Tr kMus iks iTa rihi

Ahme ta hinAk
Ak a Ya ynl a r1441Ta ri
h/ 151
ISBN9 75- 338- 427- 0
Buki tab nb tnha kla rAk aA. .'nea itti
r.
Ka pa k/ Emi nBe bekSa yf aDz e
ni/ Ak aDi zgini t
e siBa sk/Ba e rMa tbaas3568888
Ak a Ba smYa y mPa z arl
a maA. .
TunaCa d.8/ 106420K z
lay-Anka ra
Te l
:( 312)4321798-4338651
Faks :4322852
www.a kc ag.c om.t ra kc ag@a kca g.c om.t r
TRKMUS K STAR H
Ahme ta hinAK
Ahme ta hinAK
1956y l
ndaMa la tyadadodu. lkveor tar eni mi niMa latyadat a ma ml ad.1977y lnda
Ata tr kni ve rsitesiEi ti
mFa klt esi
nde nme zunol du.1977- 1990y ll
a rarasndaKonya
Ana dol uLi se sindeTa ri
hr etme niol a rak a l
t.1990y lndaSe l
ukni versitesinina m
olduus na vka z ana ra kMz ikOkut ma nol arakgr eveba la d.1993y l
ndaYks ek
Lisa ns
nt a ma ml adveSe lukni vers itesiEi timFa kltesiMz ikEi ti
miBl mne
re timg re vlisiol du.
Mz ik alma la r
na1974y lndaEr z ur umdaba laya nAhme ta hinAk,Mus ik
Ce mi ye tlerinde ,Er z ur umRa dyos undaveAhme tZe kiEr dal'da nz elde rsl
era larakKl a sik
Tr kMus iks iNa za riya tveudi crasi lei lgilihus us lardake ndi siniye titirmeye al
t.Konya
da, imdiKl trBa ka nls ana t
sol anUdNe c a t
ie li
k'de ni st
ifadee tti
.Yks ekLi sa ns
Eitimie sna s ndaCi nu enTa nrkor ur'unr encis iveodne mdea ynf aklt
eder e tim
Gr e vlisiol a nDr .Gl inYa hyai le a lt
.Bua ra dag ele
ne ks eludi c rasileilgiliaratrmave
alma larya pt .
Ha lenSe l
ukni ve rsite siEi timFa kl tesiGz elSa na t
larEi t
imiMz ikEi timi
r e tme nl iibl mnder eti
mGr e vli
s iolara k al
anAhme ta hi nAk' n;" Avr upave
Tr k- IslmMe de niye tindeMz ikleTe davi ,Ta rihge l
iimiveUygul ama l
ar
"i simliki tab
1997y l
ndaya y nla nd .Ayr caki tapol araki nc eleni pona yla nm ,fa kathe nz
yay nla nma m ol an" Tr kSa zMus i
k sindeSs lemeveUd inGe l
e ne kselcraYnt e ml eri
"
isi
ml ib irki ta bi le e itlider gilerdeya y nlanm ma ka leveya zlarbul unma ktadr.Gz e i
Sana tla rE itimiBl mBa
ka nol anveya zarnYks ekLi s anst ezda nma nvehoc asPr of.
M.Sa lihEr ga ni leuz unbi rsr ede nbe riz e r
inde al
mol dukl ar,M.Ra gpGa zimi ha l'
in
"An a dol uTr kl e r
iveMus ik stikba limi z"a dl e viri-yaz
m al
ma sdaya ynlanma ya
hazrha lege l
mi tir.
1999y l
ndaFr ans a '
yaAmi ensBe lediye si
ni ndz enl ediiveSe l
ukl uKl t
rve
Me de niye tinint antld " Ami ens2000l esc oul eur sdumonde "kl trves anat
orga ni zasyonu naud' ui leka tlarakTa ri hTr kMus iksiveTr kTa savvufMus iksiilei lgil
i
akla ma l
di nl etil
e rveTr kMus iksini nmz i
kt e rapidekine mii lei lgilikonu ma l
ar
yapm tr.
Ahme ta hinAke vl ivedr t oc ukba ba s
d r

Ta
raya
n:Mus
taf
aKa
rac
a

i
indeki
le
r
nSz .
..
..
..
..
.
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
11
BRNCBLM
1-1.Tr
kMus ik
siTari
hineGiri
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.13
1-2.Tr kMus iksiCor afyas.
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...13
1-3.Tr kMus ildsininYa yl
veTe sir
leri
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....13
1-4.Tr kMus iksininBa t
Mus iks
iveBe st
ecil
erineTe s
irl
eri
..
..
..
..18
1-5.Tr kl erdeNot aYa zs.
..
...
...
..
..
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...22
1.5.1.Ge ne lNot aTa rihi.
...
..
...
...
..
..
..
...
..
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...22
1.5.2.Ba tNot asnnMe n e
i..
...
..
..
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...22
1.5.3.Tr kMus iksindeNot a..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
23
Na yOs ma nDe deNot a s
...
..
...
..
..
...
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..25
Ka nte mi rol uNot a s
...
...
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...25
Na srAbdl b kiDe deNot as
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...
25
Ha mpa rsumNot as.
....
...
..
...
..
...
..
..
...
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..26
K NCBLM
Tr kMus ik siEi t
imKur uml a
n....
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..27
2-1.Ende rn- Hm yn....
..
...
...
..
..
..
...
..
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..27
2-2.Me vle vha ne l
e r.
...
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...
.27
2-3.Te kke le r..
....
...
...
...
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...
.28
2-4.Ca mi le r..
...
....
...
....
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...28
2-5.Me hte rha ne-iHm yn. .
..
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..28
2-6.z e lDe rsaneveEvTopl antlar
.
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...29
2-7.D rl elha n....
...
....
...
..
...
..
...
...
..
..
..
...
..
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..29
NCBLM
Ba lang cnda nXVI .YY.SonunaKa darTr kMus iks
i.
..
..
..
..
..
..
..
..
...33
3-1.Ha z rl
kveOl u umDne mi...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..34
a ma nMz ii...
....
...
...
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...
35
6/TRKMUS K STAR H
Hunl a rDne mi ndeTr kMz ikKl tr..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.36
Gkt r kle rDne mi ndeTr kMz i
kKl tr.
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.36
Uygur larDne mi ndeTr kMz i
kKl t
r..
..
...
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.37
Ka raha nlla rDne mi ndeTr kMz i
kKl t
r..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.38
F rb..
.....
.....
...
....
...
....
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...43
bn-iSi na .....
....
...
....
....
..
..
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...45
Sul t
a nVe le d....
...
....
....
..
..
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....46
Sa fi
yddi nAbdl mmi nUr me v.
..
..
...
..
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..47
Kut be ddi ni raz..
...
....
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..49
DRDNCBLM
Kl siknc e si(Pr ekl s
ik)Dne m. .
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...51
Abdl ka dirMe rag .
....
..
..
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...51
II.Mur ad. .
......
..
.....
..
....
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.57
Ahme dol ukr ul l
ah....
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...
.57
H z
rBi nAbdul lah.....
..
..
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...58
La dikliMe hme te lebi..
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.58
Ga ziGi rayHa n....
...
....
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
....
.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..59
e yhAbdl aliEf e ndi..
...
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....59
BE NCBLM
XVI I.Yz y ldaTr kMus iks
i.
...
...
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...61
Ka nte mi rol u...
....
...
....
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...61
Al iUf kBe y....
...
....
....
..
..
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....63
Ha fzPos t....
....
...
....
....
..
..
...
...
..
..
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...65
IVMur a t.
.....
....
...
....
....
...
..
...
..
...
...
..
..
..
..
...
..
...
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..67
Ha fzKmr ....
....
...
....
...
..
....
..
..
...
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...67
SaatiMus ta faEf endi..
...
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...67
Solakz ade ....
....
.....
...
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....
68
etariMur atAa ..
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.68
K ekDe r viMus t
afaDe de..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...68
EyyubiMe hme te lebi...
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.69
Zurna zenba i bra himAa ..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...69
SeyyidMe hme tNuhEf endi.
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.69
ALTI NCIBLM
TRKMUS K STAR H/7
XVI II.Yz yldaTr kMus i
ksi
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..71
Dne mi nnl Be steciler
i..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..72
ml e k i
z adeRe c epe l
ebi.
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..72
Buhur -zadeMus tafaItrEfendi.
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...
72
Yah yaNa z ime lebi.
...
...
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....75
EnfHa sanAa ....
...
..
...
...
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....76
Hafze ydaDe de ..
..
...
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.76
Kara sma ilAa ...
...
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...
.76
Nay Os ma nDe de ...
..
...
...
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...77
Zaha ryaEf e ndi .
.....
..
...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...77
Dilhaya tKa l
fa ..
....
...
...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...79
br
a himAa ...
......
..
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..80
eyhl islamEs atEf endi .
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..80
Ebube ki rAa ..
......
..
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.80
Tanbur Mus tafaa vu .
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...80
Tab'iMus tafaEf e ndi..
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...83
Abdl ha li
mAa ....
..
...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....84
Hek imba Ge vr ekz adeHa s
anEf endi.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.85
SeyyidAhme dAa .
..
...
...
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....85
K kMe hme tAa ...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...86
AliNut kDe de .
....
...
...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...86
YED NCBLM
XIX.Yz y lTr kMus iks
i.
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....87
SultanlII.Se lim. ...
..
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
89
Hac Sa dul lahAa .
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..90
Tanbur za k....
.....
...
..
...
...
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...91
Abdl ba kiNa srDe de...
...
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..91
SultanI I.Ma hmut ...
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..92
Abdr ra himKnhDe de ..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.92
Numa nAa .
....
.....
...
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....
93
Tanbur Ze kiMe hme tAa .
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...93
akirAa .
......
....
....
..
...
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..94
Hamma mi -z ade sma ilDe deEf e
ndi..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...94
EyyubMe hme tBe y...
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
100
8/TRKMUS K STAR H
Tanbur Ar ifAa ...
..
...
...
...
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.100
Kema niR zaEf e ndi...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.100
Basma cAbdiEf endi..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..101
orlulu k.....
.....
..
...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.102
Dellal-Za de sma ilEf endi.
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.102
Kaz ask erMus ta f
a zz etEfendi.
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.103
HaimBe y.......
....
...
....
..
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
105
SultanAbd la ziz..
.....
..
....
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.106
Kmr c -z adeHa fzMe hme tEf e
ndi.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.106
Ney ze nSa limBe y.....
..
.....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.106
RifatBe y. .
....
.....
....
...
...
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
107
Ney ze nSa lihDe deEf endi .
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
108
Ney ze nYus ufPa a .
...
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.108
Tanbur BykOs ma nBe y.
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.109
Hac Ar i
fBe y....
...
.....
..
....
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...109
Me de nAz izEf e ndi...
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
112
evkiBe y.....
.....
...
....
...
....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.113
Ma hmudCe lale ddinPa a ..
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
114
Hoc aZe ka De deEf endi .
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..115
Hac Fa ikBe y......
..
....
..
......
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.116
Ende rnAl iBe y...
....
...
.....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
,.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.117
NikoosAa ...
.....
...
...
...
.....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.117
Tanbur Al iEf endi ..
...
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.118
Ney ze nAz izDe de .
....
..
......
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
119
LeylHa nm. ..
....
...
....
..
.....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.120
Me hme tCe la l
e ddinDe deEf endi.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
121
SEK Z NCBLM
XX.Yz yldaTr kMus iksi..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.123
Bola henkNur iBe y....
..
......
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.125
Mus l l
uAmHa fzOs ma nBe y..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.125
Leon( Le von)Ha nc yan.....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
126
GiriftzenAs mBe y.....
....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.127
Hs eyinFa hr eddi nDe deEf endi.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.128
Santur Edhe mBe y....
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
129
TatyosEf endi ....
...
...
....
....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.129
TRKMUS K STAR H/9
Ude ke rciHa fzCe mi lEf endi.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
131
Ahme tAvniKonuk. ..
..
....
...
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.132
Mua llim sma ilHa kkBe y..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.132
RahmiBe y. .
....
.....
..
....
..
......
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.134
Lemi At l..
......
.....
..
.....
..
....
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.135
Dr.SuphiEz gi....
...
....
..
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.138
Ahme tRa simBe y....
...
....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.140
Selanikl iAhme tBe y...
....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.141
Kan unHACIAR FBEY. .
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..141
AliR fa ta a tay:...
...
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.142
Zeka i-zadeHa fzAhme tIrsoy...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.143
Bime ne n.....
.....
..
.....
..
....
...
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.145
Ney ze nTe vf ik....
..
.....
..
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..147
Rak mEl k utlu( Ra kmHoc a).
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
148
UdNe vre sBe y. .
..
.....
..
....
...
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.151
Tanbur Ce mi lBe y....
..
....
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.152
RaufYe ktaBe y. .
..
.....
..
....
...
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..159
RefikTa l
a tBe y....
...
....
....
...
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.161
Hs eyinSa de ddi nAr el..
....
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
162
Drr Tur a n....
.....
..
....
..
......
..
..
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
166
Mus ta faSuna r...
....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
167
NuriHa lilPoyr az ..
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
168
Me hme tFa hr iKopuz .
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
168
SuphiZi yaz be kka n. .
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.169
FehmiToka y.....
....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.171
Muhl i
sSa ba ha t
tin.....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
172
Seda tz topr a k...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.173
erifMuhi ddinTa rga n..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..174
RefikFe rsa n..
....
.....
....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.176
HafzSa de ddi nKa yna k..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.177
ZekiAr ifAt aergi n...
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...180
Sadilla y.....
....
...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.182
erif li..
.....
.....
....
....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..183
Mni rNur e ddi nSe luk...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.184
Hay da rTa tlya y....
....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..187
Rece pHa yr iYe nign. ...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...187
s
ma ilHa kkNe bi lolu...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..188
Kema lBa ta na y...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
188
Drama hHa san....
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.189
Yesa riAs mAr soy. .
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....189
Cevde ta la.
....
......
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
190
YorgoBa c anos ...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
....
191
Me sutCe mi l
....
...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..192
Rue nFe ritKa m. ..
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.194
10/TRKMUS K STAR H
Selaha ddi nP na r...
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
196
me rAl tu. ...
....
....
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
198
HalilCa n. ..
....
....
....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
199
Osma nNi ha tAk n....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
199
Emi nOnga n. .
....
....
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
200
FeritAl na r...
..
....
......
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.201
kr Tuna r.
.....
....
....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..202
Rea tAys u....
....
....
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.203
Muz a ffer lka r...
....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
204
SadiHo se s...
....
.....
....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.204
Kad rie n a l
ar .
...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..205
s
ma ilBa h aSr elsa n...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..206
Vec iheDa rya l...
....
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..207
Rta rda .....
....
.....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
208
Yus ufNa lke sen.......
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.209
Selaha ttin li
....
....
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
210
Selaha ttin na l...
....
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
210
FeritS da l....
....
...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..211
Kasm na ltekin.......
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
211
Dr.Ne vz a tAt l......
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..212
Alae ddinYa va a .
....
....
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
...213
Avni An l.
......
....
....
....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..214
TarkKi p. ....
..
....
......
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.215
Niya ziSa y n....
...
.....
...
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..216
Nec de tYa ar.
....
.....
....
...
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
.216
Ze kiMr en. ..
........
....
..
...
...
.......
.....
..
..
.......
....
..
....
..
....
..
...
.....
..
....
...
...
....
219
Seki pAyha nz
k...
....
..
.......
.....
..
....
......
...
...
...
...
...
...
..
.....
..
....
....
...
...
.221
Ahme tHa tipol u.....
..
...
...
.......
....
...
..
.......
....
..
...
...
...
..
....
....
...
....
..
....
....
.221
AkaGndzKut ba y..
...
...
.......
.....
..
....
.....
....
..
....
..
....
..
...
.....
..
....
...
....
...
222
Ak nz kan. .....
.....
...
..
.....
...
......
....
...
...
.......
..
...
...
...
...
....
..
....
...
....
...
...
...
223
Be ki rS t
kSe zgi n....
..
....
...
......
.....
...
...
......
...
...
...
...
...
....
..
....
..
....
....
...
...
.224
ErolSa ya n..........
....
...
...
...
.....
.....
...
...
....
......
..
...
...
....
..
....
..
....
....
...
....
...
..226
Cinu e nTa nr kor ur...
..
....
.....
.....
...
...
....
......
..
...
...
....
..
....
..
....
....
...
....
...
..227
Ka y na kl ar..
.........
....
...
..
....
.....
.....
...
...
....
......
..
...
...
....
..
....
..
....
....
...
....
...
..233
ONSOZ
Me ns ubuol ma kl agur urduyduumSe l ukni ve r
sitesiEi ti
mFa kl tesiGz e lSa na tl
ar
Bl mMz ikr etme nl iiAnaBi limDa lr etimGr evlisiol ara kye diy lda nbe ri
okut ma ktaol duum" Tr kMz i
iTa rihi "de rsi e
r eve si
nde ,Kl sikTr kMus ik mi zintarihi
il
ei lgi liha z rlkl armr enc i
le ri
mi z eda hagz elda hat ertiplivedz e nlisuna bi lme k
ama cyl aya zma yaba lam ol duum" De r
sNot lar",ge nileye rekbi rkita p ekl inedn t
.
Tr kMus ik siTa ri
hikonus undal ke mi z deya zlm okgz e lvedoyur uc ue se rler
bulunma kta dr .Bude rsnot larnya z ar ke ne l
be ttebune ml ika yna kla rdanf ayda land m.
r e nc ilerimebugz elka yna kl ardaz ama nz a ma nt antpt avsiyee tmi ol ma m nya ns
ra,
buka da r oks a y davet emi nihe rza ma nmmknol ama ya nbue s
e rlerde nr e nc il
e ri
mi zin
fayda lanma la rmmknol a ma ma kta dr.
Topa rla ma ya a l
t
mveke sinliklee ni yisiolduun uhi birz ama ni ddiae t
me diimbude r s
notla r- ve yaki t
a pdi ye bilirsini z-r e nc ile
rimi zeveb ukonudai lgi l
iol anl arada haz etbir
eki ldemu s ikt a rihimi zha kk ndabi rf ikirve rme yeyne l
ikol arakha z
rlanm tr .
Mus ikt arihimi z l
ei lgiliya y nla nm vehe nzya ynla nma m e serlerde n,i nter ne t
imk nl arnda nvene ml igr dmba za nektotveh atralarda ndaf a yda l
a nar akge ni bir
zama ndi limi nika pa saya nmus ikt arihi mi ziifadee tme ye altm.Bu alma daba z de t
ay
bilgile rbe l
kiokuyuc ula rtar afnda nge re ksizgr le bil
ir,fa katbe nceba zde t
a ybi lgilerbiz e
il
gi lidne mve yabe st
e ciha kk ndane ml iipu lanve rme ktedi r
.Ba zde taylari s edi pnot
ekl ndedi z ayne de rekkonubt nlns alama ya a l
tm.
Yuka rdai fa dee ttiimgi bi,bu al
maz ell
iklebi lims elvebi rincie l
de nka yna kla r
ada yal
olan,bukonudaya z
lm okde e r
li alma laradar akbol acakbi r al
made i l,die r
kayna kl arda nol duk af ayd a lan lm,de i
ikya zarvede i ikya kla ml arda ns ze dilenbi r
almani t
e lii ndeol an" De rsNot l
a r" dr.
Bu a l ma yya pa rkenf ayda land mt mya za rvekonui lei lgiliol anlarat e ekkr bi rbor
adde diyor um.Al ntya ptmt mki ta pveya zarisiml e r
i-
12/TRKMUS K STAR H
nika yna klara da lt
ndavedi pnot lardar e feransol arakbe l
ir me ye a lt
m,f aka tbukonuda
okt itizol ma mar ame ne e rgz mz de nka m ol an,be l
irtil
me mi ya nire fe rans
gs ter ilme mi bi rbi l
giva r sa ,bubi lgii lei l
gilika yna ks ahi plerinina f l
a r
nas n yorve
ho gr lerinibe kl i
yor um.
Ha tavet me ks iklikleriner ame nr e nc i
lervekonui leilgiliol anla rabukonudabi rfikirve
birya kl amve rebi li
rsemk endi mimut lua dde de ceim.
Ahme ta hi nAK
birinc ibol um
1-1TRKMUS K STAR H NEG R
Tr kmus iks it arihi,he mTr kle r
int ar ihboyunc amus ikyleol anhe rtrla l
ka s
n n,he mde
Tr kmus ilcsis istemiyl ebus istemea z okka ranhe rtr lmus ikni ni nce l
e nme si
deme ktir/1)
1-2TRKMUS K SCORAFYASI
Tr kmus iks ininc ora fia za me ti
,ar atrcykor kul ubi rte redddes evke der .BuTr k
r
k nn2500y li indeya y ld s aha n na z ame -tiylemt e na sipbi rc or afya dr.BugnTr k
olma ya nl ke lerdebi l
ebumus ikninka lnt larvet es i
rle ri,hi ol ma zs ai zle riva rd r.Ka ldki
bugnbi leTr kyur du,Kuz eyBuzDe ni z ik y larnda n( Ya kut istan) Tunak ylarna( Dobr uca,
De liorma n),Hi ma laya larna zkuz eyi nde n( Gne yT rkis tan) Vol gak y l
a rnaka da ruz anr.
Mus ikt arihikl t rt arihi nin,kl t
rt a rihideme de ni ye tt arihi ninbi re rbr an
d r.Bui nce li
k
unut ulma da nmus ikt ar i
hit e tki ke di le me z .
Cor afyavet ar ihc or afya yadavukuf arttr .XVa srdaHe ra t'
nt opogr af ya sbi linme de n,
Hs e yinBa yk a raveAl ii rNe va de vr indea a tayTr kmus iksinia nla tabi lme kmmk n
dei ldir.Ha ngil ke deha ngia s r
daha ngika viml erinot ur duu,ha ngidi l
le rinkonu ulduu,
hangide vle tveha ne danl arnhkmr a nol duu,ha ngidi n,me z hepvet arika tlarnya ad
bili
nme ksiz inge r e kibi rmz ikt ar ihid nl eme z/2)Ha lenz erinde al t
m zMa hmut
Ra grpGa zimi ha l'inOs ma nl ca 'danye niya z ya e viris i
niya pt m z" Ana dol uTr kl erive
Mus ik stikba limi z "isiml iki ta ptaAna dol uc or a fya sn nbi lemus ik devef olklor da ok
etkiliol duubi r okr ne kle rlea kla nm tr.Buc or a fyage r eibi linme de nhor onve
zeybe koyunl arnk yas l
a ya ma y z.
1-3TRKMUS K SN NYAYI LI IVETES RLER
Tr kmus ik sis iste mibugn,Ba tmus i ks is iste mi nde ns onr adnya yae n okya y lm
mus i
ks ist
e mi di r.Ayr caTr kmus ik si,s is temi nika b ule ttireme diimus iks aha la r
ndada
okde ri
nt e sirlerya pm tr.
*Y lma zz tuna ,Tr kMus ik si( Te kni kveTa ri
h) ;s .39.2-Y lma zz t
una ,Tr kMus iksi
(Te kni kveTa rih) ;s .39.
14/TRKMUS K STAR H
25a srdrTr kl er ,As yak tas n ne nbykk sm nda , Avr upak tasn nmhi mbi rk sm nda
veAf r
ikal ot as n nkuz e yv edouk sm ndauz unh ki mi ye tlerkur mu lard r.Bur a larda
brakt klarme de ni ye t
,kl trves ana tuns ur l ara ra sndamus ik ninne ml iye riva rdr.At l
as
Okya nus ui leBykOkya nusveHi ntOkya nus ui leKuz e yBuzDe niz ia ras nda kis aha
Tr kle ri
n2500y llkh kimi ye t,ye rle meveha ya ts a ha lar ol mu tur .(3)
slm l
e mi ndeTr kmus iks ih ki mi ye tvet e sirleri okg lke sinvebykt r .Ba lka nlar
veDouAvr upadaTr kmus iksininbykt e sirs aha larnda nbi ridir. sl m le mi ndee n
bykt esirlerbur a dagr l r .Zi rabut opr akl a rOs ma nl nc e sives onr as ol ma kz er ebi n
ylaya lcnTr kh kimi ye tindeka l m tr.Ba lka nla r'
daOr taa 'dabi r okTr kka vmi
yaa m ,ni ha ye tOs ma nllar1352' de ni t iba re nBa lka nla r'
f etheba lam ve550y l
kalm lardr. da re sinde kiSl a vka vi ml e ri lek ya ska b ule tme zde rec edes tnbi rme de niyeti
tems ile de nAl tmor duTr k mpa r
a tor luu( 1257- 1502)XI II.yz yldaSi bir ya'da nPol onya '
ya
Le t
onya 'da nKa fka sya '
yaka da ruz an yor du.Bununye rine( da hak k a pt aol ma kz ere)
Os ma nl mpa ra tor luununbi rpa ra s ol ara kK r
mHa nl ( 1460- 1783)ge mi tir.Buna
die rTr kde vl etle rininha ki mi yetindea s
r large i renvei lke lkl tr leriol anDouAvr upa
kavi ml erininhe ps ini nmus ik sindeTr kmus ik sinint esi rleribykol mu ;Tr ks az l
a r
,T rk
name lerikul la n lm tr.Rus lar,Be ya zRus la r,Ukr a nla r,Le hl er,e kveSl ova kla rgi biSl av,
Le t
onl ar,Es tonl a r,Udmur tlar,e r emi s- ler,Ma zilerg ibiDouAvr upa -Fi nka vi ml e ri
ni nha lk
mus i
k lerinini nc ele nme sini ns onuc uTr kmus iks inint es irlerinigs termi tir.
Gne ySl avk a viml e ri
,Sl ove nl e r
,S r pl ar ,H rva tlar,Ma ke donl ar,Bul ga rla r,Ka ra da llar,
Slavonl arveSl a vol ma ya nBa lka nka vi ml eri,Rume nle r,Yuna nl
lar,Ar navut larz e ri
ndez aten
Os ma nlnc es iTr kh kimi ye tiz leride rindi .Os ma nlla ri se;XI Va sr
ni ki nc iya rsnni lk
yll
a rnda nba laya n,XVa s
r da ni tiba r eni yi ceye r l
e e nh kimi yetle riylekl si
kmus ik l
e ri
ne
kada rbubl ge lereveka vi ml e renf uze ttiler.Tur a-nka vi ml e rdenol a nBul ga rlarveMa carl
ar
ze rindeTr kkl trvebua r adamus ikt es irlerini nk rntla rbugndea k e kilde
grl me ktedi r.Ha lkmus ik
le ri,s azla r ,us lle ri,e ki lleri,s lpl ar,na me le riTr k
mus i
k sininda mga snt ama kt ad r.Bi r okkl sikT rkmus iks ima ka ml arnns e yir
hus us i
ye tleriyl ebe r abe rge tiibi nle rc eBa lka nha lkmus ik sipa ras nnnot alar
yay nla nm tr.
slm l emi ndei s eTr kmus iks ini nnf uze de me di is a ha larda has onr a kia s
r larda
slml a m veuz a ktaka lm As yaveAf rikal ke l
e ridir.Kl sik slms a ha sndai se ,Tr k
mus iksind enka a bi lmi bl gegs ter me kmmknde i ldir.(4)
-Y lma zz tuna ,Tr kMus i
k si( Te kni kveTa rih);s .42.4-A. g. e.s.43.
TRKMUS K STAR H/15
Tr kmus iks inint es irler ini ngr l di lgi eki cil ke lerde nbi rideHi ndi stan' dr.(5)
Hi ndi stanc or afibi rk taol arakbugnkPa kis tan,Ba ngl ade ,Af ga nist anveHi ma laya l
a r
iinea l
r .Bul ot an nMs l ma nl art a rafnda nge r ekf ethi;Tr kl erin,Ga z ne l
ile r'
inveha lefi
olanTr kha ne da nla rn ne seridi rve1000y llarndab ala yanTr kh kimi ye ti1857' yeka dar
resme nde va me tmi tir.Fe the dile nbul ke deya aya nl arDouAvr upa 'n ni lke lka vi ml eri
dei ldi.B y kvee s kibi rme de ni ye tes ahi pt iler .Mi ll-dinr a ks lar
ka da rHi ndumus ikside
kar ma kveor ijina lbi rmus iki di . te.Tr kmus iks ite sirleribumus ik ninz erinebi nmi t
ir.
De re ce,de re ceHi ntl keveka vi ml erindeTr kmus iksit e si
rle rigr lr .Ni ha ye tKl sikTr k
mus iksini nbi re kol ,bi lha ssaXVI -XVI II.a s rlardaHi ndi st
a n'daz ellikl eDe l
hi ,Agr ave
La hors a rayl arndat e e kk le t
mi ti r
.Or a daTr kbe s tek r l
a r
n nya pt
e serle r" Hi ntlileri
n"
adyl a stan bul '
dadaa s rlar ca a lnm t
rveha yl isininnot asdae limiz de di r.
Di e rbi rs a hada ra nd r. r an'aM. O.VI I.a s rda nbe riTr kka viml erigi rme yeba la mlardr.
Fa ka tra n'daTr kh ki mi ye t
ia s lMs lma nTr kl er leya niGa zne l
ilerveSe lukl ul ari l
e
ba lar.Se lukl ula rXI .a sr dabt ni ra n'e lege i
r mi ler dir.I925' eka da rI r andaya lnzTr k
impa rator lukha ne da nl ars altana ts r m ler di r.( Se lu klul ar,Ha rze m a hlla r
,i lha nllar,Ti mur
oul lar,Ka rakoyunl ul ar ,Akkoyunl ul ar,Sa fe v ler,Av a rlarveKa arlar dr.)I ra n okbyk
birkl sikme de niye ts aha sdr,i ran' daS sni le rde vr indez engi nbi rPe hle v( e skiI ra ndi li
)
i
ir ivemus ik siva rd.Da hanc eme vc utTr kkl tr elt e sir
le ri,XI .as rlabe ra ber ,Tr k
hki mi ye tiyl eda hadaa r tt
.Ye niI ra nmus ik s i e i
tliz e lli
kle riylebe r abe r ,Tr kmus iksi
ma ka ml arnada ya nr .Ir annf us unune na z tebi rin inha lenTr kol upTr k ekonu ma siki
mi lletiii ebi rya ay ai tmi tir.Ya vuzveI V.Mur a t'
nTe briz '
ife ti
hl erindenl Az er
bes tek r,s az endeveha ne nde l
e rii stanbul 'age tir il
mi ler dir.I r
a nTr kimpa rator luunda
bes telene ne s erle ri sta nbul 'da a ln pokunmu turki ,b unl arn" Ac eml e rin"de ne nbi rksm nn
not asz a ma nm z aka da rg elmi tir.( 6)
Ha le nTr ki ye 'de kika da rTr knf us unya a d Or ta -As yaTr kc umhur iye tlerindeTr k
mus iksih lc a nld r.Ba taBa k' de kiol ma kz ereTr ki stanveAz erba yc an'dabi r ok
kons erva tua rdaTr kmus iksie i timiya p l
ma kt ad r.Ayr caBa l
ka nlar'dadaba ta
Bul ga ristan 'da kiTr kle rol ma kz e re,Yugos la vya ,Roma nya ,Ba t
Tr a kya ,ha tta
Ar na vut luk' tane ml iTr kki t
le leriya ama ktavemus i
k lerinine retme kt edirle r.
^ )
Ba lka nla r,ge mi tebykTr kkl trme rke z lerini nbul unduuveRume lit rkl e rinin
tee kkle ttiibi r evr e di r.I rak'takiTr kkl trme rk ez iiseKe rkk' t
r .( 7)

>A. e.e .s.44.

"Y lma zz tuna ,Tr kMus iks i( Te kni kveTa rih),s .45.
'A. g.e .s.45.
16/TRKMUS K STAR H
Az nl
kl ardaTr kmus ik sis evgi s i oki l erigi tmi t
ir .Ge re kMus evi l
er ,ge r eks eRumve
Erme nigi biOr todoksHr is ti
ya nl ara r asnda nde e rlibe ste civei crac
lar lon tr.Az nlklar
enf a zlamus ika lan ndaTr kler iba aryl at a klite t
mi le rdir.Tr kmus ik sionl a ryl esi
ne
etkile mi tir d,ge lene ks elBi za nsmus iks iyokol upgi tmi t
ir.RumOr todoksEr me ni
Gr egor ie nki lise leriveMus evha vr alar
ndaTr kma k amveus lleriilebe stelenmi i lahiler
okunmu tur .Gnmz debu e ki ldeokuna nbi nl erceHr is t
iya ni lahi s
ibul unma kt ad r.stanbul
dndat a ra dadaEr me niha lkmus iksive" A ug"de ni len k-s az airlerideTr kha l
k
mus iksinit akl itvet ekr a re t
mi l erdi r.Ba ta sta nbulo lma kz e reOs ma nl e ya letves anc ak
me r kez lerinde ,s a rayvede rghl ardas lene ns ana tmus iks i
,Tr kvega yrims l
i ma yr
m
yapma k yl edur s un,byl ebi r e yita ha yylda hie tme ye re kbt nka bi li
ye tle ri
kuc akla m tr.( 8)
Ar ap le mi nege lince ;e s kiAr a pmus ik s
i,c ahiliyyed e vr indeme vc utf aka t sl m' age iinilk
asrlar
ndaor tada nka l km bi rs a natt.( I
s -lmda nnc e kide vr edeAr aplarnbykbi r
ounl uu adrla rdaya a r,de vevekoyunl a r
nbe sleye rekg ebebi rha ya ts r erle rdi.Bu
yz denyks ekbi rdz eydeol a n iirs ana tnaya lc nbi rs a na tkol uol anmus ikdedoma ya
balad .Bumus ikda ha okg ebeha ya tya aya nAr a pge n lerinin ssz lkuml arnda
deveke r va nla r
nyr me yet evi ke tme kma ks ad ylape ki lke lme l
odi lerde ni ba r etti.Bu
me lodi l
e re" Huda "de nilirdi k9)Huda 'nn knka d nl ar nl lerina rka snda ne ttikle ri
feryatlaraba laya nla rbul unma kt adr.Hud y ,tere nnmi zle di.Ar ap-lardat e re nnmi kit rl
idi:
1-i i
r i
nmus iki les yl enme si.- Bunag nade nir,ya ni a rkde me k-tir.
-
2-Ma nz umol ma ya nne s irha l
inde kis z lerint e rennmdr .- Bunadat agbi rde ni lir.)( 10)
sl
m nge lme siyl ebumus ik ninus lol ara kde i me ye ce imuha kka kt r
.Anc a kmus iknin
znt e kile dens z le rdebykbi ra nlamde iikl iiol mu tur.Fuhuveput pe re stliki fade
ede ns z ler,ye rinit evhi dves a fs evgi yii leye ns z lereb rakm tr^11)
Da has onr akom ul ke ler de na ld e tkiler lege li enmus ikde iika dl art a d .Byl ecedi n
olma ya nmus ikdodu.Mut lul ukves e vinduygul arnor t
a yakoya n oc uk a rk lar
,ni nni ler
,
dn ark larhi pheyokki ,hudde ni lent r de nt a ma me na yrdr.Es kide vr ea i
tol a nbu
halk a rkla rnnnegf teler inedebe s t
e l
e riha kk ndabi rbi lgiyes a-
-A. g.e .s .45.
"Dr .Ne biBoz kur t'
un" Ha disteFol klorveEl e r
r ce "ki t
a b nn80.s ahi fesindeHudke l
ime si
Hd ekl indege me kt e dir.' 0-Ahme ta hi nAk,Avr u paveTr kiye -slmMe de niye tinde
MZ KLETEDAV , s .96.' 1-Dr .Ne biBoz kur t," Ha di steFol klorveEl e nc e" ,s .79.' *
Ba hriye ok ,sl mTa rihiEme vile r
-Abba siler,s .14 7.
TRKMUS K STAR H/17
Ar apdnya snda ,nc eS s n( e ski ran)mus iksir e va bul du,s onr aTr kmus iksihe ps i
ni
sil
dis pr d.Ge rekDouda ,ba taBa da tol ma kz er e;ge re kBa tdaEndl s( spa nya )de
pekpa rla kAr a pmus ik sie kol lerit eekkle tti
.Endl smus ik sinins e r
pi nt ileriz ama n m za
kada rge lmi tir.
BuEndl smus iksi spa nyolmus i
ks iver a kslar ilege lmi tir.Ayr
c aKuz e yAf rika 'dade rin
izl
e rb rakm t
r.Fa s,Ce zayi rveTunus 't
af as
lmus ik siEndl sveOs ma nl mus i
k lerinin
karm d r.Ce za yirveTunus 'tai sebe lir
gi n ekildeOs ma nl mus i
k sida haha kimdi r.Bu
lke l
erdehe me nbt nma k am,us lvef or ml arTr kl er de na lnm t
r.Os ma nl e s erle ri
bura l
a rai ntika le di p alnm t
r.Tunus 'tah lOs ma nBe yine s erleri alnma kta d r.Kl sik
Tr kMus ik sie sa slar Kuz eyAf rikakons e rva t
uva rlar ndar etilme kte dir.( 13)
DouAkde nizl ke l
e rindeTr kt esirida haf a zlad r.Zi r aXI .a srda n1918' eka da rbul keler
Tr kh kimi ye t
indeya a m lardr.Sur iye ,Lbna n,Fi lis tinver dn' nbi lha ssabykkl tr
me rke zle r
indea srlar ca stanbul 'da alnanmus iki cr ae dimi tir.Ha l
kmus ik le rindedede rin
Tr kte sirle riva rd r.Tr kme nmus i
ks aha sSur iye ,I ra kveLbna n'nde rinl ikl erineka dar
iner.Ya lnz stanbulmus ik si,Ar apmus ik evr ele rinc e1918' de ns onr at aki pe di lme mi ti
r.
st
a nbul 'dabe st
e lene npe re vves a zse ma ileride r ha lAr a pl ke lerine,M s r'
a ,Sur iye '
ye ,
Irak'a,Tunusvedi e rlerinei nt i
ka le tmi le r,pe k okbe s teves e ma deTr k egf te l
e re
Ar apa iirgi ydi rilere kt ega nnie di l
di igi bi ,Tr k egf teyl edes yl enmi ler di r.
Unut ul ma ma l
d rkibul ke lerdeode virler dehe rke sd e vle tinr esmdi li
niya niTr k eyi
bili
yor du.Ar ap e hirle rinde kibe stek rlar,di nmus ikda hil sta nbul '
da kibe s tek rlart aklit
ediyor lard .Tr kt a rika tlarBa l
ka nl ar'
da ,Ar a pl ke le rindeveba kame ml e ke tle rdede vaml
Tr kkl trvemus ik leriniya ym l
a rdr.Bi lha ssaMe vle vha ne -l
e rinbuba k mda nhi z me tleri
pekbykol mu tur.( 14)
Sur i
ye ,M s rvedi e rl ke le rde kiMe vlev ha ne ler,T rkkl trvemus ik sini nbyk
propa ga ndame rke zler iol ara ka srlarc a okne ml igr e vs tlenmi le rdir.Ya knz a ma naka dar
Ar apl ke lerin deh l
bi r-ikiMe vle viha nemuha faz ae di li
yor du.I ra k'taa ynTr kmus ik si
me vc ut turvebugnBa da tKons e rva tuva rndat e dr i
se di lme ktedi r.Pe k okTr kr e tme n
(Me s utCe mi l,Re fikFe rs an,e rifMuhi ddi nTa rga n,Ce vde ta l avs .)bur a lardaTr k
mus ik si re tmi lerdi r.
Tr kmus i
k sinde nkopuM sr '
daba la m vedi e rAr a pl ke lerinii s ti
le tmi tirki ,bukonu
ayrbi rba l
ka ltndai lerid ei nc e lene c ek- tir.( 15) ____ ________________
*3' Y lma zz tuna ,Tr kMus ik si( Te kni kveTa rih),s .46.14-Y lma zz tuna ,Tr k
Mus iks i(Te kni kveTa rih) ,s .47.' -> Y lma zz tuna ,Tr kMus iks i(Te kni kveTa rih) ,s.47-
51.
18/TRKMUS K STAR H
1-4.TRKMUS K S N NKLS KBATIMUS K SVEBESTEC LER NETES RLER :
Buhus us ta1939' da stanbul 'daba slm ol a nMa hmutRa g bK- semi ha l
'in" Tr kiye -Avr upa
Mus ikMna se be tleri"i siml ie se rindede tayl arai ni ler
e kTr kmus ik si alg larnnveTr k
mus ik sik ltr nnba t
yne eki ldee tki ledi ia nla t
lma kt adr.
EskiYuna n'dams ik, kba hs igi bif iz ikvet abi atiliml eria ra s
ndage erdi .Mus ik
ba ms zb irbi limda lgi biokut ulma z d.F r bmus ik yeba ms z lkve rdi . lkde fa" Ki ta
b'l
Mus ik"a dyl aba lba nabi re serya z d .Mz ikbus a ye deke ndiba nabi ri l
imda lol du.
Or t
aa Avr upa s'ndai se ,mus ildki l
i sei la hile rinde ni ba re tgi biydi .Onu,ma zbutbi rnot aile
derinl etire nF rbveElFe r ecol du.Sola na ht arlvebe i
z gilinot ayi lkde f
aMs lma nlar
kullanm lard r.( Hi l
miZi yal ke n,Uya nDe vi rlerindeTe r cme ni nRol .S.238. -Ba ron
Rodol phedEr -la nge r,LaMus i aueAr a b.da n. )( 16)
Ka tolik spa nyaKr alMur c i
a '
yz apte di nc eor ada ki sl m l
imiMuha mme dbi nAhme dEl
Mur siye 'yehr me tgs t
er ere kveonabi rme dre sei nae de r ekHr istiya nl a
r at p,ma t
e ma tikve
felsefe ninya ns ramz ikde rs ive rme s inis al am t
.( 17)
Gr l yorkimz ikYuna nl larda n,a rkas ray pt eka mle tmi veda has onr aEndl s
yoluyl at ekra rAvr upa 'yage mi tir.
Fr b'ni nma nt kbi limi neda irr isale ler inde nba zla r
n n br anic ete rc me l
e riMni h,Pa risve
Esc oria lkt pha ne lerindeme vc uttur.Yi neF r b'yea it" Ki tab'lMus ik-elEk br"a dl
eserint ekns ha s Es cor i
- al'deve imdiMa dr idkt pha ne sinde602numa ra dabul unma ktadr
.
Bue se r1930' daPa ri
s '
tea yna dl ane r olunmuve193 5' ted' Er lange rt a ra
f
nda nFr ans z c a'
ya
tercmee dilmi tir.
Bunda nba kaF r b'ninmus ildyeda irmuht elife se r
ler iMa drid,Londr a,Pa risveOxf or d
yazma l
a rnda na lna rak1934' teH. G. Fa rme rt ar afnda nz ett ercme leriylene redilmi tir.(18)
Kl sikBa tMz iibe s t
e cile rininTr kmus ildsinde nn ede rec eyeka da rfayda l
a ndlda r
hakk ndaba zr ne lde r:Ya nlbi rf ikirve rme me kvemba laa yaka lma snae nge lol ma k
ii
nhe me nbe lirt elim d;Tr kmus ik sini nbt nuns u rla rnda nmke mme l e kilde
fayda la nm hi bi rba tl
be ste ciyokt ur .Zi rahi bir iTr kmus iksinir ene me mi ,s ade ce
par alar ndi nl e ye rekbe e nmi vet akl ite tme ki stemi le rdir.<19)
|
-Ahme ta hinAk,Avr up ave Tr k- s lmMe de ni yetindeMZ KLETEDAV ,s.174.' '

Ar slanTe rziol u,Se l
ukl uha s tane le riveAvr upakl tr net esirleriMa l
az gi rta rma a nS. 64).
1 -Ahme ta hinAk,Avr upave Tr k- sl mMe de niye tindeMZ KLETEDAV ,s .174.' "
Ylma zz tuna ,Tr kMus iks i( Te kni kveTa rih) ,s .52.
TRKMUS K STAR H/19
Os ma nlMe ht erMus ik siyol uyl aol ant e sirlerbi li
nme kt e dirveXVI .a srda nba l
a r
.Or ta
Avr upaMe hte rha ne yi okdi nl emi ti
r .Avr upa lla rMe ht ermus iksi ne" Tr kMus iksi,
Ye ni eriMus ik si"gi bia dl arve r mi le rdi r.Me hte rhan eni nbi rk smvur mas a zlarAvr upa
bandoveor ke s tra lari ini kt iba se di ldi .Bi rTr ks l
bu( Al lat urca )moda s ya yld.Bu
slubuna t
mos fe rinihi ka vr aya ma d ha ldet a kl i
dey e ltene nbi rokbe stec i kt.(En
nll eriMoz ar t( 1756- 1791)Lami nrpi ya nos ona t
,Rondoa llatur cai l
eBe ethove n( 1770-
1827)I X.Kor ol us e nfoni nina llama rda s ,At inaha rabe lerinde n,Tr kMa r)ol du.5/ 8,7/ 8,
8/8gi biT rkus l leridebudne mdeBa tmz ii neg irdi.
Tr kMus iks ii lei lgisiol ma ks
z nTr kl er evei sl m lemi nea itme vzul ari l
e yenmz ik
ese rler ide okt ur .XVI I .yy.s onl arnda" Bi bl i-ot he qu eOr ie nt aI
e "inXVI II.yy.ba larndai lk
"Bi nBi rGe ce "t er cme sinin kma syladouyai lgiu ya nd .Tr kve sl mme de niye tinei lgi
artt.Ge othe ,Ha fz '
t akl ite dinc eMoz artda" Sa ra yda nK zKa rma "ope ra snya zd .Sonr a
Me vl nha yr a nl
ba lad .Doume vz ula rni leye re kTr kmus iksinita klite tme ki ste yen
faka tbykk smTr kmus i
k sinibi lme di kl erii inb unahi muva ffakol ama ya n
be ste cile r
de nbi r
20/TRKMUS K STAR H
ksm unl a rd r:Ros sini ,Bi z et,Ve r di,J oha nnSt ra us s,Ha e nde l,a y-kovs ki ,He nriRa ba ud,
Abt .Bunl ara ras ndas a de c eFr ans zFe lic ienDa -
vid( 1810- 187 6)Tr kma ka ml a rna yne nkul la nma yamuva f fakol muvebuhus us ta oki l
e r
i
gitmi tir.1835' deTr kiyeveM sr'dabul undukt ans onr aiz leniml e ri
ni" Me lodi es
Or ia nta les" indeya ynl am trki ,bi rka Tr kna me s
inii inea lr
.LaDe sert( l- 1844)La
Ca pt ive( es irk z -1869)LaSa phi r( GkYa kut- 1865)La l
laRookh( L leRuh- 1862)ve
bir okk kpa r as daT rkma ka mvena me le r
ii ledol udur .Omus ikdege r ekbi r
orya nta listtir.( 20)
BykFr a ns zbe s tec i
s iC.Sa int -Sa e ns( 1835- 1921)d auz unz ama nCe z ayir'debul unmu ,
Tr kveAr a pmus ik lerini okdi nl emi tir.Sa ms onveDa lilaOpe rasnn( Op. 47.1877)3.
pe rde sini npe kme hurba cc ha na le'iNe ve se rma ka m n dadr.Ce z ayirSi t
i( Op. 60) ,Ar a pCa p-
rice '
i( Op.96) ,Ant igonBa l
e si( 1898)vebe nz erl erindeTr kma ka ml arnt ecrbee t
mi tir.
Tr kmus i
k sinde nda ha okf a yda la na nl arRusbe s tecileriol mu tur.Bunl arRuss mr ge si
ola nTr ki stan,Ka fka sya ,I til-Ur a lgi bil ke le rdebul unmu ,Tr kmus iksinidi nle mi ,bi r
ksmda o kya knda ni nc ele mi tir.Es as enRusha lkmus iks iikibi ny lTr kha lk
mus ik sini nt es irindeka lm t
r.One de nl eAvr upa lbe stecikul an nka vra ya ma d Tr k
mus ik sia ra lkl arvema ka ml a r,Rusmz is ye nle rineda has eviml igele bil
mi tir.Rus
be ste cile r
ini nbi rk smdi nl edikl eriTr kme lodi ler inipol ifoni zee dipor ke strayat a tbike tmi
ya nimus iky ama c l
ya pm la rdr.( 21)
Ba lka nl ke lerini nbe stec il
e rideba taEne s cuol ma kz e r
eda i
maTr kdi ziler i
ni
kul lanm lard r.Bunaka rlkTr ka slnda nol ma la r
nar ame nMa carbe ste cil
e riTr k
mus ilds inei ltifa te tme mi le rdir.Ha ttaBe laBa rtok( 1881- 1915)Tr kHa lkMus i
k sinin
Ma c aris tan'da kit es irlerinir e dde de c ekka da rgl nbi rka tl
ad m t
r .(22)
XX.yy. daDouya ,ge ne lliklegi ze ml i e yl ered knl k,Ba t
daol duk aa r
tt.Avr upa
me de ni ye t
inde nba kabykme de ni ye tlerdeol duugi t
gideda hai yia nla ld.ABD. 'deC. T.
Gr iffe s( 18 81- 1920)Kubi la yHa n,Hi nts a hne l
e rigi bipa ra larya z arakor ya nt alizmior a yad a
sra tt.
F.Ba yr akt arovi 'indedi kka ti
ni ekt iigi bi ,a rtki ki l
ia ralBa l
- kanla r'
daTr kmus ilds i
nin
bra kts ilinme zbi riz dir .Ar tki kilii leya p lm ma ka ml a r( me se l
hi c azve eitler iile
bunl arn edl er i) okba r i
zbi rTr kuns ur uol ara kBa lka nul us l
a rnnha l
kt r kl erinde
ge me kt edi r.But rkl e rdeyi neTr k eke limevet abirleredes k ara stl
anma ktad r.( 23)
Ge le ne ks els ana tmus i
k mi zinbe a nada lnda nbi riol a nMe htermus i
k si
ni n" Ye ni eri
Mz ii"a di leAvr upa '
dat a nnma s,bue tki de n," Al laTur ca "de yi mii lea dla nd r
la nye nibir
bi emi n( s lbun)doma -
2y-Y lma zz tuna ,Tr kMus iks i( Te kni kveTa rih),s .52- 53.
k-A. g.e .s .54.
%% A. g. e.s ..55.

" Y l
ma zz tuna ,Tr kMus ik si( Te kni kveTa rih) ,s.55
TRKMUS K STAR H/21
s,ge ne le tki le imi nbi rs on ucuol mu tur .Avus turya l
mz ikbi limc iGot tfriedSc hol ,bu
dur umu yl et a nml ama kt adr :" Tr kl erle ya plans a va larbi ttikte n,d ma nlklar
ka ybol dukt an,nya rg la rs i
lindi kte ns onr as ana tla rBa tdabul ama dkl arins ani deallerin
ounu,buye nia kmdaa radla r.Yc ebi rhma ni zma n ns oyl ul ukka tt
bua km ne n
a rp cves omutr ne kl eri,Le ssi ng'in" Na thande rWe ise "e se rinde kiSa ladi nt i
pii le
Moz art'nda hanc ede i nd iimi znl ope r as" Sa ray da nK zKa rma "n nSe l
imBa ssa
tipindec an la nr.( Al laTur cas tiliYe ni er iMz ii)"
Me ht ermus i
k mi z inr itmi kz e ngi nl i
i nina ynz a ma ndar itmi k oks esli
lie( Polifoni)uygun
olu u,Ba tmz ik ile rinin oki lgis i
ni e ke rek,onl a rs ay szuygul a ma larayne lt
mi ti.
Ayr ca , alg lamaveor ke st
r alama daye nit nol ana kl ar s al ama s ,f lemevevur ma
a lg l
ar
nne
kma s gi bine de nl e r
,bui lgi ninda had aa r tma sns ala m tr.
Fi nlimz ikbi li
mc iJ uoniSui st,bud nc e leri us z le rlepe ki t
irir:" Ba t lemit eme l
de i i
kl ikl ereur a tma da n,ke ndikl tr ler i
neDouda nka tma la rya pm tr.Vi ya na
Ku a t
ma snda ns onr a ,Tr kt e hlike s
ior tada nka l
k nc a,Avr upaOs ma nlTr klerinins oylu,
ins anve eki cie le rinibe ni ms emi ,Tr kMz iidebuyol lagi rmi tir.
"
BykJ aponbe stec ivemz ikbi limc iToc hiroMa ya zumii s e,bt nbud nc eleri,uk sa
de yi l
ez etle me kt edi r:
"Te kb irBa tkl t
r yokt ur.Douda na lma ne lerledez engi nle mi bi rs e ntezva r
drve
Tr klerbus en teze ok eyka tm lard r!..."^ )
27- 30Eyl l1993t a rihle ria ras nda sta nbul '
da4gnde va ms r ei lege rekl emi ol an
"Ul usla rAr as II.Et nomz iko- loj iveMz ikte rapis ympos iomu' nda "," spa nya '
daDouTe si
ri
veMz ik"konul ubi rbi ldi risuna nPr of .J os ePe risLaCa s a, spa nyolmz iininkke nol a
rak
Douda nka yna kl and n ,XV yz y la ka da r
spa nya dakl trveme de niye tii lebt nAvr upaa aRne sa ns '
ndou unaz eminha zrl
a yan
Endl sEme vi l
e rini n,ya ni sl mt esirininf evka ldebykol duunu,Ba rba rAvr upa
ka vi ml er i
ni nmz iklebe rabe rbi roki lmvef else fma lze me yiMs lma nla rdana ldn
be lirtmi t
ir.Konu ma s nns onunda ki uc ml ege re kte n oki lgi n ti
r:
"Ha ttabi zHr istiya nl bi ledouda na ld k."Bi rSme r la his ininNo- t
a s
.(25)
** Prof .Dr .Ne c atiGe di kli,Bi l ims ellii nMe r
c ei ndeGe le ne ks elMus ikle rimizveSor unla-
r,s .141- 142. "Ahme ta hinAk,Avr upaveTr k- sl mMe de ni ye t
indeMZ KLE
TEDAV ,s .198-
199.
22/TRKMUS K STAR H
1.5-TRKLERDENOTAYAZI SI
1.5. 1-GENELNOTATAR H
Me de ni ye tinbe iiol a nYa kndouka vi ml e ri(Sme r ler;M. O.3400,M srllarbi rmdde t
sonr a,Fe nike li
lerM. .1500' deYuna nveAr apla rdaya zla rnFe nikea l
fa be si
nde nalm ,
ks ac ai lk aka vi ml e rini na lfa be le r
ihe pFe nikekke nl idir.)l is anl arnya z lhaldet espite de-
bildi kde ns onr a,mz ikl erin ideya z ilet e spi t
id nmveba arm lardr.Da haFe nikelil
e r
alfa beya zsnbul ma da nSme r lerya zybul dukl ar gi bi ,mz ikya zsndabul mu l
ardr,ilk
not aya z snSme rl
e rM. .2000' leredor ukul la nm la rdr .( Pe nns ylva niani ve rsi
tesi
mz esindeM. .2800y llarnaa itbirSme rf ltva r dr.Sme rler inmz iikonus undabi r
kita pya z ani ngi lizbi lgi niFr anc isGa lpinbuf ltnbi re iniya pt rp a l
m vedo,r e,mi ,fa
diye z,s ol,l a,s is es lerini nme vc utol duunugr m tr .Sme rle rinf ltndebul una nbudi zi,
Tr kmus ik -sinde kiMa hurdi zi sidir.Bukonumz ikt a rihiba km nda nbykne mt a
r.)
(26)
Sme rmz ikya zs ileya zlm be st
e leri1937' dei ng ilizbi lginiFr anc isGa lpinde if
ree dip
ya y nlam tr.Ga lpi n'egr eSme r l
er de nmz i
kya zsMe zopot amya 'nnSa mika vi mlerineve
Ba billilereya ylm tr .Ya lnz,Ga lpin' inf iki r
l erinihe nzf ar az iyeol arakka bule de nbi l
ginler
deva rdr .
Sme rle rveBa billile rde ns onr ae skiM srllardamus ikya z snkul lanm lar,bur ada n
Ibrani lerves onr ala r
Ha be lergi bidi e rSa mika vi ml eredei ntika le tmi t
i r
.Ya kndou
me de ni ye tiylei lgi leriol ma ya ni nlil
e rveHi ndul ardabe lkibunda n2000y lka da rnc e
kendike ndi lerinemus ikya zsbul upkul lanm la rdr.Sme rveM srmus ikya z
la r
nda n
fayda la na nAr mi le rveSr ya nile rbuya zyge litirmi lervebt nbuya k ndou
Me z opot amya -M srme de niye tininuns ur larni kt iba se de nYuna nlla rdadat a biatylanot a
yaz sme vc uttu.nc eGi rit'
evebe l
ki yonya '
yage lennot aya zs M. . VI .yy. da nnc e
Yuna ni sta n'dakul lan l
ma yaba la nd.Yuna nnot asda imdi yeka da rde i ndii mi zbt n
antiknot ala rgi bia lfabenot asyd .
Ya nis es l
e rha rf lerlegs t
e ri
liyor du.( 27)
1.5.2-BATINOTASI NI NMENE
Yuna nl lar, phe s iznot aya zsn okge litirdile r.Bi zans llar( 395- 1453)i seYuna nnot asna
sadkka lma ya raks onde re ceka r
kbi rs ist
e mkul lan dla r.Or taa ( 476- 1453)Hr i
stiyan
lemi n dek ullan lanpe kya yg nbi rs iste mde ,Gr egor yenl e rinVI I.yy. '
da nbe rikul landkla r
"
Nma tiknot aya zs
"i di .( Ne ume n=ki lis elerdeokuna ndi nki ta pl ar)
~-La ikaKa ra be yAk nc ,Ga rpl Gz yl eTr kMus iksi,s .8- 9.2' Y lma zz tuna ,Tr k
Mus iks i( Te kni kveTa rih),s .57.
TRKMUS K STAR H/23
Bunot aya zsnnbugnks istemi ndoma sndane ml iya rdmol du.Me lodi ks esleri
n
yks e lt
ilme siikie r i izgiya danokt a le ri izgii leb e li
rtiliyor duvebunl a r
na d:" Ac utus,
Gr avi s,Se c ondi cus "i di .Byl e ceba
la ya nnot alamad ene me leribi r oka a ma la rda nge t
i.
Da h as onr abui are tlert ekbi r iz giz er indede il,t izvepe spe r ele ri inpa ra lel izgiler
ze rindegs terildi.i zgis ay sn nXVI .a srdas eki ze ktgr l m tr.Bugnkba t
nota s1730y l
la rnda ni tibare ns on e kl inia lma yaba la m tr.( 28)
Ba tnot as nl ke mi z dei lkke zLe ha sllAl iUf kBe y( Al be r
toBa -ba vi o)kul la nm t
r.
"Me cmua -Sa z-Sz "a d nda kie se r
inibunot aykul lana ra kya zm tr.Ba t
not a snn
lke mi z eg iri
iSul tanI I.Ma hmutz ama n ndaol mu tur .Ba tnot a s Abdl me c itz ama nnda
iyiceye rle mi sede ,e s kimus iki inas larHa mpa rs umnot asnda hauz uny llarkul lanm
lardr
.
Tr kmus ik s
ini nz e ls ess iste mi nde ndol ayBa tnot a snaa da pt es ideda has onr akiy l
larda
H.Sa de tti nAr e l
,SuphiEz giveSa lihMur atUz di le kt arafnda ne lea lna rakgnde ngne
gelitirilmi ,ye nii ar etlerbul una rakbugnkul la nd m znot as is temior tayakonul mu t
ur.
1.5.3-TRKMUS K S NDENOTA
Tr kms ik s
ini nr etimvea kta rm ndayz yllarboyunc aa dna" me k"de ni lenbi rs ist
e m
kulla nlm tr.e itlia va nt ajl
a rn nya n ndane ml is ak nc alardabul una nbus istemde
re nc i,r etic i
ni nka r snaot ur up,onuns yl edi kle rini,ya ptkl ar nvegs te rdikle r
ini
dikka tlei z le r
;a nl ay pz ms e dikt ens onr ata klite de re kt ekr arla r.r e ticiisebut e krarlar
esna sndage rekl iuya rlarya pa ra kya nl lardz e lti
r. Ms ikkur a m ,ic r
at e kni kle rive
repe rtua rnbe ra be rceve rildiibus iste mdea slanot ak ulla nlma z.r enc i,ke ndi si
ne
akta rl
a nl arnt mne z be rleme kveha f zasndat utma klaykml dr .
Me kinbuz ellii ,a ynz ama ndae nne ml is a knc a sol ar ak,yz y llari e ri
s indebi nler c
e
eserinde i me sininve yaunut ulupyokol ma snns eb epl erinde nbi ris iol mu tur .Es er
kay pla rn nbi rdi e rs ebe bideku kus uz ,hi birye reya z lma m bue se rl
e riha fzalar
nda
tutanl arn,a kta rama da nl me l
e ridi r.
As lndaTr kt opl umundamz i
kya zsn nt a rih es ibi li
ne ne ne skiy llaraka da ruz anr.Anc a
k,
tari
hi indeme vc utol anbunot aya zms isteml e ri,Tr kmz isye nl ert a rafnda n- ihtiya
duyul ma di in-pe kkul lanlma m
tr .
Tr kt opl umundanot an ni lkke znez a ma nkul la nld ke sinol ar aks a ptana ma m t
r.
Gkt rka lfabe sii lebi rnot aya z snnbul unupbul unma d h lme hul dr .
2-Dr .Me hme tNa zmiz alp,TRT.Tr kMus i
kTa rihi -De rle me -l.Ci lt,s .94.
24/TRKMUS K STAR H
Gkt rkl e rde ns onr aBykTr kHa ka nl nage e nUygur larn,3.yz ylda ni t
iba renS sn
ran'dage li t
irilmi bi rs istemol an" Ma ninot aya z s
" nkul land kl a rs yl ene bi lir.
9.yz y l
daya am ne ml ibi rs l
mf il
oz ofuol anY kube l
- Ki n-d'
ninha r
flereda yalola
rak
icate ttiiEbc ednot as
r ne kl eri" Risalef khubrt e '
l
ifi'
l-
elh n"a dle se ri
ndekul lanlmt
rve
but a rznot alarni lkidir.
Tr kle rin slami ye tika buli lebi r
likteta n
tklarAr apa l
fabe s i
,be rabe rindeKi ndnot as
n
dage tirdi.X. yz ylnilkya rsndaya am ola nbykTr kbi lginiF rb,Ki nd'ninEbc ed
nota snkul lanm tr
.
Ayndne ml erdeKuz eyi n'deya ayanH tayTr kleri
nina dna" Aya lgu"de dikle ri
kendi le ri
neha sbi rnot aya z sge lit
iripkul l
and kla r
neskika ynakla rda nr eniyor uz .
^)
Tr kmz i
k ologl ar,Ki ndt a raf
nda ni ca de dile nEbc ednot asnt arihi indege l
itirmi
ler
dir.
XI I
I .y z ylTr kMus iksina zariyatl
a rKut bdd nirz(1236- 1311) ,Dr ret't-Tc'
nda;
Safiydd nUr me v( 1225? -1294) ,er efiyyeveKi t
b'l-
Edv r'
nda ;Abdl k dirMe rg(1360?
-1425) ,Ca mi '
'l-El hn'ndaTr kMs i
k sineuygul ama kz ereb- ' nota yge lit
irere k
kulla nm lard.
kndave rdiiol duk ak saa ma okde e rlibilgiler:"
..
.H tayl
la r'
mmus ikiilmi ndebykus talklarva rdrvea a daa nlattm zola y,bunl ar
dan
sade cebi ridir:
a l
g a l
a n,da hanc ede nbi lme dii arkyve yaga zelisazla al
ma ki s terse,bikka gnt ali
m
etme kz or unda d r.H t
a yhla r,but ali
mi inyl ebi rkaideicate tmilerdi rki,r enc ihi
duyma dbue seri,buyol lar enir.
s t
a dla r,he rs e si i
nbe li
rlibi r ekilka bule t
mi l
erdir.O arkvega ze liokuya ns tad,her
seser enc ininr enme s
ii i
nbi rekilkoya r .r enciekleba knc aha ngis esol duunubi li
r,
sazi le a lar. nc a l
nda ,ta ma me nr enmi olur,beste yidz gn,ya nl
szve
tereddt szbi r ekildei crae de r.Bui ibi lenlere nbiriyannar enc isinia lm,me mleket
in
il
erige lenl erininhuz ur unda alm vehe rkesi a
rtmveot opl antdaha zrbul una n
beste cilerlemz isye nlerha yr ete tmi
lerdi r.H taylla
r'mbt ns ana t
lardavei l
iml erdebu
ekildebi r okus ulleri,ince likleriva rdr...Be n,bunl arnpe ka z
nr ene bildim..."
I:>i fc S
7- J| J yj j ^s
Ji.
). _iw,
_u
|
(! t i*y| .1J Lf cf c JJ' ;;

i
l_
?

li
ft
J%.;
['3l <;*ii
-
U
j
fet
t
3-11 15R. S
li
U i -
inyne umialt
ndakiDouTr ki
s t
an'
dabugnkul l
anl
anbunot a,sesaral
kl
a r
nnsaylar
la
gster
ilme site
me li
nedayal
.
..Adndanbakabi r
eybili
nme yen"Ayalgu",acababus is
temi n
atas
m :
"AYALGU"
Aya l
gu," Trkkavimler
inbil
inenilknota
s
drvesadecetekbirkaynaktabahsedili
ronda n:
"Tansuk- name-il
hanDerUl m-Fnn-Hit
"adnta
yan,13.yzyl
daya zl
mFa rsa
birkit
a pta.
..
"Ta nsukna me"ninkonusu"Htay"
lar
n,yanibili
m evre
ler
inegreodne mdei nsnr
nda
yaayan,he nzMs lmanolmam Trkl
er'
inbili
mv esanattagst
erdikl
eriil
erl
e medir.
..
te,
Tans ukna -me '
ni ni lkTr knot a sha k-
Mur atBa rda k, st
a nbul1995,Foc usDe rgi siSa y:3.
TRKMUS K STAR H/25
Safiyddi n'inKi tab' l-Edv r'ndaye ra la nNe vruzRe me lBe stebugne limi zdekiTr k
Ms iksie s erl
e rinine ne s kisidir.Da has onr ala rAbd l-k di rMe rgt arafnda nya z
lm bi r
notame cmua sol anKe nz '1-El -h n,ma a lese fka ybol mu tur .
Yuka rdas z ge enOr taa Tr kmz ikol ogl a r
n nkul land klarEbc ednot asndahe rha rf
veyaha rfgr ubu,bi rs e seka rlkge lme kt edir.Se sler i
nuz atlmak yme tl
erii seha rflerina lt
na
konul anr aka ml a rl
ags terili
r.
NAYOSMANDEDENOTASI
Ga l
a t
aMe vl evh nes i eyhinl ne yz e n- ha ttne yz en lerinkut buma na s
ndaKut b-N y
unva nylaa nlan-Os ma nDe de( 1652? - 1730)debi r e itEbc ednot as ge l
itirmi ti
r.Bunot a
si
stemi nin,ke ndi sidebi rmus ikiina sol anSul tan2.Mus tafaDe vr i'
nde( 1695- 1703)me yda na
getiri
ldiis anlma kt ad r.
Polonyaa s ll
Al iUf k- ve yaUf k,- Be y( Al be r tBobows ki1610- 1675? ),1650y l
nda
yazd" Me cmua -iS zSz "a dle s erindes ada ns o lador uya z
lanz elbi rBa t
Mz ii
notas istemi yle150ka da re serya zar ak( trk,va rsa veye ke me )ya ynlam
tr
.Bue ser ,Ba t

notasnnTr kMz ii ndekul lanld i lkr ne kol mu tur.
KANTEM ROLUNOTASI
Os ma nDe dei lea yny llardaya aya nDe me triusCa nte mi r( Ka n- temi rolu1673- 1727)de
ksaca" Ka ntemi rol uEdva r
"di yebi line n," Ki tb- lmi '
I-Ms ika lve c hi'lHur ufa t-a re
t-i
Perde h-yiMs i
k "
adylaya y nlad e ser indeye nige l
i ti
r diiya zms iste mi nit antm tr.
1693y l
ndaSul tanI I .Ahme d'es unduubue s eri kib l mde nol uma kta;bi ri
nc ibl mde
ma kam,us lvepe rde lerea i
tbi l
gile r;i kinc ibl mdei s e300' a k npe
re vve40ka dars az
sema siye ra lma ktadr .
XVI II.yz ylor talarndaya a ya nveKe vs erDe deol a ra kt anna nNe yz enMus t
a faKe vs er
Efendi ,"Ke vse rMe cmua s"a dl e se r
indebuya z
ms is temi yle( Ka ntemi rol unot asyla)16 0
kada res erka yde tmitir .
NASI RABDLBKDEDENOTASI
Ye nikapMe vl evh ne sie yhiNa srAbdl b kiDe dede( 1765- 1821) ,aynz ama ndaby k
birbe stek rol anSul tanI II.Se l
imDne mi nde( 1789- 1807)veonuni steiz eri
nede de si
Os ma nDe de ni nya z
ms istemi nige li
t
i rere kme yda nage tirdiiye nis ist
emi" Ta hr i
riyye -
Tahr i
r-iFi '1-Ms i
k"a d ylaSul tan'as unmu tur .
II
I.Se limt arafnda nt e rki be dile nSz i
di lr ma ka m nda n,yi nes ul t
an nbe s t
elediiMe vle vi
yini,Pe re vveSa zSe ma
sii leSe yyi dAh-
26/TRKMUS K STAR H
me dAa n nbe stelediiPe revol ma kz eredr te serinya z mylar ne klene nbus istem,
benz erlerii i
ndee nmke mme lol an dr. lkde f
abun otas istemi ndes usi aretleri
kullanlm tr.
HAMPARSUM NOTASI
Erme nia s ll
bi rmz ikol ogol a nHa mpa rsumLi monc iya n'da( 1768- 1839)Na srbdl b k
De dei lea yndne mdeyi neSul tanI II.Se lim' ini steiz erinebi rnot aya z
ms ist
e mi
gelit
irmi tir.Be stek rlarvei c racla rta ra f
nda n oki lgigs teril
e nbus i
stems onz ama nl ara
kada ryounl ukl akul lan lm tr.Gnmz deda hibi line nvekul la nl
a nbus istem,Or t
aa
Avr upa s'
ndaki lisevema na strlardamz ikya plrke ne z gini nini -klarngs terme k
ama cylagf teler i
nz e rlerinekonul ani aretle re( ne um)be nzeye n7i ar
e tz eri
ne
kurulmu tur .
1886y l
nda" Not aMua llimi"a dyl abi rki tapya ynl aya nNot acHa cEmi nEf endi( 1845-
1907) ,buki tabi leBa tno tasn nTr km- zis ye nle rcet an nma sns alad.400ka da res eri
Ba tnot as
ylaya y nla ya nHa cEmi nEf endi ,bugnkkul la ndm zs is t
e mi nnc s
olmu tur .
Sondne mi nne ml imz ikologl arnda nRa ufYe ktaBe y( 1871- 1935) ,1919y lnda" Tr k
Not a sylaK r aa t-Ms ikDe rsl eri"a dylabi rki tapya y nla d.Es kiEbc eds istemi neda ya nan
anc akbi rs eki z lide24- pe rde nins e mbol lerineye rve ril
e nbus ist
e ml eTr kMz iinintmnot a
ihtiya cn ngi de ril
e ce i nei na n yor du.Ke ndibe ste lediiYe g hMe vle vi yini ni" TrkNot as"
adnve rdiibus isteml eya ynl a dys adas istem,de vrinmz i
sye nle rita ra f
nda n
beni ms enme mi tir.
Sonol ara kMus tafaNe zihiAl ba yr ak( 1871- 1964) ," Yld r
mSi s tem"a d nve rdi i
stenogr afiyebe nz e rbi rnot aya z ms istemige li t
irmi ves i
s temi ni" St enogr a fikMus tafa
Ne z ihiAl ba yr akNot a s "a dylaya ynla mtr.Ba t veHa mpa r
sumnot a sn oki yibi l
en
Al ba yra k,s iste mi ni n okk ol ayvekul lanlol duunui ddi ae t
me kte ydi ,a nc akbus is
temde
beni ms enme mi tir.( 30)
30-BARDAKI ,Mur at, st
a nbul1995,Foc usDe rgisiSa y:3.
EV KOGLU,Ti mu i n,Konya1994,Se l
ukni ve rsite siDe vle tKons erva tua rNot aYa zm
Bilgi siDe r
sNot lar.
ZTUNA, Y lma z ,BykTr kMs iksiAns iklope dis i,Anka ra1990,Ba ba ka nl
kBa sme vi,
Kl trBa ka nl Ya ynl ar,No:1163.TANRI KORUR,Ci nu e n, stanbul ,Not aYa zmDe r
s
Not la r
.TURA,Ya l n,Not aYa zm nnTa rihiGe lime s i, sta
nbul , TTr kMus i
ksi
De v letKons e rva tua rDe rsNot lar.timuc inc @t ur kmus ik si.com
ali
t utan@t urkmus i
k si.c om
kinc ibol um
TRKMUS K SE T M KURUMLARI
Os ma nl mpa rator luundaTr kmus iksir e timivee it i
mi ninka yna kla runl ardr:
2.1.ENDERN- IHMYN:
Bukur umu nmus ildk smdor uda ndor uyapa di ah n ahs naba l idi .Ge re kr encile r
i,
ger ekhoc alar r tbe lis uba ylar d.Ens ekinye tene kl erbur ayaa lnrve yamus ildk smna
ayr l
rla rd.Di nms ikder e t
i l
irdi.Sa ray nha f z,ima mveme zz i
nl er ibur ada nye tiirl
e r
di.
Enyks ekd ze ydemus ike i timibur a daya p l
rd .
Ne d ens eyz ylla rda nbe r
ikkl e erekge l
ie n,s a la mt e me ller
eot ur anbukur ul u urestor e
etme k,e s kif onks iyonunut e kra rka zand r
ma kki ms e nina kl nage lme mi ,kr kr neBa tya
ba ml lkgs ter i
le rekda lpgi tme s i
negzyumul mu tur.
nc ei talya '
da nmus i
ldhoc alarge ti
r t
ilmi ,mus i
k re timi ndeba ts istemiuygul anm ,
sara ydaba tmus ik sinene mve ril
mi ,Tr kmus iksis a z larnnye riniBa ts az lara l
m ,
sara ydaba tmus ik sit opl ulukl a rkons erl
e rve rme yeba la m lardr.Os ma nls a raynn
gele ne ks elde kor ubi lede i mi ,bu" ala f
ranga "de nilenkoz mopol itde kor aTr kmus i
k si
yak ma zveuyma zol mu tur.Bune de nledirki ;but atszdur umHa mma m -z de smailDe de
Efe ndi '
ye" Bui int adka lma d !"de dirtmi -ti
r .Ende runt e kiltnnmus ikbl mnna d
"Muz i
ka -Hm yn" ,bur adanye tienl er
ine skia d" Ende rn"i ke n," Mz ika li"ol mu tur.
Ya b anc mus ikhoc a lar pa dia hl arta r
a f
nda nt altife dilirke n,es kiler eve rilenne ma zalm t
.
Budur um1908t arihineka da rde va me tti
.But a r
i hte ns onr aEnde runOkul uke s inol ar
a k
kapa nd k31)
2.2.MEVLEV HANELER:
Ende runi lek ya slana bi lec ek okyks e kdz eydemus ike iti
miya pa ni kinc ime ssese,
Me vlev ha ne le rdir.He rMe vle vha ne demut la ka
"Y lma zz tuna, Tr kMu sik si( Te knikveTa rih) ,s .66
28/TRKMUS K STAR H
semya p l
d ,s e mi s emus ik sizmmknol a ma ya ca nda ne nk kl e rindebi lemus ik
teki ltme vc ut tu.Me vl e
v ha ne lerbykmus ikme kt epl er iolar aka srlarc a hr etl
erini
kor udul a rvemus iks aha sndad hilerye titirdile r.Me vl evide rg hla rndaya ln zMe vlev
mus ik side il,di nd vedi nmus ikni nhe r e i
divehe rt rls az ,e de biya tvedi lgi bibt n
ya rdmc iliml e rlebe r
a be rr etiliyor du.
2.3.TEKKELER:
Di e rTr kt arika tlarn n,t ekke lerini n oundaa zve ya okmus ikf a aliyetiva rd.Fa kat
bunl arMe vlevde r
g hl argi bige re kbi rerkons e rva tua rha lindet e ki l
tl
anma m lard r
Anc a kBe kt a,Gl en ,Ka dir igi bit a rika tlardamus i
k yeye rve rilmi t
ir.
2.4.CAM LER:
Ca mi lervec ami le r
eba l me sse se lerdeya ln zdi nmus ikva rdr.Bur alardas a zr e ti
mive
icra syokt ur.Ya ln zc amimus iks ir e ti
lir.Bi rokha f
z ,me hurdi nd be ste k rlar
olmu lar dra ma ,bunl ardi nd mus ik yiba kaye r l
e rdeme ke tmi le rdir.
2.5.MEHTERHANE- HMYN:
As ke r mus iki ine itimye rininMe ht e rha ne -iHm ynol duua ika rdr.Ge rek s tanbul'da
me rke zt e kiltnda ,ge re ksebt nBe yle rbe yilik( Eya let)ves anc ak( vilaye t)me r ke zle r
iile
byki mpa rat
or lukka lelerindeme hte rt ak mva rd .Bunl a rmz ikka biliye tit aya nvea sker
snf
nda nol ani stekl i
le rika bule dipye titirirlerdi .
1826' daMe ht erha neka ld r
la rakye rine" Muz ka -iH m yn"a ld. lkBa t mz iir eti
mi
bukur umdaba l
a d.Bukur umpa di a hn ahs naves a rayaba l bi t eki l
tt.Ba tveTr k
mus ik sik sml arva r
d .He ri kimus ik yider e ne ni lkTr kl erbur a da nye titi.
TRKMUS K STAR H/29
Ta nz ima t'
aha si kilikya niTr kkl trnkor uma k,f a ka tBa tkl tr ndee di nme kga ye si
bume ss esededegr l r .Anc ak,Muz ka- iHma yn 'unTr kmus ik siks mves a ra yfasl
he ye tini nbur ayaba la nma s,muht ee mma z isiol a nEnde r
un' upe ri ane t
tives onundayok
olma s nas ebe pol du.Muz ka -iHm ynf ayda lbi rk urumdu,f a ka tbununi inMe ht erhan eyi
ka ldrma yage re kyokt u.
II.Ma hmutgi bi oki yimz is ye nol a nbi rpa di a h ni nkl pf urya si indebyl ebi rka r
ar
ve rme siTr kkl trnnne ml ibi rme ssese sinit ahr ipe tmi tir.(32)
2.6.ZELDERSHANEVEEVTOPLANTI LARI :
Di e rbi rka yna kdame hurmz i
s ye nl erde na rz ue denl erine vler i
ndet alebeka bule t
me ler
ii di
.
Ba z lart e k,te kba zlardat opl uol a rakme ke de rlerd iki ,buge lene kl kemi z deh l
va rdr.
Ba z mz i
s yenl er,e vle rindeve yae vle rid ndaba kabi rbi na dage r ekmus ikme kt e ple
ride
am la rd r.
2.7.DRLELHAN:
II.Me r utiye tt
e( 1908)s arayt e kil t okk ltl dveMuz ika -Hma yn' dabua rada
me rke z ia ske rba ndos uves a rayor ke stra sdur umunad t.Bo luudol dur ma ki in
dor uda ndor uyaba tkons er va tua rla rta rzndabi rme s sese yei ht iya duyul du.1914' t
e
Ma a rifNe zareti" D rle lhan"a dyl ade vl etkons e rva tua r
na t.Es kima arifna zrla rndan
be stek rVe zi
rZi yaPa ab ukur umunba nage tirildi. Me ssese nint iyatrovemus ikol arak
ikik smv a r
d r.Mus i
kk smdaTr kveBa tmus ikleriol ara ki kiyea yrl
yor du.Tr k
mus ik sik sm ndat eor ikvepr a tikde r slerr e tili
yor du.De vrini nde e rlihoc a l
a rt opl anm t
;
me selmus ikt a rihvena z ariya tnRa ufYe kt aBe yokut uyor du.Ti ya trok s m nai se
D r lbe da yide nilir.D rlelha nya y nl aravea rat
rma a l
ma lar
nadaa r lkve rdi .1924
ylnda nba laya rak" D rl elha nMe c mua s "a d ndabi rdede rgiya y naba la d.Es kimus i
k
ese rler ininde rle nme sinea rlkve rildi .D nmus ikkl sikl eriile180t aneTr kMus iksi
Kl s iihe pbuy llardaha zrl
a nd .Ha lkmus ikmi zlei lgilide rleme a l
ma lar daya p lmt
r.
Ba tmus iksibl mi seda ha okkons e rl
e rve rmi b ira ra t
rma a lma s
ya pma m t
r.
Buol uml u alma larde va me de rke na nl alma zbi rne de nleMi llEi t
imBa ka nl n n
de ne timi ndebul una nbuok ulda ,bt nz e lmus ikok ul l
a rylabe rabe r9Ar alk1927t ari
hinde
Mi llEi timBa ka nMus -
"Y lma zz tuna ,Tr kMus ik si( Te kni kveTa rih) ,s.67.
30/TRKMUS K STAR H
ta
faNe ca ti'
ni nbi re mr iileTr kmus i
ksininr enimver eti
miya sakl and.22Oc a k1927 '
de
"
sta nbulBe ledi yeKons e rva tua r"ada lt
ndaveye nibi ryne tme l
ieba lol araka ldise
de,a rt
kT r kmus iksir e nimi neye rve r
ilme di .Ra ufYe ktaBe yba
ka nlndas ade ce
"Ala turkaMus ikTa snifveTe s pitHe yeti"ada lt
ndaki il
ikbi rTr kmus iksibl m
br
a kld .
Anka ra'daMus ikMua l l
imMe ktebi,De vletKons erva tuarha l
inedn nc e,ba z
milletve ki l
le riTr kmus ik sik sm nndaol ma si ina rkonu ma l
a rya pt
lars adade vrin
MillEi timBa ka nHa s anl iYc el,Trkmus iksindebi z zatbeste krol ma snar a me n,bu
dnc elereka rkoydu.
Faka tTr kmus ik sininhe rye rde nkovul ma snnt epk ilerigi tti
kebyyor du.Ba t
mus iks ininonunye rinege ebi le ce
iha ya l
indeol anla r,bununi i
nne sillerge me s
ii ca p
et
tiini ,Tr kmus ik sibo luunundaa rzue dildi igi biBa tmus i
ks iilede i lra dyove
fi
lml e r
de ndi nl ene nAr a pmus ik siiledoldur ulduunugr dl er.De vl etkons erva tuar
ama ma kt a,di r enme klebe ra be rTr kmus iksinihi o l
ma zs astanbulBe lediye
kons erva tua rnas okma kge rekt iineka rarve rdile r
.Bugr evH.Sa de t
tinAr el'eve ril
di .Ar el
1943' tebe y l
lkbi ra nl amai legr eveba l
a d.Tr kmus iksiksm nkur du. lkde faol arak
bus ana tn a da i l
imves a na ts eviyesineuygun e kilder e
timineba lad.Tr kFi l
ar moni
Derne inikur du.Tr kveBa tmz iininya ylma siinbt ni mk nlarkul la nd .(33)
Drl elha n'da nba ka s tanbul '
dape k okz e lTr kmus i
k siokul ua lm ,odne mi nnl
mus iki inas larbuokul lardar e t
imya pm
l ardr.Bu nlarne nne ml ilerivedi erTr k
Mus ik siku rul u lar unl ard r:
1.Te rakki - Mus ikMe kte bi
2.Gl en- Mus ikMe kte bi
3.Da r-l -talimMus ik
4.Da r-lFe yz Mus i
k
5.s kda rMus ikCe mi ye ti
6.Da r-lMus i
k -iOs ma n
7. leriTr kMus iksiKons erva tuar
8. zmi rMus ikCe mi ye ti
9.Anka r
aMus ikCe mi ye ti
10.Bur saMu sikCe mi yeti
33-Y lma zz tuna ,Tr kMus iksi(Te knikveTa r
ih),s .67- 68.
TRKMUS K STAR H/31
11.EypMus ikMe ktebi
12. s t
a nbulni ve rsitesiKor os u
13.Anka r
ani ve rsites iKor os u
14.Anka r
aRa dyos u
15. s t
a nbulRa dyos u
16. T.Tr kMz iiKons erva tuar
17.De vl etKor ol ar
18.e itli llerdeKur ul anDe vl etKor olar
19.e itli llerdeFa a l
iye tGs te r
enMus ikCe mi ye t
le ri
20.e itliKur uml arnKur muOl dukl ar
Mus i kCe mi yetle r
i
21.Ei timFa kl teleriMz ikBl ml eri.
TrkMus ik sie i timver etimignmz det a mma n sylaol ma sabi lei yibi r iz
gi ye
gelebi l
mi tir.
UUNCUBOLUM
BALANGI CI NDANXVI .YY.SONUNAKADARTRKMUS K S
Trkmz ikkl tr nne vr imi ni ,bea nadne mdege r ekle enba lcamz iks elolu um-
geli
im,de i imvedn ml e rz erindedur upyoun laa raki nceleme kmmkndr :( 34)
I.Hunl arnc esiDne mdeTr kMz ikKl tr
1-Al ta yllarDne mi ndeTr kMz ikKl tr
II.Or t
aAs yaTr kDe vl etleriDne mi ndeTr kMz i
kKl tr
1-Hunl arDne mi ndeTr kMz ikKl tr
2-Gkt rkl erDne mi ndeTr kMz ikKl tr
3-Uygur l
a rDne mi ndeT rkMz i
kKl t
r
III.Or ta-Ba tAs yaTr kDe vletle riDne mi ndeTr kMz ikKl t
r
1-Ka raha nl larDne mi ndeTr kMz ikKl t
r
2-Ga zne l
ilerDne mi ndeTr kMz ikKl t
r
3-BykSe lukl ul arDne mi ndeTr kMz ikKl tr
IVnAs ya( veAvr a sya )Tr kDe vl etl eriDne mi ndeTr kMz ikKl tr
1-Tr kiyeSe lukl ul arDne mi ndeTr kMz i
kKl tr
2-( Tr kiye )Os ma nlla rDne mi ndeTr kMz ikKl tr
3-Tr kiyeCumhur iye tiD ne mi ndeTr kMz i
kKl tr
VAvr as yaBa ms zTr kCumhur iye tleriDne mi nd eTr kMz ikKl tr
Tr kmz ikkl t
r nne vr imi nei liki nbube a nadne mdea dlarbe li
rtilenTr kde vletl
eri
,
ya ba nc bi rgve yade vl ett araf nda nde il,ke ndiye r
inia lma ya al
anbi rTr kgc ve ya
Tr kde vle t
it ar afnda ny lolm tr.Y k lande vl etinye r i
nia lande vletnc eki ninbrakt
-"pr of.Dr .Al iU an,Ge mi tenGnmz eGnmz de nGe lec eeTRKMZ K
KLTR,s .14- 15.
34/TRKMUS K STAR H
kl t
rmi r
a si indeka ps ana nmz ikkl t
r mi ra sndade vralm t
r.Byl e li
kleTr kmz ik
kl t
r ge mi tengnmz ekopma ks zni le-ye ge lenbi rsre i indeva r
lnvee tkinlii
ni
ke sintis izs r dr ege l mi -tir.
Bi zbur a dayuka rdai fadee di l
e ns nfla nd rma yapa ralelol arakbi razda haf a rl
dbir
snfla nd rmai leTr kMus iksiTa rihi nii nc eleme ye alac az:
3.1-HAZI RLI KVEYAOLUUM DNEM
Ba la ng cnda nMe raga lAbdl ka dir'eka da r( 1360- 1435)uz ana ndne mdi r .(35)
Tr kMi ll
e t
i ninmus ikyeka rgs terdi ii lginin,bus ana ttanduyduuz e vkvehe ye cann
va rl
ne ne ski al arda nbe r
ibi liyor uz .Ar keol ojikka lntlar,ya z
lbelge lerbugnbi le
va rl
nkor umue skige le ne kle r,mus ikver aksuns ur ununt opl umunhe rke s
imindede ii
k
ama la rlakul lan ld ngs teriyor .
Di e re s kit opl uml ar daol duugi bie s kiTr kt opl ul uklarndadamus ik
ni ndi ninan larl
a
birle tiiv ebt nl e ti
ike sindi r. lkdi na daml a rki t
le l
e riha reke tege irme ki i
ngz elsz,
gz e ls esver aksuns urunukul lanm lard r.Ka m,Ba ks,a ma ngi bidina da ml ar
din
trenl e rdeba zilke lmus i
ka letle rinikul la narakvebi r
ta kms esler
kartara k yi
nyne tir
ler
di.
Tr kl erinke ndi l
e rinez gkl trt a rihige ne lol arak" Al tayDne mi "i l
eba lar.M.O. nc
binde ni tiba re nAl ta y-Tr kkl tr ,a ynz a ma ndaAl tay-Tr kmz ikkltr nnde
be li
rle yic i
s idir.
Al tayl lar,Or hunk y lar,Moolboz k r
la rve rti
bo yla rnae tlddebul una rakvemi lattan
nc ei ki nc ibi nde ni tiba rendei lkyur tla r
nda na yr l
a rakge lec ektekiOr t
aAs yaTrkmz ik
kl t
r nnt eme lleriniha z rlam lard r.
Av.Er cme ndBe rke r ,Tr kMus iks ininDnBug nYa rn( Ha z.Fe yz iHa l
c)s.117.
TRKMUS K STAR H/35
AMANMZ
Tr kl erini lkdne ml erinde kimz i
i nya p s,mi tikvee pikka rakt erli
,ba sita mai
tenve
co kul uydu.Kkl e rit arihnc es ineda ya na nhe rmz i
kt r gi biTr kmz i
ideba langta
oka zpe rde liidi .Ez gil erbe li
rlia ralkt ai kis esz erindedol ardur urdu.Kul l
anl
anpe rde
say sz a ma nl aa rtp,gi de re k e ,dr deyks e l
e rekd rtyadada haa zpe rde limzikol a n
"modnc es imz ik" 'me ni leria a ma sol a ndr tpe rde li
k( tet-
ra t
oni k)ol uumage lindi.Ayn
ezgi se lmot ifint ekr a r
nda nkur ulubi i
mde nol u anmz i
k,r itima snda n,z e l
likl ea ma n
mz ii nde ,a ma n nha re ke tlerineba ml ve eitliydi .Sz lerdoa ta nkur ul uol up,me lodi
ver i
timne ml iydi .Mz iina nat e me l
inii ns ans esiol u tur ma kta yd .Ba ks lar,kopuz la r
n
sesle rinet ellerevur duumonot ons es l
e rlee likve riyo r lard .Ya nimus ika letime lodi yede il
haf ifer i
tmee like diyor du.De sta nlardave yadua lard a kia nas esde ,ins a ns e siidi . ns ans es
i
ve ark yae likteda vulvede finnc eliiva r d.Bor u( bor guy)vekopuz un( kubuz )i l
kn
rne kl er i
nee r
iildi ."a ma nMz ii"de nile nbys e l- din- se l-tre ns e lz e lli
iol a nmz ik,
ba (s i
hi r)'nnbi rya r
d mc sveuz unz ama nl arbi rz ev ki igi bide i l
,bi rbyl emea r ac
olar akkul lanld.
Ba ( sihir)mz ii nine tkia lanol duk age ni ti.Ya murya d rma k,ha va ya trma k,
has talkl ari yie tme k,y r tcha yva nl are vc illetirme k ,z a rar l
ha yva nl arda nkor unma k,bi r
ehr iyoke tme k,c ehe nne mi nka pla r
nz or lama k,z e b ani ler iyumu a tma k,c a nszma dde le r
ze rindee tkiya pma k,t a bi atka nunl a r
nde i tirme k,c inl eril le rida ve tgi bikonul arhe p
ba lmz ii ne tkia l
a ni inde ydivet mbua k a ma nynl e ndi rirdi .
Tra nsha lindegr ddoa stg ler,c inl ervb.ka r
s ndakor kuyl a,he ye ca nlat i
tre ye n
a ma nveonune tki si
yl ea ynduyguha liniya aya nt opl ul uk,a ma n n alg snda nduyul a n
mz ikl e,t l
s mlbi rma s ket akm a snake ndi nibi rde ndoas tg ler lee itbi rva r lk
olar akgr me yeba lar;byl ecet mkt lkl eri,te hlik e leri,doas tg le rikor kut up
ka rrla r
d .a ma n yinl e rite me ldeOr taAs ya 'yaha sbi rda vra n tr,a nc a kba za yr nt l
a r
sonr a da ngne yde nge le nt es i
rlera lt
ndaka lm tr.( 36 )
Za ma nl aKa mla rbyc algclk,oz a nlarda air- a lg clkgr evi nis tlenmi le rdi r.
a ma niz mdet opl umundi n nde r iol anKa m,ve c -dege le n,r a kse de n, ii
rs yl e ye nvegi zli
ruhl arlat e ma skur ani ns a nd r.Bukudr e t,a nc aka ma nl arne slinde nol anpe ka zs oyda
bul unurki ,onl a rke ndikudr etleriniba ba da noul a ,bu nund i are tiol ana ma nda vul ui le
birlikt ei ntika le tt
ir irl
er.XI X.Yz y l
daa ma n'nt ran sagi rme ki inkul land da vul unye ri
ni,
tellibi rs a zol ankopuza lm t
r.
'"
' OgnAt illaBuda k,Tr kMz ii ninKke ni-Ge liimi( De ne me ),s .27.
36/TRKMUS K STAR H
Alt ayla rda ni tiba renz i raa tkl t
r negi renTr k' nmz ii,f onks iyone la da nye nibi r
olu umudadour ur .Zi r aa tya pa nt oplumda ,topl uc a a lma ,be l
l ibi rdz enige tirirkibu
topl u a lma" sre cidz en- letiric ibir almar itmi " nidour ur .Bu almar it
mii se ,bi r
az da ns yl ene ne zgiyl ede stekle nir.Topl umya psi lemz i
kya p sa ra sndamut la kbi r
ili
kiva rd r.(37)
HUNLARDNEM NDETRKMZ KKLTR
Uz u nz ama ns i
hr ine t
ki sindevei le vindeol a nmz i
k,r gt lene rek,kur uml a arakHun
haka nl ndai lk" a sker imz ikt opl ul uu" '
ol ara k" t
ut ak m "gr nt s a ld.Mz ieby k
birga tfedi l
di .yl ekis a nc akve" a ske rmz ik"bi r birinde na yr lma ya nbi rbt nha lini
ald.Ta htage e nha ka nl aras anc akveda vulve r il
me kt e ,ba z enda vul unya nnabor uda
katlma kt ayd .Tr khkmda rl
a rn ne ge me nlikbe l
i rtisiol arakda vulves anc akkul lanma la
r
tre si,Tr kl era rac l
yla slmde vletlerineya y lm tr.Tua dTa b l
ha neveNe vbe t'e
evr ilmi ,a nca kt eme lge le ne kde i me mi tir.Hkmda rbi rki iyebe yl ikve rec eiz a ma n,
tekia l me tl
e r
iyl ebi rlikt eda vulves anc akdave rirdi .Be yl ikge r
ia lnrke n,bunl a rdage ri
alnrd .Bu nl arde vletinma lol uphkmda rta rafnda nve rilme zs eki ms ekul lana ma z d.Bu
dne mde ,Tr kmz iis ess ist
e mibe t ams esa ralkl ( pe nta to- nik) ya p yaul a m tr.Bu
dne mi nbi rdi e rz ellii ,i nveI ranmz ikkl tr ler i
yl ee tkil eimdi rki ,bundavedi er
kl trle rleol a nka rl
kl e t
ki leimdez e l
likl e pe kYol ue tkinvene ml ibi rr oloyna m tr
.
pe kYol ununya lnz cat ic are tyol uol ma ypi nsa nla ra r asi le t
i imi ,i ns anl arnbi rbi rlerini
anla ma larn ,tan ma l
ar n ,ya knl a ma la r
n ,a yd nl anma la rn,s a la ya nbi ryolol mar olde
var d.Dol ay s
yl aTr kmz ikler i
ni ns onr a kiku akl araa kt a r
lma s ndane ml ibi ri leviol an
oza nl arn,Ha zarDe niz iningne yinde n,Me z opot amy ave ran' da nTa kla ma ka nl nn
kuz e yvegne yiyol uyl aAkde niz '
ii n' eba la ya ra kSi -Nga n- fudas onbul an pekYol unda ,
"ge z ginc ioz an"ki ml ii yle ,Tr kkl trmz ikle rininbi rbirleriyl ee tkile imi ndeve
ka yna ma s
ndane ml ir ol ol mu t
ur .7000km.uz unl uunda kibuyolboyunc ai nsa nln
evr imveuyga rl
kt arihigi zlidir.( 38)
GKTRKLERDNEM NDETRKMZ KKLTR
Moda lmz iktei le rleme lerol mu ,pe nt a t
oni kya pi yi cebe l
irgi nlemi ,s e s( per de)s a yl
a r

arta rake zgige ni lemi tir.Ez gii inde kis esle r( pe rde ler)ge nia ra l
kl a r
lakul lanlm tr.
Budne mdekopuz unya ns
ra kl de nil
e nya ylkopuzge li
tir
ildi. pe kyol ukl tre l
etki le i
ml e rimz iktedeya ns
ma lar na rt
rd .Ad-
38-A. g.e .s.35.
-*' OgnAt i
llaBuda k,T rkMz i ini nKke ni -Ge liimi( De ne me ),s .35.
TRKMUS K STAR H/37
lanveya pt
kl ar,ya zli nka yna kl ar yol ui l
egnmz eka da rul a ani lkbykTr k
mz ik ileriye ti
ipka lce tkinl i
kl er debul undu.Bunl arne nnl ler i
nde nbi riol an
Suc upAka ri560' ly ll
a rda" 12pe r de liTr kmz iis ess istemi ni -kur am n "veTr kmz i
i
modl anm- rla rni nlimz ik iler et antt,a kla dves unduumz ikle rler ne kle ndirdi.
Budne mde ,g ebemz i
kkl tr nnye rineya rg ebemz i
kkl tre ge me nol ma ya
ba la d.
Or taAs yauyga rle skidnya nndr tbi rya n naya yl
r ken,he rye rle imye rindedeva rl
n
sr dr d.Hun mpa rator uAt t
ila'nmBur -gondi yadknebi rs e sves a zhe ye tinignde rme si
,
tarihege mi i lgi nbi rol a ydr.Ene skii nka yna klarTr ke rke kler inin" hiyuppu"de ne nbi r
saz a l
d klar
nbe l
ge liyor .Es kiTr kl erdekopuz da nba kas a z l
a r
dava rd .Ak nla rda ,
g le rde ,ge z i
ler debus az l
a rya nla rndat a ya nmz isye nle r
e" byks ayggs t
erirle r
di.Bu
dur umz ellikleUygurTr klerindebi rge lene kha linia l
m t.I X.veXI .Yz yllarda ,
younl aa ng le rlea rta nb ukl tra k m,Ka rade niz'inkuz eyvegne yyol la r
nda n,Ba t
ya
dor us r ekl iola ra kt anm
,e skiDnya n nka vi ml e riilet an t
-rlm tr.(39)
UYGURLARDNEM NDETRKMZ KKLTR
Uygur lardne mi ndemz ik,Gkt r kl erdne mi negr ehe rba kmda n okda hage limi ,ok
da ha e it
leni pz engi nle mi ol arakde vlet,topl umvebi r eyya a m nn,di nvede vle t
tre nl eri
ni n,ba yr am, l envee l enc e le ri
nvegnl kya ay nnva z ge ilme ze lerinde n
biriha linege lmi tir
.
Uygur larnha ya t,ye rle ikya a mabi imi neda ya nd nda nUygur la r,t e kig ebeTr k
topl ul ukla r
nagr eda hauyga r;kl tr ,s ana tvemz ikteonl arda nda hai le riydi l
e r.
Uygur lardne mi ndeTr kmz i
is e ss i
stemibe pe rde l
i( pe nta t
o- nik)e zgile rynnde n
zengi nle tiveonunl abi rlikte" altpe rde li
lik"ve" ye dipe rde l
ilik"dege li imi nis rdr e
re k7-8
pe rde limoda lmz ika a ma s
ndai le ribi rdz eyeul at.
Uygur lardne mi ndeTr kmz i
i ,ke nt ,ka sa ba ,kybi imi nde kiye rle imeveyks ek,or ta,
altt aba kabi i
mi nde kika tma nla ma yada ya lbi re ys el,topl ums al,kl tre lvee konomi k
ge limevef a r
kl lama yl aba ntlol ar aki lkke z" sa raymz ii "-"ha lkmz ii"-" ke nt
mz ii "-"ky( k r)mz ii "bi i
mi ndea yr
ml ama yavet r le
me yeba la d.
Uygur lardne mi nde ,doa lamaynt emie tki nl iinikor uma kl abi rlikt e,be stelemeynt emi
deh z laa rlkka z anma yaba lad .Be lirl
ii lke ,kur al,ka lp,ynt e mvet ekni kle reba lm z
ik
ya pmaveya ratmaa nla y be nims eni yorveya yg nl ayor du.Ya lnzus t anna z nda n-e l
inden
iitipgr e -

