Professional Documents
Culture Documents
KĠMYA TEKNOLOJĠSĠ
Ankara, 2011
Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve
Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak
öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıĢ bireysel öğrenme
materyalidir.
Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.
PARA ĠLE SATILMAZ.
ĠÇĠNDEKĠLER
AÇIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1 .................................................................................................... 4
1. KOROZYON DAĞILIMI .................................................................................................... 4
1.1. Korozyon....................................................................................................................... 4
1.1.1. Korozyonun OluĢma Nedeni ................................................................................. 5
1.1.2 Korozyon Reaksiyonları ......................................................................................... 5
1.1.3. Korozyona Etki Eden Faktörler ............................................................................. 6
1.1.4. Korozyon Tipleri ................................................................................................... 7
1.2. Atmosferik Korozyon ................................................................................................. 11
1.2.1. Atmosferik Korozyonun Nedenleri ..................................................................... 12
1.2.2. Atmosferin Korozyon Açısından Sınıflandırılması ............................................. 14
1.2.3. Atmosferik Korozyonun Elektrokimyasal Mekanizması..................................... 15
1.2.4. Atmosferik Korozyondan Korunma .................................................................... 17
1.3. Elektrolitik Korozyon ................................................................................................. 18
1.3.1. Korozyonun Elektrokimyasal Mekanizması ........................................................ 20
1.4. Korozyondan Korunma Teknikleri ............................................................................. 21
UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 22
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 28
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2 .................................................................................................. 30
2. KATODĠK KORUMA ....................................................................................................... 30
2.1. Katodik Korumanın Esasları ....................................................................................... 30
2.2. Katodik Korumaya GiriĢ ............................................................................................. 32
2.2.1. Galvanik Katodik Koruma ................................................................................... 33
2.3. DıĢ Akım Kaynaklı Katodik Koruma Sistemi ............................................................ 38
2.4. Sistemlerin KarĢılaĢtırılması ....................................................................................... 42
2.5. Yer Altı Tanklarında Katodik Koruma ....................................................................... 43
UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 44
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 49
MODÜL DEĞERLENDĠRME .............................................................................................. 51
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 53
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 54
i
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 524KI0110
ALAN Kimya Teknolojisi
DAL Petrol- Petrokimya, Petrol- Rafineri
MODÜL Korozyon ve Katodik Koruma
Bu modül, metalleri elektro kimyasal etkenlerden ve
MODÜLÜN TANIMI metalleri katodik olarak koruyabilme ile ilgili bilgilerin
verildiği öğrenme materyalidir.
SÜRE 40 / 32
ÖN KOġUL
YETERLĠLĠK Metalleri korozyondan korumak
Genel Amaç
Bu modül ile gerekli ortam sağlandığında, korozyonu katodik
yöntemle koruyabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI
Amaçlar
1. Metalleri elektrokimyasal etkenlerden koruyabileceksiniz.
2. Metalleri katodik olarak koruyabileceksiniz.
ii
GĠRĠġ
GĠRĠġ
Sevgili Öğrenci,
1
2
3
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
AMAÇ
ARAġTIRMA
1. KOROZYON DAĞILIMI
1.1. Korozyon
Korozyon, en genel anlamda malzemelerin çevre etkisiyle bozularak kullanılmaz hâle
gelmesidir. Ancak bu terim daha çok metallerin çevresiyle tepkimeye girerek metalik
özelliklerini kaybetmesi olayını ifade etmek için kullanılmaktadır.
Korozyon ülke ekonomisi için çok önemlidir. Her yıl, yıllık çelik üretiminin dörtte biri
kadar bir kayba sebep olmaktadır. Kentlerin havası, yağmur suları (sülfürik asit ya da nitrik
asit izleri) ve deniz suyu korozyonun baĢlıca etkenleridir.
Halk arasında demirin korozyonuna paslanma denir. Pas, Fe(OH)2 formüllü bir
korozyon ürünüdür.
4
Metallerin korozyonları içerisinde en önemli ve tehlikeli boyutta olanı, demirin
korozyonudur. Üretim kolaylığı ve düĢük maliyet birçok yerde çelik ve demir kullanımını
yaygınlaĢtırmıĢtır. Özellikle boru hatları ve tankların metal yüzeyleri, korozyona karĢı
koruma amaçlı kaplanmaktadır. Ancak bu metalin herhangi bir noktasında oluĢabilecek
muhtemel tahribat neticesinde belli noktadan baĢlayarak çok hızlı Ģekilde korozyon
mekanizması çalıĢmaya baĢlar.
Anodik reaksiyon: Metalik iletkenden iyonik iletkene olan pozitif yük transferini
gerçekleĢtiren elektron reaksiyonudur. Anodik reaksiyon daima bir oksitlenme
reaksiyonudur.
Örneğin, Me → Me+ + e-
Katodik reaksiyon: Metalden elektrolite negatif yükün transfer olduğu elektrot
reaksiyonudur. Katodik reaksiyon daima indirgenme reaksiyonudur.
Elektrot reaksiyonu: Elektrolit ve metal ara yüzeyinde yük transferine neden olan
kimyasal reaksiyondur.
5
Elektron
1. Çözülme
3. GeçiĢ
2. Azalma
Ortamın etkisi: Metallerin korozyona uğrama hızı büyük ölçüde bulunduğu ortamla
ilgilidir. Ortamdaki nem miktarı, asitlik–baziklik durumu, havanın, oksijeninin
veya suyun ortam tarafından geçirilebilme yeteneği, kaçak akımlar ve çeĢitli
bakteriler korozyonu baĢlatıcı ve hızlandırıcı etken olarak karĢımıza çıkar.
Taneler arası özellik farkları: Metallerin tane boyutları arasındaki farklar ve iki
tanedeki farklı konsantrasyonlar neticesinde iki tanenin sınırı, korozyon
baĢlangıcı için uygun bir ortam oluĢturur. Çok düĢülen bir hata olarak
6
paslanmaz çelik malzemelerden imal edilen tanklar ve benzeri yapılardaki
kaynak bölgeleri üretici tarafından hiç beklemediği hâlde korozyona
uğratmaktır. Bu korozyonun önüne geçmenin yolu ya elektrotlu kaynak
kullanmak ya da önleyici olarak galvanik anotlu katodik koruma sistemi
uygulamaktır.
Sistem dizaynı: Korozif malzemelerin depolandığı sistemlerde korozif ortamın (su
vb.) birikmesini önlemeye yönelik tasarımlar uygulanmalıdır. Ayrıca arasında
sıvı birikintisine neden olabilecek çok ince aralıklardan kaçınılmadır.
