TRKMUS K S

Franszcada ne vi re
n:Or hanNa suhi olu
NDEK LER
TAR HEVETENK T
I. Ba t
Mus ikis iveDouMus ikis i..
...
..
...
17
II. DouMus ikisiDe nil
inc eNeAnl almald
r?...
.19
III
. e itl
iDouMi ll
et
le r
ininMus ikil
e r
iAr as
nda
BirNa zar
iyeFa rkVa rM dr?.
.....
......
24
IV. DouveBa tiMus i
kileriAr a sndaGe rekten
BirFa rkVa rM d r?.
..
.28
V. Mus ikininMe neiz erindeDoul ula
nnFi kirl
e r
i
-Tarihesi-BuSa na t
nM terekMe neiz eri
ndeBa zFiki
rl
er.
.43
VI.Tr klerdeMus ikiTarihineBi rBa k..
..
47
VII.Tr klerinKe ndiMus ikiNa za riye l
eriHa kknda
Bilgileri
ninBugnkDur umu. ...54
TRKMUS K S NNB RNAZAR YESZER NEKI SADENEME
GR
I.Tr kDi zi
s i
..
...
.57
II. Ci ns..
..59
III
. Dr tlnnveBe li
ninUyu m e ki
l l
eri
..
63
IV. Tr kMa ka ml ar
nnTe e kkl ....
..
...
..
.66
V.Tr kMa kaml arnnTatbika t
...
......
...
.68
VI. Tr klerinMus i
kiAle t
leri.
.....
......
..
...
..
84
VII.Tr kMus ikis i
ninUs uleri..
...
....
.....
..
...
95
VIII.DouMa ka ml a
rn
nAr moni zeEdi lmesi..
..
..
.134
TRKMUS K S
EV REN N NSZ
ParisKons erva tuva r
pr of es rle rinde nALBERTLAVI GNAC' nkur uc us u
olduuEnc ylo- pe diel edaMus iquee tDi c t
ionn a i
reduCons erva toi re( Mus iki
Ans ikl ope dis iveKons e rva tuva rLga tii siml idnya cat a nnm a nsikl opedi nin
1922ba sml bi rincik smHi stoi redel aMus i-que( Mus ikiTa rihi )ba l
n
tama kt ave25l ke ninmus iki siha kk ndage ni bi lgive rme kt e di r.
Bua ns iklope dini n2945- 3064s ayf a lara ra s
nda kiTur qui eba lkl bl m
Tr kmus iki sinins onyz y lda kibykbi lginl
e rinde nRa ufYe kt aBe yme rhum
tarafnda n1913' deFr ans zc aol ara kya z lm t
r.Tr kmus ikisini nneol duunu
il
mol a rakBa t'
yaa nla tanbubl mba l
ba
nabi re serhvi ye tinde dir.
Bue se rva s
t asyl aTr kmus ikis ininbyl em himbi ra ns iklope dideye ralma s
vebun udaRa ufYe kt aBe y' inya z m bul unma s
,onunmi llhudut lard na
taank yme tvee hl i
ye tinina kbi rde lilidi r.
Frans z caya z
la nbuk yme tlie ser inTr k esime vc utol ma di inmus i
ki
lemi mi z et er cme sinis unma k ere fina iz ahs mana s ipol du.Anc akbu
erefia z izdos tumvede e r lia rka da m,Mus i
kiMe c mua ss ahi biveTr k
mus iki sininl aykol duume vki i
nimda fa aiinda imaga yr e
ts a rfe de nEt em
Ruhingri l
epa ylama yveke ndi s inet eekkr bi rva z i
febi liyor um.
nkRa ufYe ktaBe y 'inbyl ebi re s e rini nuz uns ene ler dire lea lnma yp
de t
aunut ul duunug rere k okz nt duya nveTr k eye e vr i
lme siiin
sr
a rlvede va ml t e vikl er i
yl ebe nibui es evke de nodur .
Ra ufYe ktaBe y'i ahs ent a n ma kba ht iya rl
na ,onunha ya t
n ns onde ml er i
benim oc ukl ukde vre met esa dfe t
tiii ine r
i eme dim.Sonr a larTr k
mus iki siyle ciza nei lgile nme yeba la d kta nitiba r
e nke ndi si
ni nbus aha daki
kyme tvee hliye tininneka da rbykol duunui dra ke tti
m.Es erle rini,ma ka le
leri
niokudum.Ge rekmus iki lemi nde ,ge rekseuz uns e ne lerbul unduu
Ba bli'de kigr e vindeonuya k nda nt a n m ol a nlar danha kk nda ok ey
dinledi mve unaka niol dumki ,Ra ufYe ktaBe ye inea zr astla na nbi r ahs iyet
sahibi dir.He rha liyle,s tnva sfl aryl at a mbi re ski stanbulbe ye fe ndisive
mus ikis aha sndadabykbi ra lim,i c ra k rvebe ste krol a rakha ya t
n
srdr m tr .
Te rcme yeba la dkta ni tiba renonunFr a ns
zca y oki yibi l
di ini ,e ser i
nya zl

tarz
nda nde r ha la nlad m.nk bi rFr a ns zdake ndil isa nnaa nc akbuka dar
hakimol abi lirdi.Ee rb ue s erbi rFr a ns z '
ni nc eleme sinde nvedz eltme sinde n
ge me mi se,Ra ufYe kt aBe ymus ikis aha snda kis tadl nFr a ns zca dada
gs t
e rmi veBa t' yayne likbue se riyl eTr k' nyz na a rtm t
r.Za i en
haya thi k ye s i
nde ndea nl yor uzki ,Me kt eb- iLi san'aka ydol ara k oki yi
derec edeFr ans zc ar e nmi vebur aydabi tirmi tir
.Ode vir deya ba ncdi l
re ne nTr kl er i
ns ays nn oka zol duunugznndet uta rsa k,Ra ufYe kta
Be ybi ristisnat e kile de rek a hs iye t
i nibur adadags termi ,byl ebi re seri
Frans z caya z aca kkudr e tes ahi pol mu tur .
Onuni lmkudr e ti,es erin eitliye rle rindet an nm Ba tl
mz i
kol ogl arn
Tr kmus ikis iz erindei le r
is rdkl erifiki rlerivei ddi alare lea lpz e lli
kl e
bunl ara r
a sndabul una nBour ga ul t-Duc oudr ayveFe tis'
ena s lbykbi rvukuf l
a
vea s lahi ss de il,fa ka tilmc eva pl arve rmi ol ma sylaa k agr lme ktedir.
He rme yve lia a caa tla nt al
a rmi sa li
,Ra ufYe ktaBe y'eka r onunTr k
mus i
ki sinde kiumma nka da rbi lgisiya nndabi rnokt abi leol a ma ya ca kki iler
tara fnda ns z det enki tle r,ha t
tma a l
ese fha ks zisnatla riler is rl m tr.
Me s ela,Mz ikveSa na tHa reke tlerii siml ide rgininuba t-
Ma rt1935t arihli
sa ys
nda" Ra ufYe ktaveEs eri"ba lklveve fat
dol a ysylaya zlm
ma ka leni ns a hibiMa hmutRa g pKs emi ha lolubunl ar danbi ridi r.Pe kt abiidir
ki,byl eya zla rRa ufYe kt aBe y'in annaha lelge t
irme mi ,a ks ineonun
kyme tinibi rde fada haor tayakoymu tur.Di e rtaraftanonunka drinibi l
e nve
ilmkudr e tinive nya z l
a r
aya ba nc ba sndar astl
yor uz .Fr a ns a'daya ynl ana n
LeGui deMus ic alde rgi sindeve fa t
nda ns onr aEuge -neBor re l'i
nka lemea ld
ya z b unla rda nbi ridi r.De me kk i,Ba t
'daonunk yme t
iniba z larm z danda ha
iyibi lenle rva rd.
Es e riTr k eye evir irke ns lubunummknol duuka da rboz ma ma ya
a ltm.Fr ans z-cada kiba z
mus ikit eri
ml erininTr k eka rlkla rnnde i i
k
m n lar
nagr ea nl alabi lecei nidegz de nuz akt utma ma ki ca pe de r
.
Ki ta ptaRa ufYe ktaBe y'i nha ya tnavee se rleri
nea i
tbl mde rleye nMur at
Ba rda k '
ya ,ya ym ni yini ye tvega yretlee l
ea l
pTr kmus ikisinehi z me tte
bul una nPa nYa ync lk'da nde e rl
ige nle rIkGe n erveFe rruhGe ne r'e,
ba ski i
ndet ekni kda n ma nMr itBa laba n-llar'
avee me ige enbt n
ilgililer e okt e ekkre di yor,bubykmus i
kibi lgininihr me tver ahme tl
e
an yor um.
Or ha nNASUH OLUAr alk1985
RAUFYEKTABEYTNHAYATIVEESERLER
Ge ne la da rkMus iki siol anTr k- sl
mM z ii'
ndeI X.- X.yz y llarda
ba la ya nt eor i al
ma la r,XI II.-XV.yz yllarda,Si stemc iOkulme nsupl a rn
n
es erle riylee npa rl
a kdne mi niya ad ktans onra ,1800' lerins onunaka da r,byk
birs ess izliki inegi rer.
XV.veha ttXVI .yz y l
da ns onr a ,teoria l
a nndage ris re kl i a lma
ya p lm veor taya oks aydae se rkonul mu tur.Anc akbunl a r,ye ni
ara trma larol ma ktan oke ski l
e rint ekra r
d rveSi st
e mc iOkuldne mi nde
ve rilene se rl
e rinye rye rkopya s ol ma larnny ansra,hur a fele rvea stroloj igibi
odne mi na n larmdamus ikit eor isiylebi rletirerek,t myl ea mpi r i
ki fa de le
r
ta ya n alma lar ekl indebe lirirler.
Ra ufYe ktaBe y,buga yr ilma k mas onve rerek,mz iinyz yllarboyunc a
ihma l
eur aya ra kunut ulmuya n n,ya nibi li
ms eltarafna ratra n,r e ne nve
Tr kiye 'ninya n sraBa tdnya snadar e t
e nki i
di r.
Ahme dAr ifbe y'le kba lHa nm' mol uol anMe hme dRa uf ,5Muha r r
e m
1288' de( 27Ma rt1871) s t
anbu l'
daAks a ray,Muht esipKa r agzMa ha l
le si'
nde ,
aile sinin imdi stanbulBe l
edi y eSa ray'nno l
duuye rdebul una nkona nda
dnya yage l
di ,8Oc ak1935' tede ,Be ylerbe yi,a ml caCa dde si'
nde kik knde
ld.
Ra ufYe kt aBe y'ins oykt o l
duk age riler egi de r:
Ha rbiyeNe z are tiMe ktub -iSe raske rKa lemibi rinc imme yyi ziol anba ba s
Ahme dAr ifBe y,i l
mi yes n f
nda nMe hme dEmi nEf endi '
ni n,Me hme dEmi n
Efe ndide ,Re is'lkt tabve kiliHs e yinHs nBe y'inol udur .De rg h-
mua l
lka p cba larndanAbdul lahBe y'i
nol uol a nHs eyi nHs nBe y'in
gre vine de niyl e,Ra ufYe ktaBe y'ina ile si,e ski s tanbulmuhi ti
nde
Re islkt tabz de ler eklindea nl
m t
r.
Ka pc ba Abdul lahBe y'inba basi se ,Ye ni e riAa l'nda n11a ba n
1178' de( 3uba t1765)Ka pda n -De rya lage tirilenvebi ry ls onraa zledi len
AaHs eyi nHs nPa a'd r
1
Me hme dRa uf ,3- 4ya larnda yke n,Al emda 'aa il
e c eya planbi rge z i
de ,ya yl
araba n nokununa nne sinings negi rme sis onuc uks zka l r
.Ba ba sAhme d
Ar i
fBe y,Y l
d za dndabi rba k aha nml ae vl e nirveMe hme dRa uf,ke ndis ine
ve ya nne li
ihi s setti
rme ye nY l
dzHa nmt a ra f
nda nbyt l r ken,ye di
yandabul unduus
rada ,bi r i
e kha stal nna rd nda nba ba snda
kaybe dinc e,va siliiniodne m stanbul '
ununt a nnm z engi nle ri
nde n
Altun z - des tleni r.
Simke h ne btid si'
nive15Te mmuz1300' d e( 28Te mmuz1884)Ma hmudi ye
R di ye si'nia liyyl alde rece ylebi tirdikte ns onr a ,13e vva l1301( 6Aus t
os
1884a r amba )gn, de de s
iMe hme dEmi nEf e ndi 'de nge l
e n12bi n500
kuru lukz ea me tinma ndeol ma ma s,ya niha zine yeka lma ma s i inDi va n-
Hma yunKa lemi 'negi rer. l
kgr evi ,k tipy a rdmc l dr.Bua rada ,k k
SaidPa a 'nnFr a ns z
c ar etimii ina m ol duuLi s anMe kt eb-il si
'nede
kaydo lar ak, oki yide rece deFr ansz car e nirvedr ty ls onr adi plomaa lr
.
1894ya z nda ,Ha s anPa aa dndaHa lep' t
egr evl ibi ryne ticit arafnda nki tabet
veya zs n nbe e nilme siz erineHa lep' e ar lrvegi de rsede , okk sabi r
sres onr age ridne r
ek,Di van- Hma yun' da kigr evinede va me de r.Bur ada
hattatlkdar eni rvei caz etlebi rli
kt eke ndi s i
ne" Ye kt a"ma hl asve r ilir
.
Me hme dRa uf ,buma hlasa l
ma snda ns onr a ,s re kliol a rakRa ufYe kt aa dn
kullana ca ktr.
Ra ufYe kt aBe y'inr esmgr evi nde1909y lnaka da rkiyks elme si, u
ekild edi r:
13e vva l1301' de( 6Aus tos1 884a ra mba )Di va n-Hma yunKa lemi 'ne
girer,Re ce b1302' de( Ni san1885)Ka y tl
a rOda s'nana kl edilir,1302
Ra ma za n'n ns onunda( 1885Te m- muz 'uor t as)60kur uma a ba la nr.6
Re bi'ul-e vve l1303' te( 13Ar a
lk1885Pa za r)40kur uz a mya plr
.
Ma a ,27Re bi 'ul-e vvel1305' te( 13Ar a lk1887Sa l
)30,27a ban1306' da( 28
Nis an1889Pa z ar)30,3e vva l1307' de( 23Ma ys1890Cuma? ),2a 'ba n
1308' de( 13Ma rt1891Cuma? )ve1Re bi'ul -evve l1309' da( 5Eki m1891
Paz arte si)25' erkur ua rtt
r
lara k235kur uo lur .21Ce ma ziye levve l1309' da
(23Ar alk1891a ramba )25, 14Ce ma z iye lah r1309' da( 15Oc ak1892Cuma
?)35,14Re ce b1309' da( 13uba t1892Cuma rtes i
)20kur uz amya plr.
Ma a3Muha rrem1310' da( 28Te mmuz189 2Pe r
e mbe )340,24e vva l
1311' de( 30Ni sa n1894Pa z artesi)390kur uol ur .16Ra ma z an1312' de( 13
Ma rt1 885a r
amba )bi nba k a r l
s ivilrtbeol an" slis e"yege t
iril
i r.
Ma a12Zi '
lka ade1312' de( 7Ma y s1895Sa l)400kur u ,13Muha rrem
1315' te( 14Ha ziran1897Pa z artesi )500kur uol ur .Ayny ln4Re ceb'inde
(29Ka sm1897Pa zarte si)Di van- Hma yunKa le miSe r-ms evvi dlii'
ne
getirilir.3a 'ba n'da( 28Ar a lk1897Sa l
)ya r
ba yka rlol anr tbe -i
sani yeni ns
nf -s nsinet erf iede r.Ayl 26Re bi'ul-hr1316' da( 13Eyl l
1898Sa l
)550kur u ,14a 'ban da( 28Ar alk1898a ramba )600kur u ,25
Ce ma ziye la
hr1317' de( 31Eki m1899a r
a mba )640kur uol ur .6Ra ma zan
1317' de( 8Oc ak1900Pa za rtesi)4.r tbeOs m n ,6e vva l1320' de( 6Oc a k
1903Sa l
)4.r t beMe cidni anla ra l
r.Ayl
s rekliol a rakyks e li
r.26
Muha rrem1321' de( 24Ni sa n19 03Cuma )700,29e vva l'
de( 18Oc ak1904
Paz a r
tes i)740,13a '
b an1322' de( 23Eki m1904Pa za r)780,7Muha rrem
1323' te( 14Ma rt1905Sa l
)800 ,6Sa fer'
de( 15Ni s an1905Cuma rtesi)850,
TRKMUS K S
9
10Re bi'ul-hr'da( 14Ha zi r
a n1905a ra mba )900,26Ce ma ziye lhr'da( 28
Aus tos1905Pa zart
e si)1000,10Sa fer1324' t
e( 5Ni san1906Pe r embe )1050
kur uage l
ir
.9Re bi'ul-e vve l'
de( 3Ma ys1906Pe r embe )a lba yka rl
ol an
ikinc irt beden" mt e m yiz"l i
eyks e l
ir.16Re bi'ul-evve l1325' te( 29Ni san
1907Pa zart
e si)1100k ur ua lma yaba lar.2Muha r
rem1326' da( 5uba t1908
a ra mba )ayl
1350kur u ayks e l
til
irvea yngnba k ti
pmua viniol ur,1
Re ce p'teni t
iba rende( 30Te mmuz1908Pe rembe )1400kur ua lma yaba la
r.