" OgnAt illaBuda k,Tr kMz ii ni nKke ni- Ge l

i3 /
imi( De neme ),s .41.
38/TRI CMUS K STAR H
rekde il,a ynz ama ndaya zpokuya ra kdamz ikya pmaynt emir e nilipuygul a nyor du.
BunuUygur a lgc
la rnnmz ikya z snda n( ya danot asnda n) aldkl ar nai likins ala mve
ina nlrbi r.gz Je mi nTa ns u k-na me ,deye ra lma snda na nlyor uz .Byl ec eTr kl er,
tarihl erindebi lindi ika da rylailkke zs nrldaol s a" yaz yada ya lmz ikya pma "a a ma sna
ge l
mi ol uy or la rd.( 40)
Uygur l
a r,z elliklet i
c aretdol ay syl a ranveHi ntha lkla ryladas ki liki lerde
bulunuyor lard .Bui likiler ere ves indeTr kmz iii leHi ntve ra nmz ikl erini n
birbir lerinde ne t
ki lenmi ol ma lar doa ldr.
Uygur l
a rdne mi ndeTr kmz ii e itliived di na mi kle rvee tkile i
ml ers onuc unda ok
ynl veka ps aml bi rge limegs termi t
i.Uygurde v letida lnc abuye tene kliTr kle ri
n
mz ikmi ras
,ye nie ge me nl ikkur anMool larlaba tyave slmdnya snage i
pya ylma
sre cinegi r
di .
PlanoCa pr ini1246' daBa tuHa n'ns aray ndaya p l
a nt opl ant
lar da ,Ha n'na nc akmz ik
dinle rke not ur duunus yl yor .Ayngz leml e r,nl ge zginMa rcoPol o'nun
seya ha tna me sindedeva rd r.Moolor dus ununs ava tannc ehc ume mr ibe kl erke n ark
syl edi ibe lirtiliyor .
Ba tllarnTr kmus iksini s rarlaAr a pve ra nlla rama le tme a ba larnaka rAr a plarda
slmda nnc ene ml ibi rmus ikninol ma d n ,gnl kya - anti i
ndeye rinegr ekul lanla
n
ba zmonot one z gile rinbul unduunu,bunl ara" Hud' a "de ni l
di ini , bn- iHa ldun,nl
"Muka ddi me " sinin" a rkclkvemus ik'-bl mndea nla t
r.
slm' da ns onr aAr apdny as impa ra torlukyol unai lka d m na tarke ne skikl t
r le rl
e
z ellikleVI II.veI X.yz ylla r
dae s kiMe zopot amyau yga rln nka l
nt l
a ri leTr kl eri
ka r
sndabul du.Ye nil ke lera lna rakkl tre la lve ris kla tk a,bur ala rdabul una nveo
yz y ll
a ragr eol duk age li mibi rmz iks a na tnt a nm ol du. (41)
KARAHANLI LARDNEM NDETRKMZ KKLTR
Tr kl erin slmi ye t
ika bul ya kl akI X.yz y lns onl a rnar as tlar. slmi ye ttennc ebyk
g lerleBa tyat a
na nbue skikl tr ,or alardabul una nkl trler leka yna m vede iik
mus ikt r lerini ndoma snane de nol mu tur.
Buye nidne mdeTr km zii s lma nl aydor ul tu sundaye nide ndz e nle nme ye ,Tr k
mz iini nhi ye rar ikdz e niye nide nya p lanma yavez ellikleba t
aTr kdi nmus iksi
da l
ndaol ma kz ereye nit r ler, e it
le rvebi iml e rbe lirme yeba lad.
40-pr of .Dr .Al iU a n,Ge mi tenGnmz eGnmz de nGe lec eeTRKMZ K
KLTR,s .30- 31, .
41-Dr .Me hme tNa zmiz alp,TRT.Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -1.Ci lt.s .111.
TRKMUS K STAR H/39
lkinme s citvec ami lerde ,s onr ala r
bunl arnya ns rame dr ese l
e rdeya p l
a ne itimve
uygul ama lar l
abi rlikt eTr kdi nmz ii s l
mka ra kte rt ama yavege l
e ne ks elTr ks ana t
mz iini ni na n s ali kida l
nda nbi r
inc is
iniol u tura n" Tr kc amimz ii nin"i lkr ne kleri
ortaya
kma yaba la d.Bu nu12.yz y l
daHoc aAhme tYe s ev'ninTr kl erine skika mhkve
kkl oz anl kge lene i neda ya na nmz ikveda nsnat a sa vvufyol unua annc l yl eol u
an
tekkee de biya tyl abi r li
kteya vaya va ke ndi nigs ter me yeba la ya nvei na n sa lda l
n
ikinc isiniol u tura n" te kkemz ii "
ni ni lkr ne kl erini nor taya kma yaba lay iz ledi.
Ka ra ha nllardne mi ndeTr ka s ker mz ii,ya va ya va " tumz iinde n" ta biimz ii"neve
tut a km ,ta blha ne yedn me yeba lad.z ellikles ana ta ma lmz ikle rma ka ms al
niteliebr nme yeyzt ut tu.
Tr kha l
kmz i
ike ndido a lor tam ndake ndiyol undayr rke nTr ks ana tmus iksi,ilk
Tr kmz ikkur amc sF rbVni n10.yz ylda" Hor a sa nt an- bur u"z erinea nla t
t ,bir
seki zlinin17a ra labl ndvei lks e sins e kiz li
s i lebi rlikte18pe rde de nol u tuu,
ge l
e ne ks elTr kmz iise ss i
ste miz erinet e- me ll
e ne r ekge lime yekoyul du.Bus istemi n
iske l
e tiis eya rmpe rde s i
zpe ntatoni kdi ziydivekki lka Hunl arnada ya nyor du.( 42)
Ta blha nenbe t
le rinde" kk" (k) de nilen,be lirlius llerdebe stele nmi s aze se rlerineye r
ve r
ilirdi .He rgna yr bi rk k( es er)s e slendi rilipdi nle tilir
di .Byl ec ebi ry ldat opl a m366
kk" e ser "s es lendi rilipdi nl e t
iliyor du.Budur umku kus uz ,Tr ka s kerimz ikr e pe rt
ua rnn
tarihs elge li
imii indeKa ra hanl lardne mi nege lindi i ndenede nlia rtpz engi nl e mi
olduunungs terge siydi .
Bugnbt nBa tlmz ikt a r
ih ilerivemz i
kol ogl arnka n s
nagr et ellis a zlarnka yna
Or taAs ya 'd rveOr taa 'd adaya yl s az l
a rnka yna ol mu tur .( 43)
ilk a ne ne skiy lla rnaa itbe lge lerindevur ma lvet e llis az l
a rar a stland ha lde ,ya yl
sa zlarni lkr ne kl e riUygurTr klerindegr l r .Bug r veka ntlar,Tr k rk nnmus ik
ye
ve rmi ol duude e rigs te rme sia snda n okne ml idi r.
Tr kMus ik sininka yna a r atrma m zakuvve tliipu laryl aka t
la ca kbi rkonuda ,e skibi r
mus ik le t
imi zol a n" e ng" di r.(44)" Ge re kr e -ba p,g er eks e e ng' i
ns a nld gi biAr a pve
Ac em a l
g lar ol ma y p,Me v- lna '
n nzyur duol a nAs yai ll
e ri
nde nge lmi ol ma l
a r ok
dikka tede e ^_____________________
4^ -Pr of .Dr .Al iU an,Ge mi tenGnmz eGnmz de nGe le ce eTRKMZ K
KLTRs .33- 34- 35- 36." ( M.Ra g pGa z imi ha l," As yaveAna dol uKa yna kla r
ndaI kl
"
se svet e lbi r l
iiya y n-
lanAnka ra- 1958) ." "M.Ra gpGa zimi ha l,Konya 'daMus ik,s.12.
40/TRKMUS K STAR H
1924y lndaSovye ta ra t
rc Rude nkoveGr iaz novt a ra f
nda nAl -taya ra trma larba lat
ld.
1924' deRude nkoPa z hkva dis i
ndebi rme za rdabe zes ar
lol a rakha rp'ebe nz e rbi r e ngbu ldu.
Bi rba ka engdeOr taAl ta yla r
dabul una nBa a da rme za rndagr l m tr .Rude nkobunun
Pa z
hk' da kinde nda haba sitol duunus yl yor .Bubul una n e yle rPa zhkva di sindeya ayan
ins anla rnk l trha ya tndamz ii nder ol ol duunugs terme kt edi r.Rude nkobur ada ki
ins anla rnt arihi niM. O.1700' lereka da rgt r me kt edir .Bukonudaya ba nc ka yna klbi r
ans iklope di dei se e ngi n
k ye riol ara kUr alda l arveGne ySi birya - Al -taybl ge leri
gs t
er ilme kt edi r.
Be laBa r t
ok;Ma c armz i
i ndee ne sa slva sfnbe s es lis istemol duunuvei nlilerde n ok
Tr kt es irii leVol ga -di le remi sl
e rininveKuz e yTr kl erininme l
odi l
e rini nbe s es liva s
flar

itiba r
iyl eMa c armus iksineka yna kol duunube lirtme kte dir .
Bus i
s temBe ringBoa zka na lileEs ki mo,Az tek, n kamz ii ni,s iste m,me lodive
ens trma na s nda ne t
ki lemi ti
r.Dol a y sylaAdna nSoygun" Be s es l
imus ikTr k' n
mus ik de kida mga s dr"di ye rekbt ndnya yaor ijinbi rha kika tii lne tmi ti
r S45)
Topl ums ali liki lers kl atk avekl tre la lve ri
lerkol a yla t
k a ,ilimves ana ttah zl
ilerleme lerol duk as ana ttadaba sittenmke mme ledor uyne linmi ,t opl ums a ls
n fla r
ara sndaz e vkves a na ta nla y farkl lama yaba lam tr.Budur umya ln zTr kt opl umunda
de il,di e rt opl uml ardadabyl eol mu tur.Di ns el,kl tre lves a na tsala nla yta n
ka yna kl a na nb uf ar klla
mat r l
mus ik e kille rinind oma snas ebe pol mu tur .
R.Or uGve n ,Tr kMus iks i
ndeKkl e rveBa tyaYa ns
ma s
-Bi l
di rile r-Tr k
Mus i
k sini nDnBugnYa r
n( Ha z rlaya nFe yz iHa lc)s .41.
TRKMUS K STAR H/41
Tr kmz ikkl tr,s a natvemz ikme rke z idur umun age lenGa z -neke ntinde okynl bir
de iimvege li imgs terdi.Fa rs,Ar apveHi ntmz ikkl trleriyl eyounbi re tkile imi i
ne
gir di.Ma ka ms a lmz ii nbe lliz e ll
ikl erinie di ndi .o uvga ma l" ka s ide "t rnde ki
iirler" doa tan"veus uls ze zgile ndi rildi." kl s ik iir"i lei l
intili" kl sikmz ik"or taya
kma yaba la d.Tr kmz iiz ellikleKuz eyba tHi ntMz iinie tki l
e di .Tr kmz ii
diz ge siKuz eyHi ntmz ikbi lginle rinc e oki yibi liniy orve" Tr u ka "a d yl aa n lyor du.
Se lukl ula rlabi rlikt eTr kmz ikkl tr a yns n rl
a ri indeFa rsveAr a pmz ikkl tr ler
iile
bir li
kt eol du,e tki le tivegi de rekka yna t.( 46)
Se lukl ula rda ni ti
ba renmz ik,da has onr ala ri yi cebe lirgi nle ec ekol anya p l
a nma sn
olu tur ar akva rlns r dr d.( 47)
Tr kmz iiAbba silerins al adol uml uor tam na rd nda n,Ka ra -ha nlveGa zne li
ege me nl ikle riyl ebi rlikte s lmdnya snaa
lr ke n,BykSe l ukl ue ge me nlii ylevebu
ege me nl iks aye s indege r
ekl e enBykTr kg yl ebi r
likte slmdnya sn nt ami ine
girdi.Oda ndaye ra ldvege tirdiiye nic anl lk,de vinge nlik, e it
lili
kvez e ngi nliklerlebu
dnya nne ne tkinmz iidur umunage ldi .
Za t
e n slme vre si
ni nba ndaAr a pla rnke ndi l erindea nlma yade e rdz e ydebi rmz ik
anla ype kol ma d ,Ar apveAc emmz iin- dekiol u uml a rnhe me nhe ps ininKa raha nllar
,
Ga zne lilerveBykSe lukl ula rlabi rlikt ee s kiTr kmz i
ini ns oyunda nge ldii ,ge deol s
a
baz a ratrma c
la rndi kka tini e kme yeba la m t
r .(
48)
Birya nda nge ni ha l
kt opl ulukl a r
n nya psi indez elliinikor uya nveku a ktanku aa
akta rl
a nha lkmus i l
ds i,kl t
r lves tdz eys nfne lindegnde ngnei lene rekyc elen
sana tmus ik si,g l
bi rde vle ts istemii erisindevebunaba l ol ara ks r ekl i
,di s iplinlibir
orduge l
e ne ininba la ma snda ndoa nMe hte rmus iksior t
a ya km t
r .
Byl ecehe rd a l
dai lerleme sinis rdr enmus ik mi z ibilims elol a raki nc ele ye n,t eor ilerileri
sre ns kol as t
ikf iziks elgr lerii nc ele ye rekda ham ke mme lletireni lima da ml a rye t
imi
ti
r.
Tr kmus ik si
ni na sls ess istemi ni,da has onr a la r
s ala mt eme lle r
eot ur t
a nSa f
iyddi n
Abdl mmi nEl -ur me vol mu tur .
a lgc
lar
XI II.y zy ldaDnya ,Ce ngi zveMooli stilas ylaa l
ts tol mu ,Tr kDnya sbus ebe pten
kaybe tmi tir.Ge lie nt arihis r ei erisinde sl mT rke debi ya tge liirveAna dol u'da
Me vl nCe laleddi n-iRum ,Me vl eviTr kt arika tnnt eme l
le rinia ta r
a kyks e kTr kkl tr
ha-
4^-Pr of.Dr .Al iU an,Tr kMz ikKl tr s .41.
-OgnAt il
laBuda k,Tr kMz i ini nKke ni -Ge l
iimi( De ne me ),s.5.
4'-OgnAt ill
aBuda k,Tr kMz i
i ninKke ni -Ge li
i
mi( De ne me ),s.51.
42/TRKMUS K STAR H
yatna ,z ama nm zaka da rd eva me de ce ke ms als izbi rha ml eka za nd rm tr.
m
Ana doluTr kHa lkkl t
r veBe kt at arika ti i
ndeHa cBe kta -Ve lia yn eyiya pm t
r.
Bus ur et
leHor as an'da nge l
e nbui kibykTr kmut asa vvfTr ki ye '
ninma ne vka lknma s
iinbykhi zme tlerdebul undul a r.Me vl evlii nmus ikyibi rinc ide rece yea lma s ,Me vl -
n'nnveha lefiSul ta
nVe l
edi nbe ste k rol ma s ,Tr kmus iksit a ri
hiba k m nda nf e vkal de
ne ml iol mu tur.Bua srTr kmus iksii lmi ni nbi rAz erTr k'ol anSa fiyddi nt ar af
nda n
kitapl at
r
lma sileka rakt erlesin
Budne ml erdeDouveBa tTr k l
e ml e riilebunl ar
na rasndaka lanveTr kh ki miye tinde
yaa ya n ranl
larveAr apl ar
,ha ttaKuz eyHi ndi s t
a na r
a sndas kbi rkl trvemus ik
alve ri
iv ardr.
Abdl ka dirMe rag ;Bur sa,Me raga ,Te br iz,Ba da t,Se me rka nt ,He rat ehi rlerindeya a m t
r
d,bi rt ekTr kbe s te
c isininMa rma rai lei ns nra rasndaf aal i
ye tgs ter dii,bugnTr kiye,
Rus ya ,Ira k, ran,Af ga nis t
ande vle tl
e rinea itt opr a klardaba t ac e dildii nigs ter ir.
Sa f
iyddi ni l
eKut beddi n'inha ya tdabyl e dir .Odne mdehe nzdouveba tTr k eleri
birbirinde na yr
lma m tr.Tr k lemi ,a yr de vl e t
le rha lindeol sabi l
ei i edi r.(49)
1453t a r
ihi nde st
a nbula lnd ktanvebykbi ri mpa rator l
uunt e me lia tldkt ans onr abu
gz elbe ldebi rt aht e hriol ma kta nba ka ,t r lz e ll
ikleriyleTr k-s l
muyga rln nme rkezi
durumunage lmi ti.Buuyga rl ni lerle me sinee me ige mi l ke lerdeneka vu mune
kada ri li
mves ana te rba bva rsa,ye niuf ukl a raul ama k,ye nii mk nl ara ra ma ki in,i limve
sana tykl ke rvanl argi bia de t
a stanbul 'aa km t
.Bus e
kinki il
e rins ana tvekl tryk
500y lbi rikipt or t
ul aa cakve" is t
a nbulMe de ni yeti"i indebt nl e ece kt ir.
4"-Y lma zz tuna ,Tr kMus i
k si( Te kni kveTa rih),s .72.
TRKMUS K STAR H/43
Os ma nluyga rl,da hat am eklinia lma da nnc eHe ra t'
tage li mi vei le rlemi bi ruyga rl
n

ya nma ktayd .Ayns ana te rba bda hanc ebu

n evr esindet opl a nm t
. teTr k
mz iita rihia snda nne ml ibi rye riol a nve" He r a
tMus i
kOkul u"a dna lanbuge lime
mus ikmi zie t
kile ye ce k,Tr kmus ik siXVI I.yy.s onu ndador uaul a ac aktr.^ )
Tr kmus ik si
ni nka yna kl a rnae i l
irke n,bi lims e la ra t
r ma l
a ra ,bua ra tr
ma la rya panl arn
haya t
naveya zd kla re s er l
e regza tma kge reke ce ktir.nks ess ana tm znyz yll
a rc a
il
e ne re kge lime sine ,ma te ma t
iks e lvef iziks elkur allarlar l ms al amt eme llere
otur tulma s nabui ns anl a ry a rdmc ol mu t ur.Bui lima da ml a rn nba ndanl Tr kf iloz ofu
F rbge lir.
F rAb( EbuNa srMuha mme d)
(870-950)
Tr ki stan' dae skibi rye rle imme rke z iol a nFa rab'da( Ot rar)dodu.Fi loz of,bi lgi nves a natkr
olar akya ad y llar dabug nt an nd ka da rt an nma m t.EbuNa srF rbAr is
to'nun
bt ne s erle ri
nia kl ad vei nc e ledi ii in" s ta d-Sa ni ,Ha c e- iSa ni(51)gi bis f
a t
lar
alm t
r.Ba tka yna kla rndaa d" Al pha r-bi us "ve ya" Al pha ra bi "ol a ra kge er.
Es kiYuna nf i
loz ofvei lima da ml a rnne s e rl
e rininAr ap a'ya e vr i
le re kr e ni lme siF r bi l
e
ba lam trde ni lebi li
r .
Mus ik de k ine mi ,DouMus iks ininna z ar i
ya ti lei l
gi li,Ki nd 'de ni 52)s onr ai lkne ml ie seri
yaz m ol ma snda nd r.Mus iki lea strol ojia rasnda kii lgi yir e dde tmi veKi nd ni nkur up
geli ti
rdi iokul uni lerle me sineka tk dabul unmu tur .
"Ki tab' l-Mus i
k ' l
-Ke b r"( BykMus ikKi tab )a d
nda kie s eribi ris ekizdi e r idr t
bl mde nol umu tur .Bi rinc ibl mdemus ikt es irlerinia nla ttkta ns onr a,iki nc ibl mde
kendi sinde nnc e kimus iki ina slar ni ler is r mol du kl ar fiki rle rie le tir
ir.Buki tabve" El
Me tha lFi 'l-Mus ik"a d nda kiki tapl arAr istoi lee skiAna dol uf iloz of lar,z e l-
5"' Dr .Me hme tNa zmiz a l
p,Tr kMus ik siTa rihi -De r l
e me -l .cilt,s .114.
j2.Hoc a,2.s ta dde me kt ir.
'
*El -Ki nd 'ninmus iki lei lgi li a l
ma lar nda ns ade c et ane signmz eul a a bilmi tir.
Bunl ar:Ri s alef HubrTa 'li
fe l-El ha n,Ri s a lefEc za '
Ha ba riyyee l-Mus kaveRi sa l
ef i'
1-
Luhn' dur .Bu a lma lar da ,e l-Ki nd 'ni nmus ikyie lea l
t a rz a nla la bil-
me kte dir.(Y.
e tinka ya , hv n- Sa f'daMz ikD nc e si.
44/TRKMUS K STAR H
li
kl ePyt ha gor as'ngr leriniya ns
tra 53)F rb ,e l-Me dha l'
demus ikt e
or isinea it
alma la rnye ter si
z lii neda irme sele ler ior tayakoyma kt ad r.
Mus ik ni nor i
jiniha kk ndaF rb '
ni nd nc ele rive ada d nc ele r,ba zbe nz erl
ikl er
tama kt ad r.Ka riBc he r" Wor ka ndRhyt hm"a dl kit ab nda ,mus ildni nor ijini nde ,be de nsel
alma n nr it
mi kol a ra ki fa dee di lme s igi bit abi bi re i limi nye ra ld nileris r me kte dir.El
-F -rb de ,mus ikninbe de ns el a l
ma dabi re tkis iol duunda nvei ns anla r
ng lkle ri
yenme ki in ar kda nna s lme de tumduunda ns ze tme kt edir .Bua radaElF r bnot a da nda
sze de r.(54)
"hs a'l-Ul m"a dnda kie ser i
ndei semus ildni nha ng iilimves a na tda lnaba l ol duuna
dei nmi t
ir .
F rbha kk nda bnEbiUs aybi a" Ta ba ka t'l-Et bba "a d nda kie serde ;" Birs a zi c ate t
mi tir
,
mus ikni na me lvena z ary nl erinii yibi lirdi "di yor .
"Te z ke re t
' lHkm- uFi -Ta ba ka t'1- me n"de yl ebi rbl mva rd r:" Emi rSe yfdde vle-
He me da n 'nins a zs a na tk rla rbi rs r e a lps yl e di l
e r,me c listebul una nF r bda has onr a
cebi nde nt a htapa ra lar ka rtara kbi rbi rinee l
de dive a l
ma yaba lad .Or adabul unanl arnc e
gl dl er,s onr as az
nya p snde i t
ire re k ald ,he rkesa l ad .Ens onundahe r ke siuyut a r
ak
sess izceme c l
isit erke tti."Bunabe nz eye nba kahi k ye le rdeva rd r.( 55)
UdveKa nununF rbt ar afnda nka te dildi ii ler is rl me klebe ra be rdor ul uunu
kan tlaya ca kbi rbe lgeyokt ur .Be lkideudz erindeye nidz enl e me lerya pm tr.nkud
hakk ndaKi nd,F r b'de nnc ebi l
give rmi tir.( Bukonui l
ei lgiliOr d.Pr of .Dr .She yl
nve r'
inbi rbe lge siva rd r.)^ 6)
->3-Dr .Me hme tNa z miz a lp.Tr kMus ik siTa rihi -De rleme -1.c ilt,s .120.3^ -Y.e tinka ya,
Ihv n- Sa f 'daMz ikD nc es is .71." Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus ik siTa rihi-
De rle me -1.c ilt,s .120.- *" Dr .Me hme tNa zmiz alp. Tr kMus i
k siTa ri
hi -De rle me -1. cil
t,
s.120.
TRKMUS K STAR H/45
BN- S NA( EBUALS NA-Av CENNA)( 980-1 037)
Tr kmus i ks ita rihi ndei kinc ibyki simF -rb 'ni nl mnde n30y ls onr adnya yage le
n,
skol astik a nbykt e ms ilcilerinde nbi riol an bn- iSi na '
d r.i57)
Ai lesiBe lh e hrinde nge l
e rekBuha ra'
yaye rle mi tir.Ons eki zya ndai ke n a nnbt n
ili
mda llari l
ei l
gi le nmi ,pe k ounur e nmi ti .Gr ca n'danl " TpKa nun" unuya zd .
bn- iSi na 'nnmus ikha kk nda kigr le riye t
e rinc ei nc e l
e nme mi tir.Mus ik yibi ri l
im,a yn
zama ndas ana tvekl trda ls aya r.OdaF rbgi biKi n- dni ne se rlerinde nya r arla nm ,bu
gr l
e reye ni ler inie kle mi ti
r .
Mus iki leAs trol oj iili kis i
nika bule tme z.F rb 'ninge l
itirdi ibi l
ims elte me leot ura n
mus ikonun" Ce va mi - ilmi 'l-Mus ik "a dnda kie se rii le a nne nyks e knokt a snaul a m t
r
.
Mus iki lmi nii ki yea y ra raki nc ele r.Es erini nbi rinc ib l mndena me lerinuyumve
uyums uz lukl a rna kl a dkda ns onr a," mus i
kni nkon us una me lerdi r"de r
.i ki nc ibl mde
usl lerde ns ze de re kbunl a r
nna me lerlei li
ki siz eri ndedur ur .Yuka rdaa dge ene se ri
n
birbl mi l
e" Ki tab' -ifa "mnr iya zii liml erbl mnnXI I.f as l
nmus ik yea y rm tr.
Sonunc us ununmus ikbl mBa rond' Er la nge rt a raf nda n" Ar a pMus iksi"ba l
a ltnda
Fra ns
z ca'ya evr ilmi tir." Ki ta b' n-Ne -ca t"i l
e" Da ni na me " demus iki l
ei lgi libl ml e r
va rdr.
Byk slmbi l
gi nvef iloz of larnda n bn- iSi na ,mus ik nint ptaoyna d r ol yl e
tanml a ma kt ad r:" ...Te da vini ne ni yiyol lar
nda n,e ne tki l
ile rinde nbi ri,ha sta nna kl ver uh
g lerinia rtrma k,onaha sta l
kl ada hai yimc a de lei inc es aretve rme k,ha stan n evr es i
ni
sevi ml iveho agi de rha lege tirme k,onae ni yimus ik yidi nle tme kveonus evdi ii ns anl arl
a
bira rayage ti
r me kt ir.
"
bn- iSi na ,F r b '
ni ne s erlerinde n okya r arland nveha ttamus ik yideonda nr e ne rek,
tpme s l
e i ndet a tbi kekoyduunus yle me ktedi r.Ar ap aya zd ,Ki tab' l
-Ne c atveKi tab'n-
ifa '
daki12.f aslt a ma me nmus ikyea yr lm ol duu nda nbuk smBa ronRa dol phe
d'Er l
a nge rt a ra fnda nFr ans zc aol a rak" LaMus queAr a p"a dyl aya ynl anm tr.
Dr .Me hme tNa zmiz alp ,Tr kMus iks iTa rihi - De r leme -1. c il
t,s .121.
46/TRKMUS K STAR H
bn- iSi na 'yagr e ;s es ,va rlm zi inz arur idir.Ta biol ara k
ka rt
la ns e s
le r ok eitliol an
ihtiya larm zka rla ya ma di ins estonunda kide iiklikl erde nf ayda l
an lm tr.ns a nve
ha yva nla rs e si leke ndiz nt l erini ,acla rnves e vi n le r
iniya nsta bilirler." Ahe nkl ibi r
dz eni eri sinde ,be lirlibi r e kildea yarla nm ol a ns es leri ns anr uhuz er i
nde okde rin
tesirlerya pa r. ns a n,ke ndis est onundakide iikl ikl er ikul la nr.Se sint a biie tki si,ins ans anat

ilez engi nl e tiril
i r.Me s elba z z ama nla rda ,m rltha lindeol a ns es ,bi rdur a kla ma da ns onr a
yks e lir
.Os esz a yf l
,g sz li fadee de rveme rha me teba vur ur.Aks ine ,bi rs e sa niden
yks e lir
s et e hlike liol ur .Ku vve tves ertliki zlenimive r ir."
bn- iSi na 'yagr es e st onude iikl iklerii ns an nr uhh allerinibe lirti
r. ns anba ka larn
ha t
rlata n,onl a rt e ms ile de n,t akl ite de n e yle rec ez be di li
r.Ba zmz iknot a l
a rbu
ka rakte rde kibi rni teliiha trlatmaz elli
i nes ahi pt ir.
Mz ikbe s tele rinibi z ehogs tere ni itmegc mzd e i l
,obe stede n eitlite lkinl er ka ran
idra kye t ene imi zdi r.Se s i
nduyumu,s esa he ngi ni nc az ibe sir uhae nbykvee nt a tl
ha zz
ve rir
.Bununi ins e sle rindz enliol arakbi rbirinea he ngi ,be stele ri,a henkl ivur u la r
ndz enli
vekur a l
l arauygunol u lar,i ns ande r
inde nde rinee tki ler.
slmdnya s ndaPl a tonvebi l
ha s saAr isto' nunf e lse fes inie ni yi e rhe de nle rde nbykTr k-
Islm l
iml e rivehe ki ml e riEr -Ra z i(854- 932)F r b( 870-950)ve bn- iSi na( 980- 1037)
mz iklet e da vi ninbi lha ss amz ii n,ps i i
kha sta lkla rnt eda vi sinde kii lme sa sla rn
kurmu lardr.( 58)
Mus i
k yima tema tikvef izikl l erii eris i
ndei nc ele dii nde n,us ta sPisa gor '
ungr le r
ini
beni ms e mi ,f aka tonunka darde rinle me sinei nme mi ,mus ik ninuygul ama lyni le
ura ma m tr.
SultanVe l
e d
(1226-1312)
Me vl nCe la l
e ddi n-iRum '
ni nol udur .Ba ba sn nmus ikyeve rdiine ms onuc u, ann
mus i
kus tala rnda nde rsa larakye ti
mi veRe -ba p a lma yr enmi ti
r.Be stek rlkya pt
dai leris rl m ," SultanVe le dDe vr i"a dve rilenAc e mma ka m nda kipe revi leha nelive
yrks ema us l i l
ebe stelenmi I rakma ka m nda kis azs ema isionai zafee dilmi tir.Ee rbu
dor ui se ,bue serlers azmus ik mi zine ne s kir ne kle ridir.e m- iruhunac ismimipe rva ne
d rdm"gf teliSe ga hma ka m nda kii l
a hideSul ta nVe led' ei sna te dil
ir.( 59)
58-Ahme ta hi nAk,Avr upaveTr k-s l
mMe de niye tindeMZ KLETEDAVs .l14- 115-
11.
59-Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus ik siTa rihi -De rleme -1.c ilt,s.123.
TRKMUS K STAR H/47
Safiyddi nAbdl mmi nUr me v
(?-1294)
Ms i
k mi z inbyki siml erinde nbi rideSul tanVe le di lehe me nhe me n a da ol an
Safiyddi nAbdl mmi n'dir.Tr kMs ik siTa rihika yna kl arndaUr mi ye liSa fiyddi n,
Safiyddi nAbdl mmi nUr me v ,b- niF hi ri'
l-Ur me v,Sa fiyddi nAbdl mmi nbi nYus uf
binFa hi rgi bii siml erlea nla nms ikmi zinbubykna z ar iya ts
n ndoumt arihike si
n
olarakbi linmi yor .Ta kribe nye tmi ya l
a rnda28Oc a k1294t a rihinde sfa han'dal d.
Aile siUr mi ye li( Rz ai
ye li)ol ma klabi rl
ikt e ,doumy e ribi l
inmi yor .0z ama rns a na tvekl tr
me rke ziol a nBa da t'
aa ilec ege t
mi ol ma larveSa fiyddi n'indedoumye rini nBa da t
olma s muh teme ldir.SonAbba siha l
if esiMut asmBi lla h'n( l m:1258)mus ahi bl iinde
bulunu unda nnc ekiy llarnaa itha ya thi k ye sika ranl ktr.Oy lla r
dage nya ndan
kaz anm bi rmus ikiina sol duu,he ms ara ydagr eva lma snda n,he mdeha li
fe nin
lmnde ns onr ave zirAl eddi nCve yn 'ni ne se rler i
niya zma s iinonaye tkive rme sinde n
anla
lyor . yibi rr enimgr dn,ke ndi nii yiye titirdi inie ldebul una ne ser lerior taya
koyuyor .Tr klveTr kler igr me z l
ikt en,bi lme zlikte nge lenya ba nca rat
rma clarnbu
byki nsa nAr a pol arakka bule tme sibi rba kmadoa ls a yla bili
r.nkbudur um
Avr upa l
larne skibi rha stald r.Anc aks ili
nme zbi r" Ur me v "y niTr ke tike tit aya n
Safiyddi n'eTr kya zarlarn n" Ar ap" hke tike tiya pt
rma s alac akbi r e
ydi r.
Ba da ts ara yndamus ikiin asveUds ana tk rol a rak al rke n,a ynz ama ndaha lifeninnl
kitapl nni da re si
neba k yorve" ms ten- sih" li
kya p yor ,y niki ta plare lya zsi leya z ar
a k
oa ltyor du.oks evili
ps ay ld,bykc retlerka r
l nda altbumut l
ugnl er ok
uzuns r me di.Mool mpa rator uHul gu' nun1258y l
ndaBa da t'
i sti
le tme sii lehe r ey
sonbul du.Ha l
ifel drl m , ehirye rlebi re dilmi ,kt pha neya klpy klm ,ki tapla r
Dic lene hrinedkl m t.
Buka rkgnl erdeSa fiyddi n'inye nihkmda rnhu zur undaud ald ,ms ik ina sh
saye sindeha y atnves erve tinikur tard a nla l
yor .Ni teki mba l
a nm ,e skis ayg nl
gerive rilmi ,he mdey ll
kt ahs isata rttrlm t.Bi rya nda nbuhi z me t
leris rdr r ke n,bi r
yanda nda lhanl lar'
nba ve zirie ms e ddi nCve yn 'nini kiol uBa haeddi nMuha mme d
(lm:1279)i lee rafeddi nHa run( l m:1286) 'unhoc a lnya p yordu.Bui kiki ida ha
sonr as ana tvee de biya t
nkor uyuc usuol mu l
a rdr .
48/TRKMUS K STAR H
Bugr evl erde nba kae ms eddi nveAl eddi nCve y'
l erin s rari l
e" n aDi va n "nage tir
ildi
.
Ba hae ddi nMuha mme dI sfa ha nVa l
isiol unc a,onunl abi r likte1265t ar i
hinde sfa ha n'agi t
ti.
Cve yna ilesinine skigc nyi tirere k kme siz erineSa fiyddi ndeunut ulmu ,ha ya t
nn
sony ll
a rnt ambi ryoks ulluki indege ire rekbor c unude me di inde nha ps ea tl
m ve
hapis ha ne del m tr .
Eldebul un ane se r
le ri,kt pha ne c iliivet e kigr evl e r
igznndet utulur sa ,bykbi r
yaza rol duua nl a l
r.Ayr caYa kutve bniMukl aa ya rndabi rha ttatt
;bukonudabi rese r
i
gnmz ege leme mi t
ir.
bniTa r birdive s haka l-Ma v il'de ns onr age lmi e nbykms ikna -za riyat
s dr.leri
srdf ikirle ri inSi rC.Hube rtH.Pa rry," As lad nl e me ye cekbi rs e sdi zisidi r."Dr .
He lmhol tzi se," Pi tagor ass istemi ni ne sa slbi r e kildege litirilmi i
dir"di yor .As lnda
Sa f
iyddi ns istema tikna z ariyeni nkur uc us udur .e re fiyyea d nda ldki t abn n,F rb '
ni n
eserini nk salt
lm ekl iol duui ler isr lm sedeya nl t
r .nkSa fiyddi nms ikde
F r
bi le bn- iSi na 'nnf ikirlerini nka rs
ndaye ra lrveonl a rba znokt a la r
da ne letirir
.
F r
bi leSa fiyddi n'inna zargr lerini nba z bl ml e rinebugn" l na z ariye l
e r"gz i l
e
baklma kt adr.F r b,Sa fiyddi nveMe r ag -lAbdl ka dir'de ns onr ams ikmi z deoka da r
dei ikliko lmu turki ,bude i ikl i
kl erie ks iks izol a rakves rai lei nc eleme kmmknde il
dir.
Bununl abe rabe rSa fiyddi n'ine se rleri,DouveBa tmz ikol ogl a r
nc ade rinl eme s ine
incele nmi ,a kla ma l
a rya plm ,Tr kMs ik sininb alc aka yna ol mu tur .Ke ndi sinde n
sonrage lenna z ariya tlarne ser leri,onund nc eler ite me la lna rakya zlm t
r.
Aynz ama ndabe ste k rol anSa f iyddi n,Ki nd '
de ns o nr a" Ebc edNot as"ni lkke zkul lana n
sana tk rdr.El imi z debul una nNe vruzma ka m ndaRe me lus li lebe s t
e l
e ne ne seri
ms ik mi z i
ne ne skibe ster ne idi r.Tr kMs i
k sinins e ss iste mi nibi lims elt eme leot urtan
adamd r.Ms ika letler i
nde nSa nt urveNz he yadaMugnveK nungi bis azlar sfa han'da
bulunduuy l
la rdai cate ttiis yl eni r.Bi rba kaya za rbus a zla rabi rdeLa vtae k-lemi sede
kayna kgs t
erme mi tir.
Ms ikni npr a tikynl e rii l
eur a ara kbi r okms ika letini alma snbi lenvebuynde n
F r
b'yeb enz e ye n,t ona ls istemi mi zdeye ni likle ror ta yakoya nma ka ml arm zni ns an
psikol ojis iz erinde kie tki lerinii nc e leye n,Ba da t'
tage lienbums ikyiya ba nce tki l
e r
de n
kurta rma ya a lanbykbi rs e sf i
z iius tasd r.
Es erleri:Sa fi
yddi nAbdl mmi nTr kol duuha lde , a n ni limdi liAr a p aol duui in
eserle ri
niAr ap aya z m tr.Bue ser lerinhe me nhe ps iBa tdi llerine evr i
le rekya y nla nm t
r.
TRKMUS K STAR H/49
1)130ka da rbe s t
e siol duui leris r lrs ede ,bunl ar da na nc akbi rt ane signmz e
gelebi lmi t
ir.
2)Ri s alt-e refiyya fl-Ni saba lT li
fiya :Buki tabn1252y lndae ms e ddi nCve yni in
kalemea lnd ni ddi ae de nle rol duugi bi ,ka yna kg s terilme de nr enc is ie ra f
e ddi n
Ha run' as un ulduunuka bule de nle rdeva rd r.K saa di lee refiyye ,be ma ka l
eha linde
dz enl enmi tir.Se sf i
z ii,t ellerint itreimi ,s e syks e klii nint elle r
eor an ,ms ika letlerini
n
uzunyadak saol u ui les e s
le rinde iimiKi ta b'1- Ed- va r'
da nda hage ni ol a raka nla t
lm
tr
.
3)Ki tab' l-Ed va r:Bue serindedebi rincideol duugi bie z gile ria ratrm ,t e l
l e
r i
nboyuna
gree ldee dilens e slerinde i me sinii nc e l
e mi ,teller inz e l
lilde rinde ns ze tmi ,ba taNe y
veMi zma rol ma kz e rebi roks azha kkndabi lgive r mi ,z e lli
kl eUd' uuz unuz un
anlatm tr.Ki tab' l-Edva r15f a slol arakya zlm ,ma ka ml a r17' yea yr l
m tr.Ah- me dol u
kr ul l
a h( 1388- 1470)bue seri" Te rc eme -iKi tab-Ed va r"a da lt
ndaTr k e'ye e virmi tir
.
Me r ga hAbdl ka diri se" e rh'1- Ki tab-Edva r"is mii lea kl ama snya pm tr.Ba ron
d'Erla nge re se riFr a ns
z ca '
y a evi r i
r kenMe vl nMba re kHa n'n e rhii l
ee refiyye '
ni n
tercme s inie sasa lm tr.
4)Fi 'l-Ul ma l-Ar zva '
l-Ka v fiva 'l-Ba d:Ar uz ,ka fiyevee s tetikkur allar nda ns ze de r.
z etol a rakSa f i
yddi nAbdl mmi n,ya ad dne mdems ik yibi lims el ,te knikvekl sik
kalpla rakoya rakor ta kbi rTr k- I sl mms iks i
ni ndoma sna alm Tr kMs ik sini
sist
e ml e tirmi vegnmz eka da rge lebi lme sinis a la m tr .(6 )
KUTBEDD N RAZ
(1236-1311)
ira z '
dado du.T p,a str onomi ,f else feve slmi liml e rdege ni bilgie ldee tti.Ur a t
konul a rlai lgi liol a rak e itlie s er lerya zanKut be d-di n '
inmus ikt ari
hi mi zi inne ml iyn
Fa rs aol ara kya z d " Dr re -t't- Ta "a d ndaa ns iklope dike s eridir.Bue serinbi rbl m
mus ik yea yr lm tr.S.Abdl mmi ni le ada tr.(6 1)
'
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -I .c i
lt
,s .123- 124.Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus iks iTa r i
hi- De rleme -1. cilt,s .12.
DRDNCBOLUM
KLS KNCES( PREKLS K)DNEM
(Me ra g l'
da nI tr( 1640- 1712) 'yeka da ruz a
na ndne mdi r.)
Abdl ka d rMe r g
(1353/ 1360- 1 435)
Ye r liveya ba ncka yna kl arda ,F rbve bniSi nabi rinc ivei kinc is ta ds ayld klari i
n,
s ta d- Sa l
is ,Me r ga lAbdl k dir ,bniGa yb ,Hoc aAbdl k dir,Me rga l
ol araka n lanbu
nl Tr kbi lgi nvemus iki ina s Az erbe yc a
n'
nMe r ga ehr indedodu.Doumt arihike s
in
ola rakbi linme me kt edi r,ve rile nt arihle rtahmi nl ereda ya n rve1353i le1360a ras
ndade iir.
oki lgi eki civef
r t
na lbi rha ya ts rm t
r ,ha ya thi k ye sini nbykbi rbl m
bilinme kte dir .Es er l
e rini ,yz y lla rcai limves a na tdi liol ara kkul lan lanAr apve ran
dille rindeya z di in,Ba tca ra trma c l
a r
nbi rt rlt eda viol ama d kla res kiha stalkl ar
de pr emi vebuAz e rbe yc a nl Tr k'de ranl ms ikna za riya tsol a r
a kka bule tmi le rdir
.
Tr k ee se rya zma s,Az e rbe yc a nl ol ma sye t
e rliol duuha lde ,bugi bige r
ekl eri,Tr kl k
kompl e ksinde nkur t
ul ama y an a rtlanm Avr upa lka fa laras okma kpe kgol s age re kt ir.Bu
bykms ikbi lgi ni mi zha kk ndai lkc i
ddya y nRa ufYe kt aBe yya pm t
r .Ba bas a nn
bilgi nle rinde nG ya se ddi nGa yb 'di r.Ba ba snda ns ze de rke n" bi r
oki l
imda lndas tn
bilgi siva rd ;bi lha s sams ik ninpr a t
ikvet e
or ikda l
la rndas ta didi"de di inegr e,t eme l
bilgi lerivems ik yiba ba s nda nr endi ike sindi r.Ba ba sn nl mnde ns onr aTe br i
z 'e
ge ldi.Da has onr a lha nl la rnhi z me ti
negi rereknc eI II.hkmda rSul tanHs e yin'e ,s onr a
1380y l
ndaAhme dCe l yir'yene di mol du.Dne mi nint a nnm mus ikiina sR zae ddi n
R dva na h' ndz e nle diibi rms ikya r
ma snka z anm ol ma s
buy llardan
ya yg nl am bi rmus i
ki ina sol duunui spatlar .
1386y l
ndaTi mur '
unAz erbe yc a n'istile tme sis onu cuAhme dBa da t'aka m ;Sul ta n'
n
"y r-a ziz"de diiHoc adabi rlikt egi t
mi
ti.Ba da t
'nTi mur 'une li
nege me siyl eSul tan
Ahme dY l
d rmBe ya zd' a
52/TRKMUS K STAR H
snd ;Me r gal daTi mur 'une lined t.Ti mur ,bi r oki limves ana ta damgi bionuda
Se me rka nt '
agnde rdi ;139 7y lla rndabus araydahi z me tgr dbi liniyor.1399' daTi mur 'un
ak lha stasol uMi r an- a h'n( l m:1400)ne di ml er ia ras
nda yd.Bunl ara ra sndaMe rga-
li
da nba kaKudbe ddi n- iNa y,Ha bi b-iUd ,Ar de ir-ie ngigi binl mus i
ki i
na slarda
bul unuyor du.Ol ununa nor ma lda vr anlarna evr es inde kii ns anlarnne de nol duu
d nc e sineka p lanTi mur ,bunl a rn ounul dr tm t.Ca n ng lklekur taran
Abdl ka di r,de rvik l
nagi rdiveSe me rka nt'tanka ara kBa da t'
age l
di.Es kie fendi sini n
hiz me tinegi rdi ys ede ,budauz uns rme di.1401y lndaBa da tyeni de na l
n nc abi rs r e
sakl a nd ;fa ka tbi rr as tl
a nt s onuc uTi mur '
layzyz ege ldi .Hi dde t
le ne ni mpa ratorhi
tere ddte tme de ni da m ne mr e tti.Oa ndaMe rga lKur '
a n- Ke rm'de nbi rs r eyie z be rinde n
ve okduygul ubi r e kildeokuyunc aba l
and .Byl e cee skis aygnl ge rive rilere kbi r
sr eTi mur 'ladol a t
.Hi ndi sta ns ef eris
ras
ndaSe me rka nt'agi tme ki inTi mur 'da ni zini st
edi.
Ri ca snka bule de nTi murbi rdeni a nya z
lma s
ne mr etmi ti
.Buni annbi zz atTi mur
tara fnda ndi ktee ttirildi init ar ihika yna kl arbe lge l
e me ktedi r.
Ke s inbi rka n tol ma ma kl abi rlikt e ,1421t a rihindeBur s a'
yage l erekSul tanI I.Mur ad' ae seri
ni
sunduu,Se me rka nt'age r idndi leris rlr .Ti mur '
unl mnde ns onr aol uMui nddi n
a h'ai ntisa be ttivebununt or unuHa lilMi rza '
da nhi ma yegr d;a hr h' uns a ra ynda
bul undu.a hr ht aht e hriniHe r at'
ana kledi nc ebur a yage ldive1435' t
eHe r at'tave ba
ha stal nda nl d.
Sa na t:Anadi liTr k e'de nba kaAr a paveFa rs a '
yi yibi lir di;be ste kr ,ha ne nde ,
na za riya t, air,r es sa m,ha fzveha ttatt.Ms iks a na t
m zmode r nbi rf izik igi bid nm ,
inc ele mi vebi r okka pa lnokt ala r
na
kl am t
r.Me r ga h'n nd nc eves e z ilerinit akdir
ede nveke ndi sinde nbe yzy laya knbi rs r es onr aya aya nHELMHOLTZ," Fi zi
ologi ede r
Tone mphf indunge n"a d nda kihoc annbyke serindebt ne serle riniokuduunu,
de rinle me sinei nc ele ye rek okya r arland ns yl e r.KI ESSEWETTER,Tr kMs iksi
a
s nda nha tla rladol uol ane s eriniHAMMER' inAbdl k dir '
de n e virdi ine ml inot lar
esa sa lara kya zm tr.
Es erle rindemus ikni npr atikvet eor ikynl e rinit opl a m ,bt nbunl a rfiz iks e lol aylar ave
fizikya sa l
a rnada ya na rakde ne ys elbi rd nc edor ultus undaa kl am t
r .Ni teki m,C mi'l
-El ha na dn da kiki tab nnns z ndemus i
k nin" Er k n-Ri y z i
ye " de nbi rr knveEc z a-i
Hi kme t'
te nbi rc z v"ol du unus yl er .Es kile rinmus ikyiAs troloj i'yeba la d ,bus a na t
n
"lm- iNuc nV' da ns ay ldbi rdne mde ,a dge e nk i
ta bndams ik yi uf as llaraa y rarak
inc ele me sibunui spa tlar .
TRKMUS K STAR H/53
I.Bl m: 1-Se sint a rifi,
2-Ez gini nt arifi,
3-Se svee zgi ninkul aage lme s i
,
4-Pe s tl
i kvet iz lik
II.Bl m:1-Ar a lkla rnor an ,
2-Ar alkl arnbi rbir inde nf ark ,
3-Ar alkl arnbi rbir iilei lgis i,
4-Kul aahoge l
me ye ns e
s ler inne de nl eri
.Ms ikde kibude rec eus t al
nda ndol ay,
ke ndi nde ns ze de nbt nya z arvea ra t
rma clar" Ge mi z a ma nl a ryc e ltenbi rki ms e,"y a
da" Ms ikna za riya tndae nye tki liki i"gi bis fatlar kul la nm lar d r.Es e rler ini,ke ndi nde n
nc eya zlm ol anl a rinc e l
e ye re kvebunl arna r
a snd aki eli kileri,bu eliki le rin
ne de nl erinia kla ya ra kya zm vebunl argi de rme ye al m tr.Me se li raz lKudbe ddin'i
n
ms ik de ns ze de na ns iklope dike s erinde ,F rbveSa f iyddi nha kk nda kii t iraz lara,
ele tirilerebi li
ms e lvet e kni kka ntla r
laka r l
kve rir.Kudbe ddi n'inbuha ta larn ,a me l
ynde ne ks i
kol ma s naba l ar.Bi rgnbi rt opl ant da ,oy lla rns a y lms ikbi lgi nlerinde n
Na s rul lahK rie lindebi rki ta plai e rigi rerveHoc aki t
a bnkonus unuke ndi s ines or ar.
Na s rul lahi se ," Sa -fiyddi n'
inKi t
a b' l-Edva r'
nabi ra kl amaya z d m.Si z de ne le tiri
sinive
dz e ltilme s inir icae di yor um"de r.Ki ta be linea lar akbi rgzge z di renHoc a ,dz elme si
ge reke nnokt alaroa ndas yl eye rekbul una nl arha yra ne de r.
Me r ga l'
n ne n oke tki sindeka ld ki ms eF rbol mu tur .Pi ta-gor a s'
nms iki leilgili
fikirle riniF r b'de ni kt iba se de rke n,Yuna nc abi lme diii inya nlg la rad m tr .
Ge r e kte ndeYuna nc aa sll
ms ikde yi ml eriTr kMs ik sini nya ps nauyma d gi bi,
ya rarldaol ma m tr.*62)Ar elbunl a rda nba kaMe rga l'n nbude yiml e ribi rc e tvelha l
inde
ve rdiiha ldeyi neha tala rad tne ,me ti
nl erlec e tvelinbi r birinit ut ma d nade inir.
Bi roks ana tda lndaur a
sol duuha l
de ,ms i
ki leilgi lie se r
le rini nd ndaba kabi re se
ri
gnmz ege lme mi tir.F r
bve bn- iSi nagi biHoc aAbdl kadi r'indes a na ti lei lgilibir
efsa neya ra t
lm t
r .Ge r ekd ol anbue fsa neni nz et
i yl e :Hoc a,e serle rini okk ska nr
veki ms e ninr enme sinii steme zmi .Sul tanHs e yinBa yka r a, okz ekibi rkl eyis a rve
dilsizr oloyna tara kMe rga l'nnhi z me t
inde alma sns a l am ,bi r-ikide ne me dens onra
kl eni nge r -
2-H.S de ddi nAr e lbukon uvu yl ea klyor :" ...Bui s iml er l
eonl ar nta rifle rini ,F rb'den
sonr age lenna z ariya tlard ana nc a kbi rka i ktiba se tmi ti r.Fa ka t,s a nrmkii i te nge t
ikten
sonr aonl a rdapi ma nol mu la rd r.nkii siml erinde ,t a r
iflerinindeki tapl ardakonue dilen
ms i
k yebi rf a yda sol ma dgi bii kt iba se de nya za r
lar nbunl ara nl a ma d or t
aya km t
r.
Me r-g al
Abdl ka di rgi biyks ekbi r l
imbi leke ndie s eriol anC mi 'l-Elha n'nyi neke ndi
elii l
eya zdns ha s
nda ,F r b'ni nYuna nc a'da n evir diide viml e rii ktiba se de rken
kar ma ka r