Metal yüzeyinde eĢ değer Ģiddette oluĢan korozyon türüdür. Korozyon sonucu metal
kalınlığı her noktada aynı miktarda azalır. Atmosfer ortamında ve herhangi bir dıĢ etkenden
etkilenmeyen, tamamı aynı cins malzemeden üretilmiĢ olan metaller homojen korozyona
uğrar.
Galvanik korozyon
Özetle bir elektrolit içine daldırılmıĢ iki farklı metalin birbiri ile teması hâlinde daha
elektronegatif olan metal yüzeyinde meydana gelen korozyon olayıdır.
7
Resim 1.2: Farklı metallerin oluĢturduğu korozyon (galvanik korozyon)
Galvanik anot, bir yapıyı katodik olarak korumak üzere kullanılan ve bulunduğu
ortamda pozitif iyon hâlinde çözünerek akım üretimini sağlayan elektrottur. Korozyona
uğramakta olan bir metale kendinden daha aktif olan bir metal (galvanik anot) bağlanacak
olursa bu durumda katot reaksiyonu için gerekli olan elektronlar galvanik anot olarak
bağlanan metalin kendiliğinden yürüyen yükseltgenme reaksiyonu ile sağlanır. Böylece
korunan metal yüzeyindeki bütün anodik reaksiyonlar tam olarak durur. Galvanik anotlu
katodik koruma da bu temel ilkeye dayanır.
Bir çelik boru hattını galvanik anotlarla katodik olarak korumak için boru hattına
kendinden daha aktif bir metal (magnezyum anot vb.) bağlanır. Böylece oluĢan galvanik
pilde magnezyum anot, çelik boruda katot olur. Anotta magnezyum çözünerek elektron açığa
çıkarır. Bu elektronlar, katodik reaksiyon elektron ihtiyacını karĢılar. Sistemin kendiliğinden
çalıĢabilmesi için anot ve katot arasında devre direncini yenebilecek kadar bir potansiyel
farkın olması gerekir.
Galvanik anot çeĢitleri
o Magnezyum anot
o Çinko anot
o Alüminyum anot
Olmak üzere üç çeĢit galvanik anot vardır.
Çatlak korozyonu
Metal yüzeyinde bulunan bir çatlak içinde veya dar bir aralıkta oluĢan korozyon
çeĢididir. Bu korozyonun temel nedeni, çatlak içi ile çevre elektrolit arasında oksijen
8
konsantrasyonu veya metal iyonu konsantrasyonunun farklı oluĢudur. Çatlağın dıĢ kısımları
katot olacağından bu bölgede korozyon görülmez.
Oyuklanma korozyonu
Korozyonun çok dar bölgeler üzerinde yoğunlaĢması sonucu derin ve dar oyuklar
Ģeklinde meydana gelen korozyona oyuklanma korozyonu denir. Bu çukurların derinliği,
yaklaĢık olarak çapı büyüklüğündedir. Çukurların ağız bölgeleri genellikle korozyon ürünleri
ile doludur. Metal yüzeyinde karıncalanma görünümünde, tehlikeli bir bölgesel hasardır.
TabaklaĢma korozyonu
Taneler arası korozyon, ektrüzyon veya hadde yüzeyine paralel olarak gerçekleĢirse
buna tabakalaĢma korozyonu denir. Alüminyum ve alaĢımlarında görülen bu tür korozyonda
hasar, haddeleme yönünde uzamıĢ tane sınırından meydana gelir. Korozyona uğramıĢ metal
tabakalar birbirinden ayrılır ve oluĢan korozyon ürünleri malzemenin tabakalar hâlinde
birbirinden ayrılmasına sebep olur.
Seçimli korozyon
Bir alaĢım içinde bulunan metallerden birinin diğerinden önce korozyona uğramıĢ
hâlidir. %70 Cu + % 30 Zn’den oluĢan pirinç içinde bulunan Zn kolayca korozyona
uğrayabilir. Korozyon sonucu alaĢım yüzeyinde Zn konsantrasyonu azalır ve normal sarı
renk, bakır kırmızısına dönüĢür. Çok sık rastlanan bu seçimli korozyon olayına çinko
azalması adı verilir.
Erozyon korozyonu
9
Özellikle boru sistemlerinde ve limanlarda çok rastlanan bu tür korozyonda metal ile
korozif ortam arasındaki bağıl hareket nedeniyle metalin aĢınma hızı artar. Metal yüzeyinde
delikler, oluklar ve hendekler oluĢur. Su içinde hareket hâlindeki birçok yapıda kendini
gösterir. Ortamda katı parçacıkların varlığı korozyon hızını daha da artırır.
Toprak zemin içerisinde tren, tramvay ve metro gibi raylı taĢıtların kaçak akımı yer
altı borularında çok Ģiddetli ve hızlı korozyona sebep olur. Hattın her noktasında toprağa
doğru bir akım oluĢur. Metal, Faraday Kanunu’na göre korozyona uğrar. Bilhassa raylı
taĢıttan yayılan kaçak akım negatif kutbun raya bağlandığı nokta civarında borudan tekrar
raya döner ve korozyon riskini oluĢturur.
Gerilim korozyonu
10
Kavitasyon korozyonu
Aralık korozyonu
Perçin, cıvata, conta gibi altı örtülü yüzeylerde ve aralıklarda meydana gelen önemli
bir korozyondur. Bu tür korozyonunun meydana gelmesi için aralık, çözeltinin girebileceği
kadar geniĢ, aynı zamanda çözeltinin çıkamayacağı kadar dar olmalıdır. Aralık içinde
bulunan sözü geçen çözelti doygun olduğu için gerekli oksijen kısa zamanda tükenir.
Böylece aralığın içi ve dıĢı arasında oksijen iyonu konsantrasyonu farkı, aralık korozyonuna
sebep olur.
Demir ve çelik, atmosfer içinde bulunan oksijen ve rutubetin etkisi ile korozyona
uğrayarak pası oluĢturur. Fiziksel olarak yumuĢak ve geçirgen bir yapıda olan pas, diğer
metallerde olduğu gibi demiri korozyondan koruyucu bir kabuk özelliği göstermez. Aksine,
metal yüzeyinde su buharının yoğunlaĢması ve kükürt oksitlerinin absorbsiyonu için uygun
bir ortam oluĢturur.