Ayny l
n19e vva l'inde( 14Ka s m1908Cuma rtesi)z e rindebul una n
zea me tma a

nae kleni rve1733kur ua lma ska ra rla
t
r
lr.19a '
ba n
1327' de ,de( 5Eyl l190 9Pa za r)
,ka lemde" mme yyi zliege tir
ilirvea yl
2000kur uol ur .
Ra ufYe ktaBe y,B b-l i'
de n,1922y lndaya p lant ens ika tla,Di van-
Hma yunBe ylik iMu a vinii ke n ,e me klie dili
r.Be ylik iise ,nl t arihi
tbnl emi nMa hmudKe ma l(na l)'da ?
Eiveoc ukl ar
Ra ufYe ktaBe y'ina ilesi,s oya dka nununda ns onr aYe ktays oya d na lm lard
r.
EiZe lihaMn' imeYe ktay( 1888- 1970) ,ba bat a rafnda n,L l
eDe vri'ninnl
sadr aza mNe v ehirliDa ma t br a himPa as oyunda ndr.Ba ba sMus tafa
Sr eyyaBe y, brahimAs mBe y' -le ,Sul t
a nAbdl z i
z'ins a raynda n era
edile nFe vridilHa nm' mol u, br a himAs mBe yi se, bra himPa a
torunl arnda n kk-s nde fterda r,yaniba de fterda rya rd mc s Mus taf a
Re idBe y'l
ea sle ndi lsizbi re si
rol anMe hve Ha n m'm oc uudur .
Ze lihaMn' imeYe kta y'na nne si,ya niRa ufYe ktaBe y' i
nka ynva lide siFa tma
Ha n mi se,eskiAyd nva lilerinde nMa ktulAbdul la hPa a'
nmt or unudur .Fa tma
Ha n m'ma i
lesi,uz uny llarNa zilli-Kuyuc akt arafla r
nda ,Abdul la hPa a'da n
kendi ler i
neka lan iftliinge liriylege i
nmi ,k kya taa nne sinika ybe de n
Fa tma ,Abdl me cid'in e hz ade s iBur ha ne ddi nEf endit ara fnda nbyt l m tr.
Ra ufYe ktaBe y'leZe lihaMn' imeHa n m' mdr t oc uudnya yage l
mi tir:
Ce l l
eddi nEmc e dYe kt ay( 1904- 1954) ,Fa tmaLa mi a( 1909- 1916) ,Emi neTa l
ia
Ta n n(1913)veAhme dAr ifYe k tay( 1917- 1984) .Ce l
l
e ddi nEmc e dYe kt ay'n
ol uYa vuzYe kt ay( 19 30)damus ikiyl ei lgile nme kte dir.
Mus ikiHa ya t
Ra ufYe ktaBe y'inmus ikiha ya t,ynde ni nce lenme lidi r.O,nc eTr k
Mz i
kol oj isi
'ninkur uc u su,da has onr abi rbe ste c
iveme vl e vha ne le r
de
ne yz enba ol a ca kdz eydene yi c rac s-d r.
lkhoc as ,Ga lataMe vle vha ne s ie yhiAt auUa hEf endi '
di r( 1842- 1910) .O
dne mdea rtkunut ul muol a nmus ikina z ariya t
ne skika yna kla rdani nc elemi
ola nbuMe vlevie yhi ,t eor iylei lgi li al
ma larn1895' teni tibar enge n
r enc isinea kta rm ,Ra ufYe kt ai se ,da has onr akiy lla
r daya lnz cake ndi
a ba l
aryl ade rinle mi ,DouveBa tl i
te ratr nt aram ,a nc a kke ndis inibu
yol dat e vike de ni lkhoc a snd ahi bi rz a ma nunut ma m vemi nne t
lea nd
At aullahEf endi 'yeFa rs a'da n e vi rdiiMol laCa mi '
nin" mus ikir isalesi" ni
ithafe de re k,bi rr e nc ide nbe kl ene nka di rina sl
ye rinege tirmi t
ir.
Di e rhoc alar da ,mus ikia lan ndaol duk ay ksekki i
le rdir.Ba ha r
iye
Me vlev ha ne sie yhiHs e yinFa hr eddi nDe de( 1854- 1911)veYe nika pe yhi
Ce l l
eddi nEf endi 'yle( 1849- 190 7) a lm ,Ce ma lEf endi( ?- ?)i l
ene y
me ketmi ,Ze k iDe de( 1825- 1897)veBol ahe nkNur iBe y'-de n( 1834- 1910)de
olduk as a la mvez e ng inbi rr epe rtuva re dinmi ti
r .Mz ikol oj i
ni na yr
lma zbi r
pa raso lduunai na nd s esf i
z iikonul arn dada ,nl f izikbi lginiSa lih
Ze k iBe y' -de n( 1864- 19 21)ya rar lanm t
r .
B b- l 'dekir esmgr e vini nya n sra,mus ikia la nndadaba zr e sm
gr evle rdebul unmu tur .Oz a ma nkia dD rl el
ha nol an sta nbul
Kons erva tu va r'
mnkur ulu unda n,bur a da nTr kMus i
kis ibl mnnl a v na
ka da ra rkMus iki siTa rihiveTr kMus i kisiNa za riya t
okut mu ,Me dr e set'l-
Hut a b'damus ikide rs lerive rmi ,1926' da nl my lol a n1935' eka darda ,
stanb ulKons erva tuva rTa rihTr kMus i
ki siEs e rleriniTe sbi tveTa sni f
Komi syonuBa ka nl '
nya pm tr.
Be ste cil
iii se,ke sinlikl ebi rinc is nf t
r.Gnmz dedehe me nhe rgn a l
na n
Ma hurPe reviveBa ya t-Ar aba nSa zSe ma isiba taol ma kz ere ,e l
imi z de
bul una n eitlifor ml arda n40k a da re s eri,onunkl a sike z gibi iml e r
iniol duk a
iyia nla m vepa rlakme lodile ria rda rdage t
ire bilenbi rki iol duunu
gs terme kt edir.
Mus ikiYa za rl

Ra ufYe ktaBe y,mus ikiyec i
ddol ar ake ildi ia nda nba laya rak,a yn
za ma ndabi rmus ikiya z arol mu tur.At auUa hEf e ndi '
ylena za riya t al ma ya
ba lad1889y lndaga zete leremus ikima ka lelerive rme yedeba l
a m ,
nc e l
e ri kda m' daduyur duua dmada has onr adne mi ndi e rga ze teve
de rgilerindes
ks kr a stla nm vemus iki ninhe rda lndaya yndabul unmu tur .
Es kikol l eks iyonl a rka rtrld nda ,onun oc uk,ka d nvee vde rgilerinde n
sana tme cmua lar
naves iya sa lga z etelereka da rhe rtr l
ya y ndai mz asnn
bul unduugr l r .
Tr k es i,bi rB b-l Ef e ndi sineuygunol a cakbi imde ,ya niol duk aa r,
c ml e ler id ne mi ni nge le ne iic a buz un,i f adet a rzdakl as i
kt ir.
"Ab dl ka ad ir-iMa rg"de me z," Mus anne f
t-f enni yye ninme llf-i
eb ed- itih rH c eAbdl ka adir "de r,"tan nm be stecilerine se rleri"ye ri
nede
"Me h r-imus iki i
ns n n sr -ne fi
seveme lli
ft-be rgz de leri"i fadesi
ni
terc ihe de r.
Mus ikiya zarl nas esfiz iivebi lims els lbuge t
irmi ol ma sn nya nsra,
Ra ufYe kt aBe y,us t
ab i
rpol emi k iol arakdaka r mz a
ka r
.Bi lims el
ma ka lele rinins a ys ka da r,ha t
tbe lkida hadaf a zlapol e mi kya z d
syl e ne bi li
r .
z elha ya t
ndat ambi r stanbulEf endis ives onde recena z i
k, eki nge nbi r
ins anol a rakt an nma snar ame n ,pol e mi kle ri
ndes ertvea c
ma s
z dr :
"...Buge nt a lebe( Ma hmutRa g pGa zimi halka stedili
yor ),Fr enkl e ri
n
'
c ompi lation' de di kleritar zda ur ada n-bur ada nt opl anm ba zmt eferrik
ma lma tga ye tpe r
ianbi rs lpl aya zar ak..."( "Bi rmne kki d- ine v- pe yd-i
mus iki ",Va kit,23. 8.19 23)
"...Te es sfe de r imki ,muga ltac le lde nb rakma m vebi rt r l
s ami mi
ola ma m sn( Ha l
i lBe di" Yne tke n"ka s t
e diliyor ),byl es rflf-ugz aftan
iba retgr ltl er lebe nivee fk r-umumi ye yia tla t
rmhl ya sndai se n, ok
ya nlyor sunya vrum. .."( "Be diBe y'inMt l
e lar
"ya z snda n) .
1914y lnd a,D rl el
ha n'n sl
a hkonus unda nka yna kla na nuz uns r elibir
pol emi i na rdnda n1926' daTr kMz i
i '
ni nya sa klanma s alma la r
sras ndagi ritiipol emi kl e r,ga z etes ahif elerinignl e r
cei ga le tmi ,tart
mal
ar
sonde r ec es er tge mi ,ke ndi s i
nihe defa la nya zlarac eva pve r irke n,bi rya ndan
daya sa kl amaka ra r
naka r km t
r.
Ra ufYe kt aBe y'i" Ba t
'yibi lme ye n,a l
a t
ur kabi rmz iki"ol ma klas u l
ayp
tartma yagi ri enl eri
nba nda ,Ma hmudRa gp( Ga zimi ha l),Ha lilBe di
(Yne tke n)veEkr emZe ki( n)ge li
rke n,s onr akiy llar
daTr kMz ii'nin
savunuc us uol uve renbi r oknl ki iise ,budne mdes us ma yveonuya l
nz
bra kma yt erc ihe tmile rdir .
Yi neb irpol emi kya zsnda ,ke n dis i
ni nTr kMz ikolojis i
nde kiye rini , yle
be lirler:
"...Ba kami lletle rin'mz ikol og' na mve rilenmus ikiul e ma s,na slsaa yn
na mbu c izedeve rme kte n e kinme mi l
e rdir...Oha ldems e ade ni zl
e ,
huz r -u l
ni zeke ndimi' mz ikol og- sosyol og' ola rakt akdi me de cei m. "
Na za riya tl
Anaha tla rXI II.-XV.yz y l
lara rasnda ,Si stemc iokulme nsupl arn n
ese rle riyleor ta ya
ka nna z ariyeka vram nyz yllarsonr aye ni de ngnde me
ge tirenki i,Ra ufYe ktaBe y'dir.
Ya zd kla rnda na nl a
ld nagr e,a rkMus ikisi'ninda ya ndkur a l
lar
bilims e lbi r e r evei eris i
ndes unma yba arabi lme k,onunt e ka rzus udur .Bu
ama laya ynl ama yaba lad ,a nca kt a ma ml aya ma d" Tr kMus iki si
Na za riyatnn( 1924)gi rii
nde ,bui ste inia kai fadee tmi t
ir :
"..
.Mi llkt pha ne mi zini tebumhi mbo luunua l-kadi r
'l -
imk n
doldur ma ktanvebuve sileil e,s evgi limi lletimi ns ana y-ine fises aha s nda ki
ms t
e snaka abi l
iye ti
nivebe di de h s
ny r-a ya rna zar
ndaha kikve hile
anla lma sna c i
z a nehi zme te de bi l
me kt e
ni ba re tt
ir..."( s
.4)
Ra ufYe kt aBe y'inTr kmus ikisii inne rdiis ist
e m,24e i
tol ma ya na ra lktan
olu anbi rdi z iteme l
i neda ya n r.
Budi z iaslnda ,XI I I.yz yldaUr umya lSa fiyddi nt a rafnda ne sa slaror ta ya
konmuol an17a r alk ldi z inint as hihe dilmi eklidir .Es kiyz y llar da
kale mea lnanba z mus i
kir is alelerinde24' ls istemde nba hse dil
mi sede ,
diziyibi lims e lola ra ki nc el
e ye ni lkki i,Ar apt eor is-ye nMi selMe a kka
(1800- 1889)ol mu tur .
3
Anc ak,Me akka 'nm,hoc ase yh'l -At ta r
'da n( 1764- 1828)r endi i niya zd
24'ldi zii l
eRa ufYe ktaBe y'indi z i
s i,pe r
de lerins ays ba km nda na yn
olma kl abi rlikte,bupe r de l
eri nye rl
e ria snda nde i i
kl ikgs teri
r.r ne in,
akt e lYe g hka bule di lir
seI rakpe rde s iMe -a kka 'da344,Ra ufYe kta 'da384;
a rg h,Me akka 'da1003,Ra ufYe kt a'da996c e ntol ma kta,buf arkl lkdi e r
perde le r
dedene ml ir oloyna ma kta dr .
Anaha tl
a rRa ufYe kt aBe yt arafnda nor t
a yaa tla nvebi l
ims elana l
i zinide
yineonunya ptbus istem,l mnde ns onr aDr .SuphiEz gi( 1869- 1962)ve
Hs e yinSa de ddinAr el( 1880- 1955)t a ra f
nda ndabe ni ms enmi ,anc a k
perde le r
inke sinye r inibe lir
le ye nki ininRa ufYe ktaol duuka yde dilme de n,
"yllarnc e,Me vl e v eyhle rinde nmus ikina zar i
ya tde rsleria l
rke n,bu
sistemim te reke nor t
a yakoyduk"gi bii fade l
e rkul lanlm t
r .
Ra ufYe kt aBe y'inTr kMus iki sia lan nda kidi e rgr lerivene rdii
yeni l
ikl erde ,ba kaki ilerta ra f
nda n" Tr kMz ii'nie vre nse ldz e ye
ka r
ta bilecekf orml ler "ola ra ka yne nt e krarlanm ,a nc akbugr l
e riny lla r
nc eRa ufYe ktat a raf nda nor tayaa tld nda n,hi ba hs edi l
me mi tir.
Buda vran
la rar ne kol arak,Ra ufYe kt aBe y'inme todol ojiz orunl ul uu,
naz ariyat, ok
TRKMUS K S
11
seslilik,a kor tvekompoz is
yonkonul a rnda kigr lerinii erenba z pa s ajla rn
bur ayaa lma kya ra rlol a cakt r:
oks esli
likkonus unda :" .
..unae mi nizki ,biz immus ikimi zedebi rgn' ilm- i
ahe nk( a
r moni )tat bike dilece ktir.L kin unada phee tmi yor uzki ,bi z de
me vki -ita t
b ikatava '
ze di lece k'a he nki lmi '
,ga rbmus ikis i
ni nya l
nzma jrve
mi nrma kaml arnda n karl an' ahe nk' kalpla ni lei ktifae tme yece k,ke ndi
mus i
ki mi zde kima ka ml arna hengibnye sinde ndoa cakba kat eme z zc ler i
(akor lar)h vibi r' ilm- ia henk' ol aca ktr..."( Tr kMus i
ki siNa zariya t,s .76- 77) .
Na za riyat alma lar konus unda :" ...me ml eke timi zde imdi yeka da r,a r k
mus i
ki si
ni nmhi mbi r ube siol anTr kMus ikis i'ninms ten dol duuka va id-i
naz ariye yii za he de rbi re se rya z l
ma m tr
...'Mus i
kiNa za ri
ya t'na ma lt
nda
me yda na
ka rla nki taplarmnde r
e cat,enz iya deGa rbmus iki si
nemt ealli
k
bahi slerint e rcme leriyleki tbe t-imus ikiyeus ulnnhe ri kimus iki yedeka bil
-i
ta
tbi kbul una nba z ka v aidinde nvebi ra zdama ka mla rm z ada irna k s
ma lma tda ni ba re ttir"( TMN,s .46- 47).