kbi r ekl es okmu tur ."
54/TRKMUS K STAR H
ekt ens a rv edi lsizol duunai yi c eka na atge tir
e ns ta d,hi eki nme dene se rleri
nine n
dee rlileri
niokuma yaveba kae s er l
e rz erinde a l
ma yaba l
a m .Bue ser l
e rihi
sez dirme de n re ne nkl e,gi z lices a rayage li
r ,be ll
e diie serleris ara ymus iki inaslarna
r etirmi. Bi rgnHs e yinBa yka r a,Hoc a'nndaha z
rbul unduubi rms ikme clisi
ndebu
ese rl
e riicrae tt
irmi ,ol a ya oks inir l
e ne nvez lenb este krr enkt e nr engegi r erekd p
bay lm vebuol ayda ns onr ada okya a ma m t
r.*63)Be st
e leriningnmz e oka zol arak
gelme sininne de niKe nz' l-El ha n'nbul una ma ma s,no ta yage reika da rde e rve r
ilme me sive
arada nge enbe yzy llkz ama nol sage re ktir.Bue fs aneDi vanEde bi yati indei lener e
k
"Ho ca-Gul a m"i ki li
s is emb ol le er ek" k- Ma uk"a nla ml arnka za nm
tr.Bue tkiileItr,
Ha fzPos t'
unl mi i
n;
Al emi nna k n ka rdbi ldik rnki me ce l
Negul mar a hme de r,neHa ce '
yeve rira ma n
a irSa mii seK kMe zzine lebii in,
H c e ayani diol ma kl a eki rdia n n
He m de fs e zaha l
kabe g ol sagul amgi bit arihbe yitle ri
niya zm la r
d .
Es erleri:
1-KENZ' L- ELHAN:Na me le rinHa z i
ne sia nlam nage l
e nbue se rbugneka darhi bir
yer debul una ma m
t r.Me r ga hdi e re se rl
e rindes rasge l
di k e,ms ikkonul a r
nn
anla lma sgol anbl ml erii in,bue s ereba vur ulma sns a l
kve rir.Ayr cape k ok
bes tesininnot as nbue s e r
ineka yde tt
iinides yl er.z elli
kl eC mi 'l-El ha n'nns z nde ,
adge enki tabi yii nc ele nirsems iks or unl ari inba kabi re sereba vur ma yage r
e k
kalma ya cani l
e ris r er.
2-CM ' L- ELHAN( Na me le rt opl uluu) :Buki t
ab n1405' deol uNur eddi n
Abdur rrahma n'ahe di yee tmi tir.Ki tabs onr ada n1423y l
ndage ria la rakgz de nge irdiive
baz e klerya pt ,es e rz erinde kinot larda na nlalyor .Ki tab nz eri ndea hrh' asunu
yaz sbul una n( 1415)bi rns ha s sta nbulNur uos ma niyeKi tapl
'
ndabul unma ktadr.Fa rs
a
yaz l
m olupi indeba z e se rlerini nnot asva rdr.Ge niol arakya z d ns z ndeke ndi
hakk ndaa yr ntlbi lgive rir.( 64)
"
'Buol ay nge r ekl ei lgis iyokt ur .Ayr caHs eyinBa yka rai le ada bi l
ede il
dir.Ka ldki
Me rga hy az m ol duuki tapl ardas rasge ldi kede e riyks ekol ane serler i
ni n
anla lama d nda nveya yg nl a ama dnda nya kn r
;a nc akor tade re ce de kie s erl
e r
ini
r etebildii nis yl e r.
"4-Hoc a'
n na nla tt
nagr e :
1376y l
nn12Ar al kgnya p la nbi rtopl a ntdaHkmda rCe lle ddi nHs e yin,
e yhl isl
me yhK hh ,ve zirEmi re ms eddi nZe keriyaha z rbul unuyor mu .Bun-
TRKMUS K STAR H/55
3-MAKAS D' L- ELHAN( Na me lerina ma c ):1422y l
ndaSul tanI I.Mur ad'as unul muve
Fa rsaol ara kya z lm t
r.Es e rinbi rns ha s Ra ufYe ktaBe y'inkt pha nesinde ,II.Mur ad'
a
sunuy azsbul una ndi e rns ha s daLe ide nni ve rsite siKi tapl ndabul unma ktadr.Bu
ese ri
ndeke ndii ca dol ans azla rha kk ndabi lgive rir;me s el
,de iikbykl kt eki i
ni
ks elerdenol u anbi rs az nna sl al
na ca na nla t
r.Yi nebue se rdems iks a na t
nyc e l
ten
ne ml iol ayla rda ns ze de r.
4-ERH' L- K TAB' L- EDVAR:Sa fiyddi nAbd lmmi n'mKi ta b' l-
Edva r'
mm
akla ma sdr .Fa r saol a rakya zlm ol a nbue serinb irns ha sNur uos ma niye
Kt pha ne sinde dir.
5-K TAB' L- EDVR:Tr k eya zlm bue se r
int e kns ha sLe -iden' debul unma kt adr. Bu
naz ariya tki tab ndaba z be s telerini nnot as
vard r.
6-FEVA D- AERE:( Onf ayda )Abdl ka di rMe r ag'ni nFa rs ae dva rd r.Di ere serlerinde
belirtme diibi lgilerii ere nbue dva r
da ,he rbi riikie rf as l
lkonf ayda da nol u mu tur.
Me llifha t
tNur -uOs ma niyekt pha nes inde dir.365 1/ 11
7-Z KR' N- NEGAM VEUSLHA:Hoc aAbdl ka di r'
ine s er
le rinde nde r l
e nmi pa r
alar
iere nbuki tapFa rsa'dr.Vi ya na ,Be rli
nveAl ma nya 'nnGot '
a e hrikt pha ne l
e rinde
bulunma ktadr .
a-Dr ta nadi zi:Ye gh,Dg h,Se ga h,a rg h.
b-Se ki zt lidi zi.
c-Di ziler i
nz e lli
kl eri
.
d-Se ki z va ze :Ge ve
t,Se lme k,Ne va ,Ge rda niye ,e hna z ,M ye ,Ne vr uz ,Hi sar.
larda nba kaSa fiyddi n' i
n" Ki t b' I-Edva r" i le"e refiyye s i
" ne erhya zm ol a nCe l-le ddin
Feyz ullahUbe yd ,Sa de ddi nK ekveHor a sa nlme rTa dava rm .Bunl arda nbi ri
s i
,
"Ms ike serle ri
nde ne nz o rbe s te e kliol anNe vbe t-iMr e ttep'tirvebi rt a ne sinin
bes telenme s ii i
nbi ra yge re kir;odabe ste k rkudr etl
ii s e"de mi .Hoc aAbdl ka dirbuna
kar l
kol ar akbi ra ydaot uzt aneya pa bile ce ini ,bi ra ys onr age lec ekol a nr a ma zan na rife
gnndeot uz unubi rdenokuya bi lec einis yl emi .Bus z le reki ms eina nma m .a da
olanms iku s talarnda nHoc aR dva na h,da hanc ebe ste ledikl eriniokuya ca kdi ye
ku kul anm .Hoc abununz er ine" He rgnokuna cakNe vbe t
-iMr ettep' ins z lerinis izs e i
n
veba naha ngi lerininya plma sns izs yle yin"de mi . Bununz e rinehkmda r,or ada
buluna nl arahe rgnokuna c akne v- betlerins z l
e r
ini nhuz ur undas aptanma sn ,he rbi rii in
sesvedz mdeha ngis a na tlarnkul lanlma si steni yor s aka rarla t
rlma s ni stemi .Sonr a
Hoc a'yadne re k:" Bi rinc iNe vbe t-iMr ette p'ibe ni ma dmat aks ime tveHs eyni
ma ka m nda nbe s t
e l
e .Bune vbe t-imr ettepKa vi,Ga z el,Te ra ne,Fr da tveMs tez adol ma k
ze rebe pa raol sun.Sonk t'ada12ma ka mi le6v ze yigs t
er .yl eki ,he ri kima ka m
aras
ndabi r v z ebul uns un ,ma ka ml ola nbl ml erin i ii
r i
nbi rm srai lebe s tel
e .Ne vbe t-i
Mr ettip'inus ldeSa kl-Re me lol sun.Or a daha zrla na n ii
rle riisteni len ekildebe s teleyi
p
zama n ndaokuyunc ahe rke s a rm vebudur umbi rr ama z anboyude va me tmi ti.
56/TRKMUS K STAR H
e-okkul l
a nla n25di z i.
f-G rl mdi ziler.
g-Di zile ri
ngndzvege cei lei li kisi.
h-Ve zinle rledi zilera ras nda kii liki.
8-MUS KESERLER :Ba zmus ika letle rinibul anveoz a ma naka da rbi line nler islahe den
bubyki ns an,e limi zdeb uluna ne se rl
erini" Ebc e dNot as
"i l
eka yde de r ekgnmz e
gele bilme sinis a lam tr.Bue se rlerbe st
et ekni ia s nda nvef or ml ama dake ndi nde ns onra
gele nbe stek rms ildina sla rar ne kol mu tur .Sa zms ildsi nea i
te se r
iyokt ur .Buyol dada
oke se rbe s teledi inihe re se r
indebe lirt
tiiha lde ,no ta yaa lma di inka ybol mu tur.Sz l
eser l
e ride i ikma ka mveus l lerde13K r ,Be steveNa kBe ste,Na kYr kSe ma ,
Sengi nSe ma veAks akSe ma ol ma kz ere30ka da rdr.De vr i
hi ndius li lebe s
te lemi
olduuRa s tma ka m nda kiK r-Muht e
e mi leSe ga hma ka m nda kiK r-e vzveHa yda r
-
nmee nt annm la r
dr.Es e rl
e rini n ouKe nz 'l-Elh a n'labi rl
ikt eka ybol mu tur.Bue se r
leri
n
ba ka larnaa itol duugr deva rdr.
Sonuol arakHoc aAbdl ka dir ,i yibi rna za riya tol d uuka dari yibi rbe st ek rdr.okgz el
Ud ald eitlika yna kl ardabe lirtiliyor .Onuni inDe vle ta h" yiUd a l
a nbi rinc is nf
bes tek rdr"di yor .Bt nbua nla tlanl ar
aba k lrs
ave riml ibi rsa na t
k rd r.Gz elbi rs ess ahip
olanveus tabi rha ne nde( gye nde )ol duubi linme kte di r.De ne bilirkiHoc aAbdl ka dir,Tr k
Ms ik s i
ni n e kille nme sine,us l
pl a ma s
na ,na z ariya tnnbi rdz e nes okul ma snabi rinc i
de rec edey ard mc ol mue nbykmus ikiina slarm zda nbi ri
di r.Ms ikmi z ida hakol ay
kul lan labi li
r,kl sikveha lkms i
k sige lene i nida haya knbi rdur umage t
irme ki stemi tir.
Kl s i
kokul unba la ng cola nbubykus ta ,ke ndi nde ns onr age l
e nmus ikiina sl
a r
yz y lla r
c ae tki lemi tir.Gnmz ege lene se rler
ikl s ikr epe rtuva rm z
ne nme tine se r
leri
ola rakh l
a l
n ps yl enme ktedi r.(65)
MERAGLIABDLKAD R'
NOLUABDLAZ ZELEB N NESER :
Na k ava t'l-Edva r:Te kns haNur -uOs ma niyeKt p ha ne si3464numa radaka y tl
d r.Bi r
kopya sAr elKt pha nesinde dir,Fa rsaol anbue s erFa t
ihSul ta nMe hme t'
ei t
ha fe dilmi tir
.
Ma ka si d'l-Edva r:Abdl azize le bi'ninol u,Abdl ka di r'
int or unuMa hmute lebit ar a
f
ndan
ya zlm t
r .Te kns haNur -
uOs ma niyeKt pha ne sinuma ra3649dabul unma ktad r.II.
Ba ye z d'ei tha fe di lmi t
ir.Fa rs a'
d r.Bi rns ha sAr elKt pha ne sinde dir.
65-Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus i
k siTa rihi-De r
le me -1. cilt,s .128- 129- 130.
TRKMUS K STAR H/57
II.MURAD
(1403- 1451)
II.Mur a d,Os ma noul lannd an
ka ni l
kbi lginves ana tk rdr.okbykbi rkl tr elve
ent elekt e lf aa li
ye tgs teri
rvehe rt rli lim,e de biya tves a nats a ha snvet ez ahr nbyk
l dede ste lde r.Bunuynve rerek oka kllbi r eki ldeya par.I I.Mur adBa tda ,Fa tih
De v rini n,a hr uhi seHs eyinBa yka rade vr i
ni nge re kha z rla
y c s
d rlar.
II.Mur a d,Tr kMus iksiilgis iz erinde okbykde e rdeha yl ie serdeya zd r m t
r .(H z
r
Bi nAbdul la h,Edva r;Me rcime kAhme t,Ka -a bsn me ;Be dr-iDi lad,Mur a dn me )
Abdl ka dir '
ine bc ednot asileka lemea ldnot akol e ks i
yonu( Ke nz 'l-El ha n)bugn
elimi z deol sa yd ,I I.Mur ade kol nea itc anl r ne kle ridi nle yebi lirdik.I I.Mur a d,yz lerc e
birle ikma ka mya ptrp,he rt rlt erkibit ecr bee ttirmi t
ir.Byl esinebi rf aa l
i ye t
evema kam
fury as na ,ba kabi rde virdet e sadfe tmi yor uz .Buma ka ml a rbi lhas saH.B.Abdul lah'
n
ese rindeka yde dilmi tir. kr uUa h' nTe rce me -
iKi tab' lEdva rdabude vrea ittir.II.
Mur a d'ne mr iyl e" A kT rk e"i let ercmee dilmi e se r
le rdenbi ridi r.Sa fiyd- din'innl
ese rinin,Ar ap a '
da nt e r
c meol ma klabe rabe r,kr ulla h,ke ndide vr iTr kMus iksinea itok
de e rlii lave lerdeya pt
rm tr.(66)
Ahme dol ukr ul lah
(?-1470)
r eni mha ya tha kk ndahi bi rbi lgiyokt ur.Es erler inde ni yibi rr eni mgr ds onuc una
va rlabi lir
.
Fa tihSul t
a nMe hme t'in evr esindeol u ani limvekl trha lka si indeye r i
nia lm t
r.
ESERLER :
1-Sa f iyddi nAbdl mmi n'in" Edva r"mTr k e'
ye e virmi , e virirke nba ze kl erve
ay kla ma l
a rya pm tr.
2-" Edva rki tab" :Ot uzbe f as
lol a r
a kya z lm t
r .Ki tapdave rilenbi lgil
e reba k lr
sa ;a yn
zama ndaus tabi rs azya p mc sol duus onuc unava r labilir.Es e r okge nika ps a ml
d r.Se s
fizii,by kvek ka ral
kl ar,s esor a nlar,ml a yima r
a l
kl ar,nl e dva ri siml eri," e d"ler
,
be lirsizdz enl er,r itiml erv ede virle r
i,ma ka ml ar
ni ns ant a biatnauygunl uu,mus iki lmi
ha kk ndaa kl ama la r,saz l
a rha kk ndat ekni kbi lgi ler, se sez a r
a rlveya rarle tke nl ervee ser
in
sonundamus iki lea strolojiilikis iz erindedur ur .(67)
-Y lma zz tuna ,Tr kMus iksi( Te kni kveTa rih) ,s .76." 'Y lma zz tuna ,Tr kMus iksi
(Te kni kveTa rih) ,s .126.
58/TRKMUS K STAR H
Hi zirBi nAbdul lah
(hz r e l
e bi)
Tr kmus ik sia lan ndane ml ie se rlerde nbi ride ;H z rbi nAbdul lah'
n" Ki tab' l-Edva r "
isi
ml ie se ridir.H zre lebibue s eriniI I.Mu- ra d'ne mr iyle( 1421- 1451)Tr kmus i
k si
naza riya t z eri ne1441' det e life tmi tir.Na za riya tz erineya z
lme s erlerine n
mhi ml e rinde nbi ridir.
Ese rinbul unduuye rle r
:
1- s tanbulTopka pSa rayRe va nYa z ma l
a r1728' de ,
2-KonyaMe vl '
naMz esiYa z ma la r5762' de ,
3-Anka ra lHa lkKt pha ne si( Adna nt ke n) :133numa ra da ,
4-Pa risBi bl iote kNa tona l'da150Numa r
ada ,
5-Be r l
inKt pha ne sindebul unma kt adr.
DiliTr k e'di r.Kl t
rba k a nls a na tsNe yz enSa dr ett
inz i
mit a ra f
nda nyks ekl i
sa ns
teziol a ra kz eri nde a l
maya plm t
r.(68)
XV.yz ylni ki nc iya rsnda ,1453' de st
anbul '
unf eth i
yl eba layanYe nia '
nmus ik
asnda nne ml iol ayOs ma nl ta ht e hri
nin stanbul 'ana klivebu ehr ina ynz ama ndabi r
sana tme rke ziha li
nege l
me sidi r.
Fatih,ol ube s tek rI I.Ba ye z d( 1481- 1512) ,onuno lube ste krSul ta nKor kut ,ilmi ,sana t
vemus ikyib ykl dehi ma yee ttikl er
inde nTr kMus ik sihe ms ana t,he mdemz i
kol oji
asnda nge li imi nis r dr m tr .
Fatih'es unul muol anve" Fa tihAnoni mi "de ni lennl Ar a p ae dva ri l
eI I.Ba ye z dde vrinde
Tr k eka l
e mea lnm Se yd '
ni n" Ma tl"de e r l
imz ikoloj ie serleridir.
Ld kl Me hme te l
ebl
De vr ine nbykmz ikol oguL di kl iMe hme te lebi'dir.Fa tihiinAr ap aya zd
"Fethi yye "1483' deI I.Ba ye zdi inyi neAr ap aka lemea ld da has onr aTr k eyet ercme
ett
ii" Ze yn' l-El ha n"i siml ie s erle riTr kmz ikol oji sininyks eks e viye l
ie serler i
nde ndi r.
M. Sa dr ettinz i
r ni,1989 ,H zrBi nAbdul lahveKi tab' lEdva r,Yks ekLi sa nsTe z i
,
Ma rma rani . stanbuls .2 21.
TRKMUS K STAR H/59
Ga ziGi rayHa n
(1554- 1607)
Os ma nl mpa ra torluunaya rba ml bi rde vl etol anK rm' nHa nd r.Sa vame yda nlarn da
yama nbi rc en g ve rol a nGa z iGi r ayHa n,z elha ya t
nda iirvemus iki leme gulol mu tur .
yibi rbe stek rd r.Kl sikTr k iirindede okne mlibi r a hs i
ye t
tir.Ga ziGi rayHa ni yibi r
saze ndeol ma snda nt r, da ha oks a zmus iks i
nea ite serle rve rdiibugne limi zdeme vc ut
olanl arda na n la lma kt ad r.
eyhAbdl alEf endi
XVI .yz yldaye tienbykmus iki i
na svebe s t
e krlar
m z da ndr.Ta hmi nleregr eKa nun
Sulta nSl eyma n'ns altana ty llarn ns onunador uy a am tr.Gnmz ek rvedi e rbyk
bestef or ml ar
nda ndr t-be e serige lebi l
mi tir.Ha ce-S nil a kabylaa nlanHoc aAbdl ali
Efendige re kte nz a ma nn nMe ra ga ls'yd.Bube stek rm znK r ekl indekie serleritakl idi
mmknol ma ya nbi re rs ana ta bide sidi r(69)
XVyz ylni lkya rsnda nba la ya ra ki lerl
e me sinis rdr enTr kmus iksi,XVI .yz yl
n
ortala rnda ni tiba renbykge lime le rka yde tti.Neya z kkibudne mea i
tbe lge l
e rina zl
biroknokt a yka r
a nlktab r akma kt ad r.Dind mus ikke ndiyol undai lerleme si
ni
srdr r ken,di nmus ikmi zde a he s erleri
nive riyord u.Be ste -Ka diml erinya niD- gh,
Hs e yn ,vePe n g hMe vle v yinl e rininXVI .yz yldabe s telenmi ol ma sbugr
dor ul ar.
Bua la ndaneka vu mus ana t
k r lar da nba zlar unlard r
:e yhVe faEf endi,Ma hmute l
e bi
,
Re ca ,s kpl Ni ya zi,Ta b Me hme t,Si -
na ne ddi nYus uf,Ta lb,a yrca1560' ador ul enve
eli
mi ze11pa ras a ze ser iu la anNe firBe hr amAa ,Ya vuz 'unnl ne dmivee yhl is
la m
Hoc aSa de ttinEf endi ni nba ba s ol a nvee li
mi z e3hs e ynipe reviul aa nHa sanCa ne l
e bi
(1490- 1567)z ikr edilebi lir.
XVI .yz y lnbykmus i
kiina s l
arnda nToka tlDe rvi me r ,Dur a
ke l
e bi,Ka nuniHoc a
Abdul la hMe rve rd,UdKu lMe hme t,Ne yz ene yh, M rAr z u,Be nna ,Udi rme ndKa nun
sha ks a yla bilir .
Tr kmus iks ina zariyatil
ei l
gi liol ara k," Ri sale -Mus ikFEdva r"ya za nAhiz a deAl i
e lebii le" Ri s ale-Mus i
kTs ahi biK re hir l
iYus ufBi nNi -za me ddi riia nma kge r
e ki r
.( 7)
y-Y lma zz tuna ,Tr kMus iks i(Te kni kveTa rih),s .81.
'
u-Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi-De r l
e me -I. cilt,s.135.
be incibol um
XVI I.YZYI LDATRKMUS K S
Tr kmus iks ininbykge li
mea s
rd r.Be stek r l
kv ei c ra oki l
e rlemi ti
r.Mz ikol oj i
deXV
yz y l
dab ralol a n izgiyee r
iile me z,f aka tde e rlie dva r larda haya zlma yade vame tme kt e
dir.
Ennl le riyz ylns onlar
ndage nbe stek rBoda nPr e ns iKa nt e mir ol u'nune dva rdr.Bu
ese ree kl iol ane bce dnot asil
eya zl
m yz l
er ces aze s eri okde e rl
ima lze met e kile de r.
Ka n temi rol u
(1673- 1727)
1673-1727y llara ras
ndaya a m ol anPr ensDi mi triusCa nt emi r'i
nya zd" Ki tab-I lm'l-
Mus ika laVe ch' lHur ufat
"a dl e seriI I.Ahme t'es un ulmu tur .Ne f
isbi rOs ma nlTr ke si
il
eya z lm i lkk smkl si
ke dva rki t
a pl arnabe nz er.Uz un,uz unpe r
de l
e rde nve
ma kaml arda n,k s
a cadaus ll
e rde nba hs ede r.
Ka n temi rol u'nuns oyununCe ngi zHa n' ada ya nd i l
e ris r lr .Ha nMi rzaKa ntemi r'
ino l
u
ola nde de si,s onr ada nHr is
tiyandi ninika bule de re kTe odora d na ld.Ba ba sMol da vya
taht
naot ur ma da nnc e,Boda nva li
s iike n26Eki m1673' deYa 'tadodu.Os ma nl
impa rator luui leya p l
ana nlamage r ei nc enc ea a be yi ,da has onr adaDi mi t
ri
eCa ntemi r
ondr tya ndai ke ni lkke zsta nbul '
age ldi.(71)
Ba ba sn nMol da vya 'dakisaray ndae i ti
mi nez eng ste rilere kye ti
tirildi.oc ukl ukya nda
stanbul '
age ldii ndeOs manls a raynda nya kni lgives evgigr d.Sul tanI II.Ahme t
ke ndi sinie vl dye rinekoymu , ehza de le rgibie i t
ilme sinii stemi ti
.Bununs onuc u
Ende run' aa l
na rakr eniminis rdr d.Bur ada kihoc a lar a irNe f
i'
ni nol u, airve
mus ikiina sRa mMe hme tPa a ,Re ss amLe vne leb i,Ma tema tik iEs atEf endidir .Ayn
za ma ndaFe ne rPa t-
'
'Dr .Me hme tNa zmiz al
p,Tr kMus ik siTa rihi- De rle me -c ilt2,s .211.
62/TRKMUS K STAR H
rikh ne si'nde kiyks ekoku lade va me de re kbi lgi sinins
n rlar
nge ni letti.Byl ec ehe mdou,
he mdeba t
kl trleriiindeyor ulara k a nn eit
lii limda lla rndage ni bilgis a hibiol du.
Engi nkl t rves al amma nts aye sinde sta nbul 'dahe rke simha l
icii nc eledi,topl ums al
ola ylarke sic inbi rgz lemlei zle di,be lget opl ad ,ki ms e ningr me yia kle de me diipe k ok
sor ununt e me lindeya tange r
e kl erigr d. lerideya za ca e s erle rint eme liniol utur du.Di van
-Hm ynba t erc ma nolduui inpol it
ikol ayl araya k nda nt a nkol du. stanbulve
bul unduudi e rye rl er
dez ek s,s ana ta nla y,bi lgisii les tdz e ys nfa r
a s
ndavekl trl
ke simdeya a d ,ge nibi revree dindi .Ve rdiie serleri nc e l
e ni rse ,da ha okDoukl tr nn
etki si
ndek a ld gr lr.Kona a nni limves ana ta da ml arn nur a kye ri
ydi.
Es erlerinde n oul mnde ns onr aya y nla ndvene mibunda ns onr aa nl ald.
Mus ikr etme nl erininbe st
ek rveke ma nAhme te le bii leTa nbr Anj e-likiolduui leri
sr lr.Mus ik deoka darbilgis ahibiol mu tuki ,oy llardabi leot oriteol arakka bul
edi li
yor du. Es kiEdva rkitaplarni nc elemi ,g lbi rna za r
i ya tbi lgisie ldee tmi t
iA72)
Ka n temi rol ua ynz ama ndamz i
kol ojii ledeur am tr.Ki n- d'de nbe rikul lanlage len
"Ebc edNot a s" nade iikb i
rynve rer ekye nibi rnot a ca te ttiveTr kMus i
k s
ineunut ulma z
hiz me tlerdebul undu.Buno taykul lana ra kbi rmus i
kde r gisidz e nledi ;bi roks aze serini
not ayaa ld .Bue serininTr klert a r
a f
nda n oka r and na n l
a rndaa nla t
r.
ESERLER :
Ka ntemi rol u,e ser
le rini nhe me nhe ps i- t/u&>^ u-
niRus ya 'daya ad12y llks rei indeya zd.(73)
1-Ki t b- lmi '
l-Mus ika lVe chi '
1- Hu- rf at:( Ha rfl
e rz eri
neMus ikKi ta b)yada" ar et-
i
Perde h -yiMus ik"( Mus ik Pe rde le r
i nin are tleri
)ve yak sa ca s" Ka nte mi rol u
^.^M^ .^ ^ Edva r" : lcibl mol a rakya zlm ol anbue se ri
nbi r
inc ibl mnde ,kl s i
k
edva rki ta pl arndaol duugi bi,ma ka ml ar ,us lle r
,pe rde lerha kk ndabi lgi lerve ri
lir
.Bu
blmdeke ndi sinde nnc eya zl
m ol anl ari nc elemi ,ye nis e ntez lerya pm ol duugr l r.
M<*- lc i
nc ibl mdei s eXVI .-
XVI I.yz yllarda Ka nte mi rol uEdv r'm
bestele nmi de iikbe s tek rlaraa it315pe - brahimAa '
nmI r akSa z sem si.
'*Euge ni aPope scu- J ude tz ,Pr ensDi mi trieCa nte mir( e v.Se l
ukAl e mda r),s.38." Dr .
Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus iksiTa rihi-De rleme -c ilt
-2.s .213.
!*"^ "^ ''
"/," /l">,'
>'
t
t
'T T
r r
TRKMUS K STAR H/63
revile40s a zs ema sini nnot asnya z m tr.Al iUf kBe y'i
na ks ines ze se rl
e rineye r
verme mi tir.Bunda ndaodne mdes a ze s erlerineve rilmi ol anne mia nl a m bul unuyor uz.
2-Os ma nl mpa rator luuTa rihi
3-Mus ikEs erleri
:Bi line ne s erl
e ri e itlima ka mveu sllerdebe ste ledi i21pe revile9s az
sema sivei kis ze ser inde ni ba rettir.Bue serle rkl si
kokul unbt ni nc e liklerinit a
ya n,
kuralla raba l,sala mya p lvegz ele s erle rdir.
4-Os ma nl mpa rator luununs iya svea ske rkur ulu larilei lgilibi re s eri,
5-Ba ba sn nha yathi k ye si,
6-Rome nkl trna nl attbi re se ri,
7-" Di va nve yaBi lge ni nAl eml e eki me s i
."
Ese r
le rinins aysyirmi yibul anKa nte mi r ol u iirledeur a m t
r.
AliUf kBe y
(1610- 1675)
AliUf kBe y,Pol onya lya ni" Le h"a slldr.Os ma nlka ytlarndaa dAl iAa ,Sa nturAl i
Be y,Avr upaka yna kla rndai s eAl be rtBobovs ki,La tinc eya zlm ki t
a pl ardaAl bertus
Bobovi usol a r
a kge e r.Ai les ive oc ukl ukha ya t
nna yrnt
la rnbi lemi yor uz .K klnde
KrmTr kl e r
it ar
afnda nka
rlpz e lr eni mgr d kte ns onr abi linme ye nbi rtari
htee sir
olarak sta nbul 'age tirildi.Os
ral ardaMs lma nol ara kEnde run' aa lnd .19y lsrei lebu
ili
mvei rfa nyuva sndahe ryni l
eye titi.Ge ne lkl trni lerle t
ir kenDouveBa tdi ll
e ri
ni,
Tr ks a na tnvemus ik sinir e ndi ." Uf k "" ma hlasi leTr k eveha lk iirineya lcn,il hi
biimi nde iirde neme l eriya pt.Mi nya tr leur a
t.K sa casEnde r un'daokut ul ande rslerin
tmndebi lgis ahibiol du.
XVI I.yz y lne debiya tla rnda nba ka ,Ha fzPos t,Buhur -z deMus ta faI trEf endi,Se yyid
Nuh,Ya hyaNa zme le bi, mDe rvi Al i,De rviGe -dgi bius tala rla alt.Ta savvuf a
yne ldi,bi rt arikatba l sol arak iirlerindebuduygul arndi lege tirdi.
Tr kMus ik siTa ri
hika yna kla r
ndayuka r
dabe li
rtileni simle rlebus ana tk rna slkiml ii
lkemi zdeyz yl
m z nor ta lar
naka da rs akl ka ld.lkke za ata yUl u a y1948y l
nda ,
BritishMus eum' dakii nc ele me l
e ris r
a snda" Ha zMe cmua -iS zSz "a d nda kie serini
bulara kgn na ka rd .Es e rha kk nda" Tr kMus iksiDe rgi si'nde "bi ra klamaya para k
1Ar a lk1948t ari
hlima ka le siiledur umuMus ikdnya m zaduyur du.
64/TRKMUS K STAR H
Yz ylnor ta l
arndaSa nt ur
Al iUf kBe y,e skiba tnot asi l
eyz le rces azves ze serini
notayaa l
r .Buki t
ab na d :" Me cma -Sa z- Sz "dr .Ya zmaol anbue se rint pkba smPr of.
Dr .kr El int ara fnda nKl trBa ka nlt arafnda nya y nlanm tr
.Di liFr a nszc ave
Os ma nl
c ad r.Ya zmt a rihi1650,bul unduuye rLondr aBr it
ishMus eumNo:3114' de dir.
Es erle rhs eyni '
de nba la ya ra kma ka ms ras nagr eva z lm t
r.Ba tnot a syl aya zlm olup
gf tele rsa vfad ndave rilmi tir^74)
Al iUf k'n nMe cmua -S zSz nde nbi rs a yfa .(Ke ndie lya zma s)
XVI I.yy. 'damus i
kbi rt e da via rac ol ar ak" Da r ifa'lar dakul l
a n lma kt a yd .Ba ronJ .B.
Ta ve mi e ri st
a nbul 'uz iya re t
indebi ryol unubul arakTo pka ps a ray nge z mi vebt nbunl ar
dn ndePa ris'teya y nla de s erindeya ynl ad e s er indebe lirtmi ti
r .nl Os ma nl air
vehe ki miuur Ha sa nEf endi ,mus ikmi zdekul lan lanma ka ml a rnha ngi lerini nnegi bi
has talkla rai yige l
di i nivet e da viynt e ml e rinie tra fl
c aya zm t.
Budne mdeBa tmus ik siileol a ni liki lerdede va me di yor du.Al iUf kBe ye s eri
nde ;Sultan
IV.Mur atgi bis ana tk rvebe stek rbi rpa di ahn talya 'da nbi rmus ikhoc as ge tir
te re k,
sara yda" Conc ertandoveSonne t"le rbe s tele t
ti inede i ni lir.Odne mle rdeTr kmus ik si
aletler ideAvr upa 'daol duk aya yg nl a
m t,i s
tanbul 'daol duugi biAvr upa 'dadakona klarda
vez engi ne vle rindes a zt a kml arbul unuyor du( 75)
XVI I.yydai zb raka nmus iki ina sla rnba hc alar unl a rd r:St - z ade sa ,Az izMa hmut
Hda yi ,Ha tipZa ki rHa sa nEf e ndi ,Be nl iHa sanAa ,AmKa dr iBe y( e le bi),Me vl e vi
Yus ufDe d e,De rviAl ii r
uga n ,Mur a tAa ,K k ma m,Ha tip- z adeOs ma nEf e ndi ,Ge v-
rekz adeMus tafaAa ,K ekDe rvi Mus ta faDe de ,Na neAhme te lebie rife lebi .
74-Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus ik siTa rihi-De r leme -ci l
t- 2.s .209.' 5-Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus iks iTa rihi -De r leme -c i
lt.1,s .139.
TRKMUS K STAR H/65
Ha fizPos t
(1630? -1694)
s kda r'dadomuol anHa fzPos t sta nbul l udur .As la dMe hme d,ma hlas Ha f
z ,Pos ti
s e
lka bd r.Doumt a rihike sinol ara kbi linme me kl ebe ra be r1630c iva rndabi rt arihol duu
tahmi ne di lme ktedi r.Es a dEf e ndi 'nini f ade s i
negr e" Pos t"l ka bke ndi s ine ,vc udunun
ba tana ya aka da rgrves kk llar l
ar tl ol ma snda ndol ayve rilmi ti.Ms ikt ari himi zin
baz ka yna lda rndaa dnda nTa nbur Me hme dyadaHa ne ndeMe hme de lebiol ara ks z
edilir.i76)
"Ha fzPos t
'unba ba sbi ri ma md ;f a ka t,k mi l-ide vr a nbi ri ma m.Buyz de nI ma m- z de
Ha fzPos tdi yedea n l
r ." oki yibi rr e nimgr d ,ge nya ndaha f
zveha col duu
biliniyor .Sul ta nI VMe hme ddne mi ninbubykus ta sKl sikMs i
k mi zine ndi kl ca te
dee rs ima s
,ms ikge l ene i mi z ibykbi rba a rileI tr'yeul a trm trde ne bi l
ir.Sa r ay'
da
yap lanf as
llaras az ves esii leka tl
m ,bt n a da lar gi biSe li mGi ra yHa nldanya rdmve
il
gigr m ,bus ana tse ve rde vl eta da m nnt e rti
pe ttiie de bi yatvems ikt opl a nt
la rna
katla raks ana tk rki ilii ninge lime si
nis a la m t.Ge n liinder e smigr e va lma m ,s on
zama nl arnaDi va nhoc a larz mr es ineka tlm ,da has onr aB -runK tEmi nlii'
ne
getirilmi ti.
Tr kgz e lsa na tl
ar nnne ml ibi rkol uol anHa ts a na tnadame ra ke tmi , a n nde e rli
hatta tTopha ne liMe hme dEf endi 'de nTa liyk,Sl s ,Ne s iht r ya zme ke de rek" ic a ze t
"
alm t.Mus ta km- z deS -de ddi nEf endi ," Tuhf e-iHa tta ti
n"a d nda kie se ri
ndeHa fzPos t
'un
"hs n- iki tabe tvei ml "i lenl ol duunus yl eme kte dir .Ni tekim," Ha fzPos tMe c mua s
"
adi lebi l
i nene se r
iniTa li
ykha ttileya z m tr.Bununl abi rlikteha ttatlms iki
na sl
kada rba arlde il dir.
a irte zki releriHa f zPos t'
ungz e l iirleri,r abe tka za nm s z le rivet a rihs yl eme kt eha yli
ma ha r etiol duunuya z ar.Di va nna z m n nmhi ms ima la rnda nbi riol anme hurNa il '
ni n
talebe s i
ni nbugz e l iirler i
nde n,r abe tka za nm s z ler inde na nc akye dim s rava r...
phe sizbunl aronune de b a hs iye tiha kk ndabi rh kmve rme mi zi inye terlide i ldir .
Ya ln zbubykbe s tek rda nbi rha traol a rak udr tm s rana kl ede lim:
Le bleriny d nadi l lemder s v drgi de rK kl nf ik rika raba
mas evda drgi de rGlyz n
evki yleolgnc ede ha nhe rs e he rH fz-s ridebl blgi bi eyd drgide r
Gr ldgi bibu iirin a nagr eol duk adur ubi rdi l
iva rdr.'-Y lma zOz tuna ,Tr k
Mus ik s i( Te kni kveTa rih),s .84.
66/TRKMUS K STAR H
N il
i'ni ne de b e vre sindey e tiens a na tk r,bubi lgile rinya ns
raAr apaveFa rs ar e
ndi .
Odahoc a sgi biHa lve tiyyet a rika t
name ns upt u.a da ol anba za i
rl
e rgibi ,ha lk iir
inde n
kayna kla na nb iri lha ml a ka ne iirlerdes yl e mi tir.Bunahe ceka lplariles yl e nmi u
gz el iirb irr ne kt ir:
Sanadi lve rdibi rde m A ldl l
e le r,g ller
adol ma dma hz ungnl m Fe rya de yle dibl bller
Ha sretinl ege timr m G a deol duhe pdi l
le r
adol ma dma hz ungnl m a dol ma dma h z ungnl m
Ms ik yeg e nya ndaba laya rakka bi li
ye tveye tene ims ik, ii
r,ha t
tatl
kgi bimuht eli
f
gz els a na t ube le rindeke n dinigs te re nHa fzPos t'una s
rlara ras
nda nsz lpge le
n
hre tini ,onunms ik ina s-l,be ste k rlt e mi ne tmi ti
r .Ms iks t
adke ndii fade siile
(pr-
ic i-ha n- di de )Ka smpa a'lOs ma nEf e ndi )di r.Buz atha kk ndaEs adEf en- di'nin
mus iki ina sla rt e zke resinde us z lerva r:
s tadlkt a rika tnnpi ri,e hliye tva di sini nr e hnma so lubbi rokms i
ks tad nns tad
olmu tur . teKoc aOs ma n'ne hliye tva disi nde kir e hnma l,Ha f
zPos t'undams ikyeol an
ist
ida tveka bi liye tinia t,ge ni lettiveonude vr inine nbyks tadvebe stek rme rt
e besine
yks eltti.
Ka smpa a lOs ma nEf e ndi '
de ns ade cems ikde rsia lma kl aka lma d;hoc a s
n ne ngi n
kltr nde nhe ryni leya rar l
a nd .Ta nbur veha ne n de ydi.Es a dEf endionuns es iningz el
olma d nd ans ze de rsedeSa fa
,okur ke n( bl bl le ris usturduunu)s yle r
.Evl iyae lebiile
Mus - tak m- z dedea ynka n da d r.Ta nbur alma s nSe l
imGi r
a yHa n'
da nr endi i
sanlma kt a d r.
"Ha fzPos tdi nve d dinma hi ye tteyz l
e rcee s erbe stelemi tir.lahileri
nde nba kaya lnz
Mur a bbaBe s te,Se ma ,Na k ,a rk e kl indebe ste ledi kleribi n'eya kla
r;f aka t,e limi zde
buluna nl ars e kiz -onpa ra yge me z ,Kl sikMs ikr e pe rt
uva rm zne ngz ellerinde nol anbu
eserler ,onunbe s tek r l
kt ak ima ha retvei nc eduygus unune npa r
la kde l
il
idi r
....Bue ser le
rr ast
ma ka m nda ki ,
Biz lde -is a ga r-ba de yi z
An n nl e b- iy redi ld de yiz
Ge lseo uhme c lisena z- t ega fle yl es e
gf t
eliNa kSe ma i le,
Gf tes iyleba la ya na ynma ka mda kiYr kSe ma
yiha tr
la t
ma kbi l
ebuva dide kika bi l
iyetve
muva ffa ki ye ti nia nl atma yaye ter."
Ke ndi sinde nnc eki le r
inegr ee se rle r
i ndebi rye ni likveha reke t
lili
kva rdr.Gf tes eme kteki
ti
tizliive iir lerins a na tde e rininyks e k
TRKMUS K STAR H/67
oluu,i yibi re de biya tkl t
rnnol duunugs ter i
r .z etleHa fzPos tkl sikms ikni n
ekillenme sine ,f or ml a ma snabykka tk dabul unmubi rbe st
ek nm zdr.
Bugne limi z deTe v ih,Du ra k,Be s te,A rSe ma ,Yr kSe ma ol ma kz ereone seri
bulunma kt ad r.z e llikledi ne ser l
e rinde" l hibi rne ve nin enduygul arha ki mdi r.
"
Ha f
zPos t'unDi va n,Ta s avvuf ,A kveHa lke de bi ya tnnhe rtr iireklinebe steya pm
olma s di kk a t e ki cidi r.Be stet e kni ia snda ndae si zbi rba aryaul am tr.Ya z ma
me cmua la rda kika ytl araba k l
r sa,bykf or mdaol anl arda n ok,ha l
kz evki niok aya n,
nispe tenda hak sae s erle runut ul ma kta nkur tulmu tur .
Dine se rle rindeHa lve t
airlerini n,z e llikleNi ya z M sr
'nin iir
l er
inise mi tir.Ya a d
adaveda has onr a kiyz yllardanya lnzOs ma nl i mpa r
atorluus n r
lari i
ndeka lma m,
btn s lml ke le rineya ylm tr.( 77)
IVMur at
Budne mdedepa di ahla rmus ikni nkor uyuc us udur lar .Bunl arda nII.Mus tafa ,bilhas s
aI V
Mur at,i yimz isye ndi r.Bykbe ste k rlarda nol a nI VMur at'
n13e serininnot asz ama nmza
gele bilmi ti
r.
IVMur at,Te briz iye nide nf ethe dinc e ,yz lerc eAz e rTr kBe st
ek rvei crkrn stanbul'
a
getirmi tir.(78)
Ha fizKmr
(?-1680)
Biris ibe s te,die rii kia rs ema de nol ua ne s erionung lbi rbe steciolduunaka rar
verme mi zi inye terlidi r.s lbu okpa rlakt r.30' da nf a zladind vedi ne serbe s te
lemi t
ir.
Be ste ciha kkndae yhl islamEs atEf endi 'ninAt rab'lAs aradnda kie serindebi l
gi
verilmi tir.^)
Saa tiMus t
a faEf endi
(7-1 710)
Ma hl a sMuz affe rdir.Ha ngis az ald nbi lmi yor uz .Byks aze serl
e ribe st
e cisi
di r.1710'da
lm tr .Gnmz e23e serige l ebilmi tir.(80)
!.'
Y lma zz t
una ,Tr kMus ik siAns iklope dis iI I
.c ilt,s .54.'?Y lma zz t
una ,Tr k
Mus iks i( Tekni kveTa rih),s.84.' ^Y lma zz tuna ,Tr kMus iksiAns iklope disiI.cilt
,s.242.
'
'"Y lma zz t
una ,Tr kMus ik siAns iklope di siI I
.cilt,s .54
68/TRKMUS K STAR H
SOLAKZADE
(?-1658)
As la dMe hme tHe mde me lebi '
di r.Ba ba sn nSa raya damol ma snda ndol a y ocukke n
Ende run' aa lndvepe k eitlibi lgivehne rlere dind i.I V.Mur adamus ahibol duvebu
hkmda rns e vgi sinika z and.nl " Te va rih-iAl -iOs ma n"ya zardr.1658' del m tr.
Saz ende ,ha ne nde ,ta rih i
, air,na kka ,r es samvepol itika colarakdat annm t
r.
Sola kz ade '
nine nne ml it arafbe stecilii dir.Za ma nm za29s aze serininnot a sge lebilmiti
r.
(81)
e tarMur atAa
(1610-1673)
IV.Mur at'nmus ahi biol a nbubykbe ste k r,IVMu r att araf
nda n r
a n'dange ti
rilmi Tr k
sana tk rlannd and r.e yhl islamEs a tEf endi ,100' eya k nk r,bes t
e,s ema ive ark
beste ledi ini,a sle nha ne ndeol duunu,f a ka tfe vka ld e etaraldn( 6t ell
ibi r eittan-
bur) syl e me kte dir,a ynz ama ndabi rvi rtz dr .Za ma n m za5e serige lebilmi t
ir.!82)
K ekDe rviMus taf aDe de
(?-1683)
Edi rneMe vlev ha ne si'nde il
e sinit ama ml ay pde deol du.Gz elseslivegz elyz li di.
s tadl arda nmus ikr endi .
Be ste kr bi l
ine ne limi zde kii lk yi nMus tafaDe de '
ni nz ama nm zaka lanbyk ahe seri
Ba ya tMe vlevi yini dir.Bu yinde nnc ebe s telene n yinle r
inbe stecilerime huldr .Bu yin
Tr kt a savvufmus iksini nz irve l
e rinde nbi r i
di r.(83)Ennl ese r
iol anBa ya t
yin- ierif
ie l
e
-it irenRa ufYe ktaBe yku sur suzbi rpr oz odi de n,ba zgf tesorunl ar
nus -
1t a l
kla
z ml edi inde nus l -ma kam- me l
odiuygunl uunda n,s alambe stetekni inde ns itayile
bahs e de ri84)
Y lma zz t
una ,Tr kMu si
k siAns iklope dis iII.c ilt
,s .246.
Y lma zz t
una ,Tr kMu si
k siAns iklope dis iII.c ilt
,s .40.
Y lma zz tuna ,Tr kMus iksiAns ikl ope di siI I.cilt,s .46.
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa ri
hi -De rle me -cil
t.1,s .148.
TRKMUS K STAR H/69
EyyubiMe hme te lebi
(?-1650)
As rnkudr e tl
is a ze ser ler
ibe s tek rlar nda nd r.Gnmz e11pa ra sge lebilmi t
ir.( 85)
ZRNAZENBAI BRAH M AA
(?- 1715)
Me hte rbe s tek rlarnne n ne ml iler inde ndi r.Gnmz e13be s t
es ige lebi l
mi ti
r.Da ha ok
pe revves azs ema iler iva rdr .(86)
Se yyi dMe hme tNuhEf endi
(?-1714)
Di ya rba kr'dadodu.I VMe hme tDe vr inde hr e tya pt.Ende run'daba ha ne ndei di.
e yhl i
s lamEs a tEf endi30' da nf a zlabe s t
e ,s ema ive arlobe s
teledi inis yl yor s ada ,
ese rlerini ns ay snnl OO' de nda haf az laol duugf teme cmua larnda kibi l
gi leregr e
syl ene bi li
r .s lbupe kmuht eemvemut ant and r.e hna zbe s t
es imuht e emdi r
.14pa ras
zama n m zage lebilmi t
ir.(87)
*?Y lma zz tuna ,Tr kMus ik siAns iklope dis iII.c il
t,s.20. -Y l
ma zz tuna ,Tr k
Mus ik siAns i
kl ope dis iI.c ilt,s .292." 'Y lma zz tuna ,Tr kMus iksiAns ikl ope dis iII.c i
lts.
105.
ALTI NCIBOLUM
XVI II .YZYI LDATRKMUS K S
XVI I.yz y ldaTr kmus iks inings te rdiibyki l
er l
e me ,XVI II.yz yldadabt nh zil
e
deva me tti.Ye timi ol anbykbe ste k rlarkl sikok ulunbt nge rekl eriniye ri
nege tiri
rve
gele ne kl ereba lka lrke n,ya pm ol dukl arba zye nili
kle re kleyer ek, oks a ydae s er
ver me yede va me diyor lard.Buyz ylni lkony liinded hibe s tekrI t
r-'ninki i
lii nde
"Kl sikD ne m"z i
rve yeul a m t.
Budne mdedi va ne de biya t a irleri ra ne de biya t
nr ne ka l
arake serve rirke n
mus iki inas larm znya ba nc mus ik lerine tkisia ltnagi rme siyl edur sun,Tr kmus iksi
Ar apveI ranmus i
ksi nie tkis ia ltnaa lm t.
Mus ika nla ynda kibume yi l,e de biya tdnya sndadake ndisinigs t
e rmi ,Ha lk i
iria nlay
iinde a irlerimi zhe mhe ce ,he mdea ruzka lpla r
nkul lanm ,da hakol aya nlalabi li
re serle
r
ver me ye alm l
a r
d r.Bununi inbui ht iya t
anka yn akl ana nba kabi rmus ildtr nn
doma sdabuyz ylar as tl
a r.
Tr ks ana ti l
eTr kha lkmus iksia r asndabi rt rmu s i
k" A
kMus iks i"domuol du.He r
ikit r denr enkvekokut a
ya nbumus ikodne mdeol duk areva bul ara kXI X.yz y l
dada
etkis inis r dr d.
Tr kSa na tMus iksir epe rtua rndabul una nko ma ,diva n,s ema ,m ni,ka lende ri,ka ya ba
,
kes ikke rem,ms tezatvebe nz eri e kille rbe s telendi .Ayr c aoyunt akml a r
nae like den;
k e k evet avs ama la rdabunl arae kl eme kge re kir.
Buyz ylda yi n,na a t,dur a kvb.di nmus ildge lene idebt ni htiami lede vame tmi ti
r.
En okMe vl ev yinibuyz yldabe ste lenmi tir.
XVI II .yz y ldabi r
okmu s ike serini nya z ldhe me ndi kka timi zi ekme kt edir.Tr k
mus ik sinint pa lanndakul la nlma sge lene idez elli
kl es rdrl m tr.
Budne mde" L leDe vr i
"s ana tpa rla klda hamut edil ekildede va me de r
.Budne mde
sana t,kl tr,bua radamus ikba tapa di ahvebe stek rol anda ma d,s onr aI .Ma hmut
tarafnda npe kc me rt ekildehi ma yee di l
ir.De vrini lerige lenleridemus ikde nbi r ey
esirge me zle r.Yi nebudne mde" Ende rn- uHma yr i'
unmus ikk sm ok
reva tad r
^ ___________________
00
-Dr .Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus iks iTa ri
hi- De r
leme -ci
lt. 1,s.157.
72/TRKMUS K STAR H
DNEM NNLBESTEC LER
MLEK ZADERECEPELEB
(?-1710)
IVMe hme t'ins alta na ty llarndaye tienbi rbe ste k rv eha ne nde dir .Mus iks a na tnda ki
ustalvebe s t
ele riyl enya pm t.Itr,Na zm,Se yyi dNuh,Al iUf kBe ygi bius t alarla
ada t
r.Ende r
un' dahoc a lkya pm t
r.1710' daha cc agi de rke nge mi del m tr.Ne fi
r
alma ktaus t
ad r.okr e nc iye titirmi t i
r .Sa zves ze s erleribe ste k rdr.Es e rlerinins ays
Itr
'nine se rlerinins a ysnaya kla r.i irledeur a m t
r.(89)
Buhur za deMus taf aI trEf end
(1640- 1712)
st
a nbul 'dadodu,a ynke nt t
el d.a da la -^ " "'
^ 0*^r n n,l mnet a rihd rme k
ama cylaka lemea ld m s ralari le,be s tele diie se rle rdegf teol ara kkul la nd iirlerin
yaz l
t ari hler i
negr e,ya kla
k1630i le1640y l
la ra rasndadoduus an lma kta dr.e itl
i
kayna klar dal mi in1711ve1712t arihl e rigs te rilme kte dir .As la dMus taf a'
d r.Itr
,
ii
rlerindekul land ma hla str
.Buhur za deMus tafaEf endidi yedea nlm tr.Buhur zade
adnnke nd il aka bm ,yoks aa ilea dmol duubi linme me kt e dir.Ya a ms tnebi linenl er
de,e skiveye nika yna klar da ki, oubi rbir iyle e l
i enbi lgiler eda ya n r.
Zama n nagr ei yibi rr e nimgr m tr .Us tala rnda nbi rininHa f zPos tol duunake si
n
gz yl eba k l
r.Na srul l
a hV k fHa lhali,Ka s m- pa alKoc aOs ma nEf endi ,De rvi me r
Efe ndigi bi17yy.be s tecile rinde ndeya rar land s a n lma ktad r.a n nka yna lda n,onun
Me vl eviol duundabi rl
e irle r
.Me vl evit ekke lerindeokunma kz er ebi r yini lebi rna at
beste l
e mi ol ma s da ,bununbi rka n t
d r.Syl e ntile regr e,Ye nika pMe v-le v hane s i
'nino
zama nki e yhiC mAhme dDe de '
ye( ?- 1671)ka p la nm ,mz iks e vgi siyleMe vl evi
olmu tur.( 90)
Itr
,be pa di
a hdne migr d.Sul tanI V.Me hme dz a ma nndat an nd .Huz urdadz enlene n
fasll
a raha ne ndeol a rakka tl
d ,be ste l
e diie se rlerlepa di ahla rda nbykya lonl
kgr d.
Sara yagi rme d ennc enet ri lerde altbi linmi y or.Ya lonl kgr dbi rba kade vlet
ada m
Dr .Me hme tNa z miz alp ,Tr kMus iks iTa rihi- De rl
eme -c ilt1, 8.161.
Dr .Me hme tNa z miz alp ,Tr kMus iks iTa rihi- De rl
eme -c ilt1,s .161.
TRKMUS K STAR H/73
da, iirlerivemz iks evgi s iylet an na nK rmHa nI .Se limGi ra y'd( 1634- 1704) .I tr,IV
Me hme d'leya knl nnbi rs onuc uol ara k,pa di aht an ,ke ndi sinee s irc il
erke thda l
gre vini nve r
ilme sidi leindebul unmu ,budi leiye rinege tirilmi tir .Ba z ka yna kl ar,onun
budi l
e ini , stanbul '
age tirilene sirlerinl ke le rininmz iis tnebi lgie di nme k,i lerinde n
mz i
eye te ne iol a nl ardaye titirme ki ste me s ineba larlar.
Itr
uz uny ll
arEnde run' damz ikr e t
me nl iiveha n ende like ttikte ns onr a,e lliya nador u
eme l
diol a raks arayda na yr ld.Anc ak,mz ikt ekinLa leDe vr i'
ndeda hadaa r t
ar aks rd.
Me yve cilikl e ie k ilieme raklol duu,ke ndia d yl aa nlan sta nbul '
unnl " Mus t
a bey
armudunu"i lkke zonunye titi
r diides yl eni r.I t
r da nge lenI trma hla s
da , i ekme rakna
bal an r
.Di van airle rinde ne yh '
ni nya z d nagr e,l mnde ns onr a" Me vl eviha ne
Ye n i
ka pus uha rici" negml m tr.Me z art a ka y ptr.
Itr
z a ma n n nt an nm a irlerinde ndi r.Di va nve kt arz l
a rnda iir leriva r dr.Na atlar,
gaz eller,t ahmi sler ,na zirele r,tar i
hd r enbe yi tlerve arlola rd
nda ,he cel syl e
trkl erdeya zm tr.Be ste lediie serle rde iir l
e rininpe ka z ngf teol ara kkul lanm ,N b,
Ba k,Na z m,Na il,Ne fgi bius talarn iirler inibe ste leme yiye le mi tir
.i irl
e rinit opl ad
Diva n'ka y ptr.i irl erine ua rat ez kirele rinde ,ya zma iirde r l
e me le rinder as t
la nr.Anc ak,
Itr
ma hlas lbt n iirleronaa itde i l
di r,1622' del mba kabi r a irdea ynma hla sl
a iir
ler
yaz m tr.17. ve18yy' la rdaBuhur z adel a ka byl at an nm ilc imz ik ida habul unduui in,
Itr
'ninonl arladaka rtrlma ma sge re kir.
It
ra ynz ama ndat lkya zya za nbi rha t
ta t
tr.Ede bi ya tveha tr etme niSi ya hAhme d
Efe ndi'dir.( 7- 1697)Ya zd t alikya zr ne lde ri,Ha fzPos t '
ungf tede rleme sinee lde dii
gf tel
er degr l r .Ne yz enol duudas yl eni r.Sa ze se rler ibe steleme si,ne yyadaba kabi r
saz a l
d ngs terir.a nnka yna kla rnda ,kur a ms albi lgi lerinin oks t
nbi rdz eyde
olduunda ns ze di li
r.
As lne mi ,be ste cilii nde dir .Es erl eriylebi r ra m ,Kl s ikTr kMz iini nkur uc us u
olmu t
ur .Onda nnc ekibe ste cile rde ,bi rl dedeol sa ,Or taveYa knDoumz ikl erini n
izlerise zilir.Bue tki lerondabt nyl es ilinmi ,Kl sikTr kMz iidi yea dl and rlan,
Os ma nl -Tr ks lbue nbe l
ir gin iz gile r
iyl eor taya km tr .Kl siks lbaba lka l
m pe k
okbe ste cide ,a zyada ok ,onune tki siva rd r.I tri,Abdl ka di rMe rgiveHa mm m za de
is
ma ilDe deEf e ndi 'ylebi rlikte ,Tr kmz iini nge liimi niynl e ndi renne ml ibe stec iden
biriol mu t
ur .
It
r'nindi nd e s er l
e rini nba ndage lenNe va ,K rH fz'nbi rga ze l
iz e r
inebe st
e lenmi ti
r.
Bue ser eitlima ka mveus lge ki le r
iuygul a na ra kb irbi rineba la nm e zgile rini
nz engi nl
ii
yan nda ,kur ulu u
74/TRKMUS K STAR H
vet iti
zi ili
i yl edez gnl kt a r.Aynz ama nda ,Kl s i
ks lbunni teliklerinidee ni yi
yans tan,e nz lr ne kle rinde nbi r idir.e itlima -ka ml arda ki ,bykf orml ubrdi nd
ese rl
eri,i l
gi lif a sllarni lka kl age le npa r alara ras nd ad r.Di nd k kf or ml ar
da
bes tel
edi ihi bire se rignmz eul ama m t
r.
It
rdi nmu sik yeye pye nibi rha vage tirmi t
ir.Di ne serl eri,c amivet ekkemz iir nelde ri
olara kilc i
yea yr lr.Te ra vi hna ma zs ra sndama ka mde i tirmekur alile,c ami l
erde
me zzinle rinuygul adkl a r e itlikur a ll
a rnI trt ar afnda nkonul duus yleni r.Ba yr a m
nama zlarndaokuna nSe ga hKur ba nBa yra mTe kbi ri,kut sa le ma ne tl
e rinz i
ya re tisra s
nda
okuna nSe ga hSa l t-mmi ye ,M yeCumaSa l t,Di lke h -ve ra nGe ceSa lt,yzy l
dr
etkilerinde nbi r e yyi tirme mi e s er lerdir.z e llikl ei lki ki si okk sabi rerc ml ei inde
yar att
kla re tki ni nyounl uuba k m nda nTr kmz iindebe nz ersizbi rs ana tgc t ar la
r.
Me vlevha ne le rde ,s emat r e nle rinde , yinde nnc eokuna n,Ra stNa at-Pe yga mbe r,Itr'nin
Me vlevimz ii nee nka lcka t
k s dr.Gf t
e siMe vl n '
n nbi r i
irinde na lma ne se
r de ,gf te
il
ebe steye tki nbi rbi imdebt nl e ti
rilmi t
ir.Buna a t
n,be s telenme sinde ns onr a
Me vlevha ne le r-de kihe rs emat r e nindeokunma s bi rge le ne kha linege lmi t
ir .Se ga h yini
is
e ,but rni lkg lr ne kl erinde nbi ridir.
Gnmz eul a a ne se rler inin oundami stikbi rha vava rd r.Buynbi rl de ,Me vle vi
olma s
nab a l ana bi l
ir.Se tiif or ml a ri i
ne nuyguna nl a tmbul a nI tr
,c amimz iiol a rak
bes tel
edi kle rinde ,de rinbi rdi nda rlkduygus unu,Me vl evimz iie serlerinde ,ta savvuf bi rie
dnhe ye ca n ndi lege tirmi ,di nd es erlerindei s e,younmz i
kc ml eleria ra
s nda
belirend nc elived ndr c bi rta vrbe nims emi tir.
Sa natde e rle ndi rilirke n,s lbununni teliii lee se rlerini nt ekni kz el
likleribi r bir
ineba liki
dz eyol arakor ta ya ka r .Itr '
ni nmz ii17.yy' dahe nzol u uma ama l
a r
i inde kibi rmz ik
slbunda" kl s ik"di yeni tel endi r
i lebile cekz ellikl ert a r.Ki iselduyguved nc e lerini
dilege tirme ye n,bt nyl eke ndi nez g,ki i
likl ibi ra nl atmya ratabil-mi stir
.Mz i
i nin
denge l
i,ot ur mubi rya p s va rd r;e se rlerinine ndokuna klbl ml e ri
ndebi le,duygus allktan,
aba rtma da n,g e reks izs s le me ler de nka
nm tr ,c ml ele ria ks eikvebe rrakt r.
Es erlerinine zgiya psnda kiz e llikle ri se,s ana tn na nc a kt e kni kbi rinc eleme ere ve sinde
dee rlendi rile bi l
e c ekba kabi ryndr .Hi birbe ste sindea l
lm e z gir nekl e ri
ne
rastlanma z.Be llibi rma ka mda ki ,ba kabi rbe ste cini na ynma ka mda nbi re se riyle
kar
latrld nda ,oma ka m okf arkl bul u la rvet akl ite di lme yen,be nze rsizde yi ler le
i
le diigr l r.Bi rma ka maba lmz ikc ml e lerinis a de cekom upe rde l
e rde nya rarla narak
geliti
TRKMUS K STAR H/75
kola yc lnda nka nm ,enuz akpe rde le
r ede kuz ana rak,z orol ange r
ekl etirme yi
yel emi tir.
Byl ec ee zgi lerinida rbi rs esa la ni indeka lma kt a nk ur t
a rm tr.Onunmz i
ibuba k mda n
ma ka mvege kiz e nginl iita r.Buz enginl ik,kul lan dus l le ri indege erlidir.Not a s
yla
gnmz eul a ama m pa r
a larn ngf tel
e riveus lle rinive rene s kika ynakl arda , oke nder
kulla nlm us l lerdebi lee serbe s tele diigr l m t
r.
Itr
,e yhl i
s lamEs adEf endi '
ni nbe lir t
tiinegr e ,bi nia knbe s t
eya pm ol an okve riml i
birbe stec idir.Bunl arnbykbi r ounl uuunut ul muyadaka ybol mu t
ur ;bugna nc ak
krkdol a yndae s eribil i
nme kt edir.Gnmz eka la np eka ze seriyl ebi l
ebugndeKl sik
Tr kmz iini ne nba tage lenbi rka us t
asnda nbi rika bule dilme si,s anat
nda kiol a a ns t
ze lli
k ler i
nbi rs onuc udur .
ESERLER( ba l
ca ):Se ga hKur ba nBa yra mTe kbi ri;Se ga hSa lt-Ummi ye;Di lke h veran
Ge c eSa lt;M yeCumaSa lt;Se ga hMe vl evi yi ni ;Ra stDa rb- Tr kNa atveSof ya n
Te v i
h;Nhf tDur a k;N- hf t lah ;Nhf tTe v ih;Ne vaK r ; kiPe ng hBe ste ;Hi sa r
De v r-iKe brBe s t
eveAks a
kSe ma i;Ma hrA rAks a kSe ma i;Re ha vBe re f
anBe ste ;
Bus e likHa fifBe steveYr kSe ma i;Se gahA rSe ma i;Se ga hYr kSe ma i
;Ba ya te mb er
Be ste;Be steni g rDa rb-Fe tihBe s te;D- g hHa fifBe ste;I sfa ha nZe nc i
rBe st
eveA r
Aks akSe ma i;Ni kr izMuha mme sBe s te;R ha tu' lEr va hZe nc irBe ste;I rakAks a kSe ma i;Ra st
Aks akSe ma i;Nhf tAks akSe ma i;Ac ema ira nYr kSe ma i;Re ha vPe rev;Nhf tPe rev
veSa zSe ma isi.
Ya h yaNa z
me l
e b
(1647- 1690)
yibi rt ahs ilgr d,mke mme lbi rmus ikt e rbi yev ebi lgis ia ld ,di vannda nveme vc ut
birka be stes inde na nla lma ktad r.XVI II
.yz ylnde e rlimus iki ina slar
nda nEs ate fendi,
onune se rlerinde kime lodi kka rakt ervee stetii ne s kile rde na yr lanbi rz el
liibul unduunu
syl eme kte ,be s tek rl
kt akis t
nl nha ldivei s abe t
libi ra nla y lavme ktedir .
Biline nbe ste e killerinde ne n okMur abbabe s te,A rveYr ks e ma lerme yda na
getirmi tir.Muha yye rma ka m nda kiMur a
bbabe s te sibuma ka m ne npa rl
akveba a rlol mu
bire se ridir.Na zim, airlikvebe ste k rlktanba kaha ne nde liklede hr etka za nm tr.( 91)
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -c ilt1,s .167.
76/TRKMUS K STAR H
Enf Ha s anAa
(?-1729)
Mus ik alma larnai lkr e nimis rasndaba ba s nda nde rsa la ra kba lad.okge nya ta
Ende run' aa lnd .Bur a damus iks a na tnni nc elikl e rin ir e ne reka ynye r
ehoc aol du." L l
e
De v ri"de ne nbi rdne mi nihti aml gnl eriniya ad .Ba a rlbi rt a nbur veha ne ndei di.
eyhl isla mEs a tEf endi ,Ha sane lebi '
yibi zz a tdi nl edi inde nmz ika lit
esinin okyks ek
olduunu, tokbi rse siol duunu,s lpvekonu ma sn ndz gnl n,di nl eye nlerike ndisine
hayr ane ttiinibe li
rtiyor .
Be ste,s e ma , a rkol ar akkl s ikge le ne klereba l ,i ht i
aml e s erle ror tayakoymu tur .Sa z
eser ibe ste ciliia snda ndaba arlbi rsana tk r dr .Gnmz e25e serige lebi l
mi tir.<92 )
Ha fize ydaDe de( Abdr rahimDe deEf endi )
(1725? -1799)
Ge n ya tagz lerinika ybe t
me s i
ner ame ndz e nl ibi rr eni mgr e rektasa vvuf ayne ldi.
Die rt arafta nmus ikbi lgisinii le rlete rekne y alma snr e ndi ,ha fzol duveKul e ka p s
Me vle vha ne si'nde ilesinit ama ml aya ra k" De de "z mr e sineka tl
d .
Mus ikhoc asbi li
nmi yor .Sul tanI II.Se limke ndi s inis e ve rves aya r d.Irakma kam nda ki
yinime hur dur .Ha fze ydaDe de a nnge r e kbi rmus iki ina si di.Bt nka yna kla r
"s ta tMus ikiina s"ol duunokt as ndabi rleir .oks a ydae se rbe s teleme siner a me n,
gnmz e7ve ya8e se riintika le de bi lmi
tir.( 93)
Ka ra s ma ilAa
Doumvel mt arihl eribe llide i ldi r
.Se s
i ningz e l
lii evr esini ndi kka tini eke rek20
ya larndaEnde run'aa lnd .Ei timi nibur adat a ma ml a ya rakha ts anatvemus ikr endi .
L lede vrinins onunador u stanbul 'dal d.Da ha okha ne ndeol ar
akt annm t
r.Sa z
ese rl
e ridebe ste lemi ti
r.Sz l
e se rlerininhe ps ibykbe stef orml ar
nda ndr.Hs e ynive
e hna ze serler ime hur dur .z ellikleHs eynina k yr ks e ma de kimodl asyonne ml i
di r
.
(94)
~-Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -c i
lt
.1,s .171.93Dr .
Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus ik siTa ri
hi- De rle me -c il
t.1,s .173." Dr .Me hme tNa z mi
z a l
p,Tr kMus iks iTa ri
hi- De rle me -c ilt
.1,s .175.
TRKMUS K STAR H/11
Na y Os ma nDe de
(16527- 1730)
Os ma nDe de , okge nya
nda ni tiba rengz els ana tla rnmus ik ,ii
rveha tgi bi
etkinl i
lde rinde alma yaba lad .1672' deGa la taMe v-le vha ne si eyhiGa vsDe de nin
hizme tinegi rer ekMe vlevol du.
Ne y alma sny llk" ile"s r e sii
e risi
ndege litirdiis yl eni r.Ga vs De de '
ni nl m
z erine1697' deMe vl evi hane 'nin eyhl iinege ti rildi.
Bi ra irol ara kodne mi n i
ira nl ay ere ve si ndeg z elr nekl e rvermi t
ir.Ta sa vvuf
ga zelleri,me s ne vi e ldindeya zd " Mi raciye ", ka ne iirleri,na at
lar,Hz .Muha mme d'in
muc ize l
e ri
nia nl atan iirlerinde nba kaba zna zire leriva rd r.
Ne yf leme de kius tal ,ognde ngnmz eka da r" Kut b- Na y"s f
a tilea nlma s,ne yze n
ba ol ma svebugr e vions eki zy lba aryl as r dr me sii lebe lge l
emi tir.Mus ikni ns ade c
e
tekni kyni leka lma m ,e skie dva rki t
a plar ni nc eleye nna zariya tiledeur aanbi r
sana tk rdr.Ke ndi sinea itbi rdenot aya z
sme vc ut t
ur .( 95)
ESERLER :
1-Me vle v yi nl eri(Ra st,Hi caz ,U akvea rg h)
2-" Ra bt-Ta bi rat-Mus ik" :Bi re dva rki tab dr .Mus ik de n,mus ikilei lgiliese rl
e rde ns z
ede r.i ir eldi ndeveFa rs aya z lm t
r.
3-" Mi raciye " :Bt nTr kMus ilds inde ahe s erbi rbe ster ne idi r.Se ga h,Ms tea r,Dg h ,
Ne v aveHs e ynma ka ml arndabe bl mol a ra kbe s telenmi ,he rbl mnba " tevih"i le
ss l
e nmi t
ir.
4-Ga zeller,na zi r
e l
e rna atlar,s aze se rl
e ri
5-Tr kMus ik sindekul lan l
a npe rde lerinba ha rfler i
nia la rakAr apa lfabe si
neda ya l
bi r
not aya zsbul muvebukonui lei lgi l
ibi rki ta pya z m tr.
Za ha ryaEf endi
(?-?)
Za ha ryaEf endiOr todoksbi rva ta nda m zdaBykb e stek rI tri l
e ada t
r.Mus il
d
tarihimi z inye tki l
ilerionuTr kmus iksininBa c h's a yla nBuhur zadeMus tafaI trEf endii l
e
ka rl
a trdkl arnda ,bubykus ta yonda nhi a a t utma z lard .
Za ha rya ,ge re kkul land iirma lz eme si,ge re ks emu s ikmi z dena l
dmot i
flerba km nda n
tambi rOs ma nl -Tr kbe stek rd r.Bi lha ss
ae se rle- "Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr k
Mus iks iTa rihi -De r leme -cilt1,s .l75.
78/TRKMUS K STAR H
rinegf teol a ra ks e tii iirlergznndet utul a ca kol urs a,onuna ynz a ma ndaKl sikTr k
iiri
nde nna sipa lds yl ene bilir.
Za ha rya '
nnya a ddne m," L leDe vr i"de ni lenveTr kf ikir,e debi yatvemus ikha ya tn
n
dayks e l
diidne mdi r. li
m,e de biya tves a na te rba b,ge re kpa di
ahnvege re kses adra zam
Da ma t brahi mPa -
a'nnbolt evi kvehi ma ye le rinema zha rol mu lar
d r.temus ik mi zine n
pa rl
a ky l
dz lar nda nbi riol anZa ha ryaEf endi ,bude v irdevebuha vai indeye timi t
ir.
Doumt ari
hike sinol ar akbi linme me klebe rabe r
, hr e ti1750y lla r
nda ns onraya ylm t
r
.
Za ha rya '
nna slme s leikr k lkt vea ynz ama nd abi rki lisedez ango lukya p
yor du.
Za ha ryaEf e ndide nbugnb iz eint ika le de ne s era nc a kdr tbe stede ni ba rettir
.Di e re serle
ri
ma a les e
fka ybol upgi t
mi tir
.Fa ka tbudr tbe s tebi leonunTr kmus iksinde kie s
izye r
inive
dee rinigs ter
me yek fidi r
.
Ba zi na nlrka yna klaragr e ,Za ha ryaEf e ndimr n ns onl arnador u sl miye t
ika bul
ede rek" Mi rCe mi l"a dna l
m tr.Ni teki mbui sima l
tndadagnmz ege lmi ola ne serl
er,
ayne nZa ha rya'nns l
pz ellikle rinit a ma kta dr.( 96)
Za ha rya '
nndr tne ml ie serinde nt a ne sinins z leri unl a rdr:
HSEYNAI RSEMA
Ta lt'nde vr ika me rdemi h r
i lemt abe de rSe yr etond r dndeolme h-i lemme ht be der
Mi hr -id rah anm ah- hba nmge lmr mge lSe yre tondr dndeolme h-i lemme htb
ede r.
RASTBESTE
Re ngime v c-i b-z mr ttenboya ndc me siSe vr-is e bze nd meba ol du eme nhe ng mesi
k- is i
ne mgi bipa repa rekus ann me sinNa fiz i
nt a hr irde nha tke sil
me zh me si.
SEGAHBESTE
e m- ime ygnunkibe zm- ime vdec n ndnde ri
rS k-igl ehr egyac a m- rah an
dnde r i
rBe rk-ir uhs ra rakriz -igl b- s erinol urOlgle nda mkia g undaya randnde r
ir
.
""Ba kiShaEdi bol u,nl Tr kBe ste k rlar,s .21.
TRKMUS K STAR H/79
Dilha yatKa lfa
(1710- 1780)
Tr kmus ik si
ndene ml ibirka dnbe ste k rdr .Ha ya t
ha kk ndape ka zbi lgiyes ahi p
olduumuzDi lhaya tKa lfa,is mi nde ndea nl a lacag ibi ,s araydaye timi ve" ICa lfa"r t
besi
kaz ana c
a kgr evdebul unmuol duuke sindi r.Mus ikyiHa re m'dede er l
ihoc alar
da n
r endi ivei yibi rt anbur deol duu,ve r diie serle rde ni yi cebe llidir.Di lhaya tKa l fa
hakk ndaa ratrma clar ei
tlibi lgi lerve riyor lar.(97)
Bugne ldeol ane s erlerinde na nl a
ld nagr e:Be ste k rm ze se rlerinimke mme lbi rteknik
ves tnbi re stetikl ebe stelemi tir.Ma ka ms e yirleri,p r oz odimke mme ldir.z ell
ikl eEvc
r
Pe revveSa zSe ma side hde rec es i
neva ranbi rbe stek r l
kkudr e ti
ni nr nl eri
dir.( 98)
ESERLER :
Dilha yatKa lfa'nmSa zEs e r
ler i
:
Bz rgPe r evi-Evc rPe revi-i fteDye kEvc rSa zSe ma siSi pihrPe revi-Muha mme s
Ma hrSa zSe ma siHs e ynPe re vi-( He z ar-D na r)Hs e ynSa zSe ma si
Dilha yatKa lfa'nnSz lEs e rleri:
Ma hrBe ste-De vr -iKe b r
:" Ta - be -ke y- sne mdec ae tme kc efavk ne -
SabBe ste-A rHa fif:" Ye k- be- ye kge r i r
mr a d-di lit akr ire tdim. "EvBe ste-A rRe mel:
"okmuf iga nmolgl -iz
ba -h rami in."Ra s tBe ste-A rHa fif:"Ne v-h r
a mms a na
me yl eyle dic anbi r,di li ki."
Ylma zz tuna ,doumvel mt a rihle rini1710- 1780ol a rakya z yor.M.Na zmiz a lpise
yl eya zma ktadr :" Di lha yatKa lf a'
n nha ya t izgis inint ahmi nleri,Evc rma kam n n
mus ikmi zdekul l
a n lma yaba l
a d y lla rada ya nyor .Bugnbi rokka yna kbuma ka mn
Sul tanI II.Se l
imt a rafnda nbul unduunui le ris ryor ;bi re serdel mt a r
ihi1780ol ara
k
gs teriliyor.Sul t
a nI I
I.Se lim1761y l
ndadoduunagr e ,be ste krm znl mt a ri
hinde
padi a hn19ya
ndaol ma sl zmge li
r.Di lha ya tKa lf al ms zvea bide ve serl
e rini
herha ldemr nns ony llarndabe ste lemi ti.Ondok uzya ndabi rde l
ika nlnnhe nz
yeti med ne ml erindebyl ebi rma ka mt e rtipe t
me siz atenuz a kbi rihtima l
dir.Evc r
ma ka m nbupa di ahama letme kyadae tme me knebuda hii nsa nnde h sna rt
r
r ,nede
sana tnagl ged r r.Bune de nleDi lha ya tKa l
fa '
n nha ya ts re sinibuy ll
araka da r
uza tma ktaya ra ryokt ur.Pe k oka ratrma cnnka na atiI VMe hme d'ins altana tnns on
yl
la rndadoduunokt as ndabi rle iyor .Sul tanI II.Sl e yma n,Sul tanI I.Ahme d,Sul tanI I.
Mus tafa ,Sul tanI II.Ahme ddne mle riniya adkt ans onr a1740y llarnaya knbi rt a ri
hte
st
a nbul '
dave fa te ttiis an lyor .IY lma zOz tuna -Tr kMus i
k siAns ikl ope dis iC.1,s h.167,
M.Na z miz alp- TRTMz ikDa ires iB k.lYa y.No34Tr kMus ik siTa rihi( De r l
eme )sh.
177- 178.
>
80/TRKMUS K STAR H
brahi mAa
(?-1740)
Ende run' da nye ti ti.Buyz y l'
nt annm s a r
a ymus ikina sl
a rn-da nd r.Gnmz e oka z
eserii nt ikale de bi lmi ti
r.L lede vr ibe ste cisi-dir.Kl sike se r
le rr e
pe r t
ua r
m zda1a de taks ak
sema ,2a de tyr ks ema ii lebe a rlosbul unuyor .Ent an nm es eriMa hrma ka m nda ki
"Sa ba hol sunbe nbuye rde ngi de yim"gf telis arkd r.(" )
eyhl is lamEs a tEf endi
(1684- 1757)
Ad nda na nl a lac agi bie yhl i
sla md r .L lede vribe stec isivee de bi ya t
l
a nnda ndr.Di n
vedi nd f orml a rda ,de i ikma kamveus l l
erdebe ste,a rs ema ,yr ks e ma ,ila higibi
biroke serbe s tele -mi sede ,not aszlkyz nde nbun la r
n ouunut ulmu tur .Kl sik
gele ne kle r
eba l bi rbe st ec idir.Ne yvet anbur a l
d t ahmi ne diliyor .
Esa tEf endi ni na slne mi ,XVI I.yz y ls onui l
eXVI II.yz ylor t
a lar
naka da rya am ol an
mus iki i
na sla rnk s aha ya thi k ye lerini,l ml erined r lent ari
h iirlerii l
ee serle ri
nde nbi r
rne inve rildiivee sers ay sn nbe lirti
ldi imus ikt arihimi z ini l
kbi yogr afikr ne iol an
"At rab' l-As ar-fiTe zker et- iUr ef -iEdva r"a dlmus ikiina sl
a rte zke resiniya z m
olma snda n d r.( 10 )
Ebube ki rAa
(1685-1799)
Eyps e mt indedodu.Dz enlibi rmus ike itimigr d. yibi rha ne ndevebe stek rdr.L le
De v ribe st
e cis idir .Be s
te leribykf or mdae serlerdi r.1k r,14be ste,13a rs ema ve14
yrks ema isibul unma kt ad r.Ayr cabi re dva rvegf teme cmua sya z dbi li
nme ktedir/101)
Tanbur Mus taf aa vu( ? -? )
Tr kSa natMs ik sininbune ml iXVI II.yz ylbe s tek rha kk nda ,z l erekbe lirte l
imki
bil
gi ler imi z oks n rl
dr.Tr kMs ik siTa ri
hii lei lgilibe lge lerdea dTa nbur Mus ta
f a
a vu ,Mus tafaa vu ,Ta nbur k, kTa nbur gi bii siml e rlea nld gr lr .Doumve
lt a rihleribe llide i l
dir .
Dr.SuphiEz g iba zka yna kl a r
ada ya na raka il
esini nKa dky' not ur duunu,Ka d kyl Ka d
Me hme dEf e ndi 'ni nol uol duunu,byz de n" Ka d -z de "a d na ldns yl yor .Re fik
Ahme dSe ve ngi li se
*)Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus iksiTa rihi- De rle me -1.c ilt,s.178.J ^ y-Dr .Me hme t
Na zmiz a lp, Tr kMus ik s iTa rihi- De rleme -1.c ilt, s.178.101-Dr .Me hme tNa z miz a l
p,
Tr kMus iks iTa r i
hi- De rle me -1.c ilt,s.181.
TRKMUS K STAR H/81
Ha fzH zr l
ya sEf e ndi'nin" Va k'a yi-iLe t
if-iEnde run"a dnda kie serine ,Fa tih'te l
dAl iEmi r

Kita pl nd a736numa radaka ytlEdi rne liDe r
vi Hs eyi n'in( H.1146)t arihligf te
me c mua s
naveSuphiEz gi'ni n" Ta nbur Mus tafaa vu 'un36 arlcs"a dnda kie ser i
ne
daya na r ak,XVI II.yz ylni lky llarndadoduunuvea ynyz ylni kinc iya rs
nda ns onr a
lmol abile ce i nii ler
is r yor .But ahmi nleregr eme z arnnye ribi linme ye nbubyk
sana tk r1700 -1770y ll
a ra ras ndaya am ol abilir.Es adEf e ndi '
ninve rdiik sabi lgiyeg re
Ende run' da nye ti tives ara yge lene kle rinegr e" a vu "lukr t be s
ineka da ryks e ldi.
Sara yda nnez a ma na yrld ,negi bigr evle r
debul un duu,ki ml e
r de nde rsa larakye t
itii
bilinme me kt edi r.He rneka da rKa d ky' ndedoduui leris r lyor s ada ,Mus ta faa vu ,
gele ne kveg re ne kl erineba l,ha lkms iksiveha lk ii
riz e vl dnit atm ,bunuve rdii
eser lerdekuvve tlehi sse tt
irmi bi rha lk oc uuol sage rekt i
r .Bune denl e a nnz ell
ikle rine
uyma ya n, en, uh,nkt elives ami mibi rs lbuvei lginbi rs ana tkrki ili
iva rdr.a irane
benl ii nde ndoa n iirlerineya pm ol duube steleri,a yne n iirl
e rigi bi,he rtr lz entive
gs teri tenuz a ktr .Sa mi mi ye ttenyol a km ,s anate ndi esii leha reke te tme mi tir.a n n
ms ika nl ay nauyma m ,bi re se ri
ni nd ndabykbe stef or ml ar
ndae se rve rme mi tir.
Ke n dit a bi atnauygunol anya pt
i in,oz ama nag rea h l
m lnd ndaka lan
ark larn ns a na tde e ri okyks e ktir ;a rkf ormunu ne ng lnc l erinde ndi r .Byl e
olduui inMus taf aa vu ," ...mus i
ki ina sol a rak arke de bi yatm zdake ndi nde nnc eki ler
e
gr eye pye nibi r rnvebugnna nlay na ,z evki nebt nt aze l
iivehe ye ca ni l
e
sesle ne nbi rs evi ye ni ns ahibidi r."
".
..mus i
ki ina sol ara k arke de bi ya t
m zdaya pm ol duuor ijina lit
eka da r, iirdedeke ndi ne
ma hs usbi r ra m tr.Kul land l l erinr itmi ki nki -a finda ki e killenme degz el
anla yvebul u l
a rva rdr.Ma ka ml ar m zne stetikveka r akte rlerinipe kgz ela nl am,
kavr a m vei f de lendi r mitir.Gf tele ri
,ha lke de biya tm znbi r
a z ehi rdi lika r m z el
rne kl eridi r;he ps ike ndi si
ni ndi r.a rk l
arndas zves esol a ra k e n,uhbi rl i
riz mva r
dr.Ba z
bes tek rla rm z nz er indee tkisiol duugr lr .Ni ha ye tMus tafaa vu ,ha l
ks a natvez e vk
sevi ye sini e hirs ana tvez evks eviye s ineus talklauyg ulama ybi lmi ,ba arm e nbyk a r
k
bes tek rla rm z da nbi ridir."
Bu a kr ak,s e viml i,ne eliv e arp cs l
buna nlalma svebe l l
enme s ikol ayol duu,he r
zevkehi t ape ttiii ingn mz ea lt
m dr te serige le bilmi ti
r .
JBunl a rda not uza ltsnnnot a snDr .SuphiEz gi1948y l
nda stanbulBe lediye
Kons e rva tua ra ra cli leya ynl am tr
.Bu arklarnot uzbe i'
ni na ra na me siniSuphiEz gi,
"D kz lf nme yda nege l"gf t e
l ihi sar-bs elikma ka m nda ki arkn na r ana me si
nideUd
Ne v resBe ybe s tele mi ti
r.Bi r
oke s erideunut ulmu tur.Es e rl
e rininbi ribe s t
e ,di e rl
erii se
ark f ormunda d r.Bue serlerindeyr ka ks ak,dye k,a rdye kver aksa ks agi bius lle r
i
kulla nm tr.
82/TRKMUS K STAR H
Mus ta faa vua ynz ama ndabi rhe ce ,y niha lk airidir.i irl
e rinde" Ta nbur "ma hlasn
kulla nm ,s adevedur ubi rTr k ei lez ent i
s i
z ,duygul uves a natl i
ir l
e rs yl emi ti
r.El de
buluna n iirle rigz de nge irilirse ii
rge le nekl erimi zi inde" Ede bSa na tlar"as ks kye r
verdi igr l r .Ge rekms ik de ,ge r
e ks e iirs yle mes a na tndaor t
ayakoyduue serl
eronun
"A kMs ik si"ve" A kEde bi yat"i lekl sikms ikni na r asndaye ra ld veke ndinez g
birs a na tnme ns ububul unduudi kka tie ke r.Ende ru n'da nye timi ol ma snar a me nms ik
anla y nde i tirme mi ,i l
ha ml arns ana tnda rka lpla rnas
k trma m tr.(102)
Die rbe ste k r airler i
mi zinha lk iir
iva di si
nde kis yl edi kle ridi kka tea ln rsa,Mus tafa
a vu '
ung lbi r" He cea iri"ol duus onuc unava r labilir.
Buynye te rinc ea ra t
rlma m ol anbe stek r
m zn iirlerinde nr ne kle rs e ere kve rme yi
uygunbul u yor uz . te" Ci na sl"bir i
ir i:
Ke re mk nie fe ndi mge lglyz e ,
Bl blgi biha sr etol dumglyz e,
Gndeyz ne llike rregr se mde ,
Ta ma hk rm,gz mdoyma zglyz e .
Na r-f irka tye rde ngee riti,Bur c -
ua h mka me ri l
ebul u tu,Yze l
l iy le deba rimr n,
Za hirb t ny ld zm zba r
t.
Nemmki ndi rbe ndur aymyzyz e,Se yr eyle yimh l-ia k myzyz e ,Sul ta n- ak
derg hndaTa nbur ,e k i
l enibi rgnge leyzyz e .
Mus ta faa vu iirler indems ikmi zdekul l
a nlanba z ma ka ml arni siml e ri
niba ka
anla ml a rdakul lanm ,bunl a rda nbi rtak ms zoyunl a rya pa r aka ynma ka ml arda nbe stele r
yapm tr
;me selBus e li
kma ka m nda nbe s t
ele diibi r iirinins ondr tl yle:*
Me cnnmi salgi bih li
m,
Se vdi imibi l
irBa ri.
Ta nbur fninhe rna me si,
Bus e liktirg uiz r.V
Muha yye rma kam nda nbe stelediibi rba
ka iirinins ondr tli se udur :
Okunduk abe stedi lde ,
Ta nbur Tyipe kt ute lde .
Se n ka rma ,gz l
ea kn;
Muha yye ldi rz i
rape rde .
102.r jr.Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTmhi -De rle me -1.c ilt,s.183.
TRKMUS K STAR H/83
imdis una c am z iirins ami miye ti,dur uTr k e sivei f de sinde -kigz e l
likdi kka t e
kicidir
;
de tabi rlorma nz a ra s iz migi bidi r:
iki hubi rde redes ui er,De rtlihude rt
siz l
erede rts a ar ,Na z ly r i
mna slbe nde nva zge e
r?
Va rsna vc ba kaa vla ra vla s
n,Ta z larda da nda ayol la sn.
ka ka uda l aryor ul dum,Be na hunungz l
e rinevur ul dum,Ahumi inbuye rlerekul
oldum,Va rs na vc ba kaa vla ravl as n,Ta z
la rda da nda ayol lasn.
Ta bMus t
a faEf e ndi
(?-1770)
Ms ikt arihi miz de" Ta b',Ka ss m- Ahde b-z de ,Me zz inMus taf a,Ka ss m- zde"gi bi
isi
ml erlebi line nSe rme z zin-ie hr y rHa tt
atMus tafaEf e ndi ,XVI II.yz y lne nt annm
bes tek rlarnd and r. stanbul '
das kda r'
dadomu tu r.Ba ba s s kda rlKa ssa mAhde b
Ahme dMus tafaEf e ndi '
di rveul em 'da ndr.Doumt a rihike s inol arakbi linme me kt edir
,lm
tarihiha kk ndai s eSi cilliOs ma n'de" As r-Mus tafaHa n- S lis'dei rt
iha le yl edi"ka ydva rdr
kibut arih1757- 1774y l
l arara s
nad me kte dir( Ak st,s .67) .Yks ekt ahs il
ivems ik
r eni mih akk ndaka ytyo ktur.Sul tanI II.Os ma nd ne mi nde( 1754- 1757)me zzin-i
ehr y riol anTa b',1758y l
ndaKa p c
larK tibiol mu tur .Bugr e vea a be yiKa ssamz de
Me hme dKuds
'ninl mz e ri
nege tiril
mi
tir.Ta b''
ni nI I I.Ahme dde vr inde( 1703- 1730)ve
L leDe vri'
nde( 1718- 1730)be s t
ek rol arakpa rlad , bu hr etinii s esa raymz i
s yeniola r
ak
I.Ma hmudde vrinde( 1730 -1754)de va me ttirdiimuha kka kt r.
Ta b'Mus tafaEf endis lsvene s i
hha ttatola rakda hr etka z anm tr.Ha ttEr ika pl
Eb'I
-Ka a smHoc aMe hme dR si
me le bEf en-di '
de nr e nmi t
ir. irven si rol arakda
tannm t
r; ii
rlerinde" Ta b'
"ma hl as nkul lanm tr.
"1210H. '
deva zlm veda hanc e kibi rme cmua da nk opyae dilmi bi rf asl( gf t
e )
me c mua snda( sta nbulni versitesiKt pha ne s i
,Y ldzSa ra yYa zma l
a r,no.336) ,bir
Bs e lik-A ra nK r '
ngf tesiva rdrki ,65m sraol ma kl abe r
a be r,bugndi nd
e se r
lerde
elimi zdebul unma ya nms t
e s
nauz unl uktabi rpa r aol duugr l yor .Bu okbyk
84/TRKMUS K STAR H
veuz une se n,e \ge \ 11\t aT'vVvmde ,ya mL \eDe v rVr unor ta snda ,6be ste krm t
ere
ke n
bes telemi le rdir:Be ki rAa( 1685- 1759) ,Ka ra sma ilAa( ?- 1724) ,s onr ada ns adr zamol an
He k imol uAl iPa a( 1689- 1758) , br ahima vu( ? -1740? ),Ahme da vuvebunl arnen
genc iol anTa b'"( z tuna ,s.366) .Dg hf a s
lni s ee yhl islmEs 'adEf endii lebi rl
ikte
bes telemi le rdir.
1760' ly llardaGa la ta'da kie vindei nz iva ya e kildikte ns onr akiha ya tha kk ndahi birbil
gi
yokt ur .Mus takm- z de '
ni nk sacabi lgive rdiibut erke di lmi lii ns e bebibi linmi yor .Bu
inziva ya eki li
te ns onr aun utulmuol anTa b'iMus tafaEf e ndi '
ni n1770Tiy l
lardal d
san l
yor .
Ta b',Tr kms iks inine nbykvedi kka tede e rbe s tek r larn- da nd r
.El imi zde ki
ese rl
e rde kie dvet a v roka si
l,s t da nevena me l
e rini leni is onde re ces ana t
k ranedir.
Or ijina lvel i riks lubuyl az ama n nda kibe ste k rl
a ra ras
ndas ivrilmi tir.Tme serlerinde
yks ekbi rz ev kves ana ta nl ay nn,i stida dlvekl t
r lki ilii ni zle riva rdr .
"Us l -ma ka m,ma ka m- gf tei li
kis ikus ur suzbi rpr ozodiduygus ui lei lenmi ;ma ka m
ge ki l
e ri,t ere nnml e rs tnbi rz evkt e zg hndadoku nmur enkr enk,de sende senna di de
kuma la rabe n zer .
.r ne i ndg hma ka m ndabe s t
e l
e diimur a bba n ne ngz e ltara f
,
Ta V ni ndg hma ka m n nme lodi ks e yirveha re ke ti
n e,be lli a rtlaraveka ide le r
euygun,
faka tba ka l
a rna ,me se l, a da Es '
a dEf endi 'nina ynma ka mda kibe stesinegr eda ha
orijina lbi ra nl ayveka ra kte rge tirmi ol ma snda ndr."( 103)
Be ste k rne limi z de kie s erle ri4s a ze s eri
,1K r,12Be ste,8A rve9Yr kSe ma olma k
ze ret opl am34t a ne di r.
Abdl ha lmAa( a vu )
(1708? -1789)' r
Ende run' da nye titi.Pa di a h ngve nvei lgisinika zana rakSul tanI I
I .Se l
im' emus a hip
olmu tur .Gnmz e17pa r ae serige lebilmi t
ir.Bunl arn oubykf ormda dr
.Suz i dil
ma ka m nAbdl ha limAa n nbul upkul land ile risr lr .Es erler i
ndes ala mbi rbe s te
tekni i ,kl s ikge le ne kl ereba l
lk,r i
timveme lodi deuygunl uk,us talkl birde ngegr lr.
Ent an nm e se r
ihi c azma ka m nda nbe stele dii" Ol ma dadi lle rr bdega mz e -ic ds una "
gf telie seridi r.( ,
04)
103.DrMe hme tNa z miz a lp,Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -1.c il
t,s .184- 185( Ru e n
Fe ritKa m, za hlMz ikNot la r'
nda n)
104.r jrMe hme tNa zmiz a l
p,Tr kMus iksiTa rihi- De rl
e me -1.c ilt,s .186.
TRKMUS K STAR H/85
HEK MBAIGEVREKZADEHASANEFEND
(?-1785)
Ha sa nEf endiSul t anI .Abd lha mi ti l
eSul ta nHl .Se li
mdne ml erindeOs ma nls araynda
heki mba gr evindebul undu.Ya zm ol duu" Ne ticet'I-Fikr iyyeve Te dbr -
iVe la det'l
Bikr iyye "a dle serindeMus ik mi z int pi l
mi nde kiye rinivene mi nii nc e l
edi .Bue serinde
hangima ka ml arnha ngiha s talkla rai yige ldiiniya zm tr.
(I 05)
bn- iSi na '
n nme hure se ri" El -Ka nunf i'
-T bb" Tr k eyet e rec mee de nToka tl
Mus tafa
Efe ndi ni nt a lebe siol a nHe ldmba Ge vre kz a deHa sanEf e ndi 'ninbue se ri
niya zar kene ski
kayna lda rda nvebi lha ss a b n- iSi na 'nn" Ka nun" unda ni stifadee tti
igr lme ktedir .
He k imba Ge vre kz adeHa s anEf endi 'ninbue serini n oc ukps ikiya trisiba k m nda ne n
ne ml it ara f,va ra k94ai le104aa ras
nda kibl mdeha ngima ka ml a rnha ngi oc uk
has talkl arnai yige ldii nde nba hs etmi ol ma s
nda ndr.C 6)
Se yyi d( Va rda kos ta )Ahme tAa
(?-1794)
Ahme tAaAma sya ldr .Ge nya nda sta nbul 'age lerekEnde run' agi rdi.lkmus ik
terbiye sinibuoc a kt ana ld .I II.Sul ta nSe limi nmus a hipleri( sohbe ta rka da
la r)ara snaka t
l
d.
Me de nc es are tiga ye tf az laol anAhme tAa ,dor ub ildiinis yl e me kt ena s la eki nme yen
biri ns and .Sul tanI II.Se limbe stele rinint ar t
ma sn evres indebul una ns a na t
k rlarla
yapma ka lka nl ndaol duui in,bi rbe ste sindez or unl uol a rakya pm ol duut e knikbi r
hata yor a dab ul una nla ras or du:He rke sbuha tan nf ark ndaol duuha ldes yl e me yec esaret
ede me di .Fa ka tAhme tAabukus ur us yl eme kvei za he tme ktebi rs a kncagr me di.
Ga la taveYe nika pMe vle v ha ne lerinede va me de rekMe vl eviol dukt ans onr aol aa ns t
kabi liye tvei stida d ndi nmus ildyeyne ltti.
Be ste lemi ol duuMe vle vi yinl er ibi zzatpa di ahnhuz urundaokuna r akta kdi rka z and .
Hi ca zMe vl e vi yi ni okde e rlivene ml i-dir .
007)
'
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa r
ihi- De rleme -1.c ilt,s .187.
[Ahme ta hi nAk,Avr upaveTr k- sl
mMe de niye tindeMz ikleTe da vi,s.126.
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa r
ihi- De rleme -1.c ilt,s .187.
86/TRKMUS K STAR H
K kMe hme tAa
(?-1800)
Ende run' da nye titi.I II.Se l
im' inmus a hipli ineka da ryks eldi.Es e rlerinde n40- 42ka da r
gnmz ege lebilmi tir.s lbu oks a lamvemke mme ldir.Da ha oks ze se rleriile
nl dr .Kl sikme kt ebi nge lene klerini ,z e ll
ikl erinii yi c
er enmi ,ka vr am ol anbu
bes tek rm z nbi lha ssaEv c rma ka m nda ki" Ge linc eha ttmua nbe rome h-c ema limi ze "
gf telibi r i
nc ibe stes iile" K me t-ime vz unuki mbi rm sr
a- be rce st
e dir"gf t
e l
ii kinc ibe ste,
yinea ynma ka mda n," Sa ky eke me mv z -za rijne yiboko"gf telina kyr ks ema sive
Z vilma ka m nda kia rs ema sienpa rla ke serleria rasnda dr.( 108)
Be ste k rm zn,bi lha ssaEvc rma ka mmda lde serl eri
ndes esr ne kler i
ni nr enkl eria rasnda
baz endur gunl aanve uhl a a nl i
rizmibube stele rine npa rlakvee nka rakt eristikz ellikleridir
.
Al iNut kiDe de
(1762-1804)
Na y Os ma nDe de 'nint or unu,Abdl ba kiNa s
rDe dei leAbdr ra-himKnhDe de '
nin
aa be yi dir.De r
g h' dac iddibi rr enimgr d.Ba ba sYe nika pMe vle vha ne si eyhiol a n
Ebube kirEf en di'de nde rsa lar akye t
iti.
Ha mma m -z de s ma ilDe de ,Me vlev li
ei ntisa pe tti
izama n,Al iNut kiDe de ,
Me vle vha ne ni n e yhii di .Ni tekime limi zdebul una nvet ekmus ike se riol an" e vk- ut a rab"
ma ka mmda ldMe vl evi yininiDe dee fendi yei tha fe tmi ti
r .(109)
XVI II.Yz y lnge niz ama ns re ciiindeya am ol anmus iki i
na slar da nba zlarnda
sade c ei simol araks a yma kge rekirse;
Fe nnMe hme tAa ,Tomt omAbdul lahEf e ndi ,Sa atiMus tafaEf endi ,Ka l
bur c u-za dc
Me hme te f
e nd i,s kda r l
Me hme tEf endi ,De rvi Mu sa,e hlve ndi mAbdul la hAa ,
s kda r lHa fizR fatEf endi ,Hi mme t-zadeAbdul la h,Ne v e hirliDa ma tibr ahimPa a,Ti z
namYus ufe lebi ,Ar ca ^za deAhme tVe f-kEf e ndi ,a l
k- za dee yhMus taf a,Ke ma nH zr
Aa ,e yhAbdl ke rimEf endi ,Ne yz enAl iDe de ,Ne y zenme rEf endi ,Mus tafaKe vs er
De d e,K kMe z zine le bi ,a llDe rviMe hme t,s ma ilHa kk,Ha fzhudMe hme t
,
Ne y ze nDe rviMus ta f
a ,Me vle viHs e yinDe de ,ibr ahi mAa ,Hs nDe de,Mus t
a km- z ade ,
Bur sa lSa dk,
108.QrMe hme tNa z miz a lp,Tr kMus i ksiTa rihi- De rleme -1.c ilt,s .188- 189.' *" Dr.
Me hme tNa zmiz a l
p,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -1.c i
lt,s .189.
yedi nc ibol um
XI X.YZYI LTRKMUS K S
XI X.yz ylhe mDou,he mdeBa t
dnya si in okne ml ibi rz a ma ndi limi di r."Kl sik
a "ka pa nm ,ye nia nl ayvege lene kl eregr eye nis ana ta kml arge limi ,e de biya t,r esim,
mus ik,he yke lgibigz els ana tkol l
ar
ndaba mba kaka rakte rdee s
e rleror tayakonma ya
ba lanm t
r.Tr kkl trha ya tna30- 40y lge cike r ekge l
e nbua kme nbe lirgin ekildeT rk
mus iks ind ee tldsinigs ter mi ,de ri
nya nk laruya nd rm ,yz ylnor t
a larnda ni ti
ba re n
mus iks ana t
m zda" Roma nti kEde biya t"domu tur .
Ba tka yna kl " Ampi r"," Rokoko" ," Ba rok"gi bis a na ta kml armi ma r
ide ,s s leme de ,
inic ili
i mi z dee t
lds i
nida hanc elerigs ter mi ,hi birs
n fas okul ama ya nme lezbi rs ana t
anla y do mu ,e s kiTr ks a na t
nns oyluveol guns lbununyoz lama s
nane denol mu tu.
Da h be stek rI triEf endi de nba l
a yara k,Ya hyaNa zme lebii lede vame de n" a rk"
formununi lkr ne kle ri
,Ha cAr i
fBe yvee vkiBe yi l
ez i
rve yeul am tr.Bununl abi rlikte
XI X.yz ylbe stek rlar za ma n,z a ma nyi nedi va ne de biya t
n na rvea da l
bi rdi lile
yaz lm di va nlarn ns a yfa lar nadne reks emi ol dukl ar
iirleribe s
te leme kte nge ri
kalma m lard r.Byl eceK r,Mur abba ,A rs ema gi bie s kibykf ormbe ste eki ll
e rineye r
ver mi le rsede ,da hanc ek iy l l
aragr es a y l
ar okd a haa zd r.
Di e rgz els ana tkol larndage ri
leme nint a mt ers i
ne ,mus ik mi zi l
e rleme sinibi rl de
srdr m ,b ykbe ste k rl
a rm znki ili
kl erindek sadaol sapa rla kbi rdne mya anm t
r.
BunuI II.Se lim' inmus ik ina sl na ,mus ik yeve rdi ide e r e,bus a na tves ana t
k rlar
kor umuol ma snaba l a ma kye rindeol ur .Anc akBa tida nge lene s int ilerin idde tiSul tanI I
.
Ma hmut 'uns altana tylla rndaa rtm ,nl s a na t
k rl
a rm zbi lebue sint il
e rde na z ok
etkile nmi lerdir.
Ba tmus iks i
neka r
buka da ri lgived knl kEnde runs ana tk rlar ngc e ndi riyor ,
padi ahagi zlide ngi zliyes er zeni l erdebul unuyor la r
d .Sul ta nAbdl me cit'i
ns a raydaba t
mus iksinebuka darde e rveye rve rme s i
,kor uma s,De deEf endigi bibi rde h ybi l
e
gc endi r mi ti.De deEf endi 'ni ni le riya ndabuka da ra c e l
ei l
eha c cagi t
me sibuk rgnl-
88/TRKMUS K STAR H
aba l ana bi l
ir.Oys ahe me n,he me nke ndika de rinet erke dilenTr kMus ik si,Tr kha ilemi n
gnl ndeya yorves ana t
s eve rz engi nle rin,de vle ta da ml a rnnkor uma sa lt
ndava rln
srdr e biliyor du.
Ge lene ks e lbe stet ekni ive" me k"s ist
e miunut ul ma yayzt uttuuvebe ste k rlare serl
e rin
i
not ai l
ebe steledi klerii in,e s erle rdee skia k clnka lma dgr l yor du.Sa de cenot aya
bal ka lma n nye tme dii nivenot annhe r e yde me kol ma d ni ler is re ne skius talarha lel
i
kyor la rd.Mus ikmi z de" na ns "i aretleribul unma d i inbi roki craz e ll
i kle ri
unut uluyor du.
"Ende rn "ve ya" Ende rnl u"s f at," M zka l"s fa t
i lede i tiri
lmi ti.Fa ka te skit arzmus ik
eitimver e ti
mis rdr lme kt e ydi .
Yuka rda nbe ria nlatma ya a lt m zne de nle rl
emus ik mi zge rileme yeba l ad ys adaDe de
Efe ndi , kirAaveDe l
la l
- za de sma i
lEf endigi biu s tala rn rakl a ryz yl ns onunador u
ne ml ibi rba a ryaul a tl
a r.
XI X.yz y ldakis anata nl ay n nbuka da rbykl dede i
me si ninbi rba kaynda ha
var d.Ze vkl erya va,ya va ba s itl
e tiinde ne skia rvemi stikha va l" K r"," Be s t
e"ve
"Se ma "t rleriz ama nnr oma nt ika k mnauyma d i ine ski yea i
tbi rge lene kol arak
d nl me yeba lanm ves ana te ndi esinde nuz akl ala ra ks ana tkur all
a raf e dae tme me k
zihni ye t
idomu tu.Bud nc evet e l
kki l
e rinbuyz ylns onunador uyounl ukka zand
vea zs ay da kis a natkr nd
nda , arkve arke de biya tndabykbi ra rtnol duudi kka ti
eki yor du.Bi r ka istisna nnd ndaXI X.yz yls onu naka da rs ade c e arkbe st ec i
si
yetimi tirde ne bi li
r.
Te kkemus i
k sinege l
inc e;bunl arnba ndayi ne" Me vl ev lik"t arika t
ngr yor uz ." Me vl e
v
yini "be stek rl,pa di ahl arnbukur umaol a nba l
lkvei lgilerinde ndol aydi kka t eke cek
kada ra rtm tr.
Di e rte kke lerdebut rmus ik nine ski sigi bii lerle diis yl ene me z.Bur ala rda" Dur ak" ,
"Te v ih"gi bibykf or mdi ne s erle ri
nbe s t
e lenme sinina z ald,da ha ok" la hi"
bes telendi i ,ha ttabundab ilebi ra za l
ol duudi kka ti e ke r.Buz a ma ns re cii i
ndeda ha ok
"ugl "(s z leriAr ap aol a ni lahi le r)be ste l
e nmi tir.
Kur '
anmus iks i
ni niseol gunbi rdne mya ad nka bule tme kge r eki r.
Bua ra daTr kHa lkMus ik
s ininTr kSa na tMus iksinie tki leme s ini nda habe lirgi nbi r
dur umage ldiidebi rge rekt ir.Bykbe stek rlar m zbi lebue tkide nuz a kka la ma nu ,
me s elHa mma m -zdei sma ilDe deEf e ndibi leAna d oluveRume lia z
na nd r anbe steler
yapm t
r.( u )
110-Dr .Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -1.c ilt,s.193- 194- 195- 196.
TRKMUS K STAR H/89
Sul tani ii.Se l
im
(1761-1808)
Sul tanI II.Se lim' inha ya tv es a na ta nlatlrke nde in ildi igi bi ,ha ya tnnpe ka zbi rbl m
buyz yldage e ns ana tka rr uhl upa diah,Tr kMus iks ininge lime sineya rdmc olmu ,
yz y l
ada mga snvur muvebi r" ekol "nor t
a ya kma s nane de nol mu tur.
SultanSe lim,a mc a sn nl mz eri ne1789y l
ndaOs ma nlt ahtnaot ur du.Bus ra da
Avr upa 'das os ya lha ya ttab ykde i ikl i
kl erol mu ,Fr ans
zi ht i
l lipa tl
a m t
.
20y ls r e nhkmda r l
e s na snda ,ye nile meyol unda kit ee bbsvega yr etl
e rinde nba ka ,
mus ikve iireka rgs termi ol duude rinveha ra retliilgide ndol aye de biya tvemus ik
tar
ihimi z deke ndi s inemmt a zbi rye ra yr ma m zge rekir.
iir
le rinde ndea nla ldgi bi" lha m "ma hlasnkul lanm vebi r" di van"t e rtipe tmi tir
._
Mus i
k yeg enya taba la m vebus ana tlae n ok ehz ade li
iz ama n ndame gulol mu tur.
Z/7.Se lim' inmus i
khoc a larK rml Ahme tK mi lEf endiveTa nbur za k' t
r.Bi lha ssa
perevves a zs ema ile riyl eode vrinnl be stek rl
a rnda nbi riol an zak'aOr takyl ka r
padia h nf e vka ldehr me tvet eve c c hva rd.Ya n nage l
di iz ama na ya aka lkts yle ni
r.
Ayr caye nibi rle ikma ka ml arme yda nage tir
mi ol ma s,ha ssa siye ti
ni n,z e vki ninveni haye t
mus ikbi lg isini ne ngi nl ii nede llete de r." Isfaha ne k-iCe dt"," Hi caz eyn" ," e vk- iDi l",
"Ara zba r -Bs e lik" ," Hs eyniZe mz e me " ,"Ra st
- Ce d it","Pe se ndde "," Ne va -Kr d ",
"Ge rda ni ye -Kr d ","Suz di lr"," e vke fz "ma kaml aronunme yda nage tirdiibi rle i
k
ma ka ml a rdr.
TrkMus iks ininbi lims elynni nc ele ye nlerlez ellikleya k nda ni lgile nmi tir.Mi l l
iye t
gze tme ks izinhe rke ste nf a yda lanma nnyol lar
na ram tr.Bi rya nda nHa mpa rsum
Limonc uya n'da nbi rnot ay a z
s bul ma sni sterke n,di e rtar aftanAl iNut kiDe deve
Abdl ba kiNa s rDe dei ledos tlukkur muveonl arda nbukonudaya rd mi stemi ,te vi kve
ilt
if
a tl
a rme sir ge me mi tir. Bus aye deHa mpa r
s umno tasbul una rakpe k okde e rlimus ik
eserimi zun ut ulma kta nkur tul mu tur .
Abdl ba kiNa s rDe dede ,bykba ba sNa yOs ma nDe de '
ninbul duunot a ya zsn
geliti
r mi vepa di a hn" Suz
di lrPe r evi"i leda haba kae s erlerinot ayaa la rakke ndi si
ne
sunmu tur .
90/TRKMUS K STAR H
Tanbur iveNe yz e nol a nSul tan111.Se lima ynz ama ndaMe vl evii di.Ba t aHa mma m -z de
sma ilDe de ,Ba s ma c AbdiEf e ndi ,Suyol cu-za deSa lihEf endi ,De ll
al- z
de sma i
lDe de
Efendiol ma kz e r
eda hape k oks ana tk rmus ikmi z eka z and rm tr.
Dinmus ikmi z ea i t, yi n,dur ak,na a t,ila hif ormunda kie s erl
e rinde nba ka ,di nd
mus ikmi z ine nbykf or muol an" K r"da nba laya ra k;be ste,s ema , ark ,k ek e ,pe re v,
sazs ema s iol a ra k64e se ribi li
nme kte di r.
Ba znl b es tek rlar laor takf aslla rbe ste l
e mi tir
.En okke ndibul u uol a n" Suz d r"
ma ka m nkul la nm t
r .Me vl evi yi nidebuma ka mda ndr.Unut ula ne ser lerideva rd r
.
Elimi zdebul una ne se rler inin17t ane s is aze seridir.(
n )
Ha ciSa dul la hAa
(1730-1801)
Sadul lahAaf evka l degz e ls eslibi rha nende di r.Se r
ha ne nde ,ya niSa ra yf a slhe ye ti
ni n
efi
di r.I II. Se limDe vr ibe ste k rl
a rn ne nkudr e tl
isiv emus ika nl ayi tiba riyl ee nt itizidir.
Ke sinol ara kk l sike kol eb al dr.Kl sikTr kMus ik
s i
nel ms zbi rokpa r ave rmi t
ir.
De hs a hi bibe s te cile rimi z de nol duumuha kka ktr.
K kMe hme tAa ,Va rda kos taAhme tAaveHa fze ydai l
em tereke nbe s teledi i
"Thi rK r"unut ul a ne se rler ia rasnda d r.Ba ya- t
ara ba nma ka m noc anla nd rm tr.
eddi ar aba nf a slnTa nbr zaki lem tereke nbe steleyipI I
I .Se lim'et a kdi me tmi le rdir.
Birr i
va ye tegr e ;Sa dul la hAaHa re m- iHm ynda ^ariye l
e remus ikme ke de rke nI II
.
Selim' in ahs e ni lgi le ndi ibi rc ariye yea kol ur .Ga zabage lenpa di ah,Sa dul lahAa '
n n
idam ne mr ede r.Sonr a da npa dia hnbui rade sinepi ma nol ac anbi le
ns araya da ml ar,
Sadul lahAa '
ybi rye reha ps ede rle r.Or a daSa dul lahAauz unz a ma nda nbe rit e r
ke dilen
"Ba yatia raba n"ma ka m nda nbi rf as lbe steler.Buf asldi nleyi p,ki mi ne se riol duunus or an
padia ha" Sa dul la hAa n n d r"c eva bve rilince ,pa di ah okmt e essirol ur .Sa ra ya da ml a r
idame mr ini nt e hi re di ldi inibi ldir me yec esarete de rler.III.Se li
mbuha be re oks e vini rve
idamge cikt i
re nle rimka f atland r
r.Sa dul lahAai lec ariye yie vle ndirir.
Ba ya tiaraba nI .be stenini lkm sra:" Pa dia hm,l tfe dipme srr -u de yl ebe ni "ile
bala ma kta dr.Y lma zOz tuna '
nnTr kMus iks iAns i
kl ope di si
ndebi ldirdii negr eHa c

Sadul lahAa nn27a de te se riva rdr/" 2)
1** Dr .Me hme tNa z miz a l
p,Tr kMus iksiTa r ihi- De r l
eme -1.c ilt,s.197- 202.1' 2.
Ylma zz tuna ,Tr kMus ik siAns iklope disic ilt-2,s .194.
TRKMUS K STAR H/91
Tanbur zak
(1745- 1814)
Ya h udia s
llbi rs a natk rol a n zak,mus ik miz deZa h arya 'dans onraye ti
mi e nkudr e tl
i
aznl
kbe ste cimi z dir.
zak,bi ri cra col a raks ineke ma nvet anbur l
ame gulol mu ,faka tda has onr as ade cet anbur la
ura m tr.I II.Se l
imz ama n ndas ara yai ntisape de n za k,uz unmdde tpa dia hnt anbur
hoc alnya pm ,s ara ydai c rae dilenkmef as l
la rn ata nbur ui leka t
lm veEnde run' da
hoc alkya pm tr.III.Se lim, z ak'af evka ldes a yggs te rir
,huz urunagi rdiiz ama na yaa
kalka rm .
le
r isr lent ahmi nle regr eTa nbur Anj elileMus i'dende r
sa lm tr.Oz a ma nkis a na t
anla y er eve sindeba arlbi rs ana tk rol duua nl alyor .za kha ya tnne nve riml i
yl
la rnI II.Se lim' ins a ltana tz ama nndaya a
m tr.Be st elediihe re serii i
nbyki hs anlar
alm tr.sfa ha nma ka m nd a kipe revi nipa diahas unu undai sebi rta nburt ekne sidol us u
alt
nvegmpa raa l
d s yl enir.
Sz le s erlerinine nnl l e rigl iz a
rma ka m ndai kibe s t
e ,a rveyr ks ema le r
le
eddi a raba nma ka m ndabe steveyr ks ema idi r.(113)
Abdl ba kNa irDe de
(1765-1821)
AliNut kDe de 'nink kka rde idir.r enimi niMe v l
e viha ne '
deya pt.Ba ba snnl m,
aa be yininPos tni i
nol u unda ns onraMe vle-v ha ne de kihc res ine ekile rekke ndisini
alma yave rdi .Ede biya tvet asa vvuf av k ft
.Al iNu tkDe de '
ni n eyhliidne mi nde
derg hnne yze nba i di.Kl sikne yi c r
a snns onus t
ala rnda nd r.
Tr kMus ik sininyz ylla rd rihma le dile nbi li
ms e ly nne lea larak,e skie dva rki t
a plarn
ince lemi ,bur a lardaya zla nla rbi r
bi riileka rla t
r m tr.///.Se lim'inTr kMus iks iileilgili
aratrmaven ot ai htiya c nka rlama ki ina t
raA.Na srDe dedeka tlm ,ve
ince leme lerini" Te t-kk- Ta hki k"a da ltndabi rr isa ledet oplad .Da has onr abue se rinibi r
a z
geni leterekveba z e kle rya pa rak" Ta hririye "
yiya z d.Ta hririyede ,de de siNa yOs ma n
De d e'
ni nbul duunot aybi ra zda hage litirmivepa diah n" Suz
di l
-r"pe re vidi e rba z
eserle ri
ninot a yaa lm veSul ta nI I
I.Se lim' esunmu t
ur .A.Na s rDe deEf e ndi,a ynz ama nda
Ha mma m -z ade sma i
lDe deEf en-di '
ni nmus i
kvene yhoc asdr.
A.Na srDe de '
ni ns ana tk rlkde rece sini,be st
ele rindegr ebiliriz.Isfaha nveAc emBus el
ik
ma ka ml a r
ndai kiMe vle v yinibe stelemi ,ayr ca" Di lavi z"," RuhFe za" ,"GlRh"" Di l
D r"," N z "," Ni ya z"," Hi sa r-Kr -d"a dnve rdiima ka ml arla,bi rde" irin"a dndabi rus l
dz enl emi -tir.(H4)
~-Dr .Me h me tNa z miz a lp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -2.c i
lt,s.215." 4-Dr .Me hme t
Na zmiz alp, Tr kMus i
k siTa rihi- De rle me -1.c ilt
, s.205.
92/TRKMUS K STAR H
Sulta ni i.Ma h mut
(1784-1839)
Mus ikr enimi nea mc as II I.Se li
m' in ehz ade liis
ra sndaba lad.Ta nbrvene y alma sn
amc asnda nr endi .Me vle v l
ikt ar ika t
nagi rmi vedi nmus ikmi ziya kmda rt a
n m t.
Kudr etlibirha ne ndeol duunut a nhka yna klarbi ldi rme kt edir.
Tr kmus iks i
nibuka da rya fanda nt a nya n,bi len oki yibi rbe stek rvei cracol an,he ms az,
he mdes e siilebugz els a na tm zahi zme te denbubykhkmda rnmus i
k mizei lkda rbe
yi
vur ma sa nl alma sz orbi rol a yd r.
Ende run' uni hma le dilme si,s a rayba ndos ununkur ulma s ,Tr kMus i
k s inee sldsigibine m
ve ril
me me s ihe pbupa di a h nz ama nndaol mu tur.Tr kmus iks i
ni nde vle t
in
kor uyuc ul uunda na yrt ut ulma snn,ha l
kas nma sn az orlanma snnveyoz lama snagz
yumul ma snnt e me lleriyi n ebuy llardaa tlm tr.
II.Ma hmutda ha ok a rkf ormundar e nkl iveha reke tlie serle rbe ste lemi tir.El i
mi zdebi r
ma r,bi rka lende ri,birt a v a nc a,ve22 a r
kol ma kz er e25e seribul unma kt adr.
(J15)
^
Abdr rahi mKnhDe de
(1769-1831)
A.Na srDe de '
ni nka r
de idir .22ya ndabe s tel
e mi ol duu" Hi c azMe vle vAyi ni"bi li
nentek
mus ike s eridir.Bue se ri inRa ufYe ktaBe y;" Ya lnz caHi ca zma ka m nda nbe st
elenmi
olma snar ame nmonot onol ma dgi bibi rs ana ta bide s idir."di yor .
Ha f
z asndas akl ad e se rle rin okl uui let annm g lbi rha ne nde di r.Mus i
kdes t
nbir
bilgiyes a h i
pt i
r .
( 116)
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa r
ihi- De rle me -1.c il
t,s .206.
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rle me -1.c i
lt,s .208.
TRKMUS K STAR H/93
Numa nAa
(1750- 1834)
Numa nAa1750y l
nda sta nbul '
dadodu.Ge nya ndamus iki leur ama yaba ladve
Ende run' aa l
nd .a nne nkudr e t
lita nbr i-le
r iara sndaye ra ld.I II.Se lim' i
ns altana t
yllarndaa ds k aduyul anNuma nAa ,da haz iyadeI I.Ma hmutz ama nndaneka vu mu
veEnde run' dahoc a l
kya pm t r.
Bi rs azves ze s eribe stek rol ma kl abi rlikte ,da ha oks a ze s eribe s te k rol araknl dr.
"Be stenig r"ve" e vke fz "ma ka ml annda kipe revle ribi r er ahe ser di r.
Numa nAa 'dangnmz ea ltm aya k n a rk,bi rbe s te,bi ryr ks ema ,a ltsazs ema si
ge lebilmi tir.a r klarndaMus ta f
aa vu '
une t
ki sia k agr - fr..(U7)
Ta nbur Ze kMe hme tAa
(1776- 1845)
Ze kiMe hme tAaNuma nAa 'nnol udur .K kya ndaEnde run' aa lndveTa nbr
za ktanya rarlana rakbus ana t
nbt ni nc e liklerinir e ndi .
Za ma nlat anbri c ra s
ndas tnbi rus talkka zana r
a k, da haba ba snnz ama nndabykne
ka vu tu.Da has onr aSul ta nI I.Ma hmut '
amus ahi pol d u.Sa r aydaba ba s ylaa yni lgiyigr d.
okt i
tizvege i
ms izbi rya ra dltaol duunda n,be lkidek ska n l
nda nOs ma nBe yebile
tanbrr etme mi ,bune de nleol sage rekbi rha ylie se riunut ul mu tur .
Tr kSa na tMus ik sinine nbyks aze s erler ibe stek rla rnda nbi riol a nZe kiMe hme tAa ,
sz le s erle rdebe steleme s iner ame ntitizya ra
d l
g ere i , okve riml iol a ma m t
r.Da ha
okbi r" Pe rev"be s t
e kr d r.Mus ike se riol a r
a k14p e re vii lea lt a rksbi l
inme kte di
r.(1I8)
IDr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik s
iTa r
ihi- De rle me -1.c il
ts .209.' Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus i ks iTa rihi- De rle me -1.c ilts .211.
94/TRKMUS K STAR H
a krAa
(1779-1840)
XI X.Yz y lmus ikiina sla ra r as
ndaDe deEf e
ndi 'de ns onr age lena ki rAaa sl
enK r
ml
dr.
Di kka t e ke cekka da rgz elbi rs es es ahipol duunda nI II .Se limz a ma n ndaEnde run'a
alnm tr.
a kirAa '
n na slne mimus ikde kiol a a ns tye ten ekvehne ri
di r.Ke ma nvet an- bur
ald i leris r lr s edeo,ya a ddne mde ngnmz eka da r,kudr e tlibi rha nendeve
bestek rol arakmus ikt arih inde kiye rinia l
m tr
.
akirAa ,e itlima ka mveus llerde nk r
,be ste,a rs ema ,yr ks ema , arkol a r
a kpe k
oke se ror t
a yakoymu tur .Buna didee s erlera ra s
nda" Fe rahna k"ma ka m ndavea r e mb er
uslnde kibe stei le,a ynma ka mda kina k yr ks ema e nme hur larmda nd r.
akirAa '
nndat pkDe deEf e ndigi bi ,s ara yagi r enBa t
e s intile ri
nekul akt kama d na ,
baze se rlerinde kir itmi kveme lodikge l ime le rtan klke t
me kt edi r.
Bunl arda nba kaha lk ii
r ineveha lkmus iks ineya ba nc ol ma d n, ada ol a nba zha lk
air
lerini ne serle rineya pm ol duube ste lerde na nl yor uz.Di e rXI X.yz y lbe stek rlargi bi
akirAa da" A kEde biya tni zle mi vebukonudae serlerve rmi tir.( 119)
Ha mma m -za de sma ilDe deEf e ndi
(1777-1846)
TrkSa na tMus ik si e vre le rindeDe r vi sma il,De de ,De dee fe ndi ,Ha mma m -
z de s ma il
De deEf e ndi, sma ilDe deg ibii siml e rlea nlanbud himus iki ina sm z,9Oc ak1778
tar
ihinde stanbul 'une hz a de ba s emt indedodu.Ba ba sSl eyma nAa ,e hz ade ba '
nda
buluna n" Ac e mol u"ha ma m ns a tna la raki letme yeba la d.Bus ra l
a rdaRuki yeHa nml a
evlendi ;bi rKur ba nBa yr a mgnDe deEf endidodu.Bune de nl e oc ua sma i
la d
veril
mi tir."Ha mma m -z d e"s fatbur ada nka yna kl an r.
119.r jrMe hme tNa z miz a lp,Tr kMus ik siTa r
ihi- De rleme -l .c ilts .213.
TRKMUS K STAR H/95
sma i
lDe deEf endi ,da ha oc ukya la rndamus ikyeka rilgi sives e siningz elli
ii ledi kka t
i
ekere kokulr e nc ileria r as nda" la hi ciba "ol du.Oyr edeot ura nUnc u- z deMe hme t
Emi nEf e ndi'ni nol udaa yny lbuokul aba lam t. Bune de nleM.Emi nEf endi ocukl a
il
gilenme ye,i lahi lerbe s tele mi bi rmus ikiina sol a ra konade rsve rme yeba lad.Byl e ce
aradanye diy lge ti,De deEf endiondr tya naba s m t
.Hoc asonunge le c eii l
ede
il
gilendi ,a i
lesini nge imi neya rd mc ol urd nc e sii leonuMa liyeNe za ret iBa Muha se be
Ka l
e mi ne" K t
i pMua vi ni"ol ara kye r letirdi.Bi rya nda nme mur iye tevehoc asnnde rsler ine,
birya nda ndamus ik yeka rol a ni lgi si,ke ndi si
ni,Ye nika pMe v- lev ha ne si e yhiAl iNut k
De de'ninde r
s ler inii zle me yei tiyor du.Bur a da yindi nliyor ,bi lgi sinii ler l
e tiyor ,s ana tyol unda
il
erleme ye aba lyor du.Bude r slerveme mur iye tha ya tdaye diy ls r d.1797der esme n
"Me vle vi "ol du.Se mame kinii se1798t a r
ihi ndet ama ml ad .Sul tanI II.Se limi nDe de'yi
saraya a rma svef as l
la raka tlma sne mr e tme siz er i
neAl iNut kDe de 'ni ni zniyle ,100 1
gnlk" i l
e"s r e sinit ama ml ama da n1799t arihinde" De de le r"s a fnaka t
l d.
De deEf e ndi,nnda ha" ile "dei ke nduyur ma yaba lam t.Bus rala rdabe stelemi ol du u,
Zlfnde di rbe ni mba ht-s iya h mSe ndeka ldge ce ,gndzni g hmI nc it
ir mi s enime e rki
ahmSe nis e vdi modurbe nimgn h m
Gf t
e liBus el i
k a rk s, a n nmus iks eve rle r
it ara f
nda n okbe e nildi .Bue seridi nle me k,
renme k,be ste k rol a nDe rvi sma il'
it an ma ki int ekke yege lenl erins ay sgnge tik e
art
yor du.Ol ay na ki sleriI II .Se lim' inkul anaul a nc a,De rvi sma il'ins a ra yage lme s i
emr edildi .i le yegi r ende r vi ler i
na k ame z an nda ns onr ate kked ndaka lma lar de t
olma d nd an,bu a rtlara l t
ndagi de bi lme sii in eyhii zinve r divebudur umunpa dia ha
duyur ulma s
n ,ge lenl erde nr ic ae t
ti.Pa di ahnhuz ur undaveonuni ste ii lee se r
inii kike z
okudu; okbe e nile rekbi rke sea ltnlat altife dildi.
De dele ra rasnaka t
ld kta ns onr ake ndi s inea yrlanhc reyeye rle ti;a rtknbt n s tanbul '
a
yaylm t."Muka be le"gn ler ihc re si,s ana ttana nla ya nlarvemus ikhe ve sk rl
a r
i ledol up
ta
yor du.He l
ehi ca zma ka m nda nbe s tele mi ol duu :
Ey e m- iahuhi c ri let enh la ras a ld nbe ninn feba r
mhne dps evda laras aldnbe ni
Eyk me t-ise rv- is e me ns a lnma dae lle rles eniUa rol ama mde di k ebe nf er da laras aldnbe ni
96/TRKMUS K STAR H
Sultana nme tAkb y k'taDe deEf endi 'yea itol duui dd iae dile ne v.
Gf t
e libe st
e sinde ns onr anbs bt na rtt.Sa ra
ymus ikiina slare serir ene rekI II.
Selim' es undul ar.De deye ni de ns a raya a rla rak,be steke ndi sinde ndi nle ndi ,ihs a nve
il
tifatla raboul du.Aynz ama ndaya p lan" kmef as
llar" '
naka tlma se mr e dildi .Bunda n
sonr as ara yada hilol anDe deEf e ndi ,Ende run' dahoc alkya pma yaba lad .Pa di a h nbu
kyme tbi lirlili
i neka rl
kol ma kz ere ,
M ta k-c em linge ce,gndzdi l-i eydEt tinige h- ia tfet
i nbe nde nii hyaMe srure deHa k
kalb- ihm ynunuda imEdi yye -iha yr ndi l-c a nmdahve yd
iirineSz n kbe steyiya pm ,bus ana t
k r,pa dia hat e ekkre tmi ti.Bus ra l
a rda1801
yl
ndabi rs a rayl ha nml ae vl endi .Bi rya nda ne vi nder enc ilerii l
eur ayor ,
Me vl e vha ne de kigr evinis r dr yor ,Bi rya nda ndapa dia hnhe rgnbi razda hadi kka t
ini
eki yor du.
Bumut lugnl e ruz uns rme di;De de yide rinde nya rala ya nbi rokz c ol aybi rbi rinii z l
edi.
nc ebyks evgives aygi leba l^ lduu e yhiAl iNut kDe de1804y lndal d.Bunda n
biry ls onr aol uSa lihbr le mege tt
i.
Birgonc a-f em' iny res iva rc ie rimdeAt e dkl r seye ridir hs erimdeHe rl hz aha y l
i
duruyord de l
e rimdeTa kdi rene di r r ebuva rm ka de rimde
Gf te liba ya tma ka m nda kibe s tesinibuol a yda ns onr abe ste lediz nt veke de ribununl ada
bitme di.18 08 '
dea nne si
ni,1810' dak kol ua ltya nda kiMus tafa'yyi tirdi.Bua cl