Doğal hâlde bulunan temiz atmosfer bileĢiminde su buharı dıĢında korozyon yapacak
baĢka bir bileĢen mevcut değildir. Havadaki su buharı doygun hâlden daha az olduğu zaman
bile korozyona neden olabilir. Sıcaklık arttıkça relatif rutubet (birim hacimdeki hava içinde
bulunan su buharı kütlesinin, aynı sıcaklıkta ve aynı hacimde doygun hava içinde bulunan su
buharı kütlesine oranı) azalır, buna karĢılık sıcaklık azaldıkça relatif rutubet yükselir. Relatif
rutubetin % 100 olduğu sıcaklık, söz konusu havanın çiğlenme noktasıdır. %70’ten yukarı
olması hâlinde gece gündüz sıcaklık farkı nedeniyle metal yüzeyinde yoğunlaĢma sonucu
ince bir sıvı filmi oluĢur. Metal yüzeyinde sıvı filminin oluĢmasına neden olan minimum
relatif rutubete kritik relatif rutubet denir. Rutubetin bu değerden daha düĢük olduğu
zamanlarda metal yüzeyinde sıvı tabakası görünmez. Ancak, çok ince kapiler boĢluklar
içinde sıvı hâlde su bulunabilir. Metal yüzeyinde toz ve kir gibi kapiler özelliği olan katı
tanecikler mevcutsa su buharının yoğunlaĢması daha kolay olur.
12
Kirleticiler Yer Konsantrasyon mg/ m3
KıĢ 350
Endüstriyel bölge
Yaz 100
Kükürt dioksit (SO2)
KıĢ 100
Kırsal bölge
Yaz 40
Endüstriyel bölge 4,8
Amonyak
Kırsal bölge 2,1
KıĢ 7,9
Klorür * Endüstriyel iç bölge
Yaz 5,3
(*) YağıĢta ölçülen
KıĢ 57
klorür (mg/L) Kırsal deniz kıyısı
Yaz 18
KıĢ 250
Endüstriyel bölge
Yaz 100
Katı tanecikler
KıĢ 60
Kırsal bölge
Yaz 15
Tablo 1.2: Atmosferik kirleticiler tipik konsantrasyonları
Sıcaklığın etkisi
Atmosferik korozyon hızı, metal yüzeyinde oluĢan sıvı filminin yüzeyde kalıĢ süresine
bağlı olduğundan korozyonda sıcaklığın büyük etkisi vardır. Sıcaklık düĢük olduğu sürece
metal yüzeyinde kuruma gerçekleĢecek ve korozyon devam edecektir. Bu nedenle atmosferik
korozyon hızı sıcaklığın düĢük olduğu kuzey bölgelerinde, güney bölgelere nazaran daha
fazladır. Bunun dıĢında sürekli değiĢen sıcaklık, metal yüzeyindeki yoğunlaĢmayı
kolaylaĢtıracağı için korozyonu artırıcı olarak rol oynamaktadır.
Atmosferik korozyonun yürümesi için mutlaka suya ihtiyaç vardır. Bu nedenle yıllık
yağıĢ miktarı ile korozyon hızı arasında doğrudan bir iliĢki vardır. Ancak yağıĢ miktarı
kadar, sıklığı ve kuruma süresi de önemlidir. Bu nedenle bölgedeki rüzgâr hızı ve yönü de
önemli rol oynamaktadır. Rüzgâr kurumayı çabuklaĢtırdığı gibi yüzeyde toplanan kir ve
tozların sürüklenerek uzaklaĢmasına da neden olur.
13
1.2.2. Atmosferin Korozyon Açısından Sınıflandırılması
Korozif atmosfer
14
Korozyon Hızı*
Atmosfer Cinsi Koroziflik Derecesi (*) m/yıl
Kuru kırsal atmosfer
Kuru endüstriyel atmosfer Hafif korozyon 1–5
Kırsal rutubetli atmosfer
ġehir atmosferi Orta korozyon 10
Endüstriyel olarak kirlenmiĢ rutubetli
atmosfer Korozif 20
Yoğun Ģekilde kirlenmiĢ deniz
atmosferi ġiddetli korozif 35
( * ) Korozyon hızı değerleri 10 yılın ortalaması olarak verilmiĢtir.
Tablo 1.3: Çeliğin çeĢitli atmosfer içindeki korozyon hızı
1.2.3. Atmosferik Korozyonun Elektrokimyasal Mekanizması
Atmosferik korozyon metal yüzeyinde meydana gelen bir dizi fizikokimyasal olayın
sonucu olarak ortaya çıkar. Korozyon reaksiyonunun meydana gelmesi için önce metal
yüzeyinde yeteri kalınlıkta bir sıvı filminin bulunması gerekir. Bu film, yağıĢlarda veya
atmosfer içinde bulunan su buharının yoğunlaĢmasından meydana gelir. Yapılan
araĢtırmalar, metal yüzeyinde 30 – 40 0A kalınlığında bir sıvı tabakası oluĢtuğu zaman mikro
korozyon hücrelerinde elektrokimyasal reaksiyonların baĢladığını göstermiĢtir. Demir ve
çelik yüzeyinde cereyan eden anot-katot reaksiyonu Ģöyledir:
Fe → Fe +2 + 2e–
Katot reaksiyonu metal yüzeyinde bulunan sıvı filmi içinde çözünmüĢ olan oksijenin
hidroksil hâline indirgenmesidir.
Bu iki reaksiyonun aynı anda yürümesi gerekir. Katot reaksiyonu için mutlaka oksijene
ihtiyaç vardır.
15
Korozyon hızı VI
I II III
ġekilde I. bölgede sıvı filmi henüz yeterli kalınlıkta değildir. Bu nedenle korozyon hızı
ihmal edilecek düzeydedir.
II. bölgede sıvı filmi kalınlığı 0,1–1,0 m kalınlıktadır. Bu bölgede korozyon hızı
maksimumdur. III. bölgede sıvı filmin kalınlığı 1 m – 1mm arasındadır. Oksijen
difüzyonundaki güçlük nedeniyle bu bölgede korozyon hızı azalmaktadır. Sıvı filmi
kalınlığının 1 mm’den daha büyük olması hâlinde korozyon hızı yaklaĢık olarak sabit
kalmaktadır.
Hava içinde bulunan inert katı partiküller, metal yüzeyine yapıĢarak yüzeyde sıvı
filmin oluĢması için uygun bir ortam yaratır. Böylece metal yüzeyinin ıslak kalma süresinde
artıĢ olduğu gibi korozyon hücrelerinin oluĢması da kolaylaĢır.
Kükürt dioksit (SO2) gibi korozyon bakımından aktif bileĢenler ise doğrudan
reaksiyona girerler.
Fe + SO2 + O2 → FeSO4
Bu reaksiyon için suya ihtiyaç yoktur. Metal yüzeyinde oluĢan demir sülfat, su buharı
absorbe etmek için uygun bir ortam oluĢturur. Böylece ikinci bir reaksiyonun meydana
gelmesine imkân hazırlamıĢ olur.