Akor ts orununda ndoa nz orluk larkonus unda :" ...Avr upa '
dai nsanl a r
nh l-i
ta
bi de kis e slerina za r-i tiba r
ea lna r
ak,hi ki ms e
,s e sining lkl e
yetie bilec eipe r de de nokuma yai cbare dilme me kdeol ma snda ndol ay,
byk- k khe rke s evkve a tretlet eganne tme kt eve arkha nende le
rinin
yz lerindegr l e n zdrba limi nde nGa rbh a ne nde le ri
ndee se r
bulunma ma kta dr( TMN,s .62) .
Ge lec ekte kibe ste cile rkonus und a:" ..
.D rlelha n' i
na rkMus ikisi ubes i
nde
birbe stek r-lks n fa lma l
,bus
nf t
at alebe yea rk sr-mus kiyesinin
eka al-imt ene vvi a sves lb - l
a r
ha kk ndana zarvea me lma lma t
verilme kleb era be rGa rba sa r
n n ekilleridea nla t
lma lvebu e killer
de n
mus i
ki mi zhe sa b nanes ur etlerlei stif
a deol una bilece ia me lt e crbe l
erl
e
anla t
la rak, istikba li ns a lamt eme llerems ten dvemi llvukufvebi lgiile
mc eh he zTr kbe ste krlar
nnye ti
me siz em niha zrla nma ldr"( TMN,s .52) .
Tr kMus ikisi'ninz e nginl iikonus unda :" ..
.Da rlfnunda nve iri rfa
n
me sse selerimi zde nye t
ie nne sl-imne vve r,mi ll
mus ikilerinindi e r
mi lletlerinmus iki lerineni sbe tleka tka tz engi nvea lelhus usda hama kulveda ha
me tne sasla rams te ndol duun uvebi zimdevc uduyl ai ftiha re de bilecekbi r
mus i
ki yemi ne lka dms ahipbul unduumuz ua nl a dkla rgn,ma j
r -minr
naz ariye -ima hdude s iiindebul una nvebuma hdudna za riye enbe r i
nik r
ma k
i
inda haye niz ama nlardabi rt ak mt ec rbe lereba laya nGa rbmus ikisi
nin
haki kma hi ye tinit a kdre de ce kl erveke ndimus ikilerini nde- ist
iha le
me vz u ba hsol ma ma k art iyle-us ulveka i
de sid hilindet e r
a kki sii in,olanca
gayr etleriyl e al ma yaba laya c aklard r.
..
"( TMN,s .73- 74) .
r e nc i
le ri
Ra ufYe ktaBe y,r encia s
nda nol duk a ans szd r.Neya zkkia r
dnda
bilgilerinia kta rd ,mz ikol oj ia lanndaye titire re
kke ndi sininba latt

alma lars rdr ec ekbi rki ib rakma m tr.
Ge ri,ge rekD rl elha n '
da ,ge re kD r'l-Hi lfet-il iye 'devege re ksedee vinde,
oks ay dar e nc isiol mu ,a nc akya plan a lma lar" ese rme ki "ndc ni l
eri
gide me mi vebuki i
lerdemus ikiyleda has onr a kiy llardage ne l
likl eicrac
veyaa ma t rol ara kur am lar dr.
Ra ufYe ktaBe y'de nde r
sa ldbi l
inenki il
e rde nba zlar unl ard r:
Ke ma lBa tana y,Sa de tt
inHe pe r,AvniAt un,Ne zaha tAdul a,Me sudCe mi l
,
Far ukAr ifEmha z,Ve ciheDa r ya l
.
lmneD rl enTa rihle r
Ra ufYe ktaBe y,8Oc ak1935g n, imdik zvet or unl arn not ur duu
k kndel d.l mne de ni,t i
fodur .
Elimi z debu luna nonaa itbe l
ge le r,bubykmus ikici ye" nitratedebyz mout h"
ve" car-
bonna dedes ou de"tedavi siyapl
dngs t
eri
yor .Yi nebube l
geler
den,
te
da visi
ninge tiimizy ll
ardave fa tedenGa z i
anteplimz isye nDr.Emi n
Kl
kaletaraf
nda ns rdrlda nl
a
lyor.
lmne ,nl e debi yattari
h i
siAbdl ba kiGl pnar
l( 1900- 1982)ta
raf
ndan
yedia yrtarihd rlm tr.Ra ufYe ktaBe y'leKons ervatuva ryay
nlar
ndan
olan" Me vl
e viAyi nleri"seris
inini lkfasi
kl l
erininha z
rlanma ss
ras
nda
bir
likte al
a
nAbdl bakiGl pna rl
'
nmd rdt arihle
r ,buradail
kke z
yaynlanma ktadr:-I-
Sabf i
rkatne vsylae di
p hSa lak l
dbt nu kae yvayYi nebd-ecelt
el
kr
dn ghRe vadra la
sat anbri lenyRa ufYe ktaos t
d-ye g
ne
TRKMUS K S
Re s-iEhl -iEdva r lem- ryBude vr eol mu dP r-iF r bOl urdube ste-i
vahde tl
egy yKe m l-ie hli
ye t
leKut b- uN yBul unma zbuc iha nda na
hemt yNi h ve nd' ee r
imi s yt-us nS f hn-uI r aki i
ndeye kt y
Ande vr-iz ama nek ldi
h dHe m n- de me ttia zm- ibe zm- iukb y
Olur dmut rb-de vrndae h- nzBugndeol urduz iyne t-sz- b l
yCi handa
rst-r e vdik nn t
kKa rrk ld hrva hde t
ic yEdi nmi p - rev h-
Hic az'Bul ure lbe tya k ynindeome 'v yDg hi leSe g h'
t erke di nceYe g h
oldua n nlava slahe m- p yGr ndr aha t'l-erv h-l htSunul dum ye -i
vus latlas ahb yFe ra hna kol dur h-prf th K lupbu r-gh' ec ismii hdy
Ke m nebe nde siydi h- knMa ka amol dkur be t-g h-Me vly
Firk ylaa nnbi zs z n kizDi l-r e vk- iva hde tl
eo e yd yYe tm-ina me -
i
yiniol dukHa mol duhe zr-ha lete fz yK rlsunh meB kyya z dt rh
(Ra ufYe kt '
yka ybe tdikbuy lH y)
1353
-I
I-
Ha zre t-iYe ktaRa ufolKut b-N y-ic iha nhki mgi tdic iha nda n hid- i
yekt asnaSa nman y s h m ol dokuds me nka be tEr dia knbhur f-

savtol anme '
v s naP r-iakape y-re vol dul vui l
l dange ipKa abeka vs eyn'
in
eritis eyr- iEve dn s
naGe l
dib irt rhB k yr
hl etini '
l mi i
n( Kut b-N y
gitdika af-kur b- Me vlnsna )
Kut b-N yc en b- m rRa ufV sl-kur b-p k- Munl '
dr.Ma t
e mi
bez m- g h- lemdeKa a f
da nka a fa hbe r- pdrMut rb- kanye t
mol du
Dildega mgz deya hve yd drha runs ur knc at r
hi( ntika al-iRa uf
Ye kt '
d r)
Fele kme hc r-n y- una mek ldNi cebi rmi hne tee r
di kbuy ldaGe lpbi r
peyk- ima tems yl e dha yf( Ra ufYe kt '
yka ybe t
di kbuy lda )
Ye ktRa ufa z m- iba ka akldn ge ha n
Sl-i" Benr - Na me "deol due be d-muk ym
Na yk lsunn l
et a nbr h-ue fga ane yle snHa z ret
- iYe ktaRa f '
a ld guu a
ebe dB kyge ldid emi mde ir kf irka ti(Kut b- N yne ygi bih m
oldue l-me ded)
Ne ygi bin lelerk l
a rakB kyde dim:T rh-is l-inhl e t
idi r"na me -ir ah m"
Kt pha ne si
lke mi zde ,s ahip klma ya r
a kyoke dilenul usalde e rle r
de nbi r ide ,hi
ku kus uzRa ufYe kt aBe y'i
ndnya ap nda nol anz elki tapl dr.
l
kge n li
ky ll
a rnda nba laya r
a kbykbi rhe ye c anlat opl adnot a,ki tapve
mus i
kibe lge lerinde nol uanki tapl nal mnde ns onr as ahip
klma m ,
out ekns haol a ne lya zma smus ikiki tapl ar
ka ybol muve yas atl
m ,
aralarndana di rAvr upaba sklarnndabul und uuma t
buki tapla rnnka lanlar
ise,1980 '
liy ll
a rnba ndabi rde vle tkur ulu una ,S- leyma niyeKt pha ne si
'
ne
ba lanm tr.
Elya zma lar i se,t orunl a r
nda nbi rita rafnda nbe steci-mus ikiya z a r
s ma ilBa ha
Sr elsan' u" ema ne ten"ve ri
lmi ,da has onr age ria lnm sada , ua ndaa kbe t
ler
i
bili
nme me kt edir .Anc a kLondr a '
da1985Ni san '
ndaya planbi ra ka rttrma da
satl
a nki taplara rasndaRa ufYe kt aBe y'inki tapl
nda n kmabi rns hann
bulunma s
,ya z ma larnbi rbl mnndeol sayur td
na ka rtldka nsn
kesinl etirme kt edi r.
z elki ta plha kknd ake ndiya z
larnda kia tflari nc elendi inde ,ya lnzTr k
Mus ikisii inde i l
,dnyamus ikit arihia sn dandabykne mt aya nba z
elyaz ma l
a nranbul unma sdi kka t ekme kt edi r:
Ma r
a ga lAbdl ka d ir'
in" Ma ka s
d' ul-El h n"
.nl be stecininke ndi
elyaz sylao l
a nbus onde reced ee r
liki tap,s onme lli
fha t
ts ay l
ma s
asnda n,a yrbi rne mt ama kt adr.
Na yOs ma nDe de '
nin" Not a-iTr kr isale si.Te kns haveme llifha tt

olanbue ser oks ay dabe steninnot a s
ni e rme kte dir,anc a k ua ndane r
ede
olduume huldr .
He riki sideme l
lifha tt
ol ma kz ereyi neOs ma nDe de '
ni n" Ra bt-
T br t
-Mus k" siveMus tafaKe vs erDe de 'nin oks ay danot ayi htiva
ede n" Me c mua "s.
Ra ufYe ktaBe y' inz e lki t
apl nnbyl esine" yoke dilme sini n"
soruml uluununki mea itol duu,ya knbi rge lece ktet ari
hnnde
belirlene c ektirs an yor uz .
Es erleri
1.K TAPLARIa .TRKE1." Es tz-iEl h n,I .c z :Hoc aZe k iDe deEf endi
",
stanb ul1318( 1902) ,Ma hmudBe y
Ma tba as ,56s ah.
Tr kMz ii'
ni nnl a dZe k iDe de 'nin( 1825- 1897)ha ya t
nkonua lanbir
risaled i
r.Be stec ininl mnde nbe y lsonr aveonune nya kn
re nc i
le rinde nbi ritar afndanka l
e mea lnd nda n,ol duk as al ambi r
kayna ktr.
2. " Es tz -
iEl h n,I I.c z:Ha ceAbdl ka dir-iMa rag " stanbul1318( 1902),
Fe r
ideMa tba as,57- 12 0s ah.
1357- 1435y l
la ra rasndaya a m ol anmz ikbi l
gi nivebe steciMa ra gal
Abdl ka dirha kk ndaya plm i lkvebugneka da r
kie nde e r
li al
ma dr.
Abdl ka dir '
inha ya thi k yesinika ranlkla ri er i
sinde n
ka rta nilkka yna kbu
risalen i
n100.s ahi feyeka darkibl m,konuyl ai lgiliol arakga z etelerde km
pole mi kle rea yrlm ,d ahas onr amz ika da m nnha yathi k ye sives ana t
incele ne rek,s onk s mae s er
lerininl i
s t
e sie kle nmi ti
r.
3. " Es tz -
iEl h n,I II.c z:De d eEf e ndi ", s tanbul1341( 1925) ,Evka f-
tsl
mi yeMa t
ba a s,121- 176s ah.
Ha mma m z ade sma ilDe de '
nin( 1778- 1846)ha ya t
ves ana tz erinde ,yinei l
k
kezya p lm bi r almaol maki ml iit aya nbuki tapta,De deEf endi 'yleilgil
i
olarakO' nut an m ki ms el
e ri
na nlarn nya n s
r aha kknda kime nka be v
syle ntile r
edeye rve ri
lmi
tirves onk smdayi nebi re serlis tesiva rdr.
Ra ufYe ktaBe y," Es tz-iEl h n"s er i
s i
nis rd r erek,Tr kMz ii'
ni ne n
tannm be stec il
e rininha ya thi k ye l
erinimz ikol oj ilite ratrneka z a ndrma y
ama lam ,buma ks atlaUr um- ya lSa fi
yddi nveHa c Ar ifBe y'lei lgi li
blml e rideka lemea lm ,a nc akbunl arma dd i mk ns zlkla rne de ni yle
basla ma m tr.
4. " Tr kmus iki siNa zar i
ya t" stanbul1343- 1924,Ma hmudBe yMa tbaa s
,
152s ah.( 145' de ns onr asLa tinha r fl
eriyle).
Es er,Tr kMus iki siNa z ariya t'
mkonua lanbi lims e la nla m nda kii lk
alma dr .
For ma l arha lindeya ynl anm ,a nc akya yn9.f orma daka lm ,La t
in
harfle riyleol andr tya pra kt abuf or ma l
a r
ae kle nmi tir.Odne mi n
kons e rva tuva rol a nD rl elha n'daokut ulma kz e re,de rsnot ubi imi nde
yazlm tr.He rbl m ns onundaobl ml ei lgi l
is orul arndabul unduubu
okde e r li a l
ma ,24a ra lklTr kMz iidi zisinit e me la lma kta d r.
5. " a rkMus iki siTa rihi ", stanbul1343- 1925,Ma hmudBe yMa tba as,64
sah.
Mus ikit ar i
hi mi z l
ei l
gi l
iol a ra k,l ke mi zdeba sm naba lanm i lke se rdir.Bu
kitapdaf or ma l
a rha li
ndeya ynl anm ,anc akdr dnc f orma daka lm t
r .
Ant ikdne mmus ikisinii nc e leye nbl ml e rib aslm ol a n alma n n,Ra uf
Ye ktaBe y'ine lya zs
ylaol anba s
lma mk sml arn n,r enc il
e rinde nKe ma l
Ba t
a na y'd a( 1893- 1981 )ol duuveonundal mnde ns onr a,v ris lerine
getiis yl enme kt edir.
6. " Ri sale -iMus iki",Be yl e rbe yi,1328( 1912) ,Mr e t
tibh ne -
iHus s
-iR. Y.
Ta nnm slmd n rvebi lgi niMe vl nAbdur ra hma nC m 'nin,a s l
Fa r
s aol anmus ikir isalesini n,Tr k et ercme sidi r.Ra ufYe ktaBe y,bu
alma snmus ikina za riya tn n" va rl
n "ke ndi s iner etenvet eor iz evki ni
al
a ya nGa lataMe vlevh ne sie yhiAt aullahEf endi '
yei tha fetmi vee vi nde
kurduubi rma tba adaba sma ya alm sada ,a nc ak1- 4.ve13- 32.s a hifeler
arasnya y nlaya bilmi tir.Es kimus i
kir isaleler i
ni nTr k e'ye e viri si
konus und adanc ol maki ml iit a
ya nbu alma syl aMe llifin- iKa dme -i
Mus ikiyeKt bh -ne sia dlbi rs eriol uturma ki s teye nRa ufYe kt aBe y,bu
ama laMa ra galAbdl ka di r'in" Ca mi '
l-El h n"ve" Ma ka sd'ul-El h n"a dl
kitapla ryla ,Ur umya l
Sa fiyddi n'in" e refi-ye "sinideTr k e'ye evi rmi ,
anca kya y nla ya ma m t
r.bu evi ril
e r
,tor unuYa vuzYe kt ay'-dabul unma kt ad
r.
7. " Mi llNot am zileK r aa t-Mus ikiyeDe rs l
er i", stanbul1335( 1919) ,
Evka f-t s l
mi yeMa tbaa s,16s a h.