yll
a rdaor ta yakoyduue s erle r,ke de rvee lemi ni zlerinit ar .
De v letyne ti
midz e negi rdikt e ns onr a,ke ndi niha tr
la ya raks aryada ve te de nSul ta nI I.
Ma hmut 'amus ahi pol du. ki nc ike zs ar ayhi
TRKMUS K STAR H/97
me tinegi renDe deEf endi ,s ana ta snda ne nve riml iy llarnbudne mdeya a d .(1812)Bu
yll
a ronune ngz el,e ns ana tl
be stele ri
niya pt
y ll
ar dr.Bunda nk sabi rs r es onr a da
"Me zz i
nba "ol du.Ke ndi sini okt akdi re de npa di ah ,ya lnzde vleta da ml a rnave rile nbir
nianbi z z att akm ,Ah r
k a p '
dabi rkona khe diyee tmi ti.
Sulta nI I.Ma hmut 'unl mz erinet aht age enSul tanAbdl me -cit,ba ba s
n nde rinbi rsevgi
ves a ygi leba l bul unduubude e rlimus ikiina stani l
gi si
nie sirge me di;De deEf e ndi
me zz inba lkgr evi nis rdr d.Anc akEnde run,de e rvene mi nii yic eyi ti
r me yeba l
am
;
ad" Muz ika -iHm yn"o lmu ,s arayt eki ltde i tiril
mi ,ba tlmus iki ina sla rar abe t
artm ,Pa di ahope r
e tveope rapa r ala rdi nl erol mu ,Os ma nls aray nba ts a zla ris ti
la
etmi ,Avr upa 'da npi ya nola rge t ir
tilmi ,or ke s tr
aveb a ndot ak ml arkur ulmu tu.Sa ylbirka
ustan nd ndayz y l
lar
nge le ne kler inepe ka l
dre de nyokt u.Abdl me citbi le ,Tr k
mus iks i
nii yibi lme dii nde n,De deEf endi '
de nba sitv es a natde e riol ma ya ne ser leri stiyordu.
Bt nbunl a rDe degi bibi rmus ikus ta snnka t
lana ca e yle rde ildi .Ni te kimbuduyguve
d nc ele rine tki s iile,r enc i siDe l
-l l-zde sma ilEf endii les aray nba h es indedol ar
ke n
"isma il,buoyununt a dka t"de mi ti.Buol anl arne tki siveya nni ler l
e me sine de nii le
okt anbe riha c cagi tme yeka ra rve rme sibuk rgnlaba lana bi lir
.De ll l-zde s ma ilEf endi
il
eMut af- z deAhme tEf endibyl eceha ccagi t
me k z ereyol a kt.Oy lMe kke '
dekol era
salgnva rd .Me kkedebuha s talaya ka lana nDe deEf endi,Ha cf ariza snye rinege tir
dikten
sonr a,Kur ba nBa yr am nnbi r inc ign,r enc isiMut af-z de '
ni nkol lara ra snda ,1845
yl
ndaha ya tagz lerinika pa d .Ce na z esiHa z ret
-iHa tic e'ninme z ar
n na ya kuc unade fnedildi
.
De d eni nl m, stanbul '
daol duuka da rbt n sl mdnya sndadade rinbi rz nt ya r
att
.
Bunl arda ndaa nl a laca gi bii s ma ilDe deEf endibi rkur banba yram ndadomu ,71y l
sonr ayi nebi rkur ba nba yr am ndal m tr .( '2 )
CRKRLI I :
De d eEf e ndi ,Ye ni ka pMe vl ev ha ne s inede va me ttiiy llardat e kke ninne yz enl er inde n,
ze llikleAbdl b kiNa srDe de 'de nne y alma s
nr e nmi t i
.Be st
e k r
lveha ne nde l
iinin
yan ndane yz enl ii ninpe kne miyokt ur.Bi rmrboyunc ahe rpa zartes ivepe r embegnl eri
derg hagi de rek yi nokurvena atha nl ke de rdi .Ra ufYe kt aBe y' inifa de sinegr e ,ogn
hangi yinokuna c aks aI tr'
ni nRa s tma ka m nda kina 't
-ni r
tic aleno yini ninma ka m nda n
okur mu .
Birge ces ara ydat era vihna ma z k lnrke n,dr dnc dr tr eka ttans onr aEvema kam nda n
il
ahiokunduus ra da ,pa di ah nbi rs ebe pt endol a ya ld ka rarge re i nce ,gnde ril
e nbi ri,
me zzinl erinya n nagi de -
"Dr .Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus i
k s iTa ri
hi- De rle me -I .cilts .214- 222.
98/TRKMUS K STAR H
rek,De deEf e ndi'yeAc emma ka m nde i le vke fzma ka m nkul lanma se mr inite blie der.
Oz ama naka dare vke fz ma ka m nda nhi bi rilahiya plma dnda nneya pa ca klarn aran
me zzine fe ndile r,De deEf endi 'ni nyz neha yre tleba ka rlarke n,i l
e rinde nbi riDe de
Efe ndi'ni ni a retiz erinebuma ka mda nt ekbi rge tirme yeba ladgi bi,i ma m ndaFa t
iha -i
er i
fi evke f zma ka m nda nokuma ktaol duunua nl am lar,De deEf e ndi :" He lebi rna ma z
klalmdaba kalm"de mi vedr tre katt era vi hna ma z k lnnc ayaka da re vke f z
ma ka mmda nbi rila hibe ste lemi ves e l
amve ril
irve ri
l me zi la hiyeba la yve rmi ti.
Ar kada larnnhe me nhe ps imus iki lmindebi rers tatol dukl arnda n,De deEf endi '
yekul a k
vere reka zka la ba l
i lei lahiyigz e l
ceokuyupbi ti
r mi lervepa di ah nt a kdi rleri
ni
kaz anm lar d.
BESTEKRLI I :
Ra ufYe ktaBe y'egr e ,De deEf e ndi '
nine se rle r
is lpa s
nda nol duk aa silveki ba rdr.
Bykbe s t
e k rm z
nus talndahe reyde nnc eg ze arpa nz ellik,Tr kmus i
ks i
nde
It
rlerinvebunabe nz e rus talarnga yr etiileyz y llarda nbe rige l
imi ol a nge lene kse lbi i
m
vet avr nt itizbi rkor uyuc us uol ma sd r
.Bununl abi rlikteDe deEf e ndi '
ni nbuz e ll
ii
eserle r
inike ndinde nnc e k il
e r
ings tereme di iye ni likler les sleye re kbe sle me sinee nge l
olama m tr.Hi ekinme d ens yl eye bilirizki ,XI X.yz y l
daye t
ie nTr kbe stekrlari i
nde
De d eEf e ndide rec esindeh e mkl siks l
babt ni l
es ad kka lm ,he mdebus lbunka i
de
ve a rt
la rnda nd a r kma ma kka ydi leye nina me lerbul muveye ni li
k ie seror taya
koyma yba arm bi rbe s tek rda hags te rile me z .Bi rde ur asdikka t ekic idirki ,De de
Efe ndiba z be s
te k rlarm zgi bi ,da ha okbi rt re s erinbe ste lenme sindei ht isass a
hi biol an
ustala r
da nde i
ldi r.
Bua da nba klac akol ur sa ,De deEf endi '
ni nhe rt rmus ik^Vs eribe s t
e le me kt egs terdii
olaa ns tba aryt a kdi re t
me me ki mk ns z dr.Di nmus ikde ki yi nl eri,ila hileridur a klar

il
eDe deEf e ndia d ,mus ikt arihi mi zde de tae ski l
e rig pt ae tti
rece kbi rye re ldee tmi ti
r.
Kl sikmus ika lan ndaDe de '
ni nbe s tel
e diik rl
a rmur abba lar,na k lar,s ema
le rde erve
sana ta sn da ne s kile rine serlerinde na a ol ma dg ibi,ba znokt ala rda ne skile r
ibi le
ge mi tir.a rklarnage lin ce,oyz yl-Idaha ya tt
ao lanmus ikiina slara rasndaDe de
Efe ndi'ni n a rklarnda nIda hapa rlakveda haus talkl a arkya pa nbi rbe stek ra
rastlanma d nIke sinlikl es yl e yebi li
riz .z etl
eDe d eEf endi ,ya a ds re c eTr kMus i
ksi
Idnya snnhi bi rr aki biol ama ya nz i
rve s iydi .
Sul t
a niye g hma ka mDe de '
nint ertipledi ibi rma ka md r.Ye g hma ka -1mi ni ns esle r
i
arasnda kia r al
kor ant
la rnbus e li
kma ka m nagr ed ei -1t irmivebuye nis esde me ti
i
inde kime lodi ks e yirveha reke te,bus e likIveni ha v entma ka m nda na yrye nibi rka ra kter
getirmi tir.Buma ka m- 1
TRKMUS K STAR H/99
danbe s t
e ledi ii kimur a bbai lea rveyr ks ema leri,Sul tanI I.Ma hmut 'as unmu tur.
Sul t
a niye g h,Ne ve se r,Sa b- Bs elik,Hi ca z- Bs e l
ik,Ar aba n- Kr dma ka ml arnte rti
pe den
De d eEf e ndibi rmus ikde ha sol a r
a ks ess a na t
m zdade rini zlerb rakm ,be stekrlkyol unda
herge ns ana tk ranc l kveus talke t
mi tir.Ha cAr ifBe jha ri, ar kf or mundaDe de
Efe ndi ap ndabi rba kabe stek rye ti
me mi ti
r.
RENC LER :
De d eEf e ndi 'ninba l
c a renc ileri unl mus ikiina s l
a rdr:Eyub- luMe hme tBe y,Mut a f
-
zdeHa c Ahme tEf endi ,Ya lk -z deBur salAhme tEf endi ,V hibEf endi ,i li
ngi r-zde
Ahme tAa ,H imBe yDe l
-ll-z de sma ilEf endi ,Hoc aZe k iDe deEf endi ,Ni koosAa ,
Az miDe de ,Ha fzHa mdiBe y,Ye nikyl Ha sanEf en di,v.b.( 121)
Kl trBa ka nl ,1996y ln" De deEf endiY l"i lane tt
i.Bykbe stek rHa mma m -z de
sma ilDe deEf e ndi 'nin150 .l my ldnmol a n1996y l
n nDe deEf endiY lol arakka bul
edilme s i
nde ,De vle ts ana t sveKl trBa ka nl
De vl etKl sikTr kMz iiKor os ue fi
Prof .Dr .Ne vz a tAt l'nne ml ika t
k larbul unma kta dr.
24uba t-1Ma rt1996t a ri
hve64s a ylAks iyonDe rgisininDe deEf endi '
yikonua lan
ara trmavei nc e leme sinde ,Pr of.Dr .Se laha ddin -li'nin" Da hBe s t
ek r"i s i
ml iks abi r
yaz snbu ra daz ikre tme mi zinya ra rlola cad nc es i
nde yim:( 122)
"D hiBe ste k r"
"Mz ikge mi imi zi i
nde oks ay dabykbe ste k ras ahipol duumuzge re i,onurve
gur urve ricibi rmi l
lkl t
rha z i
ne si
ni nbe lge s i
di r.De deEf e ndibubykl e rde nbi ridirde yip
ge me mi zi sea s lammknde ildi r.Zi rao,nc ebi rd hidir.Sa n'
a ta lanndakur al
olama ya c aka na atinde yim.Kur alla rye r
inege tirme kl eya ad m zz a ma ni inde hr e t
sahi biol a bilir,z e lbi rs l
baka vu abi l
ir,ha ttamz ikt a r
ihinei smi nizibe stek rol a rak
yaz d rabilirsini z .Anc ak uha kika tigz denka rma ma kge rekir :Sa na t
taz irve yiya kala ma k,
dee rhkml e rinive rebilme kveonl a r
da nha reke tleye niyivegz eliya ratma ktr.K s
a c as

devi ra ma kt r.De deEf endige mi tende e r ler
iz ms e mi, an nde e rleriniya kala m ve
ile
r iye , oki le riyeka nc a larna tm bi rbe stek rd r,d hidir.Mz iktege lime yivei nk lb
sal aya nvebunut opl umda nkopma da n,topl umuke n dinedor uyks eltere kveyz ylla r
tes inepe nc e rele ra a r
a ky apa nbi rs ana t
k rd r:
101
1 Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus i
k siTa r ihi- De rleme -1.c ilts.214- 222. " Prof .Dr.
Sela ha ddi n li,Aks iyons ay64,s .29.
100/TRKMUS K STAR H
EyyubMe hme tBe y
(1804-1850)
Me hme tBe y, sta nbul '
unEyubs e mt indedoupbydi i
nbus fata lm t
r, yibi r
r eni mgr m tr ,Me hme tBe y,oni kiya nda ni tiba r
e nHa mma m -zde sma ilDe de
Efe ndi 'de nmus il dde rsl eria lma yaba lad.EyyubMe hme tBe y,ge enyz ylne nnl
bes tec i
le ri
nde nbi risidir .EyyubMe hme tBe y,De deEf endi'ninme kha lka sndaye ti
mi
olanl arnba ndage lme kte dir.
De d eEf endi ," Ma hr "ve" Fe rahf eza "ma ka ml ar nda kime hurt akml arn nne ml ibir ka
par a sn, raol anMe hme tBe y'ebe stelet-tirmi t
ir. Me hme tBe y'inbe stec i
l i
kyol unda ki
alma la r
da ha okmur a bba ,a rveyr ks ema l
e rgi bikl sik eki l
lerz e rinde
topla nm tr.Ayr ca ar kde neme lerideya pm tr.
Onuna slne mi ,De deEf e ndigi bibi rus t
as a ye sindeKl sikmus i
k mi zinbt ni nc elikle r
ini
r enme si,he mhoc as nne serlerinihe mdeDe deEf endi '
de nr endi ina didee se rleriHoc a
Ze ka De de ,Ha cAr ifBe y,R fatBe ygi bis e kinr e nc i
leriner etme sinde di r.Kl si
k
okul uns ont e ms ilcile ri
nde ns aylr.( 123)
Ta nbur iAr ifAa
(?-1843)
Ar ifAa ,Mus ikt ar i
hi mi z de" Ke iAr ifAa ","i rinAr ifAa "i siml eriylebi linir.Ge n
ya ndaEnde r un' aa lna rakbur ada nye ti
ti.De deEf en di'
ninbykk z Ha ticeHa nml a
evle nmi ,b ue vl ilikte nha ne ndevebe stek rR fa tBe ydomu tur ."Di lk "ve" e vk- Ave r"
ma ka ml arndz enl emi ,b es t
ek rlkl adaur am tr.Sa ze serle r
ir epe rtua rm zdaZa vil
ma ka m ndabi rs a zs e ma siva rdr .(124)
Ke ma niRi z aEf e ndi
(1781-1852)
s kda rlR zaEf endi ,I II
.Se lim' inpa diahl z a ma n ndaEnde r
un' aa lnd .R z aEf endi
padi ahdne mi niya ama snar ame na slInnSul tanI I.Ma hmutdne mi ndeka za nd .Bu
yllardage re ks arayIdaya p lanf a s
lla rda ,ge reks eEn de r
un' danl us talargr e vya pma ktay-
1di .
Rz aEf endi ,Sul tanAbdl me c itz ama n ndabi rs reHa rem- iH- Ima ynFa slHe ye tinde
"Ke ma nmua l
liml ii"ya pt
.
Birbe ste k rol ara kkl s ikokul unge le ne kle ri
neba l, salamya p-1h,duygul uk rkka da r
gz el ar kbe s telemi t
ir .Fa ka tonuna s
l hret
12i .rjr.Me hme tNa z
miz a lp,Tr kMus iksiTa ri
hi- De rl
e me -1.c ilts .225.124.Y) r .
Me hme tNa zmiz a l
p,Tr kMus iksiTa rihi-De rl
eme -1.c i
lts .226.
TRKMUS K STAR H/101
nibe st
e ledi is aze s erie be d letirmi tir.Sul t
a nI I
. Ma hmut '
unga yr etii les ara yai yi ce
yer leenBa tmus iksi,s ana tk rm za z oke tkilemi tir.R zaEf endibue tki de nke ndi ni
kur tarama m ,ni spe t
e nBa tmus i
k sineya kni kima ka ms e e rek,he ri lcimus iknine spr isi
ni,
sana tk rr uhundae ritmi ,h a reke tli,sa na tl,ogneka da rpe ka l
lma m bi rme lodi kya p
kul lanara k" Ta hir -
Bs el k"pe revves a zs e ma isiil
eNi ha ve ndpe re vinibe s telemi t
ir .(125)
Ba sma ciAbdiEf endi
(1787- 1851)
Tr kmus i
k s ibe stek r.1787y lndai stanbul 'daDa v utpa as e mt indedodu.Ba basKa d
Ha lilEf e nd idebe s te
k rd .8ya ndaba ba s
nka ybed enAbdiEf e ndi ,ba z a hba plarn
arac l
yl aKa pa l
ar'daye me niba s ma clar
nda nbi rininya nma rakgi rmi ve10y lka dar
bur ada a l
a rakke ndinde nya k kk zka rde inedeba km t
r.Bui kika rde in
kendi lerinde nha yl ibykbi ra a beyl eriva rdkiha yrs
zbi rka rde ti
.unube lirt
me kt efa yda
var :Ba ba sba sma c olma d nagr eAbdiEf endi '
nin( Ba sma cza de )di yea nlma sya nltr
.
AbdiEf e ndi18ya lar
ndai ke nk zka rde iileMe r
di ve nky' debi ra kr aba la rnz iyare te
gide rlerke nyo rul upbi rke na raot urmu la r.AbdiEf en di,bus ra dabi rga ze lokuma yaba lam.
K ya fetde i tirmi ol a rakor a da nge me kt eol anSul tanI II.Se l
im,okuya nge nc ins es ini
bee nmi vemus ahi biva stas ylaki mol duunur e ndikte ns onr ae rtes ignke ndi sinis a raya
aldrm t r.Bus ure tl
eEnde run' damus ikr enimi neba laya nAbdiEf e ndi ,t atls esi,gz el
tarzves lubuyl ak sas r ede ,20ya nda( 1808)pa dia hme zz inliineyks elmi tir.
Ka b ata'tabi re vs a t
na lar akbur adaya a ya ns ana t
k r,Sul tanI I.Ma hmud' uns ony lla r
nda
kur ulanM zka y- Hma yn' dahoc alaba lam vebugr e viSul ta nAbdl me c i
dz ama nnda
dade va me tmi tir.e itlifor ml a rdae serle rbe stelemi ol anAbdiEf endi ,ne ml ibi r
bes tek rdr .z e lli
kl e ar kf or munda kie se r
lerindedi e rformda ki l
e rde nda haba ar
l olduu
gz lenir.
AbdiEf e ndi ,1851y l
ndaKa ba t
a 't
akie vi ndel mveMa ka '
da -kie yhme za rl
na
gml m tr .(126)Ka birt a nda kiki tabe de ndea nla lacagi bi ,AbdiEf e ndi 'nin
saz ende liideva rd r
.Anc akha ngis a z aldbi li
nme me kte dirvehe rha ngibi rka yna ktabu
konudabi rka yda
rastlanlma m t
r .C27)
["Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa ri
hi- De r
leme -1.c i
lts .226.
Me zart a ki ta be siyl edi r:" Mus ahi b- ie hriya r
de nSa ze nde ba Es s eyi dAbdiEf e ndi
Ta rih-ive fa t-126/ "l mt a rihinigngnneya zma kl zmge l
i r
s eRa ufYe ktaBe y'de n
aldbi rde fte rde kika y tlar ada ya nara kya zan bnle mi nMa hmutKe ma lBe y' innot larna
bakma m zge reki r.s t
a d:" 15c ma de lul a1267"ya zm .Bu
..
tar i
hMi la dol ar ak" 18Ma r
t1851 s algnnet esadfe tme kte dir.
i "http? //www. Tur kmus ik si.com. -
Be ste k r
larwe bs a yfas.
102/TRKMUS KSTAR H
or lulu ik
(?-? )
or luluA k'nha ya thi k ye s iha kk ndahe menhe me nhi bi rbi lgiyokt ur.Ta kr ibenXI X.
yzy lor talarndal ds an l
yor .Sa z airiol duu" A kMus iks i"i indeye titiis ylenir
.
Gnmz ege lens ekize se ri
nde kior ijina llikbus yl ent iyidor ulaya c a kni t
elikte di r
.Es erleri
ii
nde" Aldbe ni ,a ldbe nii kika
na r as"i le" Be ns a nagnlve re liba kneha lol dum"
gfteli arkl are nt annm ol anl ar
d r.!128)
De l
l l
- zade sma ilEf endi
(1797- 1869)
De l
l l
- zde sma ilEf endi1797y lnda stanbul 'daFa tih'inSa rg- ze ls e mt i
ndedodu.Sa r
ay
dellalMus t
a faAa 'nnol udur .Sa hi pol duuol a a ns ts esgz ellii evresinindi kka ti
ni
ektiinde n ,buyz ylnbykmus i
ki i
na s De deEf e ndi yet a kdi me dildi .oc ukt akiye tenei
sezenDe deEf e ndi ,ya okk kol duui in,ons e kizya maka da ri l
ingir- zdeAhme t
Aai l
ebur e nc isininder eni mi nez engs t erdi .
Bus
ra lardaEnde run'dahoc aol a ra
kDe deEf endii l
ea ki rAagi bii kibykmus i
kiinas
bulunuyor du.De deEf endibuye tene kl ir e nc is ii l
ey a knda ni lgi l
e ndivebube ra be r
likony l
kada rs rd.De ll l
-z debi rya nda nde r slerede va me d e rke n,bi rya nda ndapa di a hn
huzur undaya p lankmef asllar
naka tlyor , oke t
ki livepa rla kbi rs es iolduunda n,II.
Ma hmut 'undi kka t
ini e ke reki l
tifatvei hs anl araga rkol uyor du.
De l
l l
- zde sma ilEf endibi rol ayda nduyduuz ntne hni yl e1onbi ry ls re ns arayda n
ayrlm tr.Bus ralarda( 15Ha z ira
n1826) Ye -ni e r
ii sya nba lam vea rkasnda nbui syan
bastrldktans onr aYe ni-1 eriOc ai lebi r likteMe hte rha neka pa tlm ,pa di ah t
alya'dan
mz is-1ye nl erge tirtmi ,Ba tmz iibyl e cene mka z anm t.Sa ra ydaya planf asl
larn
eskine mideka l
ma m t
.Ende run'une ns e kinr e nc ileriIDoni z et ti'
ni ne mr ineve ril
mi ti
.
Btnbuol a yla rhe mDe deEf endiyihe mdeDe ll l
-z de '
yif a z lasyl az yor du.Buvebuna
benz erd nc e -1l er i
ne tkisis onuc uDe deEf e ndi , sma ilEf e ndi ,Mut af -zdeAhme tEf en-1
dipa di ahtani zina l
a rakha c cagi tt
iler.De de 'ninMe kke 'del mz e- lr i
ne ,De l
l l-zde
byka clari inde stanbul '
adndveEnde run' da kiIgr evi neba lad .128.r jrMe hme t
Na zmiz a l
p, Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -1.c i
lts .228.
TRKMUS K STAR H/103
De deni na m ol duube s t
ek r
lk rn ne nkudr e t
lit e ms ilc ilerinde nbi ri
di r.De lll
-zde ,
eserlerininme lodi kkur ul u uvee das nda kiz a raf etvegz ell
i kle riyle ,da imaus tas nns anda
yera lm tr.Bykk k e it
lima ka m,r i
timvef or ml a rdabi r oke s er lerbe stele mi
t i
r.
Ye ghma ka m nda kii kimur abbai lea rveyr ks ema lerie nne fise se r
lerinde ndi r
.Ka rcar
ma ka m nye nide ni hyae tmi tir.Bunl a rda nba kaSuz ina kbe s tesi,e hna z ark svedi er
eserlerikl sikmus ikmi z ine ngz ele s erlerinit e kile de r.
Bilinene se r
l eri,ikii lah ,ikik r,onbe s
te ,ye dia rs ema ,onyr ks ema ,bi rpe
r e
v,b ir
sengins ema ivek rk ark da ni ba retti
r .De ll l-z de sma ilEf endi 'ninha l
kmus iks inide
sevdii ni,ha l
ke de biya tf ormunda iirle rya zd nvebunl arha lkmus iksibe stef orml ar
na
benz eye nbi rs lpl abe ste l
edi inigr yor uz .(129)
Ka zask erMus ta fa zze tEf endi
(1801- 1876)
1801y l
ndaTos ya '
dadoa nMus t
afa zz etEf e ndi ,To s ya lBos t
a -nz deMus ta f
aAaa dnda
birz atnol udur .Anne s iise ,sta nbul 'daTopha ne 'de kiKa dir ide rg h nnkur uc us uve eyhi
sma ilRumEf endi 'nint or unl arnda nd r.Ba ba sn nl mz e rinea nne sionuk kya na
rame n, stanbul '
agnde rmi tir.Bur adabi ra kr a ba snnya rd mi leFa tihBa kur unl u
me dre sesinegi rdi .Di ni liml e rveAr ap ar e ndi .Se sini ngz e l
liii ledi kka ti e kiyorvebu
aradaKmr cz deHa fzEf en- di'
de ndemus ikme ke di yor du.Ha ts a na t
nvene yf l
eme yi
der enme ye a l
yor du.
SultanI I.Ma hmud, stanbu l
'daBa h eka p'
dake ndiya pt rdHi da ye tCa miindebi rcuma
gnMus taf a zze tEf endi '
yidi nlemi ,s esini okbe e ne rekGa l
a taSa ray '
naa l
nma s
n
emr etmi tir( 1819) .y ls r enbi re i tims onr a sEn de rn- Hm yn' aa l
na nMus t
a f
ai zzet
,
Si-l
a hda rGa z iAhme tPa aza deSi lahda rAl iBe y'in( sonr a l
a rSa dra z amAl iPa a)
kont rol ndee i timver eni mi nebur adade vame tmi tir.K sas r edeKi lerDa ire si
negi ren
vebykbe s t
e k ra ki rAa 'da nme ke de n,ol a a ns tgz e ls e siyl edemke mme lbi r
okuyus lbunas a hipMus taf a zz etEf e ndi ,gi ttik ea r t
an hr etiyl epa di a hhuz ur unda
ya pla nf aslla r
dabul unmu tur .
Bua rada unudabe l
ir telimki ,ne yz enol arakdape kbykbi rba a r
yaul a m ,ha t
tavi rtz
de rec esindebi rne yz endeol mu tu.I I.
'
^ -Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rl
e me -1.c ilts .228.
104/TRKMUS K STAR H
Ma hmud,huz ur undaya p lanKmeFa sl'
ndas e ki zih ane nde ,i ki sine yz e n, ke ma n,dr d
tanbur ol ma kz er eonye dimz isye nbul unma kta yd . siml e ri;Ha ne nde le r:sma i
lDe de
Ef endi ,De lla l
z de s ma i
lEf endi ,a ki rAa ,i lingi rz deAhme dAa ,Suyol cuz deSa li
h
Ef endi ,Kmr cz deHa f
zEf e ndi ,Ba sma cAbdiEf e ndi.Ne yz e nle r:Me hurha ttatMus t
a f
a
zz etEf endi ,e s i
zmus a hibSa
dEf endi .( Sa i
dEf e ndi ,ne y ala rsadakmef asllar
nda
giriftz enlike de rmi .)Ke ma nile r:Be ikta lR z aEf e ndi ,Mus ta faAa( a kirAa 'nnka rde
i).
Al iAa( Fe rahna kSa zSe ma sis ahi bi).Ta nbur le r:Numa nAa ,Ze kiMe hme dAa ,Ke i
Ar ifAa ,Ne ci
pAa .
Ha n endev es az ende liini nya ns
rabykbi rha tta td aol a nbude e rlis a na t
k r,Ta likha tt
hoc a svea da ol a nKa za ske rMus ta fa zze tEf e ndi 'de n( Ye sa rz de ),s l svene sihiis eVa s
f
Ef endi 'denr e nmi tir.
Ende run' das uba yr t be sis ahi biydi ;or duyage me ka r zusur e dde dildi .Ha c cagi tme k
isteme sinedepa dia h,a rzula ma ya raki zinve r
di .1829y l
s onl arndake ndi s i
nebi rma a
ba la ndves arayda na yr ld
.
Ta sa vvufi lmi neme ra ks aranMus ta fa zze tEf endi ,na kbe nd eyhl erinde nKa ys eril
iAl i
Ef endi 'yeka planm t.Onunl abi rli
kt eHi ca z'
a ,ha cc agi tti.Me kke 'yege e rekna k bend
bykl e rinde nAbdul -lah- De hl ev '
ni nha lf
e sie yhMe hme dCa nEf endi '
yeka pland ;
tarika ttabi rha yl iyola ld.Or ada nKa hi re'yege ldive7a yka da rbur adaka la r
a kAr ap
ili
ml erinir enme ye al t
.
stanbul '
adn ndeMa hmut pa a'
da kie vindeya a ma yaba la d.Ta savvuf laur ayor du.
Oys akibi rne yvi rtz , okgz els eslibi rha ne ndeveol aa ns tha ts ana tkr yd.Ar t
k
sara yadagi tmi yor du.Bi rc umagnBa ye zidCa mi inde ,pa di ahke ndi s i
nidi nle mi ve
yz ngr me de ns e sinde nt an m t
r.Gr me ki sted iindede( z be kDe rv i)k ya fe t
inde
gr nc e okk z m veMus tafa zze t'
ic ez aland rma ki stemi tir.Anc a kmus ahipSa d
Ef endi 'ninya l
va r ma l
a rz erinebunda nva zge mi tir.Bunar a me n,Mus tafai zz etEf endi'nin
tutumveda vran pa di a h okz m t.Onu,hoc a sKmr c z deHa fzEf e ndi '
ye ikye t
etti; st
a nbul '
da ns r me ki stedi inis yl edi.Buke r edeKmr c- z de 'ni nr ica l
a r,
ya lva rma la rilec ez ada nva zge enpa di ah:" Bi rda hagz megr nme sin" ,diyei radee t
ti.
r enc isineb udur umua nl at
a nKmr c z debi rs res onr at e kra rpa di ah nhuz uruna kt
veMus tafa zze t'
inpi ma nl
kduyduunu, okz l dna nl a tt.Onun okkudr e t
libi r
sana tk rol duunubi le npa di ahI I.Ma hmud,huz ur daya pla c aki lkf a slaka tlma siine mi r
buyur du.Bunda ns onr adapa di a -
TRKMUS K STAR H/105
hinl mt arihiol an1839' aka da rs ara yas
ks kgi tti,fa sl
la rdane yz enol a rakbul unduvep ek
okhe diye le ra ld.
I.Abdl me c idt aht a kt z ama nMus ta fa zze t38ya ndaveEypSul tanCa mi iha t
ibii di.
Abdl me c id,La leliCa mi ie vka fka yma ka ml ndab us ana tk rave re rekge li
rinia rtr
ma sn
sal am t
r .1845y lOc a ka y nda2.i ma mol a raks a rayaa lna nMus taf ai zz etEf e ndi,k sabi r
sr es onr a( Se r
- Ima m- Ha zret -ie hr iya ri)ba i ma mol du.Se la nik- Me kke -
s
tanbulpa yelerini
alm ,1849y l
Ha z i
r an ndaAna dol uKa za sker i,Ka smI 849' dai s eRume liKa za ske ri
olmu t
ur .1850' deve lia hd ehz a deAbdl az izEf endi '
y eya zr etme nl iideya pm t
r.
1853' deba i ma ml kt a na yr
lm tr.
16Ka sm1876t ar ihindel mveTopha ne 'deKa di ride rg hme za rlnae yh sma il
Rum 'nins olya nmagml m tr.( ,3)
Ha imBe y
(1814- 1868)
Ha cH imBe y,Fa tih'i
nSa ngz els emt indedodu.Da haonbi rya ndai ke nEnde r
un' un
hazineoda snaa lnd .Oya larndamus i
kde kiye tene idi kka tie ktiii inye ti
ti
rilme s i
De l
l l-z de 'nins or uml uluunave rildi .
Mus iks a na t
ndai lkhoc as De lll-zde s ma ilEf endi dir .Oy llardaEnde run' dahoc aol an
De deEf endi 'dendeya rarland .
H imBe y,mus ik mi z i
nbi lims elynyl edeur aara k" H imBe yMe c mua s"a dile
bil
ine nbi re serya zm t
r.Es kie dva rki taplar bi i
mi ndeya zlanbue serde kibi lgiler,
mus ik mi z ebi rye ni li
kge tirme diigi bi,birta kmyz e ys elbi l
gi l
e riiht ivae de r.
Biri cra col a rak okkudr e tlibi rha ne ndei di .Ge leneks elokuyus lbumuz unbt n
incelik lerin ib il
irdi .Aynz ama ndabi ldiie s er l
erin okl uui l
edenl yd.okde erli
re nc ilerye ti
tire re kbubi lgi lerionl aradar e tt
i.Bunl a ra rasndahe rbi ria yrbirde e rde
olanHa c Ar i
fBe y,Ha cFa ikBe y,Bol ahe nkNur iBe y,Ekme k iBa da sar,Ne yze nSa li
m
Be ys a yla bilir.
Dinvedi nd mus ikbe ste k rdr.okBe kt a ne fesibe steleme siner ame n,adn
kullanma di i
ne ldeme vc ute s erlerinha ngi le
r i
ninH imBe yea itol duubi li
nme me kted i
r.
(131)
IS dunAk st,Tr kMs ik sini n100Be stek r
, stanbul ,1993.
IDr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rle me -1.c ilts .231.
106/TRKMUS K STAR H
Sulta nAbd lazz
(1830-1876)
Sulta nAbd lme c it'in1861y lndal mz er i
nepa di ahol du.Pi ya novel a vtaa lma kla
birl
ikt ehe rs azbi ra zkul la n r,iyine yf l
e rdi .Mus iky is a raydar e ndi .
Sulta nAz iz,neI II.Se lim,nedeba ba sII.Ma hmutgi bide e rl
ibi rmus i
ki ina sdei l
di .Anc ak
TrkMus iksinet ut kunol anbupa di aht ahtt aka l
ds r e ce,Sa rayda kiBa tMus iksi
egeme nl iines onve r
me ki ste mi ti.yia hlkl ,bi r
a zde li me nt abia tl
,pe hliva nya pl
,
yeniliet a raftar,de vle ti
nb a nda kiga i
lele r
ibi l
e nbupa di ah1876y lndat ahtnda nindi ri
ldi.
Buol ayda nbe gns onr a4Ni san1876t arihi ndel d rl m tr.
Ne y alma snNe yz enYus ufPa a'da nr e nmi ti
." e vk- e f
z "ve" Muha yye r"
ma ka ml a rnda ni ki ar ksileHi cazma kam nda nbi rs irtos ubi linme kt edir.^ )
KMRC- ZADEHAFI ZMEHMETEFEND
(?-1885)
Ha fzMe h me tEf e ndi ,mus ikt a ri
hi mi zdebui lciis i
ml ea n l
r. stanbul '
dadodu;Ende run'dan
yetie rekSul tanI II.Se limi leSul t
a nI I.Ma hmut '
amu sa hi pol du.Aynye rdemus i
khoc a
l
yapt. yib irha ne ndeol a r
a kf as ll
a raka t
ld.1885t arihi nde stanbul '
dal ds anl
yor .
Ka za sk erMus taf a z zetEf e ndi '
ni nhoc a s
yd .I I.Ma hmut 'unMus t
a fa zzetEf endii ini dam
emr inive rdiign e r
deol a yla rn z ml enme i
nde ne ml ibi rroloyna d ." ///
.Se lim
Okul u" r umbubykbe stekr ,ya a d a ns ana ta nl ay ge re i okgz ele s
e rler
beste ledi .Bul arm ouunut ulmu tur.Sul tanI II.Se l
im' indz enl emi ol duue vk- ef
z
sema ves ekiz a rk sbul unma kt adr.(133)
Ne yz enSa limBe y
(1829- 1884)
Ka rde iHa cFa ikBe ygi bionundaha ya thi k ye s
iha kk ndaa yr tlbi rbi lgi mizyokt ur .
Zama n nagr ei yibi rr e timgr m t
r.P okt e
kke dene y alm ,ye e ni nini f
ade sinegr e
"Tica re tNe z aretinmdr l kya pm tr
.________
132.f jr.Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus i
k siTa rihi- De rleme -1.c ilts.236.
133.r j
rMe hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa ri
hi- De rleme -1.c ilts .241.
TRKMUS K STAR H/107
Hoa daa dnda kie se r
dene yhoc asnnne yz envet an bur Os ki -
ya nEf endiol duu
belirtiliyor .Fa katbt nka yna klarbukonudahoc asnnSa itDe deol duunokt a snda
birle me kt edi r.Bi rha ylir enc iye titirmi tir.Bunl a rni i
ndee nnl s Ne yz enAz i
z
De d e'dir.
Syl e ndi inegr eba zha t
r l
ki ms elerinkona kla r
nade r segi de rdi.Buy lla rdapi ya no
kona kl ar agi rme yeveTr kMus iksii cra snaka tl
ma yaye niye niba la m t.Sa limBe ydebu
gidiea ya kuydur ma ya a l
m ,pi ya noi lee se ricrae dilirke na kor tt ut ma d nda nne y'in
boyunubi ra zk sa ltar aka kor dut izle tiri
rmi .
Sze s erideb e st
e le mi ol ma snar ame nda ha oks aze s erle r
iylet a nnm ,bunl arn ou
sevilmi vet utulmu tur.Ze vkl iveg li stida ds aye sindes azmus ik mi zel me ze s erler
hedi yee tmi t
ir.Hi c azpe reviha l
e ne ns e vilene s er
le ra ras
ndai crae di l
me kte di r.Bi rt ari
kat
me ns ubuvet a savvuf laur aanbi rki ms eol ma snar ame n,e serler i
ndeda ha okduyguve
d nc e ni nha kimol duubi ryol dai lerlemi ti
r .Sa ze s erlerir eper tua rm zdabe pe revile
drts azs ema sibul unma kta dr.(134)
Rfa tBe y
(1820- 1888)
Ke i( i rin) Ar ifAai leDe deEf endi 'ninbykk zHa ti
c eHa nm nol udur .De deEf endi'
nin
torunu,Ar ifAa 'n nol uo lma sne de niyl e okk kya ndaEnde run' aa lnd .Ende run
me kha ne sinde a n nnl hoc alarnda nde rsa laraks ess ana t
m z nbt ni nc e l
ikl erini
re ndi .Ke ndi si
nde nonbi rya k kol a nHa cAr ifBe yi lea rka da lkya pt
.
okgz e lbi rs eses a hipol anvegz e lbi rs lpl aokuya nbude e rlibe stek r,ya a d
dne mi ne nus taha ne nde siydi .Me vl evlikt a rika t
nag irer ekdi nmus ikkl trnge li
tir
di.
Bur ada na l
d f eyi zvei lha m ne tki siyleFe rahna kveNe ve serma ka ml arndai kiMe vlevi
yinibe steledi .Di nmus ik mi zindi e rfor ml a rnda nol ant e vihvei lahilerdebe s telemi t
ir.
XI X.yz y lns onl a rnador u okf azlai lgigr me yeba laya n arkbe stecilii ndeR fat
Be y'inne ml ibi rye r iva rd r.Bykf ormdae s erlerv er me kl ebi rlikte ,Ha c Ar ifBe y'den
sonr abuf or muge litirenl erinba ndage lir.Muha yye r-kr dma ka m ndat e rtipe de nR fat
Be y'di r
.ok re nc iye t
i tirmi ,bi ldiinii s teye nhe rke ser etme kte n e
ki nme mi tir
.
Bugne limi z de yin,t ev ih,ila hi,be ste,s ema , ar
k ,k ek eol a rak250e s eriva rd r.C35)
^'Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa rihi-De rleme -1.c ilt
,s .242.135.Dr .Me hme t
Na zmiz alp, Tr kMus ik siTa rihi- De rle me -1.c i
lt, s.242.
108/TRKMUS K STAR H
Ne y ze nSa lihDe deEf endi
(1823- 1886)
Mus ikyivene y a lma sn,Be ikta Me vle vha ne si eyhiol a nNe yz e nSa idDe de 'de nr endi.
G l
bi ric racveus tabi rne yz enol arakons e kizya ndaMuz ka -iHma yn' agi rdii
zama n stanbu l'
dat a nnm bi rne yz endi ..
Ka smpa aMe vl ev ha ne sinde" i le" sinidol dur a rak" De de "olmu tu.Bi lha ssape revves a
z
sema leriyl et annm tr
.Buyz ylne nkudr etlis azmus iks ibe stec isiol anTa nbur Byk
Os ma nBe y'de ns onr abus a hadae n oknka za nm s tadbe stec iNe yz enSa lihDe de
Efe ndi '
di r.Ot uzka da rpe revves azs ema sibe stelemi t
ir.Di nmus iks aha s ndabe st
e l
emi
olduut eke se ri" e ddi ar aba n"ma ka m nda kiMe vle v yi nidir." Gl de ste"ma ka mdaonun
bulu udur .( 136)
Bir yin,bi royunha va s,onpe r
e v,a lts azs ema s
ivei ki a r
ks bi linme kte dir .U ak
ma ka m nda kis azs ema sig nmz de oks e vilene serlera rasndaye ra lma kta d r.
Ne y ze nYus ufPa a
(1820- 1884)
Ne y ze nSa idDe de 'ninol uSa lihDe de'ninye e nidir. Sul tanI I.Ma hmutdne mi ndeve1840
ylndaMuz ika -iHma yn' agi rdi.Hs eyi nFa hre ttinDe de '
de nmus ikr endi .
Sul tanAz iz '
int a htta ni ndi rilme sinde nhe me ns onr ar esmgr evinde na yr larakBe ikt a
Me vle vha ne s i
nene yze nba ol du.
Ge le ne kse lne yi cra snnz e llikle ri
nike ndi nde ns onr age le nle rea kt aranba l
c aus ta l
a rdand
veHs eyinFa hr ettinDe dea ya rndabi rne yz endi .Sul tanAz iz '
ehoc a l
ke ttiii leris rl r,
faka tonune nt annm r e nc isiOs ma nDe de'dir.
Yus ufPa adaa mc a sSa lihDe degi biXI X.yz y lne nne ml is aze serleribe stecisidi r.
Ma ka ml a rm zns e yirveha re ke tinii yika vr am ,duy gul u,s a la me ser
le rb ra km tr.Se gah
ma ka m nda kipe re viz ellikl e okne ml idir.
Biz eb rakt yi rmis aze s eri,r epe rtua r mz
ne ng z e le se rl
e ria ra s
nda dr.Es erl
e rinin
topla mk rkbul ma kt adr. (137)
'
:Dr .Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus ik siTa ri
hi- De rle me -1.c ilts .243.Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus iks iTa r i
hi- De rle me -1.c i
lts .244.
trkmus iks ita ri
hi/109Ta nbur BykOs ma nBe y
(1816- 1885)Ta nbur Numa nAa '
nmt or unu,Ze kiMe hme t
tanbur ilerd enya r arla nma klabe ra be rs az nke ndiga yr etii lei lerle tti.Rfa tBe y,H imBe y
gibis esus tala rilef asllaraka tlyor du.
r e ndi it a nbur ada has onr ake ndika bi liyetvei stida d nnor i
jina litesinidei lavee de r
e k,
baba snnt a vr
nada har enk libi rt avrve rmi t
ir.Ta rih iAt aBe y'inve rdiibi lgileregr eok
nkt e da n,gl eryz l,z a rifbi rki ms eymi .Os ma nBe y, okha ss asbi rkul aas ahipmi .
Ta nbur uni lcit elinde nbi rinde okha fifbi ruyu ma zlks e z mi ol s a,de rha lt elinbi rinikopa r
p
atarves a znt e kt eli le a lar m .Es e rlerinide itir enle re,na mei l vee de nl ere okl oz arm.
Ha ttabi rgnU a kpe re vini nt es l
imi nege i
le cekk smbi ra zde i ik alma yaka lka nbi r
kanun yidvme yebi leka lkt r iva ye tol unma kta dr .
z e lli
kl ep e r
e vle rimke mme ldir.Hz z amveNi ha ve ndpe r evle rignmz de oks
ki cra
oluna ne serle ra ras nda dr .Os ma nBe yi inbi rs a zves ze ser l
e ribe st
ek r,z elli
kl epe r
e v
bes tek rd rde ni lebi lir.Sa zs e ma lerindepe r
e vle rika da rba arlol mad ka bule dilir.Za t
en
sazs ema leriniba ba snnveba kabe ste k rlarnpe r evle rii ini ste kz e rinebe st
ele mi tir
.
Elimi zde16pe re v,11s azs e ma si25ka da r ark sbu l
unma kta dr.( 138)
Ha c iAr ifBe y
(1831-1885)
As la dMe hme tAr ifol anHa cAr ifBe y,1831y lnd a s tanbul '
unEyubSul ta ns emt inde
dodu.Ba ba sEyb' ne s ki" e riaMa hke me si"k tiple rinde nBe ki rEf endi '
dir .Da hai lkokul
al arndas e si
ni ngz ellii e vr esini ndi kka tini e kmi ,oz a ma nla rpe kge nvege lec ein
bykbi rmus ikus ta sol ac a kol anMe hme tZe k iEf endi 'de nmus ikde rsle rineba la m
t.
EyyubMe hme tBe yoy llar daAr ifBe y' inokuduui lkokul dai la hihoc asyd ;a yn
"-Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -1.c ilts.245.
110/TRKMUS K STAR H
zama ndaMuz i
ka -
iHma yn' damus ikde rslerive riyor du.Me hme tBe y'inr encisiol an
Me hme tZe k iEf e ndi( De d e )a ra cli leAr i
fBe y' id er enc ilieka bule tti.
1854y lndabi lemus i
k e vr ele rindea dduyul ma yaba la m vebunSul tanAbdl me cit'
i
n
kula naka da rgi tmi t
i.Bus ra lardahoc as
nnya rd mi le" Ba b- Se raske riye "deme mur i
yet
haya t
naa t
ld .Re smgr evi nede va me de rke nmus ik alma la rndas r dr yor du.I Csa
sres onr aMuz ka -iHma yn' aa l
nd .Bua l
n npa di a hne mr iileol duus yl eni r.Bur ada
bulunduui lky ll
a rdat erbi ye s i,ye tene i,ne zake tii leta n nd .Sul tanMe cit'int evec chn
kaz and .
Sul tanAbd l me c it'
in1861y lndal mz erinet aht age enSul tanAz iz,a ynz ama nda
mus iki leur a an,ne yvel a vta a l
a nbi rpa diaht .e hz a de liinde nbe riHa cAr ifBe y'i
yak nda nt an rvet akdi re de rdi .Os ra lardas a
r ayd ndabul una nbubykmus i
kus tas
n
hatrla ya rak" se rha ne nde "o la ra kgr e vege tir
ilme sinie mr e t
ti.Sa ra ynf aslhe ye t
ininba
nda
isenl be ste k rR fa tBe ybul unuyor du.Ha cAr ifBe ybugr evi ndeba ka ,yi nee ski sigi bi
ha remdebul una ns ara ylk z larame kha ne dede rsve r me yeba lad .Pe rtevni ya lVa l
ide
Sul tan'nha z ine da rlar nda nNi g rniki l
e nc e vliliiniya pt.Ki ms e de n eki n- me me si,
de h snda nka yna klana npe rva sz l
,s z ne sirge me me si,ki ms eyeboyune me ye n
tabia t
nae kol a ra k,de di kodul ua kma c erasya a ma sgi bine de nler lee me ldie di ler ek
sara yda nu za kl a t
rld .Bununz erine iftliine e kilere kmnz e vbi rha ya ts r me yeba lad.
Ar as ras arayaur uyor ,ba z ende rsve riyor ,Sul ta nAz i
z 'ebe s t
e lerinis unuyor ,bunl a rbyk
ihsa nla rlak a rlkve riyor du.
Sul tanI I.Abd l ha mi tz a ma n ndaHa cAr ifBe ys onke zs a ra yagi riindee skir tbe sinde n
d kbi rrt be yl eMuz ika -iHma yn' at ayine dildi .Ar tks a raydaTr kmus ik snine ski
ihtiaml dur umunugr e mi yor ,bus ana taa rtkne mve rilme dii niz nt i lei z li
yor ,Sul t
an
Ha -mi t'inmus ikmi z de nbi r e ya nl ama d ndabi liyor du.Ni te kimbi rgnSul tanHa mi t
'i
n
huz ur undabi r eyl erokuma sni steme s i
ni ,ha stal ni leris re rekr edde tme sivei ki nc ie mr i
ge ti
re nma be yi nc iyeHa c Ar ifBe y" Sa na ttae mr et aha mmle dile me z;ka ldkibe nke ndi si
nin
ba ba snahi zme te tti
m.i mdipa di ahol dumdi yeba n a unu albunus yl edi ye me z.He nz
kiripi s li
iz e rimdedur uyor "di ye bi lmi ti.Bus z lerleSul tanHa mi t'
in ehz a de li
i ndege mi
ola nbi rol ayi me t
mi ti. yic ehi dde tlene nhkmda ronuMuz ka -iHm yun' unbi roda sna
ha pse ttirmi vebuma hkumi ye tie llignka da rs r m t
r .
l mnde nnc eka lpha sta l
naya ka la nma s,a rka sge lme ye nha ya lk rklkl arvet rl
skntla rlaha ya tta nbs bt nbe z enHa c Ar ifBe y'i,h aps e dilmeol ay nda ns onr aVa lide
Sul tanl arna rac lyl a
TRKMUS K STAR H/111
ba la nma svea i l
es iylei l
gi leni l
me s ibi let atmi ne tme di .Ni ha ye t28Ha ziran1884' deme k
oda sndaf ena la tvek sabi rs r es onr ave fate t
ti.
Ai lesinde nve oc ukl ara rasnda nke ndi a pndabi rmus i
ki ina sye time di.Ol uCe mi l,Ba t
Mus ik sida lnda al
ar akvi yol ons elis tol muveMuz ika -iHma yn' dabul unmu tur.
Ha c Ar ifBe y'ini lkhoc asZe k iDe de '
di r.lkc i
ddmus i
kde rsl erinii s eEyubl uMe hme t
Be y'de na ld.Ha mma m -z de '
ni nbus e ki nr enc isi
nde ndi ne se rlerde nba kaot uzka da r
faslge ti. Ke ndi sioni kiya ndai ke nMe hme tZe k iEf endi ,De deEf e ndi'de nde r sa lyor du.
Ze k iEf endibuk ki stidaddahoc a snagt r e reke linipt r d.De de ,k kAr ifi
dinle mi ,b ee nmi vege l
e cei nbykbi rmus ikus tas ol a ca ni are te tmi ti.Ha c Ar i
f
Be y,Muz ika -iHma yn' aa lnd kta ns onr abe s
te k rveha ne ndeH imBe y'inr enc isiol du.
Onungz etimi ndekl s ikmus ikr e pe rtua rnnbi nka da rs e ki ne ser i
nir endi .okg l
ha f
z as ol anHa cAr ifBe y,ol aa ns tmus ikye te nei yler e nilme s ipe kgbi re seri,pe k
ksabi rz a ma ndas eska yde de rces inehe me nr e ni rdi.
Ha c Ar ifBe y,bi rmus ika letini a lma snvenot a renme di .Ms te snas esgz ellii ,s t
n
birmus ikye te ne ivet a nrve rgisibi rs ana ta nla y ilebi r le i
nc eor t
a yae sizbi ri cras lbu
km t.Da hayi rmiya -
ndabi rde lika nli ke ndi nl eye nle ri ak na evi rirdi.Es kiha ne nde ler
gibie l inikul a naa tma d n,yz ndehi z orlamab elirt
is ibul unma d nvei f ade
de iikl iiol ma dn ,e ndi kpe rde le rdebi le okr a hatdol a tnke ndi s
inidi nl eye nle r
na kletmi lerdi r.
Ha c Ar ifBe y'inbe stele dii ark l
a rns ay s
n nbi ney akla ts yl e nir .Bunl a rda na nc a k
336' sgnmz ege lebi lmi t
ir.Bus aybi leba kabe stek rla ragr eyi nedekol a ykol a y
ula l
a bile cekbi rr aka mde i ldir.( 139)
Ar ka ske silme ye nmut suz lukl ar,s ara yda na yr
lmavege ridnme ler,mus ika nlay n n
de ime s ivebunabe nz e rol ayl arbubyks ana tk rmut s uzvehuz urs uzya pm t.Obe lki
Ta nr
'n nve rdiibus tnka biliye tininhe rke sta rafnda nye te rika da rde e rl
e ndi rileme me si
n-
de nr aha ts
z d.Bune de nl ebt nt e se l
liyi ,s anatnad nme ktevebe steya pma ktaa ram t.
Gnde7- 8 arkbe ste ledi i,bunl a rnhe ps inige me yef r
s a tbul a ma d ,bugrna me
ka yna nas zbul ma ktag lk e ktii e i
tlika yna kla rda na nl alma kt ad r
.
"Es erler i
ni nonka darnni ki sibykf or mdadi nd,s eki zta ne sii sedi nmus ike se rleri,
326' si se a rkf ormunda dr.Pe k okka yna nbe lirtt
ii negr es one seri" Gur ube ttigne
dnyaka ra rd "s z leriyleb a laya nKr di li
hi cazk rma ka m nda kis arkd r
.a rk lara r a
s nda
Kr dilihic az k rma ka m nda nol anl a r
nbi ra yr c
a lv a rdr.Buma ka myi r
mibi r-yi rmii ki
ya larndat e rtipe de reke ngz elr ne kl er i
nive rmi tir.Buma ka mda nva pm ol duue s erler
har ikul adegz elveor iji
na ldir.
112/TRKMUS K STAR H
Ye titirdi i r enc ilera rasndaKa nuniMe hme tBe y, Za tiAr c a,Le miAt ls ay labi lir
.Onun
sana tn na s
lva r i
s i
,s ana ta nla yn ne nkudr e t
lite ms ilcisie vkiBe y'dir.Le onHa nc yan'n
dar enc isiol duuha kk nda l
ds yl entile rya nlol s age rektir.Le onHa nc ya n,Ha cAr ifBe y
il
es ana ta rka da lya pm , oks a ydae ser i
niHa mpa rsumnot a snaa lm ,bunl a rn
unut ul ma snnl emi tir.
Birbe s tek rol ara ke t
kilenmi de ne bilir.As l
ndabuda hibe stek rognde nbugneka da rher
ark be stek r
nde iikl l erdee t
ki l
e mi tir.Ms emme nveTr kAks a us lonunr i t
im
anla yvez ev kini ngz elbirr ne idi rA140)
Me de nAz izEf e ndi
(1842- 1895)
Me de nAz izEf e ndi1842y lndaMe dine '
dedodu" Me de n"s fa tbune dende nka yna kla nr
.
Dokuzya ndaba ba sile stanbul '
age lmi l
e rdir.Az izEf endi okk kya ta" h fz" a
ba lad i ingz e lbi rse sl
eKur 'anokur kenAmbe rAaonupe kbe enmi ves a rayda
alkoymu tur .Ba ba silebe r abe rMe dine '
yedne me ye nAz izEf e ndi '
yiAmbe rAae vl t
edinmi veye t
i me s iiinbyke me klerha rca m t.
lkmus ikde rslerineKa z aske rMus tafa zzetEf endi '
d ende rsa la ra kba la d.Sul tanAbdl a zi
z,
birr a ma z angnAz i
zEf endi 'yic a mi dedi nle yere k okbe endi ii in,Me de nAz iz
Efe ndi 'yii kinc iima ml kr tbe s i
yl es ara yaa lm t
r .Sa raydabul unduuy llarda1846' da n
it
iba re nL tifAa '
n nr enc isiol du.
Az izEf e ndi ,mus ik miz indi nvel dink sml arndamuht e li
fma ka mve ekille rde ,pe k ok
sz le s erme yda nage tirmi tir.Me s elHi ca zma ka m ndaveA rDye kus lnde ;
Y ra tta zeya res ine -is adpa remeGa yr e l eke yFe lekv kfde i lsi
n reme
Gf telia rk si leyi neHi cazma ka m ndaveTr kAks a us lnde ;
Ey erh-is ite mge rdi l
-in l nadokunmaHi c r lemi dire tt
iime fg nedokunmaEyt ig- iele m
yre ledinc is mi miba riCa na nmane zre yle diimc anadokunma
Gf telia rk s,onune n oks e vilenvedi nlene ne serlerinde ndi r.He leonuns e sler l
ei
le nmi
k kbi rmi nya trt abl oka da rz a rif,uHz za m arksneka da rr e nldivegz eldi r:
140.[ )rMe hme tNa z miz a lp,Tr kMus i
ksiTa rihi- De rl
e me -1.c ilts.246.
TRKMUS K STAR H/113
Ke re me yl eme s tnek lbirni gha rabi s z lsno e m- isiya hBube z m- is afa drge le yr
-yim ha r abi s z lsno e m- is iya h
Me de nAz izEf e ndii cr krlkl adaur a m tr.yit anburvel a vta aldbi linme kt edir.
Piya nodar enmi vek zme kt eple rindepi ya node rs lerive rmi tir.Fa ka tonune nmke mme l
icr ts esidi r.
Di nvedi nd mus ikmi zinbt ni nc elikle ri
nika vr ay anbi rs a na tk rola rakhe rf ormdae ser
ver mi tir. lahi ,be s te,s ema ve a rlobe s tel
e mi tir.Bi linene serle ribi rbe s t
ei lef ark
arta dr.(,41)
e vkiBe y
(1860-1891)
Se siningz e lliivemus i
kye tene idi kka tleri eke rekMuz ika -iHma yn' aa lnd .Bur ada
bul una nhoc a larda nz e l
likleoy llardaa ynye r
der e tme nlikya pa nHa cAr ifBe y'de n
yar arlana r akmus ikmi z i
npr atikynnea i
te s aslbilg ie ldee tti.Us ta l
a
tkt ans onr as a rayn
faslhe ye tindeha ne nde l
ikya pma yaba la m tr
.Sa ray
ndi siplinl iha ya t
naa l ama ya ne vki
Be y,i s tifae de r
e ks a rayda na yr l
dvel nc e yeka darGmr kNe za r
etindek tiplikya pt.
Otuzbi rya ndaka lpdur ma snda ndol a yve fa te tmi tir.
Re ca i-z deMa hmutEkr emBe y'
inya zd veRa hmiBe y'inBa ya tima ka m nda nbe steledii
"e vkiyok"r edifli ark n ndae vkiBe yi ins yl end iii l
erisrl r.
Otuzbi ry llkha ya ts r ene vkiBe yhe pr ind neya a d. kia l
ka nlbe lkidebut a sa
sre nmr nba lcae tke niol mu tur .
evkiBe ys onyzs ene ninye t
itirdiie nbyk arkbe s tekrlar
nda nbi ridir .Hoc asHa c
Ar i
fBe y'in artabe stec iliindea t rge nile ten,t ama ml ayanvebunue r i
ilme z
yks e kl ieul a tr
a ne vkiBe yol mu tur .
evkiBe y arklarnda ,s z les esi
nuyu upka yna ma sn ,me s
el u okme hurHs eyn
ark daol duugi bit itizveha s sasbi ritinai leba a rm tr:
Ne d irbuha le ti
ne yme hc em li
m?Ama ns ylepe ria nol duh lim.Tke ndia kl -e ndi em,
haya lim,Na slk yds a naoka nlz lim. Dr .Me hme tNa z m'z alp,Tr kMus iksiTa rihi-
De rle me -1.c il
t,s .256.
114/TRKMUS K STAR H
evkiBe y'i ark l
a rndags terdiiha rikul adez el l
ikl eriyl e,kendi sinde na ltm y lnc e
lmol a nmode rnl ie d'iny a ratc
s Sc hube rt'ebe nz ete biliriz.OdaSc hube rtgi bihi sl
e rinin
btns c akl n,i nc elii ni a rkl
a rylat ere nnme tmi ,600' eya kn a rkbe ste l
emi ve
niha ye tod aSc hube rtgi bige nya ndal m tr .
evkiBe ymuht elifma ka ml a rdanyz le rce arkbe ste lemi ti
r.Ya lnzU a kma ka mnda n
200' de nf az lae s eriva r d rd,bi rma kam e reve s ii eris i
ndebi rbirinebe nze me yenbuka dar
eserbe ste leye bilme ka nc a kms tesnabi rka biliye tini idi r.Buz ellikba kabi rbe s t
ek r
da
yokt ur .
Be ste k rlkye t
e nei nin okg lol duu,ya rms a attebi rbe st
e,ha t
tagndes ekiz-one s
er
beste le diis yl eni r.Ni teki me vkiBe yl mneya knbi rt ar
ihte;
Ar z'al ykde ila mmahne rim,
Na iz a nebi nibul due se rim.de mi tir
.oki yiha ne ndeol duunu,t emi zvegz els l
bunu,
eitlika yna kl arbe l
irtme kte dir.Ot uzbi ry llkbuge nmr n,ony ll
ks re sii indeor taya
koymuol duu1000e s erde ngnmz ebi rbe ste,bi ryr ks ema ol ma kz ere210' aya kn
ark sge le bilmi tir.(142)
Ma hmutCe l ledd nPa a
(1839- 1899)
Mus ik yinl mus iki ina sDe ll
l-z de sma ilEf endi 'd enr endi.Za ma nl age nibi rre pe rt
uar
edindi .a da ol anTa nbr Ce mi lBe y,Ke me n e-c iVa s i
laki,Le miAt l
veda habi r ok
sana tk r hi ma yee tt
i.Onl ar da nya r arl
and .Se s igz eldivet emi zbi rs lplaokur du.Tr k
Mus ik sika da rol ma sabi l
e ,bi razBa tMus iksiyl edeur a mvebus ana tdat an ma ya
alm t
.
Birmus ika letikul l
a na ma ya nM.Ce l
le ddi nPa a,ge e nyz yl
nye ti
ti
rdi ine ml ibi r a
rk
bes- tek rm z dr.Be ste ciliindeHa cAr ifBe yvee v kiBe y'
ine tkileris ezilir.Es e rl
erinde n
yirmibe a rksgnmz ege lebilmi tir/143)
Dr .Me hme tNa zmiz al
p,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -1.c ilts.260.
Dr .Me hme tNa zmiz al
p,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -1.c ilts.261.
TRKMUS K STAR H/115
Hoc aZe ka De deEf endi
(1824- 1899)
Me hme tZe k iDe de , sta nbul 'unEyubs e mt indedodu.Amc as
nda nh fz,ba ba s
nda nya z

ders leria ld.Ondokuzya ndaha fzol du.Za ma n n nlha t
tat
Ka zaske rMus tafa zze t
Efe ndi ,ke ndi s i
neya zde rsleria lma ki inba vur a nge nha f
zge ri evirme mi ,nc ebi ril
hi
okut a rakbe e nmi ,s onr aya zde rs l
e r
ineba latm t.Byl ecebubykha tvemus i
k
ustas nda ns lsvene s ihgi biya ztrle rinini nc e likle rinir enmi ,ayr
c ahoc asnnmus i
k
ileilgi litak dirvet e vikl erinema zha rol mu tu.
Da h aoy l
la rdaZe k iDe de 'ninnya yg nla m vemus ik evr elerinin,s ana ttan
anla ya nla r
ndi kka tini e kme yeba lam t
.
1868y lndaya ni44ya
ndai ke nYe ni ka pMe vl e-v ha nes ie yhiOs ma nSe laha ddi nDe de 'ye
intisape de rek" Me vl evi "ol du.Ye ni kapMe vl ev hane sinde yinha nl-nda nba kaBa hariye
Me vlev ha ne sine 'dekudm- zenba ol duve" ile "sinidol dur arak" De de"likunva nve ri
ld i
.
Bt nbunl a rda nba ka1884' tet ayi re dildi iDa r
a fa kal ise simus i
kr e tme nlii nis on
gnl e r
ineka da rde va me t
t i
rdi.
Ze k iDe de ,H. sma ilDe deEf endi '
nins a na tyol undaa t
r ake ndiye te ne inde ndoa n
bira nl ayveka vr ay lar itim,me lodi , eki lol ara kbi rtakmye nibul u larvez ellikl er
ka t
m tr.Bun aa yr caHi c az-k rma ka m nave rmi ol duume l
odi ks eyirveha re ke tin
ka rakte rist
ii nivee s tetii nidei l
vee de bi li
riz .Hi caz k ryr ks ema i leFe ra hna k
ma ka m nda kibe stet ambi rkl sikf orma nla yi lebe s tel
e nmi t
ir.Anc akFe rahna kyr k
sema ninr itmi kveme lodi kz ell
i ionunr itimveme lodiz evki ningz elbirr ne idi r.
Bunda nba kahe ri kie s erdedeFe ra hna kma ka m nns e yirveha re ketineve rdiika rakte r
,
a kirAaveH. s ma ilDe deEf endi '
de ns onr abuma ka mada haa k c,da haor ijina lbi r
renkl ilikge t
ir mi tir.
Ze k iDe de '
ni nbe s tec i
liks lbundaDe deEf e ndit avr nnt es i
rle r
iol ma klabe rabe r,obut a vr
ves lbas y l
e dii mi zgi bibi rtak mye ni li
kl ervez ellikle rut ma ks uretiylekl sikme kt ebin
olu ma sndae ns onr ol oyna m vebuyol uns ont ems ilcisiol mu tur.
Ze k iDe de ,e ser okl uub ak m nda ns tadDe deEf endi '
de ns onr abi rincihe ce yia l r
.e it
li
ma ka mveus ller de yi n,na k ,il hi,dur ak,k r,be ste ,a r-m$>iyz lercee serbe s t
e lemi ti
r.
Hi ca z-A iran,Ba ya ti-Bs elikma ka ml a ronunMu la rdr.
116/TRKMUS K STAR H
Al ii rg ni '
de ns onr ae n okdi ne serbe stele ye n" s taflkme rtebe sineul a m bi r" Hoc a "
be stek rdr.Gnmz e260ka darbe stesige lme siner ame n500' de n oke s erbe ste ledii
bilinme kt edir.<144)
Ba zgz l
e ml ereda ya nla raknot abi lme di ii leris r lm tr .Ba zlarnagr ei seBa tve
Ha mpa rsumnot asnbi lirdi.Es kige lene kl ereba l bt nus talargi biZe k iDe dedenot a
bilme siner a me nbi lme zg rnmvenot ayas ks kyaba lka l
ma nndor uol ma dn
anla tma kis t
e mi ol a bilir.He rhaldenot a nnmus ikmi zinbt ni nc eli
kl eri
niya ns tma dnda
bilenl erde ndi .
Ze k iDe de '
ni nbi rz elliidee skivede e rlimus ike serlerimi z ie ndor u e kliyl ebi lme sive
bunl a r
ye titirdiir enc i
leriner etmi ol ma sd r
.Ba l
c ar enc i
leriunl a rdr:Ol u
Ahme tI rsoy,Be yl ik i-z deAl iA kBe y,Hs eyi nFa k- r
eddi nDe de ,e vkiBe y,Ahme tAvni
Konuk,Dr .SuphiEz gi ,Dr .Ar ifAt a,Mua l
limK z
mBe y,Ahme tR si
mBe yveRa ufYe kta
Be y'dir .^45)
Ha c iFa i
kBe y
(?-1890)
Ha c Fa i
kBe ydea a be yiSa li
mBe ygi bibi lme di imi zbi rt ariht es kda r'dadomu tur.
r e nimde re cesivene relerdeokuduunubi lmi yor uz .K kya ndaEnde run'aa lna rak
mus ikyiDe lll-z dei sma i
lEf en- di'de nr e ndi .Ende rnAl iBe yveHa cAr ifBe y'inya kn
arka da yd .
Ha c Fa i
kBe yXI X.yz y l
ne ndi kka tede e rvebud ne mi nkudr e t
li,ba
a rl
be stek rlarnd anbi r idir.Mus ikmi zindi nvedi nd k sml arnda yinde nil ahiye ,k r'
da n
ark yaka da rbi r oke serbe stelemi ti
r.
Ha k kndabi lgive renba ze se rl
e rde ,Ha c Ar ifBe y'ine tkisindem bi rbe s
te k rol a rak
gs terilme s iki ise lbi rgr t
r .Bugr nts ineHa c Fa ikBe y,e s
e rl
e r
ini nhe rt rneke ndi
da mga snvur muolbi rs anatk rd r.
yibi rne yz envegi riftze nol ma snar ame n,da ha okus t
abi rne ndeol arakt a nnd .Sa lim
Be ygi bis aze s eride ils ze se rleribe stedi .Ye g hveDg hma ka ml arndai kiMe vle vyini
beste le mi tir.M bi lme di is a n lanHa cFa i
kBe y500 '
de n oke se rbe stele mi ,bunl a rda nl
kada r gnmz ege lebilmi tir.Bykbe stef orml arn ns onus tasdr.
iirledeu ra m vee serle rinin oununs zler inike ndi s iya zt
r.i i
rdekul land Tr keo
zama nkia nlay agr eda has a de dir,ha okha l
kz e vkvea nl a ynaya knbi rdi liva rd r.
iirler inde" F" ;ma hl asnk ulla nm tr.( 14 )
144.KJ sikMus ik mi zins onus tas ol anbubyks an atk rn okh zlbe s teya pt onu
yak nda nt an ya nl ar,z ell
ik leol uAhme tI rs
oybe l
irtmi tir.Ol ui l
eBa hMe vl e vha ne sinden
evinege lin ceyeka da ronda ki kai inde ,ke ndi sineve ri
le nbi ri r
i88z ama nl bi rus lol an
"Da rb- Fe tih"us lndebe ste lemi tir.Ya lnz150' fa zlai la hi siolduu,bi r oke se rini
Da r afaka 'yagi der kenyol dabe stele diis yl ' ^r' Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksi
Tar ihi- De rleme -1.c il
ts .262.
146.r jrMe hme tNa z miz a l
p,Tr kMus iksiTa rihi- De rle me -1.c ilts.266.
TRKMUS K STAR H/117
Ende rnAl iBe y
(1831-1899)
Ha n endeAl iBe y,Ka d kyl Al iBe y,Ende rnAl iBe y,Ke lAl iBe ygi bii s i
ml erlea n la
nAl i
Be y,ge enyz y lnye titi
r diie nbyks esic ra clarnda nvede e rlibe st ek rlar m z da n
biridir .Szmus ik mi zinge le ne ks eli crat elcnii neke ndiduyuvei fade sinideka t
a ra k,bu
ze llikle rida has onr age leni c ra claradaa ktarm tr.
AliBe ys arayda na yr l
d kta ns onr ae vle ne rekKa dky '
deot ur du.Bunda ns onr aZe yne pK mil
Ha n me fendit ara fnda n,a ydayi rmia ltna yl
klaka lfalar amus ikhoc asol ara ka lkonul du.Bu
hizme tiot uzy lka da rde va me tti. kike zM sr
'agi tmi tir.
okha reke tlibi rmrs re nAl iBe y,ya ads r e cea ra nm vet akt i
re di lmi ,bykpa ral
ar
kaz anma snar ame nt ut ma s nbi leme mi ,ge imi nis al ama ki ine vinine ya l
a rns atm ,
sony lla rns knt i indege irmi ,me ra kllaraa zbi rc re tlede rsve rme kz or undaka lm t
r.
Ha y lir enc iye titirenAl iBe y,1899y lnda68ya ndaha ya tagz leriniyummu tur .
AliBe y,ha ya tboyunc a ada ol ans ana tkr l
a rca okk ska n lm ,s esini nboz ulma s iin
trlhi lele r
eba vur ul duui ler isr l m tr .
Gnmz e40ka da r arksge lenAl iBe y,k rs a ka ll
, uz unboyl ubi rki ms e ymi .C47)
NikoosAa
XIX.yz y l
nye ti t
irdi is t
a tla r
da nbi r i
s ideNi koo sAa 'dr.Ke ndi si sta nbul lubi rEr me ni
vata nda m zd r.Ni koosAa ,be stede nz iyade ,bi lha ssa ark larylat an nm tr.Ke ndi si
sma ilDe deEf endi '
ni ne ni s tida tlvee n al
ka nt aleb es iol mu t
ur .K kya nda nbe ri
eitlis azlar a lma yr enmi vebi lha s sat anbur daus tabi ri c racol arak hr etka z anm
t.
Niha ye t,de vr inine nbyks ta ds a yla nDe lll-z -d e sma ilEf endi 'yeba vur upke ndi si
nde n
mus ikme ke tme ki s t
e di.De l
l l-z de ,e vve l
onunt anbur a l

ndi nleye rekbe e ndif akat,
ark okuyu unai tira ze tti
.Zi rage nNi koos '
un ives iboz ukt u.Bununz erine :" Aa ,
bende nme
ka lma ki sterse ne vve laTr k er en! "de mi tir.
BuNi koosAai i
ni lkbykde rsol du.Mus ik yeo lanf e vka ldeme r
a kveDe ll l-z de'
de n
mut la kade r
sa lma ka zmiyz nde nNi koosAage cegndz alpTr k esinii lerle tmeye
ve ive sinit ama me ndz eltme yemuva f fakol du.
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -1.c ilts .267.
118/TRKMUS K STAR H
s tad nnl mnde ns onr a ,odabt nt a l
e beler igi bibi rt ara fa e kilmi ti.Zi r aa rt
kOs ma nl
saray ndaTr kmus iks iya va ya va i t
iba r
nka ybe diyor ,Ba tmus i
k sionunye rinia lma ya
balyor du.Ni ko- osAa ,mz iks eve rle rceda imaa r
a nr ,s or ulur du.Uz unmr nns onlarna
dor uDe deEf e ndime ktebi ni ne npa rlakmme ss illeri
nde nbi riol ara ka ya kt aka lm t.
NikoosAat a nbur dadabi rokt a lebeye tit
irmi ti.Bunl arne nme hur uYe ni ka p
Me vl e vha ne sie yhiCe laleddi nDe deEf endi '
di r.Ni koosAa ,onunhe mt a nbur dahe mde
mus il
dna zariya tndahoc asd r
.Bus ur etlea ynde rg h ame ns upbul una ns tad
Ha mma miz de sma ilDe deEf endi '
de na lm ol duuf e yzi,yi nebude rg hn e yhiol a n
Ce laleddi nDe deEf e ndi 'yea kta rm ol du.
Sevi lenbi roke s erle ria ra snda ,e nf a zlar abe tgr e n ivet utula nHi ca zma kam nda ki
sark dr.(
148)
Ta nbur Al iEf endi
(1836- 1902)
Ta nbur Al iEf endi ,1836y lndaMi di ll
ia da sndado mu tur .stanbul 'dadz e nlibi rme dr
ese
eitimigr pbi lgi sinii l erlettikt ens onr amus ik a lma larnaba la d.Ta nbur a lma da ki
virtz itesi,s esini ngz e llii,di nkonul aravukuf uveokuyus lbununa sa l
e tine de niile
Sul tanAz i
zz ama n ndas a rayaa lna ra kme z zinlie ,d a has onr a" KudsPa yesi"ve rilerek
ikinc iima ml age tiril
di .1862y lnaka da rbugr evi ndeka ld.Sul tanI I.Abdl ha mi t'inta
hta
ge iinde ns onr a,1885' debi lme dii mi zbi rs e be plei z mi r'
ena kl edildi kte ns onr a,bi rs re
Ma nisa '
daot ur mu sadas onr ada ni z mi r'eye rl
e mi vea yn ehirde17y lya
a dkta ns onra
alt
m a lt
ya nda1902' de lm t
r .
AliEf e ndimus ikde rsle riniEnde rnL tifAa ,Ye nika pMe vl eviha ne ,e yhiSe laha ddin
De d e,Ka nunR z aEf e ndii leSt lc e liAs
mEf e ndi '
de nadi .Ta nbur ui seK kOs ma n
Be y'de nr e ndi.r endi kl erinike ndika hi li
yves a na ta nla ynns z ge cinde nge ire rek,
kls i
kt anb uri cra sn nbykus ta lrnda nbi riWh. (1 49)
Birbe s tekrol arakmus ikmi zine ni libe stek rlarnd anbi ri
d1Be stelemi ol duukl sik
eki l
de kie s er l
erive ark lari les a mi mibi rPr izmi nhe yec anl arn,c o kul arns e sl
e ndirmi
olanbude e r l
ibe ste km z,mus ikmi zi
nkl sikka idevege lene kle rii erisindeye ti
mi ve
biz
'
4 -Ba kiShaEdi bol u,nl Tr kBe stek rla r
,s .91.
""Bubykus taAks a ray '
daTa nbur Ce mi lBe yind ebul unduubi rme cl
is t
e,dade likanl
l
k
a ndaol anCe mi lBe yihe ye ca nl adi nle dikt envet it
r eye ne ll
e r
iyz nok a
d kt a
ns onra,
"Evl ad m,bunc as e ne dirbus az bi ra z ala rdm;e h! ybyl ebi razye ndi kdes a nr
d m, i
mdi
senidi nle dikte ns onr abi rda hat a nbur ue li"a l
ma ya ca m"di ye bilmi t
ir.Es kit anburi c r
as
n
Ta nbur Ce mi lBe y'er e t
e ndeEf e ndi '
di r.
TRKMUS KSTAR H/119
lerebi rbi ri
nde ngz e le se rlerb r alc m tr.Bi ra kma ce rasnnma hs lol an" Suz i
dil"
ma ka m nda kibe steves ema ler i,ge r ekte nya na nbi rgnl nk vlc mvea levle riiler lm
gibidi r.Za te ns uz idi lma ka mge re kke limege re kme lodi kka rakte riba k m nda nya na nbi r
gnl ns cakl ns e sl
e ndi rme yee nuygunma ka ml arda nbi ridir."
Not abi lme di ii in,e se rleriniol uTa nbur Az i
zMa h mutBe ynot a yaa lm sada ,bu
kole ks iyonAks ara yya ng nndaya nm ,s onr aye nide nde rle nmi tir.Ka ype seria zdrve
gnmz e110e se rige lmi tir.oks e ribe s teya pa bi lenr etke nbi rbe s tek rdr.Me se la,
Suz idilma ka m nda kit a km nbi rr ama zana yboyunc abe s t
e lediis yl enir .
Kl sikokul unbt nge le ne kler ineba lol ma s nar a me n,e serlerindeba zye nibul uve
heye c anl ar
ni zler idi kka ti eke r .a r klarndage ne llikleHa cAr ifBe y'ine tkisiol duuka bul
edilir.( 15 )
Ne y zenAz izDe de.
(1840-1905)
Az izDe de, oke skiy lla rdaya am ol ma ma kl abi rl
ikt e,ha yatha kk ndabi l
gile ri
mi z
olduk as nr l
dr .oc ukl uunuvei lkge n liky llarnna slge irdii ni,ha ngiokul la rda
okuduunubi l
mi yor uz .Ge n liindeM sr '
agi de r
e kKa hireMe vl ev hane -si
ndebi re yhten
neyvei l
kmz i
kde rs l
e rinia ld.M sr'danGe libol u'yage l
e nAz izDe de ,bur ada ki
me vl ev han eni n e yhiHs a me ddi nDe de '
yei ntisa pe d e rek ile si
nit a ma ml adve" De de "oldu.
Ge libol u'da n stanbul '
age lereks kda r'
aye rle ti
.
okye tenekl ibi rs a na tk rol a rakk s as re dei le rl
e di;gi t
tik eus t
a -laa rakvi r
tz l
k
de rec es ineyks e ldi.nc ele ris kda rveGa l
a t
aMe vle vha ne le ri
ndene yz enba
lkya pt
.
Da h as onr aBa ha riyeMe vle -vha ne s inde al t
.
Tr kmus iks i
nint an d e nkudr etline yz enl erde ndi r
.r e nc isiNe yz e nEmi nEf e ndibu
saz ni yibi rus tasol ma n nye tkis iyl e" Be nbyl ene yz engr me dim,be lkie slftada
ge lme mi tir."di yor .
Az izDe de 'ninbe ste k rlkt akiba ar s,s azmus ikmi z
ea i
tol a ne serler inde na nla l
r .Bu
ese rle rbugne n ok a lna nvedi nl e ne ne se rlera ra s
ndaye ra lm t
r .z e l
likle
ma ka ml arm za nla yveka vra y ,bunl arbt nhus us iye t
le riylee s e rlerindebe li
r tme si
ba km nda n,Az i
zDe de 'yibude vr int a nbur Os ma nBe y,Ne yz enSa limBe ygi binl
be ste k rlar
na ras
ndas ayma kvea nma kge re kir.
150.Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -I .c ilts .273.
120/TRKMUS K STAR H
Az izDe de 'nine nt an nm r enc ile riNe yz enveHa t
ta tEmi nYa zc,Sa n-turZi yaBe yve
ksabi rs r ede rsa la nRa ufYe kt aBe y'di r
.Be s t
e k rola ra kf a zlave riml iol ma m t
r .Sa z
sema l
e riniOs ma nBe y'inpe revl er ii inis tekz e rinebe s t
e ledi is yl e nir.Sa ze se rlerininbi r
bl mka y ptr.Bi rpe re vii lea lts azs ema bi linme kt edir .
( 151)
Le yl Ha ni m
(1850- 1936)
Le yl Ha n m1850y lnda s tanbul '
dadomu tur.He ki mba s ma ilPa a'nmk zdr .
oc ukl uundas ara yaa lnm veha ya tnnye dis e ne s
inibur a dage i
r mi ti
r.Le ylHa nm' n
ilkt ahs ilvet erbi ye sibumuhi tteba lar.Da has onr a18 60' daba ba silebi rlikteGi rit'egi tmi ,
ora daKa nt aks asii smi ndebi rka dnpr of esrde nRumc a,Fr ans zc ade rs l
e rialm tr
.Ba ba snn
ikinc ide faki z mi rva lilii nde ,vi la ye tme ktup umua vi niGi r it
liS r r
Ef endii lee vle nmi tir
.
Srr Ef endi ,sonr a da nve zirlikr t be s i
neka da ryks e l
mi ol anvee de bi ya tlame gulbul una n
Srr Pa a '
d r.
Le yl Ha n m,ha remves e lml kla rnBa tyape nc e rea t
ve oks es limus ika letle r
ininl o
oda la rda alnma yaba lad bugnl er dei lkpi ya node rs ia l
a nla rda nbi ridir.
Fa ka tos ar ayage le nTr kMus ik sis ta t
larnda ndaf a yda l
a nm vea sl hr etinibumus ik
saha sndaka zanm tr .Be s t
e krMe de nAz izEf endi ,Le ylHa n m ne n okf ayda la nd
Tr kMus ik sis tatla rn- da nd r.Aynz ama ndagz e l
,ma n lvez arifbi rka dnol anLe yl
Ha n m ne v istanbul 'une nt a nnm ves evi lmi mus iki ina slarn nt opl a ndbi r
sana tma hfiliha l
inia lm tr.Onune vi nede va me de nler inbi r ouke ndi sine kt.Bunl arn
ara sndabi r okbe stek rlari lha ml a rnbi zza tbu a i
rb es tek rda na lrla r,ka lpl erinde kigi zli
alamus i
kva stasyl ai fa dee tme ye a l
r l
a rd.okz ekiveha s sasbi rka dnol anLe yl
Ha n mke ndi sii inya npt utu a nbue de plivet erbi yelis ana tk rlarai ltifa tede r,onl a r
n
duygul a rnahr me ttekus ure tme z di.
Le yl Ha n m, e i
tlima ka ml a r
da200ka da r arkbe s
te lemi tir
.Ge ne lol a raki yibi rme lodive
rit
imduygu sununma hs ul ve okha ssa sbi rka d ng nl nnt emi z ,sa mi mil iriz mi nins e s
ha linde kit e zahr le riol a nb ue serle r,s onde vrint e kka dnbe stek rnac emi ye ti indel yk
olduui lgivene mika z and rm tr.
151.Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -1.c i lts .274.
TRKMUS K STAR H/121
Le yl Ha n m ne serle ripi ya sadavekons ers alonl arndaoka da r okpopl erol a ma m tr.
Bununs ebe biis es lbunda kiyks e kvehe rz evkea kol ma ya nbi ra zmphe m,bi ra zka pa l
,
faka ta labi ldiinc ei nc evede r i
nbi rz evkt ir.a r
k laryl ehe rs a natk rta rafnda nkol ayc a
okuna ca kba sit
likver aha tlkt ade il dir.Uz unme kv e a l
ma larai ht iya gs terir.<152)
Me hme tCe laledd nDe de
(1848- 1907)
Me hme tCe lleddi nDe de ,1848y lnda s
ta nbul 'daYe ni ka pMe v-l ev ha nes i
ni nha re mi nde
dodu.Ba ba sa ynt ekke ni n e yhiOs ma nSe -laha ddinDe deEf endi di r.Abdl ba kiNa s
rDe de
dede s i;Al iNut kDe dei leAbdr rahi mKnhDe deb yka mc asd r.Ar a p a ,Fa rs ave
Frans zc abi lirdi.
1870' deba ba sn n e yhl iif iile nb rakma s z erine ,Me vle vha ne yions eki zy lyne tti.
Ba ba sn nl mz e r
ine1887' de eyhol du.
Tanbur alma snBykveK kOs ma nBe yle rde n,ne y alma sn,e ni tes iHs eyi n
Fahr e ttinDe de 'de n,di nmus i
k yit eleke de n,di nd mus ik yiTa nbur sme tAai leNi koo s
Aa '
da n renmi ti
r.M.Ce l leddi nDe deda haons e kizya ndai ke ns l
mi l
iml e rdeve
mus ikdet ema yze tmi ,a dnkl tr l evr e lereduyu rmu tu.
Birbe s tek rol a rakdi nmus ik mi z e" dg h"ma ka m n dabi r yinhe diyee tmi ti
r.Bu yinin
birz e ll
iidol a ys
yl abe ste lendi iy l
la rdae letiril erehe de fol mu tur.Ce lleddi nDe de
Efe ndi ,bu yindebykde de siNa yOs ma nDe de 'ni nHi c azma ka m nda ki yinini n
me lodi leri
niDg hma ka m nna ralkla rnagr ea yne nkul lanm tr.El e tirilerz e rine
re nc is iRa ufYe ktaBe y, a rala rndahi biri likibul unma ya nbui kima ka me lea ld n ,
bununkol aybi ri ol ma d n,kudr e tlibi rmus ikbi lg isines a hi pol ma kge rekt i
inis yl eye re
k
hoc as ns avunmu -tur.('53 )
;Ba kiSh aEdi bol u,nl Tr kBe stek rlar,s .139- 143.
'
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De r l
eme -1.c il
ts .275.
sekiz inc ibol um
XX.YZYI LDATRKMUS K S
XX.yz yl
nba nda ngn mz eka da rge enz a ma ndi limii indeTr kMus iksia dna
yap lm ola nge lime le r,ol uml uyadaol ums uz aba lardadi kka ti eker .1936y lndaa
lan
Anka r aDe vl etKons erva tua rndabi imver etimpr ogr a mgznnea lnd nda ,de vl eti
n
bui ie lea lma ya c aa nl a l
m t.s t
a nbul 'dade ne ne nveTr kMus iksiKons erva tua rol an
D rl elha n,da has onr aba ar sz laur atla rak sta nb ulBe le di ye sinede vr e dilmi veke ndi
kade r inet erke di lmi t
i. tebus ra l
a rdat e kni kbi rge li meol a n" r adyoc ul uk"da ok
gec ikme denl ke mi z egi rmi t
i.Aynpr opa ga ndabur a dadae tki sinigs te rmi ,Tr k
Mus ik sininya y nbur a da ndaya sa kla nm t
.
But ari hlerdemus i
kt a rihimi zi inha y rlbi rge li meol du.Buge limei in,mus ik
sana tm z
na ya kt aka lma sns a la m trdi ye bi liriz.1938y lndahi zme tea l
a nAnka r a
Ra dyos ur e timka dr os u, ei tims istemi ,s a na t
tadi sipl i
na nl a y vec iddi ye ta
s nda nbi r
kons e rva tua rgi biha r eke te de re k, ada bi ra nla y las ana tk rye ti t
irdi.Mus ikic ra s
naye ni
birdz enve rildi ,not akt pha ne s ikur uldu,r adyoa r i
viol u tur ul du.Te kt ipbi rnot as istemi
ii
n,r a dyoe vii indebi rma tba abi lekur ul mu tu.Bu a l
ma la rt amve riml iol ac as
ra larda
eitline de nle rleya rb ra kld .Anka raRa dyos unun a l
mas istemi ndebugnbi lebugz el
anla y ni zlerinibul ma kmmkndr .
XX. yz ylTr ki ye sineda mga snvur an,Tr k'eTr kol duunuha tr
latan,l kemi z i ada l
k
dz eyi neul a trma ki inhe rt r lr iskigz ea lara kbi rs e ri" ink l p"ya pa nAt atrke lbe tteki
Tr kl ea itz ellikle riveTr ks a na tngr me zlikt e nge le me z di.Bubyki ns anhe rs ana tI
dalndaTr k'eha stmi z lerins ilinme sinii stemi yor du.Odne mdeor tayakonul muol an
resimvemi ma re serler imi zdebud nc e ni ni zle rinibul ma kmmkndr .Bud nc ede n
hare ke te de rekt ar i
hvedi lku- Ir a ml a rnkur mu ,z ellikleTr k e'ninyc e ltil
me sinihe r
f
rsa ttadi l
eIge t
ir mi ti.Yuka r dadabe lirtildiigi biAt atr k,uyga rl
kde i t
ir me yi leil,
millva rl
kla rm z ada uyga rlkdz eyi ne
ka rtma ya ma lanm t
.0ha ldeAt atrk' n
Tr kMus iks iha kk ndage r ekgr ne y- Idi ?
124/TRKMUS K STAR H
ur as bi rge r ekt irki ,At a t
r kTr kMus ik sininpr a tikynl er ini oki yibi liyor du.Bukonu
il
ei lgi lipe k oka nvegz le ml e rva rd r.Ayr cabus a na thorgr me mi ,he rz ama nz e vk
alara kdi nlemi ,bt ni ddi ala rna ks inea le yhi ndedehe rha ngibi rs zs yl eme mi tir.Syl ev
vede me l
e rindebukonui lei l gilit ekc ml eyokt ur .
Bugnkd nc evet el kki ler deol duugi biba z ye ni l
ikl eret ara ftard.Mus iks ana tm z
Ba t'
da na yne nkopyae de r ekde i l, ada uyga rlkdz e yine ka rtma ki s te mi
t i.
Konu ma larndabudor ul tudaba z iar etl
e rdebul unmu tu.l mnde ns onr abukonuda ki
ist
e i,z e l
likl eilledeBa tmus ik siniol duugi bia lal
m,ke ndimus ik mi z ib raka l
m
ekl i
ndeyor uml anma ya a llm tr.Bu eki ldeba l
atlanka mpa nya yabi r oks ana tk r
katlm ,a kla lma zya z larya ynl anm tr.( 154)
XX.yz y ldaTr kMus ik sii inol uml uge li
me le ride yl es rala ya biliriz :Enne ml i
alma la rda nbi riTr kMus iksina z ariya t
n ni nc elen me s iilei lgi l
iya y nla rdr.e yh
Ce lleddi nEf e ndi,Hs e yi nFa hr eddi nDe devee yhAt aul l
a hEf e ndi '
ni nba lattRa uf
Ye k taBe y'inya ptya ynl arlat a ntt,da has onr aH.Sa de tt
inAr e lveDr .SuphiEz giile
ilerlettiiTr kMus iksina z ariya tinc ele me lerie nne ml ige li
me lerdi r.Bu alma la r
saye sindemus ikmi z i
nna za rynbe lirlendi ,me vc utkl sikbi lgiler ada i lmi n nda
gz de nge irilereks ist
e ml e tiri
ldi .Byl e ce" Ar e l-Ez gi-Uz di- lek"s istemidomuol du.Bu
gr nd ndaAbdl ka dirTr eveda haya k nz a ma nlar daKe ma l lericida hade iik
gr le ri leris rm lerdi r.
Mus ikt a rihimi zeilke la tanRa ufYe ktaBe y'di r.Son r
a da nSuphiEz gi,Sa de tt
inNz he t
Ergun,Sa de ttinAr el,Me sutCe mi l,Ru e nFe ritKa m, Ve c diSe yhun,Sa dunAks tBa kiSha
Edi bol u,Ma hmutRa g pGa zimi ha l, sma ilBa haSr elsa n,Ha yriYe nign,Ha yda rSa nal,
Avnins an,Y l
ma zz t
una ,Emi nOnga nveda haba ka larbukonudade e rl
ie serl
e rve
ince lemeya zla r
ya ynla dla r.Bunl a rne nt annm lar:
nl Tr kBe st ekrlar,500Y llkTr kMus ik si,20.Yz ylTrMus ik si,Mz i
kve
Mz isye nlerAns iklope di si, limveMus ik,Tr k
154.Oys aAt atrk1930y lndaDol ma ba h es a ra y ndaya pla nbi rmus ikt opla ntsndame ta
l
tekne lit anbur alanSe laha ttinP na r'a" Bus a zde i ti
rini z!..
Bundabi z ima na ne vi
tanbur umuz unha ssasiye tiyok"di ye rekbumus ik yenede recevukuf ubul unduunu
belirtmi ti.
Me sutCe mi l, Ce vde tKoz a nol u,Ve ciheDa rya l,Re fi
kFe rsanda nol u anbi rtopl uluu
Flor yak kndeka bule de nAt atr k,r dnEmi rini nunut ama d Tr kMus iks ikons erini
n
ayn ndi nle me ka rzue tmi vedi nl edi ktens onr a unls yl emi ti:
"..
.i mdia nlyor umL. Bi z okde fabumus ikni nha ssasiye tinibul am yor uz . t
ebu
dinle dikl e r
imi zha ki kiTr kMus ik sidirvehi phe sizyks ekbi rme de ni ye 'mus i
ks idir
.Bu
Mus ikyibt ndnya nna nl ama sl z
md r.Fa ka tonubut "dnya yaa nl ata bilme ki in,bi zim
mi lletebugnkme de ndnya n ns eviye s inyks elme mi zl z md r."
At atrkhe rve sileilea lt
n iz erek" He rme sse se mi zdednyal s ndeba arul ama m z
"
belirtmi ,b a ka l
a r
n nki nia yne na lalm,ke ndiuyga rl
m zt er ke de lide me mi tir.
Yi neAt atr kmz iklei lgi liol arak:" Mz ikde ni ldiiz a ma nyks ekduygul a rmzya ayve
anla r
m z
ni fade sinibul anbi rmz ikmur a de diyor uz"de mi t
ir .
TRKMUS K STAR H/125
Mus iks iAnt ol ojisi,Tr kMus i
k siKi mi ndi r,Tr kMus ik siAns iklope dis i,Tr kMus i
ksi
Lga ti,Me hte rMus il
ds i,Be kt aiNe fesleri, stanbulKons e r
va tua r Ya y nla r,Ha lk
Mus iks ind eus ller,Yur t
ta nSe sle r,Tr kMus ik siBe st
e k rlarv. b.e se rlers ayla bil
ir .
XX.yz y lnba nda nbe ribus a na tac iddi ye tl
ee ilmege rei niduya nl ar nnol uml u
sonu large deol sagr l m tr .Me t
otlu a l
ma nnya r arl
a nbi lindi inde n,Tr kMus iksi
saz l
a rz erineme totya zma al
ma lardi kka ti e ke r
.Al iSa la hiBe y'inUdme todu( 1910) ,
ZiyaSa n- tu r'
u nSa nturme todu( 1910- 1947) ,Aynki ininNe yme todu( 1947) ,Abdl -kadi r
Tr e'ninKe ma nme todu( 1913- 1921) ,Fa hriKopuz 'unUdme to- du( 1920) ,Suphi
Ez gi'ninTa nburme todubu alma la rar asndas a ylabilir.Da haya k nz a ma nl ardaMut lu
Tor un,Ci nu enTa nr
kor ur ,Ne vz atSme r,Hur itUnga y,Cne ytOr honde erli alma l
a r
yapm lard r.Ya plma kt ao lan a lma lardas evi ndi ri
cidi r.('55)
BOLAHENKNURBEY
(1834- 1911)
Mus ik alma la rna okk kya l
a rdaba la ya r
a k an nnl us talar
nda nya ra rl
a nd.
Di nd mus ik yida ha okDe ll l
- za de sma ilEf endi '
de n,di nmus ikyii s
e eyhR za
Efe ndi '
de nr e ndi .Mus ikbi lgi sinime ns ububul unduuMe vl ev ha ne ler
dei lerl
e tti.
Ha fza sndas akl a d es erle rin okl uui lenl yd.okt iti
zbi rya ra dl
taol a
nNur iBe y,iyi
birha ne ndeveor tade rec edebi rne yz enol duuha lde ,Tr kMus ilds itarihindebe stek rl
ve
hoc a l
a s nda nne ml ibi rmus ikiina str.
Di nmus ika lan ndaBus e likveKa rc
a rma ka m ndai kiMe vl evi yi ni,dur a kvei lahi l
er
bes telemi tir.Di nd mus ik mi zinhe rf ormundae se rve rmi -tirS^ )
Mus lluAmHa f i
zOs ma nEf e nd
(1840- 1920)
Dne mi nnl mus ikus ta larnda nHoc aZe k iDe de ,Bol a henkNur iBe yveHs e yin
Fa hr e
ttinDe de '
de nmus ikr e ndi .K s as re de okg z e lKur 'anokuya nbi rha f
zol du.As len
Ar apol anOs ma nEf endi ,Tr k e'
yidegz elkonu ur du.AmAl iBe y'denKa nunde rsleriald
.
s tnbi rz ek yas a hiptiveol a a ns tbi rkul ava rd.Bi re s eribi rke zdi nle me klee ksiksiz
r enirdi .Me vl e vlikveNa k ibe ndi likt arika tlarname ns upt u.Me vle vmus ildsinii yibi lir
,
tekke lerde yi nokur du.Di nkl tr okge ni tiveFa rsabi lirdi .Aynz ama ndai yibi r ai
rdi,
tarihd r me kt e okus ta yd .Ba z e se rlerinins zle rinike ndi siya z m t
r.
j^j-Dr .Me hme tNa zrniz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rle me -I I.c i
lts .3- 12( ZET) .^-Dr .
Me hme tNa zmiz a l
p,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -I I.c ilts .12.
126ITRKMUS K STAR H
ima ne sme rt e nl i,gz le rika pa l,or taboyl ubi rki ms eol anOs ma nEf endi ,Ba da t
Me vJe vha ne sine e yhol ar akgnde ril
mi ,bi rot omobi lka zas s onuc u1920y l
ndas e ksen
ya ndai ke nBa da t '
dal m tr .
Buge nik l trl ves ana tk ri ns a nmus i
k mi zinhe rt r i leur a ara ka zvez le serler
orta yakoymu tur .Hs eynima ka m ndabe s t
e lediiMe vle vi yi ni,bi rbl mha ri
unut ulmu tur .Sa ze seridebe ste l
e mi t
ir.Hz za mma ka m nda ki" Ne 'eyb- J t
funol sunbu
ser-i ri de -mi z "gf tel
ie se rige r
e ktengz eldi r.Mus ikr epe r t
ua r
m zdaoni la
hi ,birpe rev,
alt arks bul unma ktadr .
'1 57)
Le on( Le von)Ha nc iyan
(1841- 1947)
stanbul 'dadodu.Er me niva t
a nda larm z -da nd r.Or tar eni mi nde ns onr aT bbi ye ye
kaydol dui s edebi tireme di .Ai le s
imus ikilei lgi l
ii di. Bul ga ris tan,Roma nyaveM sr'da
bul undu.Sof yaKons er
va tua r
ndaTr kMus ik side rs lerive rdi. sta nbul '
adn nde ns onra
kendi sinit a ma me nmus ik yeve rdi.D rlbe da yii leD rle l
ha n'
nkur uc ulara rasnda d r.
lkmus ikde rsle rini 'Ka pri ye l'
de na ldveHa m- pa rsumnot asr endi .Tr kMus ik sinike ndi
ifade sinegr e ,Ze k iDe de ,Mut afz adeAhme tEf endi ,Ya l
k -za deAhme tEf endi '
de n
r endi .Bunl a rda nba
kamz ikol o- jii l
eur a a r
a kBa t
,i nveJ aponmz iklerinide
ince ledii nis yl e mi t
ir.
Mus iks a na tn ni nc eli
kle rini ,te or ikvepr atikynl erini ,pi ya noveke ma n alma snke ndi
kendi ner endi .Bi razud alddas yl enir.As
lnnha ne nde l
ikt eka za nd.Bi l
di i
ese rlerin okl uui let annm tr.Ha cAr i
fBe yi le oki yibi ra rka da l
va rdr
.
Odne mdeye ti mi ,isi
mya pm ,be s
t ek rl
kyadai cr k rl
kl aur am mus i
ki inas lar
n
heme nhe ps iLe onHa nc ya n'da nde rsa lm t
rde ne bilir.XI X.veXX.yz ylba ndaya ayan
baz be st ek rla rm zne se rle rii ins ala mbi rka yna kol ar akbi linir.z e l
likleHa c Ar if
Be y'in oke s eriyabi zzatke ndi sinde na l
nm yadan otakol e ks iyonunda ne l
dee dilmi tir.
Sa zves ze s eribe s tecisidi r.Es erle rinin ounununu tul ma s
nar ame nbi rpe rev,s az
sema isi,bi ra ks aks e ma ii l
eonbe ka da r a r
k sbi linme kt edir .'
158)
'
5'-Dr .Me hme tNa z miz a l
p,Tr kMus ik siTa rihi- De r
le me -I I.c ilts.15.158.r jrMe hme t
Na z miz a lp, Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -I I.c il
ts .221.
i
TRKMUS K STAR H/127
Gir iftze nAs imBe y
(1851- 1929)
Mus ild alma lar
naba l
a y
nke ndi si ylea nl atyor :" 14ya ndai dim,Ye niehir
Me vle vha -ne sinegi de r,ge lir;mus ikve yins eyr edip,di nl eme ktenz e vkduya r
dm.Gnn
birindebe ndeka rp yinvena a tokuma yaba lad m. Se simi n okgz elol duunus ylerle
rdi.
Or adaMe vl ev ha ne deYus ufPa a'
n n raHa sa nDe de '
de nNe yde rsia lma yaba la
dm.
nc a yda e yh," Ar a dat a ksimiAs
m' ab rak n"di yee mi rve rdi.Bunda ns onr aba zen
ald mba ze nokudum. "
0z a ma nlarn stanbul '
undaZe k iDe de ,Ha cAr ifBe y,Yus ufPa a,Ta nbur Al iEf e
ndi ,
Me de nAz izEf endi ,Bol ahe nkNur iBe y,Sa ntur iEdhe mEf e ndigi binl lerlea r
kada
lketti
.
Bunl arlabi rl
ikt emus ikme clisler i
ndebul una r
a kya rarla nd .Bugi bit opl antlaraGi ri
ftile
katlrd .K sas r edenya ygnl a- arakhe rmus ikme clis indea rana nbi rsana t
krolmu tu.
25y llks r gnha ya tya adAma s
ya 'dadaa yndur umol du.Or a dabi rmus ikevresini
n
olu ma sna ,BuAna dol ui li
ndebus ana tntannma snaya rdmc ol du.Evi nibi rmus i
koku lu
yapa r akha yl ir enc iye titirdi.
Onunme lodi ler i okz engi nver enkl idir.e i
tlir i
timl eri inedkmol duubume lodiler
le
vc udage tirdi i a rk larndake ndi nema hsusbi rinc elik,bi rz arafet,bi r uhlukde rhal
hisse dilir.<159)
BykAt atr k,da haSe la nik'te ocukke nonunu akma ka m nda kibi r arksnduymu ,ok
sevmi veokuma snr e nmi ti.Y llars onr aa nka yaK k' ndebugz ela rky
sana tk rlara ald rr,s yl etirveke ndi sideonl a rai tir
a ke de r di.At atr k'nba zya l
cn
arka da la r
,bu a rkonuni lka kl arnda nbi riilei lgili
di rde r l
e r.Sz ler iyl edi r
:
C n !r aki biha nda ne de rsin
Be nbi -ne v ygi y ne de rsin
Big ne lerl
ens iye te tme ,
Ba nac iha nz i
nda ne de rs i
n.
Gir iftze nAs mBe y'in,da haz i
ya def aslhe ye t
le ritar a
f
nda nokuna nbuu ak ar
ks
nda n
ba kabi roke se rleria r
a snda oks a natk ra-neol anver a dyol ardae nf azlaokuna nRa st
ma ka m nda kis ark d r:
H b -g h-ya regi rdi ma rzi ina hva li
mi
Birpe r i
anha linigr dmu nut tumha limi
Saht e ni crae de rke ndi dee k- ia lini
Le ble riml et opl a dmt ebr i
ke dini kb limi .
1Ba kiShaEdi bol u,nl Tr kBe st
e krlar,s.177- 185.
128/TRKMUS K STAR H
Hs eyi nFa hr edd nDe deEf e ndi
(1854-1911)
Sz lmus ikda lndahoc a sYa lk -zdeAhme tEf endi ,Mut af-zdeAhme tEf endi,daha
sonr ala rHoc aZe k iDe de '
di r.Bus a lamka yna ktankl s ikr epe rt
ua rm zne ngz e
l
eser l
e rinir e nmi tir.
Seki zya
ndapos tni inl i
ege lme siilebi rli
kt ee llise ne yibul anbi rt arika tme nsubuol ma s
na
rame n,odabt nMe vl evi lergi bi,i lahiduyuvehe ye c an nmus ildve i
irdebul mu,bui ki
gz els ana tha s sasgnl ndee ritmi ti
.G lbi rs a zves zi cra cs
,ne y alma ktave
hane nde likte a n nge re kbi rus tas
yd .Odne ml erdeonunka da rgz elne y al
anbi rbaka
sana tk rda hayokt u.Bi razdat an- bur alard.Ha fza s
ndas a lda de se rler
in olduuve
sal aml
i lenl yd.Es lde serlervez ellikleMi r
a ciye 'yit a mol arakbi lenbi lginbir
mus iki i
na s t
.l nc e yeka da rdabi ldikle r
inir etme yede va me tti
Fra ns
z cabi ldiii in,budi ldeya zlm mus i
ke serlerinige tirti
r,okur ,e ski" Edva r"
kitapl arni nc e lerdi .Bus ur etlehe rikimus iktr ndege nibi lgie ldee t
ti.Byl ece
mus ikmi zinbi l i
ms elynnee ilmi oldu.Oy l
lar dabukonuyuka y nbira de riola nYe nika p
Me vl eviha nee yhiCe laleddi nDe dei leAt aullahEf e ndi'dei nc eliyor lard.Ra ufYe kBe y,b u
bi lginde rvi a ras
ndai l
i kiyis al am ,bu alma lars aye sideyz y l
lar danbe ri
unutul muol ant ona ls istemi mizor taya km du.
Me vl evha ne demus i
k ,t asavvuf ,Fr ansz caveMe sne vde rs l
e rivr ir
di .Al akgnl l,a s il
hareke tli,e tki livegz e lkonu an,gz elyz lnkt eda n,e lia kveha yrs eve r, eyhl ii nbt n
incelikler ini ahs nt opl am bi rki ms eydi .
Mus ike se rlerini nd ndaSi l
s i
le-n me ,Di vane ,Me vlev likme cmua s hie serleriva r dr.
Mus ilde se rleriol arak,Ac em- airanma ka mnda ldM l e v yinibe st
e cili
kte kikudr e tve
kabiliye tinigs te ri
r.Bunda nba Dg hpe revi,ikis azs ema sibe t anes ze seris ay labilir.
Ka rca rmka r nnda kiK r'unut ulmu tur .(16)
'
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa r
ihi- De rle me -I I.cilts .22.
TRKMUS K STAR H/129
Santur iEdhe mBe y
(1855- 1926)
Edhe mEf e ndi ,i lkokul da ns onr aAs kerR ti
ye sindeokuduveda has onr as
na vlaEnde run '
a
al
nd .nl mus ikina slarda nHa cAr ifBe yveR fa tBe yos ralardaEnde run'da
bulunuyor du.Ke ma n al ma y oki stediiha l
des ant u r
aba latld.Me kha ne dee skie s erleri
reni rke nge ne lmus i
kde r sl
e ria l
yorveBa tMus ik sinider e niyor du.Ba t
not asn
mke mme l e ki lder endi .
Sarayhi z me tindeuz uns reka l
ma d,ks as res onr a n stanbul 'unmus ik e vrele ri
ne
yaylm vehe rmus ikt oplul uundaa ra nrolmu tu.Ol a a ns t
mz i
ka li
te de alds az
sayes i
ndege n ibi re vree dindi .
Edhe mEf e ndi ,Tr kMus ik sindege l
mi ge mis a ntu r
le rine ng l
s dr .Oz ama nl ar
plak
lkge lime di ii ink ova nla r
a al
m sada ,gnmz ei c rar neige leme mi tir.Bus az
onunl apa rla yponunl as nm trde nebi lir.
Be st
e k rol a rakdaol duk ave riml idir;400' eya kne s erbe s tele mi tir.Not akol e ksiyonu
lmnde ns onr aH.Sa de t
tinAr el'
ege mi
tir
.Bunl arda n21pe rev,26s a zs e ma si,1va ls,2
polka ,4ma r,15l ongaves irto,38be ste ,245 a rks bilinme kt edir.Ce har- Aga z i
nve
Hica zk r-Bs elikma ka ml ar onunbul u lardr.
^61)
Ta t
yosEf endi
(1858-1913)
Ge reka dTa te osEnks e rciya nol anTa tyosEf e
ndi ,18 58y lnda stanbul '
daOr t
aky' de
dodu.Or t
a kyEr me niKi lisesimus i
ki inaslar
nda nMona kya n'
nol udur .Bur ada kiEr me ni
okulunubi tird ikt ens onr abi rs ana tk rolma siinnc ebi r ilingirin,s onr abi rs ava t
nn
yanna ra ko la rakve rildi.Ms ikyea rd knl ne de ni yl ebt nbunl arbra kt;da ys
Movs esPa pa zya n'dank nu nde rsleria l
a rak,ms ikh aya tnaa t
ld.Bi rs rea ma tr
toplulukl a rdaK nun a ld.Da has onr abus a z
b raka nTa tyosEf endi ,Ke ma niKrSe buh' dan
kema n a lma snr e ndi .Bi rya nda ndaAndonveCi va nka rde lerde n,Ha ne ndeAs di k
Aa 'dana ld de rslerle