Reaksiyon sonunda açığa çıkan sülfürik asit, demir ile yeniden reaksiyona girer.
Böylece yürüyen zincirleme reaksiyon sonucu demir sürekli olarak pasa çevrilir.
Ortamda kömür tozu gibi kükürt dioksiti absorbe edebilen tanecikler bulunması bu
reaksiyonun daha Ģiddetli yürümesine neden olur.
16
1.2.4. Atmosferik Korozyondan Korunma
Korozyon, metal ile ortam arasında ara yüzeyde meydana gelen bir olaydır.
Korozyondan korunma yöntemlerinin temel ilkesi ara yüzeyde yürüyen reaksiyonları
durdurmak veya yavaĢlatmak amacını taĢır.
Çevre koĢulları (yağıĢ, rutubet, kimyasal kirlenme, toz ve katı partiküller vb.),
Yapının iĢletme ömrü,
Kullanılması uygun malzeme maliyetleri (adi çelik, alaĢım çeliği, demir dıĢı
metaller, plastikler, seramik, tahta veya beton kullanılması hâlinde birim
maliyetleri),
Daha asil metal tuzlarının anodik özellikte olan metaller ile teması önlenmelidir.
Örneğin, demir metali ile temas eden bakır iyonları ile demiri korozyona
uğratır.
Cu +2 + Fe → Fe +2 +Cu
Ġki farklı metalin bir arada kullanılması hâlinde galvanik etki (çeliğe göre katot ve
anot olan metaller)
17
Çeliğe göre katot olan metaller* Çeliğe göre anot olan metaller
KurĢun
Kalay
Pirinç Kadmiyum
Bakır Alüminyum
Nikel Çinko
Ġnconel
Monel
Paslanmaz çelik
(*) AĢağıya doğru inildikçe çeliğin korozyonunda artıĢ görülür.
Tablo 1.4: Çelik ile galvanik etki yapan bazı metaller
Çeliğin içinde az miktarda krom, nikel, bakır gibi metaller bulunması korozyona karĢı
büyük dayanıklılık sağlar. Bunun nedeni metal yüzeyinde dayanıklı bir oksit filmi
oluĢturması sonucu çeliğin pasif hâle gelmesidir. Çeliğin içinde az miktarda molibden
bulunması hâlinde korozyona direnci daha da artar.
Yapının hiçbir tarafında su birikintisine neden olabilecek çukur, aralık, cep, raf vb.
kısımlar bulunmamalıdır. Bu bölgelerde suyun kendiliğinden akması
sağlanmalıdır.
Kaynak çapakları taĢlanarak düzetilmeli, çukur bölgeler doldurulmalıdır. Boru
ağızları kapatılmalıdır.
Hava sirkülasyonunun zayıf olduğu kapalı bölgeler bulunmamalıdır. Bu bölgelere
sonradan boya uygulamak da mümkün olmaz.
Yapının doğrudan atmosfer etkisinde kalan bölgeleri mümkün olduğunca
küçültülmelidir.
Yuvarlak uçlar köĢeli uçlara tercih edilmelidir. Keskin kenarlar en az 3 mm
yarıçaplı olacak Ģekilde yuvarlatılmalıdır.
Düzgün yüzey sağlanması bakımından kaynak yapılması perçin veya cıvataya tercih
edilmelidir. Cıvatalar galvanizlenmiĢ olmalıdır.
Malzemelerin çıplak olarak zeminle teması önlenmelidir.
Çeliğin katodik karakterli baĢka bir metal ile teması zorunlu ise bu bölgeler tam
olarak izole edilmeli, tahta, alçı gibi ıslatıcı maddelerle teması önlenmelidir.
18
ve mikro büyüklükte korozyon hücreleri oluĢur. Elektrotlar metal bünyesi içinden
potansiyelin daha negatif olduğu bölgelere doğru akar. Pozitif potansiyele sahip bölgeler
anot, negatif potansiyele sahip bölgeler katot olarak rol oynar. Böylece katot bölgesinde
biriken elektronlar, katotta meydana gelen redüksiyon (indirgenme: elektron alıĢ veriĢinde
kazanan taraf) reaksiyonu ile harcanır. Anota ise oksidasyon (yükseltgenme: elektron alıĢ-
veriĢinde kaybeden taraf oksidasyona uğramıĢ olur veya maddelerin oksijen ile kimyasal
olarak birleĢmeleri) reaksiyonu sonucu elektron açığa çıkar. Anot ve katotta bu iki reaksiyon
bir arada yürür.
Voltmetre
–
Anahtar
e → e– →
Katyon→
Al k
Zn k
←Anyon
Elektron (-)
anot Elektron (+)
katot
e
e
Oksidasyon Al+3(aq) Redüksiyon
Alk→Al+3 +3e– Zn+2 + e– →Zn
Al+3(aq) k
Zn +2 (aq)
Al(NO3)3(aq) Zn(NO3)2(aq)
Bir korozyon hücresinin oluĢması için aĢağıdaki üç unsurun bir arada bulunması
gerekir:
Ġyon içeren bir sulu çözelti (elektrolit): Elektrolit direnci ne kadar düĢük ise
korozyon hücresinden gecen akım Ģiddeti de o kadar fazla olur. Çözeltinin
elektriksel iletkenliği çözünmüĢ hâlde bulunan tuzların konsantrasyonu ve
cinsine bağlıdır.
Yeteri kadar negatif potansiyelli bir anot: Anot metali elektronlarını vererek
pozitif yüklü iyon hâline geçer.
Anottan daha pozitif potansiyelli bir katot: Çözelti içinde bulunan iyonlara
elektron vererek indirgenme reaksiyonunu oluĢturur.
19
Anot ve katottaki elektron alıĢveriĢi elektrot yüzeyindeki kimyasal reaksiyonlarla
birlikte yürür. Anotta yükseltgenme, katotta indirgenme reaksiyonları meydana gelir. Bu iki
reaksiyon aynı anda yürür ve anot ve katottan eĢ değer miktarda akım geçmesine neden olur.
Anot veya katot reaksiyonlarının birinin yavaĢlaması toplam korozyon olayının da
yavaĢlamasına neden olur.
Korozyon olayı anotta meydana gelir. Anotta yükseltgenme reaksiyonu ile metal iyon
hâline geçer.
Me → Me +2 + 2e
Açığa çıkan elektron metal üzerinde toplanır. Bunlar, metal gövdesi üzerinde katot
bölgesine taĢınır. Korozyon olayının devam edebilmesi için açığa çıkan elektronların dıĢ
bağlantı yoluyla katoda taĢınması gerekir. Eğer anotta toplanan elektronlar taĢınamıyorsa
anot reaksiyonu kısa bir süre sonra dengeye eriĢerek durur.
