik -
lo p e d isi,, n e v e Ä z e r 'in “ G a r b i A sy a v e A n a d o lu ak v äm -i
k a d im e sin in d in ta rih i,, a d li m a k a le sin e b a k m iz (K o n y a
M e c m u a s i, V . s. s a y i: 3 4 , 1940 s. 1 9 2 2 - 1936).
5 4 4 . A llah m e le k le re , b e n y e r y ü z ü n d e b ir h a lifc
y a ra ta c a g im d e m i§ ; m e le k le r o r a d a b o z g u n c u lu k e d e c e k ,
kan d ö k e c e b irin i m i y a ra ta c a k sm , b iz se n i ö v m e d e y iz ;
n o k san sifa tla r d a n ari o ld u g u n u sö y lc y ip k u tla m a d a y iz
d e m is le r ; T a n r i d a sizin b ilm c d ik lc rin iz i b ilir im b en
b u y u rm u ? tu r. S o n ra Ä d e m 'i y a r a tm i? , on a her§eyin
a d in i b ild irm i§ , m e le k le re , d o g r u sö y lü y o rsa n iz bun-
la rm a d la ru u h a b e r ver in d e m i?tir. O n la r , b iz an c a k
b iz e b ild ir d ig in §eyleri b ilir iz ; b a§k a b ilg im iz y o k d e m i?-
l e r ; b u n u n ü z e rin e Ä d c m ’ e , e$ y an m a d la rim sö y le m e sin i
b u y u rm u § ; Ä d e m sö y le y in c e m e le k le re , b en siz e d e m e
d im m i ki g ö ld e rin , y ery ü z ü n ü n g iz li §ey)erini b ilir im ,
a ? ig a v u r d u g u n u z u d a b ilir im , g iz le d ig in iz i d e d e m istir.
B u n d a n so n ra m e le k le re , Ä d e m ’ c se e d e ed in m e rin i
v e rm i?. h e p si d e s e e d e etm i§ tir. A n c a k X V I I . sü re n in
5 0 . äy e tin d e ein ta ife sin d e n o ld u g u b ild ir ile n se y tan
Ä d e m ’ e se e d e e tm e m i? , T a n r i d a o n u k a p ism d a n sü r-
m ü ^ tü r ( I I , B a k a ra , 3 0 - 3 6 ), M e le k le r in Ä d e m P e y g a m -
b e r ’c s c c d e edi§i K u r ’ä n ’m V I I . sü re sin in (A ’r ä f ) 11.,
X V . sü re sin in (H ie r ) 2 9 - 3 2 ., X V I I . sü re sin in (I s r ä *)
MESNEVt SERHt I 189
(»1., X X . sü re sin in ( T ä h ä ) 116. ve X X X V I I I . sü re sin in

( S ä d ) 7 2 -7 3 . ä y e tle rin d e d e g e ? e r . A h d -i A tiy k 'te d e
A d e m 'in h e r je y e a d k o y d u g u a n la tih r, fa k a t m e lek lerin
se c d e s i y o k tu r ( T e k v in , B ä b . I I , 19 - 2 0 ).
5 5 1 . Ib r a h im P e y g a m b e r ’in p u tla ri k ir d ig i, o n la n
k o tü le d ig i i?in N e m r u t ta ra fin d a n atc§e a tild ig i, fa k a t
atc$in Ib r a h im i y a k m a d ig i K u r 'ä n ’ in X X I . sü re sin in
(E n b iy ä ’ ) 51 - 7 0 . ä y e tle rin d e v e d a h a b ir ? o k sü re le rd e
a n la tih r .
552. S o f e s t ä i, §üpheci d e m e k tir. B u n la ra $im di

S c e p t iq u e , fe lse fe d e k i m c sle k le rin c S c e p tic ism c d iy o ru z .
E s k i Y u n a n filo z o fla r im n b ir b ö lü g ü b u m e z h e b i b e n im -
s.emi$ti. B u n la rc a ak il h i? bir$ey a n liy a m a z . IIe r$ e y
$ ü p h e lid ir. B ild ig im iz , g ö r d ü g ü m ü z $eyleri d u y g u la r i-
m izla b ilir , g e r ü r , a n la n z . D u y g u la r im iz s a ? o k d e fa b izi
a ld a tir . $ u h a ld e h i? b ir ?c y h a k k m d a k e sin h ü k ü m vere-
m e y iz . E s k ile r , b u n la n ü? k ism a a y ir m i§ ti: 1) L ä
e d r iy y c , y a n i b ilm iy o r u m e u la r . B u n la r lü ? b ir §cy h ak
k m d a k e sin h ü k ü m v e r e m e y iz ; §ü ph e i? in d e y iz ; fa k a t
§u v a r ki jü p h e e ttig im iz d e n d e § ü p h e c tm e k te y iz
d e rle r d i. 2 ) I n a d iy y e , y an i in a t?ila r. B u n la r , h i? b ir §cy
yok; h e rse y h a y a ld e n , v e h im d e n ib a r e t d e rle r d i. 3 )
In d iy y e , yan i b e n c e c ile r. B u n la r , h e r§ ey , o §eyin olu § u -
n a g ö r e d e g il, b ize g ö r e n a s ils a ö y le d ir ; g e r ? e g i b ilm e -
m iz e y se im k ä n y o k tu r d e r le r d i. (I s m a il F e n m : L ü -
gat<pe-i F e ls e fe , Ist. 1341; s. 6 1 3 -6 1 6 ).
5 7 2 . G e r iy c d ö n . " E y iy id e n iy iy e in a n m i?, ?ü p h c d c n
k u rtu lm u § c a n , d ö n R a b b in e o n d a n r a z i o la ra k v c riz a -
sim kazan rm $ b u lu n a r a k ; a rtik katil k u lla rin m a ra sin a
ve g i r c c n n e tin e .j, ( L X X X 1 X , F e e r« 2 7 - 3 0 )
190 MESN£V! S£RHl I
5 7 8 . Ä b -i H a y ä i. T ü rk ?ed c B e n g isu d e d ig im iz
i<;enin ö lü m sü z lü g e k av u $ acag i s u , ya$ayi$ s u y u . B u n a
d irilik su y u a n la m in a “ A b -i H a y v a n , Ä b -i Z in d e g ä n i,
Z in d e g i,, d e d c rle r . K u r 'ä n ’m X V I I I . sü rc sin in ( K e h f )
GO " 6 5 . ä y e tle rin d e M ü s ä P e y g a m b c r le H iz ir ’ in a rasrn -
d a k i olay an la tih r ki b u , 2 2 5 . b e y tin § e rh in d e g e f m ijt i .
M ü sä b ir k ay a d ib in d e u y u r. Y a n la n n d a k i co rb ad a
b u lu n a n , h attä b a z i m ü fe ssirlc re g ö r e k iz a rm i? v e
b a z ila rm a g ö r e b ir kisrn i d a yen m i$ b u lu n a n b a lik
si<?raytp to rb a d a n Vikar, d en ize a t il i r ; iz b ira k a rak b ir
m ü d d e t g id e r , so n r a izi d e y itc r. B a ü g m d irilm e sin e
s e b e p , o rd ak i k a y n a k ta n a b d e st alan M ü s ä ’n m , y a h u t
a r k a d a sm m e lin d e n to rb a y a s u d a m la m a s id ir . tijte B e n
g isu b u d u r.
B a ti ele§ tirm ecileri M ü sä ilc H iz ir ’m a r a sm d a ge<;en

o la y in , G e lg a m e§ d e sta n i ile Is k e n d e r h ik ä y e sin d e n
ve Ily a s'la H aham Y e$uä a r a sm d a g e ^ tig i sö y le n e n
Y ahudi m a s a lm d a n m eydana g e ld ig in i y azarlar.
G e lg a m c ? , n c h irle rin a g iz la rin d a o tu ra n v e k e n d isin e

ö lü m sü z lü k v erilm i$ olan atasi U tn a p i^ im ’ i b u lm a k v e
b u k ay n a k h a k k in d a b ilg i e d in m e k i?in y o lc u lu g a dü $er.
h alk riv a y e tle rin d e ise Isk e n d e r, a j g s i A n d r c a s’ la k aran -
k k la r Qlkesine g i d e r ; o ra d a in sa m ö lü m sü z lü g c k a v u ? *
tu rah k ay n agi a ra r. A n d re a s b ir g ü n y a n m d a k i tu z lu
b a lig i b ir k a y n a k ta y ik ark en b a h k d ir ilir , su y a a tla y ip
g id e r . A n d re a s d a b a lig i tu tm ak 19m s u y a a t ilir ; b ö y le c e
d e ö liim d e n k u r tu lu r . S o n r a b u n u Is k e n d e r ’e a n la u r.
K ayn agi tek rar a r a r la r , fakat b ir tü r lü b u la m a z la r.
Y ah u d i m a sa h n d a ise l ly a s ’ la H a h a m Y e^ u ä y o lc u
lu g a g ilu r la r ; h a h a m , Ily a s'i b ir s a b ir im tih a m n a ccker.
MESNEVI 5ERH1 I 191
B a tili ele $ tirm ccile r, K u r ’ä n 'd a b u lu n a n iki d e n izin

k a v § a g i ve k ay a g ib i se y le rin b u m a y e t l e r d e b u lu n m a -
d ig in a d ik k at c d e rc k K u r ’ än riv ay etin in b a§k a kaynak-
la r d a n d a g e ld ig i d ü jü n c e s in e v a n y o r la r (I s la m A n sik -
lo p c d isi H iz ir M a d . C ü z . 4 4 , 1 9 5 0 , s. 4 5 7 - 4 7 1 ).
B e n g isu in am $ i b a t id a d a v a rd ir . “ F o u n ta in e d e J o u -
v e n c e ,,, yani g e n ^ lik k a y n a g i b u n u n tip k isid ir . B u s u
c c n n e ttc n ? ik a r. E lm a s la r la , a ltm la rla d o lu b ir a rk ta n
a k a r. B u su d a n i<jenler, ö lü m sü z lü g e k a v u ju r la r . O r-
t a ? a g ’ d a A m erik a b u lu n u n c a b u k a y n a k , o ra la rd a d a
a r a n m i? ti. 1740 s u la n n d a b ir c o g ra y a k ita b i y azan
P a u s a n ia s M o r a 'd a A n a p o li y a k m la rtn d a Z e u s ’ u n $cv-
g ilis in in y ik a n d ig u riv a y e t e d ile n b ir k a y n a k ta n b a h se d e r.
Y u n a n m ito lo iisin d e Jo u v e n c e , y a h u t Ju v e n ta , Z e u s ’un
se v d ip i b ir p e r id ir . Z e u s , on u gen ^ lik k a y n a g i §ckiine
so k m u § tu r (Y e n i M u h it- a l M a ä n f , i s t . 1 3 2 8 - 1330,,
s. 7 2 ).
Ä b -i H a y ä t, d o g u - I s lä m e d e b iy a tm d a ta sa w u fa
d a y a m la r a k , y a h u t y a ln iz c a m a z m u n la ijtin la ra k b ir?o k
a n la m la ra k uU an ilrm $tir ki b u n la ri § öy lece sir a la y a b iliriz :
1). M ä n e v i fe y iz v e n e ^ c , 2 ) A§k ve t r f a n , 3 ) L e d ü n n i,
ila h t b ilg i, 4 ) T a n r i ’ ya k a v u § m a k , 5 ) S e v g iU y lc b u lu § m ak ,
6) S e v g ilin in a g z in d a k i, d u d a k la rin d a k i zev k v e n e ^ e ,
7) G e r f e k eren in so h b e t i, 8) S ö z v c § iir, 9 ) M a n c v i,
m a d d i $ a ra p , 10 ) A r id u r u s u (2 2 4 . b e y tin ^ erh in e d e b k .).
5 9 1 . S im ä k . P ek y ü c e d e iki p arla k y ild iz ; b a z ila rm c a

a r s la n b u rc u n u n a y a k la n fa rz e d ile n y e rd c k i y ild iz la rd ir.
B e y itte “ S im ä k b u r c u n d a n b aliga d e k „ sö z ü y le tüm
v a r h k , h e ry er v e h e rk e s k a sted ilm i^ tir.
596. A ra p ^ a d a “ F m in ki§iy e h ain lik ed ilem ez,^

m e ä lin d e b ir a ta sö z ü v a r d ir ; onu h a tu la tiy o r.
192 MESNEVI SliKHt I
6 0 2 -6 2 0 . M e v lä n ä , b u b e y itlc rd e k e n d isin i s e n g e ,
n e y e , §atran ca b e n z c tm e k te , sc sin m iz r a p ta n , so lu k ta n
m e y d a n a g e ld ig in i, k a z a n ip m a to lm a m n § atran ca a it
b u lu n m a d ig m i b ild ir m e k te v c n ih ay e t " B i z y o k la riz ,
b iz im v a rlik la rim iz g e ? ic i § ek iller iz h a r ed en M u d a k
V a rb k o la n se n sin a n c a k ,, d c y ip v a rh k la rj a rsla n la r ,
fa k a t b a y ra k la rd a k i a rsla n re sim le ri sa y m a k ta , h a re k et-
le r in in y eld en m e y d a n a g e ld ig in i a n la tm a k ta , b ir n ev i
V a h d e t-i V ü c ö d in a n cm i iz h a r e tm e k te d ir. B u b a k im d a n
b u m a n ? h a k k m d a b ira z b ilg i v e rm e y i g e rc k li g ü rü y o ru z .
B u in an ci sa v u n a n la r , g e r?e k te h i? b ir sc y in k e n d isin e
a it v a rlig i b u lu n m a d ig m i v e b u b a k im d a n b u in a n em
•tevh ide a y k in o lm a d ig im id d ia e d e r e k sö z e b a jla r la r .
G e rg e k te n d e h er v a r lig i, tck varlik o la n M u d a k V a rlik ’in
z u h u r u ta m m a n in so n u c u , o n d a n b a sk a b ir v a rlik k a b u l
e tm e m e y c v a n r . B u ta k d ird e iz a f i v a rlik la r, g e r?e k v ar-
b g in b ire r z u h u r u d u r . H e r m a z h a r d a n z a h ir olan i§,
o m a z h a n n is d id a d in a u y g u n d u r , y e r in d e d ir. H a y ir ,
§ er, iy i, k ö tii, g e r ? e k , y a la n , b ü tü n b u n la r , i?le rin b ir-
b ir iy le n isb e t v e itib a r m d a n d o g a r. B ir in e g ö r e h a y ir
o l a n §ey b ir b a $ k asin a g ö r e sc r d ir . B ir z a m a n §cr o lan
§ cy . b ir b a ?k a z a m a n h a y ird ir. E s a se n z a m a n v e m c k ä n
d a z ih n i b ire r m e fh u m d u r . Z a m a n , h ä d ise le r in z ih in d c
k iy a sla n m a sin d a n , m e k ä n da m e v e u tta n d o g a r. Bu
a ? in v e H u k e m ä fe lse fe siy le k a rilm is in a n ?ta h er i?in
ijle y ic isi o la ra k « M u t l a k V a rlik ,, i ta m m a y a « T e v h id - i
E T a l- i^ le r i B irle m e k , b ir b ilm e k « d e n ir. F a k a t ' i§ler,
m a z h a n n istid a d m d a n d o g a r ki o d a s if a t t i r ; y an i i§[
s ifa tm , z u h u r ettig i m a z h a n n is t id a t v c k a b iliy e tin c g ö r e
•? e ^ tli g ö r ü n tü le r in d e n b a ?k a b ir 5ey d e g ild ir . § u h a ld e
g e r e c k te , b ü tü n s if a t la r , b ir tek z a tin z u h u r u d u r . B u n a
d a « T c v l n d - i S i f ä t - S if a t l a n b irle m e k , b ir b ilm e k ,.
MESNEVI SEBHt I 193
d c n ir . S i f a t , z ä t o lm a s a v a r o la m a z ; a y n a y ri g ö riin e n
b ü tü n v a r lik la r , b ir te k v a rlig in ge$itii z u h u r la r id u ve
h e p s i d e M u tla k V a r h k ’ ta n a y ri b ir v a rh g a sa h ib o lm ay an
g ö r ü n tü le r d ir . In a n c in b u m e rte b e sin e d e " T e v h i d - i
Z ä t- Z ä ti b irle m e k , b ir b ilm e k ,, d e n ir. B u in a n c i g ü d e n -
tere göre “ La ilä h e illa lläh - A lla h ’ ta n b a$k a y o k tu r
ta p a c a k ,, k c lim e -i te v h id i, “ A lla h 'ta n b a§ k a y ok tu t
i§ y a p a n , A lla h ’ ta n ba§ka y o k tu r v a s fe d ile n , A lla h ’ ta n
b a « k a y o k tu r v a ro la n ,, ta rz la r in d a y o ru m la n ir. B u so n
m a k a m a v a ran ki$i h e r §eyi, b ir d e n iz in d a lg a la ri,
k ö p ü k le ri, h a b b c lc ri g ö r ü r ; on a n a z a ra n hcr$ey y erli
y e r in d e d ir ; b ä til b ile m a z h a n n a g ö r e h a k tir , g e rg e k tir:
k e n d isi " M a h v ,, ä le m in d e o ld u g u igin o n c a k ö tü v c y cr-
siz b ir §ey y o k tu r , so r u m lu lu k o r ta d a n k a lk im jt ir . 0 1-
g u n lu g a u la ? m a k igin b u ra d a n ge ri d ö n m e si. “ S a h v „ .
ä le m in e g e lm e si g c re k tir . B u ta k d ird e sir a s iy le iz ä fi
v a r lik la n , m a z h a riy e tle rin e g ö re g ö r m e y e , b ü tü n sifa t-
l a n , z u h u ru n a g ö r e a n la m a y a , b ü tü n f ü l l e n s if a t la r m
z u h u r u o lara k ta n im a y a b a ^ la r ; a rtik o n ca b irin d e n
I tib ä ri ve n isb i o la ra k z u h u r cd e n k ö tü lü g c kar§i, ö b ü -
r ü n d e n g e n e ltiM r i v e n is b i o la ra k v e rile n c e z a , a y n bit
$cy d e g ild ir v c h e r ik isi d e d o g r u d u r , y e rin d e d ir.
A $iri b ir z a h itlik $ ek lin d e d o g 3n , Y u n a n fe lse fe sin in
lslä m ile $ m e sin d c n m e y d a n a gelen H u k e m ä in a n ciy la
k a r ila n , y o g r u la n b u tn an gta " h ilk a t y o k tu r , z u h u r
v a r d ir ,, v e z u h u r , M u t la k V a rlik ’ in zäti ik tiz a si o ld u g u
ic in d a im id ir . B u m a n g , " H e y k e l- i ä le m h ä d is-i k a d ira -
d i r „ c ü m le siy le fo r m ü le c d ilm ijt ir . B u a ?iri V a h d e t-i
V ü c u d in a n c m i b e n im se y e n le r ig in d e , L ä h ü t ’ u n N ä sü t
‘.ek lin d e z u h u r u , T a n n ’ n in k e n d isin i, v iy e n , igen $ek-
lin d e lzh ar ettig in i sö y le m e k te n g e k in m iy c cck , ikilik ten
k a g in m a k igin “ B c n im le se n in a ra n d a fa n i v a rlig im
b a n a z ä h m e t v e r iy o r ; v a rlig in h ak k i igin v a rh g im i
F. IS
194 MESNEVI 5ERH1 I
k a ld ir a ra d a n ,, d iy e r e k ki§iler ( L o u i s M a s s ig n o n : L e
D iv ä n d 'a l- H a llä j ; Jo u r n a l A sia tiq u e , O c a k - xM art;
F Ä b a s u n ; s - 41 > 9 ° ) i b n S e b "in ( 6 6 9 H.
1 - 1 'J g ib i n ü b ü v v e ti k isb i b ile n le r, i ’o u A r a b i (6 3 8 H .
1 2 4 0 ) g ib i “ H a tm -i V iläyet^, sa h ib i o ld u g u n u id d ia
c d e n le r, f a u r i ’hk d a v a s m a g t r ije n lc r , cin n c t sm irin i
k a t k at a $ a n la r, ä le m e y e n i b ir d ü z e n v e rm e y e k a lk isa n -
l a r ?iK in i 5txr.
D ik k a t e tm e y c b ile lü z u m y c k t u r k i, b u in a n ? m a d -
d e ci b ir in a n ?tir. M u t la k V a rlik ’ ta n b a jk a b ir v a r y o k tu r ;
v a rlik la r o n u n rn ezäh iri o lm a k itib a riy le vrc v ü c u d -i
z Jü (g ö lg e v a rlig i) ile m e v c u ttu r d c m e le rin e ra g m e n
d e g il m i ki b ü tü n s ifa t la r , isim lc r j e sc r v e h ü k ü m le r,
h a tta m u tla k o lu ? b ile z ä t 'ta ta a y y ü m ü z v a r d ir ; b ü tü n
b u n la r k a y ittir ve h e p si k en d i ta b ir lc riu c e M u t la k V a rh k '
ta m ü s t e h le k t ir ; sifa tla r i, e sm ä si, a h k ä m i, z u h u riy le
s a b it o lu r ; k em äliy lc d e in sa n d a z u h u r e t m ijt i r ; z u h u r -
s a d a im ld ir ; §u h a ld e b u v a rlik la r, a y n b ir v a rlig a sa h ib
•o lm a d ik la rin d a n , b o y u n a o n d a n z u h u r e d ip , d a h a d o g -
r u su k e n d i d e y ijle r in c e g a y b d e n h e r a n ay n a g e lip ,
a y n d a n d a her an g a y b e g ittik le rin d e n b ir an i?in b ile
■olsa; ki b u a n d a im a te k e rrü r e ttig i i?in s ü r ü p g itm e k tc -
d i r ; v arh k la ri v a rd ir ve o n u n v a rh g in d a n ba.'k a ve a y ri
d e g ild ir ; $u h a ld e k ä in a t, O 'd u r ; h a ttä O , k em älin i
in s a n d a iz h a r etm i§ , y a h u t in sa n m a z h a n n d a k e m a le
erm i^ tir.
H ä sih istila h la rla b o g u la n bu y an id e a list in a n ?,

a stilah lar in c c le n ir, e le $ tirilirse m a d d e c ilik le sa r m a s
d o la§ b ir le jir ve b u a$iri in a n e m i s l ä m d in in in e sa sla -
x iy le u zla § m a sm a im k ä n ve ih tim a l y o k tu r.
V a h d e t-i V ü c u d ’ u n b ir ba$ka ta rz i d a v a rd ir ki o n u
$u su re tle h ü la sa e d e b ilir iz :
MESNEVI SüRHl I 195
V a r lik , M u t la k V a r lik o lan V ä c ib ’ü l- V ü c u d ’u n d u r.

A d e rn , y an i y o k lu k , o n a n a z a ra n a d e ta b ir a y n a d ir ;
y a h u t g ü n e je n az a ra n g ö lg e d ir . N a s il a y n a d a k i aksin..
y a h u t b ir y e r e v u ra n g ö lg e n in g e rc e k b ir v a rlig i y o k sa ,
o n d a n b a§k a h i 9 b ir v a rlig in d a v a rh g i y o k t u r ; sa y iy a
s ig i? , 90ga li§ , a y n a la r d a n , y a h u t g ö lg e le rd e n m e y d a n a
g e le n b ir k e y fiy e ttir . B u in a n c in so n u c u d a g e n e te k ü f,
m c s ’u liy e t, y a r a u lig , y a ra ti§ , d ü n y a , a h ire t g ib i d in i
a k iv d e v e h ü k ü m le rin b ir se rä b o lu ^ u d u r ; ta m a m iy le
h a y a li o la n b u in a n c in d a d in lc u zla $ m a si m ü m k ü n
d e g ild ir.
B ir d e h e r $ ey d e, h e r v a rh k ta , h e r z e r re d e A llah'in.
e $ siz , ö rn c k siz y a r a tic ih g im , h ik m c tin i, k u d r e tin i, k e m ä-
lin i, ta sa r r u fu n u , te d b ir in i, r ü b u b iy e tin i g ö r m e k , O 'n u
h e r y e rd e ilm iy lc , k u d re tiy lc , h ik m etiy le m e v e u t b ilip
z ä tiru h e r § ey d en ve h e r 9e§it n o k sa n s ifa tla r d a n , y arat-
tik la rin d a ld m a h d u t sifa tla r d a n m ü n e z z e h , m u k a d d e s
v e m ü te ä l b ilm e k , ir a d e y i o n u n ir a d e sin d e y o k etm e k ,
o n d a , m ü m k ü n o ld u g u k a d a r fa n i o lm a k v a r d ir ki h e r
§eyi o n u n lü k m e t, k u d r e t. h ilk at , t e d b ir , ta sarru f
v e ra h m e ti e s e r i, h e r $cyi o n u n v a rlig in in , b irlig in ü i b ir
d e lili o larak g ö rm e k e ir b u . Bunu §eriat k a b u l e d e r.
B iz d c k i se s o n u n d u r , fa k a t b iz i b ir n ey o la ra k , bir dag.
o la ra k o y a ra tn n ^ tir. O n a k a r?i v arlik id d ia sm a g ir isc -
m c y iz ; fa k a t iki y o k lu k a ra sin d a k i v a r h g im iz , o n d a n d ir»
o n u n lü tfu n d a n d ir. B iz d e k i ilim , k u d re t, h a y a t ve h e r
s e y , o n u n lü tfu u u r v e m a h d u tt u r ; b u n la r m g e rc e k sa h ib i
o d u r . O n u n h a y a tiy s c ezeLidir, e b e d id ir ; o d a im i H a y y -
d ir , B ä k iy d ir ; k u d re rin in sin iri y o k tu r ; ilm i, d u y u la n la ra.
d a ,'“ d u y u lm a y a n la r a da, g ö rü le n le re de, g ö r ü lm e -
y e n le re de, o la n la ra da, o la ca k lara da § am ildir..
196 MESNevI SERI1I I
K u d r e tiy le irad e e d e r , ira d e si ve m e jiy y e tiy le y aratir.

O n a kar$i varlik id d ia sin d a b u lu n m a m iz b ir k ü stah lik tir.
M ev län ä''n in v a h d c t in an ci b u d u r. O n u n , h e r sa b a h
n a m a z in d a n so n ra o k u d u g u §u sö z le r, b u in an ci b ü tü n
a g ik h g iy le g ö s t e r ir :
" H e r k ork u ä n in d a sig m d ig im sig in a k , söyledigim

-söz, A lla h 'ta n b a sk a y o k tu r tap acak s ö z ü d ü r . H e r ü z ü n -
t ü y e , m ih n e te k a r ji, A llah n e d ile r se o o l u r ; d e r im ; "
h e r n im et igin h a m d A lla h ’a , h er g e n islik , ferah lik igin
^ ü k ü r A lla h 'a ; h e r § a *ila c a k §ey igin ten zih e d e rim
A lla h 'i n o k san s if a t la r d a n ; h e r su g igin A lla h 'ta n y a rh -
g a n m a k d ü e r im ; her sik rn ti, h e r d a rlik v a k tin d c A llah
y c te r b a n a ; h er d ü $ m an a k a r ji A lla h 'a s ig in ir iin ; h er
k a z a vc k ad e r igln A lla h 'a d a y a m n m ; h er m u sib e tte ,
b tz , gergek ten d e A lla h 'n u z ve g e re c k te n d e o n a d ö n e n -
leriz d e r im ; h e r ib a d e tc , her su g a kar§ih k d a z ik rim , fik-
r im . havil vc k u w e t , a n c a k 90k y ü c c v e b ü y ü k A ü a h ’ in-
du s ö z ü d ü r .,, (A ra p g a si igin M a n ä k ib 'ü l- Ä r ifin m e t-
n in e , 1 a h sin \ a z ic i'm n ta sh ih v e h a jiy e le r iy le , A n k a ra
T ü r k T a r ih K u r u m u B a s im e v i, 1 9 5 9 , I , s. 2 8 7 ; " M e v -
le v i A d ä p ve E r k ä m ,, a d li k ita b in u z a b a k im z ; s. 112
1 1 3 . B u sö z le r, §3a riv a y c tle rin d c H z . R a s ü l- i Ekrem’in-
d i r ; M c fä tih 'u l- C in ä n h a$ iy csin deki " B ä k i y ä t ’ü s - S ä l i -
M t „ ; T e h r a n , 1 3 5 9 - 1360 H . s. 196 - 197)
M e v lä n ä 'm n , “ K u l v a rh g m d a n m u tla k o la ra k y ok
-olm adikga on u n k a tin d a b irlik ge rgek le$ e m e z. B irlik
h u lü l d e g ild ir, se n in y ok o lm a n d ir ; y o k sa sa g m a sö z le r-
le , ôlm ayacak iglerlc h ak b ätil o lm a z ,, m e ä lin d ek i
r u b ä isi d e b u h u su sta k i fik rin i agik ga g ö s t e r ir (R u b ä ile r ,
tc r c e m c m iz , I s t . R e m z i K . 1 9 6 9 , D . k a fiy e s i, 138. R u b ä l,
s . 8 3 ).
MESNEy! SERHt I 19V
H ä sili M e v lä n ä ’ n m V a h d e t-i V ü c ü d in a n c im h i? b ir
s u r e tle Ib n A ra b P n in in a n ciy le u z la jt ir m a y a im k än
y o k tu r v e M e v lä n ä h i? b ir v a k it $ eriat h u d u d u n u a^m a-
m i^tar.
6 0 7 . B e y itte , b a y ra k ta k i a r s la a la r d a n b a b se d ild ig in e ,
S e l? u k lu la r d a iki ba§li d o g a n a r a stla n d ig i g ib i (M e h m e t
ö n d e r : M e v lä n ä §ehri K o n y a . T a r ih i k ila v u z u ; K o n y a
V a lilig i Y a y m . K o n y a - 1 9 6 2 , s . 4 3 , 5 9 - 6 0 ) k a le le rd e ,
p a r a la r d a , k u m a § la rd a , h ä sili tarih i d e n c b ilc c c k h e r §ey~
d e a r s la n a d a r a s tla n d ig m a g ö r e (a y m e s e r s . 6 2 ) S e l? u k -
lu la rin b a y ra k la rin d a a rs la n re sm in in , h i? o lm a z s a M c v -
lä tiä z a m a n in d a , b u lu n d u g u n a h ü k m e tm e m iz ic a b e d er.
609. Bu b e y ittcn itib a re n ‘ " V a r lig im iz m on un .

ic a d in d a n o ld u g u , y o k a v a rh k tadrn i ta ttird ig i, cvvclce-
n e b iz im , n e d ile g im iz in b u lu a d u g u n u , fa k a t ir a d e si,
b iz i y a ra tm a v a ta a llu k e ttig i, y a ra ti? z a m a n i ilm in d e
m u a y y e n o ld u g u i? in v a rh k ä le m in e g e lin c e n e le r y a p a -
c a -p m iz i, n e le r d ile y c c e g im iz i cam am iy le b ild ig i,, a n -
la tilm a k ta d ir ki b ü tü n b u n la r , b iz im y u k a rid a k i görü§ü~
m üzü, a n lay i§ m n z i a ? ik ? a isb a t e tm e y e k ä fid ir .
6 1 9 . B u b e y itte u M ä ra m e y te iz r a m e y t ,,, ä y etten

lä fz e n ah n m i§tir k i " A t u g i n z a m a n se n a t m a d in ,, sö z ü y lc
tü r k ? e y e ? e v ird ik . V I I I . sü re n in (E n f ä l) 17. ä y e tin d e a
a h m n ijt ir ve B e d ir s a v a jm i h a tirla tm a k ta d ir. B e d ir
sa v a § i, h ic re u n ikin ci y ih R a m a z a n a y m m o n y ed in ci
C u m a g ü n ü o lm u s tu r . O g ü n H z . P e y g a m b e r ( S . M .)1
<fO to p lu m , y a k in d a bozguna u gray acak ve a rd im
d ö n ü p Nk a ? a c a k „ ä y e t-i K c rtm e sim o k u m u § la r ( L I V .
K a m c r , 4 5 ), y e r d e n b ir a v u ? ta$ a la ra k m ü jr ik lc r e a tm t?-
la rd i. B u ? a k illa r kirne ra s tla d iy sa o sa v a $ ta ö ld ü rü ld ü .
L i f z l lk ü b a s y a p ila n ä y etin m e äli § u d u r : “ O n la ri si 2:
198 MESNEVI 5KBHt I
ö ld ü r m e d in iz ; fa k a t A llah ö ld ü r d ü v c a ttig in z a m a n
s e n a tm a d in , fa k a t A lla h atti ve b ö y lc c e k e n d i k a tin d a n ,
in a n a n la ra g ü z e l b ir n im e t v e rm e k , o n la n denem ek
iste d i. § ü p h e yok ki A lla h h er $cyi d u y a n d ir , b ile n d ir .,,
( E l- E n v ä r ’ü t- T e n z il ve E s r ä r ’ü t - T e ’v i l ; I, s. 4 6 9 )
6 2 0 -G 43. C e b r , z o rla m a k , z o rla y a p tirm a k an la m in a

g e lir. V . sü re n in (M ä id e ) 2 2 . ä y e tin d e M ü s ä P e y g a m b e r 1
in k a v m in in , o ra d a z o r lu b ir o p lu m v a r , k u v v ctli b ir
ta ife var d e y ip sav a§ a g irm e d ik le ri, X I X . sü re n in (M c r -
y e m ) 14. ä y e tin d e Y a h y a P c y g a m b e r ’ in a n a s in a , b a b a -
srn a c e b b a r v e ä si o lm a d ig i, 32. ä y e tin d e I s ä P e y g a m b e r ’
in a n a sin a k a r ji k ö tü ve z o rb a b u lu n m a d ig i b ild irilir.
X X V I I I . sü re n in ( K a s a s ] 19. ä y e tin d e M u s ä ’y a , sen
y e ry ü z ü n d e z o r b a m i o lm a k istiy o rsu n d e n d ig i h ik äy e
e d ilir . L . sü re n in ( K a a f ) 4 5 . ä y e tin d e H z . P e y g a m b e r ’e ,
m ü jr ik le r e k a r?i b ir z o r u , c c b ri, k u d re ti o lm a d ig i b ev an
b u y u ru lu r. X I . (I-Iüd) X I V . (I b r a h im ) sü rc le rin 59 ,
15. ä y e tle rin d e i n a t g z o r b a , X L . sü re n in ( G a a f ir ) 3 5 .
ä y e tin d e k ib irli ve cebbar a n la m la rin a g e ld ig i g ib i
X X V I . su re n in ( § u s r ä ) 130. ä y e ü n d e d e z o rb a c a m a n a -
sm i ifa d e e d er. L IX . sü re n in (H a $ r) 2 3 . ä y e tin d e .
A lla h in a d la ri a r a sm d a “ C e b b ä r ,, a d i g e ^ e r v c sin ik lari
o m r a n , ek sik lcri ta m a m la y a n , u lu lu k s a h ib i m a n a la rm i
v c rir.
“'K e lä m ,, d a c c b ir b ir te rim d ir v e k u ld a ira d e ve

ih tiy a rin h i f b u lu n m a d ig n u , k u lu n yaptijî b ü tü n i$leri
A lla h 'in y a p tir d ig m a , k u lu n , an cak b ir ä le tte n ib arct
b u lu n d u g u n a , h ay rin d a , :>errin d e A lla h ’ m ira d e siy le
v ü c u d a g e ld ig in e in a n m a k tir; b u in a n ca tlc e b r „ , b u in an -
a g ü d e n le rin m e z h e b in e « C e b r iy y e , C c b c r iy y e ,, d e n ir.
i3 u in an em m ü sa m a h a siz o la m , k u ld a c ü z ’V b ir ira d e
ME SN 11VI SERHt 1 IW
licabul cd e n i v a rd ir. M ü sa m a h a siz o la ra k c c b ri k ab u l
o d e n ie re g ö re k u ld a h i? b ir ih tiyar ve ira d c y o k r u r ;
o ld u g u n u k a b u l e tm e k , A lla h 'm . k u lu n d ile d ig i §cyi
y a r a ta c a g m a , yani fä il-i m u h ta r o lm a d ig m a in an m ak
d e m e k tir. K u ld a ciizî b ir ira d e o ld u g u n u k a b u l c d c n le re
g ö r e y s e k u l, h a y ra , y ah u r §errc ait b ir i§e c ü z 'i ira d e sin i
s a r f e d e r ; o h a y ri v e ?e rri A llah y a ra tir. B u in an ca tarn
kar$i o lan in a n ? , M u ’ te z ile ’n in in a n cid ir. O n la rc a , C e -
b e r iv y e ’n in in an cin a karsjihk h ü sn vc k u b h , y a n i g ü z e l ve
c ir k in . lyi ve k ö iü , A lla b ’in v e rd ig i ak illa b ilin ir : E § a irc ’
n in b ilin e m iy e c e g in i, h e r §eviD iläh i v aliiy v a sita siv le
b ilin e b ile c e g in i, A lla h 'm fä il-i m u h ta r o lu p h i? b ir su rc t-
!c fiilim z o rla y a c a k b ir k u d re t o lm a d ig m i, d ile rse en
ic m iz v e m ü ’m in k u lu n u c c h cn n e m e a ta b ilc c e g in i, d iie rse
c n m ü c rim ve k ä fir k u lu n u cen n ete k o y a b ilc c c g im sö y -
lem eleri h e m a k la , h em s e r ’a a y k in d ir . A lla h , in sa n a ,
’ü r u f o lara k aki) ve tetn y iz v e rm i?, a y n c a p e y g a m b e r
g ö n d e r ip iytyi, k ö tü y ü . e m r i, n ehyi b ild irn u § , cm irle ri
tu ta n n e h iy le rd e n k a ?in a n k u llara v a a tle rd e b u lu n m u § ,
a k sin i i$ley en lere az a b ed ee egin t b ild irm i^ tir. Buna
k ar§ilik iyilik v c k ö tü lü k , A llah ta ra fm d a n y a p tiriliy o rsa ,
iy ilig c m ü k ä fa t, k ö tü lü g e m ü c a z a i a b e s , hactä zu lü m
•o la c a g j gibi ak il v e rm e k , p e y g a m b e r y o lla m a k , k n a b
in d ir m c k , v aat ve v a id d e h u lu n m a k a b e s o lu r. A llah
hem h a k im ö ir, h e m ä d ild ir , vaadi g e r ? c k tir . " Z e r r e
a g irh g in c a h ay ir y a p a n d a , z e r re a g irlig in c a 5er y a p a n d a
k a r§ ih g im g ö r ü r .,. ( X C 1 X . Z ilz ä l. 7-81
E h lib e y t Im a m la n n a g ö re y se h a y n n d a , §errin d e
i^ lc n c ce g m i. k im in ve ne vak it »sleyecegini A llah b ilir ;
fa k at b u b ilg is i, k u la , h a y n . § e m zo rla y a p u rm a z . im ä m
C a 'f e r 'u s - S ä d ik , " C e b i r y o k tu r, ta fv iz de y o k t u r , tak at
'I?, b u ik isin in a r a s m d a d ir ,. b u y u rm u $ , y an i k u lu n y ap-
200 MESNEVI SERHl 1
tig im A llah z o rla y a p t ir m a z ; fa k a t k u lu , y a p a c a g i i§ tc

ba$ibo§ d a b ira k r a a n u '.ü r d e m ij, izah i iste n in ce d e ,
“ B ir isin i b ir s u ? i§ lerk en g ö r ü r , i§ le m e m csin i sö y le rsin ,
fa k a t d in lc m e z , y a p tig im y a p a r , o SU9U i$ le r; se n d e o n u
b ir a k ir s m ; b u , se n in o n a o sik ju y a p m a y i e m rc tm c n d c -
g ild ir k i „ ta rz in d a iz a h etm i§ tir (M u h a m m e d b . Y a ’ k u b '
il- K ü le y n i: U s ü P ü l - K ä f ? ; T e b r i z , T a § b a s. 1311 H . s.
7 7 ). fm ä m AÜ 37 b . M u s a 5r- R iz ä d a so r u la n b ir so ru y a
“ A llah k u llari i§ley ecek leri i$te k e n d i b a ^ la rm a b ira k m a d i;.
?ü n k ü A llah b u n d a n y ü c e d ir, ü stü n d ü r,.. b u v u r m u ? ;
k u lla ra , s u ? i?le m e k h u su su n d a b ir ih tiy a r m i v e rd i
so ru su n a k ar§ ilik d a “ A llah b ö y le b ir $ey y a p m a k ta n d a
d a h a ädil v c h ä k im d ir, ü stü n v e u lu A lla h e y Ä d e m o g lu ,
b e n se n in y a p tig in iy ilik le rc m ü k ä fa t v e rm e d e se n d e n
d a h a y etk ili o ld u g u m g ib i se n d e y a p n g m k ö tü lü k le re
k a r?ilik m ü c ä z ä ta u g ra m a y a lä y ik s m ; s e n , su ^ la n , san a
v e rd ig im k u v v etlc i§lcdin d e m i§ tir „ b u y u r m u ? tu r (a y iu ,
s. 7 5 ).
M e v lä n ä 6 1 9 . b e y itte , äy eti b ild ir d ik te n 6 2 0 . beyitte-

d c , ok a ta rsa k b iz y a y iz , o k a ta n T a n r i ’d ir d e d ik te n so n ra
b u n la n o k u y a n la rin c e b ir sa n m a m a la n n i sa g la m a k
k a sd iy le b u , c e b ir d e g il, ak sin e k ir ik la n o n a n jm , cksikleri-
ta m am Jay i^ m m a n a s id ir , b u d a A lla h ’a y a lv a rm a k i?in -
d ir d e y ip b ir k ö tü lü g e u g r a y m c a a g la y ip in lc m e m iz ,
n a sil a c z im iz e d e lä le t e d iy o rsa k ö tü lü k te b u lu n u n c a da.
u ta n m a m iz , b u i§i k e n d i d ile g im iz le j'a p t ig im '5"» d e lild ir
d iy o r vc ira d e m iz le , ih tiy a rim iz la b u i$i y a p m a sa y d ik b u
u ta n m a m n , b u a c ik la n m a n m , b u d e tle rc d ü ^ m e n in b ir'
m a n a si o la m a z ; h o c a la r, ta le b e y i te rb iy e ipin sik i$ tir-
m a z la r ; fik ir k u r u n tu la rd a n k u r u n tu la ra d ü ^ m e z b u y u -
r u p 6 4 4 . b ey tin so n u n a d e k ay n i e s a s ü z e rin d e ?e$ itli
ö rn e k lcr v e r iy o r ; b ilh a ssa 6 4 1 - 6 4 2 . b c y itle rd e p e y g a m b e r -
MESNEVI SERHl I 201
'e rin d ü n y a i§lerin i T a n r i'm n ta k d irin e , k ä fir le r in se

a h irc t i§lerin d ek i n o k sa n , ih m ä l v e is y a n la n m , A llah
b o y le is t e d i, b ö y le y a z d i d e y ip A lla h 'a isn a d ettik le rin e
i$arer e d iy o r. M e v lä n ä b u c ilttc v c d ig e r c ü tlc r d c m ü n a -
se b e t dü§dük<je c e b ir v e ih tiy a rd a n a y m ta r z d a b a h s
•c d c c c k tir (M e v lä n ä C e la le d d in , s. 182 - 1 8 7 ).
6 4 4 - 6 4 5 . S ic c in , Illiy y in , S ic c m , A ra p g a d a z tn d a n ,
h a p is h a n e m a n a sm a g e le n sie n k ö k ü n d e n d ir , c c h e n n e m e
d e n m i§ tir. 7. k a t y e r d ir , k ä fir le r in am el d e fte rle r i o r a d a d ir
d iy e n le r d e v a r d ir ( E l- M u f r a d ä t , $. 2 2 5 ). tlliy y fn , y ü c e-
lik , y ü k se k lik m an asm a g e le n “ a lä ; „ k ö k ü n d e n d ir ;
ce n n e tle rin en y ü c e y c r id ir ; ce h e n n em in en a § a g i, en
k ö tü y e r in in sic c in o ld u g u g ib i. B u söz., o r a d a k ile r d e n
k in a y e d ir ; in a n a n la n n am el d e fte rle rin in b u lu n d u g u
y e r d ir d iy e n le r de v a r d ir (ay m s. 3 4 6 ). K u r ’ä n 'in
L X X X I 1 I . sü re sin in ( M u t t a f f if in ) 7 -8 v e 18-19. ä y et-
te r in d c gegen b u s ö z le r , m ü ’m in le rle k ä fir le r in a m e l
d e fte r le r id ir d iy e n le r d e o lm u stu r ki b u ta k d ird e , k a fir -
lerin a m e l d e fte rle rin d e k i su ?lar,. k c n d ile rin i k ö tü b ir
z in d a n a b e n z e y e n c c h e n n e m e g ö tü re e e g i g i b i, in a n an la -
■nn a m e l d e fte rle r in d e k i h a y ir v e iy ilik le r d e o n la n
y ü c e lc r e y ü k se lte c e g i igin b u a d la a n ilm i§ la rd ir v e b u
a d la r se b e b iy y e t y o lu y la o d e fte rle r e v e r ilm ijtir .
6 5 3 . l s a P e y g a m b e r , A h d -i C e d id 'e g ö r e g arraih a
g c rilm i§ , (ârâm b a g ü n ü v e fa t e tm i?, axm esi v e y ak in la-
r i t a r a fm d a n k e fe n le n ip b ir m a g a ra y a k o n u lm u ? , P a z a r
g ü n ü z iy a r e t igin g id e n le r , m a g a ra y i b o m b o j b u lm u jla r ,
b u s ir a d a k e n d isin in se sin i d u y m u fla r , b a k in c a d irild i-
g in i g ö r m ü |le r , in a n a n la ra d a b ire r b ire r g ö riin m ü ^ , h attä
§ ü p h e e d e n b iris in e e l v e a y a k la rin d a g a rm ih a g e rilir-
k e n d e lin m i? o lan m ih y erle rin i g ö s t e r m if , so n ra diri
202 MESNEVt 5ERHI I
o lara k gögc a g m i5t ir ( M a ty u s , so n bab; M arku s
5 Luk^ X X IH ' X X IV ' Y uhann a,

A IA , X X I).
K u r ’än isc I s ä P e y g a m b e r’ i ö ld ü re m e d ik le rim U

a s a m a d ik la n m , o n la ra Öyle g ö r ü n d ü g ü n ü . A llah ’ in o n u ,
g ö g e y ü c c lttig in i b e y a n b u y u r u r ( V I , N i s T 157 -
158).
B ir h alk riv a y c in e g ö r e t s a , g ö g c a g a rk e n , y a k a s m d a ,
d ü n y a y a a it o la n , d ü n y a m a h n a b u lu n a n b ir ig n e b u lu n -
d u g u i?in d ö rd ü n c ü kat g ö k te k aln u ^ , d a h a yücelcre*
a g a m a m i§ tir.
6 7 3 . B u b e y iitc n so n ra k i b e y itle rd e , p e y g a m b e rle rin ,

T a n r i n aip le ri o ld u g u n u , n aip le n a ib c d e n in a y n sa m l-
m a m a sin i sö y le r v e b u n u izah e d c rk e n im a m n , A lla h ;m
v a rh g m a , b irlig in e , e ?i o rta g i b u lu n m a d ig in a in a n d ik ta n
so n ra P c y g a m b e r in in d e g e r?e k p e y g a m b e r old u gu n u -
ta sd iy k ile o la b ile c e g in i, h attä p e y g a m b e rlig i t a s d iy -
k in m e lc k le ri, k ita p la r i, v ah y i ve b ü tü n p c y g a m b c r-
lcri tasd iy k ilc m ü m k ü n o ld u g u n u , « O n la r ö y le k ijile r -
d ir ki A lla h ’i v e p c y g a m b e rle rin i in k ä r e d r l e r ; A lla h ’ 1*
p e y g a m b e rle rin in a ra sim a y irm a k iste rle r vc b a x isin a
in a n d ik , b a z ism a in a n m a d ik d e rlc r ve in ian la k ü fü r
a ra sin d a b ir y o l tu tm a k d ile r lc r ; i5te o n la r d ir g e r e c k t e
k ä fiile r ve b iz , k ä fir le r i?in a$ a g ila tici b ir a z a p h a z irla -
m i§ izd ir, A lla h 'a ve p c y g a m b e rle rin e in a n a n la ra ve i?-
lcrin d e n h i? b irin i a y ir d e tm e y e n lc re g e lin c e : O n la ra
ec irle ri v e rile ce k tir v e A llah suy'larj o rte n r a h im d ir ,,
äyetleri m ü c e b in c e ( I V , N is ä ’ , 150 - 1 5 2 ) irnän c d e n -
le rin , " V e k en d i d ile g iy le sö z sö y le m c d i, sö z ü a n c a k
v a h y e d ilen se y d e n ib a r c t ,, ä y e tle ri hükm üne gö re:
MESNEVI SERIll 1 203
L I I I , N e c m , 3 - 4 ) sö z le rin in dah i v ah iy m e ä li o ld u g u n a
•In an m ak ic a b e ttig in i, H z . M u lia m m e d ’in p e y g a m b e r-
’.eriD so n u n c u su v c e fd a li o ld u g u n u t a s d iy k e tm e k le ,
« V e a d m i y ü c e lttik ,, m c ä lin d e k i ä y e t-i K e r im e y e g ö re
: X C I V , ln § irä h , 4 ), «A H a h 'ta n b a ?k a y o k tu r t a p a c a k «
sü z ü n d e n so n ra “ M uham m ed A lla h 'in §eriat sah ib i
P e y g a m b e r id ir ,, d e m e n in g e rc k tig in i, b u n u g ö n ü ld e n
de g e r^ e k le m e n in ic a b e ttig in i, fa k a t b o y le oJm ak la
b e ra b e r b ü tü n p e y g a m b e rle rin , M ü s a v ib k . Ise v iü k
g ib i d in le ri so n ra d a n a s h u n u tu lm u ? b ir h ale gelm i§
o lsa b ile h e p sim n te v h id ü z e re g ö n d e rild ig in i a n la u y o r.
N iy a b e t 't e n im a m e t m a n a si dah i tjik arilab ile ceg in e
g ö r e " A ü ’ y i a y ir a n , b en i ay irm i§ , ben i a y ira n , A U ah'i
u y ir m i| o !u r „ ( K ü n ü z ’ü l- H a k a a ik , I I , s. 1 7 4 ) v e “ R azi
d e g il m isin ki ya A B , M ü s ä 'y a H a ru n n e m c n z ile d e y se
se n d e b a n a ay m m e n z ile d e sin ; a n c a k b e n d e n so n ra
p e y g a m b e r y o k ,, h a d isle ri m u k te z a sm c a E im m e - i H ü -
J ä ’ y i d a a y irm a m a k ik tiz a e ttig in i b ild iriy o r (b u h ä d isin
m e d re k lc ri, b u lu n d u g u k ita p la r v .s . i ;i n m e rh u m S e y y id
A b d ’ü l- H u s e y n § e r e f ü d - d in , in CCE 1 - A lu rä c a ä t„ in a b.
V I . b a s im , N c c e f- 1 3 8 3 H . 1 9 6 3 ; s. 152 - 164).
691. B u b e y ittcn b ö lü m ü n so n u o la n 7 0 0 . b ey te
•k a d a r ,f E r v ä h - M c le k ü t ,, ä le m in e ija r e t ed ilm ek -
te d ir.
722. Bu b e y itte K u r 'ä n ’in X X I. sü re sin in 107,

ä y e tin e i§aret v a rd ir ki m e ä li § u d u r ; ,fB iz se n i an cak
ä le m le re ra h m e t o la ra k g ö n d e rd ik .,,
“ B ilg i n ler y e ry ü z ü n ü n ljik la n d ir , p e y g a m b e rle rin

'h a lifc lc rid ir, b e n im v a risle rim d ir, p e y g a m b e rle rin v a ris-
204 MESNEVI SliRHl I
le r id ir » m e ä lin d e d e bir h äd is v a rd ir (K ü n ü z , I ,
s. 86).
738. B u b e y itte L X I . su rc n in ( S a f ) 6 . ä y e tin e iârci
e d ilm e k te d ir ; b u äy ette H z. M u h a m m d e , A h m ed ad>
ile a n ilm a k t a d ir ; b u a d h ä d iste d e g e ?e r (C ä m i 5 I
s . 9 0 ).
(M E T lN )
I s ä Dinini yoketmeye £ah§an ba$ka bir

Yahudi padiâliimn hikäyesi
O g f i ü n so y u n d a n b ir b a§ k a p ad i^ ah m e y d a n a
91k » ; i s ä ü m m c tin i y o k e tm e y i k u r m a y a ba§ lad i.
* Bu p a d i§ a h m m eydan a g k i ji n d a n haber
alm a k iste r se n " A n d o ls u n b u rijla ri o lan g ö g c „
sü re sin i oku.
i l k p a d i$ a h ta n k ö tü b ir y o l y o rd a m m e y d a n a
g e ld i y a, b u p ad i$ a h d a 0 y o la , o v o rd a m a ay ak
b a sti.
* K im b ir k ö tü yol y o rd a m k o rsa h e r so lu k ta
on a lä n e t g id e r . <;atar.
ty ile r g e ? ip g it t ilc r ; iyi a d e tle ri k a ld i; k ö tü -

lerd en de z u lü m k a ld i, 12 n e d e r k a ld i.
,750. B ii ki k iy a m e te d e k 0 k ö tü le rin c in sin d e n

g c lc n ki§in in y ü z ü , h e p 0 k ö tü lü k le re y ö n clir,
* B u tarli su y la aci s u , h alk ig in d e d a m a r d a m a r-

d ir, S u r ü fü rü lü n c e y e d e k b ö y le g id e r b u .
* iy ile r e k a la n m ira s ta tli s u d u r . O n e m ira si-

sid ir ? "K ita b i m ira s o la ra k v e r d ik » m ira si.
206 MESNEVI SERMI I
D ik k a t e d e rse n g ö r ü rsü n ki iste y e n le r, p e y -

g a m b c rlc rin in d sin in p a rilrila rim isre rlc r; b u
n u n i q n y a lv a n r , y ak arirla r.
P a r jln la r m c iie rie v an ar d ö n e r ; y a lim , ind-

n e re d e y sc o ray a g id e r.
P e n c c re d e n v u ran 151k cv in ifin d e d ö n e r

d u r u r ; b ü tü n ce v re y i d o la $ ir ; <;ünkü g ü n e * b ir
b ir b u r g a n b ir b u rc a g itm e d e d ir .
K im b ir y d d iz la ü g iliy se , o y ü d iz la , k e n d i
y ild iz iy la k o ju p d u r u r o.
* T a liln Z ü h re 'y se g ö n lü tü m d e n g a lg iy a ,
9a g a n a g a a k a r , a jk a ra m a y a k o y u lu r, o sevdava-
dii§er,
* K a n d ö k m c y i h u y e d in m i? M ir r ih yild izjvsa-
y ild iz i. sav a§ , iftira , düjm an ara r o.
Y ild iz la rin ard rn d a ö y le y ild iz la r var ki o n

lar n e ih tirä k a dü.<jcrler, n e d e k u ts u z d u r o n lar.
760. O n la r, b u m u te b e r, bu b ilin e n , tan in a n ( * ) .

je d i g ö k te n b a sk a g ö k le r d e d ö n er. y ü rü rle r.
T a n n n jik larim n p a r ü tism a lv id e n iyxye d a l-

m ijl a r d ir ; n e b irb ir le rin e b iti§ ikrir o n la r , n e
b irb ir le ria d e n a y n .
* T a lih i b u y ild iz ia rd a n o la n , k ä fir le n ta sla r

d a y a k a r y a n d ir ir .
O n u n ö f k e s i, h ald en h ale g ire n , kim i ü stü n

___ o la n > k in u alt o lan M ir r ih ’ in ö fk e s i d e g ild ir.
< •) M e tm d * " M u -te b e r ” y M llm lfl Jo n ra ,

u .t e M iijl~ h e r ,ö z ü e k le n m i,. ?
MESNBVI 5HRHI I 207
* Ü s t ü n o la n i§ik, e k silm e d e n d e a m a n d a d ir,

k a ra rm a d 3a d a ; T a a r i i$igi T a n n 'n m iki p arm a g i
a r a sm d a d ir .
* O i$igi c a n la r a T a n n sa^ rru ^ tir; b a h n o lan lar

d a ete k le rle o i$igi to p la m i$ la r, e ld e e tm ijlc r d ir .
Y ü z ü n ti, T a a n ’ d an b a sk a sm a g e v irm e y e n k iji,

o 151k s a ? is in d a n eld e e tm i§ u r,
K im m a§k et c g i y o k sa 0 151k sa ^ isin d a n b ir paj?

e ld e e d e m e m i§ tir .
P arâ b u g u k la n n y ü zle ri c iim d e d ir; b ü lb ü l-

le r , g ü U e rle 35k oyununa g ir ie r ,
* ö k ü z ü n re n g in i d i^ m d an a r a , in sa n m re n gin i
i<;in dcn ; iste r al o lsu n , iste r sa ri.
770. G ü z e l re n k le r, tem iz lik k ü p ü n d e n m e y d an a

g e li r ; p r k in lc r in re n k le riy se k a ra c e fa su y u n d a n .
* O g ü z e ü m ren gin a d i “ T a n r i b o y a si,, d ir ;

k irli re n g in k o k u su y sa A llah lä n e ti.
D c n iz d e n o la n , ge n e d e n iz e g i d e r ; n ere d e n
g e ld iy se o yana v a rtr, u laîr.
D a g b a g la rin d a n hizli a k an s c llc r , b izim b e d e -

n im iz d e n d e a^kla kari$m i§ c a n , k o ja r a slin a v a n r .
Yahudi padisjahimn bir atc§ yaktirm asi,

atesin yarnna bir put diktirmesij bu
puta seede eden atejten kurtulur demesi
O k ö p e k Y a h u d i, b a k n e i j e t t i? A te$in y a n i-
b a $ m a b ir p u t d ik u r d i.
208 MESMEVl SERHl I
K im b u p u ta se e d e e d e r se k u r t u ld u ; se e d e
e tm ey en a t e jin ortasun a geêr o tu r u r d e d i.
$ u n e f is p u tu n u n lä y ig m i v e rm e d i d e o y ü z
den n e fsin in p u tu n d a n b ir b a ?k a p u t d o g d u .
P u tla r m a n a s i, b ir p u t o la n n e f s in iz d ir ; £ ü n k ü
put y ila n d ir ; n e f is p u tu y s a e jd c rh a .
N e f i s d e m lrle ta§ g i b id ir ; p u t o 9ak m ak ta$ m -

d an si^ ra y a n k iv ile u n d ir ; o k iv ile im su y la sö n e r
gid e r.
F a k a t g a k m a k ta siy la d e m ir, n e v ak it su y la
s ö n e r ? I n sa n o g lu . b u ik isi, k e n d isiy le o ld u k ? a
n asil c s e n lig e u la § ir?
780. P u t. te stid e gizli d u ra n k ara s u d u r ; n e fsiy se

bu k ara su y a k ay n ak bil.
O y o n tu lm u ? p u t, k ara sc lc b e n z e r ; p u t y o n a n
n e fis s e a n a y o ld a k i k ay n ak tir.
B ir p a r f a s i y ü z le rce te stiy i k ir a r am a k a y n a g ra
su y u . d u rm a d a n d in le n m e d e n co § ar k a y n a r.
P u t kirmak kolaydir, pek kolay; fakat nefsi

kirip gCQirmeyi kolav görmek bilgisizlikdir, b il-
gisizlik.
. . . . . 4
E y o g u l, n e fsin $eklini a riy o rsa n y ed i k a p ili
ce h e n n cm in h ik ä y e sin i oku.
H e r so lu k ta bir d ü z e m v a rd ir n e fsin , h e r
d ü z e n ia d e d e y ü z le rce f ir a v u n , o fir a v u n la r a
u y an larla b e r a b e r b a ta r g id e r.
M ü s ä ’nin T a n n ’sm a M ü s ä ’y a k a ? ; fir a v u n -

lu k e d erek tm an su y u n u d ö k m e .
MESNEVI SERHI I 2oy
* A h a d 'e , A h m e d ’e el a t ; a k ard e § , k u rtu l

b ed en E b ü - C e h l ’in d en .
Qocugun ate§ iginde sözc gelmesi,

halki ate§c atilm aya davet etmesi
O ^ lfit, b ir k a d im , g o c u g u y la o p u tu n k a r?i-
sin a g e t ir t t i; ate§ y alim y a lim y a n m ad a y d i.
K adm dan <jocugu a ld i; a t e jin i?in c a tu »

K a d in k o rk tu , g ö n lü n ü im a n d a n ayxrdi.
790. P u ca se c d e c tm e k i s t c d i ; d e rk e n ? o c u k b a g ir d i,
b en ö lm e d im d e d i.
D edi k i : A nn e, b u ra y a g e l, ho§um ben,
g ö rü n ü § te ate§in i?in d e y im a m a iyi b ir h a ld e y im .
Bu a te ? gcr<pegi ö rtm e k 19111 b ir g ö z b a g i;

y a k ad an b a § g ö ste rm i$ b ir ra h m e t o y sa .
A n n e , atil a tc ?e d e T a n r f m n k e sin d e lilin i

g ö r ; T a n r i h a sla n ru n zev k in i se y re t.
S u g ib i g ö r ü n e n , fakat g e re c k te ate§ o lan b ir
d ü n y a d a n 91k d a dal a te?e b e n z e y e n su y a .
D a l d a I b r a h im 'in sirla rim g ö r ; han i 0 d a

atc§ tc se lv ile r . y a se m in le r b u lm u § tu .
S e n d e n d o g a rk e n ö lü m ü g ö r iiy o r d u m ; se n d e n
a y rilm ak ta n p e k k o rk u v o rd u m .
F a k a t d o g u n c a , d a r a c ik b ir z m d a n d a n k u rtu l-
d u m , h a v a si h o ?, ren gi g ü z e l b ir d ü n y a y a «jiktim .
§ im d i de ate§in ig n d e k i e se n lig i g ö rü n c e
d ü n y ay i ana ra h m i g ib i gördü m .
- F.
310 MESNEVI SF-Ktil 1
$ u ate§in i? in d c ö y le sin e b ir d ü n y a g ö r d ü m k i,
0 d ü n y a n m her z e r re sin d e ts ä .s o lu k lu la r v a r.
800. §ek li y o k , k e u d isi var g ib i b ir d ü n y a ijte .
O v a r g ö rü n e n dünyam n se k liy se b ir k a ra rd a
d u rm a z .
A n n e , a n n e lik h akki 1910 atil ate$e d e b ir g ö r ,

bu ate§in atc§ lig i yok.
A til ate$e a n n e ; d e v let g e lm i$ ija t m i^ atil

a t e je an n c, d e v leti eld cn k a fir m a .
O k ö p e g in g ü c ü n ü g ö r d ü n , g ir a t c s c d e T a n n 3
tun g ü c ü n ü . lü tfü n u g ö r . .
B e n sa n a a c iy o ru m d a o y ü z d e n a y a g im £cki-
y o r u m ; y o k sa n e u e rn d e n sen i d ü ? ü n m c y c v a k tim
b ile yok.
G ir ate$c, b a $ k alarim d a ^ a g ir ; ? ü n k ü p ad i$ a h ,
ate§ iîn e so fra y a y m ij,
A M ü slü r a a n la r , h e p in iz d e a tilin a te § e ; d in
ta d m d a n ba§ka n e v a rsa tü m ü d e a z a p tir.
H e p in iz d e p e rv a n e le r g ib i, y ik le r c e b a h a r
olan $u n a s ib c atilin .
C ° c u k , o to p lu lu g u n o r ta s m d a b a g ir ip d u ru -
y o r d u ; h alk in c a m h cy b etle d o lm a d a y d i, h erk es
k e n d in d e n g e ^ m e d e y d i.
B u b a g ri§ ta n , b u fa g ri$ ta n so n ra h a lk , k a d in
erk c k , k e n d in d e n g e ^ m i? b ir h a ld e a t e je a tilm a y a
b a jla d i.
810. M e m u r la r z o rla ra a d a n . h i? b ir i, k im se y i tu tu p
sü r ü m e d e n , êkm eden, d o stu n a jk iy le atc$e
MESNEVl SERHI I an.
a t iü y o r la r d i; ? ü n k ü h e r a c iy i ta th la§ tirm a k o n d an -
d ir. o n u n c lin d c d ir.
I§ b ir h alc v a rd i ki m c m u r la r , ate§e g irm e y m

d iy e h alk a en ge i o lm a y a b a jla d ila r .
O Y a h u d i u ta n d i, y ü z ü k a ra o l d u ; y a p tig m a
p i§ m an o ld u . g ö n lü sik ild i.
^ ü n k ü h a lk , im an a d a h a d a fa z la ä§ik o l d u ;
b e d cn in i y o k e tm e d c d a h a da gcrêk lesci.
$ ü k ü r le r o lsu n ki § cy tan in d ü z c n i a y a g in a
ta k ild i; sü k ü r le r o lsu n ki $eytan d a k en d in i y ü z ü
k a ra g ö r d ü .
H a llu n y ü z ü n e sü r iip d u r d u g u p islik b ir a ra v a

co p la n d i. o 3 d am o lm a y a m n y ü zü n e b u la$ ti.
O, h a lk m elb ise sin i virtar d u r u r d u y a ; k en d i

e lb ise si y irtild i, h alk m e lb ise siy se sa g la m k a ld u
Tanri rahm et etsin, esealik versin

M uham m cd’in adim eylencrek anan kisinin
agzimn egrilm esi
B irisi a g z m i e g e r de ey le n e re k M u h a m m e d ’in
adiru a n a r d i; a n ark cn agzi cg n k a liv c rd i.
Fi^m aD o ld u d a ey M u h a m m e d d e d i, lü t u f ia r
sa h ib isin . led ü n b ilg isi k a tin d a ; sen b a g i§ la .
B ilg isiz lig im d e n se n in le alay e tt im ; h a lb u k i

asil alay e d ile c e k b en m i§ im .
(* ) N 'rlir.d t “ M e r M u h a m m a d " d ir ; üstüno "N äm - i AK-

m e d " yazilm t$.
UlZ MESNEVI SF.HHt 1
820. T an n, b irisin in p e rd e sin i y irtm a k iste r se ,

g ö n lü n e . te m iz k e ile n k in a m a isteg in j vcrir.
F a k a t T a n r i, b irisin in ay b im ö rtm ek iste r se

0 k i§i. n e fis y ü z iin d e n a y ip la ra b u la n rm ? ki§ilerin
b ile ä y ip la rim sö y le m e z.
T a n n , b iz e y a rd im etm ek d ile r se g ö n lü m ü z e ,
a g la y ip in lem e iste g in i v crir.
N e m u tlu g ö z d ü r o g ö z ki o n u n igin a g la r ;
n e k u tlu g ö n ü ld ü r o g ö n ü l ki o n u n igin y a n a r
k a v ru iu r.
H er a g la m a n m so n u g ü lm c k t ir ; so n u gören
ki§i k u tlu b ir k u ld u r.
N e rd e a k a rsu v a rsa o ra d a y e jillik v a r d ir ; n e r

d e ak an gözy a$i v a rsa o ray a ra h m e t g e lir.
In ley e n d o la p g ib i g ö z le rin d e n ya$ )ar sa g da

can a la m n d a n y e$ illik ler b itsin .
* A glam ak istiy o rsa n gözya$t d ö k e n le re a c i;

a e m m a k istiy o r sa n sen d e a ci a rik la ra .
O gifit padi;ahin ate $3 paylam asi
P ad iâh yüzünü ate$e d ö n d ü r d ii d e a sert

h u y lu d e d i; se n d e k i o d ü n y a y i y a k an h u y n e r d e ?
N a sil o lu y o r d a y a k m iy o rsu n , o h u y u n a n e
o ld u ? \ o k s a b a h ttm iz d a n , k u rdu gu n k u ru n tu
d egi§ ti m i?
830. S e n ate§e ta p a m b ile b a g i§ la m a z s in ; sa n a

ta p m ay a n n a sil k u r tu ld u ?
MESNEVI 5ÜRHI I 213:
A a te§ , s e a h i? d a y a n m a z d m ; n a sil o lu y o r d a
y a k m iy o r su n ; B u n e d ir , g ü c ü n mü yok?
B u , b ir g ö z b a g i m i, y o k sa a k il b a g i m i? ß ö y le
y ü c elcn yahm n asil o lu r da y ak n aaz?
S a n a b irisi b iiy ii m ü y a p n ; y o k sa sim y a m>

b u ? Y ah u r d a h u y u n u n b u ay k irth g i b iz im b ah -
titm zd a n m i?
A te ? d e d i k i: A § a m a n , b e n g c n c o y u m ; atil
bana da yak iciligixm gör {*).
Y a r a d ib jim d a d e g i$ m e d i, ö z ü m , h u y u m d a .
T an ri k ih c iy im , izin le k e se rim ben.
T u r k m e n in lcöpeklcri f a d ir in ö n ü n d e k o n u g a
y a lta k la n irla r.
F a k a t ^ a d in y a n m d a n b ir y a b a n ci g e g m e y c
k a lk isirsa k ö p e k le rin , k e n d isin c a rsla n c a sin a sal-
d ird ik la rim g ö r ü r .
K u llu k ta b e n de k ö p ek ten a$agi d e g il im y a ;

T a n r i d a d ir ilik te , k u d re tte b ir T ü r k d e n a ?a g i
d e g il.
Y a ra tili? ate§in se n i g a m la n d ir ir sa bu yaki$i,

d in p a d is a h m in b u y r u g u y la d ir.
84-0. Y a ra tih ? ate$in sa n a b ir se v in ? v e rirse o n a ,

o n e$’cyi g e n e d in p ad i^ ah i v erir.
G a m g ö r d ü n m ü b a g i^ la n m a d i l e ; <;ünkü g a m ,
y a p tig i i§i, y a ra tic im n b u y r u g u y la y a p a r.
(*) "S a m a n ” Tüki;cdir, kafiye zoiun d an "§e m e n ” tar-

zm da kullaiulim s,
MESNI5VI SEKHJ 1
T ann iste r se g a m m ta k en d isi n e$’e o lu r ;

ay ak b ag in in ta k e n d isi h ü rlü k k esilir.
Y el d e k u ld u r , to p ra k d a ; su d a k u ld u r , a t e j d e .
B an a kar$i> san a kar$i ö lü d ü r b u n la r ; T a n r i ile
d irid irlc r .
Ate§> T a n r i ta p is m d a a y a k ta d ir ; ä$ik g ib i g e c c
g ü n d iiz k iv ra m p d u rm a d a d ir.
£ a k m a k ta § in i d e m ire v u rd u n mu d ija r iy a
s i f r a r ; T a n r i b u y r u g u y la d i? a riy a a y a k b a sa r.
Z u lü m d e m ir iy k site m 9a k m a k ta § im b irb irin e

v u r m a ; gü n k ii b u ik isi erk e k lc k a d in g ib i fo c u k
m e y d an a g e tirir.
Q ik m a k ta siy la d e m ir 2ati se b e p tir a n c a k ;

fakar a iyi ki$i. se n d a h a y u k a riy a bak.
C ü n k ü b u se b e b i o s e b e p m e y d a n a g e tirm i§ tir;
b ir se b e b o lm a d ik g a se b e p , k e n d iü g in d c n n asil
m e y d a n a g e lir ?
P e y g a m b e r le re k ila v u z olan se b e p le r s e bu
se b e p te rd e n d e ü srü n d ü r.
850. B u s e b e b i, i§ g ö r ü r b ir h ale ge tire n o s e b e p t ir ;

kim i d e o lu r , k a n a tsiz b ir h ale so k a r , b ir i$ g ö r d ü r-
m ez ona.
B u se b e p le re a k illa r m a h r e m d ir ; o se b e p le -
re y se p e v g a m b e rle r m ah rem .
B u se b e p . A r a p s a d a n e d ir ? C e v a p ver d e
" r e s e n - i p „ d e , b u k u y u d a o ip tir i§e y aray an .
C ik irig in d ö n ü § ü , ip in s a n lm a s in a . bo§alm a-
sin a s e b e p t ir ; fakar q k i r ig i d ö n d iire n i g b rm e m e k
d e k ö tü b ir je y d ir .
MESNEVI i l Kf l t 1 215
* S a k in h a , sa k in , d ü n y a d a k i §u se b e p ip le rin i,
§u ba?» d ö n m ü § felekten b ilm e.
B ilm e d e fe le k g ib i eli b o ^ b a?) d ö n m ü § b ir

h a ld e k a lm a ; ö z siiz lü k te n g ira g ib i y an m a.
Y e lj T a n r i b u y r u g u y la ate§i y e r, s ö m ü r ü r ;
h e r ik isi d e T a n r i i-arabiylc sarh o § o lm u s g itm i?tir.
E y o g lu , g ö z ü n ü ag a rsan y u m u ja k h k su y u n u n
da T ann b u y r u g u y la v a ro ld u g u n u gö rü rsü n ,
ö fk e ate§in in d e .
* Y e lin c a m T a n r i ’yi b ilm e se y d i Ä d k avm in i

a y ir d e d e b ilir m iy d i W 9?
* H ü d , in a n a n la rm ^ ev resin e b ir g z g i 9iz m i§ ti;

yel o r a y a v arrn ca y u m u su y o r , h a fifliy o r d u .
860. O 9iz g id e n d is a r id a o la n la riv sa h a v a la ra k a ld i-

r iy o r . h p v a d a p a r a m p arv a e d iy o rd u .
* T i p k i b u n u n g ib i § e y b ä n -i R a i d e sü rü n iin
9e v re sin e b ir <?izgi vek erd i.
C u m a g e ld i d e n am a z v ak ti o ld u m u , kurt
sa ld irm a sin d iy e ö y le y a p a r d i.
H i 9 b ir k u rt 0 g z g id e n iv eriy e g ir m e z d ij
h i? b ir k o y u n da g z g id e n d i§ a riy a q k m a z d i.
T a n r i erin in v izd igi d o la y h v iz g i, k u r d u n lu rs

y elin i d e y a t ijt i n r d i , k o y im u n h irs y e lin i d e .
B ö y le ce cc cl yeli de ä r ifle r e , Y ttsu fla rd a n

( * ) g e le n yel g ib i y u m u ja k , g ü z e l e se r,.
(* ) M
etinde
im eai il&ve c d iJm ij.
**YüaufiiriM yaxi!mi|, alhna'gütaitan’*
•
ke
216 MESNEVI SEKJit I
A te ? tb r a h im ’ c d i? g e g ir e m c d i; <;iinkü T a n r>
se^ k in iy d i o, n a sil lsira b ilird i onu?
D in eh li d e je h v e t a te?i ile y a n m a z ; g e n k a-
la n la n ise o ate? a lir , tä y erin d ib m e g ö t ü r ü r .
* T a n n e m riy le k a b ara n d e n iz d a lg a la n , M u -
s ä ’ n ia a d a m la n n i t a m d i; K ip tilc r d e n a y ird e tti.
* T a n n b u y r u g u g e lin c e y e r . K a a r u n 'u a lü n -
la riy le , ta h tiy le d ib in c d c k 9e k ti, y u ttu .
870 * S u y la to p ra k , I s ä ’n m so lu g u n u o tla y m c s
kol k an at a ^ t t : b ir ku§ o ld u d a u ^ tu ,
* Sen m te sb ih in , su y la to p ra k ta n m eydan a
g len bir bugudur am a, gönül g e rije k lig in d e n
ü fle n e n so lu k ta n su y la to p ra k c a n la m r, ce n n ct
k u§u o lu r.
T u r d a g i M u s ä ’ m n i§igiyla o y u n a d a ld i; o l
gun b ir sü fl k e sild i, ek sik lik ten k u rtu ld u .
D a g y ü c e b ir s u f i o ld u y sa ?a$ih r m i b u n a ?
M ü s ä 'm n b e d e n i de b ir k e se k p a rg a sin d a n
d ü z ü lm ü § tü .
Yabudi padiâhinm bunu kinayip

inkär ctmesi, adam larinm ögüdünli
dinlemcmcsi (*)
O ijifit p a d i? a h b u $ a§üacak §ey leri g ö r d ü d e
ge n e k in a m a y a d ü ? tü , an cak y a lan la d i b u n la n .
ö g ü t ifü le r , h a d d in i a § m a ; in a t b in c g in i b ö y -
le sü rm e d e d ile r .
( • ) " C u h ü d ,, sözü u n u tu lm u ?, b ajliju n (ist tarafu ia küyüls

y a n y la vc “ p a d $ ad „ tan so n ra y a a lm ijtir .
MISNEVl SüRHi I 217
ügütijülcrin ellerin i b a g la tip h a p s e tt ir d i; zu l-

mü z u lm e u la d i g itti.
D e r k c n i§ m a d em to b u ra y a g e l d i ; a y a g im
d i r e a k ö p e k , k a h n m iz g e ld i «fatti, d iy e b ir se s
g e ld i.
O n d a n so n r a ate§ k irk ar§xn y ü c e ld i, y alim -
la n d i, a le v le n d i, b ir h alk a h a lin e g e l d i ; o ? ifit-
la n y a k ti g itti.
Ö n c e d e n d e tem elleri ate$ti o n la n n ; so n u n d a

da te m e lle rin e g ittile r.
380. 0 b o lü k ate§ ten d o g m u ^ ru y a ; par<?a bu<îk-

larin y o lu tü r a e d ir.
O n la r in a n am y ak an b ir a te fti a n c a k ; ate§leri,
?er?ö p g ib i k e n d ile rim y ak ti y a n d ir d i.
* A n a si H ä v iy c o la n in b u c a g i, g e n e H ä v iy e ’ d ir.
O gul a n a s i, o g lu n u arar; te m e lle r, k en d i

p a rijala n n i p e§ lerin e tak ar.
* S u la r h a v u 2 d a m a h p u stu r a m a yel ge n e d e
y u k a n y a ? ik a rir o n la n , fü n k ü o s u d a yel gib i
d o rt d ir e g in b ir id ir .
Y e l o su y u a z a r az a r a !ir , ta m a d e n in e d e k g ö tü -
rü r, h a p iste n k u r ta n r o n u , se n g ö rm e z sin b ile .
B u so lu k d a b iz im c a m m iz i, tip k i o n u n g ib i
az ar a z a r dünya h a p ish a n c sin d c n ? a la r .
* T e m iz s ö z le r , b izd e n ? ik a r d a o n a d o g ru
a g a r , o n d a n b a§ k a k im se n in b ilm e d ig i b ir y ered e k
v a n r , u la$ ir.
218 MESNEVI SER Hl I
S o lu k la rim iz , tem izlik y ü z ü n d e n Vikar, v ü c e lir

d e b izd e n a rm a g a n o la ra k ö lü m sü z lü k y u r d u n s
v a rir.
S o n ra d a n u lu lu k sa h ib in d e n , sö z lc rim iz in
k ar§ ih gi, r a h m e t o la ra k iki k a t ? o g a lir d a b iz e g e lir.
890. S o n ra d a k u l ge n e eld e e ttik lc rin e b en z er

se v a p la r e ld e e tsin diy e b iz i, g e n e o g ü z e l sö z le re
b e n z e r sö z le re se v k e d e r.
l$ te b ü y le c e , b o y u n a g ü z e l sö z le r y ü c elere
g id e r , ra h m e t in e r : bu ikisi s e n d e , sen in v a r -
h g in d a b o y u n a o lu r d u ru r.
F a r s^ a sö y liy e lim : Y än i bu vcki? o ta d in

g e ld ig i y a n d a n g e lir.
H e r b ö lü g ü n , h er to p lu m u n g ö z ü , b ir g ü n ,
b ir tad a ld ig i y a n d a k a lm ijtir .
G e r^ e k te n d e her e in s, k en d i c in sin d e n t a d
alir. Bak d a s e y r e t ; p arg a b u ^ u g u n ta d i k en d i
tü m ü n d e n d ir .
Y a h u t o n u n , b ir cin sten o lm a y a k a b iliy eti

v a rd ir d a on a u la jt i m i, o n u n c in si o lu r g id e r.
H a m su y la e k m ck g ib i. O n la r d a b izim cin -
sim iz d e n d e g il am a b iz im c in sim iz o ld u la r da-
g ü c ü m ü z ü a rttird ila r.
S e k il b a k n n in d a n su y la ek m e k b izim c in sim iz
d e g ild ir a m a , so n u b ak m u n d an o n la n , b izin v
c in sim iz b ii.
C in sim iz o lm a y a n b ir §ey d en ta d ah rsa k ,.

o lsa o lsa o §ey, b iz im c in sim iz e b e n z e r.
ME S K I VI SlillHl 1 319
F a k a t b en zey e n ?e y d e n a lin a n ta d , e g r e t id ir ;
eg re ti $ev d e so n u n d a k a lm a z . yok o lu r g id e r.
'9 0 0 . K a s a , ish k ta n b ir tad g e lse b ile k en d i cin sin i

b u la m a d i m i. h o$ la§ m az, k a ?a r.
S u su za se r a p ta n b ir ta d g e ls e b ile se ra b in
g ö r ü n d ü g ü y e re v arin ca g ö r ü n e n s u , g ö rü n m e z
o lu r ; gen e su a rar su su z .
M ü f lis lc r , k a lp p a ra d a n ho$la<jirlar a m a , k alp

p a r a , b a sila n yerde rezil o lu r g id e r.
D ik k a t et d e k a lp p aran rn a ltin su y u n a b atm i§

o lm a s i se n i y o ld a n a h k o v m a sm ; e g ri b ü g rü h a y a l-
ler se n i k u y u y a a tm a sm .
K e lile Jd e n ?u hikfiyeyi tek rar o k u d a o n d a k i
k is sa d a n h iss e al.
( § E R H )
B u n d a n ö n cek i h ik ä y e m ü b a se b e tiy lc 7 4 5 . beyittens

9 0 3 . b ey ie k a d a r, 9e§itli b a h islc r c d e g irile re k an latilan .
h ik äy e $ u d u r:
B undan ö n cek i h ik ä y e d e a n la tü a n p ad i§ ah in so-

y u n d a n ba$ka b ir p a d isa b ! s ä d in in i, o n u n üm m etini-
y o k etm e y i k u rar. B ir ate§ y a k tirir, y a m b a jin a d a b ir
p u t d ik e r ; lierk esi o p u ta se e d e e tm e y e ^ a sa rir. S e e d e
ed en i b ira k ir, e tm ey en i a t e je a ttirir. D e r k e n b ir k a d im
d a 90c u g u y la , y a h m y a lim y a n m ak ta o ia n ate§ m b a§ in a
g e tir ir le r ; <;ocugunu a lip ate§e a ta rla r . K a d in , k ork u -
su n d a n . in a n em d a n d ö n e cek k en 9001k , a t e j i 9in d ett
b a g irm a y a b a ^ la r ; a n a d e r, b en 90k r a h a t im ; gcl d e
b u ra d a k i güzcllisri s e y r e t ; a in a n a n la r, acilm b u ate$e;.
b u ra d a zevk v a r , n e§ 'e var.
H a lk , bu m u c iz e y i g ö rü n c e m e m u rla r z o r la m a d a a
ate$e a tiim a v a b a § larlar. F a k a t atc$, a tila n la ri y a k m a z .
P ad i§ ah k iz a r, ate§i k in a m a y a b a sla r. A re$, ben d e d e r.
e m ir k u lu y u m ; T a n r i e m re tm e d ik 9e k im se y i k a y a m a m .
Ö ^ ü t^ ü le r p ad i$ a h a , b u i§ten v a z g e ^ m e sin i sö y le rle rsc
d e d in lc m e z ; o n la r i h a p se ttirir D e rk e n ate$ a lcv len ir;.
0 p a d ifa h i v c on a u y a n la ri y a k ar, ü l e d e r .
B e d i’ u z -z a m ä n F u r ü z a n - fe r b u h ik ä y c n in , S a 'lc b } ’
n in " K a s a s ’ü l- E n b iy ä ,, sin d a o ld u fiu n u k a v d e d iy o r
(.M a ä h iz ; s. 9 ) ve h ik äy ey i a n la tiy o r ki h ü lä sa sin i veriy o -
ru z:
MESNEVI SERHt I 221
B ir a d a m , I s ä P e y g a m b e r ’in d in in d e d ir ; Y a h u d i b e y i
•o n u , Y a h u d i o lm a z s a ate§e 3tm a k la k o rk u tu r. A d a m
k a b u l e tm e y in c e o n u d a , o n u n g ib i d ire n e n lc rd e n o n ik i-
b in ki§iyi d e y a k tird ig i atc§ e a t u n r . B ir riv a y e te g ö re
b ir g ü n d e y etm i§ y ed i ki§iyi a ttirirsa d a ate§in y a n d ig i
h e n d c k d o lu n c a y a h m la r di§ariya v u r u r , k ä fir le r i d e y a-
k a r , y a ln iz a d i Z ü - N u v ä s o lan o Y a h u d i b c y i k u r tu lu r .
B u a r a d a I s a d in in e g irm i§ olan b ir k a d in i d a , d in in d e n
d ö n m e z se y a k a c a k la n m sö y lc y c re rk te h d it ed e rle r.
D in in d e n d ö n m e y in c e d e ö n c e ilk o g lu n u , so n ra o rta n -
c a s im ate§e a ta r la r . K a d in d irc n m e k te d e v a m e d in c e
s ü te m e r ^ o c u g u n u k u c a g in d a n k a p ip ate$ c a ta c a k la n
sir a d a k a d in , d in in d e n d ö n m e y i k u r a r k e n qoeuk d ile
g e l i r ; an a d e r , se n ge rv e k d in d e sin , d ö n m e . K a d in b u
o la g a n ü stü o lay i g ö r ü p d u y u n c a d in in d e se b a f ed er.
Ö n c e g o e u g u n u , so n r a k en d isin i ate§e a tip y ak arlar.
Bayzävi tefsirinde §u riväyet v ar:

B ir p ad i^ a h m b ü y ü c ü s ü , k o c a y m c a b ü y ü ö g r e tm e si
i 9in o n a gen«; b irisin i §akird o la ra k v e riy o rla r. G e n ^ ,
b ir rah ib e ra stliy o r ve H ristiy a n o lu y o r , b ir 90k k era m et-
le r g ö ste riy o r. S o n u n d a p ad i§ ah ra h ib i d e , d c lik a n h y i
d a ö ld ü rtü y o r. F a k a t k cra m etleri g ö r e n le r, H ristiy a n
o lu y o rla r. B u n u n iiz e rin e p a d i?a h h e n d c k lc r k a z d irip
i 9le rin d e a te ? y a k t m y o r ; d in in d e n d ö n m e y e n le ri a te?e
a ttiriy o r. D c rk e n k u c a g in d a vo eu gu b u lu n a n b ir k ad in
g e liy o r. Q o c u k , a n a s in a , d a y a n a n a d iy o r , sen ger^ ek
d in d e sin . A y ric a N ic r a n bovunun H ristiy a n o lm a si
ü z e rin e o n la n , Z ü - N u v ä s ’ in ate§e a u p y a k tird ig i riv ay e
ti d e v a rd ir ( I I , s. 5 9 5 ).
K u r ’ä n -i K e r i m ’ in L X X X V . sü rc si o la n ve 747.
b e y it t e , iJk ä y e tin e i§ aret ed ile n “ ’B u r ü c S ü r e s i,, nin
222 MESNEVt {£RHI I
4 -7 ä y etlerin d e b ö y le b ir o la y d a n b a h se d ilm e k tc d ir ki
b u n la r h a k k m d a ^ e fitli riv ay etler v a rd ir vc y u k a rid a k i
iki riv a y c t d e b u n la r d a n d ir ; atc< e a t tir a a e m ir , Y u s u f
b . Z ü - N u v fis’ tir (d ig e r riv a y etler i?in M e c m a ” u l- B e y ä n Ja
b . c . X , s. 4 6 4 - 4 6 6 ).
A h d -i A tiy k ’ te D a n y a l k ita b n d a A b d a n a g o h , M i§ ä k
v e § a d r ä k ad li ü ? k ijiy i, B u h tu n n a sa r'm B a b W d e D o ra
D o r a o v asin a d ik tir d ig i a lu n b ir p u ta ta p m a d ik la ri i? in ,
i? in d e ate§ y an an b ir fin n a a ttir d ig i, fa k a t b u n la rm
y a n m a d ig i h ik ä y e e d ih r ( I I I )
7 4 8 . “ M ü slü m a n h k ta iyi b ir yol - y o rd a m k o y a n k iji

o y o ld a y ü rü y e n lerin se v a b i g ib i se v a b a e r i j i r ; o i$i
igley en lerin se v a p la n n d a n d a b ir §ey e k s ilm e z ; M ü s lü -
m a n lik ta k ö tü b ir y ol y o rd a m k o y a n a y sa , o n d a n so n ra
o y o ld a g id e n le rin g ü n e h i g ib i g ü n a h y a z ilir ; o k ö tü lü g ü
i§ley en lerin g ü n a lila rin d a n d a b ir §ey e k s ilm e z .,, (S a h ih u
A lü slim Jd c n n ak len A h ä d is- i M e s n e v l; T c h r a n - 1334
§ . H . s. 5 - 6 )
751. Sur bovnuz g ib i b ir $eydir. K u r 'ä n ’in V I.
sü re sin in 7 3 ., X V I I I . sü r e sin in 9 9 ,, X X . sü re sin in 1 0 2 .,
X X III. (M ü ’ m in ü n ) 1 0 1 ., X X V I I . sü r e sin in (N e m l)
7 8 .^ X X X V I . sü re sin in (Y ä S in ) 5 1 ., X X X I X . sü re
sin in (Z ü m e r) 6(5., L . sü re sin in 2 0 ., L X I X . sü re sin in
(H a a k k a ) 13. L X X V I 1 I . sü re sin in ( S e b ä ) 18. ä y etle
rin d e S ü r ’u n ü fü r ü lü p k iy a m e tin k o p a c a g i b ild ir ilir.
H a d iste d e “ S ü r ’ u ü fü rm e y e m e m u r m e le k , y a ra tild i-
g rn d a n b e ri S ü r ’u a g z in a d a y a m ij, e m rin n e vak it g e le -
CCgini b e k le m e k te d ir,, d e n m e k te d ir (C a m t’ ; I I . s. 3 6 ).
T e V ild e S ü r , v a rlik la rin istid a tla r m a u v g u n s u r e i-
lere b ü rü n m e le rid ir (T e ^ v ilä t, I , s . 2 1 0 ). Ö lü y e b e n z e
y en g ö n ü lle ri d irilte n so h b e t, S u r ’a b e n z e t ilir ; d in le y c -
MESNEVI SBRHl 1 23?
n in b llg isin in , an] ay 15m in k iy a in e ti k o p a r , y en i b ir a n la-

yi§ v e biÜ 5le d irilir .
752. K u r 'ä n 'in X X X V . sü re sin in (F ä t ir ) 3 2 . ä y e-

tin d e , “ so n ra k ita b i, k u lla rim iz d a n se ?tik le rü n iz e in ira s
b ir a k t ik ; d e rk e n o n la r d a n n e fsin c z u lm c d e n v a r v c on
la r d a n m ü te d il h a re k et e d en var ve o n la r d a n , h a y irla rd a
k e rk e ste n ileri g id e n v a r A llah iz n iy le ; i§te b u , p e k
b ü y ü k b ir l ü t u f ve ih sa n d ir,, d e n m e k te d ir . B ey ittek i
“ K it a b j m iru s o la ra k v e rd ik ,, m e a lin d e k i “ e v re n se l
k it ä b „ b u ä y e tte n a lm m a d ir.
7 57. Z ü h re . 5 3 9 . b e y tin iz ah in a b a k in iz .
7 58. M irr ih . I r a n 'd a B e h rä m d iy e an ilan v e h a y ir

m e le k le rin d e n sa y ila n b u y ild iz K c ld a n is t a n ’d a k i S ä b ii-
lc r ta ra fin d a n b ir T a n r i o la ra k k a b u l ed ilm i§ tir. O n la rc a
a d i M a r e s ’ tir. S o n r a d a n Y u n a n h la ra A r e s , R o m a h la ra
M ars o la ra k g e ?m i$ tir. Ir a n ’ d a , y o lc u la r a , g a rip la ri
k o ru y a n b ir in e le k k e n Y u n a n h la r d a firtin a ta n risi o im u j,.
so n ra d a n sav a$ ta n n s i sa y ilm i?u r.
E lin d e d a im a b ir k ilig b u lu n u r ; R o m a lila r b u n u elinde-

m iz ra k o la ra k ta sv ir e d e r le rd i. Y a n in d a N if a k , K o rk u ,
D eh § et p e rilcri b u lu n u r . A lay in a ö lü m p c rile ri de k ati-
h r. K e n d isin i A fr o d it’ ten ba$ka se v e n y o k tu r. Z e u s b ile
o n d a n n efret e d e r . Y u n a n h la r on a b e y g ir , b o g a , tek e,
90k e sk id e n d e in san k u r b a n e d e rle rd i. T r a k y a d a g la -
r n d a o tu ra n v e O lim p 'c a n c a k ta n rila r m e d is in d e b u lu n -
m a k ifin ge le n A re s'i Y u n a n h la r se v m e d ik le ri h a ld e
R o m a lila r o n u 90k se v e rle rd i. O n la rc a R o m o s ’la R o m o -
l ü s ’ü n d e b a b a ia n b u d u r.
A r e s , Z c u s ’la k izk ard e$ i ve zev eesi J o n o n ’ un o g lu d u r .

B i r riv ay ete g ö r e y se b a b a s iz d o | m u « u r . Z e u s u n zev cesi
224 MESNEVI 5 HBHi 1
g e b e k alm i§, b ir k iz d o g u r a c a g im , o n d a n so n ra d a b ir
e rk c k <;ocuk m e y d a n a g e tire e e g n i, bu cocugun gö g e
h ü k m e d e c e g in i sö y le m i?, B u n a p ek k iz a n Z e u s zev eesin i
y u tm u § , fak at a z b ir z a m a n so n ra jid d e rii b ir b a § a g n sm a
tu tu lm u ? , ba§im P r o m c te ’ ye y a r d ir m is , k a fa s n u n i g n d e n ,
te p e sin d e n tirn a g m a kadar silä h h b ir k iz , M in e rv a
V ikm i?. B u hal J o n o n 'u n g a y re tin e d o k u n m u § , o d a
A r e s ’ i b a b a siz d o g u rm u § .
D ogunun yiidxz b ilg isin e g ö r e b u y ild iz in ren gi

ate$ k ir m iz isid ir. B u y ü z d e n d e m iz a c i a$ in d e re c e d e
sic a k ve k u r u d u r. Ik lim le rd e n ü g in c ü s ü , g ü n le rd e n
S a h , g e ce le rd e n C u m a r te si g e c e si, m a d e n le rd e n b a k ir,
d u y g u la r d a n k o k u a lm a , in sa n la rd a n o r ta n c a erkek k ar-
d e § le r, kizil y iiz lü in sa n la r, h a y v a n lard a n a r s la n , k a p la n ,
k u r t, y ük ta§iyan h a y v a n lar, y ab an d o m u z u , b e d e n d e n
d il, siy ah kan d a m a rla r i b u y ild iz a m e n su p e u r. B u y ild i-
z m h äk im o ld u g u z a m a n la rd a d o g a n la r ta h a m m ü lsü z ,
§eh vete d ü $ k ü n , v u ru c u k irici o lu rla r.
Y u n a n h la r d a M ir r ill, b u lu tta n b ir a ta b in m i? , y a h u t
e lin d e m tzrak v e y a kilic; b u lu n a n , b a z i k ere d e p o sta c i
k ilig m a g irm i? o lan g e n ? ve gü zel b ir d e lik a n li $ck lin d e
te m sil e d ilird i. D o g u d a , sa g elin d e k m siz b ir k ih ? vey a
m iz ra k b u lu n a n , so l eliy lc b ir in sa n b a si tu ta n k izil
p a r m a k h g e n ? v e g ü z e l b ir d e lik a n li $ ek lin d e ta sv ir
e d ilm i^ tir. B a z i m in y a tü rle rd c b a ?in d a m ig fe r d e b u lu n u r
( $ a r h u S i r r ’ il- M e k tu m , D r . M u h a m m e d M u in ’in
M azd ay asn a’si, F e r it K a m ’in n o tla r i ve M y to lo g ie
D e r G r ie c h e n u n d R ö m e r , s. 5 6 - 6 2 v . s .) .
Y e d i y ild iz d a n M ü jt e r i, b ü y ü k y o m lu y ild iz an la m in a
g e le n “ 'S a ’ d-i E k b e r , , , gü n e^ se k ü f ü k y o m lu a n la m in a
MESNEVI SERHt I 225
" S a M - i A s g a r ,, d iy e d e a m ltrd i. M ü jt e r i ’ o in k u tsu z ,

y o m s u z sa a ti p ek a z d i ; g ü n c sin se y o m su z z a m a n la n
v a rd i. Ik isin e b ird e n " S a 'd e y n , , , y än i iki y o m lu , k u tlu
y ild iz d e n ird i. Z u h a i, b ü y ü k y o m su z , k u tsu z y ild iz d i
(N a h s - i E k b c r ). M ir r ih k ü ? ü k y o m su z , k u tsu z y ild iz d i
(N a h s - i A sg a r). E s k ile r c e y ild iz la n n d u r u m u , in sa n la ra
ve y e ry ü z ü n e t e s ir e d e r , o la y la r b u y ü z d e n o lu rd u .
H z . M u h a m m e d 'in z a m a n in d a A r a b is ta n ’d a d a b u
9C§it in a n ^ la n n o ld u g u h a d islc rd e n a n liy o ru z . M e se lä
" K i m b ir v ild iz a b a k a n a , b ir g e le c e k te n h a b c r v e rm e k
d a v a s im g ü d e n e b a § v u ru p o n d an b ir §ey s o r a r sa k irk
g e c e lik n am a zi k a b u l e d ilm e z ,, (C a m lJ, I I , s . 1 4 0 ),
" Ü m m e t i m d e cah iliy e t d e v rin d e n k a lm a d ö rt §ey v ar ki
b ir tü r lü v a z g e ^ m e z le r o n la r d a n : S o y so p la ö v ü n m c k ,
s o y s o p b a k im m d a n b irin i y e rm e k , y d d iz la ra b a k ip h e sa p -
la r y a p a ra k y a g m u r y a g ip y a g m iy a c a g m a h ü k m e tm e k ,
ö lü n ü n a r k a sm d a n , §u y u n u b u y u n u sa y ip d ö k e re k fe r -
y a d cc m c k ,, (a y m , I , s . 3 1 ), " K i m y d d iz la rd a n h ü k ü m
fik a r ip g a y b i a n la m a k b ilg isin in b ir k ism tm e ld e e d e r se
b ü y iin ü n b ir k ism im bilm i$ d e m e k tir ; b ilg isin i a n t ir d ik -
b ü y ü b ilg isi d e a r t a r ,, ( I I , s . 148,, ve " Y a A li, y ild iz -
la rd a n h ü k ü m 9ik a ra n la rla o tu rm a , o n la rla d ü ? ü p k3lk-
m a „ ( K ü n ü z , I I , s. 2 0 6 ) g ib i h a d isle r b u n u g ö s te rir.
759. Ih tir a k , a y d a n b a sk a ö b ü r y ild iz la n n g ü n e ^ le

b ir d c rc c c d c b u lu n m a la n d ir . E sk i y ild iz b ilg isin e in an an -
la rca ih tira k v e y ild iz la ra , b ü y ü k y a h u t k ü ?ü k k u ts u z
y ild iz m üst olu §u k u tsu z lu k m e y d a n a g g e tirir.
762. K u r ’ ä n ’ da., X V . «ü ren in (H ie r ) 1 8 ,, X X X V I I .

S ü r e n in 10., L X X II. sü re n in (C in n ) 8 . v e 9. ä y e t
le rin d e b ir sö z d u y m a k , b ir h a b c r alm ak igin göge
-r. 15
226 MESNFVf SEK HI I
Qikmak isfey en ein v c $ey tan larm , m c le k le i tarafin d an

a ü la n §ih aplarla y a k ild ig i b ild irilir.
7 6 4 . “ K a lp le r A llah 'in (K u d r e t ) p a r m a k la n n d a n
iki p arm a g i a r a s in d a d ir ; 9ev irir d ö n d ü r ü r,, < C a m i',
I, s. 7 0 ), ' ‘ A d e m o g u lla rim n h e p sm in de k a Jp le n ,
R a h m ä n ’m p a r m a k la n n d a n ik. p a rm a g in a r a sin d a d ir ;
h e p sin i d e b ir k a lp g ib i d ilc d ig i ta rz d c ^ c v u rn .,.
(a y m , s. 78).
Iki p a rm a k ta n m a k sa t c e m ä l, c e l ll , lü tu f ve ka-
h ird ir.
7 6 5 . O 151g] ca n lara T a n n sag m j$ tir. “ G e rp e k te n d e

A llah halkim k aran lik ta y a r a it i; so n ra isij;in> sa ^ ü
o n la ra . B u i§iktan kirne bir iîk dü $iüv$e b u gtin o d u r
d o g ru yolu b u la n ; kirne d ü jm e d iy se y a n ilm is g itm i§ tir.v.
( C a m i', I , s. 5 8 )
769. B u beyi> T ü rk ^ c d e k i " I n s a n in a la ca si iijin dc,

h ay van in alacasi d ijin d a ,, a ta sü zü n ü h a u rla u n a d a d ir.
771. T a n n b o v a si. “ A lla h 'in v e rd ig i renk. A U ah'tan

d a h a gü zel renk veren k im ? V e b iz on a ta p a n la riz ,,.
( K u r 'ä n , I I , 138)
Ib n A b b ä s. H a sa n , K a tä d c ve M ü c ä h id ’e g ö re
A lla h ’in v e r d ip ren k . A lla h 'in dini olan M ü slö m a n lijia
y a p i?m a k n r. im ä m C a 'f e r 'u s - S ä d ik (1 4 8 I I . 765',. A llah
re n g in e M ü slü m a n lik d cm i§ tir, F e r r a ve B e lh i siinn cr
a n la m u u vcrroi§lerd ir (M e c m a ', I, s. 2 1 9 ). R ä g ih -i
Is fa h ä n i ye g ö re (3 9 9 H. 1008) In s a n la n hayvan -
la rd a n ayird e d en a k ild ir. G ene ona göre H r is
tiy a n la r ? o c u g u d o g u m u n u n y ed in ci g ü n ü v a ftiz ed er-
le r ve b ö y lecc o n u n ta m H ristiy a n o ld u g u n a in am rlar.
Ä y e t, y a ra tih ji g e r fe k v a ftiz , y än i d o g r u d i n c sa h ib o lu ?
MESNEVI SERHi I
k a b u l c d iy o r (A lu f r a d ä t , s . 2 7 4 ). H z . M u h a m m e d ‘ 'H e r
d o g a n 9001k T a n n y aran $ in a u y g u n d o g a r ; so n ra di)
b e lle r d e a n a s t, b a b a si on u Y a h u d i y a p a r, H ristiy a n
y a p a r . M e c u si y a p a r ,, b u y u rm u § tu r ki b u h a d iste d e
y a ra u § M ü slü m a n Jjk o la ra k k a b u l ed U m ijtir (C ä m i\
I I , s. 79).
787. E b ü - C e h l, B ilg isiz lik b a b a si a n la m m a g c le n

bu la k ap K u rey ? u lu la n n d a n E b ü -H ak e m Amr b.
H i ja m 'a H z . M u h a m m e d ta ra fin d a n verilm i§tir. iM üslü-
m a n lig a a m a n siz b ir dü §m an olan ve B e d ir sa v a sin d a
ö ld ü rü le n b u a d a n u n k e sik ba§m i gören H z. M u h a m m e d ,
B u üm m etdn fir a v u n u Ö ldü rü ldü b u y u rm u $ ru r.
8 1 7 . B e y itlc ba§üyan h ik äy cm n , V ail oglu Ä s’ m

o g lu H a k e m 'in H z . M u h a m rn e d 'in y ü rü y ü § ü n ü raklid
ed erek alay ed erk e n H z . P e y g a m b e r'in Öyle kal d c m csi
ü z e rin e d tr e k b ir hale g e lm e sin d e n öliin ceyed ek de
o h a ld e k a lm a sm d a n aiinm i$ o lm a si ih tim a lin i F u rü -
z a n -fe r, M a ä h iz 'd e b ild iriy o r (s . 10;.
T itr e k k alm ak la a giz eg ilm esi a ra sm d a p ek m ü n a-

se b e t g ö re m iy o ru z . B u b a k im d a n b izc e h ik ä y c m n kaynag]
bu o la m a z .
8 2 7 . A cim a k istiy o rsa n se n d e aci a rik la ra . " Y e r -

y ü z ü n d e k in e a ci, y ü c eler y ü cesi actsin s a n a , , , '*A c ty m
d a siz e d e a c is in la r ; b agi^layin da siz d e b agi$ lan m ;
v a y sö z tu tm ay a D la ra , ey v ah y a p tig m i b ile b ile y a p a n la r a ,
b u n d a israr e d e n le re .,,, (C ä m i-, I , s. 3 2 ) “ A cim ay an a
a c m m a z „ , " t n s a i ü a r a acim a y a n a A llah a c t m a z ,,, " Y e r -
y ü z ü n d e k ile re a c im a y a n a , y ü c eler y ü c esi a c u n a z ,,,
« A c im a y a n a a c in m a z , b agi$ lam av an b a g i?)a n m a z , tö v -
be etm ey en e tö v b e n a sib e d ilm e z .,, ( I I , s . 169).
23S MESN£VI SERHI 1
8 5 4 . F e le k g ö k y ü z ü d e m c k rir. Y ild iz b ilg isin e in a-

n an la rc a y ery ü z ü n d e k i o la y la r , a d a m m b a ?in a g e le n le r,
g ö k tck i y ild iz la n n d u ru m la riy le ilg ilid ir. ön ce de
sö y le d ig im iz gib i b u in a n ? H z . M u h a m m e d ’ in z a m a n in d a
A r a b is ta n ’ d a d a y a y g in d j. B u y ü z d en Is lä m , b u te m c lsiz ,
a silsiz in a n ?la m ü c a d e le e tm ijti. O la y la r y ü z ü n d e n h alk
a ra sm d a le le g i, yani g ö k y ü z ü n ü k in a m a k , b ir ö r f m ccazi
o lm u $ tu r. G ö k y ü z ü , g ö rü n ü § tc te rsin c k a p a n m i? b ir ta s
g ib i o ld u g u n d a n d a , u Ba$aâgi d ö n m ü § „ , gögün dön-
dügü k ab u l e d ild ig in d e n ‘«Ba$j d ö n m ü ? fe le k ,, sö z ü
9ikm i$tir. H a ttä h alk a r a sm d a §öyle b ir fik ra d a sö y -
le n e g c lm i§ t ir :
F e le k d en en ki§inin b ir te k g ö z ü v a r m i$ ; o d a ,
te p e sin d e y m i?. F ila o a d a m lyi b ir a d a m d e y in c e , d u r
b a k a v im . d o g ru m u d e rm i?. O a d a m i tu ta r , y ü c elere
k a ld in r , ba§m in ü stü n e y ü e eltirm i?. O n d a n so n ra d a b u
m u iyi d e r , y ere ?ala rm i$ .
8 58 - 8 5 9 . Ä d k a v m i. H ü d P e y g a m b e r b u k a v m e
g ö n d e rilm i§ tir. Ä d, Is lä m k a y n a k la rm a göre N uh
P e y g a m b e r Jm to ru n u Ir c m ’ in o g lu d u r . B n n u n k av m i
H a d a r a m ü t'la U m m a n a ra sin d a k i ? ö ld e y a sa r d i. H ü d ,
A h d -i A ü y k ’te, tek v in b ö lü m ü n d e N u h P e y g a m b e r ’in
o g u lla rim n so y la rin d a n b a h sed ih rk e n A b e r d iy e g e ? e r .
B a o e le jtir m c c ile r in e g ö r e A b e r, H ü d ’d u r (T e k v in ,
X , 21 - 2 5 , S a v a r y : L e K o r a n , P a r is , 1 9 5 1 , s. 2 1 7 .
n o t. 2 ).
Ä d , K u r an in o n sc k iz sü re sin d e , m ü n a s e b e t dü§~
d ü k ? e g e ? e r. X I . sü re n in a d i d a « H ü d S ü r e s i,, d ir.
861. § e y b ä n -i R ä i , u lu ä r i f v e z ä h itlc rd e n d ir . G a z ä li
" I h y ä su l- U lü m „ d a , § ä fiJ 'n in (2 0 4 H . 8 1 9 ), bu zäu n
MESNEVI 5F.RH1 I 229
h u z u ru n d a m e k tc p <;ocugu g ib i o t u r d u g u n u , on a so ru -
lar so r d u g u n u , b u h ale t-asjanlara d a o , T a n r i b ilg isin i
b iliy o r d e d ig in i riv ay et e d er. C u m 3 u a m a z in a g id e rk e n ,
g ü ttü g ü siirü n ü n ^ e v rcsin e b ir gizgi q c k e rm i? ; k o y u n la r,
b a giz gid en di§ari ^ ik a m a d ig i g ib i k u rt d a iêri g ire m e z -
m i§. M is ir ’ d a ö lü m ü $ , § ä f i i ’ nin m e zari y am n a g ö m ü l-
m ü $ tü r (A b d u r r a ü P u l- M u n ä v i: E I - K a v ä k ib 'ü d - D ü r r iy y c
f i T a r fic im 'is - S u fiy y e » K a h ire - 1 3 5 7 H . 1 9 3 8 ,s. 1 2 3 -1 2 4 ).
F .b ü -N u a y m -i Is fa b ä n i d e “ H ily a r’ü l- E v liy ä v c T a b a -
k a at'ü l A s n y ä „ sin d a b u 7-attan b a h s e d c r (K a h ir e * 1357
H. 1938. V III, s. 3 1 7 ).
869. Y ü su F u n zam anm da M is ir ’ a g id ip verleben

isra ilo g u lU a ri z a m a n la g o g a lm isla r . bunun iizerin e
M is ir lila r o n la ra a g ir i'.ler y ü k le m e g c b a $ la m i? la r;
so n u n d a , dogan erk ek g o c u k la n ö ld ü rtm e y e k o y u l-
m u § la rd ir. M ü s a ’m n a n asi b ir z a m a n on u g izlem i§ ,
so n ra k o rk u su n d a n b ir se p e tc k o v u p N il n eh rin e sa l-
n u $ti. F ir a v u n 'u n k iz i, yahut k a n s i. M ü s a ’yi b u lu p
sa ray a g ö tü r m ü ? , F ir a v u n onu e v lä d i g ib i se v ip b ü y ü t-
m ü stü . S ü tn in e a r a m i^ a r , a n asi g id ip b u i§i ü srü n e
a lm ij,. M ü s a ’ yi e m z ir m isti. M ü s a b ü y ü y ü n c e b ir gü n
M isirltla rd a n b irin in , Isra ilo g u lla rin d a n b irim dov-
oücünü g ö rm ü § . adam i b ir y u m ru k ta ö ld ü rtn ü ^ tü .
E r te si g ü n ü isr a ilo g u lla r in d a n 'ki k isin in k a v g a etti
gin i g ö r ü p a v irm a k isterken k av ga ed cn le rd e n b ir i,
se n i k im b a sim iz a b u y ru k ^ u d ik ti; d iin k ü a d a m g ib i
b e n i d e m i ö ld ü rm e k istiy o rsu n d e m ü j; M ü sa y a p ti-
girn n d u y u ld u g u n u an lay in ca M edyen ü lk e sin e g it-
m i§ tk O rad a ê^m e b a ?m d a . halk k o v alarin i d o ld u -
ru rk e n b ir y an d a d u ra n iki k iz g ö rm ü $ . on larin k o-
v a la rm i ah p d o ld u rm u ijtu . K iid a r , b a b a la n §u ayb
230 MESNEVI SERHI I
P e y g a m b c r 'c b u n u a n latm i$ lar, o d a M ü s a ’yi f a |ir t -

m i5> sekiz yil k e n d isin e h izm ct etm ek $artiyle kizla-
n n in birin i vermiß, on y ili ta m a m la rsa n b u da se n in
b ile ee g in 15 d e in e n . M ü s a , on yil $ u a y b 'in koy u n la-
ru n g ü tm ü § , so n ra k e n d isin e a y n la n k o y u n larla ka-
n s m i a h p b ir y u rd e d in m e k iqin y ola d ü $ m ü jtü . T u -
vä v a d isin d e , u zak tan bir atc? g ö r m ü 5, k a rism a , ya b i
raz atc§ a la y im , isin a lim , y ah u t b iri v a rsa yol so ra v im
d e rn is, 0 yana d o g ru g id in c e v a h la rin , a g a ^ a n n a lev
a le v tutu$m u$ o ld u g u n u , fak at hi? b irin in de y arn rn -
d ig im görüp ^ i r m i§ ü . T a n r i, b u rd a M ü s a ’y a . 2 7 9 .
b ey tin se rh in d e sö y le d ig tm iz g ib i s o p a sim n y ilan ol-
m a s i ve elini k o y n u n a so k u n ca p a n l p a ril p arla r b ir
h a ld e cik arm asi m ü ciz clcrin i v e rm i?, Isra ilo g u llla rin i
tu tsa k h k ta n k u rta rm a k ü zere M is ir ’ a g itm e sin i bu-
y u rm u § tu , M ü s a , d iü m a g ir, k a rd e ?im H ä ru n b en d en
d a h a fa sih , on a d a p e y g a m b e rlik v e r, b e n im le yolla
d e m is , T a n n bu d ile g in i k a b u l e tm ijti.
M ü s a , H ä ru n 'la b e r a b e r M is ir 'a g id ip F ir a v u n ’-
dan , Isra ilo g u lla rm i b ira k m a sm i d ilem i^ , M ü sa,
T a n r i Jm n m ü c iz c lc rin i g ö ste rm i? , fak at F ir a v u n b u n -
la ra eh em m iy e t v e rm e m i?, b u n u n tiz e rin e T a n n M i-
sirlila ra N il n eh rin i k a n h alin e g e tir m i? , h an gi k ab i
k a ld in r la r s a a ltin d a k an gö rn iü § le r, h er van da k u r-
b a g a la r b elirm i^ , ^ ck irge y a g n u $ , a tsin e g i v e tatarcik
s a lg m i o lm u ^ sü rü le rin e k trgin d ü § m ü ?, n ih av et h e r
e v d e ilk d o g a n erk e k fo c u k ö lm ü § , F ir a v u n d a y a n a -
m a y ip Isra ilo g u llla rin i b irak m i^ ti. K iz ild c n iz , Isra il-
o g u lla n n a , M ü s a ’n in so p a siy le ija r e ti ü z e rin c y aril-
m i§, o n la n b ira k tig in a pi^m an o lan F ir a v u n d a o r d u -
MESNEVl SERHi 1 231
su y la a r d la n n a d ü sm ü § , fa k a t I s r a ilo g u lla n ge gin ce ,
d e n iz k av u $m u §, F ir a v u n ve o r d u su b o g u lm u ^ tu .
T lh 9Ölünde k irk yil k alan I s r a ilo g u lla n 8 0 -8 2 .

b ey itlcrin v e rb in d e b ild ir d ig im iz g ib i, b d d irc in ve
k u d re th e lv a siy la g e ^ in m ifle r , 25-26. b c y id e rin §er-
h in d e g e ^ tig i g ib i M ü s a , T u r d a g i ’n d a 'I'a n n tec elli-
sin e ro azh ar o lm u § , T a n n b u y ru k la rim k a v m in e b il-
d irm i§ ti.
Ö z e tin i v e rd ig im iz b u o lay lar A h d -i A n y k ’ te u z u n

u z a d iy a a n la tilir (U r ü c ) . A y m k ita p ta § u a y b , M e d y e n
k ä liin i Y c t r o 'd u r (a y m b ö lü m . I I I , 1, X V I I I , 1-2 ).
K u r 'ä n - i K e r lm ’ d e M ü s a , en fa z la a n ila n p e y g a m -
b e rle rd e n b ir id ir . B u o la y la r b ilb a s sa I I . sü re n in 4 6
66 . , IV . sü re n in 1 5 3 -1 5 6 ., V . sü re n in 2 0 - 2 6 ., V I I .
sü re n in 1 0 3 -1 6 4 ., X. sü re n in 7 5 - 9 3 ., XX. sü re n in
9 - 9 7 , X X V I . sü re n in 1 0 - 6 7 ., X X V I I . sü re n in 7 - 1 4 .,
X X V IIII. sü re n in 6-48. ä y e tle rin d e a n la tilir (2 7 8
279. b e y itlcrin iz äh in a da b k .).
869. K aarun . 181. b ey tin iz ah m a b a k im z .
9 7 0 . K u r ’a n ’ m I I I . sü re sin in 4 9 . v e V . sü re sin in
110. ä y e tle rin d e t s ä P e y g a m b c rin k ild cn ku$ $eklin-
d c y a p ttg i §eye ü fü r ü n c e c a n la m p ku§ o la ra k u ?tu g u
a n la n lir.
8 7 1 . " B u n d a n d a h a h ay irli b ir §ey ek m ek ten h a b e r

v e rey im m i sa n a ? A lla h ’i n o k sa n sifa tla r d a n a n b ili
r im , h a m d o lsu n A lla h 'a , y o k tu r A lla h ’ tan b a?k a ta p a -
c s k , u lu la r u lu s u d u r A llah d c r s in ; h e r k e lim e y e k ar-
silik ce n n ette b ir a g a ? d ik erle r sa n a ,. ( C ä m i \ I, s.
9 6 ) v c " A l l a h ’a h a m d c d e re k o p ek u lu A ilah ’ i, n o k sa n
233 M£SN£VI S tK lil I
sifa tla r d a n a n b ilirim d iy en k ijiy e ce n n e tte b ir a g a ?

d ik c rle r,, (a y m , I I , s . 1 6 2 } m e ä lin d e h a d islc r v a r d ir ;
fa k a t tesb ih in k u j o la c a g in a d a ir b ir h a d is b u la m a -
d ik . F u r ü z a n - fe r , " A h ä d is - i M e s n e v i,, d e ü ? m e v z ü ’
h a d is b ild ir iy o r (s. 8 - 9 ). M e v lä n ä b u b e y ti, 9 7 0 . b ey -
tin je r h in d e b ild ir d ig im iz g ib i Isä P e y g a m b e r 'in
T ann a d im a n a ra k , onun izn iy le k ild e n y o g u rd u g u
ku§ je k ille rin c ü fü re re k c a n la n d ird ig in i h a u r la y ip
sö y le m i^ tir sa m y o ru z .
8 8 2 . H ä v iy e , dü$m ek, §a$m ak a n la m la n m v e rir.

C c h e n n e m in a d la rin d a n d ir . K u r ’ä n ’ in CI sü re sin in
(K a a r ia ) 8 -1 1 . ä y e tle rin d e cfV e fa k a t k im in ki te raz i-
Icrd ek i ta ru si h a f i f g e lir ; o n u n , a n a k u c a g i g ib i sig i-
n acab y eri, a n a y u r d u ce h e n n em u ^ u ru m u d u r ve ne
b ild ir d i sa n a , n e d ir ce h e n n em u f u r u m u ? O , p e k k iz -
g m b ir ate§ tir” d e n m e d e d ir.
88 t. D o rt d ire k . E sk ile re g ö r e m a d d e , d ö rt §ey-

d en m eydana g e lm i§ tir: A te ?, h a v a , to p r a k , s u . Bu
d ö r t u n su ra , D ö rt u n su r ve D ö rt d ire k a n la m in a
“ A n ä sir-i E r b a a , E r k ä n -i E r b a a ,, d e n ird i.
8 8 7 . ,f K im y ü c e lik , ü stü n lü k d ile r se b ilsin ki

b ü tü n y ü c e lik , ü stü n lü k A lla h ’in d ir ; güzel sö z le r ,
o n a a g a r, iyi i^ler d e o sö z le ri y ü c e ltir v e on lar ki d ü -
z e n lc rd e , k ö tü lü k le rd e b u lu n u rla r, o n la ra d ir ijetin b ir
a z a p ve o n larin d ü z e n le ri d e zati m a h v o lu p g id e r .,,
( K u r ’ä n , X X X V , F ä t ir , 10) B u b c y itle b u iu ia n so n -
ra k i dört. b ey it A r a p ja d ir .
( M E T t N )
Av Havvanlarmin Arslana, T anri’ya

Dayamnasini, Qali^maktan Vazge^mesinl
Söylemelcri
A v h a y v a n lari, gü z elitn b ir o v a d a y a y ih y o r-
la r d i am a a rsla n m k o rk u su n d a n da k iv ra m p
d ü ru y o rla rd i.
C ü n k ü a rsla n b o y u n a p u s u d a n <?ikip b irin i
k a p iy o rd u . B u y ü z d e n o o tlak zeh ir k c s ilm ijti
on lara.
D ü z e n e b a $ v u rd u la r; a rsla n a g e ld ile r, d e d i-
ier k i: B iz , san a h er g ü n n e y iy e ce k sen g c tirir,
v e r ir iz , d o y u ru ru z se n i.
B u n d an so n ra a v la n m ay a k a lk i$ m a ; b ir av
p e^ in e dii§m e d e , §u o tlak zeh ir o lm a sin b ize ,
Arslanm Av Hayvanlarina Ccvap Vermesi

ve Culi^mamn Faydalarint Söylemesi
* A rsla n d e d i k i: E v c t, fak at vefa g ö r se m . d ü -

i:en e d ü § m e se m . Ben z e y d 'd e n , b e k r ’d c n nice
' ‘ ü z e n le r g ö rm ü § ü m .
/
910. In sa n la rin y a p tik la n i$!er, k u rd u k la ri dü-

z en lcr yüzünden ö lm ü § ü m b e n ; y ila n la r so k -
m u $ , a k re p le r sam jm i? b en i.
* Itjim d e p u su k u r m u ? o la n n e fis se d u z e n
d e , k im g ü tm e d e b ü tü n in sa n la rd a n d a b e te r.
* K u la g im , ,fln a n a n , b ir d e lik te n iki k e re

so k u lu p y a ra la n m a z ,, sö z ü n ü d u y d u ; Pcygam -
b e r ’in sö z ü n ü c a n ia , g ö n ü lle k a b u l etti.
Av Hayvanlannin, Tanri'ya Dayanmayx,

£ali$ip Kazanmaktan Ustiin T utm aian
* H e p si d e a her $cyd en h a b e ri o lan h a k im

d e d i ; êk in m ey i b ir a k ; ge k in m ek adatru k a d e r-
den k u r ta r a m a z ki. .
Q ek in m ek te p e rp e ri§ a n o lm a k , k ö tü lü k -
lere u g ra m a k v a r ; y ü r ü , T a n n 'y a dayan ; da-
y an ? dah a iy id ir.
A se r t, a ö fk e li e r, k a z a ve k a d e rle p e n ?clc $ -
m e d e k a z a ve k ad e r d e se n in le p e n g e le jm e sin .
Tann b u y ru g u n a kar§i ö lü o lm ak g e re k
ki tan y e rin i y a ra n , g ü n ü i$ u a n T a n n 'd a n b ir
yara a lm iv a sm .
i
Arslanm, Cahsip Kazanmayi, Tanri'ya
Dayanip Teslim Olu^tan Üstiin Tutu§u
A rsla n d e d i k i : E v e t, d a y a n ? k ila v u z d u r a m a
§u se b e b e y a p i§ m a k d a P c y g a m b e r ’in sü n n e tid ir.
MESNEVt SERHl I
* P e y g a m b e r , y ü c e sc sle , “ D a y a n m a k la b era-
b e r , d e v e n in a y a g u u b a g la ,, d e d i.
* K azan an T an ri se v g ilisid ir sö z ü n ü i§it d e j

dayan? yüzünden se b e b e sa n lm a k ta tem b cl- j
!e$m e. 1
Av Hayvanlarmin Dayanci (âli^madan

tJstün T utm aian
920. T o p lu m ona dedi k i: K azan m ak , bil ki

h a lk in in a n ? arik h g i yüzünden, h a lk m m ik ta-
rin ca eld e e d ile n b ir riyä lo k m a sid ir.
D a y a n ? ta n dah a g ü z el b ir k a z a n ? o la m a z ;
te slim olu $tan d a h a g ü z e l n e d ir k i?
* N ic e le r b e lä d a n , g e n e b elä y a k a ? a r ; n ice-
ce le r. y ila n d a n k a?ar, e jd e rh a y a tu tu lu r.
In sa n dü zen k u ra r, düzen i tu z a k o lu r ;
b irisin i can s a m r ; o y sa ki k an i?ic i k e silir o.
K a p iy i k a p a r , k ilitle r ; o y sa ki d ü § m an evin
i? in d e d ir ; F ir a v u n ’u n d ü z e n i d e b u ?e§it m a-
sa lla r d a n d ir .
O kin g ü d e n , y ü z b in le rc e ? o c u k ö ld ü rttü ,
a ra d ig iy sa e v in in i?in d e y d i.
B ir g ö z ü m ü z v a r , o n d a d a b ir ? o k h astalik -
lar v a r ; ö y le y se y ü r ü , k e n d i gö rü § ü n ü d o stim
gÖ rü$ünde y ok e t.
B iz im g ö rü § ü m ü z e kar§ilik onun görü § ü -
n ü e ld e e tm e k , v e rile n in y erin e a lin a n n c g ü z e l
(
236 MESNEVI 5ERHI I
k a r$ ilik tir; onun g ö rü ^ ü n d c b ü tü n d ilck lerin i

b u lu rs u n .
Q o c u k , tu ta m a z , k o$ am azk en b in e g i, an cak
b a b a sim n o m u z u d u r.
F akat o lm a y a c a k §eyler y a p m a y a k o y u ld u ,
el a y a k sa h ib i o im a y a b a ?la d i m i z a h m e tle re d ü -
5e r , k ö tü lü k lc rc u g ra r.
930. H a lk in c a n la n d a e l a y a k sa h ib i o lm a d a n
ö n c e v e fa d a n sa fa y a u ? u p d u r u y o r d u .
* In in b u y r u g u y la b a g la n d ila r m i, ö fk e y e ,
h ir s a , k a n a a tc h a p so lu p g ittile r.
* B iz T an n ta p ism in a y a liy iz ; on dan sü t

iste m e d e y iz ; P e y g a m b e r , h alk T a n n ’y a a y a ld ir
d e d i.
G ö k te n y a g m u r y a g d ir a m n , ra h m e tiy le ek -
m e k v c rm e y e d e g ü c ü y ete r.
Arslanm, falijm ayi davan^tan

üstün tutmasi
♦
A rsla n d e d i k i: E v e t, fa k a t k u lla n n R abbi

a y a g im m n ö n ü n e d e b ir m e rd iv e n k o y m u § tu r.
D a m a b a sa m a k b a sa m a k g k m a k g e r e k ; b u
ra d a c e b ri o lm a k , h a m b ir ü m ittir .
A y a g in v ar, n asil k en d in i to p a l e d e r s in ?
E lin v a r, p en ^ en i n asil g iz le r s in ?
E fe n d is i, k u lu n u n elin e b e li v e rd i m i, s ö z
sö y le m e d e n d ü e g i anla§ilir.
MESNEVI Si:RHl I 237
D ele b e n z e y e n el d e o n u n i§ a re tlc rin d e n d ir,

bu y r u k la r in d a n d ir ; i§in so n u n u d ü jü u m e k de
o n u n s ö z le n d ir .
B u y ru k la riru can la k a b u l cttin m i b u y n ig u
y erin e g e rirm e k i<;in d e can v e rirsin .
940. D e rk e n sa n a sir b u y r u k la n v e r ir ; yükünü

k ald irir s e n in : i? g ü ? v e rir sa n a .
Y ü k a ltm d a s in ; v ü k ü n ü alir d a sen i b in e g e

b i n d in r ; b u y ru k la rin i k a b u l e t m i$ s m ; seni m a k -
b u l b ir h ale k o r.
S im d i onun b u y ru q u n u kabul e tm i$ sin ;
so n ra o b u yrufcu se n sö y le rsin . O na u la$m ay i
aram ad asm ; on dan so n ra on a u la $ u g id e rsin .
T an ri n im etin e *ü k r e tm c y e ?a li?m a k gü<;-

tü r , k u v v e ttir ; se n in ce b re in a n cin sa o n im eti
inkär e tm e k tir.
Y ü c e k u w e t e $ ü k retm e k , g ü c ü k u v v eti a rt-
tir ir ; c e b ir in a n ciy sa n im eti elin d en gik arir.
S e n in c e b re in an cin y o ld a u y u m a y a b en zer.
U yum n. uyum a o kapm görm ed en , o k ap iy a
v a rm a d a n .
S a lu n a ib re t a lm ay an te m b e l ce b ri (*)>
u y u m a o tn ey vah a g a e m a ltin d a n b a ?k a b ir y erd e.
Y a ln i 2 o r a d a vat, u yn d a h er so lu k ia y el,
Hai' silk sin , uyuyanm ba$ in a m e z e le r , azxklar
d ü § ü rsiin .
(*) M e tin d e "k o h il", k a r j i l a jt i r i n a t i a , ü jt ü n e "c e b r i“
yazilmi?.
233 MESNEVI 5ERH1 1
C e b re in an m ak la y ol k esen le rin a r a sm d a
y atip u y u m a k b ir d ir ; <pgi g e lm c d e n u ^ an , vakti
g c lm e d c n ö te n ku§ n asil k u r tu lu r ?
O nun b u y ru k la rin a b u ru n b iik ü y o rsu n da

erkek m i sa m y o rsu n k e n d in i? B ir d ik k a t c d e r-
se n g ö r ü rs ü n ki k a d in sin sen.
H a n i $u k a d a rc ik akJui v a r y a ; o d a y ite r
g id e r ; aldi u ? a n b a§sa k u y ru k k e silir.
C ünkü 5ü k retm em ek u g u r su z , k ötü b ir i§-

t ir ; b u i§, jü k re tm e y e n i c e h e n n e m in ta d ib in e
g ö tü rü r.
D a y a m y o rsa n k o y u ld u g u n i$te d a y a n T a n -
n ’ y a ; ek d e so n ra d ay an k m k la ri o n aran a.
Av Hayvanlannin gene dayanci

9 ali$madan üstün tutm alan
H e p si b ird e n on a b a g ira b a g ira d e d ile r k i :

S e b e p to h u m la n m ek en h a risle r,
K a d m e rk e k , y ü z b in lc rc e y ü z b in le rd i h a rn ;
n e d iy e z a m a m n fa y d a la rm d a n b ir §cy eld e e d e -
m e d ile r ?
D ü n y a k u ru la h y ü z b in le rc e y ü z y illa r ifin -
d e o h a risle rj e jd e rh a g ib i y ü z le rc e a g iz a c n u s -
lardi.
O b ilg in to p lu lu k ö y le sin e d ü z e n le r d ü z m ü j-
tü ki o d ü z c n le r y ü z ü n d e n d a g b ile y e r in d e n
k o p ar.
MÜSNEVl StRHl I 239
* U lu lu k s a h ib i, o n larin dü zcn lerim ., "O

yüzden d a g la n n cepeleri b ile y e rle rin d cn oy-
n a r „ d iy e a n la tir hani.
E z e ld c n verilen pay d an b a sk a , o n larin a v -
la n m a la n n d a n , g a b a la n n d a n h i? b ir ? e y d k y ü z
g ö ste rm e d j g itti.
H e p si d e d u z e n d e n , i}ten k a ld ila r d a y a ln iz
h er?ey i b ilc re k d ü z ü p ko§an T a n r i ’ nin i$i k a ld i,
b u y ru k la ri k a ld i.
960. Ey ü n lü e r , k azan ci b ir addan ba$ka b ir

§ey b ilm e ; ev dü zcn baz, ?abayi b u v e h u n d en
ba§ka b ir §cy sa n m a .
Azrailin birisine bakmasi, o adam in

Süleyman’m sarayina ka^masi. dayan-
cin 9ah§madan üstün oldugu, ?abamn
pek az fayda verdigi
B ir s ä f ih tiy ar ( * ) b ir k u llu k ? a g i k o?a ko§a

S ü le y m a n 'in a d a le t sa ra y in a sig in d i.
G am dan y ü zü sararm i$ , iki d u d a g i g ö v e r-

m i i t i ; S ü le y m a n , a efen d i ne o ld u , b u y u r d e d i.
A d a m , A zrail b an a öy le b ir öt'k eli, Öyle b ir

k in g ü d e r g o z le b ak ti ki d e d i.
S ü le y m a n , peki d e d i, §im di n e istiy o r su n ?