Dr.Me hmetNa z
miz alp,Tr kMus iksiTarihi-Derl
eme -II.ci
lts .26.
130/TRKMUS K STAR H
msikbi l
gisiniil
erletti
;pek okf as
lge
ti.Ha nendeKa r
aka
,Ta nburOva ki
m,Ka nun
ems igibisana t
krlarla,bataGa l
ata'
dakiPi r
iniGa z
inosuol makz e
re,bakaga zi
nolarda
dauz unyllarkalit
e l
if a
s
ll
a ryne tt
i.
Tannm birs a
natk rolarakAhme tRa si
mBe y,CivanveAndonka rdeler
,e vkiBe y,
Keme nec
iVa si
lki,Ta nburCe mi lBe yileil
ikikurmu,birli
kte almt
r
.Sa zes e
rler
inde
debuka darba a
rlbirbe s
te krolma s
ndauz uns renbube raber
liinbyke tkisi
olmu tur
.(
162)oki yinotabi ldiihaldez amanndatespi
te dil
me diiii
ne se
r le
rini
n ou
unut ul mu tur.Aynz a ma nda a irol anTa tyosEf endi , oke se r
inins zlerinike ndi siya z m t
r.
yibi rbe ste k rdves tnbi rms ika nla y va r d.a nnge r e
kl erives a na ta nlay nagr e
gz e lsa zves ze s e rleribe s telemi ,e serle rindema ka ml arm z nge l
ene kse lif adez e lliklerini
ba ar iley a ns t
m t
r .Ta tyosEf endi ,s a
ze se ribe s t
e k rol a r
a kKa rc
a r,Suz ina k,Ra st
pe re vleri;Hs eyn ,Suz ina k,Ra sts azs e ma leriveba z a rklaryl ahr etveha trasnh l
ara m zdaya a t
ma kta d r.
Da h as onr as al boz ul a nTa tyosEf endi 'yiAhme tRa simgi bibi rka ve fa ldos tunund nda
ara ya nves ora nol ma m ,s ony lla r
nbykbi ryoks ul lukveki ms es
izliki i
ndege ire rek16
Ma rt1913t a rihindel m tr.l mnde ns onr ac e binde nkur upa ra km .Ki lise
de fterinde kil mka yd n nme s lekha nes ine" a lgc "ka ydkona nbus ana tk r,Ahme tRa s i
m
Be y'int opl a don- onbe ki ii leka ld r
la ra k,Ka dk yUz un ayrEr me niMe za rl
na
gml m tr.Ahme tRa simBe y,s z lerinideke ndi si
ni nya zdU akma ka m nda ki
"Ga mz e de yimde vabul ma m/ Ga ribi mbi ryuvakur ma m/ Ka de rimdi rhe p ekt ii m/ Al a rmhi
rehbul ma m"gf telie se rine ,onunmr nnh slas
d r"di yor .Ta tyosEf e ndi , atkka l,pos
by kl,k sab oyl u,t
kna zya p l,ka lende rya rad ll,ha fif e hlgz lbi rki ms e ymi .
Ms ikr e pe rtua rm zdabul una ne serleri
,s eki zpe re v,a lts a zs ema i
si,bi rbe s tede ne me si
,
muht e l
ifma ka mveus lle rde nbe stelediik rkye di ark da ni ba r
e tti
r.<163)

Ma hmutDe mi rha nbuge r ee us atrlar laya kla m :" ..

.Va sil
'ins ega hma ka m nns e yri
ha kk nda kimna ka a da- Ce mi lbyl emna ka a larveda va l
a r,yz ndeke s
ki nbi rz e k
alme t
iol anms te hz ibi rt ebe s sml edi nle rdi -Ke ma n Ta tyos 'a:'s tad,s e nya pa rsna ma
ala ma z sn;s e nbe ste le,f aka tbe n a
la ym' ,de diiveha kika tendeyl eo duugi bi,Ce mi l
Be y'indee l
inege e nbi rbe stec a zipbi rhvi ye ta lrd .Fi lha - kikaVa sil
,Ta tyos '
unc idde no
fevka ldepe revl e riniba kabi rk vra kl
kvec anl l
kl abe ra be r
,uf a kve irins sle ril ve si
yl e
ala rd.Bi rs alge c es ibi z deke ndika r c
a rpe revi niVa silveCe mi l'
de ndi nl edi iva kit
a rm ,n e evehe ye ca nda nna s lalkla ya c anbi le me mi ti."
'
Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus i
k siTa r
ihi- De rleme -I I.cilt,s.225.
TRKMUS K STAR H /131
ZiyaPa a
(1849-1929)
Mus ik alma lar nada ha oc ukl ukya
la rnda raa nveBa ha r
iyeMe vl ev ha ne l
e rindee yh
Ha s anNa zifDe de 'de nde rsa lara kba lad .Y llarc abude rg hade va me der ek,s esigz e l
olduui inmut rib'eha ne ndeol a ra kka tlrd .Hs eyinFa hr eddi nDe de ,oc ukl uka rka da dr.
Ka n unme rEf endi '
de nma nda ls zka nun a lma s nr e ndi .Ud alma dadaus tabi ri crac
olduubi lini yor .Zi yaPa a'n nkona bi rkons erva tua rni teliindei di.Ha f tadae na zi kike z
mus ikt opl an tlarves ohbe tle riya pl
rd .Ti tizbi rkol eks iyonc uol anZi yaPa a,pe k oke ski
vena didee ser itopl ama klaka lma m ,not a s ol ma ya nlar danot ayaa l
d rt
m tr. st
a nbul
Be le diyeKons e rva tua r nn e kir de iol an" D r'lEl -ha n"onunf a hriba ka nl nda
kur ul mu tur .
Bi rbe st
e k rol a raka zvegz ele se rl
erye rmi tir.Sa zves ze se rl
e riall
m lnd ndabi r
orijina lit
egs ter i
r .z e llikl eNe vama ka m nda kis azs ema sindeI tr'
ninNe vama kam nda ki
K r '
nna nat ema s nus ta lklai lemi tir.Bt ne se rl
e rinee skivei hti
aml e se rlerinkokus u
sinmi gi bidi r.Ba tmus ik sinii yibi ldiinde n,he me nhe re s erindebumus ikde ne sintile r
va rdr .
nl be stek rSuphiZi yaz be kka ni leUd bra himZi yaz be k-ka n,Zi yaPa a '
n n
oul la r
d r^164)
Ude ke rc iHa fizCe mi lEf e nd
(1867- 1928)
lkmus ikde rs l
e riniondr tya lar
nda ,odne mi nnl s a na tla
r ndanMa be yinc iBa s ri
Be y'de nba lad .Dr tbu uky ls renbude rslerde ns onr ahe mr epe rt
ua r
nge ni lett
i,he mde
Ud a l
ma snr e ndi .Da hayi rmiya larndai ke ni s t
a nbul '
une ni yiUd a lanl arnda nbi rii di.
Ks as r edee ldee ttiinve okgz elol a ns e sis a ye sindeona l
tya
ndai ke nMe diha
Sul tan'ai ma mol du.Bus rala rdanl ha ne ndeEnde r nAl iBe y'itan d.Tr kmus i
k sininbu
bykus tas nda n,mus iks a na tm zne ngkonul arnda nol a n" etyol la rn"vema ka ml ar

r endi .Bude rsle rikibu uky ls rd.Mus ikhvi ye tiniAl iBe y'it and kta ns onr aka z and
il
er is rl r.
UdCe mi lBe ybi r arkbe s tek rdr." Sul tan' l-Ce d d"ma ka m ndz e nle mi ,a yn
ma ka mda npe re vves azs e ma sibe stelemi tir.a rk la r
ndage ne lola raki ns anok aya n,
sara nbi ryumu a klk,bi ri lilikva r
d r.Ma ka ml arm znka ra kte rvee ste tiinipe kgz el
anla m , ar kla rdakul lanla nr itiml er i
,me lodi kkur ul uvepr oz odiynl erinius talkla
bada trm tr.Ud ald i ins azmus ikmi zea i tbi rka pe re vves azs ema
s ibe st
e lemi ti
r.
Birpe rev,dr ts azs ema sii lek rkka da r ar ksbi linme kt edi r.<165) __________
-Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -I I.c il
ts .29- 30.' " '
''Dr .Me hme t
Na z miz a lp, Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -I I.c ilts .31.
132/TRKMUS K STAR H
Ahme tAvniKonuk
(1868- 1938)
%\ ^^ $} .Da ^ \\af ^>^vkHoc aZe k iDe deEf e ndi 'de nd ersa lma s ylaba lad .Ze k De de den
unu\ e.&\ Tv^ \\jf l.
\\SN\ \e se rr endi .Da has onr aMe vl evlikt ar ikatnagi rmi ,bur ada na ld

feyiz let asa vvuf , iir,mus i
ldgi bibi rbirines ks iloyaba li rf anves a na tyol lar nnha kikve
sami mbi ryo lc us uol mu tu.
Ahme tAvniKonuk,mus ik yige lene kse lr etims is temii inde ,ya nidi zdve re kvee skiler
in
"Fe n- iMuhs i
n"de dilde riiyia zda ndi nl eme kvege me ks ur etiyler enmi tir.Da has onra
bes tek rl
kka bi liye tiniz a ma nlage l
itirerekdi nvedi nd ma hiye tte,tr lma ka mve
eki l
le rdeb ir oke serme yd a nage tirmi tir.Ahme tAv niBe y'ine nor ijina le seri119ma ka m
szveme lodiha li
ndebi ra ra yat opla yan" K r-N tk"a dl r e ticima hi ye tt
e kie s eridir.A.
AvniBe ye limi z debul una nK r-N t
kl arne nuz unuol anbue s erinde ,unut ul mubi rtak m
ma ka ml arm znmus ikki ta pl arnda kit arifler i
negr e,me lodi kka rakte rves e yi rl
e ri
ni
belirtmi
tir.Di l-Ke ideveBe nd- i-Hi sarma ka ml a rke ndibul u udur .(l66)
Mua llim sma i lHa kkiBe y
(1865- 1927)
sma ilHa kkBe y,i lkokul uokudukt ans onr abi rr c nnya nma ra kol a rakve ril
di.
Ma ha llesindevei ye rineya lonc ami le r
deokuduue za nla rlas esiningz e l
liidi kka ti
eki yor du.Bi r okmus iki
ina sm z
nha ya tndaol du ugi bi,bugz els es iduya nyks e k
dere ce libi rs ar aygr evl isi,- dbuki ms e ninbi rs a rayme z ziniol duus yl enir -Muz i-ka -i
Hma yn' aa lnma snaa r acol du.Oz ama nl ar1*he n zEnde runka pa t
lma di in,
gele ne kse lr e -**:t iml l erii indeSuyol cuL tifAa '
da nmus ikr ene re kbi rokf asl
ge ti.Bi rt ara fta ndaMuz i
ka -iHm ynhoc alarnda nBa tmus iksiveBa tnot as
r eni yor du.Oz ama nldEn de r
unmus ikiina s l
a rnnhe me nhe ps iHa mpa r
s umnot as
bildii nde nbunot a ydar e ndi .Yor ulma kbi lme zbi r almaver enmega yr etiiinde
sana tnge litire re kk sas r ede" Se rs aze nde lie "t e rfie ttirildi .Da has onr a" Kol a as"r t besi
il
eme zzinba ( Me z zin- i ehr iyar)ol du.
Mus ikha y atnaa tldkta ns onr adur updi nle nme de n alha yl ie serinot ayaa ld .Sa y sz
sana tk rnye t
i me sindee t
ke nol muRu enKa m,de rsve rirke nhe mkonu t
uunu,he mdebi r
yanda nbya pt nve okkol aye serbe steledi inis y lemi tir.
Dr .Me hme tNa zmiz alp ,Tr kMus i
k siTa rihi- De rle me -I I.c ilts .33.
i
TRKMUS K STAR H /133
Hoc aol ar akEnde run' das ers aze nde liktenba laya ra k,Da r-lEl ha nve stanbul
Kons e rvatua rnda ,Mus ik-iOs ma nde ,z e lde r sleri nde ,di e rmus ikokul l
a rve
cemi ye tl
er indedur updi nl enme de n a l
t.yl eki ,od ne ml e rde nye timi s ana tk r
la r
arasnda s ma ilHa kl oBe y'de nde rsa lma yanyokgi bidir.Buba kmda n" Mua llim"s fat
n
alm tr.
Eski de nmus iki ina s lare s erleri" Dizdve rek"kul a kta nr endi klerii innot a yane m
verilme z ,e se rlere zbe r
e a l
n rs yle nirvenot ayaba k
lar aki crae di lme sihoka r lanma zd
.
Hi phe siznot ahe r e yd eme kde ildi;a nc akde e ridei nkre di leme zdi.Ni teldmbu
al
ka nlkvenot a yane mve rme medur umune denii l
epe k okmus ike seri,s akl ol duu
hafz ala rlabi rlikteunut ulupgi tmi t
ir. sma ilHa kkBe ybuge lene idey kt.okt itizve
nota nnne mi nibi l
e nbi rs ana tk rol ara k,he rne redemus iki crae di l
e ceks e ,not ala rve
sehpa l
a rnc ede nor ayagnde rilir,sahne yeye rletirilir,sa na t
k rlarbunda ns onr aye ri
nia lrd.
Yineodne ml e rde" nc es az"t a kml a r
nda alanves yl e yenle ri
ns ay spe kf azlaol maz d.
Bua lka nl ndad na
k lara kot uz -krkki il
iks azves est oplul uui lekons erve r
me nin
il
kr ne i n ide sma ilHa kkBe yve rmi tir.
okve r iml ib irbe ste k rol an sma i
lHa kkBe yhe rf o rmdaol ma kz e re1000' eya k ne ser
vermi tir. sma ilHa kkBe y'in ue serleribi linme kt edir:
1-Na zarEs erle ri:Sol fe jy ahutNot aDe rsleri,Us l at,Sol fe j
,Ma ka -ma tvei la veliNot a
De rsle ri,Ma hz e n- iEs rr-Mus ikya hutTe ga nniya t
-Os ma n.
2-Ca mi '
lEl ha n:Na zarie s erle ri
nine nka ps aml svee nmhi miCa mi 'lEl ha na dlgf t
e
me c mua s dr.Ar el-Ez gi-Uz dile ks istemi nde nnc eku llan lanRa ufYe ktaBe ys i
st emi nde ,
dizisia nadi z is ay lanRa s tFa s lileba laya nme cmua da14ba s i
t,10 e d,6z e lbi rle
ikve
3731e se ringf tes ime vc uttur.O67)
i-Mus ikEs erle ri:6ope re t
,15pe r
e v,21s a zs e ma si,5k r,1k r-n t
k,1me t
ha l,10di n
eser,8oyunha va s,17z e ybe k,2l onga ,30;be ste ,26a rs ema vea ksa ks ema ,3s engi n
sema ,36yr ks ema ,320 ark .
134/TRKMUS K STAR H
Ra hmiBe y
(1864- 1924)
Ra hmiBe y1864t arihi nde sta nbul '
dadomu t
ur .Ba ba sGml c i
nemuha se be cisiTr abz onlu
Ahme tHi lmiEf endi '
di r.Muhi tie de biya tvemus iki lek ktenbe ri evr iliol anRa hmiBe y
pekk kya tame kte bede va me de rkenbi rt arafta ndamus i
kt ahs il
ineba la mvehe ri ki
bilgiyideb irlikt eyr tme y emuva f
f akol mu t
ur .
Ge n ya ndaMe kte biMl ki ye yibi tirdikt e
ns onr a eitl
ime mur iye tlerdebul unmuve
niha ye tur a-De vle ta z alnayks e lmi ,a ynz ama ndaVe faLi s es i
ndee de biya t
r etme nl iiveD rl elha nMdr l
ndebul una ra kyz le rcet a
le beye titirmi tir.
Ra hmiBe y,mus ikyee ilme yedee rke nya la r
daba lad .Ens trma nol ara kn sfiye yis e mi
veke ndike ndi ner e nmi ti.Be llibirhoc a
da nde r sa lma dvemus ikninbi lims elynne
eilme di .Bi rya nda ne de bbi lgi siniile r
l eti
rke n,di erya nda nodne mi sta nbul '
ununnl
mus ikiina slari le evr ee dinmi t
i.He me na ynya taol duuvebi ry ld zgi bipa r laya n
Ta nbur Ce mi l'
ins a na tha lesii inegi r erek,budos tluuonunl mneka da rs rdr d.
a mmnl us ta larnda nol anRa ufYe kt aBe y,UdNe vr esBe y,Al iR fa ta a tay, s
ma il
Ha k kBe y,Le onHa nc ya ni les anata rka da lya pa rak,mus ikmi zinpr atikynl e rini
kus ur suzb ir eki lder e nmi ti.Edi ndi ibubi lgile ri
,ke ndis ana tte zg hndae s
izme l
odi
mot ifle rii ledokuya rak a rkf or munune nka rakte ristiks es i
zgi l
e riilebe lirlemi ti.Bu
nede nl edi rki ,iyin s fiyef le me sivegz elbi rokuyus lbuol ma snar a me n,Ra hmiBe y'
in
aslne mibe ste k rli lei lgilidi r.Sondne mi ne ni lgi e kicivekl sik a rkf ormunune n
sala me se rlerinive re nus tasd r.K rka kne s
e ri, arkge lene inine ngz e l
rne kle rinde n dir.Be ste -sz ,gf te-ma ka rugf te-ritimi l
i kisiniol aa ns tdz eyde
kulla nm , sonde rec eduygul u,pa rl
a k,s ana tl,a zve zle serlerve r mi ti
r .Ge lene ks e l
kur allaraba l ol ma kl abi rl
ikt e,e serle r
ines zol ara ks e tii i
irlerde kiduyguuns ur una
yak ac akde i ikl ikle rya pa bilmi t
ir.Bununi inRa hmiBe y'i
ne s erlerindebui nc ehe s
a pla r
n
izl
e rinibul ma khe rz a ma ni inmmkndr .Li rikbe stek rlarm znba ndage li
r.
He rmus iki ina sgi biRa hmiBe ydeBa t'
da nge lens ana te sintil
e ri
nine t
ki s
inde nbs bt n
uza kka la ma m ,bue spriyit a ya nbi rka e s e rbe stelemi tir.Sz l
eriRe ci-z deEkr e
mBe y'e
aitol a n" Sz ps z pdee jme le k"gf tel
iNi ha vent ark si l
es zle rike ndisini nol an" Ey
mut r ib-iz m in "gf teliKr di lihic az kr a rk ss ayl
a bilir.Bus onunc usununi lgin1bi r
hik ye siva rdr:
^
.O
TRKMUS K STAR H/135
"Ra hmiBe yka dr od ndabul unduuy l
larda ,mus ikiina sdos tlarnda nbi rinindnne
dave te dilmi t
i.El be ttekib yl ebi rda ve t
ee libogi dilme zdi;bi rhe diyea lma kge rekiyor du.
Fa ka tgr evi nde nuz akl atrlm t.Byl ebi rhe diye yikol ayt emi ne tme kdepe kmmkn
dei ldi.Bud nc ei lehe ye ca nl ana rak ugf teyiya z
dvebe steledi;
Eymut rib- iz evk in
Bir arkya ptmbe ns ana
Ta rzus l ne ve d
a ls yl e ,e lend ima
Dos tlarnaoa n nduygul arns zves e sha l
i ndea rma a ne t
me klee nde erlihe diye yive rmi
oldu.
Be ste k re vkiBe y' i
nl mz er i
neRe ci-z deMa hmutEkr emBe y'i
ns yl edi i(e vkiyok)
redif liiireya pm ol duuBa ya tma ka m nda ki ark,duygum nvebe steuygunl uuna
rne kgs te ril
ebi lec e kbi r a he se rdir:
Glha z i
ns mblpe r ianba - z a rn e vkiyok
De rd- n kol muhe z rna mek rn evkiyok
Ba kabi rha let
le a l arc uy- ib rn e vkiyok
Ahe de rinl e rne sim- ibka rar'n evkiyok
Ra hmiBe y'inbi rz elliide ,kul lanm ol duuma ka ml arnbt nz ell
iklerinie serlerinde
de tat arife tme s i
di r.Bua da nCe mi lBe y' int a ksiml erinini fadegc neya kl a m tr
.Pe k
huz ur lubi rha ya ts r me me siner a me n, a rk larndahz nlbi rtema yilemi ol s
ada ,
bunl a r uhbi rr itimveme lodi lerles s leme yibi l
mi tir
.Mus i
kr epe rtuarmz dabi l
ine n
ese rlerinins a ysot uzs ekizka da rd r
.( I69
Le miAt li
(1869- 1945)
Le miAt l1869' das kda r'dadomu tur.e rke zi brahimBe ya dndabi rza tnol udur .
K kya ndaa nneveba ba snka ybe tmi ,a bla svee ni t
es i
ninya n ndabym tr .Fa ti
h
As ke rR tiyes inede va me de r ke n- kioz ama n17ya ndai mi -bes tekrvemus ikiina sHa f
z
Yus ufEf e ndi '
de ni lkmus ikde r sinia lma yaba la m t
r.Da has onr aho- [cas nna r
a cl
yla
me hurHa cAr ifBe y'ivebu hr etlibe s
te k r
m z
nK kLe miz e r
inde okbyk
tesirle r
iol muvebut esirleronune se rlerindeuz aktanuz aahi ssedi li
r.(17 )
,y-Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus ik s iTa rihi- De rlem' "Dr .Me hme tNa zmiz a
lp,
Tr kMus ik siTa rihi- De rleme
-N.c ilts .41.: -I I.c ilts .45.
136/TRKMUS K STAR H
Le miAt l'nni lk a rksonye diya
ndai ke nKa rcarma ka mnda nbe stelediii l
k arks
nn
sz leri yl e dir:Hs nnee tva r na z
n a ns e ni nBe ndet a katka lma df erma ns e nin htiya r
m
gittie lde nc ans e ni nBe ndet aka tka lma dc ans eni n.
Bu a rkda ns onr aLe miAt l,z a ma nnagr epr of esyone ldi ye bilece imizbi ra nlayve
davr a nla e
itlima ka ml a rda nbi roke serbe st
e lemi t
ir.<171)
Le miAt l,kl s i
ke kol ns on a be s
te cileriniya knda nt an dvebi lhas s
abunl ara rasnda
Ha c Ar ifBe y'de ne s erge tiii in,Kl s i
kTr kMus i
k siz incirinins onha l
ka larnda nbi ri
olara kt e lkkie di lir.Ge re kte nde ark l
arndabue skie kol n e kilmke mme liye t
ini,t avrve
slpbe nz er li
i nihi sse tme me ei mk nyokt ur.Fa ka tLe miAt l,ge re kr iti
mz e vkivege rekse
me lodi ki fa dehus us iye tii lee skie kol de nz a ma nz a
ma na yr
lr.Bunae ngz e lr ne kRa st
ma ka m nda ki us a rk dr :
Buz evk- us afas a hn- e me nz redeka lma z
Gl lerdkl r,bl bll r ,h redeka lma z
Buna z-e da uh- us itemk redeka lma z
Gl lerdkl r,bl bll r ,h redeka lma z.
1Bunl a rna ra snda okme hurol a
nHi c azk rma ka m nda kibi ra rks
naa i thi ka yeve
ha t
rayke ndi sia nl atyor :
"Ot a rihle rdehe nz22ya ndabi rde lika nl idim.Za ma nnNa f i
aNa zrMa hmutCe laleddin
Pa annKa nlc a'
da kiya lsndaya zge cele rifa slmus iks iya p yor uz,Pa anez ama nye nibi r
arkgf te siha zrla sae r tes ignbi zimut lakada vete de r;fa ka tya lyage linc e yeka dar
sabre de me di inde nva pur unve killerema hs usya nka ma ras
nagi r
e r
,he pi mi zie t
r afna
toplaya ra kgf tesiniyks e ks e sleokur du.Yi nebyl ebi ra ka md ,kpr de nka lka nva purda
pa aileka rla t
k.
"-Ge l,ge lLe miBe y!di yeya nna a rd .He me nko tum.Ya nl^a ma r ayaye r leinc epa a
cebinde nbi rka t kar pme hur arkgf tesiniokud u: \Pe mbe likl ei mt iz ae tmi t enin
Sme yak fur abe nz erge rd e ninBe ns iya hp rlantaz a nne t
timbe ninGr me di mc ana nm
ems alins e nin.
He rke sgi bibe nimdekul a ma a l
nm t.Pa annC n na d ndabi rc ariye siyl ef az lame gul
olduus yl e niyor du.Be llikibugf teyiC n ni i
nya zm t
.Gf t
e ninokunma sbi t
inc e
yz meba kt :
"-Ha ydiLe miBe y,gr eyi ms eni,de di.Ya rmaka darbu arkyagz e lbi rbe s teha zrla.."
Te me nna yba s pa yrld m.Er tesigneka da rki ms ab rede r?Dor ucaKpr Ga z i
nos una ..
.Bir
elimdeka hvef inc a n,t e kie limdeka le m. . kis aa t
ev arma da nbe steyibi tirdim.Ak amva pur
dn ka r sna k pda" - Pa ambe steha zr"de yinc e aa ka ld.Ha zrlad mbe steyiya n
ka ma rada ,a ra rge tim.Pa a okme mnunol du, de tabi r ocukgi bis evi ndi .Er tesis a
ba h
birdeneba ka y m,Pa a n na a s
,e l
indep rlant albira lt
ns i
ga rat a
ba ka sha r lha rlbe ni
aryor .Al d m,t e e kkre ttimFa ka ta ksilieba knz,c e bimdedeognl erdeonpa rayok.
Ta baka yde rha lkuyumc ununbi rinegt r pbe a lt
nas att
m. "
TRKMUS K STAR H/137
Le miAt ls ks
k
kol a nbi rs ana tk rd .Onuya knd ant anya nlarhe r arks nnmuha kkak
birgz elka d nai tha fe di ldii nis yl erler . kiha n ma ras
ndapa ylala ma ya nHi ca z
ma ka m nda ki ark snns z leri yl edir:
Se verimhe rgz e lis ende ne se rdirdi ye rekKokl armg onc ala rs engi bit e rdirdi ye reke keri
m
sineyehe r e vr ika de r
di rdi ye rekYa na rmmr meva lla hihe de rdirdi ye rek
Le miAt l,mr mns ony llarndat an nm bi rs ess ana t
k rm za kol mu ,onuni inde
birka ar kbe ste lemi t ir.Bu arlolaryr e kte nduyul muge r ekbi ra kni fa de ler i
di r.
Be stek r,i htiya rlkde ml e rini ns ongnl e rindeveha stalnda ,a kna ,dos tluunahr me tl
e
muka be lee de nbi rve fak rs ana tya :
Ha stay m,ya ln zms eniya nmda
Sa npdaba ht iya rl me ki sterim
m sralaryl aba l
a ya n a rk s
nbe s tel
e mi ,onaka rduyduua kvemi nne thi slerinibyl e c
e
ifadee tmi ti.
Le miAt l1945y lAr a lka yn ni lkgnl erindeha ya tagz leriniyumdu.Onunl mi le,
Tr kmus ik si,kl sike kol ne ns onvee ns evile nbi rs ana tk rnka ybe tmi ol uyor du.
Le miAt l,kl s ikTr kmus iks i
nde kims te snaye r
inida imamuha f
a zae de ce k, a rklarda
ge l
ec ekne sillerea yn e vkvehe ye canve rec ektir.
A adaba z ark larn ns zlerinivema ka ml arnve riyor uz :( I72)
UAKARKI
Siya he brul er i
ndur ube n a
tmaGa mz enokl arn kaa tmaSa nagnlve rdi mbe nia lat ma
Be nimgz mnur u,gnl ms rur u
RASTARKI
Yokmuc n kahi e f
ka tinVa '
d- ivus latthi s ard as ohbe tini mdibi lme mki mha rim- i
lfetinYa di g r
d rgnl deha sretin
'
Ba kiShaEdi bol u,nl Tr kBe stek rla r,s .207- 217.
138/TRKMUS K STAR H
RASTARKI
Saz ngi bis in emda hibi rna me -zenindi rVurs ine mem z rab ni les ines e nindi rFe ryadm
tasvire dec ekglde ne nindi r.Vurs i
ne mem zra bni les i
nes e nindi r.
UAKARKI
Bui mt i
da d- evr ekiba ht
n it
bva rMi hne tme darol anf el
e ei ntisabva rEyl erne sim- i
lt
f ubi zegi rdib d- ga mOr zig r-
bme ne nd' ini nk lbva r.
UAKARKI
Ne ler ektimne le rc ana ne linde nTe bhol dumye terhi c rane linde nNi ha ye t
s i
zme lal
ihi c r
e
d tmFi ga ne yle rgnlhe rne l
inde n
Bt nmus ikha ya t boyunc a300ka da r ar kbe stele mi vebu arklarnbi rbl mde
zama n ndanot ayaa lnma di inunut ulmu tur.a rkf or munund
ndaMa hrma ka m nda
birSa zSe ma sii lebi rde" stikl lMa r
"be stelemi ti
r .Byl eol duuha ldee skius talari ma
ede reke se rinina zl nda nya kn rm.Be ste leriniLe o nHa nc ya n,Ful yaAka yd n,Se laha ddin
Pna rveSua tGngi bimus iki
ina sl
a rnot a yaa lm
la rdr.
Dr.SuphiEz gi
(1869- 1962)
Da h abe ya ndai ke ns es i
ni ngz ell
iii ledi kka tleri e kmi ," lahic iba "ol mu t
u.Ba ba s
sma ilZh dBe y,i yibi rha ne ndeol duuka da rke ma nveka nunda alar d.Evl e r
indeha f
ta
dabi rgnmus ikt opl antlarya pl
r,but opl a ntlaraMe de nAz izEf endi ,Ka nunHa cAr if
Be y,Ke ma nTa hs inBe ygi bi annnl s ana tk rlarka tl
r d.Byl ec eTr kMus iksini
yak nda nt an mai mk nbul anEz gi,11ya ndai kenTa hs inBe y'de nke ma nveus lde rsle r
i
alma ya ,biry ls onr ake ma ni lebuf asll
a raka t
lma yaba lam t
.Ka nunHa cAr ifBe y'de n
Ba tnot as rene rekpe k oks azves z
TRKMUS K STAR H/139
eserle rime ke tti.Ayr caodne ml erdeMe de nAz izEf e ndi '
de ndede rsa ld.Ba ha r
iye
Me vl e vha ne sie yhiHs eyi nFa hreddi nDe de '
de nne y,na zariya t,r epertua rvena didee s erl
er
re ndi .Ra ufYe kt aBe y'den" aretliHa mpa r sumNo tas
" mr e ndiktens onr abunot ann
"Di lsizHa mp ar-s umNot a s
"de ne ni aretsiz ekl inid e z d.
Zek iDe de 'de nde rsa lma s
1886y llarnar as tl
a r.Onunr enc il
e ria r
asnagi rme sis kda rl
UdAhme tEf endi 'nina racli leoldu.Ze k iDe de'de n17ya
ndai kenba laya nde rslerle35
faslr endi .
Kl sikTa nburi c ras nveSi ne -
ke ma n a lma snRi fiTe kke sie yhine yz envet anbur
Abdl halimEf e ndi 'de nr enmi ti
r.
MZ KOLOJ ALI MALARI :
Dr.SuphiEz gis a y lmz i
kol ogl ar
m zda nbi r i
di r.Ra ufYe ktaBe y'inba latm ol duu
bil
ims ela ra t
rma la ra1913y l
ndaH.Sa de d-di nAr e lilebi rlikteka tl
d.Bukonuyae ilme si
Are lit and kt ans onr aol mu tur .Byl ec ee s ki" Edva r"ki ta plarveya zmae se rl
e rteke rteke r
ince lene reke lde nge ir
ildi.Bu al
ma laraOr d.Pr of. Sa lihMur adUz dile k'inka t
lma sile ,
mus ikmi z ins esf izii( akus tik)bl mdebi rdz enes okul muol du.Byl ece" Ar e
l-Ez gi-
Vz d ilek" siste midomuol du.
Kl sike ser lerimi z iMe de nAz izEf endii leZe k iDe degi biilc igve nilirka yna ktanr enen
SuphiEz gi,bugi bie serlerinnot ayaa lnma s
ndadae nbyke t
ke nle r
de nbi riol du.Bunun
ii
n alma larndai kinc ia amaol ara kSa de ddi nAr eli l
ebi rlikte , ei
tlika yna klarda n
topla nm o lanpe k oks azves ze serininr estor asyo n alma l
a rnaba la
d .As llar
s aklanan
binle rcee sergz de nge i
ril divea s l
nauygunha lege tirildi.
CRKRLI IVEMUS KHOCALI I :
Ne y ,tanbur ,ke ma nves ine - ke ma n alanEz gi,z elli
k lekl sikt a nburi c rasnns on
us t
a l
a r
nda nd .But ekni iMe sutCe milBe y'
eder etmi t
ir.As ilbi rs lpvel lbi rsesle
okuya nbi rha ne ndeol duunu,r encileriveke ndi s i
n itan ya nlarbe li
rtme kt edirler.Bununl a
birlikteEz gi'
yibi ri cr k ro lara kde ilbirmz ikol ogol arakd nme kvede er lendirme k
da hador udur .Uz uns r enha ya ti eris
indet
pkAr e lgibige rekbi z zatye titi
rdii
r enc i
le ri
ne ,ge reks eya pt ya y nlarvenl na zariya tki t
a bi lebus ana tagnlve rip
r enme ki steye nl erehoc al ke t
mi tir
.
ESERLER :
1-Ame lveNa za rTr kMus iksi:Uz uny llarnve rere ke ldee tt
iis onu la rAr el'i
n
tavs i
ye sii l
eya zma yaba la d .Es erini l
kc ildi1933y lndaki tapha l
inege l
di .Ar alkl
tarihlerdet a ma ml ana nbue s erbe
140/TRKMUS K STAR H
ciltt
e niba rettir.Bugneka da rye niba smya plma m tr.Na zar i
ya tvee sermuht e va s

ba km nda nde e rlibi rkol e ks iyondur .Yi nebue serdee skimus iki i
na sl
a r
m zha kkndak sa
biyogr a fi
kbi l
gi lerve rilmi tir.
2-Ta nburMe t
odu.
3-Tr kMus iks ikl s ikle rinde nTe mc i
t,Na at
,Sa lt,Dur a kve lahi lerkitab .
4-Ta nbur Mus ta faa vu '
un36e seri.
5-Ta nbur iAl iEf e ndi ,Ha c Ar ifBe yvee vkiBe y'ine s erl
e ri.
6-Sol fe jkitab .
7-Bi rmrboyunc abe stele di i700e serinina nc ak1 65i ninya y nlanma snuygunbul mu tur.
Es erlerinint mTr ki yatEns t i
ts nede vredi l
mi tir
. Bue s erlerini nba lcalar:13pe rev,2
dur ak,43s azs ema si,10oyunha va s
,13be ste ,4a rs ema ,9yr ks ema i,3ma r,67 ar
k,
1ope retten( L leDe vr i)i ba re ttir
.O73)
Ahme tRa si
mBe y
(1864- 1932)
Tr kbe steciveya zard r. sta nbul 'dadomu t
ur .nl be stec i,ya z arve a
i rAhme tRa sim
Be y,Da r afaka '
daye timi tir.Mz ikte r
biye s iniZek iDe de 'de na lmveokul unui yi
de recei lebi t
irmi tir.Mz ikt eol duuka da rede bi ya t
tadabyk hr etya pa nAhme tRa si
m,
"Fuh -
uAt i
k" ," e hirMe kt upl ar" ,"Muha rrirBuYa "a dle serle r
i ,drtc il
t l
ikOs ma nlTa rihi
vede vrini nga z eteler indeya ynl ana ns ayszma ka l
e l
e riileTr kf ikirha yatnape k oke mei
ge mi e nde rs ana tla rda n d r.
a rklarnn ounda , apk ni kid kn,ke yife hlive aka c mi zacndi lege tir
mi t
ir.
Ya ll
kde vr esindege ims knt snad me me sii iny llarcae de biyatvemz i
eya pt

hiz me teka rlk s tanbulme bus us e i
lmive1932' de stanbuldaHe ybe liada '
dal m tr.
Se vilene serl
e rinde nba zla r unl a rdr:
Be nims e nne ms ine ydi lbe r,Pe kr evadrs evdi ime t
tikl eri
n,Si ne me eks ems enibi r eb
riolur,Dkz l fnr uhs a rname hta ptutulsun,Dnge c ebi rbe z:ime ydea he di pa nm be ni
,
Be nimmr mbe ni mc an me fendi m,Y rgm"
ha li
mebe na l arm,Fe rya d mae fga nmai md de de cekva r.
(174)
173.r j)r.Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa r
ihi- De rle me -I I.cilts.48- 49- 50.
174.yur a Sz e r,Mz ikveMz isye nlerAns iklope disi,s.6- 7.
TRKMUS K STAR H /141
Se lnikliAhme tEf endi( be y)
(1868- 1927)
UdSe lnikliAhme tBe y,Se lni k'dedomu , oc ukl uky llarndaa ilesif a
ki rol duui in
okul agi de me yer ekda ysnnbe r
be rdkk n nda raklkya pm tr
.Se sini ngz e ll
ii ,mz i
e
ka rka bi li
ye tvei stida dry- ladkk nage l
e nm terilerindi kka t
ini ekmi veonl arnpa ra
topl aya ra ka ldkl aruduk saz ama ndar e nmi ti
r.Bi rya nda ndaMe vle vha -ne yegi der e
k
ora da kimz isye nl erlet an m vebi lgisinia rt
r m tr
.
Okumaveya zma sol ma dha l
de600' eya k ne s
e rbe stele mi ti
r .Mz i
kt ei yicei l
e rledikten
sonr abe r be rliib raka raka rka da la rylabi rf aslhe ye tikur upge imi nibuyol da ns alam t
r
.
31Ma rtVa ka ss ebe biyle stanbul '
age l
e nHa r
e ke tOr dus unagnl lol arakka tlm ve
stanbul 'da nbi rda haa yr
lma m
tr.1920' def elge irmi vea l
ts eneya taktan ka ma mtr
.
Se sini nvebe st
e lerini ngz e lli
ika da r,ta t
ldi lli,a kac
lvehos ohbe tol uui ledes evilmi
ves aylm tr.
Se vile ne se rlerinde nbi r
ka unla rd r:
Gr me di muys unf e leka ma li
me ,Be z m- ipa sl
ndac ivan mbi l
esinyokke de ri
m,Be nme yl-i
ve fabe kl eri ke ns uy- is eme nde n,Bi rgna he t
tims ec ns uz inakol dumye ter
,Ma hmur
ba ksn s kabi nl t fabe de ldir.Ge lbi rda haglr yi nia ha nde nigs ter.( 175)
Ka n unHa c iAr i
fBe y
(1862- 1911)
stanbul 'dadomu tur .Koc aMus tafaPa aAs ke r
R tiye sinibi tirdikt ens onr at a hs ili
nez el
ola rakde va me tmi ,1885' de n1895' eka da rPos taveTe l
gr afNe z aretindeme mur iye tte
bul unmu tur .Ka nun alma kta kiba ar
s
yl a hr etya pm ,de vrinbt nmz iks ta tl
aryla
dos tlukkur muonl ar danf ayda lanm tr.Ta nbur iCe mi lBe y,Ne yz e nTe vfik,Sa ntur iEthe m,
UdiNe vr e s,Bol ahe nkNur iBe y,Ze k iDe dei stif
a dee t
tiimz isye nl er
inba
ndage lir
.
0z ama nla rka nundama nda lol ma di inma nda lsz a l
ar d.Da has onr alarma nda ll

ka nunl a ror tay a kt ha lde ,but r hi kul lanma zvene fre tede rdi .Ka nuni c ras ndage lmi
ge mi s a na tkr lara ra sndane ml ibi rye riva rd r.Bugnhe rka nun alan nya pma yaa l
t

"fiske li"i c ra eklinii lkuygul aya ndaodur .Ol uZe kiAr ifAt aer gin'ini fade sinegr e
ma nda llka nunudaa ynus ta l
kla a l
a r," Ma nda l
lka nunye niba laya nla ri i
nkol a y,sonr as

g ;ma nda lszka nunba lang t
ags onr a skol a ydr"de rmi
.
'
')Vur a lSz er,Mz ikveMz is
ye nl erAns iklope disi,s.381.
(42fTRKMUS K STAR H
Ha c Ar ifBe y okr enc iye tit
irmi tir.Bunl a rda nAmNa zmBe y,Ka nunTa hs in,Fe thi,
Sa lim,Se limvePe peRe ats a ylabi lir."Da -r'l- Mus ik"c e mi ye ti
nikur a nla r
da nd r.Ta nburi
Ce mi lBe yveUdNe v-re sBe y' l
ekons erlereka tlm tr.
Bi rbe stek rol ara khe rfor mdae se rve rdi.Mus ikr e pertua rm zda5pe rev,10s a zs ema
si,1
sirto,3be ste ,2yr ks ema 70 ark sbul unma ktad r
.Ta ks impl akla rdava r
d r.^ 76)
AliRi fa ta ata y
(1867- 1935)
oki yibi rr eni mgr e rekye ti
tirildi .Yks ekdz eydeFr anszc abi lirdi.Ar ap ave
Fa rsa '
yadava kft.Mus ik mi z i
nt a nnma s naveya ygnla ma s
nabykhi zme tler de
bul unmuve okr e nciye titirmi tir.Avr upa 'dandndkt e ns onr a" Tr kMus ik siOc a
n"
kur du. sma ilHa kkBe y'inl mnde ns onr a stanbulBe le diyeKons erva tua r
Te tkikve
Ta sni fHe ye tiye siol du.Buy llardaRa ufYe kt aBe yveAhme tI r
s oyi leTr kMus iks
i
Kl sikl er ininya ynl anma s nah zve rilmi tir.
Kl sikMus ik mi zii vibi le nAl iR fata a ta yi inMe sutCe mi l
," Ga yete s asl
,s al am,t emiz
tekni kli,ma kbuls lupl ubi ruds a na tk ryd ."de me ktedir.Bus az dae nba a r
lr e ncisie r
if
Muhi ddi nTa rga n'd r.Ta rga n'mud' da kiba a r
sngr dkt e nveke ndi sinia nlad kta ns onra ,
r enc is inins ana tnabykbi rs aygduya ra kka pla r
daka rlar
," Bur enc i
mbe nif ersah
fers ahge ti"de rmi .
Mus ik mi z e" Kons e rMus ik si"ha va s nve rme yii l
kke zd nenl erde ndi r.Ge lene klereba l
,
faka tye ni liet a rafta rol duui inbi rya nda nkl sikok uluns onus t
a larnt anma ya al
rken,
die rya nda ndaye nibi ra nl ay l
akl sikf or ml a r
nbi roundagz e le serle rve rme yede va m
etmi tir.Suz idil,ni ha ve nt ,di lke -h ve ra nma ka mla rnda kibe steleribe s tek rlkta kikudr etve
ma ha re t
inigs terir.Mus ik mi zdebi rs aze serif ormuo l
a n" Me thal" idei l
kkul lana nodur .
Ye n iliet araf t
a rol ma sne de nii le" oks eslilik"z erindedur mu ,ba zde ne me lerya pm tr.
<177)
Sa b rlbi ra ra t
rma c vekol e ksiyonc uol ana atay, e skis ana tk rlarda npe k oke se rinot aya
alm ,bunaSa idHa limPa akol e ksiyonunudaka tara kbykbi rkol e ks i
yonya pm tr.
Ope re t,ma r,f ant ezi,me tha l,s azs ema
s i,oyunha va sbe s t
eve arkol a rak55ka da re s
e ri
bilinme kt edir.
'
;Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus i
k siTa rihi- De rleme -I I.cilts ..56.Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus iksiTa rihi- De r leme -I I
.c ilts .57.
TRKMUS K STAR H/143
Ze ka -Za deHa fizAhme tI rsoy
(1869- 1943)
Kl s ikTr kms iks inine nbykmus i
ki ina svee n s t
a tbe stek rlar nda nHa fzMe hme d
Ze k De dei lee iFa tmaHa n m' ini kie vl ad nda ni kin cisiol anAhme dEf endi ,1869y lnda
stanbul 'daEy p' deCe ddAl iPa ama ha lles indedomu tur.As la dAhme t,ma hlas
Ilh mi 'di r.Eyp' deLa 'lz-deAbdl ka di rEf endii pt i
da me kt ebini( ilkokul )bi tirdi .Ayn
za ma ndaba ba snda nh f za a la rak( ha fz )ol du.Bus rada12ya larndai di.Ba ba s
nda n
Sl sveNe s ihya z eki llerinider e nmi ol a nAhme dEf endi ,bi rs r ea ske rr ti
ye yede
de va me tmi ,s onr abur e nimi niya rmb rakm t
r .
Bi rokokul lardams ikr etme nl i
iya pm ol anHa fzAhme tEf e ndi ,Sul tanAbdl aziz'
in
ol ue hz adeSe yf eddi nEf e ndi '
ni ni ma ml nya pa r,r ama zanda e hz a de ninma li
ka ne sinde
tera vihna ma z k ld-nr d.25Te mmuz1941' deRe i
s 'l-Kur r
aol anZe k -z deAhme tEf e ndi,
lmneka da rbuunva nns ahi biol mu tur.
Ms ikmi zdenc eba ba sn na ds yl e ne rekZe k-z deHa fzAhme tEf e ndi ,di yea nlanbu
kudr etlivebykmus iki ina sda hak kya lar
ndai ke ns e siga ye tgz elvef evka l
de
ka biliye tliol duunda nba ba s Ze k De de 'de ndi nvedi nd kl sikms ikmi zine serlerini
me ke tme yeba lad.Da has onr aBa ha riyeMe vlevh ne sie yhiHs e yi nFa hr eddi nDe de 'den
dene yme ke tmi veFa rs ade rsl eria lm tr.24. 11. 1897t arihindeba ba snnl mz erine
Ba ha riyeMe vl ev hne sikudmz e nba lma ka m nage tiril
di .Aynt a rihteDa r afa ka
okul undaba ba s nnye rinems i
kr etme nl i
igr e vinis tl
e ndi.Ha fzAhme tEf endi ,
ke ndi sinde nme ke tme yege le nNe yz enEmi nEf endi 'de nHa mpa rsumnot asnr enmi ,
bununl aye tinme ye re kba ba sn nr e n-jc isiveke ndi s i
ni nya kna rka da ol a nRa ufYe kt a
Be y' de ndeba tnot a snr e nmi tir.
1914y lnda ,s tanbul ehr ema ne tineba lol a nDa r'l-Be dayms ikk sm namua llim-i
evve l( ba mua llim)ol mu ,ilc iy ls onr aDa r'l-Be da y'ninms ikbl mka ldrlm ve
1916' daDa r
' l
- Elha nkur ula rakbur an nba r et
me niol a rakgr evl endi rilmi tir.Bukur ulu
da ,pe k oke serinor ijina litesiboz ulma da nya at
lma snaAhme tEf endi '
ni ns tnga yretleri
sebe pol mu tur.Ba ba sn nHa mma m zde s ma i
lDe deEf endiveDe l llz de s ma il
Ef endi '
de nke ndie serler i
nivedi e rbi r okkl sike ser ibiz zatme ke tmi ol ma s veHa f
z
Ahme tEf endi '
ni ndebu
144/TRKMUS K STAR H
ese rle rihi birde i iklieur a ma da nba ba snda nge mi ol ma sse be bi ylee serle ror ijinal
nite likler inika ybe tme mi tir.De de ,De lllz deveZe -k De dei leke ndi s inde ns onr age l
e n
jene ra syona ras
ndabuynde n okne ml ibi rba ol muveha t
tabi roke ser i
ngnmz e
ka da rboz ulma da nge lme sinis ala m tr.Da r' l-
El ha n'da nbi rs res onr ai sti
f ae de nAhme t
Ef endi '
ni ni stifasn ni lginbi rhi k ye siva rdr ^178)Buol ayHa fzAhme tEf endi '
ni n
ms ildde kit iti
z liine , ahs iye tineveha ys iye tined knl nee ngz e lde lildir.Bi rs re
sonr aZi yaPa ar eislikte na yr
lnc ahoc aye ni de ngr e vinednm tr .Da r
'l-El ha n'n
stanbulBe l
e diyeKons erva tua rnadn me si yle(Kons erva tua rEs kiEs e rleriDe r l
e meHe ye t
i
ye s i)ol ara kgr e va l
m v ebugr evide1Ma rt1937t ar ihindekons er va t
ua rnTr k
ms ik sik sm nnka pa tlma snaka da rde va me tmitir.Kons erva tua rda ki al maa rka dalar:
Ra ufYe ktaBe y,Al iR fa ta a ta yAl iR f
a tBe yl n c eye rineDr .SuphiEz gi ,Ra ufBe y
lnc edeye rineMe sutCe mi lBe yol mu tur .Bugnk l sike serle rkonus undaba vur ac am z
enne ml ika yna kl a rda nbi riol anvenc eleriDa r
'l-El ha nKl liya tdiyeya y nl anma ya
ba l
a ya n,da has onr ala ris eKons erva t
ua rKl sikleria di leya y nla nma snade va me dile n180
par akl sikms ike ser iniHa fzAhme tEf e ndiokumuRa ufYe ktaBe yi senot a l
a rn
yaz m tr.Aynkur ulu unya ynla di l
a hle r-Be kta Ne fesler i-Me vl evAyi nle ri( 41a de t
)
-Ze k De deKl li ya t( bue s erdec ilt
tir)-ba taHa fzAhme tEf endiol ma kz enyuka r
da
isi
ml e rinis a yd m zde e rlimus ikiina slarm z
ne serle ridir.
Re smgr e vler id ndaz elde rslerdeve rmi t
ir.Sa dr az amSa i
dHa limPa a '
n nya lsna
haftadai kigngi de re kpa an nme zz i
niHa fzKa mi l'eme ke tmi t
ir.Ayr
c aye titir dii
r enc ileria ras nda :Ta nbu r Ha fzKe ma lBa tanay,Dr .Os ma ne vldUl uda ,Dr .Ra sim
Fer i
tBe y,Ta nbur Dr rTur an,Me hme tMni rKkt en( abl asAy eS dkaHa nm n
oludur ),Mni rNur e ddi nSe luk,Sa de ddi nHe per,s e kinol a nla rdr.
Be stek r l
nage li nc e:
Ba ba sn na ya rndaol ma sabi lekl si
kTr kms i
ksie kol ununi yibi rt ems il
c isiol up300
kada re s erve rmi tir.Ha fzAhme tEf endi ,ilke se-]r i
niSul tan ye ga hma ka m ndaveyr k
sema us l ndebi rna kbe ste -1l e me kleve rmi t
ir.Gf t
e si:
'
'
-Da r'l-El ha n'daYe g hf a slge i
lirveDe lllzde '
ni n:" Gnlkia ki lepr -sine deI
haz
nebul u r"gf te liZe nc irus lnde kibe ste sime ke dilirke n( A ki le)ke li
me lerini n me lodi
il
ei fade sinde ki( Fa )not asi inr eisZi yaPa a( Evi pe rde s idir),Ha fzAhme tEf endii s e
(Ac empe rde cidir )di ye s ra re tmi ler;a nc akZi yaPa a 'nn( Evi pe rde sidi r
)Idi yedi r etme si
ze ri
nehoc a,r eis eka rge lme yip10a lt
nol a nma a nt er ke de re kSi s tif
ae t
mi t
ir.Ke ndi sine
soranl ar ai sti
fas ebe bi ni y lea klam tr:" Bue ser ip ede r i
m,De lllz de sma ilEf e ndi 'den
me ke tmi t
ir.Be ndepe de rimde nM me
ke ttim.Pe de rme r hum,be s
te yime ke de rke n( Ama n
Ha fzdi kka te t!Ve hl ete n*Evi gi bige liyor s adaAc e mpe rde sidi r)di yei kazdabul unmu tu .
Be nbupe rde yie vj flokur sa mDe ll
l
z dei leZe k De de 'ninr uhl a r
mua z zebol ur ."Buol ay
Ha fzAhme HEf e ndi 'ninms i
k de kititizli
i ne , a
hs iy etineveha ys i
ye tined knl nee n
gz elIde lil
di r.
TRKMUS K STAR H/145
"Uf k-ue me limka pl a d ok ta nbe rilfe t
"m sra'ileba laya nbue s
e riba ba snaokumuve
baba spe kbe e ni pke ndi s inebi rgmMe c idiyedlve rmi tir.
Be stele diie serle ridi nvedi nd olma kz e reikit r dr .Di ne serleri50a de tka da rd r,
il
ah leri( Te v ih- Cumhur -uul -Te sbih)gi bi eit
li eki ll
e rde dir .Bt nbui lah lerge lenee
uygunol arakbe ste lenmi -ler dir.Ayr cai kiMe vlev y n'iva rd r.Ba ya tbus e likveMs tear
ma ka ml arnda nbe s telenmi ol anbu yinle r, yinf or munae nuyguns lpt abe stele nmi ok
gz ele s erlerdi r.
Dind e serlerinege linc e :Sa lamt ekni kli,z a rif
,hi sli,c o kunvec anle s erl
e rdi r.Kl sik
slpda ndahi a yr l
ma m t
r .
Ze kz dcHa fzAhme tEf endi 'ninl mol a nba ze se rleriye nide nha ya taka vu tur ma klada
Tr kms ik sinebykhi z me tlerige mi tir.
Ahme tEf endi '
ni nba z z ellikl erinde ndeba hs et mekye rindeol ur .Di nms ik yidi nd
ms ik de nda haf a z l
ane ms emi ,da i
mabi rinc ipla nd at ut mu tur .Bukonuda ,s onde re ce
ti
tizdi .Ha ya t
ndahi birz ama nma ddei lef az laur a ma m t
r.Ze k zdeHa f zAhme tEfe ndi,
mut lakkul ak( or e illea bs ol u)s ahibii di.e hi rha t
tva pur l
a rnnddkl e rinde nt anrve
bunl arnt tkl eriz a ma ndaha ngia korttaha ngipe rde yit ut tuunus yle rdi.O79)
Bme ne n
(1873- 1943)
Bime ne n'ina s la dBi me nDe rga zarya n'd rveEr me nia slldr;1873y lndaBur s a'dadodu.
Bi rdi na da mol a nGa spa rDe r
ga z ar-ya n' ndr dnc oc uudur .Mus ikiina sbira ileden
ge ldiii ins es i
ni ngz elliidi kka tleri e kmi , oc ukl uundaki lise dei l hiokuma ya
ba la m t.Ka za ndba ark s as r ede evr es ineya y ld.Da haonbi rya ndai ke n,bi r
mna s ebe t
leBur sa '
yage lenHa cAr i
fBe y'et a kdi me dildi .Onabi rka a rkme ke tt
irenve
ses ini okbe e ne ns ta t
,bus ana ttai ler l
e me sii in s tanbul 'agnde r il
me s init avsiyee tti
.
Ai les ini n i dde tl
eka r kma snar ame n,ondr tya ndai ke nvebi rk gn stanbul'un
yol unut ut tu.Ya n ndabul una npa rak sas re debi tinc ea lkves e faletleka rka ryage ldi.
Ke n dii fa de sinegr eonubudur umda nyi nea lkkur tard .bul ama ync as onbi r ar
eol a r
ak
kilise yeba vur muvei l
hiokumu tu.Or a dabul una ndi nda rbi rEr me ni ,s esini okbe ene rek
hima ye sinea ld.Ba nke rol a nbu a hs
nya nndabi rs r e a l
t
ktans onr as erbe stti-
'
" www.Tr kmus ik si.
comvve bs ite sinde n- Be s tek r lar-
146/TRKMUS K STAR H
car eteba la d .Byl ec ema dddur umudz elenBi me nEf endi ,bi rya nda ns a rrafl
kya parke n;
birya nda nda evr es init an ma ya alt.
Odne mi nnl mus i
ki i
na slarnda nTa nbur Ce mi lBe y,Ne yz enAz izDe de ,e vkiBe y,
Ka n unHa cAr ifBe y,Ra hmiBe y,Ha ne ndeNe dimBe y,Ha cI Gr amiEf endivez ell
ikle
Ha c Ar ifBe y'de n ok eyl err e ndi .Ya ads r ec enl bi rha ne ndeol ara kta nndve
takdi re di ldi .Sl eyma nNa zifonuni in ube yt iya z m tr:
"Ebe dn z m d rs a riat-fe rya dm zn"
"p e riza z nhe pBi me n- is tad m z
n"
okt a n nm bi rs ess ana tk rol duuha ldega z inol a rda alma d.z e lms ik
topl ant la rndaokur du.Ak a ml an" El dor a do"gi biga z inol aragi de r,a nc ak,ha t
rnda n
ge e me di idos tlar
n n sra ri l
eot urduuye rde nba z enbuf as ll
a raka tl
r d.Kons erl
e rve rmi
vepl kl ardadol dur mu tur .
Ra hme t
liATATRK' nda ve t
iz erineAnka ra 'yage lmi ,z ama nz ama nol ma kz ere
Dol ma ba h eSa r ay'nada ar l
m tr.Bi rga ze ter po rtajnave rdiic eva pt abi rms ika leti
kul lanma d n ,not abi lme diini ,e se rleriniba ka larn nnot a yaa ld n,ms ikde nve
ese rle rinde npa raka z anma d n,bi rk rg nlks onuc upi ya s ada n ekile reke vve lce
birikt irdi i nis ata r
a kge i
nd iinis yl e mi tir
.
Bi me nEf endi ,26Aus t
os1943t arihi ndel d.Ce na z es iLe miAth,Ne yz enR zaBe y,
Ta nbur Dr rTur a n,S de ddi nKa yna k,Ar ta kiCa nd angi bita nnm mus ikiina sl
a r
n
ka tld ka la ba lkbi rt oplu lukl aka ldr l
a rak,Fe r ikyEr me niMe z arlndat opra a
ve rilmi tir.
Be s tek rol a ra k,Ha cAr ifBe yt a klitis ide i ldi r;a nc akbubys ana tk rnba l
a tt
ar
k
be ste k rl yol ununs ami mbi rta kip is iolmu ,z ellildef aslms ik mi z inge lime sine
bykhi z me ttebul unmut ur .
080)
180.Ke ndi si nibi l
e n,t anya nvedi nl eye nRu enKa monuni in us a trl
a rya zm tr
:"Bu
an'a ne ni ne nkuvve tli,e npopl erbe ste k rlarn ns onunc us uBi me ne n'di r.Tii l
is emtinde n
ba la ya ra k stanbuls ur larnaka da ruz a na nbl gei ind eonune sl erinde nbi rini,ha tt
abi rka
n
bilme ye n,t e re nnme tme ye nbi ri ns ant as a"e tme kpe kg tr .hr etivee s erleriI.Dnya
Ha r bives onr aonut aki pe dmt ar ekey lla ri inde ,b tn stanbuluf ukl ar nka pl amol a n
bube s tek r m z ,sn fha l
k nke ndiz e vki niok a ya c akt arz da ki a rklari le oks e vilmitir.O
dne mkiye nibi re s eri,bt numumivehus us is a zme c lislerii indemuhi tinine nku
k e le rinde nyks e lens esle rini,e ngz ela he nkl e rinibue s erinbyl e yic ime lod' arasnda
bul ur du.Onunbus a na tves a natk rlkt ls ml mneka da rde ve t
mi tir.
Bi me ne n,z a ma nn ne nt utula nves e vile nU a k,Hi c az ,Sa ba ,Hi ca zk r,Kr di tHi cazk r,
Hs e yni ,Se ga h,Hz zamgi bima ka ml a rndape k ok arkbe s telemi ti
r.' "Me lodi l
e r
inde ,
ke ndi nde ne vve lki lerint e sirlerinini zler i
nde nz iya dek endikudr etwka biliye tinins e s
iduyul ur
vebunl a rg hbi rhz nvee lemi n,g hbi rne vejs rr ni fa de siol a rakgnl le r
ea kse der.
Ya ln z unudai lvee de l
imki ,onunba ae serle rindeb ellibe lirsiz iveboz ukl uunda ndoa n
baz pr oz odiya nl larbi r azkul at rma lar.Buz a tenHr istiya n,Mus eviTr kbe ste krlarn
n
dahabi rk sm ndakul a a arpa nbi rke yf iye tol ma klabi rlikte ,k kbi rt asarruf labugi bi
ufakt e feklha t l
a rhe rz ama ni i
ngi de rile bilir."
Ne y ze nTe vf i
k
(1879- 1953)Ne yz enTe vf ikJ 7o
Gddimus ik , " V^ ^ kUa hl
Ks as re de ^. ,. . ^w
P"1 i indeI ,t U? yz enTe vflk'in iiri "
" ^'m
M Rr -Me hme tNa TmTTT^ -------- P,a "
'
Dr -^ hme tf eg^ P.Tr kMus ik siTa rihiD ,
me "" c i
lts .58
148/TRKMUSI KI SlTAR H
Ra kimEl k utlu( Ra kimhoc a)
(1872- 1948)
Hoc aRa k mEl kut lu1872' d e(183) zmi r'dedodu.Ba ba s zmi r'
i nt a nnm a i
lele rindenHi sa
r
Ca mi i ma mveHa ti
biua ybEf e ndia nne siS d kaHa nm' d r.lkokul uma ha ll
e sinde
bitirdi kte ns on raor tar e nimi ni zmi r da disindet ama ml a d.Za - rahMde rris sma i
l
Efe ndi 'de ndi ni li
ml er,Amc as z mi rlie yhNe yz enEmi nDe deEf endi 'dendemus ik
r endi .Yi neMe vl ev e yhiol anda ys e yhNur e tt
inEf e ndi '
de ndet e vikgr m tr.
1892' deba ba snnl mz e ri
ne20ya ndaHi sa rCa mi i
nei ma mveha tipol mu tur/184)
lnc eyeka da rbugr evdeka lm t
r.Amc ase yhN yEmi nDe de '
ni nve fa t
nda ns onra
Ta nbur Al iEf endi '
de nbe y l,Sa ntoi k ri'
de nony le se rme
ke tmi tir.Kl sikTr k
Mus ilds ini nbykbe s tek rlarnda nol a nZe k iDe de '
ni nr enc isiAz izEf endi 'de nde
fayda lanm t
r/18S)Mus ik mi zina me lvena z ari nce l
ikle rinibyl ebykhoc a larda n
r ene nRa kmEl kut lu,be stek rlndabunua k ais patla m t
r .He ps iMe vl evit arikatna
me ns upol a na ilebykl erii leMe vle vha ne deya p la
n yinl er eka tla rakmus ikmi z itanma ya
alm tr.Bunda ndol a ydi nmus ik mi ziveMe vlev
liir enmi ,da has onr aldy ll
arda
Kudmz en- ba ol mu tur .Uz uny llar" z mi rMus ikCe mi ye tininba ka nl
nya pm t
r.
okh zlb e steya pt nve i
irs e me kt e okt it
izol duunu,e n oNa hitHi lmiBe y,Or ha n
Ra hmiGk ei leye e niAdvi yeHa nm' n iile rinis e ti
inir enc i
s iHs eyinMa yada 'm
anla rnda nr e niyorHe rz ama nya l
nl a rnabe ste krol a rak sma ilDe de '
yir ehbe ra l
d
bykbe stek rol a bilme ki i
nhe rfor mdae s erve r me ninge rektiis yl ermi .
Otuzbe ya l
arndai ke nda yse yhNur e ttinEf e ndibi rgf tevr e rekbi ryi nbe ste l
eme si
ni
ist
e mi .Ayi ninbe stes inibi rge ce debi tirr eke rtesignt ekke de yi ninha z
rol duunu
syl emi . ic iddi yea lmd nveba ta ns avmabi rbe steya ptnz a nne denda ysRa omH
ca'ykovmu ;fa katya k nla r
n n sra rileokunma snar az ol mu .A; !okunupbi t t
ikt ens onra
okbe e ni lerekgnl a lnm .Ka rca rmam nda kibu yi n,Me vle vha nele rka pa nnc aya
kada rhe me nhe rde r
g!daokunmuveKonyaMe vl evha ne s i
nc edebe e nilmi tir.
18i.) rMe hme tNa zmiz a l
p'egr edoumt arihi18 69dur . bnl e mi nMa hra
Ke ma l na l'agr e1872' di r
.( Hos ads .240)] 4-Mu stafaRona ,50Y l
lkTr kMus i
ks i
(l
a ve li3.Ba sk)s .157.185-Dr .Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -II.
cil
ts .59- 60.
TRKMUS K STAR H/149
Ra kmHoc adi nivedi nd mus ik mi z i
nhe me nhe rf ormunda450' eya kne s erve rmi t
ir.
Ta nbur Al iEf endi '
de ns onr a z mi r'
demus ikmi z it antanvemus ik de na nl
a ya nbi r evre ni
n
olu ma snaya rd mc ol a nb uyz y lne ndi kka tede e rbe ste k rl
a rnda nd r
.Sonde recee spril
i
birki iliiol anRa k mHoc a yabi rgn,oz a ma nkide e r
inegr e,200. 000l i
r asol ur sane
yapa c a ns ormu lar ,Ra kmHoc ada" lha m mka
a rd"de mi .C86)
Ra kmHoe a'nne s erler i
nde nba zlar unl a rdr:(187)
BAYATIARKI
Neba ha rka ldnegl ,a hnedebl bls e siva rNeoc n n,nebi rmmi t,negnlne 'esivar
e kec e kbe nc eha yatnda habi lme mne s iva rNeoc n nnebi rmmi tnegnlne 'esiva r
.
H CAZKRARKI
Be kledi mf ec reka da rge lme dina hi tegne dedoduGe c eme hta p,s e nigkl e rse ni lem
senibe nde ns orduDe dil er, ne rdeome hve s yl e,o hyan' olduGe c eme htap,s enigkl er
seni le ms enibe nde ns ordu.
H CAZKRARKI
Vis l-iy ri leme stol,ha y leda lmagnlDuda ktani me yic n ne linde na lmagnlGe er
baha rohs nnhe znaka nmagnlRe ba b-a k nh ic ranyol unda a l
magnl
ACEMA RANARKI
Ge lkoynumagi rlne -ic nke ndie vi ndi rDi lha sta-ia k mbe nil tf unl as evindi rLt fe yle
kere mk ldkl enya lardi ndi rDi lha sta -ia k mbe nil tfunl as e vindi r
iDr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi-De rle me -I I.c ilts .59- 60.
e hra z atTopr ak," Ra km El kut lu Ha ya tveEs e rleri",( Se l ukni .De vlet
Kons erva t uar Tr kSa na tMz i
iAnaSa na tDa lBi tirmede vi)Ba slma m ns ha .
150/TRKMUS K STAR H
N HAVENTARKI
Ha y li ind ea kpge timr -de rbe de r i
mBa k pba k pt aoma ziye , imdia he de rimNebi r
eme lnemmi tva rha ya tbumuydude rimBa kpba kpt aoma ziye imdia he de ri
m
N HAVENTARKI
Mmknmunut ma kgz elimne ydioa k amRyag ibihl yagi bibi r eydioa ka mi t
ik
kana ra kbi re z elme ydioa k a mJ R. ygi bihl yagi bibi re ydioa k am
BAYATARKI
Bilme zs i
nd ndma l ad klarmne dirNa slbird er ttarmi i
mdeka s ene di rAnl amaz
nkka lbinhi ssimebi g ne di rNa slbi rde r
tt a
rmi i mdeka s ene dir
HSEYNBESTE
Mhe yyaol dume cliss a ky ape yma ne le rdns nBube zmir uhba hs in evkineme stane ler
dns n
(terennm)
HZZAM ARKI
Be kledi my llarc alki nge l
me di ne yna zlya rSe ndeLe yl be ndeMe c nnol ma kis t
ida dvar
Ge lme sine yya mha r
nbi tme sina rtkba ha rSe ndeLe yl be ndeMe c nnol ma ki stida dva r
HZZAM ARKI
A knba nabi rgi zlie lemol dugz e lya rMe ht ababa kpa l ad m okge c
e l
e rva rHi cranla
yana nka l bimi n lm nge ls arMe hta baba kpa lad m okge cele rva r
TRKMUS K STAR H/151
UdNe vre sBe y
(1873- 1937)
Ne vre sBe y1873y l
ndaMa latya'dadnya yage l
di.okf aki rbi ra ile nin oc uudur .Ba bas
trlge ims knt
lari e risindebul unduunda n st
a nbul '
a a lma ki ingi derveda has onra
olduk ava rlkl venf uz l
ubi rde vle ta da m nnhi zme ti negi re r.Anne sive fate tti
i nde nol u
Ne vre s'ide stanbul '
agt r r .
Ne vre sba ba s
n nya n nda al t
va rlkl a ilet arafnda nokut ul upye titi
rili
r.Bua radahi
kims e de nde r sa lma da nud a l
ma snr eni r.Ke ndis i
nidi nle ye nle ria de tabyl er.K sabir
sres onr aud alma kta kinvema ha re tibt n st
anbul '
daya nk la n r.tebus
rala r
dada h
sana t
k rTa nbur Ce mi lBe y' itanm t.Ce mi lBe y'
i oki yiyor uml aya nl ar
nba ndage l
e n
Ne vre sBe yi i
nbut an mabi rdnmnokt asol mu tur .Y llarc aonunmus i
k evr esinde
bulunma s ,ye time sindeCe mi lBe y'int a nbur daya ptr eformuNe vr e sBe y'inUd' da
yapma snane de nol mu tur .Byl ecet a n nm mus i
kus ta l
a r
i les a ra yvekona klarade va m
ede reks ana tni lerl
e tme kf
r satnbul mu tur.
Ta nz ima t'
ta nba laya ra kge le nekl e enBa tmus iks iniinc ele mevet anmame ra kNe vr e s
Be y'dedev ar d.Bune denl e1914y lndaAl ma nya 'yagi de rekbus ana tye r indei nc eleme
fr
s atnbu ldu.Ayr cage r ek s
ta nbul evr e sindege rek sedouvegne ydouAna dol u'da
yapt de r leme alma lars onuc u oks ay daTunav eAna dol ut rkl e rininot ayaa lm tr
.
Ya nil ke mi zdei l
kf olkl or alma snNe vre sBe yba la tm trdi ye bilir iz.
Bt nha ya tma ddis
k nt l
a rlage tiiha ldes aznge ima r ac ol a rakkul l
a nma m tr
.O
zama nl arnr a kips izbi rudi crac sol a rakol aa ns tb irkul akl ae nuf akbi rf a lsoyat aha mml
ede me mi ,bt nha ya tbo yunc akus ur suzbi rs ana tyor umc us uol mu ,ya ln zbi ra da mol uu
belkidebunokt a danka yna klanm t
r.He rz ama ndos tlar nae se rlerini ni yia nl alama ya ca
iinbe steya pma kta n eki ndi inis yl ermi .
Birudol ar akNe vre sBe ydei c rs nda kit iti
z likves i
hi rliz ellikveke ndi nez gt e kni k,
kendi nde nnc ekiud lerc et as avvurbi lee di l
e me mi ,fa ka tNe vr esBe yt a rafnda nTa nbur
Ce mi lBe y '
ine tki siilebi rge r-, e kha linege lmi tir.But e kni kteCe mi lBe y'i nLa vta
m zra bn ns iline -jme zi zler iva rd r.A kt elle r
de n ekine n,i poz isyonl a rt ercihe den,bi rI
sole lt ekni i ,tre mol olubi rm z rap,kuvve tlibi rvi br a
to,Ne vre st a vrn nje ngz e lvee n
knt l
t a raf lard r.
Ne vr esBe ybe ste k rlkta okve riml iol ma m gi bigr nr s ede ,fa -js ilmus ikmi zde ,
Mus tafaa vu 'unba z e se rleri
nde ,bi r okt r kle rde
152/TRKMUS K STAR H
kulla nla npa rlaka rana me le ri
ns ahi bi dir.Zi yaPa a'nnkona ndaLa vt acAndon' da n
Ge rda n iyeveKa rc
a rk ek e lerinot ayaa lm tr.De -de '
ni ns lpvee das na okuygun
olara kme ya nde di imi z nc bl me kl emi
t i
r.
Gnmz eEve ,Ge rda niye ,Hs eyniKa rc a r,Hz z amvb.ma ka ml arda ns e ki zt aksimii le
bizza t a lpokuduubi r
ka s z lpl age lmi tir.Hz z amma ka m nda n okgz elve ok
me hurbi rs az se ma s iva r dr.De i ikma ka mveus lle rde n7s z le s erbe s telemi t
ir.^ 88)
Ta nbur Ce mi lBe y
(1873- 1916)
Ta nbur Ce mi lBe y9Ma ys1873' de sta nbulMol laGr a ni'dedodu.Ba bas Me hme tTe vfi
k
Be y,Anne s iZi hni ya rHa nm' dr .Ba ba sne rke nya t
aka ybe tmi veAmc a sRe fikBe y
gz etimi ndeye titirilmi tir. lkveor tar enimis ra s
ndaFr a ns zc adar e nmi ,da has onra
ba l
a dMe kte b- iMl kiye -ia ha ne 'yebi ry lde va me di pb ra km tr.Bunda ns onr a
tama me nmus ik yeyne lenCe mi lBe yKe ma niAl e ksan' da nHa mpa rsumveBa tnot as n
r enmi t i
r .Ta nburi cra snage tirdi iye ni likl etan nr.He rt r le nstrma nus ta l
kla
alabi lme si- ner ame ne n okt a nburveke me ncei lei lgi lenmi tir.
Elimi z de kika y tlaragr e,mus ikt a r
ihi mi zinge lmi ge mi e nbykvi rtz dr .Ba lam
olduut a nburme todu,ke me nc eme t
oduveFr ans zc a
'da nr oma n evi risignmz e
ulaa ma m tr.Ce mi lBe y1912y lndaa lanDa r-l-Be d yi'yeMus ikmua llimiol ara k
getirilmi tir.1901y l
ndaDe ft
e r-iHa ka nmdr le rinde nNa z ifBe y'ink ze rifeSa ide
Ha nm' lae vle nmi tir.Bua yr dnya larni ns anlar a rasndauyuml ubi re vlilii n
bulunma d n ol uMe sutCe mi lBe y' inve rdi ibi lgiler de na nl yor uz .Sony llarnda
evr es i
ndebul una ni ns anl arda nuz a kla t,e vi ninba h es inde" Uz letg h"de di ia yr bire vde
ya ama yaba lad .1916y lndaya ka la nd ve r
emha s tal nda nkur tul a ma ya rakve fate t
ti.
MUS KREN M :Ta nbur Ce mi lBe y'ina i
les indeke ndiku a naka da rmus iki l
ea z ok
ur aa nla rol mu tur .Anne siZi hni ya rHa n mAdi leSu l
ta ns ara y ndal avt a ala rd.Aa beyi
Ahme tBe y,ka r de ininnya yg nl a nc ayaka da r,e skit a rzt a nburi c ras nnus t
a larnda nd .
Ayr c aud,l a vta ,ke ma n a lard.Di e ra a be yiRe atBe yge zic ibi rha iriydi .
l.r jrMe hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rle me -I I.c ilts .66.
TRKMUS K STAR H/153
Mus ik al ma la r
naha ngiy l
la rdaba lad nke s inol a ra kbi lmi yor uz .Bi z ebukonudao lu
Me sutCe mi lba zi pu larve ri
yor .Ai l ebykl erinde nveba ba s nn evr e si
ndebul una nl ardan
iittikle riniz e tle ye rekba z de e rle ndi rme le rya pyor .Ce mi lBe y'ingi zlicemut fa agi dips u
ba rda kl arnde i ikor anl ardas udol dur upbi r ubukl abunl a radokunduunuvebi r"Ga m"
olu tur du unu,ke ndike ndi nebi r e yle r a ld na nl atyor .e vr esinde kii ns anl ardi kka tle
dinl edi i ni,i lkokul da ki oc ukl arnokuduui la hina me le rinie vde kie rkezka d nl arn
trkl erinika rtr arakbe s teya pmaoyunl arnade va me ttii nibe lirtiyor .Ha tta,l as ti
kr gl
aya kka b larda nl a stikt eller eke rekbunl arbi rt aht a ya ak l i
vi lereba l a
d n ,a kor t
ettikt ens onr akopunc ayaka da r ald ns yl yor .Ye nibi r algya pmame rak nnol gunl uk
ya la rndadage me di ini,bi rmrboyubua ra y i indedol a tnyi nebua nl arda n
r e niyor uz .
Amc a sRe f
ikBe y' i
ne vis a na tvee de biya ta da ml a rn nbi rur a kye riydi .Ce mi li in ok
renkl ivez evk l
ibi ror tamd .Mus ikni nt e kni kynl er inii lkke zbur a dar enme ye alt.Bi r
ya nda nAhme tBe y'de nge ne lbi lgi lere ldee de rke ndi erya nda nbyka mc asn nol u
Ma hmutBe y' eke ma nde rsle rive rme yege le nKe ma nAl e ks a nAa 'da nHa mpa r-s umveBa t