Anot reaksiyonu sonucu oluĢan metal iyonları çözeltiye geçer. Ancak bazı hâlde
çözünmeyen bileĢikler hâlinde anot yüzeyinde toplanabilir. Bu durumda anodun çözünmesi
gittikçe güçleĢir. Buna anot polarizasyonu denir.
Katotta daima indirgenme reaksiyonu meydana gelir. Doğal sular ve zeminler içinde
katodik olay için iki temel reaksiyon vardır:
1.3.1.2. Polarizasyon
Korozyon hücresinden bir miktar akım geçtikten sonra anot ve katotta meydana gelen
kimyasal reaksiyonların etkisi ile elektrot potansiyelinde değiĢme olur. Katot
polarizasyonuna metal yüzeyinde hidrojen birikmesi neden olur. Anot ise oluĢan korozyon
ürünleri çözünmeyen bileĢikler hâlinde yüzeyi kaplayarak polarizasyona neden olur.
Polarizasyon sonucu korozyon hücresinin anot ve katot potansiyel farkı gittikçe azalır.
Anot ve katottaki polarizasyon özellikleri pratikte korozyonun önlenmesi açısından büyük
önem taĢır. Korozyonu önlemek için alınan tedbirler de polarizasyona dayanır. Pratikte
korozyonu önlemek üzere baĢlıca iki yöntem uygulanmaktadır. Bunlardan birisi metal
yüzeylerinin kaplanmasıdır. Böylece anodik potansiyel artırılmıĢ olur. Ġkincisi ise katodik
koruma yapılarak katodun polarize edilmesidir.
1.3.1.3. Pasiflik
Bir metalin korozyona dayanıklı olup olmadığı termodinamik olarak (∆G) serbest
enerji değiĢiminin iĢareti ile belirlenebilir. Ancak çoğu zaman belli bir ortamda
termodinamik olarak korozyona uğraması beklenilen bir metalin pratikte korozyona
uğramadığı görülmektedir. Bunun nedeni pasiflikle açıklanmaktadır. Bir metalin standart
elektron potansiyeli serisinde bulunduğu yerden daha asil bir metal gibi davranmasına
pasiflik denir.
20
Bazı metallerin korozyonu sonucu oluĢan oksit filmi metal yüzeyinde sağlam bir
kabuk oluĢturmaktadır. Bu kabuk metali çevre etkilerinden korumaktadır. Alüminyum ve
krom gibi bazı metallerde oksit filmi metali korozyondan tam olarak koruyabilmektedir.
Demirde meydana gelen oksit filmi ise belli bir potansiyele kadar metali koruyabilmektedir.
Bu önlemler grubundan katodik koruma dıĢındakiler korozyon hızını azaltan, baĢka bir
deyimle korozyonu kısmen önleyen yöntemlerdir. Katodik koruma ise korozyonu tamamen
önleyen etkili ve rakipsiz bir yöntemdir
21
UYGULAMA FAALĠYETĠ
UYGULAMA FAALĠYETĠ
Kullanılan araç gereçler: Beher, alüminyum ve çinko levha, hassas terazi, cetvel,
ince zımpara, eğe, balon joje, voltmetre, tuz köprüsü, pamuk
Al ve Zn levha hazırlayınız.
22
Levhaları hassas terazide ayrı ayrı tartınız.
Ġki çözeltiyi tuz köprüsü ile birleĢtiriniz. Tuz köprüsünü sabitlemek için spor
ve kıskaç kullanınız.
Kıskacı fazla sıkmayınız.
23
Levhaları dikey olarak behere yerleĢtiriniz.
Bağlantılarda temasın ve
iletkenliğin iyi olmasına dikkat
ediniz.
Ġletkenler arası gerilim farkını
ölçüp raporunuza yazınız.
mV değerinden ölçünüz.
24
Levhaları maĢa ile beherden alınız.
Levhaları yıkayınız.
Levhaları kurutunuz.
Nemi gidinceye kadar kurutunuz.
Bek alevi yerine etüvü de
kullanabilirsiniz.
Uzun süre bek alevinde tutarsanız
metaller eriyebilir.
Kuruttuktan sonra sıcaklıklarının
ortam sıcaklığına inmesini
bekleyiniz.
Ġlk kütleleri ile son kütlelerini karĢılaĢtırınız. Kütle değiĢmesine dikkat ediniz.
25
Malzemelerinizi temizleyip teslim ediniz. Cam malzemeleri dikkatli
yıkayınız.
Rapor hazırlayınız.
26
KONTROL LĠSTESĠ
DEĞERLENDĠRME
27
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME-1
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
AĢağıdaki cümlelerde boĢ bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.
6. Halk arasında pas olarak ifade edilen maddenin kimyasal formülü aĢağıdakilerden
hangisidir?
A) Au B) Al C) Fe D) Zn
8. Metalik iletkenden iyonik iletkene olan pozitif yük transferini gerçekleĢtiren elektron
reaksiyonu aĢağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
28
11. Bir elektrolit içine daldırılmıĢ iki farklı metalin birbiri ile teması hâlinde daha
elektronegatif olan metal yüzeyinde meydana gelen korozyon çeĢidi aĢağıdakilerden
hangisidir?
A) Aralık B) Çukur C) Galvanik D) TabakalaĢma
14. Bir korozyon hücresinin oluĢması için aĢağıdaki unsurlardan hangisi gerekmez?
A) Ġyon içeren sulu bir çözelti
B) Yeteri kadar negatif potansiyelli bir anot
C) Yeteri miktarda hidrojen
D) Anottan daha pozitif potansiyelli bir katot
DEĞERLENDĠRME
29
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
AMAÇ
ARAġTIRMA
2. KATODĠK KORUMA
Katodik koruma sistemi toprağa gömülü ve sıvı içindeki metalik yapıların
korozyonunu önlemek veya kontrol altına almak için kullanılan elektrokimyasal bir metottur.
Temel ilkeleri elektrokimyasal korozyon temellerine dayanmaktadır. Katodik koruma sistemi
korozyonu kontrol altına almak için elektrik akımına dayanan aktif bir sistemdir. Eğer
koruma elektrik akımı kesilirse korozyon materyal/çevre kombinasyonu için normal
değerlerde geliĢmesine devam edecektir. Eğer besleme akımı bütün koruma için yetersizse
korozyon azaltılmıĢ değerde geliĢecektir. Katodik koruma sistemi tesis edilip gerekli ayarları
yapılıp ve yeterli koruma akımı sağlandıktan sonra akımlar ve potansiyeller önceki duruma
göre genellikle sabit kalacak, akımlarda ve potansiyellerdeki aĢırı değiĢimler sistem arızası
olarak görülecektir.