O n u sö y le . A d a m , a can sig in a g i, y ele b u y u r d a
(*) M stinde “ Z ad tnerdi" dir. fvn rjilajtirm ada "Zäd“

lözünün y an m a “ SäcU ” yazJrr.ij.
210 MESNEVI 51 RH» I
B en i b u ra d a n H in d is ta o ’a g ö tü rsü n ; o lu r
y a , b u kul o y an a g id e r d e can iiu k u r ta n r .
l§ te bak. h alk y o k su llu k tan b ö y le k agar;

k a *a r d a h irsa , istcjre lokm a o lu r g id e r .
Y o k su llu k k o r k u su , n p k i o k o rk u y a b e n z e r ;
h irsi. gab ay i d a I-Iindistan say se n .
S ü le y m a n y e k b u y u rd u , yel d e tezce a ld i,
tä H in d is ta n ’in b ir u cu n d a k i b ir adaya iletti
adanu.
* E r te si g ü n ü d iv an k u r u lm u ^ tu ; h e rk es S ü -
ley m an 'in ta p isin a g elm t§ n . S ü le y m a n A zraile
dedi k i:
570. O M ü s lü m a n a , on u cam n d an , m a lin d an

a v are etm ek iqin m i ö y le ö fk e li bakun ?
A zrail d e d i k i : Ne vakit ö fk e li b ak m i$ im
o n a ? Y ol u g r a e m d a g ö rd ü tn de fa ^ ird im kal-
d i m ; ?a$km âijkin b a k tim .
Q ü n k ü T a n r i b a n a , on u n ca n m i b u g ü n H in -
d is ta n ’d a a la c a k sin b u y u rm u $ u i.
§ a $ tu n d a v ü z lc rce k an ad ) o lsa d e d im , o n u n
H in ciista n ’a v a ra b ilm e si u za k mi u za k .
S e n , d ü n y a m n b ü tü n ljlc r m i b u n a k iy a s la ;
g ö z ü n ü a ? d a g ö r.
K im d e n k a ^ iy o ru z ? K e n d im iz d e n m i? Nc
de o lm ay acak ?ey . K im d e n n eyi k a p iy o ru z ?
T a n r i'd a n m i ? N c de b ü y ü k s u ? .
i
MESNtVl SERIIl 1 241
Arslanm £ah$mayi dayanmadan

üstün tutmasi, âli^manin fay-
dalaruu anlatmasi
A r sla n , e v e t d e d i, fa k a t b ir d e P e y g a m b e r -
lerin , in a n a n a n la rm ^ a lijm a la n n a bak,
Y ü c e T a n r i o n larin g ö rd ü k le ri c e fa la ra , u g -
ra d ik la ri s ic a g a , so g u g a dav am p cali^ m alarin i
d o g ru ltr u , y itirm e d i.
* Ne d ü z d iile r , k o stu la r sa h e rh a ld e güzel

o ld u , ho§ o ld u . Z ä ti g ü z e ld e n n e g e lirse g ü z e ld ir .
T u /.a k la ri felck k u § u n u t u t t u ; e k sik leri fa z -

la sa y ild i.
980. A u lu ki$i, g ü c ü n yettik<;e p e y g a m b e rle rle

eren lerin v o lu n d a t;ah$, q a b a la .
K a d e r le p en êle^m ek s a v a ? d e g ild ir ; ? ü n k ü
bizi o n u n la p cn v clcstire n de k a d e rd ir.
B ir is i, ln an ^ y o lu n d a , k u llu k y o lu n d a yü-
rü r d e b ir s o lu k o lsu n ziv an e d e r se k ä fir o la y im
b en .
B aîn y a rü m a m i? , $u ba$ini b a g la m a ; b ir
iki g ü n e e g iz vali*., so n ra g ü le d u r.
D iin y a v i a ra y a n , o lm a y a c a k , k ötü bir §eyi

a r a d i; ah ire ti a r a y a n sa iy i, g ü z e l b ir hal a ra d i.
D ü n y a k a z an cin d a d ü z e n le re b a$ v u rm ak so
g u k b ir $ e y d ir ; fa k a t d ü n y a d a n vazge<;m ek i?in
d ü z e n le r k u rm a k d a v a r, y e rin d e d ir b u .
- F 16
242 MüSNfcVl SFR H l I
D ü z c n o d u r ki k u rtu lm a k i g n z in d a m d c -
l c r ; aglm i$, d e lig i k a p a tm a k sa , s o g u k b ir d ü z e n -
d ir.
Bu dünya z in d a n d ir ; b iz de dün yadaki

m a h p u s la n z ; de) zindarn d a k u r ta r k en d in i.
* N c d ir d ü n y a ? T a n r r ’dan g a a fil o lm a k ; k u -
m a ? , p a r a , 0 I9Ü, ra ru , k ad in d ü n y a d e p iJd ir.
M a li, d in ( * ) i? in , T a n r i i?in y ü k le n irsc n ,

P e y g a m b e r b u n a , n e d e g ü z el m al d e d i.
990. G e m in in i?m d c k i su , g e m iy i b a t ir ir ; g e m i
f altin d ak i su y sa g e m iy e ark a o lu r.
M a li m ü lk ü g ö n lü n d e n sü rm ü ? tü d e b u
y ü z d e n S ü le y m a n , a n c a k y ok su l a d im takin m i$ti.
A gzi k ap ali tc s ti, u ?su z b u c a k siz d en izin

ü stü n d e h ava d n lu b ir g ö n ü lle y ü z e r g id e r .
i? t e y o k su llu k h a v a si o ld u m u in s a n , d ü n y a
de n iz in in ü stü n d e eg le?ir.
B u d ü n y a , tü m d e n o n u n m ü lk ü d ü r d e g ö n -
lü n ü n g ö z ü n d e h i? b ir §cy d e g ild ir m al m ü lk .
§ u h a ld e g ö n ü ) agzirn y u m , m ü h ü rle ; on u
M in Lcdün u lu lu g u n u n y cliy le d o ld u r .
Q il^ m a k d a h a k d ir, derr d e h ak , devä d a

h a k ; fa k a t in k är e d e n , 9ali$m ayi in k ä r etm ey e
? a h jir d u ru r.
(*) Bu beyit m etinde unutulm uf, lcar*ila;tirm ad a k e n a ra

yazilmig.
MESNEVI SERHi l 243
Qali$mantn dayan?tan üstiin olu$u
A rsla n bu ?e§it b ir? o k d e lille r g c tir d i; o

c e b rile r. a rs la m n cc v a p la rin i d in le y ip k a n d ila r.
T ilk i d e , cey län d a , tav§an d a , ? a k a l d a c e b -

riligi b ir a k ti. d e d ik o d u y u k esti.
§ u b e y ’ a tte ziy an a d ü § m e m e k i?in k ü k rem i§

a rsla n ia a h d e ttile r, söz v e rd ilc r on a.
1000. H e r g iin ü n pay i z a lim e tsiz c e on a g id e c e k ti;

b a jk a b ir d ile g i o lm a y a ca k ti.
G ü n d e n g ü n e , k im c k u r ’a d ü § erse o , sirt-
lan g ib i k o ^ u y o r, a rsla n a g id iy o rd u .
B u s a g r a k , d ö n e dola§a tav§ an a g e ld i. T a v -
$an, bu c e fa n ic ey eb ir sü re c e k d iy e b a g ird i.
Av hayvanlanntn, tav§anm arslana

gitmektc geeikmesini kinam alan
T o p lu lu k , b u n c a z a m a n d ir b iz , a h d u n iz a v e -
f 2 e ttik d e ca m m iz i fe d a ettik .
A in a t? i, a d jm iz i k ö tü y e v ik arm ava kalki§-

m a , y ü r ü y ü rii, tez o l, tez o l d a in c in m e sin a r s
lan d e d i.
Tav§anm onlara cevap vermesi
T a v ja n d o stla r d e d i. bana ra ü h le t verin

de d ü z e n im le b e lä d an 91k m , k u rtu lu n .
MESNIVI StRHi I
M ü h le t verin d e d ü z e n im lc c a m n iz am an
b u ls u n ; b u da o g u lla rin iz a m ira s k a ls m , sö y -
lcn sin d u rsu n .
D ün yada her p e y g a m b e r, ü m m e tin i b ö y le

b ir k u r tu lu ja v a g ird i, b ö y le b ir am an y e rin e
d a v e t etti.
O n la r gökyüzün deki k u rtu lu ? y o lu n u gör-

m ü § le rd i; fa k a i h alk m gözüne, gözbebegi g ib i
kü^ük g ö r ü n ü r le rd i.
In sa n la r P e y g a m b e ri, g ö z b e b e g i g ib i k ü g ik
görd ü ; g ö z b e b e g in in b ü y ü k lü g ü n e k im se yol
b u la m a d i.
Av hayvanlarinin tavsamn sözünc

itiraz etmeleri
). T o p lu lu k , ona a c§ek d e d i, k u la g im a?;

k en d in i tavân bii d e h a d d im a§m a.
B u ne b i g m la ftir ki se n d e n iy ile r b u sö z ü
• h a tirla n n a b ile g e tirm e d ile r.
Y a u lu la n d in , ya d a k aza iz im iz e d ü $ t ü ; yok-
s a b u sö z se n in g ib is in e n e rd e n lä y ik o la c a k ?
Tav$anin av hayvanlarina cevap vermesi
T a v $ a n , d o stla r d e d i. T a n r i ilh ä m etti b a n a ;

g e re c k te n d e z a y il b iri, k u w e tii b ir d ü z e n k u ra-
b ilir.
MESNÜVI SERHl I 245
* T a n n ’n m b a larisin a ö g re ttig i $eyi n e a rs-

lan y a p a b ilir , n e y ab an e $ eg i.
T aze b a lla d o lu p e te k lcr kurar; T a n n , o
b ilg id c n b ir k a p i a?m i$ tir o n a .
T an n ’mn ip e k b ö c e g in e ö g re ttig in i h i? b ir
f il b ilc b ilir m i. o ?e ?it d ü z en i d ü z e b ilir m i?
* T o p rak ta n y a ra tilm i? A d e m Je T a n n , b ilg i

ö g re tti d e tä y e d in c i kat g ö g c d e k h e r y am o b il-
g iy le
H a k 'ta § ü p h cy c dü$en kiînin k ö rlü g ü n e ra g -
m en m e le k le rin a d la rim da kirch, g e y ird i, sa n -
larm i d a.
* A ltiy ü z b in yilh k z a h id in , o b u z a g in in a g z m i
b a g la y a k o d u .
1020. B ö y le ce de din b ilg isi s ü tü n ü e m m e sin e ,
o sa g la m k ö sk ü n ?e v r c sin d e d o n m e sin e enge)
o ld u .
D u y g u e h lin in b ilg isi, o y ü c e b ilg id e n sü t
e m m e y e en ge l o la n b ir a g iz b a g id ir .
B ir k a tre olan g ö n ü le ö y le sin e b ir inci d ü §tü

ki d e n iz lc rc , gö k lere b ile v e rilm e d i o.
A $eklc ta p a n , n ic ey cb ir §ekle ta p ip d u ra -
c a k sin ? A n la m siz can m «ek ilden k u r tu lm a d i g itti.
A dam $ekillc m san o lsa y d i A h m e d ’le E b ü -

C e h il b ir o lu r d u .
D iv a ra y a p ila n a d a m re sm i d e ad a m a ben -
z e r ; b ir b a k d a g ö r , *ek il b a k im in d a n ncs> c k sik ?
F a k a t o p a r la k §eklin cam y o k ; y ü rü d e a z
b u lu n u r in c iy i ara.
246 MESNEVI SBRtll I
T u t t u la r da A sh ä b -i K e h f ’in k ö p e g in e el
v c r d ile r ; b u n u g ö riin c c d ü n y a d a k i b ü tü n ars-
la o la r b a? e g d ile r o k ö p e g e .
M a d e m ki c a m , i§ik d e n iz in c b a tn u ? g itm i§ ;
o k ö tü se k ild e n n e ziyan v a r o n a ?
K a le m lc rin y a 2 ip fiz d ig i §ekil, kiltk d e g il

d i r ; k ita p la rd a y a z ila n d a b ilg in , add let sa h ib i
gib i a v s ifla rd ir.
B ilg in d e tü m d e n a n la m d ir a n c a k , a d ä lc t
sah ib i d e . O n lari b ir y e rd e b u ia m a z s m ; ö n d e ,
a rd d a d e g ild ir o n lar.
O n la r m e k ä n siz ü k ä le m in d e p a n ld a r , o ra-
d a n b ed en e v u r u r ; can güne§i g ö k y ü z ü n e sig m a z
ki.
I av;am n bilgisi, bilginin üstünlügü,

faydalari
B u sö z e so n y o k tu r ; sen ak lm i b a jm a al
d a tav$am n h ik ä y e sin i d in le .
E$ek k u la g im sa t, b ir b a jk a k u la k a l ; 9ü n k ü
b u sö z ü e$ck k u la g i a n la y a m a z .
Sen y ü ru de ta v ja m n tilki g ib i oyununa

b a k ; ta v ja iu n a rsla m a ld a n p a ltc tm e sin c d ik -
k at et.
* S ü le y m a n sa lta n a tu u n y ü z ü g ü d ü r b ilg i. B ü
tü n d ü n y a je k ild ir , c a n d ir b ilg i.
MESNEVI SERHl I (Ü i
D e n iz le rd c k i y a ra tik la r, d a g d a k i, o v ad ak i v a-
ra tik la r, bu h ü n c r y ü z ü n d en in sa n a kar§i 9a-
re siz b ir hale d ü ?ra ü § lc rd ir.
In sa n d a n k a p la n da, a rsla n da fa re g ib i
k o rk ar. T im s a h d a o n u n y ü z ü n d e n co§m u? k ö -
p ü rm ü ^ tü r, d e n iz d e ; ikisin in d e ö d ü p a ü a m ij-
tir o n d a n .
ln s a n yüzünden p eri d e , êytan d a k iy jy i

tu tm u ^ tu r ; h er b iri b ir gizli y eri y er ed in m i$ tir.
In sa n m gizli d ü $ m am (jo k m r ; Qekinen, ih -

ü y a tla i$ g ö r e n in san akilli in sa n d ir.
1040. C ir k in , g ü z e l. n ice gizli y aratilm i§ lar var

ki o n la rm a|lay > § i h er so lu k ta g ö n ü le v u ru r
d u ru r.
Y ik a n m a k ip n d e re y e g ire r se n su y u n d i-
b in d e k i d ik e n z a ra a r v e rir sa n a .
Su d ib in d e k i d ik en a§ agilik »ir, a § ag id ad ir
a m a , sa n a b a tti m i b ilirsin ki s u d a d ik e n varm i§.
I^ in e d o g a n la rla h a tirm a g e le n v e sv e se le rin

V arp in tisi b in le rc e ki§inin y ü z ü n d e n d ir, b ir k i-
$inin d e g il.
H e le dayan da d u y g u la r m b ir d e g i?sin ,
d e gi§ sin d e o n lari g ö r , z o r d a ijö zü lsü n g itsin .
O v ak it k im le rin sö z le rin i d in le m e m i§ sin ,

k im le ri k e n d in c ba§ e d in m i$ sin , a n la rsm .
248 MESNEVl 5ERHI l
Av hayvanlaruun tav;am n dü$üncesini

anlamak istemeleri
O ndan so n r a a iav $an d e d ile r , a k lin d a n e

v a r, n e d ü § ü n c c d c sin o rta y a k o y .
A rsla n la k ap i$ m ay a k a lk n u ^ sm ; n c k u ru y o r-
su n , n c d ü $ ü n ü v o rsu n , b ir sö y le hele.
D a m ^ m a k , an lay i§ v e rir, u y a n ik lik , ay ik lik

v e r ir ; a k illa r a k la y a rd im e d e r.
* P e y g a m b e r , ey b ir §ey k u r a n , d a n if j d a -
m jila n ki§i e m in d ir d e d i.
Tav;amn, dü§üncesini onlardan gizlemcsi
1050. T a v § a n h er s ir sö y lc n e m e z d e d i ; k im i ? if t ,
tek o lu r, k im i tc k , ? if t o lu r.
A ynarnn b e rra k h g im tu ta r d a y ü z ü n e karî

sö y le rse n ay n a ? a b u c a k b u g u la m r , b izi g ö ste r-
m e z o lu r.
* § u ü ? §ey i g n d u d a g u u az o y n a t : G id e c e -
g in y o l, p a r a , b ir d e tu ttu g u n m e z h e p .
B u ü ? §eyin d ü $ m a m f o k t u r ; b ild i r a i, p u su
k u r a r san a.
B ir k ijiy e , ik i k ijiy e sö y le d in m i, o sirra ve-

d ä ’ et a r t ik ; ik i ki§iyi a§an b ü tü n sirla r y a y ilir
g id e r.
Ik i, ü ? k u ? u b irb irin e b a g la sa n k e d e r i? in -
de, y erd e m a h p u s o lu r k ah rlar.
MESNEVI SElUIl I 249
D a m $ a n la r, d a n ijir la r a m a ü stü ö r tü lü , g ü
zel b ir § e k ild e ; d u y a n la n yanli§a d ü jü r e c e k ,
§a$irtacak k in a y e le rle d am $ irla r.
Peygam ber ü stü ö rtü lü sö z le rle d a m ;ir d i;

d a m $ tig i ki§iler, o u a ce v a p v e rird i d e ijin ne
o ld u g u n d a n h a b e rle ri b ile o lm a z d i.
D ü § m a n , a y a g i ba§tan a y ir d c d e m e sin d iy e
fik r in i, ö rtü lü b ir ö rn e k le sö y le rd i.
D a m ^ u g in d a n , so ru su n u n cevabm i a h r d i;
o n d an ba§ka b ir i, bir y a b a n c i, ifin k o k u su n u
b ile a lm a z d i.
Tav§amn düzcni
1060» T a v $ a n a r s la n m y an m a g itm e k te b ir z a m a n
g e c ik ti; on dan so n ra p e n fe le r v u ra n a rsla m n
y an in a g itti.
T av$an g e c ik tig i 19m , a rsla n to p ra g i k azi-

m a d a y d i, k ü k re y ip d u ru y o rd u .
B en d e d im d iy o r d u ; o a ?a g ih k h ay v an larm
ahitleri h a m d ir, h arn ; g e v § ek tir, sö z le rin d e
d u rm az la r.
F ak a t g ü rü ltü le ri b en i eêk ten d ü $ü rd ü ;

su z a m a n , b en i n c v ak ted ek a ld a ta c a k , ne vak -
te d e k ?
I jin i gev$ek tu ta n b a $ b u g , iy id en iyiyc bu-

n alir k a lir ; q ü n k ü a h m a k lig i y ü z ü n d e n ne a rd i
gorür o , ne önü.
259 MESNEVI SKHHt I
Y o l d ü m d ü z , fa k a t y o lu n a ltin d a tu z a k la r
v a r ; k ita p la rd a d a a n la m k itlig i var.
Z äti sö z le rle k ita p la r tu z ak lu ra b e n z e r ; ta tb

sö z, ö m ru m u z ü n su y u n u em en k u m d u r.
B ir k u m var ki s u , o n u n i g n d e n k ay n ar;
b u p ek az b u lu n u r ; y ü rü d e o n u ara.
H ik m et a ra y a n h ik m et k a y n a g i o lu r ; o ki?i
eld e etm ey e v a l^ m a k ta n , se b e b e y a p ijm a k ta r,
v a z g e ^ er artik .
* E z b c rle y e n levih, L e v h -i M a h fü z o lu r .
a k lj c a m n d a n z cv k alir.
1070. A kh ö n c e on a m u a llim d i; o n d a n so n ra aki>

on a b ir ja k ir t k esiiir.
* A kil C ib ril g ib id ir , A h m e d d e r, b ir a d i ,
d ah a a ta rsa n y a k ar y a n d in r bu a d im ben ..
A rtik bem b ira k . b u n d an b ö y le se n y ü rL

ile riy e ; a can p a d ija b i, b en im sm ir im b u r a siy d i.
T e m b e llik y ü z ü n d e n ? ü k r ü , s a b n b ira k a n
an c a k 5u nu b ilir : C e b ir a y a g m i t u t m u jt u r o n u n .
C e b ir in a n cim o rta y a k o y a n , k en d in i hasto

e d e r ; o h a sta lik on u a lir , m e z a ra g ö tü riir.
* P e y g a m b e r , y a lan c ik ta n h a sta o lm a k , ad a-
m a h astalik g e tir ir ; so n u n d a o a d a m m u m g ib .
e n r, sö n e r g id e r d e m ijtir .
C e b u n e d ir ? K in g i b a g la m a k , y ah u t k o p -
m u5 d a m a ri d a m a ra a siia m a k .
M a d e m ki b u y o id a a y a g im k irm n m i^ ein ;
k im c g u lü y o r s u n , ne diy e a y a g in i b a |l a m i js i n ?
MESNEVt SERHl I 251
Q d i^ ip s a b a la m a y o lu n d a a y a g im k ira n a y sa
b u ra k g e li r ; o n a b in e r o.
D in i y ü k le n m i?ti o , §im di d in y ü k le n ir o n u .
B u y ru k kabul c d c r d i, $im di m a k b u l o lu r, o n u
k a b u l e d e rle r.
1080. § im d iy e d e k p ad i$ ah tan b u y r u k la r a h r d i;
bu n dan b ö y lc o, ordu ya bu yruk verir.
§ im d iy e d e k y ild iz tesir e d e rd i o n a ; b u n d a n
b ö y le y ild iz a bey k e silir o.
* B u sö z lc r ijk illi g ö r ü n ü y o r sa sa n a , d e m e k
ki <cA y y a rild i,, h ü k m ü n d e de i§kilin v a r sen in .
Im a m m y e n ile ; a m a d ille sö y liy erek d e g il

a g iz lic c d ilc g in i y en ile y en ki§i.
D ile u yu § y e n ile n d ik ^ e u n an y e n ile n e m e z ;

9Ünkii n efsin d ilc g in c uyu§ o k a p m m k ilid id ir
ancak,
A n la m in a d o k u n u lm a m is sö z ü te'v il etm i§-
s in ; K u r 'ä n 'i d e g il, k en d in i te'v il et.
K e n d i h a v a n a u y u y o r d a K u r ’ä n ’ i te’ vil e d i-
y o r s u n ; y ü c e a n la m , sen in yüzünden a ^ a liy o r ,
eg riliy o r.
Sineiîn gev§ek te’vilinin degersizligi
O sin e k e je k sid ig im n ü stü n d e k i sa m a n 90-

püne kom u? k a p ta n gib i b a$ m i k a ld iriy o rd u .
B en d iy o r d u , d e n iz i, gem iy i o k u m u j, b ir
za m a n b u n u n d ü ^ ü n c e sin e d alm i§ tira.
252 MF.SNEVI SEBIll I
I j t e §u, d e n iz , b u d a g e m i; b e n se e h liy e tli,

d o g ru d ü jü n ü r . y e rin d e h ü k iim v e rir b ir k a p ta -
mm.
1090. D en iz in ü stü n d e g c m isin i sü r ü p d u r u y o r d u ;

o k a d a r a k su , o n a u ?su z b u c a k siz g ö r ü n ü y o r d u .
0 sid ik b irik in tisi on ca s im r s iz d i; o b iri-

k in tiy i, o ld u g u g ib i görecck g ö z n e rd e onda?
D ü n y a si. g ö r ü jü ne k a d a rsa o k a d a r d ir ;
g ö zü o k a d a rd ir , denizi d e gÖ rü§ünce.
A sli o lm a y a n te'v ü sa liib i de sin eg e b e n

z e r; onun v c h m i c$ck sid ig id ir , d ü $ ü n cc si de
sam an ?öpü .
* S in e k , k en d i d ü § ü n ce sin e s a p la m p te 'v ile

k a lk ijm a s a , b u n d a n v a z g c ? sc , b a h t o sin e g i d e v -
let ku$u h alin e g e tirir.
Ib r e tle b a k an ki$i sm ek o la m a z ; c a m d a §ekle

b a g la n m ay a läy ik d e g ild ir.
T a v ja m n ge<j g c lm c sin i a r s la n m
ho$ g ö rm e si
A rslan la p en ?ele§ en o tav$an g ib i h an i. O n u n

ca m , b o y u n a p o su n a läyik oJu r m u h i? ?
A rsla n ö fk e li b ir h a ld e d ü jm a n d iy o rd u ,
k u la g im a sö z le r sö y le d i de g ö z ü m ü b a g la d i b e -
nim .
C e b rile rin d ü z c n le n b en i b a g la y a k o y d u ; tah-
ta k ill? !a n b e d e n i v a ra la d i.
M ISX E V l SERHl I 253
* B u n d a n so n ra o g ü rü ltü y ü d in le m c m b e n ;
o se slc rin h e p si d e §eytan se slc r i, g u ly a b a n i se slc ri.
1100. D u r m a a g ö n ü l, p a r?a la o n l a n ; d e rilcrin i

yüz; vAu d e d e rid e n b a$k a b ir $ey d e g ü d ir o n lar.
D en n c d ir ? R e n k renk s ö z le r ; hani su y u n
ü stü n d e k i m encv'i$ler g i b i; h i? d e d u ra m a z o n lar.
D en. k ö tü i?in a y ib m j ö n e r ; i? iy sc , g a y b
ä le m i, g a y rc tin d c n Ö rter, g iz lc r.
Bu sö z d c riy c b e n z e r , b il ki an lam onun
i? id ir, ö zü d ü r. Bu sö z §ekle b e n z e r , a n la m sa
can a.
* K a lc m y eld en o lu r, d e ftc r d e su d a n o lu r-
sa n e y a z arsa n y a z , h e m e n ce cik yok olu r g id e r.
S u d a k i s e k ild ir ; o n d an v e fa a ra rsa n pi^ m an

o lu rsu n , ellerm i d i? le r d u ru rsu n .
Y el in san la rd a k i h e v e stir, is t e k t ir ; h ev esten ,

iste k te n g e ? tin m i a rtik O ’n u n h a b e ri gelir ? a ta r.
H er$eyi düzüp ko§an T a n n ’m n h ab e rleri

h o § tu r; ? ü n k ü o h a b e rle r b a§ tan so n a d e k ö lü m -
sü z d ü r,
P a d i? a h la rm h u tb eleri d e d e g i$ ir, u lu lu k la n
d a ; an cak p e y g a m b e rle rin u lu lu k la n k a lu , h u t-
b e le n d e g i^ m e z .
C ünkü p a d i^ a h la n n u lu lu k la n h a v a d a n d ir ;
p c y g a m b e rle re v erilen d e v le t b u y r u g u y sa u lu lu k
sa h ib in d e n v erilm i$ tir.
11 1 0 . P a ra la rd a n p a d i§ a h la n n a d la rm i k a z ir la r ; A h -
m e d ’in a d im y s a p a r a la ra , so n a d e k , k iy a m e te ka-
d a r h ak k cd erler.
MESNEVI SER Hl 1
A h m e d ’in a d i, b ü tü n p c y g a m b c r lc rin a d i d i r ;
9ü n k ü y ü z g e ld i m i, d o k sa n d a b iz d e d ir .
T av §am n düzeni
T a v ja n , a r s la n ’ in h u z u ru n a g itm e k tc ep e y c e
g e c ik ti; d ü z e n im k en d in c e k a r a r la ju r d i.
U zun b ir g e cik m e d e n so n ra , a rsla n m ku-

la g in a b ir iki g iz li sö z sö y lc m e k igin y o la d ü $ tü .
A klin k a ra rtisin d a n c ä lc m lc r v a r d ir ; $u akil

d en izi n e d e e n g in d ir.
B iz im § ek illerim iz $u tatli d e n iz d e , su y u n
ü stü n d e y ü z e n k ä se lc r g ib i y ü z c r d u r u r .
I f i su y la d o lu o lm a d ik y a d e n iz in ü stü n d e k i
k a b g ib i y ü z e r ; fa k a t su y la d o ld u m u , k a b d c -
n ize b a ta r g id e r .
A kil g iz lid ir , g ö rü n e n se b a ?k a b ir ä le m d ir ,
§ ek lim iz d e o d e n iz in b ir d a lg a s i, y a h u t b ir is-
la k lig id ir.
§ e k il, d e n iz o lm a k iyin n eye b a § v u ru rsa

v u r su n , d e n iz , o b a $ v u rd u g u $ cy d cn d e u z a g a
a ta r o n u .
G ö n ü l, k e n d isin e sir sö y le y cru , o k , k en d i-

sin i u z a g a a ta n i g ö r m e d ik g e :
A ti k a y b o lm u ? sa m r d a h iry in la § !r; b in d ig i
ati y o ld a d ah a d a h izli sü r e r , k o jt u r u r .
MESNEVI SER Hl 1 255
O eli a c ik e r , a ü y itm i? s a n ir ; a tsa on u yel

gibi k o $ tu r m a d a d ir ( * ) .
F c r y a d e d e r , a ra r ta ra r o s a ^ k in ; her y a n d a
so ra r so ru ^ tu ru r, k a p i k a p j ge ze r d u ru r.
A u ra iz i ?a la n n erd e, k im d ir o d e r. A e fe n d i,
o y lu g u n u n a ltin d a k i n e d ir k i?
E v e t , a ttir b u , fa k a i b u at n e rd e ? A a t a ra-
yan tek b in ic i, k e n d in e gel.
C a n a p a g ik o r ta d a d ir , y a k m rm y ak in d ir d a
o yüzden y itm i? gitm isjtir. H am küpün k arm
su y la d o lu d u r da, d u d a k la ri k u p k u ru d u r ya
o n u n g ib i.
K ir m iz iy i, y e ? ü i, a la ? a la m , bu ü? ren gi
g ö r m e d e n ö n ce i§igi g ö rm e z se n n a sil, ne vak it
g ö r e b ilirsin k i?
F akat se n in ak lin fik rin re n k te k a y b o ld u
d a o rcn k lcr i§igi gö rm e n e p e rd c k esild i.
G e c e o ld u d a o re n k ler ö r tü ld ü m ü , g ö rü r-
s ü n ki re n k lcri g ö rü $ , ijik la m ü m k ü n m ü § .
D i^ a rid a n b ir 151k o lm a d ik 9a renk leri g ö r-

m e y e im k ä n yok; i?tek i h ay al re n g i d e tip k i
b ö y le d ir i?te.
1130. * B u , gü n e$ y ü z ü n d e n , S ü h ä y ild iz in m ^ z ü n
den g ö rü n ü r; i?te k i renk de y ü celik ijig in m
v u ru ?u y la görü n ü r.
(* ) H em bu, hem bundan ö n c e k i b e yitto " k a y b o lm u j’’

a n la m in a "y a v e k e rd e " «öa:ü g eîyor. "Y a v i k ilm a k , yavivar-
malt*’ , a y m nnlntna Y u n u s*ta da jjeêr. T ü r k e i olm ast gerck ir.
*5 6 MESNEVt S tR lil |
S e n in g ö z iin d e k i i$i£m da gönül i§ ig id ir;

göz i$igi, g ö n ü llc r in i§ ig in d m m e y d an a g e lir.
S o n ra g ö n ü l igigin in ljig i d a T a n n i$ i|id ir

ki o 151k , ak d i$ ig m d a n , d u y g u i$ ig m d a n ta m a
m iy le a y rid ir.
G e c e 151k y ok d a ren k leri g ö r m ü y o r s u n ;

?u h ald e i?ig m z id d iy la sa n a b e h rd i k i:
Ö n ce 151k g ö r ü n ü r , so n ra ren k g ö r ü n ü r ;
b u n u i?igin z id d iy la , h i? ijk ilc d ü § m c d e n a n la rsm .
I ann, e z iy e ti, g a m i, g ö n ü l h o jlu g u n e d ir,

anlaîlsin d iy e , g ö n ü l h o jlu g u n a z id o la ra k va-
ratti.
D e m e k ki gizli 5e y le r, z id d iy la b e lir m e d e ;
T a n r i ’m n sa z id d i yok, bu y ü z d en gizli k a lir,
D e m e k ki ö n ce 151k g ö r ü n ü y o r ; o n d an so n
ra re n gc b a k ih y o r ; z id , z id d iy la b e lir iy o r ; R u m
ü lk e sin in h a lk iy la Z en ci g ib i h an i.
D e m e k ki se n , i$igin z id d iy la i$igi b ild in ;

zid b elird i m i z id d in i g ö ste riy o r.
\a rh k ä le m in d e T ann lîgin a b ir zid vok

ki z id d iy la o d a m e y d a n a q ik sin , gö riin siiit.
1 1 4 0 . * H a sih “ G ö z le r onu k av ray am az; o g ö z lcri

k a v r a r ,,, b u n u A lu sa ’ y a, T u rd a ffi’n a b a k d a p ö r,
a n la .
§ e k illc a n la m i a rsla n la o rm a n say ; yah u t

•e s le , sö z le d ü ?ü n c e g ib i tu t.
B u s ö z , b u s e s, d ü $ ü n ce d e n m e y d a n a g e lir ;
fa k it se n , d ü $ ü n c c d e n izi n e rd e d ir, bilmezsin
b ile.
M ISNEVt SI'Klll I 85:
A ncak sö z d a lg a s in m g ü z e llig in i g ö r ü rsü n

d e o n u n d e n iz in in d e y ü c e o ld u g u n u b ilir , a n la rsin .
B ilg id e n d ü jü n c e d a lg a si b e lird i d e sö z d e n ,
se ste n b ir §ekle b ü r ü n d ü .
S ö z d e n b ir $ekil m e y d a n a g c ld i, g e n e ö lü p
g itti; d a lg a , k e n d isin i gene d e n iz e v e rd i, g ö -
rü n m e z o ld u .
* $ e k il, $ ek ilsiz lik ten b e lir d i, gene je k ilsiz -
lig e g i t t i; “ G e ry e k tc n d e b iz , g e n e o n a d ö n e n -
le riz .,,
* D e m e k k i s a n a , h e r so lu k ta b ir Ölüm v a r,
b ir g e riy e d ö n ü $ v a r ; M u s t a fä d a “ D ü n y a b ir
a n d an ib a r e ttir ,, b u y u rd u .
D ü § ü n c e m iz , O 'n u n havaya a ttig i b ir ok-
t u r ; n asil o lu r d a h a v a d a d u r a b ilir ? U y a r g id e r ,
T a n r i ’y a u la ji r g e n e .
H er so lu k ta d ü n y a d a y c n ile n ir ; fakat b iz
onu, d u ru y o r gö rü rü z de bu y e n ilc n m e d e n
h a b e rim iz b ile o lm a z .
1150. Ö m ü r, irm a k g ib i y e n id e n y en iy e g e lir,
a k a r ; fa k at bedende b ir d u r g u n lu k , b ir d a i-
m ilik g ö s t e r ir . .
U cu y a n m a k ta olan b ir so p a y i c lin e a ls s n
da tez te z s a g a so la o y n a tsa n g ö z e , d u ru p d u -
ra n upuzun b ir a te ? y izg isi görün ür; öm ür
d e p e k te z a k a r g id e r d e o y ü z d e n d u ru y o r g ib i
görün ür.
U c u a t e jli d a li s a g a , so la o y n a t; g ö z e u p u -
zun b ir ate$ y izg isi görü n ü r d e d ik ya;
1' 17
258 MESNEVI SEBHl I
Bu u z u n lu k , bu siirü p g id e n z a m a n , ya-
ratili$in te z lig in d e n d ir ; T a n n ’m n tez tez, yc-
n id e n y a ra tm a sm i g ö sterir.
B u sirr i b ilm e k istcy e n , p e k d e rin b ir b ü -
g in b ile o lsa , d c riz k i: I$tc H u sä m e d d in b u r a -
c ik ta ; o n d a n ö g re n , ? ü n k ü o , k a d ri y iicc b ir
k ita p ü r .
Tav§anin arslana ula?m asi

A te lie r i^-inde k alan , ö fk e le n ip du ran , co-
? u p k ö p ü r e n a rsla n , b ir d e b a k ti k i tav§an u zak -
tan g e liy o r.
H e m d e p c rv a siz c a , k ü sta h e a k o $ m a d a ; k iz-
m i? , tersle^ m i?, ö fk e li, su ra ti ek ?i.
C^ünkü k irik dö kiik g e lis, tö h m etli o lu g u
b e lir tir ; y ig itlik se se n d en h er tü rlü z a n m g id e rir.
A rsla m n ta p ism a u la ?ip y a k im n a v a n n c a
a rsla n , b re a d a m cv lad i o h n ay an d iy e b a g ird i.
B en d e d i, fille ri b ile p a r a m p a r 9a e t m ijim ;
erkek a rsla n la r m b ile k u la k larm i b u rm u ^ u m .
116. Y a r i- b u fu k b ir tav$an d a k im o lu y o r ki b u y -
ru g u m u z u b u ê?ir y erle re v u r su n ?
G a f le t e d a lm issin , tavân u y k u su n d a n u y an
d a $u a rsla m n k ü krcyi$ini d u y a eêk-
Tav§anin özür getirmesi

T a v ja n a m a n e fe n d im d e d i, b ü y ü k lü k ed er
d e b a g i?la rsa n b ir ö z riim v ar.
A a h m a k la n n k u s u r a d e d i a r s la n , n e ö zrü n
v a r ? P a d ija h la r in h u z u r u n a b u z a m a n im g d i r l e r ?
MESNEVI 5ERH! I 259
* V a k itsiz öten h o ro zu n b a$in i k c sm e k g e r e k ;

a h m ag in ö z rü d in lcn m cy e degm ez.
A h m a g in ö z rü k a b a h a tin d a n da b e te rd ir:
b ilg isiz ki$inin ö z rü h er b ilg iy e z ch ird ir.
A tav$an , se n in ö z rü n d e b ilg i y o k , b om b o$.

B en tav$an d e g ilim ki b u n u b an a d in le tesin .
P a d i§ a h im d e d i, adam o lm a y a m da adam
say ; site m g ö rm ü § ki?inin ö z rü n ü b ;r b in le .
H ele m e v k iin in z e k ä u o la ra k b ir yol azitm iî

y o lu n d an sü rm e .
D e n iz b ile b ü tü n irm a k la ra , a rk lara su ve-

rirk en ge n e tu ta r, h er y eryöpü ba§im n ü stü n -
de, yüzü nü n ü stü n d e g e z d irir.
17 0 . B u k erem i y ü z ü n d e n d e n iz d e n b ir $ey ek -
s ilm e z ; b u k ere m y ü z ü n d en n e y o g a h r d e n iz ,
ne a z a h r.
A rsla n , b e n d e d e d i, y c rin d e lü tu fta b u lu -

n u r u m ; h e rk e se b o y u n a g ö re e lb ise biy erim .
T a v § a n d e d i k i: B ir d in le d e lü tfa d e g m e z se m
zati k a h ir e id c rh a sim n ön ü n e ba$ koydum .
K u jlu k y agi y o la d ü ?m ü § , g e liy o rd u m . Y o l-

d a ?im la b e r a b e r p ad i$ ah im m h u z u r u n a g elm ek
ü ze re y ola k o y u lm u ? tu m .
O to p lu lu k , se n in iyin b e n im le b e r a b e r ba$-
k a b ir t a v ja m d a b a n a volda§ etm i§ ler, yolla-
m ijla r d i.
Y o ld a b ir a r s la n b u k u la s a ld ir d i; h er ik i
y o ld a ja k a ste tti.
360 M IS M V I StiRHI I
B iz d e d im , p ad i^ ah lar p a d i$ a h m m k u lla-
n y i z ; o k a p im n k a p iy o ld a $ la riy iz b iz.
U ta n bc d e d i, p ad i$ ah lar p a d ija h i dedifrin
d e k im ? B a n a kar§i öy le her a d a m o lm a y a n m
a d im an m a.
B jin le b e r a b e r k a p im d an d ö n e r g id e rsc n i 2
sen i d e p a ra la rim , p ad i§ah in t d a .
B ir a k da d e d im ona, b ir g e re p a d ija h m
y ü z ü n ü g ö r c y im , se n i d e on a h a b e r ve rey im .
1180. Y o ld a jin i y a m m d a reh in b ir a k ; y o k sa b e-

n im tö re m d e k u r b a n sm se n d e d i.
C-ok y a lv a rd im o n a , b ir fa y d a v e r m e d i;
ark ada$im i a ld i, ben i tek b ira k ti.
A rk ad a $ im , h em a lim , h em g ü z e llik , h em
b ed en b a k im m d a n iki m islim d i b e n im .
B u n d a n so n r a o arslan y ü z ü n d e n o y o l k a-
p a n n u jt ir ; h a lim buydu i$te, sa n a sö y le d im ;
b ö y le sin e b ir d ü ^ m an yüzü nden yol b a g la n -
m i$tir p a d i§ a h im ( * ) .
S a n a g ö n d c rile n g ü n d e lik te n , b u n d a n b ö y le
ü m it k e s ; sa n a d o g ru y u sö y lü y o r u m ;
G ü n d c lik ö v ü n g c re k se y o lu te m iz ie ; h ad i
gel d e o k o rk u su z u k a ,d ir o r ta d a n .
Arslanin, tav$ana cevap vermesi

vc onunla yola dü§mcsi
A rsla n h ad i d e d i ; g e l, n e rd e o, oravadck
g id e lim ; d o g r u sö y lü y o rsa n ö n c dü$.
( * ) Metinde “ halim b u y d u , ; kar$i!a$ürniada bu nuiraiü

alüna “ boylesinc bir d ü jm a n ...,, yanlmijtxr.
MESNEVI $EKHl I 261
G id e lim d e o n u n d a lä y i|im v e re y im , on u n
g ib i y ü z b in lc rc e sin in de; bu sö z ü n y alan sa
sc m n d e läy igin i v erey im .
T a v ja n a r s la m , k u r d u g u lu z a g a g c k m ek i?in
k ilav u z g ib i ö n e d ü $ tü .
ön ceden m ?a n k o y d u g u b ir k u y u y a d o g ru
y ü rü m ey e k o y u ld u . Bu d e rin kuyuyu on u n
can in a tu z a k etm i^ u .
1190. tk isi d e k u y u n u n y a k m m a d e k g ittile r ; i$te

san a sa m a n altin d ak » su y a b en z er b ir tav$an.
S u , b ir sa m a n ?ö p ü n ii o v a y a g ö tü r ü r am a
b ir d a g i n asil s iir e r , g ö tü r ü r a c a b a ?
O n u n d ü z e n tu z a g i a rsla n a k e m e n d olm u $-
r u ; n c t u h a f b ir ta v ja n d i b u ki b ir a rsla m k a p i-
y o rd u .
B ir M u sa ki F ir a v u n u , o r d u su y la , a g ir b ir
to p lu lu k la N i) irm a g m a ^ ek iy o r.
* B ir siv r is in e k ki y a rim k a n a d iy la , p erv a siz c a

N e m r u d ’u n k a fa sm i y a riy o r.
D ü jm a n m sö z ü n ü d in liy c n in h ali budur

i§ te ; h a se tg iy e d o st o la n in läy tg n u se y re t.
* H ä m ä n ’in sö z ü n ü d in liy cn in hali b u d u r;

?ey ta n in s ö z ü n ü d in liy e n N e m r u d ’ u n h ali b u d u r.
D ü ^ m an d o st^ a sin a sö z sö y le r a m a y em d e n
sö z e tse b ile tu z a k bil o sö z ü .
Sana § eker v e rirse z eh ir b il onu; ü stü n

b ir lü tu fta b u lu n u r s a k ah ir b il o n u .
262 m e sn e v i s e r m j
* Fakat kaza g e ljp yatti m i, d e rid c n ba$ka

b ir $ey g ü re m e z sin , d ü $ m a n lari d o stta n ay ira-
m azsin ,
B ö y le b ir hal b a jg ö s t c r d i m i y a lv a rm a y a
k o y u l; in lc, te s b ih c , o ru ca sa ril.
F e ry a d e d c re k Y a ra b b i d e , se n g iz li § ey lcn
b ilir s in ; k ö tü . d ü z e n ta sin in a ltm d a ez m e b izi.
B iz k ö p e k lik e ttiy se k e y a rsla m y a ra ta n ,

$u tu z a k ta n a rsla m m u sa lla t e tm e b ize.
T a t li su y a a te * $eklini v e r m c ; atesi de su
§ek lin d e g ö ste rm c .
K a h ir $ arab iy la sa r h o jlu k v e rd in m ij yok-

lara d a v a rk k § ek lio i v e rirsin se n .
S a r h o jlu k n e d ir ? G ö z u n , ta$i in c i, p a m u g u
}c$im ta$ i g ö re c e k k a d a r b a g la n m a s i, g ö rm e m e si.
S a rh o § lu k n e d ir ? Ilg m a g a c in m g ö z e sa n d a l-
a g aci g ö r ü n m e si, d u y g u la n n bu kadar degi§-
m e si.
Kaza gelip yatinca aydin gözlcrin

bile baglanacagm i aniatan Hüthüt’le
Süleym an’in hikäycsi
S ü le y m a n in d iv a n y a d iru u k u r d u la r ; b ü tü n
k u jla r h u z u r u n a g e ld i.
O n u , d illcrin i b ilir, sir la n n a m a h re m k e silir

b u ld u la r d a b ir b ir, c a n la , b a jla h u z u m n a k o s-
tu la r.
M RSNJ.VI SFRH l I
B ü tü n k u § lar <;ik ?ik d iy e ö tm e y i b ir a k tila r ;

S ü le y m a n 'la , k a rd e ^ in d e n dah a fa sih k o n u j-
m a y a b a § la d ila r.
12 1 0 . B ir d ili k o n u ^ m ak h isim h k c ir, b a g h h k tir ;

in san y a b a n c ila r la k a ld i m i b a g la n m i$ a , h a p isa
dü $m ü $e b c n z e r.
N ic e H in tli’y le T ü r k ’ü n d ili b ir d ir d e n icc

iki T ü rk de y a b a n c ila r g ib i b ir b in n in d ilin i
a n lam az .
D em ek ki m a h rc m h k d ili, a p a y ri b ir d i l ;
g ö n ü ld e slik se d ild e jlik te n de daha iy i.
S ö z s ü z , i^ aretsiz , y a z is iz ; g ö n ü ld e n y ü z b in -
lerce te r c c m a n k o p a r , b e lirir.
«
B ü tü n k u ’j la r m her b ir i, kendi s ir la r m i;
h ü n e rle rin d e n , b ilg ile r in d e n , i§ lerin d en ne-
lcri v a r s ? h e p s in i;
B ir b ir S ü le y m a n ’a s ö v lü y o r , h ü n crlcrin -
d e n b ir ö z e t a f iy o r , k e n d in i g ö s te rm e y e u g ra -
§ iy o rd u .
B u ö v ü n m e y i de u lu la n m a k y ü z ü n d e n , var-
lik ta n y a p m iy o r la r , onun h u zurun a b ir yol
b u lm a k , onun y a k im n d a n o lm a k i?in y a p i-
y o rla rd i.
B ir k u l, b ir e fc n d iy e kul o lm a k d ile r se h ü -
n e rin in b ir ö z e tin i o cfe n d iy e g ö s te r ir h an i.
F akat o n u n , k e n d isin i h iz m e tin e a lm a m a -

sim d ile r se k e u d in i h a sta , s a g ir , ? o la k , to p al
g ö ste rir.
264 MESNEVI $ERHl |
H ü th ü te s ir a g e ld i; s a n ’a tim , d ü ^ ü n cc sin i
b ild ir m e n ö b e ti o n a d ü ? tü .
1220. D e d i k i: P a d is a h im , en k ü ^ ü k b ir h ü n e rim i
sö y le y iv e rc y im : sö z ü k isa k e sm e k dah a iy i.
S ü le y m a n , sö y le d e d i. bakalim o hüner
n e y m ij? H ü th ü t , ben d e d i, y ü c e le rd c U9arken.
T ä y ü c e lc rd e n , §a$m lyan b ir g ö z lc b a k tim

m i, y erin d ib in d e k i su y u g ö r ü r ü m .
O su n e r d e d ir , d e rin lig i, n e k a d a rd ir , ne
re n k te d ir ; n e rd e n k a y n a y ip c o § u y o r ; to p ra k ta n
m i, y o k sa ta$tan m i? H e p s in i g ö r ü r ü m .
Hy S ü le y m a n , o r d u n u n k o n a c a g i y eri tay in
etm ek i<în b u b ilip a n la y a n k u lu n u se fc rle rd e
b e ra b e r g ö tü r.
S ü le y m a n d a , d e n n , s u s u z g ö llc rd e b iz e
iyi b ir y o ld a $ sin se n d e d i.
Kargamn, Hüthüt'ün däväsmi kinamasi

K arga bu sö z le n d u y u n c a h a se d in d e n S ü -
le y m an ’ in h u z u r u n a g e ld i d e o d e d i a y k iri sö y -
le d i. k ö tü sö y le d i.
P ad i$ ah lara kar$i sö z sö y le m e k edebe ay-

k i n d i r ; h e le o sö z y a lan o lu r sa , o lm a y a c a k b ir
s ö z o lu rsa .
O n d a , b o y u n a b u gö rü $ o ls a y d i b ir a v u ?
to p ra g in a ltin d a k i tu z a g i n a sil g ö r m e z d i?
N a sil o lu r d a tu z a g a t u t u lu r d u ; n asil o lu r
da m u ra d m a e r m e z , k a fe sc tu ts a k o lu rd u o?
MESNEVI SEK Hl 1
1230. Bunun ü z e rin e S ü le y m a n , a H ü th ü r d e d i,

d ah a ilk k a d e h tc b ö y le b u la n m a n y c rin d e m i,
y a ra « u m i5
A a v ra n iy en . n asil o lu r da sa rh o § lu k tas-
la r stn ; b e n im h u z u r u m d a lä f e d e r sin , h e m d e
y alan lä f ?
Kargam n kinayi?ma Hüthüt’ün

cevap vermesi
H ü th ü t, p ad i$ ah im d e d i; b u gip lak y o k su l
h a k k in d a , d ü ^ m a m n sö y le d ig i sö z le ri A llah iyin
o lsu n d in le m e .
§ u d a v a y a k a lk i^ m a m m a sh y o k sa b a ?k o d u m ,
boynum u v u rd u r.
K a rg a , kaza hükm ünü ih tar e d iv o rsa b in

lcrce ak li b ile o lsa k ä fird ir .
S e n d e , *‘ k ä fir le r „ sö z ü n ü n b ir f<k e f „ h a rfi

b ile o lsa o y lu k la r ara sin d a k i y arik g ib i koku
y e r isin , §ch vet yeri.
K a z a , a k h m in g ö z iin ü k a p a tm a z sa h a v a d a n
tu z a g i g ö r ü rü m b en .
F a k a t k aza g e lir y a tarsa b ilg i u y k u y a d a la r ;

ay k a ra rir. g ü n e ? tu tu lu r.
K azam n bu yesit d ü z e n le ri ek sik d e g ild ir ;

k a z a y i, k a d e ri i n k ir ed en in in k ä n n i d a k a z ^ d a n ,
k id e r d e n b ii.
26G MESNEVI SHRHl I
Esenlik ona, Ädem’in hikäyesi,

apa?ik cmre uyup tc ’vildcn
vazgc9mcde kazanin, onun
göziinü baglam asi
* “ A d la ri ö g r e t t i,, ä y e tim n b ey i o la n , h er
d a m a rin d a y ü z b in le rc c b ilg i b u lu n a n in sa n la r
a ta si v a r y a ( * ) ;
1240. H e r e i n a d i, o *e y nasilsa, hem d e sonu-

n ad ek n c h ale g c lc c e k se h e p s i, onun ca m n a
b ild ir ilm ijtir .
O , n e a d ta k ü y sa d e g i jm e d i ; ?e v ik d e d ie i
tem b elle^ m e d i.
S o n u n d a in a n ? sa h ib i o la ca k k i§iyi ö n ce d e n
g ö r d ü ; so n u n d a k ä fir o la c a k ki?i ö n ce d e n b clir-
d i on a ( * * ) .
S e n , h er§ ey in a d m i, b ile n k ijid e n i$ it; “ A d -

la n ö g r e tti,, r e n m n in s ir n n i d u y .
H er§ ey in a d i, b ize g ö r e , g ö r ü n ü jiin e u y g u n -

d u r ; fa k a t F a n ri'y a g ö r e i? y ü z ü n c u y g u n d u r.
• A lü sä ’ ya göre so p a sim n a d i s o p a d ir ; fakat

T an ri k a tm d a o so p a m n adi e jd e r h a d ir .
* Ö m e r'in a d i, b u r a d a , p u ta t a p a n d i; fak ar
E ie st ä lc m in d c a d i, in a n a n d i o n u n .
(* ) B e yi, IC, -bek" IccKme.i büyl«. Ve T ü , k Se olaralc

ge? er.
(**) M e t in d c " h e r k i e v v et m ü ’m i n e r t '' y a i.l m i» , k a r.,i-

• vvel ’ •» « ö n ü n ü .t ü n e “ ä K ir “ y a s c la r a k düzel
t iln u } h r .
M ESN tV l SIRH l I 267
B iz im k a tim iz d a , adi e r lik su y u o la n , T a n n

k atin d a b c n lig im iz le . v a rh g im iz la b e lircn
$ek ildi.
Bu e r lik su y u , y o k lu k ä le m in d e b ir $ekle
b ü r ü n c c e k ti; a r u k s iz e k s ik siz T a n n b ilg isin -
de v a rd i.
H ä sili so n u m u z n c o la c a k sa , T ann k a tin *
d a g e re c k te n a d im iz o d u r b iz im .
1250. T an n, m san a, so n u n a göre b ir a d ta k a r ;

h a lk m ta k tig i e g re ti ad g ib i d e g ild ir o.
Ä d e m ’ m g ö z ü d e te rte m iz i$ikla b a k ti, g ö r *

d ü d e on a a d la rin c a m . iijyü zü b e ü rd i.
M c lc k le r , onda T ann itjigm in p a r la d ig im

g ö r d ü le r de sc c d e y e k a p a n d ila r , on u a g irla -
d ila r.
A d in i a m y o r u m , §u Ä d c m ’i ö v ü y o n im y a ;
k iy a m e te d e k u lu lu k la n m say sam , övüp d u r-
sa m y in e b ir $ey y a p a m a m , s a y a m a m d a , ö v e-
m em de onu.
A d e rn , b u a d la n n h e p sin i b i l d i ; fa k a t k aza
g e lip gatti m i, b ir ,rY a p m a „ b u y r u g u n u a n la -
y i j, b ili$ , y a n h ?a a tn o n u .
A c a b a d e d i, b u y a p m a b u y r u g u , h a ra m o l-
dugundan m i v e r ild i; y o k sa b ir y o ru m a sig a r
m i. k o rk u tm a k i<;in m i?
G ö n lü n d e re ’ vil ü stü n o ld u , §a$irdi da b u
$a$kin hkla b u g d a y a k o$tu.
B a h g v a n in ayagrn a d ik e n b a tin c a h irsiz , fir-
sat b u ld u , te z e ld c n k u m a ji a ld i g ö tü rd ü .
^.U." ERK^KÜTÖ- NA <r

268 MESNEVI SERHl I
Ä d c m , $a$k in ligin dan d ö n ü p ge n e y ola g e -

lin ce b ir d e g ö r d ü ki h irsiz , i§ y u rd u n d an p iliy ,
p irtiy i a lm i? g iim i$
* R a b b im iz . g e r?e k te n d e b iz z u lm e ttik d e y ip
a h e tm e y e , y ä m k a ra n lik b a sti, y o l y itti d e m e v e
k o y u ld u . ‘ J
1260. B u . * ) k a z a , gü n e$i o r te n b ir b u lu t t u ; a rs-

la n la e jd e rh a b ile kaza y ü z ü n d e n farey e d ö n e r.
K a z a b u y r u g u n u y ü r ü tü n c e tu z a g i g ö rm e z -
se n . k aza y ü z ü n d e n b ilg is iz b ir h ale ge le n y a lm z
b en d e g ilim ya.
Ne m u tlu iyi b ir t$ t u ia n a ; z o ru b ira k ip

da fe ry a d c tm e y e . in lem cy e k o y u la n a .
K a z a g e lir d e g e c e g ib i sen i k a v ra r, k u ja u r -
s a so n u n d a g e n e elini lu ta c a k k a z a d ir.
K a z a y ü z k ere ca n m a k a s t e is e . g e n e sa n a
can v e re c e k , d e rm a n ed e c e k o d u r .
$ u k aza y ü z k e re y o lu n u v u r s a , g e n e sen in
y a d irm i g ö k y ü z ü n ü n y ü c e sin e o k u rar.
S e n i, am a n y u r d u n a g ö t ü r ü p d ik m e k iyin
§u k o rk u tu $ u n u lü tu f, k e re m say .
B u sö z ü n so n u y o k tu r ; vak it d e g e ? o ld u ;
se n tav san la a r s la n m h ik ä y e sin e k u lak ver.
Kuyuya yaklaînca tavsunm

arslandan geri kalm asi
K uyuya y a k la jtik la r i vak it a r s la n , b ir de
b a k ti ki tav§an a y a g im y ek iy o r, g e ri k a liy o r.
(*) M etindo " P e j " y a 2 ilm i|. k a t jila s t ir m a d a ilsiü n e “ l n "

y azilarak düzeltilmi^tir.
MESNEVt SKRHl I 269
N i? in a y a g in i gen ?e k tin d e d i, geri Rai

m a , d ü ? ön c.
1 270. T a ^ a n d e d i k i: N e r d e a y a g im ? E lim d e
d e gitri a y a g im d a ; ca n im ü r tir t itr iy o r ; y ü re -
g im y e rin d e n oy n ad i.
Y ü zü m ü görm ü yo r m u su n ? B e tim b e n z im
a ltm g ib i s a p s a n ; rc n g im , i? im in n e h a le g e l
d igin i h a b c r v e riy o r z a ii.
* Tann y ü z e , b ild iric i a d im la k m i^ tir ; ä r if
ki$in in gözü de y ü ze d alm i$ gitm i$ tir.
R e n k le koku, ?an g ib i g a m m a z d ir ; a tm
k ijn e m e s i, a tm v a rh g im b ild ir ir .
H er^ ey in s e s i, o §eyden h a b e r v e rir d e e§e-

gin a m r m a s im , k a p in m g a h n m a sin d a n a y ird
e d e rstn .
* P ey gam ber, in sa n la rd a k i a y trd e d i? k a b ili-
y ctin i a n la tirk e n in san d e m i§ tir, d ilin in a ltin d a
g iz lid ir.
Y ü z ü n r e n g i, g ö n ü l h alin i b ild ir ir ; aci b a n a ,
se v g im i g ö n lü n d e tut.
Al al y ü z sa n k i § ü k ü r s e s i d i r ; sararm i^ y ü
z ü n v e rd ig i se sse s a b n , ce fay i b ild ir ir .
E lim i a y a g im i a la n a , b e n z im in re n g in i, g ü -
c ü m ü , k u v v e tim i g id e re n e u g r a d im .
N e re y e s a ld in r s a k ir ip g e ? ire n c , her a g a c i,
tä k ö k ü n d e n sö k ü p aU in a;
12 R0 . I n s a n la n , c a n lila n , c a n s iz la n , b itk ileri m a-
ted en e sata ^ tim .
270 M tSNEVl SliRHl I
B u n la r p arg a fu b u k la r . T ü m le r in b ile o n u n
yüzünden re n g i sa r a r m i?, k o k u su b o z u lu p
g it m ij.
D ü n y a , kim i sa b r e d iy o r , k im i § ü k red iy o r.
B a g , b ah ^ e k im i c lb ise lc r g iy in iy o r, k im i cir-
? ip la k k a h y o r.
A te? re n g in d e d o g a n g ü n c ? , b ir b a jk a a n d a
b a ja ja g i d o lu n u y o r .
G o k ^ ir d a g in d a p arla y a n y ild iz la r, so lu k tan

so lu g a ih tira k b c lä sin a u g ru y o rla r.
G ü z e llik te , p a r la y ijta y ild iz la rd an ü stü n olan

A y d a in c c a g n v a tu tu lu r d a h a y a lc d o n er.
B u o tu r a m a k h , bu ed cp li yeryüzü b ile d e p -
re m lerle sitm a y a ru tu lu r.
N ic e d a g la r v a rd ir ki b u a ra d a k a la sic a belä
yüzünden dü n yada p aram p ar?a o lm u j, kum a
d ö n m ü $ tü r.
* C a n a e§ d o st olan b u h a v a b ile k aza g e ld i

m i veba k e silir, k o k a r g id e r.
C a n m k izk ard e§ i olan rath su , b ir g ö lc ü k te

sa ra rir, b u la m r, k 3rarn- g id e r.
1290.
U lu la n d jk 9a u lu la n a n , y a lim y a lim y an an
ate$e b ile b ir o k u r ö ü f le r ; sö n ü v e r ir ate$.
D e n iz in h a h n i de «yirp in tisin dan , c o ju p k ö -

p u rü sü n d e n , b ir a k ild a n b ir ak tla d ö n ü sü n d e n
an la,
Ba?i d ö n m ü ? , a ra y ip d u ra n gökyüzün ün
b ali d e v o c u k la rm m hali g ib i.
MESNEVI Sf-Kllt I 271
K im i a$ agilara d ü ?er; k im i ortay a g e lir,

k im i y ü c e le rc y ikar. O n d a da b ö lü k b ö lü k k u t-
lu la r v a r, k u ts u z la r var.
A rü m lerc k a n l m i j p ary ab u y u k , h e r yayil-

mi$ § ey in , h er b a sii cism in h a lin i, v a r, k en d in le
k iy a sla .
T ü m le r d e z a h m c i, d c rt o ld u k ta n so n ra o n -
larin p arg a b u y u k la rm m y ü zlcri n asil o lu r da
sararm az ?
H ele z itla rd a n b elire n , su d a n , to p ra ta n ,

a te fte n , veld en m eydana g e le n p ary ab u gu k .
K oyunun k u rtcan k a y m a sm a k a g lm a z ; ?a-

$ilacak §cy ju d u r ki bu k o y u n , k u rd a gönül
v e im i? tir .
D ir ilik . z itla rm b irb irle riv le u z la ^ m a sid ir ;

a r a la n n d a sava$ b elird i m i b u d a ö lü m d ü r.
T a n n ’m n lü tiu , $u a rslan la y ab an e $ egin i,

$u u z a k m i u z a k iki z id d i b irb iriy le uzla$tirm i$tir.
1300, M a d e m ki d ü n y a h a sta d ir , m a h p u s t u r ; h a s-
tan in ö lü p g itm e sin e §a§ihr m i h iy ?
T a v § a n , a rsla n a bu ye$it ö g ü tle r v erd i de

i§te d e d i b u b a g la r y ü z ü n d en g e ri k ald in i ben.
Arslanm, tav$ana geri kali§indaki

sebebi sormas»
A r sla n , se n ?u h a sla h k se b e p le rin i b ira k d a
n ed e n g e ri k a ld rn ? O n u sö y le b a n a , on u ö gren -
m ek istiy o ru m d e d i.
272 MESNEVI SERHl I
T a v $ a n , o a rsla n d e d i, b u k u y u d a o t u r u y o r ;
b u k a le d e ä fe tle rd c n em in .
A kli o la n , k u y u n u n d ib in i se ?c r; fü n k ii
g ö n ü l sa fa la ri y a ln iz h k ta d ir.
K u y u n u n k a ra n h g i h a lk m k a r a r tila n n d a n d a
h a iy i, h alk in a y a g in a y a p isa n , b a$im k u rta ra-
m a d i g itti.
A rsla n , b e ri gel d e d i, a ^ a c a g im y a ra , k ah -
re d e r o n u ; b ir bak b a k alim , o a rsla n o r a d a m i?
T a v ja n , o ate§ ten y a n m ^ im b en d e d i ; b e-
ni k u c a g in a a lirsa n an c a k o vak it b a k a b ilirim .
A lü t u f sa h ib i, k ere m m a d e n i, b em k u ca-
g m a a h rsa n g ö z ü m ii a fa r, kuyuya b a k a b ili
rim ben .
Arslamn kuyuya bakm asi, kendisiyle

tavâmn aksini kuyuda görmesi
A rsla n tav$ am a ld i; o da a r s la n a s ig in d i;
k u y u y a d e k v a rd i.
1310. K u y u y a b a k tik la r i g ib i a r s la n la on u n ak si
su y a v u rd u .
A rsla n , h e m e n c c c ik s u d a k e n d i a k sin i g ö r -
d ü ; k u y u d a b ir a rsla n , k u c a g in d a d a se m iz b ir
tav$an g ö r ü n m e d e y d i.
D ü $ m a n im s u d a g ö r ü n c e tav§am b ira k ti,

k e n d isi k u y u y a a tla d i.
K a z d ig i k u y u y a k e n d isi d ü $ t ü ; y a p tig i zu -
lü m k e n d i b a jin a g e ld i ^ a tü .
MHSNIVt SfHHl I
* Z u lm e d e n le r in z u lü m le ri k a ra n ltk b ir k u -
v u d u r ; b ü tü n b ilg in le r b ö y le sö y lc m i^ le rd ir.
D e m i^ le rd ir k i: K im d a h a z a lim s e k u y u su ,
d ah a d a k o r k u n ^ tu r ; a d a lc t. b c tc r c b c te r ceza
g e re k b u y u rm u ^ tu r.
* Sen z u lü m le b ir kuyu k a z m a d a sin am a
§unu b il ki o k u y u y u k en d in i? in k a z iy o rsu n .
Ip e k b ö c e g i g ib i k e n d i ? e v re n i ö r m c ; k en d in
i 9in b ir kuyu k a z a c a k sa n b a ri b o y u n c a kaz.
* Z a y if la n y a rd u n c isiz san m a; K u r 'ä n ’dan
“ A lla h ’ in y a rd im i g e ld i m i„ sü r e sin i oku .
S e n b ir f i l b ile o lsa n d a d ü $ m a m n se n d en
ü rk ü p k a9s a g e n e d e i$te § u ra cik ta E b a b il ku§-
lari g e lip 9atti sa n a .
1320. B ir z a y if, y e r y ü z ü n d e a m a n d ile d i m i, gök-
yüzü o r d u su n a bu g ü r ü lt ü d ü r d ü $ er.
B in siru d if le r , kan i^ in d e b ira k irsin am a
di$ a g n s in a tu tu lu n c a n c e d e r s in ?
A rsla n kuyuda k e n d isin i görün ce ö fk e y le
kendi a k siy le d ü sm a n i a y ir d e d e m e d i.
A k sin i k e n d i d ü $ m a m s a n d i ; h ä sili k e n d isi-
n e k ih ? êk ti.
A f ilä n , in sa n la rd a g ö r d ü g ü n n ice z u lü m -
ler v a r k i o n la r a m r a n , h u y u n d u r se n in .
S e n in v a r lig in , iki y ü z lü lü g ü n , z a lim lig in ,
k ö tü s a r h o jlu g u n , o n lara v u rm u ^ tu r.
O, s e n s in , k en d in i y a r a liy o r su n ; lä n e t ip -
lig in i kendi 9e v re n e ö r ü y o rs u n se n .
N O k ö tü i$i, a p a 9ik g ö r e m iy o r s u n k e n d in d e ;
y o k sa k e n d i k e n d in e can d ii$ m an j k e silird in .
F, IB
274 MESNEVI SfRHt I
A b ö n k i? i, o k e n d isin e sa ld ir a n a rsla n g ib i
sen d e k c n d in e sa ld iriy o rsu n .
K u y u n u n d ib in c u la $ say d in o a d a m o lm az-
lig in , se n d e n o ld u g u n u a n la rd in .
1330. A rsla n a , gördü gü ^cklin ba$ka b ir a rsla n

o lm a y ip k en d i aksi o ld u g u , k u y u d ib in d e belli
o ld u .
K im b ir z a y if ki$in in d ijim sö k c r se , o te rs
g ö ren a rsla n m i$ini i$ler.
A a m ic a sin in yüzünde b ir k ö tü lü k gören ,

a m ic a n d e g ild ir k ö tü o la n , se n sin k ö tü , k en d in -
d e n ü rk m e.
* In a n a n la r b irb ir le rin in a y n a s id ir ; b u h ab e ri
P c y g a m b e r ’ d e n g e tirirlc r.
G ö z ü n ü n ö n ü n e g ö k re n k li b ir $i$e k oy m u § -
s u n d a o y ü z d e n ä le m g ö k g ö r ü n ü y o r sa n a .
K ö r d e g ilse n b u g ö k g ö rü $ ü k e n d in d e n b ii]
k cn d in e k ö tü d e , k im se y e e k sik , a r tik b ir $ey
sö y le m c .
. * In a n a n , T ann i$igiyla b a k m a sa y d i gizli

?ey , in an an a g irily ip la k g ö r ü n ü r m ü y d ü h iy ?
F a k a t se n , T a n n a te jiy le b a k tin d a o y ü z d en
k ö tü lü k te k a ld m , iy ilikten h a b e rin b ile yok.
A h ü z ü n le re d a lm is k i$i, a z a r azar ate§e

su se rp d e ate§in 151k k e silsin .
R a b b im iz , se n d e o te rte m iz su y u s e r p de
älem in $u atc$i ta m a m iy le 151k k e silsin g itsin .
MEKS'EVI STRIlt I 275
1340. D e n iz in su y u tü m d c n b u v ru g u n u n a ltin d a ;
a e fe n d im , su d a se n in , ate$ d e se n in .
Sen d ile rse n atc§ tatli su o l u r ; dilcrn czsen
su d a a te s k esilir.
B iz d e k i $u istek d e se n in ic a d in ; z u lü m d e n
k u r tu lm a m iz se n in lö tfu n .
Bu iste g ! b iz iste m e d e n v erm i$ sin b iz e ;
ih sa u d e fin e s im h e rk ese a<;mi$sin.
Tav$anm, arslan kuyuya dü§tii diye

av hayvanlanna mü;de vermesi
T av$an k u r tu ld u g u n a se v in e re k ovay a. av
h a y v a n la n n a k o§ tu .
A r sla n m . k u y u d a a g la y ip in liy e re k ö ld ü g ü -
nü görün cc g iile oynaya g a y irh g a v a rd i.
Ö lü m ü n e lin d e n k u r tu lm u ;tu y a ; y c$ c rm if-

ti. h a v a d a o y n a y a n dal g ib i, y a p r a k g ib i o y n u -
y o r, el ? ir p ip d u ru y o rd u .
D a lla y a p r a k . to p ra k h a p ish a n e sin d e n k u r-
tu lu n c a ba§ p k a r ir la r , vele e$ o lu rla r .
Y a p r a k la r to m u rc u k la ri y arm ca tä agaem
b a^ m a ? ik a r la r .
H e r m e y v a . h e r y a p r a k , ay ri a y ri to m u rc u -
g u n u n d iliy le T a n n ’ ya sü k re d e r.
1350. Ih sa n sa h ib i d e r, g ö k te n b e s le d i b izi d e a g a ?
k a h n la$ ü . düm düz b itti.
B a lq g a sa p la n m i? ca n la r d a b a ly ik ta n k u r-
tu lu n c a g ö n iille ri sevin ^ le d o lu .
276 MESNEVI 5F.r u ! J
T a n n a§kin in h a v a sm d a o y n a rla r , a y m on -
d ö r d ü g ib i n o k sa n sjz b ir h alc g e lirlcr.
B c d e n lc ri o y u n a d a la r ; c a n la n n i s o r m a ; tü m -
d c n can k e sile n lc riy se hiy so rm a ( * ) .
T a v ^ a n , a rsla m z in d an a k a p a y a k o y d u ; a rs-
la n lig a n e d e a y ip , b ir ta v ja n a a lt o ld u .
* B ö y le b ir u ta n d a c a k h a le u g r a n u j; ja ji l a -
cak $cy $u k i: S o n ra d a t u t m u j, k en d in e F a h -
re d d in lä k a b im la k m i? ; b u lä k a p la y a g rilm a sim
istiy o r.
A k i$ i, se n d e $u k u y u n u n iy in d e tek kalm i§
b ir a r s la n s in ; tavâna b en z ey e n n e fsin , k am n i
d ö k m ü $ tü r se n in , k an im iy m ijtir sen in .
T a v $ a n n e fsin o v ad a y a y ih y o r ; se n se bu
n a s ild ir , n ic e d ir k u y u su n u n t i d ib in d e sin .
* O a rsla n a v c isi, av h a y v a n la r in a , a to p lu -
lu k , m ü jd e c i g e ld i mi m ü jd e le y in b irb irin iz i
d iy e k o jlu .
* M ü jd e , m ü id e a zev k e d a la n la r d e d i ; o c e -
h e n n em k ö p e g i, g e ld ig i cc h e n n e m e y ik ild i g itti.
1360. M ü jd e o lsu n , m ü jd e , o c a n la r a d ü jm a n o la -
m n di$lerin i sö k tü T a n n k a h n .
P e n y c siy le n ic e b a jla r ezen o z a lim i ö liim

sü p ü r g e si s ü p r ü n tü g ib i sü p ü r ü v c r d i.
( ) M e tin d e C a ttin sevresinde d o n c n le riy s c h i? aorm a'*

m e a lm d e V o n ki gerd-i can e zo n h ä Kod m e p u f » " t u r ; S u lta n
V e le d ’in az a tli k ö lc .i A b d u ü a h o g lu O .m a n '.n n ü a l.a .m a u y d u k .
MESNEVI SERHl I 277
Av hayvanlarmin, tav$amn êvrcsine

toplanm alan, onu övmclcri
O a n d a , b ü tü n vah$i h a y v a n la r , g ü lc o y n a y a ,
se v in e re k , zevke dah p c o ja r a k to p la n d ila r .
Q ev rcsin i a ld ila r ; o y sa o r ta d a b ir m u m d u
sa n k i. B ü tü n o v a d a k ile r se e d e cttile r on a ( * ) .
' S e n d e d ile r , y a g ö k y ü z ü n ü n b ir m c le g isin ,

ya d a p e risin . H a y ir , se n e r k c k a rsla n la r in A z-
r ä ü ’ sin .
Ne o lu r sa n o l, ca n in u z k u r b a n sa n a ; ona
ü st o ld u n , elin k o lu n sag o lsu n .
T a n r i , b u su y u se n in a r k m d a n a k it t i; a fe-
rin e lin e , k o lu n a sen in .
H e le b ir d a h a sö y le , o n u n asil fa k a b a stir-
dm ; o z ä lim i d ü z e n le n a sil k a h re ttin ?
H e le b ir d a h a sö y le d e h ik ä y e n , d e rd im iz e
d e rm a n o l s u n ; b ir k e re d a h a sö y le d e ca n lara
m e rh e m k e s ilsin .
B ir k e re dah a s ö y le ; ^ünkü o site m c in in
z u lm ü n d e n c a n im iz d a y ü z b in le rc e yara var.
1 370. T a v ^ a n , a u lu la r d e d i ; T a n n g ü ? k u W e t
v e rm iß ti; y o k sa b ir tav§an d a n e d ir ki d ü n y a d a ?
B ana g ü ? v e r d i; g ö n lü m c 151k b a g i$ la d i;
gönül 151^1 d a e lim e a y a g im a k u v v e t k e sild i.
{*) M etir.de "S e e d e iv e r d n e d - o g o fte n d e j ki han

y a n l m i l. k a r ,i!a ,t ir m » d a ii.t ü n e '‘Seede Werdende» Kerne »ah-
r a iy a n " y a z ila r a k d u z e ltilm iftir.
278 MES.VEVJ JliRHl I
Ü stü n lü k lc r T a n r i *dan g e lir ? a t a r ; h a ld e n

h a le d ö n ü j d e ge n e T a n n ’d a n g e lir.
1 a n n , z a n la ra , jü p h e lc r e d ü ^ en lere d e , tam
in a n an la ra d a b u g ü c ü , b u k u v v e ti sira y la v e rir.
Tav§amn, av hayvanlanna, buna

sevinmeyin diye ögiit vermesi
•
K e n d in e g e l d e sira n g e lin c e s e v in m e ; si-

ray a b a g lisin se n , h ü rlü k sa tm iy a k alk i^ m a.
S a lta n a tim , n ö b etin d e ü stü n d c ö riip d o k u -

n a n la n n n ö b e tin i, yed i y ild iz in da ü stü n d c
9a la rlar.
N ö b e tte n ü stü n o la n la r, ö lü m sü z p ad i$ ah -
la rd ir. O n la rin c a n la n . b o y u n a sä k iy lc b e ra b e rd ir.
B ir iki g ü n §u i?m e y i b ira k irs a n ag z in i o

ö lü m sü z lü k ja r a n b in a d a ld irirs in .
ün kü?ük sava§tan en büyük sava$a

dündük sözünün izahi
* A p a d ija h la r d e d i; d i$ a n d a k i d ü § m am öl-
d ü r d ü k a m a i g m i z d c o n d a n b e te r b ir dü ^m an
k a ld i.
B u d ü jm a n i ö ld ü rm e k a k lin , fik r in h arci

d e g il; i?tek i a r s la n , iav $ an a m a sk a ra o lm a z .
1380. C e h e n n e m d ir bu n e fis , c e h e n n e m se ejd e r-
h a d ir ; h em d e ö y lc sin e b ir c jd e r h a d ir ki d e n iz le r
b ile sö n d ü re m e z o n u .
MESNEVI SERHl I 279
Y e d i d e n iz i iycr d e o h alk i y a k ip y a n d ira-

mn yaki$i g e n e e k silm c z .
* T a b la r , ta$y ü rek li k a fir lc r , o n a a g la y ip in-

le y e re k , u ta n g a y b ir h a ld e g ire rle r.
* B u n c a g id a a lir , g c n c d e y ati$ m az , d o y r a a z ;
so n u n d a T a n n ’d a n o n a §u s e s g e lir :
D o y d u n m u , d o ld u n m u ? 0 , h ä lä d o y m a d im -
d e r, l§ te sa n a a te § , i jt e sa n a h a ra r e t, i$te san a
yak i?.
B ir d ü n y a y i lo k m a e d e r , sö m ü riir d e m i-
d e si h ä lä , d a h a y o k m u d iy e b a r b a r b a g irir.
D e rk e n T a n n , m ek än sr/.h k ä le m in d e n o n u n
ü stü n e k u d re t a y a g im b a sa r d a o z a m a n , v arlik
ä le m in d e y ati§ ir k a lir.
B iz im bu n e fsim iz de ce h e n n em in p ary a-
b u y u g u d u r. P a ry a b u y u k la r b o y u n a tü m le rin hu-
y u n d a d ir.
B u ay ak, ancak T a n r r 'n in d ir d a on u y atis-

t ir ir ; z a ti o n u n y a y m i T a n n ’ d a n b a§ k a k im ye-
k e b ilir ?
Y a y a a n c a k d o g ru ok k o y a r la r ; b u y a y in sa
te r sin c , eg ri o k la n v a rd ir.
13 9 0 . O k g ib i d o g r u ol d a y a y d a n f ir la ; yünkii
$ iip h e yok, yaydan, h er d o g ru olan fir la r ,
uyar.
D i$ sa v a$ ta n d ö n ü n c e iy sav a§ a y ü z tu ttu k ;
En küyük sav a$ tan döndük am a P cygam *

b e r ’ le berab er en b ü y ü k sav a§ ta y iz,
2 S0 MESNEVI SERHl !
* §u k a fd a g m i, ijb iey le y crin d e n k a ld irm a y a

T a n r i'd a n güq k u w e t d ile r im . T a n r i'd a n b a-
ja r i isterim .
* § u n u bil ki saflari y aran a rsla n la savajm ak

k o la y d ir ; a rs la n o d u r ki n e fsin i alted er.
( $ E R II)
9 0 4 . B e y itte n so n ra k i h ik Sy en in “ K c lile ve D im n e ,,
d e b u lu a d u g u b ild ir iliy o r ve b u n d a n so n ra k i b cy itle
h ik äy e ba^h yor.
A sil e se r H in t? e v e V i$n o m e z h e b in d e n o la n , a d in i
b ilm e d ig im iz b in ta ra fin d a n M ilÄ d in ikin ci y ü zy ili
s u la n n d a K c ^ m ir’d e k a le m c ah n m i^ tir. B ir giri$ ve
bc$ k ita p ta n m e y d a n a gelm i$ o lan b u e s e r d c h ay v an -
la r s a it h ik ä y c lcr v a r d ir . S o n ra k i je k li “ P a n te r a n ir a ,,
d iy e an ilm i'j ve a J m d a n a n la § ild ig i g ib i bc$ h ik äye
e s a s olm ak lu b e r a b e r , z a m a n la sa y isiz $ ek illere b ü riin -
m Ü 5tiir. A sd K e lile v e D im n e ’n in V i$no S a m a r a adli
b ir H in tli t a r a fin d a n y a z ild ig i da riv a y e t e d ilm ijtir .
M ilä d in 579 . y ilm d a ö len Ir a n h ü k ü m d a ri N ü-

‘jir e v ä n ’in iste g i ü z e rin e b u e se r i, B u rz o e a d h b ir i,
S a n sk ric ^ e ’ d e n P e h le v ic s’ ye cc v irm i'j, b a jk a H in t m a -
s a lla n n d a n da fa y d a la n m i^ tir. B u r z o e ’n in P e h lev ic e
«pevirisi k a y b o lm u ? , 5 7 5 ’ te S u r y a n c a ’ya te rc e m e e d il-
m i$ ve b u e se r k a lm i§ tir. F a k a t A b d u lla h b . M u k a f f a ’ ,
A b b a s o g u lla r in d a n E b ü - C a ’f e r ’il- M a n sü r (ö Ilx 158
H . 7 7 5 ) z a m a n in d a B u r z o e ’n in P e h le v ic e e se r in i A ra p -
? a y a 9ev irm i§ , b u n a b ir d e ö n sö z e k le m is d r . t b n M u -
k a ff a ’ in e s e r i, ü ? k e re n a z m a f e k ilm ijtir k i en so n u n -
c u su A b d ü l- M ii’ m in b . H a sa n b . H u s e y n ’is - S a g a a n i5-
n in “ D ü r r ’ ü l- H ik c m f i E m s ä l’il- H ü n ü d i v e’ l-A c c m ,,
282 MESNEVI s m i l l I
id ir ve 2 0 C u m ä d e lü la 6 4 0 ta (1 2 4 2 ) ta m a m la n m i§ tir.
S ä m ä n ilc r d e n N a s r b . A h m e d (3 0 1 - 3 4 3 H . 9 1 4 - 9 5 4 )
z a m a m n d a F a r s ? a y a g e v rilm e y e b a ^ la n d i; fa k a t ta m a m -
la n a m a d i. R o d e g i (3 0 4 H . 9 1 6 ), a y m h ü k iim d a rm z a -
m a n in d a bu k ita b i n ax m a g e k m iijtir; fa k a t bu n d an ,
H se d i’ nin (4 6 5 H . 1 0 7 2 ) z ik re ttig i o n a h i b ey it k alm i§-
u r, G a z n e v i’ lerd en B c h ra m sa h (5 4 7 H . 1 1 5 2 ), E b 'ü l-
M a ä li N iz ä m ü d d in N a sr u llä h b . M u h a m m c d b . A b -
d ü lh ä m id 'e , I b n M u k a f fa ’ in e se rin i n e sir o la ra k ter-
ce m e ettirm i§ tir ki c lim iz d e bu e s e r v a rd ir. K a a m ’i,
A n a d o lu S e l^ u k lu la r m d a n S u lta n Iz z ü d d in K cykävus
(6 4 1 - 6 6 2 H . 1 2 4 4 -1 2 6 3 ) adm a, bu cseri IC onya’d a
n a z m c n y a z m i$ u r,
H u se y n V ä iz -i K ä § if i (9 1 0 H . 1 5 0 4 ), H u se y n B a y -
k a r a ’m n veziri E m ir S ü c h y li a d in a " K e l i l e ve D im n e 5J
yi tek rar y a z m i^ b u m ü n a se b e tle d e b u k ita b a " E n -
v ä r-i S ü e h y li,, adm i v erm i$ tir, Ekber § ä h 'in v eziri
E b ü l-F a z ), (<E n v ä r- i S ü c h v ll,, yi y e n id e n y azm i§
v c 9 9 6 ’d a (1 5 8 7 ) ta m a m la n u $ , “ Iy ä r - i D ä n i$ „ adirn
v e rm i§ tir.
Ö n c e d o g u T ü r k ^ e s in e , so n ra A y d in E m ir i U m u r
B c y (7 4 8 H . 1347) a d in a A n a d o lu T ü r k ^ e s in e g e v rile n ,
m egh u l b irisi ta ra fin d a n I . S u lta n M u r a d (7 6 1 - 7 9 2
H . 1 3 5 9 -1 3 8 9 ) n a z m e n y a z ila n , V ä s iJ A liJs i d iy e tam -
n an A li C c le b i b . S ä lih ta ra fin d a n ( 9 5 0 H . 1545) “ E n -
v ä r-i S ü h e y lf,, e s a s tu tu la ra k rcH u m ä y u n - N ä m e „ a d i
ile fürk<pcye <;evrilcn, ay rica " H iim ä y u n - N ä m c ,, d e n
§ e y h u lislä m Y a h y a (1 0 5 3 H . 1 6 4 3 ) v c M is ir K a d i-
siy k en 1 1 3 9 'd a (1 7 2 6 ) v e fa t e d en O sm a n z ä d e ta ra fin -
d a n telh isle r v ü c u d a g e tirile n , b illia ss a d o g u e d e b iy a -
tin d a " H a m s e ,, ta rz m m ica d m a s e b e p o la n b u m ü h im
MSSNEVI SCKIll I 283
e se r in d o g u v c b a u d ille rin e y a p ila n b a$ k a tercem e-

le ri, b a sim la ri v. s. h a k k in d a " Is la m A n sik lo p e d isiyJ
n d c “ K e lilc ve D im n e ,, m a d . b . { C ü z . 6 1 , Is t. 1 9 5 4 ;
s . 5 5 2 - 5 5 8 ).
M e v lä n ä b u h ik äy c n in 'K e lH e v e D im n e ,, d e o l-
d u £ u n u b ild ir m e k le b e r a b e r , k e n d isin d e k i ib d ä ’ k a b i-
liy e tin in b ir e sc ri o la r a k b u h ik äy e d e n ba$ka h ikä-
y c lc r e g e g m e k te , a n c a k h ik ä y e y i, e s a s fik r in i b c lirtc -
c e k b ir k o n u o la ra k k u lla n m a k ta d ir (h ik ä y e n in m c v z u u
ic in S ä lih 'i K e s ä n ü b a sim i K . vc D . y c b . T e b r iz - 1 3 1 8
H. B ä b ’ü l- E s e d i v e 's - S e v r ; s. 9 6 - 9 8 ).
M e v lä n ä b u b a sit h alk h ik äye sin e , g ali$ m ak la A l

la h ’ a dayan m am n h a n g isin in ü stü n o ld u g u n u , bu
m ü n a sc b e tlc c c b ir v e ih tiy a r in an cin i e lc§ tirm cy i k a-
d e r e a it A z r ä il-ih tiy a r v c S ü le y m a n h ik ä y e sin i, d ü n y a -
n m n c d e m e k o ld u g u n u , d ü n y a se v g isi g ö n ü ld e o lm a -
d ik g a m a la m ü lk e s a h ib o lm a m n in sa n a b ir z a ra r v e r-
m iy e c e g in i, b ilg in in d e g e r in i. ak h n sin irim ve ilh än n ,
k iy a s in b a til o ld u g u n u , buna ili$kin o la ra k sin ek -
c§ek sid ig i h ik iy e sin i, d ü n y a n m boyuna d e g i^ m ck te ,
o ld u g u n u , H ü th ü t h ik ä y e si d o la y isiy lc te ’ vile g ü v e n -
m c m c k g e r e k tig im , z u lm ü vc z u lm ü n so n u n u , h er-
k e s in , h e r § ey d cn ö n c c k e n d i a y b im g ö r m e s i lü z u m u n u ,
g e rg e k sa v a§ in n e f is le sava§ o ld u g u n u ä y c tle rle , h a-
d is le r le , d e v rin in v c d e v rin d e n ö n ce k i d e v irlc rin in an g-
la n m a k se ttire r e k , o n lari g e re g in c e k in a m a k su rc tiy -
le k a tm a k ta , h ik ä y e y i b a m b a jk a v e gen i$ b ir §ekle
so k m a k ta d ir. H ik ä y e d c k i u n su rla ri b ö y le c e h ü lä sa et-
tik te n so n ra g c rc k e n b ey itle rin iz ah m a g ire b iliriz .
9 0 9 . Z e y d , B e k r , A r a p g a d a ö m e k g e tirile re k s a r f
v e n a h iv ö z c llik le ri iz a h cd ilirk e n c ü m le ig in d e a m la n
2 81 MESNEVI $£RHl I
ve g c r? c k k i$ ilik leri o lm a y a n a d la r d ir . A m r d a b u n -
la rd a n d ir. ö r n e k c ü m lc d e k a d in a d in m g e ^ m esi ic a b -
e d e r se H in d d c n ir.
9 1 1 . ;tE n 9etin d ü $ m a n in , i^ in d ek i n e fsin d ir.,,

(H a d is , K ü n ö z ; I , s. 4 0 ).
9 1 2 . " I n a n a n b ir d e lik te n iki k e rc so k u lü p ya-

r a la n m a z « ( C ä m i \ I I , s. 2 0 3 ).
9 1 3 . “ K a d e r d e n ?e k in m e m n b ir fa y d a si y o k ; fa
k a t d u ä n in , b a ? a g e le n e d e , g c lc c e g e d e fa y d a si v a r ;
A U ah k u lla ri, d u a e d in ,, ( C a m i \ I I , s. 106),
9 1 8 . “ B a g la d a d a y a n .M (C ä m iJ, I , s . 3 9 ).
919. “ K azan an T ann s e v g ilis id ir „ sö z ü d e h a d is
o la rak n ak lcd ilcg e lm i$ tir. § ä rih -i A n k a ra v i h a d is o la
rak a liy o r (s . 86 ). H a d is o lm a sa b ile m e ä lc n h a d istir.
9 2 2 . Y ila n k e n d ilig in d e n ö lin e z , m u tlä k a in sa n

ta ra fin d a n ö ld ü r ü lü r m ü ? . B ir in sa n ta ra fin d a n ö ld ü rü l-
m e y en y ilan b in y il y a ?a d ik ta n so n r a e id e rh a olu rm u § .
E jd e r h a , d ö rt a y a k h , b o y n u z lu , a g z in d a n ate$ s a ? a n ,
a lev f i$ k im n , so lu g u y la in s a n la n , h a y v a n la n ?e k e n .
sö m ü r iip y u ta n m e v h u m b ir h a y v a n d ir. Z a ra ri a rtm -
ca m eiek ler e jd e rh a y i e lg e m sa g m a y la g ö g e a g d ir ir la r ,
K a fd ag i^ m n a rd m a a t a r la r m ij.
E jd e rh a s ö z ü , " A j i D a h ä k a ,, d a n b o z m a d ir . ir a n 'm
m ito lo jik ta rih in d e b ir p ad i§ ah o la n C c m § id , T a n r ih k
d ä v a sin a k a!k i$ in ca h a lk m sc v g isin i k a y b e t m i^ so y
b a k in u n d a n A ra b o la n D ah h äk, Iran ’ i z a p te tm i§ ,
C e m ijid d e £ i n ü lk c sin e ka<jnn§tir. D c h h ä k , b ir g ü n
o tu ru r k e n $cytan g e lr a ij, iki o m u z u n d a n ö p m ü ? . ö p -
tü g ü y erle rd cn iki y ila n b itm i^ . B u n la n k e s m ijle r , g e n e
b i t m i j ; b ir garesin i b u fa tn a m isla r. B u se fe r $ey tan , b ir
MbS-N’EVl SERHt I 285
h e k im k ih g jn a g ir ip g e lm is , e rg e n lik ?agma gelm em i^

o g la n b ey n i s ü r ü lü r s e b u n la r k u ru r d e y ip gitm i$.
D e b h ä k , her g ü n b ir o g la n k e stirir, b ey n in i b u y ila n la ra
s ü r d ü r ü r , y e d irirm i§ . G l v e a d h b ir d e m irc in in b ir o g -
lu n u a lm i^ la r ; ik in ci o g lu n u alacak tari v a k it ö n lü g ü n ü
ö r sü n e tak ip b a y ra k y a p a ra k halki isy a n a ?a g irm i§ . H e r
k e s G ä v c ’ye u y m u § , sa r a y i b a sm i$ la r. D e h h ä k i ö ld ü r-
m ü § le r, y erin e C e m $ id so y u n d a n F c r id u n u 9ikarm i$lar.
F e r id ü n , esk i H in d - I r a n m ä b u tla rin d a n d ir. A di

“ T r a it a n a ,, d ir. A v e s t a ’d a h ay ir m e lck lc rin d e n
“ T h a r a ä ta o n ,, o lm u s iu r . D ahhäk da, e jd e rh a g ib i
A ji D ah äk a’dan b o z m a d ir (D r . M uham m ed M u in :
M a z d a y a s n a v e t e ’sir - i on d e r E d e b iy a t-i P a r is !, T e h
ran ü n i v . Y a y in . 1 3 2 6 § e m s i H ie r ! s. 3 6 ). Y ila n iîn
2 0 9 . b ey tin iz aliin a d a b a k in iz .
931. In in . « T a n n , in in d e d i, b ir k is m im z , b ir
k is m im z a dü^m an o la c a k vc yeryü zün de m u ay y en
b ir v a k te d e k k a lm a n iz m u k a d d e r .,. ( K u r 'ä n , V II,
A Jr ä f , 2 4 ). I I . sü r e n in 3 6 v c 38. ä y e tlcriy le X X . sü r e
n in (T ä h ä ) 123. ä y e ti de aym m e ä ld e d ir .
A lla h Ä d e m P c y g a m b e r 'i y a ra tm i?, o n a h e r §eyin

adm i b e llctm i§ , m e le k le re , Ä d e m ’e se e d e etm elerin i
b u y u r m u s , m c le k le r se e d e etm i§ lcr, § ey tam d a , b u y -
r u g u n u tu tm a d ig i iîn ce n n etten sü rm ü § , länetlem i^-
tir . A d e rn ’c b ir d e e s y a ra ta ra k ik isin i c e n n c te k o y m u s,
y ey in . i q n , fakat $u a g a c a y ak la§ m ay m , y ak la§ irsam z
z ä lim le rd e n o lu rsu n u z d e m ijtir . § c y ta n , cen n etten
k o v u ld u g u i? in , A d e m ’e dü $m an o lm u $ , b u ig a ^ ta n
y e r se n iz , ö lü m sü z lü g e e re rsin iz d e m i§ , ö n ce H a w ä a 'y i,
so n r a d a o n u n v a sita siy lc Ä d ern ’i k a n d ir m ij, agacin
38« MESNEVI SJEIiHf I
y em i§ in d en y e m ijle r , A llah d a o n la n ce n n etten sü r -

m ü jt ü r .
B u k issa , K u r ’ä n -i M c c id 'd c I I . sü re n in 3 1 -3 8
V II. sü re n in 1 1 - 2 7 ., X V I I . sü re n in ( t s r ä ') 6 1 -6 5 "
X V I I I . sü re n in ( K e h f ) 5 0 ., XX. sü re n in 115-1 23.
ä y e tle rin d e a n la tih r.
A h d -i A n y k 'te §eytan y erin e y ila n v a rd ir , Y e m e -

m e lc n b u y u ru la n a g a 9 j h a y ri, § e rn ta m y i? a g a c id ir.
A d ern l c H a w a ’n m b u lu n d u k la n , so n ra o r a d a n sü -
ru ld ü k le ri y e r, d o g u ta ra fm d a A d c n ’d c b ir b a h e e d ir
(T e k v in j B a b . I I - I I I ) . K u r ’ä n 'd a X X . sü re n in 120.
ä y e tin d e b u a g a ? “ E b e d ilik , ö lü m sü z lü k a g a c i,, d iy e
a d la n d in h r . V II. sü re n in 11. ä y e tin d e , « A n d o ls u n
s u i y a ra ttik , so n ra b ir sü re t, b ir ?ek il v e rd ik siz e ,
so n ra d a m e le k le re , Adem’e se e d e e d in d e d ik ; h e m e n -
ce cik e sed ey e k a p a n d ila r , y a lm z t b lis k a c ilm a d i,, d e n -
m e k tc d ir ki b u r a d a « S i z i y a ra ttik . je k il v e rd ik , so n r a
d a ...,, gib) sö z le rd e n Ä d e m Jin , ein s a d i o ld u g u a n la-
5 y o r . Z a tc n m a d d e b a k im m d a n , y e n e n , iyi len §ey-
le rd c n m e y d a n a g e ld ig im iz i9 in h e p im iz d e to p ra k ta n
y aratilm i§ o lu y o ru z .
ii? sr
9 3 2 . " H a lk in h e p si d e A llah a y ä lid ir ; A lla h 'a en
ayäiine en ?ok faydab °iaQidir"

'
9 5 7 . “ D ü z e n le rin i y a p tila r , d ü z d ü k le r i d ü z e n le rin

c e z a si A lla h k a c r a d a ; h attä d ü z e n le rin d e n d a g la r b ile
y e rin d e n o y n a sa .,, ( K u r ’a n , X I V , Ib r a h im 4 6 ).
9 6 1 . B e y itlc b a§ liy an h ik ä y e . F u r u z a n - fe r b u h i-
k äy en in H ily e tJü l- E v liy ä Jd a , Ih y ä ’ ü l-U lO m M a , A v f P -
MESNEVt 5FJ!Hl I 287
n in (ö lm . 631 H . 1 2 3 3 ) C e v ä m i'ü l - H ik ä y ä t ’in d a, hicrii

V I. y ü z y ild a te lif e d ile n A c ä ib - N ä m e ’d e , A tt ä r ’in
llä lü - N ä m e "sin d e b u lu n d u g u n u b ild ir iy o r (M a ä h iz ,
s . 1 2 -1 3 . P ro f. R it t e r b a sim i Ilä h i- N ä m e , I s t . M a a r i f
M a t . 1 9 4 0 , s. 1 0 1 -1 0 2 ).
S ü le y m a n A h d -i A u y k ’a g ö r e b ir h ü k ü m d a rd ir.
K u r ’ ä n 'd a y sa a y m z a m a n d a P e y g a m b e r d ix . I V . su r e
n in ( N i s ä ’) 163. ä y e tiy le V I . sü re n in ( E n ’ä m ) 8 4 . ä y e
t in d e P e y g a m b e r le r a r a s m d a a d i g e g e r. II. sü re n in
10 2 . äy e tin d e S ü le y m a n 'in k ä fir o lm a d ig i b ild irile re k
T e v r a t 't a k i riv ä y e t h a tirla tiltr. X X I . sü re n in (E n b iy ä ’)
8 1 - 8 2 . ä y e tle rin d e o n a , y c lin , §ey can larm rä m o ld u g u
b ild ir ilir. X X V I I . sü re n in (N e m l) 1 5 -4 4 . ä y e tle rin d e ,
b a b a siy le k e n d isin e b ilg i ve ü stü n lü k v e r ild ig i, S ü -
Ic y m a n 'in D a v u d ’a m ira s^ i o ld u g u , o r d u su n u n , in -
sa n la r la c in lc rd c n m e y d a n a g e ld ig i, k a rm c a la r v ä d i-
sin d c n g e fe r k e n b ir k a n n c a n m s ö z ü n ü a n la d ig i, h ü t-
h ü tle S e b ä M e lik c si B e lk iy s'e m e k tu p g ö n d e r d ig i,.
B e lk iy s’in g e lip o n u z iy a re t e t d g i a n la tih r. X X V I I I . .
sü r c n in (K a sa s) 30-40. ä y e tle rin d e d e o n a a tla r a r-
z c d ild ig i, o n la rin b o y u n la rim , y elelerin i ok$ad>gi, yeh n
k e n d isin e rä m o ld u g u , m im a rla rin , ^ cy tan larin on u n
bu yru gu n a uydugu a n ilir .
S ü le y m a n , A h d - i A tiy k ’ te " M ü lÖ k - i S ä lis „ bö-

lü m ü n d e (B a b . I - X I ) , “ T e v ä r ih - i S ä n i ,, d e (b a b . I -
IX ) ge ?e r. XXXI b a b ta n m eydana g e lm ij o la n
“ E m sä l- i S ü le y m a n ., Ia gene S ü le y m a n 'a a tfe d ile n
" U g n iy y a t 'ü l- A g a a m ,, d e « A h d - i A tiy k ,, i m e y d a n a
g e tire n k ita p la r d a n d ir .
A z r ä ll, b a ?k a b ir d e y im le tz rä fl, ö lü m m e le g id ir.

C a n lila rm c a n la r im b u m e le k alir. X X X I I . sürenin,
288 MESNEVI JliRHl [
(S e e d e ) 11. ä y e tin d e tf ö l ü m M e le g i,, d iy e tek o la

r a k a m ld ig i h a ld e I V . sü re n in 9 7 ., V I . sü re n in 6 1 .,
V I I . sü re n in 3 7 ve 5 0 ., X V I . sü re n in (H ie r ) 2 8 ve
3 2 ., X L V I I , sü re n in (M u h a m m c d S . M . ) 2 7 . dyetle-
r in d e " C a n la r m i alic i m c le k le rim iz , e lg l e r im iz ,, ta r-
z in d a k u lla m ln u § tir. Bu b a k im d a n ö lü m m e lc g in i
t e k , y a r d im c ila n m , o n u n b u y r u g u y la i j g ö re n m elek -
leri 90k sa y a n la r o lm u $ tu r.
Bu h ik ä y e A tt ä r ’ m " E s r ä r - N ä m c ,, sin d e g c ^ er
(K o n y a M e v lä n ä M ü z c s i K a ta lo g u ; H a z ir la y a n : A.
G ö lp m a r h , I I , s. 5 0 ).
9 6 9 . D lv ä n . Y a z i veya in san to p lu lu g u a n la im n a
g e lir . E s k i F e h le v i d ilin d e k i D e v ä n sö z ü n d e n g e ld ig i
sa m lm a k ta d ir .
E s k i M is ir v e S u r iy e ’ de u m u m i h e sa p d e fte ri tu tu -
l u r d u . S o n r a d a n b u u sü l ir a n 'a ge<;ü v e b u d e fte re
D evän a d i v c rild i. is lä m fü tu h u a tm in ilk y ü la rin d a
D iv a n a d i ile A r a p la r a gegti. D e v le t i§lerin i id a re ed en
to p lu lu g a da bu ad v e rild i. A b b a s o g u lla r m d a n E l-
M u k t e d ir B illä h ’ in (ö lm . 3 2 0 H . 9 3 2 ) v e z iri ta ra fin
dan m e y d a n a g c tir ile n “ D iv ä n 'ü l- B ir r ,, bazi e m läk
v e ara z i i^lcrine b a k a r d i ki so n r a d a n b u id a re , sc lä-
h iy e tin i g e n ijle te r e k «V a k f, E v k a a f ,, a d la n m a ld i.
A b b a s o g u lla r i z a m a m n d a , m ali i'jlcri id a re e d en f,‘D i-
v i n 'ü z - Z jm ä n ,,, v a lilc rin h e sa p la rm i m u ra k a b e ed en
<fD iv ä n ’ ü t- T a v k i’ „ v a rd i. A y ric a M u a v iy e (6 0 H.
6 7 6 ) ta ra fin d a n k u r u la n v c h a life b u y r u g u n u y a z m a k -
la u g r a ja n “ D iv ä n 'ü l - H ä t e m ,,, A b b a s o g u lla r i h a li-
fe lig in in o r ta la n n a d e k $ü rm ü $tür. H ä s ih D iv ä n dev
le t ijle r in e b ak an to p lu lu k a n la m in a g e lm i§ , b a z i k e re
MESNEVI S£KHt I 28»
d c v le t y a p ila n n a d a b u a d v e rilm i$ tir. A y ru zam an d a.

D iv a n k u r m a k , i§leri g ö r m e k , h alk la g ö rü ^ m e k , halkm .
ih tiy a y la n m d in lc m e k iyin p a d i§ a h in , y a h u t v e z irin
h ü k ü m e t a d a m la n y ta t o p la n tis m a d e n ir. El k a v u § tr u p
a y a k ta d u r m a y a d a " D i v ä v n d u r m a k ,, d e rle r. A r§i-
v e , h ü k ü m d a n n o tu r d u g u se d ire , b u m ü n a sc b e tle k o -
n ak la rd a k i, cv le rd c k i se d irle r e de “ d iv ä n ,, d e n ir.
B u n d a n b a jk a , h c rh a n g i b ir k o n u y a g ö r e y a z ilm i?
e se r le rc d e “ d iv ä n ,, a d i v c rilir. M e ^ h u r o la n b ir §lirin >
b ü tü n §iirlerini to p la y a n k ita b a “ d iv ä n ,> d e n ir k i k lä sik
u s ü lc g ö r e ö n c c T a n i i ’ y i, H z . P e y g a m b e r i , E h lib e y ti,
y a h u t S a h a b e y i ö v en g i r i e r , p a d ija h a , v e z irle rc , d in
a d a m la rin a y a z ik n i? k a sid e le r , so n r a g a z e lle r , so n ra
k it'a la r la r u b ä ile r , en so n r a d a b c y itle r v e m isr a la r
a lim r . H ep si de a lfa b e tik te r tib e göre ve k a fiy e y e
n a z a ra n sira la m r, D iv ä n k ü f ü k s e , k ü y ü k d l v i n a n la
m in a “ divanye,.. a d im aU r. A n c a k K a ^ g a rli M a h m u d u n
466 H ic rid e (1 0 7 3 - 1 0 7 4 ) y a z d ig » T ü r k y e d e n A ra p g a -
y a m e $h u r lOtgatine “ D iv ä n u L ü g a a t Jit - 1 ü r k „ a d im
v e rm e sin e b a k ih r sa b ir k o n u d a y a z ila n m e n su r k icap -
la ra d a b u a d v e r ilm e d e d ir ( D . L . T . » c. 1, I s t . M a tb a a - i
A m ir e - 1 3 3 3 , s. 3 ). A t lä r , “ M a n t ik ’a l - T a y r „ uun
« D e r h ä u m e -i k itäb .,, b ö liim ü n d c , “ B u k ita p h a y ra n -
h k y o lu n u n d u r a k la r m i b ild ir ir ; ba§ d ö n m e d iv ä m d ir
y a h u t. B u d iv ä n ’ a d e r d e d ii$ m e y o lu y la g i r ; c e n in i
s ip e r ct d e b u m e y d a n a ö y le g i r „ m c ä lin d e ,
In makaamät-» reh-i hayräniyest

Yä meger divän-1 ser-gerddniyest
Es ser-i derdi denn divan derä
Can siper säz-o derin meydan derä
F. 1 »
'290 MESNEVt SEKHl I
d e r. B u n a g ö r e , a p a g ik an la§iliyor ki A tt ä r ’in f a g in d a ,
y a n i V I I . y ü z y ild a ( X I I I ) b ir k o n u d a , m c sn e v i ta r-
z in d a y a z ila n k ita p la ra da v id ä n d e n m e k te d ir
(M a n tic u tt a ir ou Le Langange des O ise a u x ;
M . G a r c in d e T a s s y b a sim i; P a r is - 1 8 5 2 , s. 1 7 5 .
b e y it. 4 4 2 9 - 4 4 3 0 ).
9 7 8 . tk in c i m isr a i A r a p ? a Jd ir. A ta sö z ü o lsa gerek .
988. B u b e y itte n itib a re u M e v lä n ä dünya d iy e

■ycrilen §eyin, T a n n ’d a n g a fle t o ld u g u n u , y o k sa m a
lin m ü lk iin , o g lu n , k a d in in d ü n y a o lm a d ig in i sö y -
le y ip dünya h a k k in d a k i gö rü ^ ü n ü a ?ik la m a k ra d ir.
9 8 9 . " N e g ü z e ld ir te m iz a d a m d a b u lu n a n te m iz
:m a1.,, ( K ü n ü z , I I , 5. 184)
995. iMin Ledün. 2 2 4 . b ey tin iz ah m d a g e ?ti.
1014. B u b e y itte “ V e R a b b in b a la n s in a , d a g la r d a ,
•a g a sla r d a v e ? a r d a k k u r u la n y e rle rd e k o v a n y a p m d iy e
•e m re tti” ä y e tin e i§arec e d ilm e k te d ir. ( K u r ’ ä n , X V I ,
N a h l , 67).
• r r
1019. A ltiy ü z b in y illik z a h iu e n m a k sa t $ey tan dir.
1 0 3 5 . S ü le y m a n P e y g a m b c r 'in , ü s tü n d e Ism - i
A ’z a m , y än i T a n n ’n m e n u lu a d i k azilm i§ b ir m ü h rii
v arm i§. S ü le y m a n bunun k u tlu lu g u yüzünden k u r-
•d a, k u $ a, b ü tü n y a ra tik la ra b u y ru k y ü r ü tü r m ü ? . M e v -
la n ä , b u y ü z ü g ü , g e r ? e k , g a a y e d e g il d e , y o k lu g u n u
a n la m a y a v ä sita o la n b ilg i o la ra k te ’vil e d iy o r.
1049. " D a m § ila n ki§i e m in d ir ; sa n a d a d am $ tilar

•m i, k en d in 0 § a rtla rd a n e y a p a c a k s a n , 0 ?e $ it b ir k a ra r
v c r . „ ( C a m i', I I , s . 172)
MESNEVI JERHl I
1052, “ P a ra n i, g id e c c g in y o lu , tu t t u g u n y olu y o r-
d a m i g iz le ,, m e ä lin d e A r a p ? a b ir s ö z , a ta sö z ü o la ra k .
sö y le n c ge lm i§ tir.
1054. " i k i ki§iyi a§ an b ü tü n sir la r y a y ilir g id e r.

A ra p ^ a b ir a ta sö z ü d ü r . T ü r k ^ e d e d e " O t u z ik i di§ten .
<;ikan o tu z ik i o r d u y a y a y ih r,, a ta sö z ü v a rd ir.
1 0 6 9 . L e v h - i M a h fü z . HLorunmu? lev ih a n la m m a :
g e lir . " K o r u m n u ? ,, sö z ü n d e n m a k sa t d e g i^ tirilm e k te n ,
b o z u lm a k ta n , n o k sa n d a n , fazlab k tan > yahut m elek -
le rd e n b a § k a la rm d a n k o r u n m u s o ld u g u n u a n la tm a k tir..
A lla h k a tin d a k o ru n m u ? ta rz m d a a n la y a n la r d a v a r
d ir . L e v ih , t a h ta d a n , y a h u t b a *k a b ir $ ey d cn y a p ü m i? ,
ü s t ü d ü z le v h a y a d e n ir. B u d ü z y e rc y a z i d a y a z ih r.
L e v h - i m a h fü z 'u n k c y fiy e tin i b ile m e y iz , U z u n lu g u n u n
g o k le y e r, g e n i$ lig in in d o g u y la b a ti a r a si k a d a r o ld u g u .
riv a y e t c d ilm ijt ir .
T e ’v ild e h e r $eyi a p k la y a n , u y u lm a si ge rek e n f e y y

a q k la y ic i k ita p , k ita b in a sli a n la m la rm a ge le n “ Im ä n u
M ü b i n , K it ä b i M ü b in , Ü m m ’ ü l - K it ä b ,, g ib i a d l a r l i
a m la n T a n n b ilg is id ir . H u k e m ä m e sle g in e u y a n la rla
s ü file r in b ir Ju sm i L e v h 'i, ?e§itli an la y i§ la ra g ö re y o -
ru m la m i§ lard ir ( K u r ’ ä n -i K e r im v e M e ä l i, I I , A ^ ila m a ,.
s. C X I X - C X X ) .
K u r ’ä n ’d a L X X X V . sü re n in (B u r ü c ) so n ä y e tlc r l
o la n 2 1 - 2 2 . ä y e tle rin d e " O , § erefli K u r ’ä n ’d ir , k o r u n -
m u :}tu r le v h a d a ,, ta rz in d a ge^ er. K ä$än i ye göre
L c v ih , H z. M u h a m m e d 'in k a lb id ir (II, s. 3 8 5 ).
M e v lä n ä b u r a d a L e v h - i M a h f ü z ’u T a n r i b i lg is i-
n e m a z h a r o la n e re n in g ö n lü o la r a k k a b u l e d iy o r.
292 MESNEV1 5ERH1 I
^ 1071. C ib r il. K u r 'ä n ’ m II. sü r e sin in 97 ve 98.

a y e tlc n y le L X V I . sü re sin in (T a h r im ) 4 . ä y e tin d e
a d i g e ? en m c le k . B u n a C eb ru il d e d e rle r. C e b ra l ve
C e b r e il ta rz in d a d a sö y le n ir. S ü r y a n c a d a c e b r sö z ü -
m in k u l, il sö z ü n ü n d e A lla h a n la m m i ifa d e e ttig i ve
bu sö z ü n T an ri k u lu dem ek o ld u g u sö y le n m i?tir.
l a n r i k u d re ti a n la m in a g e ld ig in i sö y liv c n le r d e v ar
d i r . A h d - i A tiy k ’ te C c b rä il'in vah iy m e le g i o ld u g u
ü a n y a l b o lu m ü n d e n an la$ ih y or ( V I I I , 16).
a y m k ita p ta n , I s r a ü o g u lla n m n , M ik ä il’i d a h a ? o k sc v -
d ik le r . d e a n la 5ilm a k ta d ir ( X I I , 1). F e d e k li M O sev i-
le r in b ir k ism im n C e b ra il b iz im d iijm a n in u z d ir , b iz e
a z a p la , h a rp le g e li r ; M ik a l b o liu k la , iy ilik le g e lir d e -
d ik le rin i b iliy o r u z ; I I . sü re n in 9 7 -9 8 . ä y c tle n b u i n a n a
b e lir tir . B u m c le k , Is la m in a n c in a g ö r e p e y g a m b e r-
ie r c vam y g e tirir. H z . M u h a m m e d ( S . M . ) , b u m e le-
g i k en d i su rc tiy le ik i k ere g ö r m ü s t ü r . L I I I . sü re n in
< N e c m ) 4 -1 1 . ä y e tle rin d e C e b r ä il, g ü ^ lü k u w c t li
^ e tin v a s .fla r .y le ö v ü lü r v c y ü k sek ta n v e rin d e o l d u ™ '
..M u h a m m c d Ji a on u S id r e t 'ü l- M ü n t e h ä y a n m d a
g ö r d ü g ü b ild irilir. L X X X I , sü re n in ( T e k v ir ) 19-22
ä y e tle rin d e C ib r il'e , « k u w e t l i , A r? sa h ib im n k a tm d a
o tu ra m a k li, b u y r u g u n a u y u lu r , em in v e b ü v ü k elci
d e n ir . X X X I . sü r e n in (L o k m a n ) 191. ä y e tin d e e m in
ru h a n la m in a « R ü h ’u l- E m in ,, d iy e a n .h r . X V I . sü -
ad l rem iz m h an la m in a
K u n uJ - K u d s ,, d iy e ge?er ( A l- M u f r a d ä t, s. 2 0 5
X u r 'a n - i K e r lm v e M e ä li, I I , A fila m a , s. X L I V - X L V *
I s l a m A n sik lo p e d isi s. 4 2 - 4 3 ). J
^ C e b r ä fl’in , S id r e t 'ü l- M ü n t e h ä ’d a n ileri g e ?e m e -
d i g i , b ir ig n e y o rd a m i g e ? e r se m y a n a rim d e d ig i, Hz.
MÜSNEVl 5ERHl I 29S
M u h a m rn e d 'in a y a k la ri ahm a b ir yaygi y a y ild ig i,

b ir m ü d d e t d e o n u n ü s tü n d e g ittig i m e ^ h u rd u r. F u -
r ü z a n - fe r , b u h a d is i, M c c lis i’ m n (1 1 1 0 H . 1 7 0 0 ) B i-
h ä r - ü l- E n v ä r ’iy le § e r h - i T a a r r u f ’ta n a h y o r ; A h ä d is- i
M e s n e v i, s. 143).
H u k e m l , y a ra tic i k u d r e tin , a k t if te c e llisin e (A k l-i

K ü l l ) , y än i tü m aki) d c r le r . S ü f i l e r e g ö r e tü m a k il
o lg u n in s a n m , b a g la r d a n , k a y itla rd a n k u r tu lm u ? a k h -
d ir k i T a n r i b ilg is in e m a z h a r d ir ve C e b r ä il’e b en zer»
M e v lä n ä d a b u b e y itte ak li C e b r ä ir ie b e r a b e r an -
m a k ta d ir. D iv ä n d a k i b ir g a z e lin d e d e " E y k e n d isin e
c a n im in k u l k ö le o ld u g u § e m s e d d in , e y R ü h 'u l- E m in ,,.
d iy e § e m s ’e h ita b e tm e k te d ir ( C , I , s. 2 4 , so n b e y it).
§u h a ld e S id r e t 'ü l- M ü n ie h ä d a a k illa a n la ?ila n $ey-
le rin sim r id ir , so n y iz isid ir. O n d a n ö te y e an cak a$k
r e fr c fiy le g i d i l ir ; tarn b irlik se v e h im d e n d o g a n v a r -
h g in k ö k ü n d e n y o k o lm a s iy le g e r f e k le jir .
1075. “ H a s t a d e g ilk e n k en d in iz i h a sta g ö ste r-

m e y in ;. g e rc e k te n h a s ta o lu rsu n u z ,, m e ä lin d c k i h a d is e
i§aret e d ilm e k te d ir ( K ü n ü z , I I . s. 1 9 8 ).
1082. “ K iy a m c t y ak la§ ti, ay y a n ld i.,, K u r 'ä n ,

L IV (K a m e r ) , 1. A y Jin H z . M u h a m r n e d ’ in $ ah ad et
p a r m a g iy le i$areti ü z e rin c ik iy e b ö lü n m ü | g ö r ü n d ü g ü
riv ä y e t e d ilm i§ tir (H a s a n B asri Q a n ta y : K u r ’än->
H a k im v e M e ä l- i K c r i m , s. I I I . , I s t . 1 3 7 2 -1 9 5 3 , s.
9 5 5 - 9 5 6 ). A ym k iy a m e tte y a r d a c a g i, m a z i s ig a s iy le ,
ifa d e y e k u w e t v e rm e k iy in sö y le n d ig i d e b ild irilm i§ tir.
1087. S in e k - sa m a n y ö p ü fik r a sin in , E b ü - N u v ä s 'm

(1 9 5 H . 8 1 0 - 8 1 1 ), C a ’ fe r b. Y a h y ä B e rm e k i’y i y eren
294 MF.SMVJ SERHI I
b ir k it'a s m d a n a h n d ig m i, I b n K u t a y b a ’ m n (2 7 6 H .
8 8 9 ) " U y ö n 'ü l - A h b i r „ rn dan n ak len F u r ü z a n - fc r b il—
d ir iy o r . B u k it'a m n b irin ci m isr a i " P i s l i g c k o u m u ?
sin e k te n dalia fa z la ö v ü n m e d c d ir^ m c ä liu d e d ir ve
k it'a m n bu fik ray la h i9 b ir ilg isi y o k tu r (M a ä h iz
s . 14). ß Uj d o g r u d a n d o g ru y a b ir h alk fikrasi o lsa gc-
re k tir .
M e v lä n ä b u h ik ä y e y lc k iy a srn , h a k iy k a te kar§i ne
k a d a r y ay a k a ld ig im a n la tiy o r. K iy a s v e te v ’ il, sin e-
g in , sid ik b irik in tisin i d e n iz , ü stü n d e k i sa m a n g ö p ü n ü
g e m i sa m p ü stü n e k o n u n c a d a k e n d isin i u ^ su z b u -
c a k s iz d e ry a d a o g e m iy i y ü 2 d ü re n m a h ir b ir k a p ta n
sa n m a sm a b e n z e r d iy o r.
1094. D e v le tk u su . M e tin d e " H u m ä y ,, d iy e ge ^ cr.

H um ä, H um äy, (în a d a la n n d a b u lu n a n g ü v e rc in -
d e n k ü ^ü k b ir k u § tu r. K e m ik y e r m i j; g ö lg e si k im in
b a jm n d ü $ crse p a d ija h o lu rm u $ . Bu yüzden dogu
M ä sik c d c b iy a tin d a k e m ik lc ve d c v le tle a m h r. M a s a l-
la n m tz d a , o g lu o lm a d a n ö len p ad i^ a h in y erin e b ir
p a d i ja h seijm ek ü z e re h a lk b u ku$u uiûrur j ku§ d a
ja K e lo g la m n , y a h u t d a b ir d crv i§ in b a$ m a k on ar.
1109. G u l, G u l- Y a b ä n i (3 6 8 . b ey tin iz ä h in a b k .).
1130. Sühä. § im a k K u tb u n d a B in ä ti N aa$ adi

-verilen y ed i y ild iz in ig in d e p ek k ü ? ü k b ir y ild iz . Y ü k -
se k lik , y ü celik b a k m u n d a n a m lir.
^ 1140. " G ö z l e r o n u g ö r e m c z , o g ö z le ri g ö r ü r ; o d u r
lü t f u b o l v c h er § ey d en h a b e rd a r.” ( K u r ’ä n , V I , 103),
1146. A n d o k u n k i m u tlä k a siz i b ir a z c ik k o rk u y -

3 a, a flik la , m a l, can v e m e y v a n o k sa n iy lc sin a y a c a g iz .
MESNEVI 5EHHI 1 295
M ü jd e l e sa b r e d e n le ri. O sa b r e d e n le ri k i o n la r b ir m ü -
•sib e te u g r a d ila r mi b iz A lla h ’ iru 2 , g e n e d e g e risin
g e r iy e on a d ö n c c e g iz d e r le r .” ( K u r 'ä n , I I , 155-1;>6).
1147. « D ü n v a b ir a n d a n ib a r e t ; ö y le y se o äru k u l-
lu k la g e y ir,, A liy y 'ü l- K a a r i (1 0 1 4 H . 1 6 0 5 ), « M a v -
z ü ä t u K c b i r » d e , a n la m b a k im in d a n d o g r u olm ak l3
b erab e-, m evzü’ o ld u g u n u sö y lü y o r (Ist. M a tb a a i
Ä m ir e - 1 2 8 9 , s. 4 3 ).
M e v lä n ä b u b e y ittc n b a ?la y ip b ö lü m ü n so n u n a d e k ,
o lu § u n d ä im i b u lu n d u g u n u , d ü n y a n m her an T a n n
ir a d e siy le y a r a tih p , h e r a n g e n e y o k o ld u g u n u , b ir än
ö n c e k i k ä in a tm . b ir a n so n ra k i k ä in a tta n ta m a m iy le
a y r i b ir v a r lig a b ü r ü n d ü g ü n a n la tiy o r. E sk i Y u n a n
f e ls e fe s in d e d e b u lu n a n b u inan ci s u f il e r , i lk y ara-
ti? ta ä c iz m i k a ld ik k i ? H a y ir ; a m a o n la r , y en i b ir ya-
T a tijta § ü p h e iy in d e le r,, ä y etiy lc te y id e d e rle r ( L , K a -
a f , 15). Y e m y a ra u h § , h e r an o lu p d u r m a k ta d ir ( T e -
v i l ä t , I I , s. 2 5 6 ). M e v lä n ä r'D iv ä n - i K e b i r ,, d e d e b u
in a n c i b iry o k y e r le rd e ay ik lar (M e v lä n ä C c lä le d d in ,
I I I . b a s u n , s. 1 7 6 -1 7 7 ).
1164. V a k itsiz ö te n h o ro z u n b a§ i k e s ilir. B u ata-

sö z ü h e rh a ld c sa a t in az b u lu n d u g u , yahut b u lu n -
m a d ig i d e v irle rc a ittir. H o ro z , sa b a h i h a b e r v e rd ig i
i9in , v a k its iz ö tm e si in sa m v a k itsiz u y a n d ir ir ; b u b a
k im d a n ho$ g ö r ü lm c m i$ , so n ra d a n d a u g u r s u z sa y il-
m i§ tir . H a d is 't c «H o ro zu n ö tii§ ü n ü duydunuz m u,
T a n n 'm n lü tfu n d a n d ile k le r d ilc y in ; y ü n k ü o m c le k
g ö r iir d e ö t c r ,, d e n m i§ tir ( C ä m i , I , s . 2 3 ).
1194. S iv r isin e k - N e m r u d . N e m ru d , dah a d o g ru

d e y im iy le N ü m r ü d , Ib r a h im P eygam ber zam anm da-
296 Mt'SNEV! SERHt |
ki p ad i$ a h m a d id ir . B u a d a m T a n r i'lik d ä v a s m a k al—
k i$m i§ti. S o n u n d a , b u rn u n d a n b ir siv r isin e g in g ir d i-
g i j b e y n in d c k o n a k la d ig i, se r ^ c k u ju k a d a r b ü y ü d ü g ü >
N e m r ü d ’u n b ir ba$ a g r isin a u g r a d i£ i, b a ? im tokm akla-
d ö v d iir d ü g ü , b u y ü z d e n d e k a fa sin in y a n h p , k e n d i
sin i ö id ü g ü sö y le n ir,
1 1 9 6 . H ä m ä n . K u r ’ä n ’m X X V I I I . sü r e sin in ( K a ~
s a s ) 8 . ä y e tin d e F ir a v u n 'la b e r a b e r a d i g e g e r vc y a n -
li$ b ir y o l tu ta n la r d a n o ld u g u b ild ir ilir, A y m sü ren in -
38, ä y e tin d e , F ir a v u n ’ u n , H ä m ä n 'a , M ü sa -’m n m ä-
b u d u n u g ö r m e k i? in b ir k ö$k, b ir k u le y a p m a s m i b u -
y u r d u g u a n la jilir . X X I X . sü re n in (A n k e b ü t) 3 9 . ä y c -
tin d e a d i, K a a r u n v e F ir a v u n ’la g e s e r . X L . sürenin>
( M ü 'm in ) 2 4 . ä y e tin d e M O sä’ n m , F ir a v u n ’a , H ä m ä n 'a ,
K a a r u n ’a g ö n d e r ild ig i, aym sü re n in 36. ä y e tin d e ,
F ir a v u n ’u n o n a b ir k u lc y a p m a sm i e m r e t ü g i a n la tilir,
H ä m ä n ’in , F ir a v u n 'u n v e z iri o ld u g u riv a y e t e d ilir .
1199. " A l l a h b ir k u lu n u b ir $eye u g r a tm a k d i l e r s e

d ü z e n le re kar§i k ö r e d e r o n u ,, « A l la h , k a z a s im , k a d c -
rin i y erin e g e tirm e k d ilc rs e a k ilh la rm a k illa n m aü r,
k a z a ve k ad eri y e r in e g e lir. B u y r u g u o ld u k ta n s o n r a
g e n e a k illa rm i v e r ir ; o v a k it d e p i$ m a n o lu r la r .,. ( C ä -
m i ', I , s. 15)
1207. B e y itte ba$ h y an h ik äy e. F u r ü z a n - fe r b u h i-

k ä y e n in , S a 'le b iJn in (4 2 7 H . 1 0 3 5 ) K a s a s 'ü l - E n b i y ä ’-
s in d a , E b ü - S a 'd - i Ä bi^n in N e s r ’ ü d - D ü r r ’ ü n d e , S in d -
b ä d - N ä m e 'd c , C e v ä m i- u l H ik a y ä t'ta , K a a n ii'n in m a n -
z u m K e lile v e D im n e 'sin d e ., S a 'c ü ’ n in B ü s t ä n ’i n d a
o ld u g u n u y a z iy o r (A la a h iz s. 1 4 -1 6 ).
1 2 4 6 . E ie st. « H a n i R a b b in A d e m o g tilla n m n sir t -

la rin d a n z ü rriy e tle rin i lz h a r e t m ijti de k e n d ile rin i
MESNEVI SF-RHl I
[k en d ilerin e ta m k tu ta r a k b e n , R a b b in iz d e g il m iy im
>d cm i$ ü ; o n lar d a e v e t, tarn k iz, R a b b im iz s in d e m i$ ler-
d i. B u d a k iy am e t g ü n ü , b iz im b u n d a n h a b e rim iz y o k -
tu d e m e m e n iz , y a h u t d a a n c a k a ta la rim iz §irk ko$tu
ö n c c ve b iz o n la r d a n so n ra ge lm i$ b ir s o y u z b i z i d e
b o ? v e a s ilsiz i?le rd e b u lu n a n la r m a m e lle ri y ü z ü n d e n
h e lä k rni e d e c e k sin g ib i b ir sö z sö y le m c m e n iz i^ in d i.”
( K u r ’ä n , V I I , 1 7 2 -1 7 3 ) E le s t ü A ra p ^ a d ir v e d e g il m iy im
a n la rm n a g e lir. § iir d e “ E ie s t m e c lisi, b e z m i,, d iy e
g c ? c r ve T a n r i ta k d ir i a n la m m i v e rir.
B ilg in le r a r a s m d a b u iz h a r e d ip ta n a k tu tm a k ey -
f iy e t i h a k k m d a ?e§ itli y o ru m la r v a r d ir . B a z ila r m a g ö
re T a n n , Ä dern P e y g a m b e r ’in so y u n u , o n u n su lb ü n -
d e n z e rre lcr h a h n d e ?ik a rm i§ , o n la n , k e n d isin e g ü s-
te r ip y aln iz b a n a t a p m a la n , §irk k o ^ m a m a la n h a k k m -
d a a h it a la c a g im d e d ik te n so n ra z e r r e le r c , b e n sizin
R a b b in iz d e g il m iy im d e m i$ , o n la r d a e v e t, tarn k iz,
g e r^ e k te n d e R a b b im iz s in d e m i$ ler, b u a h d e m e lek -
le ri d e ta m k tu tm u § tu r. T a n n , o z c rr e re le re ak il ver
m iß a n la y i? b a g ijla m i? , T a n n 1n in h ita b m i duyup
a n la n u ^ la r, so n ra te k ra r o n la n Ä d c m 'in su lb ü n c v e r-
m i§ tir. S o n r a d a n h e rk e s, ta k d ir e d ile n z a m a n g c lin -
<c d ü n y a y a g e lir. M ü s lü m a n o la n , y a ra tili§ a u y m u ?
d e m e k tir. K ä f i r o la n sa y aratih § i b o z m u $ tu r. T c f s i r -
c ile r d e b u äy eti geîtli te fsir etm i§ ler, ä y e ti te’ vil ed e n -
le r d e b u lu n m u $ tu r. B a z ila n d a T a n n Ä d e m in sir -
tin d a n b u y u r m a d i; A d e m o g u lla n m sirtla rm d a n bu-
y u r d u ; z ü rriy e tin i d e m e d i, z ü r riy c tle rin i d e d i. S o n
r a d a , “ B iz im b u n d a n h a b e rim iz y o k tu d e m e m e n iz ,
y a h u t d a an c a k a ta la rim iz 5-irk k o ? tu ö n c e ve b iz , o n
la r d a n so n ra g e lm i§ b ir s o y u z ; b iz i d e o b o j v c a silsiz
298 MESNEVI SEK Hl I
ijle r d e b u lu n a n la r in a m e lle ri y ü z ü n d e n helnk m i e d e -

c e k sin g ib i b ir sö z sö y le m e m e n iz iy in d i,, b u y u rm u ? -
lu r . A h it a lm a k , u n u ttu rm a k iyin o lm a z d em i§ lerd ir..
B u n la ra g ö re A lla h , Ä d e m o g u lla n n i, b a b a la n m b el-
le r in d c a , a n a la rim n ra h im le rin e ih ra c c tm i§ , so n ra o n
la n dün yaya g e tirm i§ , o n lara y a ra ti? m in e se r le rin i,
v a rlig in in d elillerin i g ö s tc r m i? . ä d e ta k e n d ile riu e k en -
d ilc rin i tanrk tu ta ra k R a b b in iz d egil m iy im d e m i$ -
u r. B u d a k iy a m e t g ü n ii ö z ü r g e tirm e m e le ri iy in d ir
( M e c m a ', IV . s. 4 9 6 - 4 9 8 ). S ü file r in de bu hususta-
9Q i t l i sö zlcri v a rd ir . O n la rc a Ä d e m o g u lla r i, a k la m en -
S“ P . b f b a la rin d a ik e n ’ y3ni ak llla r ä le m in d e ik en T a n n
n ü rä n i h ü v iy ctlerin i g ö s te r m i? , o n la r , M is ä l älcm ind e-
T a n n ’y i ta sd iy k c t m ijle r d ir . Y a h u t h e r z e rre n in m e -
le k ü ti b ir d ili v a r d ir ; h e r v a rlik , m a z h a riy e tin e u y m a k -
la k e n d isin i y eti§ tirip istid a d in a g ö r e g d i§ t ir c n R a b -
b in i h e r an tasd iy k e d ip d u ru r (M u h sin F e y z : T e f s i r - i
S ä f i , s . 174).
B u b a h si b ir a z d a h a a y m a m iz g e r e k : Z a m a n , o la y -
la n n b irb iriy le z ih in d e k iy a sla n m a sin d a n d o g a n m u**
c e rre d v e zih n i b ir m e fh u m d u r . N ite k im m e k än da
k e v n e , yani v a rlig a , v a r olan 5ey e n a z a ra n v a rd ir. B i r
?ey o lm a sa o n u n m e k ä n i d a o lm a z . G e y m ig g it m ijt ir ,
a k lim iz d a an c a k h ä tira la r h a lin d e v a rd ir . G e le c e k
zam am don d urup ona u la§ m am iz a im k än y o k tu r ;
y ü n k ü tan y eri g ib i b iz g ittik y e 0 d a g id e r . H ä l d e d i-
gin fiz iy in d e b u lu n d u g u m u z z a n ia n s a , h if d u rm az;
boyuna ak ar d u ru r. Ö y le y se z a m a n rn g c ry e g i a n c a k
iy in d e b u lu n d u g u m u z a n d ir. I j b ö y le o lu n c a d a e z e l,
e b e d , z ih in d e v a rd ir a n c a k . Ä r if , v a k tin in , y än i iy in -
d ek i ä m n h ü k m ü n e u y a r ki M e v lä n ä b u n u , g e l e b i
M ESNIVt JEJUIl I 209
H u s a m e d d in ’ in d ilin d e n 133. b e y itte sö y lc m i?ti. P e -

’k i , hal b ö y le o lu n c a E ie s t m c c lisi n c v a k it k u r u ld u ?
H er an k u r u lm a k ta d ir . H erkes ve h er§ ey , A lla h ’ in
•k u d re t v e k u w e t iy lc sa a d e t, y a h u t sa k a v e t y o lu n a g it-
m e k te , a k liy lc in k ä ra sa p a n b ile f i'liy le ik rar y o lu n a
y ü r ü in e k te d ir. A y e tte n a sil, h a y ir, d e g ilsin d iy e n d c n
b a h s c d ilm e in ifs e her an da kendi istid a d in a , k e n d i
m a z h a r iy e tin e itira z ed en , ona a y k in h a re k e t eden
y o k tu r , o la m a z d a (1 -1 8 . b e y tin ? c rh in in so n la rin a d a
b a k in iz ).
1 2 5 9 . “ Ik isi d e (Ä d e m ’ ic H a w ä ) R a b b im iz d e d i-
le r, k e n d im iz e z u lm e ttik b iz ; b iz i b a g i§ la m a z sa n , b iz e
a c im a z sa n z iy a n k ä r la r d a n o lu r u z .,, ( K u r a n , V I I , i 3 )
K u r 'ä n , Ä d e m ’ le H a w ä ’n m , m e n ’ c d ile n m eyvayi
y e d ik te n so n r a bu sö z lc ri sö y liy e re k y a lv a rd ik la rim
b ild ir ir . B u b e y tin ilk m isr a in d a ä y etten lä fzi ik tib a s
v a r d ir .
1272. " T a n n y ü z e b ild iric i ad in t ta k m i$ tir.(> H z .
M u h a m m e d ’ in g c r^ ek y o k su lla n y ü z le rin d e n ta m -
y a c a g i I I . sü re n in 2 7 3 . ä y e tin d e b ild ir ilm c k te , V I I .
•sü re n in 4 8 . ä y e tin d e A ’r ä f e rle rin in , in sa n la n y ü z le
r in d e n ta m y a c a k la n a n la tilm a k ta d ir. X . sü re n in (Y ü -
n u s ) 27. ä y e tin d e . k ö tü lü k e d e n lc rin y ü zle ri " G e c e -
n in b ir p a n ja sin a b ü rü n m ü ^ iü r s a n k i,, diy e b e lirtil-
m c k te . X X II. sü re n in (H a c c ) 72. ä y e tin d e . ä y etler
•o k u n u n c a k ä firle rin y ü z lcrin d e in k är b elirtile ri g ö rü n -
dügü sö y le n m e k te d ir. X L V III. sü re n in (F e t h ) 29.
.ä y e tin d e , in a n a n la rin y ü z le rin d e , se e d e b clirtile rin in
rg ö rü n d ü g ü b ild ir ilm e k te d ir. L X X X I I I . sü re n in f M u -
rta ffifin ) 24. ä y e tin d e d e in a n an la rin y ü z le rin d e ce n -
•r.ct p a r la k h g i b u lu n d u g u v e P e y g a m b e r ’in o n la n b u
300 MESNEVt StRHl 1
parlaklxkla t a m d ig i a g ik la n m a k ta d ir . D aha b ir?o k :

ä y c tle rd e d e , k iy a m e tte , in a n an la rla in an m iy an larm .
y ü z le r in d c n ta m n ip b ilin e c e g i sö y le n m ijtir .
G e re c k te n d e im a m n ö f k e s i, n e fre ti, se v g is i, b ü tü n
ruhi h ali y ü z ü n d e n b e lli o lu r. E s k ile r , y ü z e , y ü z d e k i
9iz g ile re , y ü z ü n b i? im in e , g ö z ü n , k a jm , s a f i n re n g in c ,
$ ek lin c, hattfi v ü c u d u n b ü tü n o r g a n la rm a a n la m la r
v e rm ig le r, llm - i S im ä v e tlm - i K it a y e (y ü z b ilg isi,.
k ih k b ilg is i) d iy e ik i d e b ilg i m e y d a n a g e tirm i gier d ir .
Bugün bu b ilg ile re m ü s b e t b ir b a k i? la b a k a m a z sa k
d a y ü z g ü z c llig in in , y ü z te m iz lig in in , ö z g ü z c llig in c ,
öi te m iz lig in e a la m e t o ld u g u n u d a in k ä r cd em ey iz..
H z . M u h a m m e d d e ( S . M .) « H a y n g ü z e l y ü z lü le rin
k a tin d a arayrn , o n la r d a n d ilc y in ,, b u y u rm u .stu r ( C ä -
m i ', I , s. 3 6 ).
1275. H z . A li (a. m .) " A k i ll i in sa n in d iti, g ö n lü n ü n

ö t e s in d e d ir ; ah m ak k ijin in g ö n lü d ilin in ö te sin d c ,.
( N e c h ’ ü l- B e lä g a ; M u h a m m e d A b d u h § e r h i I I I . b a sm i,
s . 1 5 3 ) v e “ Insan, d ilin in a ltm d a g iz lid ir ,, dem i^ tir
(a y m , s. 181). § § rih "In san d ilin in a ttin d a g iz lid ir ,,
m e ä lin d e b ir h a d is n a k le d iy o r (I, s. 1 1 8 ), B e y tin
ik in ci m isra i A ra p v a d ir ve b u h a d iste n a lin m a d ir,
1288. B u rd a k i v e b ä b ild ig im iz h a s ta h k d e g ild ir;.

p is k o k u lu y e ld ir.
1314. “ Z u lü m d e n c e k in in ; g e re c k te n d e z u lü m ,
k iy a m e t g ü n ü n ü n k a ra n h k la rid ir.,, ( C ä m i ’ , I , s. 7 ).
" Z u lü m d e n ? e k in in ; g e re c k te n d e z u lü m k iy a m e t g ü
n ü n ü n k a ra n h k la rid ir. N e k e slik te n <;ekinin, fü n k ü n e -
k c slik siz d e n ö n ce k ile ri h c lä k e t t i; o n la n b ir b ir le r in in
k a n la n m d ö k m c y e , h a ra m o la n m a lla rm i heldl sa y -
m a y a se v k e tti.,, (a y m sa h ife )
MESNEVI SEBHl I 301
1316. " K i m k a rd c § i iy in b ir k u y u k a z a r sa p e k y ak in -
*d a o k u y u y a k c n d isi d ü § e r .„ M e v z ü J h a d is olm ak la
b e r a b e r « K ö t ü d ü z e n , a n c a k s a h ib in in d ir ,, äy etin e
g ö r e a o la m i d o g r u d u r ( X X X V , F ä t ir , 4 3 ) . T ü r k y e d e
d e “ K a z m a k u y u y u kommun iy in ; d e rin k az k en d in
i<;in „ d iy e sö y le n c n b ir a ta sö z ü v a rd ir .
1318. “ A lla h ’ in y a rd im i v e fetih g e lip y atti n n

v e in s a n la r m b ö lü k b ö lü k A lla h d in in c g ir d ig in i g ö r-
d ü n m ü artik R a b b in e h a m d e d e r c k te n z ih e t o n u v e
y a r h g a n m a d ile o n d a n ; $ ü p h e y o k k i o , b ü tü n tö v -
b e le ri k a b u l e d e r .« ( C X , N a s r , 1-3 . B ü t ü n sü r e ) M e v
lä n ä b u sü re y i “ F ih i m a - f ih „ te te fs ir e d e r . O n a g ö r e
k u l , m ä n ev i y o lu k e n d i g ü c ü y le a ja m a z . Ö n c c k e n d isi
yali§ir y a b a la r ; so n r a T a n r i y a rd im i g e lir , y a ta r, k u l,
o n a d a y a n m a d ik y a b ir i§ b a § a ra m iy a c a g in i a n la : (b ö -
lü m , 17, s. 6 7 -6 8 ).
1 3 1 9 . H a b e § k ira li ta ra fin d a n Y e m c n v a lisi ta y in
c d ile n E b r c h e , Y c m e n ’ d e b ir m ä b e t y a p tirm i§ , K ä b e
y e r in e o m ä b e d in z iy a re t c d ilm e sin i sa g la m a y a y a h j-
m i5j fa k a t b ir b a ^ a n e ld e e d c m e y in c e K ä ’ b cy i y ik -
m a y a k a ra r verm iß , b ir o r d u y la M e k k e 'y e g itm i$ ti.
Bu ordu E b ä b il denen k u $ larin h ü c u m u n a u g ra y ip
y o k o lm u ? tu . B u o r d u d a f il b u lu n d u g u n d a n v e A ra p -
.lar iy in f il g ö rü lm c m i§ b ir h a y v a n o ld u g u n d a n , a y m
:z a m a n d a h e n ü z ^ e n c l b ir ta rih k a b u l e d ilm c d ig in d c n
b u y ila “ F il Y i li ,, d e n m i§ tir. H z . M u h a m m e d b u o la y -
d a n e lli, e llib e ? y il so n r a d o g m u § tu r. B u o lay i an latan
s ü r e , K u r 'ä n 'm in C V . sü re sid ir.
1333. “ in a n a n in a n a m n a y n a s id ir .,, (C a ä m i’ , I I ,
s . 1 7 9 ). M e v lä n ä “ F ih i m a - f ih „ te “ In a n a n in a n am n
.a y n a sid ir d e d i, k ä f ir , k ä fir in a y n a sid ir d e m s d i. A m a
3 02 MESNEVI Sl'RHl I
b u k ä fir in a y n a si y o k d e m e k d e g ild ir ; o n u n d a a y n a s*
v a r d ir a m a , a y n a sin d a n h a b c ri y o k t u r ,, b u y u ru r (b ö -
lu m . 6, s. 19, sa tir . 3 0 - 3 2 ). M ü 'm in a y m zam anda
T a n n a d la r m d a n d ir ( K u r 'ä n L I X , H a $ r, 2 3 ). B u b a
k im d a n h a d is, g e r ? e k o la ra k in a n a n , in a n c m d a n b ia r c t
ic b ilir 51* T a n r i S lfa t,a rin in ay n a sid ir a n la n n n a d a g e -
1336. F a h r c d d in , B u b e y itte 6 0 6 H ic r id e ö len (1 2 1 0 )

v e m e sh u r “ T e f s i r ,, sa h ib i o lan F a h r e d d in - i R ä z i'y e
tS riz e d ilm e d e d ir. M c n a k ib k it a p la n , SultanJ-ül-Ule-
m i b ä h a e d d in V e le d 'in B e lh 'tc n g ö g ü jiin e b u z a tin
s e b e p o ld u g u n u y a z a r la r sa d a Hamdullah-i M ü s t e v f i,
H ic r i 618 su la rm d a (1 2 2 1 ) g Ö ?tü g ü n ü y a z a r (T ä r ih - i
G ü z id e ; E .J . W . G i b b v a k fi, L o n d r a - 1 9 1 0 , s. 7 9 1 ).
S u lta n V c lc d “ lb t id ä - n a m e ^ de, S u lt ä n 'ü l- U le m ä '-
m n B e lh ’ ten H ic a z 'a h a re k et e ttig in i, d a h a y o ld a iken
M o g o lla r ta ra fm d a n B e lh 'in z a p te d ild ig in in d u y u l-
d u g u n u b ild irir (s . 1 9 0 -1 9 1 ). E f lä k i, b a 5k a riv a y e t-
le n n e z it o lm ak la b e r a b e r , M o g o lla n n , S u lt ä n iH - U le -
mä B a g d a t ’ tayken B e lh ’i a ld ik la n m riv a y e t e d e r ( T a h -
sin Y a z ic i B a s. I , s. 2 0 - 2 1 ). B u b a k im d a n F a h r e d d in - i
R a z i, S u lt ä n 'ü l- U le m ä ’m n B e lh 'te n g e z ü n d e n o n -
lki y il ö n c c ölmüjtür. F a k a t düjünce v e in a n ? b ak i-
m m dan S u lt ä n 'iil- U lc m § , F a h r c d d in - i R S z i'y i b o y u -
n a k m a m a k ta d ir ; hem o n u , h e m S u lt a n Muhammed
H ärcz m -§ a h ?i, h e m d e o n la r g ib i Y u n a n fe ls e fe fe sin e
inananlan sir a s i d ü § tü k ? e pek a g ir b ir su r e tte y e rm e k -
ted ir. H ä rc z m -$ a h , h a life lig in A li o g u lla r m a a id iy e -
tm e d air fe tv a la r a lm i? , T ir m iz ’d e n g e tir ttig i A lä 'ü l-
M ü lk 'ü h a life ü a n e tm i? , A b b a s o g u lla n ile sa v a 5i g ö -
z e a la c a k k a d a r ileri gitm i§ ti. S u lt ä n 'ü l- U le m ä ’ m n b u
ten k itle rin d e , p a d ija h i bu y ola so k a n F ah r-i R äzi
MESNEVI SERHl I 303:
b ir m ih r a k k e silm i§ ti (M e v lä n ä C e lä le d d in , I I I , Ba-
sim , s. 4 0 -4 1 ).
1377 'd e n so n ra k i b a§ h k . " D ö n d ü n ü z , g e ld in iz , ay ak-
larrn iz u g u r lu , g e li§ in iz h ay irli o lsu n . E n k ü y ü k sa v a jta n
c n b ü y ü k sav aâ d ö n d ü n ü z , e n b ü y ü k sav a§ k n lu n n e f-
s iy le , n e fsin in d ile g iy le sa v a§ ic h r.„ (C ä m r ’, I I , s. 7 2 )
1358. K u r ’ä n ’ in X I I . sö re sin in 9 6 . ä y e tin d e Y ü -

s u f Ju n , g ö m le g in i Y aT cub’a g ö n d e rd ig i ve m ü jd e c i
g e lip g ö m le g i g e tirin c e Y a ’ k u b g ö z le rin e siire re k g ö r -
m eye b a ^ lad ig i a n la tih r . 125. b e y tin iz a h in a b a k i
n iz . B u b e y itte ä y e tte n b ir sö z d e a y n e n a lim n i 5tir.
1359. M e v lä n ä 'n m bu b ey ti 657 y ilin d a (1 2 5 8
1 2 5 9 ), H ü lä g ü ’n u n (ö lm . 6 6 3 H . 1 2 6 4 ) S a n v ’a g ö n
d e r d ig i K e t b o g a Jm n b o z g u n a u g r a m a si iiz e rin e ok u -
d u g u n u E f iä k i riv a y e t e d iy o r ( T a h s in Y a z ic i B as.
m e t in , 1, s . 9 3 - 9 5 ).
1 3 7 8 . " S a n a en d iijm a n o la n , d ü ^ m a n la n n m e n êtini
b u lu n a n d ü jm a n , ig in d c k i n e fsin d ir .,, ( K ü n ü z , I , s. 4 0 )
1382. T a $ la r - T a $ y ü r e k li K ä firle r. II. S ü r e n in