not as nr e ndi .Aynz ama ndaye nivebi linme ye nbi rs lpl at a nbur alma s
ni le rl
etiyor du.
Mus ik evr ele ria r t
kbuge nvemukt edi rs ana tk rda ns ze diyor du.Bi rgnMa hmutBe y '
l
e
birlikt egi tti
ibi rme clisteTa nbur Al iEf e ndii let a n t
r
ld .Al iEf endiCe mi lBe y' i
ha yr anl kladi nl emi ,t it
re ye ne lle riileonunyz nok am ,a lnnda npm ," Evl adm!
Bunc as e ne dirbus az ala rd m;e h, yl ebyl ebi ra zye ndi kdes anr dm.i mdis eni
dinl edi kt ens onr abi rda hat a n-fbur ue limea lma ya ca m"gi bis z l
e rs yl e
mi ti.Bubyk
usta n ns z -jle ris ade ceor a dabul una nl ar a rtma kl aka lma m ,Ce mi lBe y'ins ana tnn
evr e sindebi re fs aneya ratlma sna ,buye ni alt e kn ii neka r I
ka nla r
ns us ma s
nada
ne de nol mu t
u.Bunda ns onr aCe mi lBe y, ouke zAl iEf endi '
ni nbul unduume c lisl
e rde
bul undu,d or uda nde rsa lma ma klabi rlikt ege ne lmus ikbi lgi sii lekl s i
kokul una sl
ka rakt e rinea iti nc e li
kl eriAl iEf e ndigi bibykbi rus tada nr endi .
0z ama nki s t
a nbul '
dabi razmus ikbi lme k,z e lliklep i
ya no alma kgr gli ns a nol ma n n
ba lc a a rt
yd .Ye rlee nbuge le ne kk kCe mi l'idemus ik yedor ui tmi ,k kya nda n
be ris a na tk rr uhunube slemi ti
.Re fikBe y'ine vi ndebi r ka pi ya nobul unur ,a i
le ni nge n leri
mke mme lbi r e ki ldepi ya no ala rlard .Oa s
li le rle me sini ,dne mi ninl mus ikus t
a lari l
e
tan tkta nveonl a rlas ana ta rka da lya ptk- la ns onr a ,tke nme zbi rga yretles r drdbi r
ara y lae l
dee tti.Mus iki lei l
gi lihe rkonuyus a br lai nc ele di ;e nba s itinde ne nmke mme li-
eka da rbus ana tnhe rt rn de nya rar land .Mus ik ninbi lims elynl e -'nike ndi aba sile
r e ndi .
154/TRKMUS K STAR H
Ce mi lBe y,Ha mpa rsumnot a snnbi zimmus ik mi z inpe r de le r
inida hai yibe l
irttii nis yl e rve
onut erc ihe de rdi .He ri kinot a dadaol aa ns tme l
e k esiva rd;ya z ya zargi binot aya zar d.
AHS YETVEEVRES :Ce mi lBe yye time s inet eme lol abi le cekuns urla rke ndiga yr e t
i
ileha z r
la ma kz or undaka lm tr.De h sn n a ltnday llarc abi rgz e ll
iinpe indeko up
dur mu tur .Mus ika d nagz e lol a nhe r e yde nya rar lana ra kbumot i
f lerled hiya ne
kompoz is yonl ar izmi ti
r.Ke ndi sinidnyai le rinde nuz akt uta ra k,s a na tseve nve
anl aya nl a rlabi r e vreol u tur mu tu.Ba tmus i
k s i
nideya k nda nt a nma ka rzus uyl a talya n
sana tk rlar
nBe yol u'ndaoyna dkl a royunl a r
veope rala rs eyr e de r,bi z i
mmus ik mi zded e
birta kmye nilikl e rinya plma snge rekt iinis yl erdi .S kl kl aha lkke siml erinina rasnagi rer
mus ik ninhe rt r nde ni lha ma lr ,bt nbunl ara slb i
rs lpi e ri
s indee r
itere kye ni
ka lpla radke rdi .Os aduy ulu,ge ne lkl tr ge ni bi ri ns a nd .Te rbi ye lie kinge n,z el
ha ya tnda aka c venkt e libi rya r ad lva rd.Tr k e'
yigz elkonu ur du.Ayr cakonu a cak
vet erc meya pa ca kka da rFr a ns zc abi li
rdi .Ba tkl t r
ha kk ndadabi lgisiva rd .Ka ba l
sevme z di,da imahz nl bi ri ns anol ara kya ad .Gz e lya z ya z ar,a nl a t
ma ki ste diinii yi
ifadee de rdi.Mus iki leur a rke nd dnyai lei liki sinike ser ,va rl nbus ana tn
engi nl ikl erineb ra kr,ba kabi rdnya daya a rd.Kul land he rs a zs e ve r
ekvez e vkl e
ala rd . steme di iz a ma nl arbi rs a za slae linea lma z d.Mus ik de na nla rgr ne nl erde nve
kendi s inde nbi r
ta kmba site ser lerin a l
nma sni steye nl erde nne f rete de rdi .Sony llar
nda
evr es ida r alm ,ya kna rka da lar,dos tvekor uyuc ula rve f ate tmi l
e rdi.Ognkc emi yet
in
mus i
kves ana ta nlay
ndadae sa slde i iklikle rol mu ,e skiz evkveka vr ayka lma m t
.
Ce mi lBe yb tnbunl argr yorvez l yor du.Bus ebe plel mneka da rde rinbi r
yaln zl ni inde ,ke de rlibi rdnya daya a d.
Bubykde h n n ognde nbugneka da rge r eks ana tk rlarnves a na tt
a na nl ayanl ar
n
gnl ndet e sirinis r drdveha lendes r dr me kte dir.Byk air i
mi zYa hyaKe ma lBe yatl
aa da kiga z e l
ionuni inya zm t
r :
Be zm- iCe m ddede vr nkika de hl erledne re vk, e b- t
-be -s ehe rr aks - mke rrerledne r
Tut u urme 'a le-idi lleme r y -yihuz zHs n- A ko rtadabi nm h,bi na ht erledne rCml e
erv h- ma k m ta
lrAr 'aka da rRa stMa hri le ,U a kMuha yye rledne rKur tul urp y-i
tarabye rde node mkime lektYe regkt ens z lr ,ha lka -i ehpe rledne r
TRKMUS K STAR H/155
He rge lenr indka na rz evkebume clisteKe m lC nib-ir a hme tes on ekt i
is ga rledne r
Ayr c ayi nebyk a iri
mi zinCe mi lBe yi inya z d u iirdeonu okgz eli fade
ede bilme kt edi r:
CARMUS K LER
Biny lda nuz unbi rge ceni nbe stes idirbuBi ny ls r ece kz anne dilenka rs es i
di rbuBi rkuyt u
ma na s tr
dadua la rgibiga ml Yz le rcea zda nkor oha lindede va ml Bi rEr ga nuna he ngi
yay lma ktade rinde nDuydums adaz e vka lma dmi slavke de rinde n...Zi hni mbu ehi r
de n,bu
devi rde n okuz a ktaTa nbur Ce mi lBe y alyore skip l
a kt a...Bi rde nbi reme sudumi it
me k
heve s iyleGnl mdol dui sta nbul '
une nz ls esiyle .Sa nd mkiuz akla tya a nka rve
kara nlkUykumdabt nbi rge cekr f ezde yi ma rtk.
SANATI :Ce mi lBe y'inha ya tves a na t
ha kk nda ,Ra ufYe kt aBe y'inonunl mz e r
ines eri
haldeya y n l
a dma ka l
e de nba ka ,z ama n m zaka da rhe me nhi birc iddia ratrma
yap lma m t
r.Me sutCe mi lBe y'inha zrla m ol duu" Ta nbur Ce mi lBe y' inHa ya t"a dl
eserindebums tesnai ns ani in;" lkge n liineda iriittikle rimi z ek ya se dilince ,Ce mi l
'i
n
oc ukke nmus ik debi r( Ha r ikaoc uk)va sflarngs te rdiia nl alr"di yor .
Bt nmr boyunc ai inde nt aa nduygul ar,ilha ml arka na lizee de cekbi ryola ra yi i
nde
ya ad .Kul land he rmus ika letindebi rda haki ms eninye tieme ye ce ibi ryks ekl i
e
ka n
bud hii ns an,k rky llkk s amr veyi rmibe y llks ana tha yatboyunc ai inidke cek,
hisse ttiinis yl ete cekbi ra raa rad .
Ta nbur Ce mi lBe y'i
,Ce mi lBe yya pa ns ihi rne ydia c aba ?Onun aldhe rs a znpe rdes i
nde n
al ay pa kanogrp narnc o kunl uune rede nka yn akl an yor du?Bus or ul ar
nka r
ln
bulma kt ag lk ekmi yor uz .Ce mi lBe y,i indeya ad ognndnya s ndas ess anatmz a
aitol anhe runs ur da nya rarland .Bunl armus ikmi zinge lene kl erii indeyour arak,bugn
unut ul ma yayzt utanpe r dele rde ns e s al aya -jmha l
indea ktma s
nbi lmi t
ir.Tr k
Mus ik sind eke ifya pa nbubyks ana tk rnbul duuye nilikle rini yide e r l
endi rildiinii l
e r
i
sre me ye ce -ii z .Me sutCe mi lBe y'egr eTa nbur Ce mi lBe y'inMus i
ks a natnda kie nbyk
ze ll
i ineonunbe steledi is aze se rlerinedeonunha rikul -
156/TRKMUS K STAR H
dei cr sd r.Onune nne ml imi r asbe l
kir oma ntikr uhununka lpha l
inde kil le rinden,
zama n m z da kie nmode rnmus ika nl ayl arnape kuygunol ant a ksiml eridi r
.
Ce mi lBe y'inne ml ibi rz e lli
ideonungnl lbi rfol kl orc uol ma sd r.Ce mi lBe yHa l
k
mus i
k s i
ni oks eviyor du.O,ye ni lemer uhunue skikkl erde na lde s rar lkudr e tle
bes l
e ye re ks e ze nvebuduy gus unaz ama n artla
ni e r
is indee nbyki fa de yive re nbi r
ahs iye ttir.
CRKRLI I :Ta nbur Ce mi lBe y'int a nbur a lt e
kni ihe nz e killenme de nnc e,e ski
tanbur lerini c ras reva ta yd .Oy l
la rdabunl arnba
ndaTa nbur Al iEf e ndige liyor du.Es ki
tarzt anburt ekni i,bi rm zra pda rbe sinde ns onr ae ldee di lent itre ims ras ndammkn
olduuka da rf az lape r
dekul lanma kvea zs ay dam z r
a pa tma kt eme lineda ya nyor du.Ce mi l
Be y'innya yg nla t
k avei cra ski il
ikka za nd k atut uc u e vre ler i
na re l
e tirilerine
ur ad .Yz yllarda nbe r is r egele nbuge lene kt e me li
nde ns ars l
m t.Onl aragr et anbur
alma kbude i ldi.Oys aCe mi lBe ybugz els az adi nami z mveha reke tge t
ire nbi rmuc itt
i.
Se rim zra pvur u larvei cra daha reke tliliki fa degc nyks eltiyorveme lodi kc ml ele r
ifade sinida hakol aybul uyor du.Ma ka ml arm z ns eyirveka ra kterida har enkl ika lplar a
dkl ebi liyor du.
Ne y ze nGa vs iBa yka ra'n nve r
di ibi lgile regr e ,s anatnni lky llar ndaCe mi lBe ybi rgn
Ba yka ra'nnde de s iol anYe nika pMe vle vha -ne s i eyhiCe la leddi nEf endi '
yiTopka p
dnda kik kndez iya re tegi tmi .Es kit anburi c rasnnbubykus ta sCe mi lBe y'in
ricasnk rma ya ra kt anbur alm .Bunda ns onr aodaCe mi lBe y'es ra re tmi .Ce mi lBe y
tanbur alnaka rol duunubi ldiii in a l
ma ki steme mi .Da has onr aCe mi lBe y'i
dinl eye ne yhEf e ndia l aya ra k us z ler isyl emi :"Ol um!Bus iz in ald n zbi ldii m
tanburde il;f aka tmus i kna m na imdi yeka da rdi nl e
di im e yle rine ngz e li
.Si zinbu
vaz iye tka r
sndaki ms e de ni stifadee tme yei htiya c
nzyok.But uttuunuzyol dahi birs ze
kul aka sma ya rakhe re yer a me nyr ynzAl la hf eyz ini zia rtr
s n."
TRKMUS K STAR H/157
"s ta dm!e dda ra bans a zs e ma isine al
yor um,dr dnc ha neyike me nc ei le ala ma dm;
ltfedi pg s terirmi siniz ? "de mi .Ce mi lBe yduva rdaa slke me n eyia lm ,k s abi rt aks im
yapa r aks azs e ma sinegi rmi .Dr dnc ha ne yege lincet a nbur laya ptgi biya pa ma m ;dz
not alarlabi tirerek," Byl eol ma sge re kir"gi bis z l
e rsyl e mi .Ge c eya rse vinedne r ken
ayns oka kta nge e nAt fBe y,Ce mi lBe y' i
noda s nn n nya nd n,h le dda raba ns a
z
sema sini ndr dnc ha ne sine altn ,a kpe nc e rede nge lenke me nc es e sinde na nl am .
Bunl ara nl attkta ns onr a ," Ce mi lBe ygi bibi rd hibi l
e
kt z i
rve yebyl et
rma nm t
r
"
sz lerinie kle rmi .
Ta nbur Ce mi lBe yBa ts a zla r
nda nVi yol ons e lide ,i l
kke zke ndime l
odi lerimi z iic rae dec e
k
bira kor tveke me nc eya yi le alans a na tk r
d r.
Oy llardaAndon,H rist o, Ci va nka rde ler,Va silved ne mi nka lbur s ts ana tk rlaryl ad e
kalkal a vta alma ktadaol duk aus t
a l
kka zanm t.La vta yt anburm zra bnaya lcnbi rt avr
la
ala raks t
nbi rt e knikdz e ye ldee t
mi ti.El debul un ani kil a vtat a ks imipl a ,ta nbur - da
olduugi bibus azda dae riilme zbi ric r krlayks eldii nigs ter ir.Udupe k
kul lanma ma kl abi rlikte ,bi rgn s r
a rz e rineVa s il'
inKr - di lihi ca zk rpe re viniya lnz
ger da niyet eliz erinde alm t
.Be e ne re kvei steye rek al dhe rmus i
ka letiCe mi lBe y'
in
elindekonu uronune mr inegi r
e rdi.
Ya y lta nbu r ubul anvei lkol arakkul lana ndaCe mi lBe y'di r.Ke ma nve yake me nc eya yile
ala r,a ynk vr akl
kl akul la nr,ruhunda nt aa nduygul art r lka lpl aradke rekt aks iml e
r
yapa r ,ba z enf asllarabunu nl aka tl
rd .
Ce mi lBe yya ratlge r ei , sma rlamas a nati c rae t
me si
nis e vme ye nbi rs ana tk rol ara k
nc ele ripl akdol dur ma yr e dde tmi ,f aka t,r es migr evinde na yr lma s,ya rd mc ol anba z
dos tlarn ngi ttik ea zalma s ,pa ras knt larnnba gs t
e rme s igi bis ebe pler lepl a kya pma ya
me c burol mu t
u.Pl a kdol dur acaz ama nt itizvehe ye canl ol duunu,ba zenbt ngnn
bo agi tti
i nis yl e rmi .Za ma nlabui te nho land n
,e vebi rgr amof onge tirtipbupl aklar
dinl eye rekde er l
e ndi rdi iniol uMe sutCe mi la nl atma kt ad r.( 189)
Me rhums tatCi nu enTa nr korur ," Mz ikKi ml ii mi zz e rineD nc eler"a dl ki t
a bnda
Ta nbur Ce mi lBe yi cras nnz e lli
kl erini yl ei fadee tme kt edi r:(190)
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De r
le me -I I .cilts .73- 82.' Ci nu en
Ta nrkor ur,Mz i
kKi ml ii mi zz erineD nc e ler," Tr kMus iksini nSonPe yga mbe ri"s .
235.
158/TRKMUS K STAR H
A- )TEKN KAI DAN
1-Mz ikdi li nin arpma ,tril,tre mol o,s e nkop, leme ,be leme ,gl issando,r ita rda ndo,
acc elera ndo,a gi tato,a ppa ssiona to,gi oc ondo,f u-ne br e,ma e s
tos o,s ottovoc e ,viva ce ,lega t
o ,
tenut ovep izz ica togi bibt nuns urvena nslar;t es adf e,tereddde ,ha tayaye rve rme ye n
kus ursuzb irs aves ole lt ekni i.
2-Ta ks iml e rindema ka ml arahe rde fa sndade iikor ijinalbi rgi ric ml esiyleba la ma s ve
yineor ijina lbi rf inal lebi tir
me s i
;
3-Bi rne via ntiphona riumver e spons or i
umt arz
ndas or u-ceva pmot iflerikul la nma s
,s or unun
dac e va bndahe rde fa sndade i me s i;
4-Ye rye rbe lirlibi rus lol a nve yake ndike ndis inet e mpove rdiipa sa jl
a ragi rme si
(taks i
ml erinde )us uls zol ant a ks imi indebupa sa jl
a ragi rive k l
a rnda kior ijina l
ma fs allama l ar;
5-Ke ndi s ininve yaba ka larnne s erlerini ni crasnda ,te krarlanma sge reke nc ml e l
e rihe r
defa sndade i ikbi rva r
ya syonl a( eitleme ) alma s
,byl ecemonot onl uugi de rme si;
6-Pa ra n nr itmi kya p snane feske s icibi rdi na mi zmvec anll
kge ti
rme si.
B- )MNBAKI MI NDAN
1-Ta ks iml e rinde de takonu ur ,s ohbe te de r,tabl ola rma nz aralar izer,de r sve rir ,isya ne der
veya a ka la rgi bidoyums uzbi rbe la ga tvei ns an de taba kaz a ma nveme k nl ar agt ren
birhe ye ca ns e li;ye rye rkoyubi rme la nkol i,ye rye rc o kunbi rl i
r izm;
2-Tr kmus ik sima ka ml arnda kipe rde le r
ike ndia nla ynagr eye nide nde e rle ndi rii- d
Tr kmus iks indes on60y lnbt nkl siki cra l
a rnah kimol a npe rdes istemi ,Ar el'
in
ksme ni lm ,f aka ts uns is t
emide il,Ce mi l'int atbiks istemidir;
3-Anl a tma ki stedi ikonuyagr ez e lbi ra kor t,pe rdes istemiver i
t i
mde nge sis e me si;
4-Za ma nz ama nbi rka t elebi rde n( a kve yabe llia kor tdz enindeba s
l)a ynz a ma nda
vur arak,ba la ma da ki nebe nz erz elbi r, oks eslide rinlika ray nnnc l. ..
SONU:
Yz yllardabi rge lipge enbi rkuyr ukl uy ldzmi sali,s ana tufkumuz dabi ra ndabe l
irip
kaybol uve renTa nbur Ce milmuc izes i,nc elerimuha faz a
k r evr e nint epki siyleka rlana n
nefe ske sic iic rs ylas on80y l
lkTr kmus iksinit a ma me nte siria lt
naa lm ,bt nt an nm
Tr kmus iks iic ra clarnndor uda nve yadol aylhoc as,ilhamka yna ol mu tur .Vemut laka
bunda ns onr adaol ma yade va me de ce kt i
r ; nko,
TRKMUS K STAR H/159
yz ylla rnc e sinde nyz yllars onr a snas e slenen, a larveul us lars t
bi rs es ins ahibi dir.
ESERLER :
1-Ta ks im,s zves aze ser l
eripl akla r( 85a de tt
ir.)
2-Re hbe r-iMus ik:Tr kmus iks i
ni nBa tmus ik siileka r
la t
r ma lol ara kya z ldbi r
naz ariya tki t
a b dr.Bubi imdeya zla ne s erlerini lki dir. l
kba sks 1902' de ,ikinc iba sk s
1925' deya p lm tr.
3-Ya rmka lm ke me nc eme todu
4-Mus ike s erle ri:Muht e li
fma ka ml a rda n8pe re v,7s a zs ema si,2l onga ,2z eybe k,1oyun
hava s.
RENC LER :
Ta nbur Re fikFe rsa n,Fa hireFe rsan,Re ss amTa hs inBe y,Sa mi yeMor ka ya ,Ra hmiBe y'in
kzNa hi deHa n m,At fEs e nbe l
,e ms eddi nZi yaBe y,Zi yaHz nBe y,Ta nbur ve
keme n e ciKa dFua dEf endi ,Ye e niTa nbur Hi kme tBe yTa nbur Ka dkyl Fua dSor gu ,
Mur atz -tor unba lcar e nc ileridir.
Bt nbunl arda nba kahe rta nburveke me nc e a lanCe mi lBe y'inma ne vr e nc isiol mu tur
dene bi lir.Ha ttagnmz debi leKl sikTr kMus iksis a zl
a r
nda nbi rini a lanla rCe mi lBe y'
i
dinle me kme c bur iye tinde di
rle r.
Ra ufYe kt aBe y
(1871- 1935)
Ra ufYe ktaBe y27Ma rt1871t arihi nde sta nbul '
unAks ar ays e mt indedodu.Ba bas Ahme t
Ar i
fBe y'di r.lkveor tar e nimi nit ama ml ad kt ans onr aYks ekLi sanMe kt ebi neka ydol du
vebuokul da ndr ty ls onr as tnbi rba a ri leme z unol du.Bi rt ara ft
a ndaAr ap ave
Fa r
s a'ya a l
yorvet asavvuf ui nc eliyor du.Di erya nda ns esf iz iinei lgiduyduui ino
dne mi nnl ma te ma tikis ivea kr aba sol a nSa l
ihZe kiBe y'de nf izikvema t
e ma -|tik
re ne re kmus ikni nbi lims e lynnei lka d m na tm ol uyor du.
Dur updi nle nme de n a l

yor ,he rkonudabi lgit opl aya ra kkl tr - Inz e nginl etiriyor du.
Boz a ma nla r
ndaHa ttatNa s hiEf endi '
de n" diva n "t r ya zr endi .As
la dMe hme tRa uf
iken,hoc as nda ni c azetinia l
rke n" Ye kta "ma hl asne kl emi ti.
160/TRKMUS K STAR H
Onye diya ndai ke nKul eka psMe vle vha ne si e yhiAt a ulla hEf endi '
yei ntisape tti.Bu
arada e yhi nint e vildi lee s kiAr ap abi re dva rki ta bn inc ele ye re kbi lims el alma lara
bala d.
1922y lndae me ldiol dukt ans onr a alma la rnt myl emus ik mi zina ratr
lma snayne lt
ti
.
Da rle lha n'nkur uc ula rar asnagi rdi.r eni mea lnda ni tiba ren" Tr kMus i
k si
Na za riya tveTa rihi "okut t u.Bugr eviDa rl elha ndaTr kMus iksininya s alda nma sta rihi
olan1927y l
naka dars rd.Da has onr abur e timk ur umunda" Te rtipveTa sni fHe ye ti
"ne
baka nl ke tti.
Sz lmus ikdehoc a s
Ze k iDe dei leBol a he nkNur iBe y'di r.Ta n- bur a l
ma snCe la l
e ddi n
De d eEf endi '
de nr endi .Ne yde rsle r
iniYe nika pMe vl ev ha ne s i eyhii leAz izDe de '
de n
re ne nRa ufYe ktaBe y,bykbi rne yz enol a rakba
ndas ikkei leYe nika p
Me vl ev ha ne sinde" Mut rib" e ka rak yini crae de rdi .Me s utCe mi lBe yonunNe yi cr asn-
daldus ta l
nade i ne rek," Ge rekNe yt a vr nns ont e ms ilc isiydi "di yor .
Yur ti iveyur td ndanya yg n," Mz ikol og"s fa t
nha kk yl ae ldee tmibi r
kims e ydi k191)
Mus iks a na tm za
kt uta ca kbi roke se rii i
ndeba rnd r an okde erlibi rkt pha ne
me yda nage tir
mi tir.
Pa r
iskons e rva tua rmus ildpr ofesr lerinde nAl be rtLa vi gna c'nyne ti
mi ndebi rkur ul
tarafnda nya zlannl " Enc yclope di edel aMus i-que "inbe inc ic ildine ,bi ry lboyunc a
ince l
e meya para k150s a yfa lk" Tr kMus ik si"bl mnya zm t
rki ,buya zmus ik
tari
hi mi z inBa tla nl amdai lkbilims ela ra trma sd r.( 192)
Tr k e'yi okus tac a,ya addne mi na nl ay ge re ibt ni nc e l
ikl eriylekul lana nbi r
yaz ard .Ga z et
evede rgiler eya z ya z ma ya ke r-1ke ny ll arda ,17ya ndai ke nba lad .Es l
d
dergivega z e t
ekol e ksiyonl a rka rtr
la ca kol ur sae hba l,Ye niMe cmua ,H le ,kda mv. b.
yerliya -Iy nor ga nl a
rm z da nba kaRe vueMus ic a l
e ,MondeMus icalegi biya -1ba nc
dergi lerdes a yszi nc elemevea ra trmaya z larya y nl anm t r.
Ra ufYe ktaBe yTr kMus ik si
neya plans a ldrlar ne nyounol duuy llardabus a ldrve
tenkitle rie fe ndic evebi lgin cegs lemi tir.iMus ikt arihi mi z debuz elli
kt eol a npe ka z
insanva rdr .Onuns ana tia nl ayvei le rigr llnMe s udCe mi lBe y yl ez e t
lemi
ti
r:
"Sa na ta nla y
ndaveumumi yetlednyagr ndebi rta ra ftane skiyeoka da rba lol an
Ra ufYe ktaBe y,da has onr ala r
ile riha ml e le reveye nige lime le res onde rec eta ra f
tarve
ms ama ha lbi rruhha letinege mi ti.
"
1''Me sutCe mi l'egr e;" indebul unduumuzyz y l
nba nda nbe r
ie skie dva rki tapla r
nn,
skol astikmus i
kgr le ri
ni nd ndamode r na nl ay lamuha fa z ak rduygu- vuba da t
ra rak
Tr kMus ik si
ni ni lmi z ahvet ahlilleriniya pa ni lka d amd .
"
Ivz.pr a lszc aya zlanbui nc elemeoz a ma nl a rbykbi rha yra nl klaka rlanm veya y n
kurul uye le ri
nde nMa ur i
ceRol at,Ra ufYe kt aBe v'e us atrla rya zm t:" Mus iki lei likil
i
olanbt nBa tl
la ra rasndage re kbi rke ifma hi ye tinit a ya c a kol anTr kMus iksi
me se lele r
inde nbuka da rus tac aba hs ettiini z de ndol ay ,a ns iklope dikur ulude rint e ekkrve
kutlama larns izei le t
ilme s inebe nigr evl e ndi rmi tir."
TRKMUS K STAR H/161
Dinvedi nd ol ma kz e res ala m,ge lene kl ereveku ralla r
aba l,50ka da rmus ike se ri
vardr.z elli
kl es a zmus ikmi zez arife s erle rhe diyee tmi tir.Ra ufYe ktaBe yMus ik
eserl
e rinde n oka r
a trma larveya pt ya y nla rlan e ml idir ." ar kMus iksiTa rihi "a dnda
birde ne me si,bi tiri
lme mi bi r" Tr kMus i
k s iNa z ariya t"ki ta bva rdr." Es atiz-iEl - han"
seri
sinde na nca kMe ra galAbdl ka di r,De deEf e ndii leZe k iDe -de 'yiya y nla ya bilmi ,ne
yazkkim l
ine de nlerlede va me de me mi tir.Mus i
ke se r
le rinine nne ml i
le ri unl ardr:
Sultani ye g hma ka m ndabi rMe vl evi yi ni,be pe r ev,i kidi ne ser,s azs ema isibe beste
,
birsen- gi ns e ma i,i kia rs ema ibi rk r,be a rk ,be ma r.<193)
Re f
ikTa latBe y( Al pma n)
(1873- 1947)
st
anbul 'dadodu.Es ki de nUdiRe fikTa latBe y,e n okBe be kl iRe f i
kTa la ta di lebi l
inen
sanatk r,da has onr a" Al pma n"s oya d na lm tr.lkr e nimi nde ns onr aLi ma n irke tinde
me mur iye t
eba la d.Da r- lelha nr etimea ldkt ans onr a" UdMua lliml ii ne "a tand .192 6
yl
ndaa lan s tanbulRa dyos undaUds ana tk rol a rak a l
t.
Sana t
nba ka sn nz evki nea lete tme ye n,s a zni ind e nge ldiiz ama n a l
a nbi rs ana tk r
d.
TrkMus ik si
ni okk kya l
a rndae vle rinege lenRa ufYe kt aBe y,Ka nunHa cAr ifBey,
zama nz a ma nTa nbur Ce mi lBe y'inka rde iTa nbur iAhme tBe y,UdNe vr e sBe y,Re atErer,
Ahme tI rsoyDr .SuphiEz gigi bis ana tk rlar di nl eye rekt a n d.UdNe vr e sBe y'de nud
rendi .
Sz l
e s erleriBa ha riyeMe vle vha ne sie yhiHs eyinFa hr eddi nDe de ,Ra ufYe ktaBe y,
zelli
k leAhme tI rsoy'da nr endi .okkudr e tliIbi rha ne ndeol ans a na tk r,hoc a l
ar nda n
gelene ks els esi cr am z
nbt nIi nc e likle rinir enmi vebut ekni ir enc ileriner etmit
ir.
Ge rek s tanbulr adyos unda ,ge reks eDa rl elha n' dauz uny llarbi r
likt ebul una nMe sutCe mil
veRu e nKa m,s azves e si cr s
nda kius ta lnda ns k as ze de r
le r
.Ne vr esBe y'ini cras
ndan
dahat e kni kbi ryolIi zledi inives tnbi rba ar eldee tt
ii nis yle rl
e rdi .Ma ales efpl k
doldur ama m vei cr asnda nbi rr ne kgnmz ege l
e me mi tir.
Re f
ikTa latBe y'ine serleria ras
nda ,z ellikles aze se rlerindebe ll
ibi r
orij
ina liteva rdr .Azvegz ele se rlerve rmi tir.Ge le ne kle reba lka l-Ima klabe rabe r,
belir
gi nbi rBa te tkisis ez ilir.Ma ka ml arvemodl a syon-
laniyikul lanm tr.8s azs ema isii le1 ark sbi li
nme ktedi r.Ma hrveIHi ca zs azs ema il
eri
halen oks evile n, oki crae di l
e ne serle ra ra sndaIve ra l
ma kt a dr.(194)
^Dr .Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -I I.c ilts .83.f Dr .Me hme t
Na zmiz alp, Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -I I .cilts .86.
162/TRKMUS K STAR H
Hs eyi nSa de ddi nAr el
(1880- 1955)
Bykmz i
kol ogl a r
m zda nbi riol anHs e yinSa de ddi nAr el,18Ar alk1880t arihinde
st
anbul 'unVe fas emt indedodu.Ana dol uka da ske rle -ri
nde nmde rrisMe hme tEmi n
Efendi 'nina lt
nc oc uudu r.Anne siFa tmaZe ki yeHa n m' dr. lkr e nimi niVe fa'
da
Tame kt ep ,e ms lma arifveNu- mune -iTe ra kkiokul la rndat a ma ml a dkt a ns onr a1886
yl
ndaa il
e siile zmi r'ege tt
i.
zmir'deFr anszKol eji
nib itirdikt ens onr ayks ekr e nimii i
n stanbul '
age ldi.Bi rya ndan
me dres ele r
deokuya rak" ca ze t
"a lrke n,di e rya nda n" HukukMe ktebV' nede va me di yordu.
s t
nba a rile4Eyl l1906t arihi ndebur a da nme z unol duveke ndi sine" s tnBa ar
Ma dal ya s"ve ri l
di .z elr e tme nl erde nde rs l
e ra l
ara kdi lbi lgi si
nii l
e rletti.Ci ddibi r al
ma
sonuc uAr ap a,Fa rs a,Al ma nca ,Fr a ns zca , ngi lizce 'yii yide re ceder e ndi .Bunl a rda n
baka talya nca , spa nyol c a,L tinc e,Rumc a,Es kiYu na nc a ,Er me ni ce,ha ttaFl ama nc ave
Slavca 'ya nl aya bi l
e cekka da rbi lirdi.
Oz ama n na nlay nagr er enc ile rde vle tda ir esind egr eva ldkl arnda n,Ar e lde,
me mur iye teonbe ya nda zmi r'debul unduus rada" Vi l ye tMe ktbiKa lemi "
nde nba lad
.
st
a nbul '
age ldikt ens onaAdl iyeNe z areti'ne1901' det erc ma nol arakgi rdi.Aynye rdei f re
Mdr l,1909' daTi ca ret-iBa hriyeMa hke me s iye lii,1911' deCe za leriMdr l
yapt vebi ry ls onr ai stifae de r
e ka yr
ld .1910' daVVa shing- ton' dat opl ana nul uslara ra s
hukukkongr e sinel ke mi zite ms ilenka t
l d.Bumna sebe tleor a daba z inc e leme lerde
bulundu,t ebl ile rvekonf er
a nsla rve rdi.
1913y l
ndaDa n tay'daMa li
yeveBa y nd rlkye lik lerindebul undu.1914' teTa puve
Ka da stroGe ne lMdr lne ,a yny li inde" Ta nz ima tDa ires iRe isli
i "nege tirildi.Bud air
e
1918y l
ndaka pa t
lnc agr evinde na yrld ;bi rda har e smigr eva lma d .Mt ar e
key llarnda
Ame r i
ka 'yagi de re k1923y lnaka da ror a daya a d.Ame rika 'da ndndkt e ns onrabi rbr o
aara k zmi r'
eye rletivea vuka tlkya pt.Be y ls erb est a ltkt ans onr a1928y lnda
st
a nbul '
agi tti.Sonz ama nlarnaka da ra vuka tlkme slei nib r akma d.s tanbul 'da6Ma ys
1955t a ri
hi nde ,Bomont i'
de kie vi ndeha ya tagz le riniyumdu.8Ma ys1955gnka la
ba lk
birtopl uluk l
ai liCa mi indek lna nna ma z da ns onr aZi nc ir-likuyuMe za rlndat opr a a
verildi .
TRKMUS K STAR H/163
Adl iyeNe za reti'nde a l
t
y lla r
da ,es kis adr az aml arda nvea dl iyen znAbdur r ahma n
Nur e ddi nPa a nnk zPa kizeHa nml ae vl enmi ,bue vl ili
kte nt ek ocuuol ank zNa c i
ye
domu t
ur.
MS KREN M :Mus ik alma lar naonya ndaba la d . l
kol arakUde ke rc
iCe mi l
Be y'de nUdvena zariya tde rsleria ld .Bui lka d mda ns onr ake ndi aba si lebi l
gis ini
derinl etirdi.Ba taTr kMus iks iol ma kz erebt ndnyamus ikleriha kk ndaya z l
m o lan
eserle ritopl ad .okya ba nc dilbi lme sine de nii lehe rt r lka yna ktanbi lgi lerinig l
e ndirdi.
Mus ikmi zinna z ariya t
nda ns ze de ne skiEdva rki tapla rnokudu,a ra t
rd .Na z
a ri
alma larnnya nsraud,ne y,ke ma n,ke me nc e,t anbur ,vi yol a,vi yol ons e l,z e l
likl epi yano
alma snr e ndi .1907- 1909y llana ras ndaEdga rMa na s '
tana rmoni ,kont rpua nvef g
re ndi .Kompoz isyon,or kes t
ra syonvee ns trma nta syonbi lgi lerinike ndiga yr et
ii lee ldee tti
.
KOLEKS YONCULUUVEYAYI NCI LI I :Ar el,bykf eda krlkla rl
ai kike zkt pha ne
kurdu.Bunl ar da ni lkika ynba ba sAbdur ra hma nNur eddi nPa a'nnkona ndaot ur duu
yll
a rda ,sta nbul '
uni ga lisrasndaFr ans zla rt ara fnd anka s tenya kld.Buya ngndape k ok
nadi rya zma la r,kol eks i
yonl a rvede e rliki t
a pla ryokol du. ki nc iol arakki ta pt opl ama a
zmi r'deba la d;ye nikt pha ne s i
niBomont i'de kie vindekur du.Bi rokye rliveya ba nc
kitabbi ra rayage tirdi.Bunl ara r asndaTr kMus iksia snda nbykde e rt aya nya zma
eserle r,fotokopi ler,f il
ml erbul unuyor .Bi rmrboyuma ddvema nevf eda k r l
kla rl
a
topla d,b ile nle rdenbi zz atnot a yaa ldkol eks iyonuz ell
ikl ene ml idi r
.Bukol eks i
yonaDr .
SuphiEz gi'
ni nt opl a de serlerdeka t
lm t.Sa de ceTr kMus iksiilei lgi lie se r
le rlesnrl
kalma m ,bt ndnyamus iklerii inne ml ibe lge leribi rikt irmi t
i.S de ddi nAr e l,1908
yl
nda nba la ya rakonbe gndebi rol ma kz e re" e hba l
"a d ndabi rkl trvema ga zin
dergi si ka r
d .Ma trisleri t
a l
ya 'daha zrla na nbude rgi ,oy lla rda kiya ynl aragr e ,ge re k
baskvege re ks eka li
teynnde ns tnni te l
ikt ei di .Anc akyzs ay ka bile ne hba l,
st
a nbul '
uni g alis
r asndai da rebi na sya na ra kkol ek siyonuvebe lgele riyokol du. Bude rgi
mus ik mi zha kk ndaa ratrmaya pa c akla ri ine nne ml ika yma kl arda nbi r idir.1939y l
nd a
sma ilHa miDa ni me nd'le ka rm ol duu" Tr kl k"de r
gis ia nc akonbe s a y ka bildi.Bu
dergi deya ynl a ma n" Tr kMus ik siKi mi ndi r?"ba la lt
nda kis erima ka le l
e ris onr ada n
kitapha l
inege ti
r i
lmi ti
r.19 48y l
nda kma aba la ya n" Mus ikMe c mua s "s onya y
n
orga nd r.Ba tabude rgilerol ma kz e re eitli[ de rgivega z ete lerde oks a ydama kale ,
incele mevea r atrmaya z
lar[ ya ynl am tr.Kt ph a ne sinint a ma m naya k nbi rbl m
lmnde ns onr a" Tr ki yatEns tits " nehi bee dilmi tir.
164/TRKMUS K STAR H
MS KHOCALI I :Ma ddi mk nye rinde ,mus ikr e nme ki steye nhe rke s ee vi ninka p s
akol a nb ubyki ns an,hi bi rka r
l
kbe kl e me de nbi rmrboyunc eler iha ftadai kig n,
sonra l
a rya lnzc uma rt
e signl e rie vindea ka de mi kmus ikt opl a ntlarya pa rd .Ha tt
balang tabut opl antlary eme kliol a rakya p lrd. z mir '
debul unduuy llar da , stanbul '
a
gitt
ikte ns onr ada ,lnc eyeka da rbuge lene kde va me tt
i.Tr kMus ik sia lan ndaye t
imi ,
isi
mya pm pe k oks a na tkrAr el'
inbua ka de mi kt opl ant l
a rnda nya ra rl
a na ra kye timi ti
r
dene bilir.Ayr cae vi, a nni li mves ana ta da ml ar
nndaur akye riol mu tur .
Engi nmus ikvege ne lkl tr,ke ndi sini nk s az a ma nda e vre sindeve stanbul 'da
tan
nma snaya rd mc ol mu ,z elmus ikokul l
a rndade rsve rmet e klifle r
iya m ,da ha19 16
yl
ndaDa r ttalimiMus ik'
dede r sve rme yeba la m t.Ol aa ns t
bi rye tkivebe y ll
kb ir
anlamai le1943y lnda stanbulKons erva tua r'
n nba nage tirildi.1948y lndas resi
dolunc aye ni l
e me ki steme di;bur ada na yr ldkt ans onr a" leriTr kMus iksiKons e rvatua r
" n
kurduvebuokul unya yno r
ga nol an" Mus ikMe c mua s "n ka rtma aba lad .Ar el'
inbu
ynle rinid e erlir e nc isiEr cme ntBe rke r uha klg r l
e rlede e rle ndi riyor :" ...
Mz ikol ogH.S de ddi nAr el,ul us alkl tr ns oyl uveg lbi rde e r iola n,a nc akyz y ll
a r
boyunc ada rbi r evrei indeus tada n raage e n,gi zl
ibi rf enves ana tha lindek ska nlkla
gizl
e ne nTr kmz i
kol oj i
s i
ni ada me todol oj iyeg "dz e nle yip- ke ndide yimi yle -ipor ta
me t
a h a lindei ste ye ninya rarnas undu.Byl ece ,Tr kMus iks i'
ni nya yg ne i timi niveTr k
Mus ik siDe vle tKons er vatuar 'nnkur ulma sol a na nha zrlyor du. "
TRKMUS K SHAKKI NDAKGRLER .Bugr le rint mnbur a daz et
leme k
imk nyok,muht e l
ifve silel
er ledokunduunokt a larlailgi ligr lerinik sapa ragr a fl
arla
verme ye a lac a z.
TrkveBa t Mus iklerinii yibi lenAr elha kk nda ,l kemi z i
nBamus iksime ns upl a rda
oluml uf ikir lerile ris rm lerdi r.Bugr l" Tr kMus iks i
" nin oks es l
iliktebykde e rl
e r
kazana ca nai na n"vebuyol da abags te re nbi rbi lginol duunokt a sndabi rle i
r .
Mus ik mi z ide rinl eme s i
nebi lenvebus a na ta kbi rbi lgi nin us a mi mis z ler i
nihe rTr k
Mus ik simnt esi bi,he rTr k oc uununi br etleokuma sge reki r.
"..
.Tr kMus ik si,onunde e rinia nla ya bi lec ekki ms elereha yra nlkt elki ne de bilec e kka da r
muht e e md ir."
"..
.Ha ya tmd aTr kMus iksines a rfe ttiimz ama n nbi rka mi sliniM Mus iks ines arfe t
mi
olduumvebumus ik nin ahe se rleriyleve c dege ldiiml u- de ,bi rt r lTr kMus iksi
aknda nke ndi mia lama ym,be l
kik sme nmi mme ylimde ndi r;l ki n,mut lakada haz iyade
TrkMus iksi'ninbnye si
nde riM mol a a ns ti nki afka bi l
iye tinde ndi r."
TRKMUS K STAR H/165
"..
.Re alite udurki ,Ba tMus ik s i
ni nbi rbe s t
e k rat e mi ne tt
iikl sikr oma ntik,mode rn,
polifoni kve yamonodi kl emuha kka kve yamuha yye ln eka da rva s
tava rsa,he ps ini ne na zo n
mi s
li,e ve tonmi sliTr kMus ik sini ni indeya tyor ."
"..
.Ba tMus i
k sindeduygumuz uvei dr a kimi z ika ma tra ca kka da rha r i
ka larvc udage ti
re n
deh larn,omus ik de ne na zonke reda haz e ngi ni mk nveva stala rladol ubi rs aha dane ler
yapa bile ce kl eri
nid ne nhe ra k ll
ki ms egi bi,( Ba tMus iksinis evdi imi inTr k
Mus ik sinis eve ri m)di ye cektir ."
"..
.Ga rpt ana lma amuht aol duumuzt ekni ks eki zi l
imde ni ba rettir.Fa ka the rTr kbe ste kr
btnbui liml er de nba kab irdeke ndimi ll mus ik si
n ibi lme emuht a t
r.Takiya zaca
eserlerGa rpt a kli diol ma ktankur tula ca k,va zhbi rmi llda mga yh mi lbul una bilsin."
Bugr lerin ndaor taya ka nge ne lka nyat e rc ma nol a nor takgr yi neEr cme nt
Be r
ke rdi lege tirmi :" .
..H.S de ddi nAr e l a nas ma ya nde h s,Tr kMus ik sini nma ka m,
uslvef or mol a na kl arnba kahi birbe s tec idegr lme ye nge nilikt ekul lanma s,ul usa lve
evrens e lmus ikyika vra yange ni uf kuveyor ulma kbi lme zbyk a lmagc yl eTr k
Mus ik sini na l
tnc ves ondne miol a nr e for mdne mi niba l
a tanbe ste ciol mu tur."
TRKMUS K S NEGET RD YEN L KLER:Mus ik mi z int o- na ls i
s temi ninXI X.
yzy ls onunaka da rdor udr s ta ratrlma d n ,eski" Edva r"ki ta pl ar
n ni nc ele nme dii ni
,
buynni lkol ar ake lea la nvea yr
nt
lya ynla rya panki ininbykmz i
kol ogumuzRa u f
Ye k taBe yol duunumuht elifve silelerlebe li
rtmi tik. teRa ufYe ktaBe y'inba la ttbu
bilims e l a l
ma la rda hai leribi rdz eyegt re nves al amt eme llereot ur ta
ndaAREL
olmu tur .Dr .SuphiEz giveSa lihMur adUz dile k'leyor uc ua ra trma l
a rda ns onr a,
mus ikmi zina kus t ikbl mn,t ama maya lanbl m nna kla ma snya pm tr.Byl ece24
eitol ma ya na ra l
nva rl
i spa t l
a nm vebugr nbi li
ms elda ya na kl ar
belirlenmi tirJ195)
Ar elTr kMus iks inde oks e sliliet ara ftard;a nc a k, bu oks es l
i li
kke ndit ona ls is t
e mi mi zin
ger einegr eya p lma l
yd .Bud nc ele r
inis ra sge ldik es yl e mi veni t
eki me se rl
e rinin
iindene ml ibi rs ay yaul a a n oks eslibe s t
e leribue sa sagr ebe stele mi tir
.Be t r
keme nc ei lebi r" Ke me nc eAi le si"f ikrinior tayaa tma sbud nc ede nka yna k-
'
"
'
Bugnkigr leregr ee e rbus istemi ne ks ikynl eriva rsa ,mz ikol ojiileur a an-lann
eletiriye rinebue ks ikynl erit a ma ml ama la rge re kir.Ba tnot a sta mol arakSul ta nI I
.
Ma hmuddne mi ndel ke mi z deya yg nla m sada ,Ha mpa rsumnot asn nye rinit uta ma mt
r.
Oz ama nkigr l erbunot ai leTr kMus ik s
ie s erle ri
ni nya zlama ya ca me rke zi nde ydi .Ar e
l,
arka da la ryladona n mi are tlerinibul arakbus or unuda z meba l am t
r.Ba tmus iksi
termi nol oj isininbi zimmus ikmi z i
ni ht iya larnka rla ma d ngr m ,ke ndis e sya p mz
vei cr az el l
iinegr ebi rTr kMus iksit ermi nol oj isior tayakoymu tur .Bugnkul l anlanbu
sz ckl e rinpe k ouAr e l'
ea ittir.
166/TRKMUS K STAR H
lanm tr.Bud nc eba ar ileuygul anm ,dne mi nnl s a na tk r
la rt araf
nda nbus a zla
r
dene ne r ek,buyol da ldbe ste leri c rae di lmi tir
.Bubyki nsan na t rke ndi nde ns onra
gelitirilme mi ,ya plm ol a nla rnt ekr arnda ni ba retk a lm t
r.
ESERLER :Ve riml ibi rbe ste k rol anAr el,bi rmrboyuBa tveTr kMus iks ida lndai k i
binka da re seror ta yakoymu tur .Er c me ntBe rke r'inve rdiil iste yegr ebue s
e rle rins a ys
vet r unl ard r:
51Me vle viyi ni ,108Dur ak,87 lhi ,13Ne yt aks imibe st
e si,24Pe rev,28Kons erSa z
Se ma i
s i,80Sa zSe ma isi,42Oyunha va s,20Dr ama tikSa zEs eri,Ta nburveVi yol ons eli
in8
taks i
m,11K ek e;Be steveSe ma igi bibykf orml arda7s z le s er,51Ga zel,3Ga zell
i
taks i
m,2Ma r ,104a rk,OdaMz iivekor al,Al tl
a ma , leme , kil emeol ara kt opl am71
oks es lie se r
.
Bunl arda nba kaTr kMus ik sina zar i
ya tde rs l
e ri,Ar monide r sleri,Kont rpua nde r sleri,Fg
der sleri,Pr ozo dide rsle ri,Tr kMus i
k siile\r is olfe jd ers l
eri,Es ldMus ikTa r i
hi( Ba lang )
,
Tr kMus ik siKi mi n-Idi r,e itlima ka l
e l
e riveKa nte mi rolu' nunEdva rnnya y n
say l
a bilir.Ba tMus ik siTa rihinot larba slma m tr. (196)
Dr rTur an
(1883- 1961)
Dr rTur an1883y l
nda sta nbul '
unAt ikAl iPa as emt indebykba ba sHa me tEf e ndi'ni
n
kona ndadnya yage ldi.t e ldde de sike ma nvet a nbur Sa d kAa '
d r.Sa fvetBe y' inol u
olanDr rTur an' bykda ys De deEf e ndi '
ni nk zHa ti
c eHa nml ae vliydi .
Me rcan da dis indeor tar etimi nit ama ml a dkta ns on ra1905l nda s t
a nbulni ve rsitesinin,o
zama nkia di l
eDa rl fnun' unEde biya tFa kl tesinde nme zunol du.e itl
iokul lar daTr ke
r etme nli iya pt.Da rl elha n'nkur ulu unda nbi ry ls onr a1916y lndaTa nbu
r etme nli inege tirildi;he mi crahe ye tinde ,he mde" Ta snifvet ertiphe ye ti"nde alt.
Kons er va tua r
nf ol dor ika ra trma lari int e r
tipe tti ibi rhe ye tle ,1925y l
ndabi rok
Ana dol ui lle r
inidol a ara kha lkt r kl erimi zinde rle nme sineya rd mc ol du.
7Ha ziran1961t a rihindel dveZi nc irlikuyuMe za rl
nagmd.oc ukluundada ys
nn
kona ndadz e nle di imus ildt opl ant
lani zl
e ye rekmus i
ldyeyne ldi .Re ssamve
mus ikiina sol ana kra baHi kme tBe y'de ni lkmus ikd ers l
e ri
nia ld. da dideokur ke ns n fark
da larnda nbi r iMus tafaSe rve tEf endi '
ni nol uydu.Bumna s ebe tle
1" -Ha z
rla ya n:T hirAYDOGDUKa yna k:Tr kMu s iksiTa rihi .Dr .Me hme tNa aJZALP.
TRKMUS K STAR H/167
Ser ve tEf e ndi yit a nd ;J8y l
lkbi rsr ei i
ndebu a
h sta nha ylie s err e ndi .ni ve rs i
tede
okuduuy llardaTa nbur Az izMa hmutBe y'
in
r akla rnda nol ant anbur Ke na nBe y' den
Ta nburde rs leria ld .Ende rnAl iBe yi leTa nbur Ce mi lBe ygi bius ta l
a rda ndaya ra rland.
Ra ufYe kt aBe yi leAhme tI rsoydahoc ala rarasnda dr.Bi ldiie se rlerin olduui lenl yd.
Uz u nbi rmus ikha ya tol ma snar ame nbe stek rlage ba la d. lkbe s tesini1925- 1926' h
yllardaya pm tr.Mus ikr epe rtua rm zaD- g h,Hi ca z,Ba ya t,Ra stma ka ml a r
nda n
bes telenmi dr te za nbe s t
e si,ons a zs ema is i
,yi rmiye di a rksbul unuyor .Ez anbe ste l
e r
i
Tr k ee zani inbe s tele nmi ol upDi ya ne t
leriBa
k a nla r ivindebul unma ktadr.
Dr r Tur a na ynz a ma ndai yibi rt anburya pmc s yd.Ta nburha kk ndat e kni kbi lgile r
e
sahi pti/197 )
Mus ta faSuna r
(1881- 1961)
Hs nEf e ndi 'ninol udur . l
kokul da ns onr ar e ni mgr me di.Ai lesini nka r kma sna
rame nbi rikt irdiipa rayl agi z l
iceke ma na ld.Dur umur ene nba ba s okf kelene re k
kema nnk r d.Bunaa ld rma ya nMus tafa ,birke ma nda hat eda rike t
tive a l
ma larna
ma ha ll
eba kka li l
ea nl a arakonune vinegi z l
eye re kde va me t
ti.
Me mur iye te" Ba hr i
yeNe z aretinde "ba l
a d.1923y l
ndae me ldiol du.Bunda ns onr a e i
tl
iilk
veor taokul l ardamus ikr etme nliiya pt .Birs r e s t
a nbulBe lediyeKons erva tuar cra
He y etindeye ra ld.EypMus ikc e mi ye tindevee vdez elde rslerve re rek okr enc i
yeti tir
di .
Ke ma nda nba kaRe ba bda alanMus tafaSuna r,i lkmus ik a l
ma l
a rnaSa ntur za k'tan
dersa lara kba la d.Bunda nba ka ,Ke ma nAl e ks an,Ke ma nTa tyosKe ma nMe mduhi le
Ke ma nBl bl Sa lihEf endi '
de nya ra rland .Mus ikmi z ini nc elikle riniHoc aZi yaBe y,Bol a-
henkNur iBe y,Ahme tI rso yve s ma ilHa kkBe y' denr endi .Mus i
kbi lgi sinini yiol ma sna
rame ng lbi rke ma nde ildi.
Be ste kr l
a1899' daSuz ina kma ka m ndabe steledi i" Lt funl ai kr ame de rgnl m,s a na
zalimg nl "gf teli a rk sileba lad .Pe k ok arks dne mi nins ess ana tk rlartar afndan
plkl a r
aokundu.130ka da r arks bi l
ini yor .Ba z ark l
a rga ye tgz eldi r.(,98)
^Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -I I.c ilts .93.1" -Dr .Me hme t
Na z miz a lp, Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -II.c il
ts .93.
168/TRKMUS K STAR H
Nur Ha lilPo yr az
(1885- 1956)
nebol u'dadodu,dokuzya ndai ke na il
e siylebi r li
kte stanbul '
age l
di .Se siningz elliiile
dikka tl
e ri eke re k11ya ndaMuz i
ka -iHm ynaa lnd .Muht e li
fa a ma l
a rda nge ere k
hane nde likvebi nba
lak ada ryks eldi.Ze kingri lea ralar
nda kia nla ma zl
kt andol ay
ist
ifae de rekSa ra yda na yr ld.Da has onr a larEs ki s
ta nbulRa dyos u,Anka rar adyos u,ye ni
st
a nbulRa dyos unda e it
ligr evl erdebul una rak" Ka d nla rTopl ul uu" nuyne tt
i.
EskiEnde runge lene kl erii indeye tien,mus ikmi zig e lene ks ell le ri inder ene nNur i
Ha lilPoyr az,buz e ll
iit aya nmus iki ina sveha ne nde le rins onha lka lar
nda ndr.Ba t
nota sni yibi lirdi. ste ye nle rede r sve rmi veha yl ir e nc iye titirmi tir.Bi line ne se rleri
;3
pe rev,5s azs ema isi,1s irto,2oyunha va s5i lahi ,1ne fesve46 a rkda ni ba- re
ttir.099)
Me hme tFa hr Kopuz
(1882- 1968)
st
a nbul '
dadodu.Ka dr iBe y'i
nol udur .1908y lnda sma ilHa kkBe y'inba ka nlndaba z
arka da lari le" Mus ik -iOs ma nCe mi ye ti"nikur du.Da has onr a1916y lndabi rk sm
zama n nn lmus iki ina slari lebi rlikte" Da rttalim- iMus ikCe mi ye tinikur dul ar.Bu
kur uml arda kigr evi ni1939' daAnka raRa dyos unat ayine di li
nc e yeka da rs rdr d.
Anka raRa dyos undake ndi sineRa dyoe viNot aKt pha ne sinikur magr e vive rildi.Bi nler ce
not aybi zza tya z d.Bugnbi leAnka raRa dyos undakul la nlannot a la r
n ouonunya zd
not alard r.Ge lene ks elbi rs lpi indegz e lf as lpr ogra ml a rsunduvehoc a lkya pt.
Fa hr iKopuzXX.yz ylne ndi kka tede e rbe ste k rlarnda ndr.Saves ze s erif or ml ar
nda
tekni is a lam,ge le ne kle reba l
,duygul u',s ur suze serle rbe st
e lemi ti
r .Ende e rlihoc alar dan
yllar ca ala rake ldee ttiit ekni kbi lgil
e rlee se rle rinis al amt e me lle reot urtmu tur .z ellikle
ark lar,buf or munbt ni nc elikle rinika vr am bi rs ana tk rki ili
i nde e rlir nl e r
idir.
Ba z lars tnbi rbe ste k rl
k izgis ineya kl a
r .Sa ze s
e rlerindedea ynba ar di kka ti e
ke r.
199.) rMe hme tNa z miz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rle me -I I.c ilts .99.
TRKMUS K STAR H/169
Ope retbe steciliia km naka p l
a rakMus ahi p- z deCe l l'
in" At lAs e s
"ve" s t
a nbulEf endi si"
adnda kie s erleriniTr kMus iksiTona ls iste mi negr ebe ste l
emi tir.Es erle ri" Kl liya t"
ekl inde1949," Na z arveAme l
UdDe rsle ri"a d nda kime tot alma s1920y llarnda
yay nl anm t
r.( 200)
SPHZ YAZBEKKAN
(1887- 1966)
SuphiZi yaBe y1887y lnda s t
a nbul 'daTr bes e mt indedodu.Ba ba sde vle ta da mvenl
mus iki i
na slarm zda nZi yaPa a;a nne siSa miPa a-z deSuphiPa a'nnk zAy eBe hiye
Ha n md r.
Al tya
naka da rz elr etme nle rde nde r sa lara ke itildi. lkme mur iye ti,ist anbulHukuk
Fa kl tesir enc isii ke n19 03y lndagi r
di iHa ric iyeNe za retiFr ans zcak tipya rdmc
ldr.
Amc asRe itPa aRomaByke l isiike nRoma 'yat ayi nol du. kiy lbur a da ,bi ry l
Ce ne vr e'degr e vya pt .HukukFa kl tesinibi t
ir dikt e ns onr ane ml iba zgr e vle rs tlenmi ,
bugr evl erininya ns ra1943- 1945y l
lar a ra sndaAnka raRa dyos uMdr lnde
bul unmu tur.1952y l
ndae me ldiol du.Bunda ns onr aa ynye rdes a na tda n ma n,s lp
hoc a sol arak1962y l
naka da r alt."K kKor o"nunkur uc usudur .
Tr kmus i
k siniba ba sn nkona nda kis ana ta tmos ferinit e ne f
fse de rekt a n d.Za ma nne n
nl s a na t
k rvebe stek rla
rbukona age lipf a slya ptkl ari in,SuphiZi yaBe yodne mi n
nl s ima l
a rnda nf eyi za la
ra kbym tr .Aa be yi br ahimZi yaz be kka n,Al iR f
a t
Be y'de nUdde rsia lrke nSuphiZi yaBe ydet anbur alma yahe ve se t ti
.Anc a kAl iR fatBe y
"Bi re vdei kim zrapl s a zolma z "de me s
iz erineke -me n e yeyne ldi .Ke me n e ciVa sil
'de n
dr ty lm dd e t
i ncede rsa l
d.Ha c Ki ramEf endii leLe onHa nc ya n'da nma ka mveus l
r endi .Dz enl ibi rmus ikr eni migr me me s iner ame nmus ikni npr atikynl er i
ni,
ze lliklege kit e kni inii yibi lir
,ma ka mveus l le ringe rei niye ri
nee ksiks izge ti
rirdi.
Es erle r
inib aka la rnot ayaa lm tr.Ke ndi s inot abi lme z di.
Be ste k rl
a42ya ndai ken,Hz z amma ka m ndabi ri lahide ne me sii leba la d. lkdi nd
bes tesi,s z leriFa zlAhme tAyko 'aa i
tol a n' Ne de nh idur ma da ns evmi ,. "gf t
e liU ak
ma ka m nda kis a rk dr.Bue s eri," Gc endibi ra zs z lerimemnf a
ilol du"ves z l
e ri
Bykba ba sSa miPa a 'yaa itol an" Se mt -idi ld r abude ml ergz erinva rms ab " arklar
izledi .
-Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus i ks iTa rihi- De rleme -I I.c ilts .102.
170/TRKMUS K STAR H
Le miAt l'
da ns onr age le nek iTr kSa natMus ik s ibe ste k rlarnns onha lka ss ay lr
.Onun
lmi leb ut rs ana ta nl ayveya ratcls onae rmi t i
rde nile bilir.He rbe s tef ormunu ok
iyiyor uml a m ,be ste -k rl
kt e kni ini ,us lvema ka ml ar
nme lodi kya ps ni ines indirere k
bunagr ebe steya pm tr.Es e rl
e rindee s izbi rduyguz e ngi nliivei fadegc di kka tieke r
.
ne ms i zbi rka r ne ind ndama ka m-gf te,gf te -me lodiuygunl uue ns tdz eyde dir .
Ge kiz a rafetivez engi nliidi kka t eki c
idi r .Kul la nm ol duuhe rf or mdamke mme le serler
ver mi tir.(20D
Ba z ne ml ivegz ele s erleriningf telerinia a dav er i
yor uz :
SABARKI
Se mt -idi ld rabude ml erg z erinva rms abDi l-
iha sretze de yene vha be r
inva rms abBe n
girifta r
-e le mbl bl -ie f
ga nz edeyi mVe r d-iba - eme limdes e ferinva rms abi n- i
zl fndeoya rine se rinva rms ab
H CAZD VAN
Dnge cey e'sileke ndi mde nge t
imTe s ellia radmme yha ne ler deBa ht dne linde nbi rdol u
itimOne 'eka lma m pe yma nele r
de
He rne yedokuns a mz ahm- rikka tva rHe rneya naba ks amr eng- if i
rka tva ra lka nra larbir
ah- ha sre tva rSul a rla al aya nter ane lerde
UAKARKI
Dkl mz amba kgi bi ,pe rianle yl kgi biDa lsns rmas a ngs ndeyuma kgi biSz m
riya da nde ila kmha vada nde ilBi lbe ni mk yme timia t maoyunc akgi bi
UAKARKI
He r eybuz ama ne vi nden arge erEnge me ye cekgnlge e r,ya rge erYa lnzgn
birlik arrbi rka p danAk a mki mibi tkin,ki mib z arge er
^1-Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa ri
hi- De r
le me -I I.cilts .106.
TRKMUS K STAR H/171
UAKARKI
Ne d e nhi dur ma da ns evmi bugnl m,dur ma da nya nm Ci ha nma de mkihe pf nii mi ,
girye yl ehi crnm De me ks evme kdeho e ymi ,de me kvus latdabi ra nm ' Vee nka fi
ha kika ta nla dmbe n,s den isyanm
HSEYNARKI
Fe ry de di yorbi rgli inbl bl-ie ydMe c nunugnlz inc irineba l adLe ylHe rz err
ede
bina ke seriol duhve ydSe vme kles e vilme ke z el
ma ksa d-a ksaKa nun- muha bbe tediyor
hkmni cra
SABARKI
Al a rm,a lad my renm yanol ma zA
ki nka lbiya na rd de sigi rya nol ma zBubyk
de rded enm il- ide rma nol ma zZe vk- iva sl
ndal e nf rk- hi c ranol ma z
Fe hmiToka y
(1889- 1959)
Fe hmiToka y1889y l
nda stanbul '
das kda r
'dadodu. lkveor tar e nimi ni
tama ml ad ktans onr ayks ekr enimi ne" Mhe ndisMe kte bi" ndede va me tti
.Me sleini
ka za ndkt ans onr aba zi l
le rde ma rMdr lveBa Mhe ndi slikgr evleriniyr tt.
1954' dee me kliol duvebunda nsonr a kiha ya t
n stan bul '
das a na t evre lerindes rdr e n
Fe hmiToka y,28Ha z iran1959gnha ya tagz leri
niyumdu.
Fe hmiToka y oke rke nya lardamus iki let ant.Ba ba s
Hs nBe ya ma trf aka tgz e l
ke ma n ala nbi rmus iki i
na s t
.Uz uny ll
a rYe -nikyl Ha diBe y'de nde rsa lm t
.Evi ndes
k
skmus ikt opla nt larya pa rvebut opl a ntlaraodne mi nnl mus ikiina slarde va m
ede rle r
di.But opl a ntlaraka tlanFe hmiToka yfa rknava rma da nbi roke s erir enmi ti
.
1919y lndani ve rsiteyibi ti
rdiiz a ma nba ba s
n nte vikii le ,kom us uol anvee vi ndemus ik
de rslerive ren,ba ba snndahoc asol a nHa diBe y'denya r
a rlana rakbi rha ylie se rr enmi ti
r.
Di nmus ika lan ndai l
ke serini1914y l
la rndabe stele di.Te kke l
e rede vame de nba ba s,her
gittiiye reol unudagt rr ,onuni yibi rmus ikt erbi yes ia lma snaz emi nha zrlard.
Byl ec ehe rikimus i
kda lndape k oks ana tk rtand ,bus a na tk r
la rda ni yibi rs lp
ka za nd.
172/TRKMUS K STAR H
Gr evliol a rakbul unduui llerdedebodur ma d .Bur a lardamus ikde rne klerikur du, al
t
he ve slige n lerede rs lerve rdi .He rgi ttiiye rdemus iks ana tm znt annma snave
ya yg nlama snaga yr ete tt
i.
Ze vkl iveus tabi rmus i
ki i
na sol ma s nar a me nnot ar enme di .Es e rleriniba kala rnot a
ya
alm tr.Ra ufYe kt aBe y' de ndeya rarla nm tr.Sonde r
e cea la kgnl l,i ddi a s
z ,na zik,
gl eryz lvet erbi ye libi rki ms eydi .
Ms te arma ka m nda n okg z e lbirdur a ki l
ebe ilahi,dr tse- m ige rika la n a
r kol ma k
ze re100' a
k ne s erebe stele mi tir.Fe hmiToka y'me ser l
e ri
ndege lene ks el ark
bes tec ilii ninbt ni nc e l
ikl er ibul unur .Odae s kius talarngi ttiiyol da ngi tme klebe ra be r,
duyuvea nl ay a snda nba z ye ni l
ikl erya pma yba arm t
r .Gf t
es eimi ndedet i
tiz dir.
He me nhe me npr oz odiha ta snar astlanma z.Szveme lodiuygunl uudi kka t eke cekka da r
gz e ldir.( 202)
Muhl isSa ba ha ttin
(1890- 1947)
Tr kbe ste c i.Ada na '
dadomu tur.Ba ba s Pa di a
hAb dl ziz'inMa be yinc isiHur itBe y'dir.
Be ste k rNe ve s erKkt e 'ina bi sidir.Abd- laz izs altanatta nuz a klatrlnca ,Hur itBe yde
muht e lifvi laye tler es r gne di lmi ,mz ieme raklbi r ah sol duunda ns r gndebul unduu
yllart e rtipl edi is azls z lt opl antla rl
aa vunma ya alm t
r.Ba ba sn nl mnde ns onr a
15ya naka da rSe lani k'teot ur anMuhl isSa ba ha t
tin,p adi ahnms a ade siz e ri
nea ilesiyl e
birlikt e s tanbul 'age lmi tir.Ga la ta
s arayLi s esindeokuduus
r adapi ya node rsleria lm tr.
Me rut iye tini l n nda ns onr ahkme ta le yhi ndebul unduunda nAvr upa '
yaka ma kz or unda
kalm ,y lla rsonr as iya s eteka rma ma kka yd yl aTr kiye '
yednme s inei z in
km t
r.
Ke n di sinit ama me nmz ieve r me sioy llar ar as t
lar.Tr kmz iinin oks es liha le
getir i
le me y e cei neda irumumka na atina ks inebt nbe s telerindet a ma me nBa tmz ii ni
rne kol a ra ka lm ,a rk da n ok,z ama n ndabyki lgiuya nd ranope retlerbe ste lemi tir.
Ayr ca ,tiya trot opl ul ukl a rkur ar akhe me nbt nyur dudol a m vet ems illerve rmi ti
r .
1947' det be rkl oz da nHe ybe liada'dal m tr .Enya ygn ark s
Ba ha rge ldigla ld ,a
ka
geldibl bl imdi .
Mz i
kl is a hnee s erleriveope re tli
iol an,i inibi l
irz engi nbi ri n-Is and .Bi rok a r
k
bes tele mi sedebunl a rnbugns ade cegf tele rika l-Im ,be ste l
e riz ama nlaunut ulmu tur.
stanbul 'dal m tr .(203)
202.r jrMe hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De r l
e me -I I.cilts .108.
203.r jrMe hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De r l
e me -I I.cilts .111.
TRKMUS K STAR H/173
Se da tOz topr ak
(1890- 1942)
1890y lndaKonya 'dadodu.Ba ba sa rc ezar ei
s ia kirBe y'dir.Ai lesininbt nba s k lar
na
rame nmus ik yea rd k nl ne de nii leor ta
okul da ns onr ar eni mgr me di .
lkmus ikde r
s lerini ,KonyaMe vlevha ne sini nde r
vi lerinde nol anAbdiDe de '
de na ld.
Bunda ns onr aud alma yab a lad.Ol aa ns tka biliye t
iyl ehiki ms e de nde rsa lma dan
saz ndas tnbi rs eviye yeul a t.sta nbul '
aye rlet
ikte ns onr ak s
az ama ndamus ik
evr e lerini ndi kka tlerini e kti.Bi rsr eDa rle lhan'daudhoc as ol arakda a lt.Sa z
n
me todi kbi rt ekni klekul lan rd .Aynz a ma ndagz elb irse ses a hipol a nOz topr ak,t emi zbi r
slpl aokur du.
Se da tOz topr ak,XX.yz y lnne ml ibi rs azves ze seribe s t
ek rdr.Onuns inirlir uhha l
i
ese rlerindedebe l
lidi r.By leol ma kl abi rliktez el
likles a ze serleri okor ijina lveba a rldr
.
okgz elves a na tl ark la rdava rd r
.Bi li
ne ne serleri7pe r
e v,15s azs e ma isil ongave
sirtola rda nba ka25oyunha va s ile33 a rkda niba rettir
.okr enc iye titir mi ti
r.Bunl ar
n
aras ndae nt an nm ol a nVe c iheDa rya l'dr.(204)
e rifMuhi dd nTa rga n
(1892- 1967)
BykTr kudvi rtz e r i
fMuhi ddi nTa rga n1892y lnda s tanbul 'dadnya yage l
di .
Ba ba s s onMe kkeEmi rie rifAl iHa yda rPa adr.Bus ebe pleke ndis ia ynz a ma ndaHz .
Muha mme d( sa v)'ins oyun da nge lme kt edi r.
He nz okk kya lar daud alma yaba lam ,on ya
nage ldii ndei lerlemi f a
r kl
tekni ives lubui leke ndi nde ns ze ttirme yeba l
a m t
r.Ta hs i
lini stanbul '
daHukukveDa r-
lFnun' une de bi ya tfa kl tele rindes tnba ari l
et ama mla m t
r.
Mus ike itimi neZe ka i-z adeAhme tI rsoy' da nma ka mveus lde rs
le ria larak,Al iR fat
a a tay'da nTr kMus ik sikl sike se r
le rinime ke derekde va me t
mi veke ndiga yre t
le riil
e
des tatlarta rafnda nda hiol a rakni tele ndiri l
mi ti
r.
I'"Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus ik siTa rihi-De rl
eme -II.c ilts .113.
^^^ m A.
174/TRKMUS K STAR H
Buy llardai l
e rideke ndi sinde nuddas a lad ba a r
larda ns ze tti
rdi igi bi,viyol ons el
alma yavea y nde ha ybua landadags t
e rme yeba l
am t
r .
Ar t
kuddavevi yol ons e ldevi rtz leyks elene rifMuhi ddi nTARGANbe stek r
la
bala m tr.1919ve1956y llara rasndaha lengnmz de al
na nbi rok arkves a ze s e
ri
formundae s erlerbe s telemi tir.s tadn,ge le ne ks elola nkl siks lubund
ndaudda n
kabi lece kt ms e slerir itmi kveme lodi kol ara kbe steleme siuda okf a rklbi rba ka s
getirmi tir.Bununs e be bie serler i
ni nga ye tr itmi kvec anlolma sdr.
s tat,1924y l
ndaAme r i
ka 'yagi tmi tir.Ame rikayo lculuus rasndage mi de" Ko an
oc uk"i siml is onde recene ml ibi re se rbe s telemi t
ir.Bue servedi e re serle r
ii l
e
Ame r i
ka '
das a na tc a mi as ta rafnda n okbe e nika z anm t
r.13Ka nunue vve l1928y lnda
yirmi yeya k nAme r ikanmz ike le t
irme nl erini ndeb ul unduume hurTownHa i
lkons er
salonundapr ogr a m ndaBa c h,De bus sy,Ra ve lvePoppe rgibibykba tlbe stek rlarnve
kendibe steledi i ahe se rlerindeye ra l
d bi rs olokons e rve rmi t
ir.Bukons ers onunda
dinle yicilervee le tirme nle rta rafnda nbykbi rbe enii l
eda kika l
a rcaa lklanm t
r.(205)
s tadbu a l
ma l
a rves esge tire nkons erle riya pa rkenyor gunl ukne de nii l
er aha tszland .
1932y l
ndaThyr oida me liya tge irdi.Dokt or larke ndi si
neuz unc abi rmdde ti inkons e
rve
alma yya sakl ad lar.Ta rga nbununz e
r i
ne s tanbu l'
adnme kz orundaka ld.1934y lnda
stanbulFr ans zTi ya tros undabi rkons e rve rdi .Buko ns eryllarcakonu ulduveha kknda
onla rcama ka leya zld .
1936y l
ndaI ra khkme tininda vetiz erineBa da t'
daa r
kveGa rpmus iksiniiht i
vae de n
kons e rvatua rkur du.Bukons erva tua rnba ka nl noni kiy lboyunc aya pt.Ha st
a l
de vam
etti
ii int ekra r sta nbul 'adnme kz or undaka ld.Bur adaa rkveGa rpMus i
ks ilmKur ulu
Ba ka nlndabul undu. kiy ls onr adai stifae tti.
8Ni san1950y lndak yme tlis e ss ana tka rSa fiyeAy laHa n me fendii l
ee vlendi .
205.Ame rika n nne ml iga ze teler i
nde nNe vvyor kTi me sveHe raldTr ibnebukons e r
hakk nda" Ta rga n i mdi yeka da ri itilme mi bi rs lpvet ekni klemuht e embi rkons er
vermi ti
r"ba l na tm tr.Y llar24Aus tos1954y l
ndaTheNe vvyor kHe raldTr ibne
gaz etes i
nimz ikk s m ndaAme rika '
n ni kinl mz i
sye nivee letirme niol anGodous kyve
Kr eislere rifMuhi ddi nTa rga n'da nba hs ede rke na yne n uif adeyikul lanm la r
d r
;" e rif
Muhi ddi nud' da ,Pa ga nini '
ni nke ma ndaya pt i nk l
bya pm tr.
."
TRKMUS K STAR H/175
e r
ifMuhi ddi nTARGAN' nbyk airMe hme tAki fERSOYi lede rinbi ra rka dalva r
d.
Ha ttaTa rga nAme r
ika 'yag i
ttii nde ,Me hme tAki fb yle s
inebykbi rus tan nTr ki ye'de
olama ma s ves a na tni cr ae de me me s inez l mveTa rgan'ai thafe n u ii
riya zm t
r;
ARKADAVET
Ya nkba r nda ,y l
la rdr ,ka na rm z rab nya d,Ge le ybi ar
ea rkn,a r k'aks me vl d.
Za ma n ssz,me ka n ssz ,gr nme zki ms eme yda nda ,Ge leyda hi-iga ip,s an'atnpe kbi ke s
arka nda .
Bt n evr indel gnr uhui nle rbi rde rinye 'sin,Buvi rankubbeyks e kbi rf igani sterkis es
versin.
Za ma na rtks eni n. .
.Ge ldeyks e ltyl ebi rva ha ,Bu sszl deha ibi nle yenbi nlercee r vaha.
Ge le yPe yga mbe rinf evk- a l-be e rftratt
ae vla d,Uya ns n,ge lki ,m zr abnl aa r knda l
gn
eb'a d.
e rifMuhi ddi n" Hoc a ma "di ye rekba ze se rl
e riniMe hme tAki fei tha fe tmi tir .
e rifMuhi ddi nTARGANbe stek rlvei crc l
ya nnda okus tabi rr essa mi di.Por t
reve
pe yz aj a l
ma lar s ergilerd egs terilmi tir.Ya pt
po rtre l
e rha l
enmz elerde
serg ilenme kte di r.
Byks ana t
s tade rifMuhi ddi nTARGAN13Eyl l1967y lnda stanbul '
dave fat
etmi tir.s t
a d nve fa t
nda ns onr ae serleri,s lbu,t ek nii ,ha ttaha ya tt arzveki il
ii
ke ndi nde ns onr age lenUds ana tk rlari inr ne kol mu tur .Ke ndinde n,i cr asnda nve
ese rlerinde ne tkil enme ye nuds ana tk ryokt ur .(206)
Be s t
e ledi iTe mr i
nl er,Ko anoc uk,oc ukHa va s,Et t ler ,Ni have ndSa zSe ma isi,Dg h
Sa zSe ma isi,Ka na tlarmOl sayd ,Fe rahf ez aSa zSe ma isi,I ra kSa zSe ma isigi bie se r
le r
inhe r
biria yr a y rbi r er ahe s erdir .z ellikleKo anoc uki siml is a ze se ribt nbunl arni er
isinde
ayr bi rye rta r.yl ekike s erit amma na silei crae tme kvi rtz lnya rss a ylr.
Aynz ama nda1920y lndaya zma yaba la dbi rdeudme toduva rd r.Bume todu
ya ynl anm tr .
'
www.Tr kmus iksi.com.Be st ek rlarwe bs a yfa s.
176/TRKMUS K STAR H
Re fikFe rsa n
(1893- 1965)
Re fike ms eddi nFe rs an18 93y l
nda stanbul '
dae h za de ba '
ndadodu.Ba ba smus i
kii
na s
vebe stek rHa fzMe hme te ms e ddi nBe ydir.Ai le sin inmus ikyed knl ,ke ndisininde
ola a ns the ve sii leba l
a ng t
aud a l
ma ya a l
t.Bi rs r es onr at a nbur daka r ark lara
kon
ikiya ndaTa nbur Ce mi lBe y'de nde rsa lma yaba la d.Bude rslerbe y lsr m tr.Bu
srala rdabi rt ar afta ndaLe onHa nc yan'da nus lde rsle r
ia lyor du.
1909y l
ndaa ile ceM sr'
agi t t
iler.1911y lndadn nde ns onramus i
k a lma larnahz
ve rdi.1913y lndaFa i
kBe yi nk z Fa hireFe rs ani lee vle ndi .Ayns ra lardaCe ne vre'ye
gide c ekl erii indnl eriCe ne vr e'deol du. s vi re'deki myar eni mi neba la d ysada
tama ml aya ma d .Or adabul unduuy l
lardaBa tmus i
k sinit an ma ya a l
t.Bua rada
tanbur unudai hma le tmi yor ,de va ml ola rak a l
yor d u.1917y l
nda stanbul 'adndve ok
pa rlakbi rs na vve rere kDa rl el
ha n'agi rdi .Bus na vs r
a snda24ya ndaol anRe fi
kFe r
san' a
ehz a deZi ya eddi nEf endi ,ba ars nkut l ama ka ma c ile okk yme tliol ana ltns a at
inihe diye
etmi ti.Re f i
kFe rsanbyl ec et anburmua llimiol arakr e t
i mye l
e ria rasnaka tlmol du.
1918y l
ndaa s ke rlikhi z me tiniya pma kz e r
e ,yi neba a r
l
bi rs na vda ns onr a" Muz ika-
i
Hma yn" unTr kMus i
k sida lndamua llimmua vi niol ara kyz ba r tbe siyl et ayinol du.
Da h as onr abi rs na vda hav erere kTr kMus ik sibl m ef liinege tiril
di .
Tr ki yeCumhur iye t
i'nink ur ulu unda ns onr as a rayda kimus ikka dr ola r1924y lnda
Anka ra'yana kl edi l
inc e" Cumhur ba ka nlFa slHe ye ti" e fiol du.1925' debi nba
laterfi
etti.1927' yeka da r altk-tt ans onr as a lkne denl er iilebugr evi nde na yr lar ak stanbul'a
ye rle-it i.
stanbul 'aye rle inc eMni rNur e ttinSe luki les erbe st al
maha -iya tmaa tld ;p k
al ma larya pt .1937y lmaka da ri lk stanbulRa d-jyos unda alt.1927i l e1938y ll
ar
ara sndakons e rle rve r me ka m;c yl aM s rveMa c aris t
a n'agi tti.1938' deAnka raRa dyos u
alnc ape oks a na tk rgi biodaAnka ra '
yage ldi." a rkMus iksiKons erva tua n"kur mak
iin" a rkMus ik siMt eha s ssM aviri"ol a rak1949y lndSur iye 'yeda ve te dildi.1950' de
stanbul 'adnd.Da ve tz e rine s tanbulBe e diyeKons erva tua rc raHe ye t
i nde al
t
ve
"lmKur ul "bc ' ka nlya pt .Uz uns re de nbe ri e kme kt eol duua kc ierha s taln13
Ha z iran1965Pa zargnv efa te tti.
TRKMUS K STAR H/177
XX.yz ylne nne ml ibe ste cil
e rinde nbi riol a nRe fikFe rs an,z ellikl es azmus ikmi z
asnda nkudr etlibi rbe stek rd r.okg lHa m- pa rs umnot a sbi lgi sibul unduunda n,
ger ekAnka raRa dyos undage reks es tanbulBe ledi yeKons e
r va tua rnda a l
t
y l
la rdabu
not ai leya zlm e skikl li
y a tl
a rda n oke se riBa tnot a sna e vir mi tir.Kuvve tlina zar i
ya t
bilgis i,us lle r
evukuf u,e skima ka mla rns e yirveka ra kte rle
r ini oki yibi lme sine de nii le
me tine se rl
e rbe ste lemi tir
.Unut ul muma ka ml arda nSe lme kma ka m nye ni de nc anl andrm ,
hayl ie s erlerb este leye re kz engi nle t
irmi t
ir .Bubi lgi lerin a ltndabe ste l
e diive49
ma ka mi i
nea la nbi rde" K r-N tk" va rd r.He rf or mdae s erve re nRe fi
kFe rsans a zves z
ese rlerindege lene kle reba lgr l me kl ebe rabe r,a z okye ni li
et a raftarbi ror iji
na lites ez
ilir
.
e itlif ormv eni telikl erde ue se rle
ribi linme kte dir :Ra stveSe l me kma ka ml arndai ki
Me vle vi yini ,ikii lahi ,i lcis irto,ona ltpe re v,yi r miye diSa zs ema isi,bi rMe dha l,bi rK r-
N tk,bi rK re,i kibe ste ,bi rAks akSe ma i,bi rYr kSe ma i,a ltTa ksimpl a ,seks e nark.
Ke n di sinini fade sinegr ee se rlerinint opl am400' dr . (207)
H fizS dedd nKa yna k
(1895- 1961)
S de ddi nKa yna k1895y lnda stanbul 'dado- du.Ba bas Fa tihCa mi ihoc alarnda nAl i
Al ae ddi nEf endi ,a nne s iHa vvaHa nmd r. lkz ama nla rndaHa fzS de ddi nBe yol ara k
tannm t
r.Bul unduus e mt tei lkveor tar e ni mi nit a ma ml ad kta ns onr a l
a hiya t
Fa kl tes i
nde nme z unol du. Ba lkanSa va n n kty llarda( 1912) ," la hiya tZa biti"ol arak
aske rlikgr e viniya pma kz e reDi yarba k r'
agnde ril
di .Bumna se be tl
eEl a z,Ha rput ,
Ma lat-lya ,Ma rdingi bii l l
e rimi zidol a t
. s tanbul '
adndkt ens onr a alma larnki i
s el
aba s i l
es r dr d.Cumhur iye tinkur ul u unda ns onr a ,oy l
l ardaa dmduyur mubi rs a nat
k r
olara kbi rkake za nka yaK k'ne a r l-b.At a trk' ne mr ii leKur 'an- Ke rm' i
ns ava
la
il
gi li ye tl
er iz erineor dukomut anla rnakonf e ransv erdi .
1926y l
ndapl kdol dur ma kz ereBe r lin'e, e itlit arihl erdeVi ya na ,Pa risveMi l
ano' yagi tti
.
Tr ki ye '
dedepl a kdol dur du.1953y l ndaSul tanAhme tCa mi ii kinc ii ma mh nat ayi n
edilmi ti.Be yinka na ma snaba lol ar ak1955' tes olt ara fnaf e lge ldi.Sony l
la r
n n
Ka d kyKo uyol u'ndabul una ni kika tle vi ndeha s taol arakge irdi.Bus ralarda
Dr .Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -II .c ilts.l16- 117- 118.
/TRKMUS K STAR H
not ade fterinihe rms iks e ve rinya r
a rla nma snaa m t
.Mus iki ina sdos tvea rkada la r
nn
ziya re t
inde nme mnunol ur,e nya kna rka da l
a rnna rama ma s nda nya kn rd.Ha stal
arla nc aHa yda rpa aNumuneHa sta ne s ineka l
d rld .Ni ha ye t3uba t1961' debur a dal d.
4uba t19 61Cuma rtes ignNur uOs ma ni yeCa mi indek l
na nc ena zena ma znda ns onra,
tekbi rvei lhi lerleTopka pMe rke zEf endiMe zar ln dat opr a ave rildi.Ze hraHa nml ae vli
olanKa yna k, dr t oc ukba ba syd .
Se sini ngz e l
lii okk kya lar
nda e vr esini ndi kk a t
ini eke re ki lkmus ikde rslerine
Ha fzMe l
ekEf endi '
de ni lhime ke de r ekba lad .Bu nunl aye tinme ye re k,oz ama nl ar
Da r afaka 'damus ikr etme niol anK z mUz '
da nya rar l
and .Da has onr ae yhCe ma l
Efe ndi 'yede va me de re kDur a k, lhivedr t-be f as lme ke tti.Ke ndii fade sinegr ebu
hoc a snda nge tiii lke se rTa b'iMus taf aEf endi '
ni nBa ya tima ka m nda kiA rSe ma is i
ymi .
Ha tta tven e yze nEmi nEf endi 'de ndeya ra r^l a nm tr.Ba lang tanot abi l
me ye n,be steler
ini
ba ka larnnnot a yaa l
d Ka yna k,sonr alar e serle rin ibi zz a
tnot ayaa lac akka da rnot ar en
di.Ki ms ede nde r sa lma da n ,nc ebi l
di ie se r
le rinot ay aa l
a r
a kge li
ti
rdi .Bt nbunl arda nda
anla la cagi bi,dz enl ibi rms ike i timigr me me siner ame nme vc utka biliyetini
kul l
a na rakbus a na tt
ai le rleme yba a
r d .He rneka da rpl kl a
rdol dur mu , ark larvega zell
e r
okumubi rki ms eys edeS de ddi nKa yna k' bi rs ess ana t
k rol a rakd nme kdor ude il
dir.
OnunTr kMus ik sinde kiye ribe s t
ek rh d r.
S de ddi nKa yna kbe ste k rla ,1926y lndaBe rlin'eg ide rke n" Hk-
rn- e lem. ....
"s z lerii leba laya nbi r ii
r iHz zamma ka m nda nbe s t
e le
yer ekba l
ad .Es erleriha kk ndabi rde e rlendi rmeya pma da nnoonunbe stek rlnbi r
ka
ynde ne lea lma kvei nc eleme kge re kir.nk,ha kk ndae n okt enki dene de nol anf il
m
ark l
a rbestek rl
nme lbe ttebi rge rek es iva rd.
Ka y na k,ms i
k mi z inus t
a larnnhe nzha ya ttabul unduuy l
ladage lene kl ereba l
sana tk rl
arda nde rsa l
a rakbus ana tni inegi r mi ,ye t
ene iveme r aki lebi lgi sinigi de rek
gelitirmi
ti.Bune de nl ems ik-mi z de kibe stef or ml arnnge le nekl erineuymu ,byk- kk
herf or mdage re ktens ana tlvegz ele se rlerve rmi t
ir.Bue ser l
e rinde n okf ilm a rklarnn
neka vuma s,Ka yna ki inbi rta l
ihs izlikol mu tur ,0ha ldebuf ilm ark larni leris r e
r ek,
bugnkyozms i
k yez emi nha zr-;l ad ns yl eme kbi rl debykha ks zlkol ur .
Bunut oplums alge lime l
e rde ,ge ni ha l
kki tle lerininmus ikz e vki ninba siteka yma s
nda
arama kge reki r.Ayr
c as ine mas ana tgi bihe mlgz e,he mdekul aas esle ne nbi rol a yne t
kis
i
yaba naa t
lac akgi bi<i ldir.Ka l
dki ,oy llar da" Ka nto"vebe nz erims ika kml arva r
d
"Ar abe sk"de ne nyozmz ikbyki lgigr yor du,Ka yna k,bunadai t
iba re tme mi ti
r .
TRKMUS KI STAR H/179
kinc iol ar
ak,doui i
/e rimi zdeva tangr e viniya pa rken, okz e ngi nver e nkl if ol klor ik
ze lli
iolanbuyr elerdei nc ele me le rya pm t.Ha lkMs i
k mi zinbl ge se lmot iflerini
derinl eme sinei nc elemi ,bumot ifl
e ris ana tk rbe nliindeyour ar akbi rf or mor ta yakoymu ,
ark iletrka rasbi rz el l
ikt a ya ns lbunue se rl
erindeus talklakul lanm tr.Oyr e ler
in
ze lli
iolanuz unha va larvehoyr a te zgi leriniba zenr iti
ml i,ba zenr esitatifol ara kpe k ok
eserineya nstm tr.Bugi bie serleribe ste l
e rke nyi nebuyr e lerde okkul lan lanHs eyni ,
Ge rda n i
ye,Muha yye rgi bima ka ml ar se mi , ouna" Da "z ellikve rmi tir.Gne ,F rat
,
Gur be tMe ktubu( Gr esinmige l
dibe nime l
e i m? ),Al arm a la rgibi ,Ba ta ngnka na
benz iyor ,Ba r mat aha s ayd mvb.e s erlerindebt nya nsma larn,r enk
veka kz ^ /
z//J^ 'j^j'/ 77c /mndur .(2'ai'/
fil
mc ilikoy l
la rdaAvr upaveAme rika 'dah zlai le rlemi ,pe k okdnyakl siif ilmea lnm
vemz i
kaller okmodaol mu tu.l ke mi zdedebunaka rbi rhe ve sba l
a m t.I I.Dnya
Sava
knc ahe mbue nds tridur du,he mde e vrilmi ol anf ilml e rge lme zol du. tebu
sr
a lardaM s
r'dabut rf ilml erin okkt kopya larya p l
yor ,uc uzf iya tlaTr ki ye
piya sas
nas r lyor du.Bua radadubl ajs a na tge l
ie r
e kf il
ml erTr k ele tirildii nde n
fil
ml erinmz ii nindeTr k eletirilme siuygungr l
m t
.S de ddi nka yna kbui htiya tan
yola karaks e ks enbe Ar apf ilmi nia yr
c aAl la h'nCe nne ti,Ka hve ciGz e li,Ya vuzSul tan
SelimAl yorgi biTr kf ilml erinides esle ndi rdi.Bugi bif ilml e r
inor ij
ina lindemz ikli
blml e r
ins re si okuz undu;bi z i
mbe ste e kille ri
mi zbus re yeye tmi yor du.Ayr ca
eserle rinsz lerif ilmi nkonus ui lei l
gi liol ma lyd .By lec eVe cdiBi nglde vre yegi rerek
eserle rinsz lerionas ipa rie di ldi.Bola ra na me li,us lvema ka mge ki l
i,ge le ne ks elbe s t
e
ekille ri
nebe nz eme ye nye pye nibi rf or mol anf i
lmmz iibe stek rldomuol du.
Ses lendi r
diii lkf i
lm" Le yl ai l
eMe cnun" dur .Bt nb unokt ala rvebuge r e kle rgznne
al
na cakol ursa ,S de ddi nKa yna k'a da ni nc eleme kge re kir;
Birinc ia
da n,be st
e k rl
kge lene kle rimi zeba lol a ra
kbykvek kf or ml a rdae se rl
er
vere nbykbi rbe stek rd r.
kinc iynde n,ha lkms ik mi zinge le ne kse l eki llerini,sa natmus ikmi z induyuvea nl a
y
il
eyor uml aya nbi rs a na t
k rol ara kdi kka t
i eke r.
nc ynde ni se,ba zz or unl ulukl a rvei htiya tani l
e rige lenf i
lmmz iibe s t
e k rol arak
grnme si
di r.
Ba zr evlerinmz ikl ibl ml erinidebe ste l
e mi ti
r.Di nms ik" serlerideva rd r. lhi
beste k rl
ndadaba arldr .okve riml ibi rbe s t
e krol ma snar a me ne ser lerini nt ambi r
li
ste siyokt ur.
208-Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus ik siTa rihi- De rl
e me -I I.cilts .119- 120- 121.
180/TRKMUS K STAR H
Ognl erdeol duugi bibugnl erdede okpopl e rol anKa yna k,t ekba naveHa fzKe ma l
Efe ndii ledepl a kdol dur mu tur.Pl aaokuduui lke serMus tafa z zetEf e ndi 'ni nBa yati
ma ka m nda kiDur ak'd r.Es e rlerini n oupl a kla raokunmu ;Mni rNur eddi nSe luk,Sa fi
ye
Ayl aveMz eyye nSe na r'
ns es lendi r diie se rleris a t
r ekor lark rm tr.Za te nke ndi sidebu
sana tk r lars e ve r ,bus ana tk rla r
nokuma sni ste rmi .Bi line ne se rlerinin5i lhi,3ga zel
pla ,2be s te,1ma rbe stesii le a rk ,t r k,f ant e zivef ilmmz iie serleriol ara k180
ese rde nme yda nage ldi is yl e nir.
Ze kiAr ifAt a er gi n
(1896- 1964)
Ze kiAr ifAt a er gi n,1896y lnda s tanbul 'dadodu.Ba ba s nl be stek rveka nunHa cAr i
f
Be y'di r.As la dSa lihZe kiol duuha ldeZe kiAr ifa di let an nm tr.At a lar ,Zi nda nkul e s
i
civa rndat r be sibul una n" S d t-Hs e yni ye "de nBa baCa fers oyunada ya n yor . lk
r eni mi niBe ikt a 'taki" Af i-tab- Ma ar i
fokul undaya pt kta ns onr aVe fa da di -si'nibi t
irdi.
Yks e k reni mi ni sta nbulHukukFa kl te sindet ama ml ad .Ba ba sYe me n' et ayi nol unc a
ailesii lebi rlikt ebi rs reSa na '
daka l
d .Adl i
yet e kil atnda e itligr evle rdebul undu,
haki ml ikv ea vuka tlkya pt.Songr e viFa tihNot e r
liii divebur ada ne me kl iol du.5Oc ak
1964gnve fa te tti,Ka racaa hme tMe z a rl ndat opr a ave rildi .
Da h a oc ukl ukya
ndaba ba sn nms ikdnya s ndas a na tm z;ya fanda nt a n m ol anZe ki
Ar ifBe y,Ta n bur Ce mi lBe y,Ke me n e ciVa -silki,UdNe vr esBe y,Ha ne ndeHs ame ddin
Be y,Le onHa nc ya nme tIrsoy,Be s t
e ni g rZi yaBe y, Ha f
zOs ma ngi binl us ta lar
tanya rakms ikz evki nige l
i tirdi.Ba ba sHa cAr i
fBe yhe me nhe me nt opl ant yaol unuda
gt rrvems ik mi z iya knda nt a nma sni sidi .Da habe -altya larndai ke nba ba snda n
me keba la d;i lkol ara k" Dor us yl es e ve rmi sin? ISe vdi imibi lirmi sin? "ka nt osui l
eba z
haf ifie se rlerlebi ra zk nun alma s nr e nmi ti.Buy lla rdaba ba se nya k ndos tuve
kom us uol anRa ufYe ktaBe y'egt r er ek" Ki mbubi liyormus un? "de mi , oc uuya knd an
tanya nRa ufYe kt aBe ydeTa nbur Ze kiMe h-me dAagi biol ac a ns yl e mi .Ze kiAr if
Be y'inSi pihrma ka m nda nya pm ol duut ak my lla rcae ski s t
a nbulRa dyos unda
Da rt tal imhe ye tinde ndi nleye nRa ufYe kt aBe y okd uygul a nphe ye canl ana rak," Ta nbur
Ze kiMe hme dAaol ma da mabe s tek rZe kiAr ifol du"de mi .Bi rba kagnBe yl erbe yi'nde
s kda r'ag e linc e yeka da rbue s erle rde n
TRKMUS K STAR H/181
birka nnbi z z atke ndis esinde ndi nl eme ki s temi ve okt a kdi re tmi ti
r.
Uz u ns r eHa cKi ra miEf endii leL me k niMus tafaEf e ndi de nms ikde rs le r
ia ld.Ha c
Ki ramiEf endi de nSuz ina k,Hs e yni ,Hi ca z,Ni ha ve ndf a sllarnr endi ;di nms ikbi lgisini
dei le rletti.Bi ra zi lerledi ktens onr aba ba sHa cAr ifBe y,Ta nbur Ce mi lBe y,Sa nt urEdhe m
Efe ndi ,Ke ma nAl eks anAa ,Ha cKi ramiEf e ndi ,Ha fz sma ilveKa rc a rMa z ha rBe y'in
yapt f aslla raka tlara kr epe rtua rnol duk age nile tti.Ba ba snnl mnde ns onr ake ma n
Se yyi dAbdl ka di rTr ei l
et a ntvebut a n maonuns a na tha ya tndabi rdnmnokt a soldu.
Abdl ka dirTr e'de na ld ilha ml aba t aDi lke h ve ranma ka mol ma kz e re ,z elliklee ski
veunut ul ma ayzt ut muma ka ml arae ildi .Si pihrveEvc -M yema ka ml a rz e rinde
dur duubut rma ka ml arns a de c ei ki sidi r.Bugi bima ka ml a rda nha ylie se rbe ste ledi .Bi rsr e
"Da r'1- M- sikf ni ni c rahe ye tindebul undukt a ns onr aDa rt talimiMs i
k yegi rdivebur a da
r etme nol a n sma ilHa ldaBe y' ita n d .s kda r'at and kta ns onr a sma ilEf e ndii l
eol u
Sa diI lay'lat a n t
.Sa diI
la yoz ama nla r br a himPa a ,c iva rnda kie hz a deZi ya eddi n
Efe ndi ni nKona nade va me de rdi .Bur ayaZe kiAr ifBe y'idegt r rbe rabe rf as llara
katlrla rd.Fa slHoc aZi yaBe yyne ttii nde n,s e sms ik mi z inbubykus tas nda n ok
yar arla nd .Kona ade va me ttiiy lla ri i
ndeU a k,M - ye ,Se ga h,Ni ha ve nd,Ne ve ser,
Sul tan .-Ye g h,Fe ra hf ez a,Ka rc a r,Ma hr ,I ra k,Fe ra hna k,Hi ca zk r,Suz idi l,e dd- iAr aba n,
Ne v a,EveveRa s tf as
lla r
nr e ndi .Sonr al arDa r
l elha n'aka ydol a rakHoc aZi yaBe y'den
yar arla nma ys r dr d.Be s t
e k rlaHoc aZi yaBe yi leAbdl ka dirTr e '
ni n sra rvet e viki
il
eba la d.Ra ufYe ktaBe yveAhme dI r-[s oyda nya rd mgr d.Bi rka de ne me de ns onr a
Di lke h vera nt a kmi leM ye ,I rak,Si pi hrveMa hr -Bus elikma ka ml arnda nbe ste l
e diii
eser l
e rbi rbir i
nii z l
e di.Na shie yhiKe rame ddi nEf endii l
edos t
lukveya knlkkur ar
a kon un
Ta savvufva dis inde kie ngi nkl trnde nya ra r-Il and .Pe k oke se ri
ni ns z ler iniKe rame dd i
n
Efe ndi ni ns yl emi ol du- Iu iirlerde ns e ti
.Ze kiAr ifBe ya yrcar e sims a
na tilede
ur am ,g- Iz e le se rl
e ror tayakoymu tur.
Ke n dis init a nya nvede rsa lm ol anki ms e l
e rinor ta kka nsduygu-
Ilu,a la kgnl l,gs ter i
is evme ye n,t erbiye li
,na zik, elebimi z al,di -
Inibt n,Ta s avvufkl tr z engi nbi rki ms eol duunokt asndabi rle ir.
Birbe stek rol ar ake se rlerinde kime lodiz engi nliiba l
c az e lli
i -
Idi r.Es e rlerin ini c ras
ndag l
veoyna kbi rha n ereni nge rekt i
i nei na -