Katodik koruma, korozyona uğrayan (korozyon sisteminde anot olarak davranan) bir
metalin potansiyelini değiĢtirerek onu katot olarak davranmaya zorlamaktadır. Çözünmeyen
bir soy anot yardımıyla korunacak bir yapı, devrenin negatif kutbunu oluĢturacak Ģekilde
doğru akım devresine bağlanır. Bu tip korumaya dıĢ akım kaynaklı katodik koruma denir.
Katodik korumanın bir baĢka Ģekli ise korunacak metalden daha aktif bir metali anot
olarak kullanarak yapay bir pil devresi oluĢturup aktif metalin korozyonu ile korozyona karĢı
korunacak yapıya elektron transferi sağlayarak yapıyı katot hâline getirerek korumaktır. Bu
metoda galvanik anotlu katodik koruma denir.
Katodik olarak bir metal yapıyı korumak için aĢağıda belirtilen referans elektrotların
karĢısındaki koruma potansiyel değerlerini sağlamak gerekir.
Katodik korumanın amacı, belirli bir ortamda her metal için sabit bir potansiyel
eĢiğin altında metali toprağa göre daha negatif olarak yükleyerek her tür korozyondan
korumaktır.
31
Elektrik
akım Elektron Elektrik
Elektron yönü akım akım
akım yönü yönü
yönü
KATOT
ANOT
Ġyon akım yönü
Elektrolit
Elektrolit
Sonuçta metal yapının her noktasından birim alana devamlı olarak akım gelmektedir.
Bu akım yoğunluğu, kaplamanın direncine ve o bölgedeki potansiyel farkına bağlıdır.
Dolayısıyla koruma için seçilen ölçüt, metalin toprak / deniz ile bağının kuracağı minimum
potansiyelidir. Ölçümler genellikle bakır / bakır sülfat (Cu / CuSO4) elektrotu referans
alınarak yapılmaktadır.
Bu Ģartlar altında;
Demir için katodik koruma –850 mili Voltun altında,
Bakır için katodik koruma –250 mili Voltun altında sağlanmaktadır.
Toprak / deniz ile temas hâlindeki metalin her noktasında minimum potansiyele
eriĢilmiĢ olması gerekir.
2.2. Katodik Korumaya GiriĢ
Katodik koruma alelade metali anot olarak çalıĢtırarak korozyona uğratmak ve buna
karĢılık korozyondan korunacak yapıyı veya yapıları katot olarak çalıĢtırmak suretiyle
korozyona karĢı koruyan geniĢ bir korozyon hücresi oluĢturmaktır. Katodik koruma iki yolla
gerçekleĢtirilir.
32
2.2.1. Galvanik Katodik Koruma
Elektron akım
Çelik boru
Yönü
Katot
Galvanik
(Kurban)
ġekil 2.2: Galvanik anotlu katodik koruma sistemi
Anot
Galvanik anot sisteminde gerekli Zeminde Akımın
katodik koruma akımıYönü
aktif olan bir metali
korozyona uğratarak sağlanır. Galvanik anotlu (Bu anotlar kurban anot olarak da
adlandırılır.) farklı metal veya alaĢımlarından meydana gelen korozyon reaksiyonları
vasıtasıyla kurulan korozyon hücresi potansiyelindeki farklılıklara göre çalıĢır. Örneğin,
demirin bakır / bakır sülfat referans elektrotuna göre arasındaki potansiyel farkı -0,4 ve
0,6’dır. Çinkonun bakır / bakır sülfat referans elektrotuna göre potansiyel farkı -1,1 Volttur.
Eğer bu iki metal elektriksel olarak birbirleriyle bağlanırsa demir ve çinko arasında 0,5–0,7
Volt potansiyel farkı olacak ve çinko anot olarak çalıĢarak korozyona uğrayacak ve aynı
zamanda koruma akımı sağlayan bir akım kaynağı olacak ve demiri katot hâline geçirerek
demirin korozyona uğraması önlenecektir.
Sistemin galvanik anotlu olarak belirlenmesinin daha uygun olduğu koĢullarda anot
tipinin en ekonomik ve en uzun ömürlü olanını tercih etmek gereklidir. AĢağıda anot tipleri
hakkında genel bilgiler sunulmuĢtur.
Magnezyum anotlar
Zemin içindeki elektrot potansiyeli yüksek olduğu için yer altı yapılarının katodik
korumasında genellikle magnezyum anot kullanılır. Pratikte iki tip magnezyum anot
kullanılır. Bunun biri Az–63 standardındaki magnezyum, diğeri de yüksek potansiyelli
magnezyum anottur.
33
Grafit anotlar
Petrol kokunun yüksek sıcaklıkta eritilerek grafit hâline getirilmesi ile grafit anot
yapısı elde edilir. Grafit anotlardan en fazla 2 mA/cm2 akım çekilebilir. Fakat zemin içinde
1mA/cm2 den fazla akım çekilmesi hâlinde anot 1–2 yıl içerisinde kullanılmaz hâle gelir.
Alüminyum anotlar
Alüminyum anotlar genelde galvanik anot olarak kullanılmaktadırlar. Ucuz ve hafif
oluĢu ve korozyon ürünleri (alüminyum tuzları) içme suyunu kirletmedikleri için su
tanklarının dıĢ akım kaynaklı katodik korumasında yardımcı anot olarak kullanılmak üzere
tercih edilir.
GümüĢ-kurĢun anotlar
KurĢun değiĢik alaĢımlar hâlinde deniz suyu içerisinde kullanılır. KurĢun anotların
yüzeyleri, elektriksel iletkenliği çok yüksek olan kurĢun peroksit tabakası ile
kaplanmaktadır. Bu oksit tabakası anodun tahrip olmadan uzun süre yüksek performans ile
çalıĢabilmesini sağlamaktadır. Örneğin, % 1–2 oranında gümüĢ kurĢun anotlardan 300
mA/m2 akım çekilebilmektedir. Endüstride daha çok Ag + Sb + Pb alaĢımları anot olarak
kullanılmaktadır. 5 cm çapında ve 30 cm boyundaki bir kurĢun anottan deniz suyu içinde 5–
20 amper akım çekebilmek mümkündür.
Çinko anotlar
Yer altı ve su altı yapılarında galvanik anot olarak saf çinko kullanılabilir. Deniz
içinde kullanılan anotlar % 0,1–0,5 oranında alüminyum içerir.