(B a k a r a ) 23-24. ä y e tle rin d e , K u r ’ä n ’ m A lla h k eläm r
o ld u g u n d a § ü p h e e d e n le re d u y d u k la r i sü re y e b e n z e r
b ir s ü r e g e tir m e le r im , h a ttä b u h u s u s t a y a rd im c ila -
r im d a g a g irm a la rm i, fa k a t b u n a im k ä n b u la m a y a c a k -
l a r i , o h a ld e d e atc§i k ä f ir o la n la rla t a jl a r olan ce -
h e n n e m d e n ^ e k in m e le ri b ild ir ilm e k te d ir. B e y itte b u
ä y e tle re i§äret e d ilm e k te d ir.
1 3 8 3 -1 3 8 6 . “ C e h e n n e m e a tila n la r a t il i r ; fa k a t o ,
b o y u n a dah a yok m u d e r ; so n u n d a A lla h (y ü ce lik )
a y a g m i o n u n ü stü n e b a s a r d a ce h e n n e m o v ak it y ete r
y e te r d e r .,, (H u se y n b . M ü b ä r e k 'iz - Z a b id t : T a c r i d ’ ü s -
S a r i h ; M is ir- 1 3 2 3 . I I , s. 113. A y m s a h ife d e , a y m
MESNEVI SERHl I
m e ä ld e , b ira z d a h a u z u n bix h a d is d a h a v a r .) “0 gün

cc h e n n c m e d o ld u n m u d e r ; o d a d a h a y o k m u d e r .,,
( K u r 'ä n , L , K a a f , 3 0 ).
1393. K a f D a g i. K u r ’ ä n ’ m L . sü r e si " K a a f , a n d
o ls u n b ü y ü k v c § cre fli K u r ’än Ja „ d iy e b a$ lar v c b u
sü re y e " K a a f S ü r e s i,, d e n ir. K a a f b ir riv a y e te g ö re
T a n r i a d la rm d a n d ir . D ü n j'a y i y ep ey evre k a p la y a n d a
g in a d id ir d a d c n m i$ tir. " T ä H ä „ v e “ Yä S i n ,, d iy e
b a jla y a n sü re le rd e bu sö z le rin H z. M u h am m cd ’e
h ita b o ld u g u d ü 5ü n ü lü r s c y irm id o k u z sü r e n in b a§in -
d a b u lu n a n b u h a r fle r in h e p sin in d e H z . M u h a m m e d ’e
"hitab o ld u g u sö y le n e b ih r. K ä § ä n l, K a a f ’i, hcr§eyi
k a p la y a n T a n r i ar§ i, K a lb - i M u h a m m c d i o la ra k k a
b u l e d iy o r ( I I , s . 255^.
X X X III. sü re n in (A h z a b ) 7 2 . ä y e tin d e , " § ü p h e

y o k k i b iz em an eti g ö k le re v e y e r y ü z iln e v e d a g la ra
a r z e t t ik ; derk en o n la r , o n u y ü k le n m c k te n y ek in d iler
v c o n d a n k o r k tu la r ; o n u in san a y ü k le d ik ; §ü ph e y o k
k i 90k z ä lim o ld u , 90k b ilg is iz b ir h a le g c ld i,, d e n m ek -
te d ir . E m a n c te , y a p ilm a s i b u y u r u la n § e y le r, h ü k ü m -
le r, fa r z la r , e m a n e te v e a h d e v e fa e tm e k g ib i a n la m la r
v erilm i§tir. G ö k le r e , y e ry ü z ü n e , d a g la r a a rz e tm e k te n
m a k s a t , o r a la rd a b u lu n a n la r a a rz e tm e k te d ir d iy e n le r
d e o lm u jt u r . R ä g ib - i Is fa liä n i akil o la ra k k a b u l ed er
( K u r 'ä n - i K e r im v e M e a li, a y ila m a , s. X C I I I ) . K ä
in a t , k a in a tta k i h e r v a r lik , A lla h ’m k u d r e tin in , sifa t-
la rim n d e lille r id ir ; fa k a t in s a n d a , h ilk atin in k e m ä li
z a h ir o lm u ^ tu r. I§ te b u m a z h a r e iy c t “ c m ä n e t,, t i r ;
b ü tü n k äin ati a n la m b a k im in d a n k a p h y a n ge ry ek tir.
H a m z a v iy y e ric a lin d e n I d r is - i M u h tc fi (1 0 2 4 H.
.1 6 1 5 ) ’m c jh u r § a th iy e sin d e ,
MESNEVI SHRHl I 30S
K af Dagim sirtima ,
Yüklendim etme aceb',
Bahr-f ummam iftim. Kanmadim amma neden
d iy e a y iu m a n c i, a y m k a n a a u b e lirtir (A . G ö lp m a r h r
M e lä m ilik v c M e lä m ile r , I s t . Ü n iv . T ü r k iy a t E n sU
1 9 3 1 , s. 125).
1394. «A d am sa v a$ m a k la «jetio er s a y ilm a z ; ö f -

k e le n d ig i zam an k e n d im tu ta b ile n d ir «jetin .j, (C ä -
m i \ I I , s. 112)
#■
* *
F 20
( M E T i N)
Rum Elfisinin, inananlarin em iri ö m e r’e,

Allah ondan razi olsun, gelmesi, Ö m erin
ululuklanni gönnest
B u n u a n la m a k igin d e b ir hikäye d in le ;
d in le d e sö z ü m d e n h isse al ( * ) .
K a y s e r 'd e n Ö m e r e , e n g in 0 1 1 e r a fa ra k b ir
elî g e ld i; M e d in e 'y e u)a$ti.
M e d in e lile r e , a ki$iler d e d i. H a life n in kö§-

kü n erd e? G ö ste r in de a tin u , e jy a m i o ray a
5 ek cyim .
T o p lu lu k , o n u n kö$kü y o k tu r ki d e d i;
ö m e r ’ in k ö§k ü. a p a y d in ca m .
E m ir d ir d iy e adi sa m y a y iln u ? tir a m a yok-

su lla r g ib i b ir k u lü b e c ig i v a r d ir on u n .
A k a rd e ? , se n o n u n k ö fk ü n ü n asil g ö re b i-
lir s in ? G ö n ü ! g ö z ü n d e kil b itm i? sen in .
G ö n ü l g ö z ü n ü k ild an tem izle., h a sta h k ta n

arit d a o n d a n so n r a o n u n k ö jk ü n e g ö z dik.
(* ) Bu beyit, k n rjtlajtirm ad a b a ? lig in iki tara fm a b irer

anisra o la ra k y a z J m ijtir .
MESNEVI SEBHt I 301
K im in c a m h e v e sle rd e n te r te m iz se o k a p i-
y i. o te r te m iz say v an i fez g ö r ü r o.
* M uham m cd. bu ate$ ten , bu dum andan

ann di da n ere y c y ü z ? c v ir d iy se orad a T an ri
ce m a lin i g ö r d ü .
K ö t ü lü k d ile g in i güdcn v e sv c sc y e y o ld a ?
o ld u k ^ a T a n r i ce m a lin i n erd en b ile c c k sin s e n ?
K im m g ö n lü n d c n b ir k a p i a<;ilirsa o , h e r
§ eh ird en b ir gü ne§ g ö rü r.
A y, n a sil y ild iz la rin a ra sin d a g ö rü n ü rse

T a n n c e m ä li d e , a g y a r a ra sin d a ö y le g ö r ü n ü r ,
b e lirir.
Ik i p a r m a g m m u c u n u , g ö tü r d e iki g ö z ü n e
k o y ; d ü n y a d a b ir §cy g ö r e b ilir m ism h i? ? tn -
s a f et.
G ö r e m e z sin a m a b u d ü n y a d a y o k d e g ild ir
y a ; §om n e fis p arm agm d an b a§ k a k im se c ig in
k u su ru yok.
Sen g a y re t et d e g ö z le rin d e n p a r m a k la n n i
? e k ; o n d a n so n r a d a d ile g in e b a k , g o r.
1410. * N u h ’ a ü m m e ti d e d i k i: S c v a p n e rd e ? N u h ,
hani c lb ise n iz e b ü rü n d ü n ü z ya o a ra d a d e d i.
D edi k i: Y ü z le rin iz i, b a§ lan n tz i e lb ise le r e

b ü rü n ü p ö r ttü n ü z de g ö z lc rin iz v ark e n gör-
m e d in iz .
In sa n g ö rü § tü r, ö te y a m d e r i ; gö rü $ d e d o s
tu n g ö r ü jü d ü r , d o s t u g ö r m e k tir.
-308 MESNEVI SERHl I
D o s tu n gö rü § ü o lm a d ik ta n , in san se v g i-
liyi g ö rm e d ik te n so n ra k ö r o lsu n , d a h a iy i.
Ö lü m sü z o lm a y a n d o stta n d a u z a k o lm ak y e g .
R u m e ly isin in , b u terü tä z e sö z lc ri d u y u n -
ca ö zlcm i d a h a d a a r m ,
G ö z ü n ü , Ö m e r 'i a ra m a y a d ik t i; e§yayi d a
y itird i g it ti, ati da.
O i? e r in in izin e d ü jm ü ^ tü , h er y a n d a , dcli
g ib i on u so rm a d a y d i.
D ü n y a d a b ö y le a d a m d a o la b ilir m i ki d i-
y o rd u ; can g ib i.d ü n y a d a n g iz le n sin .
O n a k u l k ö le k esilm e k iyin a r a d i, ta ra d i
o n u ; zati a ra y a n b u lu r.
B ir b ed ev i k a d im , on u yabanci görün cc,

i§te d e d i, Ö m er ju r a c ik ta , o h u rm a a g a c in m
a lu n d a .
\
1420. H a lk ta n a y n l m i j, h u rm a a g a c in m d ib in e
varm i§. A g a c in g ö lg e sin d e uyuyan T ann g ö l-
g c sin i . se y re t.
Rum elyisinin, inananlarm em iri ö m e r’i,

Tanri ondan razi olsun, agacm altinda
uyur bulmasi
O ray a g c ld i, u zak ta d u r d u ; ö m e r ’i g ö r ü n c e
t itr e m e y e b a jla d i.
E ly iy e, o u y u y a n d a n b ir h e y b e t g e l d i ; ca-
m n d a b ir ho§ h al b e h rd i.
MESNEVt SERHt 1 303!
S c v g iy le k o rk u b irb ir in e z i t t ir ; fa k a t ca-
m n d a b u ik i z id d in d a b ird e n b e lird ig in i d u y d u .
K e n d i k e n d in e b en p ad i$ a h la r g ö r d ü m , d e
d i, su lta n la r u lu la d ila r , se ^ tile r b en i.
0 p a d i? a h la rd a n nc ü r k tü m , nc k o r k tu m .
B u a d a m in k o rk u su y sa a k lim i k a p t i g itti.
A r sla n la r in , k a p la n la rm b u lu n d u k la n or-
m a n la ra d a l d im ; b e tim b c n z im a tm a d i b ile .
B u n c a sa v a$ la ra g i r d im ; a rsla n g ib i d ö v ü § tü m ;
B u n c a a g ir y a ra la r a l d i m ; b u n c a ki§iyi a g ir
y a ra la rla y a r a la d im ; gene de y ü r e g im b a fk a -
la rm d a n g ü s lü y d ü .
* Bu a d a m , y erd e silä h siz y a t iy o r ; b c n im s e

y ed i ä z a m d a o n d a n tir tir titr iy o r , b u n e d ir ?
1430. B u , Tanuri k o rk u su , h a lk ta n k o rk m a k d e g ily

§u h irk a y a b ü rü n in ü § a d a m m k o r k u su d egil b u .
K im T a n n 'd a n k o rk a r d a ? e k in m e y o lu n u
tu ta r s a o n u g ö r e n , ein o lsu n , in s a n o lsu n , k o rk a r.
B u d ü jü n c e le r e d a ld i d a sa y g iy la elini k a -
v u jt u r d u ; b ir zam an so n ra Ö m er uykudan
u y a n d i, k a lk ti,
* E l? i ö m e r 'e ta z im d e b u lu n d u , se lä m v e r
d i. P e y g a m b e r , ö n ce s e lä m , so n ra sö z d e m i§ tir.
ö m er, sc lä m im a ld i, y a n m a «jag ird i, e m in

etti o n u , k a rsism a o tu rttu .
* K o rk m ay m sö z ü , k o rk a n la ra su n u la n ye-
m e k tir ; b u y e m c k , k o rk a n la n n h a rc i o la n b i r
y cm ck tir.
S - Ü . i . » S R K E 2 K Ü T Ü P iJ A N E
310 MESNEVI SERHl I
K im k o rk a rsa ona am an v e rirle r, k o rk a n

y ü rccig in i y a ti^ tin rla r o n u n .
K o rk m a y a n a n asil o lu r .da k o rk m a d e r s in ?
D c r s c m u h ta c o h n a y a n a n e d iy e d e rs v e rirsin ?
Ö m c r d e o y ü rc g i y e rin d e n k o p m u $ a d a m in
g ö n lü n ü n e s’ e le n d ir d i; y ik iln u j h a tirm i y a p ti.
O n d a n so n ra d a o n a m c c s ö z le r sö y le m e y e ,
iy i b ir y o ld a j o la n T a n r i ’m n s if a t la n n d a n b a h -
se tm e y e k o y u ld u .
1440. E l^ ij m a k a m i, h äli b ilsin d iy e T a n r i ’n m ,

A b d ä l’e k arsi g ö ste rd ig i l u t u f la n a n la tti.
* D e d i k i: H ä l, o g ü z e lim g e lin in d lv e s in c
b en zer; $u m a k a m sa o g e lin le y a liu z kali^tir.
C ilv c y i p a d ija h d a g ö r ü r , p a d i$ a h ta n b a$ k a-
si d a . F a k a t y a lm z k a lm a <;agi g e ld i m i, ü stü n
p a d i? a h ta n b a jk a s i o rad a b u lu n a m a z ,
G c lin m e v k i sa b ip le rin e d e c ilv e le n ir, h a lk a
d a. F a k a t g e lin le a n c a k p ad i$ a h y alm z k a la b ilir.
S ü fü e r d e n hal sa h ib i o la n la r 90kt.ur; fa k a t
o n larin a r a sin d a m a k a m sa h ib i o la n az b u lu n u r.
O m e r el^ iy e c a n k o n a k la rm i h a u r la tu , ca -
n in rn y o lcu lu k la rin i a n d ir d i.
Z am andan da d ija r i olan zam and an, u lü -

lu k la rla d o p d o lu k u tlu lu k d u ra g in d a n ,
C an z ü m rü d ü a n k a sin m bu n dan ö n cek i si-
m r s iz u ?u § la r in d a n sö z a^ti.
C a n in h e r b ir u ?u § u , ta n y c r le rin d e n d e ö tc-
d e y d i; ö z le m <;ekenin ü m id in d e n de ile riy d i,
k o rk u su n d a n da.
MESNEVI SERHl 1 311
Ö m er yüzü y a b a n ciy a ca la n o elyiyi d o st

b u ld u ; c a n tm n . sirla n d ilc d ig in i an la d i.
1450. § e y b o lg u n d u , m ü rit i$tah h. A d a m y ev ik ti,

b in e k k a p id a .
O m ü r$ id , o n u n ir ja d a k a b iliy e tli o ld u g u n u
g ö r d ü ; te r te m iz to h u m u terte m iz y ere c k ü .
Rum elyisinin, Tanri razi olsun, Ömer'e

soru sormasi
A dam d e d i k i: Ey in a n an la rm e m iri, c a n ,
y ü c clerd en y e r y ü z ü n e n asil g e ld i?
S in ira sig m a z ku§, k a fe se n asil g ir d i? Ö m e r,

T a n n , d e d i, can a a fsu n o k u d u . h ik ä y e ler sö y -
Icdi.
G ö z ü k u la g i o lm a y a n y o k lu k la ra a fsu n o k u -
y u n e a co $ u v e rir o n lar.
O n u n a fsu n u y la y o k la r, v a rlik ü lk e sin e tak -

la la r a ta ra k h e m e n c e c ik g e lirle r.
V a r o la n a d a b ir a fsu n o k u r ; v a r o la n , (c z c c ,
ik i y ifte atla te k ra r y o k lu g a at s ü r e r g id e r.
G ü lü n k u la g m a b ir sö z sö y le d i, g ü ld ü rd ü
o n u ; ta§a b ir sö z d e d i, o n u ak iy k h alin e g e tird i,
m ad en e dön d ürdü .
B e d e n e b ir ä y e t o k u d u , b e d e n c a n k e s ild i;
g ü n e $ e b ir §ey d e d i, p a n l p a r i! p a r la d i o.
D erken gene onun k u la g in a k o rk u n y b ir
sö z c c g iz ü f l e r ; gü n e§in y ü z ü n e y ü z le rce p e r-
d e in e r, t u t u lu r g id e r.
312 MESNEVt SER Hl 1
1460, B u lu tu n k u la g in a o sö y le y e n , ne s ö y le d i
de b u lu t. g ö z le rin d e n m isk g ib i g ö z y a $ la n
dökm cyc b a § la d i?
T a n r i , to p r a g in k u la g in a n e o k u m u ^ tu r d a
to p ra k , m u rä k a b a y a v a rm i« , su sxn u ? kalnu§tir.-
l§ k ild c k a la n m , §a$irip d u r a n m d a k u la g in a ,
Tann b ir m u a m ra a sö y le m i^ tir de
O n u i$ k ild e h a p sa tik m i$ tir; o n u n sö y lc d i-
g i o i§i m i y a p a y im d e r , y o k sa o n u n z id d n u m i?-
O iki i§ten b irim se ? e r , i§ lcrse b u ü stü n .
tu tu $ , gcnc T a n n ’d a n d ir.
C an a k lin in i§kile d ü $ m e m e sin i is t iy o r s a n

§u pam ugu c a n k u la g in a a2 uka.
A z tik a d a m u a m m a la n m a n l a ; g iz li, 891k .
sö y le d ig i sö z le ri id rä k et.
B ö y le c e c a n k u la g i v ah iy y eri o lsu n . V ah iy
n c d ir ? D u y g u d a n b ile g iz li sö y le n e n sö z.
C a n k u la g i da bu duygudan b a m b a § k a d ir,
a p a y ri, c a n g ö z ü d e . A k il k u la g i d a b u n u a n -
la m a k ta m ü f lis t ir , z a n k u la g i d a .
C e b ir d e n s ö z c d ijim , a§k i sa b irsiz b ir hale-
g c t ir d i; ä§ik o lm a y a n sa c e b ri t u t t u , h a p se tti.
1770. Bu, T a n r r ’yla m anevi b c r a b e r lik tir , c e b ir

d e g i l; b u , aytn g ö r ü n ü § ü d ü r, b u lu t d e gil.
B u , c c b ir b ile o lsa h e rk e sin sa n d ig i, a n la -

d ig i, h e le d ile g in e b a g li, k ö t ü lü g ü b u y u ru r-
n e fsin c e b ri d e g il.
E y o g u l, c e b r i, T a n n k im in g ö n ü l g ö z ü n ü .
a 9m i§ sa 0 ta m r.
MESNEVI SER Hl I 313
Bu <;e$it k i$ ilere g iz li §eyler d e a p a y ik tir,

g e le c c k , o la ca k je y lc r d e . G c y m iji a n m a k o n -
la r c a h iy b ir §ey d e g ild ir.
O n la rin , d ile d ik le rin i y a p a b ile c e k le rin i dä-

v a e d ijle r i d e b a m b a § k a d ir, h e r §eyi z o rla y a p -
u k la n n i sö y le y i$ le ri de. K a tr e le r s e d e flc r in
ig in d e in ci k e silir.
S e d e f in d i$ in d a k ü y ü k , b ü y ü k d a m la la r v a r ;
fa k a t o d a m la la r s e d e fin iy in d e k ü y ü k , b ü y ü k
in c i o lm u ?tu .
O t o p lu lu k ta , m isk c e y lä n n u n g ö b e g in d e k i
k a b iliy e t v a r d ir ; h an i d i§ ard ak i k a n , o ce y län -
la rin g ö b e g in d e m isk o lu r g id e r .
S e n , d i§ a rid a k i ju k a n m is k c e y lä m n m g ö b e -
g in d e n a sil m isk o lu r d e m e .
S e n , d ija r d a ik e n b a y a g i b ir §ey o la n $u b a -
k ir , ik sir in g ö n lü n e g irin c e n a sil a ltm o lu y o r
d e in e {*).
D ü e d ig in i i§leyi§, y a h u t T a n n z o ru y la i$-
ley i? d ä v a s i, se n d e b ir h a y a ld e n ib a re tk e n
o n la r d a o ld u m u, u lu lu k l^ igi k e sild i g itti.
1480. Ekm ck so fra d a k e y c a n siz d ir, in s a n la n n b e-

d e n le rin d e y se n c§ ’e li ru h k e s ilir.
S o fr a m n o r ta s m d a y k e n c a n k e silm e sin e im -
k ä n y o k tu r ; fa k a t c a n , S e ls c b il su y u y la y o g u -
ru r, can eder on u.
(*) M c t in d e ' ^ u n g i r « d jju h e r '* » o z ü n ü n y a n i n «

y a z ila r a k d ü z c h ilm i $ ti r .
314 MESNEVI SERHI I
A d o g ru o k u y a n , b u , c a n in g ü c ü k u w e t i ^
y a o can a d a c a n olan in g ü c ü k u w c t i n e d ir ?
tn s a n in b ir k o lu , ca m n g ü c ü y le ( * ) d a g i,.
d e n iz le , m a d e n le b e r a b e r y a n y o r .
D a g y a ra n m ca n g ü c ü , ta$i y a r m a d a ; ca n a .
can o la n in g ü c ü y se Ay’i y a n § ta görün m ede.
G ö n ü l, sir d a g a r c ig in in a g z in i b ir a g a rsa ,.
c a n , ar§a d o g r u k o § u p g itm e y c k o y u lu r.
Adem’in, Rabbimiz, kendi mize zulmettik

diye yaptigi yanli$ hareketi kendi üstüne
ali§i, iblis'inse, sen beni azdirdm diye
sufunu yüce T anri’ya yüklcyiji
T a n r i'n in y a p tig in i da, b iz im y a p tig im iz i.

d a , ik isin i d e g ö r . B iz im y a p tig im iz i§lcr d e v a r,
bu m eydanda.
O rta d a h alk in y a p tig i i$ y o k sa , n eden bunv».

b ö y le y a p u n d e m c k im se y e .
T a n r i'n in y a ra ti? i, b iz im ijle r im iz i m ey d a-

n a g e tir iy o r ; b izim i§ im iz, T an n y arati§ im n
b e lirtile ri.
S ö z sö y le y e n b iri y a h a rfle ri g ö r ü r , y a a n la-

m t; b ir so lu k ta ikisin i de nasil g ö r e b ilir ?
14 9 0 , A n la m a d a la r s a h a rfle ri g ö r e m e z . G ö z , b ir
so lu k ta h em önü, hem a rd i görem ez k i.
(* ) M e tin d e " b ä a k l - a c a n " k e n " a k l " in iistü n« “ z ü i ”

y a tila r a k d ü z e itilm ijlir .
MESNBVr 5ERHI I 315
§ u n u b il b ir k e r e : ö n ü n ü g ö r d ü g ü n z a m a n ,
a r d in i n asil g ö r e b ilir s in ?
M adem ki can , hem h a r fi, h em m än ayi

k av ray am az; her ikisin i d e n asil y a r a ta b ilir ?
O g u l, T a n r i her§eyi k a v r a r ; b ir i§i y a p m a s i,
ba$k a b ir i$i y a p m a s m a en gel o la m a z .
* § e y ta n , “ B e n i a z d ird in d a „ d e d i ; o a l?a k ,
ken di y a p tig i i$i g iz le d i.
Ä d e m 's c “ B iz n efsim iz e z u lm e ttik ,, d e d i;

fa k a t b iz im g ib i T a n r i ’m n ijin d e n h a b e rsiz
d e g ild i o.
Y a lm z edebi k o ru d u da su g u n u g iz le d i;
T a n n 'v a y ü k le m c d i; k e n d in e v e rd i de lü tfa
eri§ti.
T ö v b e e ttik te n so n ra T a n n , a Ä d ern d e d i,
se n in i§ led igin o s u ? u , u g r a d ig in o m ih n ctleri
b en ta k d ir e tm e d im mi ?
B e n im ta k d irim le d e g il m iy d i o k a z a ? N e
d iy e Ö2 ü r d ile r k e n g iz le d in o n u ?
Ä dcm dedi k i: K o rk tu m , edebi b ira k m a -

d im . T a n n d a i$te d e d i, b e n d e o n u n i? in b a -
g i$ lad im se n i.
1500. K im sa y g i sa y a r s a , sa y g i g ö r ü r ; k im je k e r
g e tir iis e , b a d e m h e lv a si yer.
* T e m i z ? e y le r k im le r i^ in d ir? T e m iz le r i<pn.
S c v g iliy i ho§ t u t , ho§luk g ö r ; in c il, in cin .
* A g ö n ü l, a y ir d etm ek igin b ir ö m e k g e tir

d e c e b ri, ih tiy a rd a n ta m a y ir ; iy ie e b il.
316 MESNEVI SERHl 1
E l, titr e m c illc tin d cn t ir r e r ; b ir de e lin i

se n titr e tir sin .
H e r ik i h a ie k e ti d e T a n n y a r a t m i§ ü r ; b ö y
le b ii, a m a b u n u on u n la k iy a sh y a m a z sin k i.
E lin i o y n a ttig in d a n d o la y i pi^ m an o la b i-
l ir s i n ; la k a t eli titrey cn a d a m u i p i§m an o la u -
g u n u n e v a k it g ö r d ü n ?
B u sö y le d ig im sö z d e , an lay i§ i k n b ir i, b e lk i
o ray a yol b u la b ilir d iy e sö y le d ig im iz a k li b i r
s ö z d ü r ; fa k a t b u d ü z e n ö akil d a n c a k ild ir y a.
A k la d a y a n an sö z , inci o ls a , m e rc a n o ls a
can a a it b a h is, ge n e b a $ k ad ir.
C a n b a h s ij b ir b a?k a d u r a k t a d ir ; can § ara-

b in in b ir b a§ k a k iv a m i v a rd ir .
A kil b a h s m in i$ g ö f d ü g ü y a g d a b u Ö m e r ,
E b ü ’ l- H a k c m 'le sir d a ? n .
1510. F a k a t Ö m er a k ild a n can a g c lin c e : C an

b a h sin d e ( * ) E b ü ’l- H a k c m , E b ü - C e h l o ld u g itti»
E b ü - C e h il, can b a k im in d a n b ilg is iz d ir a m a ,

d u y g u b a k im in d a n , a k il b a k im in d a n o lg u n d u r .
A kil b a h s im , d u y g u b a h sin i e s e r , y a h u t s e -
b e p b ii. C a n b a h siy se 5a § ü a c a k , h e m d e p e k §a-
§ilacak b ir §ey d ir.
* A l^ ik lan m ak iste y e n , c a n i$igi g e lin ce n e

g e re k e n k a ld i, n c g e r e k tir e n ; n e g id e re n k a l-
d i, n e k alan .
(•) M etindc "d e r h llk n w a n ’’ ^ n i l J i f i haWo luryi-

laybrm ada ‘‘X ü k m " • ö z ü a ü a ja n in a " b « K * " yazilarak dfoel-
tiim iftir.
MESNEVI SERHl I 317
C ünkü gözü g ö r e n b ir in in , i§ igi, p a r i! p a n l

p a r la r d u ru rk e n so p a y a b en z iy e n d c lü c ih ti
yaci k a lm a z ; onu b o § lar g id e r e lb c tte .
.. «Nerde olursamz olun, o, sizinledir,,

ayetinin tcfsiri
G e n e h ik ä y e y e g c ld ik ; zati o h ik äy ey i n e
v a k it b ira k tik ki b iz ?
B ü g isiz lik te n sö z a g a rsak T a n r i'n in z in d a -

m d ir o ; b ilg id e n sö z e d e rse k o n u n sa y v a m d ir o.
U y u r sa k o n u n sa rh o ? u y u z b iz ; u y a m k sa k
o n u n m a sa lin a d alm i$ iz.
A g la r sa k o n u n , n z ik la r la d o lu b u lu t u y u z ;
g ü le r s c k . o z a m a n da $im §eyi£iz o n u n .
K iz a r s a k , s a v a jir s a k b u , o n u n k a h rim n ak-

s i d ir ; b a n § ir, ö z ü r d ile r se k b u , o n u n se v g isin in
ak si.
1520. * Bu k iv ra m p d u ran , bu k a rm a k a n ? ik o lan

d ü n y a d a k im iz b i z ? E l i f ’ in n c « v a r d ir ? H ig b ir
?e y i. h i? b ir je y i ; b iz d e e liP e d ö n m ü § ü z .
O elînin, canlarm §u balgiga düsmelerinin

sebebini Ö m cr’den, Tanri razi olsun, sorm asi
O c lg i, Ö m e r 'd c n b u sö z le ri i$ itin ce g ö n lü n -
d c b ir a y d in lik tir b e lird i.
K a t w d a so r u d a y o k o ld u g it ti, ce v a p d a .
Y a n lijta n d a k u r tu ld u g it ti, d o g ru d a n d a .
318 MESNEVI SERHt 1
T e m c li b u ld u , a n la d i d a p a r g a la r d a n g e s t i ;
fak at ge n e d e b ir h ik m ete d a y a n a r a k so ru y a
b a ?la d i ( * ) .
D e d i k i: Y a ö m e r , n e h ik m e ttir, ne s ir d ir
k i o a n d u r u s u , §u b u la m k y e rd e h a p se d ilm i§ ?
A r id u r u s u b ir b aJ^ ik ta g iz le n m is ; a rid u ru
c a n b e d e n lc re b a g la n m i$ .
Ö m e r, se n d e r in b ir b a h s e g ir iy o r s u n ; m ä
n ay i sö z e b a g liy o rsu n d e d i;
H ü r m ä n a y i h a p s e tt in ; b ir a m ji ( * * ) sö z e
b a g la d in .
B u n u d a b ir fa y d a igin y a p t m ; fa k a t se n ,
zacen fa y d a y ü z ü n d e n p e rd e a rd in d a sm .
K e n d is in d e n fa y d a m eydan a g e le n T an n,
b iz im gördü güm üzü n asil o lu r da görm ez?
1530. M än ayi sö z e h a p se tm e d e b ile y ü z b in le rc e

fa y d a v a r ; b u y ü z b in le rc e fa y d a , c a m n b e d e n e
g irm e sin d e k i fa y d a y a k a r ji pek az.
S ö z sö y le rk e n h a rc a d ig in so lu k , p a r ? a b u 9u k -
larin p a r g a b u ^ u g u . C a m n b e d e n e g irm e sin d e k i
fa y d a y sa tü m ü n d e t ü m ü ; a r tik bunda n a sil
• o lu r d a b ir fa y d a o lm a z ?
S e n b ir p a rija b u iju k su n , se n in y a p tig m i$te
b ile fa y d a v a rk e n n e d iy e tü m ü k in a m a y a el
a ta rsm ?
(*) Bu Üs b o y it m etin d c y o k k e tn W a rjila jtirm a d a b a j-

Itgin ik i y a n in a y a u lm if t ir .
(.**) A p a ^ ik ‘ “y 6 d r 6 " d ir ; fo k a t ‘ ‘b iid r.V oku n u m

Itta tia , yali* a o lu g u o lu r , n c tc k im obür nüshada da t>öylc.
MESNEVI SülUil I 3IS1
S ö z d e b ir fa y d a y o k sa s ö y le m e ; v a r s a k in a-
m ayi b ira k da § ü k retm e y e k o y u lm a y a b ak .
T a n r i ’ya ^ tik reim ek h c rk c sin boynuna ta -
k ilm i? b ir g e r d a n lik t ir ; h e rk e sin b o r c u d u r ; sa -
v a§ m ak , y ü z iin ü ek § itm ek se k im se y e b o ry da
d e g ild ir ; §ü k ü r d e d e n m e z o n a .
S u ra rin i ek $ itm ek §ükür o lsa y d i dün yada
sirk e d e n dah a fa z la ?ü k re d e n o lm a z d i.
S irk e y e , c ig e re g itm e y e yol g e re k se , b a lla
k an ;*, sir k e n g ü b in ol d e o n a .
M ä n a y i ?iire sig d ir m a y a u g ra § m a k , h iy b ir
§ey y a p m a m a k c ir ; m ä n a sa p a n ta $ in a b e n z e r ; d ile-
d ig in y ere u la ^ tirra a y a im k an y o k , elin d e d e g il.
«K im Allah’la oturup kalkmak istiyorsa

tasaw u f ehliyle oturup kalksm,,
sözünün mänast
O ely i, b u b ir iki k ad ch le k tu d in d e n g e y ti;.
a k h n d a n e ely ilik k a ld i, n e h a b e r.
A lla h ’m g ü c ü n e k u w e t in e sa^ ird i k a ld i: el-
yi b u ra v a u la jin c a d a b ir p a d ija h k e sild i g itti.
1540. S ei d e n iz e d ö k ü lü n c e d e n iz e o l d u ; to h u m
tarlaya e k ilin ce ek in o ld u .
E k m e k , in sa n la r b a b a sin m b e d e n in e g irin c e
ö lü y k e n d ir ild i, h e rje y d e n h a b e ri o ld u .
M u m la o d u n , k en d ilcrin i ate§ e fe d a cttile r
m i, k a p k a ra n lik özleri i§ik k e s ü d i.
S ü rm e ta?i g ö z le re fe k ilin c c g ö r ü j k e sild i
d e herêye g ö z c ü o ld u .
.320 MESN’EVf SER1T) I
N e m u tlu o a d a m a ki k e n d isin d e n k u rtu ld u

da b ir d irin in v a rh g in a u la^ti.
E y v a h la r o lsu n o d iriy e ki ö lü y le d ü § ü p
k a lk ti d a ö ld ü ; dirilik k agti g itti o n d an .
S e n d e T a n n K u r 'ä n 'in a k a g a rsa n p ev g a m -
b crle rin c a n la n n a ula$ir. o n la rla k a n b r s in
* K u r ’än p e y g a m b e rle rin h a lle r id ir ; o n lar
te rte m iz u lu lu k d e n iz in in b a h k la n d ir.
K u r än j o k u r, fakat d e d ig in t tu tm a z sa n .
tu t ki p e y g a m b c rle ri, cren le ri g ö r m ü js ü n ; ne
gik ar ?
F ak at K u r ’ä n 'd a k i h ik ä y e le n o k u r, b u y-
ru k la n n i cu ta rsa n , can k u jim k a fe ste d a ralir.
.1550. K a te ste k i ku§, z in d a n d a k i m a h p u s a b e n z e r ;
k u rtu lm a y i istem ey i§ i, b ilg isiz lik te n d ir.
K a fe sle r in d e n k u rtu lan c a n la r p e v g a m b e r-
•c r d ir ; halka k ila v u z lu g a M viktir o n lar.
O n la rin se sle ri d i? a rd a n g e lir , d in d e n du-
y u lu r, sa n a d a k u rtu lu ? y olu b u d u r, b u , der
o se s.
D e r le r k i : B iz d e b u y ola d ü § tü k d e $u d a -
ra c ik k a fe ste n k u r tu ld u k ; b u k a fe ste n k u rtu l-
m a k icin b u y ola d ü § m e k te n ba^ka gare yok.
H a sta la n , a g la r, in ler b ir h a le gel d e
ta m n ip b ilin m e k te n k u r ta r sin la r seni.
£ünkü h alk ga ta m n m a k , b ilin m ek p ek sa g -
lam b ir b a g d ir ; b u y o ld a , d e m ir b a g d a n a$ag:
am k alir h i? ?
(§ ERH)
1395. b e y itte n so n ra k i h ik äy c n in " E s r ä r ’ ü t- T e v h id ,,.

d e b u lu n d u g u n u , " M u h ä d a r ä t ’ ü l- U d e b ä ,, d a d a g e ? -
tig in i F u n iz a n - f e r b ild ir iy o r . F in n i n , M c d in e lile r lc
k o n u ^ m a sim u d a “ Ih y ä ’ ü l-U lü n v ,, la “ T e l b is ü I b l i s ,,
te n a lin d ig m i ve « T e z k i r e t ’ü l E v liy ä ,, d a d a H ä tc m - i
A sa m m ’ m h al te r c e m e sin d c n a n ild ig in j sö y lü y o r (s.
1 7 -1 3 ). A sü h ik ä y e ik in ci h a ü fe Ö m e r ’in za m a n in d a
M e d in c ’y e ge le n R o m a el<;isinin, Ö m c r ’i m u k e lle f b ir
sa r a y d a b u ta c a g im sa n trk e n o v a d a , b ir h u rm a aga*
cu un a ltin d a y a tip u y u rk e n b u lm a sm d a n m e y d an a
g clm i& d r. F a k a t M e v lä n ä b u h ik ä y e d e d e ccdailerinc
u y u p a y e tlc rle , h a d ls le r le , h ä l, m a k a m g ib i ta sa v v u f
te rim lc riy le v a ra tili^ i, A U ah’ in ta s a r r u f ve te d b ir in i,
lie r v a rlik ta k i h ik m e t v e k u d re tin i, v a h y i> can ve ak il
g ö z ü n ü , c e b ir v e ih tiy a ri. y aratih ^ tak i te k a m ü lü , m l -
n am n lafv.a sig m iy a c a g im , fc rd iy c tte n ge ^ m cm en in
d e m ir b a g la rla b a g la n m a k ta n fa rk siz o ld u g u n u . k en -
d isin e h ä s o fe v k a lä d e tah k iy c ü slü b u y la a n la tm a k ta d ir.
1403. “ D o g u d a A U a h m d ir b a u d a . A rtik n ere-

y e d ö n e rse n iz d ö n ü n , o r a d a A lla h ’ a d ö n m ü ? o lu rsu n u z .
S ü p h e y ok k i A lla h ’ in lü t f u , ra h m e ti b o ld u r , h e r §eyi
b ilir.j» ( K u r ’ä n , 11, 115)
14-10» K u r ’ä n ’ in L X X l . sü r e si o lan N ü h sü re sin -
d e , N ü h ’u n , T a n r i b u y r u g u y la k a v m in i d iu c ? a g ir d i-
F . 21
323 MESNEVI SERHl I
g l, so n u n d a , R a b b im , b e n k a v m iin i g e c c g ü n d ü z , o n -
la ri sen b a g i^ la y a sin , su g la rm i ö r tc sin d iy e n e vak it
g a g ird iy sa m p a r m a k la riy le k u la k la r im tik a d ila r, e lb i-
sc lc rin c b ü rü n d ü le r, u lu la n d ik ? a u lu la n d ila r,., d e d ig i
an latilm ak tach r (5 - 7 ). B e y tin ik in ci m is r a m d a 7 . ä y e tte n
b ir k elim e a y n e n alin m i^ tir (4 0 6 . B e y tin iz a h m a d a b k .).
1420. “ S u lt a n , y e r y iiz ü n d e A lla h g ö lg e s id ir ; on u

u lu layai)] A llah u lu l a r ; o n u a ?a g ila y a m A lla h a § a g ila r .„
( C ä m i’ , I I , s. 3 1 . A y m sa h ife d e b u m e ä ld e b c? h a d is
d a h a v a rd ir. S u lta n ’ d a n m a k sa t a d ä le tle h ü k ü m veren
k u d re t v e b u y ru k s a h ib i k i§ id ir.)
1429. Y e d i ä z ä , b a § , g tig ü s, k a n n , iki k o l v c cl,

i k i b a c a k v c a y a k tir.
1 433. “ S 07,d e n ö n c e s e l ä m ,,, " S ö z d e n ö n c e se lä m ,

se lä m v e rm e d e n k im se y i y e m e g e g a g i r m a y i n „ , “ S o -
Tudan ön ce s e lä m ; k im se lä m v e rm e d e n b ir §ey so r a r sa
;$ize, ce v a p v e r m e y in .,, (C ä m i’ , I I , s. 3 2 )
1435. " G e r g e k t e n d e R a b b im ix A lla h 'u r d e d ik ten

■sonra d a d o sd o g r u h a re k e t e d e n le re m e le k le r in d i-
rir iz d e sa k in k o rk m a y in v e m a h z u n o lm a y m v c m ü j-
d e le n in , se v in in s iz e vaad cd ile n c e n n e tle d e n z .,,
( K u r ’än , X L I , S a f , 3 0 ) K o r k m a y in s ö z ü ayn en bu
ä y e tte n alin m i§ tir.
1441. H ä l, sü f ile r c e , n e ^ e , h ü z ü n , ge n i^ lik . d a r -

h k , sik in ti g ib i b ir h a lin in sa n i, e lin d e o lm a d a n k a p -
la m a si, k a v ra m a sid ir . I y i, y aliu t k ö tü o la b ilir. M ä n a
ä le m in in y o lc u su , y o ld a y k e n ge$itli h a lle r e ' u g r a r ;
h a ttä in k är b ile b ir h ä ld ir. F a k a t v a ra c a g i y ere v a rd i
m i b irlik , o n a m a l o lu r. In sa n a m al o la n h äle m a k a a m
<derler ( T a 'r i f ä t , H ä l m a d d e si, s. 3 2 ).
MESNEVI I
1 4 9 4 -1 4 9 5 . T a n r i, i b l i s A d e m 'e s e c d e e tm c y iu c e ,
s a n a se c d e e tm e y i e m re ttig im z a m a n , s e c d e etm ek ten
m e n ’ e d e n n e y d i se n i d iy e so rm u $ , o d a , b e n o n d an
h a y irh y im , b en i a t e jt e n y a ra ttin , o n u y sa t o p r a k t s n y a
ra ttin d e m i§ , T a n n d a o n u c c n n e ttc n sü rm ü § tü r. I b lis ,
ö y lc y sc b en i k iy a ra e te d ek ö ld ü rm e , m ü h le t v e r b an a
d o rn ig ; T a n r i d ile g in i v e rd ik te n so n ra d a , b e n i a z d ira n .
s e n s in d c y ip k u lla ri d o g ru y o ld a n sa p tir a c a g m i sö y -
le m ijt ir ( V I I , A ’ r ä f . 1 2 -1 7 ). Ä d e m 'le H a w a 'y a gc lin -
c e o n la r , 1259. b e y tin § erh in d e sö y le n ild ig i g ib i e b e d e
r ia y e t c d c rc k k e n d i n e fis lc r in e z u lm e ttik le rin i sö y le -
m i§ lc r, b a g ijla n im jla r d ir . H er i? A lla h Jm ta k d iriy le
o lu r. M u tla k c e b re in a n a n la rla ta fv iz e in a n a n la r m ü s-
te sn d A lla h ’m , k u lu , h a y ir v e §er ijle r a e k te m u h a y y e r
b ira k tig m a in a n an im a n eh liy le c iiz ’i ira d e y i kabul.
ed e n le r d a h i, A lla h ’in , k u lu n n e v a p a c a g im b ild ig in i.
b ilg is i, k u lu o i?i ijle m e y e z o rla m a sa b ile , k u lu n itaati
d e , isy a m d a A lla h ’m v e r d ig i k u v v e t v e k u d re tle y a p -
tig m i k ab u l e tm i$ lc rd ir. F a k a t in sa n m g e n e d e edebe*
ria y e t e d e re k d u a d a b ile , ey g ö k le r i y a r a ta n , y erle ri
y a r a ta n , d o g ru la r a y a r d im e d e n , a c iz d e k a la n lari k o -
ru y a n , su y la n b a g i? la y a n g ib i sö z le rle d u a e tm e si ge-
re k tir . B u n a k a r jih k m e se lä , ey d e p r e m le rle y ery ü z ü -
nü a ltü st eden, sa m y c llc riy le , fir tm a la r la y ö lle rd e ,
d e n iz le rd e in s a n la n b o g a n d iy e d e d u a e d e b ilir d i; fa
k a t b u ta rz d a e d e b e r ia y e t etm em i§ o lu r d u . In sa n m ,.
y e rk e n , iy erk en , g e z e rk e n , h : r h a ld e g a fle te d ü sm e m e si,
e d e p g ö z le m e si g e re k ir. K a ld i k i Ä d e m P eygam ber
I I . sü re n in 3 0 . ä y e tin d e b e y an b u y u r u ld u g u g ib i y er-
y ü z ü n d e h a life o lm a k ü z e r e y a r a tilm i? ti; te k lif m a h alli
o lm a y a n ce n n ette k a lm a k ü z e re d e g il. L I . sürenin.
(Z ä r iy ä t) 56. ä y e tin d e b ild ir ild ig i g ib i y aratilan lar,.
324 MESNEVI SlJRHl 1
A U ah ’a k u llu k e im e k , b u n u n igin de on u ta n im a k
if i n y a r a tilm i$ U rd ir; h a lk m e fd a li, P e y g a m b e r le rin h ä -
te m i, Ä d e m P e y g a m b e r ’in so y u n d a n g e le c c k t i; b u b a
k im d a n onlarin,. y an i Ä d e m v e H a w ä ’ n m , y ak la$m a-
m a la n e m ro d ile n a g a c m m e y v a sin d a n y e m d e r i, su g
d e g iid i; “ terk-i e v lä » y an i y a p ilm a m a si d ah a d o g r u
•o lan , fak at y a p ilm a si d a su g o lm a y a n b ir §eyi terk et-
n ivitti. H a tta b u h u su sta d ah a ileri g id ip b u n e h v in ,
te sv ik iy , te rg iy b l b ir n ehiy o ld u g u d a h i sö y le n c b ilir;
g ü n k ü p e y g a m b e rle r, b ilh a ssa E h lib e y t Im a m la rin c a ,
n ü b ü v v e tlc rin d e n once d e , sonr3 d a h e r tü rlü k ü g ü k
ve büyük g ü n ä h la rd a n , h attä h a ta d a n , u n u tm a k ta n
d a h i m iin ezzeh ve m u k a d d e stir le r ; te b lig in cm a n e iir.e
d e §art b u d u r. B u b a k im d a n o n la r in b u istig fa r i. ed e-
b e riayetei.
1501. « P i s k a d in la r, p is e r k c k le r in d ir ; p is erk c k le r,
p is k a d m la rm v e te m iz k a d in la r, te m iz e r k c k le r in d ir ;
te m iz crK ek ler, te m iz k ach n lan n , O n la r ö b ü rlc rin in
sö y lc d ik le ri sö z le rd e n u z a k tir, o n la r in d ir y a rlig a n -
m a v e g ü z e lim b ir n z ik . „ ( X X I V , K ü r , 2 6 ).
1 5 0 2 -1 5 1 2 . B u b e y itle rd c g e n e c c b ir v c ih tiy a rd a n
b a h se d ilm e k te d ir. B ir in san titr e m e illc tin e tu tu lsa ,
cli titre se , b ir in sa n d a d ile g iy le , istc g iy le elinj titr e tsc ,
m e se lä sö y le rk e n , sö z ü n ü d a h a iy i a n la ta b ilm e k igin
ija r e t le r y a p s a , y a h u t elin e b ir k a lc m ahp b ir je y
yazsa ?ü p h c yok ki bu iki h a re k et a r a sin d a b ir fa rk
v a rd ir . H e r iki harekeci d e A llah y a r a tiy o r ; fa k a t eli
titr e y e n , b u h arek eti k en di d ile g iy le y a p m a d ig ) igin
■sorum lu degild ir^ p ijm a n da o lm a z . A m a k o n u ju rk e n
i$ aretlerd e b u lu n a n , y a h u t b ir §ey y a z a n , i^ aretlerin d e
e d e b e aykin b ir ?ey y a p a r s a , y a z is m d a y a la n , y a n li*
M tSN EV l JERHt I 325
b ir §cy y a z a rsa y a p tig i h a re k e ttc n , y a z d ig i y a z id a n

h e m s o r u m lu d u r , h e m d e p i$ m an o la b ilir . T ä a t im iz
d a , isy a m m iz d a A lla h ’in v e rd ig i k u w e t l e d ir ; fa k a t
A H ah’ in e m rin i t u tm a y a . n eh y in d en k a ^ m a y a m c m u r u z ;
b u h u su sta da o n u n lu tfu n u , y a rd u m n i iste m e k te y iz .
M u t la k c e b re in a n m a k , 9 4 3 - 9 4 8 . b e y itlc rd e a n la tild ig i
g ib i h e m $er’a . h e m e d e b c ay k irtd ir.
1513. G e re k e n , g e rc k tir e n , g id e r e n , k a la n . m e tin -

d c “ lä z im , m e lz ü m , n ä f i, m u k ta z i,, d iy e g e q y o r . B u n
la r ak li d e lille rd ir. L.äzim o la n . y an i g e re k e n ? e y d e
b ir g e re k tire n a r a n ir ; m e se lä iyi in s a n d a , iyilik g c re k -
t i r ; iy ilik i? in d e iyi in s a n m v ü c u d u g e re k . G id e r e n ie
k a la n sa b irb ir in e z ittir . H e r k a la n , h e r o la n §eyir. b ir
o ld u r a m v a r d ir . Y a p ila n b ir i§te, o i§in y a p ilrn a sin a
se b e p o la n , y a p tira n aram r; y a p ila n , y a p ilm a sin a
b ir se b e p v a rd ir d a y a p ilm is u r ; y a p ilm a y a n y ap ilm a-
m a sin a se b e p o la n , b ir g id e re n v a rd ir k i y a p ilm a m i*-
t i r ; y a p ilm a y a n , m e y d a n a g e lm e y cn i§se y a p ilm a m i?
d e m e k tir v e m e y d a n a g e )m e m i$ tir.
1514. B u b e y itte n so n ra k i ba§lik “ Ö y le b ir m ä b u t-

tu r ki g ö k le ri ve y e ry ü z ü n ü alti g ü n d c y a r a t n u ju r d a
so n r a ar$a h ä k im o lm u ? t u r ; b ilir n e g ir e r s e yere v e n e
? ik a r s 3 o r d a n ve n e y a g a r sa g ö k te n v e n e a g a rsa o ray a
v c o , siz in le d ir n e rd e o lu rsa n iz v e A lla h , n e y a p iy o r-
s a m z g ö r ü r ,, ä y e tin d e i§aret ed ilm e k te d ir ( L V I I , H a d id
4 ).
1520. « E l i f t e b ir $ey y o k ,,. M e v lä n ä b u n u M c sn e v P -
d e d e D iv a n 'd a d a 90k sö y le r. A ra p a lfa b c sin d e llk h a r f
o la n ve a lfa b e m iz d e k i <fa, e „ h a rfte rm e , b azi kere d e
“ 1, i, o , ö , u , ü „ h a r fle r in e u y an e lii, y u k a n d a n a^ a -
g iy a ^ ek ilm i? d ü z b ir <;izgidir. Ü st iin d e , a ltin d a n ok-
336 MESNEVI SERUl I
ta sj y o k tu r. E s k id e n y o cu k lara " E l i f ' t e b ir §ey y o k ,

b e a lcm d a b ir n o k ta , te on a b e n z e r , s e o n a b en z er. C im
k a rn m d a b ir n o k ta , ha on a b e n z e r, hi o n a b e n z e r ...,,
d iy e te rtip le n m i? te k e rle m e lc r n ag m e ile oku tu lur”
•böylcce d e h a rlle r in §ekillcri y o c u k la rin z ih in lerin e
so k u h n u ? o lu rd u . " E l i f t e b ir §ey y o k „ sö z ü b u tek er-
le m e d c n d ir. A y m z a m a n d a , e lif, m u tla k v a rü k ’a i$a-
re ttir ( F ä t ih 'ü l- E b y ä t , s. 13). B ü tü n sifa tla r , zätin dn
m ü ste h lc k tir . M e v lä n ä b u b e y itte b u in an ca d a lârct
e tm e k te d ir.
^ 1537. B e y itte n so n rak i b a lijk ta g e y en sö z , b az i

s ü f il e r ta ra fin d a n h a d is o la ra k k a b u l e d ilirse d e t a s a w u f
v e s u f i sö z le ri, 132. b ey tin izah in d a sö y le d ig im iz g ib i
H z . M u h a m rn e d 'in z a m a n in d a y o k tu . Z a te n M e v lä n ä
d a b u sö z e h a d is d e m iy o r ; s ü file r d e n b irin in sö z ü ola-
cak.
1547. “ A h läk i, häli K u r ’ ä n 'd i.,, ( C ä m i \ I I , s . 9 3 ).
lo 4 8 . “ N ic e d in hukuku ö g ren m i^ k iji v a rd ir ki

n o n u n la am el e tm e z , b ilm ez sa y ih r. K im in b ilg isi
k e n d isin e fa y d a v e rm e z se z a ra r v c rir o n a b ilg is iz lig i;
K u r 'ä n , san a n cy i y a p m a d iy o r , o k u ; fa k a t o k u m a n
o i§i y ap m ak ta n sen i m e n ’ e tm ez se K u r 'ä n 'i o k u m a m ij
« a y ilir s m .,, (C ä m i5, I I , s. 19)
( M E T IN )
Bir täcirin hikäyesi, ah$veri$ iyin giderken

mahpus dudusunun, Hindistan duduiarina
sclärn göndermcsi
B ir t ic ir v a r d i, b ir d e d u d u s u v a r d i; k a fe ste
m ah p u s, güzel b ir duduydu.
T ä c ir y o lc u lu g a h a z irla n d i, H in d is ta n 'a git-
xneyi k u id u .
C ö m e rtlig in d e n h er k u la , h a la y ik c a g iz a , s a
n a n e g e tir e y im , tez sö y le d e d i.
H e r b ir i, o n d a n b ir d ilek d i l e d i; o iyi a d a m
d a h e p s in c v a a tle rd e b u lu n d u .
3560. D u d u su n a, se n ne a rm a g a n is t e r s in ; nc
d ilc r s in ki H in d is ta n ü lk e sin d c n a la y n n da,
sa n a g e tire y im dedi (*) .
D udu, orda d u d u la r v a rd ir d e d i; on lari
g ttrü n c e ; h äiim i a n la t.
F ilä n d u d u siz i ö z le m e d e ; T a n r i tak d iriy le
b iz im m a h p u s u m u z o.
S iz e se lä m s ö y le d i; siz d e n y a rd u n d ile d i;
b ir ?arc, b ir k u r t u lu j y o lu b u lm a m z i iste d i.
D e d i ki d e ; y ak i$ ir m i ki b e n , ö z tcm le r iyin -
d e b u r a d a a y r ilik la . c a n v e re y im ?
( ’■
'■
) A v m a g .in , T ü rk te o la r a k b öy le k u lla n ilm i? tir .
328 MESNEVI SERHl I
Y ak i $ir m i b u ki b e n , sa g la m b a g la rla b a g ~
la n a y u n ; s iz se k im i y e jilb ld c r d e g e z e sin iz , k im i
a g a g lara k o n a sm iz .
D o s tla n n v c fa s i b ö y le m i o lu r ? B e n $u h a-
p is *a k a la y im , s iz g ü lb a h g c sin d e g e z ip to z a sim z .
A u lu la r, b u a g la y ip in ley e n d u d u y u d a h a -
tir la y in ; b ir sa b a h gagi g a y irltk ta , gim en lik te
a m n b e n i.
D o s tla r i ani$ d o sta k u tlu d u r ; h ele d o siu n .

b iri L e y lä , ö b ü r ü M e c n u n o lu rsa .
A d o stla r , siz b o y u p o su d ü z g iin , y an i b eli
u y g u n ctjlerin izle zevk ig in d e sin iz ; b c n se k en d i
k a m m la d o lu k a d c b le r tg m e d e y im .
1 570. B a n a y a rd im c m ie k iste m e sc n iz b iie h ig o l-

m a z sa b en i a n a r a k b ir k a d e h $ a ra p igin.
* Ig e rk e n d e b u to p ra k ta la ra dö$en m i§ dü $-
k ütiü anin d a b ir y u d u m c u g u n u to p r a g a d ö k ü n ..
N e tu h a f h an i 0 ahic, n e o ld u 0 a n t ? O $e-
k cr g ib i d u d a k la rd a n gik an v a a tle r n e re d e ?
* Bu k u lu n ay rih ^ l, a y rilig a d ü sin e si, k ö tü

k u llu k ta n sa , k ö tü y e k ö tü lü k e d e r se n a ra m iz d a
n e fark k a h r ?
F a k a t k iz a r, sav a§ ir d a k ö tü lü k tc b u lu n u r-
sa n , y a p tig in k ö tü lü k g a lg id a n , g a g a n a k ta n , gen g
se sin d e n d a h a d a fazla zev k v e rir b a n a .
A c c fa s i, d e v le tte n d e d a h a g ü x e l o la n ; z
ö c a h ji , c a n d a n d a d a h a se v g ili b u lu n a n ;
A te$in b u s e n in ; i§igm n a s il? V e r d ig in yas>
bu; d ü g ü n ü n , d e rn e g in n asil d ir a c a b a ?
MESNBVl SIRHl I 329
C e v rin d e bu tath lik lar v a rk cn lü tfu n u n

k ü n h ü n e k im d a la b ilir k i?
A g la rim am a in a n ir da c e fa sim azaltive-
rirs e d e k o r k a n m h an i.
G e rg e k te n de h em k a h rm a ä§ ik im , o n u n ,
h em lö tfu n a . N c §a§ilacak b ir ä fik im ki b u iki-
sin i d e se v m e d e y im b en .
Ü 580. V a llä h i b u d ik en d e n k u r tu lu r d a g ü lb ah g e -
sin e v a r ir s a m , b ü lb iil g ib i bu yüzden fe ry a d
e tm e y e k o y u lu ru m .
B u n e $a$ilacak bülbüldür ki a g z in i agti m i
diketn de gülbahgcsiyle berabcT y e r, sömürür.
N e b ü tb ü lü b u ? A rc h e n b ir tim sa h b u . B ü -
tü n ho§ o lm a y a n § eyler o n u n a^kiyle h o? o lu p
g id iy o r.
T ü m e ä § ik , z ä te n d e k e n d isi tü m . K e n d in e
ä $ ik , ken di se v g isin i a riy o r o.
tlähJ d u d u k u s la n m n k a n a tla r i
C an d u d u su n u n h ik äyesi de bu <je§ittir;
fa k at k u $ lara m a h re m ki§i n e r d e ?
N e r d e s u g s u z , artk b ir k u ? ki i g n d e , o r d u -
su y la beraber S ü le y m a n b u lu n s u n ?
S ü k r e tm c k igin d e d e g il, ?ik äy et etm ek igin
d e d e g il. F a k a t fery a d a b a § lad i m i yedi g ö g e
de b ir g ü r ü lt ü d ü r d ü § sü n .
* H er s o lu g u , T a n ri’dan y ü z le rc e m e k tu p ,
•y ü zlerce h a b e r?a v u ? u k e s ils in ; b ir Ya ra b b i d e-
330 m esn ev i $ er h i i
m e sm c k a r ? !lik T a n r i ’ d a n , a ltm i? k ere buyur

k u Ju m se si g c lsin .
S u y u , I a n rj k a tia d a k u llu k ta n y c g o ls u n ; k ü f-
ru n c k a r ji b ü tü n in an ylar d e g c r siz b ir h ale g e lsin .
* H e r so lu k ta on a ö ze l b ir m ira c o ls u n ; T a n -
r ij taciru n ü s t ü n e y ü z le rc e ö z cl t a ? k o y su n .
1590. G ö r ü n ü jr e , to p ra k a , t i i n tle 0 |s u 0 . ranlys3

m ekrfnsizhk ilin d e u c s u n ; h e m d e ö y lcsin e b ir
m c k a n siz lik ilin d e ki y o lc u la n n v e h im le rin e
b u e g e lm e sin .
A n la y a c a g m b ir m e k ä n siz lik ili d e g ’l- her

so lu k ta o r a d a n b ir h a y ä l d o g m a z sa n a .
* M c k a n ili d e o ä le m in b u y r u g u n d a , m e k an -
siz h k ili d e ; h an i d ö r t irm a k n a sil ce n n e tü e in
b u y r u g u n d a y sa öyle.
B u n u p e k a n la tm a , y ü z <pcvir b u n d a n ; so lu k .
b ile a lm a ; A lla h d o g ru su n u d a h a iyi b ilir ’
D o s tla r , b iz g e n e k u§, tä cir ve H in d is ta n

h ik a y c sin e d ö n d ü k ( * ) .
T a c ir , b u h a b e n ile tm e y e , o n u n se lä m im ,.
a n s in d e n o la n k u jla r a g ö tü r m e y e sö z v e rd i.
m ctin d e " B äz « * iy d ü s t a n "

. . k e l,m M m ,n 4 M ia ” y a z ilm .j, n ü«h a f„rk*.
c M tn ,,; m , . r„ “ BSz m ije r d im czin iy d ü W o lm u ,-
t u ,. Bu t.k d .r d e Do»»]ar, Kiz g ene b u bttKi, tcn k
txcir ve H in d is ta n h ik a y w in e döndak" ol«,r.
MESNEVI SERHt I 331
Efendisinin, 9ayirda Hindistan dudularmi

görmesi, dudusunun sözlerini onlara
söylemesi
T ä c ir H in d is ta n 'm tä ö te u cun a van nca

•o v a d a b ir k a ? d u d u g ö rd ü .
B in eg in i d u r d u r d u , o n lara se sle n e r e k o se -
lä m i, o e m a n e t e ttig i sö z le ri sö y le d i.
O d u d u la r m fin d e n b in titr c d i, titr c d i,

d e rk e n d ü § tü , s o lu g u k c s ild i, Ö ldü.
D u d u n u n e fe n d is i, o h ab e ri sö y le d ig in e pi§-
m an o l d u ; b ir ca n h n tn ö lü m ü n e s e b e p o ld u m
d e d i.
7 .6 0 0 . B u n u n , b elk i d e o d u d u c u k la a k ra b a h g i v ar
d i ; b clk i d e b u n la r iki b e d e n d i d e c a n la n b ird i.
N c d e n y a p tm i b u n u , n e d e n b u h a b e ri ilet-
t im ; g a re siz k u § u b u h a b e rle y a k ip y a n d ird im .
§ u d il, ta sla d e m ire b e n z iy o r ; d ild e n siijra-

y an sö z se sa n k i ate$.
K im i h ik ä y e sö y liy e re k , k im i lä f ed erek
d e m iri t a ja v u r m a bo§ y ere.
(Jü n k ü o rta lik k a ra n lik , h e r y a n d a d a p a m u k

v a r ; k iv ilo m p a m u g a si^ ra sa n e o lu r ?
Z ä lim , o to p lu lu g a d c rle r k i g ö z le rin i k a p a -

m i?tir d a sö y le d ig i sö z le rle b ir d ü n y a y i y ak ip
yandinm<tir.
B ir s ö z , b ir d ü n y a y i y ik a r ; ö lü tilk ile ri a rs-
la n h a lin e g e tirir.
333 MESNBVI SLR!» I
* C a n la r z a te n t e m d d e n I s a s o lu k lu d u r ; k i
m i yara k e silirle r, kim i d e m e lh e m o lu rlar.
C a n la rd a n p e rd e k a lk say d i h e r ca m n s ö z ü
M e s ih ’ in sö z ü n e d ö n e rd i.
§ e k e r g ib i söz sö y le m c k iste r se n sa b r e t,
h a ris o lm a , y e m e $u lielvay i.
1610. A kh fik ri eren ki§ilcrin i$ tah lan s a b r a d ir ;.

h elvay i g o c u k la r a rz u la r.
Sab red en göge a g a r ; h c lv a y iy e n sc g e rile -

d ik fe g e rile r.
Tanri ruhunu kutlasin, Fcrideddin A ttar’m

Sen ne/is sahibisin a ga/il, toprak tfinde
kan ye ;
baliat gönül sahibi, sehr bile yese o zehir
bal kesiliry.
söziiniin tefsiri
G ö n ü l s a h ib i o lan a p a ? ik . ö ld ü r ü c ü zeh n,
b ile i^ se o z e h ir ziy an v erm ez o n a .
_ sa g h g a c se n lig c k a v u $ m u $ tu r, p c h -
riz d e n k a r t u l mu?tu r o ; h a lb u k i y o k su l iste k i:
h a r a r c t ig in d e d ir ( * ) .
P ey gam ber, a k o rk u su z istek li (**) d e d i,

a k lu u b a$ m a al d a h i? b ir iste d ig in jc y le sa v a s-
m a y a k alk i§ m a.
(* ) M iara da »öxü y a z itm a m i? . u n u tu lm u » . K a r .

» ila jt.r m a d n m ja r a V a k i y e rin e ifa re t « jile r e k ü itc y a ziJm .«tir..
.. M e lin d « "m e rd - i c e r f y a z .lm .,. ka r f,]a?t.rm ad*,

m o rd .o z ü n ü n ü « tü Re -'inlib'- *özü k a y d e lilm ijlir .
MESNEVI SEBIll I 333
S e n d e b ir N e m r n d v a r , ate§c a t ilm a ; a til-

m ak istiy o rsa n ön ce ib r a h im o l.
N e y ü z m e b iliy o rsu n , n e d e n iz e is in ; k e n d i
ak lin a u y u p d a k e n d in i d e n iz e atm a .
F a k a t o , z iy a id a rd a n b ile fa y d a e ld e e d e r ;
ate^ten k iz il gül b itirir ( * ) .
O lg u n , to p r a g i tu ts a a ltin o l u r ; o lg u n o l
m a v a n sa a ltin i eline alsa to p ra k k e silir, küle
d ö n e r.
O g c r^ ek eri T a n n k a b u l etm i§ tir y a ; artik
o n u n e li, h e r i§te T a n n e lid ir.
1620. O lg u n o lm a y a m n eli § ey tan m , d evin e lid ir ;

9ü n k ü o . t e k lif tu z a g in d a d ir , fit n e fa rk in d a .
B ilg isiz lik b ile o lg u n k ijid e o lu r , hüner

k e s ilir ; fa k a t b ü g i b ile o lg u n o lra a y a n d a b ilg i-
siz lik o lu r g id e r ( * * ) .
H a sta n ey e y api$sa h a sta lik o l u r ; o lg u n sa

k ü fre s a n ls a k ü f ü r , §eriat k e silir.
A a tliy la yariâ g irise n y a y a , ba§int k u rta -

ra m a z sin , ö n d ü lü a la m a z sin ; d u r, vazgc^ bu
i$ten.
(* ) B eytin b ir in c i m icrai, ik in c i n rn rn in y e iin e ya-

z ilm ij, -toaiadan ilk m u r a 'in iU tü n e “ 2 " n u m a ra s i U o n m ug tui.
( * * ) M e tin d c “ m ü n k ir “ y a z ilm ijk c n S ta rjü a jtirm a d a üate

" n ä k is " y a z ila ra k d «ze l*ilm i?tir.
334 MESNßVJ JtKHl 1
Büyücülcrin Musa'yi, T ann escnlik versin,

ne buyurursun, sopayi Önce sen mi atarsm
diye ululam alar
B ü y ü c ü le r , län ctlern n i? F ir a v u n 'u n c a g in -

d a , M ü s a ’ y a k in g ü d e re k o n u n la sa v a s a k alk is-
u la r. y
F a k a t M u s a 'y i ön e g e ? ir d ilc r ; on u u lu tu t-
tu la r.
B u y ru k se n in d e d ile r ona; iste rse n ön ce

so p a y i sen at,
H a y ir d e d i M ü s a , ey b ü y ü c ü le r , o d ü z c n le ri
ö n c e siz o rta y a k o y u n .
B u k a d a rc ik b ir sa y g i y ü z ü n d e n d in , o n la n
sa tin a ld i; b u in a t y ü z ü n d e n d e e lle r i, a y a k la ri
k e sild i. '
B ü y ü c ü le r , o n u n h a k k in i ta m d ila r d a i$le~
d ik leri su ? a k atîlik elle rin i, a v a k la n m fe d ä
e ttile r.
163° - „ Y em ek d c o l 8 « n e h e lä ld ir , sö z d e . S e n o lg u n
d e g ils in ; y e m e , d ilsiz k e sil.
C ü n k ü se n k u ia k sm , o y s a d i l ; se n in c in sin -
den d egil o . T a n n k u lak lara " S u s u n , , b u y u rd u .
C o c u k d o g u n c a ö n c c s ü i e m c r ; b ir z a m a n
s u s a r ; ba$tan a§agi k u la k k e silir.
S ö z sö y le m c y i ö g r e n m e si i? m b ir zam an
d u d a k la n n i y u m in a si g e re k .
MESNEVI SliRHi I 335
K u la k v e rm e z d e ti t i d er d u r u r s a k cn d i-
sin i d ü n y a m n d ilsiz i y a p a r g id e r .
D a h a b a $ lan g u ;ta sö z e k u la k v e rm e y e n , ana-
d a n d o g m a sa g ir s a d ilsiz o lu r , n a sil c o ?su n da
sö z s ö y le sin ?
(^ü n k ü sö z sö y le m c k ipin ön ce duym ak,
d in le m e k g e re k . S e n d e sö z e , d in le m e k y o lu n -
d a n g ir.
* “ E v lc re k a p ila rin d a n g in n ,,; istek lerin izi,,
se b e p le rin e sa n la r a k diley in .
D in le m e y o lu n a b a g li o lm a y a n sö z , a n c a k
ü m its iz , ih tiy a y siz y aratan u i sö z iid ü r.
E $ siz . ö r n e k siz y a ra u r o; u sta y a uym az.

H erkes ona d a y a ru r; d a y a n ci y o k tu r on u n .
1640. O ndan ba§ka h e rk e s, h em s a n ’a tta , hem

sö z d e u sta y a u y a r . örn ege m u h ta y tir.
B u sö z e y a b a n c i d e g ilse n b ir ln rk a y a b ü rü n ,
b ir y ik ik y e re v a r d a gözya§i d ö k m c y e k o v u L
g ü n k ü Ä d ern d e o a z a rd a n gö z y a § iy la k u r-
t u l d u ; islä k gözyasji tö v b e y e s a n la m n so lu g u d u r.
A d ern yeryü zün e a g la m a k , fe r y a d e tm e k ,

in ie m e k , h ü z ü n le re b a tm a k iy in g e ld i.
Ä dern F ir d e v s ’ tc n , y e d i k at g ö g ü n y ü c e sin -
den in d i de özür d ile m c k iyin e§ige g it ti,
n iy a z a d u rd u .
Ä d e m ’ in b e lin d c n g e ld iy sc n , o n u n so y u n -
d a n sa n iste m e k te o n u n y o lu n u tu t.
336 MKSNEVl SfRHl 1
G ö n ü l ate$iy le g ö 2 y a§ in d an ? e re z d ü z ; b a g
d a, b a h ? e d e b u lu tla g ü n e § y ü z ü n d e n a ^ ilip
sa9ilmi5tir.
S e n n e b ilirsin g ö z y a fu u n k a d rin i ( * ) ; ? ü n -
kü g ö r m e d ik le r g ib i e k m e g e ä ^ k s r n se n .
$ u d a g a r c ig i ek m ek ten b o § altirs *3 d e g crli

in c ile rle d o ld u r u r su n .
C a n ? o c u g u n u §ey tan sü tü n d e n k e s d e o n
dan so n ra on-u m e le k le re e? e t .
■1650. Sen k a ra n lik , u sa n m i? , b u la n ik b ir h a ld e

o ld u k 9a b il k i lä n e tle n m is § ey tam n k iz k a rd e-
§isin.
I j i g i , o lg u n lu g u a rttir a n lo k m a h eläl k a-
zan ^ la eld e e d ilc n lo k m a d ir.
K a n d ilim iz e k o n u n ca k a n d ili sö n d ü re n y a-
ga su a d u u ta k ; cü n k ü i?igirm zj sö n d ü rü y o r.
B ilg i d e h cläl lo k m a d a n d o g a r , h ik m et d e ;
a$k da heläl lo k m a d a n m e y d a n a g e lir, m e rh a -
m e t de.
B ir lo k m a d a n h a se t d o g a r s a , se n i fak a d ü -
S ü rü r se , b ilg isiz lik , g a fle r m eydana g e lirse o
lo k m a y i h a ra m b il.
H 19 b u g d a v ek e rsin d e a r p a b itc r m i ? A tta n

sip a d o g d u g u n u g ö rd ü n m ü h i? ?
I.o k m a to h u m d u r . v e rd ig j $Cv de dü^ün-

celer. Lokm a d e n iz d ir, in citeri d ü § ü n ccler.
... , ^ ^ e t in ie zcvä y a z ilm ij, k a rjita ^tirn n a d a ü»tü ne

kadr y a i.la r a k d ü z e ltilm ijtir .
M ISN EVl SKRHt 1 33T
A g z a a lm a n h cläl lo k m a d a , g ö n ü ld c n k u llu -
ga b ir ak i§ , ö b ü r d ü n y a y a g itm e y i k u r u ? d o g a r..
Täcirin Hindistan dudularmdan

gördüklerini dudusuna söylcmesi
T ä c ir , ah} veri?iro t a m a n a k d i; m u ra d in a
ertni$ b ir h a ld e d ö n d ü , ra e m lc k e tin e g e ld i.
H e r k u la a rm a g a m n i ( * ) s u n d u ; h e r h ala-
y ik c ig a z a b a g i?ta b u lu n d u .
16 6 0 . D u d u d e d i k i: B u k u lu n a rm a g a n i n e r d e ?
Ne gördü n , ne sö y le d iy se n a n la t (**).
T ä c ir , b ir a k d e d i; h älä sö y le d ig im c . sö y li-
y cc e g im e p i^ m a m m ; elim i (jig n e m e d e y im , p a r-
m a k la rm u lsirm a d a y im .
B ilg isiz lig im d e n , a k ilsiz lig u n d a n b ö y le o l-

m a y a c a k b ir h a b e ri, l ä f o lsu n d iy e n ed e n g ö t ü r -
d ü m , n e d iy e sö y lc d im d e y ip d u r u y e r u m .
D u d u , e fe n d i d e d i, n ed en p i$ m a n oluyoff
s u n ; b u ö fk e y e , b u g a m a s e b e p n e d ir k i?
T ä c ir , se n in § ik äy etlerin i s ö y lc d im ; sa n a
c$ olan b ir b ö lü k d u d u y a b ir b ir a u la ttu u .
tc le r in d e n b ir dudu, se n in d e rd in d e n b ir
koku a ld i; ödü p a tia d i, titr e d i, titre d i, ö lü -
v e rd i.
(* * ) Itsi b e yitte de " a r m a f u r t " »özü T ü r k te o ln r a k

g e f m e kte d ir.
■F . 2 »
358 MESNEVI SERHI I
N c y a p tim d a sö y le d im d iy e p i$ m an o ld u m
a m a d e g il m i k i sö y le d im , so n p ijm a n lik n eye
y a ra r d e d i.
D ild e n , a g iz d a n a n siz in y ikan sö z , b ii ki

y a y d a n fir la m is b ir o k tu r sa n k i.
A y o g u l, o o k , b ir d a h a g e ri d ö n m c z ; su y u
b a sta n k c sm e k g e re k .
S e i b a$ tan ta § ü m i, b ü tü n d ü n y a y i t u t a r ;
a rtik d ü n y a y i y ik sa d a $ a?ilm a z b u n a .
1670. Y a p ila n i$in iz le ri, görün m eyen dün yada

d o g a r ; o d o g a n izler d e h a lk in b u y r a g u n d a d e -
g ild ir.
O d o g a n §ey lerin b izim le ilg ile r i v a r d ir a m a ,

o rta k siz o la ra k h e p si d e T a n r i y a ra tig id ir.
Z e y d , A m r 'a b ir ok a t a r ; a ttig i o k k ap tan a

d ö n e r . A m r ’ i y a ra la r.
Y il b o y u n c a o n u n d e rd i s ü r e r g i d e r ; o d e rd i
T a n r i y a r a tir , in san d e g il. .
O k a ta n Z e y d , o sira d a k o rk u d a n ö lse b ile

ö lü m ? a g in a dek g e n e d e o r a d a d e rtle r p e y d a h -
lan ir.
A m r da a g n la r i, siz ila ri doguran se b e p le r

y ü z ü n d e n ö ld ü g itti m i Z e y d ’e , ilk s e b e p y ü z ü n
d e n k aatil de.
H e p si d e T a n n ;m n i§id ir am a o a g r ila n ,
o siz ila n Z e y d 'e ver.
E k in ek m e k d e b ö y le d ir, so lu k a lm a k d a ,
tu z a k k u rm a k d a , y iftle jm e k d e ; b ir §eyin m e y -
MESNEVI JEBHt 1 339
d a n a g e lm e sin e se b e p tir bunlar,, h e p si d e T a n n

hükm üne u y m u ^ tu r.
E rc n le rin T a n r i ’ dan ö y le sin e g ü f lc r i, ku-

v etleri v a rd ir k i, y a y d a n fir la m is o k u b ile y o l-
dan ijev irirler.
E ren p i$ m an o lu r sa , b ir § eyler m eydana

g c tire n k u w e d e r e s e b e p k a p ila n k a p a m r ; fa
k at cre n T a n n c liy le k a p a r b u k a p ila n .
1630. K a p iy i d a av'ti m i, sö y len m i§ s ö z ü , sö y le n -

m e m i? y a p a r d a n e §i§ y a n a r n e k e b a p .
B ü tü n g ö n ü lle rd e n g e ^ e n le ri duyar da o
sö z ü y o k e d e r g id e r .
* S a n a k e sin b ir delil g e re k se a u lu ki$i, " B i r

hükm ü d e g i§ tirir, yah u i g c ri b ir a k ir s a k ,, ä v e -
tini b ir k ere dah a oku.
* f<A m § im i u n u ttu r d u m siz e ,, ä y etin i d e o k u

d a u n u tm a g ü c ü n ü gö n ü U e re n a sil k o v d u g u n u
an la.
M adem ki eren le rin h e m h a tirla tm a y a h em

u n u ttu rm a y a g ü ^ le ri y e tiy o r; §u h a ld e h alk in
g ö n ü ile r in d c b u y r u k la n y ü rü m e k te .
M adem ki u n u ttu rm a y la g ö r ii? y o lu n u k a-

p a t m a d a ; h ü n e r o ls a d a b ir i?e y a ra m a z .
* S iz y ü c e k i§ ilerle a la v e ttin iz , b u n d a n b ir
$ey fik m a z s a n d im z am a K u r ’ ä n 'd a n “ A m $im t
u n u ttu r d u m siz e „ äyetins ok u y u n .
K ö y a g a s i, b e d e n lc rin p ä d ija h i d i r ; g ö n ü l sa -
h ib iy se g ö n ü lle rin iz in p äd i§ a h i.
31« MESNSVt $BRHl I
H i? § ü p h e y o k ki y a p ila n i§, g ö r ü jü n p ar?a -

b u f u g u d u r ; ö y le y se in sa n , g ö z b e b e g in d e n ba$-
k a b ir §ev d e g il.
B u n u n ta ra a m in i s ö y le y e m iy o r u m ; ? ü n k ü
b u d a ire n in tarn o rta sin a sa h ib o la n la r en ge !
o lm a d a .
1690. D e g il m i k i h a lk m u n u tu $ u d a , h attrlayi§i da
eren d en g e lm c d e ; h a lk m fe r y a d in a eri$ m ck d e
o n u n h ak k i.
O g ü z e l, h e r g e c e v ü z b in le rc c iy iy i, k ö tü y ü
g ö n ü lle rd e n b o § altiy o r.
G ündüz o ld u m u, gene g ö n ü lle ri o n la rla
d o ld u ru y o r , g e n e se d e fle ri in c ile r le d o p d o lu
b ir h ale g e tiriy o r.
Ö n cek i d ü 'ü n c e le r in h e p si d e T a n n ’m n
y ol g ö ste rm e siy le y u rtla n n i ta n ir.
S e n in i§in, sen in s a n 'a t m , sa n a sc b e p le r
k a p is im a ? m a k i?in k o§ar, sa n a g e lir.
K uyum cun un sa n ’ati d e m irc iy e g it m e z ; $u
iyi h u y lu n u n h u y u . o k ö tü h u y lu y a u la 5m a z .
- S a n a tla r , i§ 1er, h u y lar, k iy a m e t g ü n ü ? e y iz
g ib i k a lk a r, sa h ib in e g e lir.
S a n ’a tla r la h u y ia rd a uykudan so n ra k o ja
ko§a sa h ib in e ulaîr.
G ü z e l o lsu n , ? irk in o lsu n , sa b a h q a g m d a
-san-’a tla rla h u y la r , n erd en g it tile r s c ge n e o r a v a
g e lirle r.
H a n i h a b c r g ö tü ren g ü v e r c in le r g ib i je iiir-
lc r d e n u ? a r g id c r lc r ; m e k tu p la r i g ö t ü r ü r le r ;
g e n e d ö n e rle r, k en d i § ch irle rin e g e lirle r.
MESNEVI SERHl I 34t
O dudunun, dudularw yaptigim duymasi,
kafeste ölmcsi, täcirin ona ag u la r yakmasi
1700. D u d u , o d u d u n u n y a p tig i i§i d u y u n c a tit-
r e d i, d ü ^ t ü ; k a tild i k ald i.
T ä c ir d u d u n u n d ü ft ü g ü n ü g ö r ü n c c y crin -
dcn f ir l a d i ; b a ? in d a n k ü lä h im y e re a tti.
O nu bu h a ld e g ö r ü n c e s i f r a d i , k a lk ti; y e -
n in i, y a k a sm i y irtti.
A g ü z e l d u d u d e d i, a ho§ sc sli k u ^ u m b e
n im , sa n a n c o ld u , n e d ir b u ; n e d e n b u h a le g e l
d in ?
V a h b e n im g ü z e l se sli k u § u m a ; cy v ah b e
n im s o lu k d a s im a , sir d a sim a .
V ah b e n im g ü z e l se sli kusturu, n e j ’ c-m, c a -
n u n ; b a g im , b a h y e m , fe sle g e n im b e n im .
S ü le y m a n ’m b ile b ö y le b ir k u $ u o lsa y d i o
k u^larla o y a la m rm iy d i h iy ?
Y azifclar o ls u n ; u eu zea b u ld u g u m ku$tan
n e d e y a b u k a y rild im g itti.
A d il, d tin y a d a ne d e z iy a n c isin s e n ; sö y -
le y e n se n o ld u k t a n so n ra sa n a n e d iy e y im b e n ?
A d il. hem atc$ sin . h em h a rm a n sin se n ;
n e v a k te d e k b u n a rm a n a ate§ sa la c a k sm se n ?
17 1 0 . C a n , o n a n e d e rse n y a p iy o r ; y a p iy o r a m a
g iz lic e d e se n in e lin d e n fe r y a d e d iy o r.
A d il, hem so n s u z b ir h a z n e sin s e n ; h e m
d e rm a m b u lu n m a z b ir d e r tsin se n .
H em k u jla r a islik sin , d ü z e n sin se n ; h e i»
a d a m a a y n lik y a g in d a e ? sin , d o stsu n se n .
342 MESNEVI SJERHI I
N ic e y e b ir a m a n v c rm e y e cc k sin b a n a , a am an
b ilm e z ; b a n a k in g ü d e re k k a s t e t m ijs in , v a y m i
k u rm u § su n .
i? te ^ im d icek d e k u $ u m u u g u r d u n ; c c fa ot-
la g tm d a a z y ay il.
Y a b a n a c e v a p v e r, y a i n s a f c t, y a d a se v in ?
se b c p le rin d e n b irin i an b an a.
Y a z ik o ld u sa n a a b e n im k a r a n h k la n y a k ip
y a n d ir a n l^ ig im ; y azik o ld u san a a b en im g ü -
n ü m ii a y d in la ia n sa b a h im .
V ah b e n im ho§ bir h a ld e u<;an k u < ,u m ; u ^ u p
g ittig i so n d u ra k ta n h av alaru p u ^ tu g u y ere g e
len k u§u m .
* B ilg isiz ki§i b o y u n a z a h n ie te , m ih n e te äîk-
t i r ; k alk d a “ A n d o lsu n b u $ e h r e „ ä y e tin d e n “ i n
san m ilu iet ifin d e yaratxlm i§ü rw ä v e tin c d e k o k u .
B en se n in y iiz ü n ü g ö r ü r d ü m d e z a h m e ie ,
m ih n ete b o s v e r ir d im ; se n in a r k m d a kötülül<ten
a r in m ijt im b en .
1720. B u vah d e m e k le r, b u ey v ah d iy e acik lan -
m a la r d a g ö r ü § iin b ir h ay äh a r t i k ; eld ek i v a r-
d an , v a rlik ta n ay rih ^ m b ir ifa d e si an cak .
T a n r i'n in g a y re tiy d i b u , T a n r i b u y ru g u n a
? a r e b u lu n m a z ; b ir g ö n ü l g ö s t e r ki T a n n
b u yrugu n dan ( * ) y ü z le rc e p a rg a o lm a su i.
K is k a n ? lik d a , g a y re t d e , h e r§ ey d en ay ri o la n ,
a n la tila m a y a n , ö v ü le m e y e n b ir §eydir.
Ah y azik , k e?k i g ö z y a jim d e n iz y o lsay d i
da ö y le sin e b ir g ü z e l se v g iliy e sa ^ ilsa y d i.
M etinde ifk y a n ] m j? k c n k o r jila jt u m a d » üatiinc

“‘h ö k m " y a z iW a k d liz a llu m ijtir .
MESNEVl $8RHl I 343
A h b c n im d u d u m , b en ira a k ilh . fik irli, b il-

g iü k u $ u m ; d ü $ ü n c e m m , sirla rim m tercü m a m
b e n im .
R iz k im v e re y im , v e rm e y c y iin . y a n im a g e lir-
d i ; o sö z e b a§ lar b a§ lam az h e rje y i h a tirla rd im
b en .
B ir d u d u y d u k i se si v a b iy d c n d i; v a rlik m e y
d a n a g e lm e d e n v a r d i o.
O d u d u , se n in i? in d e g i z li d ir ; § u n d a, b u n -
d a, onun a k sin i g ö rm ü $ sü n se n .
B ir k u ^ tu r ki se n d ek i n e§ 'eyi a h r fak at g e
n e d e o n d a n n e § 'c le n irsin ; z u lm ü n ü , m s a f d iy e ,
a d a le t d iy e k a b u lle n ir sin .
A b e d e n i? in c a m y a k ip y a n d ir a n , cam y ak -
tin d a b e d e n i a y d m la m n .
1730. Y a n d im ben; b irisi k a v im tu tu stu rm a k is-

te r sc b en d e n t u t u jt u r s u n d a g e r^ ö p ii a lev le sin
g itsin .
K a v tez e e a te ? a h r ; se n d e ate$ a la ca k k av
e d in .
Y a z ik la r o ls u n , y a z ik la r o ls u n , y a z ik la r o l
su n . Ö y le sin e b ir ay b u lu t a ltm a g ir d i.
N a s il a n la ta y im ? G ö n ü l ate$i a lev lcn d i de
a le v le n d i; a y n lik a rsla m k ö p ü rd ü , k a n d ö k m ey e
k o y u ld u .
A y ik k cn b ile $crt o lan , s a r h o j o lan , clin e
k a d e h a h n c a n e h ale g e lir ?
A n la tilm a sm a im k ä n b u lu n m a y a n sarh o§ a r s
la n , cn in c b o v u n a y c ry ü z ü n e scrilm i^ ^ ay irh g a
g e lin c e b ü sb ü tü n sa rh o ? o lu r g id e r.
341 MESNEVI 5ERH1 I
* B e n k a fiy e d ü jü n ü r ü m , g ö n lü m ü a la n s c v -
gili ise b a n a d e r k i: Y ü z ü m d c n ba^ka b ir $ey
dü§ünm e.
A b en im k a fiy e d ü § ü n e riim ; b ir ho$£a o t u r ;

b e n im k a r§ im d a d e v le t k a fiy e s is in se n .
H a r f d e n e d ir ki d ü $ ü n e sin ; hart', sö z n e d ir ?
Ü z ü m b a g im n y itten d u v a n .
H a r f i d e , se si d e , sö z ü d e b irb ir in e v u ru p '
k iray im d a §u üqü d e o lm a d a n k o n u § ay im se-
n in lc,
1740. Ä d e m 'd e n b ile g iz le d ig im sö zü , a sirla r

d ü n y a si, sa n a sö y liy e y im ;
H a lil’ e b ile sö y le m c d ig im o s ö z ü , C e b ra il'in .

b ile b ilm e d ig i o g a m i:
M e s ih ’ in b ile d e m v u r m a d ig i, h a tta T a n n ’-
n in b ile k isk a n d ig i, b iz d e n b a jk a s in a sö y le m e -
d ig i sirr i sö y ie y e y im san a.
* L ü g a t b a k im in d a n b iz (m ä ) n e d e m e k tir?
H e m v a rh g i b ild ir e n , h em y o k lu g u b clirten b ir
sö z . B e n im se v a rlig im y ok ; n c v a r d iy e b ir sö z
sö y le n e b ilir b a n a ; n e y o k d e n e b ilir.
B e n a d a m h g i, y o k lu k ta b u ld u m d a v a rh g im t
o y n ad im y o k lu g a , u tu ld u m g itti.
B ü tü n p ad i§ a h la r, k c n d ile n n e k a r?i a lfa la n a

a ly a h rla r; b ü tü n halk k e n d isin e kar$i sarh o§
olan a sa rh o $ tu r.
A vci k u § lara a v o lu r d a a n siz in o n la n a v la -

tnayi u m a r.
MESNEVI SEKHl 1 315
G önü) alan g ü z e l, ä jik la r i a r a r , b ü tü n se v -

gilile r ä § ik la rm a v id ir.
K im i se v e r g ö r ü r s e n b il k i s c v g ü id ir o ; b ir
b a k im d a n h e m b u d u r o , h e m o.
S u s u z la r , d ü n y a d a su a ra rla r am a, su da
d ü n y a d a s u s u z la r i arar.
50. Ä $ik d e g il m i k i o d u r , se n su s a rtik ; d e

g il m i ki k u la g m i o ^ c k iy o r, se n k u la k kesil.
S e i se llig in i y a p m a y a , g ü rlc y ip a k m a y a ba§-
la d i m i b a § m d a n k es s e li; y o k sa h e r y a m rczil
e d e r , y ik a r g id e r.
F a k a t y ik ile c a k m t? ä le m , v a rsm y ik d sm , g a m
yem em b e n ; y ik ik y erin a ltin d a p ad i§ a h in d e -
f in e s i b u lu n u r.
T a n r i'y a b a tm i? k i$i, d a h a d a fa z la b a tm a k
iste r ; can d e n iz in in d a lg a si g ib i alt-List o lm a y i
d iler.
D e n iz in d ib i m i d a h a ho§ g e lir o n a , ü stü
m ü , o n u n o k u m u d a h a g ü z c ld ir, k alk a m m i?
A g ö n ü l, n e§ 'ey i b e lä d a n a y ir d e d e r se n ,
v e sv e se ta ra fin d a n p arala n m i^ o lu rsu n .
D ile g in e eri§ m ek te fe k e r ta d i b ile o lsa d e

g il m i ki se v g ili, d ilck tcn vazge<;m cn i is t iv o r ;
v a z g e c d ilc k te n .
O nun h er y ilth z i, y ü z le rce y en i a y m kan

p a h a s id ir ; dün yanm kam n i dökm ek h e läid ir
ona,
B iz p a h a y i d a b u ld u k , k an p a h a sim d a . B u
y ü z d e n d e c a n la , ba^la o y r.a m ay a k o^ tu k g itti.
316 MESNEVI SERHI J
A d o s t, ä$ik larin ya$ayi$i Ö lm ck ted ir; g ö

n ül v e r m e d ik fe g ö n lü b u la m a z sin se n .
1760, B en y ü z le rc e n az la , isv e y le onun g ö n lü n ü

alm a k is t e r im ; o y sa u sa m r d a d a h a n e le r e d e r
b an a.
S o n u n d a o n a d e d im k i; § u akil d a sa n a d a l-
d i, can d a. O , git g it d e d i; b u a fs u n u o k u m a
bana.
S e n in n e d ü ^ ü n d ü g ü n ü b ilm e z m iy im b e n ?
A ik i g ö z ü m , d o stu n a sil g ö rm ü § sü n se n ?
A a g ir c a n h , o n u h ö r g ö r m ü js ü n ; gü n k ü
u c u z a s a u n a ld m o n u .
U c u z a a la n u c u z a v e r ir ; g o c u k , b ir in ciy i
b ir so m u n a v e rir g id e r.
Ö y le b ir a$ka b atrm §im ki ö n c e gc lc n le rin

a sk la ri d a b e n im a jk im a d a lm i? , b a tm i* g itm i^ tir;.
so n ra g e le c e k lc rin a ?k la n da.
O n u k isa c a a n la ttim , g e g t im ; ta m a n la tm a -
d i m ; y o k sa a n lav i$ lar d a y a n a r g id e r , d il de.
Ben dudak d e rse m m a k sa d im d e n iz k iy i-

s i d ir ; yok d e rse m m e ra n u m , v a r d e m e k tir.
T a t h lig jm d a n y ü z ü m ü ek§itin i§ d e o tu rm u -
§ u .n ; sö z ü m ü n g o k lu g u y ü z ü n d e n su sm u § k a l-
m i§im .
Y üzüm üzü e k 'itm e m iz p erd e o lsu n da.

ta d in u z iki d ü n y a d a n d a g iz li k a lsin d e riz.
1770. B u sö z ü h e r k u lak d u y m a s in d iy e I.e d ü n .

s ir n n a ait sö z le rin y ü z d e b irin i sö y lc rim a n c a k .
MESNEVI SERHl 1 347
Hakim’in
«Seni yoldan alikoyan, geri btrakan söz,
ister kiifür olsun, ister tman;
Seni dosttan uzaJdafttran, ister firkin olsun,
ister güzelyy
Sözünün tcfsiri. Esenlik ona, Peygam-
ber’in “ S a ’d 90k gayretlidir; ben
S a ’d’dcn gayretliyim; Allah benden de
gayretli; gayretinden, görünen kötü-
lükleri de haram etti, görünmeyen
kötülükleri de,, hadisinin anlam i
T a n n , gay reu e b u d ü n y a y i a$ti d a b ü tü n

dünya 0 y ü z d e n k isk an y o ld u ;
O c a n a b e n z e r ; d ü n y a sa k a lip tir san k i. K a -
h p , iy i, k ö tü , n e k a b u lle n ir se c a n d a n k a b u llc n ir.
N am azda, k im in m ib r a b i, T a n n 'n in zäti

o lu r s a a rtik o n u n , tu tu p d a g e n e im a n a girm e y e
k a lk i$ m a sim a y ip b ii sen .
P äd i§ ah a e sv a p ? ib a $ i o lan ki$i tu ta r d a p ä - '

d isah a d in a ah§-veri§e g iri^ irse ziyan ed er.
P äd i^ ah la d ü ^ ü p k a lk a n k i?i d i§ a n ? ik a r d a
sa r a y in k a p is in d s o tu ru rsa bu, hem y a z ik tir,
h em de o adam m a ld a n d ig im b ild irir.
P ä d H a h in elini ö p m e y e im k ä n vark en tu ta r
d a a y a g in i ö p e rse su y tu r b u .
A y a g a ba-j k o y m ak da ilz im e tm e k tir a m a ,
ö b ü r tä z im e kar$i b u , a§ agilik b ir i§tir.
318 MTiSNrVl 5ERHI 1
B irisi p ad i^ ah in y ü z ü n ü g ö r d ü k te n so n ra t u -
ta r, b ir b a sk a sim s c r c r sc k is k a m r , g ü c e n ir p ä -
di$ah.
P äd i§ ah in k isk an ^ h gi b u g d a y a b e n z e r, h a l-
kin k isk a n 9h g i ise h arm an y e rin d e k i sa m a n d ir.
1780. K isk a n g h k la rin asli T a n r i 'd a n d i r ; b u n u b ö y -

Ic b ilin ; h alk in k isk an tjlik lariy sa h i? §ü ph e y o k
ki Tann k isk an g lig in in p a r sa p b u ^ u g u d u r .
B u n u a n la tm a y i, b ira k a y im d a o , on g ö n ü llü
g ü z e lin c e fa sm d a n §ikayct e d e y im .
F e r y a d e d e y im ; ^ ü n k ü fe r y a d h o ?u n a g id e r
o n u n : iki d ü n y a d a da fe ry a d g e r c k tir , gam
g e re k tir o n a .
O n u n m a sa h n d a n n asil aci aci a g la m a y a y im
ki s a r h o jla r m in h a lk a sin d a d e g ilim .
O u u n y ü x ü n ü g ö r e m iy o r u m , g ü n ü i$itan
y ü z ü n e k a v u s m a m i^ im ; n a sil o lu r d a ge ce y e
dönm em ?
O nun ho§ o lm a y a n ?ey i b ile cam m a ho§
g e lir ; g ö n ü l in c iten se v g ilim c c a n im fe d a o lsu n .
O tek p äd i^ a h im in h o jn u d o lm a s i ifin êk-
tig im z a h m e te d e ä ?ik im , d e r d e d e .
I k i d e n iz e b en ziy e n g ö z le rim , in c ilerle d o l-
su n d iy e gam to p ra g in i sü rm e g ib i g ö z le rim e
9c k e rim .
H a lk in , o n u n iîn y a g d ir d ig i g ö z y a § la rm i h a lk
g ö z y a ji sa m r a m a in c id ir.
Ben c a n u n in cam n d an $ ik äy et c d iy o r u m
§ikäyet<ji de d e g ilim ; h ik ä y e a n la tm a d a y im
han i.
MESNEVt $ERH! I 340
3790. G ö n ü l, o n d a n in c in m i§ im b e n d e d ik g e g ö n -
lü n b u g c r g c k ik iy ü z lü lü g ü n e g ü lc r d u ru ru rn .
A g e rg e k le rin övün cü, g e rg e k lik te b u lu n ,

se n b a § k ö § e sin ; b c n se k a p in a c^ igim se n in .
Ä län a b a k im m d a n e§ik de n e d ir , b a $ k ö je
d e n e ? B iz im o se v g ilim iz in b u lu n d u g u y e r d e ,
biz n e rd e , b e n n e rd e ?
A cam b iz d e n , ben den k u r tu h n u ? g ü z e l,
a e rk e k te d e , k a d m d a d a sö z e sig m a z , g ö z le
g ö r ü im e z can .
E rk e k le k a d in b ir o lu n c a o b ir s e n s in ; b irle r
d e y o k o lu p g id ir.e e k a la n , g e n e se n sin ,
K endi k e n d in le h iz m e t, a g irla y i? ta v la sim
o y n a m a k ig in d ir k i b u b e n ’i , b iz 'i m e y d a n a g e -
tird in .
B ö y le c e d e b e n ’le r, se n ’le r b ir c a n o lu r d a
so n u n d a sc v g iliy e d a la r g id e r . •
* B u n la rm h e p si d e o lu r g id e r , sen gel a
“ O l,, b u y r u g u , a g e l sö z iin e d e , b a§k a sö z e d e
sig m a y a n b u yruk .
T e n g ö z ü se n i g o r e b ilir m i ; g a m la n m a n , g ü l-
m e n h ay ale g e lc b ilir m i?
S e n g a m la n m a y a , g ü lm e y e b a g la n m i^ g ö n ü -
le , on u g ö r m e y c liy ik b ir g ö n ü l d ein e.
1300, G a m a , g ü tu $ e b a g ll o lan k i§i, b u iki eg reti

je y le d ir id ir .
Ö n ü . so n u o lm a y a n y em y e?il a$k bafcgcsin-
d e , g a m d a ti, n e^’ e d e n , b a$ k a n e d e gol; m e y v a -
lar v ar.
350 MESNEVI fliK Ill l
Ä $ ik h k , b u ik i h ald en d e ü s t ü n d ü r ; b a h a r-
s iz , g ü z sü z y e m y e § ild ir. te rü ta z c d ir.
A g ü z e l y ü z lü . g ü z el y ü z ü n ü n zek ätiru v e r ;
p a r a m p a ry a o lm u ? caiu gene a n la t.
O g ü z e l, g ö z le rin i s ü z d ü , g ö z u c u y la b ir b ak ti
d a , g ö n lü m ü y en id en d a g la d i g itti.
K am m i d ö k e rse d ö k sü n , hdäl ertim on a;
ben heläl o lsu n d e d ik y c o b e n d e n k a y m a d a y d i.
T o p r a k ta k ile r in fe r y a tla rm d a n ne d iy e ka-
y a rsin ? G a m lila n n g ö n ü lle rin e n e d iy e g a m d ö -
k e rsin ?
H e r sa b a h y a g t, d o g u d a n ijiy m c a se n i, d o g u
kaynagi g ib i co$rau$ k ö p ü r m ü j b u lu r.
A se k e r d u d a k la rin a p ah a b iy ilm c z g ü z e l,
bu d e li- d iv ä n c n e ne b a h a n e lc r g e ü r d in k i?
A esk i d ü n y a y a yen i c a n , c a n siz , g ö n ü ls ü z
b e d e n d e n k o p a n fe r y a tla n i§it.
1810. A llah a$kin a g ü lü a n la tm a y i b ir a k . g ü ld e n

a y r ilm ij b ü lb ü lü an lat.
B iz im * c o jk u n lu g u m u z ne g a m d a n d ir , ne
n e ?'e d e n . B iz im a k h m iz . fik r im iz , h a y a ld e n ,
v e h im d e n m eydan a g e lm e z .
P e k a z b u lu n u r b ir h a ld e n m e y d a n a g e h r ;
b u n u in k är c t m e ; y ü n k ü T a n r P v i da p ek az
ki§i b u la b ilir.
O h a li, in sa n h ali ile k iy a s la m a ; c e v ird e ,
ih sa n d a k o n a k la m a .
* C e v ir y ek m ek d e , ih sa n e tm c k d e , z a h m e tc
dii$m ek d e , n e s ’e le n m ek d e so n ra d a n m e y d a n a
MtSNEVT SF.KHl 1 351
ge le n $ e y lc r d ir ; so n ra d a n m e y d a n a g e le n le r ö lü r-
le r , m ir a s la n n a d a T a n r i k o n a r.
* A sa b a b m sig in d ig i, sa b a h o l d u ; k e n d isin i
a g ir la d ig im iz , y ü c e lttig im iz H u s ä m e d d in ’d c n sen
ö z ü r d ile.
A k l-i K ü ll'd e n d e ö z ü r d ile y e n s e n s in , c a n -
d a n d a ; ca ru n caru sin , m e rc a m n p a r ilu sism se n .
* Sabah a y d in lig i 151d l ; b iz s e se n in M an-

s ü r § a ra b im , s a b a h g agi i^ ip d u rm a d a y iz .
S e n in v e r g in , b iz i b ö y le sa r h o ? e d ip d u r -
d u k ? a ? a ra p d a n e d ir k i b iz i n c§ ’ele n d irsin .
§arap 90§ u p k ö p ü rm e d e b iz im co §up kö-
p ü rm e m iz in k u lu d u r ; g ö k y ü z ü , d ö n ü jt e b izim
ak lim iz in y o k su lu d u r .
1820. § a r a p b iz d e n sa r b o ? o l d u ; b iz o n d a n d e g il.
K a h p b iz d e n v a r o ld u , biz o n d a n d e g il.
B iz b a la r ila n n a b e n z iy o ru z , k a h p la rsa m u -
m a. K a h b i m u m g ib i g ö z g ö z , ev e v y a r a t m ij.
Z e n g in t ä c ir h ik ä y e sin e d ö n ü ?
B u b a h is p e k u z u n d u r ; tä c irin sö z ü n ü sö y
l e ; sö y le d e o iy i a d a m n e h ale g e ld i, a n la y a lim .
T a c ir ate§ ler, d erü er, fe ry a tla r isin d e bu
9e$it y ü z le rc e d a r m a d a g in sö z le r sö y le y ip d u r -
m a d a y d i.
K im i b irb ir in i tu tm a z sö z le r sö y lü y o r, k i
mi n a z la m y o r, k im i y a lv a n y o r , k im i ger?ck
se v g iy e d ü § ü y o rd u .
**E SN E V l SERHI I
* S u y a b a ta n a d a m can gck i$ ir, b a ta r gik ar,

elin e h an gi o t g e g e rse o n a y a p ijir .
C a n , ba§ k o rk u su y la o teh lik eli g a g d a k im
clim i tu ta c a k a c a b a d e r, §u n a b u n a elin i a ta r
d u ru r.
S e v g ili d e b u d a r m a d a g m olu § u se v e r. F a y
d a vcrm e y e n g a b jm a u y k u y a g itm e d c n y e g d ir.
Fakat p äd i^ ah o la n i$ siz, g ü g s ü z d e g ild ir ;
h a sta o lm a y a m n fe r y a d e tm c sm e , in lem csin e
§afih r.
* A y o g u l, i§te h c rk c se , herêye a ciy a n T a n n ,

bunun igin “ O , h e r an b ir i$ te d ir „ b u y u rd u .
1830. S o n so lu g a d e k b u y o ld a d u m ? , d id in , b ir
so lu k b ile b o j d u rm a .
Son so lu g a d e k , o lu r y a, T a n r i b ir so lu k
y a rd im e d iv e rir de sirla ri agar sa n a .
P 3di<ah in k u la g i, g ö z ü p e n c e r e d e d ir ; erkck
o lsu n , k a d in o lsu n , k im in c a m n e y e gab § iy or,
o n u g ö z e tle y ip d u r u r ( * ) .
T ä c ir in d u d u y u k a fe ste n d i§ a r iy a a t m a s i,
ö lm ü s d u d u n u n u cu p g itm e s i
B u n d a n so n ra tä c ir d u d u y u k a fe ste n g ik arip
a t t i : d u d u c u k d a h e m e n u g u p y ü k se k b ir d a la
kondu.
( a) llk olnrak " H e r 51 m tk ü se n d eger m erd - o

imsra*
zencst yazilim ?, üstiine 2 n u m a ra s i kontnu?. so n ra kercara,
J 1er ku ?cd can ki d e r tnerd - o ze n e st" y a z ila ra k duz«ftii-
m igtir.
MESNEVl SKR H l 1 353
G ünc§ ta n y e rm d e n n a sd hem en d o g u v c rir

d e y ü c e lirse ölm ü § d u d u d a o fe § it u ? u v e r d i ( * ) .
T ä c ir ku$un bu h a lin c §3§ ird i k a ld i ; I119

b ir $ ey d cn haben y o k k en ku§un s ir la n b e li-
riv e rd i.
B a § im y ü c e le re k a ld ir d i d a a b ü lb ü l d e d i j
halin i a n la t d a b iz de b ir a n la y a lim .
O ku§ o r a d a n e y a p ti, n e ö g r e tti sa n a d a b iz e
b ir düzen ku rdu n , c a m m iz i y a k tin ?
D u d u d e d i k i: O k u s , y a p tig i i§le b a n a ö g ü t
v e r d i ; sö z sö y le m e y i, n e ^ e le n m c y i b ir a k ( * * ) .
(Jü n k ü se n i h a p sc so k a n , s ö z sö y lc m c n d ir
d e d i ; k e n d isin i b u ö g ü d ü v c rm e k i 9in ölm ü §
g ö s te r d i.
1840. Y a n i d e d i k i: A g e ri k a la n la r a d a , ileri g id e n -
lere d e 9a lg ic i k c silc n , b e n im g ib i öl d e k u r tu l.
Tohum o lu rsa n k u s^ a g iz la r d e re rle r, dev-
jir ir le r sc n i; gon ca o lu r sa n < ;o cu k tagizlar ko-
p a r ir la r se n i,
T o h u m u g iz le d e tü m d c n tu z a k k e s il; g o n -
c a y i g iz lc d e d a m d a k i o tla ra d ö n .
K im g ü z e llig in i m ezada ?ik a rirsa y ü z lc r c e
kö'.ü k az a y ü z tu ta r o n a .
K ö tü g ö z lc r , o fk e le r, k isk a n ^ lik la r, tu lu ra -
la rd a u su b o § a h r g ib i b a § m a b o ja lir .
(*) Ik in c i rm s ra'd a “ K 'äftab - i j a r k " yazilrai?ke n " j a r k '"

*ö 2 ü n ü n üstiine kar^jUt>tirrviaJa " ^ e r h " y a z ila ra k cliizelti!m i?tir.
(* * ) Ik in c i m is rn 'in sonu m ekinde “ a v a z - o dad* iken
k&r|i1a$tirmada io n sozün ij&tiinc y&2 ilm i$ tir.
F. 2»
354 MESNÜVl SERHI I
D ü jm a n la r , k isk an ^ lik la y a ra la rla r o n u ; d o st

lar d a ö m rü n ü y cle v e rirlc r o n u n .
E k in e k m e y i, b a h a r ^ agim b ilm e y e n , b u za-

m an in d e g e rin i n e b ile ce k ?
1 an ri Jü tfu n a k a ^ m a h , o n a s ig m m a lj; <;ün-

kü o can lara b in lc rc e lü t u fla r sa^m i^ d ö k m ü jtü r .
B ir sig in a k b u im a k g c r e k ; a m a n a s il sig i
n a k ? O y le b ir sig in a k ki on a s ig in d m m i su
da san a a sk e r o ls u n , a te ? de.
N u h 'a M u s a ’y a d e n iz d o st o lm a d i m i?
S u , o n larin d ü $ m a n la n n i k in le k a h re tm e d i m i?
1850. A te j ib r a h im ’m k ai'asi d e g il m iy d i; b öy -
lecc d e N e m r u d 'u n g ö n lü n d e n d u m a n tü ltü r -
m edi m i?
* D ag, Y ah yä’yi k e n d isiu e y a g irm a d i nu;

on a k a ste d e n lc ri ta^la sü rü p k o v m a d i im ?
E y Y a h y S , g e l. b an a k a f ; k a ? d a k esk in
k ili^ tan k u rta ra y im se n i, sig in a k o la y im san a
dem edi m i?
D u d u n u n tä c ire v e d a e d erck
U5 UP g itm e si
D u d u , tä cire ta d la rla d o lu ( * ) b ir iki ö g ü t

■ dalia v e r d i; o n d a n so n ra e sen lik sa n a , a v rilik
d e d i.
(* ) M=tind« " b i ni/aak” yazilm i,, ka rjila ftirm a d a eözün

ürtüne "p u r m ezoak" yazilarak düzeltÜTniftir.
MESNEVt SKRHl I 355
T ä c ir , A lla h 'a e m a n e t o l, g i t ; b a n a $ im d i
y cp y en i b ir y ol g ö ste rd in d e d i.
K en di k e n d isin e bu d e d i, bana b ir ö g ü t ;
o n u n y o lu n u t u t a y im ; b u y o l, a y d in b ir yol.
B e n im cam m . du du dan d a a § agi d e g il y a ;

can d e d ig in d e b ö y lc b ir iyi iz iz le m e li.
Halkm ululamasinm, parm akla

gösterilmenin zararlan
B enden k a fe se b en zer; g ir e n le r i; q k a n la r i
a ld a tm a d a d a c a n a d ik e n k e silir b e d e n .
B u , b e n se n in sird a § m o la y im d er; ö b ü rü ,
h a y ir d e r , sa n a e$ d o st b e n im an c a k .
Bu, v a rh k d ü n y a sin d a g ü z e llik , ü stü n lü k ,
b a g i$ , c ö m e r tlik b a k im in d a n b e n z e rin y o k tu r
d e r.
1860. Ö b ü r ü . iki d ü n y a d a se n in d e r ; b ü tü n ca n -
la n m iz . se n in cz iu n a k u l k u rb a n .
O d a , h alk i k e n d isin e kar§i sa r h o ? g ö r ü n c e
u lu la m r da cld e n gik ar g id e r.
B ilm e z k i §eytan , k en d isi g ib i b in le rc c sin i

irm a g a a tm i? gitm i§ tir.
D ünyam n lü tu fla r d a b u lu n m a si, y altak lan -
m a si h o ? b ir lo k m a d ir a m a a z y e o lo k m a y i;
cünkü a t e jlc r le d o lu b ir lo k m a d ir o.
A te$i g iz lid ir de tad i m e y d a n d a d ir ; fa k a t

dum am i§in so n u n d a b e lirir.
356 , MESNEVI 5ÜRHI I
O 0 VÜ5Ü y u ta r m jyrni b e n ; b en a n la n m ,
b ir §ey u m u y o r d a ö v ü y o r ben i d e m e .
S en i o ö v e n , h a lk a ra sin d a k m a rs a se n i, o
k m ay i§in a te jin d e n g ö n lü n , g iin le rc e y an ar.
O n u n , se n d e n u m d u g u n u b u la m a d ig in d a n
sen i k in a d ig im d a b ilirsin harn.
F a k a t g e n e d e o k in a y jjin b elirtisi iîn e 15-
lcr; övü$te d e b u h alc u g r a r s m ; bir d e n c de
b ak ,
O ö v ü *ü n b e lirtisi d e g ü n le rc e ifin d e k a lir ;
c a n in d a u lu a n m a , a ld a n m a m ay ^ si o lu r.
. F a k a t b u , g ö r ü n m e z s a n a ; f ü n k ü ö v ii? ta t-
h d ir , k m a n m a y sa aci o ld u g u n d a n k ö tü lü g ü g ö -
rü n ü r . .
K in a n m a , k a y n a td m ij, h a p h alin e g e tirilm i§

b ir $eye b e n z e r ; i<;crsin. y ah u t y u t a r s in ; uzun
b ir z a m a n b u la n td a r iîn de k a lirsin , a g n la r a
k arilirsin ,
A m a b ir tatli y ersen tad i b ir z a m a n c a g iz
s ü r c r ; b u n u n iz i, ö b ü r ü g ib i s ü r ü p g itm e z .
S ü r iip g itm e d ig in d e n d e boyuna g i z li d ir ;
h e r z id d i z id d iy la b il, anla.
ö v ü lm e m n tesiri s ü r e r g i d e r ; b ir zam an
so n ra d a d e § ib n esi g c re k e n b ir ? ib a n d ir , ba$-
g ö stc rir.
I s e f i s 90k ö v ü lm e y ü z ü n d e n F irav u n la§ -

tij a lfa k g ö n ü llü o l, u lu lu k ta sla m a .
E lin d e n g e ld ik ^ e k u l o l, p a d i$ a h o lm a . T o p
g ib i z a h m e tle r s e k , m ih n etlere k a tla n , <;evgen
o lm a .
MESNEVI 5ER»t I 357
Y o k sa §u lü tfu n , ? u g ü z e llig in k a b n a d i m i,
se n in le e§ d o s t o la n la r u sa m r ia r se n d en .
O v a k it, v a k tiy lc se n i a ld a ta n o to p lu lu k ,
se n i g ö r ü n c e , i§te §eytan d e ric r.
S en i k a p i d ib in d e g ö r d ü le r m i h e p s i d e m e-
zanndan ba§ f ik a r m ij h o rtla k d e r.
1880. D e lik a n li g ib i h a n i; b u y a k a k la n m a y la on u
fa k a b a s t ir m a k i?in T ann a d in i ta k a r la r.
A d i k ö tü y e ? ik ip d a sak ali b itin c e §eytan
b ile o n a y a k la jm a k ta n , o n u n la o y n a jm a k ta n
u ta m r.
§ e y ta n in sa n a k ö tü lü k 19m y a k la ? ir ; se n in
v a n in a e ib e t t e y a k la § m a z , f ü n k ü § cy tan d an d a
b e te rsin se n .
S e n in sa n k e n se y tan p e§ in d en k o ja r d i; §a-
r a b ia d a n tad ar d u ru rd u .
§ c y ta n lik huyunda ay ak d ir e d in de a rtik
se n d e n , h i? b ir i§e y a ra m a y a n §eytan b ile k a-
9iyor.
T ip k i bunun g ib i e te g in c s a n la n da, se n
b u h ale g e lin c e k a ? a r g id e r se n d e n ( * ) .
“ Allah’m dilcdigi o!ur„ sözüoün

tefsiri
B ü tiin bu sö z le ri d e d ik , sö y le d ik ya; b ir
ta rtiy a v u r u ls a k T a n n y a rd im i o lm a d ik ^ a he-
p im iz IÜ 91Z.
(* ) N ü ik a fa tk in a göre " T ip k l bunun gibi eteginc »a n -

lan iar d a . . . k a ; i p gtd erler »enden.”
358 MESNEVI SERHI I
T a n r r 'm n , T a a r i h a sla n o lan ercn le rin y ar-

d im i o lm a d ik ^ a m clck b ile o lsa d c fte ri k a p k a -
k a ra d ir.
E y T a n n , cy lü tfu y la m u r a tla n v e ren T a n n ,
sen in Je b c r a b e r h i? k im se y i a n m a k d o g ru o l-
m az.
Bu k a d a rc ik d o g ru y o ly g ö ste rm e k de se
nin b a g i§ !n ; $ im d iy ed ek n ic e a y ip la rim iz i e r t-
m ü js iin .
1890. Ö n c c b a j'^ la d ig in bir k.itrecik b ilg iv i de

sen. k en di d e n iz lc rin e ula^tir.
C a n im d a b ir k airecik b ilg i v ar; sen on u

n e fis iste g m d e n , b e d e n to p rash n d an k u rta r.
S e n k u r ia r o n u , bu co prak iar o n u ö rtm e -

d e n ; §u v eiler o n u k u r u tm a d a n .
A m a k u r u tsa d a . ö r tse d e g e n e o n lard a n
gen alm a y a g ü c ü n yeter se n in .
* H a v a y a a g a n . y ah u t k a fip g id e n , y ere d ö -
k ü len k g tre . se n in k u d ret h a z n en d en n a sil 9a-
^ ab ilir ?
Y o k iu g a , y o k lu k ta n ö ic y ü z le rc e y o k lu g a
g itse , sen ? a g ir d m m i o n u , b a§ u u a y a k v a p a r
da geb r.
Y iiz b in le r c e z i t , z id d in j ö ld ü r ü r g i d e r ; so n -
ra b u y r u g u n g e n e o n la n <~eker, g ik a n r .
Y a r a b b i, h er z a m a n y o k lu k la rd a n varlik ü l-
k esin e k ate r k a te r k erv a n la r gelir d u ru r.
H ele h e r g e c e b ü tü n a k illa r, b ü tü n fik ir le r ,

o u ? s u z b u c a k siz d e rin d e n iz e b a t a r g id e r.
M JSNEVI 5ERH1 I 350
Sabah g a g in d a , ge n e o a lla h lik la r , b alik iar

g ib i d e n iz d e n ba§ (jik arirlar.
1900. G üzün, o y ü z b in le rc e d a l, o y ü z b in le rc e
y a p r a k , b o z g u n a u g r a r d a ö lü m d e n iz in e b atar
g id e r.
K u z g u n . a g la y ic ila r g ib i, k a r a la r g iv in ir de
g ü lb a h g e sin d c . g a y iriig a , fim e n lig e a g itla r y a-
k a r, fcry a c la r e d e r.
D erkcn k ö y a g a sin d a n gene bu yru k g e lir,
y o k lu g a , n e le r y c d iy se n v e r ge ri d e n ir.
A k a ra ö lü m d e r ; b itk ilc rd e n , ü ä ? o la ca k
o tla rd a n , y a p r a k ld a n <?ayir g im e n d e n n c y c d iy
se n v e r ge ri.
A k ard e $ , b ir so lu k ak b n i b a$ in a a i ; so lu k -
ran so lu ^ a se n d e d e g ü 2 v a r , b a h a r var.
G ö n ü l b a h ^ e sin e b ak da s e y r e t: Y cm y c^ il,
ta p ta z e g o n c a la r la , g ü llc rle , sc lv ile rle , y a se m in -
lerle d o p d o iu .
Y a p r a g in ?o k lu g u n d a D d a l g ö r ü n m ü y o r ; ? i-
? e k le rin b o llu g u n d a n ov a d a g iz le n m ij, kö$k d e .
* A kI-i K ü lT d e n gelen b u sö z le r d e , o g ü l
b a h ^ c sin in , o se lv ilip in , o s ü m b ü llü g ü n k o k u su .
B ir y e r d c g ü l o lm a z sa g ü l k o k u su g e ld ig in i
g ö r d ü n m ü ; b ir y erd e §arap o lm a d ik fa o r a d a
§ arab in k ö p ü rü p co § tu gu n u sc y re ttin m i?
* K oku, sa n a kdavuzdur (*), y ol g ö ste rir,

ö lü m sü z c e n n e tc , K e v s c r ’e d ek g ö tü rü r se n i.
(♦ ) “ K ila v u z " » ü z ü T \ jr U « e k u lJ o m lm is t ir .
360 MESNEVt SKHHl I
1910. K o k u g ö z ü i§itan b ir i l ä f d i r ; Y ak u b ’un

g ö z ü b ir k o k u v ü z ü n d e n a p l d i.
K ö tii k ok u gö z k a r a r tir ; Y ü s u f ’un koku-
s u y sa g ö z e y a rd u n ed er.
S e n d e d e g il m i ki Y ü s u f d c g ils in , Y a k u b
o l ; o n u n g ib i g ö z y a ? la n d ö k , co$.
B u ö g ü d ü , G a z n e li H a k im 'd e n d u y d a eski
b e d e n in d e b ir y en ilik b u l:
* " N a z la n m a k if i n gül g ib i b ir y ü z sa h ib i
o lrn ak g c r e k ; b ö y lc b ir y ü z ü n y o k s a , bari k ö tü
h u y lu o lm a n m ? e v re sin d e dönüp d o la§ m a.
C irk in y ü z lü n ü n n azi da f ir k in d ir ; gözün
h e m k ö r o lm a s i, hem d e a g rim a s i p e k g ü ? t ü r .,,
Y ü su f a kar$a n a z la n m a , g ü z e llik saem aya
k a lk ijm a . Y a lv a n p y a k a r m a k ta n , Y a k u b g ib i
a h e tm ek ten b a$k a b ir §ey y a p m a .
D udunun ö lü m ü n iin m ä n a si da yalvari$tx.
S e n d e y a lv a n $ ta , y o k lu k ta k e n d in i ö ld ü r g itsin .
ö l d ü r d e i s a ’ nin so lu g u d ir iltsin s e n i; k en -
d isi g ib i g ü z e l, k u tlu b ir h a le g e tir s in sem .
B a h a r la r d a n ta? y e§ erir m i h i ? ? S e n d e
to p ra k o l d a se n d e n re n k re n k g ü lle r b irsin ( * * ) .
1920. Y iU a rd ir g ö n ü lle r tir m a la y a n ta$ o ld u n ; d e -
n em ek i?in b ir z a in a n c a g iz d a to p r a k k e sü .
*
★ *
( ) Ik in c i n u a ra H ä k $ov « i g ul n c m ä y t...“ ta rz m d a
yazilm i}, a o n r« "n e m äy f s ö iü n ü n ahm » “ b e r iiy i" y a zila ra k
d iiz o ltilm ijtir .
( § ERH)
1 5 5 6 . B e y itle b a $ la y a n h ik äy e n in V I . y ü z y ild a ( X I I )
m e § h u r o ld u g u n u , F u r ü z a n fe r , H ä k a a n i’ n in (5 8 2 H .
1 1 8 6 ) b ir b e y tin d e n istid läl c d iy o r ; so n r a “ T e f s ir - i
E b ü ’ l- F itü h ,, ta b u lu n a n b ir h ik ä y c y i, b u n u n k a y n a g i
o la r a k g ö stc riy o r. H ik ä y e n in ö ze ti § u d u r:
S ü le y m a n P e y g a m b e r /.am an in d a b ir is i b ir bxilbül sa
tin a h y o r ;o n u k a fc sc k o y u y o r. E ü lb ü l b ir z a m a n f iliy o r ,
§ ak iy o r. F a k a t b ir g ü n k a fe sc b ir ku§ k o n u y o r ; b ü lb ü le
b ir §ey sö y lc y ip u f u y o r . B u n d a n so n r a b ü lb ü l ö tm ü y o r.
A dam b ü lb ü lü , k a fe siy le S ü le y m a n P e y g a m b e r ’e g ö -
tü r ü y o r , h ali a n la u y o r . S ü le y m a n b ü lb ü le ö tm cy i^ in in
se b e b in i so ru y o r. K u ? d iy o r k i: O k u j , sen i z in d an a
a t a n , k e n d i d ilin ; ö t m e d e k u r tu l d e d i b a n a . S ü e y m a n
bu sö z ü k u su n sa h ib in c sö y ie y in c e adam , b en o n u
se s i ifin a l m i jt im ; m adem ki ö tm c y e c e k ; nc d iy e
tu ta y im d e y ip k a fe sin k a p is in i a ^ iy o r, k u ju a z a d ed iy o r.
G ö r ü lü y o r ki M e v lä n ä 'm n a n la ttig i h ik ä y e , b u n a
b ira z y a k in sa d a b u n u n la ilg isi y ok . G e n e F u r u z ä n
fe r A tt a r ’in " E s r ä r - N ä m e , , sin d e k i b ir h ik ä y e n in ,
b u h ik äyey e d a h a y a k in o ld u g u n u sö y le y ip o h ik ä y e n in
m e tn in i v e riy o r k i ö z e ti § u :
H in tli b ir h a k im Qn ü lk e sin e g id iy o r ; T ü r k is t a n
p a d ija h im n kö§künde konuk o lu y o r ; k ö ?k te k a fe ste
362 MESNEVI SK8H1 1
m ah pus bir dudu görüyor. D udu, H in tliy e , A llah

a$kina d iy o r ; H in d is ta n Ja g id in c e o rd a k i d u d u la ra se -
lä m s ö y le ; y a n im z a g e le b ilm e m i f i n n e y a p a y im d jy e
so ru y o r de. H in tli, H in d is ta n ’a g id in c e d u d u la r a ,
m a h p u s d u d u n u n sö z le rin i sö y lü y o r. H e p s i d e titre y ip
d a lla rd a n d ü ? iiy o r la r , ö lü p y e rlc re se riliy o r la r. H in tli
duduku$una bu hali a n la tin ca o d a titrey ip k a fe sin
l f in c dü $ü y o r. Ö ld ü sa m y o r la r , k a fc si a<?ip a y a g in d a n
tu ta ra k di$ariy a a tiy o r la r . D u d u hetzten k a n a t ? ir p ip
u ? u y o r , k ö sk ü n d a m in a k o n u p o n la r d iy o r , b an a b u -
n u ö g r e ttile r ; ö l d e k u r tu l d e d ile r. B u sö z le rd c n so n
ra d a u ? u p g id iy o r (M a ä h iz , s. 18-19).
B u hikdye, M e v lä ’ m n h ik ä y e sin in n p k is id ir . Y a l-
n iz A ttä r b ir^ ok d u d u la n d ü jü r iiy o r , M c v lä n ä ’ n m
h ik ä y e sin d c d ü $ ü p ö lü m la k tid i y a p a n b ir d u d u d u r.
A ncaK H ä k a a n i n in d e b ey itte b u h ik ä y e y e i§ arctin d en
a n la jih y o r ki b u m e ?h u r b ir h a lk h ik ä y e sid ir.
M e v lä n ä , b u h ik ä y e d e , §iir k u d r e tin in , iläh i a§ k in ,

k en d in d e n ge?i$ in e n ü stü n m e rh a le sin c v arm i§ , ta n -
z irin e im k a n t a s a w u r ed ile m iy ece k b ir y ü c c lig e ula$-
m i§ tir. Bu h ik ä y e d e M e v lä n ä , ö y lc sin e c o jm a k ta d ir
k i b e n z e rin i h e rh a n g i b ir $ a ird e , h e rh a n g i b ir s ü f id e
b u lm a m iz a im k ä n y o k tu r.
K a fe s t c m a h p u s d u d u n u n , H in d is ta n ’d a k i d u d u
la ra se lä m y o lla rk e n d ö k t ü p d ille r , i§ liy ak d e rd in in ,
h a sre t a c ism in , g ö n ü l y a ra sm in , h ik ä y e si § ikäy et, §i-
k ä } e t i z e v k , z e v k i e le n i, clein i n e$’c k e sile n a lev n u s -
r a la r i, in san i k e n d in d e n g e ^ irm ey e k ä fid ir . A y n lik
d e rd in i a n la tirk c n , d e r d i d e rm a n b ilisi A te v lä n ä ’y a ,
b iriik ä le m in d e n a y n lm i? can d u d u su n u h a tirla tir,
MliSNEVi StRHt ! 363
h ik ä y e b a m b a § k a b ir v a d iy e d ö n e r. T ä c i r H in d is ta n ’-
d a k i a 1i 5-v eri?in i b it ir ip d ö n e rk cn , fa y ir h k ta ra stla d ig i
d u d u la r a , d u d u su n u n sc lä m in i sö y le r. I? le r in d e n b iri,
t it r e r , titr e r, d ü ^ ü p ö K ir. B u se fe r M e v lä n ä , d ilin y a p -
tig i i§leri a n la tm a y a b a^ lar. Sö?.ün m a h iy e tin i ? e rh e d e r;
u lu la n m a n m iyi v e k ö tü y ö n le rin i b c lir t ir ; b ü y ü c ü -
le r in M ü s ä ’y a h ü rm c tle rin i h a u r la r ; b u y ü z d c n g ö rii-
n ü § te u g ra d ik la r i fe lä k e ti, fa k a t g e r e c k te u la§tiklari
s a a d e ti a n a r ; b e d e n e g irc n heläl ve h a r a m lok m aru n
te sir le rin i sö y le r. T e k r a r h ik ä y e y e d ö n e r ve H in d is-
t a n ’ d a n g e lin c e d u d u s u n tm isra ri ü z c rin c ö le n d u d u v u
v a n a y a k ila a n la tir. B u n a d u y a n d u d u , k a fc stc titre m e -
y c b a§ lar ve d ü jü p ö liir . T ä c ir b u s c fe r b ir k ere d a h a
y a r a la n ir ; ö y le b ir a g ita b a ?la r ki sö z le r b ir c r ate§ o lu r,
h a r f le r b ir c r alev k c s ilir ; fa k a t M e v lä n ä , i§tiyak d e r-
d in i. h a sre t a c isim , gönül sir la n m sö y liy c m e d c g in e ,
m ä n a m n sö z e sig a m a d ig in a , b ö y le o ld u g u b a ld e , on u
v e z n e , k a fiy c y c s o k m a n m h i? m i h i? m ü m k ü n o la m i-
y a c a g m a in a n ir ; h a r f in , sö z iin , ü zü m b a f in in citten
d u v a r i o ld u ä u n u s ö y le r ; h a r f i, s c s i, sö z ü b irb irin e
v u r u p k ir a ra k , s e s s iz , s ö z s ü z , en g iz li m ä n a la ri, g ö n ü l
s ir la n m sö y le m e k igtiy ak iy le y a n a r y a k ilir. Ö lü m d o -
ia y isiy le uykuyu, u yam n ca, in sa n d a n a lm a n b ü tü n
k a b iliy e tle rin te k r a r v e rild ig in i a n la u r ; g e r?e k v a r-
hga b a ia n k ijin in d e n iz d e n k o rk u su o la m iy a c a g im ,
ge r?e k y a$ay i§in , fe rd iy e tte n ö lm e k le m üm kün o la -
c a g im b e lir tir , m a d d c y le m änayj k a r§ ila § tirir; $arap
b iz d e n sarh o § o lm u § tu r , b iz o n d a n d e g il, b e d e n b iz -
d e a v a rlig a u la $ m i$ lir, b iz b e d e n d e n d e g il d e r. T ä c i-
rin d ilin d e n d u d u y a a g itla r y a k a r v e s o n u n d a k a fe si a ? ip
d u d u y u atan tü c irin d u d u n u n u ? u p g ittig in i, g id e rk en
d e H m d is t a n ’d a k i d u d u n u n k e n d isin e b u n u ögrettisin i.,
364 MESNEVI 5F.ltHt |
ö l d e a z a d ol d e m e k iste d ig in i b iid ir ir v e tä c ir, böy-