nlr.r e nc isiDr .AJ ae ddi nYa va a,onuns ana tn ui sabe tlic ml e ler-
Ile yor uml a m :" ...Tr kMs i
ks ibe s tek rl ynnd enonunme vkiil le re
wa c akc ins t
e nde ildi r.Ra hme tliNe yz enTe vf i
kbi lebi rgnona" Se ninye rin
IM l-z de lerinya n nda "de mi
tir.Tr kMs ik sinis eve nlera r asndai s-
182/TRKMUS K STAR H
mi nignl lerei le ye nSe lha ddi nP na r,be s teva di si
nde ldduyguvehi ska lpl arn nke ndisine
Ze kiAr ifBe y' inz erindey aratt
t e sir l
ea ld n ,onaduyduude rinbi rha yra nl nifad e
si
ii
nde ,he rz ama ni hs ase tmi ti
r.OTr kMs i ksibe stek rli inl z uml ubt n artl
a r
n
ahs ndat opl ad s onbe stek r
d .a da be ste cilerimi z inkol ayveha rclemyol us eme
aba s ya nndaZe kiAr ifBe ySi pihr ,Di lke h ve ra n,Evc -M ye ,Evc -Bs e l
ik,Ma hr -Bs eli
k
gibia nc akmz ikkl t
r g elimi ki ms elerehi tape de bilenna di dema ka ml ar da ,s el ef
lerinin
tesirinde na za de ,be lirliz e l
likt aya n okol gune serle rve rmi t
ir.Es e rler i
ndeda hai lk
bak taa llma m bi rme lodiz engi nl iigz e a rpa r
.Tr kMs iksibe ste e kille rinine n
k ol an ark la rdada hi,edvemodl as-yonba km nda na kla,ha ya lege lme ye ns rprizle
r
yapm vebus r pr izle rims t
esnaka bi liyetini nke ndi sineve r
di ibykma ha retle ,enuf ak
aks akl ame yda nb rakma ya cakde re ce debi rbi ri
neya k t
rm t
r. tebykl de
bur ada d r.
Ha n endeo lara kdae skit a rzs yle yis l
bununveGa ze lfor mununs onus t
a syd .Ze ngin
okta vh,pe s tvet izpe rde leria yng te,pa rl
a kbi rs e siva rd.
Bur ha ne ddi nOkt en'ini fade sinegr e,Ga z elokuduuz ama nla rtizpe rde lerdes a zla rba zen
kar lkve r eme z lerdi .Ge re ktendeZe kiAr ifBe y'inbi r oke serindega z elfor mununr enkve
mot i
fle rinibul ma kmmkndr .Ke ndis lpa nla yi indevei c rate kni inegr ebe st
e l
ed i
i
ii
n,e s erle riningol duubi linir.
Ze kiAr ifAt ae rgi npe rev,s a zs ema is i,Be ste ,A rveYr kSe m' Te vih, l hi,a r
kol ma k
ze rei kiyz '
eya k ne se rb es t
ele mi tir.
G lnot abi lgi s iol duui ine se rl
e rinike ndi sinot ayaa lm tr.(2
SADI I LAY
(1899- 1969)
Be ste k rSa diI la y1899' da stanbulLa l el
i'dedodu.7- 8ya larndabi r ocuki ke nba basnn
altrd vede vr innl mus ikiina s larnnge ldiik raa t
ha ne denl s ana tk rla rna rasna
katla rakonl ar ha yr anlkl adi nlerves e yr ede rdi .oc ukya tabui l
gives e vgi sidi kka tl
e r
i
ekt iinde nke ndi s inebi rke ma nhe di yee dilmi ti.
12ya nage linc eMua l
lim s ma ilHa kkBe y' in" Mus ik-iOs ma ni"Ce mi yetinede va me tme ye
ba lad .Bur adags terdi is t
nba ar s onuc undao
209.Qr .Me hme tNa z miz a l
p,Tr kMus i
k s iTa rihi- De rleme -I I.cilts .121- 122.
TRKMUS K STAR H/183
dne mi ne n oks e vilenveokuna n" e hba l"me cmua snda e it
lir esiml e riya y nl and .lk
defas ahne ye kt Se la nikkons er
indeya pm ol duuke ma nt aksimi okbe e ni l
mi ve
uzunuz una l
k la nm tr.
Ha fta dagnmus ikt opl a nt
la rya p lane hz adeZi ya eddi nEf endi '
ni nkona nade vam
ede rek,a ras raTa nbur Ce mi lBe y'inbul unduut opl ant l
a raka t
lyord his ana t k rdant evik
gr yor ,s lpka zan yordu .Bua ra daBe ste nig rZi yaBe y'de ndes e ki zf as lr endi .
Ke ma nda nba kaudda a l
a nSa diI lay'ns e sidegz eldi.Oy l
la rdaUdSa diBe yol arak
tannm t.Be ste lediii lke s erlerindebus fa tkul lanm tr.
1928y lndae iDe nizK zEf telyai leveSa de ddi nKa yna ki lebi r l
i kteFr ans a '
yagi tt
i.Bur ada
dr ty ls r e yle eitlikons erlervek same tra jl
f ilml er evir di.1932y lndabi rMi hra cenin
dave t li
s iol a rakMni rNur e ddinSe luki leHi ndi stan'agi tti.Ayr c ada habi r okl kede
kons e rle rve rdi.
stanbul 'adn nde st
a nbulBe le di yeKons e rvatua r''lmKur ul "ye l iinege ti
r il
di.
1950' de ns onr a s tanbulRa dyos undake ma ns ana tkr ol ara kya y nla raka t
ld .e it
li
gaz inol a rda al t.
Birke ma ns ana tk rol araky l
la rc aa rana n,s evilenbi rki ms eol du.Te mi zya yt ekni i,sa lam
bas kla r,iyibi rr e faka tiol uuyl aha klbi rnka z and .Tr kmus ik sindeke ma ni crasni yi
bilenbi rs ana tk rd .
Be ste k rla1928y lndaSe ga hma kam nda ki" Ruhundal e nna me des evdas esiva rm ?"
ark si leb a l
a d.Bunda ns onr abe steleribi rbirinii zle di.Sa zves ze se rleriol a rakba arl
rne kl erve rdi.Bi li
ne ne serleribi rpe rev,i kis a zs ema si,ikime dha l,i kis irt o,bi royun
hava s veot uz a rkda ni bar etti
r /210)
e rif li
(1899- 1956)
e rif li20Ar a lk1899t a
r ihindeBe i
kt a'dadomu t ur. lkveor tat ahs i
linde ns onr ayks ek
r etimede va me tme di .yibi ruds a natk r
ol araks ana tse ve rvekl trl e vr elerdea ranyor ,
zama nz a ma na nka yaK kne a rlyor du.1938' d eAnka raRa dyos unda a l
ma yaba l
a d
.
21y llkme mur iyetha ya t
nda ns onr a1946y lndaHa kkDe rma n,Me fha retY ld r
m,
Mus ta faa lari l ebi rli
kt eis ti
fae de rekMa ks imGa zinos unda al ma kz e re s tanbul '
age ldi.
Sa na tha ya tnbunda ns onr abe ste k r-lk,pl k alma la r,ga zinos a na tk rol araks r dr d,
ze lde rsle rve rdi .
210.
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rle me -II .c i
lts .126.
\SA(TVMCMl Ml SYTA UYYA
Ha k kDe rma n,kr Tuna rgi bihe rbi rike ndia lann das az mvnha ki miol mus a
na t
k rl
a rla
ayns a na ta nl ay iinde ,h lha fz alarda ns ilinme mi ol an okgz eli cr ar ne klerive rdi .
Be ste k rla1924y lndab a l
a d . lke s eri" Ge lme se ydi n leme ,gr me se ydi mbe ns eni"
gf teliU a k ar losd r
.Onuna s lne ml ive oknl ark s,1927y l
ndaSl e yma nNa z i
fi n
"De r dimiumma nadkt m,a s
uma nai nl edim"m s raileba laya n iirineya pm ol duuA r
aks akus -l nde kiHi c azs arkd r.Da has onr ave riml ibi rbe s t
e k rol ara kgz ele se r
le r
bes teledi .Es e r
le rinin ou, zama n n ns ess a natk rlart ara fnda npl kla raokunduk21' )
crk rol a rakNe vresBe y, Re f ikTa latBe y,e rifMuhi ddi nTa rga ngi bit ekni kbi rs az
olma ma kl abe rabe r
,e l
ike tme de kius tal,t emi zi cr asi let an nm bi rudi di.okgz e l
fasl a ld nhe r keska bule der .Aynz a ma ndai yibi rha ne ndeol duunda nf a sll
a ras esiyle
katlrd .Uz uny llare me kve r
e re kvc udage ti
rdi in ot akol e ksiyonunu,l mnde ns onr a
Anka raRa dyos us at
na ld.Ha lenTRTMz ikDa iresiBa ka nlAr ivi ndebul unuyor .
^21 2)
e rifI li'ninbi line ne serleri,ba ya t ima ka m nda nbi rs azs ema isi,ne vama ka m nda nbi ryr k
sema ive70ka da r ark dr.
Se vile n a rk larnda nbi rka unl ar dr:Al ama mdor us ude s t-ie me le,Ha sre tdol ua hms ana
hs ra nms yl er,De i rme neunyol ladm.Gi tt
inbug i
di be nc el mde ndebe terdi,Gz lerin
hayr a nba ka rm ,Se ndeLe yla'da nmr e ndi nc e fak rol ma y ,Yi nebi rs z va ri i
mde
ak amol dudi ye ,Me s tol dugnlgz le r
inigr dma k am,Ge ces ahi lde na ps anda l
engi nl erebi z ,Eme llera ldatpa vut mube ni,Se ns izya aya ma m,bi lkibus zbe nc eye mi ndi r
,
Hi cra nyi nehi cr anmbua k ns onus yl e?
MN RNUREDD NSELUK
(1900- 1981)
Mni rNur eddi nSe luk,1900y lnda sta nbul '
unBe ya zts e mt indedodu. lkokul u
tama ml ad ktans onr aAs keriR tiye de nme z unol du.Da has onr aKa d kySul ta nisine
ka ydol du.1917y lndaa i
les i
ni n srarilet armr e nimii inMa c ar i
s tan' agi tti.Fa ka t
r e nimi nit ama ml ama danyur dadne rekke ndi sinimus ik alma l arnave rdi .Zi yaPa a'nm
ba ka nl dne mi nde ,nl mus ikus talar
n nnndepa rlakbi rs na vve rer ekDa rl elha -n'a
girdi .
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa r
ihi- De rle me -I I.c ilts .127.
Vur alSz er,Mz ikveMz isye nl erAns iklope disi,s.187.
TRKMUS K STAR H/185
He nzCumhur i
ye ti lne dilme de ni kia ync e,a ske rlikhi zme tiniya pma kz e res
na vla
Muz ika -iHma yn' agi rdi.Te me nol arakgr e veba lad kta ni kia ys onr a,bt ns ara y
ka dr ola rge ersizs ay ldnda n,ka dros ui l
ebi r l
ikteAnka ra'yana kl e dile reki kiy ls rei le
"Cumhur ba k anl
Fa slHe ye ti"nde alt.1926' dak endii s teii lebugr evi nde na yrlara k
sta nbul '
aye rle tives e rbestol ara k al
ma yaba lad.Buy lla rdanol duk aya yg nl at
ha ldec iddibi re itimde nge me yiveme todi k al
ma yd ndi in,1927y lndaPa ris'
e
gide ns a na tk r
,Pa r i
sKons e rva tua rnnnl hoc alarnda n an,pi ya noves ol fe jde rsle r
ia ld ,
1928y lndage ridnd.
1942y lndaBe le diyeKon ser va tua r"
c raHe ye ti"negi r di.Ki iselne de nle rlebi ry ls onr a
istifae de reka yrld .1953de sta nbulRa dyos undam avi rlikya pt.Ayny lKons e rva t
ua rn
"c raHe ye ti"ba ka nl nage tirildivebur ada16y l alt.Songr evi stanbulTe kni k
ni ve rsi t
es iTr kMus iksiKons erva tua rre pe rtua rr e tme nliii di .
MUS KREN M :
lkokuls r
a larndas e sini ngz e ll
iii l
edi kka ti ekmi
,i lkmus ikde rslerinia ma trbi r
mus iki ina sol a nba ba s
nda na lm t.1915y lnda" Da r'l- Fe yz -iMus ik" yegi r di.Bur ada
bir okhoc an nya ns raz ellikl eEdhe mNur iBe y'den okya ra rla ndvebuhoc a snda nk rk
ka da rf a slr e ndi .Evl erindedez ama nz a ma nHoc aZi yaBe y' inka t
ld mus ikt opl a ntlar
ya p l
rveke ndi sides es iilei tirake de rdi.
Ba ba sn na rka da ol anRa ufYe ktaBe y' ina rac
li l
eZe k iDe deEf e ndi 'ninol uAhme t
Ef endi '
de ndr ty ls rei l
ede rsa ld.Ge le ne ks els esi cram znz ellikl e riniBe ste nig rZi ya
Be yde nr en di.Ayr caodne mi nnl ha ne nde siol anZi yaBe yi leHs ame ddi nBe yde n
okya r arland .Al iR zaAvnii leya ptr por tajdaok uyus lbunubui kiki ide na ld n
ifadee tmi tir.Ayr caz a ma n nnbykus tala rnnhe me nhe ps inde nde rsa lara kbi lgi
da a rc nge ni letmi ti
r.
CRKRLI I :
Ol a a ns tbi rs esf iz iines ahi pol anMni rNur eddi n'ine n arp cz ellii,e skiokuyu
s lbui leye nia nl ay bi r
le tirere kor t
a yaye pye nives oyl ubi ri c rat e kni i nikoymu
olma s d r
.
Da haoy l
la rdamus ikmi zinhe rt rnn,he rf or mununbt ni nc e likle rinis ab rlai nc e l
eye c
ek,
he ps inie ni yibi le nle rde nr enmi ol arakbi rinidi e ri
neka r trma da nhe rt r nge rekl erini
ye rinege tirece kbi rs ana tkrol a ca nmj de lemi t
i.a r kys ar fa,k r '
k rol a ra k,t r ky
trkgi bii c rae tti.Mni rNur eddi n'is tatlkde r
e ces i
neyks e l
-
186/TRKMUS K STAR H
tendez a tenbuz e l
lii dir.Es e rleri na slya ps nadokunma da n,yor uml amavena ns
etme kt eni lerige le nuf akt efe kde i iklikl erya pm tr
.Anc a kbt nbunl a r
dake sinl ikle
ze vks iz lieka ma m tr.Pe stvet izpe rde lerea ynde rec edeha l cimol a nveokt a va
ya lda a ns e sini,uz unbi rs ana tha ya tboyunc aus talklakul la nm ,bi rs ess ana tk rol a r
a k
ses inez a rarve rebi lece khe rtr le tke nde nka nm ves e ss a l nat itizlikl edi kka te tmi ti
r.
Bus ebe pledirki ,s ony llarnaka da ric rk rl nba ariles r dr m tr .
Pe ya miSa fa,onuni inz etle unl ars yl yor :" ..
.Bus a na tk rm z,kons e rlerdef rakgi ye nve
aya kta arks yl e ye ni lks ess a na tk r
m zd r.Ge tirdi ibume de nis lpvek ya fet,ya pt
bu
aks esua ri nk l bme yha nede rbe de rli
i cindebt nk lkvee daha ys iye t
inika ybe denTr k
mus iksini ns rvi sa ns ndambykr oloyna m tr."
BESTEKRLI I :
Be ste k r
la1920y lndaTe vf ikFi kre t
'in" Bubi rt e rane di r" iirine/ a pt
bi rbe steileba l
ad.
kinc iol ar ak" Se ns ize y uh"gf te lia rksnbe ste ledi .Bui kie se rde ns onrayi rmiy lsreil
e
bes te a l
ma sya pma d.As lbe s t
e a lma lar1940- 194l 'liy llarda ns onraba lar.Es e rl
eri
ne
ounl ukl aYa hyaKe ma lBe ya tl'nn iirler i
nis e mi ,Ne dimveFuz ligibidi va n a i
rleri
nin
ii
r l
e rinidekul la nm ol duugr l r.De i ikf or mdae serle rde nol ma kz e re150' de nf azl
a
ese rbe s t
e lemi tir.Di nmu s i
ke serlerideva rd r.By kf or ml ardabe s te
ledi ie s erlerde
mus ikmi z inge l
e ne ks e lkur a
ll ar
naba l ka lm ,bi rb lme se rlerindei segnmz nmus ik
anla ynac eva pve re bile cek e kildeba z ye ni likl erge t
irme ki stemi tir.Es erle rinina ra s
nda
"At atr k'eA t"ve" Me ht erMa r
"gi bie s erle ria yr bi rde e rt ar.Fi lmmus ilds iilede
me gulol mu t
ur .( 213)
Es erle r
inde nb irk sm unl ard r:( 214)
Se vdai led inle ndibus on a rks esinle ,Ka lam ,Se ns ize y uhgz lerima va rea lyor ,
Dur ma da na yl arge ery llarge erge lme zs esin,e p evr eba ha ri indebi rye rgr dk,Ya r
sende nka lnc aa yr ,Dnl me za k am nuf kunda y zva kit okge ,Bi lme mbugnl lebe n
nas lya a ya ca m,A aBa da ts orulma z ,Ot omobi lu a rgi de r
,Buhl ya lardi ya r
nda ,Sevgi
dillerdeya ra .
3-Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De r
le me -I I.c ilts .128- 129- 130.
4-Vur alSz er,Mz ikveMz is ye nlerAns ikl ope di si,s .381.
TRKMUS K STAR H/187
Ha y da rTa tliya y
(1890- 1963)
Se rez '
dedodu.Me hme tEf endi '
ni nol udur .Be ste k rveUdDr a- ma lHa sa na mc asnn
torunudur .Ba ba s oyr elerini yikl ar
ne t alanl a- rnda nd .Anne sidegz elke ma n alil
e
evr es i
ndet an nm t
.Ha yda rTa tl
ya yde lika nl lkya naka da rbuor tamdaye titivei lk
kema nde rsler inia nne s inde na ld.Dr ama lHa sani leb irlikt epi ya sada al
ma yaba l
a d.
As ke rlikhi zme tinde ns onr aM s
r '
agi tti.okma c era lbi rha ya ts r enTa tlya ybi rok
evlilikte ns onr a1948y l
nd aMa kbul eHa n ml ae vl e ndi .Es erle riniveha ya thi k ye sinibir
arayat opl aya nMa kbul eTa tl
ya ybuki ta b1965y l
ndaba strd .
Ha y da rTa tlya ypr a tikyol d anye tien,s a znaha ki mv es tnbi rmz i
ka l
itei le alanbi r
sana tk rd.Me sutCe mi l:"Bua da madi kka te di niz !Bu,s rada nbi ra da mde i l,bi r
virtz dr "de rdi .Be s t
e k rl
ldadaur a m ,pe k okoyunha va s ,s aze seriveba zgz el
ark larbe stel emi tir.( 215)
Re ce pHa yr iYe ni gn
(1893- 1979)
1893y lnda stanbul 'dadodu.Ba ba snni idol a ys yla oc ukya ndai ken r
a n'agi tti
.ki
bu uky lka ld bul ke de ,mus iki i
na svee de bi ya t
la r
da nol anGul mR z aHa nveAr i
file
tan arak ranmus ikvee de bi ya tninc e ledi .Sonr aRus yaz e rinde nAvr upa 'yage ti.Bur a
da
Ba tmus iks iniya k nda ni nce -le divede rinl e ti
r di .I .DnyaSa va ba laync al kes i
ne
dnd.Ye de ks uba yol ar akMa ke donyaveFi lis t
inc ep he lerindes a va t.Filistinc ephe sinde
arp rke n
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus i
k siTa rihi- De rle me -II .c ilts .137.
188/ TRKMUS K STAR H
ngi li
z leree sird tveM s
r '
da kinl " Za ka zik"ka mp nagnde rildiBa r
tans onr as er
best
brak ldha lde ,5- 6a yda haKa hi re'
deka la rakAr apMus ik siha kk ndabi lgie dindi .
lkmus ikde r slerineR t
iye '
deokur ke n,okul unr e tme nl eri nde nol anSe la ha ddi nBe y'
den
ba lad.Se la ha ddi nBe yZe k iDe de '
nins e kin r akl a r
nda nd .Bune denley ll
kde rs
sre siboyunc akl sikbe st
e l
e ri,sa ze se rleri,sol fej,not avema r larr e ndi .14ya ndai ke n
Ar isSa -hi nya n'da na ld ke ma n al ma lar
nKe ma n Me mduh' unpr at ikde rsleriyl eilerletti
,
izmi r'degr evl iike nRa kmEl kut lu' yut andve z mi rMus ikCe mi yetindegr eva ld.
Anka r a'daCe vde ta l a '
nnkur duuAnka raMus ikDe r
ne indes olfejokut t
u.okr e nci
yeti t
i r
di .
Tr kMus i
k siTa rihii lei l
gilii nc e l
e me leriyle ,mus ikmi za leyhi ndeya ynya pa nlaraka r
savunma syl ata nnd .Ba zde rgile rdeya ync lkya pt .I r
a nmz iii lei lgilimz ikol oji
kbi r
ettha z rlad.
okynl ,bi lgili,ge ne lkltr ge ni ol anbude e rliins an,be stek rol a rakdave riml iol du.
Gnmz ei kis azs e ma isi
,bi ra ks aks e ma i,ba z fa nte zie serle riyle150ka da r arks kalm t
r.
Pe k oke se ripl kla raokunmu tur .<216)
sma ilHa kkiNe b l
ol u
(1893- 1965)
stanbul 'dadomu tur .Hukukme kt ebi nibi tirdi ktens onr auz unz ama nr etme nlikya pm t
r
.
lkmz ikt erbiyevede rsleri
nia nne s inde nudr e ne re ka lm tr.12ya nda ns onrake ndi
kendi niye titirerekTr kmz iini nbt ni nc elikle rin ika vr am t
r.Bi line nbi rhoc a syokt ur.
UdAf etEf endi '
de ns a decede f ade r salm .Ta nbur iCe mi l,Gi riftzenAs m,s kda rlZi ya,
La vta cLt f
iveMua llim sma ilHa kkBe yle rde nf a yda l
anm tr.As ke rlikya pt
s r
adabi r
kaz as ebe biyl egz ler inika ybe tmi tir.
lke s eri," Rz g ruyumua yda lyor "ve" Be kl e r
imhe rgnbus ahillerde "e ns evile n
ark lard r.(217)
Ke ma lBa t
a na y
(1893- 1981)
Ke ma lBa t
a na y1893y l
nd a s t
a nbulFa t
ih'dedodu. lkveor tat ahs il
init ama ml ad ktan
sonr abi rmdde tme dr e sed ers lerinede vame t
t i
,s onr a lahiya tFa kl t
es ineka ydol ar akbi ry l
kada rokudu.Bus ra daa nakka leSa va larnaka tld.Ce phe deha fzl
kveme zzinl i
k
ediyor du.Sa vabi t
tikt e ns onr a sta nbulTi c aretOda s nda alt.1971- 1974y llara rasnda
"Ku bbe a ltEns ti
ts nde "repe r t
ua rde rslerive rdi.(218)
2J -Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rl
e me -II.c ilts .139.~j /Dr .
Me hme tNa zmiz a lp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -II.c i
lts .139.^ -1 -Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus i
ksiTa ri hi- De rleme -I I.c ilts .141.
TRKMUS K STAR H/189
lkge n liky l
la r
ndah fz
nt a ma ml a ya nKe ma lBa tana y,di nkl tr yks ekbi rki ms e ydi.
Ha t a lma larnadabuy llardaba lad .lkha thoc asHa sa nEf endi dir .Ayr ca ii
ri lede
ur ard .
Mus ik de kii lkhoc a se yhCe ma lEf e ndidi r
.Sonr a larGa lataMe v- levha ne sine yz e nba ss
Ne y ze nEmi nEf e ndi( Ya z
c) ,Ra ufYe kt
aBe y,Ahme tIrsoy'da ndi n,di ndmus iki leus l,
ma ka mvenot ade rs leria ld.z e llikleRa ufYe ktaBe y' den16y l
lkbi rs rei inde
mus ikmi zini nc elikle rinivena zar i
ya tnr e nme ye a l
t
.Ahme tAvniKonuk,SuphiEz gi
veH.S.Ar e l
'de nf ayda land.Ta nburhoc a sKa dFua dEf e ndi ,Re fikFe rsanveme rBe ydi r
.
Ni krizMa ka m nda n1Me vle v yi ni ,yi nea ynma ka mda ns z le r
iFa rs aol anNa '
t-Me vl n,
me vl id,1A rs ema i,27 ark,5i l
a hi ,3pe re v,5s azs ema isi,3be ste,1yr ks ema ive1
trkbi linme ktedi r.Gnmz nnl ya yl ta nburs ana tsEr cme ntBa tanayKe ma l
Ba tana y' mol udur .<2' 9)
Dr ama liHa san( Ha sa ngl er)
(1896- 1984)
Ha sa nGl e r1896' daDr ama '
dadodu.Ha yda rTa tlya y'
nya k na kr aba sdr.Mus i
k
alma la rna ocukl uundaud a lar akba la d.Mus i
k ninna z ariynl er i
nike ndike ndi ne
r endi .Ha yda rTa tlya yveba
kagr upl arlaM sr,Yu nanis t
a n,Roma nyaveSur iye '
de
kons erle rve rdi .Te kni kbi rs azs ana tk rolma ma kl abi rli
ktepopl e rol mu ,piya sa da ok
tutulmu tu r.
lkbe ste a l
ma lar
naka ntoyabe nz e re serle rbe steleme kleba lad.Bunda ns onr api ya sa
zevki neuygune se r
lerbe st
eledi.Ba ze serleri okbe e nilmi tir.oupl klaraokuna n
ese rl
e rinins ay s70' ibul ur.
Ye s arAs imAr soy
(1900-1992)
Ye s riAs mAr soy,1900y l
ndaDr a ma 'dadodu.As mBe ys ole li
nikul land i in" Ye sri
"
sfatna lm
tr .
lkveor tar e nimi nit ama mla d kta ns onraa ile si
yl enc e s t
a nbul '
a,s onr a19I 7'de
Ada pa zar'naye rleti
ler.1920y lndabi rmdde tAnt a lyava puri l
etme sinde a l
t
kt ans onra
aynt arihtea ile sii l
ebe rabers tanbul 'adnd.Bua rada zmi tve s
tanbul 'da eit
lii ler de
altkt ans onr ae ns onundake ndi sinit ama me nmus ik yeve rdi .1954y lndak sabi rs reiin
stanbulRa dyos undada a l

m t
a ______________________J
"" Dr .Me hme tNa zmiz al
p,Tr kMus iks iTa rihi- De r
leme -I I.cilts.140.
190/TRKMUS KSTAR H
Se sigz elol duui in oc ukluky llarndama ha llesininc ami indee za nokur du.okdi nda r
olanba ba s
n n" ha f
z"ol ma si inya ptba sk larar ame nha f
zol ma d.Mus i
ld
alma larnaAda pa zar'
nd aba lad .nc ele riba la ma a l
a rke ns onrabunub rak pud
alma yde ne di .Ci ddimz i
k a lma la r
ndai lkhoc alar Re ca iBe yi leHi kme tBe ydi r.
zmi t'de alty llardaor adagr evlibul una nFe hmiToka yi leZe kiAr ifAt ae rgin'it a ndve
onl arnmu sikbi lgileri
nde nis tifadee tti.
Be stek r
la1930y l
la r
ndaba lad .Bugnbi line ne se rlerinins a ys250c iva rnda d r.
Ke n dis i
nez gbi rs ana tvez evka nl ay ilebe st
eya pm tr.Pl klarae n oke s eriokuna n
sana tk rlara ra snda dr.Ayr cake ndi sideud alar akve yaba kas azlarne li
indeha ylipl k
dol dur mu tur.Aynz a ma nda iirledeur a anAr soy,e serle rinin oununs z l
e ri
nike ndi si
yaz m t
r.( 22 )1992y lndave fa te tmi
tir.
Es erler i
nde nb azlarunl ardr:(221)Bume vs imge me de n,bu lembi tme de n,Ye ni ky' debir
kzgr dma ds a rzamba km ,Fa riol ma mme r ebir in-da ne de n,Sa zlar a l
nr a ml c ann
bah e lerinde ,Pe rians a lar
na k m nba dr,Y rsa larl lel le,mr ms enis evme kle
niha ye tbul a ca ktr,Bi zHe ybeli-'dehe rge ceme ht aba ka rdk,Omr mc eos afa k n
kalbi mde ya ats am,Aynd t
ms e vdi i mde ndnyaba nada rol du.
Ce vde ta la
(1900- 1988)
Ahme tCe vde ta la1900y lnda sta nbulAc bade m' dedodu.K kya take ma n ala r
ak
mz ieba l a
m ,1.DnyaSa va y llarndaAl ma nya 'dat a hs ildebul unduus radaBa t
Mz ii niin ce lemevebumus ik de nf a yda la nmai mk nne ldee tti.
1926y lndahi zme tegi reni l
k sta nbulr adyos unda a
l t
kt ans onr a1938' deAnka ra
radyos unage ti.1950' yeka da rbuhi zme ti
nis r dr d.Fe hmiToka yvedi e rtan nm
mz isye nle rl
e ," Anka raT r
kMus ik siDe rnei "niku rduvemz iimi zinya yg nlama s nda
bykka tklars alad1950y lndat ekr ar stanbul 'ad ne ns a na t1965y lndaMe s utCe n
Be yi leBa da tKons erva t
ua r
nake ma nhoc a sol ara kgi di ineka dar1t anbulRa dyos undaa lt
ylmz iky aynl a r
efli
iya pt .Pe k oks a nak rapl kl ardae like tti.
220' rjrMe hme tNa zmiz al
p,Tr kMus iks iTa rihi-De rle me -I I.cilts.143.221Vur al
Sz e r,Mz ikveMz isyen l
erAns ikl ope dis i,s .26.
TRKMUS K STAR H/191
XX.yz ylTr kmus ik si
nine ndi kka tede e rbe stek rdr.Kl sikge lene klereba l ol ma kla
ber abe re ser l
e rindez evkl i
,ya dr ga nma ya nba z ye nili
kl erdeuygul am t
r.100ka da re seri
bilinme kte dir.Ke ma n a l
-
nda kis lpl aa yr c aby kbi r hr etka z anm tr.
(222)
Se vilene ser l
e rinde nba zl
a r
unl a rdr:(223)
Gla ar,bl blt erya zge er ;ugs my rtlpba ks an,di ke nlera yngl dendi r;Se ni
co kuns ularnkoynuname htapa lama z ;I ftirak nlae fendi mbe ndet a ka tka lma d ;Bi rde rtgibi
ak ams ularnkoynunai ndi ;Sa zngi bia ls ine mevur ,ka lbi nii nl et;
Yor goBa canos
(1900- 1977)
Udvebe stekr.Tr kmus i
k sit ar ihindega yr ims limmus iki i
na slara rasndae nnde
gele nle rdenb iriol anYor goBa c anos , s t
a nbulRumc e ma a tii indebi r okf erdi ni nmus ikyle
ur ama s
ylanl bi raileor tam nda ,mz i
i ni i
ndedodu.Ba ba sl avt ac Ha r alambos ,
aa be yiKe me n ec iAl eko,da ys Ke me n e ciAna sta s,a mc aol ui seKe me n ec iSot iri'dir
.
Bir oknl mz isye ngi bimus ika k ylar e nimi niya rmb raka nl a rda nd r.Sa int-Be noit
Lise -sinde kit ahs ilindenva zge ipba ba s
nda na ldl a vt ade rsle riylemus ik yeba lad .Ayn
sralardaBykSi na nya na dlpi ya ni sttenBa tmus ik sit ekni indepi ya nor e ndi.
ya ants ndal o as r eiindeha kl bi r hr etka z and .
1928y lndaa a be yiAl eko,Ka nunAhme tYa tma n, Ha fzKe ma lveHa fzSa de ddinKa yna k
il
ebe ra be rAl ma nya 'yagi de rekBe r lin'depl a kl ardol dur du.1928' de (224)Ke ma niSa diI l
a y
veKe me n eciAl ekoBa c anos '
labi rlikt egi ttiiPa ris '
teI lay' nka rsDe niz kz Ef talya '
ya
elike t
ti.Ke ndi sinde ns onra kiudi lerek la vuzol mani te l
iidet aya nt aks iml erinii ht ivae den
plakl arn nbudne mea itol duubi linme kte dir.
1946y lndar a dyonunya nsra s tanbulBe ledi yeKons erva tua rTr kMus ik si c r
aHe ye t
inde
de alma yaba laya nBa canos ,bukur umdaNe vz a tAt lveMni rNur e ddi nSe luk
dne ml er i
nidei inea lma kz er euz uny l
la rud ald . a nSi ne ma sndai kiha ftadabi rPa zar
gnl e r
iha lkaa kol a r
akve rilenver a dyoda ndana kl enya ynl ana nbukons e rle rde,ya lnzca
yapa c abi rtaks imigr e re
kdi nl e ye bi lme ki ino
-Dr .Me hme tNa zmiz a l
p,Tr kMus ik siTa rihi- De rle me -I I.c ilts .144.
~~-Vur alSz er,Mz i
kveMz isye nl e rAns iklope dis i,s.91.
^4-Bi of a r
ma la Sa nayiiLt dt i.1997,Tr kMus ik siBe stek r lart akvi mi .
192/TRKMUS K STAR H
gnl e r
inul a
m artl
a r
nda ,Anka rai z mi rgi bi eitli e hirlerde nmz iks eve rle rin sta nbul '
a
geldi ibi l
inme kt edir.Bugnda hiuds az nnkul l
a nld bt nl ke le rinmus ik cilerii in
Yor go' nunhe rha ngibi rt aksimka yd na r ivindebul undur ma kbi ra yr ca l
ks a y l
ma kta ,
Ba ca nos ,bumz isyenlerine n oki nc e l
e diius t
a l
a rnba ndage lme kt e dir.Buba -
Vvm&a n\ send\ s\n\\ \\
r a \em\ ,ye tVvNey&Wnc \yz k ce .c vgt e nc isibu-
\\
H\ n\ akt adw.
Me sutCe mi l(Te l
)
(1902- 1963)
Me sutEkr e mCe mi l
,1902y l
nda stanbul 'una a lo l us emt i
ndedodu.Da hs ana tk r
Ta nbu- rCe mi lBe y'
inol udur .Okul a nage linc eyeka da rba ba sn ns a na ta tmos fe ri
ierisindeb yd;e vlerinege lennl s ana tk rlart a nd .lkokul amage linc e ,ba ba s
okuma snaka r
km ,e de pvet e rbi yeye riol a r
a kka bule ttiiMe vl e vlikt arika tnagi ri
pbi r
Me vlevide r
vi iol ma snyadabi rs a na tr e nme sinii stemi ti.Uz unt a rtma la rdans onr a
il
kokul aba
lad .Okul aba
la dkt a ns onr aol ununde rsler iilei lgi lene nCe mi lBe y,ge nel
kltr nni le
r l
e me siiin alma larya pt rd.Fr ans z car etme ye a lt.Or tar e ni mini
tama ml ad ktans onr a1920y l
nda" HukukMe kt ebi" n eba la di sede ,e ri
fMuhi ddi nTa rgan
vehoc as H.S.Ar el'
int avsiye sii leya rdab raka rakmus ikr e nimii inBe rlin'egi tti.
Bur a daSt ernKons ervatua r
veMz ikAka de mi sindeokudu.Bus ra lardaAl ma nya 'da
buluna nMa hmutRa gpGa z imi ha l'
it a ndvemz i
kol oj i
yeyne ldi.Odne mi nnl Ba tl

sana tla r
yl ata nt.Aka demi ni nhoc a sol a nHugoBe cke r'inr enc isiol du.
He n zr e nimi nit ama ml a
ya ma da n1924y lnda sta nbul '
adnd.1925y lndaDa rl elhan'a
tanburr e t
me niol araka tand .Aynz a ma ndas olfe jv ena za riya tokut uyor du.Ya r
mka l
an
r enimi nit ama ml ama ki inEde biya tFa kl tes i
neka ydol du.Bua ra daBa tmus iksinede
ayns evi de a
l yordu. lk stanbulRa dyos uya ynha ya tnaba l
a ync abur a daya yn efi,
spike r,ba s pike r,ka dr olus a na tk rvei da rec iol arakka pa nmc ayaka da r a l
t.1938y l
nda
Anka raRa dyos ua lnc a,bur adaTr kMus ik siya y n e fiolar akgr evya pt.Tr kveBa t
mus i
k leriida ria da nbi rletirilinc e" Mz ikYa ynla re fi"ol du.1940' daAnka r
aveTr kiye
Ra dyol a rmdr lnege tirildi.1951y lndar adyomdr ol a rak stanbul '
aa tand.Bu
sralarda stanbulKons erva tua rndaf ol klorhoc alya pt.
TRKMUS K STAR H/193
Anka ra'dabul unduuy ll
a rdaDi lveTa ri
h- Cor afyaFa kl tesinibi tirdi.Bi re itimc iol ar
a k
e it
liokul lardagr evya pt.1938y lndaGa z iEi timEns tit
s ndevi yol ons el,1944' de
Anka raDe vl etKons e rva tuarndayks ekkompoz isyo ns nfnaKl sikTr kMus i
ks iTa r
ihi
der sl
e rive rdi. 1948y lndayi nea ynokul unvi yolons e lr etme nliinege tirildi.1959y lnda
Tr ldyer adyol ar ba m aviriol duvebugr e vdei kene me kliyea yr l
d .Eme ldiol dukt an
sonr adas azs ana tk r,r etme nvekor o efiol ara khi z me tetti.
Me sutCe mi lBe y,d ge zil
e redeka tld;" DouMus ikle rKongr es i"i in1932y l
ndaRa uf
Ye k t
aBe yi leKa hi re'yegi t
ti.1935' teVi ya -na '
dakonf e ra nslarve rdi.1955' teCe vde ta l
ai le
IrakHkme tininda ve tiz er i
neBa da t'agi de rek,d rty lsr eyl e" Gz e lSa na tlarEns ti
ts
a rkMus iksiBl m" e f
ivepr ofe sr ol ar ak a lt
.UNES- CO' nun1960' taPa ri
s '
te
dz enl edi i"a da Be stek rla rFe stivalinde alt.1963s onba ha rndal s emiha st
a l
nda n
dol ayve fate t
t i
.
MUS KREN MVEMUS K NASLI I :
Mus ik a l
ma larna12ya ndake ma nla ,Vi ya na lDa ni elFi t
z in-ge r'
de nde r
sa la
r akba lad.
Ba tmus iksir e nimigr me siner a me n,doduund a nbe rii indebul unduuor t
amve
kul aka lka nlonuTr kMus ik sinei tiyor du.
Be stek rRa hmiBe yvee ms eddi nZi yaBe y' i
na rac l
ylaba ba sn ns a na te vr e
s i
nit and;
Onundos tlarnda ni l
giveya k nlkgr d.Bi rya nda ndaYe nika pMe vl ev ha ne si
nin
kudmz e nba ol anAhme tI rsoyi lene yz enba Ra ufYe ktaBe yi l
ei li
kikur du.Byl ece
bilgivemu sik kl tr ngnde ngnez enginl e t
iriyor ,he rus tada nya rarla nma nnyol larn
aryor du.Bua radaGa la taMe vl evha ne sindeNe yz enEmi nEf e ndi '
yit an d.Re fikTa l
a t
Al pma n'danya r
a rland .Dr .SuphiEz gi '
ni nde rslerinede va me de rekkl s ikt anburi crasnn
tekni kvei nc elikle rinir endi .
0dne mi ni simya pm s ana t
l arnda ne r
ifAbdl me c it't
e nveKa riBe rge r '
de nke ma nde rsi
ald.Gnnbi ri
ndee rifMuhi ddi nTa r
-ga n't any ponunvi yol ons e linidi nledi ktens onrabu
saz ame ftuno lara kke ma nb r akt.Al ma nya 'yagi tmef ikr ibus rala rdage li
mi ti
.
CRKRLI I :
Me sutCe mi l,ta nbur ,lavt a,ke ma n,vi yol ons e l,ba la maveba l a ma yabe nz eye nha l
k
algla r
nus talklakul l anrd .Ke ndi siumur sa -ma zm gi bigr nme siner ame nonuna sl
saz hi phe s i
zt a nbur du.
Ta nbur uba ba sgi bide i l,ke ndis a na ta nlay nnka l
pla ri i
ndekul lana ra kba basnn
bul unduuz irve yeya kla m tr.Vi yol ons elideTr kveBa t
mz iindea ynus ta
lkla
kul lanrd.
194/TRKMUS K STAR H
Me sutCe mi l'
inmus ikmi z ee nbykhi zme ti,bus a natni crasnage tir
di idi sipli
nvet emi z
icrat ekni idir.Sa zves zmus ikmi zdey llarc abunut itiz l
ildevet avi zve rme de nuygul am ,
ese rl
e ri
na sll
a r
nas adkka lnma snves r ekl il
iinis a l am tr.Onunkor oyne timi ndeki
ba arsnaki ms eul aa ma m tr.
Tr kHa l
kMus iks i
nedee il ereki lk stanbulRa dyos undabus a natt r mz ha l
kat ant
ma ya
alt.Ha l
kt r kl er imi zira dyomi kr ofonl arnda na no nse de ni lks pi ke rimi zdeMe s utCe mi l
Be ydi r.z elli
kl e1938' de ns onr aHa lkMz iiniuygu la maa ama snage tirere kbus aha da ok
bykhi z me te tmi tir.
BESTEC L :
Me sutCe mi l'
ibi rbe s t
e k rol ara kd nme kdor ude i ldir.Ta pl klar da kit aks i
ml eriMn ir
Nur e ddi nSe luk' ae like tti
ika yt lar,Ni ha ve nts a zs ema is i
,bi r-
ikis z le ser,f ilmmus i
ksi
dene me leri okdane ml ide ildi r.Ee rbugnmus iks ana t
m zdabi rye reva rabilmi s ekite
onuna sle se ribudur .(225)
Ru e nFe rtKa m
(1902- 1981)
st
a nbul 'dadodu. Yks e k re nimi niEde bi ya tFa kl tesi
ndet a ma ml aya rak1935y lnda
me z unol du .Da har eni mha ya ts r erke nDa r lelha n'ake me nc er etme niol du.1926
yl
ndai lk sta nbulRa dyos unda" Da imiSa na t
k r
"ka drosuyl agr e veba lad .Buka dr oda
Me s utCe mi l,Ve c iheDa rya lgi bis a na tkrla rbul unuy ordu.1935y lndabur a da na yr ldve
1936t arihi neka da rEs ki e hire ke rFa br ika sndagr evya pt
.Bur adadaUdNe vr esBe yle
birlikteMni rNur e ddin' inkons erl erineka tld.1936t ari
hi ndee de bi ya tr etme niol ar ak
Konya 'yag itt
i.1938y l
ndahi zme tea lan imdi kiAnka raRa dyos unagi rdi .Bunda ns onra
Ga ziEi timEns t
its ,Anka raGa z iLi s esiEde biya tr etme nl i
i ,De vl etKons e rva tua rnda
ede biya tveyks ekkompoz isyons n fn" r ne kle r
ii leTr kMus i
k si"de rs l
e rive r
di .1951-
1953t arihl er ia ras ndaAnka raRa dyos uMdr lya pt.1967t a rihindee me kliol du.
MUS KREN M :
Mus ik a lma larna14ya ndai ke n s tanbulSul t
a nisindeokuduuy llardabuokul un
mus ikr etme niVi ya na lDa nye lFi tz inge r'de nke ma nde rsl
e ria lar akba lad.Ta nbur Ce mil
Be y'ine nba a rlr enc ilerinde nKa dFua dEf endi 'ninveTa nbur iCe mi lBe y' i
n s rar laril
e
225.) rMe hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -I I.c ilts .146.
TRKMUS K STAR H/195
ma nb ra ka r akke me n e yeba l
a dvei l kba s itde r sleriMe sutCe mi l'de na ld.Hi ki ms eden
dersa lma da ns a de ceTa nbu rCe mi lBe y'inpl kl arndi nle yere kyounbi r almai leCe mi l
Be y'int ekni inik sabi rs r edeka vr ad .Ayns l
baya knbi rmke mme llikteus tabi r
keme n ec iol du.Buz e lliii l
e21ya ndai ke nDa rle l
ha n'nr e t
me nl eria r asnaka tld.
Me s utCe mi lileol a na rka da l
,Ce mi lBe y'ins ana tha lka si indebul una nnl
mus iki ina sla rlat an ma snaa ra col mu tu.Bunl k iilerlei likikur du.Ra ufYe ktaBe y,
Ahme tI r soyAl iR fata a t
a y,Re fikTa latAl pma n,Ka rca rMa zha rBe y,s kda r lZi ya
Be y,Ne yz enEmi nYa zc ,sma ilHa kkBe yveni ha y etSa de ddi nAr elveSuphiEz gi 'de n
repe rtua r,na z ariya tveus lde rsler ia ld .Me vl ev hane lere'dede vame de r
di .UdNe vre s
Be y'de ns a ze ser l
e rives l pr e ndi .Mus aSr eyyaBe yi le a l
ma la rya pt.
Mus ik a lma larn nya ns rabi rt a raf ta
ndaTr kMus i
k siTa rihinee iliyor , air
tezki rele rin iinc e liyor du.Za ma nlaz e ngi nbi ra r i
vol u t
urmu tu.Odne mi nbi r okga ze t
eve
dergi ler ineya zla rya z yorver a dyopr ogr aml arya pyor du.
CRKRLI IVEMUS K M ZEH ZMET :
Ru e nKa m,Tr kMus i
k s i
ndeye t imi s a na tk rlari indeTa nbur Ce mi l'de ns onr ae nbyk
keme nc eus ta sdr.De r inmus ikkl tr ,ma ka ml arm z
ns eyirveka ra kter l
e rini, edyol la
rn
iyibi lme s iileke ndi sineha l
dibi rns al am t
.s t
nbi rr efa ka tduygus uva rd.Bus a zsakin
vet e mki nl ibi rs lpl a a lard.Bul l eri indeMe sutCe mi l,Ce vde tKoz anol uveVe ci
he
Da rya li les an atmus i
k mi z i
ne ngz ele nol guni crar nekle ri
nior ta yakoydu.Ke me n e den
bakavi yol ons e l,ud,l avt aver eba pgi bis az larkul lan r
d.
Anka r ar a dyos undaTr kMus ik siTa rihiveEde biya tde rslerive rdi .Bus ur etlepe k ok
sana tk rnye time s i
neka tkdabul undu.Es kie serler imizedokunma da n,mus ikmi z int ona l
sist
e mi niboz ma da n,Tr kMus iks is az lari leya pla bilecek oks es li alma larat a raf tard.
Sana ttac i
d di ye tvedi sipl inde nya na yd .i z diis ana t izgisini nd ndaka lanbi re s eris a
nat
eseriol ar akka bule tme zdi .Ba zmus iki i
na s larm zg ibiz ama nna k nauya ra kmus ik miz
aleyhi ndet e kbi rs a t
rbi leya z ma d .Ya z a
nl a radas inirlenirdi.Gc nnye tt
iil l er de
kale mii le ,s azi lebus a na tns a vunuc ul uunuya pt
." z a
hl Mz ik"s aa tlerindemus ikmi zi
geni ha lkki tl
e lerinet an tma ya al t
.
Be ste k rol arakHi c azk rma ka m ndaveTr kAks a us lndebe ste l
e di ibi rt ek ar ks
bili
nme kte dir .Ta nbur Ce mi lBe y'iyor uml ama kta n,be s t
eya pma yaz ama nbul ama d n
syle rdi.( 226)
'
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iks iTa ri
hi- De r l
e me -I I.c ilts .152.
196/TRKMUS K STAR H
Se l
aha ddi nPi na r
(1902- 1960)
Se l
aha ddi nP na r,22Oc ak1902t arihindes kda r,Al tuniz de '
dedodu.Ba ba sSa dkBe y,
aslenDe ni zlii l
i nina lka sa ba snda nd r.Es kihukuk ul arda nol anSa dkBe y, eitlii l
le rdeve
me ml e ke tiol a nDe niz li'
deka dlkya pm ,De nizlimi lle t
ve kiliol mu ,stanbul" Yks ek
Ticar etve kt is
a tMe kt ebi nde" Me de niHukukmde rrislii"ya pm t.Anne si sme tHa nmud
alar,ba ba sdamus i
k yis eve r
di .Tr kMus ik s
inida ha oc ukluunda ,a i
le evr esinde
tanm t. lkokul uokuduuy llardaSa d kBe y,a l'at ayi nol duunda nSe laha ddi nP na rilk
reni mi nibur a dat ama ml ad .Bur ada ns onr as r
a syl anc eSa rosAda s
na ,s onr aEdi r
ne '
ye
tayinol dul ar.Or taokul ubur adaokudukt ans onr a1918y lnda sta nbul '
age ldiler.Ba ba s
olununc iddibi rr eni mgr me s
inii s tiyor du.Bummknol a ma d; nkomus iki i
na s
olma aka ra rve rmi ti.Bi rs r e talya nTi ca re tOkul u'ndaokudui s edeya rdab rakt .Mus ik
alma larnaoni kiya ndai ke n,UdSa miBe y'de nu dde rs l
er ia lar akba l
a d.1920y lnda
kurul an,da has onr a" s kda rMus ikCe mi ye ti
"a dna laca kol a n" Da r'1-Fe yz -iMus ik"n i
n
kuruc ul ara r asndabul undu.Bur adaTe lgra fAt aBe y,UdSa miBe y,Ta nbur Ce mi lBe y'i
n
renc il
e rinde nKa d kyl Fua dBe ygi biki ms ele rlec iddi alma larya plrd .s kda r
Mus ikCe mi ye tiol dukt a ns onr abu a lma laraNe ca tiTokya y,Emi nOnga n,kr Tuna r,
Ha f
zBur ha nveda hani cei simya pm veya pa ca kol a ns anatk rla rka t
lm t.Be ste nig r
ZiyaBe y,M z ka lCe l lBe y,UdSa miBe y,Ha ne ndeHs ame ddi nBe y,K z mUzveAl i
Rifata a tayhoc aol a ra kgr evya pyor du.Se l
a ha dd inP na rbt nbuhoc alarn ei t
li
ynle rinde nya ra rla nd .1919y lndat a nbur a l
ma ay ne l
di .UdSe laha ddi nBe ydi ye yn
yapm ke n,Ta nbur Se la ha ddi nP na rol mu tu.Aynz a ma ndake ndi nez gbi rs lpve
bouks es iileokur du.
Be st
e k rlaons eki zya lar ndaba lad . lke seri,s z leria dliye ciSe nih'
ni nol an
Kr dilihi ca zk rma ka m nda nveAks akus lndebe ste l
e dii" Ml knneya ma n ul e-iikb l
i
karard "gf te lis a rkd r.En okbuma ka ms evdi in ihe rf
rsa ttadi lege tirdii niya knl ar
bili
rler di.Y llari l
e rledi k emus ikr epe rtua r mz abi r
bi rinde ngz e l arklarhe diyee tti.
Es er
le rini n ounu ske nde rKut ma nya ynl am t
r .
okt emi zgi yine n,z a rif,e fe ndi ,gz elvee s pril
ikonu a nSe l
a ha ddi nP nar,ge rekmus ik
evre lerind e ,ge re ks edos tlar a rasndas evi len,s a ylanbi rki ms eydi .l mnde ni kiy lnc e
Bur sa'dac iddiol a rakha stala nm ,bi rka lpkr izige irmi t
i.Ni ha ye t6uba t1960' da
Todor i'
ni n
TRKMUS K STAR H/\ 97
lokant as nd a,ya n ndas zya za rSe limAr uol duuha lde ,ye me kye me kz ere yke nyi nebi r
kalpkr izis onuc ul d.7uba t1960t a rihindeka l
a ba lkbi rt opl ul ukl ai liCa mi indek lnan
nama zda ns onr aZi nc irli-kuyuMe z arl ndat opr aav er i
ldi.
Ra hme tliATATRK,P na r'ta kdire de r, stanbul '
dabul unduuz ama nlarhuz uruna
arrd /22 7)
'
Bunl arda nbi ri nike ndi s i yl ea nl atyor :" ...Ar ka da la r
da nNuba r ,Dol ma ba h- e'deBy k
Ga zi'
ni nhuz ur unda alyor ;Ga z idez e vkl edi nli
yorv ebi ra raNuba r'as oruyor :
"Ke ndie s erle ri
ni zdeva rm ? "
"Nu ba rdaokumu .Bi r ark snda hai stemi .Ga z ibu nuda okbe e nmi ." Ke ndie s erleriniz
deva rm :"di yet ekr ars or mu .Bununz erineNuba r:" Ef endim,be ni mba ka a rkmyok
amabi ra rka da m nye nig z elbi r a rks va r.Ms aadebuyur ur sa nzonuokuya ym,di ye
benim' Anl a d ms e vme ye c eks i
nbe nis enna z l
ie k/Ha staka lbi myi nehi c ran nya lnz
eke ce k/Be lkir uhums eni lg ncas eve rke nl ec ek/Yi nes ens i
nbe nibi rl ahz a i
f ay b
edec ek " ark s
nokumu .Nuba rha kika tengz e lokur du.Ga z i'
nindepe kho unagi tmi .
"Kimi nbu?Bue se r
ins a hi binir e nme ki ste ri
m"de mi .Oda :"Ar ka da l
arda nTa n-bur
Selha ddi n ..."de yinc e ,Ga zi:" Buka bi liye tli oc uut a n sam. .."de mi .
Ertes iak a mz atent an t m zK lAl iBe yt e le f
onl abe nida ve te tti.Ot omobi lgnde rdil
e r
,
kalktmgi ttim.BykGa zi'ninhuz urunai lk k
m. He ye cani inde yi m.Dol ma ba h e
Sara y'
n nmua z zams a lonundana sla d ma taca mbi lmi yor um.Ga zika rdaot ur uyor ,etraf
daka laba lk.Neya pa ca mr e tmi ol dukl a rnda ne limde kima de nit a nbur lai ler ledim;e l
ini
ptm. lt
ifa te ttiler.Bi rye rgs ter dile r,ot ur dum.Evve lbi rf sltol du.Ha ne nde lerokudul ar
;
bendei tira ke ttim.Bi rmdde ts onr aGa ziba nahi tap la :" Siz iya ln zdi nleye lim. ..Dnge ce
Nuba rBe ygz e lbi re s er iniz iokudu.Bi rdes izina z
n z da ndi nleye l
im"buyur du.
"Emr ede rsini z" ,di yeokuma aha z rland ma ma .hirha te de c eimdi yedmko- puyor du.
Ta r
ife di lme zbi rhe ye ca ni inde ydi m.He leba k l
armgz l
e rinei liinc ebyl enmi gibi
oluyor ,t it
riyo rdum.Sa zma kor de ttimvet ekba maokudum.okmt eha ss sol du:
"Birda haokuyun"de di .Bui ltifa t
nve r diis evi nleka bmas ma ya c a kha lege ldi m.Oa nda
dnya l
a rbe ni mol du.Te kr arokudum,yi net a kdi re tti,ya lnzs azmbe e nme mi .
"Buma de nis a zde i tirin. .
.Bundabi z ima n' ane vit anbur umuz unha ssa s i
ye t
iyok,buyur du.O
gnde ns onr ama de ns az ave dae ttim. "
"t
ira fe der imki ,s ana tmdabe nie n okt e vi kvet e cie de n,bykha la skarAt a tr k'npa h a
biilme zi ltifa tlard r.Ova ki tge n likdeva rd .Onunk kbi rtakdi rvet evikii ns ana ,
yaratmakudr eti,ha ya taves ana t
aba mba kagz leba kma ,e mni ye tvec e saretleba l anma
aknve rirdi .Veoka da ryks e kbi rs ez iiva r
dki ,ta rife de me m. "
"Flor yaDe ni zK kye niya p lm t.Bi ra k amor ayada ve te tt
iler.Ha fzYa ardaor adai di.
"Birf as lya p n"de di.Hz za mf a slya pt k.Oa ralky enibe steledi im u a rkdava r
d:
"A knl as r ns e m,yi nea knl adi rifs em/Bi lme mkineya psa mdas e ninka lbi negi rsem/Bi r
glgegi bir uhununa lt
ndabe li
r sem. .."BunuAt a t
r kbi lmi yor du.0ge ces azhe ye tiylehe p
berabe r ald k,s yl e dik. lkde fadi nle di kler ibu arkdi kka tna za rn ekmi ...Fa ka tz eky a
bakn:" Dur un. .."de diveba nahi ta pl a:" Bu a r
ks izinmi ? "di yes or du."" Eve te fe ndi m"
dedim.
"Be na nl ad mz ate n...Se nbunuya ln zoku"buyur du.
"0ka laba l
ks azveha ne ndei indeda hai l
kduyu t
a ,b eni mol duunus e z i
ibe niha yre t
te
brakt
.Bugr lme mi mt hi bi rs e ziha ss asd r.So nr as onde rec eha ssast.Me s el,bi rgece
yine" Ge lgi tmeka d n" a rks nokur ke n,bunun" Ka r ndae sirimba nad ma ngi biba kma
szle ri
nis yl e rke n,a l a ya ra kma sa yt erke di puz akl at ngr m tm. "
198/TRKMUS K STAR H
Eser lerines zs e me kte okt itizbi rs a na t
k r d.a rkla rn n oununs z leriniMus tafaNa fi
z
Irma kya zm t
r.20.yz y li indeye timi be stek rlara ras ndaz e lbi rye riol a nP na r,ark
formununge le ne kl erineba l ol ma ldabe rabe rke ndi nez gye nibi ryoli zl
e mi ,ye nibi r
duyuvea nl a yne tki sia l
tndagz ele ser l
e rbe stelemi t
ir.Es erler indema ka ml a rm z
ns eyir
veha reke ti,u s t
abi rmodl as yont e kni i,r it
imveme lodiuygunl uudi kka t eki cidi r.Bu
eserle r
in ouoz ama n nv ez a ma n m z ns ess ana tk rla rt arafnda npl kl araokunmu t
ur .
ark larnnbi l
ine nl erini ns a ysyz eya kla r.Ba zlardaunut ulmu tur .Sa na tha ya tnn
bykbi rbl mn sta nbuls a hne lerindege ire ns ana tk r,ge i
mi nibuyol da nt emi n
etmi ti
r.*2 28)
Sevi len ark larnda nbi rka unl a rdr :Ayl a rge iyors e nba nah l
ge le ceks in;Syl e me k
ist
es emgnl de kini ;Ya lnzbe nimole lyz neba kmas akns en; e nbi rda haa yr
lma z;Bir
baha ra k amr as t
la dms iz e;Ka lbimyi nez gn,s e nia nd mdade r inde n;Gnlya rasndan
acduya nlar ;A k nlas r n- s emyi nea knl ade lirse m;Ge ce ninma te mi nia kmar tp
saray m;Sor ma d nha limihi ka lbi mi ne sra rne dir;Ne rede ns evdi moz ali
mka d n;Nege len
var,neha be r ,gnuz un, yol laruz a k;De l
isinde lignl m.
me rAl tu
(1905- 1965)
1905' teSi va s '
tadodu. lkr e nimi nde ns onr aSi va sSul tanisindeor tar e niminit a ma mlad.
Birs r eme dr eser enimigr d.Ta nbur uki ms ede nde r
sa lma da nke ndike ndiner e ndi.
1944y lndaAnka raRa dyos unagi rdi .Oz ama nl arc iddibi rs a
na te itimiya planbu
kurul u un,onuns ana tnni ler l
e me sindebykya rarol du.
Ses sizvei ednkbi rya rad l
taol anme rAl tu' unna zi
kveduygus albi rkiiliiva rd.
G lbi rt a nbur ol ma ma klabi rliktet e mi zves al ambi rs lpla a l
a rd .z elmus ik
topla ntla rndat a ks i
me de rke n lda ns ndr r ,gz lerinde na ka nya la rsa klama ya a l
rd
.
Be stek r lkdaya pa ns a na tkr3s a zs e ma sii le10ka da r arksbi linme ktedi r.Bunl a rda n
"G nl mnMe lali"a d nve rdiiNi ha ve ntma ka m nda kis azs ema si oks evi l
mi tir.*229)
228.r jrMe hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa r i
hi- De rleme -II .c ilts .157.
229.r jr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -I I .c ilts .163.
TRKMUS K STAR H/199
Ha lilCa n
(1905- 1973)
1905' tes kda r'
dadodu.1925y lndaEc z a clkFa kl tesinibi t
i rdi.1926' dani tiba renTr k
Silahl Kuvve tlerininhi zme tinde alt.1953y l
ndai stifae dere k stanbul '
aye r
le
t i.
st
a nbul '
da kiba zgr e vle ri
ni nya ns ra stanbulBe ledi yeKons er va tua rndaDr rTur an,
Re fiiCe va tUl una y,Nur iDuygue r,Sa dettinHe pe ri leEs kiEs e rl
e riAr a t
rmaKur ul unda
alt.10y ls re yleYks ek s lamEns tits ndedi nimus ikokut tu.
1954y lndaba lat
lan" Me vl n 'yAnma "t re nl erininkur ucul arnda nd r.But renl e rde
uzuny lla rmut r
ba
kt vene yz e nba lkya pt .Za ma nl ata savvufbi lgi sinide r
inle ti
r di;din
mus ikkl tr ni lerl
e tti.Ta n nm bi rar ivc iol a rakba tai la
hi l
e rimi zol ma kz e rede erli
eserle rinnot a s
nt opla d.Unut ul duus an lanba z yinl erinot ayaa l
d .e itliyay n
orga nla rndamus ik mi zvemus ikt a r
ihi mi zha kk ndai nc ele meveha traya zla
rya zd .
Ha lilCa ni yibi rne yze ndi ;bus a z kl siks lpt a alard .De fvekudmdei yikul lan rd.
okr e nc iye t
i t
i r
mi ti
r .Bul unduuhe rye rdebi rmus ik evre siol u turmu t
ur.
r e nc iler ind enhi birma ddika r l
kbe kl eme z di .Se l
a miBe rt
u,Ul viEr gune r,Doa nEr gin,
mi tGr e lma nveme rEr dodul are nt an nm r enc ilerinde ndi r.Be stek rola r
a ki ki
pere vibi linme kte dir/230)
Os ma nNi ha tAki n
(1905-1959)
st
a nbul '
dadomu tur.De d esibe s teciveya z a rAhme tRa simBe ydi r. lkmz ikte rbiye si
ni
k kya tae vlerindeya p lanmus ikt opl ant larndaa lm
tr.12ya ndapi ya no a lma ya,
gen liky llar
ndadabe stec i
lieba la m tr.a rk larn nhe me nhe ps iha lkt arafnda ns evil
mi
vebe nims e nmi t
ir .1959y lndal m tr .<231)
Sevi len a rk larnda nba zlar unl a rdr/232)Ne m k lms enis e vme k,s anay rol ma k;Bi r
gne ba ht mabi rgndoa ca ktrs anrm;Bi riht ima lda hanrodal me kmide rsin;Ge ti
haya li ind ebunc ay lKr f ezde kida l
g ns uyabi rba kgr eceks i
n;Gz elbi rgzbe nia tt
bu
derins ev- kya ;Yi nebuy la das ens i
zi imehi s inme di ;El leruz a kt anba kba naya k n{ ri
,
e vrinye te ra r
tkbuka da rol mas ite mk r ;Ya lgz le rimikur uttumbuge -t;Gi rdimya rin
bah e sine .
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa ri hi- De rleme -II.c ilts .163.' ' Dr.Me hme t
Na zmiz a lp, Tr kMus iksiTa rihi- De r
le me -I I.c ilts .163. Vur a lSz er,Mz ikve
Mz isye nl erAns iklope disi,s .9.
200/TRKMUS K STAR H
Emi nOnga n
(1906-1985)
Emi nOnga n,1906y lndaEdi rne 'dedodu.Ce rrahKol aa sAhme tBe yi le
a ploul lar '
nda nZe hr aHa nm' nol udur .Ai les iBa lka ns ava nda ns onra s t
anbul '
age le
r e
k
s kda r'
ay e rle ti. lkr eni mi niRa vz a- iTe rakkiMe kte bindet a ma ml ad kt ans onr a
Edi rne '
yege ridndl e r.Emi nOnga nor ta okul uvel iseyiEdi rne '
deokudu.Da has onr a
yeni de nis tanbul 'age le re ks kda r'daot ur dul a r.
Birs r es e rbe st a l
tkt a ns onr a1936y lndaTe ke lTt nGe ne lMdr lMuha se be
Tetki kbl mndeme murol du.1945y lndas na vszol ar ak sta nbulBe ledi ye
Kons erva tua r'nagi rdi .Bur adahe mke ma ns a na tk rh emdekor o efliigi bigr evl erdef ahri
olara k alt.y ls r enbuhi zme tt
e ns onr a,me mu ri
ye tine de nii lekons e rva tua rda ni s t
ifa
ett
i.1Eyl l1 951t ar ihi ndes a zs ana tk rol a rak stanbulRa dyos unaa lnd .1955y lndar es m
gre vle ri
nde na yr lara kye ni de nkons er va tua r da kika dros unadnd.Uz uny l
la rs kda r
Ms ikCe mi ye t ineba ka nl ke t
tikte nvepe k okr enc iye ti
ti
r dikt ens onr a ,2uba t1985
tar
ihi ndel d.s kda rDoa nc
la rCa mi indek lna nna ma zda ns onr a4uba t1985t a rihinde
Ka -rac aahme tMe z arl nd at opr a ave r ildi.
Titizt abia tl,ya va ha re ke tli,kol ayc as inir lene nbi rya rad l
t
aol a nOnga n,s ana ttadi sipline
tar
a ftarol a nbi rki ms e ydi .Sony llardake ma n alma yb rakm t
.1930y lndae vlene n
sana tk r
nbi re r ke k oc uubul unma kta d r.
Ms ikyeh e ve s ik kya ndabe l
liol mu ;i l
kms ik a l
ma la rnaa a be yi ninke ma nn
gizli alar akba lam t. lkms ikhoc a sNe yz e nYu sufPa a '
n nol uM zka lCe llBe y'dir
.
Bunda ns onr aBe s teni g rZi yaBe y'de nma ka m,us lver epe rtua rde rsleria ld.Ha nendeAr ap
Ce -,ma l'
de nha yl ie se rme ke tti
.Not a yEdi pNa zmBe y'de nr endi.Bi razi l
e rledikt en
sonr aa ma trt opl ul ukl ar da ald.Topt a lkokul undams ikr e tme nliiya pt.1926y lnda
s kda rMs i kCe mi ye tinegi rdi .Oz ama nla rbut opl ul ukt aNuba rTe kya ySe laha ddi nP nar,
Ka nunAmS dk ,Ta nbur Ha fz zz etGe r e ke r
,Ha l
ilCa n,UdEdhe mG- ne r,Ne yz en
Emi nAkz e ,Ke ma nKe ma l,Ke ma nR t,Ke ma niCe -va t,ZhdBa r da kol u,Sa ntur
Ce zmigi bis a na tk rlarbul unuyor du.Buy lla rdapi ya sadada al m t
r.
Emi nOnga n,yz ylm z nTr kMs iks ibe s tek rlara ra sndams tesnabi rye rt uta r.
Ese rlerindege lene ks el a rkbe s t
e k rl
n nku-
TRKMUS K STAR H/201
ral
la rmaba l ol u ui l edi kka ti eke r.Ma ka ml arm z ns eyi rveka rakterinibe lirtme si
ynnde n,ku sur s uzgi bidi r .Bi line ne s er leri;s a zs ema isii l
edoks anka da r a rkda n
ibare t
tir.(233)
e itlibe ste ler ini ns a y s80' denf azla dr .Es e rlerininbi rk s m unl ardr:Gnl mnbi rha li
varkiga mde i lka sve tde i l;Ha sre t
leya na nka lbimeye tme zgi bide rdim;Na z
ndas e nin
zledi ine skic ef ayok;Bugnyi negnl mnba h e s
indege z indi m.
FeritAl na r
(1906- 1978)
oc ukya ndaka nuniol ar aknya pt veTr kMus iksiTa r i
hi nine nbykka nunvi rtz
olara kt annd .Ona ltya ndabe stec ili
eba lad.Sa ade ttinAr e l'
de na rmoniveTr kMus iksi
re ndi .1917- 1932y lla rndaVi yanaKons e rva t
ua rndaokudu,or kestra efliive
kompoz isyonda lla r
nda ndi pl omaa ld .Cumhur ba ka nlFi larmoniOr ke str ase f
Ya rdmc s1936)vee fi( 1946)ol du. s tanbulBe l
e diyeKons erva tua r
ndaMus ikt a rihi
okut tuvee hi rTi ya tr os uOr ke st
r as'
nyne tti( 1972- 1936) .Anka raDe vl et
Kons erva tua rndakompoz is yon( 1937- 1946) ,a rmoniveor ke stra syonokut t u.1952' de
orke stra e flii nde na yr ld .Bi rs reVi ya na ,Mni hveSt uttga rt't
aot urdu.Da has onr aCSO
veDe vletOpe ra sOr ke s tral arndada e fol ara k a l
t
.1922' deya zdi lke se ri
,Tr k
ma ka ml ar ilebe s tele nmi bi rope rettir.Bue s er i
nt el cnii ,ge lene kse lTr kMz ii
ere ve sinde ydi .1926' dao ns azs ema isi,1927' dei lcipe revvebi rs azs e ma isi,ka nuni in
birokt aks imbe s teledi .19 30' da nba la ya ra k,Tr kma ka ml ar
nkul land ba tta rznda
birokpa rabe s tele me s ini nya nnda ,bua radaor ke strai inTr ks iti(1930) ,pi ya noi inb e
oyunha va s( 1932) ,ya yl s a z lardr tle me si( 1933) ,s eki zpa r
a( Ar el'
ei tha f1935) ,vi yol ons el
kon e rtosu( 1943) ,ka nunkon ertosu( 1951)dabe ste l
e di.Avr upa 'da e itl
ior ke strala r
yne tenALNAR' nbi rokbe stesideAvr upa '
das eslendi rildi.ALNAR,ge lene ks elTr k
Mz iia snda ndane ml ibi ricra cvebe stec idir.Ka nuni c ras nda ra t.Er i
ilme s ig
birvi r tz lkdz eyineul at.Ka nuniHa cAr ifBe y'inuygul a dm zra pt ekni i ninya nsra
haf i
ft r na kda rbe leriiles s lediibolt re mol ol ui crat ekni inige litirdi,us ta lklbi rge ki
tekni i nib u alg daba ar
yl akul land .Ka nun,ke me nc e,pi ya no,vi yolons e l ala nALNAR,
gen liky llar
ndage leneks elTr kMz iia la nndabi roke se rbe s tel
e di.
Ml ii,r jfMe nme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -I I.c i
lts .166.
202/TRKMUS K STAR H
KANUNKONERTOSU:
Fe ritALNAR,da hanc et a sarladbukon ertoyu} 9 46\ ?hn aRoma 'dabul unduus ralarda
yaz ma yaba lam vee r
tesiy lAnka ra 'dat ama ml am tr.Ka nunKon ertos ui lkde fa1951
ylndaVi ya naRa dyos undaVi yanaSe nf oni c ileriOr ke strase lii ndeya y nla nm t
r.AL-
NAR,da has onr a larkon ertonun3.bl mnbe e nme ye rekbubl mye ni de nya z ma y
dene mi ,1958i lkba ha r
ndaHa zretiMe vla n '
yz i-^ Mt V\s ora a &vf tdaAs \V. a x&' ya
dnc ndebi r ahe s erola n3.bl mbi rka gnvi indeya zve r mi t
ir. l
kbl mnt e ma s
Gi riftze nAs mBe y'in" ^ as tl?eeVv\ n^ ent s\nV\ &c .'Yoa Aa ns .va .Nka rc vs cvV&s hs
^\^c tv&W. t\sonr a,a nat ema nnt ekr ar lanma syl abl mbi t
e r. ki nc ibl m,ka nunve
orke s tran ndi ya logunu" Sa bma ka n' n ne tkis indemi stikbuba va .iles r dr r.Ha re ke tli
nc bl mde ,a nat emaka nunveor ke strat ara fnd anbi rlikt ei lener ek" Ra stPe re vi'ne
ula an iz gilerles onae r
e r.Es e rbes tec is i
ni nd ndaRuhiAYANGi L( 1988,Anka r
a )veTa hi
r
AY- DODU( 1997, s t
anbul ,CRRSe nf oniOr k.),20- 21Ka sm1998Cumhur ba ka nl
Se nfoniOr ke st
r as e f:T.St ruga lat ar af
nda ns e sl
e ndi ri
lmi tir.7. 12. 1998' dedeSCA
Va k fn ndz e
nl e diidlt renii l
e1998y le nby kdl Sn.Cumhur ba ka nm z
tarafnda nEAJ L- NAR' ave rilmi,budlt r enis onr a s
kon e rto,Ana dol uYa yl a lg la r
Dr tls veTa hi rAYDODUt araf nda nt e kr ars es l
e ndirilmi tir.Ayr c a26- 27uba tI 999' da
zmi rDe vl etSe nf oniOr ke strasile e fHi kme t MEKyne timi ndeKa nunKon er tos u
Ta hirAYDODU' nuns olistliindet ekr ars e slendi r i
lmi tir.(234)
kr Tuna r
(1907-1962)
kr Tuna r1907y l
ndaEdr emi t
'dedodu. lkokul d anba kar e nimgr me di.1923
tarihineka dar zmi r'
deya a dve e itlii le rde al t
.1923' tet e kba
na s tanbul 'age ldive
sana tng nde ngnei lerletereks ay lkl arne ts ana tk rlara ras nagi rme yiba a rd.
Me hte rha ne ,Anka r
ave s tanbulRa dyol a rnda alt.Kons e rler deve eitlis ahne l
er de46y l
klarne t ala nkr Tuna r,15Te mmuz1962t arihindeCumhur iye tGa zinos undas e
ss a na tkr

Ze kiMr e n'ee like dece is radabi rka lpkr iz is onuc ul d.
234-Ta hirAydodu,www. Tur kmus ik s i
.c om. vve bs itesi,Be ste ka rlars a yt as.
TRKMUS K STAR H/203
zmi r '
debul unduuy llarda zmi rMus i kCe mi ye tinede va me de re k,bur a dabul una n
hoc a larda nya ra rland .stan bul '
age ldikt e ns onr ai kiy ll
kbi rs r ei i
ns kda rMus ik
Ce mi ye tinede va me tt
i.K zmUz '
da n,ma ka mus lv ena z ariya tde rsler ia ld.
Be ste k rlaa s ke rliis
ra sndaU akma ka m nda nbe st
e ledi i"Ge timuha bbe tde mia la
gnl ja ngnl "gf telia rksi l
eba la d .Bi l
ine ne se rleri1pe re v,2s a zs ema s ive55
ark da ni ba rettir.( 235)
Es erle rinde nb az lar unla rdr:'
236)
Ge tis evda larl
amr m;Gnldur updur urke nbi rgl eu tu;Aype rke ns ul arngs n;
Ada n nye i
l aml ar;Bi rz a ma nlarma z iyeba k;Gz c eyl angz dr ,ba k me stane di r.
Re a tAys u
(1910- 2000)
Me hme tRe atAys u,1910y l
ndaBa kr ky' dedodu.Zi raa tYks ekMhe ndi sidir
.
Mus ik ye1 7ya ndake ma n a lar
akba lad .Ba tmus iksike ma nme tot lari leye titi.Bu
suret
leg l
not abilgi
sie l
dee t
ti
.Tr kmus iksi
neAh me tIrs
oy'utandktansonr ayne ler
ek
orta
okuls
ral
arndade rsa l
ma yaba la d.zmi r'
deRa k
mHo- ca'
ytanyara kmus i
kbi l
gis
ini
il
erl
e tt
i.Onunl abirli
kte zmirMus ikCe miye ti
nikurdu.Ra kmHo- ca'
nne s
erlerininounu
notayaa lmt
r.Birokr enc iyetitirmi t
ir.
'237)
Be s
telediisaze se
rleri
ni nbazlarokne mlivepop lerolmutur.lke mi z
des az
sanatkrlar
nnye t
imele r
indene ml ika tk
larolanbus aze s
erl
erizelliklesaze nde l
eri
n
virt
z i
teleri
nia r
t
rma k,s az
larnicr aka bi l
iyetl
eriniz
orlama kvea j
ili
teyia rt
r
ma ka s
ndan
okne mlibirboluudol durma kta dr.Sa ze ser
lerii
eri
sindeent an
nm olanlar:Krdili
hicazkrs azsema
si,Hi cazPe re
vives azs ema s
i,Muha yyerkrdisazs ema
s i,e hnaz
buseliks azsema i
si,Ras tsazse ma i
s i
,Ni havents a
zs e
ma isi
,Ma hrs a
zs e maisi,v.b.