Mz ikbi lgini nin,e ski" ha rf"not alarnda nol an" Ebc ed" de ne s i
nle ne re ki cat
etti
inot aya zms istemi nine s a s
la rna kla ya nbi rr isale dirvea nc a kbi r
forma sba s labilmi tir
,b.YABANCID L
1. " Mut a letveEr e "
,Ka hi re1934,Ma tba at'
l -Ev l,104s ah.,Muha dene
Ga ze tesiya ynl arnda n.
Ar apMus ikis i'
ni nya ylma sha kk ndaka lemea lnm bi re s erdir.1932y lnda
Ka hire '
det opl ana nAr apMus ikisiKongr esi'neka tla nRa ufYe ktaBe y,ki tab
bura daya zm vee serAr ap a 'yaAbdl zizEmi ne l-Ha nc itara f
nda n
evrilmi tir.
2. " LaMus iqueTur que " ,Li br air
ieDe l
a gr ave ,Pa r i
s,1922,s .2945- 3064a r
a s
.
Te rcme sibuki tabol u tura n nlTr kMus ikis iMonogr afisi,gerekieri
i
ge reksedeha cmi
ba km nda na yr bi rki ta ps aylma kta dr.
II.MAKALELER
Ra ufYe ktaBe y," sr e kli"ya zm bi rki idi r.Onunha kkndaa rat
rmaya panl
ar,
hiumul ma dkde rgile rdebi l
ema ka leleriner a st
la rve yas a
natlahi biril
gisi
olma ya nga z etes tunl a rndada ,Ra ufYe kt aBe y'ina dngr r ler
.
oks aydaga zetevede rgi yeda lanma ka lele r
ini nta mbi rli
ste s
ini kar
tma k
iinya planbi r al mas onuc u,gr e bildii mi zya z
larnne nne mliler
i
aa dags te rilmitir:
a. TRKE
TRKMUS K S
15
" Es kiTr kMus i
ki si '
neDa i
rTe te bbul a r:1.Kkl e r",Mi l
lTe t
ebbular
Me cmua s,3.
" Es kiTr kMus i
ki si '
neDa i
rTe te bbul a r:2.Tr kSa zlar
MI ",Mi ll
Te tebbul a rMe c mua s,4- 5.
" De d eEf endi" ,D rl e lhanMe cmua s ,1- 2-3- 4-5- 6-7.
" D rl elha nlarTa r i
hi neBi rNa z ar",D r lelha nMe cmua s,1-2.
" Ki tbe t-iMus iki yeTa r i
hi '
neBi rBa k "MI ,e hba l
,'
7-ll.
" Ta nbur ",e hba l,58.
" Ta nbur Os ma nBe y" ,e hba l,51.
" De lllz de "
,e hba l64.
" Ce nne tme knSul ta nBa ye zi
dH n-S n veFe nn- Mus iki ,e hbal,
iv.
" Ze k iDe de",Ha le,1K.Evve l1325.
" Ta rih-iMus iki", Ha le ,1.K.Evve l1325.
" Te nki d t-Mus iki ye ",Ha le,1K.Evve l1325.
" Me m lik- ia rkiye deSe yahat-Mus iki ye" ,Re s imliKi t
a p,7-9.
" Se l
m- iSa l
is",Ye niMe c mua ,16.
" Ma hmud- Sa n" ,Ahme dRa sim' in" Os ma nlTa r
ihi"nde,c i
ld4,i st
anbul
1328.
" Mi llTe kbirHa kk nda ",Ye niMe cmuaNs ha-iFe vkalde,1918.
" Itr",Te vhi d-iEf k r ,15. 2.1922.
" Be stek rveHa ne ndeHa c Ar ifBe y" ,e hba l,39.
" Ka n temi rolu" ,e hba l,52.
" Ha c Ar ifBe y" ,e hba l,53.
" Ka fka sya 'daMus iki" ,e hba l
,59.
" Ana dol uHa lka rkla r
" ,Va kit,20K.Evve l1923.
" Mus ikiMua lliml e rineRe h ber",i ek, 14- 16.
" Ta nbur Ce mi lBe y" ,Ta s vir
-iEf kr ,7,15,24Aus t
os1916.
" Ta nbur Ce mi lBe yMe rhumaDa i
r" ,Ta svir-iEf kr,16K.Evve l1916.
 " Os ma nlMa r ",t
,30Te mmuz1918.
" Avr upaD rlmus i
kileri
" ,mme t,10Te mmuz1326.
b.YABANCID L
" LaVr aieThe or iedel aGa mmeMa jeure ",Re vueMus icale ,15Avr il1908.
" Pec hre veDa nsl eModeRa st-
Ye gui ah",RM,15Ma i1908., " Mus ique
Or i
enta l
e" ,RM,1J ui n1907.
" Mus iqueOr ient ale-Pe c
hr eveda nsl aModeOuc ha k- Pouc e lik",RM,15
Avr i
l190 7.
" Cor res ponda nc e "(stununda )
,RM,1J ui n1908.
" LeCompos it
e urduPe chreveda nsleMo deNi ha vend" ,RM,1Ma r
s1907.
II
I.NOTAYAYI NLARI
" D rle lha nKl l
iya t
", stanbulKons erva t
uva rYa y n,1922- 1927,180
para.
" Me vl tTe vihle ri",stanbulKons ervatuva rYa yn ,1931.
" Muha rre m,Sa f
e r,Re biul
e vve llhileri", sta nbulKons erva tuva r
Ya yn,
1933( 2Fa -s ikl ).
" Be kta iNe fesle ri", st
anbulKons ervatuva rYa yn ,1933( 2For ma ).
" Me vl evAyi nle ri"
, stanbulKons ervatuva rYa yn ,1934( 3For ma ).
LaMu si
q ueTur que
Ra ufYe kt aBe y'inEnc yc lopediedeLaMus ique 'inTr kiyek sm nya zma
te
kl i
finiI.DnyaSa va
'
nda nnc ea ldbi l
ini yor .Anc aka rayas ava
yll
arnngi r me sine de n i
yle,ba s
mi i1922' dege rekle
e bilmi tir.
Ra ufYe kt aBe ymonogr afiyin c eTr keka le mea lm ,da has onr a
Fransz c
a '
ya e virmi tir.Es er
inTr keor ijina ll
e rininbykbi rbl mt or unu
Ya vuzYe kta y'da dr
,a nc akbunl arolduk aka rkbi rha l
deveye rye rdee ks i
ktir
.
Monogr afi,ya ynl a
nma snna rdndanBa t
lbi lim evrele rindeTr kMz ii
konus und akit ekka yna kol maz ell
iinignmz eka da rkor umu t
ur.Bugn
arkMus ikis iilei l
gi lihe me nhe r a l
ma nnbi bl i
yogr a
f ya sndaRa ufYekt a
Be y'
invee se ri
ni na d nar astl
anma ktadr.Mon ogr afiinc elendi i ndet ari
h
geli
imgz nnea lna rakve ril
enbi lgil
e ri
n okl uuvede rinliii lkbakta
dikkat e ke c ek,a nc aka radange enbunc ay lboyunc at eme liRa ufYe ktaBe y
ta
r af
nda na tlanTr kMz i
kol oj
isi'
nebua landani inye nika tk l
a ryapl
ama d
daz ihinlerdes or ularol utura
c aktr.
Mur adBARDAKI
TRKMUS K S
16
Bibliyogr afya :K zEmi neTa liaTa nnvet orunuYa vuzYe kta y'da na lma nbi l
gi;
E.B.a -pol yo," Tr kMus iki siTa rihinde n:Ra ufYe kt a" ,Tr kYur du,uba t
1955,no.241;Ba ba ka nl kAr ivi '
nde kiSi cilb; lgesininya ynlanm s ur eti
(Mus ikiMe cmua sno.266,y l:1970) ; sma ilHa miDa nime nd" zahl
Os ma nl Ta rihiKr onol oj isi,c.4,s .580, s tanbul1955;" t "13Ka sm1334;
Abdl bakiGl pma rh," Di va n- Abdl baki ",KonyaMe vla naMz esi,Kt .,AG
yaz ma lar;Ra ufYe ktaBe y'inke ndi si
nea itkuprkol le ks i
yonu( bi zde );yuka r
da
'
'Ese rleri
" ,bl mndey era la nki ta plarvema ka l
eleri.
Kz Emi neTa l
iaTa nn" oc ukl uumda nbe riKur 'anokudukt a ns onr aAhme t
,
Me hme tveK mi lBe yl e rinr uhu naduae de rim"di yor .Ahme tveMe hme t
Be yler i
nRa ufYe kt a'nnba ba si lebykba bas olduua nlalyor ,a nc ak
K mi lBe y'inki mol duubi li
nmi yor .2Eme kli
l i
inde nnc ekul l
a nd s on
kartviz i
tind egr e vi," Be ylik i
- iDi van- iHma yunMua vini " e klinde di rE ine
bala n ane me klia ylc z da nndaj s
e" Ml gaDi vanHma yunTe sv dve
Teb yizKa lemiMua vi niRa ufYe kt aKa rsMn' ime "de nmi tir.
Diz i
ni ni nc elenme s
ii inba k:AmnonShi loa h," TheThe oryofMus ici nAr abic
Wr itings( c .900- 1900) :De sc-ript iveCa ta l
ogueofMa nus criptsofEur opea nd
theUSA" ,Mni h1979,s .64- 66.
TRKMUS K S
17
TRKMUS K S
GR
TAR HEveTENK T
Tr kmus ikisininda ya nd pr e ns ipleridor uda ndor uyae lea lma da ne vve l,
Ba tme llifl
e r
it a r
a fnda nbumus ikiz e ri
ne imdiyeka da ri l
e ris rl m
buluna nba zf ikir l
e rinvef a r
ziye lerint enki din iortayakoyma yvebume vzuda
bili
nme sindeka tivet a mf aydaol a nba l
c ame selel
er idea rzetme yid ndm.
IBa tMus ikisiVeDo uMus iki si
Zama nm z nbi rmz ikol ogu,me de nme ml eke tler
i,bume ml eke tl
e rde ki
muht eli
fmi l
letlerinmu sikile ri
nii nc el
e me ki indol ars a- he rmi l
le teha sol a
n
lis
a na yrlk l
a rveme ram ni fa dee t
meus ullerininme vcudi ye tiz er i
ndebi r
tecritya pma kvebumi lle tl
e rinmus i
kilerininda yandkl a rt eme l
le rideka ti
olarakgznndet utma ks ure tiyle -bumi lletlerdeba lcai ki e i
tmus ikinin
varlnm ahe dee de cekt ir
:
1-Ba tmus ikisikibunaAvr upamus iki siismideve rilme kt edir.
2-Doumus ikisi.
Doumus ikisinini c rae ddi ime ml e
ke tlerBa t mus ikis i
nit atbi ke de nl erden
dahaa zge nide ildir ler.Bunun labe rabe rBa tmus iki sihe rt araf t
aoka dar
yaylm trki ,mus ikisi nida haf a zlakul lana nme mleke tle rdea ynz a ma nda
Avr upamus ikisiyl eme gulol ana ma trlerme vc ut
tur.Bununa ks ine ,Ba t
mus iki si
ni nmhi mme r ke zleriol a rakt espi te dilmibul una nAvr upa '
n nba
lca
ehi rlerinde ,Doumus ikisi yleme gulol an a hsla r okna di rdir .
Mode rnmus i
ki ,Avr up ame deni ye tineda hil e i
tlimi lle t
lerdea ynt eoriyegr e
vea ynt e me lle rz e rinder e tilme kte dir.
Doumus ikisinege linc e,onunh aki kiva sf
,Avr upa l
la rcame hulgi bi dir.Bu
me vz udaAvr upa ll
a rma zur
gr me kdor udur .nkbugneka da rbumus ikiha kk ndaAvr upa '
daya z l
a n
vene redile nneva r sa ,bunl arnhe ps ike ndi lerini nya pm ol dukl ar
ara trma la rnne tic es idir.
BirDoul u,Avr upa llara,ke ndime ml eke t
ininmus iki sini,Avr upa
mus ikiina s larn na nl aya cakl arbi rl isa nlai za he tme mi tir
.Bunaka r
lk,bi z
Doul ularbi rBa tln n,ya lmzna z ariya taa ite serle rde nya rdmgr erek,Dou
mus ikisigi bibi rmus ik inint at
bi kva sfz erindedor ubi rf ikire dinme s inde ki
g l oki yihi ss ed iyor uz ; nkbumus i
ki ni nt eme lleriBa t
mus ikisini nki lerde nba kapr ens iple rz erinekur ul mu tur.
Avr upa llarc ai nc e l
e nmi ol anDoumus ikis ina z a ri
ya tnaa ite se rler,a s
rla rca
evve l,fikirle rimode rnf ikirlerleuyu ma yan e it
lime l l
iflert ara fnda n
yaz lm lar dr.Ha ttDou' dad ahi ,bue serle rit etkike tmi ol a nbi rkims eye
okna dirr a stlanma kt a dr.Bununl abe rabe r,Ba tmus iki s
inde nma lma t
ta r
buluna nDoumus iki ina sla r
mabue s kie se rlerinc iddi ye ei nc e lenme si
keyf iye ti,Doumus iki sininuz unz ama nda nbe ri,nes ure t
leveha ngina zariye ye
gr ege litiinida hai y iiza he de c eii in,bumus iki ninAvr upa l
la rca i
mdi ye
kada r okf enat an nm ol ma sn ns ebe bidekol a yc aa nla l
a c akt r
.Ka rlkl
but e tkikl er,bi rt a rafi inol duuka da rdi e rta rafi i
ndei stifa de liola cakt
r.
Edi nd i
imi zma lma tagr e ,he ri kimus ikininka rlklol ara kbi rbirleri
ne
nf uz unda kif a yda yi lkde faka vr am ol anAvr upa llara ra snda
Bour ga ult-Duc oudr a y'iz ikre tme kl zmd r
.Neya z kkibut an nm pr ofe srce
ortayakonul mubul un ant e me nni le rge rekl eme ye re kt atbika t
tahi bir
netic eyeva rama ya nc ans zf ikirlerha l
indeka lm tr.
Bour ga ult-Duc oudr a y stanbul 'dabul unduuz a ma n,ke ndisineDoumus i
ki si
vebumus iki ni n e itlima ka ml arha kk ndaa rde re cedeya nl bi l
gi
verildi igi bi,bus e ki npr of esrn,Doumus ikisii cra cl
a rnda ne l
dee t
tii
bilgii lemus i
kit eor is iha kk ndaya z lm e skiYuna ne s erlerinde kipr ens iple r
aras ndab iruygunl ukt emi ne tme khus us unda okg lk ekt iibe ll
iol mu
veha kika tt
e nuz akf ar ziye l
e re ldee tme kgi bibi rne ti
c eyeva rm tr.
TRKMUS K S
18
Bour ga ult-Duc oudr a y'inDoumus ikis inder efor mya pma ki inge rekli
olduunui le r
is rdt edbi rlerii ht i
vae dens a yfa lardi kka tleokunur sa 1Dou
veBa tmus i
ki ler ia ra sndabi rba l ankur ma nn,onunz ihni ni okj ne gul
et
tiihi ss olunma kta d r.Bununl abe r abe rDo uda ,mus ikit eoris iz erindeha kim
olanf ikirlerbi rbi rleri nioka da rna kz etme kte dirle rki ,he rmus ikihoc asnn
kendi nema hs ust eor is iva rd rde me kmba l aas ay lma z!Bi lha ssaye ni
Yuna nll
a rki lis ele rini nmus ikisinit a ma me na c ayi pt eor ikpr e ns iple rz erine
is
tina te tt
irme ki steme k t
e dir l
er ;bupr e ns i
pl erinhi bi r
ii l
mk yme t
iol ma y p
baz n a zariya t lannha ya lma hs uli ca tl
a rol ara kka lma kt adrlar.
Eldee tt
iima lma tndor uluuveka tili
i ze rindee nuf akbi r phei zha r
etme diii inBour ga ult-Du- coudr ay'ima z urg rme kl zmd r.nkbu
ma lma t,Yuna nki lise a rkc lar
nda ni ba retka yna klarda n ka r
m ;bunl ara
laykol ma d kla rbi rne mve re rekm ahe de lerinidebunl ar nz eri
nebi na
etmi ti
r.Ke z a ,bi rokba k ml arda nonunbe ya nlar he rneka da rha tali sede
(Doumus ikis iBa tmus iki ina slarnc at etkike di l
mi ol s ayd ,ya l
nzma jrve
mi nrma ka ml arn n okf az l
akul lan lma sylat ke nmi ol anAvr upa
mus ikis i
ni nbunda n oki s tifadee dec eivebut etki kne ti
c esindeAvr upa l
bes t
ek rla raye niuf ukl arna la ca)hus us un da kif ikri okdor udur .