Icce ger^ ek y a ja y ijin y o lu n u n grcn m i§ o lu r . " M c s n e v i »
n in e n i?li v e g ü z e l, e n co§ku ii v e lir ik , a y m z a m a n d a
da en d id a k tik h ik ä y e lc rin d c n b ir id ir vc g e rfe k te n
d e d id a k tik b ir §iir p a r ^ a sin d a b u k a d a r iflilik , in san i
h a y re tle re g a rk e d e r .
M e v lä n ä , b u b ah si sa b a h a d e k £ c lc b i H u sä m c d -
d in ’e y azd irrai§ tir. S a b a h gu rk en o n u n u y k u su z lu g u -
n a ü z ü lü r ; ö z ü rle r d ile r .
1 571, § a ra b ife r k e n d o stla n a n a rak so n y u d u m u

to p r a g a d ö k m e k o z a m a n la r äd e tm i§ i.
1573. B u b e y it, “ D ü n y a d a g ü n a h s iz o la ra k k im
d o g m u § m r, sö y le . D ü n y a d a s u f s u z , g ü n a h s iz k im v a r ;
sö y le . B e n k ö tü lü k e d e r se m , se n d e k ö tü lü g ü m c k a r-
jilik k ö lü b ir ce z a v e rirse n , peki., se n in le b e n in i a ra m -
d a k i fa rk n e d ir, s ö y lc „ m c ä lin d c k i §u rn b a iy i h a tirla -
t iy o r :
ln kist ki bi airm-o guneh st st begü
Bi curm-o günäh der eihan klst begü
- Men bed kunem-o tu bed mükäfät knui
Pes fark m yan-i m en-o tu (ist begü
“ T a r a b - H ä n e ,, d e H a y y ä m (5 1 5 H . 1 1 2 1 ) a d in a
k a y itli b u lu n a n b u r u b ä i, i s t . Ü m v . K . d e Fars<?a y a z -
m a la r a ra sin d a 1145 N o . d a k a y ith b u lu n a n ve H ic r i
dokuzun cu y ü z y ild a y a z ild ig i a n la sila n Ir ä k iy d iv a -
m n d a , F a h r e d d in - i Ir ä k iy (6 3 5 H . 1 2 3 7 ) a d in a k a y it-
h d ir (6 3 . a ). § c tn sc d d in -i T e b r tz l “ M a k a a lä t ,, m d a b ir
h ik ä y e d e b u ru b ä in in ik in ci m isr a im b ir m ü n a s e b e tle
sö y le r (I s t . Ü n iv . K . F a r s ^ a Y a z . 6 7 9 , 7 7 . a. A . G ö l-
p m a r h : H a y y ä m ; R u b ä ile r v e S ils ila t- a l T a r t i b , Ib n
MESNF-Vl StBHl I 365
S in ä ’n m T a m d d 'i v e T e r c c m e s i; I s t . R e m z i K . 1 9 5 3 ,
F a r s f a Ö n s ö z , s. K ; T ü r k t e Ö n s ö z , s. X V ) .
§ u n u d a sö y liy e lim ki ik in ci b e y ti “ B e n k ö tü lü k
e d e y im , se n d e k a r § ih g m d a ...„ m e ä lin d e M c v lä n ä 'm n
d a ik i r u b ä is i v a r d ir ki b u n la rin b iri V c le d Q c lc b i’n in
b a stir d ie i " R u b ä i y y ä t - i H a z r e t- i M e v lä n ä ” d a d a v ar
( I s t . A h te r M a t . 1 3 1 2 , s. 2 9 4 ). R u b ä i, F a h re d d in -i
Ir ä k iy ’o in s e a c a b a F a h r e d d in m i M c v lä n ä ’d a n ik tib a s
y a p t i, y o k sa M e v lä n ä m i F a h r c d d in ’d e n ? K e s in o la-
ra k b ir §cy sö y le m iy e im k a n y o k tu r ( R u b ä iile r ; ter-
c e m e m iz , Ist. R em zi K. 1964; V h a r f i, R u b ä i. 7,
6 3 ; s. 1 9 0 , 197).
1587. H aber<;av u $u . S ü le y m a n P e y g a m b c r b ir gü n
d iv a n k u rm u § , c in lc r , in sa n la r, k u s la r j'e rli y e r-
le rin c g e fm is le r . S ü le y m a n , H üdhüdü g ö re m e y in ce
n e o ld u on a d iy o r , «petin b ir a z a b a u g ra ta c a g im on u
y a h u t d a k e stire e e g im . D e rk c n ? o k g e y m e d e n H ü d -
h ü d g e liy o r ve b ir h a b e t g e tiriy o r. B ir k a d m p a d i-
$ah v a r ; b ü y ü k d e b ir se d iri v ar. K e n d is i d e , ken -
d is in c u y a n la r d a g ü n c § e ta p iy o rla r d iy o r. S ü le y m a n
b u h a b e rin d o g r u o lu p o lm a d ig iru a n la m a k if i n b ir
m e k tu p y a z iy o r ; m e k tu p ta ju n la r y a z ili: “ B u m e k tu p
S ü le y m a n Jd a n d ) r ; R ahm än ve ra h ä im A llah ad iy le
v a z ilm i§ tir. B a n a k ar§ i y ü celik d a v a sin a g iri^ m e y in ;
t e s lim o la ra k g e lin b a n a .,, M c k tü b u H ü d h ü d e v e rip
y o llu y o r . S e b ä M e lik e si o la n B e lk iy s, m e k tu b u alm -
ca, a d a m la riy le d a m ^ iy o r. P ad i§ ah lar d iy o r , b ir ü l-
k ey e g ird ile r m i b o z a r la r , y a k ip y ik a rla r o r a s in i; y ü _
c e le ri a lfa lt ir la r . iy is i m i b ir a rm a g a n g ö n d e re lim .
G ö n d e r d ig i a rm a g a n S ü le y m a n ’ a v a rin c a , b iz d e d a h a
iy ileri v a r d iy o r v e i?in iz d e n o n u ta h tiy lc k im g e tire -
3üG MESN EVI StR IIl I
b ilir d iy e so ru y o r. B ir ifr it, y e r in d e a k a lk m a d a n g c -

tir ir im o n u d iy o r. D c r d e m e z d e B e lk iy s’ i a ta h ti S ü -
le y m a n ’i a y a n i ba^ in a g e liy o r. S ü e ly m a a ta h tra §ek-
lia i d e g i§ tiriy o r. B e lk iy s g c lin c e , b u m u y d u t a h t ia d iy c
so ru y o r. B e lk iy s p c k b e n z iy o r c c v a b in i v e riy o r. S a -
ray a g ir ia c c d e b illu r dö$em cy i s u s a m p b a c a k la m u
siv a m a y a b a ^ liy o r ; s o a u a d a g e r^ ek d in e g ir iy o r f K u r -
ä n -i K e r im , X X V I I , N c m l, 1 7 -4 4 ). A h d -i A tiy k 'te
de B c lk iy s’ in , S ü le y m a n 'in $Ö liretiai duyup bir<,ok
a r m a g a o la rla z iy a r c tin e g e ld ig i b ild ir ilir, fak at y u k a -
rid ak i riv a y e tle r y o k ru r (M ü lu k - i S ä l is , X, 1 -1 0 ).
1 5 0 9 . M i'r ä c . Bu a ra p y a k e lia ie n in lü g a t a a la m i
m e rd iv e n d ir. T e r i m o la ra k H z . M u h a m m e d ’in ( S . M .) ,
b ir g e c e , M c k k e 'd e n K u d ü s ’e g ittig i orad aa göge
a g d ig i, ce n n eti, c e h e n n em i se y r e ttig i, S in ira g a c in in
yaam da C e b r ä ilJi k e n d i §ekliyle g ö r d ü g ü , T a n r i ’d a n
v a s ita siz vah iy a ld ig i v e g e n e M e k k e ’ y c d ö n d ü g ü ola-
y id ir.
M e k k e ’d e n , T an ri ä y e tle rin d e n , ilä lii d e lille rd e n
b ir k isin m i g ö s te rm e k ü ze re g e c e le y ia K u d ü s ’e g ö tü -
r ü ld ü g ü X V I I . sü re n in . ( t s r ä J) b irin c i ä y e t ia d e b ild i
rilir . G ö k le re a g m a s iy s a L I I I . s ü r e d e (N e c m ) ? ö y le
a n la tilir :
"A a d o lsu n y d d iz a , in erk en . A rk a d a $ m iz g e rg ek -

t e a n c s a p t i, a e a y n ld i. V e k e a d i d ilc g iy le sö z d e sö y -
le m e d i. Sözü aacak v a h y c d ilcn §eydea ib a r c t, O n a
Ö gretti, k u w e t le r i f o k (jetin , k u w e i l i b i r i; so n ra d o g -
r u ld u v e o c a y ü c e ta n y e rin d e y d i. S o a r a y a k la g ti, y a-
k m l a j u ; iki y ay k a d a r k a ld i a r a la n , y a h u t d a h a d a y a -
k ia . D e r k e a k u lu n a v a h y e tti n e v a h y e ttiy se . G ö n lü
g ö r d ü g ü a ü y a la n la m a d i. H ä lä m ü n a k a ja m i e d e r sin iz
MK&NF.VI SEK Ul I 36 7
g ö r d ü g ü §ey le ri? V e a a d o ls u n k i o n u , in c rk e n b ir k ere

d a h a g ö r d ü . E n s o a S i d r e ’ n m y a n in d a , M e ’v ä ce n n eti
de y a n m d a y d i. S i d r e ’y i, o s ir a d a n e le r b u r ü m ü jt ü j
n e lc r. G ö z ü n c k a y d i, n e h a d d in i a§ti. A n d o lsu n k i
ra b b in in p e k b ü y ü k d c lille rin d e n b ir k is m m i g ö r d ü .«
(1 - 1 8 ).
M i'r ä c ’iu b e d e n le m i, ru h la m t o ld u g u b ilg in le r
a rasm d a gcn i§ ta rti§ m a la ra y ol a ?m i$ tir. Y ukan daki
äy e tle rin 12. sin d c d e m ü n a k a § a lar o ld u g u g ib i X V I I .
sü re n in 6 0 . äy ec in d e M i ’r ä c , " J n s a n l a n sin a m a k i? in
g ö s te r ile n ,, d iy e a m lm i^ tir. I b n A b b ä s , H a s a n , K a tä d e
ve M ü c ä b id , b u ä y e tte k i “ R u y ä ,, yi M i ’r ä c o la ra k
kabul e tm ijle r d ir (E l E n v ä r ’ü t- T e n z il ve E s r ä r 'ü t -
T e 'v i l , c. I , s. 6 8 8 - 6 8 9 , 7 0 3 ; M c c m u a ’u l- B e y ä n , I I ,
s . 7 7 , E 't - T e c r i d ; I , s. 3 5 - 3 6 , I I , s. 6 4 , 1 2 0 ).
H z . M u h a m m c d M i ’ r ä c 'd a M e le k u t ä lcm in i se y -
re tm i§ , P e y g a m b e r le rin ru h la riy lc g ö rü § m ü $ , T a n -
n ’n in h ita b m a m a z h a r o lm u ? tu r. H z . M u h a m m e d ’in ,
me&hur M i 'r a c ’m d a n ba$ka M i ’ rä c ’l a n b u lu n d u g u
da riv a y e tle r a r a sm d a d ir .
1607. K u r 'ä n - i M e c i d ’d e , I s a P c y g a m b e r 'in to p ra k ta n

ku$ $ek lin d e b ir §cy y a p u g i, o n a ü fü r d ü g ü , ü fu rü n c e
c a n la m p ku$ o la ra k u ?tu g u , anadan d o g m a k ö rle rin
g ö z le rin i a ? t ig i, h a s ta la n iy ile jtir d ig i, ö lü y ü d irilt-
tig i, ev le rd e sa k ia n a n U r la y cn en leri b ild ig i a n la tilir
(III, Ä li t.-nrän, 49, V, M ä id e , 110). Bu in a n ?
y ü z ü n d e n e d e b iy a tta I s a ? o k d e fa so lu k la , d iriltm e k le
geser.
V a k tin l s ä ’ s i , z a m a n in H iz ir ’i o lan ki§i d e c a n g ö z ü
kör o la n la rm g ö z le rin i a?ar, g e rfe g i d u y m a y a n la ra
368 MESNEVl 5ERHI 1
? ifa v e rir, m an ev l h a sta h k la ri s a g l a jt i n r , ö lü g ö n ü l-

leri d iriltir. N itc k ir a M e v lä n ä , D iv a n ’in d a , " S e n h em
Ä d c m ’sin , h e m o d e m . H e m i s ä 's m , h e m M e ry e m .
H e m sirsin , h e m sirr a m a h r e m ; b ir $ey v e r y o k su la ,,
d er (C . I , s. 2 3 , b e v it 1 7 2 ). B ir ba§ka b c y itte “ D ir il-
m e k i?in k e n d in i b a n a v e r d e so n ra o g ü v e n ilir a fsu n u
o k u , ü fü r, ö lü y e t s ä g i b i,, b u y u ru r {A y m , s. 2 4 2 , b e y it.
2 1 8 0 ). B ir ba§ka b e y itte d e " Z a m a n e n in I s ä ’sis in , ge-
ce le ri yol a l, d ö n d o la ? d a e§ek g ib i b a l f i k i f i n d e u y u -
in a ey c a n „ d e r (a y n i s. 3 4 9 . b e y it. 3 2 0 0 ).
I C H . B e y itten so n ra k i b a jh k ta k i b e y it, k en d ileri-

n in d e sö y le d ik le ri g ib i A tia r 'in d ir (D iv ä n - j K a s ä id ve
g a z e liy y ä t-i A ttü r-i N iijä b ü r i; S a id N e fisi B a sim i
T c h r a n - 1 3 1 9 § . H ., s. 157, b e y it. 3 8 5 7 ).
1614. § u h a d is e i§aret o lsa g e r e k : “ D ü $ m a n la b u -

lu ^m ayi iste m e y in ; fa k a t b u lu ^ u n ca d a a y a k d ire y in ,
d a y a rn n .,, ( C ä m i ’, I I , s. 188).
1 6 1 9 . T a n n eli. 2 2 7 . b ey tin $ erh in e b a k im z.
1 6 2 3 . le n so n ra k i b a§ h k . K u r 'ä n ’in V I I . sü re sin in

( A ’r a f ) 1 5 5 ., X. sü re sin in (Y u n u s) 6 5 . ä y c tle rin d e
b ü y ü c ü le rin , M u sa P ey gam b ere, so p a m ön ce se n
a i d c m c le ri, on u n d a h a y ir, ö n ce s iz a tm d o d ig i a n la-
tih r k i b ö y lc c e b ü y ü c ü le r M ü s a ’ y i u lu la m i? o lu y o r-
la r.
1631. “ K u r ’ä n o k u n u n c a d in le y in , s u s u n da acin-
m isla rd a n o lu n .,, ( V I I , 2 0 4 ) b cy ittc k i “ S u s u n ,, sö z ü
ä y etten ayn en " A n s i t ü ,, ta rz m d a a h n m i?tir.
1637. " S a n a yeni a y la n so ra rla rsa d e k i: O n la r,

in san la ra v ak itle rin i b ild ir i, h a c z a m a m d a o r Ja r la
MESNEVt SER III [ 369
b ilin ir. S o n r a hayxr, ev le rc a rk a c a ra fla rm d a n g irm e k

d e g ild ir . H a y ir sa h ib i, ALlah’ tan fe k in c n d ir . E v le re
k a p tla rin d a n g irin . A lla h ’tan sa k m in ki k u rtu lm u §
k im se le rd c n o lu p m u ra d m iz a e r e s in iz .« ( K u r ’ ä n , I I ,
B ak ara, 189) H ac i? in ih ra m a b ü r ü n e n le r , ev le rin c
a r d ta ra fta k i d iv a n a$ m ak su re tiy le g ir e r lc r d i, q k a r -
la rk e n d e ö y le f ik a r la r d i. ( K u r ’ä n -i K c r im v e M e ä li,
A fila m a , s. X L V I I I ) . Ä y e tte , h e r i§e, se b e b in e y a p i-
§ arak , b a § a rila b ile ce k $eylerc giri§ ere k b a§ lay m a n la -
tni d a v a r ki M e v lä n ä d a b u y ö n d e n ä y cti a n m a k ta .
H z . M u h a m m e d d e " B e n b ilg in in § e h riy im , Ä li k a p i-
s i d i r ; b ilg i etd e e tm e k iste y e n k a p iy a g c U in ,, b u y u r-
m u § tu r (C ä m i’ I , s. 9 0 ). B u b e y it A ra p g a d ir .
1668. S e li b a § ta n k e sm e k g c re k . T ü r k t e a ta sö z ü .
1 6 8 0 . N c §i§ y a n sin n e k e b a p . T ü r k f c ö r f m e c a z i.
1682. fCB ir ä y c tin h ä k m iin ü d e g i§ tirir, y a h u t g e ri

b ira k irsa k ya o n d a n h a y irlisim g e tir ir iz , y ah u t o n u n
e§ id in i. B ilm e z m isin ki A lla h ’ in her $eye g ü c ü y c t c r .„
(K u r ’ln , II, 1 0 6 ) B e y itte , f M in ä y e tin ev n iin sih ä ,,
a y n e n ä y etten ah n m i^ tir.
1683. “ S i z in a n a n la ri a la y a a ld in iz da so n u n d a
b e n i a n m a y i u n u ttu r d u siz e b u h al ve siz o n la ra g ü -
lc r d in iz ,,, ( K u r 'ä n , X X I I I , M ü 'm in ü n , 110) b e y itte
" E n s e v k ü m ,, ay n e n äy etten a h n m i^ ü r. 1686. B e y itte
d e ay ru ä y e ite n b a h se d iliy o r a y m sö z a ln u y o r ; b e y tin
b irin ci rm sra i da A r a p f a .
1718. “ A n d o lsu n bu § eh rc, k i se n o tu rm a k ta sin

b u §eh ird e ve b a b a y a ve o g u la , g e re c k te n de b iz in saru
sik m ti ifin d e y a r a t tik .« ( K u r ’ä n , XC, B e le d , 1-4)
B e y tin ik in ci n u sra in d a k i sö z le r K u r ’ ä n ’d a n d ir.
F. 24
370 MESNEVl SKR Hl 1
1721. « S a 'd 'i n g a y re tin e , k isk a n g h g m a §a$iyor m u -

su n ttz ? A n d o lsu n A lla h ’a , ben on dan g a y rc tliy im ,
A U äh Jsa b e n d c n d e g a y r e tlid ir ; g a y r c tin d e n , g ö r ü n ü r !
g örü n m ez b ü tü n k ö tü lü k lc ri h a ra m ctti. )3 (H a d is .
M ü s lim 'd e n n ak len A h ä d is-i M e sn e v i, s. 18). H a d is -
tek i S a Jd , A n sarM a n M u ä z o g lu S a ’d d ir. Iiic re tin
b e f i n d y ili (6 2 6 ) K u r a y z a o g u lla r i ilc y a p ila n sa v a?ta
v a r a la n m jj, e)e g e g e n e sir le r h a k k m d a k i h ü k ü m k en
d is in e v e rilm i?, ö da c rk e k le r ö ld ü r ü le c e k , fo c u k la r la
k a d m la r tu tsa k o lu p kul ve c a riv e o la c a k la r dem i$ri.
B u h a d is , b u m ü n a s e b c tle v a n d o ld u . S a 'd , b u sa v a s-
ta a ld ig i y a ra d a n v e fa t etm i?tir.
1736. B u b cy itte n ltib a re n y cd i b e y it, M c v lä n ä ’m n

k a fiy e . sö z - a o la m h a k k in d a k ) d ü § ü n e elerin i b elirt-
m e si b a k im in d a n p ek ö n e m lid ir. H a lil d o s t a n lam in a
g c lir , ib ra h tm P e y g a m b e r 'in la k a b td ir.
17 4 3 . M ä, F arsg a d a b iz d e m e k tir. B iz d c y in ce
varligim izi ispat etnu? oluyoruz. Fakat ayni zamanda
A ra p g a d a n e fiy e d a tid ir . M e se lä " m a k ä n e ,, o lm a d !,
d e g ild ir a n la m in a g e h r. N a sil b izim v a rlig im x z , b ize
lz a fe ed ilin c e y o k lu k ta n ib a r e tse , n asil T a n r i Jm n k u d -
re tiy le v a rsa k b u “ m a „ sö z ü d e hem y o k lu g u isb a t
e tm e d c , hem v a rh g i. M e v lä n ä , bu sö z iin a ra p g a d a
v e la rsg a d a k i a n la m la n b a k m in id a n b u n ü k te y e i<;a-
rct e tm e k te d ir. .
1770. ten so n ra k i b a jh k t a k i b e y it, H a k im -i S e n ä i'-

n in S e r a h s ’ ta y a z d ig i b ir k a sid e h in b e y tid ir (D iv a n ,
M ü d e r r is R a d a v i b a sim i, T e h r a n - 1 3 2 0 § . H ., s. 4(i).
A yn i ba^h k tak i h a d is i?in 1721. b e y tin $ erh in e b a k in iz .
1797. O l b u y r u g u . “ T a n r i 'n m ir a d c s i, b ir ijin o l-

m a sin i d ile d i m i, 01 d e r . o $ey o l u r .„ B u , K u r ’ä n Jm
MtiSNEVl SF.RHt 1 37 1
II. sü re sin in 1 1 7 ., I I I . sü re sin in 4 7 ., V I . sü re sin in

7 3 ., X V I . sü re sin in 1 0 ., X I X . sü re sin in 3 5 ., X X X V I .
sü r e sin in 8 2 ., X L . sü re sin in 68 . ä y e tlc rin d e b ild iril-
m c k te d ir. 01 d e m e s u T a n r i ’m n , b ir §eyin vaT o lm a-
sin a ira d e sin m ta a llu k u n u b ild ir ir , y o k sa sö zle ol dc-
m e sim d e g il. T a n n ’ n in d ile g i, ira d e sin i iz h ä r eder,
ira d c si d e h e rh a n g i b ir v a n , b ir v a rlig i z u h u ra g c tirir.
B u n u dü tjü n cey e y a k la ^ tirm a k , h c rk e se a n la im a k igin
o l d e r, o lu v e n r . ta rz in d a b ev a n ed ilm i$ tir.
1814. “ A lla h 'in ih sa n ettigin i v c rm e k te n sa k m a n -

la r , bunu k en d ile ri ifin h a y irh sa n m a sm la r . H a ttä
b u , on lar i? in se r d ir d e . S a k m d ik la r i §ey, k iy a m e t
g ü n ü b o v u n la n n a d o la n a c a k v e A llah in d ir g ö k lcrin
v c v e rv ü z ü n ü n m ira si v e A llah b ü tü n y a p tik la n m z d a n
h a b c r d a r d ir .,, ( K u r 'ä n . I I I , 180) “ G ö k le r in v e y c ry ü -
zün ü n m irast A lla V in d ir ,. sö z ü X V II. sü re n in 10.
ä y e tin d e d e g e g er.
1815. B u v e b u n d a n so n ra k i b e y itle rd e n a n liy o ru z

k i M e v lim ä , b u r a la r i s a b a h a d ek ^ e le b i H ü sa m c d d in ’e
sö y le m i? o d a d u r m a d a n , d in le n m c d e n u y k u su n u te-
da c d c re k y a z m rjtir. Bu y ü zd en M e v lä n ä , ta tli b ir
d ille C e lc b i’ den ö z ü rle r d ile m e k re d ir.
1817. B u b e y itte ge g en M a n s ü r , E b ü ’l- M u g iy s

G iy ä se d d in I iü s e y n b . M a n sü r 'il- H a lllc 'il- B a y z fiv iM ir .
H a llä c . Qok k ere de M an sü r d iy e a m la g elm i^ tir.
B a y z ä 'b d ir , ba$ka y e rd e n d ir d iy en ler d e v a rd ir . B a g
d ad ) v u rd e d in m i§ ti. Y a z d ig i k ita p la r d a , sö y le d ig i
sö z le rd e <eriata uym ayan n o k ta la r b u lu n d u g u id d ia -
siy le ö ld ü r ü lm e s in e fe tv ä ve rilm i$ tir. H ic re tin 309.
y ili Z ilk ä d e sin in y irra id n rd ü n c ü " ü n ü (9 2 2 ) b u y r u a a
372 MSSNEVl SSKHl I
g ö r e ö n c c d ö v ü lm ü ^ so n ra d a r a g a c m a fe k ilm i? , clleri,
a y a k la ri, en so n ra ba$i k e s ilm ij, so n ra d a b cd en i y a k i-
h p k ülii D ic lc 'y e d ö k ü lm ü $ tü ( N a fa h ä t tc rc . Is t. M a t.
Ä m ir e - 1 2 7 0 , s. 1 9 9 -2 0 2 ). H u se y n b . M a n s ü r Ju n hal-
ka s ü f i , b ü y iik lc re g ö r ü n d ü g ü , § ia Jm n b ir k ism in a ,
O n ik in ci Im a m M e h d i’ n m N ä ib i vc k a p isi o ld u g u n u
id d ia e ttig i, k e n d isin e in a n an la ra ise T a n r ilig m i sö y -
le d ig i h ak k in d a g e rg e k riv ay etler d e v a rd ir. S u file r in
g o g u b u z a ti, sirla n y a y d ig i i?in h o? g ö rm c m i§ , b ir
k is m iy sa en b ü y ü k e re n le rd c n s a y n u jt ir (§ e y h A b d u l
lah M a m a k a a ru : T e n k iy h ’ü l- M a k a a l, T e h r a n - 1 3 4 9 H .
C . I , s. 3 4 6 - 3 4 7 ). M e v lä n ä , H u se y n b . M a n s ü r ’a sa y g i
g ö s te r ir . ß atth m iistc s n k le r d e n L . M a s s ig n o n , M a n -
sü r 'la fo k u g ra $ m i?ü r. O nun h a k k in d a " A l - H a ll a j,
M a r ty r m y stiq u e de L ’ Is lä m ,, a d h b ir e s c r y a z d ig i
g ib i 11 K it ä b Ja t - T a v ä s in ,, im , d iv a m m , h a k k in d a y a-
zilan rtA l- A h b ä r 'a l- H a llä c „ i, m e tin , tc rc e m e ve n o t-
la rla y a y in lam i§ u r.
B c y itte k i " M a n s ü r $ a r a b i„ h em M a n sü r un a$k,

cezbe § a r a b id ir ; hem de m a n sü r sö z ü n ü n y a rd im
ed ilm i§ an laim n 3 geli$j b a k im in d a n v a r d im , fey iz ,
n c j ’e $arab id ir,
1 825. A ra p g a d a fcB a ta n k iji her ge§it o ta y a p i$ ir „ .,

tü r k g e d e “ D e n iz e dü ên yilan a s a r ilir ” a ta sö z le ri
v a rd ir .
1829, “ O n d a n iste r k im v a rsa g ö k le r d e v c y eryii-
z ü n d c ; o , h e r g ü n b ir ijt e d ir .,, ( K u r ’ä n , L V , R a h m ä n ,
2 9 ) B e y tin ik in d m isr a m d a äy etin “ O h e r gü n b ir
i jt e d ir ,, k ism i aynen ve A ra p g a o la ra k a lx n m ijtir.
1851. § ä r ih , Y a h y ä P e y g a m b e r in , k e n d isin e k a stc -

d e n le rd e n k a g a rk e n b ir d a g in , b an a k ag d iy e se sle n -
MESNEVI JERHl l 373
d lg in i, Y a h y ä 'n m o d a g a s ig m d ig im , d a g in , Y a h v ä 'y i
k o v a la y a n la ra ta s, to p a g y a g d ir d ig im sö y lü y o r (s. 172).
M e v lä n ä b u h ik ä y e y le tarn h ü rlü g e k a v u $ m a n m , b e n -
lik te n , v a rh k ta n g e fm c k le , b a g la rd a n k u r tu lra a k la m ü m
k ü n o la c a g im a n la tiy o r ki d ib a c e n in v e rb in d e b u h u -
s u sta e tr a flic a b ilg i v erilm i^ tir.
1 8 8 5 'te n so n ra k i b a ? lik . “ S ü b it o g lu Z e y d 'd e n ri-

v a y e t e d ilm i$ tir ; A lla h ra h m e ti v e e se n lik o n a , A lla h
e lf is i on a b ir d u a b e lle tti vc her g ü n sa b a h q a g m d a
e v in d e b u lu n a n la r m d a , k e n d isin in d e o k u m a sim da
te n b ih e tti. D u a ? u : A lla h 'im , b u y u r , k u tlu su n se n ,
h a y ir e lle r in d e s e n i n ; se n d e n , se n in le v e sa n a . A lla h ’ im ,
sö z le rd e n b ir sö z sö y le d iy se m , a d a k la rd a n b ir a d a k
a d a d ly s a m , b ir sö z ü m d e n c a y d im , d ö n d ü y s e m , bü
tü n b u n la r se n in d ile g in c e ; fü n k ü n e d ile rse n o
o lu r a n c a k ; n ey i d e d ile m e z sc n o lm a z .,, (B u h a d isi
F u r ü z a n fe r , H a k im ’ in ^ M ü s t e d r e k ,,m d e n ve A h m e d ’ in
“ M ü s n e d ,, in d e n n a k le d iy o r ; M a ä h iz , s. 175. “ § c r h - i
T a a r r u f „ t a , M e s n c v f d e g e ft ig i g ib i “ A lla h Jin d ile d i-
g i o lu r, n ey i d e d ile m e z se o §ey o lm a z ,, ta rz in d a n ak -
le d ild ig in i d e k a y d e d iy o r ; aym sa h ife ).
1894. " Y e r e g ir e n i, o r a d a n ? ik a m , g ö k te n in e n i,
göge agam b i li r ; ra h lm o la n , su g la ri ö rte n o d u r .,,
(IC u r’ä n , X X X I V , S e b e ', 2) “ Ö y le b ir m a b u ttu r ki
g ö k le ri ve y e r y ü z ü n ü a lti g ü n d e y a ra tm i§ tir d a so n r a
ar§a h a k im o lm u jt u r ; b ilir n e g ire r se y e r e ve ne f ik a r s a
o r a d a n vc n e y a g a r sa g ö k te n ve n e a g a r s a o ray a ve o ,
siz in le d ir , n e rd e o lu rsa m z ve A llah n e y a p iy o r s a n iz ,
g ö r ü r .,, ( K u r ’ä n , L V I I , H a d id , 4 )
1907. A k l-i K ü ll. M u tla k V a rlik ’ ta n Uk z u h u r

e d e n a k t if k u d re te H u k e m ä tü m a k il a n la m in a b u a d i
MESNEVl SJEKHl I
ve rirlcr. O n lara g ö r e b ird e n , an c a k b ir z u h u r ed er.

A k !- j E v v e lj C e v b e r- i E w e l d e d e n e n b u a k t if k u d -
re tte , M u tla k V a r lik ’tan z u h u r e ttig in i b ili? , ö z ü n ü
ve zuhur ettigi M u tla k V a rlik 'a ih tiy a cm i an lay i?
k a a b iliy e ti v a rd ir. Bu k a ab iliv et ikin ci a k li, özünü
bili$ k a ab iliy e ti p a s if b ir k u d re i o la n N ef's-i K ü lF ü ,
ih tiy acin j an lay i? d a b ü tü n g ö k lc r i k a p liy a n a tia s g ö -
günü ra e v d a n a g e tirm i§ tir. Bu ü fü n c ü v a rlig a tü m
c isim an la m in a C is m - i K ü ll d e d e rlcr. B u g ö g ü n a k t if
k a a b iliy e ti, ikinci a k ild ir , p a s i f k a a b iliy e u T ü m N e fis -
tir. Ik m c i a k ild a d a b u ü ? bili§ vc a n la y i? v a r d ir . B u n -
la rd a n da ü yü n cü a k il, ikin ci n e fis v e se k iz in c i g ö k ,
yani b u r fla r , s a b itc le r g ö g ü m e y d a n a g c lir . B ö y le ce
sira siy le ö b ü r g ö k le r , o n larin a k tif ve p a s i f k a ab iliy c t-
leri m e y d a n a g c Jm i§ tir. Son gök o lan Ay gögünün
a k til k u d re ti ve k a a b iliy e ti, o n u n cu a k ild ir ki b u a k la
d u r m a d a n i j g ö r e n , fey iz v e rip d u ra n a k il a n lam in a
g c le n " A k l - i F a 5ä l „ “ A k l-i F e y y ä z ,, d a d e rle r. P a s i f
k a a b ü iy c tin e m u tla k ta b ia i ( T a b ia t - i M u tla k a ) adi
v c rilir. B u a k tif v e p a s if k a a b iliy e d e rin b irle§ m e sin -
d e n a te s , h a v a , su ve to p ra k z u h u r e d e r . B u d ö rt u n -
su r d a k i (A n ä sir-i E r b a a ) n ite lik le rse sic a ld ik . so g u k -
(uk, y a ?h k v e k u r u lu k ta n ib a r e t o la n d ö r t ta b ia ttir.
D ö rt u n su rla g ö k le rin im tiz a ci m a d e n le r i, n eb a tla ri-
v e h a y v a n la n iz h a r e d e r . Bu' ü 9 v a rh g a , g ö k le r le u n -
su rla ra n isb e tle a d e ta o n la n n «pocuklan o ld u g u n d a n
ü ? ? o c u k a n la m in a « M e v ä l i d - i S e l ä s e « , b u n lar-, n is-
b e tle b ab a sa y ila n g ö k le r c , yücc b a b a la r a n la m m a
" A b a - i U l v i y y e „ , u n s u r la r a d a d ö r t a ja g i ü k a n a an -
iT S r Ü m m e h ä t- ] S ü f f l i y y e ,, d e n ir (I b r a h im H a k -
n : M a rife t- N ä m e , M i s ir , B u la k - 1 2 8 0 H . s . 2 8 -2 9 ).
MESNEVI SERHt I 375
1909. K ev scr. K u r J’ä u Jin C V III, sü r e s i, K cv ser

S u r e s i a d iy le a m h r v e ü ? äy etten ib a r e t o lu p “ § ü p h e
y ok k i b iz iz sa n a K e v s e r 'i v e r e n ,, d iy e b a $ lar. K e v s e r ,
bol h a y ir. b e re k e t. e k silra e z so y - s o p . sa y iy a sig m a z ,
üm m et a n la m la n n a geliT. M ü ^ rik le rd e n Ä s b. V äil
yahut U k b a. bu riv a y e te g ö r e y se K u rey ? boyundan
b ir to p lu lu k H z . M u h a m m e d 'e , e b te r, y an i so y u k esil-
m i? dem iM er. b u n u n ü z e rin e b u sü re in m i§ tir. A yn i
zam anda h a d is le r d e , c c n n c tte H z . M u h a m in e d ’e v e -
rilm i? b u lu n a n b ir n eh ir o ld u g u riv a y e o d e v a rd ir
( E b ü - C a ',fer M uh am m ed b. C e rir'ii - T a b a r i : T c f s ir ,
C ü z . 3 0 . M is ir , M e y m e n iy y e M a t. 1321 H . s. 179
186. T e c r id , I I , K it a b u T e f s i r 'i l - K u r 'ä n , s. 120. C ä m i3.
I I , s. 8 2 ).
H a d is le r d e b ir d e h a v u z d a n b a h se d ilm e k te d ir. B u
h avuzun g e n i§ lig i, cadi k iy ism d a k i k a d e h le r v .s .,
h a k k in d a h a d isle r v a rd ir ( M u n ä v i: F e y z Jü l- K a d ir ,
M i s ir - 1 3 5 6 -1 9 3 8 . I I , s. 474, I I I , s. 3 9 8 -3 9 9 ).
B u h a v u z d a n , in a n a n la ra s u v e rm e y e m e m u r olan
A l F d i r ; b u n a d a ir d e b ir^ o k h a d isle r v a r d ir (S e y y id
S iilc y m ä n - i B e lh l: Y e n ä b i’u l- M e v e d d e ; Ist. A h ter
M a t. 1301 H. s. 1 3 1 -1 3 4 ). Im ä m C a ’ fe rJü s- S ä d ik
d a , A liJyi ziy aret e d e rk e n o n a , “ E s e n lik sa n a , tem kin
sa h ib i P e y g a m b c r ’in havuzun dan k ä se le rle in a n an
la ra su v e re n ,, d e m i$ tir (§ e y b A b b ä s - i K u m m i : M c -
f ä t i h ’ ü l- C in ä n , T e h r a n - 1 3 5 9 H . s . 3 5 4 ). K ä § ä n i, K e v -
s e r ’i, v a h d e tte , y an i b irlik te f o k lu g u . fa k a t h e r var-
lik ta m u tla k k u d re ti g ö r m e k tir d iy e te 'v il e d e r ( I I ,
s . 4 1 9 ).
376 MESNEVI 5£RH] i
Bu & H a k im -, S e n ä P n in d ir
( M u d e r n s R a d a v i B a su n j D iv a n s . 6 2 2 . B u sa h ife d ck i
g a z e liu b in n c i ve bc§in ci b ey itleri).
( M E T t N )
T ann ondan razi olsun, Ömer’in zatna-

manmda. yoksuliuk giiniindc mezarlikta
V^nk (jalan ihtiyarm hikäyesi
D uydun m u, büm cm ; Ö m c r ’in z a m a m n d a

<;enk <;alan varlik h bir fa tg io v a rd i.
B ü lb ü l. onun se sim duydu mu k en d in d e n
g e ^ e r d i; g ü z c lim se sin i d m le y e n le rin n e ^ e le r i
b ir se y ü z o lu rd u .
M e c lis le n , to p lu lu k la n o a u n so lu g u , o n u n s c si
b c z c r d i ; se sin d e n , c a lg isin d a n k iy a m e tle r k o p a r d i.
S e s i , Isrä f il g ib i m ö c iz e le r g ö s ie r ir d i, ölü -
lerin c a n la n m b e d e n lc rin c g e n v e rird i.
Y ahut I s r ä f il’ e b ir y a rd im c iy d i o ; o n u n se
sin i d u y an f il b ilc k a n a tla n ip u<;ardi.
I s r ä f il de b ir gün, fe ry a d im d ü z cr-k o $ a r
d a y ü z y illik c ü r ü m ü ? ö lü y e can v e n r.
P e y g a m b c r lc r in i^ lc rin d e d e o a g m e le r var-
d ir ki istek lile re d e g e r b ifilm e a can v e rir o
n a g ra e le r .
D uygu k u la g i d u y ra a z o n a g m e le r i; <;ünkü
k ö tiilü k le r y ü z tin d e n p isle$ m i$ tir d u y g u k u la g i.
in s a n o g lu , p e rin in n a g m e sin i d u y a m a z ; 9Ü 11-
k ü p c rilc rin sirla rin a y a b a n a d i r o.
f
378 MESNliVl SKRHl l
1930. P e rin in n a g m c si d e b u d ü n y a d a n d ir a m a gö-

n ül n a g m e sin e g e lin c e : O ik isin d e n de ü stü n d ü r .
C ünkü p eri de, tn sa n o g lu da m a h p u stu r;

ik isj d e su b ilg isiz lik z in d a m n a h a p se d ilm i§ tir.
* R ah m än sü re sin d e n “A cm t o p lu lu g u ,,
ä y etjm oku da c*G ö k le r )e y erlcxin siru rla n n i,
an c a k T a n n gü cü y te a § a b ü ir le r „ sö z ü n ü n an-
la m m i b il.
E re n lc rin igin d ek i a a ^ m e lc r , ö n c e , a y ok -
lugUD p a r ^ a b u g u k la n d er:
H a d i, $u n e fis y o k lu g u n d a n ba§ <;ikarm ;

§u hayali> §u v e h m i b ir y a n a a t ia .
* A o lu $ ; b o z u lu ? d iin y a sm d a tü m ü d e <jü-
rü m ii? g itm i? o la n la r, ö lü m s ü z c a n in iz ne
y e ti?ti, ne dogdu;
O n a g m e le n b ira z c ik sö y le se m caalar, m e -
z a r la n n d a n ba§ fik a rirla r.
K u la g u u v e r ; o , sa n a u z a k d e g ild ir
onu sa n a a n la tm a y a izin y o k .
Kendine gei, erenler vaktin Isräfil'leridir;
ölü onlarin vüzünden canlamr, geli§ir.
O n la n n sc sle r im d u y u n c a h er ö lü n ü n c a m ,
k efe n in e b ü rü n m ü § b ir h a ld e beden m eza-
rm d ao s i 9r a r , ijikar.
19 4 0 . D e r k i: B u s c s , se sle rd e n b a m b a jk a ; d iriltm e k ,
T a n n se sin in y a p a c a g i 15.
B iz ö ld ü k , tü m d e n ^ ü riid ü k g it tik ; fa k a t
T a n n se si g e lin c e h e p im iz d e k a lk tik .
MESNEV) JBRHl i 379
* T ann s e s i, ister p c rd c ard m d an g e lsin ,

iste r p e r d e s iz ; M e r y e m 'in y a k a sm d a n ü fü r ü -
leü so lu k M e r y e m ’ e n c v c rd iy se o n u v erir.
A gü rü y ü p g id e n lc r , y o k lu k , d e rile rin iz in
i? in d e n e v a rsa h e p sin j d e < ;ü rü tm ü § tü ; se v g i-
tin in se siy le y o k lu k ta n g c n e ge ri g e ld in iz .
O ses> T ann k u lu n u n b o g a z in d a n pkb

am a k e sin o la ra k pad i§ ah in se siy d i.
Tann ona, ben sernn d ilin im , gözünüm ;

se n in d u y g u la n m m b e n ; se n in ra z ilig iru m , ö f-
k e n im d e m i?.
* Y ü rü d e m i§ , b e n im le d u y a r sm , b e n im le
g ö r ü rsü n se n ; g iz li §cyler sa h ib isin d e m e n in
d e y eri m i ? G iz li §eyler se n sin .
* S e n d e g il m i k i k en d in d e n g e g tin d e “ K im
k e n d in i T a n n ’y a v e r ir s e „ snrrm a b ü rü n d ü n ;
b e n d e se n in o l u r u m ; $ ü n k ii v a rh jjin i T a n r i’y a
v e ren e “ T a n n k e n d i lü tfu n u , k e re m in i v e r ir .,,
K im i, se n sin d e r im s a n a ; k iin i b e n im d e rim . ,

N e d e rse m d iy e y im , a y d m g ü n c $ im b en .
N erd e m um k o n an y erc b e n z e y e n b ir so -
lu k ta n p a r la s a m , o ra d a b ü tü n b ir dünyaw n
z o rlu k la n $ ö z ü ld ü d e m e k tir.
1 9 5 0 . G ü n c § in b ile a y d in la ta in a d ig i k a ra n k k b iz im
so lu g u m u z la k u § lu k <jagm a d ö n e r.
Ä d e m o g lu n a ken di a d la n n i g ö s te r d i, b il-
d i r d i; b a§ k a y a r a tilm ijla r a ta k d a n ad iarrn k a p isi
in sa n d a n a ^ ild i.
380 MESNEVI «BRIll i
. * ste r o n u n 'S igiy le in san y ü z ü n d e n ijik la n ,
kabZr,5lk'a”' 5mblM
Kr *• is‘“
Z a lc n b u k a b a k iy id en iyiy e k ü p e
o baht] y a v e r k a b a k se n in g ib i n e ^ e li d e g ild ir.
* M u s t a f a n e m u tlu b en im y ü z ü m ü g ö ren c,
n e m u tlu v ü z ü m ü g ö r e m g ö r e n c d e d i.
B ir m u m d a n y ak ilan m u m u g ö r e n , »e rc e k -
ten d e a sil m u m u g ö rm ü $ tü r.
B ö y lc c e o m u m u n i? ig i, y ü z ra u m a n ak la-
0 m u m d a n y ü z le rce m u m y a k iisa , so n u n -
c u su n u g ö re n b ile asii ilk m u m u g ö r m ü * sa y ih r.
I$igi istc rse n so n m u m d a n a l ; istersen can
m u m u n d a n ; h i? b ir fa rk y o k tu r.
Iste rse n so n m u m u n i5ig im gor; iste rse n
g e f n u jle r in m u m u n u g ö r ,
* “ Z a m a n m iz d a R ab b in ü zin e sin tile r i v a p

d ir , k e n d in iz e g elin d e o e sin tilc r e v crin
k c n d in iz i,, h a d is ia i a n la ti§
1 e y g a m b e r, T a n r i ’m n e sin tile ri su g ü n le r-
d e b irb iri a r d in c a c se r d e d i ;
I9 6 0 . $u v a k itlc re • k u lak venn, a k lm iz , fik r in iz

o n la r d a o lsu n d a o e sin tile ri k a p m , o k ok u lari
duyun,
E sin ti g e ld i, s iz i g ö r d ü geq:ti; u y a n d a a k a -
p iy o ld a ji, b ari o n d a n m a h ru m k a lm a .
A k a p iy o ld a § i, b ir b a ?k a esin ti d a h a g e ld i,
u y a n , a n la d a h i? o lm a z sa b u n d a n m a h ru in k a lm a .
MESNEVI SERHI I 331
A te$in cam b ile ate$ sö n d ü rm e y i on dan

e ld e e t t i; ö lü n iin cam b ile k im ild a y ip o y n a-
m a y i o n d a n b u ld u ( * ) .
A te § in c a m , h a ra rctiy le ate§i b ile hi 9e sa y -

m ayi on dan e ld e e tti; ö lü , onun y iiz ü n d c n
c a n la n d j h a re k c te g e ld i.
* B u ta z e lik T u b a a g a c im n ta z e lig id ir ; b u
oy n ayi§ T ü b ä a g a c im n o y n a y i§ id ir ; h a lk m ( * * )
h are k eti d e g il bu.
B u , y e r y ü z ü n e d ü $ sc, g ö k y ü z ü n e a g s a , y e -
rin d e , g ö g ü n d e ö d ü p a tla r , c ig e rle ri su k e silir
g id e rd i.
* Z a te n b u so n u b u lu n m a y a n , so n u n a e ril-
m e y en so lu g u n k o rk u su n d a n , “ Y ü k le n m e k te n
S e k in d ile r,, ä y e tin i b ir o k u y u v c r.
* D a g in g ö n lü , o n u n k o rk u su n d a n k a n o l-
m a s a y d i, "O n d an k o rk tu la r,, d e n ir m iy d i?
* B u § a ra p , d ü a g e c e b ize b a§ k a b ir re n k te
s u n u ld u ; fa k a t a ra y a b ir k a ? lo k m a g ir d i, y o lu
b a g la d i.
1970. L o k m a i? in L o k m a n rch in o ld u g i t t i ; jim d i

L o k m a n ’in s ir a s i. a L o k m a , g it.
Bu d id in i? lo k m a sim n h a v a sm a k apilm i§ -
sin iz da L o k a ia n ’m ta b a m n d a tik c n a ra y ip
d u ru y o rsu n u z .
{ *) Bu b e y il, k a r ^ ila ftir m a d a , bundan önccki b e y tiu

;onuni< b ir jiz g iy lc isaret e d ilip k c n n m y a «lro > jtir.
(* * ) M e tin d e "h a y v a a ” ya zijn u?, k a r ;ila ;ttr m a d a ü s tü n s
" h a lk a n ” y n z ila ra k d Ü Ä cltürm jtir,
382 MüSNEVl 5EKH1 (
O y sa ki o n u n a v a g m d a tik cn d e g il, ü k c n in
g ö lg t s i b ile y o k ; fa k a t h irsim z d a n b u a y ir d edi$
y ok ki siz d e .
S e n h u rm a g ö r d ü g ü n ü tik cn b i l ; ^ünkü
p ek n a n k ö rs ü n , p ek g ö r m e d ik sin sen .
L o k m a n in cam , F an n ^ nin g iilb a h ^ e sid ir,

o n u n can ay a g i n i?in b ir tik e n lc y a r a la n s m ?
B u tik en y iyen b c d e n , b ir d e v e d i r ; M u s
ta fa d a n d o g a n s a b u d e v c y e b in m ijtir .
A d e v c , se n in sirtm d a ö y le sin c b ir gü l d e -
m eti v ar ki o r a d a n e scn y el y ü z ü n d e n y ü z lc rc e
g ü lb a h ^ e si b itti, ye§erdi se n d e .
O y sa se n , h äla m u g a y la n tik e n in e , k u m lu
A lle r e y ö n e liy o rsu n ; b u a rd a k a la si k u m lu k ta n
n a sil g ü l d c re c e k sin ?
A b u iste k y ü z ü n d e n o y a n d a n b u y an a d ö -
n ü p d o la ja n , n ic e y e b ir n e rd e ?u gü lb ah < ;esi,
n e rd e d iy c c e k sin ?
§u tik em ayagm d an 9ik a r m a d ik ?a gözün

k a r a n r , g ö r e m e z s in ; n asi) d ö n ü p d o la ja c a k s in ?
1980. D ü n y a y a sig m a y a n Ademoglu b ir tik en in
b a ^ in d a g iz le n ip g itm e d e .
* M u s t a fa b ir so lu k d a§ c ld e e tm ck i$ in g e ld i
d e 'K o n u j b e n im le a p e m b e b e y a z k a d m , k o -
n u ? b e n im le ,, d e d i.
A p e m b e b ey az k a d m d e d i, n ali ate§e koy

d a $u a te ? , se n in n alin m y ü z ü n d e n lä’l k esilsin .
* B u p e m b e b e y a z sö z ü d e m ü e n n e stir, can
sö z ü de. § u a ra p la r, m ü e n n e s d c m ijle r cana.
MESNEVt SERHt I 383
F a k a t c a n , k e n d isin e m ü e n n e s d e n m e sin d e n
ü rk m ez ki. C a n m erk e k le , d i§ iy le n e iJgisi v a r ?
O . m ü e n n e slik te n de ü s t ü n d ü r . m ü zek k er-

lik ten de; bu can . k u r u d a n , y a$ tan m eydana
ge le n can d e g ild ir ki.
Bu, e k m e k te n se m ire n can d e g ild ir : k im i
§öylc olan . k im i b öy le olan can d e g ild ir bu .
ß u c a n , a d a m i ho$ bu- h ale g e tir ir . h o§tu r.

h o jlu g u n . ta k e n d is id ir ; a rü$vet ahp d u ra n ,
ho§ o lm a y a n . h o ? b ir hale g e tir e m e / -nsam .
$ e k e rle rin sa n a d ö k ü lü p s a film a s i y ü zü n d en

cathia§irsin <*ma o je k e r. k im i v a k it d e se n d en
yiter gid er.
F akat sö z ü n d e d u r u r . vefa g ö s te r ir d e §e-
kere d ö n e rse n . § ek erdcn $eker olu $ , n asü o lu r
d a a y rilir ?
1 9 9 0 . A $ik, a n d u ru § arab i k e n d isin d e n , k en d ilig in -

d e n eld e e d e r se o rd a akil y ite r g id e r a y o ld a jj
y ite r g id e r.
P a r?a b u ? u k ak il, a§ki in k ä r e d e r ; g iz li §ey-

leri b ilir görü n ü r am a b ö y le d ir bu.
A n la y i§ lid ir, b ilg in d ir am a y o k o lm a m i§ tir;

m e lek b ile vo k o lm a d ik fa § ey tan d ir.
O , sö z b a k im in d a n , 15 b a k im in d a n b iz im d o s-
tu m u z d u r a m a h l l h ü k m ü n e g e lin c e y o k o lu r.
V a rlik ta n g e ? ip yok o lm a d ik q a y o k tu r o;
z a te n de d ile y e re k , istey e rek yok o lm a z sa z o rla
y o k o la c a k tir ; läy ig i b u d u r o n u n .
■384 MUSNBVl SERHI I
* C a n o lg u n lu k tu r, se si d e o lg u n lu k tu r o n u n .
M u sta fa ey B iläl d e rd i, fe r a h la n d ir b iz i;
E y B ilä l, g ö n lü n e ü fü r d ü g ü m o so lu k tan
s e s l e n ; se sin i d a lg a d a lg a y ü k se lt.
Ä d e m 'i k e n d isin d c n g e ^ irc n , g ö k le r d e k i-

le rin a k ü la r im , fik irle r im alan o sesi y ü k se lt.
* M u s t a f ä o g ü z e i se s y ü z ü n d e n k e n d in d e n
gc^ ti d e ta ’ris ge cesi n am a z v ak tim g e ^ ird i.
O k u tlu uykudan, sa b a h n a m a z m in vak ti

g e ^ ip k u § lu k ?a g i g c lin c e y e d c k b a? k a ld irm a d i.
2000. T a 'r i s gecesm d c, o g e lin in k ar§ isin a d i-

z ild ile r, te r te m iz c a n la n el ö p m e d e v lc tin e u la jt i.
A $k d a , can d a , h er ik isi d e g iz lid ir , ö r iü lü -

d ü r; ona g e lin d e d iy se m a y ip la m a b en i.
S c v g ili u sa n s a y d i, b ir so lu k ^ a g iz m ü h le t
v e rse y d i su sa r d im eib et.
F akat h ad i d iy o r , s ö y le ; a y ip d e g il; bu,

g iz li k a z a m n . k a d crin b ir d ilc g i an cak .
A y ip ta n b a jk a b ir ?ey g ö r m e y e n e a y ip t ir ;
fa k a t g a y b ä le m in in terte m iz c a m , ne vak it a y ip
g ö r ü r ki ?
A y ip , h i? b ir ?ey b ilra e z y a r a tig a g ö r e a y ip -
t i r ; fa k a t h e r §eyi k a b u i ed en T a n r i ’ ya g ö re
d c g il.
B iz e g ö r e k ä fir lik ä fe ttir a m a T a n n ’ y a g ö r e

o n d a d a b ir h ik m e t var.
Y ü z le rc e ya$ay i$a, ü stü n lijg e kar§i b ir is in d e ,

b ir d e a y ip o ls a o , b itk in in s a p m a b en z er.
MBSNEVl SüEHl I 385
T e r a z id e s a p i d a b itk iy le b e r a b e r ta r ta r la r ;
?ü n k ü h e r ik isi d e b e d e n le c a n g ib i bagda§ m i§ -
tir, b irb ir in d e n h o § la§ m ad ad ir.
D e m e k ki u lu la r , tem iz k i§ ilerin b e d e n le ri
tercem iz can k c s ilm ift ir sö z ü n ü b o § u n a sö y le -
m em i$ ler.
2010, O n la rin sö z lc ri de, n efesle ri de, $ekilleri

d e b e lirm e y e n , b ir b a g la b a g la n m a y a n , b ir re n g e
boyan m ayan can ke$ilm i$tir.
O n la ra d ü § m a n o la iila rm c a n la r iy sa tü m d e n
b e d e n d ir ; ta v la d a yutulm u«. z a r g ib i a d d a n ba$-
ka b ir §ey d e g ü d ir.
O , to p ra g a g ir d i, tü m d e n to p ra k o ld u g ic ii;
b u y sa cuzlaya d ü $ tü , 'ü m d e n a r m d i.
* H am M uham m ed, o tiiz yüzü nden tatli

tu z lu b ir h ale g e im i§ ti; o n u n yüzü nden tatli
tu z lu fasih m i fa sih o lm u ^ tu ; i$te o tu z d a n a rin -
d i o d a.
B u tu z , o n d a n m ira s k alim § tir, h älä v a r d ir ;
o m ira sa k o n a n la r sc n in le b e r a b e r d ir ; h e m e n
se n o tu z u a ra .
S e n in önünde o tu ru y o r o n la r ; fa k a t sana
ön n erd e ? S e n in k a r§ m d a d ir o n la r , fa k a t ö n ü ,
so n u d ü $ ü n e n can n e rd e se n d e ?
Z a ti k e n d in i, ö n ü , a rd i v a r sa m y o r sa n , b e d e n e
b a g la n m i$ sin , can dan m a h ru m su n .
A $ag i, y u k a n , ün, a rd , b ed en in s it a t la n d ir ;
y ö n sü z lü k se a y d in cam n öz sifa tid ir .
• F. 25
386 MESNEVI SJERHl t
G ö z ü n ü , o terte m iz p a d ija h in i$ igiy la a ?

d a k isa g ö r ü jlü le r g ib i z a n n a , § ü p h e y c d ü ? m e .
S e n b öy le o id u k fa an cak garn a. ne§Je y c .

d a la r s m ; hey cid i y o k lu k ; n e rd e y o k lu g a ö n ,
n e rd e a r d ?
2020 . Y a g m u r! u gün; ge cey c d e k y ü rü , yol a l ;

hem de bu yagm ur b ild ig u n iz y a g m u r d e g i l;
T a n ix y a g m u r u .
Tann razi olsun, Äi^c’nin, T ann rahmet

etsin, escniifc versin, ftlustafä’dan bu gün
yagm ur yagdi, sen de m ezarhga gittin ;
nasil oluyor da elbisen ;slak degil,
diye sorm asi
M u s t a fä b ir g ü n , d o stla rla b ir a d a m in ce -
n az e sm in p e jin d e n m e z a rlig a g itti.
O n u n m e z a rin a to p ra k d o ld u r d u ; o n u n to-
h u m u n u to p ra g in i?in e g ö m d ü d e diriltci.
Bu a g a ^ la r, y er a ltm d a k i in sa n la ra b e n z e r ;
to p rak y u rd u n d a n ellerin i fik a rm i^ la rd ir .
H alk a y ü z le rc e lâretler e d c r le r ; k u la g i ola-

na sö z lc r sö v le rle r,
l(em y c$ i) d ille rle , u p u z u n e llc rle to p ra g in

g ö n lü n d e n sirla r ay arlar,
K a z la r g ib i su y a b a jla r m i so k m u ^ la r, k a rg a
g ib iy k e n ta v u s ku§una d ö n m ü jie r .
MESNEVI SEKHl I 387
K i§ . o n la n lia p se tik m i§ ti; fa k a t T ann o

k a rg a la ri ra v u s h alin e g c tird i.
K i$ m o n la n ö ld ü rd ü am a b a h a rin d iriltti,
y a p rak la n d ird i.
* M ünkirleT d c rle r k i: Z ati ö n ü n e ön yok

b u ä le m in ; n c d iy e T a n r i y a ra tü d iy e lim ?
2030. O n la r kör o isu n la r d iy e T ann, d o stla n n

i^ lerin d e b a g la r , bah<;e!cr b itin r,
l$ te k o p u p d u ra n her giil, tü m ü n sirla n n i

sö y le r d u m r .
O g ü lle n n k o k u la n . in k är e d en lerin b u n in -
ta n yere s ü r tü ls ü n d iy e p e rd e le n y irtar d a ä lc-
m m ^'evresine y ay iiir.
In k ä r e d e n le r . 0 gü l k o k u sn n d a n b o k b ö e e g i
k e silirle r ; yahu' davul se sin e d ayan axn ayan
sin irlile rc d ö n e rle r.
B u k o k u y u d u y u n c a d a la r g id e r le r ; b u § im -
§ek p a n ltis in a g ö z y u m a rla r.
G ö z y u m a r la r a m a o ra d a g ö z y o k tu r k i ; g ö z
o n a d e rlc r ki b ir am a n y u r d u g ö r siin .
P eygam ber m e z a rlik ta n g c ri dönüncc Svd-

d iy k a 'm n yam na v a rd i; g iz lic e o n tm la k o-
n u $m ay a k o y u ld u .
S id d iy k a ’ m n g ö z ü , M u sta ffi’ nan y ü z ü n e d ü -

$ü n ce y a m n a g i t t i ; elini a t u ;
Sangm a, yüzüne, s a ? la n n a , y e n in e , y ak a-
sm a elin i sü r d ü .
388 MESNEVt ÜERHl 1
P e y g a m b e r , b ö y le tez te z n e a n y o r su n d e d i,
o_, b u g ü n h av a b u lu tla n d i, y a g m u r y a g d i ;
2040. E lb ise n d e b ir islä k lik anyonim ; fa k a t n e

tu h a f, h i? b ir isläk lik b u la m iy o r u m d e d i.
P e y g a m b e r , o sir a d a d e d i. b a jin a n e Ö rtm ü j-

tü n , b a § ö rtü n n e y d i? A i$ e , se n in rid ä n i ö r tü n -
m ü § tü m d e d i.
P eygam ber, a y c m , y a k a si te rte m iz k a d in

d e d i ; T a n n o y iiz d e n g ö z ü n e ä lem in y a g m u -
a i n u g ö s te r d i.
O y a g m u r, §u b u lu tu n u z d a n d egil siz in ,
bir ba§ka b u lu tta n , b ir b a ?k a g ö k te n d ir o.
Tann razi olsun (*) Hakim ’in

" Can elinde gökler var ki
Dünya gögiine i} bicyuntr.
Can yolunda ne mifler, ne fikiflar;
Nice yüce daglar, nice denizler var„
Beyitlerinin tefsiri
i
G iz li ä le m in a p a y ri b ir b u lu t u , a p a y ri b ir
y a g m u ru , a p a y ri b ir g ö g ii, a p a y r i b ir g ü n e si
var.
* F a k a t o n la r , a n c a k ö z k ig ile re b e lir ir ; g e ri
k ala n ia rsa " Y e n i y aratili§ tan $ ü p h e i ^ n d e d ir .,,
.. . R a d ly a lla ,,,, ®nl1" k a r jila jt u m a d a , k iic iik

» Ä n le r le e k le n m i^
MESNEVt SERHl 1 38»
Y agm ur v a r d ir , g c li§ m e k , y eti§ tirm ek itjin

y agar; yagm ur v a r d ir , her §eyi p c rp e ri§ a n
e tm c k igin y a g a r.
B ah ar y a g m u rla rin m fa y d a si âîtacak b ir
? e y d ir ; güz y a g m u ru y sa baga, bah^cye sa n k i
sitm ad ir-
B a h a r y a g m u r u , b a g i, b a h g e y i n az la b e s le r ,
g e li§ tirir; güz y a g m u ru y sa onu s a r a r tir , s o l-
d u ru r.
B ö y le ce k i§ i, y e li, gü n e$i h c p b ir b ir in e a y -
k iri b il d e ip in u c u n u k a $ irm a .
2050. G iz li ä le m d e d e b u <;e$itlilik v a r ; k im i y a g
m u r ziyan v e r ir , k im i yagm ur fa y d a . B ir in d e
b erek ei v a r d ir ; ö b ü rü n d c b e re k c tsiz lik .
A b d ä r in $u so lu g u d a o b a h a r d a n d ir ; o s o -
lu k y ü z ü n d e n g ö n ü ld e . c a n d a y e jillik le r b ite r,
T a h h li k i§ ü ere o n la rm so lu k la r i, b a h a r y a g -
m u rla rm m aga<;lara y a p tig m i y a p a r.
F a k a t b ir y e r d e , b ir k u ru a g a ? v a rs a , b u n u a
a y b in i c a n y e lin e v e rm e , b u k u r u lu g u ondan.
b ilm e.
Y el y a p a c a g im y a p ti, e sti g i t t i ; k in u n c a m
v a r s a c a n la , b a ? la seijti o n u .
“ Bahar yclini ganimet bilin,, hadisinin

sonuna dek anlam i
P c y g a m b e r , d o stla r d e d i, s a k m b a h a r se rin -
lig in e k a r ji b e d e n le rin iz i ö rtm e y in .
390 M£SKIiVI SERHt 1
<Pünkü a g a g la ra n e y a p a r s a siz in can larin iza

da on u y a p a r.
F a k a t g ü z se rin lig in d e n katîm n; p jn k ü b a-

g a . ü zü m (jo tu k iarm a nc y a p a r s a size d e on u
y a p a r.
B u h a d isi riv a y et ed e n le r, ra ä n a sin j gÖ rünii$e

g ö r e v e rm i^ le r. b u n u d a y e te r b u lm u § la rd ir.
O to p lu m u n , c a n d a n h ab ertcri y o k tu r ; dagi
g ö rm ü $ le rd ir d e d a g d a k i m a d em g ö rm c m i$ le rd ir.
. H a d iste k i g ü 2 n e fis tir , n e fsin is t c g id ir ; ak illa

c a n sa b ah arin ta k e n d isid ir. ö lü m sü z lü k tü r .
S e n d e d e y a rib u ^ u k b ir gizli ak ii var am a
g e n e d e d ü n v a d a b ir o lg u n a k illiy i ara.
Y a n b u 9u k a k lm . o n u n d u n akii y iizü n d en
tü m k e s ilir ; tü m ak ii d a n e fse v u r u lm u j b ir
z in c ire b e n z e r.
>
§ u h a ld e h a d isin m a n a si te 'v ü ed ilin c e $u-
d u r : T e m iz so lu k la r b a h ara b e n z e r : y ap rak la -
rin , filiz le rin c a m d ir.
Y u m u § a k o lsu n , se rt o lsu n ere n le rin sö zle-

rin e k en d in i v e rj ö rtiin ü p b ü rü n m e; d in io e
d a y a n ^ tir o sö z le r.
S ic a k d a sö y le se b ir ho§<;a k a b u lle n , so g u k
d a sö y le se tu t o s ö z ü ; tu t d a sic a k ta n d a k u r-
tu l ; so g u k ta n d a . y a k ip k avuran ce h cn n em -
den d e .
O 8 iz le rin sic a g i d a ilk b a h a rd ir, ya$ayi$tir.

so g u g u d a ; o sö z le r, g e n fe k lig in , tarn m an etn ,
k u llu g u n ö z ü d ü r , m a y a sid ir.
MESNEVl JERHt ] 391
C an b a h ^ e le ru u d irilte n y eld en eser g c lir

0 s o lu k la r ; g ö n ü l d en izi b u in c ile rle d o lu d u r.
G ö n ü l b a h g e sin d e n b ir g ö p b ile e k silse ak iü i

k i§im n g ö n lü n e b in le rc e gam d o )a r.
Tanri rasi olsun, Sxddiyka'nin, Tanr« rahmet

etsin, esenliklcr versin, M ustafä’dan, bu-
giinkü yagmurun sirn neydi diye sorm asi
S id d iy k a , a v a rh g m ö z ü , özeti d e d i ; b u g ü n k ü
y a g m u r u n s ir n n ey d i ?
. Bu y ag m u r, rah m et y a g m u ria rm d a n m iy -
d i, y o k sa k o rk u tm a k igin u iu lu k sa h ib i T a n n ’n in
a d a le tin d e n mi y a g iy o rd u ?
Bu y a g m u r. b a h arlarin lü tfu n d a n m iy d i,
y o k sa ä fe ü e r le d o lu güz. y a g m u ria rm d a n m i?
P c y g a m b c r b u y a g m u r d e d i, m u sib e rle r y ü
zünden in s a n in igin e göken gam i y a ti^ u rm a k
igm y a g iy o rd u .
In sa n o ate§le k a lsa p ek y ik d ir ; b ed en i d e
erir g id e r. a k h . fik r i d e k a lm a z.
O a n d a d ü n y a y ik ilir d i; in sa n la n n igin den

ü m id e sa r ilm a k d u y g u su gik ar g id e rd i.
A b e n im c a m m , b u d ü n y a m n d ire g i g a fle t-
tir ; uyam kh k, ä fe ttir §u d ü n y a y a .
U y a m k lik o d ü n y a d a n d ir ; u y a m k lik ü st g e -
lirse b u d ü n y a algalir g id e r.
392 MESNRVl SERHl I
U y a n ik lik g ü a e jt i r , ü m itse bu zdur s a n k ij

u y a m k h k s u d u r , b u d ü n y a sa k ir.
B u d ü n y a d a iim it, h a se t co § u p k ö p ü r m e s m
d iy e o d ü n y a d a n b u ä lcm e b ira z c ik su stz a r.
F a k a t siz r a t i, o gizli d ü n y a d a n fa z la c a g e ld i
m i n e h ü n e r k a h r b u ä le m d e , n e a y tp k ah r.
2030. B u n u n s a u n y o k tu r , b a § lan g ica d ö n ; g e n e

o ^ a lg ic in m h ik d y e sin i an lat.
L h tiy a r f a l g i c i n m h ik ä y e sin in s ö y le u m e d ik .
b ö lü m ü , o a d a m in k u r tu lu ju
B ir ? a lg ic iy d i ki dünya, onun yüzünden

n e s ’eyle d o lm u ^ t u ; o n u n se sin d e n , e ji b u lu n -
m az h ay aller b e liriy o rd u .
S e s in d e n g ö n ü l k u $u u f a r d i ; can in ak li j a *
s in r k a h rd i. s
Z a m a n g e f t i , f a l g i a k o c a ld i; d o g a n a b e n z e -
y en c a m a c z e d ü § tü d e sin e k a v la m a y a k o y u ld u -
S ir t i, k ü p ü n sirti g ib i k a m b u r la $ u ; k a § la n
eger k u sk u n u n a d ö n d ü .
G ü z e lim , can a can k a ta n se si f ir k in le jt i;,

k im se o se se ön ern v e rm e z o ld u .
Z ü h re n in b ile k isk a n d ig i o se s, b ir k a rt
e§cgin se sin e d ö n d ü .
Z a ti h a n g i ho? var ki k ö tü o lm a s r a ; y a h u t
h a n g i tav an var k i y ik ilip y e rle re se r ilm e s in ?
MESNEVl SERHI I 393
Y a lm z s ü r b ile se sle rin in , so lu k la n m n a k sin -

d c n ü fü r ü le n y ü c c eren le rin s e sle r id ir k alan se s.
O n la n n g ö n ü ü c r i ö y le sin e g o n ü ld ü r ki g ö -
n ü llc r, o n la n n yüzünden sa r h o § tu r ; o n la n n
y o k lu k la r, ö y lc sin c b ir y o k lu k tu r ki b izim v a r-
h k la n m iz . o n la n n y o k lu g u n d a n var o lm u § tu r.
2090. O n la n n g ö n ü lle r i, her d ü ^ ü n ce n in k e h lib a n ,

m ih la d iz id ir ; b ö y le erin h e r sc si ilh lm ta d id ir ,
vah iy t a d id ir . sir ta d i v e rir in sa n a .
Q alg ic i ly id e n iy iy e k o c a y ip a n k la $ in c a k a-
zan ci k a tm a d i; b ir p ar^ ac ik y u fk a y a m u h ta c o ld u .
Y a ra b b i d e d i, u zu n b ir ö m ü r. tü k e n m e z
bir ü r sa t v e r d ia ; b ir sa m a n 9ö p ü d e g e rin d e y -
d im ; lü t u f la r ettin b an a.
Y e tra i? y ild ir su g i$ le d im ; b ir gü n b ile n z -

k im i k e sm e d in .
K a z a n c im yok, bugün sa n a k o n u g u m ; a r-
ü k s e n m im ; se n in i?in ? c n g s a la c a g im .
* (pengrni a ld i, T a n n 'y i a ra m a y a k o y u ld u ;
äh e d e re k Y e s r ib m e z a rlig m a y ö n eld i.
T a n r i'd a n k in § isie y e c e g im , 9’ ü n k ü o , ö z ü
d o g r u o la n la n k ab u l e d e r . k ere m b u v u r u r d e d i.
B ir h ay li ? c n g g a id i, a g l a d i ; so n ra d a 9e n g i
y a stik y a p ti, b ir m e z a r b a *m d a ba^rni 9e n g in e
k o y u p y a tti.
U yku o n u k e n d isin d e n a ld i, can ku$u h a-
p is te n k u r t u ld u ; 9a lg iy i d a , 9alg ic iy i d a b ira k ti,
u fU i g itti.
394 M ESN tVl $ERHl 1
Bedcnden, dünva z a h m c tin d e n azad o ld u ;

k e y fiy e te sig m a z b ir d ü n y a y a , can o v asin a v a r d i.
3- C a m . m ä c e rä la r a ra m a d a y d ) o r a d a ; ah d i-
y o rd u . b em b u ra d a b ira k sa la r, b u ra d a yer y u rr
v e rse ler b an a.
C aru m b u b a g d a . b u b a h g c d e . bu bahar
g a g in d a n c d e ho§ b ir hale g e li r d i; bu o v a d a ,
bu g ö rü n m e z älem in lälc b a h g e sin e d sa rh o ;.
o lu r g id e rd i.
B u rad a b a ? sjz . a y a k stz y o lc u lu k la r e d e r d im ;,

d u d a k s iz . di$ si? $ekcrler v c rd im .
A kii Kikir z a h m e tin d e n k u m ilu r d u m da

d o stu a n a r d im . on u d ü ^ ü n ü rd ü m . g ö k y ü z ü n ü
y u rd ed in e n le rle la u fe ! cre g in s tr d im .
G özkn m y u m u lu , b ir d iin y a x ö r ü r d ü m ;
k o lsu z . e lsi? g ü lle r. fesle y e n ie r d c re rd im .
* C a lg io sa n k j b ir s u k u ? u y d u . bai d c m z in c
b a t m i jn ; bu d ü n y a E y y ü b Jun k a y n a £ iy d i; E y -
y ü b ’un iy tigi. v ik a n d ig i su y d u .
Eyyüb. cepeden cirn aga o su y la a n n m i§ ti

d a b ü tü n z a h m e ü e rd e n k u r iu l m u jt u ; d o g u i$i-
gxna d ö n m ü $ tü .
M e sn e v i, g ö k y ü z ü k a d a r o lsa . bu ä le m in
y ari b u g u g u b ü e sig m a z on a.
O y sa 0 go k geni§ y crle g ö k , d a r lik ta n g ö n lü -

mu §ahrem wahrem etti b e n im .
R uyada bana gö rü n en bu ä le m , ö y le b ir
alem k i, fe rah lag m d a n k o lu m , k a n a d im agild i g itti.
MESNEVI SERHl I 395
2110. B u d ü n y a ile b u d ü n y a n in y o lu m e y d a n d a
o lsa y d i b i k g e n e p ek az ki$i b ir so lu k o ra d a
k a la b ilird i an c a k .
U m itlc n m e d iy e em ir g c lm e d e y d i; ay agin -
dan 'ik e n c ik ti y a , b ad i git d e n m e d e y d i.
C aru y sa o ra d a d u r d u k fa d u r o n u n ra h m e t,
ih san a la m n d a n a y n lm a d iy o rd u .
Hätifin rüyada. Tanri razi olsun, ö m e rJe,

Beyt'ü) - Mäl'den su kadar altin al da o
m czarlikta uyuyan adam a ver demesi
O sira d a T a n r i, Ö m e r'e öy le b ir uyku v e r

d i ki k e n d im uvkudaD a la m a d i.
A d c n m d e g ild i bu diy e §a§ti k a ld i; b u d e d i,

s e b e p s iz d e g i l: gizli ä le m d e n g e liy o r b u u y k u .
Ba$im k o y d u , y a t t i; u y k u y a dald ) g i t t i; b ir
tü y a g ö r ü ; T a n n ’dan se s g e ld i; c a m i§itti o
se si.
O se s t ir her sesin , h e r nagm eDin tem eli;
se s odur ancak, öbür se sle rin h e p si o se sin
yankisi.
O se si k u la k siz , d u d a k s iz , T ü r k d e d u y m u § ,
a n la m i? tir, K ü r t d e , F a r s^ a sö y lc y e n d e , A ra p d a .
Z a ii T ü r k ü n , Z e n c in in d e y eri m i? O se si
ta h ta la r , ta^lar b ile an laro i§ tir.
* H e r so lu k ta o n d a n E le stü se s i g e lip d u ru -
y o r; ce v h e rle r de evet d iy o r la r , a ra z lar da.
396 MESNEVI SERIl! I
2120. O n la rd a n cv e t sesi d u y u lm u y o r a m a , y o k -
lu k ta n g e lijle r i e v c t d e m e k .
T a h ta m n , Ea§in a a la y ijm i sö y le d im y a ; bu -
nu a n la tm a k sö y liy c c e g im h ik äy ey i h e m e n -
ce cik d in le d e gör (*).
Tanri rahm et ctsin, escnlik versin

Peygamber'e, toplulu* $ogaldi, ögüt
verirken kutlu yüzünü göremiyoruz
deyip bir minber yaptilar: ondan
sonra Hannäne dircgi inledi; Rasül
ve Sahäbe o iniltiyi duydular. Tanri
rahmet etsin, esenlik versin; Mustafa
o dircge apa?iJk sorular sordu, ce-
vaplar aldi
H a n n ä n e d ir e g i, P e y g a m b e r ’in a y r d ig m d a n
a k d liia r g ib i in led i.
P ey gam ber, a d ire k d e d i, n e is t iy o r s u n ?

D ir c k , a y n lig in d a n d e d i, c a n im kan k csild i.
B a n a d a y a m r d in , b en i b ira k tin d a m in b e r t
fik t in , m in b e rin ü stü n ü d a y a n c e d in d in .
tste r sc n dedi P ey gam b er, se n i b ir hurm a.

fid a m h älin e g e tirc y im d e d o g u d a k ile r d e se n
den m ey v a d e r s in , ^ .atid akiler de.
(* ) M e tin d e “ Zan<;) softem m en zi fchni-i seng-o f ü p *

Der beyänc? kussai h u jd a r h ü b ,, yaziL j j , kar$ila?ürm ada bu
be ytin kenanna ?u beyic ya ala rak d u z c ltiln iijtir : " O ii^ i g o ftc i»
zägcht-i ^üp-o s e n g . D e r b c y in e j lussa bi$nov b i d ir e n j.,,
MESNEVI SEK Hl I 397
Y a h u t d a o d ü n y a d a se n i b ir se lv i h a lin e
s o k s u n la r ; terii taze ö lü m sü z b ir h a ld e k al.
D ir e k , ö lü m s ü z lü g ü s ü r iip g id e n h ali istc -

rim d e d i. A g a flc t e d a la n , d u y d a b ir s o p a d a n
d a h a a§agi o lm a b a n .
O d i r c g i, k jy a m c t g ü n ü in sa n la r g ib i d iril-
m e si i? in y e r e g ö m d ü .
B u n u d u y d a bil ki T a n n k im i ? a g ir d iy s a
o , b ü tü n d ü n y a i$lcrin d en v a z g e ? t i, i§ siz 7 g ü f s ü z
k a ld i d e m e k tir .
2130. K im , T a n r i y ö n ü n d e n b ir i§, b ir g ü ? sa h ib i
o ld u y sa o r a y a yol b u lu r , i? t e a g ü f t e n v a z g c ? e r.
F a k a t b ir is in in , sirla rd a n n asib i y o k sa c a n siz

b ir v a rlig m ra le d ig in e in a m r m i h i? ?
B u d a m ü n a fik la rd a n d c m e sin lc r d iy e e v e t
d e r a m a k a n d ir m a k i?in d e r ; c a n d a n y ü re k te n
dcm ez.
C a n s iz la r , T a n n ’m n «01» b u y ru g u n u an -
la m a sa la rd i bu sö z dün yada kabul e d ü m e z d i;
o n lar d a v arlik ä le m in c g e le m e z le rd i.
Y ü z b in le rc e taklid c h lin i, d e llle y a p i§ a n la n ,

y a n b u fu k b ir v e h im z a n la ra d ü $ ü rü r g id e r.
Q ü n k ü la k iitle n d e , d e lille b ir ln ik m e v a -
ri^ la n d a z a n la d u r u r ; b ü tü n k o llari k a n a tla r i
z a n d ir o n la n n .
O § e y la n , ifle r in d e n b ir § ü p h e d ir k o p a r ir ;
d e r k e n b u k ö rle rin h e p si d e b aja§ ag> d ü $ ü v e-
r irle r.
3 98 MESNEVt 5ERH1 I
D c lille h ü k m e v a ra n la n n a y a k la n ta h ta d a n -
d i r ; tah ta a y a k sa p ek o tu r a m a k s iz d ir ; h ig d i-
re n m ez .
G özü . g ö rü $ ü o ian zam am n k u tb u n d a n

ba^kasi ay ak d irc y e m e z ; o n u n ay ak d ire m e sin e
d a g b ile <a$irir k alir.
K ö r ü n a y a g i, ba$a$agi ta$a, to p ra g a d ü ?m c -
m e si igin so p a d n , w p a .
2140. O rd u y u üsi e d e n , din ch lin e b a$ b u g k csi-

len o b in icj k im d ir 5 G ö r ü s p a d ija h i.
K ö rle r de so p a y la yoi g o r ü r le r ; g ö rü rle r

am a eözu ay d in halka sig im rla r da g ö rü rle r.
G ö re n le rlc p ad i^ ah lar o lm a sa y d i d ü n y ad ak >

b iitü n k ö rler ö lü rle rd i.
K ö rle r in eü n den ne ekin c k m e k g e lir, n e

ek in b ig m e k ; n e y ap i k u rm a k p e lir, n e ali§ veri$,
n c d e k är.
T a n r i siz e a c im a sa y d i, lütt' e tm e se y d i, d e lille

h ü k m e v a n ? so p a m z k ir ih r g id e r d i.
B u so p a n e d ir ? K jy a s ia r , d e lille r , B u sp a y i
k im verdi o n la r a ? G ö re n u lu T a n n .
S o p a d e g il m i ki sa v a ? , k a v g a ä le t id ir : k ir
o so p a y i, p a r a m p a rg a et a k ö r.
O siz e so p a v crd i de m eydan a g e ld in iz ;

so n ra d a tu ttu n u z , ö fk c y le o so p a y i o n a v u r-
dun uz.
A k ö rle r t o p lu lu g u , n e ijt e s im z s i z ? B ir g ö z -
lü y ü alin a ra m z a ,
MESNEVt SEKHl l 399
S a n a o . so p a v c rd iy se s a n l c t e g in e ; Ä dern
d c lille hükm e v a ris so p a sin d a n neler gördü ,
b ir bak hele.
2150. M ü sä 'c u n m ü c iz e siy lc A h m e d ’in m ö c iz e -

sin e b a k ; so p a n asil y ilan o ld u , d ire k n asii ay-
n lik ta n haber a ld i.
S o p a y ü a n lik e tti, d ire k te n in ilti ? ik t i: din

a$k in a b u n la n g iin d e b e s d e fa b ild ir ir le r.
B u t a d , a k la sig sa y d i b u n ca m ü c iz c y e ih tiy a?
mi o lu r d u ?
A kU. ak la u y a n ?e y i, m ö c iz e b ild ir ilm e d e n ,

9ek i$ m e d en . sa v a§ m a d a n k ab u ) eder g id e r.
Sen. bu d o k u n u lm a d ik , ak la uym az y o lu ,
fak at her d e v le tlin m , her b a h u y a v e r olan ki-
§inin ^Ö nliinün k a b u l ettigi yolu g o r.
§ e y ta n la r . ca n a v a rla r, n asiJ in sa n d a n k or-

k a rla r. in sa n a h a se d e d e rle r de issiz a d a la ra
k a ^ a r la r s a ;
In k ä r e d e n le r d e p e y g a m b c rle rin m ü ciz e-

lerin in k o rk u su n d a n b a jla r im k u r u o tla n n lîn e
so k m u sla r d ir.
B ö yJecc de M ü slü m a n ta m n a ra k ya§am ak

iste n u § le r, k e n d ile rim , m an<;larim b ilm e m e n i d i-
lem i§)erd ir.
H a m k a lp a z a n k r g ib i. O n la r d a o g e ^ m e z ,
o k a lp p ara y i g ü m ü § su y u n a b a tir ir la r , ü stü n e
padi§ahxn a d im b a sa r la r .
400 MESNEVI 5£RHl I
S ö z le r in in d i§ i, T a n r i ’ yi b ir b ili§ tir, § eriata

115015r u r ; fa k a t i«pi, c k m e k te k i d e lic c to h u -
m u n a b e n z e r.
2160. F ilo z o fu n b a h se g iri? m e y e gü cü y o k tu r;

a g z m i a g a r d a b ir §ey sö y lc rse T a n n d in i, on u
p a r a m p a rg a e d er.
O n u n e li, a y a g ! c a n s iz d ir ; ca n j n c sö y le rse
ik isi d e o n u n b u y r y u g u n a u y a r.
* D ille c llc rin i, a y a k la rm i k in a sa la r , y e rse -

ler b ile e lle r i, a y a k la n ta m k b k ed er.
Tanri länct edesice Ebü-Cehl’in elindcki

ta? pargalarmtn dile gelmcsl, T ann
rahm et ctsin, esenlik versin, Peygam-
ber’in mucizesinin görünmesi, ta§ par-
galarinm, Tanri rahmet ctsin, esenlik
versin, M uhammed’in gergek Peygam-
ber olduguna tamk o lu $ u (*)
E b ü - C e h l'in elin d e ta§iar v a r d i; ey A h m e d

d e d i, tez sö y le , b u n la r n e d ir ?
G ö k le r in g iz li $ e y le n n d e n h a b e rin var;
P e y g a m b e r se n avueum da g iz le d ig ü n n e d ir ?
sö y le .
M uham m ed, o n la n n ne o ld u ^ u n u b e n im
sö y le m e m i m i is t e r s in ; y o k sa g e rg e k o ld u g u m u
o n la r rm sö y le sin d e d i.
(* ) B a?hgin jo n u n a k ü s ü k y a z iy ia " b e ri*Slet-i u ; a a V

y a z ila r a k k a r ;ila } tir m a d a d ü z e ltilm ijtir .
MESNEVI SERill I 401
E b ü - C e h il, b u ik in cisi d a h a d a g ö rü lm c m i§ ,
b u lu n m a m i§ $ey d edi- M u h a m m c d , c v e t d e d i,
fa k a t T a n n 'n w g ü c ü , k u w e t i b u n d a n d a ü s-
tiin d ü r.
D e r k e n h e m e n a v u c u n d a k i k in k ta§ p a r ? a -
la rim n h e r b i n §eh adet g e tirm e y e k o y u ld u .
H er ta§ p a r ^ a s i, A lla h ’ ta n ba§ka y o k tu r
ta p a c a k d e d i ; M uham m ed A lla h e lf is id ir , in-
cisin i d e ld i.
E b ü - C e h il ta^ lard an b u sö z le ri d u y u n c a öf-
k ey le o n la ri y e r e fa ld i.
Oalgici hikäyesinin sonu, Mü’mlnlcr

Em iri Ö m er’in, Tanri ondan razi
olsun, hätifin söylediginc uyup bu
haberi ona ula§tirmasi
2170. B u n u b ir a k d a g e n e f a lg ic i liik ä y e sin e k u

la k ver; ?ü n k ü f a lg ic i b e k le m e k tc n b ik ti.
Ö m c r 'e s e s g e ld i, ey Ö m e r, k u lu m u z u ih-
tiy a fta n k u r ta r .
H a s , sa y g id e g e r b ir k u lu m u z v a r ; b ir z ä h
m e t et d e m c z a r lig a y ö n el.
* E y Ö m e r , h e rk e sin h a k k i o la n B e y tü lm ä l*-
d e n y e d iy ü z d in a n koy avu eu n a.
O n a g ö t ü r d e a b izirn s e f k in e r im iz d e , §im -
d ilik b u k a d a r ; b u n u a l, b izi m a z u r g ö r .
B u , sa n a k iri§ p a r a s t ; b u n u h a r c a ; tü k e n in -
ce gene gel b u ray a.
• y. 26
403 M ESN EV t 5JERHI J
ö m e r , s e siu h e y b e tin d e n y c rin d e n si^ ra d i,

k a lk ti d a b u h izm cti g ö r m e k i^ m b clin i b a g la d ).
M e z a r lig a y ü z c u ttu ; k o ltu g u n d a p a r a tor-

b a s i ; ko$a k o ja ? a l g i a y i a riy o rd u .
M e z a rh g in ? e v r e sin d e b ir h ay li d ö n d ü d o -
la $ ti; o ih tiy a rd a n ba§ka hi<; k im se y i g ö rm e d i
o rad a .
H a y ir d e d i b u o lm a y a ca k ; b ir kcre dah a
k o § tu ; d ö n d ü d o la $ u ; y o ru ld u b itti; on d an
ba§ka h i? k im se y i g ö r e m e d i.
2180. K e n d i k e n d in e . T a n r i , b ir k u lu m v ar, te r
te m iz , a n - d u m . h izm et e d itm e y e d e g e r , k u tlu
b ir ku) b u y u rd u .
K o c a 9&lgici n erd en T a n r r n i n b a s k u lu ola-

c a k ? A g iz li sir , ne d e h o ?su n s c n . n e d e ho§r
B ir k e re d a h a m e z a rlig in ? e v r e sim ara$tir-

d j ; ? ö lü n fe v r e s im d o la$ an , av a ra y a n a rsla n
g ib i harn.
A rtik iy id e n iyiye in an d i ki o k o c a k i?id en

b a§k a k im sc c ik y ok . K a ra n h k ta d e d i. ?o k a y -
din g ö n ü lle r b u lu n u r.
Edebe y ü z le rc e ria y ct e d e r e k g e ld i, o ra d a
f ö k t ü ; d e rk e n a k sird i Ö m c r ; k o ca ki§i b elin -
l e d i; si^ ra y ip k a lk ti.
ö m e r ’i g ö r ü n c e § a§ ird j; g itm e y i k u r d u ; b e-
d e n in e b ir titr e m e d ir g e ld i.
I p n d e n y a ra b b i d e d i, se n y a r d im e t ; a m a n
se n d e n . M u h t e s ip , fa lg ic i ih tiy a rc a g iz a g e ld i
$ a tti, sa ta § ü i§te.
MESNEVI SERHl I 403
ö m e r . b u k o c a ki§inin y ü z ü n c b a k in c a , g ö r-
d ü ki u ta n m i? , b e ti b cn z i sa rarm i$ . k ü l k esilm i?.
O n a , k o rk rn a b e n d e n , iir k tn e ; i^te $im dicek

T a n r i'd a n m ü id e lik le r g e tird im dedi öm er.
T a n n d e d i, se n in h u y u n u o k a d a r ö v d ü k i
so n u n d a Ö m e r, sen in vüzüne a$ik o ld u .
2190. K a r ji m d a o tu r, a y rilm a y a k alki^tna d a k u -

la g m a , d e v le t sirla rm d a n sir la r sö y liy c y im .
T ann se lä m sö y lü y o r. so n su z z a h m e tlc r,
sin ir s iz g a m la r y ü z ü n d en n a s ils u i. n e h a ld e sm
d iy e so n iy o r sa n a .
l§ te sa n a k iri§ p a r a s i b u b ir k a ? p a r a ; h a rc a
bunu, ge n e gel b u ra v a .
Ih tiy a r b u sö z ü d u y u n c a titre m e y e b a § la d i;
ellerin i isirm a y a , y a rp m ip fir p in m a y a k o y u ld u .
A e§i ö r n e g i o lm a y a n T a n n , y e t e r ; qaresiz
ih tiy ar e r id i. su k esild i d iy e b a g ir d i.
B ir h a y li a fla d i; d e rd i h addi a jt i; ?en gi

yere v u rd u ; u n u fa k e tti.
T a n n 'y l a a ra m a p e rd e k csilm i$ sin m e g e r a a n a

c a d d e d e n y o lu m u sa p tir a n , a y o lu m u kesen d e d i;
A y ctm i§ y ild ir k a m m i iy e n ; o lg u n lu g a kar§i
se n in yüzünden vüzüm k a p k a ra .
E y v e r g isi b o l v e fah T a n n m , c e fa la rla g e ? e n

Ö m rüm e se n a c i.
T ann b ir Ö m ür v e rd i k i d ü n y a d a b ir g ü -
nüne b ile k im se c ik le r deger b i^ em e z.
404 MESNEV: 5CRHI I
2200. Solufetan so lu g a z ir, b e m p e rd e le rin i ü fiir ü p

g a lara k ö m rü m ü hip e ttim g i iu .
Äh, n a g m c le ri h a tirla y ip Irak p e r d e s in in

y ü z ü n d e n aci a y n h k g a g i, h a tiru n d a n gikti g itti.
E y v a h la r o lsu n , o im p in celen z ir p e rd e sin in
ta z e lig i y ü z ü n d e n g ö n lü m ü n e k in i k u r u d u , u fa -
la n d i; g ö n iü m s c ö ld ü .
E y v a h la r o lsu n , §u y irm id ö r t p e rd e n in se-
siy le k e rv a n g e g ti g i t t i ; g ü n b it t i, ak $am o ld u .
T a n n i n , b u te r y a d e d e n in e lin d e n fe r y a d ;
k im se n in e lin d e n d e g il, bu m edet istey e n in
e lin d e n m e d e t.
K im se c ik te n gare b u la m a m ; an c a k bana
benden y ak in o la n d a n g a re b u lu ru m .
C ü n k ü b u v arlik , so lu k ta n so lu g a o n d a n g c -
l i r ; v a rlig u n b itin c e de an c a k o n u g ö r ü rü m b en .
H am b ir is i, san a a ltin sa y sa k e n d in e b a k -
m a z sm , hep o n u g ö z e tirsin y a , o n u n g ib i i§te.
T ann razi olsun, Ö m crJin, onun

görü$ünü, varlik äletni olan agla-
yi§tan bakip gidi§ äleminc gevirmesi
S o n r a Ö m e r d e d i k i: $ u aglay i^ m d a h ä lä
k e n d in d e o lu $ u n u n b c lirtisi.
Y o k olu §u n y olu b a m b a $ k a d ir ; g ü n k ü k en
d in d e o l u j d a b ir ba$ka su g .
'2 1 0 . K e n d in d e o lu § , g e g m ifi a n m a k ta n m eyda-
n a g e li r ; ge gm i§ in de T a n r i ’y a p e r d e d ir ; g e -
le c c g ic d e .
MESNEVI SER Hl I
tk is im de are$e v e r ; n ic e y c b ir b u ik isin in
yüzünden k an u ? g ib i b o g u m la rla d o la c a k s in ?
K a m i$ ta bogum o ld u k ^ a sird a $ o la m a z ; o
d u d a k la r , o s c sle d ü $ iip k a lk a m a z .
K e n d i ? e v r e m ta v a f e ttik ? e , k e n d in i ta v a f e d e r
s a y ilir s m ? D in d e n d ö n m ü ssü n s e n ; n a s il o lu r d a
K ä Jb e ’ ye v a rm i? s a y ilir s m ? K e n d in d e s in se n .
V e r d ig in h a b e rlc rin , haber v e ren d e n b ir
h a b e ri b ile y o k . S e n in tö v b e n su ^ u n d a n b ete r.
A gc<;nu? h a lle re tö v b e etn ic y e k a l k t e n , ? \i

tö v b e e tm e k te n n e v ak it tö v b e e d e c e k sin ? O n u
söykc.
K im i z ir n a g m e sin i k ib le e d in iy o rsu n , k in u
de a g la y ip in le m e y i öp üp d u ru y o rsu n .
F ä r u k , sirla ra ay n a k esilin c e ih tiy a rm can t
d a b e d e n in d e u y a n d i.
C a n g ib i aglayi->tan d a k e s ild i, g ü lü ? te n d e ;
can i gitti de b ir ba$ka ca n la d irild i o.
O v a k it i 9in e b ir $a$kin liktir d ü jt ü d e y er-
d e n d e d i§ a n «Jtkti» g ö k te n d e .
2220. O na, a r a y ip taray i§ m a r d in d a b ir b a$k a

a ra y ip ta ra m a d ü $ t ü ; ö y lc sin e b ir hal clv erd i
k i b e n b ilm iy o r u m ; b iliy o rs u n se n söyle.
H a ld e n d e ö t e , sö z d e n d e ö te b ir hal s a h ib i,
b ir sö z sa h ib i o l d u j u lu la r u lu su n u n g ü z e lli-
g in c d a ld i g itti.
ö y le s in e b ir d a ld i ki k u r tu lm a sm a im k ä o
yok; d e n iz d e n b a^ k a b ir k im se e ik tam y am az.
a rtik o n u .
40G MESNEVI SIHHl I
iste k ü stü n e istek o lm a sa , y a rib u g u k ak il

tü m d e n b a h sc tm e z d i.
F a k a t istek u stü n e istek g e liy o r d a o d cn izin

d a lg a la n b u ra y a dek v u ru y o r.
O ih tiy a n n hikäyes.' b u ra y a v a n n c a ilitiy ar
« d a v ü z ü n ü p e rd e a rd in a <;efcti. h ab de.
Ih tiy ar e te g im sö zd en s i l k a ; b iz im a g im iz -
d a d a b ir v a n m sözcc& iz k ald i a n c a k .
B u z c v k c , b u n cv'cye u la$ m ak i?in y ü z b in -

lercc ca n la o v n a y ip u tu lm a k d e g e r m i, d e g e r.
C an o r m a m n d a av lan m ak ifin d o g a n k e s il;

d ü n y a güncî gib t cam n la oyn a.
Y ü c c g ü n c ? canlax s a c a r ; her so lu k ta 15.1k-
tan b o ? a lir, g e n e d o k iu ru r la r o n u .
2230. A m ä n a la r d ü n y a su n n g ü n e§ i, c a n la r sa?;
eski d ü n y a y a b ir yen ilik g ö s tc r , b ir yen ilik ver.
Ä d e m o g lu n u n v a ru g m a d a ca n la a k il, giz-
lilik ä lc m in d c n akar su g ib i g e lip d u ru y o r.
Her gün pazar bajm da “ Allahim, yoksullara

vcrcnlerin her birine, vcrdiklerine karîlik
bagisjlarda bulun. Her vermeyenin malim
da yok et„ diye bagiran iki melek. O veren,
T ann yolu ’ a sava$andir, istek yolunda
isra f eden degil.
P e y g a m b e r d e d i k i: Ö g ü t v e rm e k i? in iki
m e le k boyuna b a ji r i r .
D e r le r k i: E y T a n n , v e ren leri d o y u r, ver-
d ik teri h er d irh e m e kar$ilik y ü z b in d irh e m v e r.
MliSNEVj SERHI I 407
E y T a n n , v e rm e y en le re d e d ü n y a d a an c a k
ziy an v er.
A m a n ice d e e sirg c y i? var ki v e ri?ten iy id ir;

T a n n m a lin i, T a n n b u y r u g u o lm a d ik g a ver-
m c; onun iz n iy le ver de
K a r^ ib g in d a sim r siz d e fin e le r g ö r ( * ) ; b öy -

lece d e k ä firle rd e n sa y ilm a .
K ä firie i. k ib g la n M u s t a fä 'y a ü slü n o lsu n

d iy c b o y u n a d e v e le r k u rb an e d c rle rd i.
T ann b u yrupun u. bir T a n n 'y a ula^m i^tan

ara.; her g ö n ü l. T a n n b u y ru n u a n la y a m a z ki.
H a m ä s i b ir k u i. ad alcr y a p iy o ru m der de
p ad i§ a h in m a lin j ä silere d a g itir ( * * ) .
2240. * K u r ’än 'd u “ O n la rin b ü rü n b a g ijla n h as-

re ttir , ig a c i s i d i r « d iy e g a f lc t eh lin i k o rk u ta n
b ir äy et v ar.
B u äsi k u iu n bagi§i p a d ija h k a tm d a n u zak -

la § tm r o n u . y ü z ü n ü k ara e d e r o n u n .
M e k k e u lu l a n , P e y g a m b e rJle s a v a jir k e n . k a-
bu J e d ü ir ü m id iy le k u rb a n k e se rle rd i.
* l§ te bunun 19m in an an , n am azd a “ Sen

b iz e d o g ru y o lu g ö ste r,, d e r d u r u r .
Bu d irh e m ven n ck , cö m erde iä y ik tir; ä$i-

k in c ö m e r tlig iy se can b a g i$ la m a k u r.
(*) M c t in d e "T 6 iv a i y ib i” y a z il n u * . k n ifila ftir m a d a

"y ä b i" n in U a tü n e “ b itti“ y a z ila r a k d ü z e ] t iim i« t ir .
(**) A * i. &*i!er « ö z lc r i, “ y a g i , y a g i y a n " t a r z i n d a T ü r k je

( ? e ;i y o r .
408 M tS N E V l Sfc'RHl |
T an ri u g ru n a ek m ek v e r ir s in ; ck m e k vc-
rirle r sa n a . T a n r i u g ru n a can b a g i§ la r sin , c a n
b a g ijla r la r sa n a .
§ u <;inann y a p r a k la n d ö k ü lü r s e T a n n o n a ,
y a p ra k siz lik a z ig i. a z ik siz h k a z ig i b a g ijla r .
C ö m e rtlik vüzünden e lin d c m al k a lm a z sa

T a n n 'n m lü tfu , n asi) o lu r d a sen i ay a k la r a l-
ü n d a b ir a k ir s
E k in ek c n in a m b a n b o§ alir am a bu i$in
iy iligi ta rla d a belli o lu r.
F a k a t b u g d a y a m b a r d a k a lirsa h a rc a m r, b it-
lere , k u r tla ra , fa rele re b en z iy c n o la y la r , onu
ta m a m iy le te m iz le r g id e r .
2250. Bu dünya g e ^ ic id ir , a r a d ig m i g e ?m e y e n
d ü n y a d a a ra . G ö riin ü $ ü n , $eklin sifir d ir se -
n in ; d ile d ig in i m a n a d a n d ile .
§ u tu z lu , §u a c i c a m , k ilic in ö n iin c tu t d a
o n a k a r jilik tatli d e n iz e b e n z e r b ir c a n sa n n al.
B u k a p id a n , b u n u a lm a y i b ilm iy o r sa n bar»
b a n a k u lak v e r d e §u h ik äy e y j d in le .
( § E RH)
1920. B e v itte n so n ra k i h ik äyen in f,E s r ä r 'ü t - T e v -

h i d „ d e E b ü - S a i d E b u ’ l-H a y r’a a tle d ild ig im B e d i'u z -
y am än F u r ü z a n - fe r , “ M a ä h iz ,, d e b ild ir iy o r vc " M u s i -
b e t - K ä m e „ d e d e b u lu n d u *u n u sö y lü y o r { s . 2 0 -2 3 ).
>‘ M u s i b e t - N ä m e „ d e b u n a b e n z e r iki h ik äye v a r :

Ik in c i h a life Ö m er zam am n da b in s i n am a z k ild ir-
d ik t a n so n ra m ih ra p t3 jiir o k u m a y a b a^ liy or. Ö m e r e
^ ik ä y e t e d iy o rla r. Ö m e r i§ i a n la m a k ifin b iz z a t g id i
y o r. A d a m , d e d ik le ri gib ) n a m a z d a n so n ra jiir le r in-
■jadina bautarken Ö m er, bu §iirlen n e rd e ve n asil
o k u y o r su n d iv e so ru y o r. A dam , g ö n lu m e n e ilh äm
e d ilirse o n u o k u y o ru m d iy o r. Ö m e r o k u m a sm i b u y u -
ru y o r. A d a m o k u m a y a b a§ lay m ca Ö m e r k e n d in d e n
g e y iy o r , b e g e n iy o r ve o k u m a sin a m ü sa a d e ed iy o r
(Ist. Ü n iv . K . 8 4 9 H . d e C ih a n g ir 'u s - S u lt ä n i a d li b ir
h a tta tm pek güzel in ce ta ’ U ykiyla yazilm i$ “ E srär-
N ä m e , M u s ib e t - N ä m e , t lä h i- N lm e , M a n t ik ’u t - T a y r ,
G ü l ü H o sre v ve R u b a il e r „ d e n m e y d a n a g e l e n “ M u h -
t ä r - N ä m e „ y i d e m u h te v i m ü z e h h e p K ü lliy y ä t ; F a r s ? a
Y a z . 1 3 1 5 . 2 7 . a ).
“ E s r ä r 'ü t - T e v h id „ d e d e b u lu n a n ikin ci h ik äy e ,
bu h ik äye y e 90k d a h a y a k i n :
B ir ih tiy ar p e k ä c iz k a liy o r ; ih tiy a rh k ta n peri$an
b ir h ale g e liy o r. R e b a p fa lm a k ta n b a$ k a d a elin d en
410 M KSNKVi SERH l I
h ig b ir i§ g e lm iy o r. F a k a t ih tiy a rljg m d a n , ä c iz lig in d e n

a r tik n e rc b u b in i d in le y e n v a r, n e o n a b ir d iü m ck m e k
v e re n . R e b a b u u a h p b ir y ik ik m e sc id e g id iy o r. A g ,
s u s u z b ir h a ld e k ib le y e d ö n ü p , n e k im sc d c n b ir p a r -
g a c ik ek m ek b u la b iliy o r u m , n e a zik . R e b a b im i d in
ley e n k a lm a d i; y a ra b b i b u n d a n b ö y le sa n a rc b a b ga-
liy o r u m , b a ri se n b e d a v a d in lc m c d e y ip g a lm a y a b a§ -
liy o r. (^ ah yo r, g a liy o r, so n u n d a u y k u su g c tiy o r, y a tip
k e n d in d e n g c g iy o r. O sira d a E b ü - S a i d ’e b ir d a g a r c ik
p a r a gelm i§. § e y h , b u p a ra y i re b a p g iy a y o llu y o r. P a -
ra y i g e tire n lc rin se sle rin d e n a d a m u y a m y o r . O k a d a r
p a r a y i g ö r ü n c e y a ra b b i d iy o r, b u n d a n so n ra h e p sa n a
g a la c a g im ; u s t a la n n k a d rin i se n in g ib i b ile n y o k (1 0 4 .
b - 1 0 5 a ).
E s r ä r 'ü t - T e v h id ’d e , re b a p g i, m e z a rlig a g id e r . o ra -
d a galar. E b ü - S a i d , p ara y i m e z a r b g a y o lla r ve g a lg ic i
g id ip on a m ü rid o lu r.
M e v lä n a da gen k g alan , m e z a rlig a g id e r ; o rad a

g a lm a y a b a jla r . ö m e r , b ir ilh a m la o n a p a r a g ö tü rü r.
A d a m b u n u g ö r ü n c e ge n g i y ere g a lip k ir a r. T ö v b c k ä r
o lu r. F a k a t h ik äy ey i a n la tirk en adeci v e gh ile tc d a ile r e
u y u p ba$ka h ik ä y e lc rc d e giren M e v lä n a , n a g m d e r -
d e n , ere n le re ilh a m la su n u la n se sle r d e n , o n la n d u y a n
ö lü c a n la r m , sü r u d u y a n ü lü le r g ib i d ir ild ik le r in d e n , b u
m ü n a se b e tle " R a b b i n i z in e sm tile rin d c n g a f l c t e tm e y in ,,
m e a lin d c k i h a d is te n , b u b a h si y a z d in r k e n b irk a g )o k -
m a y e d ig in d e n , b 11 n u n d a k a rih a sm a t e s ir e ttig in d e n ,
ilh a m a c n g e l o ld u g u n d a n ... b a h se d e r.
1 6 3 2 . " E y ein v e in s a n to p lu lu g u , ö lü p k u r tu lm a k
igin g ö k le rin vc y e ry ü z ü n ü n k u tu r la n n d a n g e g ip
MESNEVl 5KRHI I <11
g itm e y c g iic ü n ü z y e tc r se ge<;in, fa k a t g e ?e m e z sin iz
b ir k u d re t o lm a d ik ^ a .,, ( K u r ’ä n . L V , R a h m ä n , 3 3 ).
1 9 3 5 . 0 1 u $, b o z u lu § , terim o la ra k " k e v n ii fe s ä d ,,
d iy e sö y le n e g elm i$ tir.
1 9 4 2 . K u r ’ ä n -i K e r im 'in X I X . sü r c s i olan M e r-
ycm sü re sin in 1 6 -2 1 . ä y e tle rin d e M e r y e m ’e R u h u n
g ö n d e r ild ig i, on a, a z a si düzgün b ir in san § ek lin d e
görün dü gü . M e r y e m ’in . on dan ra b b in c s ig in d ig i,
R ü h ’ u n , T a n n elîsi o ld u g u n u , M e r y e m ’e b ir e r k c k
9001k v e rm e k ü z e rc g e ld ig u u sö y lc d ig i. M e ry e m ’ in ,
b e n in i n asil o g lu m o la b ilir ki h e n ü z b an a h i? k im se
d o k u x u n ad i, k ö tü b ir k a d m d a d e g ilim d e d ig i, R ü h 'u n ,
b u i?in b ir T a n r i d e lili o la ra k ra k d ir e d ild ig in i sö y le d ig i
a n la tilir. B u ä y c tle rd e k i R ü b C c b r ä il'd ir . B u n d a n so n ra -
k i ä y e tle rd e , M e r y e m ’in Isä 'y i d o g u r u n c a k e n d isim k i-
n a y a n la r a k ar$ i, iläh i ilh a m la . o r u ^ lu y u m , k im sc y le k o-
n u§am am d iy e isa re t e d ip I s ä 'y i g ö ste rd ijri, o n la n n
b c jik t e k i qoeu k n a sil k o n u ^ a b ilir d e m c lc rin e k a rjilik
i s ä 'n in “ B e n A lla h ’ w k u lu v u m , b a n a k ita p v e rd i vc
ben i P eygam ber y a p ti. N e r d e o lu r sa m o la y im , b en i
k u tla d i, h ay a tta olduk<;a n am a z k ilm a m i, z e k ä t v e rm e -
m i. a n a m a kar^x ita a tli o lm a m i ta v siy e b u y u r d u ; b en i
z o r b a v e k ö tü b ir ki§i o la ra k y a r a t m a d i; d o g d u e u m
g ü n , ö ld ü g ü m g ü n v c d iri o la ra k b a ’ se d ile c e g im g ü n
e se n lik b a n a ,, d e d ig i b ild ir ilir ve A lla h 'in h i? b ir k im -
se y i ogul e d in m iy e c e ^ i, b u n d an m ü n e z z e h o ld u g u ,
f a k a t b ir i§in o lm a s im ira d e e d in c e o i$in o la c a g i an -
la tilir (2 2 - 3 5 ).
A h d -i C e d l d ’ d e M e ry e m , R u h ’ü l- K u d iis 't e n v ü k -
lü k a lm ijtir ( M a t y u s , I , 1 8 , 2 5 , Y u h a n n a , I , 1 - 1 4 ) .
H ristiy a n la rc a R u h Jü l - K u d ü s , A lla h 'in k u d re tid ir
v c C e b r ä ll'd e n b a ^ k a d ir ; C e b rä il M e r y e m 'c , R u h ’ü l-
K u d ü s ’ ten y ü k iü o la c a g im m ü jd d e m i$ tir (L u k a , I,
2 6 - 3 8 ). M ü slü m a n h k ta R u h ’ ü l- K u d ü s C e b r a il'd ir v e
A lla h ’ m s ifa t la n m n t e c c ss ü d ü , a k le n v e j e r ’a n m ü m
kün d e g ild ir ; b u in a n ? b ä tild ir.
1 9 4 6 . B u b e y tin d a y a n d ig i h a d is 2 2 7 . b e y tin ver

b in d e g e ft i.
1947. - K im k e n d in i T a n r i ’ya v c r ir se , T a n r i da
on a lu tfe d e r .,, (F u r ü z a n - f e r : A h ä d is- i M c sn e v i, s. 19)
B u h a d is C a m i’ vc K ü n ü z 'd a y o k tu r. S ü file r d c n b i-
rinin sö z ü o la b ilir. B e y itte ilk k ism in in b irin c i, ik in d
k ism im n ik in d m is r a 'd a A r a p ? a n a k le d ild ig in i d e sö y -
ü y e lim .
1954. " N e m u tlu b en i g ö r ü p in a n a n a ; n e m u tlu

b en i g ö rm c d ig i h a ld e , b an a in a n a n a .,, ( C a m i ’ I I , 8.
4 6 . Ik in c i k ism in i ü ? k ere , b ir riv a y e tc g ö r e d e y ed i
k erc sö y le m ijle r d ir . A y n i sa h ife d e aym m e a ld e iki
h a d is d ah a v a rd ir).
19 5 9 'd a n ö n ce k i b a ?h k ta k i h a d is . “ G c r fe k t e n de
zam am m zm g u n le rin d e R a b b in iz in e sin tile ri v a r d ir ;
o esin tile rc k en d in izi v e r in ; o la b ilir y a , b ir esin ti d e
siz e d o k u n u r v e o n d a n so n ra e b e d i o la ra k k ö tü lü g e
d iijm e z s in iz .,, ( C a m i \ I , s. 8 0 )
1 965. “ 'l ü b ä b ir a g a f t ir ki T a n r i o n u k u d re tiv le

d ik m ijt ir , rü h u n d a n ru h ü fu rm ü $ tü r o n a ; a sila c a k ,
ta k ila c a k , g iy ile c e k $eyler b itir ir ; d a lla n ce n n ctin
sü ru n u n a rd m d a n g ö r ü n ü r ,, ( C a m i' I I , s . 4 6 ).
R iv a y e tte Tübä kökü y u k a rid a , d a lla ri a § a g id a ,

y a p r a k la n b ü tü n c e n n e ti d o ld u ra n b ir a g a f t ir . S ü ll-
M ESN tV l 5HRHI I 413
le rin b u a g a g la in s a n in ic m s il e id ld ig in i sö y liy cn leri

de o lm u jt a r .
19 6 7 -1 9 6 8 . Y ü k le n m e k te n g c k in d ile r. X X X I I I . sü -
r e n in (A h z ä b ) 7 2 . ä y e tin d e n a lin m a d ir . B e y itte lä fz e n
ik t ib a s v a r d ir . 1393. b e y tin $ erh in e bakuuz.
1 9 7 0 . L o k m a n . K u r ’ä n ’ m X X X I . s ü r c s i, L o k m a n
s ü r e s i d iy e a m lir. B u s ü r e d e , L o k m a n ’a , T a n r iy a § ü k -
r e tm c s i igin h ik m e t v c r ild ig i, o g lu n a ö g ü t v e rip $irk
k o ^ m a m a sim , a n a y a babaya sa y g i g ö s te r m e s in i, n z-
k in m m u tlä k a k c n d isin e u la^ acagiru b ilm c sin i, n am a z
k ilm a s im , iy ilig i b u y u r m a s im , k ö tü lü g e en ge l o lm a -
sim , b a$in a g e le n le re d a y a n m a su u , u lu la n m a m a s m i,
v e k a r li y iir ü m e sin i, b a g ira ra k sö z sö y lc m e m e sin i ten -
b ih ettig i b ild ir ilir ( 1 3 - 1 9 ) .
L o k m a n m , E y y u b P e y g a m b e r in k iz k a rd e § in in , y a -
h u t tcy z e sin in o g lu o l d u g u , H a b e$ i b ir k u l b u lu n d u g u
riv a y e t e d ilir. Ä y e tte k i " H i k m e t ,, i p e y g a m b e rlik
o la ra k kabul e d e n lc rc c p e y g a m b e r d ir ; kabul etm e-
y e n le re g ö r c y sc c r e n le rd e n d ir. B a tid a k i K u r 'ä n m ü-
te r c im lc rin e göre M ilä tta n ön ce V I-V II. y ü z y ild a
y a$ ay an Ezop o la ra k kabul e d ilm ijt ir ( S a v a r y 3n in
tc r c e m e si, s . 4 0 7 ; n o t. 1. E . H . P a lm e r ’in te r c e m c si,
s . 3 5 0 ; n o t. 1.).
1981. " K o n u $ b e n im le a pem be beyaz k a d i n .„
H z. M u h a m m e d ’ in , T a n n se v g isin e d a ld ig i zam an,
k e n d in c g e le b ilm e si ig in Ä i^ e’ ye b ö y le h ita b e ttigi ri
v a y e t ed ilm i^ tir. “ I h y ä ’ u l- U lü m ,, d a , " K o n u § b e n im le
y ä A i§ e „ ta rz m d a g e g e r ( M i s i r - 1 3 0 6 . H , C . I I I , s . 8 0 ).
1 995. “ F c r a h la n d ir b iz i ey B ilä l.,, H z . M u h a m m e d ’in

d ü n y a i$ lerin d en sik ild ig i v a k it B ilä l’ e b ö y le h ita b e t-
414 m t sn ev i s t R in ,
U gi riv ay et e d ilm i 5tir. (A y m s. 8 1 . F u r ü z a n - fe r , h u

h ä d is m ' cM ü s n e d „ de d e b u lu n d u g u n u k a y d e d iy o r
A h ä d iS j s. 2 1 ). J ’
B ila l, sa h a b e d e n d ir . H a b e 5i id i. K ö l e o ld u g u igin
M u s lu m a n o lu n c a p e k ? o k c e fa la r g ö r d ü . H z . A iu h a m -
m e d 'in b u y r u g u y la sa tin a lim p a z a d c d ild i. S e si p e k
g u z e ld i; b u y ü z d en d e H z . P e y g a m b e r o n u m ü e z z in
y a p m ijt i. Ilk ez a n o k u y a n B ilä F d ir . H ic re tin 20 . y i-
lin d a « a n ? a m ’d a vefat e tti. V c fa t y ilim H ic re tin
•’ 21 • o la ra k riv a y e t e d e n le r d e v a rd ir ( S c f i -
n e t’ü l- B ih ä r ; I , s . 1 0 4 -1 0 5 ).
1998. 1 a 'r is . Y o lc u n u n g e celcy in yol a lm a si, se -

h c re y ak m b ir <;agda y a tip b ira z u y u m a s i a n la m im
ve re n b ir sö z d ü r . B u h ä r i'd c $üylc b ir h a d is v a r :
“ H u s e y n ’ü l- H u z ä i o g lu Im ra n d iy o r k i : P e y g a m -
b e r 'le y o lcu lu k e d iy o r d u k . e ü tü n g e c e y ü r ü d ü k ; g e-
ce m n so n u n d a k e n d im iz d e n ge<;uk, u v k u y a d a ld ik ;
y o lc u y a d a b u n d a n ta tl, b ir 5ey y o k tu r h a n i. U v a w n ca ’
b a k tik ki gü ne$ d o g m u * ; zati g ü n e jm h arareti u y a n -
d ird i b izi. Ö n c s fijfin , filä n . filä n u y a n m i5, d ö rd ü n c ü
o la rak da ö m e r k a lk m i?. P e y g a m b e rf, k en di u y a n -
m a d ik c a u y a n d im a z d ik ; fü n k ü uykuda n e h a ld e d ir,
b ilm e z d ik k i. Ö m e r 9e tin b ir a d a in d i; te k b ir g e tir d i,
g e tirirk e n d e se sim y ü c e ltti. Peygam ber u y a n m c ay a
dek de tek b irin a r d im a ra sm i k e s m e d i. P eygam ber
u y a m n e a n am az v a k tin in g e g tig im sö y le d ile r. H z . P e y
g a m b e r z a ra r c tm e z b u y u r d u ; k a lk ip b ira z yol a ld .la r.
S o n r a k o n ak la y ip a b d e st ala ra k c e m a a tla sa b a h n am a -
zin i k ild tlar. B ir ki§i n am aza g e lm e d i; P eygam ber
on a n iy e n am a z a g c lm e d in d e d i. A d a m c ü n ü b o lm u -
M ESNtVl SEHHl 1 415
■jiim, su d a y o k d e y in c e tey e m m ü m e tse y d in y a , b u

y e te rd i san a d e d i.,, ( T e c r id , C . I . s . 3 5 )
G e n e B u h ä r i'd e $u h ad isi g ö r ü y o r u z : " E b ü - K a -

tä d e d iy o r k i : G e c e le y in P e y g a in b e r 'lc y o l a ld ik ; sa-
h a b e d e n b a z ila n ey T a n r i elpM d e d ile r , b ira z y a tip
u y u sa y d ik . P eygam ber, k o rk u y o ru m , n am azi k a ? ir i-
nz d e d i. B iläl b en u y a n d ir in m d e d i. P c y g a m b e r ’ le
sa h a b e y a ttila r. B ilä l de a g irlig in a a rk a sin i d a y a d i.
O da k e n d in d e n g e ?iv e rm i§ ti. P eygam ber u y a n d i;
f a k a t g ü n c j d o g m u s , y iik se lm i§ ti. B ilä l’e , y a B iläl d e d i»
sö z ü n n ere y e g i t t i ? B ilä l, b u <;e$it k e n d im d e n g e ft ig im
h i? y ok tu d e d i. P e y g a m b e r , A llah ru h la rin iz i d ile d ig i
v a k it a lir, d ile d ig i v a k it gen e siz e v e r ir ; hadi ey B iläl
ezam oku b u y u rd u . A b d e s t a ld ik ; g ü n e ? y ü k s e lm i? ,
b e v a zla $ m t$ u ; c c m a a tla sa b a h n am a zin i k ild ik „ . (A y n i,
s. 5 4 ).
2U 13. B u b e y itte k i tu z , a lim , c a z ib e a n la m m a d ir.
A z e ri le h fe sin d c h älä a lim li a d a m , ?e k ic i g ü z el y e r i-
n e i l tu z lu k i? i„ sö z ü k u lla m lir . H z . P e y g a m b e r , " Y ü
s u f g ü z e ld i. fa k a t b en o n d a n a h m h y tm b u y u rm u $ la r-
d i r .j, I S e f in e t ’ ü l- B ih a r , I I . s. 5 4 6 . M c v le v ile r d e siin -
n et o ld u g u ü z e re y e m e g e tu zla b a jla n ip tu z la b itirilir.
B u h u su sta k i h a b e r lc r i?in ay n i e se re b a k . s. 5 4 5 - 5 4 6 )
202U . B u b e y itte n so n ra ba$lay an h ik ä y e F u r ü z a n -

f e r ’e g ö r e “ E l- L a ä liJl- M a s n ü a F i ’ l- A h ä d js ’il- M a v z ü a ,,-
daki §u h a d iste n a l m m i§ t ir :
“ E n e s d iy o r k i: P e y g a m b c r ’ le b e r a b e r t a v a f e d i-
y o r d u k , b ir so g u k d u y d u k , islä k lik g ö r d ü k , d e d ik k i:
E y T a n r i e ls is i, b u s o g u k n e d ir, b u islä k lik n e ? P e y g a m
b e r , d u y d u n u z m u , g ö r d ü n ü z m ii d e d i. E v e t d e d ik .
416 MESNEVI SERHi I
§ im d i b u y u r d u , M e ry e m o g lu IsÜ se lä m v e rm isti b a -
n a „ . (M a ä h iz , s. 2 3 ).
BLraz yak i$ik a liy o rsa d a M e v lä n ä ’ n m a n la ttig i

o la y in k a y n ag i b u o la m a z .
2 0 2 9 . H u k e m ä 'y a g ö r e y a ra tic i k u d r e t b o y u n a y a-
r a tir ve b .r d e n , a n c a k b ir g ik a r. Y a r a t ic i k u d re tte n
A k l- i K ü ll z u h u r e tm i? tir. B u d a N e fs - i K ü l l 'ü m e y -
dan a g e t ir m ijd r . Bu ik isin d e n a k illa r la n e fis le r ve
g ö k le r , u n s u rla r v a ro lm u § , g ö k le r le u n s u r la r d a n ca n -
siz la r , n e b a tla r vc c a n h la r d o g m u jt u r . Y a r a t i a k u d -
re tin e w e li o lm a d ig i g ib i, ä le m in d e e w e l i y o k tu r.
A n c a k y aratici k u d r e te g ö r e so n ra d a n v a ro lm u ? sa y i-
h r. O n la r bu in an ci “ H c y k e l-i ä le m H ä d is- i K a d im d ir ,,
c ü m le siy le fo rm iile e t m ijle r d ir . G ene o n la r a g ö re
k iy am ec d e k o p m a z ; g ü n k ü y a ra tic i k u d re tin so n u
o lm a d ig i g ib i ä le m in d e so n u y o k tu r .
S u f i y y e a r a stn d a d a b u in a n c i b e n im se y e n lc r v a r
d ir. M c s e lä Snnavua k a d isio g lu B e d r e d d in (8 2 8 H .
1 4 2 4 - 1 4 2 5 ), « V ä r i d ä t ,, m d a » Ä l e m , c in si, n e v ’ i, ? a h si
b a k im in d a n k a d im d ir ; önüne ön y o k t u r ; so n ra d a n
o lu ? u z a m a n itib a r iy lc d e g ild ir , T a n n ’ n m z ä ü n a n is-
b e t le d ir ,, d e r. ( I s t . Ü n iv . K . A ra p g a Y a z . 2 8 0 2 , 3 . b ).
G ene ay m k ita p ta $u sö z le ri o k u m a k ta y iz :
“ E s e n lik o n la r a , P e y g a m b e r k r in h aber v e rd ig i
h er $ey g e r fe k t ir , fa k a t b ü tü n ih tim a lle riy le d ü jü n -
m ek g c rc k . t n s a n la n n k im is i, P e y g a m b e r ’in z a m a -
m n Ja k en d i a n la d ik la n k iy a m e tin k o p m a s m i, D ä b -
b etü l A r z ’ in , b u n a b e n z e r ?e y le rin g ik m a sm i b e k le -
m i? ti. Bu b e k le y ijle r i m e $ h u rd u r. K it a p la r d a d a y a -
z ilid ir . S o n ra g e le n le r de k en d i z a m a n la n n d a Ix-k-
MESNEVI SERHl l 417
Ledilcr. K im is i M e h d i’ n in , H ä te m ü l V ilä y e ’ n in y c d i-
yüz y ih y la se k iz y iiz y ili a r a sin d a ? ik a c a g im sö y le -
m i ju r . $ im d i se k iz in c i y ü z y tld a y iz , a v a m in häyäl e t-
tig i §ey lerm h i? b ir i o lm a d i, b in le r c e y il g e ? c r , g e n e
de o lm a z . (A y n i 15).
H a lb u k i k iy a ra e t h er an k o p m a k ta d ir . Bi a n , g e -
?en Anin k iv a m c tid ir . A yn i zam an da in sa m n b ili$ i,
g ö rü § ü anlayiî d e gi$ ti d e rn san h er *e y d e A lla b ’ in
k u d re tim . h ik m etin i görm eye ba^ lad i m i, g ü z ü n d c n
p e rd e k alk ar. H u k e m ä ’y a g e lin ce o n la r . n o k san o la n
ä le m i k äm il o la n y a r a u c i k u d ret y a ra tm a m i§ tir , o n d a n
y a lm z A k l-i K ü ll z u h u r ctm i^ tir d e rle r (N ä s ir - i H u s -
r e v : R ü ? e n ä y i- N ä m e , M ü c te b ä M in o v i b a sim i, T e h -
r a n - 1 3 0 4 - 1307, D iv a n , R ü § e n ä y i- N ä m e , S a ä d c t - N ä m e
ve m e n su r b ir r is a le , s . 5 1 8 , b e y it. 4 ). B u in a n ? te v h itle
ta b a n caban a z ittir, ? ü n k ü n o k san ta m la b e lirir, tarn
d a n o k sa n la an laîlir. H a ttä b u n o k sa n g ö r ü j n isp e tte n ,
itib a r d a n , k iy a sla m a d a n m e y d a n a g e lir. H e r je y i y o k -
lu k ta n , y o k ta n y a r a m g i ve k e n d isin d e n ö n ce b ir v a r
b u lu n m a d ig i i ? in , O , e w e l d i r ; h e r je y y o k o la c a k tir ;
y en id en y a ra ta c a k O ’d u r ; b u y ü z d c n ä h ir d ir ; z ä tiy le
h e r § ey d en b ä t in d ir , k u d re tiy lc , h ik m etiy le her $ey-
d e z ä h ir d ir ; O 'd u r , h er §cyi tarn b ile n ( K u r ’ä n , L V I I ,
H a d ld , 3 ).
2 0 4 3 ’ten so n ra k i b a ?h k ta b u lu n a n v e S c n ä i’y c a it
o ld u g u b ild ir ile n iki b ey it H a d ik a v e z n in d e y se de
M ü d c r r is R adav! b a s m a s in d a b u la m a d ik .
2045. “ tlk y a ra ti$ ta äciz mi k a ld ik k i? H a y ir ;

a m a o n la r, y en i b ir y a ra t:§ ta §ü ph e i? in d e le r „ . ( K u r ’ä n ,
L , 15).
F. 27
418 MESNEVI SFRHl 1
2 0 5 4 ’ten so n rak » b ah $tak i h a d is ’in tjy n am i An-

k a ra v i'y e göre $ u d u r: “ B a h a r y e lim g a n im e t b ilin ,
? ü n k ü o a g a ? la r im z a n e y a p a rsa b c d e n le rin iz c d e o n u
y a p a r. K i§ y e lin d e n se k aîrun , ^ ü n k ü o d a a g a ^ la n m z a
n e y a p a r s a b e d c n lc rin iz e d e o n u y a p a r .« (s . 189).
M e v lä n ä ’ya g ö r e b u ra d a k i g i k n e f is t ir n e fis is-

te g id ir ; a k illa c a n sa b a h a r d ir , ö lü m sü z lü k tü r .
2 0 9 5 . \ e s r i b , M e d in e ’ tun a d id ir. H z . A lu h a m m e d
M e d m e ’y e g ö ^ ü n c c §eh re T iy b a a d u u v e rd i. S o n ra -
dan P e y g a m b c r’in § eh n a n la m in a M c d in e t ’ü r-R a sü l
d c n ild i ( M u ’ce m ü l- B ü l d l n , M is ir - 1 3 2 4 H . c. V I I I ,
s . 4 9 8 - 4 9 9 ). X X X I I I . sü re n in 13. ä y c tin d e d e a d i
Y e s r i b d iy e g e ^ e r.
2105. Eyyub. A h d -i A tiy k ’ m k irk ik i b ö lü m d e n

m eydana ge le n k is m i bu p e y g a m b e re a ittir. Eyyub
T a n r i m n te m iz b ir k u lu d u r . P e k z e n g in d ir . § e y ia n ,
v a k ti hali y e n n d c , m al] m ü lk ü v a r d a o y ü z d e n isv a n
e tm iv o r d e r. B u n u n ü z e n n e E y y u b sm a m a la r a u g r a r .
S ü r ü le r i y o k olur., u ? a k la n d ü $ m a n la r ta ra fm d a n k i-
li 9tan g c ^ ir ilir ; o g u lla r i ile k iz la ri y a p i altrn d a k alip
ö lü r le r . Sonunda E y y u b ’u n b ed en i f ib a n la r a k a ra r.
Eyyub b ü tü n b u n la ra d a y a m r . S o n u n d a T a n r i g e n e
o n a m al m ü lk v e r ir ; o g u l k iz ih sa n e d e r . D ö r d ü n c ü
k u ja g a d e k t o r u n la n m g ö r ü r , o n d a n s o n r a ö lü r.
Eyyub, K u r’än’da bir peygam berdir. IV . sürenin

163. äyctinde peygam berlerle beraber adi ge<;er. V I.
sürenin 84. äyctinde de peygamberlerle anihr. X X I .
sürenin 83-84. äyctlerinde Eyyub’un, R abbim , bana
zarar eri$ti diye T a n n ’ya yalvardigi, T an n 'n m da onu
dertten kurtardigi kisaca anlatxlir. X X X V I I I . süredc
MESNEVI SERHI I 419
E y y u b ’u n , $cytan b e n i y o rd u , a z a b a u g r a t ti d iy c y a l-
v a r d ig i, v u r a y a g im , b u , y ik a m la c a k v e igilecek se rin
su b u y u r u ld u g u , e lin d e n g ik a n la rd a n fa z la sm in k en -
d isin c v e rild ig i b ild ir ilir (4 1 - 4 4 ). E y y u b P eygam ber
bu k a y n a k la rm b ir in d c y ik a n m i^ , b e d e n in d e k i y ara-
la r iyile§m i§, ö b ü r ü n d e n d e su ig m i?, igi ra h a tlig a k a -
v u $ m u ;tu r .
2 1 1 9 . C c v h c r , ö z m ä n a sm a g e lir. B ir ?ey v a r o l-
m a k igin b ir b a ? k a $eyin v a rlig m a b a g li d e g ils e , on a
c e v h e r d e rle r. A lc m d e k i v a rlik la r y a c e v h e r d ir , y ah u t
a r a z d ir . A ra z v ar o la b ilm e s i, m e y d a n a g e lm e s i 19111
b ir ba$ka v a rh g a m u h t a g u r . R e n k g ib i. A k illarla n e-
f is l e r v e u n s u r la r , c a n siz la r , n e b a tla r v e c a n lila r c e v -
h e r s a y ilm ijt ir . B u n la rin § ek illeri, re n k lc ri, h a re k et-
le ri d e a ra z d ir ( T a 'r i f ä t , s. 5 4 , 9 9 ).
2121 "den so n ra k i b a jlik ve b a h is. "P e y g am b er

h u tb e o k u rk e n h u rm a a g a c in d a n b ir d ir e g e d a y a m r d i.
M in b e r y a p ilm c a P e y g a m b e r ü stü n e g ik ip o tu r d u p u
zam an m c sc id in d ire k le rin d e n o la n o d ire k te n b ir
in ilti g ik m a y a b a ^ la d i. P eygam ber m in b e rd e n in ip
e lin i d ire g e k o y u n c a d irc k s u s i u ,, ( B u h ä r i* B u la k - 1 3 1 2
H . K M b ’ü l C u m u a , c . I I , s . 9 ). B u h a d is b ira z d a h a
u z u n o la ra k d a n v a y e t e d ilm i$ tir (A n k a r a v t, s . 1 9 4
1 95).
2 1 6 2 . “ O ra y a g e lin c e d e k u la k la r i, g ö z le ri ve d e -
rile r i, y a p tik la n êy ler h a k k m d a k e n d i a ley h le rin e ta -
m k lik ta b u lu n u r. B e d e n le r in c ne d iy c a le y h im iz d c
ta m k lik e ttin iz d e r le r . O n la r da her §eyi sö y le te n
A lla h b izi d e sö y lc tti d e rle r v e O ’d u r siz i h a lk c d c n
ilk d e fa , g e n e d e d ö n ü p o n u n ta p ism a v a r a c a k s im z .j,
( K u r ’ än X L I , 2 0 - 2 1 ).
42» M lSNEV l JtR H l |
2162 den so n ra k i b a jlik ve b a h is. H z . A lu h a m -

m e d ’ in elin d e k u m ve ?a k il ta§ larm in te sb ih ettik leri
riv a y c t ed ilm i^ tir (A liy y ’ü l- K a a r i: § e r h - ü $ - $ ifä , Ist.
A la t. Ä m irc - 1 3 0 6 , c. I . s. 6 2 7 - 6 2 8 ).
2 1 7 3 . B c y t'ü l- M ä l, M ü slü m a n la rd a n to p la n a n zc-

k ä t p a ra siy le K it a p eh li o lu p k cn d i d in in d e k alan ve
“ Z im m i,, d e n c n le rd e n to p la n a n ve ciz y e denen, ga-
n im e d e rd e n ihtiyaq e r b ib iy lc sav a$ a k a u la n la ra da-
g itila n d a n a rta n p a ra vc saire n in h e p s i; d e v le i hazi-
n e si d e m e k o lan " B c y t ’ ü l- M ä l,, d e b irik ir.
2186. A lu h te sip , h e sa p m e m u ru m a n a sm a g e lirse

de terim o la ra k je h n n d ü z e n ü ic b a k a n , k ö tü lü k te
b u lu n a n la ri y ak alay an . esn afi k o n tro l ed en rn em u ra
d e m r . P o lis. b e k f i, b e le d iv c z ä b ita si v azife lcrin i g ö
re n m e m u rla ra b u a d v e riljrd i.
2231 d e n so n rak i b a jlik ve b a h is. “ H i? b ir g ü n

y o k tu r ki sa b a h le y in iki m e le k u u p d e m d ä e tm esin .
B iri d e r k i: A llä lu m , y o k su lla r a v c re n le n n her b irin e ,
k ar$i)ik o la rak ih s3n ct. Ö b ü r ü d e d e r k i : A lla h im ,
v e rm e y en in de m a lim yok c t . „ ( A n k a r a v i; s . 203.
B e d i ’a z -z a m a n , M ü s lim 'd e a n a k lc n ; A h ä d is ; s. 2 2 )
22-40. " § ü p h e y ok ki k ä fir o la n la r m a lla rm i, an c a k

A llah y o lu n d a n a lik o y m ak 19m h a r c a r la r ; h arcarlar
d a so n ra o h a rc a d ik la n m a lla r, k e n d ile n n e b ir 19 a c isi
o la c a k , so n ra d a a $ a g ila n a c a k la rd ir .„ ( K u r ’ä n -i K c r im ,
V I I I , K n fä l, 3 6 ),
2 2 4 3 . “ Sen b iz e d o g r u y olu g ö s te r , b iz i 0 y o la
s e v k e t .,, ( K . I ; F ä u h a , 5 ).
( M E T 1 N )
Z a m a m n d a H ä tc m -i T ä i ’yi g c fe n , e$siz
h a life y e a it h ik äy e
B ir h a life v a r d i; zam am n da H ä t e m ’ i b ile

c ö m e r tlig in e k u l-k ö le etm i$ ti.
B a g i^ la m a k , cö m ertlik ce ( * ) b u ln n m a k b a y -
raStm y ü c e lt m ij; y o k su llu g u , ih tiy a ci d ü n y a d a n
k a ld ir m ijti.
D c n iz le in c i, o n u n ih sa n ia ri y iiz ü n d e n d e -
g e rsiz b ir h äle g e lm i$ ti; lü tfu , ih sä m , k a fta n
k a fa d ü n y a y i m tm u ^ tu .
§u to p ra k y e ry ü z ü n d e b u lu t t u , y a g m u r d u ;
s e b e p siz ih sa n d a b u lu n a n T a n r i Jm n lü tfu n a
m a z h a r d i.
V e r g isi, k e re m i y ü z ü n d c n d e n iz d e d e p r e m -
lc r c u g ra m i§ ti, m äden de. C ö m e rtlig in i e ld e
e tm e k i? in k a p is in a , k c rv an la r ü stü n e k e rv a n la r
y ö n e lm ijti.
K a p is i - e $ ig i, h äcetler k ib le si o lm u § t u ; §öh-
reti, c ö m e r tlik le her y a n a y ay ilm i^ ti.
(•) " D ä d " y a z ilm ifi k arjtlajtirm ad a “ c ü d " , y a iilip di»'

n h iln if .
422 MESNEVl SFRIll I
A ra p o lm a y a n d a , A ra p d a , R u m d a , T ü r k
de onun c ö m e r tlig in e $ a§ in p k alm i§ ti.
2260, * A b -i h a y a tti, kerem d e n iz iy d i; A ra p da

o n u n la d ir ilm ijt i, A ccm d e .
Y o k su l B e d e v i A r a b in h i k ä y c s i ; a z lik ,
yoksulluk yüzünden kansiyla arasm da
gegen ler
B ir B e d e v in in k a n s i, b ir g e c e k o ca sin a
d m ltiy i h a d d e n a^trdi d a d e d i k i:
B iz b u n c a c e fa la r g e k m e k te y iz ; b ü tü n älem
h o ? bir h a ld e ; ho§ o lm a y a n a n c a k b iziz .
E k m e g im iz ek m ek d e g il; k a tig u m z d e rtle

z ä h m e t. T e s t im iz yok; su y u m u z s a g ö z y a ji.
* G iy d ig im iz c lb ise , g ü n d ü z ü n , gü n e^ in h a-
r d r e ti; ge cele y in d ö § e g im iz , y o rg a m m iz A y i$ igi.
A y d e g ir m isim so m u n s a n n n jiz d a elim iz i

g ö jje u za tm i§ iz .
Y o k su llu g u m u z , y o k su tla ra b ile u ta n g o l-

m u j. G e c e - g ü n d ü z n z ik d ü § ü n c e sin e d ah § i-
m iz d a n o n la r b ile u ta m y o rla r.
* S ä m ir i’n in h alk tan k a g tig i g ib i a k ra b a m iz

da b izd e n kagm ada. yab an cilaT da.
Birisinden bir avug mercimek istesem , ba-

na3 su s babalar gikarasica. geber diyor.
A ra b m övün cü sa v a$ tir, i h s a n d ir ; se n se
A rap la rin ig in d e , y az id ak i y a n lija b en 2 iy o rsu n .
M tS N tV l 5EHH1 I 423
2270. N e s a v a ji? B iz sav a§ siz ö ld ü rü lm ü § - g it-

m i$ iz ; b iz , y o k su llu k k ilic iy la b a $ siz , y erle re
sc rilm i^ iz .
N e ih s a n i? Y o k su llu k ^ e v rc sin d e d ö n ü p a g
k u r m a d a y iz ; havada u«;an sin e g i so k u p da-
m an m n k a n m i e m m e d e y iz .
B ir k o n u k g e lir d e g e ce k a lir, u y u r s a , h irk a-

sin i so y m a z sa m . b e n , ben o lm a y a y im .
Muhtaf müritlerln, düzenci, dävacilara

inanm alan, onlan §eyh, ulu Tanri ’ya
ula?mi$ sanm alari, riväyet edilen sözü,
iften gelen sözden, yapma fiêgi, yerdcn
bitmiij îyekten ayirdedememeleri
Bunun i<;indir ki b ilg in lc r, b ilg iy le , te c rü -

b e y le d e d ile r k i : V crg ili k ijile r e k o n u k o lm a k
g e re k .
H a lb u k i se n , ö y le b ir is in e k o n u k o lm u § su n
ki a $ a j*ilig in d a n , sc n in n ey in v a r , n cy in y o k sa
o n u b ile a h y o r.
K e n d is i ü s t ü n d e g il, sen i n a sil ü stü n e d e c e k ?