IDr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iks iTa r

ihi- De rl
e me-I I.c i
lts .168.
'
Vur a lSz er,Mz i
kveMz isye nle rAns ikl ope dis i
,s .430.
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus iksiTa rihi- De r l
eme -I I.cil
ts .170.
204/TRKMUS K STAR H
Muz a ffer lka r
(1910- 1987)
stanbul '
dadodu.Ve fa dadis i
nibi t
irdi kte ns onr ay kse kr enimi niya pma dant i
caret
haya tnaa tld.
Mus ikyed knl da hai lkokuls ralar ndai ke nba lam ,ailesininver e
tme nleri
nin
dikka tini ekmi ti.a rkMus i
kCe mi ye ti
nede va me de rekLe onHa nc ya n,Dr .Ha midHs n
Be yHa ne ndeBogosEf endi '
de nbi rha ylie s err e nmi ti.l
ka r'
na slhoc asFul ya
Aka yd n'dr.Ful yaAka ydn'nga yretii le1932y lndae skistanbulRa dyos undaf antezi
ark l
a rda nol u anpr ogr aml arya pa rd.Me s utCe mi lBe y'dendede rsa lm t
r.
Anka raRa dyos uhi z me teg ir
inc e,tica retib r aka ra kveke ndisinitama me nmus ikyeve rerek
Anka ra '
yaye rleti.Anka raDe vl etKons erva t ua r
nade vame de rekBa tMus ildsihoc ala
rndan
tekni kbi lgilere l
dee t
ti.Anka raRa dyos unda e i
tlii da r
igr evle r
debul unduvekor o e
flii
yapt .Pr ogr a ml aryne t
ti.
Birbe ste k rol ara kgz eles erlerbe stele di. lke se ri19 29y l
ndaveni ha ventma kam nda
bes teledi i" Bua knna me siylec omu tugnl "g f -
telisark
dr.Ba z
larokgz elolan
100ka da re se riva rdr.(238)
Sa dHo ses
(1910- 1994)
stanbul '
dadodu.Ba ba sTa hirMa zha rBe y" inAl any a'dal mz erinea iles
iylestanbul'a
geldi ,ilk r eni minit a ma mla dktans onr aAme l-iHa yatvel isa nme kte binede va me tti
.Okul
bitinc eme mur iyeteba lad.Bi rs res por laur a t
.
Bul unduuma ha ll
e ninc ami indez ama nz a ma ne z ano kurdu.Mus i
k yedebuyz denbir
rastlant s onuc uba lad.Okuduue zanduya nKe ma niRe atEr er
,de rsa lma ki st
edii
takdi rde altrabi l
e ceinis yle yer eke vineda ve te tti.Byl eces ana t evr eleri
nc eyava
yava t a nnma yaba l
a d.Za ma n nnnl s a na tk rlar
nda nf ayda land .
238.r j
rMe hme tNa zmiz al
p,Tr kMus ilds iTa rihi- De rleme -I I
.c ilts .170.
TRKMUS K STAR H/205
stanbulveAnka raRa dyola r
nda a l
t
dne ml erdeVe ci
heDa r
ya l,Re fi
kveFa hir
eFe rsan,
Me sutCe mi l,Ru enKa mgi bius talarda nde rsa ld .Za ma nlame s
lei ndei l
er l
eye re
kkor o
yne t
ti,s tajye rlerede rsve rdi.Se ss ana t
k rol ar ak a l
t,yirmiy llks a natha ya t
ndans onra
1952y lndat icar etya pma ka ma c
ylai sti
fae tti
.Sonr e s
migr e viTRTKur umuMz ik
Da ires iRe pe rtuarKur uluye liii di.Bur a da ne me kliol arak zmi r
'eye rleti.
Sa diHo ses ,ge lene ks elsesi cram z
nz ellikl erinide vame tt
ire nse ss ana tk r
larmzdan
biriydi .Ti tizveduygul ubi rs l
pl aokur du.Es e rlerinin oununs z l
e rike ndisinea i
tti
r.
a rklarnd age leneks el ar
kbe s-tek rlkur allarnaba ll
i ledi kka ti eker.50ka da r
ark sbi linme kte dir /
239)1994y lndave fate tti.
Be e nile ne s erlerinde nba zla r unl a rd r/
240)Gzgr dgnls evdis enie yyz ma hm;
Hi crana m t
rs ine deya ra ;Al ama kl a,inle me kle mr mge l
ipge iyor ;Be nde na ynl sanda
yinegnl ms ende di r;Bi rgnge lec eks endebe nia n laya c a
ks
n;Gnlge lgi tmegur beteya
gelini ryage linme z;Ge ls enkl e nol ay m;A kni legndzge cegi rya nme fe ndi m;a rap
ma hz e ndey ll
an r.
Ka d rie n alar
(1912- 1989)
1912y lnda stanbul 'dadodu.Ve liRa ufad ndabi rpol i
sinol udur .lkokul ubi t
irdi kten
sonr aokuma d. lkokul dai ke nke ma n a l
ma snr endi .Ba ba sBur sa '
yat ayi nol unc a
stanbul '
da na yrld lar.Ka rde i sma ile na larka nun ,Ze kie n alarke ma n a ldi inKa dr
i
e n alardaud' us e ti.lku dde rsler i
niBur sa '
daKa mburTe vf i
ka dndabi rki ide na ld.
K kya ndapi yas ayaa tld .Es kie hi r'
debul unduus ra l
ar daor adabi rga zino alt
ran
Bl bl Sa lihEf endii let an t.Aynga zi
nodaud ald.Pi yas an na rana nudi le rinde nol du.
Udde rs l
e rive rdi .
stanbulRa dyos undaf as
lla raka tld.
Be stek rl
a1930y l
ndab a la d.Ba z Ar apveTr kf ilml erini nmz ikler i
niha z
rla d.
Es erlerini n oupl kla raokunmu tur .Be st
e lerininke sinbi rl istesiyokt ur.Sony lla rnda
"Ha c"ol a nKa dr ie n a -
la r'nbi rdeba s
lm " UdMe todu"va rd r
/241)
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rl
e me -II.c i l
ts .170.
Vur alSz e r,Mz ikveMz isye nl erAns i
klope disi,s .182.
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus ik siTa rihi- De rl
e me -II.c i l
ts .171.
206/TRKMUS K STAR H
sma i
lBa haSr e lsa n
(1912- 1998)
1912y lndaBur sa'dadodu. lkveor taokul da ns onr aI
lda rAs ke riLi se si
nibi tirdi;1935
ylndaAnka rani ve rsitesiZi ra atFa kl t
esinibi tirdi.1936-1972y llara rasndame s le
iile
il
gi li eitligr e vl erdebul unduve1972y l
ndae me l
d iol du.
TRTKur umunda e itliko mi syonl a rdabul undu.1968 -1972y llara ras
ndaAnka ra
ni ve rs i
te si l
ahi ya tFa kl tes indedi nmus ikde rslerive rdi.1973' teTRTKur umuTr k
Mus iks iUz ma nl ,Re per tua rKur uluBa ka nl
,Kl t
rBa ka nl
Tr kMus i
l dsi
Komi syonuye liigi bigr e vl erdebul undu.1975y l
ndaAnka r aRa dyos uKl s ikTr k
Mus iks iKor os ununba nage tirildi.1977y lndas alkne de nle ri
yl eAnt alya '
yaye rle
tive
bur adamus ik a lma larns r dr d.
oc ukl uunda ni tiba ren1925y lmaka darya ad Bur s a'
da e itl
imus il
d e vre lerinde
bul undu.Bur saMe vle vha ne sinede va me der ekbi lgisinii lerletti.As
ls a zolanka nun
alma sn ,Ka nunSa imBe yde nr endi .Mi llsa na tl
ar m zda nol anKa ragzz erinde al
t
.
sma i
lBa haSr e lsa nma ddibi rka r
lkbe l
de me de nhe ri steye nebus a natr e tme ye a l

an
nadi r ahs iye tlerde ndi r.An ka ra '
da lde vi ndeuz uny l
lardz enle dii" Cuma rtesiTopl a nt
lar
n
bykbi rdi siplini indeyr tr ,bus ana ta ka de mi kl leri inder e t
irdi.Bur a da n
yeti enle rini indegnmz npe k oks anat sbul unma kta dr.Mus ikmi zida hage ni
evr ele ret an t
ma kveya yma ka ma cyl a okne ml ial
ma larya pm tr.
sma i
lBa haSr e lsa ns a dec ebi rmus ild inasol ara kde i l,ya pt
ya ynl arladadi kka ti
ekmi tir.e i
tlide rgivega ze tele rde okde e rlii nce lemevea ratrmaya z
la rya ynland.
Ka n temi rol uha kk ndabi ri nc eleme s i,UNESCOTr ki yeMi ll
iKomi syonunc aha zrlananbir
ese rdeba s
ld .Ahme tRa simHa kk ndaya zd bi rl dtapKl trBa kanl ya ynl ana ra s
nda
kt.
Sonde re cet itiz,s ana ttat av izve rme ye n,di siplinl i
,dz e nlibi rha yats r enbe st ek rn
ze lli
k leri, es er
le rindedeke ndi nibe llie der.Bune de nlea zvegz ele se rl
e rve renbi r
bes tek rd r
.Bi rpe rev,a lt
di ne se r,ildyr ks e ma vege r
ika lan ar kol ma kz ere90
kada re se ribi linme kt edir.1998y lndave fa te tmi tir.(242)
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus i
k siTa r i
hi- De rleme -II.c il
ts .172.
TRKMUS K STAR H/207
Ve c iheDa rya l
(1914- 1970)
stanbul '
unBe yl erbe yis e mt indedodu. lkokul a naka da rkl tr l
vemus ik yed knbi r
aileor tam ndaye tiens ana tk r,ye diya
ndai ke ne vlerines ks kge le n,be stek re vki
Be y'inye e niNa zireHa nmda nka nunde rs l
e ria lar akmus ikyei lka d m na tt.Onya nda
ikenDa rl e lha n'aka ydol du .Bur ada kihoc asMua z zezHa n md r
.Ra ufYe ktaBe y' de nTr k
Mus ik siNa zariya tveMus ikTa rihi,Ahme tI r-soy' danUs l, sma ilHa kkBe y'de nNot ave
Fa slMus ik si,Se da tz -topr aki leRe atEr e r'dens aze se rlerir e ndi .Al iEkr e mBe y'de n
ede bi yatbi lgisinii l
e rletti
.Da rl elha nka pa t
la rakkons e r
va tua ra da ltndaye nide na ldkt an
veTr kMus ilds ir etimi nes onve r il
di kte ns onr a,1926y l
ndadi pl omaa lara k" K zMua l
lim
Me kte bi" nibi t
irmi ol du.Bunda ns onr aa ynye rdey lboyunc aMa da mHe z ei leEdga rMa
-na s'
ta npi ya node rsia ld.Muhi ttinSa dak' tans olfe j,Ekr emBe simTe k- ta '
ta nBa tMus ik si
Ta rihi ,Ce ma lRe itRe y'de na rmonir endi .
1928t arihi ndei lki sta nbulRa dyos unda" Da imiSa na tk r
"ol ara kka dr oyaa lnd k243)
1938y lndabi r okt a nnm s a na tk rgi biAnka raRa dyos unagi rdi.1953y lnaka da ri cr ac,
r etme n,r e p ertua rkur uluye s iol ar ak alt.1953' de stanbul '
aye rle enVe c iheDa rya l,
stanbulRa dyos undaveBe le diyeKons e rva tua r craHe ye tindegr eva ld.1966' dat ekr ar
Anka raRa dyos unage ti.Byl ec ea r alksz44y li crk rlkver e tme nlikya pm ,re smi
kons erlereka tlm ,s na vj rile rindebul unmu t
ur _______________________
"J.oy l
la ri inMe sutCe mi lBe y:" Be n,Ru enKa mv ebi rde ocukde ne ce kya taVe -
cihe '
de ni ba retbi rs ana tk ryoks ulluui inde ydi k"di yor .
208/TRKMUS K STAR H
Ve c iheDa rya lTr kMus ik sii indeye ti
mi ol ane nkudr e tlika nun le rde ndi r.Bus a z
olaa ns tbi rmz ika li
t eveke ndi nez ge s tetikl leri inde ala rd .Kus ur s uzbi rr e faka t
duygus unas ahi pti.Ye niye tie ns a zs ana tk rla r
nahe rz ama n:" Sa de c es ess ana t
k rlarna
dei l,s aza rka da l
ar nzad ar e faka te de ce ksini z"di yetve rirdi. cr k rlnda kius t
a l
gibis onde rec eg lbi rr it
imduygus uva rd .He rgnpr ogr a mda ns a a t
lerc enc er adyoe vine
gelir,s azn na kor dui l
eur a r,kus urs uzbi ra kor t
ta ns onr aya ynagi re rdi.Ve ciheDa rya l '
m
katld bi rp rogr amdar itima ks a ma sgi bibi rdur umd nl e me z,s a nkihe rs a za vu- cun un
iinea lrvebi rme tronomgi bipr ogr amt opa rlard .Ye ri
ndeveka r arnc at r emol ol uve
glisa ndol um z rabt e ll
erz e rindeu u urdu.Yumu a km z rab ,ma nda ll
a rni ndi rilip
kald rlma smda kius tal
,iz leye nl er ingze ste t
ii niok a r,ha yr anlkuya nd rrd.ok
ala kgnl l,he rke sinya rd m nako an,s na vagi renle reya rdmc ol ar akonl a rnhe ye ca nn
yat tran efka tlibi ri nsa nd .Bt nus t
a l
nar ame nbi ra ma trduygus ui l
eha re ke te de r,
hert r li c ray abud nc ei leka tlrd .
Ve c iheDa rya l'agr eka nun uor tade rec ede a lma kdi yebi r eyyok,onuyamke mme l
alma kyadahi a lma ma kva rd. t
ebud nvea nlay i erisindeye ti mi ol duu
iindi rki ,ka nuni crac l
a ra rasndabuvi rtz i
t eyey ks elebi lmi t
ir.
R t
a rda
(1915- 1994)
R t
a rda ,ba bas nna l
a yk t
ibiol a rakgr e vya pts rada1915y lndaHa le p'tedodu.
lkveor tar eni mi ni s t
a nbul 'dat ama ml ad kt ans onr ayks ekr e nimi niTr a bz on,Ba lke s i
r
ve s tanbulr etme nOkul lar
ndas rdr d.Da has on raGa ziEi timEns tits Ede biya t
bl mnede va me tti.Bur ada nme zunol dukt ans onr a1960y l
ndaf one tikvedi ks iyoni ht i
sas
yapt .e i
tliokul l
a rdae de biya tr etme nl i
iya pt.Tr kAns i
kl ope di siYa ynKur ul u
Da n ma ni di . zmi r'deBe ledi yeBa ka nYa rd mc lya pt vebur ada ne me kl iol du.
Fra ns zca ,Ar ap a,Fa rs
ab il
e na rda , e i
tlide rgiv ega z etelerdes a na tvee de bi ya tlai lgili
ya zlarya yml ad.1950y l
ndahi zme tea lan zmi rRa dyos ununkur uc ul a rnda ndr.1983
ylnda zmi rMi lletve ki lis e ildi.
Ba ba sn nt e vikii l
emus ik a lma larnae rke nya lardaba lad;i lkde rsle riba ba snda na l
d.
Bi rs reLe miAt l '
da nf a yd a land .skda r
TRKMUS K STAR H/209
Mus ikCe mi ye ti
ndede a lt.Sonr ada nbe stek riayne l
di .lke serir a stma ka m nda ki
"Ba h e mdes a fahkme di yor ke ns olay m"gf te l
is a rkdr.Bunda ns onr ae lliyeya lc
n ark
be stelemi t
i r.Mus t
a faI trEf e ndiha kk ndadabi ri nc ele me siKl trBa ka nl t arafnda n
ya ynl anm tr.Aynz ama ndai yibi rgf te a i
r i
dir .Ya zd i
irlerihe mke ndi si,he mdedi er
be stec i
le r
c eb estelenmi tir/244)
Yus ufNa l
ke sen
(1923-)
Yus ufNa l
ke sen,1923y lndaRume l
i'
ndes -kp' eba ltipKa saba sndadodu. l
kve
ortaokul uTur gutl u'
dabi tire nYus ufNa lke sen,Ba lke s
ir '
debul una nNe ca tiBe yr etme n
Okul unagi r di.Or taokul ui ftiha rlabi t
irdi ii inbuoku las
na vs
za lnm t.As ke r
likhi zme ti
ni
ye de ks uba yol a r
a k s -!t a nbul 'dat ama ml ad .Sonr a retme nol a rakMa ni -:s a '
yaa t
a nd.
1951y lndakur ul an zmi rRa dyos undac re tsizs a na t
k rol arakgr eva l d .1953y lnd?
sna vlaka dr ol usa na tk rlara ras naka tld .r et
me nli
kt ene me ldiol dukt a ns onr a,ke ndi ni
tama me nmus ikyeve rer ekIi z mi r'
eye r l
e ti.
Ai lesimus ik yea i
nai di .Ba ba s ba lama ,a nne sika nun alard.ITur gut lu' daHa lilAks oyile
aynma halle deot urur ,ya pla nmus ikt op- Il ant
la rnahe ves krbi rge nol a rakka tl
rd .
Tur gut lu'dabul unduuy l
- Il ardaUdAhme tBe y' de nde r
sa lar
a k,i lkc iddmus ik
alma larnaba -Il ad .r eni my ll
a rndadai mk nl lerii indemz i kte ni likisiniI
ke sme di.Ye de ks uba yokul undai ke nEkr emGye r '
it anm t.As ke rl
ii[s ra snda
alma larnah zve r di.e rif li'
nint e vikii lenot ar endi .SuphiEz gi 'ni nki tabnda n
Na z ariya tbi lgisinie ldee tti.Se la hatti
nP -Ina r'tan m ,vet evikgr m t.Ma nisa '
ya
tayini nde ns onr aud alma lar nah zve rdi .z mi r'deRe atAys u'da nya ra rla nd .
Be ste kr i
a1950' l
iy ll
a rd aba ladisede ,ilke ser l
e ri
nior t
a ya
-Ika rma d .Da has onr a
de iikbi ra nl ayi i nde ,g nl kz evkl ereka rl
kIve rebi l
e n200ka da re se rbe st
e l
e di.Ha le
n
be ste al
ma l ar
nade va me t-Ime ktedi r.(245)
Tl
RP*1T
210/TRKMUS K STAR H
Se laha ttn li
(1923- )
1923y lnda s
tanbul 'unBe ikta s emt indedodu.nl be stek re ri
f li'ni na mc asnnol u
vea ma t
rbi rmus iki ina so l
a n br a
him li'
ni nol udu r.Ba ba snnBe ikt aMus ik
Ce mi ye tinede vame tme sin de ndol ay,mus iki let an
ma se rkenya l
a rdaba lad.1949
ylnda stanbulT pFa kl te sinibi ti
rdikt e ns onr a1953y lnaka da r st
a nbul 'dadokt orol a r
ak
alt.1953- 1961y lla ra ras ndaBa lke sir'
de eitlig revl erdebul undu.Bunda ns onr a
stanbul '
aye r let
i.
Ba la ng taa ma trc es r dr dmus ik a l
ma la rn" ni ve r
s i
teKor os u" ndai lerlett
i.Yi ne
buy llardaba laya ra kEkr emKa radeni z'de nony ls r
e ylede rsa ld.1942y lndat antSe-
laha ddi nP na r'
da nya rarlan d .Amc a s
n nol ue rif li'
de n okf ayda la nd .
Be ste kr l
a17ya lar
ndaHs e ynima ka m ndabe s tel
e dii" Ahe de nki mdi rbus aatkuyt uda"
gf teli ark sileba l ad.Bunda ns onr aba ze n a rkbe steciliige le nekle r ineba l, ou
zama nde i ikbi ra nl ayi indebe ste a lma larns r drd.oke serbe s tele ye ns ana t
stanbulTe kni kni ve rsites iTr kMus i
k siKons e rva t
ua rndar etimgr e vl isiol ara k
alma kta dr .(246)
Se laha ttn na l
(1924- 1982)
a nk r'dadodu. lkokul ume ml eke tinde ,liser enimi niAnka ra'dat a ma ml ad .Bi rya nda n
daba bame sle iol a nf rnc lkya pyor du.As kerlikhi z me ti
nde ns onr aAnka raRa dyos unun
atb irs na vka za na ra kke ma ns ana t
sol arakgr e veba l
a d .31y ll
khi z me tinde ns onra
1981y lndabur ada ne me ldiol du.Anka ra '
dauz uny llarpi ya sa da a l
t
.1982y lndaa kcier
kans e ri
nde n ld.
lkmus ik alma larnama ndol in ala rakba lad.Da has onr ake ndike ndi neke ma n a l
ma ya
alt.Li sedeokuduuy ll
a rdave lisiol annl ke ma nHa kl aDe rma n'da nf a yda land . lk
bes tede ne me sini1947y lndaya pt.Bunda nsonr al mneka da rbe stet ekni is al am,
duygul ug ze l ark l
a rbe ste ledi.( 247)
246.r jrMe hme tNa zmz a lp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -I I.c i
lts .180.* " Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus iks iTa rihi- De rl
e me -I I.c il
ts .180.
TRKMUS K STAR H/211
Fe ritSi da l
(1925- 2001)
1925y lndaAnka ra'dado du.Li s er enimi nit ama ml ad ktans onr aba nka c ol ara k alma
haya t
naba la d.1950y l
ndaAnka raRa dyos ununa ts na vka z ana rakt anburs ana tk r

oldu.1972y lndaTRTMz i
kDa iresikur uldukt a ns onr aTr kMz i
iMdr ol du.1985
ylnaka da rbugr evindeka ld.(248)
Mus ik alma la r
na1938y lndat anbur a larakba l
a d .Odne mi nba znl hoc ala r
nda n
veAhme tMuht arAt ama n'da ndana z ar i
ya tde rsleria l
m tr.Uz uny l
la r e itl
it opl u
progr a ml a ryne ten,s ta jye rs ana tlarana za ri
ya tde rsler ive ren,Anka raRa dyos uKl s
ikTr k
Mus iks iKor os ue fiol a nFe ritSi da l,be ste a l
ma larna1951y lndaba la d. lke s eribir
sazs ema sidir.Sa zves ze se r
iol arak80ka dare s eriva rd r.9Aus tos2001t arihi ndeve fat
etmi tir.( 249)'
Ka simI na lt
e k n
(1925- )
1925y lndade mi 'dedodu.Mus ik yed knl i lkokuls ra larndadi kka tleri ekmi ,
dol ays yladokuzya ndai ke nde mi '
t
ebul una nMu s ikCe mi ye t
inegi r
di .Be ste k rl
ada
k kya l
a rdaba lad.194 8'deTr kMus iksiDe rgisinina m ol duubi rya r
ma y
kaz ana ra kbe inc ioldu.Bi rkons e riinde mi'ege le
nMni rNur eddi nSe luk,Ka s m
na l
te kin' id i
nl e mi ,be e nmi ,kons er vatua ragi tme s i
nit a vs i
yee t
mi ti.Bununz e rine
stanbulBe ledi yeKons e rva tua rnagi rdi.Bur adade e rlihoc alar da nf a yda landve
mus ikmi zini nc e li
kl erinir endi .Da has onr aKons erva tua r
n" c raHe yeti" negi rdi.Ha len
stanbulRa dyos undaFa slpr ogr aml a ryne tme kt edir.De i ikma ka ml a rda n200ka dare se r
bes telemi tir.( 25 )
'
Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa ri
hi- De rleme -I I.c ilts.180.' Dr .Me hme t
Na z miz alp, Tr kMus iks iTa rihi- De rl
e me -I I.c il
ts .180.' Dr .Me hme tNa zmiz alp,
Tr kMus iks iTa rihi- De rle me -U.c ilts.181.
212/TRKMUS K STAR H
Dr .Ne vz a tAt l i

(1925-)
Tr kMus iks iKor oe fi.Edi rne libi ra il
e de ndir.Ba bas s va ria lba y, a rkbe stek rNa zmi
At h'ngr evl ebul unduuSa rayky( De ni zli)
'dedo du.
Ke ma nvemus ikr endi . stanbulT pFa kltesinibi tiripr ntge nt ehi si htis asya pt.
ni ve rs iteKor os undake ma n a l
d ,sonr abukor onun e fi,sta nbulRa dyos uTr kMus iksi
e fi,sta nbulKons erva tua r craHe ye tie f i
,sta nbulRa dyos uMdr ( 1954- 1958)ol du.
stanbulRa dyos uK kKor os u'nuyne tirke n1963' t
eMe s'udCe mi l
'inl mz e rineKl si
k
Kor onune fliinege tirildi.1976y lnaka da rara l
ks
zbugr eviyr t t
.
1969' daMi lliEi timBa ka nlTr kMus iksiKomi syonukur ul unc aba ka ns eildivebu
komi syonKl trBa ka nl nage i
nc eba ka nol ar akg r evi nede va me tti.1000Te me lEs er
Komi syonuye liindebul undu.TRTYne timKur uluye liiya pt .1976' daKl tr
Ba ka nlDe vle tKl s i
kT rkMz iiKor os u' nukur unc akor onun e fliinege tir
ildi.
e yr eka s rde va me ttii sta nbulBe lediyeKons erva t
ua r'nda kiSa na tKur uluBa ka nlve
Tr kMus iksihoc a lnda na yrld.1981y lndaKl t
rBa ka nl 'n nKl sikTr kMz ii
dalndaBa ardl na ld .Tr kiyeMi l
l iKl trVa kf '
nc a1983y lTr kKl t
r neHi zme t
dl nel ykgr l d.
1983y lndaAt atr kKl trDi lveTa ri
hYks ekKur umuye l
ii nes e i
ldive1984y lnda
TRTYks ekKur ul uye li inea tand .1985y lndapr of e sr ,1987y lndade vl ets ana ts
unva na lm tr.
1999' daCumh ur ba ka nl
Kl trveSa na tbykdl nel y kgr l m tr .Pe k ok
mz isye nye titirenveha len TTr kMus ik siDe vle tKons erva tua rndar etimye s iol an
Dr .Ne vz atAt l,e vl ivei ki oc ukba ba sdr .(251)
Dr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus i
ks iTa rihi- De rleme -I I.c ilts .181.
TRKMUS K STAR H/213
Al Ae dd nYa va a
(1926-)
1Ma rt1926y lndaKi l
is'
tedomuol anAl -e ddi nYa va ca 'nna nne siEnve rHa nm,ba bas
Ha c Ce mi lEf e ndi dir .lkv eor taokul uKi lis'tebi tir
mi ,lisebi ri nc is n fKonya 'da ,iki nc ive
nc s n f
la rda s tanbulEr ke kLi se s
indeokumu tur.1945y lndaT pFa kl t
e siimt iha nn
kaz anm ,1951y lndame z unol up,a yny lKa dnHa s talkl a r
veDoumi htisas ya pma ya
ba lam tr.1955y lndamt e ha ss
she kimol dukt ans onr a, e itliha s t
a ne lerdeBa As is tan,
e fYa rd mc s,Kl ini ke f liiya pm ,sonol ara kdaHa s ekiHa s tane siBa heldml ii'nde n
eme ldiol up,a kt i
ft pha ya munokt a lam tr.Bi rs remua ye ne ha nea m ,s erbe sthe ki ml ikde
yapm tr.
Sa na tl
ai i ebi ra ile nin oc uuol a nAl e ddi nYa vaa ,e vl er i
nde nhi e ks ikol ma ya n
zama nnTr kMz iipl akl ar ndinl eye rekbym t
r . lkmz ik a lma snai lkokul
sralarndaZe kie lika lp'de nBa tMz i
ike ma nde rsler ia lar akba la m ,not aydabu
yllardar enmi tir.Ke ndi s ini nTr kMus ik siyl ec iddia nla mdat a n ma s ,stanbulEr ke k
Lis esinder eni mgr dy ll
arar as tl
ar.Ar takiCa nda n' da na ld ka nunde rslerivel is e
ede biya tho cas Ha kkShaGe zgin'ine vi nde kif asllaraha ne ndeol a rakka t
lma smus ik
haya t
naa tt
e nne mlia d ml ardr.T pFa kl te siy l
lar ndani ve rsiteKor os u a l
ma larve
kor onuns olistliiniya pma s,ke ndis i
ner adyonunka plar ndaa rala m t
r .1950y lndar adyo
sana tli mt iha nnka z an p, s t
anbulRa dyos ua ilesineka tlm tr.Al e ddi nYa va a,
ne ml imu si
k iina s t
a nme ke tmiveTr kMus i ksinini nc e likle rinir e ne r
e kke ndi sini
yeti t
irmi ti
r:Sa de ttinKa yna k,Ze kiAr ifAt ae rgi nveMni rNur ettinSe luk.Bunl arnya ni
sra;Dr .SuphiEz gi,Me s'
udCe mil,Re fi
kFe rsa n,Nu riHa l
i lPoyr a z,SuphiZi yaOz be kka n,
Ce vde ta l
a ,Fe hmiToka y,Hs e
yi nSa de ttinAr e l
,Ekr e mKa ra de ni z,Fi kr etKut l
u' da nd a
ne ml il deya rarla nm tr.
lke s e
r i
ni1951y lndabe ste le miol a nAl e ddi nYa va c a'n ndi nvedi nd ,s azves ze s
eri
olara k450yia knbe s t
esiva rdr.yi n-ie rifte n, oc uk a rk snauz ana nge ni bi r
bes tek rlkye l
pa zes ines a hipt ir.
1967y lnda nbuya na e itlikor olaryne t
e re k efli
kkonus unda
Idahi z me t
lerinea ralkszde va me tmi tir.Al e ddi nYa va a,1966' da n
ba laya rakhoc alkgr evii ledeTr kMus ik sineka tkdabul unmu ,pe k
214/TRKMUS K STAR H
okr adyos ana tsn nye time si
neve s i
leol mu tur.1976y lndakur ulanvee itimve rme ye
ba laya nTr kMz i
iDe vl etKons e rvatua rndar etimye liives e sbl mba ka nlda
yapm ol up,Kons er va t
ua rda kie iticili
kgr e vide va me tme kt e dir .
26Ma rt1980 'deAyt enYa va ai l
eha ya t
nbi rle ti
rmi ol anAl -e ddi nYa va a ,Yks ek
r e timKur ul ut a ra fnda n1990y lndaMz ik-Se sEi ti
miAnaSa natDa lPr ofesr lne
atanm ,19 91y lndadaDe vle tSa na ts unva n na lm tr
.Tr kiyeYa zarla rBi rlii1993' te
kendi si
niy l
nKl trAda ms e mi ,a yny li er i
s i
nd eGa z i
a nt epni ve rsite side" Fa hri
Dokt orluk"un va nve r mi tir.Mi ll iEi timBa ka nl
Tr kMus ik siAr a t
rmave
De erlendi rmeKomi syonu,Kl trBa ka nlTr kMus iksiKur uluveDe vle tPl nl ama
Te ki latBe inc iBe Y llkTr kMus ik siEi ti
miKo mi syonu al
ma larnadaka tlm ol up,
zama nz a ma ns ol istl i
kvekor o ef li
ideya pma kta dr.( 252)
AvnAni l
(1928-)
st
a nbul '
dadodu.As ke rlikhi zme tinit ama ml adkt ans onraPol isEns t
itsnegi rdi.1953
ylndapol iso la rakha ya t
aa tld.1955y lndapol isliktena yr lpga zetecilieba l
ad .1955 -
1967y llara ras nda sta nbulRa dyos ununha be rs e rvisinder e da ktr l
kya pt.1967y lnda
"An lYa ynAj ans " nkur du.DnyaGa ze tesinins ana ts ayfas nyne tti.Re smigr evlebi r
sre zmi rRa dyos unda alt. kke zya ynl ana n" Mu sikveNot a"de rgi sii l
e" Mus ik
Sz l"a da lt
ndadr tc iltlikbi rs erii lemus ikt a ri
hi miza snda nne ml iol anha trala r
yay nl ad.
Mus ik alma larna oke r
ke nya la rdaba lad. lkc i
ddi alma ss kda rMus i
k
Ce mi ye tindeol du.Bur a da okt an nm s a na t
k rla rda nf ayda land .1952y lndahoc alarnn
tevikii l
ebe s tecilieba lad . l
ke se ri,r astma ka m nda nbe stel edii" Sor dul a rMe cnun' a
Le yla '
n ns a ade tha ne s in"g f telie se ridir.Sa na tndas ab rl
ai ler leye r
e kgnmz ne ni yi
bes tec i
le ria r
a snagi rdi .Es erlerini ns ay s100' de nf a zl
a dr.20ka da rfilmi nmus iks ini
haz rlad .1984y l
ndaBur s aTr kMus iks Kons erva tuarnnba
nage t
irildi .(253)
www. Tur kmus ik s i.com. we bs ite si,Be ste krla rs ayfa s.
Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus iksiTa rihi- De rleme -I I.c ilts.184.
TRKMUS K STAR H/215
Ta rikKi p
(1927- 2000)
1927y lndaSa ms un' dadodu.Mus ikyeol anhe ve svei stida dk kya lardaor taya knca
day snda nke ma nde rsle ria l
ma yaba lad .Da has onr ama ndol inleme gulol du.Or taokul da
ikenokulba ndos ui leokulc az nda alt.Or taokul da ns onr abi rke ma ne dine rekkons e r
le r
de
dinle diie serle rinnot ala rns a t
na lpbunl ar alma ya al
rd .Byl ec epe kt annm ve
sevi l
mi Ba t
mus ik sie serle rinir e nmi veke ma nt ekniinii lerl
e tmi ol du.
Tr kmus iksii lei lgi siGl ck' tegr e vlibul unduus ra l
ardaba lad.Bi rs r eka nunveudl a
ur at.1952y lnda sta nbul 'at a yinol unc a" ler iTr kMus i
k siKons erva tua r"nagi rdi.
Byl ebi ror t
a mdabi lgivet e kni i nii lerle t
mei mk n nbul anTa rkKi p,Tr kMus i ksi
Na z ariya tnge li
tirdi .Byl ec ebude rne kt eke ma n retme nl iive oks e sli al
ma la rya pt.
De rne inkur uc us uol a nH.S.Ar e l'
inhe rc uma rte sie vindeya pma ktaol duut opl ant
lar a
ar ld.But opl ant la rda n ok eyl err endi .
1956y lnda nbugneka da rvi yol ons eli leTr kmus iksiya ynl a r
nas azs a na tkrol ara k
katla nTa rkKi p,bus r ei indes tajye rle re- retme nlikdeya pt.Bua rada e i
tlikor ove
toplul ukl a r
yne te rek,r epe rtua rvede ne tle mekur ul largibis a na tkur ul l
ar
ndaye likya parak
mus ikmi zede e rlihi zme tlerve rdi .Ge r ekt enbi rs ab
rvea ra t
rmar nol anr epe rtua r
kitapl arnha zrla ya ra ki lgi li
le rinya ra rlanma snas undu.
Be ste krol arakmus ikr e pe rtua rm z a20e serka zand
rm tr.Sa ze serleripe rev,s a zs ema is
i,
me dha l,oy unha va s gi bit rle rde ndi r.
1958y lndaYks e lKi p( Es en)i lee vl ene ns ana tk rTRTMz ikDa iresindeuz ma n,Anka ra
Ra dyos undas azs ana tk rol a rak al m ve2000y lndave fa te tmi t
ir.(254)
4Pv

Dr.Me
hme
tNa
zmiz
alp
,Tr
kMus
ik
siTa
rihi-
Der
leme
-II
.ci
lts
.185.
216/TRKMUS K STAR H
N YAZSAYI N
(1927-)
1927y lnda stanbul '
das kda r'
nDoa nc la rs emt in dedodu.Or tar e ni minde ns onr a
muha sebe c i
likya pa raki ha ya t
naa t
ld .Bi rya nda ndane y alma yaba lam t.K sas re de
gs terdi iba arveol aa ns t sta nbulRa dyos us ana tk rla ra rasnaka t
ld .Ne c de tYa arve
hsa nz ge nil ebi rgr upol u turar aky llarcabi rlikte a ld.1980- 1981y ll
a ra rasndaNe cdet
Ya a rilebi rli
kt eWa shi ngt onni ve rsitesini nda ve tlisiol ar akA. B.D. '
yegi tti
.Adge en
nive r
s ited e"Et no- Mz ikol oj i"konul arndami saf i
rs a na tk rol arakol a rak alt
.Ha len T
Tr kMus iksiKons e rva tua rndane yr etme nidi r.Ni ya ziSa y nkitap,pl a k,ha tvea ntika
me ra klsd r.Ge l
e ne ks elT rke br uvet espi hs a na t
n ns onus talannda nd r.Di nvedi nd
mus ikr epe rtua r okg lol anbude e r
lis ana tk rm zXX.yz yl
nye titir
di ie nkudr etl
i
neyz e nle rde ndir.Bus a ha daye nibi rs lp,s al ambi rpoz is yonvei crat ekni ige li
ti
rmi tir.
Birka e se rbe ste leme kleb irlikte,onubi rbe stek rol ara kde i l,icrk rol a rak
d nme lidir.
( 255)
Ne cde tYa a r
(1930-)
1930' daGa ziante p'inNi z ipi le sindedodu.1953' te s tanbulni ve r
s itesi kt i
sa tFa kl tesini
biti
r di.Mus ikye ,ba la ma alara kba la d.Me sutCe mi l'
i
nt a nbur alndi nledikt e ns onra ,
yirmiya ndat anbur ayne ldi .r e nc il
iky llarndat a nbur uyl aNe vz atAt lyne timi nde ki
ni ve rsiteKor os unun alma l
a rnavekons er l
e rineka tl
d .ni ve r
siteKor osununbi rr adyo
kons e rindeya yml ana nt aks imi ni okbe e ne nMe sutCe mi l'int akdirvei lgis i
yle s tanbul
Ra dyos unagi rdi .Me sutCe mi l'
inyne tt
iiKl sikKo r odat anbur ald( 1953- 1963) .stanbul
Ra dyos unagi rdi kt ens onr auz uny llarMe sutCe mi l
'inde rins a natbir ikimi nde nya rarland
1953- 1980y llar
arasndayi rmiye diy l sta nbulRa dyos unda alt.1958' deMni rNur ett
i nSe luk
yne ti
mi nd eki sta nbulBe l
e diyeKons erva tua r crHe ye -
Dr .Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus iks iTa rihi- De rleme -I I.c il
ts .185.
TRKMUS K STAR H/217
ti
net an bur ol ara kgi rdi .19 76'yaka da rbut opl uluun,odne mi inbykne miol a na n
Sine ma skons e rler i
ndet a nbur ald.1976' da stanbulDe vl etKl sikTr kMz i
iKor os u'na
girdi;1983' tebut oplul ukt ana yr
ld .
Ne cde tYa a r
'n1960' ly ll
a rdane yz enNi ya ziSa yn'laol u tur duui kilininve rdi is a z
mus iksiko nse rler iTr kmus iks i evr elerinidea anbi rilgiuya ndrd .Bui kil
ini ns ade ces az
eserle rinde nol ua n,z a ma nz a ma nMe vl evi yinigi bis zle s erleri
ndes az auygul and
progr a ml ar
,ic radadi kka tede e rbi ra d mol ara kde e rlendi ril
di .Birbi rleriyl e oki yia nla a
n,
"saz larnye ne bilmi "bui l
c imus ikcini n,z ellikle" be rabe rt aksim"di yeni telendi rilen
ortakl aat aksiml e riba kamus ikc ileridee t
ki ledi .Bui kilini n al
ma largi tgidege nibi r
dinle yic ike s i
mi neul a t;Tr ks azmus i
ks ininge lime siyol undaumut laruya nd rd.
Or t
a kla at a ksim,bus ana t larn alma l
a rnda ns onr aya yg nl at
;bi rmus ik ekl iol du.
Ne cde tYa a r
,I 988' des ana tyne tme nliinides tle ndi iKl trBa ka nl
st
a nbulDe vlet
Tr kMz iiTopl uluunukur du;1995y ln ns onl a rndae me kliyea yr ld.Ge re ks olool arak,
gere ks ey ne t
tiit oplul uuns a zlarveha ne nde ler i
yl ebi r
li kteAme r
ika ,Ka nada , ngi lt
e re,
Frans a,Hol landa ,Be l
ika ,Fi nla ndi ya ,Gne yKor e,s ra i
lgi bil kele rdes ay s
zkons e rve
resitaleka tld.
Ne cde tYa a r
,1972- 1973ve1980- 1981r etimy llar ndaABD' deSe attl
e 'dakiWa shingt on
ni ve rsite sindet a nburde r slerive rdi.(256)Ya a r,1972' deTor pnt oni ve rs ite
s i
nde ,1981' de
Seul 'da,1982' de ngilte re'deDur ha mni ve rsite sinde ,1983' teNe wYor k'ta kiCol umbi a
ni ve rsite sinde ,1988' dedeHongKong' dadz e nle ne n, e itlil kelerde nbi r
okmus ik
otorite sininka tld ul us lara ra smz ikol ojikongr elerinet anbur ola rakda vete di ldi,bu
kongr elerdeTr kmus iks init antckons erlerve rdi ;bykmus ikot ori t
e ler inint a kdi rle rini
kaz and .Ya a r,bunda ns onr a," Ne cde tYa arEs e mbl e"a da ltndakur duuk kmus ik
toplul ukla rylak tada kibi roks a na tme rke z indevet a nnm ni ve rs itedekons e rve rdi .
Ne cde tYa ar,Tr kmus i ksini nt e kis az l
a rnagr e,s esha c mid kol ant a nbur da nyks e k
birs esve rimie l
dee t
me ka ma cyla ,da hakuvve tlim zra pvur u large litirmi ,sole l
kvra klnm zr apvur u idde t
iyl ebt nl e tirmi t
ir.Bus aves ole lte kni i nide i i
k
hare ke t
lerleb e sleme ka ma cyla ,se ska yd rma( gl issando)t e kni init a nbur auygul a ya rak
ekmes e slerde nya rarlanm tr.t eya nda n,ba l ama yaz gt e -zene le rit anburm zr abyl a ,
klsikmus ikz e vki ylebi iml e ndir ere k,t aks iml e rindeha lkmus i
k site ma la rnadas ks kye r
vermi ti
r.Buuygul ama l
a r, saz n e itlit
n larnda hai yior t aya ka rd gi bi , alna n
par alaradaye nina nsla rve rilme sinis a la m tr.
ITr kmus iks ininma ka m,pe rdeveus ls iste mi ni r et
ti.Ya ar,ABD' de yke n,Ame rika l

mus i
ka ra t
rma c sKa riSi gne ll'
lebi rlikte,e lekt roni kc iha zla ra,Tr kmus ik s i
ndekul la nlan
baz ne ml ia ra l
kl arngr af i
kl erini ka rd;he rt ani nia ral nda ,ya nihe rt a ma ralkt adi ye z
yahutbe mo lol a rakkul lan lan,ya kl a
k2. 5komade e r
inde kipe rde lerinl ml e rini
ger ekle tirdi.Bu alma nns onu la nKa riL.Si gne ll'
nMa ka ma dl ki tab ndaya y ml a nd .
218/TRKMUS K STAR H
Ya a r,uz uns a pyz nde n okk vr a kbi rte kni kle a l
nma sz orbi rs a zol a nt a nbur u;ke ma n,
keme nc e,ud, ka nungi bida hak vra ks az larar a ha tl
kl aa ya kuydur abi lec ekbi rs aves ole l
tekni iile ala bilme ki in ok a l
m bi rt anbur dir. Sole lk vr akl nhe myks e kt n l,
hemdez e ngi n,doyur uc us es l
e rlebi r letirebi lme sit anburt ekni inine na y rte diciyndr .
Ya a r,Ta nbur Ce mi lBe y'int ekni i yl ebe slenmi ol anbt nbuz ellikl er iyle ,s az " tam
kapa s i
teyl e"kul l
a nmayol undaye nibi rt anburt e kni ior tayakoymu tur .
Bununl abi rlikte ,ba a rss ade c ete kni i yles nrlde ildir.Ya ar,he r e yde nnc e," taks im"
deni len,do a l ama yada ya lmus ik ekl i
ni n okba arlbi ryor umc us udur .( 257)
Ta nbur Ce mi lBe yveol uMe sutCe mi l'l
egnmz eka da rge lenye nit a nburs lbunun
1950' de ns onr akie ng lt ems ilcilerinde nbi riol duunur aha t
lklas yl e ye bi lece i mi z
Ta nbur Ne c de tYa ar,Tr kmus i
k sini nma ka m,pe rd evea ralkla rkonus undadae nbi lgili
veha ssa sic rac larda nd r.Pe rdeba s k l
a rkus ur suz dur .Ma ka ml araa yr te dic iki ml ii nive ren
ne ml is esle ri,ma ka ml ar nge kive edyol larn ,ki mima ka ml araz gk ka ra lklar ,
birbirinebe nz eye nma ka ml ara ra s
nda kii nc ef arkl ar oki yibi li
r.Amabukonudabe l
kidee n
dikka tede eryn,a zkul la nlm ," na dide "ma ka ml arha kk nda kii cr abi l
gi le ridir.Ar ivl erde
but rma ka ml arda nbi r
okr ne kt aks imiva rd r.Bub akmda n,Ne c de tYa a r,ta ks iml e ri
sade cez evkl edi nle ne cekbi rt anbur de il,a ynz ama nda ,ma ka ml ari le yi inde nne ml ii cra
bilgilerider eni lebilec ekbi rma ka mhoc as
d r.
K rkbe y ldrTr kmus ik sindebi rt anbur Ne c de tYa arge r eiva rd r.Sa z ne s kiku a n
statla r
nabe e ndi rmi ,s e vdi rmi ,yks e ks e viye libi rs ana tk rol duunumus ikdnya s na
kabule ttirmi tir.Ya -ar'
nt avr vet e kni ige nku a nt anbur l
er i
nidee tki le mi tir,Bugn,
gent anbur lerinr ne ka ld s a na tla rda nbi ride ,hi phe siz
odur .(258) _________________
"'
Onunt a ks iml e r
ige li
mi bi rs azt ekni i,ma ka mbi l
gi si,ge kiz e ngi nl ii ,a l
lma m
ge kiler, e nile r,e dlervebunl araba lde i ikna mebul u larylai lenmi tir.Na me
bulu larnda kif a rkllkhe me nke ndi nibe l
lie de r.Ayn ma ka mda n e itlita ks iml e riya nya na
getirildiinde ,he rta ksimi ninbr le rininki nde nf a rklna me ler l
er l ol duugr l r.
Ta ksiml e rindeda imama ka ml arni le nme mi ya huta zi lenmi ynl er inia rar .Ta ks i mihi bir
zama nba sitbi r" seyirgs terme "gr e viyl es n rl
a nd rma z ;tpkbe ste libi re se rgi bigz e l,
kalpl ama m na me l
e r
l ebe ze me k,ma ka mbi rbe ste cigi biya ratc vedi si plinl ibi r e kilde
il
e me kis ter.
Ta ksiml e rindedi kka ti eke nbi rnokt ada ,ta ks imde ns onr aokuna c akya hut a l
na c ake se rin
ma ka mya p sdr.Ya ar,okuna c aks z le serinbe stelendi ima ka m nke ndi nez gs eyir
z elliklerini,oma ka m nf a rkl kul lan lla r
va rs a,s zkonus ue s erde kiuygul ama yhi bir
zama ngz de nuz akt utma m t
r.Ya ar'nkl sikbi re s
e rde n,s z ge l
imibi rmur abbabe s teden
nc e ,ettiita ks imi leyi rmi nc iyz yldabe ste lenmi ,sz ge l
imibi rfa sl a r
k snda nnc eki
taks imidebi rbi rinde nf arkld r;e seri nbe stele ndi -t" idne mi nmus ik sinez gduya rl
l
taks imi neya ns t
ma va a l
ma sonuni cr da- ititiz liklerinde ndi r,Ta ks iml erikol ayl klaa yrt
edi l
ir;he rhangibi rt aksimi ,s a de c et e kni ii le,m zra pvur u laryl ade il,na me leriyl e,
na me yige l
itirirke nkul l
a nd t nla rlaveba sk( intona t
ion)t itizliiyl edehe me nke ndi ni
be ll
ie der.
258.Ne oJ etva sar@t urkmus ikisi.c om.
TRKMUS K STAR H/219
Ze kiMr en
1931-1996)
6Ar a l
k1931' deBur sa'dad nya yage ldi.Anne sie vha nmHa yr iyeHa n m,ba bas ke re ste
tcc arKa yaMr e n'dir.lkmus i kna me l
e rini,s es i
n ingz elliii let an na nde de si,e ha det
Ca mi ime zziniB kcMe hme tEf endi '
de nduya nZe kiMr en,ya nda arks yl e me yi
r endi .lkr etimeOr ha nga zi lkokul undaba la ya nZe kiMr e n'i
ns ahne yei lk k a yn
okul da kibi royunda oba nr ol noyna ma s
ylaol du.
Ze kiMr en,onbi rya ndaBur saTa hta ka l
eOr ta okul unaba lad .Koyubi rMz eyye nSe na r
ha yra nol anveonunbt npl akl a rnbi riktire nZe kiMr e n,i lkde rsle ri
niBur salta mbur
sta d zzetGe re ke r'dena ld .Ze kiMr e noya lardahoc asnda nus l,not aves olfe j
de rslerinia ld,Mz e yye nSe na r'mokuduu a rk l
a rh oc a si l
eka r

lkl me ke tti.
Or taokul ubi rinc ilikl ebi t
ire nZe kiMr e n,a ile sinii knae de re k stanbulBoa ziiLi s esine
ya t
lol a r
akka yd nya ptrd .1946y lndal ise yeba laya nZe kiMr en,i lkbe stesini1949' da
ya pt.Ac emkr dima ka m ndabe ste l
e di ibu ar kr a dyodaSuz anGve nt ara fnda n
okunduunda ,di kka tleri ekme yeba lad .Ze kiMr enos ra l
a rBoa z i
iLi s es i
nemz ik
de rslerive rme yege le nde e rlibe s tek rlare rif l
iveKa drie n ala r'
nde rsle r
init aki p
etme kteydi .Mz ii nya nsr ae de biya tver es ims ana t
nadaol aa ns ti lgiduya nZe kiMr e
n,
ognl erdeYe -ila m' mnl r ejisr Ar i
vi rAl ya na k'nba ba sAgoposEf e ndi '
de nna z ariyat
de rsleria lma kt a,e rif li
n ine vi negi de rekmus ikde rs lerinis rdr me kt eydi .
Ka tldr adyoi mt iha nndaVe liKa nk,Yor goBa c anos ,Re fikPe r-sa n,Fa hi reFe rsan,Ce vdet
a l aveBa kiShaEdi bo lugi bide e rliede biya tvemz iks tatlarnda nol u anj ri
ka rsndaba arlbi rsna vve r
dives na vbi r i
nc il
ikl eka za nd .K sabi rs res onr ar adyoda
ilkc a nlya yn,pr ogr ami inda ve ta ld .Ya kl ak45da kika l
kba arlbi rkons erve rdi.Bu
ilkc a nlya ynbykya nk la ruya nd rd .Ra dyonun na kna knge le ni ns a nlari l
edol du.
Ze kiMr enda has onr aGz e lSa na tla rAka de mi s i( Mi ma rSi na nni ve rsites i)Ss le me
Bl mns n avlaka z a
ndvebur ada n1954y lndab irinc ilikleme zunol du.
220/TRKMUS K STAR H
lkpl an1950y lndadol dur du.Ar tkZe kiMr e n'ibt nTr ki yedi nliyor du.Aka de mi nin
bitme sinebi ry lka la1954' teya p l
a nt e klifz eri neka me r
aka rsnage e nZe kiMr en
"Be kl ene na rk "f ilmi ndeba r
ol Ca hideSonkui lep ayl a t
.
Filml erinede va me de nveAka de mi yibi tirenZe kiM ren,younga z inot eklif le
rika rs
nda
ilkke z26Ma y s1955' tes ahne ye kt
.Sa zs ana t larnat e kt ipk ya fet,Tbi imlis a hne ,
pe rde ,de kor,he rbe e serdekos t mde i ti
rmegi biy eni likle riles ahne ye ka nZe kiMr en,
byki lgivebe e nigr d .Ayny l" Ma nol ya "a dl b es tesii lei lka ltnpl a na ld.
Pla k,f il
m, be ste, iirvede s ina tr lkgi bi al
ma lar
ns rdr rke nge l
e nt iya trot ekl ifiile
yne tme nliiniCne ytGk er'inya pt" a yveSe mpa t
i"a dlpi ye s le1960y lndas a hne
ald.
Ha z iran1980' deKu ada s'
n dac iddibi rka lps pa z mg e ire n,y llarnyor gunl uui l
es ars l
a n
Ze kiMr en,s al nanc eTr ki ye ,s onr aABD' de ldha stane le r
dede vaa rad .Tr ki ye '
ye
dnnc es ala s nda nuygungr dBodr um' ay e rle ti
.Ha ya t
n nbudne mi nde
raha tszl nda nka yna kl ana ns knt l
a ri inde kiZe kiMr e n1996y lndaa ld ka ra r
lama l
var l
nTr kEi timVa kf veTSKMe hme t i
kVa kf '
naba la d.
Uz u nbi ra yr lkta ns onr aTRT' de nge lent eldi fika bule de rekBodr um' da kie vi nde" Ba t
ma yan
Gne "i siml ibe lge s elin eki miya pld .Bube lge selin okbyki lgigr me siz e rineTRT
Mr en'eye nibi rpr ojes undu." Ze kiMr e nveKonukl a n"i siml itelevi z yonpr ogr ami in
Aj daPe kka nveMua z zezEr soyi le zmi rs tdyol arnagi dile ce k,pr ogr amdaZe kiMr en'e4 5
ylnc er a dyodadi nle yic ilerines es lendi ii lkmi krof ona rma a ne di le ce kti.
24Eyl l1996a k a mhe rz a ma nkigi bine 'e lives eve nl eriil ebi rli
kt eol ma n nhe ye can
iindeol a nZe ldMr e n,a r ma a ne di l
e nmi kr ofonua ldkta ns onr ar aha ts zlana rak,s evgive
sayg n ne nbyngr ds ahne des aa t20. 59'daha yatave dae tt
i .
TRKMUS K STAR H/221
SEK PAYHANZI I K
(1932- 1981)
1932y l
ndaAnka ra '
dado du.Mus ik alma la r
naba ba snni steiz e rinel ise deokuduu
yllardake ma n a lara kba l
a d.lkmus ikhoc asol anSe l
a ha ddi nBe y'de nbi ry lboyunc a
der sa l
d .Da h as onr as kda rMus i
kCe mi ye t
ineka ydol a- rakEmi nOnga n' nr enc i
siol du.
Bus ralar dake ma nb ra kpudaba la d. leriTr kMus iksiKons erva t
ua r
nade va me de rek
La ikaKa ra be y'de nya ra rland .1958' deAnka raRa dyos unas na vl as ana tk rol a ra ka l
nd.1966
ylnaka da ra ynkur ulu tauds ana tk rol ar ak eitlipr ogr aml a raka tld .1966y lnda
stanbul 'ana kle tti.Bur a dahe mr adyodahe mdega zin ola r
da alt
.
Be stek rlka la n ndai lk ark s"Be l
kibi rs a ba hge lece ks i
n"gf te l
ir a stma ka m nda ki
sark

d r.e itlima ka ml a rdape k oke serve r
di .Bunl a r
na ra sndagnl kz evkl ereka r l
k
ver enle rol du ugi bi,gz elol anlar dava rdr .Be stelerini n oupl akl a raokunmu tur .l
ka lt
n
plaka lans a na tk rd r.100' eya kne seribi linme ktedi r.Es erl
e rini n ounun iirle rinideke ndis
i
yaz m tr.(259)
Ahme tHa t pol u
(1933- )
Ahme tHa ti pol u1933y lndaBur dur 'dadodu. lkveor t
a okul uBur dur 'daokudukt ans onra
li
se yeAnt a lya 'daba la d.Yks ekr e nimi niAnka raHukukFa kltes indet a ma ml adve
bur ada n1961y lndame z unol du.1965' tea vuka toldu .
lkr esmigr e vi1955y lndagi r
di iAnka raRa dyos us ess a na tk r
ls ta j
ye rliidi r.Dr tyl
bur ada al tkta ns onr ayks e kr eni mi nit a ma ml ama ki ini s tif
ae de re ka yrld .Bunda n
sonr at anburs ana t
k rol ara k a l
t.1965y lndanot at a s
hi hiveya zmi l
egr e vle ndirilerek
yeni de nr a dyoka dr os unage t
i.e itl
is na vl a r
la1965- 1978y llara ra sndat onma ys ter
,
1970' tet anburs a na tk r,1975' tekudms a na tk rol du. l978' deTRTMz i
kDa ire siuz ma n,
1979- 1980t ar ihle ria ra snd aAnka raRa dyos uTr kSa na tMus ik s
i ubemdr ,1980' de
yeni de nTRTMz ikDa iresiuz ma nol du.1978y lndaAnka -
"9-Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus i
k siTa ri
hi- De rleme -I I.c ilts .188.
222/TRKMUS K STAR H
raRa dyos uTr kTa sa vvufMus i
ks iKor os ukur ulunc a alma la r
ndi nmus ik mi zz erine
younl a t
ra r
a khe mbukor oya e fol du,he mdebuko nuda al ma lar ilet a n nd .
Mus ikyea inaol anbi ra ilenin oc uuol a nAhme tHa tipol u,i lkmus ik a lma l
a rna
kims e de nde rsa lma da n,t anbur a larakba la d.Ra dyoyagi r iinde ns onr aRu enFe ritKa m,
Ha lilBe diiYne tke n,SuphiZi yaz be kka n,Re f
ikAhme tSe ve ngil,Me sudea la yan'da n
yar arland .Bi rs re sma ilBa haSr elsan'nde rslerinede va me tti.
Yuka rdadabe lirttii mi zg ibi,ogneka da re la tl
ma m ol andi nmus ikmi zie lea ld.Uz un
ves abrla r atr ma l
a rda ns onr abut rmus ik nini nc elilde ri
nie ldee de r ekde i ikf or mla rdal
d
ese rl
e ribi zz a ts es iilei c rae ttivet an t
ma ya alt.Yu rtd kons erler eka tld .Ta sa vvuf
Kor os ui ler adyovet e levi zyonda ,ni ve rs it
es alonl arndaa kl ama lvet ant
c kons erler
yne tti.Ha lendi nmus ikr e pe rt
ua rm zz e rinde al
ma kt ad r.Tr kmus ik sinde kipr oz odi
sorunl arnr ne kler iyleka rlatrma lveuygul ama lol ara kgs te renbi rl dta bi les olfej
der slerinit opl a d" Tr kMz iiSol fe ji
"a dl ki tapla rya y nla nm tr.
Be ste k r
la1960' ly lla rd aba lad .lke ser is ega hma ka m nda" El ina vuc umda i
ekt aze
mi ne "gf telie seridi r.Me vc utbe st eleri30ka da rs aze s eri,20di nd be s tesi,ila hivedur ak
forml arnda25ka da rdi ne serde ni ba rettir.(
26 )
AkaGndzKut ba y
(1934- 1979)
1934t arihinde stanbul 'dadodu. l
kokul dans onr a r enimgr me di.Onua i
le sibi rme slek
r enme s ii inkundur a cya nma rakol a rakve r
di.Byl e cedr ty lka da r
r akl
kya pt.
Mus ildyeme ra kbuy lla rd aba lam tr.Us tas nno lununa r
a cl yla1953y lndaEyp
Mus ikCe mi ye tinegi r
di .Bur a damus ikhoc as ol anGa vs iBa yka r
a 'yabi ldiibi re seriokudu.
Se sininmus ikyeuygunol ma d ngr enBa yka ra,ne y a lma s nr enme yii s teyip
ist
e me dii nis or du.oc ukt a kihe ve sigr nc ee rt
e signkons e rva tua ra ar ara konabi rne y
ver di.Bunda ns onr adr ty lboyunc ahoc asnda nd
ald.
Dr .Me hme tNa zmiz alp ,Tr kMus iks iTa rihi-De rle me -I I.c ilts .189.
TRKMUS K STAR H/223
AkaGndzKut ba y,Ga vs iBa yka ra '
n nd ndaRa di feEr tenveLa -ikaKa ra be y'de nde
fayda land .Bua r
a das kda rMus i
kCe mi ye t
ineded e vame de re kEmi nOnga n' nr e ncisi
oldu.1960y lndaa l
a nbi rs na vl as tanbulRa dyos unagi rdi.Kor o efliineka da ryks eldi.
Progr aml a rdane yf lyor ,a ynz a ma ndae rke kl erkor os unuyne tiyor du.Mus ikt oplul ukla r

il
ed l ke le reya pl ange zilereka t
ld .De vle tTr kMus i
k siKons erva tuarndane yhoc asidi.
Mus ikni nhe rt rne okd knd.Sony llar ndaBa tMus iks ineme raks a rm ,birc az
orke stra sileAvr upal ke lerinidol am ,Ba tMus iksia ra lkla r
yl ane y alm t.
Oyma c l
kt ana nla r,ma ran goz l
ukya pa r
,Tr kMus ik sis az l
a ri ma le de rdi.a m z
ne n
kudr e tl
ine yz e nle-rinde ndi .Sa z nol a a ns tbi rmz ika litei l
e a l
a rd .Ge re kbi rne yt avrna
sahi pti.Tr kMus ik sionunz a ma ns zl mi l
ebykbi rne yz e niniyi tirmi ol du.
Be ste k r
lkl aur a ma m tr.(261)
Aki nz ka n
(1934-)
Ak nz ka n1934t arihi ndeBur s a'dadodu.1951y lndaSa dunAks t 't
e nt anburde r
sle r
i
alara kmus ik yeba lad .a lma la r
n" leriTr kMus iks iKons e rva tua rmdaLa ika
Ka ra be y'de n, stanbulBe ledi yeKons e rva tua rndae fikGr me ri '
tena ld de rsle r
les rdr d.
1953y lndaNe vz atAt - l'nyne timi nde ki s tanbulni ve rsitesiKor os unaka tld.1955
ylnda zmi rRa dyos unat a nburs a na tk rol ara kgi rdive1958y lndaAnka raRa dyos una
nakl etti.Ru enFe ri tKa mi le sma ilBa haSr e lsan'da nya k ni lgigr d.Re pe rtua rvede ne ti
m
komi syonl arndagr e va ld.Kor oyne ticiliiya pt.1 983y lndae me ldiol arak zmi r'
e
yer leti.
Be ste alma lar
na1953' teba lad .TRTmus ikr epe rtuar
nda100' de nf a zl
as azves ze seri
bul unma kt ad r.Ha le n z mi rTr kMus iks iKons erva tua rnda a lma kt ad r
.( 262)
261
262
V"Dr .Me hme tNa z miz alp,Tr kMus iksiTa r
ihi- De rleme -I I.c ilts .190.p-Dr .Me hme t
Na z miz a lp, Tr kMus ik siTa ri
hi- De rl eme -I I.cilts .190.
224/TRKMUS K STAR H
Be ki rSi tkiSe z gin
(1936- 1996)
Byks ana tk rBe kirS tkSe z gin,1Te mmuzM32&gKKm^ gim1936t arihinde stanbul '
un
e hre mi nis emt indedodu.Ba ba sHa fzHs e yinEf endi( 1899- 1969) ..a nne siFe ride
Ha n md r .1942y lndai lkr etimeba la d,lis edeokur ke nba ba s nnt e vikii leba arlbir
sna vve re rek st
a nbulBe ledi yeKons e rva t
ua rnagi r enB.S tkSe zgin,bur ada nme z unol du.
1956y lndaDe niz li'
deva tanigr evi nit ama ml adkt ans onr a1958' de zmi r'eye rleti.1959' da
zmi rRa dyos ununs na vnka zana r ak" ye ti
mi s ana tk r"ol a rakgr e veba lad .Ayny l
iindes ol ist,b irdi e rs na vlada" Bi rinc is nfs ess ana t
k r"unva nna ld .1967y lnda n
it
iba re na ynkur ul u tas tajye rs ana tk rlarar etme nl ikya pt
.1973' te z mi rRa dyos unda
"Kl s ikKo roe fi"ol du.1976' da s tanbulDe vl etTr kMus ik siKons er va tuar r e tim
ye liineg e tiri
ldi .Aynt a rihle rde nba laya rak st
a nb ulRa dyos us e ss a na tka rln ,K k
Kor oe fliiniveTRTMe rke zDe ne tle meKur ul uye li
inibi rl
ikt eyr t t.1980y lnda
TRTde ne me ldiol duveko ns e rva tua rda kigr e vinde na yrld.1971- 1983y llara r
a snda
e it
liAvr upal ke lerinded invedi nd mus ikmi z lei lgilikons erle rve rdi .1985y lndaz e l
bira nl amai le .T. .Tr kMus iks iDe vl etKons er va tua rndar etimye lii neba lad.
Be ki rS tkSe z gin,mus i
kvedi nkl tryks ekbi ra ileyeme ns upt ur .Se s iokgz e lolan
ba ba sHa fzHs e yinEf endi ,Ha fzHa sanAk- ku,Fa tihCa mi ima mAhme tRa s
imEf endi
(Filibe liAr apHa fz ),Ha fzAhme tEf endi ,Ha fzSa de ttinEf e ndi le rde nmus ikde r
s leria l
a rak
mz ieba lam t
r .1946- 1 948y llara rasnda zmi r'de kit eyz esini nya nmagi ttiiz a ma nla rda
Hi sarCa mi indeRa kmEl kut lui let an rveonune se rlerinike ndi s inde nr e nir .Be kirS tk
Se zgi n'i
na nne siFe rideHa n m ndas es igz eldiveud alard ,a nnea nne sinde ndi nd
ese rlerme ke de nB.S.Se zgi n'ingz e ls esiniveye te ne inii lkke zba ba s f arke tmi ti.ok
k kde ne ce kya la rda ,he nz3- 4ya la r
ndai ke ns oka ktaba ba si ledol a rke n,ba ba sn
evl erininya la nndabul una nka hve yes rkl e r,gr amof onunya nnaot ur urves a atlerc epl ak
dinl erdi.bu ukya nda" hfz "aba laya nBe kirS tkSe zgi n," hf z"be ya ndat ama ml ad.
Or taokul '
uns ons
n flarnaka da rz e lmus ike i t
imia ldve
TRKMUS K STAR H/225
dinmus ik mi z inhe rf ormu naa ite ser lerme ke tt
i,a z okbi lgis ahi biol du.Bude r
s lerba ba s
tara f
nda nye te r
libul unma dveMe vl itha nHa fzMe c itSe s i
gr ,La leliCa mi iBa Me z
z i
ni
Ha f
zNuma n,Nur uos ma -ni yeCa mi i ma mHa f
zHa s anEf endi de nna at,me vlit,e z an,ta li
m,
ma hre c-ihur ufde rs leria ldrttvea rd nda n" Buz ama n aka da rmus ik yis anapr atikol arak
r ettik.i md iilmiynde nr enimgr me ninz a ma nge lmi tir.Ha diba ka l
m!Kons er
va tua r
imt iha nnagi r ,muha kka ke ni yide rec ei leka z ana ca ks n"di ye nba ba s nns z le ri,onuns na va
girme siniveba a rlol arakka za nma s ns al am t
r.
B.S tkSe zgi nba ba si i
nbus ebe pl e ," Ha slba bam, be nimhe ms e be biha ya tm,he m
r etme ni m,he mmr ebbi m,he mdea rka da mol mu tur "de mi tir .De rs lerde va me tt
ii
sr edea nn ea nne sinde ndedi nd e se rlerr e niyor d u.Topl umi indei lkmus iki cra s
de ne me s inidokuzya
ndai ke n" Te vhi dBa hri" niokuya rakya pa nB.S tkSe z gi n,a ileved ost
me clislerindebi ldiie serle riokuya ra kt akdi re di l
irdi . Kons erva t
ua rs r es inc er endi i
ese rlerin ounudi ndi ie ser lerol u tur uyor du.1959y lnda ns onr ai zmi r'dez aki rba ilha mi ,
Ma nis alHa fzAhme t,Mba irKe ma l,Ha fz sma ilEf endi de nbi lme di ikl s i
ke se rleri,
tev ih,dur ak,t avrves l
pr ene nbyks ta d,bt nbut itizde rsle rinveur ala r
n
sonuc undaus tabi rs e si crac sol a rakke ndis ines tnbi rz emi nha z rlad .
Be ki rS tkSe z gin,1964y l
nda zmi r'dee vle ndi .1965' t
eH.Kut s i
,1967' deH.Si ya mi ,
1969' daEHme yraa dl oc ukl ardnya yage ldi .Byks ta d10Eyl l1996t ar i
hi ndeve fa t
ede re kha kk nr a hme tineka vu tu.
s tadmus ikr e nme kver etme kkonus unda unl a rbe lirtiyor ;" .
...Ee ri ns ane ni yis e s
usta larn,e ni yiyor umc uv ei cra clardi nl erveonl ar ahi zme tde rs e,a nc akoz a ma nTr k
Mus ik sininma ka ml arlai lgiliya ps nvepe rde lerinii yia nlay pka vr aya bilir.Yoks a
r enc iler ef alandr tli lef ala nbe libi rletiiz ama n uma ka mol urde yip,odi ziyii ki
por telikbi rte mr ini indet ere nnme tme kl emus ikr enilemi yorver e til
emi yor .Byl e
olunc ame ka nikbi rmus ikr etimive rilmi ol urki ,o ndadar uhyokt ur ,r uhs uzdamus i
k
olma z .
"
Ol aa ns tbi rs e sveha n e regz ellii nes a hipol an,ke ndi sineye te cekka da rt a nbur a
lanB.
StkSe zgin'indi nvedi nd ol ma kz erebi roki la hi,dur a k,be ste ,a rs e ma i,yr ks ema i
,
ark larva rdr .s tadne serlerindegnmz nz evka nla y nac e va pve rmee ndi esinde n
ok,s ana tk rbi rr uhunt itizliihi s sedi lir
.Dokuzya nda nbuya namr ha ya tnda
mus ikmi zi
ni indeyor ula ns a na tk r;" Bt nbunl a rha ya -
226/TRKMUS K STAR H
ti
midol durma yak fige l
diveba kabi ri lei tiga le tme mee s ase nf
r satve r me di .Ya nik s
a c
a
syl eme kge reki rse ,ha ya tmya ln zmus ikyeva kf ettim.uge re idene ml ebe li
rtme k
ist
e rimki ,k kya mdaba lay pha ya tmya lnzmu sik yeva kfe tmi ol a nbe n,he nzhi bir
eyr enme d iimi nf ark nda ym"de mi tir.mr boyunc a ,bi ldikl e riniye ti t
i rdi i
r enc ileriner etme ye alm trves ay szs ana tk rye titirmi t
ir .
( 263)
ErolSa ya n
(1936-)
Ka sta monu' dadodu. lkv eor tar eni mi nde ns onr aEr ke kSa na tEns ti
ts nbi tirdi.Zi raat
Ba nka si l
eBe de nEi timiGe ne lMdr lnde e i
tligr e vle ra ld .1961y lndat a
nbur
sana tk rol ara kAnka raRa dyos unagi rdi.Aynkur ul utar epe r t
ua r ef l
iideya pt .1977' de
stanbulRa dyos unage ti.Ke ndii ste ii l
ee me ldiol dukt a ns onr aa ynye r dei stis naa kdii le
alt.Ha lenhe mbugr evi ni,he mde sta nbulTe kni kni ve rs it
e siTr kMus i k si
Kons e rva t
ua rr e pertua rr etme nl iinis r dr me kt e dir.
Mus ik al
ma larna oc ukya taba l ayanEr olSa ya n,be s t
e a l
ma larna1955y l
nda
ba lad .Bugneka da r300' a k ne se rbe s t
e ledi.Es e rlerini nbi rk s m ns e e rek" 101
Be ste m"a da l tndaya y nl ad. yibi rgf te air
iol duui i n,e s erle rininbi r oununs z l
e r
ini
kendi siya zd .
Gnmz de oks evi lene serle ribul unma kt a dr.(264)
olDr .Me hme tNa zmiz alp,Tr kMus ik siTa ri hi- De rle me -II .c ilts .191.^ 4-) r
Me hme tNa z miz a lp,Tr kMus ik siTa rihi- De rleme -I I.c i
lts .193.
TRKMUS K STAR H/227
CNUENTa NRI KORUR( 1938- 2000)
1938' de stanbul 'dadoa nCi nu e nTa nrkor ur,ital ya nLi se siniveMi ma rSi na nni ve rsi
tesi
mi ma rlkbl mnbi tirdi .Mz ikka riyerine3ya nd aa ilei indes e se i timi yl eba lad,daha
sonr ake ndike ndi nenot aokuma sn ,be s
teya pma snveud a lma snr e ndi .Be stecili
e14
ya ndaFe rah na kma ka m ndabi rs a zs e ma is iveFuz u l
i'nin iirinde ne vke fz ama ka m ndabi r
ark ileba lad( A iya n- imr g- idi lz lf-ipe ri
an nd ad r).e itlif orml ar da kis zves az
eser lerinins ays Ka sm1996i tiba riyl e338' di r
.Be steler ia ra sndake ndibul u uol ane ddi-
saba ,Za vil-air anveGl -bs emr ekke pma ka ml a rnda nkl sikf as ll
a r,Fuz ul i'
ni n54
m sra hkMus edde s'
inde nb irK r( Me ne mkika file-s alar-ika r ba n-iga me m) ,3K r-Na t
k,
Ya h yaKe ma l
'in" Sl eyma niye '
deBa yr amSa bah "," I t
ri" ," Me hl ikaSul ta n"ve" Sonba har"
gibiuz un iirl
e rinde nye nif or ml ar dae serle r,Ba ya ti-a r
a ba nveEvc arama ka ml ar nda2
Me vle via yini ,na at,dur ak, ugulvei la hiler ,kl sikveye nif or ml a rdas a zmz iie s e
rleriile
yur ti indeved ndadl lendi rilmi be ste le r
iva rd r.
Bbr ekna ki la me li
ya ti inKl trBa ka nl nc agnde rildi iA. B. D. '
de2y li inde
bes teledi i117e sera r
a sndae hna zvea rg hma ka ml a rndai kikl s i
kt ak mda
bulunma ktadr .Kl trBa kanl s olists ana tsol a nTa nr kor ur ngi l
i zce ,Fr ans zca,
talya nc a,La t
inc evea zAr ap abi lir.Ke ndii cr
a snda nBa ya tia r aba na yi nivb.be steleri,
Fra ns zRa dyos ut ar afnda n1986' daLPveka set,1994 'teCDol a rakya yml a nm tr(Tur quie-
Cinuc e nTa nrikor ur,Oc ara-Ra di oFr a nceHa r
mo- niaMundiC580045) .Tr ki ye 'deya pt
"Ci nu e nTa nr kor urI "a dlia lbmnde ns onr a,1995' te" Tr kMz iiFa s l"a dl CD' siLe b
Ha n tduaMonde n;1996' da" Ci nu e nTa nr kor ur '
unBe ste lerindeYa hyaKe ma l"," Ci nu en
Ta nr
kor ur'
unBe stele r
i ndeAz izMa hmudHuda yi"ve" e ddi -s abaFa sl
ve lahi le r"a dl
CD' le ri st
a nbulByk ehirBe ledi ye siKl tr leriDa ireBa ka nl ya y nol ar ak
km tr.(
265)
'
Be stek r,uds a na tsvede rgi mi z in" Bi ra zdaMz ik"ks e siya zarCi nu enTa nrkor uri le
"Be stec ili
k t
e45Y rdol ays ylakonu tuk.( Aks iyond e rgisit ara fnda nya p l
m ol anbi r
ml aka t)
228/TRKMUS K STAR H
Be stec i
likha ya tn zda45 .y ln zaul atn z.Bugn de ni tiba ren,Bur saDe vle tKor os u'nun
eserler i
ni zise sle ndi rec eibi rkons e rle," Be s t
ec i
li kte45Y l
"e tkinl i
kle r
ideba l
yor .Bu45
ylanl atabi l
irmi siniz ?
Ef e ndi m,1952y l,be st
e lerimif iilens a kla ma yaba la dm,ya ni" 1numa ra"ve rdi im
bes t
emiya pt my ldr.Bui lkbe st em,bi rFe rahna kSa zs ema sii di.14ya mdai dim.Ayn
yliindegf te siFuz uli'yea itDe vr ihi ndius lndebi re vke fz a r
kdabe ste ledim.oc uk
dene ce kya tabi rii in,Fe rahna kSa zs ema sivee vke fz ma ka m ndabi ra rkbe steleme k
ne ml ibi reyol s age rek.Buya mdaFe rahna k,e vke fzgi bima kaml ar biliyorvebe ste
yaz abiliyor sam,t abiiol arakda hak kya larda ni tib are nbunl arnha z
rli indeol duum
syl ene bilir
.
10ya mdai lkokul ubi tirdikt ens onr a,ha ya tmda okne ml ibi rye riol anba ba mZa fe r
an
Ta nrkor urt ara fnda n talya nLi se sineba la t
ldm.10ya mda n18ya maka da rol ans ekiz
ylta l
ya nLi se sindege ir
di m.Bul is edeokuma kba n a talya nc a,La ti
nc eveFr anszc agi bi
yaba nc di leha ki mi ye tika za nd r m ol ma n nya n sra,Tr kokul la r
ndaokut ula ns a mas apan
mz i
kde rsi
nde ndekur tard." Ta nr kor ur"s oya d nnt e ce l
lisibi rke redeor adaor taya kt.
Ge ri talya nLi ses indemz ikde rs iokuma dk,a mabus rei i
ndemz ikl eilgi lenme ye
deva me diyor ,s re klibe s t
ele rya p yorve arks yl y ordum.
Si zini i
n1 4ya nz age linc eyeka da r
kidne mbi rha yl ine mt ayorol ma l.T pk bni
Sinagi bi." l
ima d nane r endi ys em,17ya maka darr e ndi m"di yor bniSi nada .
Eve t,buya age linc e yeka da rokuld ndai yibi re itimge irdimdi ye bilirim.z ellikle
baba m nveMni rNur ettinSe luk' unr e ncisiol ana mc am nye ti
me mde okbyk
katkla roldu.Amc a mda h a3- 3,5ya mda yke nba nakl sikle rie zbe rlet
me yeba lam t.Va kit
olsadas izeba ba mZa fer anTa nnko- rur'ua nlatabs e m.oc ukl ar,Al lahve rgi sika biliye tl
erin
ebe veynit arafinda ni lenmi ol duur nl erdir.Al la hve rgisika bi li
ye tl
e riebe ve ynve rme z.
"Al lahve rgisi"de ni ldii negr e ,Al lahve riyorde me ktir.Amabuka biliye t
ler ini l
e nmet ar
z
,
gn na ka rlma s,a il
e ninve rdi ie i timt ar zyl ai lgilidir.8ya mdai dim.Anne mi n
altCi ba liTt nFa brika s
nda ,k sma mi rir a hme tliNe yz e nSl eyma nEr gune r,
fabrika n nloka nta snda kis ahne del eye me kl erinde ns onr amz ik alma s ya pa rm .
Anne m,muha s ebeme mur u.Sl eyma nBe y'e:" Be nim8ya ndabi rol umva r.Mus ikye
me rakl .a rks yl yor .Ge tirse mbi rdi nle rmi s
i ni z?"di yer ic adabul unmu .Sl e yma nBe y
de" Ge tiri
ndebi rdi nl eye lim"de mi k rma ma ki in. kiha ftas onr aa nne mbe niSl eyma n
Ergune r'egt r d.Ra hme tlioba s ba ritons esiyle" Okuba ka lme vladmnebi liyors an"de di.
Be n" b-ut bi lebu e bha ne mec n nge liyof uokuma yaba lad m.Ra hme tli ard ,ba lad
gz lerinde ni plikgi biya lara kma ya .Al dbe nikuc a na ,pt ,
TRKMUS K STAR H/229
sevdi .Anne mede" Ama nAda l
e tHa nm, okka bi liyetli.Neol urb raktrma yn,de rsa l
d r
n"
diye s rarlata vs i
ye debul undu.
Ta mbuya la rdaSl eyma nEr gune rgi bibi ri ns a ni leka rla ma kdahe rmz isye nena sip
olma zhe r
ha lde ..
Al la h'a krbyl ebi r ans mol du.Ta bi i14ya mage linc eyeka dar,10ya mda yke n
Ta kfurGl eryza dl Er me ni '
ni nr adyoma a za snda ze lbi rpl a kdol dur duumu,Ye sa ri
As mAr soygi bidne mi nbykbe ste ci
le rinde nbi riylet an t
mveonake ndie se rini
eks i
ks izokuduumuvebube stec ini nt akdi rinika za nd mdabe lir
tme l
iyi m.Ye sariAs m
Ar soyi l
ebuy ataba laya ndos tluumuz ,onunmr n ns onunaka da rs rd.oki ltifatlar
n,
tevikl erinigr dm.
Be nimi leride kiudmus ikmivebe stec i
liimiha z rlaya ni kit e me luns urkl s ike de biya t- yani
ii
r-ves ese i timi dir .
Ede biyat,kl sikTr kmus iksininda ya nd t eme lka yna kl arda nbi rige r
ekte n.z e
lliklea r
uz
vemus i
ki liki sinina s la klyor sunuz ?
Mj datGe z enSa na tMe rke z f'
ndebi rs r eve rdii mbe de rstenbi rinina dMus ik
Ede biyati di.Bude rsini indemus ikus l l
e riilea ruzve zinl eria rasnda kiya kni l
i
ki yi
anlat
y ordum.Or adabe ste k rn okf a zlas eme ans yok.Me se l
be llibi r"ave z ni"i le
yazlm ol anbi r iirinbe s telene bi l
e c eive yadr tus lva rvebunl arda nbi rta ne si,yz de
60ve yayz de45gi bibykbi ror a nlakul lanlm .Ame rika 'dai ke n800s z le s erz e r
inde
arat
rmaya pm tm.Bunl arnve z inle rineveus lle rineba kt m.Me se l"Fa i
latn"i le
yazlm bi r iir,yz de45A rAks akus l i lebe stele nmi .Sonr ayz de30Cur c unaus l
ile
,De vrihindii leveMs emme nus li lebe st
e lenmi .Bi rYr ks e ma iilea sla
bestelenme mi .Be nim14ya mdai ke nbe steledi imv ei lks z lbe ste mol an" i- yan- imrg-
idilz lf-ipe r ia mnda d r"a dl Fuz l i'
yea itgf te,Fa i
latnbi rFa iln'dur .Be nbunuoya
ta
De vrihindius l i lebe ste leme yid ne bi lec ekka da rs al ame debs e zgile r
leye timi im.
1952y l
nda n,c iddibi ra me liya ti inAme rika 'yag itti
i niz1989y lmaka da r
ki37y l
ii
nde152be s teya ptn z.Ame r
ika 'daka ld nzi kiy l
dadat am117e serbe s t
ele diniz .Bu
bereke ti
ns ebe bine ydis iz ce ?
Va t
a nha s r
e tivehuz ur .Te leviz yonyok,t elefont raf iiyok.Di ya l
izegi denbi rha s tannmo ral
knt sva r.Buha l
e t-ir uhi yei er isi
nde kii ns ani in,s na c akbi ri lti
ca g h,bi rme lce'
laz
m. Odamus ikol du.e vr eve artlardade i t
i.Me selai l
ahi lerinhe ps iAme r i
ka '
da
bestelendi .
e vr enizlebi rlikteyr ei nizdede i mi a nla l
a n. Be ste k rl
nnea nl amage ldii ni
sorma ki stiyor ums ize.A km drbe s t
e k rnka yna -
Ee rbi zimd m z da ,nc emi z deves onr am z da ;nc emi z dehe rz a ma nme vcutol mu ,
sonram z dahe rz a ma nme vc utol ac akbi rba ka lemi nva rlna
230/TRKMUS K STAR H
inanyor sak,- bupos tul ayikoyma kz or unda y m, nk s yl e yec eimhe re ybunun
parante zinegi re r,i nanm yor sa kz a tenoz ama nhe rke sm n s zol ur,- ahs ite rci
hl er i
yle- tabi
i
budabi rna sipt ir,l tf-ui lahi dir-a madnye vbi rtakmc az i
bea l
anl arnbi rpa r
abi rt arafa
brakpz erinde alt,ke ndi sini" ve rgi li
"hi sse t
ti i
,e nf az l
ai lgisini e ke nbi rkonu
zerindede rinl eme kc e sa retinigs te reni nsa nlara ," Ma de mkii stedin,ma de mkis evdi nve
derinletin,oha ldea lba ka lm"di yebr lemde ngnde rile nme sa j
la rdr,be stek rdabunl a
r
kayde de nki idi r.Ya nike ndi sines evi ye siylemt e na sipol a nn ,gnde r
ilenme sajla r
- bus es
dalgala r
ekl indeol ur ,e de bol ur ,ma ne vol ur-ka yde de nki iol ma kt aniba re t
tir.Ade t
abi r
kalemdi r.Ka lemit utane li s e,ba kas dr.Ve yaka lemis ent ut uyor san,onunl as anabi r
yazdra nva rdr .Ke ndi mde nbi liyor um,be nimnot a ya zmms ve ddeya zarke nda higz e l
dir.
AmaBa ya tiAr aba nMe vl evAyi ni ninnot asngr s enba naya ktrama z ," Bus iz inya z
nz
m ?"de rsin.oks r atliya z l
m ,Na sre ddi nHoc a '
n nme ktubuyl aBa dat'agi tme simi sa
li,
sadeceya za n nokuyupa nl a ya bilec eibi rt rs tenogi bibi rya z.Bununs e bebides r'a t
ti
r.
Sr '
atins ebe bine ydi ?
Bi risi
ni ndi kt ee ttiibi rme tnia rya za bilirmi sin?Ya za ma zsn.nkka rrsn.Bi r
eyi
karma ya y mdi yes r atliya za rsn.Be nkiha ya tmdada hanc ede ilMe vl ev yi ni,bunun
hazrlayc
la rol a nna a t,dur ak,t e vih, u- gulha ttai lahigi bif or mla rdae se rya pma mbi r
insanm.De vr -ike b rus lndee serbe ste leme mi bi rins anol duumha l
de ,buus l l
edr t
hane l
ibi rpe re vi ,ya rms a attedr tha ms i
yl ena slya zabi l
irdi m?Te kkee i ti
mivet erbiyesi
grmbi riol s am,bunl a rya zma kkol a yol urdu.Amabe nka lemie limea lpbe s me l
eyi
ekinc e,bir de nnot alardkl me yeba lad .
Bi rka lemol dunuzoa nda .
D nme yebi le fi
rs atol ma d.Hi bi rdz e lt
meyokt uroe s erde .Ne yidz eltece ks i
n?Sa dece
sylene niya zyor sun.Be nbunaoka da r oki na nd mki ,ba lama sylabi tme siade t
abi roldu,
akt gi tti.Bur a da nbe ste k rnt ar i
f inege lme ki st iyor um:Ma lmdurki ,s es ir et
e nme rke z,
evi mi z de kir a dyoc i
ha z de ildi r.Ra dyoc iha zbi ra lcd r.Se sinr etil
di ime rke z ,ra dyo
stdyos udur ;onunve ricilerinde n k p,bi z ima lcla rm zage lir.Bi z i
ma l
c mz ngc ne
ka da ryks eks e,bi zdeoya y moka da ri yia lrz .ns a nnka lbini ni inde ,i ma mGa za li
ni n
"Si va du' l-ka lb"de di ibi rs iya hnokt ava rd r.19.yz y ls onundabi rAl ma nvebi rJ apon
ka rdiyol og,( Al ma nna dAs ofJ apon' una dTa va ra)bus iya hnokt ayke fe t
mi ler .Bus i
yah
nokt a n na d naka rdiyol oj i
de" As of -Ta var adm"de ni yor .Be ni mi na nc magr ei lahi
me sajla rbe ynede i l
,bur ayage lir.nkbe yin, eyt an nme s ke nidir.Bt nkt l kl eri
be yni mi z ler e tiriz,ka lbi mi zlede i l.Vebt ngz e lme sa jlarka lbimi zege li
r,be yni mi ze
de il.Ka lbimi z de kibt ns inirle r,os iya hnokt a da nba la r.Bus iya hbe ne ina lc gc ne
ka da ryks eks e,
TRKMUS K STAR H/231
sema vime sa jlaroka da rg la lrz .Be ethove n,Ba c h,Moz a rt
,I tr,De de ,Me -r aggi bi
d hile rka lple rinde kibus iya hbe ne i okg l
ol an,gnde rile nme saj
la rda oki yi
ka yde de bilmegc nes a hipi nsa nla rd .Bu" i
la hime s ajlaryks e kka yde de bilmegc nes ahi
p
insa nla rc ai ste rbe ste k rde ,is t
e r a irde ,is ters a na tvei li
ma da mde ,iste rmi ma rlkde h sde,
nede rsend e,a ynki idir .Bi r" yks ekg tea lc sol anka yde dic i
" diro.
Sa na t nnbi r" ke ma lnokt as"ol s age re k." As lndabe nbi rka lemi m,be nbi rf
r ay m.
Be ni mya p t mz anne ttiini zbue se ringe r eks a hibiAl lah' t
r.Be ns a
de cebi rva stay m"
diye bi lme k,s a na tt
ake ma lnokt a snae rime kol s age rek.BunuDe deEf e ndides yl yor ,I t
r
des yl yor ,Ba c h'das yl yor ,Hol la nda lr es samVa nGoghdas yl yor .De me kkibubi r
ke ma lnokt a ss ana t i in.
Ra hme tliEkr e mAmc a( Ekr e mHa kkiAyve r di ),be ni" K tip,ge lbur aya "diye arrd.
ununi in:Ba ya tiAr a ba nMe vl evi yini mPa ris 't
ea ltnma da lyaka zannc a,Ahme tKa bakl
hoc a m z ,Te rc ma nGa z etesinde ki" GnI "k esinde" Ci nu enTa nr kor ur'
una slte brik
ede yi m"di yebi rya zya zm .Bununz erinebe niT rkEde biya t'
ndaml a kata a rd l
a r
.
Ml aka ts ras ndaa z mda nbi rbe yi tikdkl d:" Yokt urbe nima slaiseda hli
m/Be ns ade c
e
birk tib- iva hyi m. "Ta biibur ada kiva hiyke l
i me si," da hlim"i leka fiyeol sundi ye .Yoks a-
h -va hi yge ldi inika stetmi yor um.Bubi ri l
ha md r.Ekr e mAmc ar ahme tl
i,onu ok
be e nmi ," Ge lba ka l
mk tipbur a ya ,s enibi rpe yim.De me ks enk ti
ps in"de rdi .Be nde
"Ef endi mbe ni mya zmbi r
a zgz eldi r,onuni inba naya z dryor la r"de rdi m. fa de eklim
akaa ma ,ina nc mbu.Be ste ninna slya p ld ni z ahe diyor dum.Ka l
emie linea lrs
n,
be sme leyi e ke rs in,bi rdeba ka r snkioka lemgi di yor .
Ka lemih e re linea lana" Ha ydiya zba ka lm"de rle rmi ?Di ye l
imki" Ha ydiya z "de diler.
Ac a baonudi y e nki m?Si ze" Fe naFi llah"nokt as ndabyl ebi ri l
ha mge liyorveya zyor ,
be steliyoro lma l snz .e ytanha ngide likte ns z yori e ri
ye ?
Be nbe steya pma kve yaya zya zma kkonus undaya pt kl arma , eytan npe kmda ha le
ede bi ldii nid nmyor um.Zi rabununt e dbi rininc ede na lyor um.nc eha lisane
niye tle niyor um.Bi rMs lma ni inha l
is a
neni ye t
le nme ni nma na s,nc ea bde st
tir...Ya ni
arnma k,t e mi z lenme k. ..
Eve t
,s onr abi r krni ya z
d r.Onda ns onr ae lle rinia pni ya ze tme ktir.Za tens en
zrhla n yor sun,t e hize di yo rsunke ndi ni .Euz be sme le yini ye eki yoruz ?" Euz "z rhn
giydi i nz ama n," Ta la nm ,l ane tle nmi e yta nda nYa rab- bis anas nrm,neol urbe ni
kor u"di ye ya lva rd nz ama n,os nd nAl lahs enime l'n e ytan ne lineb rakrma r
tk?
nc es inde okha lisanebi rni ye tve okha lisanebi rni yazva rd r.Ni yetol ma zsahi bir ey
olma z .Amani ye tina rka snda nni ya zge lme z se ,yi nebi r eyol ma z.Ni ye tini ,oni ye t
ec evap
ve rec ekol a nma ka mani yaze tme lisin.Ya nidi le k e .Di l
e k egi tme de n,a vuc unuya lars
n.
232/TRKMUS K STAR H
Budi lek eyehe rz ama nc e va pge lirmi ?
Ni ye tinveni ya znha lisanevei st ene nkur a l
la rauyg uni s e,di lek e ngz e l
,dor uvet emi z
birka daya zlm sage l
ir.Be nimha ya t
mdahi ge ri e vr i
l-me di inis yl eye bili
rim.Bu
sade cebe nimi inde i l,hul s -ika lpi leya zlandi lek e l
e rint mi inge erlidir.
Ve ri
lenc eva pl arnda okgz elol duu,e s erl
e ri
ni zde na nla
lyor .Gz eldi l
ek eyegz e
l
ceva p..
.
Es tafurul l
a h." Es erle ri
n"de me ," ya z dkl arn"de .Bi z lerdez a tenke ndi mi zAl lah'
n
eseriyiz.Bi zde n ka n eyl er,oe se rink c k,mi kro skobi kya ns ma lard r.Pe ncerede ns
zan
k kbi r
khuz me s igi bi ekl e,k da ,r enge ,c ama ,ta a ,mi ma riye ,ka leme ,mz i
ka l e
ti
ne
k kbi rerya ns ma sdr.
Eve tha klsn z .Bi z l
e ronune ser iyi z.Bi zde n ka nve" Be nime se rim"de diimi z eylerde
aslndaonune se ri.
Amabi zke lime leriby ttmz ,oke li
me lerie sa ss ahi binede i ldeke ndi mize
yak t
rma ys e vdi i mi zi inbyl eol uyor .
Ef endi m,s iz inlekonu ulac akves iz de nr eni l
e cekda ha ok eyva rbi z leriin.Anc ak
takdire de r
s i
ni zki ,buka da rs nrls a yf ala rdahe r-eyikonu ma kmmknol a myor .
Bugz e lkonu mai ins izet e ekkre der ,be st
e cil
iktebi r45y lada hae rime niziAl lah'tan
niya zede riz.
KAYNAKLAR
AI CAhme ta hi n,1997," Avr upaveTr k- slmMe de ni ye tindeMZ KLETEDAVTa r
ih
Ge lii
miveUygul a ma la r";zEi timBa s mYa ynDa t
mLt d.t i
,Konya .
AKAhme ta hi n,1993," ///.Se l
imHa ya tveEs e r
leri"Ba slma m ,Konya .
AI CAhme ta hi n,1993," Ta nbur Al iEf e ndi "Ba slma m ,Konya .
AI CAhme ta hi n,1996," Tr kSa zMus iksindeSs le meveUd inGe le ne kselIc r
Ynt eml e r
i"Ba slma m ,Konya .
AI CAhme ta hi n-Pr of .ERGANM.Sa lih," Ana dol uTr kl e r
iveMus iki s ti
kba li
mi z"
e viriveTa hl il,(M.R.Ga zimi ha l'ina yna dlOs ma nl caya z le ser i
)He nzba s
lma d.
AI CAhme ta hi n-Pr of .ERGANM.Sa lih," Me ma lik- ia rki ye'yeBi rSe -ya hat-iMus ikye
"
(Ra ufYe ktaBe y' inOs ma nl
c a'da nya pla n eviri-tahlil- inc ele me )Ma kale ,Mus i
kMe cmua s,
No:447,i stanbul .
AKI NCILa i
kKa r abe y,1963," Ga rpl Gz yleTr kMus iks i",Doa nGne Ya ynlarno:
12,S ralarMa tba as
, stanbul .
AKSOYM.- SK TS. ,1962," Evl iyae lebiSe ya ha tname si'
nde nEnGz elSe me ler",Ta n
Ma tba as,stanbul .
AI CSTSa dunKe ma l,1967," 500Y ll
kTr kMus iksiAnt oloj isi",Tr ki yeYa ynevi ,
stanbul .
AI CSTSa dunKe ma l,1990," Mz isye nOs ma nou llar" , nte rba nkYa y nla r
,stanbul .
AI CDOUOnur ,1990," Le mi At lVeEs e rl
e ri
" ,Kl trBa ka nl Ya ynl arNo1247,Anka ra.
AI CDOUOnur ,1990," UdNe vr e sBe y" ,Kl trBa ka nlYa y nl arNo1251,Anka ra.
AI CDOUOnur ,1991," Na yOs ma nDe deveRa bt-Ta bi rat-Mus i
kf , zmi r.
ALUFI C ,1 991,e vi ren:Mua mme rUl ude mir," Me cma -iS z- uSz " ,z mi r.
234/TRKMUS K STAR H
ARELH.Sa de ddi n,1969," Tr kMus iks iKi mi ndir",Mi llEi timBa s
me vi ,stanbul.
ATAMANSa diYa ve r,1991," At at r kveTr kMus iksi" ,Kl trBa lka nh- Ya ynlarNo :
1291,Anka ra .
BARDAKIMur at,1986," Ma ra ga lAbdl ka dir "
,Pa nYa y nc l
kNo:3, s tanbul.
BEHARCe m,1987," Kl sikTr kMus ik siz erineDe ne me le r
" ,Ba l amYa ynl
a rNo:9,
stanbul .
BEHARCe m,1993," Za ma n,Me ka n,Mz ik-Kl sikTr kMus iks indeEi tim( Me k) cr
a-
Akt arm" ,Af aYa y nla rNo:245, st anbul .
BEHARCe m,1990," Al iUf kveMe zmur l
a r",Pa nYa ync l
k, stanbul .
BOZKURTDr .Ne bi ,1997," Ha dist eFol kl orEl e
nc e ",Ma r.ni .lahi ya tFa k.Va kf
Ya ynlar
Nu.138, stanbul .
BUDAKOgnAt i
lla,2000," Tr kMz iini nKke ni-Ge l
iimi( De ne me )"Kl trBa kanl

Ya ynlar
/2392,Anka ra.
ET NKAYAYa l

n,1995," hv n- Sa f'daMz ikD nc esi" , nsanYa ynla r
no:107,
st
a nbul.
IPANYa rd.Do .Dr .Mus tafa ,1999," Gf te nc ele me si",S. U.De vletKonSe r
va tua r
Ya ynlar
:1,Tr kSa na tMz i iYa y nla r:1,Konya .
IPANYa rd.Do .Dr .Mus tafa ,2000," De rviAvnGf tevei i rMe cmua s",TC.Konya l
Va lil
iilKl trMdr lYa ynlar:24,Konya .
DEVELL OLUFe rit,1982," Os ma nl ca-Tr k eAns iklope di kSz lk",DouLt d.t i.
,
Anka ra.
D NERNa hid,1981," Mus ik ninTe da vi deKul lan l
ma s"Sa na tveKl trdeKKc .-lsay.
2Ku akOf se t,stanbul .
DURANTWi ll,"slmMe de ni ye t
i"Te rc ma n1001Te me lEs e r- stanbul .
ED BOLUBa kiSha ,1962," nl Tr kBe st
e k rlar",AkKi t
a be vi,stanbul .
EL Nkr ( Ha zrlaya n),2000," Al iUf kMe cma -iSa z--Sz "TC.Kl trBa ka nh /
270-
9,Anka r
a .
ERGANDo .M.Sa lih,1994," Tr kiyeMz ikBi bli y
ogr afyas
"1929- 1993,Kuz uc ularOf set
,
Konya .
ERGANPr of .M.Sa l i
h,1986," Zbde -iMa ka l
e- ilm- iMus ik"( Ba slma -m),Konya .
TRKMUS K STAR H/235
ERG NNi ha t,1999," YldzSa rayndaMz ik,Abdl ha mi tIIDne mi "Kl trBa ka nl
/2267,Anka ra .
ERGUNSa de ddi nNz het, 1942," Tr kMus iksiAnt ol ojisi",Di nEs erler1.c il
t., stanbul.
EUGEN APope s
cu- Jude t
z ,2000,( e v.Se lukAl imda r)" Pre nsDi mi t
-rieCa ntemi r",Pa n
Ya yncl
k, s tanbul .
EUGEN APope s
cu- Jude tz,1998,( e v.Bl entAks oy)" Tr kMus ikKl t
rnnAnl a mlar
",
PanYa ynla r, st
anbul .
EZGSuphi ," Na zarveAme lTr kMus iksi"1- 2-3-4.c il
tler- sta nbul .
FANTONCha r l
es,1987,( e v.Ce mBe ha r)" 18.Yz y ldaTr kMz i
i";Pa nYa y nc l
k,
st
a nbul.
FRB ,1990,( e v.Pr of .Dr .Ahme tAt e)" hs 'l-Ul m( liml e rinSa ym )"M. E. B.
Ya ynlar
, sta nbul.
GAZ M HALM.Ra gp,1939," Tr ki ye -Avr upaMus ikMna sebe tl
eri",1.c ilt
.1600- 1875
NumuneMa tba as
,s t
a nbul .
GAZ M HALM.Ra gp,1937," Ba lka nl ardaMus ikHa reke tleri",NumuneMa t
ba a s
,
st
a nbul.
GAZ M HALM.Ra gp,1947," Konya 'daMus ikf,Ul usBa s
me vi ,Anka ra.
GAZ M HALM.Ra gp,1958," As yaveAna dol uKa yna klarndaI kl"DouLt d.t i.
Ma tba a
s,Se sveTe lYa ynlar ,Anka r a.
GED KLPr of .Dr.Ne cati
,1999," Bi lims e l
lii nMe rcei ndeGe le ne kselMus ikl
e rimi zve
Sorunl ar
"( Bi ldi r
iveMa ka le
le r)Egeni .Ba sme vi, zmi r.
GREBENEBe kir
,1978," Mz i kleTe da vi "Sa ne mMa t
ba as
,Anka ra.
GVENRa hmiOr u ,1993," Tr kMus ikTa rihiveTr kTe da viMus i
ksi"Me tinl er
Ma tba a
cl
kLt d.t i.
, stanbul .
HALI CIFe yz i,1986," TrkMus i
ksini nDn,Bugn,Ya rn"( Bi l
di r
iler)Se vinMa t
baas
,
Anka ra.
NAL bnl e mi nMa hmutKe ma l,1958," HoSa d "( SonAs rTr kMus ikiinasla r)Ma ar
if
Ba smevi, sta nbul.
KALAYC OGLURa hmi ," Tr kMus iks iBe s tek rlarKl liyat",( lgil
ic il
tvef asikl l
e r)
s
tanbul
KANTEM ROLUDi mi trie,1976,( e v.Ya l
nTur a )"Ki tb- lm' l-Ms i
kAl aVe chi'
l
Hurufat"c ilt.1f as .1,T pkBa sm- Tr ans krips i-yon- Te r
cme ,Ye nilikBa sme vi,Tur a
Yaynlar,s t
a nbul .
236/TRKMUS K STAR H
KIRKLI KIOs ma n,2000," Ca mi '
lEl ha n'da kie dMa ka mla r"Ya ynl anma m Yks ek
LisansTe zi
, .T..Sos ya lBi limle rEns t
its , sta nbu l.
GELBa hae ddin,1991," Tr kKl trTa r i
hineGi ri
" ,Cilt.VI IL,I X.Kl t
rBa ka nl
Yaynlar,Anka ra .
ZALPM.Na zmi ,1986," Tr kMus iksiTa rihi( De rleme )"1.ve2.c iltlerTRTMz ik
DairesiBa ka nlYa y nNo:34,Anka r
a .
Z MM.Sa dre ddi n,1989," Hz
rBi nAbdul lahveKi t
a b'l-Edva r"( Yks ekLi s ansTe zi
)
Ma r
ma rani .Sos ya lBi liml erEns t.
, stanbul .
ZTUNAY lma z,1976," Tr kMus iks iAns iklope dis i
"1.c ,II.c .1.K smI I.c .2.K sm,
MilliEi ti
mBa sme vi, stanbul .
ZTUNAY lma z,1986," Ha cAr ifBe j",Kl trveTur izmBa ka nlYa ynl
a rNo:698,
Anka r
a .
ZTUNAY lma z,1987," Itr",Kl trveTur iz mBa k anlYa ynlar no:81,Anka r
a.
ZTUNAY lma z,1987," De deEf e
ndi "Kl trveTu r i
zmBa ka nlYa ynlarNo:811,
Anka r
a .
ZTUNAY lma z,1987," Tr kMus iks iTe kni kveTa ri
h" ,Ke ntBa s
me vi-stanbul .
RONAMus tafa,1970," 50Y ll
kTr kMus iks i
" ,lave li3.Ba sk,Tr kiyeBa sme vi.
SANALHa yda r,1964," Me hterMus i
k si",Mi lliEi timBa s
me vi,s t
a nbul .
SAYAhme t, 1991," Mz ikAns iklope di si"1,2,3,4. c i
lt
le r,Oda kOf set,Anka ra.
SAYGUNAhme tAdna n" At a t
rkveMus ik,Onunl aBi rlikte,Onda nSonr a",Aj ans -Trk
Ma t
ba as,Anka ra.
SZERVur a l,1964," Mz ikveMz isye nl erAns iklope disi",Ta nGa ze t
e siveMa t baas-
s
tanbul
ARDAR t,1989," Buhur
za deMus tafaI triEf e ndi"Kl trBa ka nlYa y nla r
1110,
Anka r
a .
TANRI KORURCi nu en,1998," Mz ikKi ml iimi zz erineD nc eler",tke nNe ri
yat
A..,stanbul .
TATLI YAYMa kbul e ,1965," Ha yda rTa tl
ya y" ,Ba haMa tbaa s,stanbul .TURAYa l
n,
1988," Tr kMus iks ininMe se lel
e ri
",Pa nYa ynl arNo:7, s
tanbul .
TRKMUS K STAR H/237
TURAYa ln,1992," Na srAbdl b kiDe de'ni nTe dk k-Ta hki k( Ar atrmaveGe rei
Arat
rma )",Kbi limDi zisi:1,Tur aYa ynla r, stanbul .
ULUDASl eyma n,1976," sl
mA snda nMus ikveSe m ", rfanMa tbaas,st a
nbul .
UYGUNYa rd.Do .Dr .Me hme tNur i,1999," Sa f i
yddi nAbdl mmi nUr mevveKi tab'
l-
Edv r
'
" ,Kubbe a ltNe riyat,stanbul .
ZEYDANCor ci,1976," slmMe deni ye tiTa rihi ",2. ve5.c i
ltler, da lNe r
iya t, s
tanbul.