Yuka r
daba hs ige ene s erindeBour ga ul t
-Duc oudr a ybua rzuyui zha retme kle
yetinme mi ,a ynz ama nda ,mod ernmus ikidee skiYuna nmus i
ki si
nin
ma ka ml arn nkul la nlma snda nha s
lol a cak eitline ticelerinmus i
kiina s-larca
dinlenmi ol ma s nve oks esl il
iinmua zza mka yna klarnabunl arnt atbikini
dea rzue tmi tir.Buma ks a tla7Eyl l1878' deTr oc a deros aray nda ,stenogr afya
il
ea lma nhul sa sne r
e dilmi bul una nbi rkonf e ransve rmi tir.
2
Ha kik atent e es sf e aya nd rki , buf iki rge re ktiika da rAvr upa
mus iki i
na s
l arn ndi kka tini e kme mi tir.Sz ge enkonf er anstaba ka nl k
me vki i
ndebul una nl ms zGounod,h z
r n a unus yle me klei ktifae tmi ti
r:
"Ha nml a r,be yle r;huz urunuz daba ka nlk erefinii fae tt
ii mdi vana d nave
kez as i
z lerna m na ,he pimi ziz e v-kiya be de n ark lari crae de rek
kabiliye tleriyl eBour ga ul t
- Duc o udrayi l
ei birliiya panbuha nml aravebe ylere
teekkre de rim! '
tebukonf er ans ns onundaGounod' nuns yl edi kle ri
ninhe psibuka dar.Ac a
ba
ortayakonul mubul un anme s elez e rine ahsf ikirleri
nibe lir
tenbi rka
kelimei lvee yle me s iica pe tme zmi ydivebus z leriylea nc akma jrvemi nr
olarakma ka mt an ya n" Re smPa ri
sKons er-va tua r"mya ralama ki mk nol ur
mui di?Buhus us taf a zlabi r e ybi lmi yor um;f aka tkonf erans mn,Gounod1
nunope ralar nnbi rindee s kiYuna nma ka ml arnda nbi ri
nikul landnda n
bahs etme siGounod' yume mnune t
me mi tir.Bour ga ult-Duc oudr a ybuhus us t
a
konf erans nda yl ede mi ti
:
"Veni ha ye t,buc e l
s eyel t fenba kanl ke de nGou-
nod,Fa us tope rasnda kiThul eKr al'
nmr oma ns n nba
nda( hipodor )ma ka m n
kullanm tr.
II e.t a itun roi deThul e
1 Duc oudr a y,Et ude ss url amu si
guee ccle siastiquegr e c
que ,( Pa ri
s,1877) ,b.V:
Del ar e formemus ica l
ee nOr ie nt,s.64- 76.
2Duc oudr ay,Conf i
re nces url amoda lt
ida nsl amus i
quegr ec -que( Pa ris1879,
Impr ime rieNa tiona le )
.
idde tlia lkla r
"Bua lkla r,ha nml a r,be yl er,ke ndis i
yl egur urduyduumuzbi rz ataka r

gere kbi rhr me tni ane sidi r( ye nide na lk lar)veGounod' nune serlerinde
Yuna nma ka mlarnkul l
a nm ol ma snr edde tme dii nizii spa te tme kte di
r.
Gounodke ndisinde nba hs ett
ii mi inbe nia ffede ce ktir;be nmi s al
le r
imine rede
bulur samor adana l
rmvebunl are ni yionune serle rinde ns e tim: '
Neol u rsao lsunGounod' nunc eva b,onund nc e sini nme rte be sinia k a
gste rebi lme ktedir.
Sonr ala rRe vueMus icale'in( Mus ikiMe cmu as)s e ki nmdr J ules
Comba ri eu,Col legedeFr ance 'dakide rs leri
ndeBour ga ult-Duc oudr ay'in
fi
kirle rini nge r
e kle me sii iny enia rzul aror tayaa tm t
r3,f a ka tbunl a r
n
zama n m zbe st
e krlar z erindea rzue dilent es i
riol upol ma ya can
bilmi yor um.
Ge re kte n,me hurbe stek rCa mi lleSa int-Saense serle ri
ni nba zlarnda
Dou' nunus ulvema ka ml arnkul la nm vebus e be pleke ndi simus ikide
Dou' yayne l
me ninAvr upa '
da kikur uc us uol ara kt e l
a kkie di lmi tir;bununl a
berabe ronunbude ne me sihe rha lk rdaba s i
tol upDoul ul ar ca oks a thbir
ta
kl i
t e kl indegr lme ktedi r.Di e rt ara f
tan,Avr upabe stek rla ni i
nDou
mus iki sini nba z
e sa slar
nda nf ayda lanma nnkol a yol ma d na
kas yleme k
l
z
md r.Sons ene l
e reka darT r
ki ye '
de kis kr e jim,Tr kle re,ke ndi
me ml e ke tlerindeol duuka da r,e cne bme ml eke tle rdedehe rtr li limves anat
gste risindebul unma yai mk nve rmi yor du.
He rneka da rTr kiye ,Doumus ikisinine ni l
er ivee nya yg nbul unduubi r
me ml e ke tol mui sede ,neTr kiye 'deneM sr'
da ,nedeDou' nundi e r
me ml e ke tlerindebumus ikii l
ec iddi e kildeme gul ahslar ar astlanyor du.Ha l
byleol unc a,bumus ikini nha kikika rakt eri
nior t
a yakoyma ki inBa t
llarakim
yolgs te rme kimk n nbul ac akt?Te k are unai nhi sare tme kte ydi:Me sela,
Saint- Sa e nsgi biDou' da oks
ks eya ha tede nbe ste k rl
ar cat e sadf en
duyul muDou' nunba zha lkama lol mume lodi lerinit akl ite tme k...Bununl a
berabe r,ta klitedi lenbume lodi lerinhi birilmk yme tiolma d d nl rse,
but akl itlerinda hi le dildiie se rlere,Doununc iddimus i
ki ina slarncane
kyme ta tfe dileceinia nla ma kmmkndr .
Ma ma fih unudaka yd etme kye rindeol urki ,bt nuyguns uz luunar a me n,
mus iki de kibuye nilikBa t
llarndi kka tini e
kme kte nge rika lma m t
r.Ee r
,
bestek rlarnc aDoumus i
ki sibi razda hac iddiol a rakna za rdi kka tea lnsayd,
Avr upat opl uluununbuye ni de nkur uluha reke tineka r
i lkba ktabuka da r
hissizka lma ya cahkmneva rlabi l
irdi .
3Re vueMus icale,No. 10,11,1 2,13,14,15,16,1, 7,18( Pa ris,1906) .
TRKMUS K S
19
Buga ye yee rime ki inDoumus ikis i
ni nBa t
llarai zahma yne nol duugi bi,
yanihe rtr lha ya lpe re stfa rzi-ye de na yr t uta rakya pma ki ca pe de rdi.Bug
vaz i
f eyi okt anbe rii f ae tme ki stiyor dum. nkba nagr e ,ya ad m zbu
terakkia srndaDouveBa t'
n n,mus iki debi rbirler i
neya ba nc ka lma la rher
ikisii indef ayda sz dr;bi l
aki ska rlklol a r
a kbi rbirlerinenf uze yleme le
ri
halindeDoul ula rBa t'
da n oki s ti
fa dee de cekl erveBa tllarndaDou' dan
ist
ifa de leria zol ma ya c akt
r.
Doumus ikisininvebi lha ssa- kionun oka l ka eki cibi rbl mol a nTr k
mus iki sini n-k ms e nme yel a y
kol ma d ngs ter me kmi di yl ebur a dabi r
vaz i
f eyiz e rimea ld m.nkonl arnt e orikkur ulu lar okma nt
k dir.
IIDouMus ikisiDe ni l
inc eNeAnl a lma ld r?
Bunda ne vve lkiba hi sten une tice k yorki , Ba tmus i
ki side ni lenmode rn
mus iki ni nya ygnol ma d di e rme ml eke tlerdemus ikiyeumumi ye tleDou
Mus ikis iis mive rilme kte dir
.Bur adas yl eme ki stedi klerimi z ibi ra zi za he tmek
lzmd r:
Avr upamz ikol ogl a rDoumi l
letlerini nmu siki l
e rinde nba hs e de rke nbu
me vz u da oki lgi e kic ifikirle rvehkml eror tayakoymu la rd r.Bunl a r
arasnda" Fe ti"i nMus ikininUmumTa r ihia dl e serindebus ana tkol unun
Ar apl arda , ranllar daveTr kle rdekit ari hiz e r
inde kibe ya nla rnaa tfya pma k
gere ktir.Ka bule tme kl zmd rki ,Ar a pmus iki siyleTr k-r anmus ikileri
arasndae s aslf ar kla rme vcut tur.Bugnbu e it
limus ikile ribi rbi rinde nhi bir
"naz ar i
yef arknn4a y rma ma s nndor ul uuka rsndae s kide nhe rmi llet
eha s
olani kinc id e rece de kii c ravet a vrf arkl a rn nme vc utol ma y lardada haa z
dor ude ildir; nkmus ikis ana tnni le rleme siz a yfbi rme rte be ydi;f akat
halenbi rAr apna me s i
yl ebi rTr kna me s i
nibi rbi ri
nde nkol a ylkl aa y rmak
mmkndr .
Bunun labe rabe rbuf a rkl l
amai mk n n ,Fe tis'invebi rokl a rnnd ndkl e r
i
gibi,Ar a pl ar
nbi rs e ki zliyiony edia ra la ,T rkl erinve ranl larni seyi rmi
drta ralabl me le rinde ni l
e rige lme yi pbununye g nes e be bini ns lpvee d
farkol duunavebua ynmi lletlerinna me l
e rinint e ekkl neda hilol an
sesler ina ynka ld kl ar
nadi kka te tme kl zmd r .
Bur ad aba na ui tira zdabul unma kmmkndr :Doume ml eke tle rinde ,me se l

birAr ab nve yabi rTr knAvr upa '
dai ma le dilmi bi rma ndol in- kis ap ndabir
sekiz liyie it12ya rms e sebl e ns a bitpe r de lerva rdr-a lar akke ndimi lleti
nin
mus iki sinea i
tme lodi lerii crae tti
igr lme kte dir.Ee rse kiz li24a ra l
a
blnmi se,buDoul ui cra c,bi rma ndol ini lebyl ebi rme lodii crae derken
tat
mi nol mumudur ?Bui t
ira za yl ec e va pve ri
le bilir:"Be ndehe rgn
ma ndol inl evepi ya noyl ai crae dilenbuDoume lodi lerinii itiyor um.Kul a
klar
safme lodi ka r al
kl a ri itme yea lm ol a nDoul ul arabume -
"Na z ariyef a r
k "t abi rin de nhe rmi ll
e tint ona ls istemi niya nit eme ldi zisinin
ma tema t i
kna zariye s inivebumi lletlerini cr ae ttikle rima ka ml a rnt a biis esler
iyle
aras e slerins a yla r
nvek yme tlerinia nl yor um.
lodile rinnegi bit e s
irya ptha kk ndas izebi rf iki rve rme ki in umuka yeseyi
yapa c a m:5Me se laFr a nsz ca-d a5s es liha rfvei kides e sliha r ft erkibiva r
drki
bunl a rbi rbirinde na yrye dit anet a nna nhk( s
o nor ite)me yda nage tirirle r.yl e
ki,a ,e ,i,o,u,ou,e u.Fa ka tFr ans zla rgi biLa ti
na slnda nol a n ta l
ya nl a rhibir
zama nneunedee us e slerinikul lanma yd nme mi ler( onl arnduda kl ar
bu
sesle riFr ans zla rgi biga ye ti yit elaff uze de bilirlerdi )veba z l eh elerms t
esna,
5s e ste:a ,e,i ,o,ou,- kibus onunc us uuol arakya z
lr-sa bitka lm l a
r dr .
Mus iki dedea ym eyva riddi r:Doumus ikisindeLaveSina tr e la r
a s nda2
taneSibe molva rd r.Mi salimi zibi rke ma nn333mi l
ime t
reuz unl uunda kiLa
teliz e ri
net atbike de rsekbui kiSibe mol ndur uml arz erindet a mbi rfikir
eldee tmi ol ac a z.
Doumi l
letle ri
ni nna me ler inde ,me s elaLana tre ldenve vahe rha ngiba ka
natr e lbirnot ada ns onr aUmma ( ~t \ ( k kya r
mpe rde )a dve ril
enbi r
aralk
ls i indes esindi kletirildiima ka ml a rme vc utol duugi biLana trelden
sonr aa potom /
~04 8\ (b-
\2187/ '
ykya r
mpe rde )a dve r i
le nbua ralkl as esindi kle t
iril
di ima ka ml ardava rdr.
mdib uma ka ml ar pi ya noyl aicr ae de rke nbi rDoul uneya pa r?
Bir i
nc ivei k inc iSibe molye rineye g neSibe mol kul l
a nma kme cbur iye ti
nde
olduunumuha kka kgr e ce ktir.But akdi rdehe rma kam nme lodi kka r akt er
i
okhi ssedilirde rece deya nl o l
a ca ktrvebuduum,bunda ne vve lya p l
an
kya sla ma yagr e,Fr anszc abi rke lime ni n t
a lya nt elaffuz unauygunol arak
syl enme s i
ne ,ya nimus iqueke li
me s ininmous igue eklindes yl enme sine ok
benz e r.Bi rDoul ununke ndimus ikis inea itbi rSibe mol nye rini,t ampe re
deni lenya nldi zininb irSibe mol nna lm ol ma s
ka r
sndahi s
s ettii
znt nei se,mus iqueke lime s i
ni nmous iqueol ara kte l
a ffuze dildi inii it
enbir
Fra ns znkidea yn d r
.
Fa ka tbi zme vz umuz adne lim:Fe tis'inDoul ula r
nmus ikisinea it
beya nl a r
nda nba hse diyor duk.Ge re kte nFe t
iAr apmus ikisiyl eTr k- ran
mus ikileria ras ndabi rna zar iyef ark ngs terebi l
me ki inMus ikini nUmum
Ta rihii siml ie se rindeo rtayabi r okf arz iyekoymuol up,e e rbunl ars atrsat
r
redde dilme ki s teni r
s e,onune serigi bi5c ilttuta caks ayfala rka le mea l ma klaz
m
gele ce kti.Bi za nc ake s aslt e nkitlerya pa ca z.
5Bumuka ye se yiAl be r
tLa vi gna c'nMus i
quee tle sMus ic i
e ns( Pa ris,1895) ,s.
429.i siml ine fise serinde na lyor um.
Ha ki ka t udurki ,bi rs ekiz lininbl nme siAr a pla r-da,Tr klerdeve ra nll
arda
vet e kke li
me yl eDoumus iki si
ni ni i ti
ldi ihe rye rdeka tis ure ttea yn dr.Es ki
veyamode rnba z me llif
le rdegr l e nna z ariyea yr
lkl
a rmus ikininhe m
naz ar,he mt a tbikba kmda nms avibi rde rec edevede rinbi r e kilde
bilinme s
inii ca pe tt
irenmuht e l
ifme s ele lerint etki kindea kbi rgr es ahip
olama ma larnda ni l
e rig elme ktedi r.
Fetis'
inf arz iye lerioka dara ca yipt i
rki ,bume v zudai ki nc ibi rk ya sla ma
yapma ktanke ndi mi zia lam yor u z:e e rbugnbi rki ms eFr ans z ,Al ma nve
t
a l
ya nmus iki l
e ria ra sndaf a rke dilent a vrvei c r
af ark nnbumi llet
inhe r
biri
nd es eki zlini nbl nme s ius ulnde nme yda nage ldi iniveme s ela
Alma nlarnMFl er ininFr ans z larnve tal
ya n larnMf le rinde nda hape st
olduunu- nor ma ldi ya paz onunLa 'sa ynbul unduuha lde -i ddi ae de rs
e ,
Avr upamus ikiina slar byl ebi riddi ayna slka rlaya c akla rd r?Fe ti
s'
inbu
me vzuz erinde kibe ya nlar Dou' nuna yd nla nm mus ikiina s larz eri
nde
aynt esir
ime yda nage tir
me kte dir.unui nk rmmknde ildi rki ,Dou
mus ikisinit etki keba la yanbi rAvr upa lmus iki i
na sndi kka tinie vve l,
sekizlininAvr upa 'daol duunda nba kaa ralkla rabl nmbul unma s
eke cektir.Ar a pmus ikiina sla rnnna za re se rlerindebi rs eki zlini n77a ra
la
blndnokumuol anBa t
ll
a r,Ar aplardas e sin3e i
tpa r aya
blndnvedol ay s
yl aAr apmus i
kis i
ni n tebi rs eslerikul land n
dnm l
e rdi r.Ya nle lea lnm ol a nbuf ikr int es iria lt
nda ,Tunus lu
mus ikiinas la rnkons e rve rdi i1867Pa riss ergi si
ndei ns ans esini nbi rs es
perde sinina s l3e itpa r
a yab ldna ratrma khus us undaa c elee t
mi
le r
dir
.