S a n a i§ik v e r m e si, sen i a y d in la tm a si §öyle d u r -
su n ; b ü sb ü tü n k a ra rtir.
* K e n d isi k irä n a u g ra y ip i$ ik la n m am i$ ; b a$-

k a la n n a sil l^ ik lan ac ak on dan ?
K ö r ü n g ö z iläci g ib i h a n i. K ö r , g ö z ü a g n -
yanm gözüne nc <;cker? Y c$ im ta$i.
MESNEVI SIRH J I
Y o k su llu k , z ä h m e t y ü z ü n d e n b iz im d e h llim iz
b ö y le i§ tc ; h i? b ir k on u k a ld a m p d a b ize g c lm e z .
O n y ilh k k ith g i, $ ekle b ü rü n m ü $ o la ra k g ö r-
m e d iy se n g ö z le rin i a ? d a bizi se y re t.
2280. G ö riin ü $ ü m ü z , d äv ay a dü§en k ijin in i? in c

b c n z iy o r; g ö n lü n d e k a ra n lik , d iliy se p a r ii- p a ril.
* T a n r i ’ d a n n e b ir k o k u a lm i§ , n c b ir b e lirti
g ö r m ü s ; fa k a t d ä v a si § i s ’ ten d e f a z la , in sa n la rm
a ta si Ä d e m 'd e n d e .
§ e y ta n b ile k e n d isin i g ö s te r m e z o n a ; o y s a
b iz , a b d ä l’ d e n d e ilcriy iz d e r d u r u r .
A d a m sa n sm la r d iy e d c rv i$ lerin sö z le rin d e n
b ir h ayli sö z ?alm i$ .
S ö z d e , B ä y e z id ’ i b ile in c e lc r, e le § tirir; fa k a t
ifin d e k i je y le r y ü z ü n d e n Y e z id b ile o n d a n u ta m r .
G ö k y ü z ü n ü n e k m e g in d e n d e m a h r u m , so fra -
sin d a n d a ; T a n r i, ö n ü n e b ir k e m ik b ile a tm a m i$ .
O y sa so fra y a y d im , T a n r i n ä ib iy im , h a life
o g lu y u m d iy e b a r b a r b a g in r .
A kivramp duran gönülleri s ä f k ijiler; hay-
din, gelin; gelin de cömertlik sofram daki hi^t
doyasiya yeyin.
A d a m la ra y illa rc a y arin y a n n d e r , v a a tle rd e
b u lu n u r ; h a lk , k a p ism d a to p la m r, b e k le r ; fa
kat b ir tü r lü o y a rin g e lm e z .
tn sa n rn ifin d e k i §eyin az-y o k m e y d a n a 91k-
m a si ifin u z u n b ir z a m a n g e re k .
2290. D iv a rin a ltm d a d e ffn e im v a r, y o k sa o r a s i,

y ila n la n n , k a n n c a la r m in i m i ? U zun bir z a -
m a n d a a n la jih r b u .
MESNl'Vl SHBllI 1 425
O fe y h in h ig b ir §ey o lm a d ig i an la$ ih n cay a

d ek tsrek lin in ö m rii g e g e r - g id e r ; a n la m ij d a
u y a n rm s, n e fa y d a si v a r?
K im i d e o l u r ki b ir m ü r it , y a la n
d a v ä la r d a b u lu n an ?eyh c a d a m d ir diye
g erg e k te n in a m r s b u in a n ? yü zü n d en
ö y le b ir d u r a g a u la ^ ir ki $eyh i, d u r a g i
rüy a& in d a b ile K Ö rm em i$tir: ate$le s u ,
sey lü n e z a r a r v e r ir d e o n a v e rm e z :
fa k a t b u pek a z d x r : b u n a pek a z
r a s t la m r .
A z r a s tla m r a m a b u d a o la b ilir h a n i: u la^ m ak

iste y e n ki§iye o y a lan , in a n cin d ak i p arlak iik
y ü z ü n d e n f a v d a v e rir.
§ e y h in i c a n sa n ir , o y sa ki b e d e n d ir o ; be-
d e n d ir a m a k e n d i iyi n iyeti y ü z ü n d e n ö y le b ir
d u raga e r i§ ir ki
O , g e c e y a n s in d a k ib le n in n e y a n d a o ld u -
gunu d ü fü n ü p aray an ki§iye ben zer; k ib le y i
b u la m a z am a n am a zi d o gru d u r.
D äväct §eyh in c a n in d a k i k itlik gizli d i r ;

fa k a t b iz im ck m e k k itlig m a u g r a d ig im iz ap-
agik .
N e d iy e d ä v ä la ra dü $en §eyh g ib i giz liy e lim

bunu da y a p m a c ik b ir m ang yüzünden can
g e k i§ e lim ? .....
426 MESNEVI SERHt t
Bedevinin karisina. dayanm asm i, sabrct-

mesini em rctm esi; sabrin (*) ve yoksul-
lugun iistünlügünü anlatm asi
K o c a s i d e d i k i: N ic e y e b ir g e h r a r a y a c a k sin ;
ck in istc y e c e k sin ? Z ä ten ö m rü m ü z d e n ne kal-
d j k i? C o g u g c ^ t j- g iiu .
A kxlb ki$i, a z a -^ o g a b a k m a z ; fü n k ü ik isi
d e b ir se i g ib i n k a r - g id e r .
S e i ister a ri-d u r u o lsu n . istc r k ara y ü z lü
b u la n ik ; d e g il m i ki d u r m u y o r , a k ip g id iy o r ;
W9 sö z a 9m a o n d a n .
2300. B u d ü n y a d a b in le r c c m a h lu k v a r ki a lt- ü st
o lm a d a n , stk in t) «jekm eden y a $ a y ip g id iy o r.
G e c e ö v ü n ü d ah a h a z ir d e g ilk e n , ü v e y k
k u ju , a g a e m ü stü n d e T a n r i'y a § ü k rc d e r.
A d a v ä la ri kabul eden , g ü v e n c im san a,
riz k in u se n v e rirsm d iy e b ü lb ü l, T a n r i'y i ö v er.
D o g a n n z k in i p ad i§ ah in e lin d e n u m ar da
b ü tiin p is § ey lerd cn ü m id in i k e se r.
B ö y le cc siv risin e k te n tu t d a f ile k a d a r b ü -
tiin y a ra tiln u ^ la r. T a n n a y ä lid ir , T a n n da ne
d e g ü z el b ir ä ile reisi.
C a b jip ? a b a la m a n u z d a k i bu g a m la r , ta sa -
lar. h e p b iz im v a rlig u n iz m zo ru n d an , du m a-
n in d an m e y d a n a g e lir.
Bu, bizi kökümüzden söküp atan gam lar,
ömriimüzün oragidir; bu böyle oldu, $u söyle
oldu dem eler, kuruntulanm izdir.
(*) B a jh k t a k i " » a b r - o " »ö iü , k a r » i l » f t i r m a d « , ilk u .

tin n w n u n a kü^ük b ir y a n y l a e k l e n m i ,( i r .
MESNEVI SIKH! 1 427
B il ki h e r z ä h m e t, öliimÜD b ir p ar< ;asid ir;

e lin d e ? a r e v a rsa ö lü m ü n p a r fa - b u y u g u n u a t-
g itsin k e n d in d e n .
M adcm ki ö lü m ü n p a r i;a - b u c u £ u n d a n k a-
y a m iy o r s u n ; b il ki h e p sim d e b a jin d a n a$agi
d ö k e c e k Je r.
Y o k , ö lü m ü n p a r ? a - b u c u g u sa n a tatli gc li-
y o rsa , b il ki T a n r i . h e p sim , ta m a m im d a tat-
h la^tirir sa n a .
2310. D e r tle r. ö lü m d e n gelen e lf ile r d ir : ölü m ü n
e lfisin d e n yüz fe v ir m e . a o lm a y a c a k i§lcrlc
o y alan an .
T a tli ya§ayan aci ö lü r ; b e d e n in c ta p a n ,
can im k u r ta r a m a z .
K o y u n la r i y a z m d a n sü re rle r d e , h an gisi d a-
ha se m iz se onu k eserle r.
A g ö n ü l m e y v a si, g e c e g e ^ ti, sa b a h o l d u ;
sen n e v a k te d e k §u a ltm m a sa ü n i yeni ba§tan
sö y le y ip d u r a c a k s in ?
G e n fk e n her§evi dah a y e te r b u lu r d u m ;
§im d iy se a ltm istegin e d ü § tü n ; o y sa ki ö n ce
sen a ltin d in .
Ü z ü m le r le d o p d o lu b ir f o t u k t u n ; n asil o l
d u d a ü z ü m le rin d ö k ü ld ü ; n asil o ld u d a m ey -
v alarm ta m o la c a g i b ir f a g d a b o z u h ip g ittin ,
k uruyu p fü r ü d ü n ?
M e y v a la rin m d a h a d a tatli o lm a sj g e r e k ti;
ip e g ire n le r g ib i ge riy e g itm e m e n läzim d ir.
B iz im e§ im izd in ; e? o lan ki§in in , c§inin
h u y u y la h u y la n m a si g e rek ki iglcr^ u y a rm a g itsin .
438 MESNBVI SER HI i
E jle r in b ir b ir in c b en z em esi g c r e k ; iki ay a k -

k a b in a . iki m e ste b ak da go r.
A y a k k a b iru n b ir eck i, a y a g a d a r g e ld i m i,
ö b ü rü d e i§m e y a ra m a z .
2320 K a p im n b ir k anadi kügük, öb ü rü büyük
o lu r m u ? O rm an d a k i a rsla n a , k u r d u n e$ o ld u -
g u n u hi^ g ö r d ü n m ü ?
D e v e y c y ü k le n c n h u rc u n , b ir g ö z ü n ü n b o m -
b o j, ö b ü rü n ü n d o p d o lu o lm a si d o g ru d e g ild ir.
* B en im g ö n lü m sa g la m , her§eyi y c te r b u iu ?
tarafin a y ö n e ü n i$ im ; se n n e d iy e a j m g ö z e tm e
y o lu n u tu ta r s m ?
E lin e g e g en e k a n ä a t ed en a d a m , öz d o g ru -
lu g u y ia , igi y a n a - y a n a , tä sa b a h a d e k k a n s m o
b u ge$it sö z le r sö y lc d i d u rd u .
K a d im n b u lu n d u g u n h ald e n ü stü n sö z le r
sö y le m e ; “ N cd en y a p m a d ik la r u u z i sö y -
le rsin iz ?,, d e n m i§ tir, B u s ö z le r d o g r u d u r
a m a o tevekk ü l d u r a g i, sen in d u r a g in
d e g i l d i r , d u r a g in d a n , y a p tig in Z ie rd e n
ü stü n sö z sö y le m e n , s a n a z iy a n v e r ir ;
“ T a n r i in d in d e n e fre t e d ile n §eyi y a p a r la r ,,
d e n c n le rd en o lu r su n d iy c k o c a sin a ö g ü t
v e rm e si
K a d in , a ä r i - n ä m ü su y o l- y o r d a m e d in e n , a f-
su n u n a b u n d a n d a h a fazla k a n m am d iy c h a y k ird i.
D e d i k i: Id d ia li, fa k a t bo$ sö z le r sö y le m e ,
ben i k an a a t ctm e y e g a g irm a . y ü r ü g it , u lu la -
n arak , b ö b ü rle n e re k k o n u jm a a rtik .
MESNEVI 5 ER Hi J 429
Bu $atafatli sö z le r, b u y a p m a c ik i§ler, ne
vak te dck sü r e c c k ? Y a p tig in i$e bak, h älini
sc y re t d e u ta n ,
U lu ia n m a k fir k in d ir am a y o k su U a rm u lu -
lan m as» dah a da fir k in ; gün s o g u k o lu r. k a r
y a g a r. b ir d e e lb isc isläk o lu rsa e y v a h la r o lsu n .
A Ö rüm cek ag i g ib i b ir ev sa h ib i, n ic cy cb ir
bu d ä v ä , ne v ak te d c k bu b ü y ü k lü k sa tm a k ,
bu u lu ia n m a k ?
K a n a a tle ne vak it cam m a v d in la ttin ? Sen
k äatte n an cak b ir a d d ir , d u y d u n .
2330. * P eygam ber, kanäaf n e d ir ? D e fin e d ir d e

d i; se n se d c fm e y i z a h m e tte n , m e^ ak k atten
a y ir d e d e m e z sin bile.
* Bu k a n ä a t. v ü rü y ü p g id e n b ir d e fin e d ir
a n c a k ; se n sc y ü r ü y ü p gid e n g a m s in , z a h m e tsin ;
b o§u n a l ä f c tm e .
B an a e§im d e m e . beni az k o lt u k la ; sa n a
in s a t b b ir e$im b en . d ü z e n ci e§ d e g il.
Sen n asil o lu r d a pad i§ ah la (*), b ey le b ir
a d im a t a b ilir s m ? S e n h a v a d a k j sin e g i a v la m a d a sin .
B ir k em ik k ap m ak ifin k ö p ek lerle hirla$i-
y o rsu n (**); i?i bo§ k a m 15 g ib i fe ry ä d e d ip
in liy o rsu n .
(») M elinde, * 'b ä mir - o b e k " y az jlm if! k a rjila jtirm a d a

" b e k ” sözünün ü a t ü n e " f ä K ” y azilarak düzcltilm i».
(**) ‘X )e t C&llji” . * 'C 6 h » r ', « a l)»m a k käkünden g c le »
v « fo ra ^ a y a . a a h n a - a a h n a y ijrü m e k , aava»ir»ak. {iftle »:n e k m ä-
n ä la n n a g e lm e k ü z e r e • • « ä l t d c n " j e k l i n d * g i r e n b ir m aad arin
m u z ä r iid ir .
430 MESNEVJ SEfiHl I
B ana ö y le h o rlu k la k ö tü k ö tii bakm a da

d a m a r la n n d a n e le r d o la jm a d a , so y le m e y e y im .
A k lin i, b e n im a k ilm d a n ü stü n gö rm ü $ sü n

a m a §u k isa ak illiy i d a n asil g o r m ü js ü n j b ir
d e o n u sö y le.
H ig b ir $ ey d en h a b e ri o lm a y a n k u rt g ib i
ü stü m ü z c a t ilm a ; se n in g ib i, a d a ra i u ta n d ira c a k
b ir ak illi o lm a k ta n sa , a k ilsiz k a lm a k d a h a d a y e g .
C ü n k ü a k h n , in san la ra a y a k b a g i k esilm i$.

O n a ak il d e m z le r ; y ila n d ir, a k r e p tir o.
S e n in z u lm ü n c , se n in d ü z e m n e A lla h d ü j-
m an o ls u n ; se n in ü stü n lü g ü n , se n in a k lin ek sik
o lsu n b iz d e n .
$ a jd a c a k §cy $u ki se n h em y ila n sin , h e m

a f s u n c u ; hem y ila n c ism , h e m y ila n , a A ra p la ra
u tan g k esilcn .
K u z g u n , g irk in lig in i b ilse y d i d e rtte n , g a m -

dan k ar g ib i e r ir - g id e r d i.
A fs u n c u , d ii$ m an g ib i a fsu n o k u r y ila n a ;

fakat yilan d a o n u a fsu n la r.
Y ila m n a fs u n u , on a tu zak k e s ilm e se y d i, hig

y ila m n a fsu n u n a a v o lu r m u y d u ?
P a k a t a fsu n c u , k a z a n m a k , k ä r e tm c k h irsiy la
y ila m n a fsu n u n u a n la m a z b ile.
Y ila n , a a fsu n c u d e r ; hele h e le, k en d i a f

su n u n u gördü n ya, b ir de b e n im a fsu n u m u
gör.
M IS N E V I SERHI I 431
S e n , b en i h a lk a rü svfiy e tm e k , b e n im y ü z ü m -
d c n p a r a k a z a n m a k i?in T a n n a d iy la a fsu n la -
dm , b en i k a n d ir d m .
A m a b e n i, T a n r i ’n m a d i b a g la d i, sen in d i-
le g in d e g il; T an ri a d in i ru zak e ttin , y azik lar
o lsu n sa n a .
T a n n ’n m a d i , ö c ü n ü a lir s e n d e n ; b e n c a -
m m i da T a n n a d in a ism a r la d im , b e d e n im i d e .
T ann, ya bem m so k m a m la can d a m a n tu

k o p a n r , y a d a b e n im g ib i se n i d e z tn d a n a so k a r.
2350. K a d i n , g e n ^ k o c a sin a b u ê§it se rt sö z le rle

d o lu to m a r la r okudu.
Adamin, yoksullan hör görme; T an n ’nu»

i§lne, o i$leri o l g u n bilerck bak; yoksul-
lugunun verdigi zanna, hayale kapilarak
yoksullugu, yoksullan kinama diye kadina
ögüt vermesi
A d a m , a k a d m d e d i, se n k a d in m isin , y o k sa
g a m la n n a ta si m i?
M a l, a lü n , b a ja giyilen k iilä h a b e n z e r ; k ü -
läh a sig in a n sa k e ld ir.
K iv ir c ik , g ü z e l sa p la n o lan k ijin in k ü lä h i
g id e r se b u . o n u n d a h a d a h o ;u n a g id e r .
T a n n eri g ö z e . görü $ e b e n z e r ; gö z ü n a f ik
o lm a si. k a p a li o lm a sm d a n iy id ir.
E s i r a . ca riy e y . g ö ste re e e g i v a k it, ü stü n d e k i,
a y ip la n o r te n , elb isey i so y ar.
432 MESNEVl JtR H l I
A m a c ä riy e n in a y b i, k u su r u v a r s a h ig o n u
so y a r m i ? B ir d ü z e n e b a sv u r u r d a on u c lb i-
se y le g ö s te rir.
B u ca riy c d e , iy id e n , k ö tü d e n u ta n t r ; so y a r-
sa m se n d e n iirk e r.
Z cn gm täcir de k u la g m a d e k a y ip la ra b a t-
m i§ tir ; o n u n m ali v a rd ir. a y ib im o rte n d e m a -
b d ir .
T a m a h c d e n . ta m a h i y ü z ü n d e n o n u n ay ib in i
g ö r m e z ; ra m a h la r, g ö n ü lle rin to p la n ti veri k e silir.
2360. F akai y o k su l. m ä d en d e k i aitin gib i sö z le r

sö y le se , g e n e kum a$i d ü k k än a vol b u lm a z .
Y a k su llu k 151. sen in an Ja y i$ m d a n ö t e d ir ;

y o k su llu g a ö y le se lp ik - sö lp ü k bakm a.
C ü n k ii y ok su llarm > m ü lk ü n . m aiin ö te sin -

d e , u lu lu k sä h ib i T a n n ’d a n b a jk a b ir n z ik la n
v a rd ir .
Y ü c e T a n n a d ä le t s a h ib id ir ; a d ä le t sä h ib i
o la n la r, hig ä ?ik la ra z u lm e d e rle r m i ?
A d ä let sä h ib i, b irisin e n im et v e rir. kum a$

b a g i§ lar d a ö b ü r ü n ü , hig a t e je a ta r m i ?
O nun ate§i, T a n n ’ y a, iki dünyäyi da ya-

ra ta n a b ö y le b ir zan b e sle v c n i y ak ar.
* " Y o k s u llu k ö v ü n ü c ü m d ü r ,, s ö z ü , te m e lsiz ,

ge g ic i b ir sö z m ü ? H a y ir ; o s ö z le r d e b m le rc e
y ü c e h k , b in le r c e n az g iz li.
B a n a , ö fk e y lc a d la r t a k t in ; sc v g iliy i cld e
c d e r k e n b a n a , y i la n a d e d in .
MESNEVI SIBllI I 43S
Y ila n ru tsa m b ile , y ila m n d i§ lerin i sö k e rim

d e o n u z a r a r a so k m a m ; b a § i, ez ilm e k te n k u r -
tu lu r .
£ ü n k ü o d i$ , o n u n can d ü § m a m d ir ; b en b u
b ilg iy le d ü § m a m b ile d o st e d e r im .
2370. T am aha d ü je r e k a sla a fsu n okum am ; bu

ta m a h i ben, b a§a§agi e tm i§ im d ir.
A llah s a k la sin , h alk tan b ir ü m id im yok;

k a n ä a tte n b ir d ü n y a v a r g ö n lü m d e .
* A rm u t a g a c m in te p e s m d e n , agaern d ib in i
b ö y le g ö r ü y o r s u n ; o a g a g ta n a§ agiy a in d e o
z a n k a lm a sin se n d e .
Sen dönm eye b a$ lad m m i, ba§m d ö n er;

e v i d e d ö n ü y o r g ö r ü r s ü n ; o y sa d ö n e n , sen in
b a§ in d ir.
H e rk e sin h a rc k e ti, b u lu n d u g u d u r a g a
u y g u n d u r : h erk es ber$eyi, uendi v a r h k
fe v r e s in d e n g ö r ü r . M av i c a m . güne$i
m a v i g ö s t e r ir , k ir n u z i c a m , k ir m iz i.
Fakat c a m la r , r c n k le r d e n a rr n ir d a
b e y a z o lu r s a , b e y a z c a m , b ü tü n ö b ü r
c a m la r d a n d a h a d o g r u s ö y le r , o n la r a
ba$ k e silir.
E b u - C e h il, A h m e d 'i g ö r d ü d e , H ä $ im o g u l-
la n n d a n b ir girk in b e lird i d e d i.
A hm ed, d o gru sö y le d in d e d i; sm ir i a stm

am a d o gru sö y le d in ,
F. 98
434 MBSNEVI 5ERHI I
D erk e n S id d iy k de A h m e d ’i gördü j a
gü ne$ d e d i ; n c d o g u d a n sin se n , ne b a tid a n ;
b ir h osâ p a r l a ; d ü n y a y i 151t.
A h m e d , d o g r u sö y le d in a y ü c e e r , a hi<; b ir
$ey o lm a y a n d ü n y a d a n k urtu Lm u? er d e d i.
O ra d a b u lu n a n la r , ey h alk in cn u lu su d e-
d ile r ; aykiri sö z sö y le y en iki k ijiy e d e d o g ru
söylediD d c d in ; n c d e n ?
A h m e d , ben d e d i, T a n r i'm n (k u d r e t) eliy le

c ilä la n n u * b ir a y n a y im ; T ü r k o lsu n . H in d li
o lsu n , k en d j a a s ils a . b cn d e k e n d isu u g ö r ü r.
2380. A k a d in , b en i h im ü m id e , ta m a h a k a p ilm i?
g ö r ü y o r sa n , b u k a d in ca a ra $ tirm a d a n 91k , yücel.
K anäai h a k k in d a sö y le d ig im sö z le r, cam ahi

a n d in r am a r a h m e ttir ; o n im etin b u lu n d u g u
y e r d e tam ah n e g e z e r >
S e n d e b ir iki g ü n c e g iz y o k su llu g u d e n e d e
y o k su llu k tak i iki kai z e n g in lig i g o r.
Y o k su llu g a d a y a n , b u b e z g m lig i b ir a k ; ^ü n -
kü u lu lu k sa h ib i T a n r i ’ m n v ü c e lig i, y o k su llu k -
ta d ir.
S irk e ;,dtm a d a k an äat y ü z ü n d e n b a l d e m -

zine b a t m ij b in le r c e can g ö r .
G ü l g ib i g ü lb c je e k c r le k a rilm i? , fa k a t g ö -
rü n ü §te acxlar c e k e n , a a lik la r ta d a n y ü a b in -
lerce can se y rc t.
Ne y a z ik , ne o lu r. se n d e a n la y ij o lsa y d i
da r in u n d a n , g ö n ü l sirla rm in a n la u h si b elir-
seydi.
MESNEV1 SERHt T 435
B u sö z , c a n m e m e sin d c s ü t t ü r ; g ü z e l b ir
em cn o lm a d ik g a a k m iy o r,
D in le y e n , h e m s u s u z , h e m d e aray ici o lu rsa

ö gü r v e re n , ö lü b ile o lsa sö y le r.
D in le y e n , yem ge lm i$ , u sa n m a m i? o lu rsa ,
d ilsiz b ile y ü z d illi k esilir.
2390. F a k a t k a p im d a n b ir n ä -m a h re m g ire r se h a
rem e h li. p e rd e a rk a sin a geger. g iz le n ir.
A m a zarard an u zak b ir m a h re m g ire r se o

g iz le n ip ö r tü n e n le r . y ü z le rin d c k i ö rtü y ü a g a rla r.
N ey i g ü z e lle $ tin r le r , h o * b ir h äle g c tirirle r ,

b e z e rle rs e , g ö r e n g ö z igin g ü z e llc ^ tirirle r, sü s-
ley ip p ü s le r le r .
D u y g u s u z , sa g ir k u la g a , ne v ak ii gen gin
z ir-b e m p e r d e le n g a lm ir ?
T a n r i , m isk i bo$ yere g ü z e l k o k u lu b ir h äle

g e tirm e d i y a ; o g ü z el k o k u y u , b u rn u koku
a lm a y a n igin y a ra tm a d j ya.
T an n, yen , gögü düzm ü$ y a r a t m i? ; ara-

larrn da b irg o k a t e jle r , i$iklar y ü c eltm i§ .
s>u y e n , y e rd e k ile r igin y a ra tm i§ tir; g ö g ü

de g ö k te k ile r igin .
A ja g ilik a d a m , y ü c e lig e d ü $ m a n d ir ; h er-
y erin m ü $ te risi m e y d a n d a d ir.
A örtünmü? kadm, sen hig kalktrn da kör

igin süslendin mi?
Dünyayi, en degerli, görülmemi; incilerle
doldursam, nzkm degilse ne yapabilirim?
436 MF.SNEVl SiRHl I
• A k a d in . k a v g a y i, yol v u ru c u lu g u b ir a k ;
b ira k m a y a c a k sa n b äri b em b ira k .
ly iy le , k ö rü y le n c d iy e sa v a ^ a c a k m ijim b e n ?
B u g ö n lü m , b a n § !a rd a n b ile ü rk ü y o r d a k a ?i-
j'o r.
S u sa c a k sa n s u s ; vo k sa ö y lc b ir e d e rim ki.
H c m e n c e c ik , b ir so lu k ta k a lk a r. e v i-b a rk i b ira-
k ir - g id e n m .
K a d iiu n , k o c a sin i a g i r la m a s i. sö y lcd ik le -

rin d e n g c ^ m e sin i d ile m c s i
K a d in , k o c a sim n ö fk e le n d ig in i, sin irlc n d i-

gin i g ö r ü n c c a g la m a y a b a jl a d i ; z ä te n a g la m a k ,
k a d m in r u z a fid ir .
Sen den bunu m

u
u m a rd im
ü m itle rim v ard i se n d e d e d i.
b e n ; bam ba$ka
K a d m , y o k lu k y o lu n a g i r d i ; b en ham m
d e g ilim , a y a g in m ro p ra g iv im d e d i.
B e d c n im de. cam m d a , v a rim , y o g u m da

se n in . B u y ru k s e n in ; ne b u y u r u r sa n o o lu r.
G ö n lü m , y o k su llu k yüzünden sab n b ira k -

ö y s a , ge n e se n in i?in b i r a k u ; k e n d im iîn d e
gil-
D e r tli y a g la rim d a bana devä s e n d in ; bu

y ü z d e n d ir ki m a h ru m k a lm a n i iste m e m .
C an rn a a n d o lsu n , b u , k e n d im i?in d e g i l;
b ö y le a g la y ip in lem cm d e sen in if i n .
WESNEVl JEUHl I 437
2410. V aM h i de sen in iîn . S e n in k a r jin d a h er

»o lu k ta b ir k e re ö lm e k iste rim .
C am m i b ile san a k urban c tm e k is t e r im ;

k e jk e c a n in , c a n im d a k i b u iste g i b ilse y d i.
F a k a t , sen b a n 3 k ar$i b u 9e§it z a n n a d ü jü n -

c e de b e n , h e m can d an b e z d im , hem ten d e n .
A ca n im in e se n lig i, se n b a n a kar$i b u ?e§it

d ü ^ ü n ce iere d a ld ik ta n , b ö y lc sö z le r sö y le d ik te n
so n ra b en , g ü m ü § ü n d e baîn a to p ra k sa^ m i-
§im , altu n n d a .
Sen b e n im cam m d asm , g ö n lü m d e s in ; fa

kat b e n d e n d e bu k a d a rc ik b ir $ey y iiz ü n d e n
a y ritm ay a, u zak la§ m ay a k a tk ijiy o rsu n .
U z a k la $ a b ilir s m ; g ü ^ - k u w e t s e m n ; fakat s a
n a, sen in bu k u r u n tu a a kar§i c a n d a n ö z ü rle r
g e tirm e d c y im .
B ir d e o ^ a g im i d ü $ ü n ki ben , p u t k ad ar
g ü z e ld im ; se n s e p u ta ta p a n ja m a n ( * ) k esil-
m i^ttn.
Ben, g ö n lü m ü d ile g in c e a y d in Ja tm i^ im d ir;

h er n ey i, pi^ti m i d iy e so ra rsa n y a n d i b ile d e r im .
S e n in is p a n a g im m ; iste rse n e k jili pi§ir b e

n i, iste rse n catlih .
K ä fir edecek sö zler sö y le m i$ tim ; $im dicek

im ä n a g e ld im ; b u y ru g u n a kar§i baj e g d im ;
can la-b a$ la bu yru gu n a uydum .
(*) T ü rlsse d ir : k a fiy e yC izün dcn '" je m t n " tn r z m d a k u J-

la n t lm t f l i r .
438 MES.NEV1 SE3HI 1
2420. S e n in p ad i^ ah ^ a huyunu ta m m a m i^ im ; s a
na kar§i k ü sta h p a sm a e$ek s ü r m ü fiim .
B a g j§ la m a n d a n bir m u m y a k in c a tö v b e lc r
e ttim , a rtik k in a m a y i b ira k tim .
K ilic i, k efen i ö n ü n e k o y u y o r u r a ; sa n a b oy -
num u u z a t iy o r u m ; v u r. k es boynum u.
A ci a y n h k ta n sö z e d iy o r s u n ; d ile d ig in i y a p ,
fak at b u n u v a p m a .
I<;inde, b e n im i g n ö z ü rle r d iley e n b iri v a r

d i r ; g iz lid ir a m a b e n siz o la ra k , b e n im i<;in san a
§efäat ed er d u r u r .
I f in d e , b en im ifin ö z ü rle r g c iire n o gizli

d o s t , sen in h u y u n d u r ; g ö n lü m ona g ü v e n d i,
d a y a n d i da s u ? erm ek tste d i.
A huyu, yüz b a tm a n b a ld a n da daha iyi

o lan k iz g in e r , se n d e i?m d e n g iz lic e aci b an a.
B ö y lc c c , b u v'e?i< g ü z e l-g ü z e l. a ^ ik - a g k sö z
ler sö y le r. y ü reg in d ek ileri d ö k e rk e n ara y a b ir
a g la m a d ir, d ü $ tü . a g la m a y a k o y u ld u .
A g la m a d ie i zam an bile g ö n ü lle r k ap an o

g ü z e lin a g la m a si, h ay -h ay larla fe r y ä d e tm e si
h ad d i a§ in ca,
O y a g m u r a r a sm d a b ir § im $ ek tir, c a k t i; o
jim je k t e n , o tek erin g ö n lü n e b ir k iv ilc im d ir
d ü §tü .
2430. A d a m , z ä te n o n u n g ü z e lim y ü z ü n e k u ld u ,
k ö le y d i; b ö y le sin e g ü z e l, b ir d e tu ta r , k u llu g a
k o y u lu rsa se v e n , n e h ä le gelir?
MESNEVI SERHt I 439
U lu lu g u n d a n g ö n lü n , tir -tir titrerk en o g ü -

z c l, se n in k a r$ in d a a g la m a y a k o y u lu r sa n c hale
g ir e r s in ?
N a z la n i§ iy la g ö n lü d e , cam d a e ritip k an
e d e n , v a lv a rm a y a k o y u lu rsa ne hä! a lir ?
C e f ä s i, b iz e ru zak k e sile n . tu ta r da özür
d ile m e y e k a lk i$ irsa b iz , on a n e ö z ü rle r g e tire -
b ilir iz ?
* “ In sa n la r i?in b e z e n m i§ tir” h ükm ünce
T ann b e z c m i§ tir k a d t m ; T a n n ’ n m b ez e d ig in -
den n asil k a y ilir ?
* T a n ri, k a d im , erkek o n u n la y ati$ sin , er-
kege e§ o lsu n d iy e y a r a t ti; Ä d ern n asil o lu r
d a H a w ä ’ d a n a y rila b ilir ?
* E r k e k , Z ä lo g lu R ü stern o lsa . y ig itlik te H a m -

z a ’y i g e ? s e g e n e d e k en d i k a d im m n o itsa g id ir .
D ü n y a y i sö z le riy le sarh o $ e d e n b ile , a p e m -

b e -b e y a z k a d in c a g iz . b e n im le konu? d e rd i.
H eybet b a k im in d a n su , ate§ten ü stü n d ü r

a m a . su b ir k a b a k o n d u m u a te §5 o n u to k u r-
fo k u r k a v n a tir.
Ik isin m a r a sm a . enge) o la ra k b ir ten cere

g ir d i m i a te§ , o su y u yok e d e r , h av a h alin c
g e tirir - g id e r .
2440. G ö r ü n ü § te k a d in a su g ib i ü stü n sü n am a
iy y ü z d e n o n a , m a g lü p s u n , iste k lisin .
B ö y le b ir h ä s sa , an cak in sa n d a v a r d ir ; se v -
g i, h a y v a n d a a z d i r ; b u d a o n u n n o k sa n y ara-
tili$ in d a n d ir.
MESNEVI SEBHI I
“ Gcr^ckten de kadinlar, akillilara üst

olurlar, bilgisizlercyse m aglup olurlar,,
haberi
P e y g a m b e r d e d i k r. K a d i n , a k illila ra . gö-
n ü 1 eh lin c a d a m -a k illi ü st o lu r.
B ilg isiz le rse k a d in la ra ü st o lu r la r ; ?ün kü

o n la r se rt, p ek k a b a ki$ilerd ir.
In c e lik . lü tu l. sev gi a z d ir o n la r d a ; 9 ü n k ü
y a ra tih $ la n n d a h ay v an h k ü stü n d ü r .
S e v g i, a c im a k , in san lik h u y u d u r ; ö fk e y le is-

tek se h ay van h k h u y la ri.
K a d in . T an ri i$ ig id ir, sc v g ili d e g ilj k a d in ,

san k i y a r a t ic id ir ; y a ra tilm i$ d e g il.
Erkegin. gefim yiizünden kadimn dile-

digi $eyi kabul etmesi, kadinin yermc-
sini, Tanri i§areti bilmesi.
* “ Aklt baftnda olan herkes bilir kt

Dänen birfeyt, bir dötidüren v a r."
A d a m , h o y rat a d a m m , ö lü m 9a g in d a , h o y -
ra tlik ta n . e$ k iy alik tan p ijm a n olu §u g ib i, sö y le -
d ig in e . sö y le y e c e g in e can dan p i? m a n o ld u .
N a sil o ld u da d e d i ; ca n tm in carnna dü§-

m an o ld t u n ; n asil o ld u d a c a n n m n b a§ m a tek -
m e lcr a ttim ?
K a z a g e ld i m i g ö z y u m u lu r da a k lim iz ,
ba§i ay ak tan a y ir d e d e m e z o lu r .
MESNHVl SIRHI I 441
2450. K aza g e ld i mi a d a m , k e n d isin i yer; p er-

d c s i y m ila n . y e n le r - y ak alar y irta r .
A d a m , a k a d m d e d i ; p i$ m an o ld u m ; k ä fir
o lm u ^ sa m , $ im d i M ü slü m a n o lu y o ru m .
S e n in su ^ lu n u m , aci b a n a b ir k e r e ; b ird c n
k ö k ü m d c n sö k ü p a tm a b en i.
K o c a iit u ; k ä f ir b ile p i;m a n o lu r d a ö z ü rle r

g e tirir, M ü s lü m a n o lu r sa ,
T an ri d e rg ä h i ra h m e tle , k e re m le d o p d o lu -
d u r , v arlik d a o n a ä § ik tir, y o k lu k d a .
K 'T ir lik d e o u lu lu g a ä§ ik tir, im an d a ; b a -

k ir d a o k im y a y a k u ld u r - k ö ie d ir , g ü m ü j d e .
Zehirle panzehir, karanliklarla lfik gibi

Müsä da T ann emrine räm olmu^tu,
Firavun da 5 ikisi de T ann dilegine
uymu^tu. Firavun’un, $erefinin gitme-
mcsi, yitmemesi iîn gizlice dua etmesi
M ü s i 'm n d a m ä n a b a k im m d a n b ir y o lu v a r-
d i, F ir a v u n 'u n d a . A m a g ö r ü n ü jte o, y o ld a y d i
d a b u , y o lsu z d u .
B ir g ü n M ü sä T ann d e rg a h m a yüz tu tu p
a g la d i, in lc d i; g e c e y a risi F ir a v im d a a g la m a y a
k o y u ld u .
Tann d e d i, boynum daki bu d e m ir z in c ir

n " d ir ? B o y n u n d a d e m ir z in c ir o lm a s a k im ,
b e n , b e n im d e r ?
C ü n itü se n M ü s ä ’yi n u r la n d ir m :§ s m ; b e-
n iy se o n u rd a n m a h ru m e t m ijs in , k a r a r tm ijsin ,
b u la n d irm i$ sin .
2460. C iin k ü se n , A lü sä 'y i ay j rü z lü y a r a t m ijs in ;

b e n im A y Ja b en z cy e n c a m m iy sa k a ra y ü z lü
b ir h äle g e tir m ijs in .
Y ild iz im , A y ’ d a n d a h a iy i d e g il y a ; b ir d e
tu tu iu rsa , f ä r e m ne ?
* N ö b e tim i, T a n n d iy e , p a d i$ a h d iy e ? a li-
y o rla r a m a g e re c k te A y tu tu lm u § , h a lk , ta s
fa iiy o r.
O tasi f a l i p d u r u y o r la r , g ü r ü k ü e d iy o rla r
a m a o v u r u jla r la A y ’ i rczil e d iy o rla r.
F ir a v u n u m am a a d im m y a y ilm a sin d a n ( * )
b a n a , y a z ik la r o l d u ; o tas fa lm a d a n , en y ü c e
T a n r i ’y im b en d e m e k te n d e v a h b a n a , cy v a h
b an a.
K a p i y o ld a jla r iy iz a m a , se n in o r m a m n d a ,
g e n e se n in b a lta n i$ liy o r; d a lla n o k e sip b ifiy o r .
D e rk e n b ir d a li, k e sile n y c re b i ii jt i r ip sa -
n y o r ; Ö bür d a liy sa b ir a k ip g id iy o r .
D a lin , b a lta y a kar$i eli var m i? Y ok . H i?

d a l, b ak arn n e lin d e n k a fa b ilir m i ? H a y ir .
B alta s e n in d ir ; o g ü f - k u w e t h a k k iy ? in k e-
rem b u y u r d a §u e g rilik le ri se n d o g r u lt.
( ) iVletinde, M e n k i F*ir'avr
a v n e m l i h a k iy v&y-i m e n *
y a z ilm i» ; k a r jila jt ir m a d a
"h a k iy "
i y " « ö z iin iin iia lü n e " f ü h r e t "
y a zila ralt d ü z e ltilm ijtir .
MESNEVI SERHl I 443
G e n e F ir a v u n , k en d i k e n d in c d e d i k i: N c
ja jila c a k §ey, b ü tü n gece ey ra b b im iz d iy en
b e n d e g il m iy im ?
2470. Y a lm z k e n y erle re sc rilm e d e y im , d ü z g irn b ir

h älc g e lm e d e y im ; fak at M ü s ä ’ya u la jtim rrn,
n e h ä le g e liy o ru m ?
K a lp a ltin tn re n g i. a y a rj tarn a ltin d a n on k at

d a h a fazla d a o ls a a te?e kar$i n asil y ü z ü k a r a n r ?
K a lb im de, k a lib im da onun buyrugu n da

d e g il m i? B ir an b en i 19 y a p a r , Öz h ä lin e k o y a r ;
b ir an g e lir , d e ri h älin e so k a r , i^ siz b ir deri
ed er.
K kin o l d e d i m i ; yeêrtir b e n i; qrirkin ol

d e d i m i, s a r a r t ir b en i.
B ir an A y h älin e k o y a r ; b ir an k a r a r ü r ;
z lt e n T a n r i'n m i§i, b u n d an ba$ka n e d ir k i?
E m riy le v a rü g i y a ra ta m n e m ir ? e v g e n in e
u y m u ju z ; 0 g e v g e n in ö n ü n d e , m ek än älcm in -
d e d e ko-jup y u v a rla n iy o ru z , m e k ä n siz h k äle-
m in d e de.
R e n k siz lik , re n g e ru tsak o lu n c a b ir M ü s ä ,
ö b iir M ü s ä ilc sav a$a iu iu § tu .
R e n k siz lig c u la ? tm m i, m ädem eld e ed er-

sin ; M ü sä ile F ir a v u n da b a ri$ ir. u zlaîr.
Bu g iz li- k a p a li sö z y iiz ü n d e n §u s o r u la n
s o r a b ilir s in : R e n k , n asil o lu r d a s o /d e n k u r tu iu r ?
Bu, $a§ilacak b ir $ey; re n k , re n k siz lik tcn

m e y d a n a g e ld ig i h a ld e , n asil o lu r d a rc n k siz lik le
sa v a § ir?
444 MESNEVl 5ERHJ I
Y a g in a s li, s u y ü z ü n d e n g o g a h y o r d a so n u n -
d a y a g , n asil o lu y o r d a su y a zit k e siliy o r?
D e g il m i ki y ag i su y la k a rd ila r, y o g u r d u la r ;
su y la y ag. n e d c n b irb ir in e a v k ir i? ( * )
G ü l, d ik e n d c n b itiy o r. d ik e n de g ü ld e n .
N e d e n ge n e d e b u n la r sa v a$ ta . m ä c c ra la ra d ü § -
m ede?
Y ahut bu, sava§ d e g ild ir de b ir h ik m e te

d a y a n m a k ta d ir ; hani e$ck sa t a n la n n sava§i g ib i
b u da b ir d ü z e n d ir.
Y ah u t d a n e b u d u r , ne o ; b ir ja s k in lik tir
a n c a k . D e fin e y i b u lm a k g e r e k ; o y sa ki b u ra si
y ik ik b ir y er.
S e n in d e fin e v e h m in e dü $ü $ü n v ar ya;
i§te o v eh im y ü z ü n d e n d e fin e y i y irirm e d e sin .
V eh n n , k u ru n tu y u y ap i s a y ; y a p i b u lu n a n
y c rle rd e d e f in e o lm a z ,
Y a p ili, d ü z ü lü p ko$ulm u$ y e rle rd e v arlik

v a r d ir . sa v a? v a r d ir ; y ok o lu rsa v a rlik la rd a n
u ta n ir. .
V a rlik y o k lu k y ü zü n d en fe ry ä d e tm c m i? tir ;
y o k lu k , v a rlig i k e n d isin d e n u zak la< tirm i$ tir.
S e n , b en y o k lu k ta n k a p y o r u m d e m e ; a sil,
y irm i k ere d a h a fa z la sen d en k a^ an o d u r.
G ö rü n ü § te gcl d er, sein k e n d isin e ^ a g irir

a m a i? y iiz d e n , k o v u ? so p a siy la sen i sü r e r , k en
d in d e n u z a k l a jü n r .
( ) beyit u n u tu lm u } , WarjalajtirtttacJn k e n a m y& ttlm ff.

MESNEV! 5IRHI l 445
* A bön k i$ i, b u n la r te rsin e ?a k ilm i$ n al-

la r d ir ; F ir a v u n ’u n K c H m ’d c n n e fre tin i, gene
K e lim ’den b il.
“ Dünyäda da ziyaudadir. ähirctte de,,

hükmünce kötii ki$ilerin mahrumiyetle-
rinin sebebi
T a b ia te in a n an { * ) b ir filo z o fija g iz gck-

yüzünün b ir y u n u m a y a , y e ry ü z ü n ü n de onun
sa r isin a b c n z e d ig m e inan m i$ti.
B ir isi, ju to p ra k ta n m eydana gclm i§ ver-

yüzü, her§eyi k ap lay an gökyüzunün o r ta sm d a
n asn d u r u y o r d iy e s o r d u :
H avaya a silm i? b ir k an d il g ib i d e d i. ne
a$agiya in iv o r . n e y u k a riy a a g iy o r.
F ilo z o t , g ö g ü n fc k im i d e d i, o n u alti y ö n d e n
d e ? e k c r . o d a ö v le ce h a v a d a d u r u r .
G ökyüzü m ih la d iz d a n d ö k ü lm ü $ b ir kub-
b ey c b en zer; y eryü zü , o k ub b cn m o rta sin d a k i
d e m ir g ib i d u ra k a lm i$ tir.
B ir ba§ka f ilo z o f s a , tc rtc m iz g ö k y ü z ü , k a p -

k a r a y e n n a sil o lu r d a ? e k e r d e d i ;
A lti y ö n d e n d e o n u it e r ; o y ü z d e n de yer-
y ü z ü , fe t in y e lle r o r ta sm d a m u a lla k ta d u ru r.
(*) " H n k im e k " « ö z iin ü n U xüne, iz ä h m a k iiid iy l« v*

m e tin Kärici o la r a k “ t n b ii" «özü y a z ilm i;.
MESNEVl SERHI 1
D e m e k ki o lg u n ki$ilerin g ö n ü lle ri d e F ir a -
v u n ’ la n , k c n d ile rin d c n u zak la§ tirir da. F ir a -
v u n la n n c a n la n , sa p ik lik i<;mdc k a lak a h r.
. B u d ü n y ä d a o n Ja n se v e r. o d ü n y ä d a . B u
y o lsu z la r d a , b u n d a n d a m a h ru m k aln u $lardiT ,
o n d an d a .
U lu lu k sa h ib i T a n n 'm n k u lla rin d a n ba$

êk e rse n bii ki o n la r , se m n v a rlig in d a n u sa n -
m ijia r d ir .
O n la rin m ih lad o zlan v a r d ir ; m eydana 91-

k a rd ila r m i, se n in bir sa m an ^ ö p ü n e b en ziy cn
v a rh g im d c li- d iv ä n e e d e rle r.
F a k a i m ih la d iz Ja rim g iz le d ile r m i d e , se n in
on lara k cn d in i v e rijin i a z g in lig a ^ ev iriv e rirler.
H a y v a n lik m e rte b e si. n asil in sa n lig a tu t-

sa k sa . n asü in san lig a su sa m i§ sa ,
ln s a n lik m e rte b e sim de a u lu ki?i. h ay

van lik m e rte b e si g ib i eren le rin e lin d e tu tsak
bÜ.
* A h m e d , k u lla n d o g ru y ola ^ a g in r k e n , T a n
ri, ‘ B ü tü n ä le m e , ey k u lla rim d e ” b u y u rd u .
Aktin deveciye benzer. sense devesin; seni

emrine rämeder. istcr-istemez, diledigi yere
Sekcr, götüriir.
Erenler de akhn akiidir; akillar, tä sona-

dek, hep develere benzcrler.
MKSNEV1 StKHI I 447
O n lara ib re tle b ir bak; b ir k ila v u z (*),

y ü z b m le rc e can .
2510. N e k ila v u z u ( * * ) , n e d c v e c is i? S e n , gü n e ?i
gören g ö z ü b u l d a b ir se y r e t:
B ü tiln b ir d ü n y a , ge cey e d a lm i? ; k a ra n h k -
ta k a lm i$ ; gü n e$ in d o g m a sim , gündüzü bek-
le y ip d u rm a d a .
l§ te sa n a z e r re d e g iz le n m i? b ir g ü n e ? ; h em
d e b u ra c ik ta . t$ te sa n a k u zu p o stu n a b ü rü n m ü ?
b ir erk e k a r s la n .
l$te san a sa m a n a ltin d a g iz li b ir d e n iz .

K e n d m e gel d e z a n la ra k a p ilip b u sa m a n a ay ak
b a sm a .
A m a k ila v u z h a k k in d a i?e g e le n z a n d a T a n -
n ’dan b ir r a h m c itir .
H er p e y g a m b e r. d ü n y ä y a tek o la r a k g e ld i;
o tek ti a m a k ila v u z u d a g iz liy d i.
* B ir b iiy ü k ä le m , k u d rc tin d e n b ir büyü

y a p ti san k ) de v a rh g m i kü^ücük b ir sü r e te
b ü rü d ü .
A n m a k la r, o n u tek g ö r d ü le r , z a y if b u ld u la r ;
fa k a t p ad iâh ln e s-d o st o ia n n asil z a y if o lu r ?
A h m a k la r, b u d e d ile r , b ir te k a d a m . S o n u
dü$ünm cycne e y v a h la r o lsu n .
(* ) K ila v u z süitü, b ö y l« ve t ü r k te o la ra k gci;iyor.
(**) K ila v u z sö ir ii, b öy le ve t ü r k te o la ra k g e siyor.

148 MESNEVI SERHt I
Ba?gözlerinin, Sälih’i ve devesini kü?ük

görm esi; Tanri bir orduyu hclAk etmek
isterse dü^manlan üstün olsa bile, or-
dunun gözüne o n l a n küfük gösterir, az
gösterir. «A llä b ’in takdir cttigi ?eyin
olmasj i?in Oi*larin gözlerine, sizi az
gösterir.,,
S ä lih ’ in d c v e s i, g ö r ü n ü $ te d e v e y d i; o k ö tü
to p lu ln k , b ilg isiz lik te n on u k e sti.
S u y ü z ü n d e n d e v e y e d ü $ m a n o ld u la r ; o y sa
ki c k m e g e kar§i d j k ö r o la n la r o n la r d i, su y a
kar$i d a .
A lla h ’in d e v c si, irm a k ta n , b u lu tta n su i? -

m e d e y d i; T a n r i’n u j su v u n u T a n n Jd a n e sir -
g e d ile r.
S ä ü h Jin d c v e s i, tcm iz k ijilc r in . d ü z g ü n er-

lerin b ed e n le rin e b e n z e r ; k ö tü le rin , a z g in la n n
h eläk i 19Ü1 b irc r tu z a k tir o n lar.
* S o n u n d a , “ A lla h 'in d c v e s i. sa k in in o n d a n ,
o n u n s u v a n lm a s in d a n ,, b u y r u g u , o to p lu lu g u
n e d e rtle rc u g r a m , n asil h eläk ctti.
T a n r i'n in kahu $ahn esi ( *}, b ir d e v e n in

kan p a h a si o la ra k tarn d ü z g ü n b ir §ehir isted i
o n ia rd a n .
C a n , S ä ü h ’e b e n z e r ; b c d e n se d e v e d ir ; c a n ,
b u lu ^m a z e v k in c d a lm ijt ir , b c d e n se ih tiy a fla r
if in d e d ir .
(* ) §ah ne' « öz ü a y n s n gcfi>'or.

M K SN EV l SERH l I 449
S ä lili'in c a m ä fe tle re u g r a m a z ; y a ra d c v e y e
• g e lir, zäf y a ra la n m a z .
S ä lih ’ in c a m in c ililc m e z ; T a n r i i§ igi, k äl'ir-
lere m a g ! ü b o lm a z .
T a n r i, onu m c itsin le r de sin a n m a y i gör-

sü n le r d iy e g iz lic e , c a m b e d e n le b irle$ tirm i§ tir.
In c ite n in haben y o k ru r k i b u u u in c itm e k ,
T a n n 'y i in c itm e k tir ; b u küpün su y u irm ak
su y u y la b irle § ik tir.
2530. T a n n , b ü tü n ä lcm in d a y a n c i, sig in a c a g i zät

o lm a y i m u r a d c t m ijt ir de onun i<;in b e d e n le
ilg ile n m i^ tir.
E r e n in b e d e n d e v e sin e k u l - k ö le k e sil d e
S ä lih ’ in c a iu y la k a p i y old a§ i o l.
* S ä lih d e d i k i: M ä d e m ki h a se d e d ü § tiin ü z ;
Ü9 g ü n so n ra T a n r t ’ m n a z ä b i g e lip câtacak.
Ü 9 gün so n r a da c a n la n a la n T a n n ’d a n
b ir ä fe t g e le c e k ki Ü9 b e lirtisi v ar.
H e p m iz in b e li- b e n z i d e g if e c e k ; b irb irin iz i

se sit-^ e sit re n k le re boy an n u $ g ö re c e k sin iz .
Ilk g tin ü y ü z le rin iz sa fra n a d ö n c c c k ; ik in ci

g ü n ü e r g u v a n g ib ) k ip k irm iz i o la c a k .
C ^ ü n c ü g ü n ü , b ü tü n y ü z le r k a ra ra c a k ; o n
d a n so h ra d a T a n r i k a h n g e lip ^ a ta c a k .
Bu sö z le r im e b ir d elil iste r se n iz , d e v e n in
y a v ru su n u d a g a d o g r u k o v alay in .
T u t a b ilir s e n iz d e rd in iz e b ir Qäre b u lu n u r ;
tu ta m a z sa n iz ü m it k u ju lu z a k ta n k u r tu ld u ; U9-
tu -gitei d e m e k tir.
V 2!)
S .Ü .L » E R K c \ \ : C .
450 MESNEVI SERIil I
v S ä l ih in b u sö z ü n ü d u y u n c a h e p si d e d e -
v e m n y a v r u su n u n p e§ m e d ü § t ü lc r ; k ö p e k le r
g ib i k o jr u la r .) ( * )
2 5 4 ° ‘ ^ xlK im S e 0 d e v e >’a v m s u n a e r if e m e d i; 0 d a
d a g la r a , o rm a n Ja ra d a J d i; g ö r ü n m e z o ld u g itti.
(T e r te m iz c a n g ib i harn. C a n n asil b cd en -
deki n o k sa n d a n , a y ip ta n k u r tu Ju r d a Ifitu fla r
sä h ib i T a n r i ’ ya k o $ arsa, tip k i o n u n g ib i k o jt u ;
k a y b o ld u .) ( * * )
S ä lih . g ö r d tin ü z ya d e d i ; a r u k o k aza m e y -

d a n a ? i k t i ; ü m id in b o y n u n u v u rd u .
D e v e n in y a v ru su n e d ir ? S ä l i h ’ in g ö n lü . Ih -
sa n Jard a b u lu n u n , iy ilik lc r e d in d e g ö n lü n ü
e ie a lm .
G ö n Jü o lu rsa o a z a p ta n k u r tu ld u n u z ; y o k sa
ü m id im z k e silir d c m e k tir ; a rtik b ilc g in iz i, eli-
m z i d ijle r d u r u r s u n u z .
B u b u la m k k o rk u Ju h a b e ri i§ itin ce g ö z d ik -
tu c r. b e k le m e y e k o y u ld u la r.
l l k g ü n ü . y ü z le rim n s a r a r d ig in i g ö rd ü le r-
u m itsiz lik lc so g u k - s o g u k ah e tm e y e b a jla d ila r !
Ik in c i g ü n ü h e p sin in d e y ü z le n fo z a r d i;
u m it f a g i , tö v b e z a m a m y itti-g itti.
vBu,
JNb.ha-! V oledi fcay d, y j,,y
, o kecJi|
- m i|tir da
A l b e y i* d ® k e n a rd a ve a ltin d a ayni k a y it var

a j j j - * S u ii.n v .w ,„
MESNEVI SERHt I 451
U fü n c ü g ü n ii. h e p sin in de yüzü k a r a r d i;

S ä l ib ’in b u yu rd u gu , k a v g a s iz , sa v a § siz d o g ru
91 k ü .
H e p si de ü m its iz lig e d ü jü n c e k u $ lar g ib i
a y a k la n m a ltla n n a ah p ik i d iz ü stü n e yere
f ö k t ü le r .
. * C ib r il- i E m Jn , b u d iz fö k m e lc r in i, K u r ’ ä n ’ -
d a k i ,f D iz <;ökmü$ o ld u k la ri h a ld e y ü z ü k o y u n
y ere k a p a n a r a k helfik o ld u la r ” ä y e tin i g c tir d i d e
T an ri o n la r in h a llerin i an Jatti.
D iz fö m e y i ö g r e ttik lc n v a k it d ö z ? ö k bu
?e§it d iz fö k m c k le sen i k o r k u tt u k la n zam an
d iz fö k .
O n la r k a h ir y a ra sim b e k liy o r la r d i; k ah ir
g e ld i, 0 §eh ri y o k etti • g itti.
S ä lih , b u lu n d u g u y erd en <?xkip §ehre d o g

ru g i t t i ; g ö r d ü k i $eh ir, d u m a n la r , a le v le r tfm d e .
P a ra m p a ry a , z e rre -z e rre o lm u j b e d c n lc rin -

d e n fe ry a tla r d u y u y o r d u ; tey ä d ijitiliy o r d u d a
o rta d a fe ry ä d e d e n y o k tu .
O fe r y a t la n , o n la rm k irilm i? k cm ik le rin d e n
d u y u y o r d u ; c a n la n , ? iy ta n e le ri g ib i gözya$lari
d ö k ü y o rd u .
S ä lih , b u iniltileri.. bu s iz ilu la n duydu da
a g la m a y a , fe r y ä d ctm eve k o v u ld u .
D e d i k i: A g e r f c k o lm a y a n y olu tu tan . 0 yol-

d a y a$ay an k a v im , T a n n 'y a y ö n e lm ijt im ; sizin
z u lm ü n ü z d e n a g la m iju m .
4 52 MES.N'F.Vl JtK H I I
T a n n , z u lü m le n n c d ^ y ä n ; o n lara ö g iii v e r ;
z h e n R aglan g e c m c k ü z c r e ; 90k bir §ey kal-
m a d i d c m ijt i,
Z u lü m ie n yüzünden d e m i§ tim , ö g ü t vere-

m iy o r u m ; ö g ü t s ü t ü , se v g id e n , tem iz lik te n d o -
gar.
)• ß an a 0 k a d a r z u lm e ttin iz k i, ö g ü t sü tü d a -
m a rla rim d a d o n d u .
T a n n b a n a , sa n a lü tfe d c r im d e d i ; 0 y a ra -
lara b e n m e rh e m k o ru m .
T a n n g ö n liim ü , g ö k y ü z ü g ib i a n t t i ; h a ti-
rim d an c e f ä la n m z i sild i - s ü p ü r d ü .
B ir k ere dah a ögüt v e rm e y e k o y u ld u m ;

je k e r g ib i ö rn e k lc r v e rd im , sö z le r sö y le d im .
$ e k e r d e n , ta z e sü t sa g m a y a , s ü t lc b a h , s ö z
le r im e k a tm a y a b a ? la d u « .
O sö z le r , siz e zeh ir k e s ild i; ? ü n k ü k o k te n ,

ta m ä m iy lc z e h ir y u rd u o lm u $ tu n u z .
N a sil g a m la n m a y a y im ki g a m b ile ba$a$agi

d ü jt ü ; a in a t fi k a v ira , z äten gam , siz d in iz .
B ir k im sc , g a m m ö lü m ü n e a g la r m i? B a§m -
d ak i y ara» iy ile jc n , sa ^ m i- sa k a lim y o la r m i?
S o n ra gene y ö n e ld i de a a g la y a n , fe ry ä d
e d e n d e d i ; o k a v im , a g la m a n a , fe r y ä d e tm en e
degm ez.
* Ey K u r 'ä n 'i d o g ru okuyan , egri okum a.

“ Z ä lim k a v m in a r d in d a n n a s il o lu r da a c ik -
lan a b ilirim ? „
M ESN EV I JER H I I 453
2570. D e rk e n g e n e g ö z iin d e n , g ö n lü n d e n b ir a g -
la m a d ir . k o p t u ; s e b e p s iz b ir a c iy i§ tir p a r la d i.
K a tr e - k a trc g ö z y a $ la ri d a m liy o r d u ; k e n d isi

de $a$irm i$ k alm i^ ti. Bu k a tr e lc r , c ö m e rtlik
d e n iz in d c n s e b e p s iz d a m la m a d a y d i.
A k li, b u a g la y i? da n e d ir ; b ö y le si su ^ lu lara
a g la m a k v e rin d c m i d iy o r d u .
N eve a g liy o r s u n , s ö y le ; y a p tik la rin a m i?

O k ö tü kin o r d u s u n a m i, k in le rin c m i?
K ir li, p a s li, k a p k a ra n lik g ö n ü lle n n c m i? yi

la n g ib i d a la y a n , so k a n z ch irli d ille rin e m i?
K Ö p e ge ben zer so lu k la n n a . d ille r in e m i?

A k r c p in in e b e n z e y e n a g iz la r in a m i, g ö z le rin e
m i?
In a tla r in a m i, a la y la rin a im , k in a m a la n n a
m i a g liy o r su n ? ijü k re t ki T a n r i , o n la r i m a h p u s
e tti.
E lle n d e e g r i, a y a k la n d a e g r i, g ö z lc r i, g ö -
r iijle r i d e e g ri. S e v g ile r i d e e g r i, b a ri$ la r i d a
d a e g r i, ö fk c le r i d e egri.
O n la r caklit p e§in c d ü $ tü le r, a n la tila n §ey-
lerd en , a k illa n n a u y a n la ra u y d u la r d a b u y ü z -
d e n $u ih tiy ar a k lin baîn a a y a k b a s t ila r .
B ir b ir in e g ö s tc r i? y a p m a k , y a p u k la n n i ba$-
k a la n n a d u y u r m a k k a y g u su n a d ü $ tü le r ; b ir pir
s a u n a la c a k la ri y e rd e kart e§ck k e sild ile r .
2580. T a n ri, ceh enn em de y etiên lere g ö ste rm c k

iîn cen n cttcn k u lla r g e tird i.
MESNEVI SEKIlI I
‘Iki denizi salmigtir; nerdeyse birbirlorlne

karisjacaklar. Fakat aralarinda bir berzah
var; birbirlerine kan.<jmazlar”
ayctinin mänäsi
B ak d a g o r ; ce h e n n e m lik le rle ce n n etlik le r

bir d ü k k ä n d a o t u r u r la r ; fa k a t a ra la rin d a b ir
b erz ah v a r ; b irb ir le rin e k a r ijm a z la r .
A te ? eh liy le i$ik eh lin i b ir b ir in e k a tm is ;

fa k a t a ra la rin d a d a b ir K a fd a g i y ü c eltm i§ .
H a m m ä d e n d e d e to p r a k la a ltm b ir b ir in e k a-
n j m i j ü r a m a a r a ia r m d a y ü z le rc e 90I v a r. y ü z -
lc rc e k o n a k .
H am b ir d iz id e in ci d e o lu r , b o n cu k d a ;
fakat b ir g e c e lik k o n ak g ib i b irb ir le rin e ka-
n jm i§ t ir . .•
D e m z in y a n s i §cker g ib i t a t h d i r ; if im i ta th ,
ren gi a y d in d ir ; t jp k i A y g ib i.
Ö b ü r y a risi d a y ilan zeh iri g ib i a c i d i r ; ta d i

a c i, re n g i k a tr a n g ib i k a p k a ra .
C e n n e tlik le rle ce h e n n c m lik le r, d e n iz in su y u

g ib i a § a g id a n , y ü c e le r d e n , d ip te n , ü stte n d a l-
g a la m r la r , co§<u* - k ö p ü rü rlc r .
D a ra c ik bir bedenden, b irb iri ard m ca bu

d a lg a la n n b e lir m e si, c a n larm b a r ijt a , s a v a jt a
b irb irle rin e k a tilip k a r ijin a sin a b en z er.
ß an § d a lg a la ri co $ ar, k ö p ü r ü r , g o n ü lle rin d e n

k in len sö k e r - a ta r.
MESNEVl SEHHl I 455
2590. S a v a § d a l g a l a n , b ir ba$ka § ck ild e k ö p ü rü r -

c o $ a r ; s e v g ilc n a lt- ü si ed er.
S e v g i, a c ila n t a t l ü a jt in r ; 9ü n k ü se v g ile rin

te m e li. in sa m d o gru yola g ö tü rm e k tir.
K a h ir sa tatliy i a c ilig a ? e k e r. g ö t ü r ü r ; a ci,

n erd en ta tliy la b ir a ra d a b u lu n a c a k ?
F a k a t a c iy la ta th , b u g ö rü § le b e lir m e z ; o n -
la ri, 15m so n u n d a k i p en cered e n g ö rm e y i b i-
len ler g ö r ü r le r .
S o n u g ö re n g ö z , ge r^ cg i g ö r ü r ; a h in g ö re n
g ö z se a ld a n ir, y a n lis g ö r ü r.
N ic e cath $ey ler v a rd ir k i §ck ere ben zer;

fa k a t o §ek erin ic in d e zehiT g iz lid ir .
* D a h a fa z la a k ü , a n la y iji o la n , h er?eyi k o-
k u s u n d a n a n la r , tam r. Ö b ü r ü y s e d u d a g in a d e g -
d ir ir d i$in e v u r u r da a n la r.
$ c y ta n , y e y in d iy e nAra a t a r am a d u d a g i,
b o g a z in d a n ön ce onu k o v a r, sü r e r .
Ö b ü r ü n d e , a c tü g i b o g a z in d a b e lir ir ; b ir ba§-
k asi da y er; b e lir tisi, b e d en in i bcrbäd e d er.
B a§k a b in n e y s e , a b d e st b o z a rk c n b ir yam §
v e r ir ; y erk e n duydugu ta d , cig e rin i delen b ir
y a ra o lu r.
2600. B ir b a § k a sm d a z eh irin b e lir tisi, g ü n le r, p ag-

lar g e ^ tik te n so n ra b e lir ir ; ba$ka b irin d e y se
ö lü m d e n s o n r a , m e z a n n d ib in d e n g ik ag elir.
O n a m e z a r d a n m ü h le t v e r ir le r s e , §ü ph e y ok
ki dirili§ g ü n ü n d e p c y d a h la m r.
456 MSSNEVl StKHl I
Dunyada her nebänn bitmcsi, her $ckerin

o masi igin bir £ag vardir.
"Villar gcrek ki günc§ ljigiyla Ifi’l, renk bul-

sun, parlaklik clde etsin de pari] panl parlasin.
Tere, iki ay upmde ycti§ir, olur; kizi) gülün
a 9masi ifinse bir yil gerek.
* ü «ü n ve u lu T a n ri, bu yüzden , bunu,

E n am s u r e sin d c eceü a n la tirk e n b u y u rm u $ tu r.
B u sö z lc ri i§ittin y a , her k ilm b ir k u la k o l-
o b i m A b " < h a y ä ttlf b u SÖ zler; i? tin 5'a > ä fiy e tle r
Bu söze Ab-i hayät de, su adixu takma; bu

sozlerij eski harflerin bedeninde yeni bir can
olarak gör.
A yoldaj, bir gizli-kapakl, soz daha U f

can gibi o, hem apa?ik meydandadir, hem gizli'
Bir durakta da §u yilan zehin, Tanri'nin
9evin5iyle tatU, sindirici bir häle gelir.
2610.
Bir yerde zehirdir, bir yerde ilä^. Bir yer-
de küfürdür; bir yerde, tara 0 yerc uygun.
Orada cana zarardir ama buraya gelince
derman kesilir.
Koruktak! su ekjidir ama koruk, üzüm olun-

ca tatldajir, güzellejir.
* Derken küpte gene acir, haräm olur; fakat

sirkc olunca da «N e güzel kaoktir.,.
MESNEVI StKHl I 457
Krenin yaptigim müridin, küstahhk cdcrek

yapmasi yarasmaz; tatli, hebime zarar vcr-
m c z ama hastalara ziyan verir. Soguk, kar,
üzüme ziyan vermez ama koruga ziyan ve
rir; ÛnkU koruk ilalia yoldadir; “ Allah, se
rin ge$mi$tek! su^lanni da, sona kalanlarmi
da yarliRalaniak i<*ln” dtiragum golmotnistir
E r e n , z e h ir y e s e b a l o lu r ; iste k li y e rse ak h -
fik r i k a r a n r .
* " R a b b i m b a n a v e r „ d u ä sim S ü le y m a n etm i$-

t i r ; b u sa lta n a ti b e n d e n b a^ k asin a v e rm e d e m i$ tir.
Bu lü tfu b a $ k asin a c t m c ; b a § k asm a b ö y le

b ir c ö m e r tlik tc b u lu n m a d e m i jt i r ; b u , h a se d c
b e n z e r a m a h a set d e g ild ir.
" B u sa lta n a t, b en d e n so n ra hig b ir k im se y e

d e g m e sin ,, s ö z ü n ü ca n d a n o k u . “ B e n d e n so n ra ,,
sir n n i o n u n n e k e slig in e y o rm a .
O , p a d i§ a h lik ta y ü zle rce teh lik e g ö r d ü ; d ü n
ya p a d i$ a h h g m in , k ild an k ila ba§ k o r k u su o ld u -
gunu a n la d i.
Ba^ k o r k u s u , can k o rk u su , y a d a d in k o r
k u su . B u n la ra e§it b ir im tih an o la m a z b iz im ,
i?in .
2(520. D e m c k ki S ü le y m a n h im m e tli b iri g e re ki
§u y ü z b in le rc e re n k te n , y ü z b in le rc e kokudan
g e y e b ilsin .
B u n c a g ü c ü y le - k u v v e tiy le , g e n e d e o p a d i-
ja h lig in d a lg a s i, k im i v a k it S ü le y m a n ’a so lu k
b ile a ld ir m iy o r d u .
158 MBSNEVl 5£RH! I
O n a b ile b u k ed erin tozu k o n d u ; bu yüz-

d cn de dünyädaki b ü tü n p a d ija h la r a a c id i;
§ e fä a t etti d e b u s a lt a n a u , b u b a y ra g i b a n a
v e rd in y a ; b ü tü n y ü c e lig iy le , b ü tü n o lg u n lu -
g u y la b a n a v e r.
K im e v e rirse n , k im e k e re m b u y u r u r sa n o
k iji S ü le y m a n o l u r ; o d a b e n im 15te.
B e n d e n so n ra g e lm i? d e g iid ir o , b e n im le d ir.
I la r t ä b e n im le d e n e d e m e k ? D ä v ä s iz , k a v g a -
siz b en im o k i?i d e d i.
B u n u a n la tm a k ta rz a m a b e n , g e n e erk e k le
k a d im n h ik ä y e sin e d ö n ü y o ru m .
Arap’la eînin hikäyesi
Ö z ü d o g r u b iri, e rk e k le k a d m m h ik äy e sin in
so n u n u , n e tic esin i ö g re n m e k istiy o r.
E r k e k le k a d m m hikäj-esim a n la m k y a ; se n
o n u , n efsin le a k lin a ö r n e k b il.
N e fis le a k ild a n ib äret o lan b u k a d in la e r k e k ,

iy in in , k ö tü n ü n a y ird e d ilm e si i<fin g e re k m i,
g e rc k .
2630. Ik isi d e §u to p ra k y u r tta g e r e k lid ir ; g e c e

gündüz s a v a jt a d ir , ik isi de o la y la r i^ n d c d ir .
K a d in , d u rm ad an ev m ih tiy a ^ la ru u d ile r
d u r u r ; y an i je r e f is tc r , ek m e k is t e r , so fra iste r,
m evk i iste r.
MESKEVl SERHl I 459
N e f i s , k a d in g ib i h er$ cy c b ir ^ äre b u lm a k
p c ji n d e d ir ; k im i to p r a g a d ö § en ir, k im i y ü c e lik
a ra r.
A k lm s a b u d ü § ü n c e le rd c n h a b e ri b ile y o k -
t u r ; a k lm d a , fik r in d c an c a k A lla h ’m g a n u v a rd ir .
H ik ä y e n in ig y ü z ü , b u y e m d ir , b u tu z a k n r
a m a di§ y ü z ü n ü d e $ im d i to p ta n i§it.
M ä n ä y i a n la tm a k y eter o lsa y d i d ü n y a h a lk i,
i?te n , g ü r te n k a lird i, düzen b o z u lu r d u .
S e v g i. y a im z d ü $ ü n ce , ta m a m iy lc m ä n ä ol-
sa y d i n a m a z im n , orucu n un § ek ü leri de yok
o lu r -g id c r d i.
D o s ü a r in b ir b ir le r in e s u n d u k la n a rm a g a n -
la r b ile d o s t lu g u b e lirie n ? e y le rd ir.
B u a r m a g a n la r , g iz li o la n , g ö r ü n m e y e n se v -
g ilc rc ta m k h k c t s in d iy c su n u lu r .
C ü n k ü a b ilg i sä h ib i e r , g ö r ü n e n ih sa n la r ,
g ö r ü n m e y e n se v g ile re ta m k tir.
2640. T a n ig m d a k im isi g e rg e k o l u r ; k im isi y alan -

ci. I n s a n , k im i ja r a p t a n sarh o§ o lu r , k im i a y -
ran d a n .
A y ran i?e n d e co $ k u n lu k lar g ö s t e r i r ; h ay -
h u y e d e r ; se n d e le r , y ik ilir.
0 m ü rä y i d e o r u ? tu ta rk e n , n a m a z k ila rk e n
bu <;e$it i§ler y ap ar; h alk in sc v g id e n sarho§
oknu? d e m le r im ister.
D i§ y ü z d e g ö r ü n e n i$lerd en m e y d a n a g e le n
$ey, b a m b a § k a b ir ^ e y d ir; m sa n , b u n la r la , iîn de
giz li o la m b e lir tm c k ister.
460 MESNEVI 5ERH1 I
\ ä r a b b i , sen b iz c b ir a y ir d c tm e k d u y g u su
ver d e , o b e lirtin in e g risin i d o g r u su n d a n a v ir-
d e d e lim .
* D uygunun a y ird e tm e si n a sil o lu r, b ilir

m isin ? § ö y le o lu r : D u y g u , T a n r i ljig iy la g ö r -
m c y e ba§lar.
B e lirti o lm a s a b ile s e b e p o n u m e y d a n a 91-

k a r ir ; a k ra b ä lik g ib i h an i. A k r a b ä lik , b e lirtisi
o lm a sa d a se v g iy i h a b e r v e rir.
1 an ri jjig i n a u y an k i$ i, n e b e lirtiy e k u l-k ö le

o lu r , n e s e b e p le r e .
S e v g i, g ö n iild e iji]- i5il i ji l d a d i k f a p a r la r d a

p a r la r ; a d a m i, b elirtiy i g ö z le m e k te n k u rta n r.
A rtik 0 a d a m m , sc v g isim b ild ir m e s i g c re k -

m e z ; f ü n k ü sc v g in in i§igi b ü tü n ä lc m e , tä g ö k -
lere dck v u r m u $ tu r , h er y an i t$itm i§tir.
2650. Bu sö z ü n ta m a m la n m a si 19m d a h a c tr a fli

a n la tilm a si g e re k a m a ö te y a n m i se n a r a a r u k .
M ä n ä b u se k ild e n b e lin r a m a je k il, m ä n ä y a

h em y a k m d ir , h em u zak .
B ir b ir in i b ild ir m e k b a k im in d a n su y la a g a c a
b e n z e r le r ; fa k a t ö z le r i d ü $ ü n ü lü r s e p e k u z a k tir
o n lar.
ö z ü , h u sü siy e ti b ira k d a s e n , 0 ik i n z ik
a ra y a m n ( * ) h ik ä y e sin i a n la t.
(*) M etinde " A y yüzliln ün " m in ä .in a “ mali rü " ya7.,|.

au* « a r tiia ttir m a d a . bu ,ö zU „ yam na, " r m k a w y a n .n m 4-
n a .m a gelen "n z k - c ü " yaziiarak dilzeh ilm ijtir.
MESNJTVl SERH! I 461
A r a b ’in s e v g ilis in in d ile g in e u y m a s i,

b u u y u $ ta ne d ü z e n v a r , ne s m a m a k
d iy e d e a n d i 9 m e s i
A dam , a rtik d e d i, a y k in lik ta n , a k silik te n

v a z g e Q tim ; e m ir s e n in ; d ile r se n <;ek k d ic i, k m -
d an siy ir.
Ne d e rse n bu yru gu n a uydum ; b u yrugu n
iste r k ö tü o ls u n . iste r iy i; b a k m a m b ile.
* S e n in v a rh g tn d a y ok o la y im . D e g il m i k i
seni s e v iy o r u m ; " S e v g i , in sa m k ö r e d e r , s a g ir
e d e r .,.
K a d in , g e r^ e k te n b a n a b ir iy ilik m i e tm e y i
k u ru v o rsu n ; y o k sa h ile y le , g iz le d ig iro §cyleri
mi ö ären m ek istiy o rsu n d e d i.
A dam , giz liy i de, a ijig i da b ile n A llah a ,

to p ra k ta n Ä d e m -i S a f i ’ yi y a ra ta n a a n d o lsu n
ki d e d i. se v iy o r u m se n i.
T ann, A dcm ’e ü? a r? in boy v e rd i am a,
le v ih le rd e . ru h la rd a n e v a r, n c y o k sa hepsiru d e
ona g ö s te r d i.
2660. A d la n ö g r e tti d e o n a , t& so n a dek ne o la -

c a k sa . ö n c e d c n ö n ce ö g rerti.
D erk e n m e le k le r. o n u n d e r s veri$i y ü z ü n -
d e n , k e n d ile rin d e n g e ? t ile r ; o n u n k u tla m a siy la
b ir b a sk a k u tlu lu k eld e e ttile r.
A d e m 'm yüzünden, k e n d ile rin e yüz g ö s-

reren g e n i§ lig i, g ö k le rd e b ile b u la m a m i§ la rd i.
465 MliSNEVf Si n Hl I
O te rte m iz c a n sä h a sim n g e n ijlig i k a r?ism -

d a , y cd i g ö k sä h a si b ile d a r d i.
* P e y g a m b e r , T a n n b u y u r d u ki d e d i; b en
n e y ü c elere s ig a r im , n e a ^ a g ila r a ;
A ü stü n e r , §u n u bil k i b e n , n e y e ry ü z ü n e
s ig a r im , n c g ö k y ü z ü n e , n e d e A r$ ’a.
§a $ ila ca k $ey j u ki in a n an k i$ in in g ö n lü n e
sig a rim a n c a k ; b en i a n y o r s a n , g ö n ü llc r d e a ra .
* T a n r i , a se k in e n ki5i d e d i, k u lla n m in a ra -
sin a k a a l d a b e n im k e re m im i g ö r e c e g in , se y re -
d e c e g in c c n n e tim e g ir.
A rS/ 0 ‘ S 'g 'y ta . o g e n i^ ligiy le b ile , g e n e d e

A d e m ’i g ö r ü n c e , u lu lu g u n d a n gc<;ti.
E v e t , A r§ ’ in u lu lu g u n a so n y o k ; fa k a t m ä n ä
g e lin c e §ckil d e n e o lu y o r ?
2670. H e r tn clek , b u n d a n ö n ce d iy o r d u , y e ry ü -
y ü z ü y le e ? tik , d o sttu k .
K u tlu k to h u m u n u y e ry ü z ü n e c k iy o r d u k ; y e -
re olan b u a lä k a m iz a d a $ a ?iy o rd u k .
H a m u r u m u z g ö k y ü z ü n d e n y o g r u ld u g u h a l
d e b iz im , §u to p ra k la n e a lä k a m iz v a r d iy o rd u k .
I jik la r iz biz d iy o rd u k , k a ra n lik la rla d ü s ü p

k a lk m am iz n e d e n ? I 5lk. n asil o lu r d a k aran -
u k larla b e r a b e r y a $ a r?
A Ä d e m , o a lä k a , o d ü jü p k a lk i? , se n in k o -
kunun y ü z ü n d e n m i? ; 9ü n k ü b ed en in in an si
a r g a c i, y e r y ü z ü n d e n ; b e d e m n to p ra k ta n d o k u n -
m u §.
MT SN EVI $ERHt I 463
T o prak b c d e n in i y crd e n d o k u d u la r ; te rte

m iz i$igin i b u r a d a b u td u la r.
C a n im iz in , § im d ij rCihundan e ld e ettig i p a -
n lt i, ö n c e d e n ö n c e , to p ra k ta n p arh y ord u .
Y e r y ü z ü n d e y d ik d e y e rd e n h a b e rim iz y o k -
tu ; orad a g ö m ü lü o lan d e fin e y i b ilm iy o rd u k
b ile .
O d u ra k ta n y o la d ü jm e m iz e m re d ilin c e , b u
y e r d e g i§ tin n e k , a ci g e ld i b iz e .
T a n r i ’y a d e lille r g e tin y o r d u k ; T a n r i'm iz ,

b izim y e rim iz e kirn g c lc cek ki d iy o rd u k .
2680. D iy o r d u k k i : S e n i n o k sa n la rd a n m ü n e zzeh
b ilijim iz in i§ ig im lä fa , sö z e sa tiy o rsu n .
T a n r i b u y r u g u , b iz e b ir y a y g i y ay m i§ ti d a ,
en in e - b o y u n a sö y le y in b a k a lim d e m i§ ti.
D ilin iz e ne g e lir s c «.c k in m ed cn , b ab an in

te k ?ocu gu g ib i sö y le y in ;
* C ü n k ü , b u sö z le r y e rin d e o lm a sa b ile ra h -
m e tim , g a z e b im d e n ü stü n d iir , fa z la d ir. ,
B u a r t ik lig i, b u ü stü n lü g ü m e y d a n a k o y m a k
ipin a m e le k , sa n a jü p h e le r v e ririm , se n i z a n -
la ra d ü jü r ü r ü m .
D e r k e n sö y le r sin , d a n lm a m ; h ilm im i in k är
e d e n d e a g iz a ^ a m a z .
B iz im h ilm im tz d e n , h er so lu k ta y ü z le rc e b a
b a , y ü z le r c e a n a d o g a r ; so n r a d a h em en y ok -
lu g a d ilje r g id e r .
404 MESNEVI SERHI I
0 b a b a la r in , a n a la n n h ilm i, b izim h ilim

d c n iz im tzin k ö p ü £ ü d ü r ; k ö p ü k b e lir ir , y o k o lu r ;
t’akar d e n iz ge n e y c rin d e d ir.
D a h a ne d iy e y im ? Z dten o in c iy e kar$i §u
se d c f. k ö p ü g ü n . köpügünün köpügünün de
an cak k ö p ü £ ü d ü r.
O k o p ü k h a k k ty fin , o a n - d u r u d e n iz h ak k iy -
? in b u s ö z , n e im tih a n d ir, n e d e bo$ lä f ;
2690. D önüp h u z ü r u n a v a ra c a g im T a n n ’ya a n d -

o lsu n ki sc v g id e n , y ü rek te m iz lig in d e n , gön ü l
a lfa k lig in d a n d o g u y o r .
B u h e v e sim , se n c e b ir tc c r ü b e y se , b ir im -
tih a n sa, b ir n efesy ik o lsu n §u im iih a n ed i$im i
im tih a n e t.
S ir r in i sa k la m a d a s i r n m m eydan a fik s in ;
gü cü m n ey e y e te rse b u y u r, hem en y a p a y im .
G ö n lü n d e k m i g iz le m c d e . g ö n lü m d e k ile r
m e y d an a q k s i n ; ne y a p a b ile c c k se m boynum a
a la y im , i§e g irije y im .
Ama ne y a p a y im , ne e d e y im ; e lim d e ne
? ä r e v a r ? B ir b a k d a g ö r , c a n im n e i§e y a r a r ?
Kaduun, kocasina rizik istemek yolunu

gösterm esi, onun da kabul etmesi
K a d m d e d i k i: B ir g ü n e jt ir , d o g m u g ; b ir
ä le m , o n u n y ü z ü n d e n iîklanm i§.
T a n n v c k ili; her§cyi d ü z ü p k o$an T a n r i ’ nin
h a life si. B a g d a d §ehri o n u n y ü z ü n d e n b a h a ra
dön m ü§.
MESNtVl StHHl I 465
O p a d i$ a b a u taîrsan se n d e p a d ija b o lu r-
s u n ; n c v a k te d e k h e r d ü § k ü n ü n y an in a v arip
d u r a c a k s in 5
D e v le tlile r lc (*) dü$üp k a lk m a k , k im y ay a

b e n z e r ; z a te n o n larin b a k i^ la rin a b en z er k u n y a
n e rd e v a r ?
A h m e d 'in g ö 2 ü , E b ü - B e k r ’e dü $m ü $ d e o ,
b ir g e rg e k le y i? yüzünden S id d iy k olm u § .
2700. A dam , p ad i$ a h b em n asil h u z ü ru n a a lir

d e d i ; b ir b a h ä n a b u lm a d a n o n u n y an in a n asd
v a ra b ilirim ?
Y a b ir y ak in lik g c rc k b a n a , y a b ir d ü z e n .
H iy b ir s a n a t , ä le tsiz d ü z e n e g ir e r m i?
* H am M ccnun, L e y lä 'm n b ira z cik h asta-

la n d ig im d u y m u $ tu da;
E yvah d e m i$ u ; b a h ä n e siz n asil g id e y im ?

H a l-h a tir so r m a y a g itm e z se m nc o lu r u m , ne
h äle g e lir im ?
K.e$ke h e k im lig i lyi b ilir b ir h ek im o lsa y -

d im d a h e rk e ste n ö n ce b e n g itse y d im L e y lä ’ ya.
* T an ri b ile , u ta n c im iz g itsin d iy e “ G e lin

d c „ b u y u rd u .
Y a r a s a la n n g ö z le rin d e g ü < ;-k u w e t o lsa y d i,
g ü n d ü z le r i d e u<;ariar, b ir h o ? h a le g e lirle rd i.
K a d m d e d i k i: K e re m sä h ib i p ad iâh m ey -
d a n a g ird i m i, ä le tsiz lik , a le tm ta k en d isi o lu r.
(*) M otne "I)ä sfh a n " y a z ilm i?k e n ü ülline " m u k b ila o ‘
y a z ila r o k <liä»eltilmi?tir.
r.so
46G MESNtVl SERHl I
C ü a k ü u let, d ä v äy a , v a rlig a d ü $ m e k tir; i§

ä le tsiz lik te d ir ; a lq a lm a k ta d ir.
A d a m d e d i k i: A le tsiz lik ä le m in e v a rm a d a n ,
ä le tsiz n asu a ljj- v e r ijt c b u lu n a b ilir im ?
2710. $ u h ald e m ü flis lig im e b ir d e tam k ge rek

ki gan i p a d ija b h llim e acisin .
S e n b a n a . sö z d e n , h iled en ba§ka b ir tam k

g ö ste r de o §en p a d ija h , h äh m e a c isin .
C ü n k ü bu söz> bu h ile sä h id m in ^ eh äd eti,

o k ad ila r k a d isin m in d in d e k ab u ) e d ilm e z .
H a lm e §eh Sdct e d e n , g e r^ e k lik o lm a lj ki söz

sö y lc m e d e n ijig i p a r la sm , g ö r ü n sü n .
Arabin, fülleri ajip, orada da su kitügi

var sanarak B agd ad ’a, Mü’rainler cml-
rinc bir testi yagm ur suyunu arm agan
götiirmesi
K a d in dedi k i: G c rife k lik , v a rh g m d a n ta-

m an n y lc fik m a n , <;abalam am b ira k m a n d ir,
T e s t id e y a g m u r su y u m u z v a r ; v a n n - y o g u n ,
se rm ä y e n -se b e b in d e an c a k b u .
A l $u su d o lu te stiy i, dü $ y o la ; o n u a rm a g a n
ver d e p ad i$ ah in h u z u ru n a <?ik.
D e k i: B iz im b u n d a n b ask a h if b ir §eyim iz
y o k ; am a ^Ölde d e b u n d an d a h a iyi su yok.
O n u n h a z in e sin d e a g ir , d e g e rli m a lla r 90k-

tu r. a m a bu ? e } ii su y u gil^ e ld e e d er.
MESNEVI SERHt I 467
N c d ir o t e s t i? §u fe p e y c v r e <;evrilmi§ b e-
d e n im iz ; ifin d e de d u y g u la r u n iz m acj su y u
var.
2720. * E y T a n r i , “ A lla h s a u n a ld i,, lü tfu y la sen
k a b ü l e t b iz im $u k ü p ü m ü z ii, $u testim izi.
Be$ d u y g u d a n m e y d a n a g e le n $u be§ lüleli

te stid c k i s u y u , h e r ?e§it p islik te n sen a ru .
A n t d a b u te s tid e , d e m z su y u n u n siz a c a g i,
g ir e c e g i b ir y er o ls u n ; b ö y le c e d e te s tim , d e n iz
h u y u y la h u y la n sm .
O nu a rm a g a n o la ra k p a d ija h a g ö tü rd ü n
m ü, te rte m iz o ld u g u n u g ö rsü n de m ü ß ten
f ik s in o n a .
O ndan so n r a d a te stin in s u y u , so n s u z b ir
häle g e li r ; y ü z lc r c e dünyä, te su m n su y u y la
d o lar.
* L ü le le r i k a p a t d a testiy i k ü p te n d o ld u r ;
T ann, n e fis istc k le n n d e n yum un g ö z ie rm iz i
d e d i.
A rap , te stiy e b a k ip - b a k ip b ö b ü rlc n iy o r ,
k im in b ö y le b ir a rm a g a m v a r ; o n u n g ib i b ir
p a d ija h a , g e re c k te n de d c g e rli b ir a rm a g a n
d iy o rd u .
K adm b ilm iy o rd u ki o r a d a , y ol u g ra g in d a ,
§eker g ib i ta tb D ie le irm a g i a k m a k ta .
G e m ile r le , b ah k a g la n y la d o p d o lu o la ra k ,
§ch rin o r ta s m d a n a k ip g itm c k tc .
Y ü rü , p ad i§ a h m y an m a var da debdebeyi
se y r e t ; k iy ila rm d a n irm a k la r a k an d u y g u y a b ak .
468 MrSNhVJ serhi i
0. B iz im b u ?c§it d u y g u la r u m z , a n la y i§ la n m iz ,
o a n - d u r u d c n iz e kar$i b ir k a tr c d ir an cak .
Arabin karisimn, bundan iyi bir su

olm adigm a inanarak testiyi kcêye
sarm asi, kapagm i da iyice kapatm asi
Evei dedi adam , testin in k a p a g im k a p a t;

g e re c k te n d e b u a rm a p a n , b iz e fa y d a h o la c a k .
$ u te su y i k e^ ey e s a r ; k e^ cy i d e d i k ; p a d ija h
o r u tu n u b u a rm a p a n la a ^ sin .
£ünkü b ü tü n dünyäda bunun g ib i b ir su

y o k t u r ; h älis a ri-d u r u *a r a p b u . ta d la r k ay n agi
bu.
O n la r, b o y u n a a c i, tu z lu su la ri igerler d e
ille tle re k a r a r la r ; v a n k o r o lu r-g id e rle r.
V u r d u , tu z lu s u olan k u$, b e rra k ve tatli su

n e re d e d ir, n e b ils in ?
Ey yeri - y u r d u tu zlu su y u n k a y n a k ba?i

o la n , se n $ a t f >i, C e v h u n ’u , F ir a r ’i n e b ilir s in ?
S e n d a h a b u g c ? ic i, b u so n u y o k o lan k e r
v a n sa ra y d a n g c ? m e m i§ s in ; o k y lu g u , sa rh o ?-
lu g u , n eseyi n e b ilirsin s e n ?
B ilse n b ile b u b ilg in , b a b a d a n , a ta d a n d u y -

m a d ir ; b u a d la r . sen ce E b c e d 'e b en z er.
_ E b c e d , h e w e z ... B u sö lz e ri b ü tü n (jocu k lar

b ilir le r ; b ilirle r a m a m ä n ä la ri, o n la r d a n co k
u z a k tir.
MESNEVI SfcftHt l 469
2740. H ä sili A r a p , te su y i a ld i, y o l 3 d ü ^ tü ; g e ce-

g ü n d ü z , on u ta§iyip g ö tü rü y o rd u .
Z a m ä n e ä fe tle rin d e n b irin e u g ra m a sin d iy e

h em te stm in ü stü n e c itriy o rd u ; hem de onu
y ü k le n m ij. cö td en ?ch irc g ö tü r ü y o r d u .
K a d m d a se c c ä d e sm i y a y m i§ , n am a z k ih -
y o r d u ; r a b b im , se n e sen lik v e r, se n k o ru d u ä -
sim v ir d e r m ift i, y a lv a rip d u ru y o rd u .
D iy o r d u k i : K ö tü k i^ ile rd c n , a$ agilik a d a m -
la rd a n s u y u m u z u se n k o r u ; y a r a b b i, o m c iy i,
o d e n iz e se n u la jt ir .
K ocam u y a m k tir , h ü n e rlid ir am a in cin in

b in le rc e d ü jm a m v a rd ir.
In c i d e n e o lu y o r k i? K e v s e r su y u o ; in cin in
d e ccm eti, b u su y u n b ir k a tresi.
K a d in m d u ila n , aglay ip sizlan m 3 lan , ada-

mrn d erd e d ü^m esi, a j i r yük gekm esi yü zü n den
A rap , h irsiz la ra y a ld irm a d a n , atilan b ir
ta'jla k in lm a d a n , s a g - e se n , te stiy i H aU felik $eh-
r i ’n s d e k g ö t ü r d ü .
B ir k a p i g ö r d ü k i n im e tle rle d o p d o lu . Ih ti-
y a fla r i o la n la r , a g la r u u o ray a g e r m ijle r , y ay -
m i$lar.
S o lu k ta n s o lu g a , h er yandan b ir ih tiy a ?
sä h ib i g c liy o r ; o k a p id a n ih sa n la r eld e e d iy o r ;
ih tiy äci g id e r iliy o r .
2750. * O k a p i, ate§e ta p a n a d a , in a n a n a d a , g ü z c -
le d e , fir k in c d e a f i k ; c e n n e t g ib i d e g i l; güne$
g ib i, y a g m u r g ib i.
MES.NEVI SERHl I
B ir to p lu lu k g ö r d ü k i, h a life n in h u z u ru n d a
d u z u lm u ? , b e z e n m tj; b ir b a jk a to p lu lu k a y a k ta
d u ru p sira b c k le m e k tc .
* S ü lc y m a n ’d a n k a n n c a y a d c k ilcri g id e n le r
g e ri k a la n la r ... S a n k i S u r ü fiir ü h n ü s d e d ü n -
y ä d a k ile r d irilm i$ le r.
G o ru n ü § e k a p iia n la r m c ile re , m ü c e v h e rle rc

b a tn u $ ; m än ä e h li, m än ä d e n iz in e dalm i$.
H im n ie ti o lm a y a n , h im m et sä h ib i o lm u ? ;
h im m e u o la n s a , ne n im e tle re u la ^ m ij.
Yoksul nasij ihsäna, ihsan sahibine Asrk-

sa, Ihsan sahlbinin ihsäm da yoksula
aîktir; yoksulun sahn fazlaysa, Ihsan
sahibi, onun kapisina gelir. Ihsan sähl-
binln ihsan] fazlaysa yoksul, onun kapi-
sma gelir. Fakat yoksulun sahn, onun
olgunlugudur; ihsan snliibinin sabnysa,
omui kusurudur
K a p id a n , a lhuyat,' sa h ib i, g c l ; c ö m e n Jik ,
y o k su l g ib i, y o k su lla r a m u h ta ^ ü r d iy e sc s g e l-
m e d e y d i.
S c s d iy o rd u k i: C ö m e r tlik , y o k s u lla n , z a y if-

a ra m a k t a ; g ü zcllerx n , c ilä li, c o z su z -p a ssiz
ay n a a r a m a la n g ib i h an i.
G ü z e lle rin y ü z le ri, a y n a y la b e z e n ir ; ih sa n m

i ’ü z ü d e y o k su lla b e lirir.
* B u n u n i p n d i r ki T a n n , " V c d d u h ä ,, sü re -
sin d e « E y M u h a m m c d ,, b u y u r d u , “ Y o k su la p ek
b a g ir m a .,,
MESNEVI SERHl I 471
D e g il mi k i y o k su l, c ö m e r tlig in a y n a s td ir ;
sa k in a y n a y a karî so lu k v e rm e , g ü n k ü so lu k ,
a y n am n y ü z iin c z iy a n v e r ir ; a y n a y a i b u g u la n -
d irir.
2760. B ir ki?i v ar; c ö m c rtlig i, y o k su lu b e lir tir ;

b ir b a^ k asi v a i; y o k su lla ra ih sa n d a b u lu n u r.
§ u b a ld e y o k su lla r , T a n r i cö m e rtlig iru n de-

lillc r id ir ; T a n r i 'y l a o la n la rsa . m u tla k cö m e rt-
lik tir.
B u iki b ö lü k te n o lm a y a n la r, z ä te n ö lü lc rd ir.
B u 9e$it k i§ i, b u k a p id a d e g ild ir ; o , p e rd e n m
iistiin d e k i re sim d ir.
Tanri yoksulu olup T an n ’ya susarm?

olanla T a n n ’dan mahruni olan, ba§-
kasina susayan ki§i arasindaki fark
O , y o k su lu n r e s m id ir ; c k m e k y e m e z . K ö-
p e g in re sm in e ek m e k a tm a .
O nda lok m a y o k su llu g u v a r , T a n r i y o k su l-
lu g u yok. B ir ö lü n ü n re sm in in önüne tab ak
koym a.
E km ck y o k su lu , k a ra d a b a lik tir . § ek li ba-

lik |e k lid ir a m a d e n iz d e n k a fa r .
* E v k u § u d u r o , h a v a d a n u f a n Z ü m rü d ü a n k a
d e g il. G ü z e l y e m e k lcr y er, $ e rb e tle r 19e r ; fa k a t
T a n n 'd an yem ez, i^m ez.
Y c m c k , i 9m e k i?in T a n n ’ y a ä § ik tir, g ü z e l-
lig e , a lim a ä§ik d e g ild ir.
472 MESNEVI SIKH ! |
* T a n n 'm n zätin a ä§ik o ld u g u n u v e h m e tse

bile s e v d ig i, z l t d e g ild ir ; v e h m i, a d la r in , sifat-
larm v e h m id ir.
* V eh u n m a h lü k tu r, d o g m u § t u r ; T a n r i'y s a
d o £ m a m j$ tir d a . d o jiu rm a z d a .
. K cn di y a p tig i re sm e , k en d i v e h m in e ä§ik
o lan n ere d cn n im e tle r sä h ib i T a n n ä jik la rin -
dan o la c a k ?
F a k a t o v e h m e ä§ik o lan d a g e ry e k se , o n u n
o gegci a§ k i. k en distn t gcnpege ce k er.
B u sö z ü e tr a l iica a n la tm a k g c r c k a m a k öh n e
a n lay i^ lard an ü rk ü y o r u m .
K is a g ö r ü jlü esk i a n la y ijla r , d ü ? ü n c e y e y ü z -

lerce k ö tü h a y a llc r g e tirir.
H e r k e s g e n je g i d u y a m a z ; b ü tü n b ir in c ir,
h e r k u § cagiza lok m a o la m a z . *
H e le o k u§, ö)m ü § , c ü riim ü $ , h a y ä llere d al-

m t$, k ö r, g ö z s ü z , b ir ku$ o lu r sa .
B ah k re sm in e ha d e n iz o lm u * , h a k a ra . H in t-
Linin y ü z ü n e h a sa b u n o lm u § . ha k ara b o y a .
B ir k ä g id a g a m li b ir a d a m rc sn n y a p sa n , o
re sm m n c g a m la b ir ah^-veriî v a r d ir , n e n e jc y le .
R e sm i g a m ü d ir a m a re sm m g a m d a n h ab eri
bile y o k t u r ; re sm i g ü le r am a g ü ld ü g ü n d c n
h a b e n y o k tu r ki.
G ö n ü le i§leyen bu g a m la ne§e d e , o g a m a ,
o n e je y e kar$i b ir re sim d ir a n c a k .
MESNIVI SERHt I 473
2780. § c k ild c n m än äyi a n la y a sin d iy e g ü le r b ir

h a ld e r e sm e d ilm i§ tir; se n in lf in d ir bu.
R e sm in g a m ti y a p ilm a si d a g e n c b izim iy in ;
d o g ru y olu h a tirla m a m iz itpin ( * ) .
Hu h a m a m d a k i r e sim le r , c im e k ä n m d i?in d a n
b ak iH rsa, e lb ise le r g ib i h a re k e tsiz d u r u p d u r-
m a d a d ir.
S e n d i^ a rid a o ld u k g a a n c a k e lb ise le ri g ö r ü r-
sü n ; a s o lu k d a ? , elb isc n i so y d a igeriy e g ir.
C üakü e lb ise y le i<;criyc y ol y o k t a r ; b ed en

can dan h a b e r s iz d ir ; e lb ise beden den.
Halifenin nakiypleriyle kapicilarimn,

bedeviyi agirlam ak i§in yamna
gelmelcri, arm agam m kabül etmclcri
O b e d e v i. u z a k (jö llc rd c n , h ü lf e t y u r d u n a ,
h alife n in sa r a y im n k a p isin a v a n n c a
N a k iy p le r . b ed ev iy i k a r$ ila d ila r ( * * ) ; v e n i-
n e - y a k asin a b ir hayli lü r u f g ü lsu y u se rp tile r .
t h t iy a c m i, o , sö z sö y le m e d e n a n la d ila r ; on la-
rm i§ i-g ü c ü , z a te n iste m e d e n o n ce b a g isla m a k u .
O n a , ey A r a b ’m y iie e si d e d ile r , n c re lisin ,

y ol y o r g u n lu £ u n d a n ne h a ld c sin , n a s ils in ?
(* ) Bu b cy it, ):ar*ilajtir<»;ada k e tn a ra y a z iln iijtir .
<**) M ekinde, "P e s nnäciybati plj-i ü bn* ä m e d e n d " ya-

zitm ig ; k a rjita ftm m n cla *’ u bäz © m edended in ü * iiin e a räb i
f o d e n d " y.-vülaruK d iiz e ltilm U tir.
MESNEVJ 51RHI I
B e d e v i, y ü z v e rirse n iz d e d i, y ü c e lir im ; a rd a
a ta r sa m z n e v ü ce lig in k a h r . n c b ir §eyim .
>. * A y ü z le n n d e u lu lu k b elirrisi g ö r ü le n le r ;
a i$ ik la n . C a ’fe r i a ltin d a n d a h a ho$ o la n la r ,
S iz i bu k ere eik g ö r m c k , siz in lc b ir k ere
b u lu jm a k , n ic e g ü z e lle ri g ö rm e k e ir, m e e g ü z e l-
lerlc b u lu jm a k n r ; y o lu n u za m al d a fe d ä o lsu n
m e n äl de.
* H e p m iz d e “ A llah i$igiy la g ö r ü r ,, sirrin a

c r n u ^ sim z ; ih sa n la r d a b u lu n m a k 19m p ad i§ ah in
y a m n d a n g e lm ijsin iz .
^ O bak i§ k im y a siy la , b a k ira d ö n m ü ? m s a n la n .

s ä f a lu n a 9c v irirsin iz .
G a n b r n i b e n . <;öllerden g e ld im , p ad i^ ah in
lu tfu n u u m a ra k g e ld im .
O n u n lü tfu n u n k o k u su , 9öU cri k a p la d i; k u m ‘

zerreleri b ile o lü tu flu c a n lan d i.
B u ra y a d e k p ara - p u l eld e c tm e k i 9in g e l

d im a m a g e lip siz i g ö r ü n c e d e sarh o § o ld u m ,
k e n d im d e n gC 9tim .
B irisi, e k m e k alm ak 19m e k m e k 9i d ü k k ä m n a

, tu ; e k m e k 9m in g ü z e llig in i g ö rü n c e
d e can v e rd i g itti.
B ir isi, h av a a lm a k i9in g ü l b a h 9c sin e g i t t i ;

d e rk en b a h ^ v a n m yüzü. ona se y ir - se v ra n
y eri o ld u .
H a m k u y u d a n su 9ek en b e d e v i g ib i. O da
l u s u f ’u n y ü z ü n d e n Ä b - i h a y ä ü tarn .
MESNEVI SERlii | 475
2800. M ü s ä , atc§ e ld c c tm e y e g i t t i ; ö y le sin e b ir

a te ? g ö r d ü ki ate§tcn v a z g e ^ ti.
Isä , d ü § m a n la r d a n k u r tu lm a k ifin s\q-

rad i ; o s iy r a y i^ on u d ö rd ü n cü k at göge
y ü c d t t i.
B u g d a y b a ? a g i, A d e r a ’e , tu z a k o lm u j da
v a r lig i, in san la ra ba§ak k e s ilm ij.
D ogan, y em 19m tu z a g a y ö n e lir : d c rk en

p a d i? a h m b ile g in i. elini b u lu r . d c v le te , ik b äle
u la jir .
C ocuk, b a b a s i, k e n d isin e ih sa n d a b u tu n a-
c a k , ku$ a ia c a k ü m id iy le m c k te b e g id e r , h ü -
n er, b ilg i c ld e e d e r .
B irisi m c k te p te n f ik a r , y ü ce b ir m e v k ie
e r e r ; h o ca sin a a y lik v e rirk en d o lu n A y k e silir,
ä lc m i 15-itir .
A b b ä s , k in g ü d e r e k A h m e d ’ i k ö k ü n d e n sö -
k ü p a tm a k 19m a sli o lm ay an k e n d i d im n e g ü v e -
n ip s a v a ja g e lm i§ ti.
H a life lik te o, onun o g u U a ri, k iy a m e te dek

d in e ark a o ld u l a r ; h a life lig e $eret v e riy o rla r.
Ben de bu k a p iy a , bir$ey cik iste m e k i?in

g c ld im ; la k a t d e h liz e g ir e r g ir m e z y ü c e ld im ,
b a§ k ö ?c o ld u m g itti.
Ekm ek ü m id iy le a rm a g a n o la ra k su g e tir-
d i m ; fa k a t ek m e g in k o k u s u , b en i ce n n eticrin
ba§k ö§esin e g ö tü r d ü .
176 MESNIVI SIRHI I
2810. E k m e k , b ir Ä d e m ’i ce n n c tte n s iir d ü - fik a r d i j

b e n iy sc ce n n e tlik le re k atti.
A lc lc k g ib i s u d a n d a g c ? t im , e k m c k te n d e .
G ö k k e sü d im . b u k a p id a n , hi<; b ir iste g im ol-
m a k siz in d ö n m e y e k o y u ld u m .
Ä §ik larm b e d e n lc riy te c a n la r in d a n ba$ka h er-

je y , d ü n y ä d a b ir m a k sa tla d ö n e r-d o la $ ir.
D iin jä y i soven , üstiin c güiit>§ vu rm u s

olan d iv a r a göniil vcreii Jdsiyc b en zer;
o d iv ard an oh n adigin i, dördüncü
k a t g ü k te b-uiunan giincg d egirm isindeii
oldugunu a n la m a y a «;alism az; gönlünü
tam am iy le d iv a ra verir. lu in e si« isigi
güncst» U avusunca, eln-di o la r a k nm lirum
k alir. "O n la rla isted ik leri §eylerin a ra si-
na b ir cn geklir, rck ild i a r ttk "
K ü lle . b ü cü n c ä$ik o la n la r , p arâ-bu û ga

ä?ik o lm a z la r. P a r ^ a - b u ^ u g a ä§ik o la n la r, on u
ö z lc v e n le rse k ü ld e n m a h ru m k a lirla r.
P a r^ a -b u ^ u k , p arâ-b u y u ga ä ji k o ld u m u,
s e v g ilis i, h e ra e n ce cik k cn di b ü tü n ü n e g id iv e r ir ;
ä$ik d a a y rilig a d ü je r - g id e r .
B a s k a la n n m m a sk a ra si o l u r ; k u lu -k ö lc si k e-
s i l i r ; d c n iz c d ü § e r, elin e g e le n o ta , y o s u n a sa n lir .
O z a y if, e m ir -h ü k ü m sä h ib i o la m a z ki d o s-
tu n u n d e rd in c d c r m a n o ls u n ; e fe n d isin in iîni
mi go rccck, kcn di ijin i m i?
MESNEVI SERHl I 477
* A r a p la rm , “ Z in a edeceksen h ü r kadin la
et, b ir ?ey calacak san inci g a l1' atasözü
Z m ä e d e c e k se n h ü r k a d in la e t s ö z ü , b u y ü z -
dcn a ta sö z ü o lm u $ t u r ; p a la ca k sa n in c i 9 aJ s ö z ü ,
bu vüzden sö v len eg e lm i^ tir.
K u l, e ic n d is m e g i t t i ; ä$ik, a g la y a -m le y e ka-
la k a ld i. G ü l k o k u s u , g ü l b a h g e sm e g i t t i ; o y sa
d ik en o ld u k a ld i.
Is te g in d e n u z a k d ü s t ü ; ^ a iijm a s i b o § a g i t t i;
9e k tig i z ä h m e t b o$ a 9ik t i ; ü ste lik a v a g i d a y a -
ra la n d i.
2820. H am g ö lg e avlan an a v ci g ib i. H i? g ö lg e
se rm a y e lik ed er mi o n a ?
A dam , s im s ik i, ku$un g ö lg e sin e y a p isjm ij;

k u > sa ag a crn d a lin d a $a$nrm i$ k alm i^.
B u a k ilsiz a d a m d iy o r , n ey e g ü lü y o r a c a b a ?
l$ce sa n a o lm a y a c a k § e y ; i?te sa n a 9ü rü m ü § -
gitm i$ se b e p .
E g e r p a r 9a-bu(?uk d a b ü tü n le d ir , o n d an a y n l-
m a z d iy o rsa n d ik e n y e ;d ik c n d e g ü lle b e r a b c r d ir .
P a rg a - b u 9u k , b ü tü n le a n c a k b ir v ü z d e n
b ir le $ m i? tir ; v o k sa p c y g a m b e rle rin g ö n d c ril-
m esi b oû n a o lu r d u .
C ünkü p e y g a m b erle r, in san la ri T a n n ’ va
u la§ tirm ak i9in ge lm t^ le rd ir. In sa n la rin h e p si
d e b ir b e d e n sc , k u lla T a n r i b irlc§ m i£ se , k im i
k im e u la ^ tira c a k la r?
O g u l, b u sö z ü n so n u y o k t u r ; gü n g e 9ti,
ak $am o ld u . S e n hikayeyi ta m a m la .
MESNEVI SKR Hl |
A r a b in , a r m a g a n i , y a n i te stiy i,
h a life n in k u lla r in a v e r m e s i
S u te stisim s u n d u , o d e rg ä h a h iz m e t to h u -
m u n u ek ti.
Bu arm agam d e d i, p ad i§ ah a g ö t ü r ü n ; p a-
d i$ah tan ih san d iley en i ih tiy a y ta n k u rta rin
S u ta tii, resti d e y cm y e § il, y e p y e m . B u s u ,

g ö ld e to p la n a n yagm ur su y u d u r .
K u lla r m , bu sö z e g ü le c e k lc ri g e ld i; fak at
g e n e d e testiy i c a n g ib i a ld ila r , b a g irla rm a b a s-
tilar.
C ünkü h e r je y d e n h ab e ri o lan o g ü s c l p a -
d ija h in lü tfu , b ü tü n a d a m la n n a da te sir et-
m ijt i.
P a d i$ a h la rm h u y la n , b u y r u k la n n a u y an -
lara d a g c ? e r . G ö k k u b b e to p ra g i y em y e§il e d e r.
P a d i§ a h i b ir h av u z say ; y a k in la n lü leiere
b e n z e rle r. S u lü le le rd e n a k ar. g ö lle ri d o ld u ru r .
H er lü le d e n akan s u , o t e n e m iz h a v u z d a n
g e lir ; h e rb ir lü le , h o ?, ta tb su a k itir.
F a k a t h a v u z d a k i su . a c i, tu z lu . k ok m u §
su o lu rsa h e r lü le d e n o ?e§ it su a k a r.
C ü n k ü h e r lü le y e g c le n s u , h a v u z d a n g e lir ;
sen b u sö z ü n m fln äsm a iy ie e d a l, iy iee.
Y e r i- y u r d u o lm a y a n p a d i§ a h la r p a d ija h j ca-
m n lü tfu d a , b ü tü n b ed en e te s ir e d e r.
MESNEVI SERHi I 47 ^
H u v u ho§, su y u ho$ o la n a k ü , b ü tü n b e d e a i
ed e p li b ir h ä le g e tirir.
D u m p d in lc n m e si o lm a y a n §uh a$k d a b c -
den i n asil c o § tu ru y o r, d e lilig e sü r ü ld e y ip g i-
d iy o r.
2840. K e v s c r ’c b e n z e y e n d e n iz su y u n u n lü tfu y ü
z ü n d e n , i9in d e k i k in k ta$larin h e p si inci k esil-
m ijt ir , m ücevher o lm u ^ tu r.
U s t a . h an gi h ü n e rle ta n im rsa k a lfa la rin , 91-

ra k la rm ca n lari d a 0 h ü n erle ö v ü lü r.
* U sü l b ilg is in d e u sta o la n k i$ in m y an in a
v a ra n z ih n i 391k istid a tli ta le b e u sü l o k u r.
* F ik ih b ilg is in d e u sta o la m n y a m n d a k i ta -
le b e y sc fik ih o k u r : u sü l de o k u m a z . beyan d a _
* N a h iv b ilg is in d e u sta o la n b o c a n in tale-

b e sin in c a m , n ah iv ci o lu r.
Y o ld a y o k o la n u sta n in t a lc b c s in in cam y sa
p ad i§ ah ta yok o lu r-g id e r.
B ü tü n b u b ilg ile r in i 9in d e , Ö lüm g ü n ü yoL

az ig i o la cak b ilg i, y o k lu k b ilg is id ir .
N a h iv c iy le g e m ic i h ik ä y e sl
B ir n ah iv ci g c m iy c b in m i§ ti. O k e n d isin e
ta p a n ktî, o t u r d u g u y e r d e n , y ü z ü n ü g e m i a y c
dö n d ü rdü .
D e d i k i: H i 9 n ah iv o k u d u n m u s e n ? G e m ic i,
h a y ir d e y in c e , v a n ö m rü n h i 9e g itti d e d i.
180 MESNEVI ffcKHl I
G e m ic in in g ö n lü k m i d i ; a d a m , ö f k e le n d i;
fak at h e m e n ce cik c c v a p v c r m e d i; su stu .
D erken y e l, g c m iy i b ir g ir d ä b a d ü $ü rd ü ;
g e ra ic i, o n a h iv c iy e y ü k se k s c s le se slc n d i:
H i? y ü z m c b ilir m isin s e n ? S ö y le . N a h iv c i,
h a y ir a güzei c e v a p la r v e re n güzel y ü z lü
d e d i.
G e m ic i, a n ah iv ci d e d i, b ü tü n ö m rü n h i? e
g itti; ?ü n kü gem i g ir d a p la r d a b a ta r-g id e r.
$ u n u bil ki b u r a d a , m a h v o lm a y i b ilm e k g e -
re k , n ah iv b ilm e k i§e y a ra m a z . Y o k o lm u js a n
h i ? b ir teh lik e y o k , dal su y a .
D en izin su y u , ö lü y ü b a ijm d a u jir ; fakat

a d a m d iriy se d e n iz d e n n a s il, ne v a k it k ur-
t u lu r ?
S e n , m sa n h u y la rm d a n ö ld ü n m ü, sirla r
d e n iz i, se n i ba$im n ü stü n d e ta$ir.
H a lk a , e$ek adrni tak m i$ sin a m a jim d i e je k

g ib i b u z ü stü n d e k a la k a ld in .
D ü n y ä d a z a m ä n m a llä m c si ol iste r se n . I^te

$im d ice k $u d ü n y ä m v o k lu g u n u g o r , z a m ä m n
g e ? ip g ittig in i sevrer hele.
S iz e , y o k olu $ n ah vim ö g re tm e k t ? in , lu k ä y e
a ra sin a , n a h iv a n in h ik ä y e sm i de k a tiv e rd ik .
A y ü c e d o s t , fik h m fik h m i d a y ok o tm a d a
b u lu r s u n , n ah v in n ah vim d e , sa r fin sa rfu u d a.
O su testisi b ilg ile r im iz d ir ; o h alite d e T a n r i

b ilg isin in D ic le ’si.
MESNEVl SIRHJ I 481
B iz te s tile r im iz i d o ld u r u y o r d a D ic le ’ y e g ö -
tü r ü y o r u z ; k c n d im iz i e?ek b ilm e z s e k , g e r^ e k te n
d e e§ e g iz b iz .
Ama b e d e v i, bu i§te m äzu rd u ; D ic le 'y i

b ilm iv o r d u ; p e k u z a k ta v d i.
B iz tm g ib i o n u n d a D ic le 'd e n h a b e ri o lsa y d i,
o testiy i y e r d e n y ere ta§ iy ip g ö tiir m e z d i.
H a ttä D ic le 'y i b ilse y d i o te stiy i ta$a ( ja la ^

k ira rd i.
H a life n in , a r m a g a m k a b u l e tm e s i, o
a r m a g a n a , o tc stiy e ih tiy a c i yokkcn
k a b ü l e d ip A r a b ’a ih s a n d a b u lu n m a s i
H a ltfc , b c d e v i’yi g ö r ü p a h v ä lim i§itincc o

te stiy i a ltin la d o ld u r t t u ; dah a da ih sa n la rd a
b u lu n d u .
O b e d e v iy i ihtiya<;tan k u r ta r d i; h u sü si o la
rak ih sa n la r e tti k e n d isin e m a h su s e lb ise le r
v crd i.
§u altinl3 d o lu lestiy i c lin e v c r in ; d ö n e r-
k en d e o n u D ie le k iy tsm d a n g e ? ir in .
C ö l y o lu n d a n g e lm i? , o y sa D ie le y o lu , b u -
lu n d u g u y e re d a h a y ak m d e d i.
B e d e v i, g e m iy e g ir ip D ic lc ’yi g ö r iin c e u ta n -
c in d a n y ere k a p a n d i. e g ilip se ed e etti.
2870. B u ih sa n la r d a b u iu n a n v e rg ib p a d ija h m n e
;a ;ü a c a k lü tfu v a r d e d i ; d ah a d a sa^ ila ca k $ey,
o su y u k a b u ) ed i§i.
• F . 31
'1 8 2 MESNEVI 5ERHI I
N a s il o ld u d a o b ir p u la b ile d e g m e z a rm a -
| a m , o c ö m c rtlik d en izi k a b u l e tti, h em en cecik
aldi b e n d e n ?
O g u l, b ü tü n d ü n y äy i testi b i l; hem de a g -
z in a d ek b ilg iy le . g ü z e llik le d o p d o lu b ir testi.
F a k a t b u b ilg i, b u g ü z e llik , d o lu olu$u y ü

z ü n d e n d e risin e sig a m a y a n z a tin , g ü z e llik D ic -
le sin d e n an c a k b ir k a tre .
* G iz li b ir d e fin e y d i, d o p d o lu o ld u g u n d a n
<?atladi, y a r i ld i ; to p ra g i dah a p a rla k b ir häle
g e tird i.
G iz li b ir d e fin e y d i. d o p d o lu o ld u g u n d a n
co § tu , k ö p ü r d ü ; to p ra g i, a d a s la r giy in m i§ b ir
p a d ija h h älm e so k tu .
T a n r i D ic le sim n b ir k o lu n u g ö r se y d i, yok
■ederdi o te stiy i, yok ed erd i.
O nu g ö re n le rm hepsi d e k e n d in d e n ge^ m i?-

t ir ; hem d e b u , b o v u n a b ö y le d ir. T e s t iy e , ken -
d ile rin d e n ge< p m i^ esin e ta$ a ta ria r .
A g a y re tin d e n te stiy e a ta n , o testiy i

k irm a n , zdten y a p m a n d ir, düzüp k o jm a n d ir.
K ü p kiriln u$ a m a n jin d ek i su d ö k ü lm e m ij.

B u k irm a k ta n y ü z b in le rc e yapm ak m e y d an a
gelm i§.
28C 0. Küpün h e r p a r^ a si o y n a m a d a , h a llen m e d e.

F a k a t y ari bu<,uk a k il, b u n u o lm a z b ir §cy g ö rü r.
B ir h o $ ?a b a k da g ö r ; n e testi m e y d a n d a
b u balde« n e su . A llah d o g ru su n u dah a iyi
b ü ir .
MESNEVI SERHl I 48$
M ä n ä k a p isin i fa la r s a n , sa n a a y a rla r. D ü § ü n -
ce k a n a d u u ? ir p d a se n i, b ir d o g a n h a lin c ge-
tir sin le r.
D ü§ünce kanadi to p ra k la ra b u la n d i, a g ir-
la§ti. C ü n k ü to p r a k y iy o rsu n s e n ; t o p r a k , se n c e
ekm ege dö n m ü?.
E k m e k le ct t o p r a k t ir ; b u n la n az y e d e to p
rak g ib i y e ry ü z ü n d e k alm a.
A cik in c a k ö p ek o lu y o r su n ; k iz g in , g e ijim siz ,.
k ö tü d a m a rh k e siliv o rsu n .
F a k a i d o y u n c a da b ir le$ k e s iliy o r s im ; d i-
v a r g ib i h if b ir §eyden h a b e n o lm a y a n , a y a g r
b u lu n m a v a n b in o lu p g id iy o rsu n .
B ir so lu k le? o lu y o rsu n , b ir so lu k k ö p ek .
A rsla n la n n v o tu n d a n asil y elip y o r ta c a k sin ?
A v la m rk e n i$ine y a ra y a n k ö p e k tir an cak .

K ö p e g e k e m ig i az at.
Cünkü köpek doydu mu a z g m la § ir; g ü z e -

lim av a n asil s e g ir t ir ?
2890, O b ed ev iy i d e y o k su llu k yekti g ö tiird ü d e
o d e rg ä h a u la § n , o d e v lete eri§ti.
H ik ä y cy i a n la tirk e n o a z ik s iz , o sig in a k siz

b e d e v iy e p ad i§ a h in ih sä m n i sö y lc m i§ tik .
A §ik , ne sö y le r se sö y le sin , sö z ü n d e a ?k k o
k u su d u y u Ju r; a ?k ilin d c o k ok u , agzm dan
b u rcu -b u rcu tü te r.
F ik ih ta n s ö z a y a rsa , a | 2 in d an y o k lu k k o k u su
sö z le ri d ö k ü lv ir; o g iiz e lim sö z lc rd e n yok lu k
k o k u su g e lir.
484 MESNEV1 5IRHI X
K ü fü r d e n b a h se tse d in k o k u su d u v u lu r ;
zan dan . $üpheden sö z e tse tarn in an e k o k u su
g c lir
E g r i- b ü g r ü köpügü b ile d o g r u lu k ig n d ir .
A rih g in - d u r u lu g u n tc m e li. o k a p k a ra ( * ) sö z ü
bczem i^tir.
S e n o k öp ü & ü , o to rtu y u a p a n b i l ; se v g ili-

n in a £ z m d a n , d u d a jh n d a n gik an sö vü $ say .
A §ik m . p ek d e iste m e d ig i o sö v ü § , se v g i-
linin se v u n li v ü z ü 19111 ho? g ö r ü 'ü r .
E g n b ile sö y le se d o g ru g ö r ü n ü r ; n e d e g ü z el
e g rid ir ki d o g ru y u b ez e r.
S c k e r d e n so m u n a b e n z e r b ir $cy d ü z se n
e m d in m i, § ck er tadi g e lir o n d a n , ek m e k tadi
d e g il.
2900. ln a n a n b in , a lü n b ir p u t b u ls a her p u ta
ta p a n ( * * > a lsm d iy e b ir a k ir m i h i 9 ?
O n u a lir , ate§e a ta r, e g r e ü ^ ek lim b o z a r -

g id e r.
B ö y le c e d e a ltin d a k i p u t je k li ( * * * ) kalm az;

tfin k ü §cki> e n g e ld ir , yol k e sic id ir .
O n u n ö z ü n d c k i a ltin lik , T an ri v e r g is id ir ;
p u t je k li, a ltm d a e g re tid ir.
(*) M e t in d » " J e r 'r ä " yazilij k a r j i l a ^ t i r m a d a , bu «ö jö n

ü a t ü n e “ tlx e '" y a z i l a r a k d t lz e lt ilm ij.
(* * ) P u ta ta p a n aözü, tü rk e « “ *em en" 0 la t a k tculla-

m lm ijt ir .
(*•*) M e tm d e y a z il m i » ; d ü z e lt ill r k « n a lt m a
* öz ü e k le n m if.
MCSNEVl SERHi l 485;
* B ir p ir c i ? in k ilim i yakm a; her sin e g in

v iz iltisu u d in lc y ip b a$ m i a g n t m a , g ü n ü n ü y i-
tirm e .
S e n d e § e k ille rd e k a lir s a n p u ta ta p iy o rsu n
d e m e k tir ; h e rjc y tn $eklim b ir a k , m ä n ä sin a b ak .
H a c c a g id e c c k s e n b ir h a c y o ld a§ i a r a ; ister
H in tli o ls u n , iste r T ü r k , iste r A ra p .
S c k lin e , r e n g in c b a k m a j ne k u r u y o r ; m a k -
sa d i n e ; o n a b a k .
R e n g i k a ra o ile o lsa se n in le a y m m a k sa d t
g ü d ü y o r s a o n a a k d e ; sen in re n g in d e d ir o.
B u h ik ä y c a lt- ü s t s ö y le n d i; ä § ik la rin d ü ? ü n -
ce leri g ib i h a n i; ne ay a g i v a r, n e ba§i.
2910. E z e l g ib i b u n u n d a ba$i y o k ; ö n ü n c ö n b u -
lu n m a z . A y a g i d a y o k , z ä te n e b c d le a k r a b ä .
H a ttä su g ib i. H e r k a tr e si bem ba$, h em

a y a k j h e m d e b a § siz , a y a k s iz ; ik isi d e y o k .
H ä j ä ; v a llä h i d e h ik ä y e d e g il b u ; k e n d in e
g e l. B ir h o 5? a b a k d a g ö r ; b iz im lc se n in b u -
g ü n k ü h ä lim iz .
S ü f i n in r e n g i, $ekli d ü z ü lü -k o § u lu d u r y a -
m n d a ge(jm i$ , arn lm az b ile .
A rap da b iz iz , te sti d e b iz iz , p ad iijah da

b iz iz , h e p si d e b iz . F a k a t y a la n a -d o la n a d ü je n ,
bunu a n la y a m a z .
A k h k o c a b i l, ?u n e f is d e , §u ta m a h d a k a d m .
B u ik isi k a r a n lik ta n d ir , in k ä r c id ir ; a k ilsa l j i k ü r , .
m u m d u r.
486 MESNEVI SERHl I
§ im d i, in k ä rin tem eli n c re d e n d o g u y o r ; b u

n u d in le . £ ü n k ü b iitü n ü n { e § it - f e 5it, re n k -ren k
p a r c a - b u fu k la r i var.
Bu b iitü n ü n p a r fa -b u fu g u , b ü tü n e k a r?i
p a r fa - b u fu k la r a b c n z e m c z ; g ü lü n b ir p ar^ a si
o lan g ü l k o k u s u g ib i d e d e g ild ir .
Y e jillig in g ü z e llig i, g ü lü n g ü z e llig in in p ar-

? a - b u ? u g u d u r ; k u m ru n u n s c s i , b ü lb ü liin $aki-
m a sin d a n b ir p a r y a d ir .
A n la $ ilm asi z o r o lan je y le r i a n la tm a y a , so -

ru la ri c e v a p la n d irm a y a k a lk i§ ir sa m su su z la r a na
sil, n e v ak it su v e r c b ilir im ?
Eger ta m a m iy le z o r lu k la r a d a ld in sa , da-
ra h p k a ld in sa sab re t; s a b ir g e n i§ lig in an ah -
ta n d ir .
S a k in d ü § ü n c c lc rd e n , sa k in . D ü jü n c e a rs-
la n d ir , yaban e ^ e g id ir, g ö n ü lle r se o rm a n ia r.
P e rh iz le r, ilä fla r in b a § id ir ; k a jin m a k u y u z -

lu g u a rttir ir.
P e rh iz , g e r fe k te n d e ilä c m t e m e lid ir ; p eh riz

et d e c a n m d a k i g ü c ü - k u w e t i se y re t.
B u sö z le r i, k u la k g ib i d u y d a a ltm d a n b ir
k ü p e cak ay im k u la g in a .
* O v a k it, k u ia g i k ü p e li b ir A y o lu r su n ,
k u y u tn cu k e s ü ir s in ; tfi A y 'a dek, S ü r c y y ä 'y a
•dck y ü c e lirsin .
Ö n c e $ u n u d in le : B u 9e ? itli h a lk in c a n la n
da e lif 't e n y e 'y e d c k f c ji t l id ir .
MESNEVI SIRHl I 487
B ir b a k im a , b a jta n ayaga dek b ird ir am a

b ir b ak im a da 9e$itli h a r flc r , b irb ir le rin e a y -
k ir id ir . ^ e jith y ö n le re ^ e k ile b ilir.
B ir y ü z d e n , h a rfle r birdir., b irb ir le riy le b ir-

le $ m i§ le rd ir; b ir y iiz d e n se b irb ir le rin e zit-
u r ; b ir y ü z d c n sa n k i § a k ad ir o n l a r ; b ir y ü z d e n se
do gru .
* K iy ä m e t günü, h er$ cy in T a n r i ’ ya su n u -
la c a g i g ü n d ü r ; k en d in i g ö s te r m e y i d e sü sle n ip
b e z e n e n iste r .
2930. K im , H in tli g ib i k a ra se v d a la r a d ü § m ü §se,

k en d in i g ö s te r m e günü, onun re z illik ? a g id ir .
G ü n e $ g ib i p a r la k b ir y ü z ü o lm a y a n , p e r-
d e y e b e n z e y e n g e c e y i iste r an cak .
D ik e m n d e b ir gül b ile y o k tu r; ilk b a h a r

R a g la n , o n u n g iz le d ig i §eylere dü§m an k c sil-
m i$tir.
F a k a t b a $ ta n a y a g a g ü l o la n a , sü se n k esi-
lc n e y se b a h a r , ik i a y d in g ö z d ü r .
M ä n ä si o im a y a n d ik e n , gü l b a h ? c s iy le y an
y a n a g e le b ilm e k iîn g ü z m e v sim im iste r, g ü z
m e v sim in i.
Güz m e v sim in i iste r ki o m e v sim , b u n u n

d a g ü z e llig in i ö r ts ü n , g iz le sin , o n u n d a a y b in i.
S e n d e n e b u n u n ren gin i g ö r , n e o n u n k irin i,
p a s m i.
§u h a ld e güz m e v sim i, ona ilk b a h a rd ir,
y a § a y iju r ; 9ü n k ü g ü z ü n k ara ta§la y a k u t b ir
görün ür.
488 M ESN JV l SFRHl I
B a h fiv a n , b u n u g ü z ü n d e b ilir, g ö rü r. B i r
ki§in in $u gö rü § ü yok m u? B ü tü n dünyäm n
g ö r ü jü n d e n v e g d ir.
Z ä ten d ü n y a , o k e n d isin d c n g e ? m i§ , g e r^ e -
g e d a lip gitm i$ k ijid ir an cak . G ö k t e k i y ild iz la n n
h e p si de A y ’m p a r c a -b u c u jh id u r .
B u n u n i? m d ir ki b ü tü n g ü z c ü e r . m ü jd e , m ü j-
d e , i$te $ im d ice k ilk b a h a r g e ü y o r d e r d u ru rla r.
2940. C ig e k lc r. ak ar su zin ciri g ib i p a r la m a k ,
m c y v a la r , to m u rc u k la n m a k i?in h e p b a h a n b c k -
lerler.
C ‘<?ck d ö k ü ld ü m ü m e y v a b a jg ö s t e r i r ; b e d e n
k in id i m i can b a § g ö stc rir.
M eyva m ä n ä d ir ; vigek se o m ä n ä n in $ek li.

O fiije k m ü 'd e d ir : m e y v ay sa n im c ti.
Q i?c k d ö k ü ld ü m ü m e y v a b e l ir ir ; o y itti
m i, b u , ? o c a ld ik p a co ^ alir.
E k m e k , k o p a n p yen m edik<;e n asii g ü ? - k u v -

vet v e rir in s a n a ? S a lk im la r k o p a n lip sik ilm a d ik -
? a ja r a p o lu r m u h ip ?
H e lile . ild plarla d ö v ü lü p y o g ru lm a d ik p a i l ä f -
la r, n erd en s a g h g i a rtü ra c a k >
P ir in s i f a t l a r i ve o n a u y m a k
E y T a n r i i$igi H u s& m e d d in , b ir iki k ä g it

fa z la al d a p irin sifa tla rm i y a z .
N ä z ik b e d e n in d e g ü f- k u v v e t de yok am a
b izim de, güne? o lm a d ik fa jjik la n m iz y ok .
MESNEVI SERHl 1 489
* K a n d il o lm u $ su n . s ir ? a k e s ilm i§ sit am a
gö n ü l eh lm in b a§ isin . ipin u c u su n sen.
D eg il m i ki ipin u cu se m n e lin d e . sen in
isteg in e uym u$, gö n ü l ^ e rd a n lig m d a k i in ciler
d e se n in ih sa iu n .
2950. Y o l b ile n p in n h allerin i y a z ; p iri s c ? ; o n u ,
yo lu n ta k e n d isi b il.
P ir y a y d ir , h a lk sa güz ay i. H a lk ge cey e
b en zer, p lr s e A v ’ d ir.
T ä z e , g e n ? b a h ta p ir a d im t a k t im ; ?ü n k ü
o, T a n n lü tfu y la p ir o l m u jt u r ; g ü n le rin g e lip
g e ?m e siy le d e p il.
Ö y lc b ir p ir d ir o k i, o n a b a $ la n g i? y o k t u r ;
ö y le sin e te k m c iy e n e e§ v a rd ir . n e b en z er.
* Z aten eskirru$, y ü lan m is ? a ra p dah a kuv-

vetli o l u r ; h ele “ T a n n m d in d e n ,..o lu rsa o $ arap ...
P in se ?, p ir s iz bu v o lc u lu k ta pek büyük
ä fe tle r, k o rk u la r. teh lik eler v a rd ir.
B ir? o k kere g ittig m y olda b ile k ilav u z ( * )
o lm ad ik p a p c r-p e ri$ an o lu rsu n .
H i? g ö r m e d ig m bu y o la ; sa k m y alm z ay ak
b a sm a . k ila v u z d a n ba§ ?ek m c.
A ah m ak b a§in da onun g ö lg e si o lm a z sa
? u ly a b a m se si. ba$im d ö n d ü r ü r.
G u ly a b a n i, sa n a z a ra r v e rir d e y o ld an a z -
d im sem . Sen den d a h a ak ilh n ic c k ijile r bu
yola d ü ? tü .
< *) "K ilo v u z " b ö y l« . tü r k te g e c iy o r .

490 MESNEVI SERHt I
2950. Y o la d ü § e n le re , o k ö tü c a n b l b l l s n cler e t t i j
K u r ’ä n ’d a n ijit.
G n la n , an a y o ld a n y ü z b in le r c e y il u zak-
lara d ü ? ü r d ü ;k u ts u z lu k la r a u g r a t ti; f i r p p l a k e t-
ti-g itti.
* K c m ik le r in i, g ö r ; sa y la ru u se y re t d e ib re r
a l, o y an a e$ek sü rm e .
E ? e g in b o y n u n u t u t, y o la s ü r o n u ; yol er-
lerin in , g ü z e lc e yol b ile n lcrin y o lu n a g e tir on u ..
K c n d in e g e l. e§egi k en d i k c y fin e b ira k m a ,

o n d a n el v'ckm e. C ü n k ü onun a§ k i, 9a y ir lig a ,
fim e n lig e d ir .
B ir so lu k g a f le t e d ü § tü n d e o n u b ira k tin
m i, ? a y irh g a d o g ru te r sa h la rc a y ol a h r- g id c r.
E je k , y o lu n d ü jm a m d ir , ? a y in n sa rh o $ u -
d u r a n c a k . O , n ic e e§ek sä h ib in i ö ld ü rm ü § -g it-
m i§tir.
Y o lu b ilm iy o r sa n e$ek n ey i is ic r s e o n u n a k -
sin i y a p ; za tcn d o g ru y ol d a b u d u r .
* “ K a d in la r la d a n ^ in , so n ra d a n e d e d ile r s c
a k sim y a p in .» G c r f e k t e n d e o n la r a äsi o lm a -
y an lar h eläk o ld u .
N e fs in iste g iy le a z d o stlu k e t ; c ü n k ü A lla h
y o lu n d a n se n i a z d ira n o d u r .
2970. D ü n y ä d a , y o ld a jla r u i g ö lg e sin d c n ba$ka h i f

b ir je y , b u d ile g i, b u iste g i k in p g e ^ ir e m e z .
A.
(§ E R I I)
2253. B e y itle b a $ lay a n h ik ä y e , " M u s i b e t - N ä m e „

v c <fC ä m i'u l- H ik ä y ä t,J t a g e 9er. B e d e v in in b in , pölde,
b ir p u k u rd a b irik m i? y agn rn r su y u n u g ö r ü r ; ifin c e
t a d i n a d o y u m o lm a d ig u u a n la r ; b u d e r , m u tlä k a cen -
n e t su y u ; b u s u y u h a life y e g ö tü re y im . O p a g d a halife.,
M e ’m u n 'd u r (ö lm . 2 1 8 H . 8 3 3 ). T e s t is in i d o ld u r u p
B a g d a d s g id e r 3 h a life y e s u n a r ; sa n a c c n n ct su y u g e -
tir d im d e r. H a life , y e r in i, y u r d u n u ö g r e n ir ; o n a ih -
•sa n d a b u lu n u r. H e m e n d ö n , y u r d u n a g i i d e r . B e d c v i
d ö n d ü k te n so n r a d a n e d e n tez d ö n d ü r d ü g ü n ü so ra n -
la r a , irm a g i g ö r ü p u ta n n ia m a su u iste d im d e r (A la ä h iz ;
s . 2 4 - 2 6 ),
M e v lä n ä bu h ik ä y e y i ta s a r r u fla r la n a k le d c r. B ir
9 ö l ä ile sin in y o k su llu g u n u c a n lan d irtr. M a d d i y o k su l-
lu k t a n , m ä n e v i y o k lu g a d ö n e r ; ir jä d k u d re tin e sä h ib
-o lm ad ik lari h a ld e m ü r§ id gc p in e n le rd e n sö z aâr.
B u n la r a u y a n la n n , b in d e b ir ih tim ä lle ve a n c a k in a n ?la ri
y ü z ü n d e n g e r ? e g e u la ^ a b ile c e k le rm i ih tiy atli b ir d ille
b i ld ir ir ; fa k a t b u n la r a y ak laiju m m an in lü z u m u n u da
s ö y lc r . Z a h m e tin ra h m e te , a e u u n ta tliy a u la^ acagim
a n la t ir ; ta m a lu a k ö tü lü g ü n ü b c lirtir. tn s a n in , h e r jc y i,
k c n d i gö rü $ fe v r e s in d e n g ö re b ile c e g in i s ö y le r ; erk e-
g in , k a d m a k a r ji z ä fim dile g e t i r i r ; k a d in i ö v e r ; o n a
büyük b ir m evki v e r ir ; h adi sc dayan arak d e v rin jn
en ile ri g ö r ü jü n ü a k se ttirir.
492 MESNEVI 8ERHI I
In a n m a y a m n b ile g iz li b ir § ü p h e iijin d e o ld u g u n u
b ü d ir ir k c n F ir a v u n 'u n , T a n n ’ ya g iz lic e y a lv a r ijim
a n la tir . S ä lih P e y g a m b e r 'm (A . M .) k is s a s m a g e ije r ;
b ilg is iz lig in n a sil b ir m a h rü m iy e tle so n u y la n a c a g im
c a n la n d in r ; k a h ra u g ra y a n la rin , y a p t ik la r i i§ler y ü z ü n
den u g r a d ik la r im sö y le r . B ariu m y ü c e lig im öv er;
o lg u n k ijin in y a p t ig i, i$ led igi $ ey lerd e b i r h ik m e t b u -
lu n d u g u n u , n ä k is k ijü e r in , o n la n örn ek a lm a m a la n
g e re k tig in i b e lir t ir ; h e r b ilg i sä h ib in in , a n c a k k e n d i
b ilg isin d e u sta o la b ile c e g in i, fc rd iy c tin d c n g e y e b ile -
n in to p lu m a y a y ila b ilc c e g in i izäh e d e r . B u a r a d a , h i-
k ä y e d e k i r c m iz lc rd e n d e b a h se d ip n e f is iste g in d e n v e
ta m a h ta n , o lg u n k i§ iy e u y m a k la k u r tu lm a m n m ü m k ü n
o ld u g u n u a n la tir.
B a^ h k ta g e y en H ä t c m , c ö m e r tlig iy le m e$ h u r b ir
A r a p t ir ; T ay b o y u n d a d ir . H z. M u h a m m e d 'in za-
m än in a eri§m i§ , fa k a t H z . P e y g a m b e r ’in ( S . M . ) d ä v e te
b a jla m a sin d a n ön ce v e fä t etm i§ u . K iz i M ü s lü m a n
o lm u ^ tu r. O glU j ö n c e § a m 3a k a ?m i§ sa d a so n ra M e d in e *-
y c ge lm i§ M ü s lü m a n h g i k a b ü l etm i§ tir.
2 2 6 0 . A ra p o lm a y a n m ille d e rin h e p s in e " A c c m , ,

d e n ir ; b u sö z , y a b a n c i m ä n ä sin a d ir.
2264. “ G id e - g id e g ü n e § in d o g d u g u y ere v a r d i ;
o r a d a b ir to p lu lu k g ö r d ü ki o n la n n gü n e $ tcn ba§ka h i?
b ir e lb ise si y o k t u ; gü n e § , o r a d a , ö y le b ir to p lu lu g a
d o g m a d a y d i.,, ( K u r ’dn -i K e r im ; X V III, K c h f, 9 0 ).
M e v lä n ä , b u m a z m ü n u , b u äy et-i k e rim e d e n alm i$ -
u r . § ey h G a lib d e (1 2 1 3 H « 1 7 9 9 ), “ I l ü s n ü A § k „ t a ,
Giydiklert äftäb-i Temmüz

Iftiklen fu‘le-1 eihan-süz
MESNEVI SERH! I 493
fc e y tin d e , aym m azm ünu d ile g e tirm i§ tir ( D iv a n ;

M i s ir , B u la k - 1 2 5 2 , S o n d a H ü s n ü A $ k , s. 12. H ü s n ü
A § k ; G ä lib 'in c ly a z is i; F o to k o p i s . 4 ; b c y it. 6 ; M e tin ,
s. 6 1 ; ilk b e y it. A ltin K it a p la r Y a y m e v i; I s t . 1 9 6 8 ).
2 2 6 7 . S ä m ir i. M ü s ä P . (A . M .) T ü r ’ d a y k e n tsr a il-
o g u lla r im d ia d e n dö n d ü ren a d a m d ir. O n la rin M i-
s i r ’d a n ^ ik ark e n a lip g e tird ik le ri a lu n z in e t e§ y asim
e ritm i§ , a lu n b ir b u z a g i d ö k m ü $ , i$tc M ü s ä ’ m n d a ,
siz in de m äbüdunuz budur d e m i^ ti. Y a p tig i b u za-
g u u n b ö g ü r d ü g ü n ü d e d u y a n tsr a ilo g u lla r i, H ä rü n ’ u n
ö g ü tle rin i d in Je m c m i$ le r, on a ta p m a y a b a $ lam i§ !ard i.
M ü s ä . T ü r ’d a n g e lin c e H ä r ü n ’a k iz m ij, o d a b u n u
S ä m i r i ’n in y a p tig im sö y le m ifti. M ü s ä , S ä m ir i'y i so r-
g u y a ? e k in c c o , b e n d e m i^ ti, o n larin g ö r m e d ik le rin i
g ö r d ü m ; sa n a g e le n m e le g in ayagiru b a s ü g i y e rd e n
b ir avug to p ra k a ld im , h eykelin m a y a sin a k a ttim ;
o y ü z d c n b ö g ü r ü y o r . M ü s ä , S ä m ir i’yi k a v m in f i n d e n
k o v m u j, dün yäda c e 2a n , r a s ü a d ig m a , bana dokun-
m a d iy e b a g ir m a n d ir , äh irct c e z a si d a b a jk a dem i§ ti.
O n d a n so n ra b u b u z a g iy i eritm i§ , d ö v ü p ez m i$ , d c -
n iz e a t t ir m iju r ( K u r ’ ä n , X X , T ä h ä , 8 5 - 9 8 ). " A h d - i
A tiy k ,, te b u z a g iy i H ä r ü n ’u n y a p tig i b ild ir ilir ki b u
d a bü- b ü h ta n d ir ( H u r ü c , X X X I I ) .
2 2 7 6 . K ir a n , iki y ild iz m ay m d e re c e y c g e lm e si-

d ir . Bu ta k d ird e b irin in g ö lg e si öb ü rü n ü n ü stü n e
d ü § cc e g i 19m g ü n e § te n a y d in la n a m a z , tu tu lu r . Y il-
d i z b ilg is in e in a n a n la rc a b u z a m a n , b u k u tsu z d u r.
2 2 8 1 . § is , Ä d e m P e y g a m b e r ’ in o g u lla n n d a n d ir .
§ i t d e d e n ir (A h d -i A tiy k ; T e k v in , V ).
M e v lä n a b u b e y itte n so n ra , k e n d isin i m ü r jid g ö s -

te r e n y a J a n a ia n § id d e tle k m a m a k ta d ir.
494 MESNEVl 5ERHI I
2 3 2 2 . « K a n ä a t tü k e n m e z m a ld ir .,, ( H a d is : C ä m i’ ~
II, s. 74). r
2323. te n so n ra k i b a$h k . « E y in a n a n la r, n e d iy e
y a p m a y a c a g m iz $eyi sö y le rsim z ? A llah in d in d e en
n e frc t e d ilc n §ey, y a p m a y a c a g m iz §eyi sö y le m c n iz d ir.”
( K u r 'ä n ; L X I , S a f , 2 - 3 )
2 3 3 0 . B u h a d is, 2 3 2 2 . b cy itte gc^ en h a d islc aym .

m e ä ld c d ir . « K ü n ü z ’ ül - H a k a a ik ,, ta , « K a n ä a t tü k e n
m e z m a ld ir, b itm c z d e f m e ” d iy e g e ^ e r ( I I , s. 129).
2 3 3 1 . Y ü riiy ü p g id e n d e fin e . 181. b e y tin i z ä h in *

bak.
2342. Bu b e y itle rd e n , y ilan o n a tm a m n ä d c t ol-

dugunu, aym z a m a n d a y ilan a v c z eh irli hayvan lara,
k ar$i a fsu n la n m a m n b ir g c le n e k h ä lin d e y ay d m i$
b u lu n d u jh in u an liy o ru z . C o c u k lu g u m u z d a , y ila n , ak -
re p g ib i zeh irli h a y v a n la rm so k m a la rin a kar§i m u ä fi-
y ct k a z an m a k iîn o k u n a n la n , b u o k u y u $ la gc(jim in i
tc m in cd cn le ri g ö r d ü k . B u n a , « j e r b c t l e n m c k ,,, o k u -
n an v e zeh irin te sir in d e n k u r tu ld u g u n a in an ilan ki-
jilc r e d e “ je r b e t lij, d e m rd i.
2 3 6 6 . « Y o k s u llu k ö v ü n c iim d ü r ; o n u n la ö v ü n ü r ü m .,.