34
Katod
ġekil 2.3: Galvanik (kurban) anotların doğrudan bağlanması suretiyle yapılan katodik koruma
sistemi
Boru hatlarında olduğu gibi yer altı yapılarının katodik korumasında anotlar yapıya
çoğunlukla doğrudan bağlanmayıp aĢağıda verilen resimde görüldüğü gibi test kutusu
üzerinden bağlanırlar.
Katod
Avantajları:
Tesisi ekonomik olarak uygundur.
ĠĢletilmesi ve bakımı kolaydır.
AĢırı koruma potansiyeli yönünden oldukça uygundur.
Diğer metalik yapılar üzerindeki kaçak akım etkileri oldukça azdır.
DıĢ akım kaynağına gerek yoktur.
Tesisi kolaydır.
Minimum katodik enterferans vardır.
Bakımı ve iĢletim masrafları düĢüktür.
Tankların korunmasında tankın dıĢ çapı etrafında uniform akım dağılıĢı vardır.
Minimum istimlak ve irtifak maliyetinin az olmasıdır.
35
Dezavantajları:
Toprağa gömülü yapıların korunması için kullanılan galvanik anotlar korunan yapıya
kısa mesafede gömülür ve korunacak yapıya izole bakır hat (kablo) ile bağlanır.
36
2.2.4. Galvanik Anotların Korunacak Yapıya Bağlanması
Anotlar korunacak yapıya ya doğrudan kaynak edilerek veya yapı üzerinde bulunan
cıvatalar kullanılarak bağlanır. Su içinde askıda olan anotlarla yapı arasındaki bağlantı ya
yapı üzerine doğrudan monte ederek veya izole bakır atlamaları ile hem anoda hem de
korunan yapıya kaynak yapmak suretiyle sağlanır. Hatlar, anodun içine ya imalat esnasında
anodun içine yerleĢtirilmek suretiyle veya sonradan anot çekirdeğine kaynak yaparak
bağlanır. Termit kaynak katodik koruma sisteminin tesis edilmesi, bakım ve tamirinde geniĢ
bir suretle uygulanan birleĢtirme metodudur. Tüm bağlantılar ve ekler iyi bir elektrik teması
sağlanması için izole edilirler.
Gömülü yapıları korumak üzere tesis edilen galvanik anotlu katodik koruma
sisteminde sistemin kontrol edilmesini sağlayan test istasyonları vardır. Bu test istasyonları
ya toprak üzerinde bağlantı kutusu olarak veya toprak yüzeyine yerleĢtirilir.
Test istasyonları katodik koruma sistemlerinde birçok farklı testler için kullanılır.
AĢağıdaki Ģekilde potansiyel-akım test istasyonu görülmektedir.
37
ġekil 2.7: Potansiyel akım test istasyonu
Doğru akım
kaynağı
+ –
Yer Seviyesi Yardımcı Anotlar
Çelik Boru
Katot
38
oksit kaplı titanyum tüp veya Ģerit anotlar yerleĢtirilir. Anotlar kendini yok ettiğinden ve
elektrik akımı yüksek olduğundan 20 yıla uygun bir kullanım süresi için gerekli malzeme
öngörülmektedir. DıĢ akım kaynaklı katodik koruma sistemi, galvanik anotlu katodik
koruma sisteminden daha güçlüdür ve potansiyel ayarlaması mümkündür. Ancak çevredeki
Ģebekeleri etkilemek gibi bir mahsuru vardır. Bu koruma tipi büyük Ģebekelerde tavsiye
edilir. Potansiyel uyarlamaları ile adaptasyonda elastikiyet sağlar. Fakat dağıtım
Ģebekelerinde diğer Ģebekelere etkisinin engellenmesine dikkat edilmelidir.
Galvanik anotlu sistemde olduğu gibi dıĢ akım kaynaklı katodik koruma sistemi metal
yüzeyini korozyondan korumak için doğrultucu vasıtasıyla bir koruma akımı sağlar. Anotla
katot arasındaki potansiyel farkı doğrultucu tarafından yapılan ilave bir enerji aktivitesi
vasıtasıyla anotlar tarafından meydana getirilir.
Pratikte dıĢ akım kaynaklı koruma sisteminin anotları, grafit yüksek silikonlu dökme
demir (HSCI), platin veya metal oksit kaplı titanyum anotlardır.
Uniform elektrolit, daha küçük değerde toprak direnci ve gaz ve asit çıkıĢını sağlamak
için anot yataklarında özel dolgu kullanılır. Toprak temas dolgusu normal olarak ya kok tozu
veya petrol kokudur.
DıĢ akım kaynaklı katodik koruma sisteminde anotlar ve anot yatağı periyodik olarak
kontrol edilmeli, tükenen ve zarara uğrayan anot varsa değiĢtirilmelidir.
DıĢ akım kaynaklı katodik koruma sistemi, bu sistemdeki doğrultucu ve diğer akım
kaynakları göz önüne alınmadığında iĢletme mantığı olarak galvanik sistemle aynıdır. Bu
sistemde diğer doğru akı kaynakları olarak güneĢ pilleri doğru akım jeneratörü, termoelektrik
jeneratörü kullanılabilir. Fakat genellikle yakınlarda bulunan alternatif akım kaynağından
alınan enerji, doğrultucu vasıtasıyla doğru akıma çevrilerek dıĢ akım kaynaklı katodik
koruma sisteminde kullanılır.
39
2.3.1 DıĢ Akım Kaynaklı Katodik Koruma Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları
Avantajı:
Büyük veya mevcut yapılar için tesis edildiğinde ekonomik olarak uygundur.
GeniĢ gerilim elde edebilme imkânı (Potansiyel farkı ancak doğru akım besleme
sisteminin büyüklüğü ile sınırlıdır.) vardır.
Kaplamasız, yetersiz kaplamalı ve geniĢ yapıların korunması için gerekli akım
sağlanır.
Anotların değiĢtirilmesi ekonomik olarak uygundur.
Yüksek toprak (elektrolit) dirençli ortamlarda uygulanabilir.
Zayıf kaplanmıĢ veya kaplamasız yapılar için etkili koruma sağlar.
Koruma etkinliği her zaman kontrol edilebilir.
Akım ve gerilim çıkıĢı her zaman değiĢtirilebilir.
Dezavantajları:
DıĢ akım kaynaklı katodik koruma sistemine sahip metalik yapılar için test
istasyonları, sadece boru ile bağlantısı yapılan hatlardan ve bunların bağlandığı kutu içine
yerleĢtirilen ölçü klemenslerinden meydana gelir.