Budag s
te riyorki ,Ar apmus iki si
ndebu tebi rs es lerinbi rbir ia rd ndan
kullanldAvr upa 'daoz a ma nla r
daz anne dilme kte ydi !
Tunus l
u a rk clari itenBa tlmus ikiina slarke ndina me le rindede tebi r
seslerinme vc utol duunaka tibi r ekildehkmve rme ki mk n nbul ama yarak,
kulakl
s
naya ba nc ge lenba z s esa ra l
klar
n nha ki kik yme tl erini
lme mi le rve tebi rs esna za ri
ye sini nta ma m ylat e me ls
izol ma d
hkmneva rm la rd r.
1869'da ,ya niPa risSe rgisi'nde n2s e nes onr aya ynl anm ol anMus ikinin
UmumTa rihie s e ri
ni ni kinc ic ildinde 6Fe time s eleyit ekra ra lts te tmi t
ir.
Onuni ddi alar nagr eAr a pmus ikisi tebi rs e sl
e rii htivae di yor du.
"Bumus ikini nha kikis ist
e mi nint e
me li",di yorFe ti
," Pyt ha gor a s l
a rn
prensipl er
ineuygunol a n9: 8ni s be-tinde kis e se itliiveUmma largi bi256: 243
nisbetinde kiya r
mmi nrs esle rdir. mdibuma jrs e sle r,Ar a pmus iki si
naza r
iya t
ndabi r imi nr /256^ di e rima jr
olma kz e rei kiya rms esye rine tebi rs es-V. 2048/
le
r ebl nme kte dir !'
6Fe ti,Hi stoi rege ne raledel amus ique( Pa ris,1869) ,c .2,s .181.
7Ge rekte nAr apmus ikisindeda hador usuDoumus iki si
ndebyl ebi rdizi
vardr,a nca kbudi z ite me ldi zihvi ye tiylede il,muht e lifDouma ka mlar
nda n
biri
ninhus us idi zis iol ar a
kme vc uttur .Tr kl erdeAc e ma irani s mi nia lanma kam,
mode rnmus ikideFama jrol a rakya zlrvea ynt ona lite dedi r.Re vue
Mu- sica l
e(15Ni sa n1908) ,s .251' de kiZ, aVr aieThe or i
edeLaga m- mema j
eur e
balklya zmaba k n z.
Bui ddi ayagr eAr apmus ikis inint e me ldi zisidi toni kve yaPyt ha gor asdizisi
denilenl ea ynol upni sbe tleri yl edi r:
tebi rses ler ege linc e:Fe tis'ina r
z usunagr ehe rma jrs esina ra sndaveonu
e itpa rayabl e r
e kbul una cakt!..
Bunun l abe r abe r,hi bi rde virdehi birAr apna za r
iye cis
iyuka rdaba hs ige en
dit
oni kdi z i
yiAr a pmus ikis ininha ki kidi zis iadde tme mi vehi birme l
lif,
ma jrs esine itpa rayabl nme sike yf i
ye tinde nba hs etme mi tir.Ke z a
hibirTr kve ra nna z ariye c isibuka da ra c ayipbi rfikiri leris rme mi t
ir.
Bilaki sbt nDouna z ariye c ile-riDous istemi nint eme l
iol a
ra kbi rt ekdi ziden
bahs etme kte dirle r.Budi zides esleri ki ei tt
ir.Bi rima jrdi er imi nr
vema j rya rms esle r
Bunda nb a ka ,e e rDou' nunt eme ldiz isinde- mode r
nmus ikisininma jr
dizisindeol duugi bi-bi rinc iya r
ms es nc vedr dnc not alara rasnda
yera lrsa ,iki nc iya rms e sye di ncives ekiz inc inot alara ra sndade il,bi lakis
al
tnc veye di nc inot a l
a ra r asndaye ra lm ol a caktr.But akdi rdeDou' nun
te
me ldi z isibi zea a da ki e kildegz ke c ekt i
r:
Dikka te de rse kbudi zini nGuid' Ar e zzo'nuns oli leba laya ndi zisinde nba kabi r
eyol ma d mgr e ce iz :
Die rt ara ftan,e skiYuna nlla rdakul lan l
a ns is t
e mi nte t
ki ki nden une tice

k yorki :kul lan lans e sler int ama m namke mme ls ist
e ma dve ril
iyor duvei ki
sekiz l
ide nt e ekkle de nbus iste myuka rdagr ldgi bit ertiplenmi ti.
Mke mme lSi ste m' inbu eki ldet ertibineAyr kve htia ml Si st
e m( Sys t
eme
Sepa reGr av e)a dve riliyor du.
Guid' Ar ez zo'nunki ni na ynol a nveDouna z ariye ci-l
e rinc eka bule dilmi
buluna ndi zii l
emode rnmus ikidi zisia rasndabi rmuka ye seya pa r
s akgr r zki,
Doudi z isibi rbi rinebe nz e ye ni kit etrakor dun( dr t
lnn)dor uda ndor uya
birl
e me leriyl evet izt ara fadabi rma jrt onune kl enme s iyleme yda nage l
iyor du;
sekiz l
ini nbu e klibi rleiks is tema dnt a ma kt adr:
imdi li kokuyuc ul ar
ma unuha t
r lat
ma ki st
e rimki ,Douna -z ariyec i
leri9/ 10
ve15/ 16k yme tlerini ,mi nrt onunveya rmma jrt onunt a kribik yme tl
e ri
olarakka bule tmi lerv ebunl a r
nha kikik yme t
le r
ii in59049/ 65536ve
2048/ 2187k yme tle rinit e spi te tmi lerdir.Mt ea kips ayf ala rdabunda nk f i
derec edeba hs ede c e iz .
TRKMUS K S
1.Te t
ra kor d
2.Te t
ra kor d
Ba t
lla r
aa itdi zini nkur ul u eklii seba ka dr.Budi zi,bi rs eslebi rbi r
inde n
ayrlm ( atla ma l)vea ralkl a r
n nt ertibindei se ,birbirler inina yn sol aniki
te
tra kor d- danvc udage lmi tir.
Yuna nl
la r
nmus iki yea ite serle ri
niuz unmdde ttetkike tmi ol anme hurTr k
naza riye cisiF ra b( lX.a sr)bu" Ayr k hti aml Si st
e m"ve yabi rl
e
i ks i
s t
em
denile ndi ziyi,Doumus iki sinint eme liol arakka bule yle mi t
ir.Ke zabudi zi
Trkl er eve ra nlla rad aa itti
r .
Doudi z isibu eki ldebi rde f at espite dildi kte ns onr aba kabi rme seleor taya

k yor du.DouveBa t
mus ikia letlerininz ama nm zda kidur uml arnagr ebu
diziyimode rnmus iki ninha nginot a sylaba l
a tma lyd?Bume s eleDou
mus ikiina slarnnz ihinlerinii ga letmi tirveha lendee tme kte dir.Fe ti
de
bunat e ma se tmi vedi zininha r eke tnokt as o l
a rakTr kmus iki s
i
naza r
iye c ilerininSoma ldkl arns ylemi ti
r.9
Doul ular nd nc esi,diz ileriniAvr upa llar
n kigi biDoi leve yaFe ti
s'
inbe ya n
zereSoli leba latma nnuygunol ma dd r
.He riki
kkdama hzur l
u
bulma kt ad rlar.i mdi li
kdi ye limkiDoumus ikisinint e
me ldiz isinina r
a l
klar
us r
a yt akipe de r
e kt erti
pl enmi lerdir:
Byl et ertip lenmi bi rdi zininba langcol arakDove yaSolve yaRe
notalar
nda nha ngi si
nia lma kl z mge ldii nida has onr atetkike dec eiz.
Bunda ne vve lkit eferrua t
li z aha t,Dou' nunt eme ldi zisi
nin3t r l
a r
al
ki htiva
ett
iinigs termi t
ir.yl eki :
1-Ma jrt onkii lei fadee dilir.10
9Fe ti,a .g. e.
,c .
2,s .
363.Ma ma fihFe ti
s'inbus ayf adakibe ya nla rha tal
dr.
nkSo/ 'denLc '
yaka dar9koma ,La '
da nSina tr e/
eka da r7koma ,5/'den
Do'yaka da r7komame vc utol duunus yl yor.La -Sina t
r elveSina t
rel-Do
aral
kl ari irbunl ar
nhe rbi ri
ni n7koma da niba retol duunus yl e me kdor u
deildi r
.nk( La -Sina tr el)a ral
n nk yme t
i9/ 10ve( Si-Do)a ral
nnki
ise15/ 16' dr.Budabi rinc i
ni ni ki ncide nda habykol ma sde me kt ir.
10unuha t
rla tma ki st
e ri
mki ,but etkikime sna sndar astlanlac akvepa yda s
paynda nda habyko l
a na dike s ir
lerte luz unlukl arni sbetlerinii fadee derler.
Me sela ,e e rSolveLaa ras nda8/ 9k yme tiva rdrde rsek,bununm ns udur :
Ge r
ilmi a kt e l
deSols esinive r envet amuz unl uu900mm.ol anbi rte l
zerinepa rma nzba sarakvebunue ikt enitibare nonu100mm.k sal
taca k
ekildebut el
in800mm.s init itre t
irerekya pars akLas esinie ldee deceiz.
Bilakise e r9/ 8'deol duugi bipa ypa yda da nda habyki se ,buni sbet,tit
reim
adedin iif adee de r,ya nie vve lkimi sal
it atbike de rsek,Soli leLaa ra s
nda9/ 8
nis-
be tiva rdrde rsek,bununm n sSo/ '
un800,La '
raai se900t i
treimya pma s
deme k tir.
1'Bur a da ,Avr upa lna zariye cilert arafnda n i
mdi yeka da rya nl
t e f
siredi l
mi
birnokt ayi za he tme ki sti
yor uz .Avr upa l
larnmus i
kie serleri
ndea dna
Pytha gor a skoma sde nilenbi rk ka r alktanba hs edili
rki ,bununk yme ti
524288/ 531441' dir
.He r
2-Mi nrt onki L i lei fadee dilir.Bununl abe raber109bu ni sbetinin
Doumus ikisindekul lan l
a nmi nr
tonunt akr ibik yme t
iol duunut ekr ar
l
yor um.Ta mk yme t ^ dr.
nkDoumus ikisininmi nrt o-
nui kil i
mma '
da nolu ma kta d r
.Oha l
de :
3-Ya rmma jrt onki J j
j.i lei fadee dilir
.Bununl abe -
raberbuJ Lni s betideya rmma jrt onunt akribk yme ti
dir.Ta mk yme t
2048
verilme kt ed ir
.
But ak dirdeDoumus ikisini nt eme ldizisi,dor uk yme tl
eria a daya zlol an
aral
kl arda nt e ekkle tme kt edir:
olup,bunaa pot oma d
Ma lmdurkihi birmus ikimnha s
ra nna t
rels esle rde nt e ekkle tme z ;bilakis
mus ikinot a lama snmka ide lerimuc ibinc ebun atr els es lera ra snada hauf ak
olandi e rs esle rye rle ti
rilirveb us es lerinherbi rineAvr upamus iki sindeya rm
sesi smive rili
r.Bununl abe rabe r,mode rnmus ikidekul la nlans e sa ya rl
ama snn
(tempe ra -me nt)a rad a rtol arakna t
r elden i
lendi z i,2e ita r alkt an,ya nita m
sesi l
eya r
ms es tent e ekkle ttiinegr e,yarms es leriye nide ni kiyebl me ye
lzumyokt uvet a ms esle ra rasndat ekbi ryarms e sbul unma kta d r.Ma ma f
ih,
yks ekbi rmus ikihi ssineveha ssa sbi rkul aas ahi pbul una nAvr upa l
kema nc l
a r,pi ya nogi b isa bitt ulubi ra leterefaka te tme dikl eriz ama n,na trel
seslera ra sndat e kbi rya rms esikul l
a nma mak t
a ,f aka tme selabi rDodi ye zile
birRebe mola r asndahi ssedi l
e nbi rs e sifa-
yaza rbukoma n nol us ebe bi niba kat rle lea lm tr.Bum:e l
lif lerdene n
yenisiol arakH.Ri e ma nn'di nl eye li
m.Di cti
onna -ir edemus iquei siml ie s e
rinin
Frans zc at ercme si,s .153' te yl edi yor :
"Pytha gor askoma sa lt
ta ms esina ralol up9/ 8' dir.Se ki zli96/ 86: 2/ lile
geme kt edir .Aynya zar,mode rnmus ikina z
a ri
ye sindeka bule dile n81/ 80
koma sni za hi i
n yledi yor :" Di-di mi kve yaSe nt oni k80/ 81k kt a ms e sl
e
bykt a ms e sinf ar k:9/ 8:10/ 9.Bus e be plePy t
ha gor askoma s ni za hi in,6
ma jrt onunbi r birlerinit aki pe t
me lerivebunl arabi ruf a ka ral ni l ve sinive
bus ure tlebu6ma jrt onunt opl am nns ekizl
iyime yda nage tirme sinit aha yyl
etme kye rinege r eeu ygunol ara k unus yleme kda hai yiol ur du:Es kiYuna n
mus ikis iileumumi ye tleDoumus ikis ina zar
iye lerindePyt ha gor a skoma s
ma jrt oni lemi nrt ona rasnda kif arkt
r.Ge rekt en,Pyt ha gor a skoma sma jr
vemi nrt onl ara rasnda kif a rktanba kabi r eyde i ldir.Ya ni :( 8/ 9)ve
(59049/ 65536) :Te tr akor d:Bi rdi zininhe rbi r
idr ts este ni ba reti kigr uba
ayrlm s es lerebl nme si.
22
TRKMUS K S
desif ark nmuha faz ae de rekDodi ye zleriRebe mol de nbi rkomada hat iz
yapma kt ad rlar.
Ve imd i,Doumus ikisindet eme ldi zinins e
s l
e ria ras
nda( ya rms e sde me me k
ii
n)ka t a nea ras e sbul unma kta dr?Vebua ras e slerha ngika ide yegr e
datlm l
a rdr''Bununc e va bme ldee tme ki i
nba hiskonus uol a ndi zinin3
eita ralkla rnabi rgza tma kl zmd r:
1-Ma jrt on( T\ .Ma jrt onuna ra l
n n,a ral
arndabul unduudi zini ni ki
sesininhe rbi r
i si,a ras esi htivae tme kteolup,bus es l
e rnot ala ma daba ze
n
tiz
debul una nna tre lse sinbe mol ,ba z endep esttebul una nna - tre ls esindi ye zi
olaraki fa dee di li
rler .Me se l
aDoumus ikisi
ndea ra l
kl ar' ae itol a nSolve
Las e sl
e rinia l
a lm.Sz de nt izt ara fador uha reke te de rse k,e vve l
kyme t
indebi rSoldi yezonda ns oma __k yme tindei ki nc ibi rSoldi ye zelde
ederiz( da imaSolna il,fa ka tbi rDobe molol araki fadee dili
r .Ma jrya r mt on
ylebl nmol ur :
trelde nha re ke te de re k)veni ha ye t
kyme tindebi r nc Soldi ye ze ldee deri zki ,bus esnot ala ma dabi rSoldi yez
olarakde il,f aka tLab emolol a rak
ifadee dilir.12
Ne t
ic edeDoumus iki sininma jrt onu yl ebl nm tr:
2-Mi nrt on
aral
ol ani kis e steni ba rethe rgr upi kia ras esi ht i
vae tme kte dir.Mi s
a lol arak
LaveSis esle rinia la lm.La- da nt iztarafado ruha reke te der sek
evve l 3. - k y me ti
ndebi rLadi yez ,onda ns onr a256'
2048 k yme tindei ki ncibi rLadi yeze ldee de ri
z.O
2187' ha l
demi nrt on ylebl nm t
r:
mdi , une tic eyeva ryor uzki ,Doumus ikisinint eme ldi zi
s init e
kile de n
aral
kl a rmode rnmus iki nint atbika tndaol duugi bi,bi ritams e s,dieriya r
m
sest
e ni bare ti ki e itd ei l
,fa ka tbua ral
kl arna z ari
ya ttaol duuka darta tbikat
ta
da eittirler.Bunda nba kabuDoudi z i
sinint abi is es
ler iBa t
diz isinin
sesl
e ngi bi
datlm de ildir;vema j
rt on lar( ^jaras nda" "mmr i
onl ararasmda
(veya rmma -
Ar a
la rnd ami nrt on
3-Ya rmma jrt on
arasndai seke zai kia ra
Ya r
mma jrt ona r al
ni htivae de nikise sa ynz a ma ndai kia ras es
ii ht i
va
ederle r.Mi sa lol ara kSiveDos eslerinielea lal
m.
kyme tindeya rmdi ye zlibi rSpe l
dee derizveda hat izedor ugi derek g- ,
kyme tindebi rSidi ye ze ldee de rizki ,not alama dabus esbi rSidi yezol ar akde-
jrton la ra ra sndas e sva rdr.