B u sö z ü s ü file r , h a d is o la ra k k a b ü l e d e rle r. M evzü’
sa y a n la r v a rsa d a ( M e v z ü ä t ; s. 5 7 ) « S e f i n e t ,Ü I- B ih ä r„ d a -
sa h ih o la rak ge ^ er ve K u r ’ ä n -i K e r im 'd e y o k - y o k su l
k ijile r in m e th in c d ä ir ä y e tle rlc d e tey id e d ilir. A y m
k ita p ta , “ Y o k lu k - y o k su llu k , iki d ü n y ä d a d a yüz ka-
r a s id ir ,, h ad isin i d e , y o k su llu k , g ü z e l b ir v ü z d e k i s i-
y ah b en e b e n z e r, o a d a m in g ü z e llig in i a r t t in r ta rz u i-
da teveih ed en lcrin b u lu n d u g u b ild ir ilm e k te , h e rk e -
sin T a n r i y a n az a ra n y o k su l o ld u g u v c b u y o k su llu —
MESNEVI S üRHI 1 495
g u n u m ü m i b ir m ä h iy e t a rz e ttig i a n la tilm a k ta , “ A l-
lä h im , b e n i, sa n a k ar$ i y o k lu g u m u - y o k su llu g u m u
b ild ir e re k z e n g in lc ^ tir; sa n a m u h ta ? o lm a d ig im i zan -
n c ttire c e k ta rz d a y o k su lla $ tirm a „ ve “ A llä h im , b en i
y o k su l o la ra k y a $ a t; y o k su l o la ra k ö ld ü r ve y o k su lla rla
h a § r e t„ b a d is lc r i d e riväy e» c d ilm e k te d ir Bu h ad is-
le rle , " A z k a ld i ki y o k su llu k k ü fü r o lu y o r d u ,. h a d i-
sin e ve y o k su llu k ta n A llä h 'a sig in m a y a d ä ir v ä rid
o la n h a d isle re d e §u su r e tle m änä v e r ilir : Is te n e n ,
ö v ü le n y o k su llu k . v a r lik ta n , b e n lik te n , fc rd iy e tte n g e ?-
m e k t ir ; k u lu n , T a n n Jv a kar$i y o k lu g u n u , a c z in i,
ih tiy a c m i a n la m a s id ir . A llä li’ a sig m ila n , k ü fre k a d a r
v a ra n y o k lu k - y o k su llu k sa m a d d i y o k lu k - y o k su llu k -
ru r (c . I I , s. 3 7 7 - 3 7 8 ). •
2372. Bu b e y it, b ir h ik äy ey e d a y a n jr :
B ir k a d im n b ir oy n a$i v a rd ir . K a d in , kocasiyla-
? a y ir a ( jik n u jü r ; o v n a $ i d a firsa t g ö z le m e k te d ir . K a
d i n , o y n a § m a , $u y a lilig a sin d iy e i§ äret e d e r. S o n r a
d a k o c a s in a , b en §u a g a c a fik a y im d a a r m u t to p la y a -
y im d e r v e a g a c a ? ik a r . A rm u i top lark eD b ir d c n , k o
c a s in a , u ta n m a z a d a m , o v a n in d a k i k a d m k im ; g ö z ü -
m ü n ö n ü n d e n e le r y a p iy o rsu n d iy e fe r y ä d a b a ^ la i.
A d a m , y ä h ü , k a d in im . y a m m d a k im se y o k d e rsc dc-
k a d in fe ry a d i k e s m c z ; b ir zam an so n r a a g a y ta n iner,
sä h i d e r , k im se y o k m u § ; tu h a f $ey, b u a g a ? ta b ir i$
v a r ; b ir d e se n 91k b a k a lim . A d a m a gaca <;ikinca oy-
n a$m a i$äret e d e r . B u d e fa a d a m fe ry ä d a b a$ lar. K a
d m , b e n sa n a d e m e d im m i d e r . b u a g a ? ta b ir 15 v a r ;
h c lc a g a y ta n in d e b a k . A d a m , a g a y tan m e rk e n oy n a$
k a y ar g id e r . A d a m , k im sc y i g ö re m e y in c e h a k k m var-
m i$ d e r. “ A rm u t a g a c in d a n in d e b a k „ a ta s ö z ü , bife
h ik a y e d e n m e y d a n a g e lm i§ (A n k a r a v i; s. 2 1 3 ).
J
496 MESNEVI SHRHI I
2 3 7 6 . S id d iy k , g c r fe k le y ic i d c m e k tir. H z . M u h a m -
m c d ( S . M .) , m irä c im a n la tin c a m ü ^ rik le r, a r tik b u
o lm a z d e m i$ ler v e E b ö - C e h l, E b ü - B c k r ’e ra stla y in -
c a , a r k a d a jin , b ir g e c c iiîndc K u d ü s ’ e g it t ig in i, g ö k -
le re g k t i g i m s ö y lü y o r . b u n a d a in a n a c a k m ism d e m i$ ,
E b ü - B e k r , o sö y le d iy se d o g r u d u r ce v ä b iiu v e rm iß
b u y ü z d c n S id d iy k lä k a b iy lc a m lm i$ u r.
2 4 3 4 . » K a d i n la r a , o g u ila r a , y ig m - y ig m b irik -
ü n lm i? a lu n ve g ü m ü § le re , g ü z e l v e e in s a tla ra, h ay -
v an lara ve e k in le re k a rji in san la rin a $ iri se v g isi v a r
d ir ve b u s e v g i, m sa n la r 19m tezy in c d ilm i? b ir se v -
g id ir . F a k a t b u n la r , d ü n y a ya$ayi$m a ä it b ire r m a -
ta h ta n ib äre ttir. S o n u n d a v a riiip g id ile c e k y erin g ü z e l-
lig iy se an cak T an ri in d in d e d ir .,, ( K u r ’a n ; III, Ä li
I m r ä n , 14) B e y itte k i “ Z ü y y in e lin n ä s ,, s ö z ü , äy ctin
b a jla n g ic id ir .
2 4 3 5 . " Ö y l e b ir m d b u ttu r ki siz i te k b ir k i$iden

y a r a t t i; ü lfe t v e ü n s iy e t e tm e si igin e ?in i h a lk e tti. D e r -
k en e r k e k , e jin e y a k la ^ in c a e$i, h a f i f b ir y ü k ta§ u n ay a
v e o n u n la g id ip g e lm e y e b a ? la d i...w ( V I I , A’r&f, 189).
B e y itte k i “ Y e sk ü n ile y h ä ,, sö z ü ä y e t- i k e rim e d e n d ir.
2 4 3 6 . Z llo g lu R ü ste rn . E sk i H in d d in in d e b ir m i -
b u t taru n irk en Iran’in m ito lo jik tä rih in e b ir k a h ra -
man o la rak g e ^ m i^ tir. Z ä l, ih tiy a r, a k s a ^ li, ak sa k a lli
d e m e k tir. R ü s t e m 'in b a b a si, d o g d u g u z a m a n s a ^ la n ,
k a jl a n , k irp ik le ri a k m i§ ; b u y ü z d e n Z U a d im v e rm ijle r.
H a m z a , H z . P e y g a m b e r Jin (SM .) a m c a sid ir. U h u d

s a v a jin d a , je h id o lm u ? tu r ; j rigitlik le ü n a lm ijtir .
2441 d e n so n rak i b a jtik ve b a h is, H z. M uh am -

« n e d ’ in , “ H a y ir k la r im z , e h lin e h a y irli o la n la r d ir » .
MF.SNEVJ 5ERHI I 497'
"H a y irh m z , e h lin e h a y irb o la m m z d ir ; b en eh lim e

cn h a y irli b ir k i^ iy im ; k a d in la n , a n c a k k e re m sä h ib i
k i?i u lu l a r ; o n la n a § a g ila y a n sa ancak k ö tü k i$ id ir „
h a d isle rin e d a y a n m a k ta d ir . ( C ä m i * ; I I , s. 6 , 9).
Bu b a h is, M e v lä n ä 'm n k a d in a , lg tim ä i h a y a tta ,

ä ile h a y ä tm d a v e rd ig i ch c m m iy e ti b e lir tm e k te d n . * F ih i
m ä - f i h „ te de, 20 . b ö lü m d e k isk a n g b g in a le y h in d e
b u lu n u r v e b ir h a sta lik o la n b u h u y u n , ä ilc y i p cri$ an
e d c c c g in i b e lirtir (s . 7 5 ).
M e v lä n ä 'm n k a d in la r m e c lisin e g ittig in i, se m ä’

e ttig in ij k a d m la n n , M e v lä n ä 'm n b a§m a g ü llc r se r p -
tik lc rin i b iliy o n iz (M e v lä n ä C e lä le d d in ; s. 2 1 1 - 2 1 3 ).
A n c a k b u n la rin , b u sö z le rin , te se ttü r ü n lü x u m su z lu -
g u g ib i a§iri b ir fik r e y ö n c ld ig im sö y le y e n le rin , M e v -
lä n ä 'n m §ertata n e d e re c e d e b a g b o ld u g u n d a n h a b e r-
le n b u lu n m a y a n la r, y a h u t k asitli tik irle r g ü d e n kiîler
o ld u k la rim da b u rad a so y le m e k lü z u m u n u duyu-
y o ru z .
2 4 4 6 d a u so n ra k i b a $ h k ta , 6 0 7 , y ah u t 611 d e ( 1 2 1 0 ,
1 2 1 4 ) ve fät eden N iz ä m i- i G e n c e v i’ n in ‘ ‘ H u sre v u
§ irin „ m d e k i, " D e r istid lä l-i h ik m eth ä-y i ä fir in i? ,,
fa slm d a k i;
Be nezd-i akl-i her dämndei liest
Ki bä gerdende gcrdänendei hest
b e y ti v ar. i s t . Ü n iv . K . F a r s^ a y az. la n n d a , 2 8 6 N o .
d a k ay itli b u lu n a n v e 9 0 5 te (1 4 9 9 ) y azilm i$ n ü sh a -
d a b u b e y it,
Beli der tab’-t her dänendei hest

Ki bä gerdende gerdänendef hest
F 32
498 MESNEVI 5£RHt I
Yeki der tab'-i her dänendei hest

d ir (2 4 . a).
2462. T a s y a lm a k . A y , csk i b ir in a n c a g ö re §ey-

ta n la r la ra fin d a n ru tu Ju rm u § . A y ru tu lu n c a ta s, k a b ,
k a ca k y a h m rsa , je y ta n la r k o rk u p k a y a rla rm i? , A y
■da k u r tu lu r m u ? . B u g e le n e k A n a d o lu ’d a h ä lä v a rd ir.
F ir a v u n , K u r ’ än-i K e r i m ’d e a n la td d ig i g ib i, T a n -
rilik d ä v ä sin a g iri?m i§ , b en sizin cn y ü c c ra b b in iz im
d e m i§ li ( L X X I X , N ä z iä t , 2 4 ).
M e v lä n ä , bu b a h iste h idäyer c r b ä b iy le d a lä le t
e r b ä b u n a n la tm a k ta d ir. tn s a n , m a s ü m d e g ild ir ; o n d a
iy ilig e o ld u g u g ib i, k ö riilü g c y ö n e lm e istid a d i d a v a r
d ir. H z . P e y g a m b e r ( S .M .) . “ I g m z d e n h iy b iri y o k tu r
ki cin le rd c n b iri, o n a e§ o lm a s in ,, b u y u m u i§ , sa n a
d a m i so ru su n a , “ B a n a d a ; a n c a k A lläh b a n a y a rd im
e t t i , on a ü si o ld u m ; A lü sliim a n o ld u d a b a n a an cak
h a y ri e m re d e r ,, c e v ä b im v e r m ijtir ( M ü s lim , I s t . M a t .
Ä m ire - 1334 H . c. V I I I , s. 139). B ir g e c e H z . M u -
h a m m e d ( S .M . ) , H z . Ä y i jc ’ n m y a m n d a y k e n d i§ a n
^ lk m ij, b ira z so n ra H z . Ä yi$e d e g k i p H z . M u h a m -
m e d 'in b u lu n d u g u y ere ge lm i$ , P e y g a m b e r , $ e y ta n la
b e r a b e r m i g e ld in d iy e so rm u § ; Ä y i$ e , b e n im y a n im -
d a b ir je y ta n n u v a r d e y in ce H z . R a s ü l, « H e r in sam n
y a n m d a b ir ?ey tan v a r d ir ,, d e m i$ ; A y i je , se n in y a n m d a
d a v a r m i d iy e so ru n c a ?u ce v ä b i v e rm i§ tir: “ E v e t , y al-
m z , ra b b im b an a y a rd im ctti d e je y ta n im M iisliim a n
o l d u .,, (A y m e ilt, a y m s.)
B u b a h iste , H z . R a s ü l- i E k re m ’ i n , “ H e r d o g a n ,
f it r a t ü ze re d o g a r ; d ili söz sö y le y in ce y e d e k d e b u
MESNEVI StRHi I
y a ra tili§ tad ir. S o n r a a n a s i, b a b a si, o n u Y a h u d i y a p a r,

N a s r ä n i y a p a r , M e c ü si y a p a r ,, h a d isin i d e h a tirla m a k
g e r e k ir (C ä m i', I I , s. 7 9 ). I I . sü re n in (B a k a ra ) son
ä y e t-i k e rim c si o la n 286. ä y e tin d e , m e ä le n , " A llä h
h i? k im se y e g ü c ü n ü n y e te ce g in d e n fa z la b ir $ey te k lif
e tm e z ; h e rk esin k a z a n d ig i sc v a p k c n d isin e ä it t i r ;
e ld e ettig i su ? gcne k e n d isin e ä it„ b u y u ru lm a k ta ,
h a y ir v e se v a p . " le h f i m ä k e s e b c l ,,, s u ? v c k ö tü lü k se ,
“ ve aley h ä m ’ e k te s e b c t,, d iy e ifa d e e d ilm e k te d ir.
Ik ü sä b . so n ra d a n e d in ile n , k az aru la n § e y le r d ir ; bu
b a k im d a n k ö tü lü k te , ? e v r e n in , te rb iy c n in tesirin i in -
k ä r e tm ey e v e s u ? u T a n r i'y a y ü k le y ip m u tla k c e b re
g itm e y e im k än y o k tu r.
2 4 9 1 . T e r s in e g a k iln u j n a l, izi k a y b e tm e k , k o v a -
lay an i §a§irtm ak igin a ü n n alla ru u te rsin e ?a k tirm a k
ä d e tm i?.
Bu b ey itten so n ra k i b a?h k . " V c in sa n la rd a n , A l-
lä h Ja k a lb iy le d e g il d e d iliy le k u llu k e d e n d e v a r ; on a
b ir h a v ir isä b e t e d e r s e , o h ay ir y ü z ü n d e n k a lb i ya-
ti$ir. F akat b ir sin aru n a y a u g ra rsa yüzü d ö n ü v e r ir ;
d ü n y ä d a d a z iy a n e d e r , ä h ire tte d e ; i§te b u d u r a p a ? ik
z iy a n .,, ( K u r ’ä n -i K e r im , X X I I , H acc. 11).
2506. " D e k i: E y n e fisle rin e u y u p h a d d e n a$iri

h a re k e t ed en k u lla r u n , A llah ra h m e tin d e n ü m it kes-
m e y in ; § ü p h e yok ki A llah b ü tü n s u ? la r i ö r lc r ; ? ü p h e
y o k ki o , su ? la r i Ö rter, r a h im d ir .,, ( K u r ’ä n , X X X I X ,
Z ü m e r , 5 3 ).
2516. S ü file r , dün yüya, k ä in ä ta " b ü y ü k ä lc r n ,,,

in sa n a d a “ k ü ? ü k ä le m ,, d e rle r . t n s a n , k ä in ä tm h u -
la s a s id ir , z ü b d e s is id ir . A g a c in , k ö k ü y le , d a lla n y la ,
y a p r a k la riy la , m e y v a la r iy la , her§ey iy le g e k ird e k te b u -
500 MESNBVl 5HKHI I
lu n m a si g ib i b ü y ü k ä le m d e k ü fü k ä le m d e g iz lid ir.
Bu b a k im d a n g ö r ü n ü ? te kü<jük ä le m o la n , g e rp e k te
b ü y ü k ä le m d ir . H z . A li. b ir ^ iirin d e , “ llä c rn s e n d e ;
fa k a t se n b ilm iy o r su n . D e r d in s e n d e n ; fa k a t se n g ö r -
m ü y o rs u n . S e n öy le b ir a p a ^ ik . h cr$eyi b ild ir e n b ir
k it a p s m ki g iz li $eyler, o n u n h a r fle r iy le ap iga £tk ar.
K e n d in i k ü ^ ü cü k b ir c isim s a y iy o r s u n ; o y sa büyük
ä le m . d e rlen m i? - to p la n m i$ d a se n d e g iz le n m ijtir .
D i$ a r id a n b ir $eye m uhta<; d e g ilsin s e n ; k en d in i b ir
d ü ijü n sc n .. F a k a t d ü $ ü n m ü y o r s u n „ b u vu ru r (D iv a n ;
B u la k - 1251 , s. 3 0 \
2 5 1 8 d e n so n ra k i ba$h k. “ H a n i k a r§ ila ^ ti|im z za-

m an da A lla h , o n lari sizin gözünüze. az g ö s te r d ig i
g ib i sizi d e o n lara a z g ö s t e r m i$ a ; g ü n k ü A llah , o la ca k
i§i y a p a c a k ti, y e rin e g e tire c e k d v e b ü tü n i$lerin m e rcii
A lla h ’t ir .,, ( K u r ’ än -i K e rlm ; V III. H n fä l, 44)
Bu S y e t, B e d ir sa v a$ m a ä ittir. B u b a h iste , S ä lih

r e y g a m b e r ’ le (a . m ) d e v e si d e a n la tilm a k ta d ir. S ä lih
P . S e m ü d k a v m in e g ö n d e r ilm ijt ir . K e n d isin e m ü c iz e
o la ra k b ir di§i d e v e vcrilm i^ ti. D e v e , S ä lih ’ in i§dre-
tiy le b ir k a y ad an p ik n u j, p ik a r - p ik m a z d a d o g u r m u ? -
tu . C lk e le rin d e k i s u y u , n ö b e tle , d e v e y le y a v ru su v e
k a v im ipecekti. B u n a d a y a n a m a d ila r ; s u , y a lm z k en -
d ile rin in o lsu n d iy e d e v e y i ö ld ü r d ü le r . Bunun ü ze -
Tine k o k te n , ? e tin b ir se s d u y u l d u ; S ä l ih ’ le o n a ina-
n an la rd a n b a$k a h e p si ö ld ü - g itti. B u v a k ’a , K u r ’ä n -i
K e r im ’ in V I I . sü r e sin in (A ’ r ä f ) 7 3 - 7 9 ., X I . sü re sin in
< H ü d ) 6- 86 ., X V I I . sü re sin in ( I s r ä ) 5 9 ., X X V I . s ü
r e s in in ($ u a r ä ’) 1 4 1 - 1 5 9 ., L IV . sü r e sin in (-Karner)
2 7 - 3 2 . ve X C I . sü r e sin in (§ e m s ) 1 1 -1 5 . ä y e tle rin d e
a n la u lir .
MESNEVI SERHl I 501
2 5 2 3 . “ D c rk c n A llä h ’ in p e y g a m b e r i, b u , dem i§ti

o n la r a , A llä h ’ in di$i d e v e si, 9ck in in o n d a n v c o n a su
v cri§tc k u s u r d a n .,, ( X C I , 13). B e y itte , " N ä k a t ’u lläh i
v e su k y ä h ä ,, ay n en ä y e tte n aliru n i§ tir.
2532 v e d e v ä m i. " E y k a v m im , i§te §u A llä h ’ in

di§i d c v e s i, siz e b ir m ü c iz e ...,, ( X I , 6 4 - 6 6 ).
2 5 5 0 . “ D c rk c n o n la r § id d etli b ir se sle a z ä b a u g -
r a d ü a r ; y u r tla r m d a d iz y ö k m ü ? b ir h a ld e y ü z ü k o y u n
kapan arak h cläk o lu p g it tile r .,, ( V I I , 7 8 ). B e y ittek i
" c d s i m in ,, sö z ü ä y e t-i k e rlm e d c n alin m i§ tir.
2 5 6 9 . " § u a y b o n la r d a n y ü z q e v ird i d e ey k a v m im
d e d i ; a n d o lsu n k i b e n siz e ra b b im in b ild ir d ig i h a b e r-
leri b ild ir d im v e ö g ü t v e r d im ; a rtik k ä f ir b ir k a v m e
n a sil a c iy a b ilir im ? ,, ( V I I , 9 3 ).
2580 den so n ra k i b a$ lik . " I k i d e n iz i s a l m i jt i r ;

n e rd e y se k ari$ ac a k la r. Fak at a r a la r in d a b ir berzak
v ar; b irb ir le rin e k a r i$ m a z la r .„ (L V , R ah m än, 19).
2596. "Y ü c e A llä h ’ m ö y lesin e k u lla ri v a rd ir ki

in sa n la ri y ü z lc rin d e n t a m r la r .,, (H a d is ; C a m i’ ; I,
s. 7 8 ).
2 6 0 5 . " 0 , ö y le b ir T a n n ’d ir k i siz i bal<;iktan y a -

ra tm i$ tir d a ö lü m v a k tin i ta k d ir e t m ijt ir v e k iy ä m c d n
k o p a c a g i z a m ä n a ä it b ilg i d e o n d a d ir ; so n ra gene
d e $ ü p h c e d e r sin iz .,, ( V I , E n ’ä m ; 2 ).
2613. "S ir k e nc güzel k a u k tir .,, ( H a d is , C ä m i 'j

I I . s. 174).
B u n d a n so n ra k i b a § lig a alin an ä y c tin m e äli $ u d u r :

f<A lla h , iim m e tin in ö n c e y a p ila n v e so n a k alan s u ? la -
nm san a b a g isla sin v c sa n a , n im e tlc rin i t a m a m lasin.
MESNEVI 5EHHI I
v e sen i d o g ru y o la g ö tü r sü n d iy c § ü p h e yok ki b iz ,
sa n a a p a g ik b ir fe tih sc r m i§ iz d ir .„ ( X L V I I I , F e th ,
1 -2 ).
2 61 5 -2 6 1 7 . “ (S ü lc y m a n ), R a b b im d e m i§ ti, bcn i
■bagi§la vc b an a ö y le b ir sa lta n a t v e r ki b en d e n so n ra
h ig b ir k im se , o sa lta n a ta n äil o lm a s in ; § ü p h c y o k ki
s e n in v e rg in , ih sä n in b o ld u r .” (X X X V III, Säd , 35)
2 6 4 5 . “ In a n m i^ k i§ in in a n la y i§ m d a n sa k tn in ; g ü n -
k ü o, ü s t ü n v e u lu A lla h i§ igiy la b a h a r , g ö r ü r .,, (H a -
d i s ; C ä m iJ ; I , s. 7).
2 6 5 6 . “ B ir je y i s e v d in m i o $ey, se n i k ö r e d e r , sa g ir
« d e r . , , ( H a d is ; I , s . 123).
2664. “ Y e r im e . gögüm e s ig a m a d im da in an an
k u lu m u n g ö n lü n e s ig d im .,, ( I h y ä 'ü l- U lü m ’d a n n ak lcn
A h ä d is- i A le s n e v i; s . 2 6 ).
2 6 6 7 . " E y iy id e n iy iy e in an m i§ , jü p h e d e n k u r tu l-
m u $ c an , dö n r a b b in c , o n d a n räzi o la r a k v e riz ä sim
k azan m i$ b u lu n a r a k ; a rtik katil k u lla rn m n a ra sin a
v e g ir c e n n e tim e ,,, ( X X X I X , 2 7 - 3 0 )
2 6 8 3 . “ G e rg e k tc n d e y ü c e T a n n , h a lk i y a ra tm c a ,
ra h m e tim g a z e b im d e n ü stü n d ü r d iy e ra h m etin i k en -
d is in e fa r z e tti.,, ( I l a d i s ; C ä m i; I , s . 6 0 ) “ R a b b in iz ,
h alk i y a ra u n a d a n ö n c e , rah m etim g a z e b im d e n ü stü n
d ü r d iy e rah m e tin i v a a d e t ti.,, ( A y m ; I I , s . 7 5 ).
2702-2704. M e c n ü n ’u n , “ L e y lä I r a k 't a h a sta la n -

m i? d iy o r la r ; k e jk e o n u te d a v i e d e b ilc c e k b ir h e k im
o lsa y d im ,, m e ä lin d e k i b ey tin d en a lin m ijt ir ( M a ä h iz ;
-s. 2 8 ). 2 7 0 4 . b e y it, A r a p g a o la ra k b u b e y tin , « F ä ilä t ü n
fä ilä t ü n fä ilä t,, v e z n in e g e v rilm ij je k lid ir .
MESKEV] ShRHl I 503
B u b a h iste , B a g d a d ’in , h ilä fc t m e rk e z i o lu § u n d a n ,

2 8 0 7 . b e y ittc y sc A b b a s o g u lla r in in , k iy ü m c tc dek d in e
a r k a o la c a k la r m d a n b a h se d ild ig in c g ö r e a p a g k a n la -
S iliy o r ki “ M e s n e v i,, m n b irin ci c ild i, B a g d a d 'in M o -
g o lla r ta ra ü n d a n z a p ü n d a n , y ä n i h icri 6 5 6 d a n (1 2 5 8 )
ö n c e y a z ilm a y a b a§ lan im § tir.
2 7 0 5 . “ G c lin d e .,, I I I . sü re n in 6 1 ., V I . sü re n in
151. ä y e tle rin d e ge p e r.
2720. "§ ü p h e yok ki A lla h , k c n d ile rin e cen n eti

v erm ek ü zere in a n a n la n n c a n la r im , m a lla rin i sa tin
a lm i§ tir ; ö ld ü r ü r le r , ö lü r d ü r ü lü r le r ; h er ik i sü re ttc
d e v a a d i g e r^ e k tir v c T c v r a t ’ta d a s ä b ittir , ln c il’ d e
d e , K u r 'ä n ’d a d a v e a h d in e A llah ’ ta n d a h a z iy ä d e v e fä
ed en k im d ir k l? A rtik §u g iri$ tig in iz ali§ - veri§ten
dolay'i d a se v in in v e b u d u r en b ü y ü k k u rru lu § ve sa ä -
d c t . „ ( I X , T e v b e , 1 1 1 ) B e y itte, " A l l a h sa tin aln u ^tir
s ö z ü , <fA lla h Ji$ te r ä „ ta rz in d a äy et-i k e rim e d e n lafzan
ik t ib ä s ed ilm i$tir.
2 7 2 5 . “ A lti <cyi y a p a c a g m m v a a d e d in , b a n a b orp

la n i n ; b en de cenn eü e b o r fla n a y a n s iz e : Sözünüz
ge r?e k o lsu n ; v a a d « ttin iz m i, v a a d in iz e v e fä e d in ;
■size b ir em än e t v e rild i m i, bxyanette b u lu n m a y m ;
lr z u m z i k oru y u n ; h a ra m d a n göz ym uun; cllcrin iz i
h a ra m la b u la § tir m a y in .„ ( H a d is ; C a m i'; I, s. 3 6 ).
2 7 3 9 . A ra p a lfa b e sin d c k i h a r fle r iki 9e 5.it sisa -

la n m i^ t ir :
1 ) Y a z ih ? b a k jm m d a n b irb ir in e b e n z e y e n le rin y an -
• y a n a g e tirilm e siy le ,
2 ) H a r fle r d e n te r k ip le r (sö z le r) y a p ila ra k .

50 4 MKSNEVI 5ERH1 I
B u ik in ci t e r tip , " E b c ( e ) d , H (c )v (v e )Z, H ( u ) t ( t ) t

K (e )l(e )m (c )n , S a ’f (a )s , K ( a )r (a ) 5( e ) t , T (a )h (h a )? ,
D(a)?(i)$„ du (*).
B u ikin ci t e r tip , h a rfle rin k o la y c a hatirlan xn asm i
s a g la r . “ E b c c d , , , d ig e r bir tä b irle " E b i c ä d , , , b u ter-
k ip le rin h e p sin e b ird e n verilen a d d ir . B u te r tip , lb r ä n i
v c Ä rä m i te r tib in in a y m o ld u g u g ib i, b irin ci v e d ö r-
d ü n c ü te rtip o la n “ a b c d , k l m n , „ b a u d ille r in d e
d e sira b a k im m d a n a y m d ir .
Bu te rk ip le rc, h ü k ü m d a r a d la r i, je y ta n la r m a d la r i,
g ü n le n n a d la ri d iy e n lc r o ld u g u g ib i Ä d e m P e y g a m b e r ’e
m en sah ife te r o ld u g u n u sö y le y c n le r, b u n la ra ?c $ iü i
m ä n ä la r v cren ler d e o ltn u $ tu r ( M i r ’ä t ’ü l- M a k a a sid ' f i
D e f 'i l - M c f ä s i d ; I s t . 1 2 9 3 , ca?b as. s . 1 5 4 -1 5 5 ).
B u te rk ip lc rd e n b ir d e E b c e d h isä b i m e y d a n a
g e tin lm ijtir . l l k on h a r f b ird e n on a k a d a r o lan r a -
k a m la n g ö s t e r ir ; o n d a n so n ra k i on hart", o n a r- o n a r
sa y i a lir ve o n d a n y ü z e k a d a r o lan ra k a m la ra ä ittir.
rfK „ h a rfin d e n so n a d e k o n h a r f d e y ü z d e n b in e k a d a r
o lan rak a m la ra ijä r e ttir . H e rh a n g i b ir i$, b ir d o g u m ,
c v le n m c , b ir m e v k ie y ü celi$ , y a h u t ö lü m , b u h a r fle r lc
m e y d a n a g c tirile n b ir sö z , b ir te r k ip , y a h u t m is r a ' ilc-
te sb it e d ilir ; b u n a “ tärih d ü jü r m e k ,, d e n ir, M c se lä
M e v lä n ä 6 7 2 h ic r id c v e fä t e t m i§ t ir ; A r a p y a z isiy la
ClI b r t „ (I b r c t ) b u y ili g ö s te r ir
N o k ta li h a r flc r le d ü jü r ü lc n tä rih e "M ü cev h e r,

G e v h e r, G ü h cr, G ü h e r-d är, C e v h e r, C cv h er-d arl
(*) Pnranter icine alir.nn Hai-fler, aailda y oktur, t«rkip~

lerin okunuplartm göaterm ck i$in kon m ujtur.
MESNEVI 5ERHI I 505
C c v h c r in ” , n o k ta siz h a r fle r lc d ü $ ü rü le n e “ M ü h m c l,,

d e n ir. B ü tü n h a rfle rle d ü $ ü n rü lü r se “ T ä r ih - i tä m „
d e r le r . A lisr a ’ d a b ir ta z la lik , y ah u t c k s ik lik o lu rsa ,
b ir sö z le , ra e se lä ü g le r , b e$ ler g e ld i, y a h u t gik ti g ib i,
t ir ih m isra m d a n ön eeki m isr a ’d a , ck le n e c e k , y ah u t
g ik a r ila c a k say i b e lir t ilir ; b u n a d a “ ta ’ m iy c ,, d erler.
2 7 5 0 . X X V I I . sü r e n in 18-19. ä y e tle rin d e S ü le y m a n

P c y g a m b e r’ in (A . M .) , k a rin c a v ä d isin e g e ld ig i, b ir k a-
nncam n, k a rm c a la ra , y u v a la rim z a g ir in ; S ü le y m a n
ve o rd u su siz i g ig n e m e sin d c d ig i, S ü le y m a n ’ in bu
^özü d u y u n ca h a fifg c g ü lü m se d ig i a n la u h r. H a lk ,
b u n a $u n u d a e k le m ijt i:
S ü le y m a n , b en b ir p e y g a m b e rim , sizi hig gign er
m iy ü n d e m i§ ; o k a rtn e a d a , m a k sa d im b a jk a y d t ; sen in
d e b d e b e n i g ö r ü p se y re d a la rla r d a z ik irlc rin i u n u tu r-
l a r ; o n u n igin b u sö z ü sö y le d im d e m if.
U lu lu k la a c iz , Is lä m l k läsik e d e b iy a tta , bu dyete

d a y a m la ra k S ü le y m a n ve k a rm c ay la te§h is ed ilir.
2 7 5 8 . « V e d d u h ä ,,, y am a n d o lsu n k u$lu k g a gin a

d iy e b a ?la y a n v e o n b ir ä y etien m e y d a n a ge le n sü r e ,
K u r ’ä n -i K e r im ’in X C I I I . sü re sid ir. B a h se d ile n äy ct-i
k e r im e , " D ilc y e n i bo§ ge v irm e , a z a rla m a ,, m cälin d ek i
10 . ä y e tid ir.
2 7 6 6 . Z ü m r ü d ü a n k a a . Ir a n m ito lo jisin d c " S i - m o r g „
d iy e geger. A ra p la r bu ku§a “ a n k a a ,, d e m ijle r d ir .
A nkaa, boynu p ek u zu n d e m e k tir. Y üzü in san a
ben zeyen bu k u ju n tü y leri re n k - re n k m i?. O tu z
re n k li o ld u g u n d a n F a r sg a otu z re n k m än äsin a
g e le n “ S i - r e n g „ , o tu z ku§ b ü y ü k lü g ü n d e o ld u g u n
dan , yahut k e n d isin d e o tu z k u§u n a lä m eti b u lu n -
50 G MES.NEVI SERHI J
d u g u n d a n da o t u z ku$ m ä n ä sm a “ S i- m o r g ,, a d la riy le
a m lm i§. D i§i 0 lan b u ku§a b ir d e crk e k y a r a ü lm ij.
M u sä P e y g a m b e r p agrn d a vücüda g e lc n bu k u$u n
ein s, ? o g a lm i?, N e c id ve H ic a z b ö lg c le rin e y a y il m i r
fo c u k la r i k a p m a y a b a 5la m i 5lar. H a lk , z a m a n la n n d a k i
p e y g a m b e re $ ik äy ettc b u lu n m u 5la r ; o d a d u ä c t m i j,
T a n n bu k u ?u n cinsim yok ctmi$. Y o k oldugundan*
y ôk y'üksek u f t u g u ifin g ö r ü n m e d ig in d e n “ A n-
k aa-y i M u h r ib ,, d a den m i?.
<f§ e h - N ä m c „ y e g ö re R ü stc m Jin b a b a si Zäl’i b u

ku$ b esley ip b iiy ü tm ü ^ tü r.
B iz im fo lk lo ru m u z d a b u k u 5, Z ü m rü d u a n k a a a d n u
a lm ijtir . H a y ir h b ir k u 5t u r ; m a sa lla rim iz m k a h ra m a m
K c l- O g la n ’ in k o r u y u c u s u d u r , a rk a d a ^ id ir.
M e v lä n ä ’m n S i- m o r g ’ tan m a k sa d i, b irü k h a v a -
sin d a uân v ah d et e ri. g e r?e k e re n d ir. A y m z a m a n -
da K a fd a g i’ n d a , y än i y ak in lik m a k a m in d a u ?an,
T a n r i a d la n n m , sifa tla rm m m az h a ri o lu p bu m azha-
n y e tte ra h ak k u k eden , em än et yükünü y iik len m i^
b u iu n an e rd ir. B ir tev eih e g ö r e g ö n ü le d e S i- m o r g
ve A n k aa d e n m ijtir . 1094. b e y tin iz a h m a da b a k m iz .
2 7 6 0 . Z ä t, sifa tla r, a d la r. A llä h ’m z a ü , a n c a k s if a t -

la n y le v e n isb e te n id rä k e d ile b ilirse d e zätirn n k ü n h ü n e
a k lin e rm e sin e im k ä n ve ih tim al y o k tu r, t a s a w u r d ah i
cd ile m e z . H a y ä t, k td e m , b a k aa , iln n , s e m i’ , b a sa r , k u d -
r e t, tek v in g ib i z ä ta r ä r i’ sifa tla ra " Z ä t i sifa tla r ,, d e n ir .
T a n n y a , ls b ä ti v ä c ib o la n , v a rlig u u n k en d in d e n o lu § u ,
c isim v e cism ä n iy etten m ü n e z z e h b u h m u § , b ir o lu p e$ i-
d i, o rtagi b u lu n m a y iji g ib i sifa tla ra " S i i b ü t l sifa tla r ,, d e -
n z . B u n la rd a n ba^ka b ir d e , m a h lü k a ta r ä c i’ sifa tla r v a r -
MESNEVI SERHt I 507
d i r ; d iriltm c k , ö ld ü r m e k , y a ra tm a k , n z ik v erm ek g ib i.
B u n la ra d a “ T i 'l i s ifa t la r ,, d c rlc r. S ü file r in f o g u , T a n r i ’ -
y a , e sm ä y i, yäm T a n r i a d la n m a n a ra k u la§ m a y o lu n u
r u t m u jt u r . B u n la rm y o iu n a “ E s m ä y o lu ,, d c n ir. tlk za-
m a n la r d a “ L ä iläh c illä llä h , A llah , H ü „ a d la r u u zik red e-
re k sö lü k e d e n e s m ä c ila r , so n ra d a n b u a d la r a “ H a k ,
K a y , K a y y ü m , K a h h ä r ,, a d la n m da e k liy e re k yed i ad la
sü lü k ü kabül c tm isle r, i^ lerin d en a y rila n k o llar, bu
y e d i a d a b äzi a d la r d a kacarak e k le n d le r y a p m i§ Ia rd ir
ki bu ek len en a d la ra “ F ü r u J-i E s m ä ,. d e m ijle r d ir.
E s m ä c ila r , b u y ed i a d a m u k a b il n efsin y ed i ta v n
o ld u s u n u k ab ü l e tm i§ le rd ir ki o n lara “ A v tä r-i S e b 'a ,,
d e n e n b u yed i ta v ir ve b u ta v irla rd a k i z ik irlc r §un-
la rd ir :
1) N e fs - i E m m a r ; k ö tü liig ü e m re d ip d u ra n n e fis
(L a iläh c ü la llä h ). 2 ) N e fs - i L c w a m e ; k ö tü lü k ya-
p m c a k en d im k m a y a n n e fis (A lla h ), 3 ) N e fs - i M ü lh i-
m c ; lyilik ilh äm m a m a z h a r o lan n. (H ü ), 4 ) N c fs-i
M u t m a in n e ; m a n y ta , h ay ir i?lem ek te h i? § ü p h esi kal-
m am i$. (H a k ), 5 ) N e fs - i R ä d iy y e ; T a n r i ’ d a n räzi olan
(H a y y ), 6) N e fs - i M a r d iy y c ; T a n r i n z ä srn a m az h ar
o lm u § (K a y y ü m ), 7 ) N e fs - i S ä fiy y e , y a h u t Z e k iy y e ;
k ö rü lü k lc rd e n a rm m i? (K a h h ü r).
N e fs in tav irlarm a v e rile n b u a d la r , K u r ’ än -i K e-

r im ’ in X I I . sü re sin in 5 3 ., L X X V . sü re sin in 2 ., X C I .
sü re sin in 7 ., ay m sü re sin in 8 ., L X X X I X . sü re sin in
2 7 - 3 0 . , X C I . sü re sin in 9 . äy etin d en a lim p u y d u r u l-
m u $ tu r .
K u r ’ä n -i K e r im 'd e " z i k r „ , n a m a z , itä a t, d u ä , hac

rö ren in d e te k b ir, hayvan k eserk en T a n r i ’yi anm ak,
508 MESNEVI 5l.:RHl I
T a n r i ’yi h a tirla m a k , n am a zd a n so n ra tcsb ih m änä-

la rin a d ir. H z. P e y g a m b e r ’in , H z. E b ü - B e k r ’c gizli
v c s c ss iz , H z . A IF y e agik ve se sli z ik ir telk iy n ettig i
h ak k m d ak i h a d is lc r , ta m a m iy le , m c v z ü ’d u r (100 so-
r u d a T a s a w u f a d h e se rm iz c b k . Is t. G e r g e k Y a y ra -
evi - 1969, s. 3 1 - 4 1 ).
E sm a y o lu n d a , sä lih , ta rik a te g ir in c e k en d isin e

m u ay y en sa y id a llk a d in zikri v e rilir. S ä lik gördü gü
riiy a la n geyhine a n la ttik g a z ik ir sa y isi a r t t in lir , n ih äyet
o a d d a n ikin ci a d a g e g irilir ve b u , so n a d e k b ü vlccc
d e v ä m e d e r ; h ä sili m ü r it, b ir hayäl ä le m in d e y u v a r-
la m r - g id e r.
S ü ffle r in , h u sü si g iy im -k u ^ am , m uayyen tö re le r,
v ak fa d a y an an te k k e le r v e zik ir äy in le riy le h alk tan
a y rilm a la n m ho? g ö rm e y e n M e lä m e t e r b a b i. b ü tü n
bu h u sü siy e tle ri re d d e tm i$ le r, esm a y erin e a§k ve
c e z b e y i, sü k lü ü n e s a s i o la ra k a lm i?la rd ir.
M e v le v ile r , e sm ä y i k a b ü l ed en lere “ S ü f i l e r , , , b u
ta rlk atlere “ S u f i ta rik a tle ri” , §ey h lerin e ve d e r v ijle -
rin e ‘' S u f i § cy h leri, S u f i d e r v i§ lc n „ d e rle r ki bu d e -
y ijle r d c k i “ S ü f i , , s ö z ü , k o n u § m a d ilin d c “ S o f u „ ta r-
zin a girm i§ tir. B ö y le ce k en d ilerim ö b ü r ta rik a tle rd e n
ve m e n s u p la n n d a n a y ira n M e v le v ile r d e yaln iz “ A l
la h ,, a d i z ik re d ilir. B u y o ld a s ü lu k , h iz m e tle d ir, a$k-
la d ir , c c z b e y le d ir ; “ D e k i: I:jte b u , b e n im y o lu m ;.
b e n d e c a n g ö z ü m a g ik o la ra k siz i A llä h ’a g a g irm a -
d a y im ; b a n a u y a n la r d a o ge§it g a g ir m a d a ve A llä h ’ r
te n z ih e d e r im v e b en m ü jr ik le r d e n d e g ü it n ,, äyetin in ,
m eäli ( X I I , Y ü s u f , 1 0 8 ), M e v lä n ä ’n in y o lu o la ra k k a
b ü l ed ilm i$tir. M e v lü n ü , b a b a s i S u lta n ’ ü l- U le m ä , o n u n
h ilife si S c y y id B u rh ä n e d d in M u h a k k ik - i T irm iz i^
MESNEVJ SERHt I 509
§ e m s v e S u lta n V e le d ’in v c ilk xM evlänä m ü m e ssil-

le rin in , b ir is in c m uayyen m ik ta r d a “ A llä h ,, a d im
anm aya icäzet v e r d ig i, y a h u t z ik ir m e clisi k urdu gu
h a k k m d a c sk i k a y n a k la rd a W9 b ir k a y n y o k tu r. Bu
bakun dan M e v le v ilik te k i bu z ik r in , M e v l ä n i zam ä-
n in d a , h a ttä onun ilk m iim e ssille rin in ^ a g la rm d a
b u lu n m a d ig i, so n r a d a n k o n d u g u k a n ä a tin d e y iz . (M e v -
Ic v i A d ä b v e E r k i m 3n a b k . i s t . i n k ilä p v e A k a K .
1 9 6 3 ; s . 1 2 0 -1 2 6 ).
2 7 6 9 . “ D o g u r m a z v c d o g m a m iju r .,, ( K . C X I I , 3 )
D o g u r m a z ’la, b ü tü n v a r o la n la rin , k e n d i v a rh g in a n is-
p e d e y o k lu k ta n ib ä r e t o ld u g u , h i? b ir § ey in , T ann
v a rh g m d a n a y rilm i? b ir v a rlik o lm a y ip y a ra ti^ in in , k u d -
Tctinin m a z h a ri o lm a k b a k im m d a n v a r o ld u g u a n la til-
m a k t a ; d o g m a m i^ tir sö z ü y le d e , v a rh g in in k e n d isin d e n
o l d u g u , b ir s e b e b e d a y a n m a d ig t a fik la n m a k t a d ir . B u
ä y c tin g e ^ tigi sü r c y c “ T e v h id ,, ve " t h l ä s , , sü re si den ir.
2 7 9 0 . C a ’fc ri a ltin . M ü slü m a n h k ta ilk v c z ir say ilan

ve A b b a s o g u lla r in d a n H ä r ü n 'u n v e z iri o lu p h icri
187 d e (8 0 3 ) ö ld ü rü le n C a 'fe r - i B c rm c k i’n in b a stird ig i
a ltin (I sm a il G a lib : A lü z e -i H üm äyun M c sk ü k ä t- i
K a d im c - i Islä m iy y e K a ta lo g lu ; Ist. M ih r a n M a t.
1 3 1 2 ; s. 1 5 4 , 1 6 6 -1 7 4 ).
2 7 9 2 . “ A lla h i$ ig iy la g ö r ü r .,, 2 6 4 5 . b e y tin iz ah m a

bk.
2 8 1 2 d e n so n ra k i b a f lik . " O n la r la d ilc y ip a rz u la -
d ik la n 5ey lerin a ra sin a b ir e n g e ld ir , fe k ild i a r t ik ;
n ite k im d a h a ö n c e o n la rin y o lu n u tu ta n la ra d a b ö y le
o lm u § t u ; jü p h e y o k k i on lar te r e d d ü t ip in d e y d ile r;
jü p h c y c d ü ^ m ü jlc r d i.” (K . X X X IV , S c b e ’ ; 5 4 ).
510 MESNEVI 5ERH! I
2 8 1 6 d a n so n ra k i b a ? lik ta k i sö z , A r a p a t a s ö z ü d ü r :
n e y a p a c a k sa n , e n lle risin i, e n d e g e rlis in i y a p m ä n ä sim
ifa d e ed er.
2 8 3 4 . “ B a ? ta b u lu n a n k i?i, a r i- d u r u , te m iz k a y n a g i
°^ n , s u >'a b e n z c r ; su o k a y n a k ta n oo§up a k a r , b ü -
j'u k b ir a rk a d ö k ü liir. H a lk , o n u b u la n d irm a y a c a liss 3
d a d u ru s u g e lir. F a k a t b u la m k lik ba§tan o ld u m u
i S ü » dc bulanJverir « (HilyetJül-Evßyä’dan mklen
A hadjs-i Mesnevi; s. 28).
2812 -2 8 4 4 . U s ü i, asiU ar, te m e lle r d e m e k tir. T e f -

s ir v e h a d is b ü g ile rin in te in e lle ri, te fslr d e , ä y e tle rin
m i? s e b e p le r u u , äyetrn hükm ünü, n a sih , m en sü h ,
m u h k e m , y a h u t m ü tc 5ä b ih o lu 5u n u ; h a d iste , h a d isin
so y le m s se b e b im ve hükm ünün m ä h iy e tin i a r a y ip
tc sb it ed en b ilg id ir . F ik ih d in h u k u k u d u r. Beyan
so z d ek ) <&ith m ä n ä la n in c cler. N a h iv g r a m e r b ilg i-
sin e v c n le n a d d ir .
2 8 4 6 d an so n ra k i h ik a y e , X I I I - X I V . jo iz y .l cS ir v e
n ä sir le rm d c n U b e y d - i Z a k ä m 'n in « L e t ä i f , , in d e v a r
d ir ( M a S h iz ; s . 2 8 ). H e r h a ld e b u h ik ä y e d e h alk h ik ä -
y e le rm d e n d ir.
? 8 7 4 ' ‘‘ G l2 li b ir d e f in e y d im ; b ilin m e y i d ile d im ,

s e v d im ; b ih n e y im d iy e h alk ! y a r a t tim .,, H a d is- i K u d s i
o la ra k s u f ile r ta ra fin d a n n a k lc d ile g e le n b u s ö z , h a d is
b d g in le n n c e m evzÜ ’ o lm a k la b erab er, L I. sü re n in
( Z a n y ä t ) 5 6 . a y e ti o lan ve « I n s a n l a r . , c in le ri, a n c a k
an a k u llu k c ts in le r d iy e y a r a t tim ,, m eälin i v e re n
a y e te u y g u n o ld u g u n d a n b u sö z im , m e ä le n h a d is s a -
y ila b ile c e g im sö y le m i 5le r d i r ; fü n k ü lb m A b b äs. b u
a y c t-i k e rim e y i, « A n c a k b en i b ü sin le r d iy e ,, u r z m d a
MESNEVI 5ERH1 I 511
tc fsir c t m i$ t ir ; k u llu k d a b ilg iy le o la b ilir (B k . A liy y ’ü l-

K a a r i : M e v z ü ä t u K e b i r ; s. 6 2 ).
2 9 0 4 . T ü r k g e d e “ B ir p ir e igin b ir y o rg a n y a k a r ,
d iy e sö y le n e g e le n b ir ö r f m e c a z i v a rd ir .
2 9 2 5 . S ü r e y y ä , y irm i d ö r t y ild iz d a n m e y d a n a gel-

m i§ b ir b u r g t u r ; T ü r k g e s i “ Ü lk e r ,, d ir.
2 9 2 9 . “ Y a la n y ere A llä h ’ a iftirä e d e n le r d e n d a h s

z ä lim k im d ir k i ? O n la r ra b le r in e a r z c d ile c e k le r ; §ä-
h itle r de i§te b u n la r d ir d iy c c e k le r ; ra b le r in e k ar§ :
y a la n sö y le y e n le r. iy ic c b ilin , A llä h ’in lä n e ti zälim -
le r e d ir .,, ( K . X I , 18).
2 9 4 8 . S ir g a - k a n d il. D ib ä c e d e g e g ti.
2954. “ T an n m d in d e n ” T an r» in d in d e n b ild iri-

len , b e lle tile n b ilg i. L e d ü n ilm i. 2 2 5 . b e y tin tz ä h in s
bk.
2962. Y e r y ü z iin d e g e z in de siz d e n ö n ce k ilcrir.
h a llcrin i g ö r ü n m e ä lin d e k i ä y e t le r , I I I . sü r e n in 137.,
V I. sü r e n in 1 1 ., X I I . s ü r e n in 1 0 9 ., X V I . sü re n in
3 6 ., X X V I I . s ü r e n in 69.., X X I X sü re n in 2 0 ., X X X .
s ü r e n in 19. ve 4 2 ., X X X V . s ü r e n in 4 4 ., X L . sü re n in
2 1 ., X L V I I . sü re n in 1 0 . ä y e t le r id ir .
2 9 6 8 . “ K a d in la r a d a n ijin , n c d c rle r se a k sin i y a p in .,,

B u h a d is e m e v z ü ’ d iy c n le r o ld u g u g i b i, z a y if d iy en -
le r d e o lm u $ , " K a d in l a r a i d a t n e d ä m e ttir ,, v c “ E r -
k c k lc r, k a d in la ra itä a i e ttile r m i h e läk o lu r la r ,, m c ä l-
te rin d e k i h a d isle re uydugu igin m e ä le n h a d is t ir d i-
y en ler d e g ik m ijü r ( M a v z ü ä t ; s. 4 9 .)
MESNEVl SiR H l I
H e r k e s b ir ?e§ it ib ä d e tc sa n lm i$ , k e n d isin e
b ir k u r tu lu ? f ä r e s in e yapi§ m i§ tir.
S e n ak ilL b ir k i$ in in g ö lg e sin e sigrn d a , g iz li-

g iz li s a v a ja n , sin si d ü ^ m a n d a n k u rtu ].
B u sa n a , b ü tü n cäatlard an d a h a iy id ir ; k im -
lc r ilc riy e g c £ m i$ se, b u n u n la o n la n n h e p sin i
d e g e ? e r sin .
P ir se n i tu ttu m u , k e n d in i on a te slim e t ;
M ü s ä g ib i, H iz ir'in b u y r u g u a ltm d a y ü rii.
* Ik i y ü z lü iü k , e r m e ; H iz ir 'in y a p tig i i§lerc

d a y a n d a H m r , “ A rtik a v rilik tir b u „ d e m c sin .
G e m iy i d c le rse d e l s i n ; h i? b ir §ey sö y lc m c .
ôcugu ö ld ü r ü r s e ö ld ü r s ü n , s a ^ u u - b a jim y o l-
m a.
* T a n r i , o n u n e lin e , k c n d i c lim d e d i ; “ A l-
lä h ’ in e li, o n larin e llc rin in ü st ü n d c d ir ,, hük-
m ü n ü v e rd i,
T an n e li, o n u ö ld ü r ü r s e d iriltir d e . D ir i
d e k im o lu y o r ? Ö lü m sü z b ir can h a lin c g c tir ir
onu.
B u y o lu , y a lm z a$an d a v a r ; p e k a z d ir bu
a m a g c n e d e p irle rin h im m e ti y a r d im e d e r d e
a§ar.
P ir in eli k isa d e g ild ir ; ta p ism d a b u lu n m a -
y a n la ra da c r i ji r ; onun c li, A lla h ’rn k u d ret
eli sa y d ir*
H u zü ru n d a b u lu n m a y a n la ra b ile bÖ yle c l-
b ise le r v e rirse § ü p h e y o k ki h u z ü r u n d a b u lu -
n a n la r , b u lu n m a y a n la rd a n iy id ir.
• F . 31
( M E T t N }
Sclam ona, R asü l’ün, Allah yüzünü

tekrim ctsin, Ali’yc, herkes, Hakk'a bir
9C§it kullukla yakinla§mayi arar, diler-
sen, akilli ve Tanri’ya kar?i husüsiyet
sähibi olmu$ kulla sohbet etmck sure-
tlylc yakinla?mayi dile de herkesten
daha ileri ol diyc vasiyet ctmesi
P e y g a m b e r , A ll’ ye d e d i k i : Y ä A li, T a n r i
a r s la m sin , y ig its in . ce sü rsu n ;
F akat a r s la n h g a güvenm c; ü m it fid a ru n m
g ö lg e sin e g e l, o gÖ lgeye sig in .
H ig k im sc n in , n v ä y c tle rle , n ak ille rle y o ld an
a y ir a m a y a c a g i o akilli k i^ im n g ö lg e si a ltm a g ir.
O n u n g ö lg e s i, y e ry iiz ü n d e K a t d a g i’ n a b en
z e r ; rü h u d a 90k y ü celeri ta v ä f e d e n S f-m o r g d u r .
K iy ä m e te d e k o n u n v a st im sö y le se m , on u
ö v s e m , b u s ö z e , b u öv ü $ e b ir so n ara m a .
G ü n e $ , m s a n sü re u y le y ü z ü n ü ö n m ü j , g iz -
lc m i^ tir ; a n la y iv e r ; d o y ru y u A llah dah a iyi
b ilir.
Y ä A li, y o ld a k i b ü tü n tüatlar igin d e n se n ,
T ann h äsi o la n ki§inin g ö lg e sm i scg.
MESNEVI SEK fit I 51,
T e lla k , n cre n e d ö v c y im d e d i; K a z v in li, o m u -

z u m a d ö v d e d i.
T e lla k ign ey i b a t ir m c a a c isi o m u z u n a ? ö k t ü ;
3000. Y ig it, u sta d iy e in le d i; ö ld ü r d ü n b e n i; n e

rc sm i d ö v ü y o rsu n d e d i.
T e lla k , a rsla n y a p d c d in y a d c y in c e , K a z
v in li, n ere sin d en b a § la d in d e d i.
T e l la k , k u y ru g u n d a n b a $ lad m i d e d i. K az
v in li, a iki g ü z ü m d e d i ; b ira k k u y ru g u .
A rslan kuyrugunun siz isi , kuyruk soku -

m u m u siz la tti; k u y ru g u , b o g a z im i sik ti, so -
lu gu m k esild i-gitti.
A a rs la n y a p a n , k u y ru k su z b ir a rsla n yap.
t g n e y a ra sin d a n y ü r e g im e fen alik g e ld i, b ay i-
la c a g im .
U sta , K a z v in liy c a c irn a d a n , on u k a y irm a -

d a n a rsla n m b ir b a§ k a ta ra fim yapm ak i?in
ig n e y i b a tir d i.
K a z v in li. b u ra si d e n cre si d iy e b a g ir d i.
U s t a , a lyi er d e d i. k u la g i.
A dam , birak d e d i, k u la g i o lm a y iv e rsin

a u s t a ; b irak k u la g i, k ilim i k isa tut.
U sta , bu se fe r ba§ka b ir yam n a b a $ la d i;

K a z v in li ge n c fe r y ä d etti.
B u ü fü n c ü y an d a n e vam d e d i. U s t a , a ü s
tü n e r d e d i. b u r a si k a rm .
3010. K a z v in li, v a rsin k a rm siz o lsu n a r s la n ; aci

a r tti, ig n e y i az b a tir d e d i.
514 MESNEVI SERHt I
H u z u r d a b u lu n m a y a n la ra b ile y iy e c e k lc r ve-
rirle rsc konugun öoüne ne n im e tle r k o y a rla r.
2990. O n la rin (*) h u zü ru n da k em er k u ja n a n

n e re d e , kapi d i§ m d a k a la n n e re d e ?
P iri se g tin mi la h a in m ü lsü z o lm a ; b a lg ik

g ib i sö lp iik , h em en d ö k ü lü p sa g ih v e re c c k b ir
h a le g c lm c .
H e r z a h m e te ö fk e le n m e d e , k in g ü t m e d e s in ;
peki am a c ilä la n m a d a n n a sil ay n a o la c a k s m ?
Kazvinlinin, omuzuna dövmeylc arslan

resm i yaptirm asi, igne yüzünden de
pi$man olusu
R iv ä y e t e d e n d e n $u h ik ä y e y i d u y : K a z v in -
lile rd e ä d c tti;
B e d e n le r in c , e lle rin e , o m u z la rin a , k cn d ile -
lerin e z a ra r v e rm iy e c c k ca rz d a , ign e u c u v la
m avi d ö v m e le r d ö v d ü r ü r le r d i.
K a z v in lin in b iri te lla g a g i t t i ; b an a b ir d ö v -

m e d ö v , a m a ta tiilik la , c a m m i a c itm a d a n d e d i.
T e lla k , a y ig it d e d i. ne re sm i d ö v e y im ?
K a z v tn li, k ü k re m i? b ir a rs la n döv d e d i.
T a liim A rsla n b u r c u d u r ; a rs ia n re sm . d ö v ;
g a y r c t et d e a d a m -a k illi b ir a rs la n y a p .
(* ) M e tin d e, "G o r keai k 'ü pij-i $ c h " y a *ilm i*k e n k a rji-

la jtir r n a d a . ‘ ‘j o h " sözunün" ü * rir.e " y a zila rak düzeltil-
x n ijtir.
MESNEVI SERHl I 517
tk j clin le b en ’ c , b iz ’e sim sik i y a p i$ m i$ sra ;

b ü tü n bu y ik in ü ia r , ik ilik ten m eydan a g e l-
m e d e d ir.
Kurtla tilkinin, arslanin maiyetinde

ava gitm elcd
A rsla n , k u r t, b ir d e tilk i, a v la n m a k , a v b u l-
m a k i?in d a g a , o r m a n h g a gitm i^ lc rd i.
A v lan m a k 19m b irb irle rin e ark a o lm a y i, y o l-

la ri, b e lle n ivice tu tm a y i k u r m u jla r d u
L ? ü d e t>erabercc o en gin o v ad a b ir ? o k
g ü z el a v la r tu tm ay a m y e tlc n m i?le rd i.
E rkek a rsla n , o n la rla b e ra b e r a v la n m ak ran

u ta m y o rd u am a g e n e o n lari büyük sa y m i§ u ,
o n la r a yolda§ o lm u jt u .
* B ö y le sin e b ir p a d ija h a o r d u z ä h m e t v e rir

a m a g e n e d e “ T o p l u l u k ra h m e ttir ,, d e d ij on
la rla y o ld a ? o ld u .
3030. B ö y le si A y, y ild iz la rd an u ta m r am a gene

d e c ö m e rtlig i yüzünden y ild iz la rm a ra sin d a
b u lu n u r
* V c rd ig i k a ra ra ben zer ta m y c rin d e b ir

k a ra r y o k tu r. a m a g e n e d e k e n d i k a ra rm i gör-
m e z h k te n g e ld i d e T a n n ’ d a n P e y g a m b e r ’e ,
“ O n la rla d a m ? ,, b u y r u g u g e ld i.
T e r a z id e a rp a , a ltin la y o ld a s o lu r am a b u ,
a rp aru n da a ltm g ib i d e g e rli o lm a sm d a n de
g ild ir.
316 MESNEVl St'RHl 1
T e lla k $ a$ ird i, p a r m a g im d i? le d i, b ir za-

m a n c a g iz $a 5k in -$a§kin k a la k a ld i.
S o n r a ö fk e y lc ign e y i y ere a tti d a d ü n y ä d a

k im in b a§ in a g e lr a ijt ir bu d e d i.
K u y ru k su z , b a js iz , g ö v d e siz a rsla n i k im
g ö r m ü jt ü r ? T ann b ile b ö y lc b ir arsla n y a-
r a tm a m ijtir .
A k a r d e j, ign e y a ra sin a d a y a n d a atc$e ta p a n
n e fsin in y a ra sm d a n k u rtu l.
V a rlik ta n k u rtu la n to p lu lu g a gökyüzü de

se e d e e d e r , gü n e$ d e , A y d a .
K im in b e d e n in d e , ate§e ta p a n n e f is ö ld ü v s e ,
gü ne$ d e o n u n b u y r u g u n a rä m o lu r, b u lu t d a.
G ö n lü i§ik y a k m a y i, a y d in la n m a y i ö g re n e n
k i$iyi, g ü n e j b ile artik y a k a m a z .
* D o g m a s i, d o lu n m a si vak itli olan güne?

h a k k in d a T a n n , " D o g d u g u , b a ttig i v a k it, o n la
n n m a g a r a la n n a v u r m a z d i,, d e d i.
K ü lle d o g ru v a ra n , b ü tü n c u la$an p ar?a -

b u fu g u n b ü tü n d ik en leri g ü z e lle sir , g ü le d ö n e r.
-3020. T a n r i ’y i u lu la m a k , y ü ce b ilm e k n asii o lu r ?

K e n d in i hör b ilm e k le , to p ra k sa y m ak la .
T a n n 'y i b ir b ilm e k n e d ir ? K e n d in i, o b irin

ö n ü n d c y a k ip y a n d irm a k .
G ü n d ü z g ib i i$iyip d u rm a y i istiy o rsa n ge-

ceye b en z ey e n v arligin i y a k a d u r .
B a k in k im y ad a e ritir g ib i v a rh g in i, onun
v a rlig in d a erit g itsin .
MESNEVI SERHt I 519
ß c n im b ile g im y e tm iy o r m u s i z e ; ihsäm xn
;h a k k m d afa z a n n m iz b u m u ?
A k iilariru z d a , k a r a r la n n iz da z äten b en im
k a r ä n m d a n ; d ü n y ä y i b eze y en v e rg ile rim d e n j
ih sa n la ru n d a n d o g m a k ta .
R e s im , r e ss a m a , b e n j k u s u r lu y a p tm d iy c
s ö z m ü sö y le y e b ilir ? O n a o a y b i, o h u sü su veren
z ä te n r e ss a m d ir ,
A z a m a n in a y ip la ri, k u s u r la n , b en im h ak k im -
d a b ö y le a$agih k b ir z a n n a d ü $ m e k siz e m i k a Jd i?
* A llah h ak k m d a k ö tü zanda b u lu n a n la n n
k a fa la rm i u g u rm a z sa m yanli$ 15m ta k e n d isin i
i$lerm s o lu ru m .
"3050. D ü n y ä y i, sjz m a y b im z d a n k u r ta r a y im d a bu
h ik ä y e . dünya du rd u k ga sö y le n sin - d u rsu n .
A r sla n , b u d ü § ü n c c ie re d alm i§ , a g ik g a g ü lü -
y o r d u ; fakat a rsla m n g iilü m sc m e le rin e in a n m a .
T a n r i'm n m ek ri de d ü n y a m a lid ir ; d ü n y a
m ah bizi sarh o^ e d e r . a ld a tir , y ik a r-g id e r.
A yxice ki§i, v o k lu k -y o k su llu k la h a sta h k ,
sa n a d ah 3 da ly id ir ; g ü n k ü 0 g ü lü m s e m e , tu -
zagiru k u r a r . so n u n d a sen i d ü ^ ü rü v e n r.
Arslamn, kurdu tmtihan etm esi; ey

kurt, avlari aram izda pay et demesi
A r s la n , ey k u r t d e d i ; g e l, b u n la n p ay e t ;
a k o ca k u rt, ad älet] y e n ilc .
P ay edi$te v e k ilim o l d a y a ra u li§ m n a s il;
m e y d a n a giksin.
g MESNEVI SKRHl I
C an . * im d i b c d e n le y o ld a ? o lm u § tu r ; bir
zam an 19m k ö p e k , k ap i e$ igin d e 9a v u s k csil-
m i$tir.
Bu to p lu lu k d a g a d o g r u , a rsla m n a rd m c a ,
u lu lu k la g itti.
D c r k e n b ir d a g ö k ü z ü , b ir k e q , b ir d e se -
m iz tav$an t u ttu la r ; i§lcri ra stg c ld i.
S a v a sg i a rsla n m pe%me dü §en ki$inin k c b a b i,

ge ce-gü n d ü z ek sik o im a z .
A vlari dagdan o rm a n a g e tird iie r. A v la r
ö ld ü r ü lm ü jt ü . y aralar i^ in d e y d i, kan lari a k m a -
d a y d i.
K u r tla tilk i, o n lara tam ah e d iy o r d u ; p a-
d ija h la r p ad i§ ah m in a d S letle p ay e tm e sin i b e k -
liy o rlard i.
H e r ik isin in d e ta m a h i, a rsla m n iyin e d o g -
d u ; o tam ah in a slm i b ild i. a n la d i.
3040. S ir la r a arsla n k e sile n . b ey olan k i§i, gö-

n ü ld e n ge y en le n b ilir.
A d ü ^ ü n ce lere d a lm a y i ä d e t ed in e n g ö n ü l.
k e n d in e g e l de on u n y a n m d a , g ö n lü n c k ötü b ir
d ü $ ü n c e g e tirm c .
O b ü ir . e§cgi su sa r a k s ü r e r ; g iz le m c k 19m
d e y ü z ü n c g ü le r sen in .
A r s la n , o n la n n v e sv e se le rin i a n la d i a m a b ir-
§ey cik d e m e d i, k o ru d u o n la n .
F ak at k en di k en d in e d e , a y ok su l a§agilik
k i§ iler d e d i, b e n siz e lä y ig in iz i g ö ste ririm .
MfcSNEVl SFRHI I 521
K im k a p id a b e n 'd e n , b iz ’ den lä f cd crse,

k a p id a n siirü lm ü § tü r; lä ’ n m p ev rcsin d e a g örer-
d u ru r.
B i r ls i, b ir d o stu n k a p is u u fa ld i. D o stu
ip e rd en , k im o d e d i. A d a m , b e n im
d ey in ce d o st, m ä d e m k i d e d i, sen , sen -
s in , k a p iy i a p m iy o r u m ; d o s tla r d a n ben
o la n h i? b ir k im se y i ta m m iy o r u m ; g it.
B irisi g e ld i; b ir d o stu n , b ir sc v g ilin in ka-

p isin i ? a l d i; se v g ilis i, k im sm a g ü v e n ilir er d e d i.
A d a m , b en im d e y in c e , g it d e d i; ? im d i 93g i
d e g i l; b öy lesin e so fr a d a h am k i?in in y eri yok.
3070. H a m ki§iyi a y rü ik a te sin d e n b a jk a n e pi§i-

r e b ilir ; iki y ü z liilü k te n ne k u r ta r a b ilir ?
O y o k su l g i t t i ; tarn b ir y il y o llara d ü |t ü ;
se v g ilin in a y n lig iy la k iv ila m la r sa ^ a ra k cay ir-
c a y ir yaneb.
O y a n m is-y a k iln u ? ki?i p i^ ti; o lg u n la ?ti. G c ri

g e ld i, ge n e se v g ilin in ev in in ?e v re sin e d ü jt ii.
Y ü z le rc e k o rk u v la , y iizterce d e fä e d e b i g ö -
z ete rek k ap in in h a lk a su u p a ld i; a g z m d a n e d e b e
a y k in b ir sö z p ik acak d iy e d e k o rk u p d u m y o r d u .
S e v g ilis i, k a p id a k i k im d iy e b a g ird i. A d a m , a
g ö n ü lle r alan d e d i, k a p id a k i se n sin .
S e v g ilisi, m ä d e m k i b e n sin , g c l, ife r iy e g ir

d e d i ; ev d a r , iki ki§i sig m iy o r.
520 MESNEVI SFRHI I
K u r t , p a d i$ a h im d e d i; yaban ö k ü zü se n in .
p a y in ; o d a b ü y ü k , se n d e b ü y iik s ü n , se m iz sin ,
$ ev ik sin .
K e ? i b e n im , £ ü n k ii k e g i, b ü y ü k lü k te o r t a ;
tilk i. se n d e y a m lm a d a n tav§ am al.
A r s la n , b re k u rt d iy e k ü k r e d i; b u sö z ü n a-
stl s ö y le d in ? B ir d a h a sö y le b a k a y im ; b en v a r-
k en s e n , n a sil o lu r d a b iz , se n d iy e sö z sö y le -
y e b ilir s in ?
K u r t d a n e k ö p e k o lu y o r ki b e n im g ib i e$ siz,
■ b e n z e rsiz b ir a rsla m n y a n m d a k e n d isin i g ö rü -
y o r?
30 6 0 . A k e n d isin e v a rlik v e re n e§ek , b eri gel d e d i.

K u r t a r s la m n y a m n a v a n n c a a rsla n , b ir p c n ijc
v u r d u , o n u p a ra la y iv e rd i.
O n d a ak il o lm a d ig im , d o g ru b ir k a r ir a v a-
r a m a d ig m i görd ü ; c e z ä sn u v e rcrck d e risin i,
b a$ tan k u y ru g u n a d e k y tiz d ü .
D e g il im ki d e d i, b e n i g ö r m e k , se n i se n d e n
a lm a d i; b ö y le c a n in , in liy e re k ö lm e si g e re k .
D e g il m i ki h u z ü r u m d a y o k o lm a d m ; se n in
boynunu v u rm a k fa rz o ld u .
* O n u n z ä u n d a n ba$ka her$ey t a n id ir ; m ä-
d e m k i o n u n z ä tin d a fS n l d e g ils in , varlik a ra m a .
K im , b iz im z ä tim iz d a fä n i o lu rsa o n a , h e r-
?ey f ä n id ir cezäsi te r e ttu p erm ez.
* C ü n k ü o , illä 'd a d ir , lä ’d a n g e y m i^ tir; kim-

illä ’ d a y sa o , y o k o lu p g itm e z .
MESNEVI SERMl l
533
S c v g ilis i, ey ta m ä m iy le b en k esilen d e d i;
se n y eserm i^ gü J d ifa m n d a k i d ik c n le g ü l g ib i
a y k in d c g ilsin .
3090. * I p lik y alin k a t o l d u ; a y a n lijlik n rtik y o k
o l ; K a f ’ la N u n h a r fim n ic e y e b ir iki g ö r e c c k sin ?
B i r d ir o n lar.
Ic o k lu g u ; b ü y ü k , a g ir i^lcri g e k m e k igin
K d f Jla N u n , sa n k i b ir k em en ttir.
Ik i k a u d a , 15 g ö r m e k b a k im m d a n b ir d ir
a m a g ö r ü n ü ? te k e m e n t. iki k attir.
I s t e r iki k at o lsu n , ister d o rt k a t ; yol alir-

g i d e r ; iki a g iz li m a k a s g ib i b ird en k e se r.
B c z yikayaD iki ark ad a§ a b a k ; g ö rü n ü g te

b u , o n a ay k iri b ir i? g ö r m e k te d ir.
B ir isi, bezi su y a g a la r ; ö b ü r ü a lir , b ez i ku-
r u tu r .
D c rk e n ge n e b in . k u ru m u ? b ezi isla t ir ;
sa n k i m a d in a ona a y k in b ir i§e k o y u lu r.
F a k a i b irb irin e a y k in g ö rü n e n bu ifle ri y a-

p a n , m a d in a b iri. ö b ü rü n e ay k in i$e giri§en bu
iki k istn in g ö n lü b ir d ir ; b irb irle rin d e n rä z id ir
o n lar. b ir i§e k o v u lm u $ la rd ir.
H er p e y g a m b e n n . h ei erenin b ir y o lu -y o r-
d a m . v a r d ir ; takai d egii m i ki T a n n ’y a g ö tü r-
m e d e . h ep si d e b ird ir.
D in le y e n ro p lu lu k u y k u y a d a ld i m i, d e g ir-
m e n in ra^lan m su g ö tü rd ü d e m e k tir.
ilOO. B u su , d e g irm e n in ü stü n d e n ak ar; d e g ir-

m e n e ak m a si da siz in ig in d ir.
522 MKSNEV1 SKKHl l
ig n e y o rd a m m d a n iki lp lik g e ? e m e z ; m ä
d e m k i tek k acsm , g e l, g e ? $u ig n e y o rd a m m d a n .
* t p lig in ig n c y e b a g la n tisi v a r ; ign e y o rd a
m m d a n ge p e r. A m a b u i?, d c v e n in h arci d e g i l ;
d e v e ign e y o rd a m m d a n gepem ez.
D e v e n in c ü ss e s i, n y ä z a t la r , ib ä d c tle r m a-
k a sin d a n ba^ka b irjc y le m c e lir m i h i? ?
B u i$e T a n r i'iu n (k u d rc t) eli g c re k a y ig it :.

?ü n k ü T a n r t 'm n (k u d r e t ) e li, h er o lm a y a c a k
«eyi v a r e d er.
3080. O nun e lin d e , h er o lm a y a c a k §ey, o la ca k

h äle g e li r ; her b a » ? c k e n y a u § ir, rä m o lu r.
A n a d a n d o g m a k ör k im o lu y o r , c ü z a m ü da
k im ? Ö lü b ile o ü stü n e r m a fsu n u y la d irilir.
Y o k lu k , ö lü d e n d a h a d a ö lü y k e n o n u n var
e tm e avueunda p ä rc siz k a lir . varlik ä le m in e
ge lir.
* H e r g ü n b ir i§tedir o , ä y e tim o k u d a on u
i$ siz - g ü p s ü z b ilm e.
* E n a fa g ih k 151, h er g ü n b u y a n a ü ? ordu
y o lla in a sid ir.
B ir o r d u y u , ra h im le rd e b ite c e k $eyleri b itirip
g e li^ tirm e k i?in b e lle rd e n a n alara g ö n d e rir.
B ir o r d u y u , d ü n y ä e r k e k le . di$iyle d o lsu n
d iy e ra h im le rd e n $u to p r a k v u r d u n a y o lla r.
B ir o r d u y u d a , h e rk e s y a p tig im n k a r jü ig im
g ö r s ü n d iy e §u to p ra k y e r y ü z ü n d e n e c ele sa la r.
B u s ö z ü n so n u y o k t u r ; h a y d i, sen g e n e e-
te r te m iz i k i d o stu n y a n m a a t ko^tur.
MtSNEVl SERHl I 5a
* " 0 1 „ b u y r u g u , b u b u y r u k ta k i, « K ä f , N u n „
h 3 r flc r i, b ir i§ g ö r ü r , sö z e d ü jü n c e iki h arfrir
a m a m ä n ä si b ir d ir .
B u sö z iin d e so n u g e lm e z ; d ö n d e a n la t b 3-
k a lim ; k u r t, o sa v a$ ta n c häle g e ld i?
Pay etniede cdepsizliktc bulunan kur du,

arslanin cezalandirmasi
O ba§i y ü c e a rsla n , iki b a ? k a lm a sm , a y ir d -

'e d if o lm a sin d iy e k u r d u n k ellesim k o p a r d i.
* A k o ca k u rt. “ O n la rd a n ö c a ld ik ,, hük-
m ü d ü r b u ; ? ü n k ü b e y in ö n ü n d e ö lm e d in sen .
O n d a n s o m a a r s la n , y ü z ü n ü tilk iy e c c v ird i
d e h a y d i d e d i ; b u n la ri y e m c k i?in se n p a y et.
T ilk i sc c d e c r t i; so n ra d e d i k i: §u se m iz
ö k ü z , a se ^ ilm i? p a d i$ a h , k u jlu k Ö vünün.
K e y id e n d e , b a h u k u tlu p a d i§ a h a , g ü n o r
ta sm d a y em esi i? in b ir y ah m y a p ilir.
T a v ja n a g e lin c e : L ü tu f ve k e re m sä h ib i
p a d ija h a , a k ja m la y m o , b ir ? e re z o lu r.
3120. A rsla n , a tüki d e d i, a d ä le ti se n p a r la tc in ;

b ö y le p ay edi§i k ü n d e n Ö gren d in ?
A u lu e r , b u n u n e re d e n ö g re n d in s e n ? T ilk i
d e d i k i : E y d ü n y a p a d ija h i, k u r d u n h a lin d e n
ö g r e n d im .
A r sla n , m ä d e m k i d e d i, k en d in i b iz im a§-
k im iz a reh in e t t in ; ü y ü n ü d e a l, g it.
524 MESNEVI 5ERHI I
D e g ir m e n e ih tiy ä c u u z k a lm a d i da d e g ir -
m c n c i, o n u n igin su y u ark a s a id i.
S ö z sö y le v i§ , b ir ?ey b c llc tm c k ig in d ir ; y o k -
sa o sö z ü n b ir b a§k a ark i v a r d ir .
* S c s i d u y u lm a d a n a k a n , b ir k e re d a h a d ö -
nüp g e lm e d e n , k iy ila rm d a n irm a k la r a k an g ü l
b a h g e lc rin c d e k g id e r d e g id e r.
E y T a n n , c a n a se n o d u r a g i g ö s te r k i o ra d a
s ö z , h a r fs iz b ite r.
G ö s t e r d e terte m iz c a n , b a§ m i ay ak y a p s in
d a o u z a k m i u z a k , o geni§ m i geni$ y o k lu k
a la m n a g ils in .
P e k ge n i§ , u g su z -b u c a k siz b ir a la n d ir o r a s i^
b u h a y a lle r, b u v a rh k la r, h e p o r a d a n azik e ld c
e d e r d e g e lijir .
H a y a lle r , y o k lu g a kar§i p ek d a r d ir ; b u y ü z -
d e n d e h a y a l, g a m se b e p le rin d e n d ir.
V a rh k sa hayfilden de d a r d ir; o y ü z d cn ,.
A y y ü z . in c e lir, y en i A y 'a d ö n e r.
D uygu, renk d ü n y ä sin in vn rligm a g e lin c e :

H a y ä ld e n d e , v arlik tan da d ah a d a r d ir ; d a p -
d a ra c ik b ir z in d a n d ir.
31 1 0 . P a rg a -b u g u k ta n b ir aray a geli§i, sa y iy a g i r i f ,
d a rlig a se b e p tir am a d u y g u la r im iz , b izi b ir -
ara y a geli§ ä le m in e gek er.
O d u y g u la r la b irlik äle m in i b il, an la d a b irr

istiy o rsa n o y a n a at sü r .
M£SNEVl SH»Hl X 527
Seläm ona, Nüh'un, toplumuna, a

ziyäna dü$mü§ler, benimlc ugrasma-
ym; 9ünkü ben ger?ekten de bu arada,
Tanri’nin örtüsiiyüm; benimlc ugra-
§irsaniz, Tanri’yla ugra$mi§ olursunuz
demesi, onlan korkutmasi
* N uh d e d i k i: A ba§ g e k e n lcr, b e n , ben

d e g ilim ; b en can dan ö ld ü m , ca n a n la d iriy im .
In san lxk d u y g u la n n d a n ö ld ü g ü m 19m T a n n >

k u la k o ld u , a n la y if o ld u , g ö z o ld u bana.
B e n , b e n o lm a d x g im d a n d a §u so lu k O ’n d a n ;
b u so lu g a kar§i k im sö z sö y lc rsc o d u r k ä fir.
B u tilk in in b e d e n in d e a rsla n v a r ; b u tilk iy e

k ar$i y ig itlik sa tm a y a g e lm e z .
3140. § e k lin c b a k ip d a o n u n a rsla n o ld u g u n a in a n -

m xy o rsan , onirn a rsla n g ib i k ü k re d ig in i d e m i
du y m u y orsu n ?
N u h 't a T an rx ’ m n e li y o k tu d a d ü n y ä y i n asil
b ir b ir in c vu rd u , k ir d i-g e ijir d i?
B ir b e d e n d e y ü z b in le rc e arslan dx 0; a te j
g i b iy d i ; d ü n y ä sa b ir lia rm a n .
H a rm a n , o n u n onda b ir liakkxm g ü z e tm e -
y in ce 0 d a o h a rm a n a ö y le sin c b ir yalxm s a ld i.
K im , b u g iz li a r s la n a k arjx, k u r t g ib i e d e p -
siz e e agzxm a ^ a rsa ,
* A r sla n , k u rd u paraladxgx g ib i, o n u d a p a
r a la r ; o n a , “ ö c a ld ik o n la r d a n ” a y ctin i o k u r .
526 MESNIVl $IRHl I
A tilk i, m ä d e m k i ta m ä m iy le b iz im o ld u n se n r.
m ä d e m k i b iz o ld u n g i t t i ; sen i n asil in c itc b iiiriz ?-
B iz d e se n im z , b ü tü n o n la r d a s e n in ; v e d in c :
kat gögün ü stü n e avak b a s , v ü ce l.
D e g il m i ki a l?a k k u rtta n ib ret a l d m ; artik-

se n tilki d c g ils in , b e n im a r s la m m sm .
A kiU i o k ijid ir ki ^ ek ilen b e lä d a , d o stla rm

ö lü m ü n d e n ib re t alir.
T i l k i , o s o lu k ta , a rsla n , b e n i k u rtta n so n ra
p ay e tm e y e (jag ird j d iy e y ü z le rc e jü k ü r le r etti.
B a n a d e d i, b u n la n ö n c e p a y et d e se y d i k im
on dan can k u rta rirc li?
§ u h a ld e $ ü k ro lsu n o n a k i b iz i d e , b iz d e n
ö n c e k ile rd e n so n ra d ü n y ä y a g e tird i.
3130. G e t ir d i de T a n r i’n m , g e cm i§ y ü z y illa rd a

g e lip ge y e n le re ne c e z a la r v e rd ig in i d u v d u k ..
O, önce g e lip g e ?e n k u r tla r m h a lle rm d e n
ib re t a lir d a tilk i g ib i k e n d im iz i k o ru ru z .
* O h a k , o gery ck P e y g a m b e r , h a d is in d e , b u
y ü z d e n f*A cin m i$ ü m m e t,, d e d i b ize .
A u lu la r , o k u r tla r m , k e m ik le rin i, k illa n m

a p a y ik g ö r ü n d e ö g ü t ahn .
A k illi k i§i, F ir a v u n ’ la rin , Äd to p lu m u n u n
b a $ in a g e le n le ri d u y u n c a $u v a rh k ta n d a v a z -
g e y e r, bu u lu la n m a y i da b ira k ir.
V a rh k ta n , u lu lu k ta n v a z g e y m e z se , b u s e le r
onun h a lin d e n , onun sa p ik lig m d a n b a§ k alari.
ib r e t alir.
MESNEVt 5ERHI I 52
§ c k ild e n g e g ip g ö n lü n ü a ritan k i? i, g iz li $ey-

lere ay n a k esilir.
B iz im g iz li $ cy lerim izi d e , hig fü p h e y o k ki

a n la r; giin k ü in an an . in an am n a y n a sid ir .
P a ra m iz i m e h e n g e v u rd u m u , tarn in a n c i,
z a n d a n , jü p h e d e n a y ir d e d iv c rir.
C a n i da p a r a la ra , a lü n Ja ra m eh en k k e s ilc n ,
h älisi d e g ö r ü r , a n la r , b a lp i d a .
Padi§ahin, görenlcrin gözlcri onlarla

aydin olmasi igln ärif süfileri karfisma
dikmesi
B u n u i?itm i§ sin d ir ; h a tm n d a c h r; p a d ija h -

larm ä d e tiy d i.
S o ) y a n larin d a y ig itle r d u r u r la r d i; günkü,

k a lb , b cd en in so ) y a ru n d a d ir.
D e fte r d a r la r , k alem erbabi sag y an d a du

r u r la r d i; g ü n k ü y azi b ilg is i, s a g eile k a z a w lir ;
y az i s a g eile y a z ib r.
S ü file r e y s c k ar^ iJarm d a y er v e r ir le r d i; giin

k ü o n la r can a y n a sid ir , h a ttä a y n a d an d a iy id ir
o n lar.
G ö n ü l a y n a sin d a , h ig d o k u n u lm a m i? §ekil-
ler b e lirsin d iy e g ö n ü lle rin i, T a n r i'y i am $ la,
T a n r i 'y i d ü $ ü n ü $ le d l& la n u g la rd ir o n lar.
Y a r a t ih j b c lin d e n , g ü z e l o la ra k d o g a n kisinin
ö n ü n e ay n a k o y m ak g e re k .
• F . 34
528 MESNEVl SERHt I
O k i?i, k u r t g ib i, a r s la n m elin d e y a r a la m r ;
y ig it b ile o lsa a r s la n a kar§i ah m ak la§ ir.
K e?ke o y a ra , b e d e n e g c ls c y d i d e im a n la
gönül sa g - e se n k a ls a y d i.
B u ra y a g e lin ce g ü c ü m - k u w e t im k e s ild i;
bu sirri n a sil b e lirte b ilir im ?
O tilk i g ib i siz d e k a rn m iz i a z d o ld u r u n d a
o n u n k a r^ ism d a tilk i o y u n la n n a a z giri$in .
3130. B ü tü n b iz ’ i, b e n 'i, onun önüne koyun;

müU? o n u n d u r , m ü lk ü o n a v e rm .
D ogru y o la y o k -y o k su l b ir h a ld e g ir d in iz
m i, a rsla n d a siz in d ir, a r s la n m av i d a .
Cünkü o te r te m iz d ir, n o k sa n sifa tla r d a n

m ü nezzeh o lm a k la ö v ü lü r ; güzel § ey lere de
m u h ta ? d e g ild ir , ö z c , k a b u g a da.
B ü tü n o n la r , b ü tü n ik r a m la r , o p ad i$ a h in
k u lla n i?in d ir .
P a d i§ a h in , h i? b ir §eye ta m a h i y o k t u r ; b ü
tü n b u d e v le ti h alk i?in d ü z ü p k o § m u $ tu r; n e
m u tlu a n la y a n a .
M a l- m ü lk , b a h t- d c v lc t, d e v le ti d e , iki d ü n -
y a y i d a y a ra ta ru n n e i$ine y a r a r ?
N o k san sifa tla rd a n m ü n e z z e h olanrn h u z u -

ru n d a g ö n lü n ü z ü k o ru y u n , g ö z e tin de k ö tü
/a n la r y iiz ü n d e n u ta n c a d ü § m e y in .
O, g iz li $cyleri d e , d ü § ü n ce le ri d e , k u r u n tu
t u la n d a , a ra y ip ta r a m a la n d a , a n - d u r u sü tu n
ig in d e k i kil g ib i g ö r ü r .
MESNEVI iU tH l I
531
S o n r a b ir k ere d a h a d e g irm e n d e ö g ü t ü r le r ;
d c g e ri d a h a d a a r t a r ; ek m ek o lu r , c a n a can
k a ta r .
D c r k c n e k m e g i g e n e dinier a ltin d a ? ig n e r -
le r ; b u k ere , alulli ki§in in ak li o lu r , c a m o lu r ,
a n lay i? k c silir on a.
3180. * G e n e o c a n , a $ k ta y o k o ld u - g itti m i, ck iJ-

d ik te n so n ra “ E k in c ilc r i $ a § ird ir.„
B u sö z ü n d e so n u y o k t u r ; g e n d ö n d e o iyi
k ijiv i b ild ir ; \ ü s u f ’ !a n e k o n u jt u , o n a a n la t.
Y ü s u t , b a ^ n d a n g c y e n le n a n la ttik ta n so n r a
a k i?i d e d i; sö y le b a k a lim , b iz e n e a rm a g a n g c -
t ir d in ?
D o s tla r m z iy a re tin e eli b o ? g e lm e k , d e g ir -

m e n e b u g d a y siz g itm e k tir ( * ) .
Y ü c e T a n n , m a h je r g ü n ü n d e h a lk a , k iy ä m e t
g ü n ü ifin a z ig m iz n e rd e d e r.
* D e r k i: S iz i n asil y o k -y o k su l y a ra ttiy sa k o
? e ? it , hem d e y a p a y a ln i 2 , a z ik siz o la ra k b iz e
g e ld in iz .
H a y d i, sö y le y in ; k iy ü m et g ü n ü iyin n e a r
m a g a n g e tir d in iz ?
(*) M etinde, "D o stla rm k a p tim a eli b o j gitm ek, b u g-

daysiz degirm eno gitmeye benzer a y igit” m eäünde “ ß er der-»
yaran teh i-d e .t iy f e t ä . H e.t tu n bi Jtcndumi der fi.y ä " ya-
x ilm i»; so n ra k en ara "B e r der-i y ä r a n ;ehi-de*t ä m e d e n . H e .t
Lu !;o id u m suy-i tahun »o d en " yazi!ip " S a h " kaydi da konarak.
tiä z o ltÜ m ijtir.
330 MESNEVt SERHt I
G ü z e l y ü z , a y n ay a ä § ik tir ; g ü z e l, c a n a cilä -
d ir; g ö n ü llc r c tem izlik v e rir.
Birisinin, seläm ona, Yusuf’a konuk

gelmesi, seläm ona, Y üsui’un ondan
arm agan istemesi
* Q jv r e le r d e n b ir m e rh a m e tli d o s t, Y ü s u f- i
S id d ty k - a k o n u k g e ld i.
3170. Q o c u k lu k ta n b e n b ild ik t ile r ; b ild ik lik y a s-

tig m a b e r a b e r c e y a sla n m i$ la rd i.
O na, k 'ir d c jlc rin in c c f ä s m i, h a setlerin i h a -

tir la tti. Y ü s u f , o h a se t z in c ir d i; b iz se a rsla n d ik
d e d i.
A rsla n a z in cire v u ru lm a k ta n u ta n c g e lm e z ;
Tann k a z ä sm d a n -jikayetim iz y ok .
A rsla m n boynunda z in c ir b ile o lsa b ü tü n

z in c ir y a p a n la ra b e v d ir a rsla n .
K o n u k , z in d a n d a , k u y u d a n a silsin d e d i. Y ü -
su f, Ay g c d ild ig i, görü n m cz o ld u g u zam an
n a s il s 3 ö y le y d im d e d i.
Ay görü n m ez o i u r ; so n r a y em Ay h aüne
g c lir d e ik i b ü k lü m o lu r a m a so n u n d a g e n e g ö k -
y ü z ü n d e d o lu n Av o lu r y a.
In c i tä n c sm i h a v a n d a d ö v e r le r a m a g ö z x'jifci
o lu r , g ö n ü l i$i£i k e s ilir ; g e n e y ü celik e ld e e d e r ,
B u ä d a v i, co p ra g m a l t i m a ta rla r a m a s o iu a o
to p r a k ta n ba$alU ar d c v jir ir ie r .
MESNEVI 51RHI t
5SS
U y k u d a d u y g u la n m r a jim a z sin ; o n lar sen i
e ä : * gidcr;
E r e n ie ri d e d u y g u la n ta § ir ; u y k u y u on la-
n a h a lm d e n b ir c c jn i b il.
A in atiji, erc n le r A sh ä b -i K e h f ’t i r j avak ta

d a o n lar u y k u d a d ir ; dönüp d o la js a la r da
y a tip u y u sa la r d a .
3200.
* l a n r i , o n la ri, d u rm a d a n sa g a - so la cc v irir-
i$ e -g ü c e s o k a r ; o n la n n sa h a b e rlen b ile y o k t u r *
S a g y an a 9e v irm e k n e d ir ? G ü z c l is S o la
9 ev irm ek n c ? B e d e n i§len .
B u iki ?e§it 1$ d e , p c y g a m b c r le rd e n , k cn d i-
o lm a d a n B e y d l m ^ Jb ,
■ m S Z T & S S * SK“ * * * **+
Konugun, seläm olsun, Yüsuf’a, bakm

guzcl yiizünü gördük9c beni hatirlaya-
S,n djye arm agan olarak sana ayna
getirdim demesi
Y ü s u f , h ay d i d e d i, g e tir armafamm f * V
e ttT d e bU yÜZÜndcn u tan cü > fe r y ä d
türk;
332 MESNEVl SERHt I
Y o k sa gene dönüp g c le c e g in iz i um m uyor

m uydunuz? Bu g ü m in v fid e si, siz e bo§ mu
g ö r ü n m ü § tü ?
E $eklik y ü z ü n d e n o n a k o n u k o la c a g im in k ä r
c d iy o r sa n , m u tfa k ta n ancak k ü l- g ü b ü r , to z -
to p ra k e ld e e d e b ilir sin .
In k ä r e tm iy o r sa n , o d o s t u n k a p isin a b ö y le
eli bo$ o la r a k n asil ay ak a t iy o r s u n ?
3190. A zicik o lsu n , uykuyu, y em ey i - i?m e y i

b irak d a o n u n la b u lu § a c a g in ? a g i q n b ir a r m a
gan a l, g ö t ü r .
* G c c e le r i az u y u y a n la rd a n , se h e r ? a g la n ,
su g la ru u n b a g i§ la n m a sm i iste y c n lc rd e n ol da
so n ra i§ ik la r gö ren d u y g u la r b a g i§ la sin la r,
A na ra h m in d c k i co cu k g ib i az ic ik oyna,
k im ild a d a , sa n a lîklari g ö r e n d u y g u la r v e rsin le r.
A na ra h m in e b en zey e n dü n yadan d i§ a n y a
<;ikarsan, y e r y ü z ü n d c n , geni$ b ir alan a ?ik m i§
o lu rsu n .
* « A l l ä h ’in y ery ü z ü g e m $ t ir „ d c m i^ le rd ir y a ;
b il ki o r a s i. p e y g a m b e rle rin g ittik lc ri a la n d ir ( * ) .
O g e n i? a la n d a g ö n ü l d a r a lm a z ; v a * fid a n in
dah , orad a kurum az.
B u g ü n , d u v g u la rin s e n d e ; fakat ile rid e y o r-
g u n , b itk m b ir h ä lc g c lc c e k s in ; b a ?a$ agi d ü $ e-
c e k sin .
(*) M e iin d e , ' ‘A rs a ! d a n e n b iy ä r ä be* b u ls n d " yazil-

tm jk e n k a r^ ila ^ tirm a d a 'bcs b u le n d " in U*tüne. "d e r r c h c ^ n d
_ya*l)arülc d ü z e ltilm iftir.
MESNEVI 5BRHI i 535
K ö k le r , o d u n la r , y o n tu lm u ? o lm ah ki m a -
ran go z, on lari tc m c lc , p a r g a -b u g u k la ra y a ra r
b ir h a le k o y su n , b ir ?ey y a p sm .
K in k e l u sta si, a y a g i k in lm i§ a d a m n e rd e y se
o r a y a g id e r.
3220. Z a y if h a sta b u lu n m a z sa h e k im lik sa n a tin m

g ü z e llig i n asil o lu r da m eydana g ik a r ?
B a k irlarm h o r lu g u , b a y a lig i m eydanda ol-
m a z sa k im y a n asil g ö r ü n ü r ?
N o k s a n la r , o lg u n lu g u n a y n a s id ir ; o h or-
lu k , ü stü n lü g ü n . u lu lu g u n a y n a sid ir.
C ünkü g c rg ck tcn de z id d i m eydan a gik a-

r a n , o n u n z id d i o la n ? e y d ir ; b a l, sirk e y le b e lirir.
K e n d i n o k sa n m i gören ki$i, o lg u n la ^ m ay a
o n a tla ko§ar.
K e n d is in i o lg u n sa n a n s a , u lu lu k sä h ib i
T a n n ’y a , b u z an m y ü z ü n d e n u g u p u la $ a m a z .
A sa p ik , o lg u n lu k zan m n d an , v e h m in d e n
d a h a b e te r b ir $cy y o k tu r se n in ca n tn d a.
S e n d e n b u k en d in i g ö rü § g id in c e y e d e k g ö n -
lü n d e n , g ö z ü n d e n g o k k a n la r a k ar.
* I b l i s ’in h a sta lig i, “ B e n o n d a n h a y irh y im ,,

d e m e siy d i; b u h a s ta lik , h e r y a ra u !m i$ in ig in d e
v a rd ir.
K e n d is in i p ek k m k , d ö k ü k g ö r se b ile a n -
d u r u s u d u r a m a p islig i d ib in d e a ra .
3230. S m a m a k igin se n i b ir c o jt u r d u m u , ig in d e
p islik h u lu n a n su , b u la m r , p islig in re n g in i
g ö ste riv e rir.
•T534 MESNEVI $1RH1 I
D ed i k i: S a n a a rm a g a n g e tirm e k igin b ir-

k ag sev t a s a r la d im ; fa k a t h ig b ir a r m a g a m sa n a
läy ik g ö r e m e d im .
B ir h a b b c y i m ä d e n e n a sil g ö tü r ü r ü m ; b ir
k atrey i um m än a n asil g ö tü r ü r ü m ?
* S a n a g ö n lü m ü , ca n im i g e tir ip s u n sa m , g e
ne de K tr m a n 'a te re g ö tü rm ü $ sa y ih n m .
S e n in g ü z e llig in d e n b a$k a h an gi to h u m v ar
k i b u a m b a r d a o lm a s m ? A n c a k sen in g ü z e lli-
g in e b ir e g -d o st yok.
G ö n ü lle r e i§ik sm s e n : sa n a b ir ay n a g e tir ip

su n m a y i läyik g ö rd ü m .
3210. A g ü n e -5 g ib i g ö g ü n m u m u , ay n a g e tird im
k i b a k ip a y n a d a k e n d i g ü z e l y ü z ü n ü g ö r e s in .
A a y d in g ü z e l, sa n a a y n a g e tird im ki y ü z ü n ü
g ö r d ü k g e b en i h a tirla y a sm .
K o ltu g u n d a n ay n ay i g ik a r ip su n d u ; z ä te n
güzel i ayn a o y a la r.
V a r lig in ay n asi n e d ir ? Y o k lu k . A h m a k d c -
g ilse n y o k lu g u se g .
V a r h k , y o k lu k ta g ö r ü n e b ilir ; m a l-m ü lk sä -
h ibi o la n la r , y o k su la c ö m e rtlik te b u lim a b ilirle r.
E k m e g in a p ari a y n asi y o k s u ld u r ; k av da
g a k m a g in a y n a si.
B ir y e r d e y o k lu k , n o k sa n v ar m i, o r a s i, b ü
tü n sa n a tla rm , h ü n e rle rin a y n a sid ir.
E lb is e b ig ü ip d ik ilm i§ o lu rsa terzin in hü-
n eri n a sil g ö r ü n ü r ?
MESNEVI SERHt I
537
V ah y in i?ig i, o n a d a v u ru rd u d a i? in d e hik-
m e tle r b u h ird u .
D e rk e n P e y g a m b e r d e o h ik m eti, tip k i-
tip k is m a sö y le rd i. O u ta n m a z ki$i, o k a d a rc ik
? e y d e n vol azjrti da
T a n n i§igjyta i§ik lanan P e y g a m b e r , n e sö y -

lü y o r s s o g e rce k , b e n im g ö n lü m d e d e d i.
D ü jü n c e s m in i§ijzi, P e y g a m b e r’e v u r d u ; o
k ä tib in ca m n a T a n n k a h n gelip f a t n .
H em k ä tip lik te n pko, hem d in d e n . K in

güdüp M u s t a f ä ’ va da d ü $ m a n o ld u , d m e de.
M u s t a fa , a in atci k ä f n b u y u r d u ; i$ik se n
den g k iv o r d u v s a ne d iy e k ararip k a ld m ?
T a n r i k ay n agi o lsa v d m b öy le bir tu z lu su -

y u n b e n d in i a ?a r m iy d m h if ?
$ u n u n , b u n u n y a n m d a a d im k ö tiiv e q k m a s ir i
d e d i d e so n u n d a a £ z m i v u m d u .
Iâkat bu y ü z d e n d e i?ten i?e y a m p d u r m a -

d a y d i ; tuh afi da $u ki tö v b e d e e d e m iy o r d u .
A h e d iy o rd u a m a a h m fa y d a si y o k t u ; b ir
k ere k ill? v u ru lm u $ tu , kelleyi u ?u rm u § tu .
T ann, u tan ci yüz b a tm a n a g irb g in d ü b ir

d e m ir h alin e k o y m u § tu r; n ice k i 5ile r, g ö r ü n -
m e z b a g la rla b a g la m p k a lm i§ ü r.
U lu ia n m a y la k ä firlik , o yolu ö v le b ir b a g la -
m ijttr ki u lu ian a n , k ä fir o la n , aîkâ ah b ile
edem ez.
536 MESNEVI SKRHl I
A y ig it , irm a k sa n a a r i- d u r u g ö r ü n ü y o r a m a
d ib in d e p is lik v ar.
Y o l b ile n an lay i§li p ir , N e fs - i K ü ll b a g la -
rin a a rk a ?a r .
Irm ak , k en d i k e n d isin i n e rd e n an ta ca k ?
A dam m b ilg is i. T ann b ilg is iy lc fa y d a v e rir.
K 1 I19, sap m i n erd en k esecek ? Y ü rü , bu
y aray i ce rra h a g ö ste r de iy ile§tir.
H i? k im se , y a ra sm in k ö tü lü g ü n ü , yirk irü i-
gin i g ö r m e sin d iy e her y a r a m n ü stü n e sin e k ü $ er.
O sin e k le r, se n m d ü ^ ü n c e le rin d ir, m a lla -
r in d ir ; y a ra n da h a lle rin d e k i k a ra n lik .
O y a ra n a p ir m e lh e m k o y a rsa siz isi o z a m a n
y a ti^ ir; fery fld m 0 z a m a n b ite r.
Y a r a li, k en d i y a ra sm a k e n d isi m e lh e m ko-
y u n ca iyüe§ti s a m r ; h a lb u k i o r a y a a n c a k m e l-
h e m in i$igi v u rm u § tu r.
A sirti y a ra h , a k lm i b a $ m a d ev § ir d e m e l-
hem den ba? ?ck m e; iy ile$ in ce de bu iy ilig i,
m c lh c m in i§ igin d an b il, k e n d in d e n b ilm e .
Vahiy katibinin, vahyin i§ignun kendisine

vurm asi üzerine o äycti, Alläh’in salät-ü
selämi üzerine olsun, Peygam bcr’den
önce okumasi, bu sebeple, bana da vahiy
geliyor diyerek dinden dönmesi
3240. O s m a n ’ d a n ö n ce b ir k ä tip v a r d i; v a h iy g e l-
d ik ? e y a z m a y a , ? a b a la r d i.
P e y g a m b e r , k e n d isin e v a h y e d ilen i b u yu rd u
m u o , h e m e n k ä g id a y a z a r d i.
MESNEVI SER Hi 1 g j,
A b agiglam ay i se v e n d e , b agi$ la b i z i ; a e s-
k im i$ , yerle$m i$, m ü z m in lc jm ij h a sta iik la rm he-
k im i.
H ik m e tin . g ö n lü n c v u ru § u , o k ö tü k isiyi
> o ld an a z d ir d i; se n d e k en din i g ö r m e d e bu
g ö r ü $ ü n , sen d en to z k a ld ir m a sin .
A k a rd e ?, sa n a a k ip gelen h ik m et, A b d ä l'in

k a y n a g in d a n g e liy o r. se n d e eg reti b u .
E v , k e n d in d e b ir 151k b u lrau ^ tu r a m a 0 i ji k ,
a y d m la n m i^ b ir k o m ^ u d an p arlam i$ tir.
$ ü k r e t, a ld a n m a , u lu la n m a ; k u lak v e r . h i?
k en d in i g ö n n e .
■ \ ü zle rce y a z ik la r o ls u n , y ü z le rce ey v ah lar

o lsu n ki b u e g re ti h ä l, ü m m e tle ri ü m m e tlik te n
u zak la $ tirir.
K u iu m , k ö ley im 0 ki§iye k i, h e r k o n ak ta ,
b ir so tra b a jin a g ö k e ee g in i u n im a z .
A d a m in , b ir g ü n e v in e u la sa b ilm e si igin b ir-

g o k k o n ak lari b ira k ip g itm e si gerek .
D e m ir , k ip k irm izi o ld u a m a k ip k irm iz i de

gil o ; b ir o c ag m v e rd ig i e g re ti b ir 151k 0.
Penoere., y ah u t ev a y d m la m r sa , a y d m sa n -
m a ; g ü n e jin v e rd ig i a y d in h k tir o ; b u n u b il.
H e r k ap i, her d iv a r , aydim rn b e n ; b a jk a si-

n in ijig iy la a v d m d e g ilim , b en im b en d iy e b ilir.
G ü n c s d e d e r k i: A o lg u n la § m a m i$ ; b e n b ir
b a ra y im d a , sen in ne o ld u g u n b e ü rir.
538 MGSNEVI S lR Ilt 1
* T a n ri, " B o v u n la r in a z in cir v u rd u k , b a ?-

larim yukan ya k a ld irm i$ la rd ir, in d ire m e z le r,,.
d e d i. O z m c irle r, b izd e n d isa n d n d e g il.
* “ O n la rm ard ta rm a c n g c llc r koyduk; göz-

lerin i p e r d e le d ik ,. d e d i; b u h a le d ii?e n , o ön iin -
d c k i. a rd m d a k i e n g e ü g ö r e m e z .
O Öne d ik ile n e n g e l. o v am n r e n g m d e d ir ;
b u n a u g r a y a n , o e n g c lin , k a z ä en g e li o ld u g u n u
b ile m c z .
S e n in g ü z e lin . a sil g ü z c lin y iiz ü n c e n g e l:.
se n in m ü r§ id in , a sil m ü r§ id in sö z ü n ü d in le m e -
n e en ge l.
N ic e k ä fir le r v ar ki d m sc v d a sin a dii$m ü §-
t ü r ; fak at ? u n a , b u n a kar§i u lu ia n m a k , a d - sa n
k a y g is i, o n la ra b a g d ir.
G iz li b ir b a g a m a d e m ir d c n d e b e t e r ; d e m ir
z in c iri. h i? o lm a z sa b a lta k irar.
3260. D e m ir z in a n k irm a k . ondan k u rtu lm a k

m ü m k ü n ; fa k a t gizli b a g a k im se c ik le r ? ä r e b u -
la m a z .
A d a m i a n so k sa , t a b ia ti. b ü n y e s i, o so lu k ta
hem en o k ö tü lü g ü g id e rm e v e k o y u lu r.
Bu d a an so k m a si am a se n in v a r h g m d a n ;,
onun i?in d e gam k u w e t le n ir . der* a z a lm a z .
I ? im d e n , bunu bir iy iee a n la tm a k h evesi

g e liy o r a m a ü m itsiz ü k v e rm e sin d e n k o rk u y o ru m ..
H a y ir . ü m its iz le n m e ; n e^cien , s e v m ; o fe r
y ä d a e r ije n e kar§i fe r y ä d et.
MESNEVI SER HI I 51
3290. F e ls e fe c i, d ü ^ ü n ce lcrin e d a la r. z a n n m a k a-
p ih r d a in k är e d e r ; sö y lc o n a , var g it d e , h an gi
d iv a r p e k sc ba§in i v u r.
S u y u n sö z ü n ü , to p r a g m sö z ü n ü , b a l^ ig in
sö z ü n ü g o n ü l eh li d u y a r, a n lar.
H a n n ä m e d ire g in in in iltisin i in k ä r e d e n fel

se fe c i, e ren le rin d u y g u la r m a y a b a n c id ir.
H a lk w d a ld ig i se v d ä l jig i, o n lara n ic e h a-
y a lle r g ö ste rir d er.
O y sa on dak i b o z g u n c u lu g u n , o n d ak i k ä fir-
lig in a k si, o n d a b u m ü n k irlik hay älin i b elirt-
m ijt ir .
F e ls e f e c i, $ c y t a n Ji in k ä r e d e r y a , o anda
b ir je y ta n in m a sk a ra si o lu r g id e r.
A fe lse fe c i, § e y ia n Ji g ö rm c d iy sc n k c n d in *
b a k ; d c lilik o lm a d a n a h n g ö v erm ez .
G ö n lü n d c 5u p h e o la n , k iv ra m p d u ra n k iji
d e , d ü n y ä d a , gizli fe lse fe c id ir .
K in n d e in a n ir; m a n ir a m a z a m a n -z a m a n o
fe lsc fe v e m a n i? d a m a n k a b a r ir ; so n u n d a d a
o n u n y ü z ü n ü kararcir.
S a k m rn a in a n an la r, o felsefcy e in a n ij s iz d e
d e v a r ; siz d e n ice so n s u z älem le r var.
3300. Y e tm i? iki m illetin h e p si d e s e n d e ; c a n in ,

se n d e n el ge k u gi g ü n , e y v ah lar o lsu n h ä lin e .
K im d e , o m a m jta n b ira z c ik v a rsa , o g ü n ,

k o rk u su n d a n y ap rak g ib i titrer.
540
MESNEVI SIRHt t
Y c $ illik le r, b iz k e n d ilig im iz d e n y e $ e rd ik ; s c -
v in g liy iz, g ü lü y o ru z , pek g ü z e liz d e rler.
Y az m e v sirm de der ki : A t o p lu m la r ,
b en g e ? ip g id in c c görü rsü n ü z k e n d in iz i.
Beden, g ü z e llik le , a h m la n a z la n d ik g a n az-
la o ir; fü n k ü can , g ü c ü n ü - k u w e t in i; k o lu n u -
k a n a d in i g iz le m i?.
3280. Bedene d er k i: A g ö p lü k , sen k im sin k i ?

B ir-ik i g ü n b e n im i$ igu n la ya§adin.
N azm dan, i$ven den dün yaya s ig m iy o r s u n ;

hele b c k le ; se n d en b ir g ik a y im da g ö r.
S e n i fa z la s iy 'a se v e n le r, a lir la r, sen i m e z a ra

g ö m e r le r ; sen i y ila n la ra , k a rm c a la ra y e m e d e r le r.
S e n in k a rjin d a ö lü p g id e n kiî b ile k ö tü

k o k u n d a n b u rn u n u tik ar.
S ö z d e c a n m i$ ig id ir, g ö z d e , k u la k d a . S u y u
k a y n a ta n , ate§in i§ ig id ir.
C a m n i?igi n asil b ed en e v u ru y o rsa A b d ä T in
tsigi d a b e n im ca n u n a v u r m a d a .
O ca n a can o la n , c a n d a n a y a k gekti m i, b il
ki c a n , c a n siz b e d e n ne h ale g e lirse o h ale g e lir.
K iy ä m e t günü, sö z ü m e ta n ik o lsiin d iy e
h a sn m y e re k o y m a d a y im , se e d e e tm e d e y m i.
* Bu y e ry ü z ü , ‘‘ (Jc tin b ir d e p r e m le sa rsd -

d i g i „ g ü n , k iy ä m e t g ü n ü , h a llerim iz e ta n ik o lu r .
* A p a g ik “ G iz lc d ig i h a b e rle ri s ö y le r .,, Y e r
y ü z ü d e d ile g e h r, d ik ctile r d e .
MESNEVI 5ERH1 l
l b l i s ’e , $ cy ta n la ra , k e n d in i iyi a d a m g ö r d ü -
gü n i<;in g ü ld ü n .
C a n , p o s t u n u re rs g iy d i m i r d in c h lin d e n n ic e
a h la r, e y v a h la r d u y u lu r .
D ü k k ä n d a a ltm g ö r ü n e n her$ey g ü lc r - d u r u r ;
9Ünkii m e h cn k ta§i g iz lid ir.
E y su Q lsn o r te n , p e rd c m iz i k a ld tr m a ; im ti-
h a n d a d a sen y a rd im c i o l. b izi se n k u rta r.
K a l p a in n . g e c c le y m ay ari tarn a lu n la y an
y a n a d ir ; fa k a t a lu n g ü n d ü z ü b ek ler.
I l a l d iliy le . h cle d u r a y alan ci d e r , h e r je y in
m e y d a n a cik a c a g i gü n b ir ee lsin .
R a h m e ttc n sü rü lm ü > I b l i s , y ü z b in le rc e y il
A b d ä l 'd e n d i. m a n a n la rin b e y iy d i.
Ö z ü n d e k i n az y ü z ü n d e n Ä d e r n ’c p e n ? e v u r d u
d a k u $ lu k ? a g in d a g ö r ü le n p is lik g ib i rezil o ld u -
g itti.
(§ERH)
2 9 7 0 . b e y itte n so n ra k i b a$h k v e b ö lü ra . “ Y ä A li,

in s a n la r , 9e§itli h a y irla rla , ib ä d e tle r le y a ra tic ila n n a
y ak la§ m ak is t e r le r ; se n de a k illa y ak la§ m ay a
9ali§ d a d ü n y ä d a in s a n la n , d e re c e le r v e y ak in lik b a -
k im in d a n g e ? ; ä h ir e tte d e T a n n k a tin d a v ü c e l.,,
(H fly e t 'ü l- E v liy ä 'd a n n ak len A h ä d is- i M c s n c v i; s.

31 j A n k a r a v i; s. 2 6 0 ).
2 9 8 2 . " l § t e d e d i, b u , se n in le b e n im a ra m d a a rtik
a y r ih k ; sa b r e d e m e d ig in §evlerin i^ y ü z ü n ü h a b e r v ere-
y im s a n a .,, ( K u r ’ä n ; X V III, K e h f, 78. 225. bey-
tin iz a h m a b k .)
2 9 8 4 . re$ ü p h e y o k k i se n in le b e y ’ a tle je n le r , A U ah 'la

b e y 'a t le $ t ile r : A llä h Jin (k u d r e t' e li, o n la n n clle rin in
ü s t ü n d e d i r ; a rtik k im d ö n e rse z a r a n k e n d isin e d ir v e
k im A lla h 'la a h itle § ü g i ?eyde d u ru rsa o n a , y a k in d a
b ü y ü k b ir e c i r v e r ile c e k tir .,, ( K u r ’ä n , X L V I I I , F e h t,
10. 2 2 7 . b e y tin iz äh in a b k .)
3 0 1 8 . " B i t g ö r s e y d in , g ü n e ? d o g u n c a 151g ], m a g a -
ra la rm in i?in c d e g il d e s a g ta ra fin a v u r m a d a y d i; b a-
ta rk e n d e sol ta ra fin a ve o n la r , m a g a ra m n g e n i? b ir
y e r in d e y d ile r v e b u , A llä h ’ m d e lü le r in d e n d ir . A lla h ,
k im i d o g ru y o la se v k e d e r s e o d u r d o g r u y o lu b u la n
ve k im i s a p u n r s a a rtik o n a , k a r t o la ra k d o g ru y o lu
g ö s te r e c e k b ir d o s t b u la m a z s m .,, ( X V I I I , 17)
544 MESNEVI SERHt I
3 0 2 9 . « T o p lu l u k r a h m e ttir ; a y n lik a z a p .„ ( H a d is ;
C ä m i’ j I , s. 1 2 1 )
3 0 3 1 . " A l l a h ’in ra h m e tiy lc o n lara k a r ji y u m u ^ ak

d a v r a n d in ; y o k sa k a b a ve kati y ü rek li o lsa y d in m u t-
läk a y a n m d a n g id e r le r d i. B agi$ la o n lari, y a rlig an m a -
larm i d ile , i$ h u sü su n d a d a dam ? o n la r la . F ak a t i$e
g ir ijm e y i d e k u rd u n m u . d ay an A llä h ’a. § ü p h e y ok ki
A lla h , d a y a n an lari s e v e r ." ( K u r ’ä n ; I I I . Ä li t m r ä n , 159)
3 0 4 9 , " V e A lla h , e rk c k ve k a d m m ü n ä fik la ri ve

c rk e k ve k a d m , §irk k o $ a n la ri, A lla h h a k k m d a körii
z a n d a b u lu n a n lari c e z a la n d irsin d i y e ; k ö tü lü k d ö n ü p
b a $ la rm a g e le si h e läk o la sila r ve A llah g a z e b etm i$ tir
o n la ra v e län e tle m isrir o n la n ve h azirlam i$ U r ceh en -
n em i ve o r a s i, g id ile c e k n e d e k ö tü y e r d i r .« ( K u r ’ ä n ;
X L V I I , A lu h a m m e d S . M . ö )
3064. "V e A lla h ’ la beraber b a jk a b ir m äbüdu

g a g ir m a ; y o k tu r o n d a n b a$ k a ta p a c a k ; h cr$cy h eläk
o lu r , a n c a k o a u n z ä tid ir k a la n . O n u n d u r h iik ü m v e
h e p in iz , d ö n ü p o n u n ta p istn a v a r a c a k s m iz .,, ( K u r 'a n ;
X X V I I I , K a s a s , 88)
3066. lllä - lä . i l i ä i s p a t t i r ; tü rk g e y c “ a n c a k ,, sö z ü y le
g c v ir e b ilim . L a , n e f iy d ir ; “ y o k tu r ,, m ä n a sim ifä d c
ed er. M ü slü m a n lik ta k i tev h id k c lim e sim n ilk sö z ü
« L u ilä h e illä ’llä h ,, t i r ; m ä n a si, " A J l a h ’ tan b a jk a y o k
tu r ta p a c a k ” tir.
3 0 5 3 . b cy itte n so n ra k i h ik ä y e n in " N e s r 'i i d - D ü r e r , , .