Test istasyonlarının boru hatlarının içinden geçtiği kesonları, hatta bağlı izole flanĢ
bağlantılarını, boru izolasyon direncini, yabancı bir yapıya paralel gitme veya bu yapı ile
kesiĢme durumlarında enterferans etkisini ve anot yatağını kontrol ve test edebilmesini
sağlayan çeĢitli tipleri vardır.
40
ġekil 2.10: Toprak yüzeyinde test istasyonu
41
2.4. Sistemlerin KarĢılaĢtırılması
Galvanik Anotlu Katodik Koruma DıĢ Akım Kaynaklı Katodik Koruma
Sistemi Sistemi
1. DıĢ akım kaynağına gerek yoktur. 1. Bu sistem elektrik Ģebekesi
Katodik koruma için gerekli akım galvanik bulunmayan bölgelerde uygulanamaz.
anotlardan sağlanır.
2. Elektrik akımı Ģebekeden alındığı için
2. Bu sistemde akım maliyeti yüksektir. Bu ekonomiktir. Bu nedenle akım ihtiyacı
nedenle akım ihtiyacı yüksek olan boru için akım sınırı yoktur. Bu sistem, trafo
hatlarında tercih edilmez. Galvanik anotlu redresör ünitesi sayısı artırılarak çok uzun
katodik koruma sistemi 0.5 ile 1.00 mA’den boru hatlarında ekonomik olarak
daha az akım ihtiyacı olan boru hatlarında uygulanabilir.
ekonomik olabilir.
42
Anot ihtiyacı: 1 m2 yüzeyde yeterli katodik koruma sağlamak için gerekli
akıma katodik koruma akım ihtiyacı denir. Bu akımı anot vereceğinden bu
bilgilerden gerekli hesaplamalar yapılarak anodun boyutu tahmin edilen ömrü
ve gerekli olan anot sayısı bulunabilir. Daha önce gösterildiği gibi galvanik
anot olarak kullanılan en yaygın üç metal; magnezyum, çinko ve
alüminyumdur.
ġekil 2.13: Yer altı gaz ve petrol depolama tanklarının korozyona karĢı katodik koruması
43
UYGULAMA FAALĠYETĠ
UYGULAMA FAALĠYETĠ
Metalleri katodik yöntemle koruyunuz.
Kullanılan araç gereçler: Beher, demir levha, çinko levha, demir maĢa, metre, hassas
terazi, cetvel, ince zımpara, eğe, voltmetre, balon joje
44
Levhaları zımparalayarak temizleyiniz.
45
Çözelti içindeki hareketliliği
gözlemleyiniz.
46
Levhaları hassas terazide tartınız.
Rapor hazırlayınız.
Deney sırasında aldığınız notlardan
faydalanınız.
Raporu iĢlem sırasına göre yazınız.
Raporlarınızı kuralına uygun ve
okunaklı olarak yazmaya özen
gösteriniz.
47
KONTROL LĠSTESĠ
DEĞERLENDĠRME
48
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
4. 1 m2 yüzeyde yeterli katodik koruma sağlamak için gerekli akıma katodik koruma
……………………………denir.
8. Çözünmeyen bir soy anot yardımıyla korunacak bir yapı, devrenin negatif kutbunu
oluĢturacak Ģekilde doğru akım devresine bağlaması ile oluĢturulan katodik koruma
aĢağıdakilerden hangisidir?
9. Katodik korumada ölçümler aĢağıdaki hangi madde ve çözeltisi referans elektrot esas
alınarak yapılır?
A) Ag/AgCl
B) Zn/ Zn(NO)2
C) Cu /CuSO4
D) Al / Al(NO)3
49
10. AĢağıdakilerden hangisi galvanik katodik korumada kullanılan anot tipi değildir?
12. AĢağıdakilerden hangisi galvanik katodik korumada anot yatağının çevresine dolgu
malzemesi ile çevrilmesinin sebeplerinden değildir?
13. AĢağıdakilerden hangisi galvanik katodik korumada anot çevresine dökülen dolgu
malzemesinde bulunmaz?
14. Bir doğru akım kaynağının negatif uçunu boruya pozitif ucunu da anot yatağına
bağlayarak yapılan katodik koruma çeĢidi aĢağıdakilerden hangisidir?
15. AĢağıdakilerden hangisi dıĢ akım kaynaklı katodik koruma sisteminin avantajlarından
değildir?
DEĞERLENDĠRME
50
MODÜL DEĞERLENDĠRME
MODÜL DEĞERLENDĠRME
AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iĢaretleyiniz.
3. Elektrolit ve metal ara yüzeyinde yük transferine neden olan kimyasal reaksiyon
aĢağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Oksitlenme reaksiyonu
B) Elektrot reaksiyonu
C) Yükseltgenme reaksiyonu
D) Katodik reaksiyon
51
9. AĢağıdakilerden hangisi galvanik katodik koruma sistemlerinin avantajlarından
değildir?
A) Koruma akımının verimli kullanır.
B) Tankların korunmasında dıĢ çapı etrafında uniform akım sağlamaz.
C) DıĢ akım kaynağına gerek duyulmaz.
D) ĠĢletmesi ve bakımı kolaydır.
10. AĢağıdakilerden hangisi dıĢ akım kaynaklı katodik korumanının avantajlarından
değildir?
A) Büyük ve mevcut yapılar için ekonomiktir.
B) GeniĢ gerilim elde etme imkânı vardır.
C) Akım ve gerilimin değiĢtirilememesidir.
D) Koruma etkinliğinin kontrol edilmesidir.
12. AĢağıdakilerden hangisi galvanik katodik koruma ile dıĢ akım kaynaklı katodik
korumanın ortak özelliğidir?
A) Elektrik akımına ihtiyaç duyulmaz.
B) Akım maliyeti yüksektir.
C) Anotta kütle kaybı meydana gelir.
D) Anottan çekilen akım kontrol edilemez.
DEĞERLENDĠRME
52
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
1 korozyon 6 C 11 C
2 Elektrolit 7 B 12 C
3 metaller 8 D 13 A
4 pas 9 D 14 C
5 A 10 B 15 C
1 korozyonunu 6 katodu 11 C
2 elektrik akımına 7 D 12 D
3 çözünerek 8 A 13 A
4 akım ihtiyacı 9 C 14 B
5 kütleleri 10 B 15 D
1 D 7 A
2 B 8 D
3 B 9 B
4 C 10 C
5 A 11 D
6 C 12 C
53
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
ERDEN Seyit, M.Caner DEĞERTEKiN, Korozyon ve Katodik Koruma
Kocaeli - EMO -ġubesi, 2004.
54