Mus iki lerinya lnzt a tbika t
ylaur a anDoul us a zsa na t
k rlarma jrton
aral
n ns esi ht ivae tt
iimveha kika t
tei se,ma jrt onundr tpa r
a ya
blnmol duunug rnc ebudr tpa r
an nhe rbi rine eyr e ks e
si s
mi ni
vermi lerdi r.Vebut bir iiit
e nAvr upall
arDoul ularns esidr teitpa r a
ya
bldkl erine ticesi neva r m l
a rdr.Ha l
bukihi bi rde virde ,isterAr apols un,
ist
ers eTr kve ya ranl ol sunh i
bi rna zariye cma jrt onundr tei
tpa raya
blnme sinde nba hs e tme mi tir.Evve lkimi sali
mi zbi lakisgs teriyorki,Solda n
iti
bar enSol -Laa ra lnda ;
suretlee l
dee dilmi ol ana ral
kl arnma jr t onu4e itpa ra yabl me di kler
i
gere kt i
r.
imdidi ye bi l
i r
izki ,Doumus ikisi,teme ldi zisiol anbi rmus ikidirki,bunun
tabi
is es l
e rivebunl ar nye r
leri,ke z aa rases leriba z e
nke yfi
ye tba zende
kemm ye tb a km nda nBa tmus i
ki sindeba kat r l
t ertiplenmi le
rdirvebu
mus iki ,Avr upa ll
a rnma jrv*mi nri kima kaml ar
n nd nda , ei
tl
ime l
odi
aral
kl a r
n nbi rbirle riyleka r
ma snda nme yda nage len okt a tlve okva sf
l
birokma ka ml a ras a hip tir
.
Doumus iki side ni lenbumus ik i
ni nya ylm ol duul ke l
e rha ngileridir?
Bunube lirtme ki in ume ml e ke tleriz ikr ede c e
i z:Avr unaTr ki ye s
i,As ya
Tr kiye s i,Ar abi s tan,M sr,Fi l
is ti
n,Sur iye ,Gi rit,K br
s ,Yuna nAda lar,Epi r
,
Te -salya ,Pe lopone s,Tr ablus ,Tu nus ,Ce zayi r,Fa s, ran,Hi ndis tan,Tr ki st
a n,
Af ga nist anvemuht e me len nveJ aponya .
Doumus i
ki s ininna zariye sinevet a tbika t
nat ama me nva kfol anbi rmz ikol og
bume ml eke e rebi rse yaha tya pa rsa ,-l isana yrl
kl arnnne tic esiol ans lpve
ifadef arkl arnbe rtarafe de re k-gr e ce kt i
rki ,yuka rdas ay lanme ml eke tlerin
halkmus ikini nt eme lbilgi l
e rinde nma hr umol ma klabe ra be r a rklar
syl eme kt edi rler ;e erbume l odi lerint a hliliya plrsabumz ikol og unaka naat
getire cekt irki ,bunl ar,t eekkl yuka rdai z ahe di l
mi ol ant e me lbirdi z i
ze rineot ur tul mu lardr;ke zabume lodi k*muht eli
fma ka ml arda nt eekkl
etme kt edi rle rki ,bunl a r
ni eris ine,yuka r
dabe ya ne dilmi ol ana ras eslerde
girme kte dir.
12Buya rmbe mol ,ke ndi sinde ns onr age lens esinbi rPyt ha gor a skoma s
eks i
ld ii nii fadee tme ki inkul la nlr.
13Buya rmdi ye z,ke ndi sinde ns onr age lens esibi rPyt ha gor a skoma s
mi kta r
ndayks eltir.
Za tenbuke yfiye tba kat rldeol ama z d; nkDounune s kina zariye ciler
i,
mus i
kina za riye s inint abia tnmus i
ki evkit abiisiylet e hize tti
ii nsanl arn,bi r
lis
a nngr ame rini nol isan ne vve lt e ekkl nde ns onr aor -
De i me ye nbi rSina t r
e lkul lan ma yaa lm ol anAvr upa l bi rmus ikiina s,
bui kime l
odi ni nSis eslerininbi r birinde nf arkl ol duunuhi birz a ma n
d nme z15vebi r
inc ime lodi ni nye de nime vc utol ma ya nmi nrt on-
taya
kt gi bi ,ic rae t
tikl erina me le rint etkiki nde nme yda nage ldiini
katiye tles yl eme ktedi r
ler .
ddia m z i s pa ti inyuka rda kinot adaye ra lanha l
kt r ks ns eya ha tt
eki
mz ikol ogumuz uni itmiol duunuf a rz ede l
im.Bu,Ana dol u'da ,Ada na
kyl l eria ra snda na l
n m ba sitbi rha lks ark
dr.Be stek r
ma lmde ildir;
ma lmol saydda hiDouveBa tmus iki sinea ithi bi rbi lgisibul unma ya nbi r
kyl ol duua nl alacakt .Bi zimi inz atenmhi mol a n,bununbe s
tek rde il
,
faka tbe stele nmi ol duuma ka md .Bume lod i
yia yne nya z l
d ekildebi r
Avr upa lyags terirvebununt ona litesi nike ndis i
nes ors akbi ze:" Hi ssedilebi li
r
ma hi ye tteol ma ya nmi nrt onda d r"c e va bmve rece ktir.Bume lodii semi nr
tondade i ldi r
.
Bume lodi ni na itol duuma ka ml ami nrma ka ma rasndaoka da rbykbi rf ar
k
vard rki ,mus i kibi lme ye nbi rki ms ebume lodiyiha kikimi nrt ondaya zlm
buluna nbi rba ka snda nkol ayc aa y rac a ktr.
14
Birk ya slamaya pma ki ine sa slol ara kmi nrt ondabe ste l
e nmi bi rTr k
me lodi s iya z alm:
daol duunut e re ddte tme ks iz ins yl e r.
Doumus i
ki s iba km nda nbui kime lodibi rbi r
inde nt a ma me nf arkl iki
ma ka mda dr lar:
Birinc ime lodi ni nt eme liLa -Ret e t
ra kor dudur .Bununz e ri
nedeme lodi yi
ss leme ki i
nt izei lvee dil
mi Mis esivepe t
ei lvee di l
mi SolveFadi yez
ses l
e rikonul mu tur .Bume lodi n i
nt etra kor du,La '
da ni tibare n:
1- Bi rmi nrt onda n
2-Bi rya rmma jrt onda n
3-Bi rma jrtonda nt e ekkle tmi tir
.16
Te trakor d
Dor uk yme t
le rTa kr ibk yme tler
kinc ime lodinint e me li,birte trakor dol ma ypbi rpe n-ta kor d( beli)'
dir.Buna ,
me l
odi yis sleme ki int izee kl ene nFana trelveSolna tre ls e
s l
eriilepe
te
ek lene nSoldi ye zs e sle riil
vee dilmi tir.Bup ent akor dLa 'da n
Ee rbi zbume lodi nini e r
isine , Tr kmus ikiina slarnnya pma i hma let
tikler
i
gibiSis e sleri
nde ne vve l* e kliyl eifadee dilenya rmdi yez ikoyma zsakbui ki
me l
odi yimuka ye see de ce kola nbi rBa t lmus i
ki ina sbi rinc ime lodide ui ki
nokt a yava s
lol ac akt
r :
1-Ye de niyokt ur .
2-Domi n ants tFa ,di yezle nmi t
ir.
14Mi nrt on,Dou' da okkul lan l
r.Tr kle ronaPus elikma kama dn
ve rmi le rdir.
15 Ba tl
na za ri
ye c ile r
,ma jrvemi nrt onla ra r
a snda kif arknihma l
ed il
e bile cekka da ra zo lduunus yl e
me kt edirle r.Bununl abe raberDou
mus ikis ibuf arknme vc udiye tinehr me tvee he mmi ye ta t
fe tme ktedir.imdi
tema se di lecekol ana yr ntl
arbununs e be ps i
zol ma d ngs t
erecektir.Bu,
ihma le di lebil
e ce kka da ruf akf ark nma hi yetiha kkndaokuyuc uyapr atikbir
fikirve rme kiinbui kime l
odi yike ma nl ai crae dere kbi rtec rbeya pal
m:
Ke ma n nt e l
leri
ni ns esve renk sml arnnmut a dol ara k333mm.uz unlukla
bul unduuvebi r i
nc ime lodini nSs esle rininXc '
da ni tiba r
e n59049/65536
ara l
i erisi
ndeol duugznndet ut ulursa ,kpr 'de ni tibarenpa rma m z

Las e siol ans erbe stt e lint am3002517/ 65536mm. 'siz erinekoyma m z
(ba sma m z )icape de r.Ha lbukii kinc ime lodi deSit' 1e rLa 'da n8/ 9k yme ti
nde
ola rakuz aklam bul unduunda n,bume lodi nini i'lerinibul ma ki
in
pa rma m z te linkpr 'deni tiba ren296mm. 'siz erinekoyma mzi cap
ed ece kt i
.4mm. 'denda haf a
z lab irme s afe nin,ke ma ngi biha ss a
sbi ra l
etin
z erinde
iti
ba re n:
1-Bi rma jrtonda n
2- Bi rl i
mma 'da n
3-Bi rma jrtonda n
4-Ke zabi rma j
rt onda nteekkle tme kte dir:
pe nta kor d
Dor uk yme t
le r
na met arz fa rkme y danage tire bil
ec e inibur adai zahe tme yelz umyokt ur.
na nyor umki ,bumi sa lileDoumus ikis i
ndema j
rt onunmi nrtonaol a
n
fark nnne deni hma le dileme ye c ekbi rma hiye tteol duukol ayc a
anla l
ma kt a
d r.Bume lodi lerinAvr upa l
bi rke ma nc t ara fnda nic raedildiini
farze de l
im;buz ata leti
nia ra l
kl ara zal t
a rakkul la na c anda nt a mpe -redi z
ini n
Sina ti
irelinige rekl etirme ki inLat elini n89 0899/ 1000000t i
treimi ni
yapma yame c burol duunda n,pa rma m296669367/ 1000000nokt asz erine
bas ac aktr.Doul ubi rmus iki i
na snkul a ,ke ma nc i kinc ime lodiyii craettii
zama nk kf arkihi s setme ki mk n nbul ama ya ca kt
r;f aka tbi ri
nc ime lodiye
gelinc e,Avr upa l
ke ma nc nnSis esionaoka da rtizge l
e ce ktirki ,ke ma ncnn
yanl i crae ttiine ti
c esineva rac aktr.
16Dr tlbi ra ralkve yadi e rb irt abirlebi rte trakor di indes esa ralklar
m
kulla nma nn e
itlius ulle riva rdr.Bunl a ri leridegr ecei z .
17Ma jrt oni lelimma '
mna ralklar
n na nc a kdor uk yme tle riva rdr.
TRKMUS K S
24
DouveBa t
da kii kimus ikiyibi rbirinde na y rane ne sa sl
veka rakteristi
kf ark,
bunl a r
da nbi rinc isinde kis e sa ra l
kla rnnme v cudi ye tivet a tbi ka tt
a
kulla nlma s
dr . kinc i
s i
ndei set atbika ttabua r alkla rnkul la nlma snn,
fi
z ik i
le r
inbunl art anma la rnar ame n,t opt anna me v-cudi ye tive,ma jrve
mi nrma ka ml ard
nd adi e r-ma ka ml a rndar esme nbi linme me s
ike yf i
yetidir.
Ge re kten,Ba tlf izik il
e rma jrt onumi nrt onda na yra ra kDoi leRea rasnda
8:9'lukbi rma jrt onveRei leMia rasndada9: 10'l ukbi rmi nrt onunva r
olduunus yle me kt edirler.Fa k atmus ikini nt atbika tnda nba hs e dene serlerDo-
ReveRe-Mia ra sndahi bi rf arkgr me me kte dirle r.Ke za ,ya rms e sl
ers anki
sesii kie itpa r ayaa y nyor larm gi bie lea lnma kt a drlar.VeAvr upa
mus ikisinde ,ya rmmi nrt oni leya rmma jrt o-
il
ea pot omu
birbir l
e ri
nde na yrma yahi bi rs uretlee he mmi ye t
verilme me k t
e dir.Ba t
l
f i
z ik ilera klauygunbuk yme tle
nede gi bia klauygunol ma ya nk yme t
le ria lma kl aha tae tmi lerdir.
Bur a dai ar e
te tme ktef aydava rdr:Ba tlf izik ileri nbuha talar C. Mont a
l
is
mi nd eba si
tbi rpi ya noa kor t u-sunundi kka tini e kt i
.Ge r e kten,mode r
n
mus ikininna za ri
ye sii l
et a t
bi ka ta r asnda kif arkt anba hsede rke n18but at
bika t
dor uol ara k yl es y lyor :" Ee rf izik iler
diye ze - . ni sbe tiye rinea pot omun 2' 18' ni sbe -
24
2048
ti
nive rmi ol sa l
a rd,na za riyei leta t
bi ka tbi rbirle rineuygund ecekves es,
kroma tikve( bununa ksiol a n)di ya -t
oni kol ara kt a t
bi ke dilenya rms esl
e r
e ok
yak nbi r ekildevee
itbul una nve" apot om"i le" li mma " yat eka ble deni ki
yarms esebl nmol a cakt 19
Bui fade ler,dor ul ukl arnar ame nf i
z ik ilerne z din- dea ki sya pma danka l
m tr
;
nkbunl aroz ama nda nbe rike ndi lerinea itol a ndi ye zlervebe mol lerl
ei l
gi l
i
eskina z ariyelerindehi bi rde i i
kli kya pma m la rd r.Ma saba ndaha yal
edilmi vemus iki i
na slarnt atb i
ka tnauyma ya nbi rna za riye ninne yeya r
ad n
anla m yor um!
t
ebu nuni indi rki , oc ukl uu nda nbe rikul as a fvedor us esa r alkla r
ii
tme yea lm bi rDoul u,pi ya nodabi rDoume l
odi sini ni crae di l
di i ni
ii
tinc e,kul a pi ya non unt a mpe res e slerinde nhi birs ur e t
tet atmi ne dilmi
olma ya cakvebume lodi yihi se dilir e kildega yrt abiibul ac aktr.Ee r
kendi sine ,ha ngis es l
e rinkul a nai yige l
me diinis orar sanz ;mus iki ina sol sa
dahi,s iz eka tibi rc eva pve reme y e ce ktirvebundaha kld r; nke it
tampe rama ndol a y s
yl ahe rs e s,a z okge rekye rinide i
tir mi tir.
Bina ena l
e yh,Doul umus iki ina sla rn,pi ya nodai c rae dile nmus iki yibi rba kma
sunb irmus ikiol a rakka bule tme leriya nndake ndi lerinegr e
ocukl ukl arnda nbe ria nc akt ampe rea ralklari it
mi ol anAvr upa llar ;Douda
seya ha te tti
k le rie s na da ,s a fme lodi ka ralklarlabe s-
18 C. Mont a l,l '
Ar td' a cc orde rl ui- me mes onpi ano( Pa ris,1836) ,s .178.
19Bu radagr lyorkiMont a la pot omvel i
mma 'yyuka r
dat es pi te dilmi
olanvet elle rinuz unl ukl are s asz e rinekur ulmu
tel
enmi Doul ul arnna me le ri
nii lkde fadi nle dikl eriva kit,Doul ular n t
e
birve ya e yr eks e sler le a rks yl edi kler i
ni- onl arnya nl
ark
syle dikl erinit erbi yei c abs yl e me me ki in-if adee tme ktedi rler!