« M u h a d a r S r ’ü l- Ü d c b a ,, v e “ K i i ä b ’ ü l- E z k iy ä ,, d a b u -
lu n d u g u n u F u r ü z a n - fc r m e rh u m b ild ir iv o r vc “ M u -
h ä d a r ä t,, la « F e r ä i d 'ü s - S ü l ü k ,, ten m c tin n a k k d ij- o r
( M a ä h iz , s. 2 8 -3 0 ). B u h ik ä y e d e h alk h ik ä y e lc rin d e n d ir.
M tSN IV i 5IRH ! I 545
3067. b e y itte n so n ra k i h ik ä y e . F u r u z ä n - fe r , b u
h ik ä y e n in , C ä h iz 'in (2 5 5 H . 8 6 8 - 3 6 9 ) " K i t ä b 'ü l - H a y -
v a n ,,in d a , “ R a b i ’ u l- H b r a r ,, d a , A b d u llä h - i A n sä r i’n in
(4 8 1 H . 1088) “ R isä le -i A k l-u I$ k „ m da, A tta r'in
“ M u s ib e t - N ä m e ” s in d e b u lu n d u g u n u sö y liiy o r ve m e -
tin n a k lc d iy o r ( M a ä h iz ; s. 3 0 -3 1 ). B u h ik ä y e d e h alk
h ik ä y e le rin d e n d ir.
3077. “ A y e tlc rim iz i y alan sa y ip o n la ra in a n m a -
y a n la r a , in a n m a k ta n ?e k in e n le rc g ö k k a p ila ri h i? a ?il-
m a z v e d e v e ig n c y o rd a m in d a n g e ? e r d e o n la r g e n e
c c n n e tc g ire m e z le r v e b iz , m ü c rim le ri b ö y le v c c z ä la n -
d i r i n z .,, ( K u r a n ; V I I , A ’ räf', H)) A h d -i C e d ld 'd e d e
“ Z e n g in k im se m e le k ü t’ü s- se m ä v ä ta g ü ? ile g ir c r v e
g e n e siz e d e r im k i z e n g in in ra e le k ü t’ u llä h 'a g irm e -
sin d e n , d e v e n in ig n e d c lig in d e n g e g m e si d a h a k o la y -
d i r „ c ü m le lc ri v a r d ir ( M a t y u s , X I X , 2 3 - 2 4 ).
3 0 8 3 . “ O n d a n is t e r k im v a rsa g ö k le r d e v e y e r y ü -
z ü n d e ; O , h e rg ü n b ir i jt c d ir .” ( K u r ’ä n ; L V , R a h -
m äu ; 29)
30iW. “ H e r so lu k ta y iie e T a n r i ’ m n ü c o r d u s u v a r
d ir . B ir o r d u , b e ile r d e n ra h im le re k o n ar. B ir o r d u ,
r a h im le rd e n y c ry ü z ü n c g e lir. B ir o r d u da dünyädan
ä h ir e ie g ö ? e r .„ ( H z . A li ’n in . A h ä d is- i M e s n e v i; s. 3 2 )
3090. K äf ve Nun h a rfle ri A rap y a z isin d a

" K n „ ta rz m d a y a z ih r vc “ k ü n „ d iy e o k u n u r ; m ä n ä si
“ o l „ d e m c k t ir ; T a n r i irä d e sin i, y a r a t iji b ild ir ir . 1 7 9 7 .
b e y tin izäh in a bk.
3103. K iy d a r m d a n irm a k la r a k an b a h g e le r, ce n -
n e tle r. K u r ’ä n -i K c r i m ’in b ir?o k ä y e tle r in d c g e ? e r .
■F . 3S
546 MESNEVI SERIlt I
3 1 1 2 . 01 b u y r u g u . 1797. b ey tin iz ä h in a b k .
3 1 1 5 . “ O n la rd a n ö c a ld ik .,, V I I . sü re n in (A ’ r a f )
1 3 6 ., X V . sü re n in (H ie r ) 7 9 ., X X X . sü re n in (R ü m )
4 7 ., X L I I I . sü re n in ( Z u h r u f ) 2 5 . ä y e tle rin d e g c ? e r.
3 1 3 2 . “ C m m c tim , a cin m t? ü m m e ttir;, s u ^ a n ö r-

t ü l m ü jt ü r ; tö v b e leri k a b ü l e d ilm i$ t ir .„ , " $ u üm m e-
tim , a c m m ij ü m m e tt ir ; ä h ire tte a z a p g ö r m e z ; a z ä b i,
dünyäda im tih a n la ra u gram ak , d e p r e m le r görm ek,
ö ld ü r ü lm c k , b e lä la ra sa t a $ m a k ü r .„ (H a d lis; C am /
I , s. 5 4 )
3 1 3 6 . 3 0 -3 5 . b e y tin iz ah m a b k .
3 1 4 5 . “ ö c a ld ik .,, 3 1 1 5 . b c y itte g e g ti. H e r ik i b c y itte

de “ F e n ta k a in n ä ,, ä y e tte n lnfzan ik tib a stir .
3 1 6 0 . b e y itte n so n ra k i b ö lü m . F u r ü z a n - fe r 'e g ö r e
E b ü - A li A lu h a m m e d A Jiy y -i T e n n ü h i’m n (3 8 4 H.
994) “ K it ä b ’ ol-iV lü stecü d m in fa a lä t’ü - E v c ä d ,, m da
v a r d ir ; E b ü - ls h a k Ib r a h im b . A liy y -i H u s r i d e bu
h ik ä y e y i “ Z ü h e r ’ü l- Ä d ä b ,, in z cy lin e a lm i^ tir. Bu
so n k ita p ta n n ak lettigi h ik ä y c n in h ü lä sa si ?u d u r:
B ir k ä tip , a m irm e b ir ay n a a rm a g a n etm i$ ve g ü z e l

y ü z ü n e b a k a k ? a b en i h a tirla rsm d em i$ .
G e n e F u r i z a n - f e r m c r liu m 'a g ö r e A v f l d e b u h ik ä
y e y i ju sü re tlc n a k lc d e r :
A b b a s o g u lla n n d a n E l- A lu ’te z z ’c a rm a g a n la r gö n -
d e riy o rla r. A d a m in b in d e b ir ay n a y o llu y o r . S e b c b i
so r u lu n c a y u k a n d a k i c e v ä b i v e riy o r.
A le v lä n ä run n ak le ttig i h ik d y c, b u n la ra b e n z c m e k le
b e r a b e r a y m d e g ild ir v e b u d a , sö v lc n e g e lm is b ir h alk
n ik a y e s id ir . ____
MESNEVI JF.BH! I 547
3 1 6 9 . Y u s ü f P . e , g e rg e k an la m in a S id d iy k d e n m ijtir
( K u r ’ä n ; X I I ; Y ü s u f , 4 6 ).
3180. “ M uham m ed, A llä h ’ in p e y g a m b e r id ir ve

o n u n la b u lu n a n la r , k ä fir le r e kar§i g e tin d ir le r ; k en d i
a r a la n n d a m c rh a m e tli. O n la r) g ö r ü r s ü n ki rü k ü 'c t-
m e d e le r , se c d e y e k a p a ru n a d a la r. A lla h 'ta n rä z ilik , !ü -
t u f v c ih sa n d ile y e r e k ; y ü z le rin d e se c d e e se rin in iz lc ri
g ö r ü n m e k te d ir v c o n la rin bu v a s if la r i, T e v r ä t ’ ta d a
v a r d ir ve o n la ra äit b u v a s ifla r In c il’ d c d e v a r d ir ;
ä d e t ä ek ilm i§ b ir tä n e y e b e n z e r ki f iliz v e rm i$ tir ; d e r-
ken filiz i k u w e t le n m i§ tir ; d e rk e n k ah n la$ n u § tir da
düm düz b oy a tm i^ tir ; g ö v d e le rm e dayam p y ü c e l-
m i jt i r ; ek in c ile ri ga^ irtm i^ tir. sc v m d irm i< jtir; k ä firle ri
d e b u n u n la k iz d ir ip y e rin d irm i$ tir. A lla b m a n a n la ra
v e iy i i$lerd e b u lu n a n la r a v a rh g a n m a v e pek büyük
b ir m ü k ä fä t v a a d e u n i$ tir .„ ( K u r 'ä n ; X L V I I I . F e t h ,
29) B e y itte gegen " Y u ’c i b ’ ü z - z ü r r ä ’ ,, ä y etten lafzan
ik tib a stir .
3 1 8 5 . “ A n d o lsu n k i siz e v e rd ig im iz h er§eyi a rk a -

m z d a b ira k m i^ sim z d a siz i cv v elce n asil y a r a tu y s a k
Q pki o n u n g ib i tek b a ^ in iz a, y a p a y a liu z h u zürum u za
g e lm ifs in iz . S iz c e T a n r i ’y a e$ o la n § e fä a tg ila rm iz i d a
y a n m iz d a gö rm ü y o ru z. A ra m z d a k i b a g la r ta m ä m iy le
k o p m u ? , b o ju n a u m d u k la r im z e lin iz d e n gik m i§ , k a y -
b o lu p g it m i$ .„ ( K u r ’än ; V I , E n ’ä m , 3 4 ) B e y itte k i
“ C i ’ tu m ü n ä , f u r ä d ä , h a la k n ä k ü m ,, sö z le ri läfzS ik ti
b a s t ir .
3191. “ G e c e le r in a z b ir k ism in d a u y u rla rd i v e s e
h e r g a g la n , y a r h g a n m a d ile r le r d i.,, ( K u r ’ ä n ; L I , Z ä -
r iy ä i, 1 7 - 1 8 ) B e y it t e äy et-i k e rim e d e n lä fz i ik tib a s
v a r d ir .
548 MESNEVI SHRIII I
3 1 9 3 . “ A llä h ’ in y e ry ü z ü g e n i$ tir .„ K u r ’ än -i K e -
r im ’ in IV . sü re sin in ( N i s a ’) 9 7 ., V I . sü re sin in ( E ii ’ä m )
1 4 7 ., X X X I X . sü re sin in (Z ü m e r) 10. ä y c tle rin d e ge ger.
3 2 0 0 . S a g a -s o la g e v irm ck . 3 9 4 . vc 3 0 2 8 . b e y itle re b k .
3 2 0 7 . “ K ir m a n ’ a tc re , B a s r a ’ y a h u rm a g ö t ü r m e k .»
örf m e c iz i. K ir m a n ’d a tcrc n in . B a s r a ’d a h u rm a m n
b o llu g u y ü z ü n d e n b u s ö z , y e rin d c o lm a y a n lü z u m su z
?e y le r h ak k in d a sö y le n ir. T ü r k g e d e , " T e r e c i y e tcre
s a t m a k ,, b u n u n tarn k ar$ ih gid ir.
3 2 2 8 . T a n r i'm n , I b l i s ’e , Ä d e m ’c n e d e n se c d e e t-
m e d in d iy e so r d u g u , i b l i s Jin , b en o n d a n h a y ir liy im ;
b en i ate^ten y a r a ttin ; o n u y sa to p ra k ta n d e d ig i V I I .
sü re n in { A ’rfif) 12. ä y e tin d e a n la tilir.
3 2 3 9 , b e y itte n s o m a k i b ö lü m .
B u a d a m , H ä r is o g lu E b i- S c r h o g lu S a ’d 'in o g lu
A b d u lla h ’ tir. K ü n y e si E b ü - Y a h y ä ’ d ir. M e k k e fe th in -
d e n ö n c e M ü slü m a n o lm u ? , M e d in c 'y e g e lm i$ ti. X X I I I .
sü re n in ( M ü ’ m in ü n ), " A n d o lsu n k i b iz in sa m b a lg ik
m a y a sm d a n y aram k . So n ra on u sa g la m b ir k a ra r
y u r d u n d a b ir k a tre su h alin c g e tir d ik . S o n r a o b ir
k a tr e su y u kan p ih tisi y a p t ik ; d e rk e n kan p ih tisin i
b ir p a r g a et h alin e s o k t u k ; d e rk e n e ttc k e m ik le r y a-
r a t t ik ; d e rk e n k e m ik lc rc et g iy d ir d ik ; so n r a d a o n u
b a§k a b ir y a r a t ijla jn e y d a n a g e tir d ik ; n e y ü c e d ir §äm
y a ra tic ila rm cn g ü z e li A llä h ’m ,, m e ä lin d e k i 12 -1 4 .
ä y e t-i k erim e lerin i y a z ark e n H z . M u h a m m e d ( S . M .)
sö y le m e d e n , ä y c tin so n sö z ü n ü , v e e d e k a p ila r a k sö y -
le m i§ , H z . M u h a m m e d ., y a z , d e d ig in g ib i in d i d e y in c e ,
M u h a m m e d y a d o g r u sö y lü y o r ; o h a ld e b a n a d a v a h iy
g e liy o r ; y ah u t b u sö z le ri k e n d isi sö y lü y o r ; ?u h a ld c
MESNEVI SERHt I 549
b e n d e o n u n g ib i sö y liiy o ru m d ü $ ü n c e sin c k a p ila ra k

d m d e n d ö n rn ü s, M e k k e ’ye ka<;mi$ti. M e k k e fc th in d e
H z. R a sü l- i E k rem ( S . M .) , n c rd e b u lu n u r s a , h a ttä
K ä ’ b c ’n in ö r tü sü n e tu tu n m u ? b ile o lsa ö ld ü r ü lm c s m i
e m ir b u y u rm u ^ tu . A b d u lla h , O s m a n ’ a s ig in d i ve g iz -
le n d i. So n ra O sm anM a R a s ü lu lla h 'a d e h a le i etti ve
b a g ijla n d i. O sm a n , h a life lig i z a m ä n m d a , h icretin 2 5 .
y ih n d a o n u M is ir 'a v ä ii tä y in etti. A fr ik a ’ nin fc th in -
dcn so n r a H z . O s m a n , T r a b lu s 't a n T a n c a ’ ya k a d a r
b ü tü n g a n im e tle rin g e lirim on a b a g i^ la d i; bunun
b e s t e b irin i M e rv a n ’ a v e rd ig i, M e r v a n ’ in , A b d u lla h ’ ta n
s a t in a ld ig i d a riv ä y e tle r a ra sm d a d ir. A fn k iy y c d e H z .
O s m ä n ’ in v ä lilig in d e b u lu n a n A b d u lla h , on u n sü t
k ard e ^ iy d i. H z . O s m a n a ley h in d ek i k iv a m d a on a y a r d im
e tm e k iste d iv se de m u v a ffa k o la m a d ij A sk a la n d a
k a ld i. S i f f i n sa v a§ in d a M u ä v iy e ta ra fin d a y d i. H ic re tin
3 6 ., y ah u t 3 7 . y ilrn d a A sk a la n ’d a , b ir riv ä y ette d e A f-
r ik a ’ d a ö ld ü . 5 9 . y ild a ö ld ü g ü de rivfiyer e d ilm i$ tir
(T c o k iy h ’u l- M a k a a l ; II, s. 184; M c c m a 'u l- B e y ä n .
V I I , s . 101).
Ä y c tte k i, “ y a ra tic ila rm en g ü z e li,, sö z ü n d e n m a k -

s a t , e $ siz , ö r n e k siz v e y ok tan h a lk e d e n , b ir o lan A l-
la h ’t i r ; o n u n $äm y ü c e d ir ; hayn d ä im id ir ; y arati§ i
ä le tsiz , v ä s ita siz , e§ siz ve Ö rn ek siz d ir; y ok tan var
e d e r , y a p a r. K u lla r iy s a o n u n v e rd ig i ak ii ve k u d re tle
v a r o la n § e y le rd e n , i le t ve v ä sita lle , e$ in i, ö rn e g in i
g ö r e r e k , d ü § ü n e rek b ir^ ey lcr icäd c d e r le r ; b u b a k im -
d a n $äm y ü c e o la n a n c a k b ir tek m ä b u ttu r d e m e k u r .
3 2 5 4 . *f § ü p h e y o k k i b iz b o y u n la rm a lä le ler v u r d u k ;
e llc ri ä d e ta ge n e le rin e k e n ctle n d i lä le le r lc ; b u y ü z d en
550 MESNEVI SERHl 1
Y ä ^ in ^ ö )3' 1111 dimdik ratariar-M CKur>änj
set * f 5:. " Ve önlcrine bir scr gcktik, arkalarma bir

et ve gozlenn, bagladtk da bu yüzdcn onlar, görmcz-
v T rd ir! m S“ K ; 9 ) " " “ b' y ' n e * ^
3288-3289 «Yeryuzü 5iddedi bir dcpremle sars,-

hnca ve yeryüzu, agirhklarm gikannca ve insan nc
oluyor ki buna deyince.. O gün, bütün habcrlerini
anlatinca.,, (Kur’än- XCIX, Zilzäl, 1-4)
( ME T t N)
Bäuroglu Bel’am ’ui, kusattiklari bu

kal'adan Müsä’yi, ona uyanlan, diledik-
lcrine ermedcn döndür diye duä et-
mesi vc duäasinin kabül edilmcsi
3310. D ü n y a h a lk i, B a ü ro g lu B c l'a m ’a , z a m ä n in
I s ä ’si g ib i r ä m o lm u $ tu .
H i? k im se , o n d a n b a $ k asm a se c d e c tm e z d i;
n e fe s i, h a sta y a sa g lik v e rird i.
U lu la n m a s i, k c n d isin i o lg u n sa y m a s i y ü z ü n
den M ü s ä 'y a p en g e a t ti; o n u n la sa v a § ti; so n
ra d a n e b a le g e ld i; i$ itm i§ sin d ir.
D ü n y ä d a y ü z b in lc rc e a g ik , g iz li Ib lis v a r d ir ;
B e l’am v a r d ir ; h e p s i d e b u h ale ge lm i§ tir.
T a n n , b u ik isin i, g e ri k a la n la n n a § eh äd e t
e ts in lc r , ö rn e k o lsu n la r d iy e ta m tti.
B u iki h irsiz i d a ra g a c in a g e k ti; y o k sa k ah -

rin a u g r a m i? d a h a n ice h irsiz v a r.
B u ik isin in p e rg e m in d e n tu ttu d a sü r ü y ü p
?eh re g e t ir d i; y o k sa onun k a b riy la ö le n le ri
sa y m a y a im k ä n yok.
N ä z ik s in , n ä z e n in sin am a h a d d in c e . A llah
a ;k in a h a d d in i a§ m a, A llah a§kin a.
552 MüSMEVl 5ERHI I
K e n d in d e n dah a nazli b irin e s a t a jir s a n , s e

n i, y erin y ed i k at d ib in c so k a r.
* Ä d, Sem üd h ik ä v e le n n ifin sö y le n m e k te ?
P e y g a m b e rlc rin n az h -n äz en in o ld u k la rin i bil-
m en i?in .
3320. B u y ere b a ti5, b a *la r ia a ta§ y a g j5, b ir ?c tin

sc sle k a h re d i?, h e p p e y g a m b c rle rin y ü cctik lc-
rini b ild ir m e k i?in d ir .
B ü tü n h a y v a n la n jn sa n 15m , fa k a t b ü tü n
in san la ri d a b ir akii i?in ö ld ü r - g itsin .
A k ii d e d ig in n e d ir ? A k ilh - fik irli ki$inin k ülli

ak h . P a r ? a - b u ? u k akii d a a k iid ir am a p e r-p e ri-
$an, a ja g ilik b ir a k iid ir.
In x a n la rd a n k a ?a n h ay v an larin h e p s i, in san -
lara ah§an hayvanJardaD a?as;id ir.
O n la n n k a n la n , halka m ü b a h t ir ; y ü n k ü u lu
a k ild a n k a p y o r la r ; a k illa n tarn d e g il.
O n la r, in sa n la ra a y k m d ir d a o y ü z d e n y ü -
ce lik leri b u d e re c e y c d ü $ m ü § tü r, o y ü z d en
a lifa lm ijla rd ir.
S e n d e “ A rsta n d a n k a ?a n y a b a n e ? e g i„ ol-
d u k tan so n ra a $ a?ilacak k i§ i, ne y ü c e lig in k a lir ?
E je k , i§e y a ra r d a o y ü z d e n ö ld ü r ü lm c z ;
fa k a t in sa n d a n k a ?ti m i, k a m m ü b a h o lu r .
E ^ e gin , k e n d isin i k ö tü lü k te n k o ru y a n ak h
o lm a d ig i h a ld e ra h m e ti, m e rh a m e ti b o l T a n n ,
o n u h i? d e m ä z u r g ö r m ü y o r .
MESNEVI SERHl I 553
P c k i, a yüce se v g ili, in sa n , o so lu k ta n , p e y -
g a m b e rle r in o sö z lc rin d e n k a g a r sa n asil m äzur
o la b ilir ?
3330. käfirlerin kanlan da insandan kagan

H a sili
h3yvanlar gibi, süngülerin, oklarin karjisinda,
mübah sayilir.
E § lc n , g o c u k la n da tu tsa k o lu r - g id e r ;
gü n k ü o n la n n ak illari y o k tu r ; on lar ak il
m e rte b e sin d e n sü r ü lm ü $ lc rd ir, a§ agilik k iji-
le rd ir.
B ir a k il, a k lin a k lm d a n k a g a rsa , a k ilh lik

m e rte b e sin d e n g ö g m ü $ iü r ; h a y v a n la ra k a ü l-
m ijt ir .
Härüt’la Märut’un. temlzliklcrine gü-

venmelcri, dünyä ehline ba$ olmayi
istemeleri ve inntihana dü§meleri
A d la ri y a y ilm i? H ä r ü t’ la M ä r ü t g ib i h an i.
O n la r da, u lu la n m a la n yüzünden z c b irli ok
y e d ilc r.
O n la r , k u tlu y a ra tih ^ la n n a g ü v e n d ü e r. F a
kat s u s ig m n m a rsla n a g ü v e n m c si d e n e d ir ?
O n u n y ü z b o y n u z u o lsa d a b u n la rla k o ru n -
m a y a b ir g ä r e a r a s a , c rk e k a r s la n , g e n e o n u n
b o y n u z u n u k ir a r , g e n e o n u p a r a la r - g id e r .
Oklu kirpi gibi bedeni boynuzlarla dopdolu

olsa arslan, gäresiz, öldürecektir onu.
55-1 MESNEVI SERHl 1
K a s ir g a , p ek gok a g a g la r y ik a r ; fa k a t ye$er-
m i? b ir o ta ih sa n lard a b u lu n u r.
O se rt y e l, o tu n z a y if lig in a a c i m i $ t ir ; a
g ö n ü l, a rtik se n de g ü g te n - k u w c t t e n dem
v u rm a .
B a lta , agag d a lla rm in g o k lu g u n d a n k o rk a r

m i h ig ? A g a c i k e se r, b ig e r , p a r a m p a r g a e d c r-
g id e r,
3340. F a k a t b ir ota v u rm a z k e n d in i. N e s t e r , a n c a k
y aray a v u ru lu r.
O d u n g o k o lm u ? , y a h m a n e g a m . K asap ,
k o y u n sü r ü s ü n d e n hig k o rk a r m i ?
M ä u ä y a k a r ji §ekil, s ü r e t , p e k z a y if t ir ; g ö g ü
b a ja ja g i e d e n , o n d a k i m ä n id ir .
D o la p g ib i d ö n ü p d u r a n g ö k y ü z ü n d e n k iy a s
t u t ; o n u n d ö n ü $ ü k im in y ü z ü n d e n ? B u y ru k
sä h ib i a k il y ü z ü n d e n .
O g u l, k a lk a n a b en zey e n b u b e d e n in d ö n ü jü ,
o y n a y iji d a g iz li o lan c a n y ü z ü n d e n .
§ u y elin e s iji, o n d ak i m ä n d y ü z ü n d e n ; d e -
f ir m e n t a ji g ib i h a n i; o da irm a g in su y u n a
csir.
B ir s o lu g u n ah m p v e r ilm e s i, b e d e n e g ir ip
g ik m a si n e d e n d ir ? lste k le r le d o p d o lu can yü
zün den.
* C a n o n u , k im i cim y a p a r , k im i h a y a p a r ,
k im i dal y a p a r . K im i b a r if h a lin e kor o n u ,
k im i sa v a s h alin e.
MESNEVI SEKHl 1 555
C a n o s o lu g u k im i sa g a g ö r ü r ü r . k im i so la .
K im i g ü l b a h g e si h a lin c g e tirir o n u , k im i d i-
k en e d e r ( * ) .
* B ö y le c e d e T a n r i ’m iz , b u y e li, Ä d k a v m in c
k a r?i e id e rh a v ap m i^ ti.
3350. D e r k e n g e n e o y cli, in a n an la ra kar$i b a ri?,

n im et v e a m a n halrne ge tirm i§ ti.
* D in §cyhi, ä le m le r r a b b in in m ä n ä la r d e n iz i,
"M än a A lla h ’ tir ,. d e d i.
Kat-kaT verlerle g ö k le r in bepsi, o yürüyen

denizde ? e r - ? ö p gibidir.
S u d a ? e r - ? ö p ü n ^ u ra y a -b u ra y a v u r m a s i, o y -
n a y ip d u r m a s i, ge n e s u d a n d ir ; su y u n d a lg a -
la n m a sin d a n d ir.
O n la rin d u r m a s m i, o y n a m a m a sm i d ile r se , b ir
d a lg a y la k iy iy a a tiv e rir.
K im i de b ir d a lg a y la o g c r-?ö p ü k iy id a n
? e k u m i, a te ? o ta n e y a p a r s a , o n lara o n u y a p a r.
* B u sö z ü n so n u y o k ; a g e n ? , g e n e H ä r ü t ’u n ,
A lä r ü t’u n y a n m a at sü r.
Härüt-M ärüt hikäyesinin kalan bölü-

m ii; dünyada, Bäbül kuyusunda cezä-
lan m cekmelcri
D ü n y a h a lk in m s u ? u , g ü n a h i h e r ik isin e d e
a y d m o lu n c a ,
(* ) Bu b e y it u r.u tu lm u » ; k o r*> la?tim m d a kenajra

m if. y a n in a da "S a h " sözü e k le n m if.
556 MESNEVI SERHt 1
Ö fk e le rin d e n ellcrin i isirm a y a k o y u ld u la r ;

fa k a t k cn d i a y ip la n m , g ö z le r iy lc g ö r m ü y o rla rd i.
O fir k in k i§i, ay n ad a k e n d ism i gördü de

k iz d i, a y n a d a n y ü z ?e v ird i h am .
). K e n d in i g ö r e n , b irin in s u f u n u gördü m ü,
ifin d e ceh enn cm den b ir a lc v d ir , b e lirir.
O u lu la n m a y a d a d in g a y r e ü a d im ca k a r;
k e n d in d e k i o a te^ c ta p a n n e fsi g ö r m e z b ile .
D in g a y r e tin in b e lirtisi b a m b a jk a d ir ; b ü tü n
b ir d ü n y ä o ate§le y c§erm i§tir.
T a n n , e g e r a y d in s a m z d e d i, g a l Jete d a l m i j,
iji- g ü c ü k a p k a r a olm u$ k i§ ilen g ö rm e v in .
A o r d u la r , a k u ltar, § ü k red in ki § eh vctten ,

b a ld ir a ra sm d a k i y arik tan k u rtu lm u .$ su n u z.
O m ä n ä d a n s iz e d e v e r ir se m , g ö k y ü z ü , a rtik
siz i k ab fil c tm e z .
B e d e n in iz d e k i te m iz lik , b e n im te m iz lig im in ,
b e n im k o r u y u ju m u n a k sid ir.
O n u b en d e n b ilin ; k e n d in iz d e n d e g il. K e n -
d in iz e g c lin , k e n d in iz e g e lin d e ra h m e tte n
sü rü lm ü § § c y ta n , siz e ü st o lm a sin .
H a n i P c y g a m b e r ’in v ah iy k ä tib i g ib i. K e n -
d isin d e b ir h ik m e t b u ld u , k e n d isin d e te m clle rin
i$ igin i g ö r d ü .
K e n d is in i, T a n r i k u jla r i g ib i ö tü y o r s a n d i ;
o y sa k i o , k u ? se sin e b en z er b ir lslik ti an c a k .
K u s la r m se sle rin i ö v se n , o n la r g ib i ö tse n

b ile k u §u n d ile g in i n erd en b ile c e k sin ?
MESNEVI SERHl I 557
B ü lb ü lü n ö tü ^ ü n ü ta k lid e tse n b ile onun

g ü lle nc i§i v a r ; n e b ile c c k s in s e n ?
B ilse n b ile o b ili$ , za n d a n m e y d a n a g e lir ;

s a g ir la n n d u d a k oyn ay i§ in d an z a n la ra d ü jjm cleri
g ib i h a n i.
S a g in n , h a sta k o m $ u su n u n h ä lin i -
h a tirim so rm ay a g > d i§ i
Y o l - e r k ä n b ilir b in , s a g jr a , k om §u n h a sta
d e d i.
S a g ir . b u a g ir k u la k la o g e n c in n e d e d ig in i
n e a n la n m b en d e d i.
H e le h a s ta la n d i, se si h a f if lc § ti m i, h ig an la-
m a m a m a m u tla k a da o ray a g itm e k gcrek .
D u d a k la r u ii o v n a ltig m i görün ce ne d e d i
gin i k iv a sla a n la n m .
N a s ils in , a m ü m e tle r ge k e n d o stu m d e r im ;
o d a ty iy im , y a h u t ho§um d iy e c e k e lb c t.
§ ü k ü r o lsu n d e r im ; s o n r a n e y cm ek y ed in
d iy e s o r a r im ; g e rb e t ig tim , yahut m e rcim e k
g o r b a si y c d im d e r.
S ih h a tle r , ä f iy e tlc r o lsu n d e rim . P e k i, he-
k im le rd e n k im g c liy o r, kirn b a k iy o r sa n a d iy e
s o r a r i m ; f il ä n d e r.
3380. A y ag i p e k k u t lu d u r ; o g c ld i m i, i§ir» iyi!e§ir

d e rim .
A yagrn i d e r im , b iz de d e n e d ik ; n erey e ay ak
b a s t iy s a m u r a tla r a c ri§ ilir-g id e r.
558 MESNEVI SERHt I
B u k iy a sla m a c e v a p la n d ü z d ü - k o ? t u ; o iyi
ki§i, h a sta n m y a n in a v a rd i.
N a silsin d e d i. H a s t a , ö ld ü m d e y in c e , § ü k ü r-
ler o lsu n d e d i. H a sta bu sö z e in c in d i, cam
p ek sik ild i.
B u n e b ig im ? ü k ü r , d e m e k ki b iz im k ö tü -
liig ü m ü z ü istiy o rm u $ d e d i. S a g i r , b ir k iy a sta
b u lu n d u a m a , k iy a si ters g ik ti.
O n d a n so n ra n e y e d in d iy e s o r d u h a sta y a .
A d a m , z e h ir-z a k k u m d e d i. S a g i r , ä f iy e tle r o l
su n d c y in ce k a h n b ü sb ü tü n a r t u .
B u n d a n so n ra d a , d e rd in e g ä re b u lm a k igin
h e k im le rd e n k im g e liy o r, sa n a k im b a k iy o r d iy e
so rd u .
H a sta , y ü r ü - g it b e d e d i; A z rä il g e liy o r. S a
g ir , sev in d e d i, a y a fi p ek k u tlu d u r.
S a £ ir e v d e n g ik ti, se v in e rek § ü k ro lsu n d e d i,

b ö y le b ir z a m a n d a d o l a j ü m ; h a lin i-h a tirm i so r -
dum .
H a sta y sa b u a d a m d iy o r d u , b iz im can d ü § -
m a m m iz m i? ; o n u n c e fa m ä d e n i o ld u g u n u b il-
m iy o rm u § u z .
3390. H a s t a , h a tirm d a n k ö tü jc y le r g e g ir iy o r , o n a
h a b e r g ö n d e rm e k igin h e r y o ld a n k ö tü je y le r
k u ru y ordu .
K ö t ü b ir y e m e k y iy e n in ig i b u la m r , so n u n d a
d a y e d ig in i k u s a r .
* Ö fk e y i y e n m e k b u d u r i§te. O n u k u sm a d a
k a r jilig in d a ta tli sö z le r d u y .
MESNEVI 5ERH1 I 559
H a sta m n s a b r i y o k iu d a b u y ü z d e n k iv ra ru p
d u r u y o r ; n e rd e o k a h p e a v ra tli k ö p c k p u $ t?
G c ls c d e sö y lc d ik le rin c , y iiz ü n c kar$i c e v a p

v e rse m . O z a m a n a rsla n a k lim u y u m u ?tu .
H a l-h a tir so r m a k , g ö n ü l a lm a k i? i n d ir ; b u y s a
h a l-h a tir so r m a k d e g il; düpedüz d ü $ m a n lik ,
k ö tü lü g ü m ü iste m c k .
D i k m an in i b itk in b ir h a ld c görüp k ö tü
h atirim m e m n u n etm ek iste m ij d iy o rd u .
N ic e k i§ iler v a rd ir ki ib ä d e t e d e r e k yol a z it-

m iijla r d ir; ib id e t le r iy lc T ann rä z ih g m a ula$-
m aya, se v a p e ld e etm ey e gönül v e rm i§ lerd ir.
O y s a , b u , g iz li b ir s u ? t u r ; n ic e b u la m k §ey-
ler v a r d ir ki s e n a ri-d u r u sa m r sin .
H a m o s a g ir g ib i. O iy ilik e ttim s a m y o r d u ;
h a lb u k i i? ce rsin ey d i. •
3400. O , lyi b ir i§ e ttim , k o m ? u h ak k m i y erin e
^ e tird im d iy e b ir ho$?a o iu r m u stu .
O y sa ki k e n d isi i?in b ir ate$tir y ak m i§ , a lcv -

le n d irm i§ ti; h a sta m n d a g ö n lü n ü y a k im ? - y a n -
d irm i$ ti, k e n d in in de.
Y a k tig m iz a t c jt e n s a k im n ; g e r ? e k tc n d e s u f -
la rin iz i ? o g a lttm iz siz.
* P e y g a m b e r , g ö ste ri? y a p a n b ir is in e , te k ra r
n a m a z k il a g e n ? , ?ü n k ü se n n a m a z k ilm a d in
d e d i.
* i ? t e b u k o rk u la ra b ir ; ä r c b u lm a k i? in d ir
k i h er n a m a z d a “ B iz e d o g r u y o lu g ö s t e r ,, d e -
n e g e lm ijtir .
560 MTSNEVl SfRHl I
Y ä n i. T a n ri’n m , bu n am azm u, yol sa p i-

ta n la rin . g ö ste ri? igin n am az k ila n la rm n am az-
la n n a k atn ia.
O sa g ir , sc g tig i k iy as y ü z ü n d e n on y illik
g ö rü $ ü p k o n u ? m a , hige g id iv e rd i.
H e le a u lu ki§i, b u k iy a s, sin iri a?n u ^ v ah y e

kar$i, a sa g ilik d u y g u n u n k iy asi o lu rsa .
S e n in duygu k u la g in , h a rfle ri a n la sa b ile
gizli ?eyleri d u y a n can k u la g m , b il ki sagircü r.
N assa kar$i ilk olarak kiyasla amel

etm eye kalkisan, Iblis’ti
T ann i;ik la r m a kar§i b u k iy a s g a g iz la n ilk

o la ra k m evdan a g ik ara n . i b l i s ’ti.
3410. A tc$ d e d i, gü p h e yok ki to p ra k ta n dah a

iy id ir, d ah a ü stü n d ü r; b en atc§ tcn im , oy sa
k a p k a ra to p ra k ta n .
§u h a ld e p a r g a -b u g u g u b ü tü n ü y le k iy asli-
y a y im : O , k a ra n h k ta n y a ra tilm i? . b iz s e ay d in
n u rd a n y a r a t ilm ijiz .
* T a n r i'y s a , h ay ir d e d i; “ S o y - s o p y o k .,, ü s -
tü n lü g e m ih rä b o la n , a n c a k g e k in m e k tir. sa k in -
m a k tir.
B u , g e g ip g id e n d ü n y ä m n m irä si d c g ild ir ki
so y - so p yüzünden eld e e d c b ile sin ; bu, can
m ir ä sid ir .
TIatta hu, p c y g a m b e rle rin m ir ä s id ir ; hun-

la rm v a risle ri, te r te m iz ki§ilerin c a n la r id ir .
MESNEVI 5 ER Hl I 561
* O E b ü - C e h F in o g lu , a p a g ik m ü ’m in o l d u ;
N u h P e y g a m b e r 'in o g lu y sa y ol a z ita n la ra k a u ld i.
T o p r a g in o g iu Ay g ib i a y d in la n d i; se n se
atc§in o g lu su n , a y ü z ü k a ra , y ü r ü - g it.
B u k iy a s la r , b u a ra $ tir m a la r , b u lu tlu g ü n d e ,
yahut g e c e le y in k ib le y i b u lm a k igin d ir.
F a k a t g ü n e ? v a rk e n , K ä Jb e , y ü z ü n ü n , g ö z ü -
nün k a r jis m d a y k c n bu k iy ä s i, bu a r a jtir m a y i
b ira k .
K ä ’b e ’ yi görm ed en gündüzü e tm e , k iy a sla

p a r la m a y a k a lk i^ m a ; A lla h , d o g r u su n ü dah a
iy i b ilir.
3420. T ann k u $ u n d a n b ir se s d u y d u n m u , d e rs
b e lle r g ib i y a lm z g ö rü n ü ^ tc k i ü stü n k ö rü m än äy i
h a tirm d a tu tu y o rsu n .
O ndan so n ra k e n d in d e n k iy a sla ra g iri?iy o r,
h a y ä lin ta k e n d isin i ö z , g e rg e k sa y iy o ru sn .
A b d ü l’ in istilä h la n v a rd ir ki sö z lc ge gin en -
lcrin , o n la r d a n h a b e rle ri b ile y o k tu r.
S e n , ku$ d ilin i an cak se s b a k im in d a n ög-

re n d in de y ü z le rc e k iy a sa k a lk i§ tin ; y ü z lc rc e
h eves p a r la ttm .
O h a sta g ib i h a n i; d o g r u , y e rin d e b ir i$
y a p tim s a n d i ; tip k i o n u n g ib i se n d e n d e g ö -
n ü lle r y a ra la n d i.
O v a h iy k ä tib i d e k u 'ju n se sin i du ydu da
k e n d isin i k u § la e&it sa n d i.
-F.36
562 MESNEVI StRHl I
K u jsa b ir k an at ? a r p ti da kör e tü onu;

alxverdi d e ö lü m ü n . d e rd in ta d ib in e b a tird i
on u.
S a k im n , siz d e b ir 151k v u rm a si yüzünden

bir zann a k a p ilm a y m ; g ö k y ü z ü d u r a k ia n n d a n
d ü jü p m a h ru m o b n a y in .
* H ä r ü t ’s u n u z , M ä r ü t ’s u n u z ; " B i z sai k u r-
m u§uzw dam m d3 h e rk este n ü stü n sü n iiz am a
K ö tü le rin k ö tü lü k le rin e a c iy in ; b e n lig e , k en
d in i görii§e länet ed in .
3430. S a k im n , a n s iz m p u s u d a n b ir g a y re ttir, ? ik a r
da ba$a$agi y crin d ib in e d ü $ e r-g id e rsin iz .
ik is i d e , E y T a n n d e d i; b u y r u k se n in , se n in
am a n in o lm a d ik ^ a zaten am an n e r d e ?
Bunu sö y lü y o rta rd i am a v ü re k le r i, n erd en

k ö rü lü k g e le ce k b iz d e n ; ne d e güzel k u lla riz
biz d iy e v a rp iy o rd u .
B u iki m e lcg in iste g i, so n u n d a , k en d ilerm i

g ö r m e , u lu lu k ta sla m a to h u m u n u c k m e le rin e
en gei o la m a d i.
A u n su rla rd a n m e y d a n a g e le n le r, d iy o r la r d i;
a rü h än i m a h lü k la n n re m iz lig in d e n h aben
o lm a y a n la r,
B iz , $u g ö k y ü z ü n d e tü lle r , p e r d e le r d o k u -
y a lim ; y e ry ü z ü n e in in c c d e ja d ir v a n la r k u rah m .
A d ä lcti d e rle y ip to p la y a h m , ib ä d e tle r ed e-

lim . S o n ra h er gecc, ge n e u ?u p gökyüzün e
ag alim .
MESNEVI JERHl ! 563
B ö y le ce d e §u g agin $a$ilacak k i§ ilen o la lim

da y e ry ü z ü n e em in lig i y ay alim .
G ökyüzünün h alim v e ry ü z ü y le k iy a sla m a k

d o g ru o la m a z : a y ir d e d i? , p u su d a d u rm a d a .
bilgisizlerden
E fa lin i, s a r h o $ lu g u n u ,
gizlemek gerek
P e rd e a ltm d a k i H ak 'im ’in sö z le rin i d in le ;
N e r d e sa r a b igm i^ se n , o ray a ba$ k o y , y at.
3440, Q ü n k ü m e y h a n e d e n gik ip y o l y itire n sa rh o ?3

g o c u k la ra m a sk a ra o lu r, o y u n c ak k e silir.
O y a n a , b u y a n a v a lp a la r, h er y o ia , her b a -
ta g a dü §cr; her a h m ak da nna g ü le r - o u r u r .
O , b ö y le d ü § e-k alk a girtik gc go c u k la r pc§m e

d ü § e r le r; o n u n sa rh o ^ lu g u n d a n . ja r a p t a n a ld i-
g i z e v k te u h a b e r le n b ile y o k tu r.
T an ri sa r h o s u n d a n ba$ka b ü tü n h alk go-

e u k tu r. N e f i s iste g in d e n k u r tu la n k ijid e n ba§-
kass e rg e n d c g ild ir .
* T a n r i, '‘ D ü n y a o y u n d u r , o y u n c a k a r ,, d e d i;
siz d e g o e u k su n u z . D ogru b u y u ru r T a n r i.
O yunu, oyu n cagi b ira k m a d ik g a ^ o eu k su n .

C a n a n n m a d ik g a n asil tem iz o la b ilirsin .
B u r a d a ü stü n e d ü § ü lü p d u r u la n §u se h v e t,
b il ki g o c u k la rin ev len m e oyununa b en zer.
Q o c u g u n e v le n m e si, b ir R ü s t e m ’in , b ir g a -
z in in e v le n m e sin c kar§i n e d ir k i? B ir oyun
an cak .
561 MESNEVI StRHl I
H alk rn sava$i d a g o c u k la rm s a v a jin a b e n z e r ;

ta m a raiy lc ö z s ü z d ü r . te m e lsiz d ir.
H e p s i d e tah ta k iligla sa v a ^ ir ; lie p s in in d e
gay re ti fa y d a siz $ cy edir.
3450. * H e p si de bu, b izim b u r ä k im iz d ir D ü ld ü l
y ü r ü y ü jlü tav im ix diy e b ir k am 15a b in m i^ tir,
S ir t la n n d a y ü k v a r ; b ilg is iz lik le rin d e n k en -
dilerin i y ü k s e k g ö r m e d e lc r ; a ta b in m ijiz , yol
a b y o ru z sa n m a d a la i.
D u r h e le ; T a n r i a tlila n b ir g ü n a t sü re re k
d o k u z k at g ö g ü d e a^ sin lar d a g ö r.
* “ Ruh d a on a y ü c d i r , m e lek d e . „ R u h ü n
y ü c e lm e sin d e n g ö k y ü z ü titrer.
Ö b ü r le r iy se g o c u k la r g ib i e te k le rin e b i-
n e r le r ; h e p si d e a t a bin m i$ g ib i ete k le rin i g e m -
re rler.
* T a n n ’d an , “ G e rg e k te n de zan. g e rg e g e
k a r ji fa y d a s iz d ir ,, äy eti g c lm ijt i r ; zan b in e g i,
gö k le re n erd en a p a c a k ?
* Ik i z an o lu n c a h an gisi ü stü n se o n a u y u t u r ;
fa k a t g ü n e ? d o g u n c a , g ü n e jin v a r b g in d a in a d a
k a lk i'jilain az ya.
l$ te o v a h it b in c k le rin iz i g ö r ü r s ü n ü z ; an -
la rsm iz ki a y a k la rim z i b in e k e d in ra i§ sin iz .
V ch m in iz i, d ü § ü n c c n iz i. duygunuzu, an -
lay i^ im zi, go c u k la rin b in e gi g ib i b ir k am i§ b ilin .
Gönül e h lin in b ilg ü e r i, k e n d ilc rin i ta§ir.

B e d e n eh lin in b ilg ile r iy sc k e n d ile rin e y ü k o l-
m u jt u r .
MESNEVI StRHt l 565
34G 0. G ö n ü le v u ra n b ilg i, adam a y a rd im ed er,

d o s t o lu r. F a k a t b e d e n c v u ra n b ilg i, b ir y ü k
k esilir.
* T a n r i , " K i t a p l a r i y ü k le n m i§ tir „ d e d i; O ’ n-
d a n o lm a y a n b ilg i, y ü k o lu r a d a m a .
O ’n dan o lm a y a n , väsitasiz o la ra k O ’ n dan
g e lm e y e u b ilg i, g e lin bezeyen k3dim n sü rd ü g ü
re n k g ib i d u r m a z . u ?a r - g id e r.
F a k a t b u y ü k ü d e b ir iyi ta$ irsan . y ü k ü n ü

a h rla r, b ir h o ?lu k b a g i^ la rla r sa n a .
K e n d in e gel d e h e v e sin e u y u p o y ü k ü ta§i-
m a ; ta$im a d a i?in d e k i b ilg i a m b a n m g ö r.
B ö y lc c e de ra h v a n g id e n b ilg i atm a b in ;
on dan so n ra sir tm d a k i yük d ü § e r-g id e r.
Ey O ’ndan y an h z Hu adrni y e te r b u la n ,
O ’ n u n k a d e h in i i? m e d ik ? c istck le rd e n n erd en
g e ? e c e k sin ?
S ita t t a n , a d d a n n e d o g a r ? H a y ä l. O n u n h a-
y äh d e u la ^ m a y a , b u lu ?m a y a d e lil o lu r.
B ir §eye d e lä le t e tm ey en d c lili h i? g ö r d ü n
m ü ? A n a y ol o lm a d ik ? a y ol a z d ira n g u ly a b a n i de
y o k tu r.
* G e r ? e g i o lm a y a n b ir a d g ö r d ü n m ü h i? ?
Y a h u t “ G e f , L ä m „ h a r fle r m d e n g ü l d e v § ird in
m i?
3470. A d i a n d in m i v ü r ü , o a d i ta § iy a m a r a ; A y 'i
y ü c e le r d e b il, s u i?in d e a ra m a .
A ddan , h a rfte n g e ?m e k iste r se n k e n d in i,
k e n d in d e n te rte m iz a n t.
566 MESNEVI SERHt I
D e m ir g ib i d e m irlik tc n 91k , re n k siz b ir h ale

g e l; riy ä z atla rla p a s siz b ir ay n a k esil.
K e n d in i, k c n d in in h u y la rm d a n a r it d a a p a ri
ö z ü n ü g ö r.
0 v ak it k ita p siz . m ü z ä k e re c i o lm a d a n ,
hocaya b a $ v u rm a d a n , p e y g a m b e r le r in b ilg i-
lerin i g ö n lü n d e g ö r ü r s ü n .
* P e y g a m b e r , “ ü m m e tin id e n ö y le k i$ iler v a r-
d ir ki b e n im le a y m y a r a t il^ t a d ir ; a y m h im m e t-
ted ir.
B e n o n lari h a n g i i§ikla g ö r ü y o r s a m , o n larm
c a n la n d a b e n i. o i§ikla g ö r ü r ” d e d i.
* B u n la r P e y g a m b cr'i.. iki sah ih k ita b t, h a d is-

ler, h a d is riv ä y e t e d e n le r o lm a k siz m Ä b -i h a y a t
k a y n a g m d a g ö r ü rle r.
* K ü rd o la ra k a k ^ am lad ik sö zü n ü n sim m
b i l; A ra b o la ra k sa b a h la d ik sirrrn i o k u .
G iz li b ilg id e n b ir ö m e k iste r se n R u m ü lk e si
h alk iy la Q in lile rin h ik äy esin i sö y le .
Ressamlik bilgisinde Rum ülkesi res-

sam lanyla f'inli rcssam lan n b a h s e
giri§meleri
3480. ^ in lile r , b iz dah a u sta r e ss a m iz d e d ile r ;

R u m ü lk e si rc ssa m la r i d a b iz im u s t a h g u m z daha
ü stü n d a v a sm a giri§tiler.
Padi§ah, dävämzda hanginiz h akhsim z; an -

lamak ipin sizi sinamak isterim dedi.
MESNEVI SERHl I 567
<pin re ssa m la r iy la Rum r e s s a m la n h u zü ra

g e ld ile r ; Rum ü lk c si r e s s a m la n , rc sim yap-
m ay i d a h a iyi b iliy o r la r d i.
C in lile r , b iz e b ir o d a a y ir m , v e r in., b ir o d a
da s iz in o lsu n d e d ile r.
K a p i l a r i, b ir b ir in e k a r ji iki o d a v a r d i; o d a -
larin b irin i C in lile r a ld i; öb ü rü n ü R u m lu la r .
C m lile r , p a d i§ a h ta n yüz ?e§ it re n k te boya

iste d ile r. O y ü c c p ad i§ a h d a h a z in e y i a g ti.
H e r s a b a h , Q inkilerc h a z in e d e n b o y a la r b a g i? -
la n m a d a y d i.
R u m lu la r sa ne r e sim i§e y a r a r , nc b o y a;
p asi g id e r m e k g e re k an cak d e d ile r.
K a p iy i k ilitle d ile r d ivari c ilä la m ay a k o y u l-

d u la r ; g ö k y ü z ü s$ibi b e r ra k , a p a r i b ir h ale g e -
tird ile r.
Y ü z le rc e re n k ten re n k siz lig e an c a k b ir yol
v a r ; ren k b u lu ta b e n z e r, re n k siz lik se A y ’d ir.
3490. B u lu tta b ir i§ik , b ir p a r la k b k g ö r ü r s e n , b ü

ki o. y ild iz d a n d ir . A y ’d a n d ir. g ü n e jtc n d ir.
C in lile r , re sim le rim y a p ip b itirin c e n c§cle-

rin d en d av u l g a lm a y a k o y u ld u la r.
P adi§ah g e lin c e , odada, a k li- fik r i kapacak

kadar güze! re sim le r g ö rd ü .
O n d a n s o n r a R u m lu la n n y a n m a g e ld i. O n
lar, a rad ak i p e rd e y i k a ld ird ila r.
C in lile rin y a p t ik la n r e sim le r , n ak i§ lar, o d a -

daki cilälan m i§ d iv a rla ra v u rd u .
568 MESNEVI 5f«H|. |
P a d ija h , o r a d a n e g ö r m iijs c b u r a d a , d ah a iyi

g ö rü n d ii. R e sim le r , san k i g ö z le ri, g ö z v u v ala-
n n d an k a p iy o r d u .
A b a b a m , R u m lu la r , o s u f ile r d ir k i b o y u n a
tek ra rla n ac a k d c rsle ri, k it a p la n , h ü n e rleri y o k tu r.
A m a g ö n ü lle rin i cÜ älam i§lar, h irxtan . ta-

m a h ta n . n e k e slik tc n , k in lerd cn a n t m ijla r d ir .
A yn an in a n h g i, g ö n lü n v a s fid ir ; so n su z §e-
k iller, sü r c tle r , o ray a v u ru r. o r a d a g ö r ü n ü r .
GizliÜL'in sm tra sig m a z , sü re tc b iirü n m c z

sü r e ti. g ö n ü l a y n a sm d a n p a r la d i d a v e n in d cn ,
y a k asin d a n 151d l, p a r la d i M ü s a ’ ya.
3500. O sü re t, g ö g e d e sig m a z , A r? Ja d a , fer§e d e .

D c n iz e d e sig m a z , b a lig a d a.
C ü n k ü b u n la r s m ir lid ir ; sa y iy a sig a r se y lcr-

d ir. G ö n ü l a y n a sm in sa , bi] ki su u ri y o k tu r.
B u ra d a ak ii ya su sa r , y a y ol a z itir, yitcr-gider.
Cünkii g o n ü l, y a o d u r , y a h u t d a o d u r gö n ü J.
G ö n ü l hem sa y iy a sig a r , h e m sa y is iz d ir ;
o n u n n ak § m d a n ba§ka h i? b ir n a k i? e b e d i o la ra k
k alm az.
E b c d e d e k , y en id en y en iye n a k ijla r v u ru r
g ö n ü le ; on d a p e rd e siz olarak" g ö r ü n ü r .
G ö n ü lle rin i cilä la y a n la r, k o k u d a n d a k u r tu l-

m u jla r d ir , re n k ten d e . H e r s o lu k ta , d u rtn a-
d an , d in Je n m ed en b ir g ü z cllik se y re d c rle r.
B ilgin in § ek h n i, k a b u g u n u b ir a k m ijla r d ir d a
g ö z le g ö r ü p in a n m a b a y ra g im y ü c cltm i§ lc rd ix .
MTSNEVl SERHt I 569
D ü§ün ce gitm i&tir d e a y d in lig a kavu$m u$-

la r d ir ; v a rlik la rm i b o g a z la m i§ la rd ir da irfa n
den izi k e silm isle rd ir.
H crk e sin ü r k tü g ü , k a g tig i ö lü m e b ile a c i - a a
g ü lü m s c tle r .
K im secik ler, onlarm gönüllcrine bir zarar
verem ez; sedetc zarar fêlir, inciyc gelm ez.
3510. N’ a h v i, fik h i b ira k m i§ la rd ir a m a , y o k olm ay i
se g ip alm i-jlardir.
S e k iz c c n n e tm naki^lari p a r la d ik g a , onlarin
gö n ü l lev ih le rin e v u ru r. o rad a g ö r ü n ü r .
* T a n r i ’n m , " G e r g c k lik d u ra g in d a " o tu r u p

oray i y u rt ed in e n lcrin yerlert A r§ 'ta n da yü-
c e d ir, K ü r s i ’d e n d e , b o^ lu k tan d a.
*
* *
( § E RII)
M e v lä n ä , b u b ö lü m d e n ö n cek i b ö lü m d e , ak la u y-
m ak sü re tiy le g e rg e g e u la?m ak g e re k tig in i an latirk en
k iy ä sa ili$m ek te. '»iri^ ü cn i^te a z im vc g ay re t ic a b et-
tig im , k äm ile karî v a rlik b e sJc n m e m e si lü z u m u n u
b ild ir m e k tc . g c rg ck se v g iliy e kar%i b c n lik te b u lu n -
m a m ay i »iiz c : b ;r h ik äy e y lc b e lirtm e k tc , N u h k a v m in i
ö rn ek g e tirm e k te , Y ü su t P e y g a m b e r ’e g ö tü rü lc c c k
en g ü z e l a rm a ‘|a m n k en di y ü z ü n ü g ö stc re c e k ay n a
o la b ile ce g im sö y le m e k r e , n c fse u y m a m a y i, ald a n m a -
tn avi ö 'rü d e m e k te d ir.
B u b ö lü m d e y se B e l’ a m ’ in , H ä r ü t’ la M a r ü t ’u n b e n -
lig c d ü $ tü k lerin i, T a n n im tih a n m m g e tin lig in i b e lir-
tirk e n h a sta m n h alini - h a ttn n i so rm a y a g id e n sa g irin ,
z a n ve k iy as y ü z ü n d e n n e k ö tü b ir h a ta y a d ü ^ tü g ü n ü
b ir h ik äy ey lc c a n la n d irip k iy a sla ilk a m e ! e d en in I b lis
o ld u g u n u b ild ir m c k te , b ilg iy e g ü v e n m e m e k lü z u m u n u
ih tä r ed ip b ü g iy i g ö r ü ? v e o lu ? h ä lin e g e tirm e y i, £ i n
v c R u m ü lk e lc ri re ssa m la r im n h ik ä y c siy le tem si) e t-
tn e k te d ir.
3 3 0 9 . beyicten so n ra k i b a jlik v e b ö lü m . " O k u o n la ra ,

k e n d isin e d e lillcrim iz i ih sä n e ttig ü n iz h a ld e , b ile -b ile
o n la ri .n k är e d ip , o n larin h ü k m ü n d e n g ik ip § e y ta n ’a
u y a n vc h c llk o lan ki§in in h ik ä y e sin i. D ile se y d ik o n u ,
d e liU erim izle y ü c e ltir d ik . F a k a t o , y e ry ü z ü n c s a n ld i,
MISNEVl SBRHI I 511
k e n d i d ilc g in e u y d u . O , ü p k i b ir k ö p e g e b e n z e r ; ü stü n e
g id ip k o v sa n d a d ilin i g ik a r ip so lu r, k e n d i h älin e b ir a k -
sa n d a d ilin i g ik a r ip so lu r . l$ te b u h al, d e lillerim iz i
y a la n la y a n to p lu lu g u n h ä lin e b e n z e r ; s e n , g c ?m i$ le r m
h a lle rin i a n la t o n la r a d a b elk i iy iee b ir d ü ^ ü n ü rle r.”
( K u r ’ ä n ; V I I , A ’ r i f , 1 7 5 -1 7 6 ). U u ä y e tle rd e adi an il-
m a d a n k e n d isin d e n b a h se d ile n k i? in in , M ü s ä P e y g a m -
b e r ’in gagd a$i B ä ü r , y a h u t B ä ü r o g lu B c l’ a m o ld u g u
sö y le n ir. B ir riv äy ete g ö r e d e S a lt o g lu Ü m e y y e ’d ir.
B u z ä t , o k u m a -y a z m a b ild ig i igin k e n d isin in p e y g a m -
b e r o lm a s i g e r e k tig i in a n cin i g ü d e r d i ( K a a d i ; I , s.
455-4-56).
B e l'a m , T a n r i ’ya in a n m is o ld u g u h a ld e , tsr a ilo g u l-

la r i, E r ih ä $eh rine g e lin c e o sc h rin p a d ija h i , B d 'a m ’ in ,
is r a ilo g u lla r i aley h in e d u ä etm esin i te k lif etm i§ , so -
nunda B c l’a m , z o ra d a y a n a m a y ip duä e t m ij, fa k a t
T a n r i g a z e b in c u g r a n u jt i. Is r a ilo g u lla ri b eh n 2a p te d in -
c e B e l'a m ’ i a sm i^ la rd i (A h d -i A tiy k ; A ’d ä d , X X II-
X X V . Is la m k a y n a k la r in d a b ir a z d e g i^ ik tir; T ab ari
te r c . I s t . 1 2 9 0 ; i, s. 3 5 3 -3 5 7 ).
3 3 1 9 . Ä d , Y e m e n ta r a fla r in d a b u lu n a n v c A ra p -
la n n a sh sayilan. k a v im d ir k i b u n la ra , Ilü d (A . M ) ,
p e y g a m b e r o la ra k g ö n d e rilm i$ ti. S e m ü d , H ic ä z ’la §am
a r a s m d a yerle^m i^ b ir k a v im d i; b u n la ra S a lih (A . M )
p e y g a m b e r o la ra k g ö n d e r ilm ijti. H e r iki k av im d e
ir n in a g e lm e d ik le rin d e n h eläk ed ilm i§ lerd ir. K u r ’än-]
K e r ü n ’in b irg o k ä y e tle rtn d c bu iki k a v im b e ra b e r
a m lir (8 5 3 -8 5 9 . b e y id e r in iz äln n a d a b k .).
3 3 2 6 . “ S a n k i v a b a n i e^ c k lc rd ir o n la r d a a rsla n d a n
k a g iy o rla r ,,, ( K u r ’ än,. L X X V , K iy ä m e , 50)
572 MUSNIVI SfcRHl I
3332. b ey itten so n ra k i b ö lü m . 4 3 9 . b ey tin se rh in c b k ,
3 3 4 6 . A ra p a lfa b e sin d e k i " c , h , d„ h a r fle r i « c a h d

so z u n u m e y d a n a g e tirir. B u sö z ä n an larm , in k ä r etm ck
h a y irsiz o lm a k , k alb i d a r a lm a k ü r. B ö y le c e c a n , so lu e u
k im , vah it in k ä r, in a t h alin e k o y a r ; k im i v ak it b a n 5
k o y a r ; k im i v a k ttse sav a? h alin e g e tirir d iy o r.
3 3 4 7 -3 3 4 9 . “ Sch er y eliy le b an a y a rd im e d ild i;

A d k a v m iy se p o y ra z la h eläk e d ild i.,, « S e h e r y d iv le
b a n a y a rd im e d ild i; b e n d e n ö a c c k ile r e y se a z a p ti o
y e l .„ (H a d is ; C ä m i’ , I I , s . 174)
3 3 5 1 . D in § e y h i. E sk i 5ärih ler, M e v lä n ä ’ m n b ü tü n
ese rle ru ii o k u m a d ik la n , M e v lä n a ü c a lä k a li k ita p la ri
g o z d e n g e ? ir m e d ik le r i « .in « D i n § e y h i„ n in k im o ld u -
g u n u , M e v lä n ä ’ m n b u sö z lc k im i k a ste ttig in i a n lay am a-
m i 5la r, k im isi Ib n A ra b i (6 3 8 H . 1 2 4 0 ), k im is i, S a d -
re d d in -i K u n a v i (6 7 3 - 1 2 7 4 ) d e m i5, A n k a r a v i, o n lar d a
O ’ b ir b a jk a o lg u n d a o la b ilir ; a n c a k h er ik isin in
d e sö z le rm d e , b ö y le b ir ib are y o k tu r d e y ip g e c m istir
(s . 1, 86). V eled geicbi iz b u d a k d a. M e v lä n ä ’ya ati;
ve lsn a d ed ilen y cd in ci eilt M e sn e v i'n in , M e v lä n ä 'm n
o lm a d ig im isp at if m y a z d ig i “ E s - S c y f ’ ü J- K a a t i’ fi
R e d d i a la 'l C ild i’s - S ä b i ’ ,, a d li k ita b m d a , l b n A r a b i'n in ,
m e l l b a k m u n d a n b u sö z ü o k sa y a n b ir sö z ü n ü b u lu p
D in § e v h i„ n in o o ld u f u n u sö y le y iv e rm i$ tir. M cv-
lä n ä ’n m h i? b ir e s e r m d e M u h y id d in lb n A r a b i’nin
a d i g c ? in e z ; o n a te lm lh o ld u g u b ild irile n sö z le ri m u h -
te v i g ir ie r , M e v lä n l’ n in d e g ild ir. H flä k i'd e , b irtiü n
b in s in in , « F ü t ü h ä t j, tan b a h se d e rk e n , a c a y ip b ir k it a p ;
ne d e d ig i a n lasiln n y o r d e d ig i, b u sira d a Z e k i a d h g ü /c l
sc sli b irisin in g e ld ig i, P i r i n , 5im d i Z e k i’ n in fü tu h a ti,
M e k k i F ü t ü h i l ’tan y c g d e y ip Z e k i’y c , ? a l, sö y le bu-
MtSNEVl 5ERHI I 57
yurdu gu riv äy et e d ilm i§ tir (M e v lä n ä C e lä le d d in ; s.

2 3 3 ). G e re k § e m s , g e r e k M e v lä n ä , m e $ rep b ak rn u n -
dan I b n A r a b i'y e u y m a z la r. Hiz " M e s n e v i ,, tercem e-
sin in " A g ü a m a ,, sr n d a , b u n d a n b a h secm i? ve “ D in
$ c y h i„ n in Ib n A rab i vc S a d r e d d in o la m a y a c a g m i
so y le m ijtik (c . I, Ist. 1 9 1 2 ; s. 4 3 9 - 4 4 2 ). S o n rad an
§ e m s ’in " M a k a a lä t i ,, y le tne§gul o lu rk e n , o n u n , " § e y h
M u h a m m e d sö z ü m ü ta sd iy k v e k a b ü l e t t i ; b a h se gi~
ri$ m e d i. B a h se g iri$ m e si d e lä z im d i b e n c e . D e d im k i :
E l- m a ’nä h u v a llä h (A n la m A lla h ’ ü r ). B vet d e d i.
S a h ä b e R a s ü l a le y h is se lä m la m u b ä h a se e ts c lc rd i d a h a
fa z la fa y d a la m lm i? o lu r d u ” sö z le rin e ra s tla d ik (K o n y a
M e v lä n ä M ü z e s i K . 2 1 5 4 ; s. 1 5 ; s a t ir 2 4 - 2 5 ). A y m
s ö z le r , F ä tih n ü s h a sm d a jö y le d ir : “ B iz im H a y y A l-
lä h ’ im iz v a r ; a r tik ö lü m ä b ü d u n e y liy e lim ? B u , K l-
m ä ’ n ä h u v a lläh d e d ig im iz m ä n ä d ir i§te. A lla h ’ m a h d i
f a s id o lm a z .,, (2 7 Ü H ; 112. b) K onya n ü s h a sm d a
bu b a h is, " E l - m a ’n ä h u v v a llä h ,, sö z ü a n ilm a k siz in
b ir k e re d a h a g e g iy o r ( s . 8 0 , sa tir. 9 - 1 2 ). B ö y le c e " D i n
§ e y h i„ n in § c m s c d d in - i T e b r iz i o ld u g u agik ga m ey
d a n a gik iy o r (M e v lä n ä C e la lc d d in 'e d e b k . s. 5 2 - 5 3 ).
B u r a d a *u n u d a b e lirtm e k iste r iz ki S e m s , b u sö z le ,
s ü r e t h ü lin d c g ö rü n e n k ä in ä tm m in ä s i A ll a h 'ü r ; h e r-
§eyin h a k iy k a ti o d u r g ib i b ir m än äy i k a ste d e rc k a$in
v a h d e t tc lä k k isiy le , ö n e e d e n d e b ir m ü n a se b e tle b a h se t-
tig u n iz , ä d e t ä m a d d e c ilig c s a p m iy o r ; e s ä se n g e re k § e m s ,
g e r e k M e v lä n ä , M e v lä n ä 'm n b a b a si S u lt ä n ’ü l- U le m ä
v e o n u n h a life si S e y y id B u r a ä n e d d in - i A lu h a k k ik , fe l-
s e fe n in , h a ttä k iy ä sm a le y h in d e d irle r. § e m s , b u s ö z le ,
k ä in ä u n , v a rlik ä le m in in her z e r rc sin d e A llä h ’ in k u d -
r e t v e liik m e d n in , su n ’u n u n v e y a ra ti$ m in m ä n ä sin m
m e v e u d o ld u g u n u , h e r §eyin , O ’n u n k u d r e t v e h ik m e -
574 M *SN 1Y l SERHl 1
tin e b ir ayna m ä h iy e tin d c b u lu n d u g u n u anlatmis

o lu y o r.
3 3 5 6 . A n k a ra v i, b u b e y itte “ c u v a n ” d iy e £ e le b i
H u s ä m e d d in ’e hitüb ettik le rin i, H u s ä m e d d in ’in fü tü v -
vet erle rin d en o ld u g u n u sö y lü y o r (s. 2 8 6 ). G e rg e k te n
d e g e lc b i, A h i- T iir k o g lu ’ d u r. l’ u t ü w e t e h lin e " c ü v a n -
r a e r d ” d e d e n d ig in i b iliy o ru z (B k . M e v lä n a C e lä le d -
d i n ; I I I . b a s im ; s. 1 1 6 -1 1 8 . M e v lfln ä ’ d a n so n ra M e v -
Ic v ilik ; s. 1 2 2 -1 2 8 . I s lä m - T ü r k ille rin d e F ü tü v v e t
te jk ilä ti ve k a y n a k la r i; Ist. U n iv . I k t is a t F a k ü lte si
M e c . 1 1 . e ilt ; Is t. E k in a 1 9 4 9 - T e m m u z 1950; N o.
1 4 ; s . 74).
3 3 5 6 . b ey itten so n ra k i B ö lü m . 139. b e y tin ?erh in e b k .
3 3 0 3 . .M evläna, b u b ey itte ve b u b ö lü m d e a y ip g ö r -
m e m e y i ö g ü tlc m e k tc d ir. H z . M u h a ra m e d ( S . M ) , “ K a r -
d e jin i bir su g la a y ip la y a n ki§i, o su g u i§ lc m e d ik g e öl-
m c z ” bu y u ru r (C ä in i’ ; I I , s. 161). K u lu n , k u s u r su z
o lm a sin a m ik än y o k tu r, K u llu k m e rte b e sin d e , h er
i ) i d e bir k u su r . h er k ö tü d e b ir m e ziy y et o la b ih r ; iy i-
lig in g o k lu g u n a , n iy e tin ly ilig in e bakm ak g e re k tir.
N c te k im “ G e rg e k te n d e y ü ce A lla h , siz in s ü r e d e r in iz e ,
m a lm iz a b a k m a z ; g ö n iille rim z c , l^ le n n iz e b a k a r " h a-
d isi d e b u n u a g ik la r ( a y m ; I, s. 6 2 ). G ä s t e n ? ig in y a -
p ilan IsiilluK, su g ta n d a b e te rd ir. Y a p tig i k u llu k yü
z ü n d e n u lu lu g a d ü $ en , b a ^ k alarim n a y b in i g ö r e n k i§i,
" I n s a n z a y if y a r a t jl r a ijü r ” ä y e tin d e n ( I V , N i s ä ’ . 2 8 ;
lia b e rsiz d ir, fa k a t b u z a ’ fm m m ig in d e d ir. M a ü a sü -
r e sin d e , “ V ay o n a m a z k ila n la rin h a lle r in e ; ö y lesin e
n am a/ k ilan larin ki n a m a z la n a i u n u tu rla r ve o n la r
b ü tü n ijlc r im g ö ste ri? ig in y a p a ria r v c z e k ä t v e rm e y i
MESNEVI 5ERH! I 575
m e n " e d e r le r” b u y u r u lu r (C V II, 3 - 7 ). A n ca k a y ip
g ö r m c m e k , g ö r ü rse o a y b i ö r tm c k , k ö tiilü g c räzi o lm a k
v c o n u tc§viyk e tm e k d e g ild ir ; ö n c c k en d i a y b n u g ö r -
m e k , m a n g ta k arde§ o la n la rm y a p tik la n k ö tü lü k le ri d e ,
o n la n u tan ch rm ad an g id c rm e y e g a lis m a k t ir ; b u g ab ay i
m ü m in , eliy le, d iliy le y a p m a y a m e m u r d u r , B u n a im -
k ä n b u la m a z s a , g ö n lü y lc o k ö tü lü g c räzi o lm a z ; H z .
M u h a m m e d , b u , ü n ä n in en z a y if m c r te b c s id ir b u y u -
ru r.
3392. “O sa k in a n la r , fe r a h lik ta . d a r lik ta m a lla rim

y o k su lla r a h a rc a y a n la r ö fk e lc n m y en en ler vc in san la ri
b a g i^ la y a n la rd ir ve A lla h , ih sa n d a b u lu n a n la n se v e r.”
( K u r 'ä n , I I I , A li I m r a n , 134) B e y itte ge g en “ k a z m -i
gayz” s ö z ü . ä y e tte n a lin m i^ tir.
3 4 0 3 . “ B irisi m e s t id e girm i§ , n am a z k ilm ij, so n ra

P e y g a m b e r 1in h u z ü r u n a v a r ip se lä m v e rm i§ ü . R a s ü lu l-
lä h , ad arm n sc lü m m i aJm i§ , g it , n a m a z k il, g ü n k ü se n
n a m a z k ilm a d in d e m ig ti. A d am d ö n ü p ö n c e k ild ig i g ib i
n a m a z k ilm i$ti, P e y g a m b c r ’ in h u z ü ru n a v a rip se lä m
v e rm i$ ti. S e lä m im ala n P e y g a m b e r, d ö n b u y u r m u $ tu ;
n a m a z k i l ; gü n k ü n a m a z k ilm ad in se n . A d a m te k ra r
n a m a z k ib p g e lm i§ ti. P e y g a m b e r , b u sö z ü üg k ere
s ö y le m i? , a d a m a ü g k e re n a m a z k ild ir m i$ ti.” (B u h ä r i,
M ü sh m ve M ü s n e d 'd e u n ak len A h ä d is- i M e s n e v i;
s. 3 3 ) B u b e y ittc k i “ n am a z k ilm a d in ” sö z ü h a d iste n
a h n m i§ tir. B u b e y itte n ön ceki b e y it d e a ra p g a d ir.
3 4 0 4 . " B i z e d o g r u yolu g ö s te r .” ( I , F ä t ih a , 5 ).
3408. b e y itte n so n ra k i b a$h k . M e v lä n ä , k iy asi

k a b u l e tm ez . r ,§ ia -i im ä m iy y c ” n in d ö r t an a h a d is
k ita b in d a n b iri v c b irin c isi, E b ü - C a ’fe r M u h a m m e d
576 MESNEVI SMHl I
b . Y a ’k u b ’il- K ü ly e n f (3 2 9 4 . 9 4 0 ) ta ra fm d a n te d v in
e d ile n " K ä f i " n in u sü l k ism in d a “ B ä b ’ ü l’ B id a 'i v e ’ r-
R e y i v e 'l- M a k a a y is " , y än i P e y g a m b e r 'd e n so n ra m c y -
d a n a g c le n jc y le r , r c ’y le r ve kiyaslar k is m in d a , lroäm
C a T c r u s - S ä d ik ’m , E b ü - H a n ife h a z re tle rin e (1 5 0 H .
7 6 7 ), Y ä E b ä - I I a n if e , b a n a k iy a sla a m c l e ttig in i sö y -
le d ilc r b u y u r d u g u , o n u n d a cv et d e y in c e ‘ 'K iy a s la
a m c l c t m e ; ?ü n k ü ilk o la ra k k iy a sla a m e l c d e n t b l is ’ t ir ;
b en i ate§ten y a ra ttm , on u to p ra k ta n d e d ig i zam an
k iy a s y apm i$, atc$ le to p ra g i k iy a sla m i§ u . Ä d e m 'd e k i
iS ik lig i, ate$in i§ igiy la k iy a sla y a b ilse y d i iki i$ ig m a ra -
sm d a k i fark i b ilir , ü stü n lü g ü g ö r ü r , b irin in ö b ü riin -
d e n d a h a tem iz o ld u g u n u a n la rd i” d e d ig i k a y itb d ir.
G ene aym k ira p ta , Im a m C a ’f e r Jin , « I b l i s k en d in i
Ä d c m le k iy a sla d i d a b en i atc$ten y a r a ttm , on u top
r a k ta n d e d i. A llä h ’ in Ä d c m ’ i y a ra ttig i c e v h e ri ate$lc
k iy a s la s a y d i bu c e v h c rin . a t e jt e n dah a i 5ik h , dah a
p a r la k o ld u g u n u a n l a r d i" d e d ig i riv ä y e t e d ilm is tir
( I r a n ; 1311 H . s . 2 9 - 3 0 ).
3412. “ Sur ü fü r ü lü n c e , a ra la rm d a ne so y -so p

v a r, n e d e b irb irle rin in h a llerin i s o r u jt u r a b ilir le r o n
la n ( K u r ’ä n , X X I I I , M ü ’m in ü n , 1 0 1 ) b ey ittek i
<fL ä e n sä b s ö z ü , b u ä y e tte n a h n m a d ir.
3 4 1 5 . E b ü - C e h l'in o g lu Ik r im e 'd ir . Ö n c e le ri H z .
I e y g a m b e r e , o d a b a b a si g ib i d ü jm a n d i . M e k k e
fe th in d e , n e rd e b u lu n u r la r s a b u lu n s u n la r , ö ld ü r ü l-
m e le ri e m re d ile n le rd e n d i. D e n iz k iy isin a k agm i^ , b ir
g e m iy e b in ip d e n iz e a ? ilm ^ t i. G e m i fir tm a y a tu tu ld u ,
o d a , A llah k u r ta r ir s a g id ip M ü slü m a n o lm a y i a h d e tti.
K u r tu lu n c a M e d in c ’y e g id ip M ü s lü m a n o ld u . H z!
M u h a m m e d , o n a , m e r h a b ä c y g e m iy e b in e n m u h ä c ir
MESNEVI SERIll I 577
d iy c iltifa tt 3 b u lu n d u . S a h ä b e n in , k e n d isin e . A llah

d ü § m a m n in o g lu d c m c le rin e g ü c e n d i. P e y g a m b e r ’e
jik ä y e t etti. K z . M u h a m m e d . sa h ä b e y i b u ge§n sö zler
sö y lc m c k te n m e n ' e tti. S a v a ? la rd a büyük b ir gay ret
g ö ste re n Ik r e m e , b irin ci h a life E b ü - B c k r ’in z a m ä n in d a
$am sa v a jin d a sc h id o ld u ( T c n k iy h ’u l- M a k a a l; II,
s. 2 5 6 ). N u h igin 4 0 6 . b e y u n izäh in a b k . H ü d sü re sin in
(X T l 2 5 -4 B . ä y e ü e r in d e . T ü f a n a n la tilirk e n adi gegen
t a n d in n , ek m ek t a n d in . y e rv ü z ü o ld u g u söylenm i§.
i$in k iz j?m a si. yäni tarn k iv am in a g e lm c sin i ifä d e ed er
de d e n m i$ tir ( K u r ’ä n -i K e r im v e M e a l i; A g ila m a ;
s. L X X I I I - L X X 1 V ' , . « A h d - i A tiy k .. te, o g lu n u n bo~
g u lm a si y o k tu r ve K e n ’an , N tih ’u n t o r u n u d u r ; H ä m ’ in
o g lu d u r . N u ll buna länet etm i§iir ( T e k v i n ; I X . bö-
liim u n so n lan V
3 4 ‘2 B. “ V c §ü ph e y o k ki b iz , s a f - s a f d iz ilm i§ iz e ib e t .”
( K u r ’ä n ; X X X V II, S ä ffä t; 1 6 5 ). B e y itte “ N ah n üs
s ä f f ü n ” , bu ä v e tte n a lin m a d ir.
3 4 3 9 . P e rd e a rd m d a k i H a k im , H a k im -i S e n ä i’ d ir.
“ N e r e d e §arab i igm i$ sen o ray a b a ? k o y , yat,.. m c ä lin -
d c k i m isr a 'd a o n u n b ir b e y tm in “ M c sn e v i., v e z n in e
u y d u r u lm a s in d a n m eydan a g c lm i§ tir ; bey it “ H a-
d iy k a ” mu b ir in a b ö lü m ü olan “ T e v h id „ in “ Fi
s ü lü k i ta r ik ’ il- ä h irc ” b ö lü m ü n d c ,
Bermedar ez makaam-i mestt pey

Ser hemancä binih ki hordi trtey
t a r z m d a d u ( M ü d e r r is R a d a v i b a sim i, s . 114). M e v lä n a
b e y tin ik in d m isr a im ,
MESNIVl SERUl I
Ser henacä nih ki bade hordti

Scklinde ta sa rru f e d c re k alm i§ tir.
3 4 4 4 . K u r ’ä n 'in V I . sü re sin in ( E n ’ä m ) 3 2 ., X X I X .
sü re sin in (A n k c b ü t) 6 4 ., X L V I I . s ü r e s in in (M u h a m -
m e d S . M ) 3 6 . ve L V I I . sü re sin in ( H a d id ) 2 0 . ä y et-
le rin d e , d ü n y ä ya$ ay i§ m m o y u n d a n , o y u n c a k ta n ib ä r e t
b u lu n d u g u b ild ir ib n e k te d ir . B e y itte k i wL e h v „ ve
“ L i a b „ sö zleri ä y etten d ir.
3 4 5 0 . D ü ld ü l. M i s ir välisi M u k a v k is ta ra fm d a n H .
M u h a m m e d ’ e g ö n d e rile n a rm a g a n la rd a n beyaz b ir
k aU rd ir. H z . M . b u n u Ali'ye v e rm i§ tir.
3 4 5 3 . « G ö k t e n y c re d e k h e r i?i te d b ir ed en o d u r ;
so n ra o i§e m e m ü r o la n m e le k , siz in s a y iju u z a g ö r e
m ik ta n b in yal tu ta n b ir g ü n d e o n u n (m ä n e v i) k a tin a
y ü k s e lip g tk a r.,, ( K u r ’än -i K e r im . X X X II, Secde,
5) A le le k le r v e R u h , k e n d ile rin e e m rc d ile n y e re
g ik a rla r, b ir g ü n d e ki m ik ta n eü i b in y ild ir .,, ( L X X ,
A la ä r ic , 4 ) B ey it a r a p ? a d ir ve ä y e tte n la fz i ik tib ä s v a rd ir .
3 1 5 5 . f,O n la n n ? o g u , a n c a k z a n n a k a p ilm i§ la rd ir.

§ ü p h e yok ki z a n , g e rg e k k a r$ isin d a b ig b ir §eye y a -
ra m a z . § ü p h e y o k ki A lla h , o n la r n e y a p iy o r la r s a h e p -
sim b iü r .,, ( K u r ’ä n , X , Y ü n u s , 3 6 ) B u b ey itte d e
« e n n e z z a n n e IQ y u g n l,. ä y etten a lim m § tir.
3 4 5 6 . B e y it a ra p g a d ir.
3 4 6 1 . « K e n d ile r in e T e v r a t y ü k le m e n e n le r, so n ra d a
o n u n la a m e l e tm iy e n le r , eêge b e n z e rle r k i k o ca k oca
k ita p la r ta 5jm a k ta la r. A llä h ’ in d e lille rin i y a lan la y a n
to lu lu g a g e tirile n ö r n e k , n e d e k ö tü b ir ö r n e k v e A l
la h , z ä lim to p lu lu g u d o g r u y o la s e v k e tm e z .,, ( K . L X I I ;
MESNEVI SFRIIl I 579
C u m u a, 5) B e y itte k i “ y a h m ilu e s f a r ä ,,, ä y e tte n a lm -

mijtir.
B u b ey ittek i “ 0 „ d a a m a k s a t , A lla h ’ cir ki a r a p ? a si
“ H ü „ d u r . “ H ü „ y a , a d d e g ild ir , i§ ärct ism id ir d i-
y e n le r o ld u g u g ib i " i s m - i Z ä t ,. d iy e n le r ve b u a d i,
A llä h ’ in en b ü y ü k a d i sa y a n la r da v a r d ir . K u r ’d n 'd a ,
“ d u y an , gören , g ü cü y e te n ...,, g ib i s if a t la n b ild ir e n
b ir ? o k a d la r , " 0 „ a d in a i r c i ’ c d ild ig i g ib i, “ O , b ir
A lla h 'u r k i y o k tu r O ’ n d a n ba§ka t a p a c a k ; gizliy i d e
b ilir , g ö rü n e n i d e ; O d u r R a h m a n v c ra h im ,. m eA lin-
d e ld ä y e t- i k e rim e d e A lla h isru-i celäli d e “ 0 „ a d in a
ir c ä ’ e d ilm istir ( L I X , H a § r, 2 2 ) . B u y ü z d e n M e v le -
v iy y c , b iitü n g ü l-b a n g le rin so n u n u “ H ü „ d iy e b i-
tir ir .
3469. A ra p a lfa b e sin d e " g ü l , , sö z ü "g „ vc " 1 „

h a r flc r iy lc “ g l „ ta rz in d a y a z ilir. " G ü l , . sö z ü . ancak
b ir sö z d ü r ve b u sö z d e n b ir k o k u a lm a y a , g ü l, d e v -
§ irm c y c im k än y o k tu r.
3474. “ B eni görm ed en b an a in a n an k a rd e sle rim i

g ö r m e y i nc k a d a r d a a r z u la r im .,, ( H a d i s ; C ä m i'; I I ,
s. 184)
3477. tk i sa h ih H a d i s k ita b i. E h lis ü n n e t , a lti h a d is

k ita b in i, d o g ru h a d isle rd e n m e y d a n a ge lm i$ s a y a r : 1 )
M u lia m m e d b . Is m ä il- i B u h ä ri (ö lm . 2 5 6 H . 8 6 9 - 8 7 0 )
n in “ S a h ih ,, i. 2 ). M ü s lim b . H a c c a c -i K u § e y ri‘nin (2 6 1
H . 8 7 4 - 8 7 5 ) “ S a h ih - i M ü s lim ,, l. B u iki k ita b a " S a -
lü h a y a ,, d e rle r. 3 ) E b ü - D ä v u d S ü le y m ä n b . E § ’a s ’in
(2 7 5 H . 8 3 8 ) “ S ü n e n ,, i. 4 ) E b ü - l s ä M u h a m m e d b .
I s ä ’ t - T ir m iz i’n in (2 7 9 H . 8 9 2 ) “ S iin e n ,, i. 5 ) E b ü -
580 MüSNFVl SFRHl ]
A b d ü rra h m ä n A h m e d b . § u a y b ’in - N e s e iJn in (3 0 3 H .

9 1 5 ) “ S ü n c n ,. i. 6 ) E b ü - A b d u llä h b . M ä c e ’n in (2 7 3
H . 886) " S ü n c n ., u
3 4 7 8 . ,f K ü r d a k ja m la d im , A ra p o la ra k sa b a h la -
d i m ." D ib ä c e n m je r h in d e ge gti.
3 4 7 9 . b cy itte n so n ra k i h ik äy e, F ir ü z a a - f c r 'e g ö r e
“ lh y § 'ü J- U lü m „ da g e g m e k te , E n v c r i’n in (6 5 6 H .
1 2 5 8 ) d o rt b e y tin d e , N iz a m i'n in (5 9 2 H . 1 1 9 5 -1 1 9 6 )
Is k e n d e r - N a m e ,, sin d e b u lu n d u g u n u b ild ir iv o r vc
m c ü n veriy o r ( M a ä h iz ; s. 3 3 - 3 5 ). A n c a k b ü tü n b u
m e tin le rd e resm i y a p a n la r , R ü m ü lk e si r c s s a m la r id ir ;
M e v lä n ä ’n m h ik ä y e sin d e y se (^ in lilerd ir.
2512. ,f§ü ph e yok ki g c k in e n le r, c e n n e ü c r d e d ir ,

irm a k larin b a jla r in d a , g e rg e k lik d u r a g in d a , 90k k u v -
v etli b ir b ü y ü k p a d ija h m k a tin d a .„ (K . L IV ; K a
rn er, 55).
( M E T t N )
T ann rahm et etsln, salät ü seläm olsun,

Peygamber’in, bugün nasilsm, nasil
kalktin diye Zcyd’e sorm asi, onun da,
inanarak sabahladim yä Rasülalläh diye
ccvap vermesi
P ey gam ber, b ir sa b a h Z c y d ’c , a terte m iz

a rk ad a§, n asil sa b a h la d in d iy e s o r d u .
Z e y d , i n a n n n s b ir kul o la ra k d e d i. P e y g a m
b e r , tek rar o n a , y e je r e n , gigek leri a g d a n im an
b a h g e sin m b e lirtilc rin i sö y le d e d i.
Z e y d d e d i k i: G ü n le r d ir s u s u z d u m ; g e c e -
leri a$k tan , y a m p y a k ilm a k ta n u y u y a m iy o rd u m .
M iz r a g m ucu, k alk an i n a sil d e lc r g e g e rse ,

b en de g ü n d ü z le r d e n , g e c c le r d e n ö y le g e g tim .
ö y l e b ir y e re v a rd im ki o r a d a b ü tü n $ eriat-
la r, b ü tü n d in ie r b i r ; y ü z b in le rc c y illa r a y m ,
b ir sa a tte n ib äre t.
E z e lle e b e d b i r ; a k la , a n lay i$ sizlig i y ü z ü n d e n
o ra y a y o l y ok .
P eygam ber, bu y o ld a n , bu ü lk e h a lk m in
ak illa rin m a n la y a b ü e c e g i n e a r m a g a n g e tir d in ,
o r ta y a k o y d e d i.
S.u. MERKEZ KUTür

1 !ANt
582 MESNEVI SIRHJ f
3520. Z e y d d e d i k i : H a lk , g ö k y ü z iin ü g iM .
y o rsa , ben d e A rsi, A r$ tak ilen ö y le g ö rü y o ru m .
§ a m a n ( * ) , ö n ü n d e k i p u tu o a su g ö r ü v o rsa
sc k iz , ce n n etle y ed i ceh en n em d e b e n im ö n ü m -
e ; orxlan ö y le c c g ö rü y o n tm .
D e g irm e n d e , b u *d a y i a rp a d a n a y ird e d e r-
c c sin e h alk i, b ir b ir ta m y o ru m .
C en n etlik k im d ir, y a b a n ci k im ? Y ila n la b a-

liÄ g b i b cn ce ap a^ ik .
* " 0 g u n lum i y ü z lc r a g a n r , k im i y ü z le r k a-
ra rir aycti v a r y a ; bu halk h a k k m d a b c n c e , su n -
d id e n b u sir , m e v d a n d a .
B u n d a n ö n c e . ay ip iarla d o lu y d u ; fa k a t an a
ra n m in d e y d i; h ak tan gizliycb.
* “ K o tü , an a k arn in d ay k en k ö tü d ü r” * fa
kat h alk in h a lle n , b e d cn le rin d e k i b c ü rtile rd c n
a iü a jilir , b ilin ir.
Beden an a g ib i can gocuguna g e b e d ir ;

o lu m se dogum sa n c isid ir . dogum citreyi 5id ir.
G c ? ip g ,t m «9 c a n la n n h e p si d e , o n e-eli can
n asil d o ^ a ca k d iy e b c k le jir.
Z e n c iie r, z ä te n o b izd en d e r le r ; R u m lil-

k c sin d c n o la n la rsa o , p ek g ü z e ld ir d e rle r.
3 j3 0 , F a k a t varllS u i c a m , d ü n y ä y a d o g u n c a b e-
y a z la kararrn a ra sin d a k i a y rilik , a y k in lik kal-
m a z a ru k .
< *) * 'S « m » n - »ö zU . , ü r k 5e v. " „ „ W }e W in d e k u ||a .

MESNEVI SERHl I 583
Z e n c iy se z e n rile r a lir - g ö tü r ü r le r ; R u m ü l-
k e s in d c n s e o ü lk e h a lk i, a lir la r- g id c rlc r.
Ama d o g m a d ik g a on u b ilm e k , dün yädaki
z o r i§ le rd e n d ir; g o c u g u d o g m a d a n ta m y a n , b i-
len a z d ir.
* B u n u a n la y a n , A llah n ü ru y la b a k ip g ö r e n -
d i r ; b ö y le o la n ki$i, in san m igin e d e y ol b u lu r.
E rlik su y u a k tir, h o jt u r ; fa k a t R u m ü lk e -
sin d e n o la n la H a b e § in c a n la n n m d a ta m b ir b i-
rin c a k si o la r a k z ü h ü r e d er.
* "E n g ü z e l b ir la r z d a a y a g a k a ld ir ila n ” in -
sa n a re n k v e rir d e b ir b ö lü k h a lk i, en a ja g i
b ir re n g e siir e r .
B u sö z iin s o n u y o k tu r ; se n g e n e at s ü r de
k erv a n k a te rin d e n ge ri k a lm a y a lim .
* "O g ü n k im i y ü z le r a g a r ir , k im i y ü z le r k a-
r a n r ." Bu to p lu lu k da T ü rk m ü , H in d i m i,
ta m n ir , b ü in ir .
H in d i im , T ü r k m ü , ra h im d e b elli o lm a z ;
fak a t dogdu m u , z a y if im , g ü g lü m ü , h erk es
g ö rü r.
E r k e k o ls u n , k a d m o lsu n , k iy ä m e t g ü n ü n -
d e k i g ib i h e p s in i a p a g ik g ö r ü y o r u m .
3540. S ö y liy e y im m i, y o k sa s o lu g u m u k esey im m i ?

M u sta fä , dudagm i isir d i, yäm y e te r dcm ck
iste d i.
Z e y d , ey A lla h elgisi d e d i, h a$ir s ir n m $öy-
liy e y ü n d e d ü n y ä d a b u g ü n k iy ä m e t k o p a r a y im -
g itsin .
MESNEVI SER Hl 1
B ir a k b e n i d e p c r d e le r i y ir t a y im ; y irtay im
d a ö z ü m g ü n e ? g ib i p a r la sm .
P a rla s in d a gü n e§ b ile b e n im i$ ig im d a n t u -
t u ls u n ; b o y le c e d e h u rm a a g a c iy la sö g ü t a g a -
c u n g ö ste re y im .
K iy ä m c d n sirr in i a fa y im d a a y a r i tarn a l-
tin la b a k ir k a tilm i? p a r a b elli o lsu n .
* E lle ri k esilm i§ so l y a n d a k ile ri, k ä fir lik re n -
g iy le al ( * ) re n g i g ö ste re y im .
* T u t u lm a y a n , fa k a t g ö r ü n m e sin e d e im k ä n
b u lu n m a y a n Ay i$ igin d a yedi n ifa k d e lig in i
g ö ste re y im -g itsin .
G ö ste r e y im k ö tü le rin g iy d ik le ri p irtil e lb i-
s e le r i; d u y u r a y im p e y g a m b e rle rin d a v u l se sle -
rin i.
* C e h e n n e m i, c e n n e tle ri, b e r z a h i, k ä firle rin

gö z le rin in ö n ü n e a p a ? ik se riv e re y im .
K ev ser h a v u z u n u , c o ja r k e n g ö s te r e y im de
su y u y ü z lcrin e v u r su n , se si k u la k la n n a d e g sin .
Bu anda su sa y a n la r in , o h a v u 2 un ?evre-
sin d e n asil k o ju jt u k la r im ap a ^ ik g ö ste re y im .
O m u z la n o m u z la ru n a s iir t ü n ü y o r ; n ära la ri
k u la g im a g e liy o r.
C e n n e tlik le r g ö z ü m ü n ö n ü n d e ; d ile y c -iste y e
b irb irle rin i k u c a k la m i§ la r.
B irb irle r in in e llerin i z iy ä r e t e d iy o r la r ; b ir -
b irle rin m d u d a k la rm d a n ö p ü c ü k le r y a g m a li-
y o rlar.
(* ) “A l" »zu böyle, türkfe gesiyor.

MESNEVI 5ERH1 1 585
§ u k u la k la n m , a sa g tlik k i§ ilerin äh -äh se s-

le rin d e n , a h h a sre tlik n ä r a la rin d a n s a g ir o ld u .
Bu sö z le r im , i§ äretlerd en ib a re t; dah a da
sö y le rim a m a P e y g a m b c r ’ i Ln citirim d iy e k o r-
k u y o ru m .
Z e y d , b ö y le c c sa r h o ? b ir h a ld e , k in k -d ö k ü k
sö y le y ip d u ru y o rd u . P eygam ber, onun y a k a-
sin i b ü k tü .
* K e n d in e g e l d e d i P e y g a m b e r , a tin p e k h iz-
la n d i; g e m in i k a s. "T an ri g e k in m e z ” S y eti
191d l, v u r d u d a u ta n ? m e y d a n a g e ld i.
S enin a y n a n , k ilifm d a n g ik ti; ay n ay la te
r a z i, n e rd e y alan -y an h § sö z sö y lc y e c e k ?
A y n a y la te r a z i, b irisi in d n ir , u ta m r diy e
so lu g u n u k e se r m i h i? ?
3560. Is te r s e n o n la r a iki y ü z yil h iz m c ü e r d e b u lu n ;

ay n a y la te r a z i, y ü c e m e h e n k le rd ir.
I s t e r s e n , b e n sa n a h iz m e t e ttim , h a tirim i?in

g er?egi g iz le d iy e ay n a y a y a lv a r ; fa z la d a r t,
e k sig in i g ö s te r m e d iy e d e te raz iy e y ak ar.
O n la r sa n a , sa k a h n a , b iy ig m a g ü lm e , k en -
d in i m a sk a ra e t m e ; a y n a y la te ra z i n e rd e , d ü -
zen le ö g ü t n e r d e d e rler.
D e r le r k i: T a n n , g e rg c k lc r b iz im le ta n in sin
d iy e k a d rim iz i y ü c cltti.
A gen ?, bu d o g r u lu g u m u z o lm a sa y d i ne
d e je r im iz k a h r d i; iy ilerin , g ü z e lle rin y ü z le rin i
n asd g ö s te r e b ilir d ik ?
58« M JSN tV l SERHl I
F a k a t se n , g e n c d e ay n ay i k ilifa k o y ; y ü n k ü
T a n r i i$ igin m v u ru § u y la g ö n ü l, T u r d a g i'n a
döndü.
Z e y d , T a n r i g ü n e ji, ezel g ü n e ji , I119 k o y -

n a , k o h u g a sig a r m i d e d i ;
D iiz c n i d e y ir ta r , k o ltu g u d a ; o n u n karî-

srn d a n e d e lilik k a h r, n c akii.
P e y g a m b e r d e d i k i: B ir isin in g ö z ü n ü n ü s-
tü n e p a r m a c ig im k o y d u n m u , 0 k i? i, d ü n y a y i
g ü n e $ siz g ö r ü r .
B ir p arm a k b ile A y ’ a p e rd e o lu y o r ; b u , p a -
d ija h in , a y ip la n ö rtm e sin d e n b ir b elirti.
3570. B ir n o k ta , d ü n y a y i ö r t ü y o r ; b ir sü r^ ü j
y iiz ü n d e n g ü n e ? tu tu lu y o r.
* D u d a k la rm i yum da d e n iz in d ib in e bak,
T a n r i , d e n izi d e m sa n in h ü k m ü a ltin a s o k m u ? tu r .
* S e ls e b il'le Z e n c c fil irm a k la r m in , y ü c c c e n -

n etlik lerin bu yru gu n da o lu ?u g ib i h an i.
C e n n e tin d o rt irm a g i d a b i 2im b u y r u g u m u z a

u y ra u § ; fa k a t b u , b iz im z o r u m u z la , b iz im g ü c ü -
in iizlc d e g il, T a n r i e m n y le .
B ü y ü . n a sil b ü y ü c ü le rin cü legin e u y a r sa b iz

d e tip k i o n u n g ib i o irm a k lari d ile d ig im iz y ere
a k itin z .
§u a k ip d u r a n iki g ö z k a y n a g i g ib i h a n i;
g ö z le n m iz , g ö n lü n , canrn b u y r u g u n a u ym u § tm v
G ö n ü l d ile r se g ö z , z e h in , y ila m g ö r ü r ; g ö
n ül d ile r se g ö r d ü g ü §ey d en ib re t d e ah r.
' G ö n ü l d ile r se , gö z g ö rü le c e k §eylere b a k a r ;

g ö n ü l d ile r se ö r tü lü § ey lcrc a k ar,
G ö n ü l d ile r se tarn o la n se y le re d o g r u g i d e r ;
g ö n ü l dilerse.. g ö z ü p a r g a -b u c u k la rd a h a p se d e r.
B u be§ d u y g u n u n h e r b iri, lü le le r g ib i, g ö n -
lü n d ilc g iy le , g ö n lü n b u y r u g u y la i§ g ö r ü r.
3580. Gönül ne ta ra fa b u y u ru rsa be§ duygu,

c te k le rin i g e m re r d e o y a n a ko$ar.
M ü s ä 'n m e lin d e k i s o p a , n a sil M u s ä ’ y a u y -
m u § s 3 eile ay ak d a , a p a g ik , g ö n lü n d u y g u su n a
u y m u $ tu r.
G ö n ü l iste r se a y a k , o y u n a d a t a r ; y a h u t d a
y a v a s v ü rü y ü $ ü b ira k ir, h iz ü y ü rü y ü $ e k agar.
G ö n ü l d ile r s e e l, p a r m a k la rla h is lb a k o y u -
lu r ; y ah u t d a tu ta r, k ita p y a z a r.
E l , b ir g iz li elin b u y r u g u n d a d ir ; o ig te d ir ;
b e d e n iy se d i$ a n y a d ik m i$ tir.
D ile r se dü^m ana kar§i b ir ydan k e s ilir ;
d ile r se d o s t a y a rd im c i o lu r.
D ile r s e y e m e k igin k e p g e o l u r ; d ile r se o n
b a tm a n h k g ü rz k esilir.
A caba g ö n ü l, b u n la ra n cler sö y lü y o r ? Nc
§ asila cak b u lu ^ m a b u ; n e g iz li s e b e p b u .
* G önül acaba S ü le y m a n ’ m m ü h rü n ü mü
b u ld u ki b u bcs duygunun v u la rm i d a elin e
aim i-};
* Be? duyguyu, d ija r id a n bu yru gu n a a lm i?

k o la y c a c ik ; igerd ek i bc> d u y g u d a g e n e o n u n
b u yru gu n da.
58« MESNEVI SiikHl I
3590. O n d u y g u , y e d i u z u v .. d ah a d a d ilc g e lm e z
n clcr d e n eler. S e n , a rtik sa y .
A g ö n ü l, u lu lu k ta S ü le y m a n ’a d ö n m ü § s ü n ;
p arm a g in d a k i y ü z ü k le p e rilc re de, ^ ey tan lara
d a h ü k ü m y ü rü t.
* Bu p ad i$ a h lik ta düzen e s a p m a z sa n , o üg
§eytan , se n in elin d en yüzügü a la m a z .
O ndan so n ra d a a d in - s a n m d ü n y a y i ru ta r ;
b e d e n in g ib i iki d ü n y ä d a h ü k m ü n e g irer.
F a k a t , ?e y ta n , elin d en y ü z ü g ü a ld i m i d a ,
pad i§ah U k y o k o lu r - g id e r ; b a h tin ö lü r.
* A k u lla r, i§ b öy le o lu r sa a r u k k iy äm e te
d e k , a h h a sre tlik d e r - d u r u r su n u z .
T u t a lim , y a p tig m d ü z en i in k ä rd a n g e liy o r-
s u n ; te r ä z iy le ay n ad an n asil can iru k u rta ra -
cak sm ?
Kölclcrlc kapi yolda§larinm, getirdi gi-

miz turfanda meyvalari Lokman yedi
diye Lokman'a iftira etmeleri
Lokm an , e fe n d isin in k u lla ri a r a sm d a hör

b ir k u ld u r.
E fe n d i, y e sin d e igi agilsrn d iy e k u lla n m ,
m e y v a g e tirm e k ü z e re b a g a g ö n d e r d i.
Lokm an , k u lla n n a r a s m d a b ir yana§m aydi
sa n k i. I g i m a n a la rla d o p d o lu y d u ; g ö r ü n ü f ü y s e
g e cey e b c n z iy o rd u .
3600. O k u lla r, to p la d ik la ri m e y v a la r i, h irsa , ta -

m ah a u y d u la r, b ir iy iee y e d ile r.
MJBSNEVI SER Hl I 589
E fe n d ilc r ia c de, m c y v a la n L okm an yed i

d c d ile r ; e fe n d is i, L o k m a n ’a y ü z ü n ü ek $ itti, a g ir
m u a m c le d e b u lu n d u .
Lokm an , e fc n d is in in a z a rin a se b cp a r a d i;
a n la y m c a d a a g z tn i a ? t i ;
D e d i k i: A c fe n d i, h a in k u l, T a n r i k a tin d a ,
o n u n rä z ilig iru k a z a n a m a z .
A u lu lu k s a h ib i, sm a b i z i ; h e p im iz e sic a k
su i<?ir.
O n d a n so n r a d a se n ata b i n ; b iz i y a y a o la
rak gern ?, u ^ su z - b u c a k s iz b ir ovad a k o $ tu r.
O v a k it k ö tü 15 i§leyem g ö r ; sir la n a ? a n
T a n r i ’m n sa n a tla n m se y ret.
E fe n d i, k ö le le rin e sica k s u i ? i r d i ; o n la r d a
k o rk u la rin d a n i^ tilcr.
O ndan so n r a , o n la n o v a la rd a k o jt u r m a y a
b a § lad i. O to p lu lu k , y u k a ri-a $ a g i k o ^ u p d u r u -
y o rd u .
D erken y o rg u n lu k ta n k u sm ay a b a § la d ila r;
o s u , iglcrin d elci m e y v a la n d ija r i ^ lk artti.
3610. L o k m a n ’a d a b u la n ti g e ld i, k u sm a y a b a jla -
d i ; a g z m d a n d u r u su gik ti.
L o k m a n ’ in h ik m eti bunu g ö stc rirse , v a r-

lig i y e ti^ tirip g e li$ tircn in h ik m e ti n e le r yap-
m az?
* “ K iy ä m e t g ü n ü n d e , b ü tü n g iz li § ey ler o r
ta y a f i k a r . « S iz in d e b ilin m e sin i iste m e d ig in iz
§ ey , m e y d a n a «jikti.
595 MESNEVI SERHl |
* “ ^ ' cak . su * 9 t J e r , b a g irsa k la ri d o g r a n d i ."

K e n d ile n m rezi) cd ec ck s ir la n , ta m a m iy le o r
taya d o k ü ld ü .
T a j i a t e j sin a r d a b u y ü z d c n k ä f i r l e r , a te sle
cc z ala n irla r. f
B iz o taS g ib i k a u g ö n ü le k a 9 k e rc y n m u 5a k -
y u m u sak s ö z le r sö y le d ik ; fa k a r ögür alm acb
g itti.
. .. K . ° tU k ö tü lläf k ° n u r ; e je g i n b a jm a
k o p e g in di§j g e r c k .
* « P i s jc y le r , p is lc r i 9in d ir „ h ü k m ü n ü n hik-
m e ti v a r ; 9irk in e lä y ik o la n , 9irk in e§tir.
Ö y le y sc se n d e h an gi e j i i s t iy o r s a n , v a r ,
o n a g i t ; o n d a y ok o l, o n u n se k lin e , o n u n h u y -
la rin a b ü rü n .
I ? ik istiy o rsa n ijik la n m a y a h a z t r la n ; u zak -

la jm a k istiy o rsa n , k en d in i g ö r , u z a k la ?.
3620. * Yook, eger ?u yikik zmdandan kurtulmak

istiyorsan, dosttan ba$ 9ekip ay rilm a; “ Secde
et de yakla§.„
Zeyd in, Alläh’m salät ü seläm i olsun,

Pcygam ber’e cevap vermesinin kalan
böJümü
B u sö z ü n so n u y o k t u r ; a Z e y d , k a lk , s ö z
so y le m e k b u rä k m i b a g la .
S ö z sö y le y ij, a y ip la n a fa r; g iz ü $eylerin
p e rd e le rin i y irta r .
MFSNEVl StRHl 1 591
G iz lilig i, b ir k a g y erd e T a n r i da is t e r ; ?u
d av u l g alam s ü r , y olu k a p a t.
A tu u h iz b sü rrn c , d iz g in i k a s , g iz li k a lm a si
rlaha iy i; h c rk e sin kcn di z a n n iy lc se v in m e si
d a h a h o ;.
T ann, k e n d in d a ü m it k e se n le rin de §u
k u llu k ta n y iiz g e v itm e m e sin i istc r .
O n la rm da b ir ü m itle y ü c e lm e sin i, b irk a g
gün, ü m id in p e § in d : k o § m a la n m d ü e r.
M c r h a m e ti h e rk c se d ir, h e r jt y d i r ; b u yüz-
d e n d e o r a h m e tin , iy i, k ö t ü , h e rk e s e p a r la m a -
sim iste r.
T a n n , h e r b e y in , h e r t u t s a g m h e m ü m itle n -
m e sin i, h e m k o rk u p ge k in m esin i d ile r.
Bu ü m itle k o rk u iki p e r d e d ir ; h e rk e s, b u
ik i p e rd e n in ard m d a y e tifir , g e li^ ir .
3630. B ire r p e r d e o la n $u ü m itle k o r k u y u y irttin

m i, g iz li o la n la r , b ü tü n o lg u n lu g u y la m e y d a n a
g ik a r .
* Dcre k iy ism d a b ir g e n ? , b a h k tu ta n b ir i-
sin i g ö r d ü ; $ ü p h e le n d i d e $u bahk tu ta n u u z
S ü le y m a n o la c a k d e d i.
O y sa , n ed e n b ö y le tck b a $ in a , n igin g iz le n i-
n iy o r d e d i ; d e g ils e n ed en y iiz ü b u k a d a r S ü -
le y m a n 'a b e n z iy o r ?
S ü le y m a n , g e n e b a$in a b u y r u k adi§ah o lu n -
cay a dek g ö n lü n d e bu d ü $ ü n ce v a rd j.
§ e y ta n , o n u n ü lk e sin d e n k a g ti, ta h tm i b i-
r a k u ; S ü le y m a n 'm b a h t k ih ci o § e y ta n m k an itu
d ö k tü .
592 MESNEVI SEHHl I
Y ü z ü g ü n ü g e n e p a r m a g in a t a k t i ; e i n , p e ri
o r d u su g e n e to p la n d i.
E r le r , g ö r ü jü n e g e ld ile r ; a r a la r m d a o z a n n a ,
o jü p h e y e d ü je n d e v a rd j.
S ü lc y m a n ’in p a r m a g m d a k i y ü z ü g ü g ö r ü n c e
z an n i. d ü jü n c e s i, to p ia n g itti.
V e h im , i$in g iz li o ld u g u ? a g d a d i r ; b u ara§-
tirm a , g ö r ü lm e y e n §ey i^ in d ir.
O rta d a o lm a y a n §eyin h a y ä li, g ö n ü ld e b ü -

yüdükê b ü y ü r; fa k a t o rta y a ? ik t i m i h a y ä li,
g id iv e rir .
3640. I§ikli gökyüzü, y a g i?siz o lm a z am a k a ra

y er de n e b a t la n y eti^ tirm ek ten vazgegm ez.
* B ana “ G ö rü n m e y c n e in a n a n la r,, g e rek .

O n u n i?in b u g e g ip g id ic i k o n a g in p en ceresin i
ö rttü m .
* N a sil her$eyi o rtay a k o y a r d a gökyüzünü

y a ra rtm ? N a sil " B i r n o k sa n g ö r d ü n m ü „ dc-
rim ?
§ u k aran lik ta a ra n d ik sa h erk es, b ir yana

y ü z tu tar.
B ir z a m a n i§ler t e r s i n e d i r ; ja h n e y i h irsiz ,
d a r a g a z im iz a sü rü k le r.
B ö y le ce d e n ice p ad i§ a h , n ic e h im m e ti y ü ce
ki$i, b ir z a m a n c a g iz , k en di k u lu n a kul o lu r.
E fe n d i o rta d a g ö rü n m e z k e n k u llu k g ü z e l-
d ir , h o§tu r. K u llu k ta d a e fe n d i g ö rü m n e z k e n
o n u n k u llu g u n u k o ru m a k , p ek h o ? b ir gey dir.
MESNEVI SERHI I 593
P a d i§ a h i y ü z ü n c karî öv en n c r d c , o y o k -
k en b ile ondan u ta n a n , gek in en n erd e?
K a ie d i z d a n , m e m lek e rin b ir u c u n d a , p a-
d i$ ah tan , p a d i$ a h lik g ö lg e sin d e n u za k b ir y er-
d e b u lu n a n ;
K a le y i, d ü $ m a n lard a n k o ru r, g ö z e t ir ; sa -
y isiz m a la k a r jü ik o k aley i sa tm a z sa ;
3650. S in irla rin b ir u c u n d a . p ad i§ a h y o k k en , o ra -
d a y m i? g ib i v e fä g ö ste tirsc ,
P a d is a h m b u z ü ru n d a can fc d a c d e n le r-
d c n c l b c « c , p a d is a h m n a z a rin d a o , d a h a iy id ir.
D e m e k ki e fc n d i y o k k en y a r im z e rre k a d a r
b ile i§i k o ru y u p g ö z e tm e k , onun h u z ö ru n -
d a y ü z b in g a y re tle i$ g ö r m e k te n y cg d ir.
B u y ru k tu tm a k . k u llu k e tm e k , in a n m a k
§im di iy id ir, ö v ü lü r i§ tir; ö lü m d e n so n ra , h e r-
$cy m eydan a cik tik tan so n ra r e d d e d i l i r - g id e r .
D e g il m i ki g iz li, k a p a h , ö r tü lü o)u§u d a h a
iy i, ö y ley se d u d a k la n m y u m ; y u m u lu dudak-
lar d a b a iy i.
A k a r d e j, sö z d e n cl g e k ; T ann kaundaki
b ilg iy i T a n r i m e y d a n a k o y a r.
* G ü n e $ e cam k, k en d i y ü z ü d ü r ; " T a n n ’ d a n
d a h a u lu ta n ik k im d ir k i? ”
H a y ir , sö y ü y e c e g im ; g ü n k ü K u r ’ä n ’ d a T a n
n , m e le k le rle , b ilg in le rle b c r a b e r c c a m lm i§ u r.
* "A lla h d a taiu k lik e d e r , m e lc k lc r d e , b il-
g in le r d e ; g e rg e k te n d e o , ö lü m sü z r a b d i r / '
T a n n ta m k lik ettik te n so n ra m e le k d e k im
o lu y o r ki ta m k lik ta o rta k o ls u n ?
• F . 38
594 MESNEVI SERHl I
3660 . Qünkü güne?e, güneîn parilusina zayif göz-

lerle simk yürekJer, dayanamazlar da ondan.
Yarasa gibi hani, o da gün ejin i$igina, ha-
rärctme dayanam az; ümidini keser-gider.
Gökyüzündc cilvelencn melekleri de bizim
gibi, bize c § -d o st bil.
OnJar, bu i$igi bir güne§ten ald ik ; o güne-
?in halifesi gibi äcizlere aksettirdik, onlan
nurlandirdik diyc tamklik ederler.
Yem Ay gib i, yahut Ü9 günlük Ay, yahut
da dolun Ay g ib i, her melegin bir ululugu var
dir, bir i$igi, bir degeri vardir.
* 0 yalimJar, mertebelcrine göre “ Ü 9, yahut
dort 151k kanadindan” her melege vurmaktadir.
Melektcrin kanatlari, insanlann akil ka-
natlan gibidir hani. Insanlann akiUan arasinda
da 90k fark var.
Öyleysc iyilikte, kötülükte, her insana, ken-
dine benzer bir mclek e?-dost olm ujtur.
Güne§e dayanam adigi 19m 91p»! ki§inin m u*
mu yildiz olur da o da yol bulur.
Alläh’in saiät ü seläm i ona olsun,

Peygam bcr’in Zeyd'c, o sirn daha fazla
a9ik söyleme, buyrugu gözet demesi
* Peygamber dedi ki: “ Sahäbem yildizlara

benzer.” Yol alanlara m um dur, $eytanlara ta§.
*670. H er ki$ide göz, her gözde dayani? olsaydi,
herkes, gökteki güne§tcn ijiklam rdi.
M ESNEV I SERH l I 593
A a ? a g d ik k i§i, gü n eîn i§ij|in a d e lä le t e d c n

y ild iza ne ih tiy a c v a r d i?
* A y , to p r a g a , b u lu ta . g ö lg e y e d iy o r k i: " B e n
in sa n im , an c a k bana, v a h y e d iliy o r .”
Y a r a t ih jt a siz in g ib i k a ra n lig im b e n ; fa k a t
n e fisle rin k a ra n lig im g id e rm e k i<,in de lîgim
var.
G ü n e sle r c b a k ilin c a k a ra n lig im ben; fak at
n e fisle rin k a ra n lig im g id e rm e k i?in de i§igim
var.
S e n d a y a n a b ile sin d iy e z a y if g ö r ü n m e d e y im ;
?ü n k ü a p a y d in gü n eîn eri d e g ilim ,
B alla k a rilm i? sirk e y e döndüm de c ig e r
h a sta h g im lyite^tirm e y o lu n u b u ld u m ; o d e r-
d e d e rm a n n ld u m .
A h a sta . d e g il mi ki h a sta h k ta n k u r tu ld u n ;
sirkeyi b ira k . b al vem ey e b ak .
* Gönül ta h u . d egil m i ki n e fis istelclerin-
den a r in d i; a rtik -'R a h m ä n A r ja h ä k im d ir;
d ile d ig i g ib i ta sa tr u l ed er” d y e u n in hükm ünü
»eyret.
B u n d a n b ö y le T a n r i. g ö n ü lc v ä s ita siz h ü k -
m e d e r ; <;ünl<ü g ö n ü l. bu b a g la n iiy i eld e e tm i^ tir.
368Ü . B u so z ü n d e so n u y o k t u r ; sen Z e y d 'i sö y le

d e rezil olrn avi istem c diy e o n a ö g ü t ve rey im .
Z e y d ’ in h i k n y e s i n c d ö n i i ?
A rtik Z e y d 'i b u la m a z s m ; «jiinkü o k a c u ;

K apim n y a m n d a k i so n sa fta n s i? r a d i, p a b u ? -
larim b ira k ti d a k a ? ti- g m i.
596 MESNEVI 5ERHJ I
S e n k im o lu y o rsu n k i? Z e y d b ile gü n e§
i§igi v u rm u ? y ild iz gib ) k en d in i k a y b e tti.
A rtik o n u n nc §eklini b u la b ilir s in , n e be-

lirtisim . S a m a n o g r u su n u n y o lu n u b u lm a k igin
b ir tck sa m a n 90 pü b ile b u la m a z sin .
D u y g u la r im iz d a p ad i$ a h im iz m bilgi 151-
g in d a y o k o ld u - g it ii, so n u g e lm e y e n sö z ü m iiz
de.
* D u y g u la n d a , a k illa n d a d a lg a - d a lg a c o ja n ,
" H e p s i de h u z ü ru m u z a g e tirilm i^ tir” d en izin in
igin d e k a y b o lm u s g itm ijtir .
F a k a t sa b a h o lu n ca g e n e y ük y ü k len m e
gagi g e lir ; g iz le n e n y ild iz la r ise g i r i e r .
T a n r i, a k ilsiz la n n a k illa n m , k u la k la n n d a hal-

k a-h alk a k ü p e lc r old itgu h a ld e g e n v e n r.
* A vak larin i v u ra ra k , ellerim sa la ra k . n azb -

n az li, ‘‘ R a b b im iz , bizi d in ie r in ” d iy e T a n n ’yi
ö v ere k gelirler.
O g ü ru m ü ? d e rile r. 0 d ö k ü lm ü ? k e m ik le r,
y erden toz k o p ara n ath lar k csilir.
3690. H e p si d e y o k lu k tan v a rlig a y ö n e lir ; k iy äm ct

k o p a r , h em sü k re d e r e k , hem in a d e d e re k g e n e
v a r o lu r.
Ne d iy e b a$ m i g e v in r, g ö r m e z lik te n g e ü r-
sin ? Ö n c e d c n y o k lu k ta d a ba§in i b ö y le gevir-
m e m i? m iy d ia ?
A y a g in j y o k lu k ta d ire m i$ tin de bern k im

y crim d en a y ir a b ilir d c m i$ u n .
MESNEVI 5ERHI I 597
* G ö rm ü y o r m u su n sen i y e t ijt ir ip gcli$ti-

ren in s a n a t r a i? P e r^ c m in d e n tu ttu d a sen i 9ek c-
sü r ü y e :
. B u <;c$ii h a lle re g e t ir d i; b u h a llc r n c ak lin -
d a v a r d i, n c h a y ä lin d e .
O y o k lu k . b o y u n a o n a k u ld u r , k ö lc d ir. I§c
giri$ a $ey tan . S ü le y m a n d in .
* C in le r , " H a v u z l a r g ib i ta sla r . k äsele r y ap -
m a d a .,, G ü l l e n yok ki b u i$i b ir a k s in la r , y ah u t
b ir sö z sö v le s m le r .
K en dm e b ir b a k , k o rk u d a n d tr e y ip d u ru -
y o rsu n . B il ki y o k lu k da b ö y le rir-tir d lre m e k -
tcd ir.
Y ü c e m e v k ile r eld e etse n b ile g c n c k a y b e t-
m ek k o rk u su n d a n can ^ ek isirsin .
G ü z e lle t gü zel« T an r a jk in d a n b a?k a ne
v arsa h i^ tir : ■jeker b ile y esen can cek i$ m ek tir.
3700. H a ttä c a n <;eki$mck d e n e ? Ö lü m e u g ra m a k -

tir. Ä b ih a y ä ta el atm a m a k tir.
H a ik i» iki g ö z ü d e to p ra g a d ik ilm i§ . ö lü m e
sa p la n m i? ; Ä b ih a y ä tta . ö lü m sü z lü k rc y ü zlcrcc
§ü ph eleri var.
G a y re t et de yüz sü p h e n d o k sa n a m sin .
G e c e yol a l, u y u rsa n gccc g c < ^ r-g id cr.
O g ü n ü k a ra n lik g e ce d e a r a ; k a ra n lik la n
y ak an o ak li d a ö n ü n e d ü § ü r. k en d in e k ilavu z et.
K ö t ü renkli g e c c d c ? o k iy ilik le r v a r ; Ä b ih a y a t
b ile k a ra n h g in e ? i-d o stu .
B u veît, y ü z le rce g a flc t to h u m u ek tikge
b a jim u y k u d a n k a ld ira b ilir m isin h i9 ?
598 MESNEVI S£RHI I
ö lü u y k u , ö lü lok m aya d o st o l d u ; d e rk e n
ev sah ib i u y u d u , g c c c h irsizi d a i§e g ir ijt i.
S e n , d ü ^ m a n larin k im le r, b ih n iy o r s u n ; ate§-
ten v a ra tila n lar, co prak tan y a r a td a n la n n v arlik -
larm a d ü ? m a n d ir .
A te$, su y u n , su o g u lla n n in d ü § m a m d ir ;
n itek im su d a ate$m can in a d ü § m a n d ir.
S u a te ji Ö ld ü riir; ? ü n k ü s u o g u lla n n in can

d ü jm a m d ir a»e*.
3710. B ü tü n b u n la rd a n so n ra $unu d a b il k i ate$,

•:s je h v c t a t e ji d i r ; s u ? u n , k a b a h a tin te m e li, o
ate$ ü stü n e <m ltni$ur.
D i^ tak i atc$ , su y la s ö n c r ; fa k a t §eh vet ate§i,

p a r la d ik ? a p a r la r ; a d a m m v ü z ü n ü n su y u n u yer-
lere d ö k er.
§ eh ver ate$i su y la y a ti$ m a z ; ?ün kü azab

etm ek b a k im tn d a n ce h cn n em h u y u v a r d ir o n d a ,
* § e h v e i ate§ m e n c ? £ re v a r ? D in i§ igi, S iz in
l'jigm iz k ä lir lc r in ate§ini sö n d ü rü r.
* B u ate§i n e s ö n d ü r ü r ? T a n n i§igi. Ib r ä h im ’in

i§igim u sta (*) tu t da;
N c m rü d ’a b e n z iy e n n c fsin in a t e jin d e n , §u
ö J a acin a b en z iy e n b ed en in k u r tu lsu n .
A te$e b e n z iy e n $eh vet, y a m p d u r d u k ? a ck -
s ilm e z ; o n a , d ile g im v e rm e m e k le ek silir.
Bir ate§c o d u n a ttik ? a h i? sö n e r m i? H i?
odunu yalcm az m i?
(* » özü tü rk ^ e d e soylenaifti g ib i B c^m cktedir.

MESNKYt SERHl I 599
F a k a t o d u n a tm a z sa n ate§ s ö n e r ; fü n k ii b u
^ ek in m ck . a te ? c su se rp e r.
* G ö n ü U e rin ^ e k in m c sin d e n allik sü rü n c n g ü -
zcl y ü z , h i? a t e jle k a ra n r m i?
A l l a h r ä z i o l s u n , Ö m c r ’ in z a m a m n d a
eli r e a t e ? d ü ? m e s i
3720. * ö m c r ’ in ^ a g in d a b ir yangm o ld u ; a t c j,
k u ru odun g ib i ta$ lan b ile y a k iy o rd u .
Y a p ila ri, cv le ri sa ra n ate$ . k u § la n n y u v a-
la n rn . h attä h a v a d a u ^ arlark cn k a n a tlarin i b ile
y a k m a y a b a^ lad i.
S e h rin y a risi y a lim la rla s a r ild i; su b ile b u
a tc jte n k o rk tu da § a§ in p k a ld i.
A k illan b a ^ larm d a o la n la r, a t e je k o v a la rla
s u la r , v a rille rle sirk c lc r d ö k ü y o rla rd i.
F a k a t atc$ m a d in a a r t iy o r d u ; o n a , sim r siz lik
ä lc m in d e n y a rd im g e lm e d cy d t.
H a lk k o sa - k o ja Ö m e r'e g itti; bu yangrn
su y la sö n m ü y o r d e d i.
Ö m e r d e d i k i: B u y a n g rn , T a n r i d e lü le r in -
d e n d ir ; siz in n ek eslik atc^ in izin b ir y a lim id ir.
S u y la sirk e d e n e d ir ? B c n ira s o y u m d a n s a n a
n ck eslig i b ir a k in , ek m ek d a g itin .
H a lk , z ä te n k a p ila ru n iz i a < ;m ijiz ; c ö m e r d iz ,
f ii t ü w c t eh liy iz b iz d e d ile r.
Ö m e r, ä d e t o ld u g u n d a n , g e lc n e g e , g ö re n e g e
u y d u n u z d a v e r d in iz ; ellcrin iz i 1 a n n iîn a9-
m aduuz;
600 MESNEVI SKRHl I
3730. Ö v ü n m e k , so y lc n m e k , n a z la n m a k igin v c r-
d in iz ; T a n r i ’d a n k o rk u p g e k in d ig in iz d e n , on a
y a lv a rd ig m iz d a n v e rm c d in iz d e d i.
M a l to h u m d u r , h er g o ra k y e r e c k m e ; k ih ci,
h er k e sic in in c lin c v erm e.
D in ch lim kin eh lin d e n a y ir ; T a n n 5y la
o tu r u p k a lk a m a ra , b u l; o n u n la dü ^-kalk .
H e r k e s k e n d i b o y u n a , k e n d i so y u n a m a l -
m ü lk v e r d i; o k u n d u z b ö e e g i, k e n d i ak lm ca b ir
i§ e tu m sa n d i.
( § E R H)
3512. b e y itte n so n ra k i b ö lü m . R a h m e tli Fü-

rü z a n - fe r , bu h a d is in , E b ü -N asr-i S e r r ä c 'in
(1 7 8 H . 9 8 8 ) “ E l - L u m a ’„ m d a , “ I h y ä Jü l- U l ü m „ d a ,
“ Ü s d ’ iil- G a a b e ,, de H ä r is e b. S u r ä k a t ’il- A n s ä r i’n in
h ä l te r c e m e sin d e b u lu n d u g u n u sö y le r v e b u so n k i-
ta p ta n m e tin n a k le d e r ( M a ä h iz ; s. 3 5 - 3 6 ). T ü rk g e sin i
su n u y o ru z :
“ R a s ü l ’u lla h , b ir g ü n A n sä r d a n b ir g e n g le k a rjilaijti.
P e y gam b er on a, yä H ä r is d e d i; sa b a h i n asil e ttin ?
G e n g , g e rg e k o la ra k A llä h ’a im än e d e re k d e d i. P e y
ga m b e r,, dur bakah m , n e d iy ö r s u n ? H er sö z ü n
b ir g e rg eg i v ar d e y in c e g e n g , Y ä R a s ü lla lla h d e d i;
dün yädan g e g t im ; g e c e le rim i u y k u su z , g ü n d ü z le r im i
su su z g e g irm e d e y im . Sanki R a b b im in A rîn i a p a g ik
g ö r ü y o r u m ; san k i c e n n e t e h lin e b a k iy o r u m ; o ra d a
n im c tle n iy o rla r, zev k s ü r iiy o r la r ; sa n k i ce h e n n e m e h
lin e b a k iy o r u m ; ord ad a b irb ir le rin e k ö p e k le r g ib i
h a v h y o rla r. P e y g a m b e r , d o g r u , an c a k A lla h b ir k u lu n
g ö n lü n ü im a n la i ji t u m i, k u lu n d a b u n u sa k la m a si
g c r e k ir b u y u rd u .
F ü r ü z a n - f e r , b u h a d is in , “ T c f s ir - i E b ü ’ l - F ü t ü h ” ta,
E b ü N u a y m ’in “ H ily e t'ü l- E v liy S ,, s m d a d a b u lu n d u
g u n u , an c a k bu so n k ita p ta , H ä r is e y e rin e C e b e le
o g l u M u a z ’ m a d i g e g tig iru b ild iriy o r (a y m s. 1er).
MRSNEVl SERHl I
K ä f i ’n in U sü l k ism in d a lm ä m C a ’f e r ’ü s - S ä d ik ’ tan.
r iv ä y e t ed ile n h a d is isc § u d u r:
R a s ü lu lla h ( S . M ) b ir g ü n , h alk la sa b a h n am aziru

k d d ik ta n so n ra , m e sc itte h t? k ira n , a g la y a n , ren gi
sa r a r m i? , b c d e n i z a y illa m ij, g ö z le ri ^ ö k m ü j b ir g e n c i
görd ü . Ey f ilä n b u y u rd u , n asil s a b a h la d in ? G en ?,
y ä R a sü la lla h d e d i, y a k iy n sa h ib i o la ra k . R a sü lu lla h
o n u n sö z ü n e ja § ti d a h e r jc y in b ir g e r ? e g i v a r, se n in
y ak iy n in in g e r ? e g i n e d ir diy e so rd u . G e n ? , y ä R a s ü la l
lah d e d i ; b en im y a k ty n im § u : 0 y ak iy n b en i h ü z ü n -
le n d ir d i; gecem i u y k u su z , su s u z g e p r tti. K e n d im i
d ü n y ä d a n d a , d ü n y ä d a o la n la rd a n d a g e ?m i$ b u ld u m ;
ö y le b ir h ale g e ld im ki san k i R a b b im in A r§ in a b a k -
m a k ta y im ; so r u - h is a p günü g e lm i§ , hal.V so r u i? in
to p la n m i? , ben de o n la n n i?in d e y im . Sanki ce n n et
ch lin e b a k iy o r u m ; c e n n e tte n im e tle n d ik le rin i, sc d irle r e
y a sla m p b irb ir le riy lc ta m jtik la r im g ö r ü y o r u m . S a n k i
ce h e n n e m eh lin e b a k iy o r u m , o r a d a a z ä b a u g r a d ik la n m
g ö r ü y o r u m ; san k i $im di b ile c e h e n n e m in so lu k ali$i
k u la k la n m a g e lm e d e . R a sü lu lla h ( S . M ) , sa h ä b e sin e ,
b u b ir k u l ki b u y u r d u , A lla h , k a lb in i im a n la n u rla n d ir^
m i§. S o n ra gcnce, b u iu n d u g u n h a ld c ol b u y u rd u .
G e n ? , yä R a s ü la lla h , A llä h 'a d u ä et d e se n m m a iy e tin d e
§eh äd et n a sib e tsin b a n a d e d i. R a s ü lu lla h ( S . M ) d u ä
e tti. A ra si ? o k s ü r m e d i ; H z . P c y g a m b c r ’le b äzi sa v a§ -
la ra k a tild i; je h id o lan d o k u z k ism d e n so n ra o n u n c u
se h it o g e n ?ti ( I r a n ; 1 3 1 0-1311 H . B ä b u F a d P il-Im fin .
a b l - I s l ä m v e ’ l-Y a k iy n a la ’l - I m a n ; s. 3 3 5 ). A y m k i-
ta p t a , m cäl b a k im in d a n a y m , fa k a t b ira z d a h a k isa b ir
h a d is te b u z ä tm a d i H ä r is e o la ra k g e ? m e k te v e sav a§ ta
se k iz , y ah u t d o k u z k ijiy i ö ld ü rd ü k te n so n ra je h ä d e t
§ e rc fin e e r ijtig i b ild ir ilm e k tc d ir (s . 3 3 5 - 3 3 6 ).
-MESNEVI SERHl 1 603
“ B ih ä r ’ü l- E n v ä r „ , b u g e a c in H ä r is e b . M ä lik b .
N u ’ m ä n o ld u g u n u k a y d c d c r ( S e f in e t ’ ü l- B ih ä r ; Y a k iy n
m a d . I , s. 2 4 1 ; I I , s. 7 3 3 ). “ T e n k iy h ’u l- M a k a a l ,,, b u h a-
d i s i, H ä r is e ’ n in häl te r c . d e “ K ä f i , , d e n n ak le d e r v e b ir
riv ä j-ette, M u ’ te ’ d e H b ü - T ä lib o g lu C a ’ fe r ’lc se h id o la n -
la rin o n c u su n u o ld u g u n u b ild ir ir ( I , s. 2 4 9 ).
M e v lä n ä , b u g e n c i, H ä r is e o g lu Z e y d o la ra k k a b ü l
e d e r ; § ä rih -i A n k a ra v i d e o n a u y a r (s . 2 9 9 ).
Z e y d ’ i ^ o eu k k en b a b a sin d a n q a k m sla r , k ö le d iy c
sa tn u ^ la r d i. H z . P e y g a m b e r , H z . H a d ic e ’n in p a ra siy la
onu sa tm alm i§ ti. H z . M u h a m m c d , p e y g a m b e rlig in i
lzh& ra m e m ü r o lu n c a Z eyd, H z. H a d ic e ’ den so n ra
M ü s lü m a n o ld u . Hz. M u h a m m e d ’ in e m riy le I la d lc e ,
Z e y d ’ i ä z ä d e tti. B a b a s i H ä r is e , K c lb o g u lla n b o y u n u n
ileri g c le n le r in d e n d i. O g lu n u n M e k k e ’ d e b u lu n d u g u n u
duyunca g e ld i, H z. M u h a m m e d ’e , o g lu m u p aray la
sa tm a lip g ö riire c e g im d e d i. H z . P e y g a m b e r . o g lu n
h ü r d ü r , d ile d ig in i y a p a r b u y u rd u . H ä r ise , Z e y d ’ c , h adi
k a lk , g id e lim d e d i. Z e y d , b en A llä h ’in R a s ü k lü n d e n
a y r ü m a m d e d i. B a b a sj o n u se v d i, o k § a d i; eem e o g lu m
d e d i, h ad i k a lk , g id e lim . Z e y d g e n e , b e n d e d i A lld h ’in
R a s ü lü n d e n a y rilm a m . B u n u n ü ze rin e H ä r ise , K u re y § -
u lu la r m a d ö n ü p ta n ik o lu n d e d i, Z e v d 'i e v lä tlik ta n re d -
d e t t im , o , b en im o g lu m d e g ild ir . H z . M u h a m m e d d e ,
ta n ik o lu n b u y u rd u , Z eyd b e n im o g lu m d u r; on un
b a b a si b en im . Son rad an Z e y d ’ in b o ja d ig i Z c y n c b ’ i,
H z. A lu h a m m c d ahnca, o g lu n u n k an sm i a ld i d iy e
s ö z e d e n lc r o ld u . “ A n o z a m a m ki A llä h ’ m k e n d isin e
n im e t v e r d ig i v c se n in d e n im e tle r v e rd ig in k i§ iy c,
e§in i b ira k m a v e qekin A lla h 'ta n d iy o rd u n v e in sa n -
la r d a n fd d n iy o rd u n ; A lla h 'ta n k o rk m a n daha dog-
604 MESNEVI StRH l I
r u y d u ve o , läy ik ti b u n a . D e rk e n Z e y d e jin d e n ili$i-

g in i k esin ce b iz , o k ad in i sa n a e$ ettik , b u d a ogu l
e d in ilc n k ijü e r , e$ lcrin d en a y rd d ik la n z a m a n , o n la n n
b ira k tik la ri k a d in la ri, ln a n a n ia n n a lm a la r m d a bir b eis
o lm a d ig in i b ild irm e k i?in d i ve A ilä h 'in em ri y erin e
g e ld i. A lla h 'in on a fa rz ettig im y a p m a s in d a h i? b ir
v c b äl yok P e y g a m b e r ’e ; d a h a ö n ce g e lip ge^ cn ler
h a k k in d a d a A llah in k o y d u g u y o l- y o rd a m b u y d u ve
A llä h ’ in e m ri, ta k d ir c d ilm i* ve y erin e gc lm i^ tir. O
g e lip gegen p e y g a m b e rle r. öy le k i$ ilerd ir ki A llä h ’ m
e lfilig in i y a p ip h ü k ü m le rin i te b b y g c d e r le r ve o n d a n
k o rk a rla r vc A lla h ’ta n b a jk a h i? b ir k u n se d e n k ork -
m a z la rd i ve h isa p g ö r m e y e A llah y ete r. M u h a m m e d ,
s iz d e n b irisin in b a b a si d e g ild ir ; fak at A llä h ’ m ra su -
lü d ü r ve p e y g a m b e r le n n so n u n c u su v e A lla h her$eyi
b ilir ” äyetleri m d i ( X X X I I I ; A h z ä b , 3 7 - 4 0 ). ß u su -
ren in 4. ä y e n n d e o g u l ed m ile n le rin öz o ä u l sa y ila m a -
y a c a g i, 5 . ä y e tin d e . o n lari, öz b a b a la n n in a d la riy la ? a -
g irm a k g e rek tig i b ild irilm e k te d ir. H z. M u h a im r.c d .
{Jam ilin e g o n d e r J ig i o rd u y a Z e y d ’ i k u m a n d a n tay in
b u y u rm u $ tu . Z eyd, b u sa v a $ ta , h icretin «. y ilrn d a
(6 2 9 ) $eh id o lm u jt u r (T e n k iy k ’ u l- M a k a a l; I , s. 4 6 2 ).
Z c y d ’in b a b a si H ä r ise d e so n ra d a n M ü s lü m a n o lm u jt u r .
3 5 2 4 . “ B it g ü n d ü r o g ü n ki y ü z le r a g a n r , y ü z le r
k a ra rir. Y ü zle ri k a ra ra n la ra , in a n d ik ta n so n ra k ä fir m i
o ld u n u z d e n ir ; k ä fir o o lm a m z a k ar§ilik ta d in a z a b i.„
( K u r ’ä n ; III, A li Im ra n ; 106) B e y tin ik in ci m isr a
a ia p ^ a d ir v e b u ä y etten ik tib ä s e d ilm i$ tir.
3 5 2 6 . " K u t l u , a n a sm in k a rm n d a k u tlu o l u r ; k ö tü ,
a n a sm in k arn in d ay k o n k ö tü o lu r .,, (H a d is ; C a m i’,
I I , s . 31) H a d istc k i a .ia k a n n , T a n r i b ilg is id ir d iy e n lc r
MESNEVI 5ERIII I 60 5
o ld u g u g ib i, d iin y a d ir d iy e n le r d e o lm u $ tu r. B e y it
a ra p < ,a d ir; b irin ci m is r a ’d a , bu h a d isin ik in c i k ism i
lk tib ä s cd ilm i$tir.
3 5 3 3 . “ A llah n ü ru y la t a k i p g ö r e n .,, 2 6 4 5 . b e y tin

$ erh in e bk.
3 5 3 5 . “ G e rg e k te n d e b iz , in san i en g ü z e l sü re te
sä h ib o lara k y a r a t u k .,, ( K u r 'ä n ; X C V , T i n , 4 ) A y e t-
te k i,, “ ahseru ta k v im ,, d c k i “ ta k v im ,,, eg riy i d o g ru lt-
m a k , bir §eye d e g e r v e rm e k , y ü c c ltm c k m ä n ä la r in a d ir ;
m s a m , iki a y ak la y ilr ü r en g ü z el b ir m a h lu k o la ra k
y a ra ttik d e m e k rir. B e v ittc äy etten ik tib a s-i lä fz i v a rd ir .
3 5 4 5 . “ S o l y a n d a k ilc r .,, 2 4 6 2 . b e y tin §erh in c bk .
3 5 4 6 . “ Y c d i m fa k d e lig i.,, “ V e $ ü p h e y o k ki o n la-

rm h e p sin e d e v a a d e d ile n y e r, c c h c n n e m d ir. O ra sm in
y ed i k a p isi v a r ; h er k a p iy a d a o n la rd a n b ir k ism i ay-
n lm i§ u r .” ( K u r ’ä n ; X V , H ie r; 4 3-44)
R iv a y e tle re göre ce h e n n e m ta b a k a la n , b irb irin in

ü st ü n d e d ir v c y ed i ta n e d ir. Hn alrta b u lu n a n " C e h e n -
n e m „ d ir. O n u n ü stü n d e “ L a z § „ , se n r a sira siy la “ H u -
ta m a , S a k a r , C a h lm . S a ir , H ä v iy c „ v a rd ir . B u ri-
v a y e t H z . A li’ y e d a y a n ir. B ir rivay ete g ö r e y se en a lt-
tak i H ä v iy e , cn ü stte k i “ C e h e n n e m ,, d ir. C e h e n n e m e
s u 9lu M ü sliim a n la r , en a lrtak in cy sc m ü n ä fik la r g ire -
c e k tir. ( K u r ’ä n -i K e r im v e M e ä l i ; A ^ ila m a ; s. L X X V I *
L X X V I I 1)
C e h e n n e m sö z ü K u r ’ä n ’ d a y etm i§ se k iz y e rd e ge-
<;er (B k . M u h a m m e d F u a d A b d ü lb ä k i: E l- M u 'c e m ’ ü l-
M u f e h r e s li E l ß z ’i l - K u r ’ä u ’i l- K e r i m ; K a h ir c - 1 9 6 4 ,
s . 1 3 4 -1 8 5 ).
606 MESNEVI S£RHI I
L a z ä , L X X . sü re n in ( M a ir ie ) 15. ä y e tin d e g e ? e r
ve y a lim -y a lim , a le v -a lc v y an an m ä n ä s in a d ir ; n etek im
X C II. sü re n in (L e y l) 14. ä y e tin d c d e ay m m änäda
g c ^ m e k te d ir. R ä g ib - i Isfa h ä m d e « L a z ä „ y a , d u m a n siz
alev m ä n ä sm i v e rm e k te v e c e h c n n e m in a d i o ld u g u n u
b ild ir m e k te d ir (E l- M iifr e d ä t ; s. 4 5 0 ). H u ta m a , C I V .
sü re n in (H ü m e z c ) 3 . vc 4 . ä y c tle rin d c g e ? e r ; k ir ip
d ö k e n , silip sü p ü ren ate§ m ä n ä sin a d ir. R ä g ib , o b u r
m ä n d sm a da g e ld ig in i k a y d c d iy o r (s. 1 2 3 ). Sak ar,
L I V . sü re n in (K a m e r ) 4 8 , ä y e tiy le L X X I V . sü re n in
(M ü d d c s s ir ) 2 5 -2 6 . v c 4 2 . S y e tle rin d e g e ? e r ; y a k ic i,
k a v u ru c u m ä n ä s in a d ir ; R ä g ib d a , yakan - k avuran ,
e rite n m ä h ä la rm i v e rm e k te v e c c h e n n c m e a d o ld u
gunu sö y le m c k te d ir (s . 2 3 5 ). C ah hn , alevi § id d ctli
o la n v c k a t-k a t y an an ate$ d e m e k t ir ; K u r ’ fin-i K e r im ’d e
y irm i a lu y e rd c g c ? e r ( E l- M u ’ c e m , s . 1 6 4 -1 6 5 ). S a ir ,
o n y e d i y e rd e g e ? e r ; atcîn a lc v le n m c si. a le v -a le v y a
n an te$ m ä n u la rm a g e lir , a z ä b a vc ce h c n n e m e sifa t
o la ra k k u lla n iü r (a y m , s. 3 5 1 ). H ä v iy c , C I . sü re n in
( K a a r ia ) 9. ä y c tin d e g c ? e r ; ce h e n n cm u ^ u ru m u de
m e k tir. C e h c n n e m sö z ü y s e , yan an ate§ m ä n ä s in a d ir ;
f a r s ^ a “ c ilm ä m ,, sö z ü n d e n ( E l - M ü f r e d S t ; s. 1 0 2 ),
ib ra n c a “ c e h in n o m ,, d e n g c ld ig i sö y le n m i§ tir (t s lä m
A n s ik lo p e d is i; s. 4 5 ) .
G ö r ü lü y o r ki b ü tü n b u a d la r , a t e jc v e rile n s ifa tla r

v e a d la r d ir . C e h c n n e m , a z a p y c r id ir ; jc f ä a t e n äil o la -
m a y a n , b a g i?la n m a y a n s u flu M ü slü m a n la r o ra d a a z a p
g ö r e c e k le r, so n ra n im et y u r d u o lan ce n n e te a h n a ca k -
la r , Ltnansizlar c e h e n n e m d e k a la c a k la rd ir.
M e v lä n ä , f‘ F ih i- m ä - f ib „ te b u y u ru r k i:
"C eh en n cm eh li cehenn cm de, d ü n yäd a o ld u k lari
g ib i ho$ b ir h a ld c d ir. C ü n k ü c c h e n n e m d e T a n r i'd a n
MESNEVI SERHl I 607
h a b e rle ri o la c a k , d ü n y ä d a y sa T a n r i'd a n h a b e rle ri y o k -

tu . T a n r i ’ d a n h a b c r d ä r o lm a k ta n d a h a ho§ b ir §ey-
y o k tu r . D ünyäyi iste m e le r i, b ir ib ä d e tte b u lu n u p
d ü n y ä d a d a T a n r i lü tfu n a m a z h a r o la n d a n h a b e r al-
m ayi iste m e lc r in d c n d ir ; y ok sa dünyanm , k en d ileri
i^ in äh ire tte n dah a ho? o lm a sin d a n d e g il. M ü n ä fik
k i$ iy i, c e h cn n e m in en a§ agilik g u k u ru n a a t m a la n §u
y ü z d e n d ir : I m a n , o n u n k u c a g m a g e ld i d e , k ü frii k u v -
v e tliy d i, in a n m a d i; T a n r i ’d a n h ab erd ar o lm a si i? in
o n u n a z ä b i d a h a ? e tin o lu r. Im a n , k ä fir in y a n in a g e l-
m e d i ; k ü frii d e z a y i f u ; p ek a z b ir a z a p la T a n r i’d an
h a b e rd ä r o lu r. H a n i b a $ a sa rila n pu§u da to z la m r,
h a h d a to z lam r. P u ju y u b ir te k ki§i a z ic ik silk e r, to zu
g id iv e r ir ; te rte m iz o lu r ; fa k a t h alin in to z u n u g id e rm e k
i 9in d ö r t ki$in in a d a m -a k ilh ftr p m a s i g erek ; onun
g ib i i§ t e ,..„ (R ö lü m , 6 4 , s . 1 9 9 ).
3548. e n n e t, in a n a n la ra v a a d e d ile n z e v k ve h u z u r
y e ri. B ir $eyi ö r tm e k , g ö ste rm e m e k m ä n ä sm a g e le n
“ c e n n ,, k ö k ü n d e n g e lir . G ö n ü lle r d e m e k o la n “ c e n ä n ,,,
k a lk a n m ä n ä sin a “ c ü n n e „ , a n a k a rm n d a k i <;ocuk m ä -
m ä s in i v e ren " c e n i n , , , se b e b i b ilin m e z , e se ri g ö r ü n -
m e z d e lilik m ä a ä s in a g e le n “ c i n n e t ,,, ru h m ä n ä sin a
“ can „, k ö tü lü k eden, fa k a t g ö rü n m e y e n m a h lü k at
m ä n ä sin a rtc i n n „ , h ep b u k ö k ten d ir. C e n n e t. a g a ^ la n
sik , g ü n e ?i g ö s te r m c z , k a b a g ö lg e li b a h f e , h u rm a h k
d e m e k tir ( E l- M ü f r e d ä t , s . 9 8 - 9 9 ). K u r ’ä n -i K e r im ’in
a it m ij a lti y e rin d e m ü fr e d o la ra k , atlm i§ d o k u z y e rin d c
c e m i’ o la ra k , b ir y e r in d e te m e llü k y o llu “ c e n n c tim ” ,
ü ? y e r in d e d e f<iki c e n n e t,, ta rz m d a g e ? e r (H l- M u ’-
c e m ; s . 1 8 0 -1 8 2 ). O n b ir ä y e tte c e n n e d e r ,“ a d n „ v a s fiy le
v a sii I o n d m lm ijn r . O tu r m a v e d in le n m e y e ri m ä n ä si
n a g e le n b u sö z ü n s ü r y a n c a d a n a ra p ^ a y a g e ^ tig i sö y -
608 MESNÜVI 5ERIU I
le n m i§ttr. A y iu z a m a n d a « a d a " in , c e n n e tte b ir §eh ir

o ld u g u , e n y ü k sck c e n n etin a d i b u lu n d u g u , ö b ü r ce n -
n e tle rin , g ittik 9c a lf a la ra k b u ce n n e tin 9 e v resin i k u -
? a ttig im d a sö y le y e n le r v a rd ir. A d n ce n n e tin e p e y g a m -
b e rle rlc 5e h itle r g ir e r ( M c c m a ’ u l- B c v ä n ; V s 50)
X X V . sü re n in (F u r k a n ) 10 . fiy c tin d c " s e l ä m e t y u r d u ”
d iy e a m lm a k ta d ir. X V I I I . sü re n in ( K e h f ) 107. äy c-
tm d e " F ir d e v s,, d iy e g e 9e r ve c e n n c tle rc v a s if o la ra k
kuU an ilm i§tir. X X I I I . sü re n in ('M ü ’ m in u n ) I I äy e-
tm d e y se c e n n ete a d d ir . ß a h 9e, ü z ü m b a g i m ä n ä sin a
g e en bu sö z , a r a p 9a y a , fa rs^ a d a n g e c m ijt ir . XXV.
sü re n in (F u r k a n ) 15. ä y e rin d e , e b e d ilik , ö lü m sü z lü k
y u r d u m a n a sin a “ H u ld ,, sifa tiy le ö v ü lm ü ? tü r. V . s ü
re n in (M a id e ) 6 5 ., X . sü re n in (Y u n u s) 9 ., X X I I . s ü
re n in (H a c ) 5 6 ., X X V I . sü re n in ( $ u a r ä ’ j 8 5 ., X X X I
su re n m (L o k m a n ) Ö., X X X V I I . sü re n in ( S ä f f ä t ) 43 ’
m l7-' LVI- 8ötcm“ <v a to ; '2 «

r , ; , ™ 11' su r e m o (K a le m ) 3 4 ., L X X . sü re n in
(M a fln c ) 3 8 . a y c tle n n d e kim i ce n n e te , k im i ce n n etlcre
v a s it olan ' ‘ N a im ,, sö z ü k u lla m lm i?, L X X X I I sü r e
n in (I n fitä r ), 13., L X X X I I I . sü re n in ( M u t a f f if ir ) 2 2
a y e tlc rin d e y se d o g r u d a n d o g ru y a , b u s ö z , c e n n ete a d
o k n u jt u r . N im e tle ri b o l, y a ja y iji ra h a t m ä n a sm a g e lir.
X X X I I . sü re n in ( S e c d e j 10. ä y e rin d e , o tu ru la c a k
y u r t a r m a n ä s.n a “ C e n n e t’ü l- M e ’v ä ,, t a r a n d a g c « r
T v v T v U renm (N eC m ) , 5 - ä >'e tin d e v a sif Vir.

L X X IX sü re n in (N a z .ä t ) 4 1 . ä y e tin d e y se ce n n et,
o tu ru la c a k , sig m ila c a k , g ir ilip k a ra r e d ile c e k y u r ttu r
d e m , X X X V . sü re n in (F ä t ir ) 3 5 . ä y e tin d e , o tu ru lu p
k a lin a c a k y er m ä n ä sm a “ D ä r 'ü l- M u k a a m e ,, d e n m i 5tir.
X L V . su re m n (D u h ä n ) 5 1 . ä y e tin d e c e n n e t, em in lik
J'u r d u m ä n a sm a « M a k a a m in E m in ,, d iy e am lm i$ tir.
MESNEVI SERHI I m
B ü tü n b u n la rd a n d a a n la jih y o r ki b u a d la r , ce n -
n e tle re v e rü en a d la r ve sifa tla rd ir. C e n n e tin sek iz
o ld u g u n a d ä ir h a b e rle re d a y a n a n la r, “ A dn, V csile ,
F ir d c v s , H u ld , N a im , M e ’v ä , S e lä m , K a r ä r ,, a d li
se k iz c e n n e t o ld u g u n u sö y le m ijle r d ir . H a d is t e , " V e s i l c ,
A lla h k a tm d a ö y le b ir d e re c e d ir ki o n d a n ü stü n b ir
d c r e c y o k tu r ; A lla h ’ tan d ilc y in d e V e sile 'y i b a n a ver-
s i n „ d e n m i$ tir (C ä m iJ ; I I , s. 186). G e n e h a d iste lfC c n -
n e tin se k iz k a p is i, ce h e n n em in y ed i k a p isi v a rd ir,,
b u y u r u lm u jt u r (a y m ; I , s. 1 2 1 - 12 2 ).
B c rz a h , X X I I I . sü re n in ( M ü ’ m in ü n ) 100. äy etin -
d e , tek ra r d ü n y ay a d ö n m e k , iyi i§ler i$lem ek istey en -
le r e , “ H a y i r „ d e n iy o r ; “ B o $ b ir sö z o n la n n sö y le d ik le ri
s 5 z ; o n la n n ö n le rin d e , d iriliilip m c z a r la n n d a n gik ari-
la c a k la n g ü n c d ek b ir b c rz a h v a r „ b u y u ru lm a k ta d ir .
Ik i §cyin arasrn i a y ir a n , iki §eyin a ra stn d a b u lu n a n
s u u r a , e n g e le “ b e r z a h ” d e n ir. B u sö z ü n ,cb e r z e h ” ten
g e ld ig in i sö y le y c n le r v a r d ir . K iy ä m e tte k i b e r z a h , in-
sa n la y ü c e d e re c e le r a ra sm d a k i sim r d ir ki X C . sü
re n in (B e le d ) 11-1 2 . ily c tle rin d e y o k u j d iy e an ilan ve
b u ä y e tlc rd c n so n ra v a sfe d ile n in a n ?, ib ä d c tle r vc iyi
i§ le rd ir. ib id e t gü? o ld u g u n d a n yokus d iy e ta v sif
e d ilm i$ tir. B c rz a h a , ü lü m lc k iy ä m e t a ia s m d a k i z a m a n -
la r d iv e n le r d e v a r d ir (H l- M ü fre d ä t, s. 4 3 ).
B e rz a h , m ä n ä la r, m ü c e rre d m e fh u m la r ä lcm iy le
m a d d e äle m i a ra sm d a k i ä lc m d ir . Y a p ila n i§ler, b u älem -
d e m isä li b ir $ek ilde g ö r ü n ü r d e d e n n ii§ tir ( T a ’ r ifS t ;
B e rz a h m a d .).
M än evi h a lle rd e n , m a k a m la rd a n , b ilg i, g ö r g ü ve

d u y u $ ta n her b ir i, k e n d in d e n ö n ce k iy le so n ra k i ara-
s in d a b ir b e rz ah tir.
F. 39
610 MESNEVI SERHl I
3 5 5 7 , “ § ü p h e y o k ki A lla h , siv r is in c g i d e ö m c k
g e tirm c k te n f c k in m e z , o n d an ü stü n o la n la ri d a. In a -
n an lar b ilirle r ki b u ö rn ek v c rin d e d ir v e R a b le rin d e n -
d ir . F a k a t in a n m a y a n la r, A llah b u ö m e k Je n e d e m e k
istiy o r ki d e rler. O , b u n u n la ^ o k larim $a§irtip a z d ir ir ,
g o k la rm i d a d o g ru y o la g e tirir. A z d ir ip ^ a jir ttik la n ,
a n c a k k ö tü i§ler y a p a n la r d ir .,, ( K u r ’ä n ; II, 26) B e y it
te , äy etten läfzi lk rib a s d a v ar.
3 5 7 1 . lt A n J o ls u n ki b iz, A d e m o g u iia n n j ü stü n et-

t ik ; k a ra d a , d e n iz d c o n lari t a ji d i k ; te rte m iz §ey lcrle
n z ik la n d ird ik o n lari ve o n lari, y a ra ttik la rim iy m ?o-
g u n d a n ü stü n cttik.,., ( X V I I , I s r ä , 70).
3 5 7 2 . S e ls e b il, D ib a c e d e g c ? ti. Z e n c e b il. z e n c e fil

d e m e k tir. K u r ’ä n ’m L X X V I . sü re sin in (D e h r ) 17.
ä y e tin d c , c e n n e tlik le r ve cen n et a h v ä li a n la tü irk e n .
“ V e b ir k ad e h le s u su z lu k la n g id e rilir ki igin d ck i iî-
Iccek su y a z e n c e fil k a n § tin lrn i§ ttr„ b u y u ru lm a k ta d ir .
3588. b ü le y m a n in m ü h rü . H a lk in a n c in a g ö re
S ü le y m a n F c y g a m b e r ’in y ü z ü g ü n iin t a jin d a "Ism -j
a ’z a ra - T a n r i ’m n cn b ü y ü k a d i „ k a z ilm i$ : cin le re ,
p e rile re , in san la ra bu y ü zd en hükm ünü y ü r ü tm ü j.
B äzi ä y e tle ri. d u ä la r i, h a rfle rle , ra k a n ila rla y a z a -

ra k d ile d ig i $cyi eld e e tm e y c , b a s t a la n iy ile$ tirm e y c
u g r a ja n k i?ile re g ö r e f<M ü h r -i S ü le y m a n ,* , b irb ir in e
ge?nru$ iki ü ^ k e n d ir ; M ü se v ilc r d e b u n u b ö y le k a b ü l
e d c rle r. M u sk a y az an k i^ ilcr, b u n u be$ rc isli b ir §ekil
ta rz in a d a d ö k m ü jle r d ir .
B u r a d a $unu d a sö y liy e lim ki m u sk a y a z m a k , y a z -

d ir m a k , tak m a k , a fsu n la u g ra^ m ak , M ü slü m a n h g m
k a t ’i o la rak k a b ü l e tm e d ig i je y le r d ir . “ K im b ir ?ey
MKSNEVl SKRHt I 611
ta k a r s a , o n a b ir a k ih r ” , y ä n i T a n n , o §cy d e r d in e d e v ä
b u ls u n , 15im b a fa r s m d e r h a d isi o r ta d a y k c n fC ä m i’ ;
I I , s . 152) b u n a c ü r ’e t c d e n le re n e d e m e li? B ilm c m .
3 5 8 8 . D ija r d a k i bc§ d u y g u , g ö r m e k , d u y m a k , ta d
a lm a k , k o k u a lm a k v c b i r §cyin k a tih g m i, y u n iu ja k -
h g im , s o g u k lu g u n u , sic a k lig im , y a § lig m i, k u r u lu g u n u
d o k u n a r a k a n la m a k tir. Ig e rd e k i be§ d u y g u , a n la m a k ,
v c h m e tm e k , h ayal k u r m a k , d ü jü r u n e k . b e lle m e k tir.
B u n la r d a n b a§k a d a in s a n d a , sa y iy a s ig m a z d u y g u la r
v a r d ir . D i§ a n d a k i d u y g u la n m iz la d u v d u g u m u z u an -
la y ip b ir h ü k m e v a rm a k k u w c t in e “ H is s - i m ü § tere k -
O rta k la m a d u y g u ,, d e rle r.
3 5 9 2 . Ü ? $eytan . § ä r ih , “ h e v ä , h c v c s, n e fis ,, o la
rak k a b ü l e d iy o r ( s . 3 0 5 ). F a k a t h evä ve b e v c s , b ir $ey-
d ir ve n e fiste n do gar. San A b d u lla h , ü ? je v t a m n ,
“ n c f i s , ta b ia t v e h e v ä -y i je h v c t ” o ld u g u n u sö y lü y o r
( M a t . Ä m irc - 1 2 8 8 ; s. 4 0 ). B u d a § ä r ih ’in d c d ig in in
a y m d ir . im d a d u llä h - i V e li, " S c d iv - ü ? § e y ta n „ a
h i? b ir lü g a t k ita b in d a ra srla n m a d ig im k a y d e d iy o r ;
m e t in d e ; m isra in ü s t ü n e in ce y aziy la “ B u r a d a m u tla k
o la n §ey tan k a s te d ilm i§ tir .„ m e ä lin d e b ir c ü m le y a z il-
m i$ tir (s . 3 2 1 ). Sen & i, " H a d i k a , , d a , “ D e r lu r s u $eh-
v e t ü hi$.m g u y c d ,, b a ^ h g im ta§iyan b ö liin id c , in sa n
d a ü ? e$it h a y v a n , § ey tan v c c a n a v a r o ld u g u n u , b a f la -
r in m , b o y u n la n n m b ir , el v c a y a k la n n in iki o ld u g u n u
sö y le y ip “ ö n ir ü n ü M le y e , § eh v ete, g ü c e - k u w c t c h a rc a -
d m ; se n h a a d a m srn , h a jc y ta n , h a c a n a v a r, h a h a y v a n .
B ü tü n b u h a sre tle , fe r y a t ve fig a n la b u S e d iv — Ü ?
je y t a n , a k lin m a y a g im b a g la m i§ u r. ln s a n s a n , b ir so -
lu k o lsu n , Ä d e m ’in § e y ta n 'la olan i$ini y a p ; A llä h ’a
s ig in ,j d e m c k te d ir (s . 3 7 3 ; b e y it. 1 4 - 1 5 ; s. 3 7 4 ; b e y it.
612 MESNEVJ SERHt I
1-4. B u b ö lü m , 3 7 5 . sa h ife d e 9 . b e y itte b ite r). A?ik<;a

an la$ iliy o r ki M e v lä n ä , « S c d i v „ i « H a d ik a ,, d an al-
m i§ u r v e m a k sa d i, ih tir a s, §ehvet ve ö fk e d ir .
B u b e y itte , m e § h u r b ir h ik äye d e h a tirla tilm a k ta d ir

k i b u h ik ä y e d ö r d ü n c ü ciltte g e ? e r.
3 5 9 5 . “ Y a z ik la r o lsu n k u lla r a ; o n la ra h i? b ir p ey
g a m b e r g e lm e d i ki o n u n la a la y e t m e s in lc r .,, ( K u r ’ä n ;
X X X V I , Y ä S i n , 3 0 ) B irin c i m js r a ’d a k i « h a s r e t ä ,, v e
« ib d d ,,, äy et-i k e rim e d e n lafzan alin m i^ tir. tk in ci
m isr a 'd a k i « y e v m ’e t- te n ä d ,, d a « V e ey k a v m im , b en o
fe r y ä d e d i? , o b o $ u n a sö y le n i? g ü n iin d e d ü ^ ee eg in iz
h a ld e n k o rk u y o ru m ,, m e ä lin d ek i ä y e t-i k erim e d e n
ik tib a s c d ilm i§ tir ( X L ; M ü 'm in , 3 2 ).
3 5 9 6 . b e y itte n so n ra k i b ö lü m . F u r ü z a n - fe r , b u
h ik ä y e n in , S a 'l e b i ’ n m “ K a s a s u l - E n b i y ä ,, sm d a ve
E b ü 'l- F ü t ü h te fsirin d e b u lu n d u g u n u y a z iy o r ve ik in d
k ita p ta n m e tin v e riy o r (M a ä h iz ; s. 3 6 ). L o k m a n i?in
19 7 0 . b ey tin $ erh in e bk.
3 6 1 2 . « O g ü n , b ü tü n g iz li $evler m e y d a n a vxiru-
l u r .„ ( K u r ’ ä n ; L X X X V I , T ä n k , 9 ).
3613. “ C^ckinenlere v a a d e d ile n cennet jö y le d ir :

O ra d a su lrm a k la ri v a r, b o z u lu p k o k m a z vc sü t trm ak -
lari v a r, lezzetleri b o z u lm a z v e § a ra p irm a k la n v a r ,
ig en lere s ä f i lezzet ve b a l irm a k lari v a r , sü z m e v e o n
la ra , o ra d a b ü tü n m e y v a la r su n u lu r v e R a b le n n d c n
b a g i§ lan m a v ar. B u n a n äil o la n , o ki§iye b e n z e r m i ki
a te$ te e b e d id ir ve k a y n a r su la r v e rilir o n la r a d a b a g ir-
sa k la n p a r ? a la m r .„ ( K u r ’ä n ; X L V II, M uham m ed
S . M . 15). B e y itte ä y e tte n la fzi ik tib a s v a rd ir.
3 6 1 7 . 1051, b e y tin iz äh m a bk.
MESNEVI SFRHl I 613
3 6 2 0 . " t $ ö y le d e g il. itäat etm e on a ve a rtik sc c d c

ct d e y a k la ? .,, ( X C V I ; A la k 19). Ä y e tin so n k isn u
ay n en alm m i§tir.
3 6 2 1 . S ü le y m a n - y ü z ü k ve $cytan. B u h ik äy e I V .
c iltte d ir .
3 6 4 1 . “ O n la r g a y b e in a m rla r. n a m a z k ila rla r, ri-

z ik la n d ird ig im iz §eylerin b ir k ism in i v o k su tla ra h a r-
c a r la r .,, ( I I , B a k a r a ; 3 ). Ä y etin ilk k ism i a y n e n aJin-
m i$tir.
364'2. ’f Ö y le sin e ki b irb ir i ü stü n d e y e d i k at g ö g ü

y a ra tm i!?tir; R a h m ä n ’ in varati$ in d a hie, b ir u y g u n su z -
lu k , ay k irilik g o r e m e z s in ; artik 9ev ir g ö z ü n ü d e b a k .
g ö r c b ilir m isin b ir y a r ik . b ir ^ a tla k 5” ( L X V I I , M ü lk , 3).
Ä y e tin so n k isrm ay n en ah n m i$ tjr.
3 6 5 6 . “ D e k i: E n b ü y ü k tam k lik n e d i r ; h a n g i-
s i d i r ? D e k i: A llah g e rg ek tan tk tir, b e n im le siz in ara-
rn zda ve b an a b u K u r ’ä n , sizi vc kirne u la § irsa on u
k o rk u tm a m iîn v a h y e d ild i. S iz . A lla h 'la b e r a b e r ta-
p a c a k ba^ka b ir m ä b u d o ld u g u n a m i tam k tik ed iy o r-
s u n u z ? D e k i: B e n ta m k b k e tm e m . D e k i : 0 , an c a k
tek . b ir m ä b u d d u r ve b e m m , sizin o n a e? tu ttu k la n -
m z la hi«; b ir ilg im y o k .” ( V I ; E n ’äm » 19) A y etten
lä fzi ik tib a s v a r.
3 6 5 8 . “ A llah k e sin o la ra k b itd ird i ki k e n d isin d e n

baijk a v o k tu r ta p a c a k . M e lc k le rle b ilg i sä h ip le r i, b il-
g id e d e rin o lan lar d a tarn b ir d o g ru lu k la b u n u b il-
d ile r , b ild ir d ile r. O ü stü n m äbuddan, o hüküm ve
h ik m e t sä h ib in d e n b a§ k a y o k tu r ta p a c a k .,, ( I I I ; Ä li
Im rä n , 16) B e y it a ra p < ;a d ir; äy e tte n ik tib a s v a rd ir.
«14 M£SNEV1 5£KHI 1
3 6 6 5 . " H a m d A llä h ’ a ki g ö k le ri v e y e ry ü z ü n ü
y a r a t a n d ir ; m c le k le n ik ije r , ü 9er, d ö rd e r k an ath h alk e-
d e n d i r ; y a ra ti5ta n eyi d ile r se 9o g a ltir d a ; ? ü p h e yok ki
h e r jc y e g ü c ü y e te r .,, ( X X X V ; F ä t ir , 1 )
3 6 6 9 . “ A sh ä b im y ild iz la ra b e n z e r ; h a n g isin e u y -
s a n iz d o g ru y o lu b u lu r s u n u z .,, ( K ü n ü z ’ü ! - H a k a a ik ,
S.
3,6 7 ;- “ B e n in s a n ,m ; a a c a k b a n a v a h y e d iliy o r ."

K u r an m X V I I I . sü re sin in 110. ve X L I . sü re sin in
( F u s s i l a t ) 6 . ä y e t lc n n d c g e 9e r.
rXX367TäMRa^ mä? ’ häk/ m VC mutasamft» Ar§a.w

( X X , 1 a h a , 5 ) A y e t, ikinci m is r a ’d a a y n e n p ece r
A r ? i9in 2 4 1 . b e y tin je rh in e bk.
3 6 8 5 . “ V e $ ü p h c siz h e p si d e h u z ü r u n iu z a g e tiril-
i n ijt ir o n la n n .,, ( X X X V I , 3 2 ) Ä y c tin so n k ism i av n e n
a lin m i?tir.
3 6 8 8 . » R a b b im iz d e r lc r , iki k e rc ö ld ü r d ü n bizi
ve iki k ere d ir ilt tin ; a rtik s u 9la rim iz i da sö y le d ik ;
b u r a d a n fik m a m iz a b ir y ol y o k m u ? „ ( X L ; A lü ’ m in ,
11 ).
Ä y e tte k . " r a b b c n a a h y e y te n fi« b e y te a ln u n i§tir.

A y e ttc g e ?e n b irin ci ö lü m , tab ii ö lü m , i k i n a ö lü m ,
h a § re d ilm cd e n ö n ce k a b ird e k i ö lü m d ü r . I lk d iriltm e ,
d o g u ^ t u r ; d ü n y ä y a geli^ tir. Ik in ci d ir iltm e , ö liim d c n
so n ra k i d iriltm e d ir . Ilk ö lü m , m e n i h ä lin e g irm c k tir,
ilk d iriltm e k se d o g m a k t ir ; ikin ci ö lü m , t a b ii - ö l ü m
d ü r, ikinci d irilti? , k iy ä m c tte d ir ilijtir diy citfer de
o lm u stu r ( K u r 'ä n - j K e r im vc M e ä l i; A 9d a m a , s.
X C V ).
MESNEVI 5ERH1 I 615
Ö lü m , y a s a y ijm z id d id ir , E h lu llä h in te rim le rin d e n

o lu n c a , n e f is isie g in i k ö k ü n d e n sö k m e k m ä n ä sin a g e -
lir . K im , n e fsin in d ile g in d e n ö lü r s e , T an n a jk iy la
d i r ilir ( T a ’ rifä t).
“ A h d -i C e d id ,, d e I s t P e y g a m b e r ’ in , " B i r k im se
y e n id e n d o g m a d ik g a A llä h ’m m e le k ü c u n u g ö r e m e z ,,
d e d ig i k a y ith d ir (Y u h a n n ä , I I I , 1 -9 ). E c e l g c lin c c
0 IÜ5, z a rü ri ö lü m d ü r . F a k a t b ir d e " m e v t - i ir ä d i, m e v t-i
ih tiy ä ri,, d e n e n , d ile k le , iste k le ö lm e k v a rd ir . B u Ö lüm ,
ir ä d e v e ih tiy ä ri sä h ib m e te slim e tm e k , v a rh g in d a n ,
b e n lig in d e n so y u n m a k tir. “ Ö lü m e d e n ö n c e ö lü n ; h i-
sa b in iz g ö r ü lm e d e n h isa b im z i g ö r ü n ,, s ö z ü , m u lia d -
d is le r c e m e v z ü ’ sa y ilm i§ sa d a ( M a v z ü ä t ; s. 8 7 ), b e n -
lig in d e n , fe r d iy e tin d e n ö lü m , t o p lu m u g r u n a , m san Jik
u gru n a k en di a ja g ilik m e n fa a ü m z i fe d a e d in ; so lu k
a lm a m z b ile lo p lu m i? in , in san lik i?in o lsu n m ä n ä sin a
a lm ir s a m e a le n h a d is t ir ; z ä te n d in in d e , im ä n in d a ,
in sa n h g in d a te m e li b u d u r. K en di ifin y a§ ay an k i-
^ in in hayvandan fa rta y o k tu r. K en di d ü e g iy lc ben-
lik ten ö le n , g e r^ e k v a rlik la , to p lu m u n v a rh g iy la d iril-
m i? o l u r ; g e r ? e k y aâyi^, y a sa tic i, y a r3 tic i y a ; a y i ; , b u
y a § a y isla o lu r.
3693. ö y le d e g i l ; v a z g e ^ m e z se e ib e tte p e r? e -
m in d e n t u t a n z ; y a la n sö y le y c n in , yanli§ h arc k ct e d en in
p e r^ e m in d e n .,, ( X C V I ; A la k , 15-16).
3696. “ K a le le r d e n , h e y k e lle rd e n , büyük havuz-

lara b e n z e r ^ an n k lard an v e sa g la m , y e rin d e n k a lk m az
k a z a n la rd a n n e iste r se y a p a rla rd i o n a ; e y D a v u d so y u ,
? ü k re d in v e k u lla n m d a n p ek az i jü k r c d c r .,, ( X X X I V ,
S e b e ’ ; 13).
616 MESNEVI SEKUl I
37l.f' / C K iyäm et c e h e n n e m , m ü ’ m in e , g e c
ey ra u m m d e r ; i5ig m a le v im i sö n d ü r ü y o r .,, (H a d is ,
C ä m iJ ; I , s. 1 1 1 ). '
3 7 1 4 . Z e r tü ? t, bäzilarma göre Ibrahim Pcygamber’in

suryanca adi; U s t ä d a Z c rtü § t’ ün h ita b in m ve te fs ir i-
nm adidir. B u bakimdan M e v lä n a , h e m Ib r ä h im ’ in
adim anarak, h em de U s t a sözünü anarak h e r iki m ä -
naya da i?arerte bulunuyor.
Z e r t ü jt , m ilä d d a n 6 6 0 yil ö n ce d o g m u stu r . F is a -

g o r u n ü stä d i d iy c n le r d e v a rd ir ki b u ta k d ird e m i-
iad d a n on ceki a ltm ci y ü z y ilm y a rism d a d o g m u jt u r .
Z e r tu 5t, sari d e v e , y a h u t esrik d e v e sä h ib i d e m e k tir!
rb a y c a n 'lid ir . Y irm i y a jm d a h alk tan (.-ckilmig, o tu z
y a jm d a h alk a p e y g a m b e rlig in i b ild ir m is ü r . Y e tm is
yedi y a sin d a y k e n T u r a n 'L E r c a s b ’in ir ä n ’a h ü cü -
m unda, B e lh a t c jk e d c le n n d e n b ir in d e m a k tü l d ü s-
m u $ tu r. B a n v c d o g u ele § tirm ecilcri a r a s r a d a , on u n
z a m a n in i, m ilid d a n 1 0 8 0 , 110 0 , h atta 6 1 0 0 yil ön ce-
y e 9 ik aran la r v a rd ir ( D r . M uhw nm ed M u in : M az-
d a y a s n a ; s. 6 2 - 6 9 ; P ü r D ä v ü d te lü v e te r c c m e si G ä t h ä ;
B o m b a y ve Iran Z c r t ü jt ile r i E n c ü m e n i Y a y in i - J 9 2 7 *
O n s o z ). Ib r a h im , P . o ld u g u n a , to ru n la rm d a n b u iu n -
d u g u n a , I n m y ä , y a h u t U z e y r'in sä g ird ie rin d e n o l-
clu gun a in a n a a la r d a v a rd ir (M a z d a v a s n a ; s 3 0 -3 1 )
Z e r tü 5t d in in in tc m c li, tek T a n n 'y a in a n m a k ü r. H c r -
?cy i b ile n . u lu la r u lu su m ä n ä sin a g e le n A h o r a - M a z d a ,
b u tek 1 a n n ’n in a d id ir. B ü tü n h a y irla r, iy ilik le r, b u
T a n n Jd a n d ir ; v a rlig i y a ra ta n d a o d u r . H a y ir v e
$er k u v v e ü e r i, on a y a k !a 5a m a z la r. § e r k u w e t le r in in
b a ji o la n A h rim c n , A h o r a - M a z d a ’y 3 d e g il, k u tlu akil
m an iisin a g e le n S p c n ta - M a in y ü 'y a k ar^ id ir. Son za-
MESNEVI SERHl I 617
m a n la r d a b u §cr k u v v e ti. ta m ä m iy le a lt o la c a k , alem

m u tla k h ayra k a v u s a c a k tir ; bunun igin d e h e rk esin
iy ilik te b u lu n m a si, k ö tü lü k le rin ba§i o lan y a la n d a n
k a g m m a s i, b u m u tlü k k u tlu lu g u ö n c c n c fsin d c ge rg ek -
le§ tirm e si g e re k tir. Z ertü § t d in in d e k iy ä m e t. iy ü ik le-
rin , k ö tü lü k le rin ta r tilm a s i, sira t k ö p r ü s ü , ce n n et v c
ce h e n n e m de v a rd ir (A y m k ita p la ra , b ilh a ssa Pür
D ä v ü d ’u n " G a t h ä ' sin in Ö n - S ö z ü n e ; 7 5 -7 6 . s . lerin e,
terc e m e le rin in 1 0 7 . s . in d ek i 7 v e 8 . b ö lü m le rin e , 117
119. s . le rd e k i 4 . v e 5 . n o d a ra b k .).
S o n r a d a n A h o r a - M a z d a v e A h n m c n ’ i, b ir tek T a n -
T i'm n y a r a ttig m a , b u n la n n ilkinin h a y ir , ik in cisin in
§er o ld u g u n a in a n an v e Z ertü $ t d im ru H ristiy a n lik la
b irle$ tirere k y e n i b ir d in k u ra n M a n i'n in (ö lm . M i-
lä d l 2 7 4 ) tesiriy lc b u d in , iki ta n ri ta n ir b ilin m ijtir ,
Z e rtü § t d in in d e g ü n e ? v e a t e j. m ä b u d d e g ild ir ; fc y iz ,
h a y a t, tem izlik ve üreyi§ s e m b o lü d ü r ; b u b a k im d a n
k u t s a ld ir . I I z . M u h a m m c d ’in , Z e r tü jt d in in e m e n s u p
o la n ve M ecüs d e n e n k i$ ilerd en c iz y e a ld ig m a d ä ir
h a d is le r v a rd ir ( E Jt - T e c r i d , I I , s. 2 9 ).
3 7 1 9 . " I § t e b ö y le d ir b u v e k im A lla h d in in in h ü -
k ü m le r in i u lu la r sa § ü p h c y o k ki b u h a rc k e t, y ü re k -
lc r d c k i, g ö n ü lle rd e k i g e k in m e d u v g u s u n d a n d ir .” (K u r *-
an , X X I I ; H ac. 32)
3 7 1 8 . b e y itte n so n ra k i b ö lü m . B u y a n g in , b ü tü n
ta r ih k ita p la rm d a y a z ih d ir. M e se ld I b n ’ü l- E s ir , h ic-
TCtin o n d o k u z u n c u y ili o la y la rim a n latirk en (6 4 0 ) d e r
k i: "B u y ild a , M e d ln e 'y e y ak m H a r r ü tä L e y lfl'd a
y a n g m o ld u ; ate§ s u g ib i a k ü ; Ö m e r sa d a k a v e rilm e sin i
b u y u r d u ; h alk sa d a k a v e r d i; y a n g m s ö n d ü .” (G . J .
T o r n b e r g b a s i m i ; E . J . B r ill, 1 9 6 8 ; c . I I , s. 4 4 0 )
618 MESNEVI $ERHl I
A h m e d C e v d e t P a§ a d a (ö lm . 1313 H . 1 8 9 6 ) “ K a -
sa s - i E n b iy ä ve T e v ä r ih - i H u le fä ,, da a y m b ilg iy i v e rir
( I s t . K a n a a r M a t. 1 3 1 1 , s . 5 6 0 ).
F u r ü z a n - fe r , b u y a n g m in , M u h a m m c d b . A Jiyy-i
H a k im -i T ir m iz i’ n in (2 5 5 H . 8 6 9 - 8 7 0 )) 'N e v ä d ir 'ü l-
U s ü l,, iin de b u lu n d u g u n u , E b ü - N u a y m ’in " D e l ä il 'ü n -
N ü b ü w e ,, sin d c d e o ld u g u n u b ild ir m e k tc ve h er iki
k ita p ta n m etin v e rm e k te d ir (M a ä h iz ; s. 3 6 -3 7 ).
( METtN)
Dü$manm, E m ir’ül-Mü’mmin Ali’nin,
Allah yüzünü yüceltsin, yüzüne tükür-
mcsi, Ali’nin, elinden kilicim atinasj
Ib d d e tte k i ö z te m iz lig in i, T a n n ’ ya b a g la m § i,
A li’ d c n ö g r c n , T a n r i a r s la m m , d ü z c n d e n tem iz
bü.
S a v a § ta b ir y ig id i alt e t t i ; h e m e n c c c ik k ib -
enu e e k ti, k o$ tu .
* O d a , h e r p e y g a m b e rin , h e r eren in ö v ü n -
dügü A li'n in yüzüne tü k ü rd ü .
B ir y ü z e tü k ü rd ü ki A y b ü e se e d e y erin e
v a rir d a o n a kar§i yere k a p a n ir.
A li, o a n d a k ilic u u y ere a t u ; o n u n la sav a§ -
m ak tan v a z g e ? ti. .
O s a v a j eri b u i§e ? a ? t r d i; b u y e rsiz m e rh a -
m e te , bu y e r siz b a g i?la m a y a § a§ti-k ald i.
3740. B an a d e d i, k esk in k ü ic im ? e k tin ; p e k i,

n e d e n y e re a t tw d a b en i b ir a k tin ?
B e n im le sav a$ m ak tan dah a iyi n e gördü n
d e b e n i a v la m a k ta n v a z g e ^ tin ?
N e g ö r d ü n d e b ö y le sin e ö fk e n y a ü j t i ; öy le
b ir $im $ek ? a k ti d a s ö n ü v e r d i?
620 MESNEVI sek Hl I
N e gördün ki o gördügün je y , b a n a da ak-

setti d e gönlüm dc, cam md 3n bir i$iktir, belirdi?
V arh k ta n da, m e k än d a n da dah a yüce,
dah a W n e g ö r d ü n d e c a n b a g i$ la -
Y ig itlik te T a n n a rsla m sin s e n ; fakat m ü-

rü v v c tte n c sin ? B u n u k im b ilir ?
* M ü r ü v v e tle , T i h g ö lü n d e M u s ä 'n m b u lu -
tu su n . H a n i o b u lu tta n c$ i-ö m e g i b u lu n m a y a n
n :m e tle r , e k m e k le r y a g d i,
B u lu tla r, ? a li§ ip ? a b a la r , bugday b itir ir lc r ;

m sa n la r d a o n u p i^ irip ta tlila § tirirr b a l h a lin e
g c tirirle r.
M ü sä’nin ra h m e t b u lu tu y s a , ra h m e t k an a-
d m i agti d a p ijm is , tatü ekm egi z a h m e tsiz c e
v e riv e rd i.
O b u lu tu n ra h m e ti, k ere m s o fr a sin d a p i5-

m i$ e k m e k , p i 5m i* a ? y iy e n le re, d ü n y a d a b a y -
rak a g ti, vü ce ltri. a d i d ü n y a y a y a y ild i.
3750. O lü tu f, o v e rg i, tarn kxrk y il, o u m u p is-
tey e n lerd en e ik sik o lm a d i.
S o n u n d a o n la r, a $ a g ih k la n n d a n k a lk ü la r da
p ir a s a iste d ile r, tere istc d ile r , m a ru l iste d ilc r.
S iz A h m e d 'in ü m m e tis in iz ; o y e m e k , sizin
igin k tyam ete d e k d u ru r.
* “ R a b b im e konuk o lu ru m ,, sö z ü y a y ild i
y a ; “ B e n i o d o y u n ir , b en i su y a k a n d in r .,, sö z ü
d e b u y em egi a n la tir .
H i? b ir $eye y o rm a d a n b u y e m e g i k a b u lle n
d e b o g a z in d a b a la d ö n sü n , sü t k e silsin .
MESNEVt SiHHl l 631
* S ö z ü y o rm a k , v e rg iy i geri v c r m e k t ir ; ? ü n -
k ü y o r u m , g c n jc ^ i y an li? g ö r ü r.
Bu v a n lij g ö r m e k s e , g ö rcn tn a k h n d a k i za-
v iflik ran ileri g e lir. K ü U i akii ö z d ü r , l^ tir, p a r ?a -
b u ? u k a k ilsa d e r id ir . k a b u k tu r .
H a b e r le r i tevil e tm e , k e n d in i tev il c t ; k en d i
k a fa n a , k cn d i b e y n in c k ö tü d e , g ü l b a h g e sin c
d e g il.
Ey A b, se n ta m ä m iy le a k ilsm , m m a m iy le
g ö z d en ib ä r e tsin , g ö r d ü g ü n ü n b ira z c ig im sö y le .
H ilim k ilicin c a n im m k e s ti- b ig t i; b ilg i su -
vun. ro z u m u z u -to p r a g im iz i a ritti.
3760. A ? iv e r , sö y le y iv e r h e lc .. b iliy o ru m ki bu,

ü ’n u n gizli t jle r in d c n : ijiin k ü k ili^ siz ö ld ü rm c k ,
O 'n u n i§idir.
O ’d u r d le tsiz , u z u v s u z i$ler d ü z e n , y a p ila r
k uran ; O ’dur aru p d u ra n , e k silm iy e n b u a r-
m a g a n la ri v e re n ,
A kla y iiz b in le rc c $arap la t t ir ir ; iki gözün
d e o n la r d a n b ir h a b e n y o k t u r ; ik i k u la e in d a .
A avi g ü z e i A r? d o garn . a y iv er, sö y le y iv e r;
y a p ip o n a r a n d a n , d ü z ü p k o ji n d a n , 511 z a n u n -
d a n e g ö r d ü n se n ?
S e n in gözün. g ö rü n m e z $eyleri a v la m a y i
ö g r c n m i$ tir; o ra d a b u lu n a n la r m g ö z le riy se y u -
m u lm u jt u r .
B irisi, A y ’i a p a g k g ö r ü r ; ö b ü rü y se d ü n y a y i
k a p k a ra n lik g ö rü r.
Ü ? ü n c ü a d a m sa ü ? cane A y ’ i b ir a ra d a g ö
r ü r ; b u ü ? a d a n i d a , e v e t, b ir y e r d e o ru rm u ^ tu r.
622 MESNEVI SERHI f
Ü ? ü n ü n d e g ö z le ri 391k , ü ? ü n ü n d e k u lak -
lari d u y u y o r ; se n in ete g in e y a p i^ m ijla r ; b e n d e n se
k a ?iy o rla r.
G ö z b iiv ü sü m u b u , $a$ilacak g iz li b ir lü tu f
m u ? S a n a k u rt m u g ö r ü n ü y o r d a b a n a Y ü s u f
görü n m ede.
Ä Jem o n se k iz b in d e o ls a , d a h a d a fa z la o lsa
h e r g ö z , bu o n se k iz i g ö re m e z .
3770. * E y M u r t a z ä A li, ey k ö tü k a z äd a n so n ra
ge le n k azä, s ir n ay.
Y a se n , a k lim n b u ld u g u n u s ö y le ; y a d a b en ,
p a n a y ip b an a a k se d e m , b en i sîtani sö y liy e y im .
S e n d e n p a rla y ip b a n a v u r d u ; n a sil g iz liy e-
b ilir s in ? Ay g ib i, sö y le m e d e n ijik la r sa e m a -
d asin .
F a k a t A y d e g ir m is i, b ir d e sö z e g e lir s e , g e c e
yol a la n la n , e lb e tte d a h a tez y o la k or.
A y 'in sc si, g u ly a b a n in in se sin d e n ü st o lu r
da y o lcu lar em in o lu rla r , yol a z itm a z la r.
A y , sö z sö y le m e d e n d e yol g ö s t e n r s e , sö y -
ley in ce el bette i$ik i?in d e 151k k esilir.
* D e g il m i ki o b ilg i § eh n n m k a p ism in s e n ;
d e g il mi ki h ilim g ü n e jin in p a r iltis m in se n ;
A k a p i, k ap i a ra y a n a a?il d a k a b u k la r ö zlen -
s m , i?e k a v u jsu n .
A rah m et k a p is i, a <rc$i} dengi o lm a y a n
T a n n 'm n ” e ? ig i, k a p is i, sen h i? m i h i? k a p a n m a .
Z ä te n h er e s in ti, her z erre b ir p c n c e r e ; fa -
k a t g ö z ü 391k o lm a y a n , o ra d a b ir k ap i v a r d i-
y e b ilir m i h i ? ?
MESNEVI SERHl I 633
3780. G Ö zcü , bu kapi ag m a d ik g a in sa n in igin e

b ö y le b ir z a n , b ö y le b ir k u ru n tu b ile ge lm ez .
F a k a t b ir k a p i a g ild i m i, a d a m $ a $ in r- k a lir;
ü m it ku§u, tatn ah ku§u kanad agar, u gm aya
b a jla r .
H it; b ir § ey d en haben o lm a y a n b ir i, b ir
yikik y erd e a n siz in b ir det m e b u l d u ; b u n d a n
so n ra d a a rtik h er yikik yere k o$ m ay a b a$ lad i.
S e n d e v o k lu k ta n - v o k su llu k ta n b ir in ci eld e
e d e m e d iv se n a rtik y o k lu k ta - y o k su llu k ta inci
a rar m ism h ig ?
Z a n , k en di ly a k la n y la y illarca k o js a , ge n e
d e b u rn u n u n dire& in den ile riy e g e g e m e z , ile-
riy i g ö re m e z .
B u rn u n a g iz lilik ä lc m in d e n b ir k oku g e l-
m ed ik ge b u r n u n d a n ba^ka b ir je y i g ö re b ilir m i-
s i n ? S ö y le .
O k ä fir in , A llah y ü zü n ü y ü c e ltsin , A li’-

d en , b a n a ü st o ld u n . beni a lte ttin i?
b ö y ley k cn n ed en e lin d e n k ih e in i a ttin
d iy e s o r m a s i
ß undan so n ra o yeni M ü slü m a n olm u$

eren . s a r h o ^ a , z ev k lc, yä Ali d e d i ;
Yä F .m ir’el - M ü ’m in in , buyur da can ,
ana k arn tn dak i gocuk g ib i beden de o y n asin .
* A b e n im cd n u n , ana k a rn in a dü§en her
goeugu, n ö b e tle yedi y ild iz g e li?tirir.
Q o c u s c a n ia n a ca g i vakit on a, gü n e§ y ar-
d im c i o lu r.
624 MESNEVI SERIl! I
3790. G iin e$ y iiz ü n d e n 5001k , o y n a m a y a b a § ia r ;

gü n e § , h e m e n ce cik can b a g ijla r o n a .
A n a k a rn m d a k i ? o c u g a g ü n e § in ljig i v u rm a -
d ik 9a ö b ü r y ü d iz la rd a n , je k ild e n ba$ka b ir
§ey eld e e d e m e z .
A n a k a rn m d a k i 9001k , g ü z e l y ü z lü gü n e§e
h an gi y o ld a n b a g la m r , b u ilgiy i n asil b u lu r ?
B iz im du ygum uzdan u za k o la n gizli b ir

y o ld a n . G ö k y iiz ü n d e k i g ü n e ?e n ic e y o lla r var.
B ir yol v a r , altin 0 y o ld a n , g ü n c ?te n g id ä -

lan ir. B ir y o l v a r, ta$ 0 y o ld a n , g ü n e jin tesiriy lc
y ak u t o lu r.
B ir yol ki lä ’ le kizü b ir ren k v e rir. B ir yol

ki n ala $ im ?ek b aöi§ lar.
B ir y ol ki m c y v a y i o ld u r u r ; b ir y ol ki $a$-
k m a y ü re k v e rir.
A k a n a d i p a r il- p a n l p a rla y a n d o g a n , a 9iv e r ;

sö y le y iv e r a pad i$ ah a ah$m i§, o n u n b ile g in d e
h iin e rler ö g ren m i;, d o e a n .
A 9ik sö y le a p a d i§ a h m , z ü m rü d ü a n k a a y i b ile
a v lay an d o g a n i: a o rd u y la d e g il, tek ba^ in a
o r d u la r k ira n er.
T e k b a> m a b ir ü m m e tsin s e n ; takac v ü zb in -

lerc e ere b e d e ls in ; a 9ik 9a sö y le d e b u k u l, d o -
g a n m a av o lsu n -g itsin .
3800. K a h r e d e c e g in y e rd e b u m e r h a m e t, b u rah
m e t n e d ir ; e jd e rh ä y i e ld en sa lm a k , k im in y o lu -
y o rd a m id ir ?
MtiSNFVl SERHl I 625
Emir'ül-Mü’minin’m, o halde k ill«

elinden atmasinin sebebini söylemcsi,
soruya cevap vermesi
A li d e d i k i : B e n k ilic i T a n r i 19m v u r u y o r u m ;
T a n r i k u lu y u m , b e d e n in b u yru gu n d a d e g ilim
ben .
T a n r i a r s la m y u n , n e fis a rsla m d e g ilim ; di-
n im e ta m k h k e d e n , y a p tig im i?tir.
* B e n sa v a ^ ta , “ A ttig in z a m a n se n a tm a d in ,,
s tr n n m özüyüm ; b en k jh ? g ib iy im ; v u ra n sa
g ü n e jtir .
V a rim i-y o g u m u y o ld a n k a ld ir d im b e n ; T a n -
r i’ d a n b a ^ k a sm i y ok b ilirim ben.
B ir g ö lg e y im ben , sä h ib im se g ü n e g iir ; p er-
d e ciy im ben, on a p e rd e d c g ilim .
V u s la t in c ile riy le d o p d o lu b ir k ilicim b e n ;
sa v a jta adam i d iriltirim , ö ld ü rm e m b en .
K ilic im in ge v h c rin i k an ö r t m e z ; yel n asil
o lu r d a b u lu tu m u y e rin d e n k ip ir d a tir , sü ru p
g ö tü re b ilir ?
Sam an 9ö p ü d e g ilim ; h ilim , s a b ir , a d ä lc i
d a g iy im ; k a sir g a , n asil o lu r d a d a g i k a p a b ilir ?
B ir y elle y erin d e n o y n a y ip u 9an , sa m an
9< jp ü d ü r; z ä te n d e u y g u n e sm e y e n n ice veiler
v ar.
3810 * N a m a z eh li o lm a v a n i ö f k e y e li, §ehvet y eli,
ta m a h yeli k a p ip g ö tü rü r.
D a g im b e n , v a rlig im o n u n y a p is id ir ; sa m an
9ß p ü o lsa m b ile ge n e o n u n ä m ji d ir , o n u an -
m a k tir b e n im y elim .
■ F . 40
«26 MESNIiVl 5£RH1 I
I s t e g im , d ilc g im , an cak o n u n y e liy le o y n a r ;

o r d u m u n k u m a n d a m , a n c a k tek b ir T a n n ’n m
a§kKÜr.
Ö fk e p ad i§ ah lara p ad i$ a h tir d a b izim köle-

m iz . B e n , ö fk e y e d e gern v u rm u § u m d u r.
H ilm im in , k ilic i, ö fk c m in boynunu v u r-
m u $ tu r ; T a n n h i§ m iy sa , b a n a ra h m e t g ib i g e lir.
* T a v a n in y ik ild j am a ljik la r a g a r k o ld u m ;
E b u - T ü r ä b 'im a m a b a g - b a h g e k esilm i§ im .
S a v a ^ ta ig im e b ir $cy g e ld i; k ih ci giztem ey i
d a h a y e rin d e , d a lia d o g ru b u ld u m .
* A d im , , f K im A llah igin se v e r s e ,, sö z ü n e
u y su n d iy e g ü l e d i m ; d ilc g im . ‘" K i m A llah igin
n e fre t e d e r sc ,, b ö lü g ü n c k a tilsm d iy e v u n n a d im .
C ö m e r tlig im in , "K im A llah igin v e rirse ,,
b ö lü g ü n d e n o lm a s m i, v a rlig im in , “ K im A llah
igin sa k im rsa ,, h iik m ü n e u v m a sin i, k a tilm a sim
iste d im .
S a k in m a m da A llah ic in d ir, v e rm e m de
A llah ig in ; i§te bu k a d a r. T a m ä m iy le A llah
ig in im , b a ?k a k im se n in ad am i d c g ilim ben.
3820. N c y a p iy o rs a m A llah lg in d ir. taklii d e g il.
H a y ä le k a p ila r a k , z a n n a . jü p h e v e d ü je r e k 15
g ö r m e m ; g ö re re k 15 y a p a n m b en .
Ig tih a tta n d a k u rtu ltn u ^ u m , a r a jtir m a k ta n
da ; g ö n lü m le T a n n ’ ya y ap i$ n u $ , ru tu n m u -
$um b en .
U g m a y a k o y u lu rsa m , u gtu ih im y eri g ö r iir ü m ;

d ö n ü p d o la > irsa m , d ö n ü p d o la ^ tig im yeri g ö -
rü riim .
MfSVFVt SFRHt I
* B ir yük ? e k e rs e m n cre y c dek 9ek c ceg im i

b itir im ; A y ’ im ben, önüm de k ila v u z u m gü-
ne$tir.
H a lk a b u n d a n fa z la sim so y le m e k d o g ru d e -
g il; d e n iz in b ir ark a sig m a sin a im k ä n y ok .
* Ö y te y se a k illa rm m ik d ä n n c a , a § a g id a n - a$a-
g id a n s ö y liy e y im : a y ip d e g il: P c y g a m b e r 'in
d e iyid ir b u .
G arezd cn h ü rü m ben; b ü rü n ta n ik h g im
d u y ; k u llarin ta m k h g i iki a rp a y a d e g m e z .
§ e r ia tta d a d ä v ä d a , h ü k ü m v e rm e d e , k u lu n
la n ik lig im n b ir d e z e ri y o k tu r.
A lc y h in e b in le r c e kui ta m k lik e ts e $eriat,

o n larin ta m k lig in i b ir a rp a y a a lm a z .
§ e h v e te kui o la n . T ann m d in d c , sav a§ta

tu tsa k o lu p k u llu g a d ü jm ü ? k i« ile rd e n d e b c -
te rd ir.
3830. C ü n k ü b u , b ir sö zle e fc n d isin in k u llu g u n d a n

9ik ar, h ü r o l u r ; fc h v e te kul o la n sa ta th y a$ ar,
aci ö lü r.
§ e h v e te k u l o la n , T a n r i ’n in lü tfu n d a n , T a n -
ri’n m h u sü si n im e tin e e r ijm e k te n ba^ka b ir
§eyle tu tsa k h k ta n . k u llu k tan k u rtu la m a z .
* Ö y le b ir k u y u d a d ir ki d ü je n le r , d ib in i
b u la m a z la r ; fa k a t b u on u n s u ^ u d u r ; T a n n 'm n
z o ru y la o k u y u y a d ü sm e m i$ tir.
O , k e n d isin i öy le b ir k u y u y a a tm i§ tir k i, o
kuyunun d ib in e e^riecek ip b u la m a m b en .
628 MESNEVI SERHl I
Bu sö z u z a d iy sa k e se y im . Z ä te n c ig e r d e
n e d ir k i? M erm er b ile k an k e silir.
B u c ig e rle r k an k esilm e d i a m a p e k lig in d e n
d e g il; g a fle tin d e n . o y a la n m a sin d a n , b a h tsiz li-
g in d a n .
B ir g ü n k a n k e silir, k esilir a m a k a n k c silm e -
sin in fa y d a si o lm a z a rtik . K an k e silm e si i§e
y a ra y a c a k , re d d e d ilm e y e c e k b ir zam anda kan
k e silm e y e b ak .
D e g il m i ki k u lla rin ta m k b g j m a k b u l d e g il;
a d äle t sä h ib i, o adam a d e rle r k i g u ly a b a n iy e
k u l-k ö le d e g il.
* K u r ’ä n 'd a "S en i tan ik o la ra k g ö n d e r d ik ,,
d iy o r ; 9ü n k ü o, v a rh k ta n k u r tu lm u ^ tu r, hür
o g lu h ü r d ü r .
D e g il im ki h ü rü m b e n ; ü fk e n a sil o lu r d a
b a g la r b e n i? B u r a d a T a n n s ifa tla n n d a n ba$ka
b ir ?ey y o k ; g e l, g ir i^ eriy e,
3840. * G ir i^ eriy e, ?ü n k ü T ann lü tfu azad etti

s e n i; 9ü n k ü “ R a h m e ti g a z e b in d e n ü stü n d ü r,
a jk m d ir o n u n .,,
G ir ic e riy e , $ im d i te h lik e d e n k u rtu ld u n .
T a § tin , k im y a in c i y a p ti, m ü c e v h e r e tti se n i.
G ir ic e r iy e ; k ü fu r d e n , k ä fir lig in tik e n lig in -
den k u r m lm u ^ s u n ; a rtik O ’n u n se lv ilik le rin d e
b ir g ü l g ib i a ^ ilsa fil.
A u lu k i$i, se n b e n sin , b e n d e s e n im ; se n
A li o lm u § tu n , A li’ yi n asil ö ld ü re b ilirim ben?
ö y le s in e b ir s u ? i§ledin k i h e r 9e$ it ib a d e tte n
d a h a iy i; b ir a n d a g ö k y ü z ü n ü , b ir u 9 ta n b ir u c a
a$tm .
MrSNTVl SEKHl X 629
O a d a m m i$ led igi s u ? , n e d e k u tlu s u ? ; g ü l

y a p rak la ri d a tik e n d en b itm e d i m i?
* Ö m e r ’in s u ? u , o n u n P e y g a m b e r ’ e k a sd e-
d i§ i, k e n d isin i, k a b ü l olu§ e§ igin c d e k ?e k m e d i
m i?
F ir a v u n , b ü y ü c ü lc ri. b ü y ü le ri y ü z ü n d e n ? a -
gxrm ad i m i? O y ü z d e n d e d e v le t. o n lara y a r
d im e tm e d i m i?
O n la rm b ü y ü le r i, o in a n ? la n o lm a s a y d i,
n ey lc, n asil ? e k ilir , g e lirle rd i in a t?i F ir a v u n ’ a ?
N a sil g ö r ü rle rd i so p a y i, m ü c iz e le r i? A isy an
ed en ro p lu m , s u ? ib äd ct o ld u , itäar k e sild i i§tc.
3850. T a n r i. ü m u s iz iig in b o y n u n u v u r m u jt u r ; ? ü n -
k ü s u ? d a kullufea d ü n m ü $ tü ri
Q in k ü o , s u ? ia r i k u llu g a d ö n d ü r ü r ; $eytan -
ta n n in a d in a o n la ri ib äd ct h a lin e so k a r.
§ e y ta n d a b u y ü z d e n ta $ la ru r; h a se d in d e n
? a t la r , iki p a r ? a o lu r.
O , b ir s u ? isle tm e k , o y ü z d e n d e b iz i k u y u y a
d ü ^ ü rm e k i?in ^ ali^ ir-^ ab alar.
. D e r k e n , o su ? u n ib ä d e t o ld u g u n u g ö r d ü
m ü , i$te o a n . jc y t a n ’a y o m s u z b ir a n d ir.
G ir i? e r iy c , k 3p iy i a ? tim sa n a . S e n tuh
d e d in . tü k ü r d ü n , b en a rm a g a n v e rd im sa n a .
B a n a c c ß c d c n le re b ile b u 9C3U a rm a g a n la r
v e r ir im ; so l a y a g m i a tip kar$i ? ik a m n b ile ay a -
gin a ba^ k o ru m .
A rtik v e tä e d c n c n eler b a g ü jla n m ; se n an -
la. O n a ö lü m sü z d cfin eler^ h a z in c le r, m a lla r -
m ü lk ler v e ririm .
(§ERH)
F u r ü z a n - fe r m c r h u m , « I h y flu U lü m 'id - d in ” d e H z .
Ö m e r c a tfe d ile n b ö y le b ir h ik äy e n in m e v c u d iy e tin i;
M e v lä n ä 'm n ä d e ti v e ? h ile b u h ik äy e y i t a s a r r u f etm i§
o ld u g u n u sö y le y ip , 3 7 3 4 . b cy itte b a jla y a n h ik äyen in
o n a b en z ed ig in i sö y le r v e m e tn in i v e rir f M a ä h iz ; s
3 7 ). k *
M e v lä n ä 'm n , b ü y ü k b ir a$k v c so n s u z b ir ce z b e y le
a n la m g i b u h ik ä y e , " l h y ä „ dak i h ik ä y e d e g ild ir. B u
v a k 'a , H a n d a k g a z v e sin d e H z . E m ir ile A m r b . A b -
d u v e d d a r a sm d a g e fm i$ t ir :
H a n d a k a a tla y ip ge<;cn A b d u v e d d o g lu A m r, m iz -
r a g m i y ere sa p la y ip k e n d isiy le sav a§ acak b ir er isti-
y o r d u . A m r ’ in k u w e t i d ille re d e s t a n d i; k im se k a r jis w a
C ik am iy o rd u . R a s ü l- i E k re m ( S . M ) , k im buna k anji
?ik a c a k b u y u rd u la r. A U , y ä R a s ü la lla h , b e n d e d i. H z .
R a sü l, o A m r 'd ir , o tu r b u y-u rdu lar. A m r, k ar^ im a
9ik a c ak er y o k m u d iy o r , ile ri-g e ri sö y le n ip d u r u y o r d u ;
h an i d iy o r d u , ö ld ü rü le n lc rin iz in g id e e e g im sa n d ig im z
ce n n e t n e r d e ? A li tc k ra r a y a g a k a lk ti, y ä R a sü la lla h
d e d i, b en g id e y im . R a s ü la lla h , A ll'n in o tu rm a sim
c m r e tii. U h u d ’d a A li'n in a ld ig i y a ra la r, C c n ä b - i F ä -
u m a 'y i a g l a t m ijü ; R a s ü lu ü ä h b u n u h a t ir la m iju . A m r,
ü fü n c ü d e fä sav a$ cri iste y ip re cez o k u y u n c a A ii, g e n e
d a y a n a m a d i; k a lk ip Y ä R a s ü la lla h d e d i, b e n g id e c e -
MESNEVI SF.Bfll I 631
g im . Hz. R a s ü l, O A m r ’d ir b u y u ru n c a A li, o A m r ’ sa
b e n d e E b Ü - T ä lib o g lu A li'y im d e d i. H z . P e y g a m b e r ,
bunun ü z e rin e ken di z irh la rim A li’y e g iy d ird ile r .
Z ü 'l- fe k a a r a d li k iliy la rm i o n a v e r d ile r ; b a ^ m a , k e n d i
sa r x k la rim , d o k u z d o la m o la ra k sa r d ila r v c m e y d a n a
g ö n d e r d ile r ; g id e r k e n de, A llä h im , onu ö n iin d e n ,
a r d m d a n , s a g m d a n , s o lu n d a n , b a jin in iis tü n d e n , ay a k -
la n n m a ltin d a n se n k o ru b u y u r d u la r ; m ü b ä re k elle-
r in i a ^ ip , A llä lu m d e d iie r , B e d ir g ü n ü b e n d e n U b e y -
d c ’ y i, U b u d g ü n ü H a m z a ’y i a l d in ; b u g ü n A li’y i k o r u ,
o n u b a n a b a g i? la d iy e d u ä y a k o y u ld u la r v e " R a b b i m ,
b e n i y a ln iz b ira k m a , se n sin m ir a sg ila n n en h a y irlisi,,
d iy e Z e k e r iw ä P e y g a m b e r ’in d u ä sim o k u d u la r ( X X I ,
E n b iy ä ’ , 89).'
H z . A li, A m r ’m k a r jis in a f ik m c a , A m r , se n k im sin

d iy e so rd u . A li, k e n d isin i v c so y u n u b ild ir d i. A m r ’ m ,
C ä h iliy y e d e v rin d e E b ü - T ä l ib 'l e d o s t lu g u v a r d i; b a -
b a n d o stu m d u d e d i ; d ö n , g i t ; se n in g ib i y ü c e b ir k i-
f iy i ö ld ü rm e k is ic m c m . A li, fa k a t b e n se n i ö ld ü rm e k
is t e r im d e d i. A m r te k r a r , d ö n d e d i ; sa n a b u , d a h a
hayurli o l u r ; § im d iy e k a d a r b e n im le sa v a§ ip d a sag
d ö n e n y o k tu r. A li, b e n i ö ld ü r ü r s e n d e d i, b e n c e n n ete
g id e r im , se n ce h e n n e m c g id e r s in ; b e n se n i ö ld ü r ü r s c m ,
g e n e se n c e h e n n e m e g id e r sin , b e n c e n n e te g id e rim .
A m r , b u p a y a ra z iy im b en d e d i. A m r , se k se n y a § iw
b ir?o k sa v a ? la r d a b u lu n m u ? , k e n d i d e d ig i g ib i
her sa v a § u g in i y ere sc rm i$ , ö l d ü r m ü j b ir a d a m d i.
A li ’y c hücünva h a z u la iu r k e n A li, duydum ki d e d i,
K u r e y ? b a n a ü f §cy t c k lif etti m i, m u tlä k a b irin i k a-
b ü l e d e r im d e rm i^ sin . A m r, ev et d e d i ; A li’n in sö z ü n ü
g e r^ e k le d i. A li, se n i is lä m a d ä v e t e d iy o r u m ; A llä h ’m
b ir , M u h a m m e d ’in d e o n u n ra sü lü o ld u g u n a in a n m a m
632 MESNEVI SERHt I
t c k l if e d iy o ru m b u y u rd u . A m r, bu n u g e ? , öb ü rü n ü
sö y le d e d i. A li, K u r e y § ’tcn sa n a u y a n la d ö n , M e k -
k e ’y e g i t ; M u h a m m e d ’ in g c r ? e k o ld u g u a n la jilir sa ,
m e v k iin y ü c e l i r ; h l§ ä J y a l a n a o ld u g u m e y d a n a 91-
k a rsa A r a b ’in k u r tla r i, z ä te n o n u n ijin i b itirirle r d e d i.
A m r , d ö n ü p g id e y im d e K u r e y j k a d m la n , b ir g e n ? ,
A m r 'i -oldatti d e s in le r ; g i r i e r , k a ? tig im a , k o rk tu g u m a
d äir §ixrler d ü z sü n le r , ö y le m i d e d i ; b u t e k ü fi d e k a b ü l
e tm e d i. A li, ö y le y se b u y u rd u , b e n im le y a y a o la ra k
d ö v ü jm e n i te k ltf e d iy o ru m . A m r, p ek ä lä d e y ip a tin d a n
in d i, k iliciy la z a v a lli hayv'anm a y a k la rim k esti.
^ H z . P e y g a m b e r , A U , A m r ’a kar§i ? ik in c a , m ü c e sse m
Jm a n , m ü c e sse m §irkle s a v a ja ?ik ti b u y u rm u $ tu . A m r ,
A li n in b a jin a b ir k ih ? v u r d u ; to g o lg a s in i, im ä m e sin i
y a r d i, m ü b ä rc k b a§in in ön ta ra fin a i§ledi. A li, A m r ’in
a y a k larin a v u r d u , o n u k a fa si ü stü n e y ere y ik ti. O rta lik
to z - d u m a n o l m u jt u ; A m r ’i sirtü stü ? e v i r d i; g ö g sü -
ne o tu r u p b a$ im k e sm e k ü z e re y d i ki ? ä r e s iz k a la n A m r ,
E m ir 'ü l - M ü ’m in in 'in m ü b ä r c k y ü z ü n e tü k ü rd ü . A li
k izd i v e A m r ’ i o ld u g u g ib i b ir a k ip g e z in m e y e k o y u l-
du. B ir m ü d d e t so n ra ö fk e si y a ti$ ti, d ö n ü p AmVm
i$ini b it ir d i; b a jin i b e d e n in d e n a y ir d i; g e t ir ip R a s ü lu l-
lä h 'm ö n ü n e atti. R a s ü l- i E k re m (S . M ) , " A l i ’n in A b -
d u v e d d o g lu A m r ’la sa v a § i, ü m m e tim in k iy ä m e y te d e k
e ttig i, e d e e e g i a m e lle rd c n d ah a ü st ü n d ü r ,, b u y u r d u v e
A lla h , kät irlcri, h id d e tle r iy lc , § id d e tle ri\rle d e fe tti
o n la r , h i ? b ir h a v ra n äil o lm a d a n v e A lla h , sa v a ? i?in
y e tti m a n a n la ra ve A lla h , p ek k u w e t lid ir , ü s t ü n d ü r «
äy e t-i k e rim e si n az ü o ld u ( X X X I I I ; A h z ä b , 2 5 ). H z .
E b ü -B ek r ve öm er, k atk ip A li'n in ba$m i ö p t ü le r ;
Ö m e r , A r a p ’ta , e jid i b ir zirh y o k t u r ; A m r ’i so y u p
MÜSNEVl $£RHl 1 633
z ir b in i a lm a d in im d iy e so r d u . H z A li, o n u so y m a k ta n
u ta m r u n b u y u r d u (S e y y id M u r t a z ä ’l- H u se y n iy y ’ il- F i -
r ü z ä b ä d i: F a d ä i l ’ü l- H a m s e ti m in ’ e s - S ih ä h ’ i s - S it t e ;
N e c e f- 1 3 8 4 H . c. I I , s. 3 2 0 - 3 2 3 ; S e y y id M u h a m m e d
K ä z i m ’ ü l- K a z v tn i: A liy y ü n m in 'e l-m e h d i ilä 'l- la h d ;
N c c c f- 1 3 3 7 H . 1 9 6 7 , 9 1 - 9 8 ; A . G ö lp in a r li: H z . M u
ham m ed ve Isla m ; S o sy al a ? id a n I s la m t ä r ih i; I,
Ist. M illiy c t K ü ltü r K lü b ü Y aym . 1969; 1 0 4 -1 1 1 ).
M e v la n ä , b u v a k ’a y i h ik ä y e y e b a§ lam i§ , fa k a t A m r ’in
aduu a n a m a m i? , o n d a n so n ra d a t a s a r r u fa b a ? la m i? ,
im a n d o lu g ö n lü , A li a$kiyle co $ u n ca b ö y le b ir m ü r ü v -
v e t i, b ö y le b ir k e re m i gö ren ki$in in , b ö y le b ir ih lä sa
§ äh id o la a m k l f i r o la ra k ö lm e sin e rä z i o la m a m i§ , v a k ’a -
n in so n u n u k e n d isi ib d ä ’ctm i§ tir,
A li’n in $ecäau k a d a r m ü rü v v e ti, m e rh a m e ti, lö t -

fu v e b a g i^ la m a si d a so n s u z d u r . A m r ’c kar§i b u ha-
re k e tte b u lu n a n A li, C e m e l sa v a § m d a , e n b ü y ü k dü $-
m ani H akcm o g lu M e rv a n ’i d a , h alk a kar§j apat;ik
k e n d isin i sö v e n Z ü b e y r o g lu A b d u lla h 5! d a b agi$ la-
m i$D . S iffin sa v a § m d a , M u i v i y e ’m n z o ru y la k a r-
f is m a 9ik m a y a c ü r ’ e t e d e n v e A li'd c n k u r tu lm a k iyin
a r d in i a ^ m a k ta n ba§ka b ir ? ä r e b u la m a y a n A m r b .
A s ’ i d a , b u h a ld c g ö r ü n c c , b ira k ip d ö n m ü § tü . K e n
d is in i §ehid e d e n e g ö s te r d ig i m e rh a m e tte n d e ilc rid e
b a h se d e e e g iz .
3 7 3 6 . M e t in d c , “ Iftih ä r - i h er n c b iy y u h e r v e li.,
d iy e g e ^ m e k te d ir. H z. P eygam ber, A li’ y i, Tcbük
sa v a § m a g id e rk e n M e d in e 'd e , y e rin e h a life o la ra k
b ir a k m i? , A li’ n in , b e n i i;o cu k larla k a d m la ra n u h a life
e d iy o r su n yä R a s ü la lla h d e m e sin e k a r ji , räzi d e g il
m isin y ä A li ki se n b a n a , M ü s ä ’y a H ä r u n n e m e n z i-
£34 toeSNfJTVl SER Ml |
le d e y sc , o m e n z ile d e s in ; an cak b e n d e n s o n r a p e y g a m -
b e r y o k b u y u r m u ? , A li, räzi o ld u m , rä z i o ld u m d e -
m >5> M u r ta z ä , y an i räzi o lm u $ , räzi e d ilm i§ lä k a b i,
k e n d isin e bu yüzdcn v e rü m isti ( F a d ä i l ’ ü l- H a m se ti
m in ’ e s - S ih ä h ’ i s - S i t t e ; I, s. 2 9 9 - 3 1 7 ). A li h a k lu n d a ,
“ A d e m ’ e , ilm in d e , N u h ’a , a n la y i?in d a , I b r a h im ’e , h il-
m in d e , Y a h y ä ’y a , z ü h d ü n d c , M ü s ä 'y a , $ id d c tin d e , Y ü -
s u f 'a , g ü z e llig in d e b a k m a k (o n lari b u sifa tla riy la g ö r-
m e k ) istc y e n , A L yc b a k sin ,, b u y u rm u § tu r ( a y n ; I I ,
s* 1 2 8 -1 3 0 ). A dern P eygam b er, M uham m ed, A li,
F ä t im a , I ia s a n ve H u s e y n ’ le A llä h ’a te v e ss ü l etm i$ ti
( I , s. 1 7 0 -1 7 1 ). D u ä , M u h a m m e d v e Ä li M u h a m -
m e d ’e sa lä v ät v c rilm e d ik ^ e k ab u l e d ilm e z b u y u r u l-
m u jt u (s. 2 0 6 - 2 0 7 ). H z . P e y g a m b e r , M u b ä h e le v e
o n la r ia gitm i§ti (s . 2 4 4 - 2 5 0 ). B u h u s u s t a fa z la b ilg i
v e rm e y e k alk sak b a h is, a y ri b ir k ita p o lu r. M e v lä n ä ,
b u b e y itte ve b ilh a ssa bu m is r a ’d a , b ü tü n b u n la ra
i^äret e tm e k te d ir.
3745-3750. 8 0-81. b e y itle rin je r h in e bk.

3 7 5 2 . “ P e y g a m b e r , b ir g iin ü n o r u c u n u , ift a r e tm e -
den ö b ü r g ü n c u la m a y i n eh y e tti. M ü slü m a n la r d a n
b iri, y ä R a s u la lla h , se n o r u c u n u u la m a d a sin y a d e -
y in c e , h a n g in iz d e d i, b a n a b e n z iy e b ilir? B e n R a b b im e
k o n u k o lu r u m ; o d o y u ru r b e n i, o s u v e rir b a n a ,,,
( E ’ t - T e c r i d ; I , s. 126).
3 7 5 5 . M e v lä n ä , bu b e y itte d e , K u r ’ä n ’ i, h a d isi,
k e n d i re 'y iy le tevil e d e n le rin y a m ld ik la rim a n la tm a k ta ,
b ir?o k d e fö ia r e h e m m iy e tle ü stü n d e d u r d u g u b ah se
te m as ctm e k te , « K u r ’ ä n ’ i k en d i r e ’y iy le t e f s ir e d e n ,
c e h e n n e m d e y erin i h a z irla su i,, h a d isin i h a tirla tm a k -
ta d ir ( K ü n ü z ; I I , s. 175).
MESNtVl SERHt I 635
3 7 7 5 . H ik ä y e y e g ö r e “ k ö tü k a z ä d a n so n ra ge le n
güze! k a z ä ” . k ü fu r d e n so n ra k i im a n d ir.
3 7 7 6 . " B e n , ilim § e h riy im ; o $eh rin k a p isi A li’ d ir,

ilm i d ile y e n k a p iy a g e ls in .,, (H a d is , O m i ’ ; I , s . 9 0 )
3 7 7 8 . “ V e o n a b ir tck e§it ve b e n z e r y o k tu r , o la -
m a z .„ ( C X I I . s ü r e n in ; I h l a s : 4 . ve so n ay eti).
3 7 8 8 . B sk ile rc g ö r e ana k a rm n a d ü § en ? o c u k , ilk

ayda Z u h a T in , so n ra lu a v la rd a , sira s iy le M ü s t e r i,
M ir r ih v e G ü n e § ’ in h ü k m ü n e g irer. G ü n c j'i n hük-
m ü n d e y k e n c a n lan ir. S o n ra Z ü h re vc U t ä r i d ’in , ye-
d in c i ay d a A y ’m te rb iv e sin c m azhar o lu r. S ek izin ci
a y d a n ö b e t g e n e Z u h a i’e g e lir ; d o k u z u n c u a y d a M ü § -
t e r i’n m tc rb iy e sin d e y k e o co cu k d o g a r .
G ü n e ? , eski H in d ve Ir a n ’d a “ M i t r a ” , so n ra d a n
A v e s ta ’d a " M i t h r a ” . fa rsg a d a " M i h r ” d i r ; b u sö z ü n
m ä n ä si, d o stlu k ve y a k m lik tir. G ünc$, V ä rü n e 'n in ,
y äru g ö g ü n g ö z ü d ü r . g ö k ten a y ir d e d ilm e si m üm kün
d e g ild ir ( M a z d a y a s n a : s . 2 7 - 2 8 , 4 1 , 1 6 2 , 4 4 8 ).
I r a n ’ daki g ü n e j, Y u n a n ’d a A p o llo , R o m a 'd a y s a

P h oebus o lm u § tu r. A p o llo , L e to ’nun y än i ge cen in
o g lu d u r . B a b a s i Z e u s 't u r ; K g c d e n iz i’ n d e b ir a d a d a
d o g m u jt u r . K im i o lu r , o k lariy le m sa m ö ld ü r ü r , k im i
d e h e r <pe$it d e r d e d e v ä v e rir. B u iki z it s if a t , o n u n
h e m y a k i a , ö ld ü r ü c ü o lu ^ u n d a n , h e m d e ya$ayi$ k a y -
n agi b u lu n u ju n d a n u y d u r u lm u jtu r . Pek g ü z e l g ita r
g a la r. § ä ir le r , m ü z is y e n le r , ilh am lariru o n d a n a lir la r ;
d e fn e , gü n e ^ in a la m e tid ir. A p o llo , k iv ircik s a ? h , eh n d e
l ir , y ah u t y ay b u lu n a n g ü z e l b ir d e lik a n li § ck lin d e
t a sv ir e d ilir.
6 36 MfSNEVl S£KHl I
D o g u d a , isk o la stik in a n ? d c v irle rin d e o d a , ö b ü r

y ild iz la r g ib i m a n tik y o lu y la tah lil e d ilm ijtir . R e n g i
p ek sa r i, b u b a k im d a n d a ta b ia ti sic a k v e k u r u d u r.
F e y iz v e bcrek ec o n d a n g e lm ck le b e r a b e r, h a rä rc tin -
de k u r u lu k b u lu n d u g u n d a n k ü ? iik k u tlu ve y o m lu
y ild iz d ir . G iin le r d e n p azar, g e c e le rd c n p er$ c m b e
g e c e s i, lk lira le rd e n d ö rd ü n c ü ik lim , k u v v c tle rd e n
u ta n m a k , ak ii e tm e k , ta n iy ip b ilm e k , z c k ä , u lu -
lu k , tez k iz m a k , Röhret s c v g isi, h a y v a n la rd a n
koyun, a t, ce y lä n , a tm a c a , k u m ru , bcden de b e y in ,
s i n ir ; v ü c u tta s a g t a r a f, a g iz , d i§ ler, b a § , k o l, b ö g ü r ,
y a k in lard a n o r ta n c a k a rd e $ ler v e k ö le le r, gü n e § e m e n -
s u p tu r . Y c ry ü z ü n c g ü n e $ h äk im k en d o g a n la r , b ü y ü k
ba$h, beyaz b c n iz li, g ü r sa ? h , a k illi, z e k i, anlayi$h
o lu rla r . P a d i$ a h la r, tc d b ir sä h ip le n , k a d ila r , güne§
tä liin d c d ir. A lin y a tü rle rd e , c lin d e so p a b u lu n a n vc
o n a d a y a n a n , y aru n d a d ö r t ö k ü zle iki d o m u z b u lu n a n ,
b u z a g jy a b in m ij b ir d c lik a n b , y a h u t y ere b a g d a § k u r-
m u$ b ü y ü k ba§h b ir g e n ? sü re tin d e te m sil e d ilir. B äzi
Ir a n m in y a tü rlc rin d e , e tra fin a i?ik lar sa ? a n tek b ir ba$
s ü r e tin d e d e tem sil c d ilm i^ tir (M e rh u m P r o f. F e rit
K a m 'm n o tla r i, M . D e r G r ie c h e n u n d R ö m e r ; s. 3 6
3 9 ; § e r h u S ir r 'il- A le k tü m v. s).
3 8 0 1 . “ O k u k it 3p ta n n e v a h y c d ild iy sc sa n a v c n a
m a z k i l ; jü p h e yok ki n a m a z , ? irk in ve k ö tü je y le rd c n
in saru a ü k o y a r ve e ib e tte A llä h ’i a n m a k , p e k b ü y ü k
b ir $ey d ir v c A llä h , n e ijle r s e n iz h e p sin i b ilir .” ( X X I X ,
A n k e b ü t, 4 5 )
3815. E b ü -1 ü rab , to p ra k b a b a si d e m e k tir ve

H z . A li’ ye H z . P e y g a m b e r ta ra fin d a n v c rile n k ü n y e-
d ir. B u h a r i’ye g ö r e , H z . M u h a m m c d , b ir gün H z.
MESNEVI 5BRHI I G37
A li’y i e v in d e a r a n n ? , H z . F ä t u n a ile a r a la r m d a b ir $cy

g e ^ tig in i a n la m i§ , m e sc id e g id in c c A li’n in , to p ra k la ra
b e lc n m is o la ra k y a im a k ta o ld u g u n u g ö rm ii§ , kalk
ey to p ra k b a b a si d iy e se slc n m i§ , b u sö z b ö y le c e A li’*
n in k ü n y e le rin d e n o lm u $ ( E t - T e c r i d ; I . s . 4 3 ). E h li-
b e y t ’te n g e le n r iv a y e tlc re g ö r e , b u h ita p , U f e y r e g a z v e -
s in d e o lm u ^ tu r. A m m är, bu sa v a § ta , A li ile y a tip
u y u d u k la n m , H z . R a s ü l- i E k r e m ’in g c lip , A li’ y i, ü stü -
b a j i to p ra k ig in d e g ö r ü n c e o n a , Y a E b ä - T ü r ä b d iy c
iltifa tta b u lu n d u k la r n u , o n d a n so n r a d a , s iz e , in sa n
la n n en k ö tü s ü k im d ir , h a b e r v c re y im m i d e d ik lc-
r in i, a sh ä b in evet yä R a sü la llfih d e y in c e d e , S e m ü d
k a v m in d e n o lu p S a l ib P e y g a m b e r’ c m u c iz e o la ra k
v c rile n d e v e v i ö ld ü r e n d c d ig in i, so n r a , b ir d e y ä A li,
§ u ra n d a n v u ra n b u y u ru p elin i A li’ n in b a jin a k oy -
d u g u n u ve b u rad an a k an k an la b u n u lsla ta c a k olan
b u y u r u p eliy le A li’n in sa k a lin a i§aret e ttig in i riv ä y e t
e y le r. Ib n A b b ä s ’a , R a s ü lu llä h ’ m AH’ y e n ed e n bu
k ü n y e y i v e rd ig i so r u lu n c a , <;ünkü A li, H z . R a s ü l’d e n
so n r a y c ry ü z ü n ü n s a h ib iy d i, y e ry ü z ü n d e k ile re A llah
k u w e tiy d i; y cry ü zü n ü n d u rm a si o n u n la y d i d iy e ce -
v a p verm i^tir ( S c f i n e t ’ü l- B i> 'ä r; I , s . 1 2 1 ). T a b a r l ,
T ä r i h i ’n d c , A h m e d b . H a n b c l’ in M ü s n e d ’in d e , H a le b i
S iy e r 'in d e , T ä r i h ’u l- H a m is ’te, R iy ä d ’ u n - N a d ir a ’d a d a
H z. M u h a m m e d ’ in , h icretin ik in ci y ilin d a , U § c y re
sa v a § in d a , A li’yi to p ra k la ra b c lc n m i? b ir h a ld e y a ta r-
k e n b u ld u g u v e k a lk , o tu r ey to p ra k b a b a si d e d ig i
riv ä y e t ed ilm i§ tir ( U m d e t ’ ü t - T ä l i b ; S e y y id M u h a m
m e d S ä d ik A lu B a h r ’il- U lü m ’u n n o t u ; N e c e f ; 1337
H . 1 9 1 8 , s . 4 4 ).
D ü $ ü n ü le c e k o lu r s a her$eyin asU to p r a k t ir ; n e-
b a tla r to p ra k ta n b ite r , in sa n la r, to p ra k ta n b ite n n c-
638 MESNEVI SCRHl 1
b a t la n , o n larla g e lije o ca n lila ri y e r lc r ; y ed ik leri §ey

can o l u r ; akil o lu r , fik ir o lu r ; in sa n d a n in sa n v ü c u d
b u lu r . B e rck e t to p ra k ta n f ijk ir i r ; y a g m u r to p r a g a y a -
|a r , günej to p ra g a d o gar; Ay to p ra g in ^ e v re sin d e
d o la m r ; m a d e n lc r to p ra k ta d ir, su la r to p ra k ta a k ar.
M e v lä n ä V i,
Mevlänä Hudävendgär bize nazar ktlah

Antti görklii nazan gönlümiiz aynasxdir
d iy e ö v e n . on u n g ö rk lü n a z a n n a m a z h a r o ld u g u n u
sö y liy e rck ö v ü n en Y u n u s E m re (7 2 0 H . 1320).
Ben Ay’tmi yerde gördüm ne isterim gökyüziinde

Benimyiizüm yerde gerek bana rahmet yerden yagar
d e r (R is ä la t a l-N u sh iy y a v e D iv ä n ; H a z ir la y a n : A.
G ö lp in a r h ; E s k i*e h ir T u r iz m vc T a m tm a D ern e g i
y a y im i: l , I s t . 1 9 6 5 , s. 157).
“ Y e n ä b i’ u l- M e v c d d e ,, sä h ib i S e y y id S ü le y m a n - i
B e lh i’ n in (1 2 9 4 H . 1877) o g lu ve S e y y id A b d ü lk a a d ir - i
B e lh l’ n in (1341 H . 1923) k a r d e ji S e y v id B a lä c d d in ’in
o g lu S e y y id C a ’ fcr E r k ih ? (1 9 5 6 ), a y m m a z m ü n u 5u
b c y itle d ile g e tir m ije ir :
Vftadelet cebinine säyen penäh olur

Bü häk-i päyir.e nazar et yä Ebä-Türäb (*)
(*) ß c y tin ik in c i m u r a l. " B e n " d iy * b a jliy o r d u . H&k-i

p Ä y 'ia. h e i. E b u - T ü rllb a k .r „ W d iy e m iy e c e S in i d ü jü n .-
rek ve C i fer c a n 'm r ü h ä n iy e tin d e n örür d iy e re k " b u ' tar*
z m d a ynzclik.
MESNPVl S E K llt 1 639
H z . P e y g a m b e r , A lT y e , “ T o p r a k b a b a s i,, d e m e k le ,
“ A li b e n d e n d ir , b en A li 'd e n im ,, h a d isin i re m iz y o lu y la
sö y le m ifle r (C ä m i’ ; I I , s . 5 5 ), O ’n u n k e n d i h ak iy k atin e
m a z h a r o ld u g u n u b ild irm i^ le rd ir.
3 8 1 7 - 3 8 1 9 . “ K im A lla h i?in v e r ir se , k im A llah

i? in v e rm e z , m e n e d e r s e , k im A llah i? in se v e rse , k im
A lla h i?in n e fre t e d e r se , k im A lla h iîn e v le n irse im a n m i
o lg u n lastirm i-j o l u r „ (H ä k im ’in “ M ü s t e d r e k ,, in d en
n ak le n A h ä d is-i M e s n e v i; s. 3 7 ).
3 8 2 3 . A y (M ä h ) , esk i t r a n ’d a h a y ir m e le k le rin d e n -
d ir (M a z d ä y a s n a ). 21 O c a k ta n 19 ß u b a ta k a d a r sü re n
? a g , yän i C eläli ta k v im in e g ö re o n b irin c i a y , b u m c le g e
a ittir. A y m z a m a n d a h e r a y m ikin ci g ü n ü d e b u m e-
lc g in gü n ü d ü r. D ön ayakh h a y v a n la rin k o ru y u c u su
o la n b u m e le k , öf key i d e y a tijtir m a y a m e m u r d u r (B u r-
h än tere. B e h m c n m a d .).
Y u n a n b la rd a A y , A rte m is (D iy a n a ) d ir . A p o llo '-
a u n , y än i g ü n e jin k iz k a rd e «id ir v e Z e u s ’le L e t o 'u n ,
y ä n i M ü jt e r i ile g e c c n in k iz id ir. O rm a n la rla d a g la r m
sa h ib i say ilir. A v i 90k se v e r. S u , o r m a n , d a g p c r ile -
rile riy le g e z e r ; o n la rla b e r a b e r a v la n ir ; s a b a h o lim c a
y a y u u y a s a r ; A p o llo ’ n u n sa ra y in a g i r e r ; m ü z ik heye-
tin i to p la r ; ^ alin an h a v a la n d in ie r. E n 90k se v d ig i
s u la r d a y ik a n m a k tir.
O rta ^ a g d a g e lije n Y ild iz B ilg isin e g ö r e A y , so g u k
v e ya$ b ir ta b ia te sä h ip tir . Ik lim le rin y e d in c isi, ren k -
le rd c n b e y a z , g ü n le rd e n p a z a r tc si, g e c e le rd e n C um a
g e c e s i, d u y g u la r d a n g ö r m e k , b e d e n d e n so l g ö z , ? o c u k -
lu k ijagi. g o c u k la r, k o y u n , k a z , tu r n a , b ü y ü k k u§lar,
s iv r isin e k , huy v e s e c iy e lc r d e n . k a d in la rla fa z la o y a-
la n m a k , k o rk ak lik , fa z la d in d a rh k , A y 'a m e n s u p u ir .
D ogu m in y a tü rle rin d e A y , e lin d c b ir h a r b e , b a jin d a

ta ? b u lu n a n b ir m sa n , b äzi k ere d e d ö n k ijin in kal-
d ir d ig i b ir ök ü z $ ek lin d e ta sv ir e d ilir. V e z irle r , ileri
g e le n le r, A y tä b iin d e d ir . E sk i k im y a d a g ü m ü je Ay
d e n ir.
D o g u - t s la m e d e b iy a tin d a A y, yaya, k a?a, y ü ze

b e n z e tilir (M y th o lo jie D er G r ie c h e n u n d R ö m e r ; s.
5 0 -5 7 . §erh u S i r r ’il- M e k t ü m ; P ro f. F e r ii K a m ’ in
n o tla n ).
3825. « B iz p e y g a m b e rle r t o p lu lu g u , in sa n la rla ,

a k illa ri m ik d ä n n c a k o n u $ u r u z ; ak illari ere e e g i sö zleri
sö y le r iz .,, (N e h c 'ü l- B e lä g a se rh iy le Ih y ä ’dan n ak len
A h ä d is- i M e s n e v i; s . 3 8 ).
3 8 3 2 . I I I . sü re n in 108. ä y e tin d e , A U ä lv in , ä le m -
le re z u lm ü m u ra d e tm e d ig i, X L . sü re n in ( G a a f i r ) 3 1 .
ä y e tin d e k u lla rin a z u lm ü m u rad e y le m e d ig i, XXX.
sü re n in (R u m ), 4 1 . ä y e tin d e , k a r a d a , d e n iz d c m e y d a n a
g e le n b o z g u n u n , in s a n la n n k e n d i e lle riy le k a z a m ld ig i,
I I . sü re n in 2 8 1 ; I I I . sü re n in 161. ä y e tle rin d e , h erk e-
sin , k a z a n d ig u u e ld e e d e c c ^ i, o n la ra z u lm e d ilm e y e c e g i
b ild ir ilm e k te d ir. B e y itte b u ve b u m e ä ld e k i ä y etlere
ijä r e t e d ilm e k te d ir.
3 8 3 8 . " E y P e y g a m b e r , g e rg e k te n d e s e n i, b ir ta m k ,
b ir m ü jd e c i v e k o rk u tu c u o larak g ö n d e r d ik .,, ( X X X I I I ,
4 5 ) “ § ü p h e yok ki b iz sen i tan ik ve m ü jd e c i ve k o r
k u tu c u o la ra k g ö n d e r m i§ iz d ir .„ ( X L V I I I , M u h a m m e d
S . M . 8 ) " § ü p h e yok ki b iz , siz e ta n ik o lm a k ü z e re
b ir p e y g a m b e r g ö n d e r d ik ; n itek im F ir a v u n ’ a d a p e y
g a m b e r g ö n d e rm i^ tik .,, ( L X X I I I , M ü z z e m m il, 15)
B e y itte la fzi ik tib a s d a v ar.
. MESNEVI SERIlt I 641
3 8 4 0 . tfO y ü c e A lla h b u y u rd u k i: R a h m e tim . g a -

z c b im d e n ü s tü n d iir .” (H a d is -i K u d si; C im i’ ; II,
s. 68 )
3 8 4 6 . H z . ö m e r , P e y g a m b e r ’ i ö ld ü r m e k i?in y o la
9ik m i§ , k izk ard e§ in in e v in e u g ra m i$ , T i h a sü re sin in
okundugunu d u y m u ? , k ap iy i ? a h p i<;eri g irm i? , sü -
re d e k i fa sa h a t y e b e lä g a tin ccsiri a ltin d a k a ln u ^ H z .
P e y g a m b c r ’in b u lu n d u g u e v e g id ip M ü s lü m a n olm u §-
tu ( t b n 'ü l - E s i r ; E . J . B r iU -1 8 6 8 ; I I , s. 6 4 - 6 6 ). M e v -
I9 n äj F ih i m ä - f ib ” tc d e b u n d a n b a h s e d e r (B ö lü m .
4 3 , s. 1 4 1 -1 4 2 ).
3851. " A n c a k tö v b e e d ip in an an ve iy i i$ lerd c b u
lu n a n m ü ste sn ä . O 9e 5.it k ifile rd ir ki A lla h , k ötü lü k -
Icrini iy iliklere d ö n d ü r tir o n larin vc A llah s u f la r i
Ö rter, ra h im d ir .jj ( X X V , F u r k a n , 70)
*
* *
(METlN)
Peygamber aleyhisseläm’in, Emir'ül-

Mü’minin Ali'nin, Allah yüzünü tckrim
ctsin, seyisinin kulagina, sana haber
veriyorum, Ali’nin ölümü senin elinden
olacak diye haber vermesl
B e n ö y le b ir erim ki k a n lim a , k a a d lim e b ile

lü tu f je r b e tim . k ah ir zeh ri o lm a d i.
P e y g a m b e r , k u lu m u n k u la g in a , b ir g ü n §u
b a§ im i, b o y n u m d a n k esee eg in i sö y le d i.
3860. O P e y g am b er., d o sru n v a h y iy le , so n u n d a

o n u n cliy le ö le c e g im i on a an latti.
O , b o y u n a , ü n ce ben i ö ld ü r d e §u k ö tü i§,
$u y an li? h a rc k e t. b en d e n m eydana g e lm e sin
d e r- d u ru r.
B en d e , d e g il m i ki d e rim , ö lü m iim sen in

elin d en o la c a k , ta k d ire kar$i n asil b ir d ü zen
d ü z e b ilir im ?
O , b o y u n a ö n ü m e d ü $ e r, ey b ü y ü k e r d e r ,
k an m a k ar§ ilik b en i ik iy e b i? .
B i? de bu k ö tü rakdir b a ;im a g e lm e s in ;
can im sen in y ü z ü n d en y a m p y a k ilm a sin .
MHSNFVt SERHl I 643
* B e n s e , y ü r ü - g ii d c n m ona; ta k d ir k a le m i
y a z d i b u n u , m ü re k k e b i b ile k u r u d u ; o k alem
y ü z ü n d e n n ic e b a y ra k la r ba$a§agi d ü § tü .
S a n a kar§i K jim de hi<; b ir n e fr e t, hi«; b ir k ö tü
n iy e t y o k ; g ü n k ü b u n u se n d e n b ilm iy o r u m k i.
Sen T ann lle ü sin , i$i y a p a n sa T an n e li;
T a n n äletiru y a sil y e r c rim , n a sil k m a r im ?
O , p ek i d e r ; ö y ley sc k isa s niiyin? A li, o d a
T a n n 'd a n , fa k a t b u , gizli b ir s ir d e r.
O, k en d i y a p tig im k in a r sa , k e n d i k m ay i$i
yüzünden b a g la r , b ah geler y e$ c rtir.
3870. K e n d i i$ini y e rm e k , an cak o n a d ü § e r ; fü n k ü

k a h ird a d a b ir d ir , tek tir o , lü tu fta d a .
B u h ä d ise le r g e h rin d c h ä k im o d u r ; ü lk e le rd c
d ü z e n le r k u r a n , i$ler b a ^ a ra n m ü lk sä h ib i o d u r .
K e n d i ä lc tin i k ir a rsa , k ir d ig u u g e n e o n a n r ,
s a g la m b ir h ä le g e tin r .
* A u lu k i§ i, “ H i? b ir ä y e t tn d irm ed ik k i,
a rd m d a n dah a iy isin i in d ir m e y e lim ” b u yru-
g u n d a k i g iz li m ä n a y i a n la y iv er.
T a n n , h a n g i $ eriati k a ld ir d iy sa o , o ttu , o n u
y o ld u , y e rin e g ü l b itird i.
G ece, gündüzün i$ in i-g ü cü n ü g id e r ir ; akli
b a jt a n a la n , y a k ip y a n d ira n ■ju c a n siz lig a b ak h cle.
D e rk e n gene g ü n d ü z iin i^ igiy la g e ce yok
o lu r - g id e r ; o y o la h m i arttik ^ a a r ta n ate§le can -
siz lik y an a r.
O uyku, o d u y g u su z lu k . k a ra n ltk tir am a
A b ih a y a t d a k a ra n lik la r i?in d e d e g il m i?
G44 M ESNBV l S fR I l! I
A k illar, o k a ra n h k la rla y e n ü c n m iy o r m u?
§ a rk i sö y le y cn in d u ra k la m a si se sin e se s kat-
m iy o r m u ?
Z itla r, a t la r la b eliriy o r. T a n n , k a lb in ip n -
deki k ara n o k ta d a aydm bk y a ra tm i$ tir.
3880. P e y g a m b e r 'in sa v a ? i, b a n ja d ayan ak o ld u ;

? u so n z a m a m n b a n jx , o sa v a s y ü z ü n d e n m cy -
d a n a g e ld i.
D ü n y ä d a k ile rin b a ^ la n k u r tu lsu n diy e o

g ö n ü llc r alan g ü z c l, y ü z b in le rc e ba$ k esti.
B a h p v a n , f id a n b o y a tsin , m e y v a v e rsm d iy e
o k ö tü , o z a ra rli d a li b u d a r . k e se r.
B a g - b a h ? e , m e y v a k u tlu lu g u n u g ö ste rsin d i

y e i$im b ile n b a h ^ iv a n , b a g d a k i - b ah q edek i
o tla ri yolar.
S e v g ilij h a sta lik d e rd in d e n k u r tu lsu n diye

d i* h e k im i, o k ö tü di$i ? e k e r t g ik a n r.
D e m e k ki a r t ifla r , e k silm e m n ta i f in d e ;
§ ch iü e re d e y a sa y ig , y o k lu k ta .
* R iz ik y iyen b o g a z k e sild i m i, “ R izik laru r-
la r , fe r a h la m rla r” n im eti sin e r - g id e r .
H a y v a n m b o g a z i k csilin ce in sa m n b o gazi
g e l i e r ; h a y v a m n d a ü stü n lü g ü a rta r.
In sa m n b o g a z i k e silirse ne o l u r ; a rtik bir
d ik k a t et d e g ö r ; n e d o g a r , ne m e y d a n a g e lir ;
b u n u o n u n la b ir k iy a sla .
Ö y le sin e b ir ü ?ü n cü b o g a z d o g a r ki on u n
iy ile$m e$i, T an ri § e rb e tiy lc , T ann n u rla n y la
o lu r.
MESNirvI SERill I 645
3890. * K e s ile n b o g a z . o §erbeti i?e r am a ffL a . , d an

k u rru lm u § , "B e lä „ da ölm ii§ a d a m in bogazi
iijer.
A p a rm a k la ri k is a , h im m eti a ja jji k i$i, y c tc r
a rtik , u ic e y c d ek can in e km ek le y a ja y a c a k ?
A k so m u n p e^ in d e y ü z ü n ü n s u y u d ö k ü ld ü
d e o y ü z d e n sö g ü t g ib i m c y v a n y o k .
D u y g u c a n i, §u e k m e g e sa b r c d c m iy o r sa k im -
y a y i e ld e et d e b a k iri a ltm a d ö n d ü r .
A filä n , e lb ise y ik am ak istiy o rsa n y ü z ü n ü ,
bez y ik a y a n la n n m a b a lie sin d e n (jevirm c.
Ekm ek, oru cu n u b o z u y o rsa k ir ik g y a san l
da y ü cel.
O n u n e li, k irik la ri s a r a r , o n a r ir ; o n u n kir-
m a si, g e re c k te n de o n a rm a k tir.
F a k a t se n k ir a r sa n , g e l, y a p b a k alim d e r;
y ap am azsm ; e lin , ay agin yok ki.
D em ek ki k ir m a k , k irila m o n a ra n ki$in in
h arc id ir.
D ik m e y i b ile n , y irta r d a ; n ey i s a t a r s a , y e -
rin e d a h s iy isin i a lir o.
3900. E v i y ik a r, a lt- ü st ed e a m a b ir a n igin d e de

d a h a m ä m u r b ir h a k kor.
B c d c n in b ir b a $ u u k e s e r s e , h e m e n c e c ik , yü z-
b in ba$ b itirir o .
* A dam ö ld ü rc n le r c k isa s e d ilm e sin i b u y u r-

m a s a y d i, "K isa sta ya§ayi$. v a r,, d e m e se y d i,
Tann bu yrugu n un tu tsa g in a , k e n d ilig in d e n

k ill? v u rm a y a k im in n c h a d d i o la b iü r d i?
M ISN EV ! 5JERHI I
C ü n k ü T a n n , k im in can g ö z ü n il a ^ tiy sa g ö -
rü r, b ilir ki o ö ld ü r c n , k a z a y a -k a d e re tu tsa k tir.
O ta k d ir, k im in ba§in a g e lse o . k en di o g-
lu n u n b a jm a k ih ? v u ru r.
Y ü r ü , k ork d a k ö tü le n az k in a , az y e r ; T a n n
tak d iri tu z a g m a k a r ji g ü fs ü z - k u v v e t s iz o ld u g u n u
bil.
S e lä m o n a , A d e m ’ i n , I b l i s in s a p i k h g i n a
§ a$ m asi ve u lu la n m a s i
Ä d ern u lu la n d i da k ö tü I b lis ’ e hör bako.

K e n d isin i g ö r d ü , k e n d isin i s e ft i de län et-
Ic n m ij § e y ia n "in ijin e g ü ld ü .
T a n n g a y re ri, A S a f i d iy e s e s ie n d i; sen d e d i,
gizli sirla ri b ilm iy o r su n .
3910. * K ü rk ü n ü te rs g iy c rse dagi b ile k ö k ü n d en

sö k e r-a ta r.
O a n d a , y ü z le rc c Ä d e m ’in p e rd e sin i y ir t a r ;
y ü z le rce Ib lis d e y en i b a jt a n M ü s lü m a n o lu r-
g id e r.
A d ern , b u b a k ijt a n , b u g ö rü $ te n tö v b e ettim

d e d i ; b ir d a h a b ö y le k ü sta b d ü sü n c e le r e k an il-
m am .
E y y a rd im d ile y e n lc rin y a rd tm m a e n ? e n , sen

d o g ru yolu g ö s te r b iz e ; b ilg ilc r le , z e n g in lik -
lerle ö v ü n ü le m e z ,
* K ercm e d ip " D o g r u y ola so k tu g u n g ö n lü

s a p t ir m a ” ; ta k d ir e ttig in k ö tü lü k le ri b izd en
g id e r.
MESNEVI SEHHl I 647
* C a n u n iz i, k ö tü k a z ä la rd a n se n e s ir g e ; b iz i
tem iz k a rd e ?le rd e n ay irm a.
SendeD ayn lm aktan daha aci h i? b ir $cy y o k ;
sen korum azsan garp im p ?irp in m ak tan , kivram p
durm aktan ba$ka ne ifim iz kalir, ne gü cü m ü z.
V a rim iz • y o g u m u z , v a rim iz m - y o g u m u z u n
yol k e sic isi. B e d e n im iz . c a m m iz in e lb ise so y -
g u n c u su .
F .lim iz, a y a g im iz i y ey ip b itird ik te n so n ra ,
se n in a m ä n m o lm a d ik ? a k im c a n im k u r la r a b ilir ?
B u u lu te h lik e le rd cn caru m k u r ta r sa b ile o
c a n , an c a k b a h tsiz lik , k o rk u se rm a y e si k esih r.
3920. C ü n k ü se v g ih y e u la^ m ay an c a n , k cn d i ken -

d in e k ö r , p a s h b ir h a ld c k a la k a lir.
Sen yol v e rm e d ik tc n so n ra cam , «fikmi?,
gitm i§ b il. S e n s iz ya§ayan c a m , ö lü sa y iv e r.
A m u rad m a crimen, se n k u lla n k in a rsa n ,
sen i d e k in a r la r ; y a p tig im b u lu r s u n .
F a k a t T a n n 'm , se n A y ’ a , gü n c$ c k u su r b u -
lu r sa n . se lv in in boyuna. iki b ü k lü m d e rs e n ,
G ö k v ü z ü n e , a r$ a , a§agilik b u y u r u r , m ä d e n e ,
d e n iz e yok su l a d im ta k a r sa n , »
S e n in k e m älin e kar$i b u , y a r a § ir ; y o k la ra ,
y o k lu k la ra v a rh k v e rip o lg u n la jtir m a k , an cak
se n in ijin d ir .
Cünkü n o k sa n d a n , y o k lu k tan m ünezzeh-
sin se n . Y o k la n v ar e d e n sin , o n la ra z en g in lik
v e re n sin se n .
B itir ip g e li§ tire n , y a k m a y i d a b i li r ; y irtan ,
d ik m e y i d e b ilir.
648 MESNEVI $EKHl I
H e r g ü z m e v sim in d e b a g i - b ah ^ e y i y a k ip
y a n d ir m a d a , so n ra g c n e re n k -rcn k ?i< ^ k ler b i-
lir m c d e d ir .
A y a n m i? - y ak ilm i$ d c m e d e d ir ; ? ik , g e n ? le $ ;
b ir k erc d a h a g ü z e ile § , g ü z e l sc sli b ir h ale g e l.
9330. N c r k is in g ö z ü k ö r o l d u ; g ö z ü n ü a ? ü o n u n ;
k a m ifm b o y n u n u k e s t i; so n ra g e n e o k ja d i o n u .
D e g il mi ki y a ra tilm i 5iz , y a ra ta n d e g iliz ;
bu yrugu n a uym u$uz ancak; nc v e rirsc y ete r
b u lu ru z an c a k .
* H e p iin iz de n e fsim , n e fsim d c m e d e y iz ;
• sen b izi k a b u l e tm e z se n h e p im iz d e § eytan iz.
B iz im ca n im iz i k ö rlü k te n sa tm a ld in da o
y ü z d en $ ey tan lik tan k u r tu ld u k b iz .
K im y a § iy o rsa d e gn ck ^ isi s e n s m ; so p a si,
d e g n e k p s i o lm a y in c a k ö r n e d ir, n e h a le g e lir ?
S e n d e n b a jk a n e v a rsa , ho§ o ls u n , o lm a s in ;
in sa m y a k ar - v a n d irir, tip k i a t e jt ir .
A te$ k im e sig m a k o lu r, ark a k e s ilirse o , h em
M e cü si o lm u $ tu r. h em Z ertü ^ t k e silm i? tir.
* “ T a n n ’ d a n b a *k a ne v a rsa te m e lsiz d ir, y ok
t u r ,,; ge rg ek ten d e A llä h ’ in lü tfu , ih sa m , y a g -
m u ru k e silm e y e n b ir b u lu ttu r.
Allah yüzünU tckrira etsin, Ali’nin

hikäyesine dönü;, onun, kanim dökecek
kiîyi bile ho$ görmesi
G e n e A ll’y lc k a n lism a d ö n d e o n a g ö ste r-

d ig i lü tfu , A lt’n in ü stü n lü g ü n ü a n la t.
MESNEVI SEK Hl I §4 9
A li d e d i k i : G c c e - g ü n d ü z , d ü § m a m m i g ö -
z ü m le g ö r ü y o r u m d a , g c c e - g ü n d ü z , on a kar§i
h i? b ir ö f k e d u y m u y o ru m .
3940, (."ünkü ö lü m ü m , k u d rct h c lv a si g ib i ho§

g e liy o r b a n a ; ö lü m ü m , d irilm e m le el eie verm i§ .
Ö lü m sü z lü k Ö lüm ü, h e lä ld ir b i z e ; a z ik siz lik

a z ig i, a z ik tir b iz e .
G ö rü n ü ^ ü ö lü m d ü r , i^ y ü z ü y se ya§ayi§. G ö -
rü n ü $tc so n u g e lm e z , g ü d ü k t ü r ; g iz li ä le m d e y se
sü re r- g id e r.
A n a k a m in d a k i <;ocuga d o g m a k , b u lu n d u g u
d ü n y a d a n g ö ^ m e k t ir ; fa k a t dün yada on a, b ir
a ^ ilip sa ? ü m a v a r.
* Ben ö lü m e ä ^ ik im , g ö n lü m c c c lc a k iy o r ;
" K e n d i n i z i , e llc rin iz le teh lik ey e a tm a y in ,, b u y -
r u g u , a sil b ize .
£ünkü ta tü §ey igin yem e, yapm a d e n ir ;

a c i §ey igin , y e m e , y a p m a d c y e m c häcer m i v a r ?
B ir §eyin i?i d e , di?i d a aci o ld u ra u , o n u n
a c ilig i, k ö tü g ö r ü n ü jü , y a p m a , y e m e d e m e k tir,
z ä te n .
* Ö lü m d e b a n 3 ta tü g e liy o r ; h a ttä , “ O n la r
d irid irle r,, hükm ü a rd tm ca g e lm c k tc .
* A g ü v e n d ig im k i§ iler, b en i k rn ay ip y erere k
ö ld ü r ü n ; ? ü n k ü ö lü m sü z yaây tîm , ö lü m u m -
d e d ir.
G c rfe k te n de y a$ ay i§ im , ö lü m ü m d e d lr a
y ig it ; y e r im d e n , y u r d u m d a n n e v a k te d ek ayri
k a la c a g im ?
650 ME5NEVI 51'RHl I
3950. * B u d ü n y ä d a d u r u ? u m , b e n im i?in bir a y rih k

o lm a sa y d i, “ B iz gene dönüp ona v a ra n la n z ,,
d e n m e z d i.
D ö n ü p g c le n , te k ra r o ?ch re v a ra n a d e r le r ;
zam anm a y ir ijin d a n k u r tu lu p b irlig e u la ja n a
d e rler.
Seylsln, her zaman, Allah yüzünü

tckrim etsin, E m ir’ÜJ - Mü’minin
Ati’nin, yä E m ir’cl - Mü’minin, beni
öldür de bu kötü kaderden kurtar
diye ayaklarina kapanmasi
S e y is g e n e g e ld i d e ey A li d e d i ; b en i ö ld ü r
d e o k ö tü , o k ek re m st ? a g i g ö r m iy e y im .
S a n a hcläl e d iy o r u m , d ö k b e n im kam m i
d a g ö z iim , o k iy ä m e ti g ö r m e sin .
D e d u n k i: H e r b ir z e rre eli h a n ?e rli b ir

k an h o lsa d a sa n a k a sd e tse .
G e n e se n in b ir k ilm i b ile k e s e m e z ; ? ü n k ü
k a le m , sa n a b ö y le b ir y a z j y azm i§,
F a k a t g a m y e m e ; $ e fä a tf in b e n im ; b en cam n
e fe n d isiy im , b e d e n in k u lu d e g ilim .
B e n c c ?u b e d e n in b ir d e g e ri y o k t u r ; b ed e-
n im o lm a k siz m y ig it o g lu y ig id im b en .
H a n ? e r le k ili? fe s le g e n im d ir ; ö lü m ü m , zevk
v c s a f l m e c lisim d ir , n erk is b a h ? e m d ir.
B e d e n i, b u ?e$ it k e sip ö ld ü r e n k i 5i, b e y lik ,

h altfelik h irsin a g i r i e r m i h i ? ?
MliSNEVl JKHIll 1 651
3960. O, b e y le r, bu yruk n asil v c rilir, g ö r sü n le r

d iy e , g ö r ü n iijte m ev k i sä h ib i o lu r , b u yru k
y ü riitü r.
B e y lig e b a§ k a b ir can v e rm e k , h allfelik fi
d an iru y e m ijle r le donan nak ifin o m akam da
b u lu n u r.
AUäh’in salat ii selämi olsun, M ustafä’-

nin Mekke'yi, Mekkc'den ba$ka yerleri
alm ayi istemesi, dünya saltanatini
sevdiginden d eg ild i; Allah cmriy-
leydi ; 9ÜnkU kendisi, dünya Ie?tlr
buyurmu§tu.
P eygam ber de M e k k e ’y i a lm a y a u g ra § ti;

bu 9ali:?m asi y ü z ü n d e n d ü n y a se v g isiy le töh -
m c tle n c b ilir m i hup?
O , öy le b ir ki$iy di ki im tih a n g ü n ü , yed i
g ö g ü n h a z in e sm d e n g ö z y u m d u : g ö n lü n ü o n
lara v c rm e d i.
O n u g ö r e b ilm c k i?in y ed i k a t g ö g ü n u fu k -
la n , h ü rile rle , m e lek lerle d o lm u $ tu .
H e p si d e o n u n igin b e z e n m i§ ti; fa k a t o n d a ,
d o stta n b a ?k a sim n sc v d ä si n e r d e ?
T a n n 'n m u lu lu g u y la o y le sin c d o lm u § tu ki
o r a y a , T a n r i eh li o la n la r b ile y o l b u la m a z la r.
* " A r a m iz a ne b ir se ria t sä h ib i peygam ber
s ig a r , n e m e le k , n e r u h .” A rtik a k ü ed iv e rin .
* B iz g ö z ü b ir y an a k a y m a y an ki§i>riz d e d i;
kuzguna b e n z e m e y iz ; boyacuun sa rh o $ u y u z ,
b a g m - b a h c e n in sarh o^ u d e g iliz .
$52 MüSNEVt SBRHl I
G ö k le rin , ak illa rin h a z in e le ri b ile P e y g a m -

b e r ’ in g ö z ü n c b ir sa m a n 9ö p ü k a d a r d e g e rsiz
g ö r iin ü rse ,
3970. M e k k e n e d ir , § a m 'la Ir a k n e d ir k i o n la r ifin

sa v a $ s in ; o n larin a rz u su n u , i$tiyäkin i g e k s in ?
O n u n h a k k in d a b ö y le b ir z a n n a , a n c a k b il-
g isiz lig in d e n , h ir s m d a n , k iy a sla ra kalkiân k ö tü
g ö n ü llü k i?i d ü $ er.
Y üzün e san re n k li b ir cam tu ta rsa n , gü-

ne§in i$ ig im , ta m a m iy lc s a n g ö r ü r s ü n .
O m a v i, o s a n c a m i k ir d a to z u -d u m a m d a
g ö r , an la , eri d e .
A th , atrni k o § tu r d u m u , y e rd e n to z k a ld in r ;
se n d e to z u , T a n n eri sa m rsm .
Ib lis d e to zu g ö r d ü d e b u d e d i, to p ra g in
p a r ^ a - b u f u g u ; b e n im g ib i ate§ a lin h y a n a sil ü s
tü n o la b ilir ?
S e n a z iz le ri in s a n gürdük<;e, b il k i b u gö rü § ,
I b l i s ’ in m irä sid ir.
A in a t f i, I b lis 'in o g lu d e g ilsin d e o k ö p e g in

m ir ä si n asil eri§ti s a n a ?
B e n k ö p ek d e g ilim , T a n n a r s la m y im ; T a n -
r i ’ya ta p a ru n . T a n r i a rsla m o k i§ id ir ki sü re tte n
k u r tu lm u jU ir .
D ü n y a a rsla m a v a r a r ; a z ik a ra r. T a n n a r s -
la m y sa h ü rriy e t a r a r , ö lü m a ra r.
3900. £ ü n k ü ö lü m d e y ü z le rc e v a rb k g ö r ü r ; p e r-
v an e g ib i v a rh g im y a k a r -g id e r o.
MF.SNF.Vl SrRH) I 653
ö lü m sevgisi, ger?eklerin boyunlarm da bir

gerdanliktir; am a §u anda Yahudilere bir imtihan
kesilmi§tir. _
T a n n , K u r’än 'da, ey Yahudi kavmi bu
yu rdu; ölüm , gerijeklcre definedir, scrmäycdir.
Faydalanm ak, kfir elde etmek sevgisi var
y a ; ölümü isteyi?, ondan da iyidir.
* Ey Y ahudiler, $erefinizi korum ak i?in bu
dilegi dile getirin.
M uham m ed, bu bayragi yüceltince bir tek
Yahudide bile bu yürek kalm adi; bu istegi
bir tek Yahudi bile dile getirem edi.
* M uham m ed dedi k i: Bu istegi düe geti-
rirseniz, dünyäda bir tek \ ahudi kalmaz.
Derken Y ahudüer, a dünya lîgi, bizi rezil
etme dediler de mal verdiler, hara? verdiler.
Bu sözün sonu belirm ez; degü m i ki gözün
dostu g ö rd ü ; sen elini bana ver.
Allah yüzünü tckrim etsin, E m lr’ül -

Mü'minin Ali’nin, arkada§ina, sen
benim yüzüme tükürdü gün zaman
öfkelendim, sava§mam da öz temizligi
k alm adi; seni öldürmeme
engel buydu demesi
E m ir’ü l-M ü ’minin o gcncc dedi ki: A yigit,

sava$irken;
3990. Yüzüm e tükürdün ya, öfkem kabardi; hu-
yum yok olup gitti.
654 MESNEVI $£KHl I
Y a p tig im , y a p a c a g im i§in y a n s i T a n n i^ in sc
y a risi d a ö fk e m in z o ru y la o la c a k ti; o y sa T a n n
igin de o rtak lik y ara^ m az.
* T a n n se n i, fk u d re t) cliy le y a r a tti, b e z e d i;
se n I a n r i'n m s in . b en im m a h lü k u m d e g ilsin .
T an n m a h lu k u n u , ge n e l a n n ’n in em riy le
k ir - d ö k ; d o stu n c a n u n a , d o stu n t a jin i a t d e-
m i? lc r.
K ä f i r b u sö z le ri i$ itin ce, b ir i?ik tir, b elird i

d e g ö n lirad e k i z ü n n äri k ird i - g itti.
D e d i k i: B e n c e la to h u m u n u e k t iin ; se n i b ir
ba$ka ?e$it sa n d im .
O y sa ki se n , tek h u y lu b ir T a n n te r iz is iy -
m i$ sin ; h a ttä h er teräz in in d iliy m ijs in .
M e g e r b en im so y u m - s o p u m m u js u n , y a k i-
m m m i? s in ; m e g e r d in m u m u n u n i$igi se n m is sin .
O g ö r ü r g ö z a ra y a n k a n d ile kuJ - k u rb a n
o la v im ; se n in k a n d ilin d e z ä ten a y d in h g i o n d a n
b u ld u .
O 151k denizine kul - kurban olayim ki mey
dana böylesine bir inci gkard i.
1000. B an a je h ä d e t sö z ü n ii s ö y le t j fü n fcü se n i,
z a m ä n in en y iie esi g ö rd ü m .
O d a , y a k m la n n d a n , k a v m in d e n elliy e yakin
a d a m d a , äîk y asin a d in y ö n ü n e y ü z ? e v ird ilc r .
A lt, h ilim k ih c iy la b u n ca b o g a z i, k ih ^ tan
s a tm a l d i ,'b u n c a h atki k u rta rd i.
H ilim k ih ci, k esk in qrclik kih qtan da k es-
k in d ir ; h attä y ü z le rc e o r d u d a n d a h a fa z la Üs-
tü n liik le r e ld e e ttirir.
MF.SNEVl S fR H l I G55
* Y a z ik la r o ls u n ; b ir lo k m a d ir, y c n d i d e d ü -
$ü n cem n c o ?k u n lu g u dondu - g itti.
B ir b u g d a y ta n e si, A d e m 'in gü n e§ in in tu tu l-
m asrna s e b e p o l d u ; y c ry ü z ü n ü n , g ü n c§ le A y "m
a ra sin a g ir m e s i. d o lu n A y 'in ru tu lm a siy la so -
n u ?la n d i.
I$te sa n a g ö n lü n a y d in lig i. B ir av u $ b al^ ik
yüzünden g ö n lü n A y*i, ü lk e r g ib i param par<;a
o ld u • e itti.
E k m e k , m ä n ä h ä lin d e y k c n , v e n m esi fa y d a li;
fak ai §ekle b ü r ü n d ü m ü , <;ifitlik m e y d a n a ge-
tirir.
H a m ye$il tik e n g ib i. D e v e y e r , o ycyi^ten
y ü z le rc e fa y d a e ld e e d e r , ta d alir.
F a k a t y e§ illigi g itti d e k u r u d u m u , on u 90I-
d e , y a z id a d e v e y eyin cc.
4010. D a m a g m i, a v u rd u n u y irta r, p a r a la r; ö y le
b ir y e tijm i? g ü l , k il:? o lu r ; y az ik -v a z ik .
Ekm ek de m än ä ek m eg i olduk<;a 0 ye$il
d ik e n e b e n z e r ; fak ai §im di $ ek le, sü r e te b ü rü n
d ü y a , a rtik k u r u d u . scrtle^ ü .
A n az li, n ä z e n in k i§i, b u n d a n örice d e äd e -
tin d i, onu vcm cye ah ^k in d m .
O a ü ?k a n lik la b u k u ru e k m e g i d e y em ey e
k a lk i$ iy o rsu n ; fa k a t m än ä, y erle k a n ju a rtik .
T o p r a k li, k a sk a tu d ili, d a m a g 1 y irtar b ir
h ale g e ld i. E y d e v e , a rtik b u o tta n cek in .
S ö z to p ra k la iyiee k a n § ü , b o sb u Ja n ik g e liy o r ;
su k a p k a ra b ir re n g e g i r d i ; k u y u n u n agzin i
k a p a t.
636 MESNEVI SERHt I
K a p a t d a T a n r i , ge n e d u r u lt s u n ; gü zel b ir
h alc s o k s u n ; b u la n d ir a n , o n u e ib e tte d u r u ltu r d a .
4 0 1 7 . * D ile g i sa b ir eld e e ttirir, tezlik d c g il. S a b r e t ,

A llah d o g ru y u d a h a iyj b ilir.
♦
* *
( §ER H)
3 8 5 7 . b e y itte n so n ra k i b ö lü m , H z . AH’ n in $chä-

d e tin i e sa s t u t m a k t a d ir :
H z . R a s ill- i E k r c m , A li’ u in , U h u d sa v a§ in d a n so n
r a , o sa v a ? ta $eh it d ü jm e d ig in c a tjik la n d ig im d u y u n -
ca, o m e rte b e , d a h a so n ra k eri§ e ce gin b ir m e rte b e
b u y u rm u ^ la rd i. H andak sa v a $ m d a , A bduvedd o glu
A m r , A lt’n in b a ? im y a ra la d ig i v ak it d e o n u , h a s inm
k a m y ü z ü n e a k a r k e n g ö r ü p , se n i, b e n d e n so n ra g e le -
c e k le rin en k ö tü sü , b a?m d an y a ra liy a c a k , sa k a b n i,
b a jin in k a m y la b o y a y a c a k b u y u rm u $ la rd i. B ir § ä b a n
ayuun so n c u m ä s in d a , R am azan ay in in fa z ile tle rin i
b e y a n ettik te n so n r a d a E y E b e ’l- H a s a n d e m i$ lc rd i;
b u a y d a a m e lle rin e n ü stü n ü , A lM h ’in h a rä m ettig i
§ ey le rd e n k a fin m a k ü r . So n ra H z. R a s ü l, a g la m a y a
b a s)a m i§ la r, H z . A li, se b e b in i s o r u n c a , y ä AU b u y u r-
m u $ la rd i, R a m a z a n a y in d a . se n in k ä m m h cläl b ilc c e k -
l e r ; b u n a a g liy o ru m . Sen R a b b in e n a m a z k ila rk e n ,
b e n d e n ö n c e g e lc n le rin v c b e n d e n so n r a g e le c e k le rin
e n k ö tü sü , S ä l ih ’in d e v e sin i ö ld ü re n lc e$it b irisi se n i
b a ^ in d a n y a r a la y a c a k ; sa k a h n i, b a ?in in k a m y la b o
y a y a ca k . H z . A li, b u h ä l, d in im in se lä m e d y lc m i o la -
c a k d iv e so ru n c a R a s ü lu lla h , e v e t b u y u r m u jt u . A U ,
bunvrn ü z e rin e b u d e m i§ ti, b e n im i?in b ir m ü jd e .
H z . A li, k e n d isin i ö ld ü rm e y i k u r a n A b d ü rra h m ä n
b. M ü lc e m 'e ra s tla d ik ^ a , ben b u y u r u r la r d i, onun
— F . 42
658 MESNEVI SERHl I
y a $ am asim d ilc m e k te y im ; oy sa b en i ö ld ü rm e y i d i-
icm e k te .
H z . A li, h icrcrin k irk m c i yili R a in a z a n ayrn in on -

dokuzun cu g ü n ü sa b a b n am a zin a p k a r k e n d e jc h id
e d ile c e g im aîkâ sö y le m i$ ti. A y m g ü n . m e sr itte M ü l-
c e m o g lu ta ra fm d a n zeh irli k jli^ la, A b d v c d d o g lu ’n u n
y a ra la d ig i y crd en y a ra la n m i§ la r, y irm ib irin c i cum ä
g e c e si R a su lu llä h a k avu $ m u § lar, o g e c e sa b a h a kar$i
N e c e f te , §im di z iy a re t-g ä h olan m c rk a tle rin e d e fn e -
d ilm ijle r d ir (M . 6 6 1 ).
Y a ra la n d ik ta n so n ra k i v a siy y c d e ri $ u d u r :
“ S iz e v a siy y c tim , A llä h ’ a ?irk k o ^ m a m a m z , M u

h a m m e d sa lla llä h u alcy h i v e f l l i h i ' n i n sü n n e tin i z ä y i’-
e tm e m c n iz d ir. B u iki d ire g i d ik in , bu ta k d ird e k m an -
m a z sim z . ,
D ü n b en a rk a d a $ im z d im ; b u g iin siz e ib r e t im ; ya-

n n sa siz d e n a y rila c a g im . K a lir s a m , k a m m in v e lisi,
sä h ib i b e n im ; ö lü r se m , z ä te n ö lü m v a a d e d ilm i$ tir b a
n a. O n u b a g ijla r sa m z b u , b en im i<;in A llä h ’a yakin -
h k tir ; siz in i<;inse se v a p , iyi b ir i j. B a g i$ la y in ; “ A l-
lä h ’ in siz i b a g i§ la m a sim , s u f la n m z i ö r im e sin i se v m e z
m is in iz ? " (X X IV . N ü r, 22) ( N e h c ’ü l- B e lä g a ; M u
h a m m e d A b d u h $ e rh iy le ; M ü e s s e s c t ’ü l- A ’ lcm iy y i li']-
iM a tb u ä t; B c y r ü t- 1 9 6 9 ; c. III, s. 2 1 ).
M ü lc e m o g lu ’n un lu tu lm a stn d a n so n ra on a y em ek
v e rilm e sin i, a 9, su su z b ira k ilm a m a sim , ho$ cu tulm a-
srn i, y a ta c a g i y erin , d ö je g in y u m u ja k y a p ilm a sim d a
e m ir b u y u rm u $ , h attä k e n d ile rin e su n u la n sü tü n y a-
n s im i9tik ten so n ra k a la n y a n s im d a o n a g ö n d e r m ij,
fa k a t 0, z eh irli sa n a ra k i 9m e m isti. E h lib e y tin , o n u s a g
M tS N K V l SkitH l I 659
b ira k m a y a c a g in i a n la y in c a da, gcne v a siy y e tle rin d e ,

“ E y A b d e lm u tta lib o g u lla r i, ö c a lm a k ig in , E m ir ’ iil-
M ü ’m in in k a tle d ild i d iy e M ü s lü m a n la r m , sa k m k an -
la rin a g ir m e y in ; b e n im i9in an cak k a atilim i ö ld ü r ü n ;
b a k in , g ö r ü n ; o , b a n a b ir k ill? v u r d u ; o n u n v u ru ^ u n -
d a n v e fat e d e r s e m , s iz d e on u b ir v u ru § la ö ld ü r ü n ;
ijk c n c c eem eye k a lk u jm a y in ; A llä li’m sa lä ti o n a ve so -
y u n a o lsu n , R a s ü h iilä h ’ta n d u y d u m ; sa k in m b u y u rd u ,
kuduz k ö p eg i b ile e z iy e tle ö ld ü rm c y in ” b u y u rm u g tu
(a y m , s . 7 6 - 7 8 ; F a d ä il ’ ü l- H a m s e ; I I I , s . 5 4 - 7 0 ; A liy -
y ü n rn in 'e l-m c h d i ila ’l- la h d ; s. 3 8 1 - 4 1 2 ; S e y y id M u h -
sin E m in ü d d in ’il- H u s e y n i: A 'y ä n ’ü $ - § ia ; §am -1366
H. 1 9 4 7 ; c. I I I , s. 5 6 -7 4 ).
3 8 6 5 . “ N e o l m u js a k a le m y azm i$ , m ü re k k e b i k u -
r u m u jt u ,, m e ä lin d e b ir h a d is v a rd ir (K ü n ü z 'ü l- H a k a a ik ,
I I , s . 3 7 ).
3 8 7 3 . « B i r ä y e tin h ü k m ü n ü d e g i$ tirir, y ah u t geri

b ir a k ir s a k , y a o n d a n h a y irlisiw g e tir ir iz , y a h u t o n u n
e § id in i; b ilm e z m isin k i A llä h ’ in h e r je y e g ü c ü y e te r .”
( K u r ’i n , I I , 106) B e y itte äy et-i k e rim e d e n la fz a n ik ti
b a s v a rd ir . 2 8 7 4 b e y itte , n esh in h ik m e tin i a n la tm a k ta ,
n e sh e d ilm e si m ukadder o lan hükm ün, zam äna tä b i
o ld u g u n u , n c sh c d ild ik tc n so n r a y s a y e rin e g e tirile n ,
t e s r i' ed ile n hükm ün zam äna uygun b u lu n d u g u n u
b ild ir m e k te d ir (2 9 7 - 2 9 9 . b ey itle rin izah äh in a b k .).
3886. “ A lla h y o lu n d a ö td ü rü le n lc ri ö lü sa n m a .
O n la r d irile rd ir v e R a b le r i k a ü n d a riz ik la m r la r , fe r a h -
fa h u r b ir h a ld e A U äh ’ in o n lara e ttigi l ü t u f vc ih sa n la rla
v e o n la r , h e n ü z k e n d ile rin e k a tilm a y a n la ra , fa k a t a rd -
la n n d a n g c lm c k te b u lu n a n la r a , b ilin ki n e k o rk u var-
660 MESNEVI SFRHl I
d ir o n la r a , n e d e m a h z u n o lu rla r d iy e m ü jd e v e rm e y i
is t e r le r .,, ( K u r J4 n , I I I , 1 6 9 -1 7 0 ).
3890. " L a ,, y ok d c m e k tir; n e f y c ijä r e ttir ;

" B e l f l ,, e v c t d e m e k tir ; ta sd iy k v c ik rä ra i$ arettir. A m i
zam anda b e y itte , K u r ’ ä n -i K e r i m ’in V II. sü re sin in
(A ’ rd f) 1 7 2 -1 7 3 . ä y e t-i k erim e le rin e ijä r e t ed ilm e k -
te d ir (1 2 6 0 . b e y tin iz lh m a b k .).
3902. "E y akh e r e n le r, ö z ü -sö z ü te m iz o la n la r,

k o rk m a n iz , sa k in m a m z i?in k isa sta h a y a t v a r s iz e .,,
( I I , 179) B e y ittek i “ H ’l k isfls,, ä y e t-i k e rim e d e n a lin -
m i§tir.
3 9 1 0 . " K ü r k ü te r s g iy m c k ,, d a r ilm a k , ö fk c le n m e k ,
h a d d in i b ild irm e y e k a lk m a k , y a p ila n a k a r jilik ta b u lu n -
m a k m ä n ä la rin a g e lir. " K ü r k i i m ü te rs g iy d ir m e , k ü rk -
leri te r s g iy d ik ,, ta rz in d a , sö z a ra sin d a k u lla m lir . E s -
k id e n 9o c u k la n k o rk u tm a k i?in k ü rk ü te r s g iy e r lc r ,
y ü z ü g ö s te r m e z le r , ay i g e ld i, k u rt g e ld i d iy e g ö r ü n ü r le r ,
o n larin h u y su z lu k la rin a , y a ra m a z lik la n n a en ge l o l
m a y a 9a h $ ir la r d i; b u ä d e tin sö z e g e ^ m e sin d e n m e y -
d a n a g e lm i^ tir.
3 9 1 4 . " R a b b i m i z , b izi d o g r u y o la se v k e ttik te n so n

ra k a lb e le rim iz i s a p tir m a v e k cn d i k a tin d a n b iz e ra h
m et b a g jf l a ; § ü p h c y o k k i s e n , fa z la siy la b a g i§ la y a n -
s m . „ ( ( K u r 'ä n , I I I , 8 ).
3915. "T e m iz k a r d e § le r „ sö z ü m e tin d e " ih v ä n - i

s a ß ,, d iy e g e ^ m c k te d ir. " lh v ä n Ju s - S a f S „ h ic re tin I I .
y ü z y ilm d a b ü n y ele$ en , I I I . y ü z y ü in d a ( V I I I - I X . M )
m e rk e z i B a sra d a o la n b ir t o p lu lu g u n , k c n d ile rin c
v e rd ik lc ri a d d ir . B u g iz li to p lu lu g u n te d v in e ttig i clli
iki risS ley e d e " R e s ä i l ü lh v ä n ’is - S a f ä ,, d e n m i$ tir. B u
risä le le r , y ild iz b ilg is in e , riy ä z iy ey e , r a e ta fiz ig e , fel-

se fe y e , m a n tik a , ilä h iy ä ta , ta sa v v u fa ä tittir . B u b a k im -
d a n , d e v rin c du ilm i b ir a n sik lo p e d i m ä h iy e tin d e d ir.
B u risä le le re g ö r e k ä in ä t, T a n r i ’d a n , g ü n e g in lgigin m ,
g ü n e $ te n z u h ü ru g ib i z ä h ir o lm u § tu r. M u t la k varh k
o la n T a n r i ’d an a k il, o n d a n n e f is , y ä n i a k t i f ve p a s if
k a a b iliy e t, n e fis te n m addc, on dan ta b ia t, ta b ia tta n
a s i m , c isim d e n d o k u z g ö k , o n la rd a n d o r t u n s u r , g ö k -
le rlc u n su rla rd a n c a n siz la r , n e b a tla r v e c a n lila r m e y
d a n a g e lm ig tir. B ö y le c e b u sistc m i, y a z d i o la ra k ö n ce
bu risä le le rd e g ö rm e k te y iz . th v än ’ ü s- S a fa ’m n siy ä si
te s ir im , b ü tü n a ?ik lig iy la b ilm iy o rsa k d a is lä m d ü gü n -
c e sin d e k i te siri p e k b ü y ü k o lm u g tu r. B u n la r , H in d -
I r a n v e Y u n a n fe ls e fe s in i Islä m a ta tb jy k e d en «I-Iu -
k e m ä ” fe lse fe sin i m e y d a n a g e tirrm ^ lerd ir ki agiri
v a h d e t? i t a s a w u f e h lin in in a n ? la n d a b u n la rla y o g -
ru lm u g tu r. B u to p lu lu ^ u n , tsm äiU o ld u g u sa n ilm a k -
ta d ir (I slä m A n s ik lo p e d is i; cü z. 5 0 ; s. 9 4 6 - 9 4 7 ).
M e v lä n ä , “ t h s ä n - i S a f ä ,, sö z ü y le b u n la n k a sd e t-
m iy o r , te m iz k a rd e g ie r, m ü ’m in le r m ä n a sm a a liy o r ;
b ilh a ssä ercn lcri k a s d e d iy o r ; « S ö z b u d u r a n c a k , m ü ’
m in le r k a rd e g tir le r” äy et-i k e rä im e sin e igäret b u y u -
ru y o r ( X L I X ; H u c u r ä t , 10). A n c a k , g e n e b u to p lu -
lu g u n te siriy le b u s ö z , t a s a w u f eh li a r a sm d a b ir te rim
o la r a k k u lla m lm a y a b a g la m ig tir; b u g ü n b ile t a s a w u f
e r b a b i, “ ih v än -i s a f ä ” , b ilh a ssa “ ih v ä n -i b ä safä,., sö -
z ü n ü b ir terim o la ra k k u llan tr.
3 9 3 2 . « B i r g ü n d ü r k i h i? k im se , k im se y e y a rd im
e d e m e z o g ü n v e o g ü a h ü k ü m , A lllä li’ m d ir .« ( K u r ’
än, L X X X II; I n f itä r , 19)
MÜ.VS1V1 5I R H l |
3 9 3 7 . “ E n g e r ? ek s ö z , 5ä ir L e b id 'in , b iiin ki A l-
la h ’ta n b a jk a ne v a rsa h e p si d e b o § tu r, a siJsiz d ir sö -
z u d u r .,, ( H a d is ; C a m i’ ; I , 8. 36 ). B u b e y it a r a P 9a d ir .
L e b id , Islä m d e v rin e u la§m i§J M ü s lü m a n o lm u s

h icri 41 d e (6 6 1 ) ö lm ü stü r. H a d ise a lin a n , b ir k a sid c -
sin in ilk m isr a id ir. K a s id c n in m a tia ’ b e y ü n in tü rkecsi
§ u d u r:
Bilm ki Allah'tan bajka ne varsa boftur-,

Her nimei de tnutlähaa geter -gider.
3 9 4 4 . " M a lla r in iz i A Jlah y o lu n a s a r fe d in ; k en d i-
Ie rin iz i, e lle rin iz lc teh lik ey e a tm a y a n , iy üik ed in ”
( K u r 'a n 5; I I , 195).
3 9 4 7 . K u r 'ä n ; I I I , 1 6 9 -1 7 0 . 3 8 8 5 . b e y tin iz ah in a bk.
3 9 4 8 . B u ve b u n d a n so n rak i iki b e y it a ra p v a d ir.

I lk iki b e y it, H u se y n b. A la n s ü r ’il- H a llä c ’in ik i b ey -
tin in , a z b ir t a sa r r u fla M e sn c v i’ nin v e z n in c so k u l-
in a sin d a n m e y d a n a g e lm ijtir . A slm rn tü rk g c si ju d u r :
A güvendigim kifiler, öldürün beni ;

$ünkü y04amam, ölümümdedir benim.
Öliimiimdedir benim yafamam;
Yafamamsa ölümümdedir bemrn (L . Masstgnon
bastmi; 3 3 -3 4 ).
3 9 5 0 . K u r ’än -i K e r i m ; I I , 15 5 -1 5 6 . 1 1 4 7 . b ey tm
iz ah in a bk.
MESNEVI 5F.RH1 I 663
3 9 5 8 . H z . A ll’ n in ; *
Kihfh hanfer feslegenimizdir bizim;
Yut olsun nerkisk mersin agactna.
§erbetimiz, düpnammtztn kantdtr;
Käsemis de kafatan.
m c ä lin d c k i iki b e y tin d e n ah n n u $ tir. (D iv a n , s. 3 5 ).
3961. b ey itten so n ra k i b ö lü m . F u r u z a n - fe r m e r-
h u m , M ü slim 'd e n a h n d ig im b ild ir iy o r v e e m tin n ak -
le d iy o r. H a d isin m e ä li s u d u r :
“ E b ü - S ä i d ’d e n riv ä y e t e d ilm i$ tir: R a s u lu llä h , A l-
lä h 'in sä la n ü sc lä m i on a v e so y u n a o ls u n , m in b e re
o t u r d u d a b u y u r d u k i : A llä h , b ir k u lu n u d ü n y ä n l-
m c tlc r in e , z in e tle rin e sä h ib o lm a k la T a n n in d in d e k i-
lere säJaib o lm a k a r a s m d a m u h a y y e r k ild i; d iled ig in i
se ? d e d i; in d in d e k ile n de a ^ ik la d i, b ild ir d i. O k u l,
A lla h in d in d e k ileri se v ti.” (M a ä h iz , s. 3 9 )
F u r u z a n - fe r , b u n v ly e t in , Ih y ä ’ d a , H ily e ’ d e . D e -
lä il’ ü n - N ü b ü w e ’d e , F ü y ü z ä t ’ ra, E b ü ’ l- F ü tfih te fsiri’ -
n d e m u fa ssa ) o la ra k ge ^ tig in i sö y lü y o r v c so n k ita p ta n
m e iin n ak led iy o r (M a ä h iz , s. 3 9 -4 0 ).
3 9 6 7 . “ A lla h ’la b ir v a k tim o lu r ki v a k te n e §eriat
sä h ib i b ir p e y g a m b e r s ig a r , n e A lla h ’a m ä n e n yakin
b ir m c le k .” M u h a d d is le r , b u h a d isi m e v z ü ’ sa y a rla rsa
d a m ä n ä b a k tm in d a n istig ra k älem in i b ild ir d ig in d e n .
h a d is sa y ilir ( M a v z u ä t ’a b k . s. 6 8 ).
3 9 6 8 , “ G ö z ü n e k a y d i, n c h a d d in i a § t i.„ ( K u r ’ä n - j
K c r i m ; L I I I , N e c m , 17).
3984. “ D e k i: E y Y a h u d i o la n la r, e f e r g e r?e k tc n d e
ö b ü r in san la r h ä r i? , k e n d in iz i, A llä h ’in d o s t la n sa y i-
y o r s a m z , sö z ü n ü z d o g r u y s a istey in ö lü m ü v e eb e d iy en
664 MESNEVI SERHt I
iste y e m e z lc r o n u , e llc riy le h a z irla d ik la n $ eyler y ü z ü n

d e n ve A llah z ä h m te n b ilir.,, ( L X I I ; C u r o u a , 6 -7 ).
H z . M u h a m m e d 'in , " B u äy etin in d ig i gü n ö lü m ü

iste s e le r d i, y c ry ü z ü n d e b ir tek Y a h u d i k a lm a z d i, h epsi
d e ö lü r d ü ,, b u y u r d u g u riväy et e d ilm i? tir ki M e v lä n ä ,
3 9 8 5 . b e y itte b u n a i$aret etxn ck ted ir. (A h ä d is-i M e s-
n e v ij s. 3 9 - 4 0 ).
3 9 9 2 . " M c l c k l e r d e d ile r k i: R a b b im iz , b iz i d e sen

y a ra ttm , A d e m o g u lla ru u d a. O n la n y em ek y e r, su
i<;er, e lb ise g iy e r, k a d m la rla g ö rü $ ü r - b u lu 5u r , h a v v a n -
lara b in e r, u y u r, ra h a tla $ ir, b ir y a ra tik o la ra k y a r a t tm ;
b iz e y se b u §ey lerin b irin i b ile v e r m e d m ; on lara d ü n -
y ay i v e r, b iz e ä h ir e u , Y ü c e v e ü stü n A lla h , ( K u d r e t )
e lim le y a ra ttig m u , rü h u m d a n ru h ü fü r d ü g ü m ü , ol d e -
y ip d e o lu v e re n le rle , siz in le b ir m i t u t a r im ; b ö y le b ir
?ey y a p a r m iy im b u y u r d u .„ (H a d is - i K u d s i ; B l- Ith ä -
f ä t ; s. 9 8 - 9 9 ) .
4 0 0 4 . B u b e y itte n v e so n ra k i b e y itle r d e n , M e v lä -
n ä ’ n in b u b a h isle r i y a z d in r k e n b ir $ey y e d ig in i a n la-
m ak tay iz .
B ir in c i c ild in s o n u
YANL1S - DOGRU CETVELl
BütUn ihtitrsAmimiza rahmen bÄn yanli$lar gözden kac-

roiSi bclJrlilerini ösUrlerimi«lc sunuyor, bu cetvele göre diizcl-
tiJmesini recÄ edivoruz.
S ahife S atir Y anli? Dogru

11 9-1« njtlellif m tlelllfl
X V III 25 Celeii Celebi
XXI 22 N ieholon Nicholson
X X X II 21 {I5u ssatirin yerine "her sahifesiiuie dOrt
Mitun üzerine 25 s aliri ihtiva eden,"
s a tin gireeektir.
23 14 SAsftmiler SäsAnller
26 24 g itt. gitti.
51 22 yardigci yardiroci
03 28 yanp varip
67 23 k lf ir in kifirin
70 11 hilkAye hikAyc
73 9 H. C.
74 23 («kllenler cckinenler
»0 6 Faooi Saini
89 23 lvünüs K ün üz
112 18 S em ’da S am ’da
121 12 JA in ä
167 18 gOeöroz Korüme
1Ö7 31 öSyle ¥öylc
168 20 ttmmetine Ummetime
171 13 otnur m em ur
230 18 Are? Ale?
227 22 Aernak aeinm ak
231 10 U n lc H uröc
26ü 3-4 Klirm le de jjilti E lim de g itti, aya-
ayagim da &m> da
282 24 H . 1359 - 1399) H . 1359-1389) adina
290 3 vidün dtvÄn
2<H 23 $im a k S im üi
387 9 kopup kokup
iS 9 8 yav dir yazdir
503 23 lr z m m i ir z in u i
508 7 sfiÜh sAlik
5*1 6 IianiiAme’ Hannäne
578 I heraefi hcmonca
582 14 haktan halktan
581 10 her?eydir lier$eyedir
592 23 dttragazimisa dara& icinu/a
603 6 oncusunu onuncusu
003 19 H asüklünden liastllfjndeu
GOS 21 M u ta ffifir M iita ffifin
611 13 refi* nefis
620 8 M üriivvctle MürUvvette
626 8 T avanm
1
Tnvam oi
GiO * täbiindedir tAliindedir
0*3 yasil nasil
6+3 26 yolahm i yalirm
668 21 ki vakic ki o vaktc

Abdülbaki Gölpınarlı - Mesnevi Şerhi 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Abdülbaki Gölpınarlı - Mesnevi Şerhi 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MESNEV1

M illi E g it im G e r.flik ve S p o r B a k a n lig i Y a y tm la i D a lre s i B a ? k a r ü ig in m

S.Ü. MERKE2 KÜTÜ?’*'*—

H r ls 'ij ttnJnnn »nun dilaetiinc kanm alari , . 132 _

159 - 161 104

A v hayvanlari - A rslan. T a u n ’ya dtiyanm ak -

sini kuyudu g u n n e s i ................................. 272 _ 161

TÄcirin dudoyu kafesten d ifa riy a atm asi, film iif

D u d u n u n tftclrc vecU ederck u fu p gitinesl . . . 354 — 355 202

K artinlar akd iilaru üst o l u r l a r ................................. 440 245

N’ uli’un, to plu m un a, a styfinn düfenlcr... demesi,

] : ;- m i'r ■- i", -;]• 3 3 7

■■i . , . ' . 'i ■ ■ i. ■

"M e a n e v i 5 « r h i'' n d c k i m e tin cercemesi, K onyo. M e v lä n l

« J ^ ill < J ^ V l ü i . J I ^jA j } »A1'

<4. ^* * «3» 44%£-l*

fljl j » iä i* J '<'■»■> CluU-

S>-Ul w ji< Oy** i' je '*' 4“ “

jy-i )3 £&'}'-‘Mi 'Ju* \*>>

N e tih le y a w la n bu y a z im n «onuna v« o rtay o e k le ne n

tan «o m a kayit ve te»cil edilirken y ai.lm if. Bu ketcbcnin

Hindtaran'li Ahdullah ogfln Muhli», altm la bezedi. D o «,

K etebeden an liy o ru * k. hu nü.ho, Su ltan V clcd in der-

67 7 Recebinin ( 1 2 7 8 ) dördüneü. onbirinci, or.seldzinci

t “ .n 5m V ü W d e 11278 yihni" * * - 28 ., y a hut XU,

pj£j\ jUyl -» d.• 5

<t—J.il ^ „ Jo* I J f u 'l1

^JsLm yy^\ mjo.

C*- W «JJ* ij* ^»^Oi

ß o** '* ^aIdü'I ij* J < O L jl

^*«4»«»i IJ fJb Umi 1 ^ 4

f-Afrj UäJ Jk-M^ V jL .J tV^>* J ‘ <• J —lll

^.tf. 1 ) c£ jl y1^ \mrm*“~’

<0U J ^ U w l h H - I f L-« Ai ^.<w Stjam*.

-a>*uu sJaj ^Ull o dü

trfhjf Jb'L' tr Jl/M rrV**)

J ju jljy , ij,* ,/jljl j

Sol y a m n d a , bu yazi ?u nü rctl e devam e d ip b itm s k te d ir

yL* 4j\~ ^j» *1 ^3*^1

j «V j ' <J" J <*•*-** <J)I

c/.j'-J' J O ^ - l J-, ,J* ^30

#V~* «J-*— J ^ 0k»“i alU**

*JL—J <—4^ ^ UZ-.V

j l ^) J - J j 5-il 4i’w >} M*l

j ^.j> . j*~y> —*r.^j

<-.u j * j «•>'» J-»_>

\V-“) c£«*—J j ^r*— **' < ^ x "-

"B u hükm ü sfibit o la n p e k b ü y iik k ita b i. b u k a d ri ulu-

d a la n m a k , istlnsäh cd ilm e k, okunup mart&si nnlanrr.sk. vnk-

A lt in la yazilm ty o lan bu vn kfiyeden de a n la ? i!d i* i sriln

»u n d a n b e j ytl, o n b ir giin »o n ra b ittig in e g ö r t , b elk i de yazii-

N ü jb a n m b irin c i cild in d e 6, 8, I I , 13. 17, |9 , 2 0. 2 3,

d iye b a ^ a m a k ta ; ik in c i '»Ji^ l M üste y a z ilm ij (* . I), k ita p ,

b e y tiy le b itm e k te d ir (*, 6 2 3 ). Bu n iish ad a, S u lla n V e le d 'in

Bu n ü s h a n in , H. cild in d c, m ul u m Dib& ce'den ön cc, *detä.

h u lä ia y o llu a n ls ta n ve a»il D ib ä c e 'y p b ir g ir if m a h iy e tin i

M e v lä n ä M üz«fli*nde 1193 No. da ve te ?hirde bulunan.

ve üatüne “ C ll' LU ^ U ljl

yÄn* "® u b e re k «t'«ri 90 k

ßu a*li nüsh ad n n «o nra, " M e in c v i" n in cski ve **pl*ir>

2. S ü le y m an iy e K . tly ü p S u lta n , HuaTev P a ja , H z. H ä lid

S it ti ve k e u a r la r i n;e?in m ukavva ciltJe c ilt le n m ijt ir ,

d e s urh la dibace, " s ^

■ -*-1^ j) — Ol-v»- } j -2. & J C . ' ^ J

S.Ü. MERKE2 KÜTÜ?’'—

C- W «JJ ij* ^»^Oi

yL* 4j\~ ^j» 1 ^3^1

j «V j ' <J" J <•-** <J)I

j ^.j> . j~y> —r.^j

\V-“) c£«—J j ^r— **' < ^ x "-

lt. Edcbiyat i’a k iille ü Basimevi — 1961, ■, 30 31 vc N o t).

\y 'i t £■!? ;V- (V

Ijj» _ H ,)',•& J >r&■* *j**» j ->V

OL* 4 ' , i ,VL- l»Ä'y J- <1»'»j ^ Y » J j - 1»

cS>- v “/? * (•■5v- r " 1

J U w x lj tf-**-' «-»'•>' »fc~0 i <J'*>‘

W—1 • j l —t1 ->' *>-

[ ) {2» 3 ) JjftlUI w Jl» yt' c t** f U ; ‘ 1*1

^ i J -03* O f <rn-m i <1A. w f »

6. K o n y a 'd a . a v u k n t. rohrwetli T a h ir M ih fV m n huüi