Bumna ka a ybur adabi tirec ei z .Anl a l
ma sni ste dii mi z udur :Dou
mus iki side ni l
inc e,t eks e sli( ho- mophone )f akats onha ddi neul am bi rna me
zengi n li
io la nvema ka ml arnaAvr upa okse sliliini imdi yeka da rt atbi ke
teebbse yl eme mi bi rmus i kia nla lma ldr.Bumus ikini nna za riye siol duk a
eskiz a ma nla rda nbe riDoumi lle tlerininna me lerineha kimbul una nus ulve
kaide lerinbt ni nc e likl eriyl et e tkike di l
me leri
nde nha slol a nne tic edir .Ve
mode rnmus iki ningi tt ik ea rtani stilasnar ame n,Doumus ikisime vc udi ye t
ini
vei stikll i
nimuha faz ae de bilmi t
ir .
Bui tiba rlaTr kle rin,Ar apl ar n, ranl larn,Hi nt lileri
nvet a ma me nmuht e me l
olarakdai nli l
e rinveJ a ponl a rnmus ikile r
iDouMus iki sige ne lunva n n
ta
ya nbykki tab n( ba his in)muht e lifk s
ml a rnt e kile tme kte di r.
III
e itl
iDo uMi le tlerini nMus ikile riAr asndaBi rNa za riyeFa rkVa rM dr?
Ba zmus ikit a rih iler ivebi lha s saFe t
it arafnda nt aha yyle di lenDounun
eitlimi lletle rininmus iki l
e ria ra snda kif ark,bugnda haf az l
ame vc ut
olma d gi bioz a ma ndaha ki ka tteme vc utde ildi .Bunda ndol a y drkiFe tis
'in
bume vz udaMus ikini nUmumTa rihie se ri
nin2' nc ic ildi ndebul una ni fa de ler
i
hakika tol ara ke lea l
na ma z .Ge r e kte nbuya za rAr apla rns e kizlii17a ra lave
Tkl er le, ra nl larni se24a ra labl dkl eri
nii ddi ae de r ken,bunda n u
netice yi ka rma ki stiyor :Ar a pl argi biSa mme n eiol anka vi ml e ri l
eTr kler
ve ranl
la rgi biAr iveTur a nka viml era rasndabi rna z ariyef a rkva rdr .
Fetike ndi siyl e eli kiyed me kt edi r.nkonagr e 20- vebe nke ndi sini
n
bume vz uda kigr nt ama me nka bule diyor um-s eki zliyi24a r alabl me k
me yli, ranl lar
n oke s kit ar ihde vi rlerindeke ndi mgs t
e rmi ti.Bume yilden
domuol a nmus iki ,bi rde fa ra n'dage r ekle i
nc ebi rta rafta nHi ndi s tan' ave
diert a rafta nK kAs ya '
yador uya ylm ;onda ns onr aPe lasgosi smi yl e
ta
nna n rang me nlerinins oyundange lenLi d-yall
arveFr i
kyahlarvas
tas
yla
Yuna nistan'aul a
mtr
.
Birde faes kiYuna nll
arnvee ski r
a nll
a r
n( ses)to-na lsisteml er
ini
n
aral
arnda kibe nzerlikbus uretl
eor tayakonul dukt ansonr aAr aplar
dakimus i
ki
ta
rihinebi rgza tal
m.Bugza t
bi zi uka naa t
eva sledi yorki,Araplari
lk
mus i
kide r sle
rini ranl
la r
da na lml
a rdr.Ara plarnede bki ta
plarbu
kanaatimiz idor ulayanbi roka
klama la rl
adol dur ur
.
Buhu sustame vs ukol ayz i
kr edeli
m:EblFe rc-I s
- f
aha n'ninbeyanla
rna
gre:Sa i
dbi nMus ac i
da dndabi rAr a p,mus ikihe ve sidola ys
ylaHi c
rI.asr
n
ort
a l
arnda ,bus ana t
tate kmle tmekz ere ran'agitmi veor a
da-Ebl
Ferc'
nde diinegr e- r
anmus ikisia l
et-
bulunanni sbet
lerint ers
ini sbe t
leri
ylei fadee t
me ktedir.Ha lbukiMont al
'
in
nis
be tl
e r
i,te l
leri
nuz unluklarylatersd entitreimleriverme ktedir
(Mdr iye t
innot u).20Fe ti,Hi st
oir
ege 'n&a ledel amus igue ,c.2,s.
357-369.
TRKMUS K S
25
le
r i
nini cra smvebumus ikini nt a tbika tmt e tk i
kt ens onr adn ndeSur i
ye '
de n
ge erken,Sur iye limuht e l
ifka vi ml e ri
ndemus i
ki si
nit etkike yle mi .Hi caz'a
avde te dinc eAr apmus ikisindeba z ha fif ka rtma l
a rvei lve lers ur etiyle
reformya pm vebunu r anl l
a rnna me ler indeke ndi sinehoge lenneva rsa
yalnz caon uAr apmus ikisinea da pt ee tme kveAr a pz e vki neuygunol ma yan
daa lma ma klaor tayakoymu .
EblFe rc ,bi rka s atrda hat e dei ki nc ide faSa id'-de nba hs ede rek yle
diyor:" ra nl
la rda na l
nm ka ide leregr eAr apl ara ras
ndai lkde fana mei cra
ede nodur ."Za ten,Ar a pmus iki sini nma ka ml arnnbykbi rk sm nni si
ml eri
Fars ake lime lerdi r
;budags ter iyorki ,Ar a pl arma ka ml ar
ni smi nida hi
deitirme ks iz in r
a nmus iki sin de na lm la rd r
.
Faka tgr lyorkiAr apmus ikisini nt ekr ef or mc us uSa idde il dir.nk,Ebl
Fer c,Sa idbi nMus a cid'-de ns onr at bniMuhr zi s
iml ibi rba kaAr a p
mus iki i
na stanba hse diyorvebuhus us ta ki a ha deti une ticeyeva ryor :Sa i
d'in
Ar abistan' dakkl e tirdiiye nimus ikis is temi ninya ylma sndat bniMuhr z'i
n
okka tks ol mu tur .
Die rt araf tan,Ar a pe diple rini ne nme hur la rnda nbi riol ant bniNub te,tbni
Ze ydun' un2 ie s erii inya zdb irt efs irdeNa dirbi nHa rsebi nKi ldena mnda ki
dierbi rAr apmus iki i
na snda nba hse diyor .Buz at, sl-mi ye tinHz .
Muha mme dt a rafnda ni ln nda ne vve l ran' abi rs e ya hatya pm ,or adaI .
Hs rev'lei rti
ba tkur mu ,ud' uni cra snve ra n a rkla r
nr enmi veMe kke
aha l
isineud' uve ark l
a rr etme kz e reAr abista n'aa vde te tmi .
Ma lmdurki ,I ,Hs revz ama n nda ra n'damus iki okpa rlakbi rdur umdaol up,
me hur ar kc Ba rbudonunma iye tindebul unma kt aydve30ma ka m22i cat
et
mi ti
.Buha ka mnz ama nnda nba hse de nt a rih il
e r,buma ka ml ara" Ba rbud'un
otuzma ka m "i smi nive rmi le rd ir.
Me hurAr apt arih i:tbniHa l du n,e serini ngi rik s m nna rkSa nat
balnt a ya n31' incibl mnde , s l
mi ye t
te ne vve l
kiCa hi l
iyede vri
asrl
a r
nda ,Ar a pla r
nt ama me ni pt idabi rmus ikileriol duunu,da has onr ala
r
r
a nmus ikis inde nbi rokma ka ma ldkl arnvebyl ec emus iki lerininhi ssedili
r
ekildege li tiinibe lirt
i yor .
Bur ad ai are te tme kl zmd rki ,Ar apl arn ranl l
arda na ldkl ar eyle r,
mus ikini na nc a kta tbika tc ihe tinei nhi sare yle me ktedi r.Ar a pt ar i
hl erinde u
ekildebe ya nla rar as t
lanma kta dr :" Ba z ra n a r
k clarMe kke 'yege lmi lerve
Ar aplaronl a rnna me l
e ri
nit akl ideba lam la r
d r.
"Ve ya" ran' agi tmi ve
orada ra nl l
a rnt ega n-nus ulle rini( a rkla rn)te tkike tmi ol anba zAr aplar,
21 Te rc eme - itbniZe ydun,Tr k eme tin( stanbul ,Hi cri1257) ,s .
281.
22Ma ale sefbuma ka ml a r
nma hi ye t
le riha kk ndahi birbi lgime vc utde ildi
r.
23 Bu ere f r
a nllaraba h e dilme ki s tenmi yor s
a ,de ni l
e bilirkil i
s angi bi
mus ikidei ns a nlabe rabe rdomuol up,i pt ida bi rdur umdabul unuyor duve
onunka ide lerinii lkde f
ae skiYuna nf iloz of lar t et
ki ke t
mi l
e rdir .
24Bu r ada" Doumus iki sina z ariye si"de me me yit ercihe tt
iimedi kka t
olunma l dr; nkYuna nf iloz oflarncai z ahe dilmi bul una nna zariye ,
mnha s ra nneDou' yanedeBa t
'yaa i
tbul u-
me ml eke tlerinedndkl eriz a ma n,bunl a r
ke ndiva tanda larna
re tmi le rdir."Bt nbunl art a ma me nt atbi ka ttana lna nhus us lardr.
Na za rc ihe tege linc e; sl mi ye ttene vve lve yada has onr aHi cre t
inI .a srnda
r
a n'damus ikina zariye c ileribul unduunugs t
e renhi birt arihbe ya na
rastlan ma ma ktadr.Ge re kten,y uka r
dadabe ya nol unduugi bi ,I.Hs re v
zama n nda ran'daBa rbudi siml ime hurbi r arkc ya a ma kta yd,f aka tbuz at
okus tabi rt atbika t
ol arake lea lnma klai kt i
fae di l
mi tirveke ndi si
ni nmus iki
hakk ndana zar bi re s erya zm bul unduunada irhi bi rma lma tyokt ur.
Bunda n une ticeyi k aryor uzki ,ya lnzs ona sr
lari erisindeAvr upa 'da
Doul udi yei siml endi rilmi ol anmus iki, oke skiz a ma nl arda ranl l
ar da
domu tur 23vebunut a kipe de na s rl
ardabur ada nba lcami lletlera ras na
yay lm tr. l
kde faPyt ha gor a sgi biYuna nf iloz oflarveonunt akip il
e ri
ta
r afnda nna za rt etkikme vz uuya pl
m vebunda ni tiba r
e ndebi rilim ekli
ni
al
m tr .
Za t
e ndi e ri li
ml e r
deol duugi bi,bumus ikii lmi nin24na za ri
ye siniYuna nll
ar
Ar apl ar da na lm lardr ;a ynz ama ndaAr a pla rdabus ana tnt atbika t
hus us undada ranlla rda n ok eye ldee tmi lerdir.
Tr kl erdemus ikinint a rihinebi rgza t
a rs
a kg rr zki ,ge rekonl a r
n k
yerle riol anAs yame ml eke tlerin de ,ge rekses onr ada nhi crete yle mi ol dukl ar
Ana dol u' da ,me yda na
km o l
a nmus i
ki ,bi rs ekizlini n24a ralabl nme si
esas nada ya n yordu;bunda na n l
a l
yorki ,Tr kmus ikis ianc ak ra n
mus ikis inebe nz erli
ka rz e-di yor du.
Ne ticeol ara k,Ar apla rn,Tr kle rinve ranlla r
nmus iki leriar asndabi r
naz ariyef ark nnme vc udi ye tia slaka bule di leme z.Avr upa lme Ui fl
er ce
ortayaa tlm bul una nvebununa ks inii l
e ris re nd nc ele r
,mus ikiz e ri
ne
Ar ap a ,Fa rs aveTr k eya z
l m eit
lie se rl
e rde nbume l
liflerinyaha berl
e r
i
olma d ve yabunl ar nmuht e va larnya nla nl am bul unma lar
dola y syl ad r.
Die rt ar aftan,buya nl
d nc et a r
z di e rha kikatle ri
ndede i i
klie
ura ma s nas ebe pol mu tur .Bua radaMus ikiLga ti
'nde 25me hurTr k
naz ariye c i
s iF -rb'de nba hs ede rke nHugoRi ema nnAr apla rveha nllar
kelime le riha kk nda yledi yor :
"Ar apl a rdae ne skimus ikiya za nHa l
il'
dir.( Mi l
tt
ans onr a786' dal m tr )ve
ri
tml eri les es l
e rz erindebi re serme yda nage tirmi t
ir.Onunc ua s
rdaF rb,
me ml eke tiniYuna nna za riyele rinea l
trma ya a l
t,fa katmuva ff
a kol a ma d.
Anc ak14' nc a srda d rki ra n'dai lkya za rlargr ld;ve( onbi rinc ias rdan
ondr dnc
nuyor du.Bununhe de fiumummus i
kii lmii di;oi limki ,va tanol ma ma s icap
ede rdi .Za te nya zdkla rm zta ki pe dildike uka na ateva rlacakt rki,mus iki,
die rr iya zi l
iml ergi bis a bitvede i me zka nunl arol a nbi ri l
imdi r.2ke re
2'nin4e t
ti
igi biBat
'dada,Dou' dadamus ikinintemelkaidel
e r
ibtn
insa nlar
dade imezli
ka rz
eder.He rasr
davehe rme ml
e ket
tenaza -
ri
yeci
ler
aras ndam ahedeedilengra yrl
kla
r,mus i
kininaynz a
ma ndana z
arve
tatbikbi l
gisineihti
yags t
eren e
itl
ime sel
elerdeonlar
naz oksal
imbir
gr t
enma hrumbul undukla
r keyfiyeti
ninneticesiol
ma kt
adr.Eseri
n
Fra ns
zcate
rc me s
i(Paris
,1899),s .
28-29.
TRKMUS K S
26
asraka da r)bume ml eke tTr kme n mpa ratorluu' nda nMool larage tive
bunl arn" Ti mur le nk"ha kimi yet ia ltndas a natvei limye nibi rge limea rz etti
.
Buye nime kte bi nkur ucus u,ha ki ka te nSa fiyddi na dndabi rAr ap- t
r( !).
Ba lcae seriol ane refiyeAr ap aya zlm t
r.Fa ka ts onr aMa hmuti raz
(1314' del m tr )veAbdl -ka di rbi nI sa26( Fa rs a)'
yz ikr etme kka bildir.
Bt nbuya za rlar nmz iks istemiAr a pha kimi ye t
ia l
tnda ki r an'dai lkde fa
ortayaa tlm ol uphi phe sizoz ama naka da rF rb '
ni nmc ade l
ee tti
ie ski
Ar apuns urla rni ht ivae tme ktedi r.27
Rie ma nn' nka bule t
tiihus us la
r okuya nbi rki ms e , unai na nma yador ugi de r
:
Yuna nmus ikis ininveAr apmus iki ninna z ariye le r
ii kia yr e ydi rvebu
sebe ple dirkiF r b,Yuna nl isan n ngr a me rka i de lerinika t
iye tleAr apl isa nna
tatbike tme kgi bia be sb iri et e ebbse ylemi tir;k ya s l
a maa yn d r
;vebu
iddia l
a rha kika tet ama me na ykr d r.Bi z i
mgr t a rzm zi z a he delim:
Rie ma nn' nba hs ettiiAr a pmus iki sininbue skiuns urla rne le rdir?Yuka rda
zikrige e nvehi cre tin170' inc is e ne sindel mol anHa lil
'i
ne seribugn
me vc u tol ma ypbununmuht eva snki ms ebi lme me kte dir .Ee rbue serbi z e
kada rge lmi vemus ikiz erind ee s kibi rAr apuns urununme vc udiye tini
gs termi bul uns a ydRi e ma nn'ni ddi ala r
d or uol abi lirdi.
Bila kisbue s erme vcutol ma ma klabe rabe r,bununmuht e va sn nYuna n
fil
oz of larnda na lnm ol duun ada irhkmve rme yeha kkm zva rdr, nk
ciddive sika la rgs teriyorki , slmi ye ttene vv elAr apla ri limves ana tha kk nda
tama me nbi lgi siz dilerveHz .Muha m- me d'ind ini nika bule t
me kledirkibi r
terakkiveme de ni ye tyol unagi rmi le rdir.Douki tapl arnda okve sika lar
olma snar a me n,bi zFe tis'
in2*Mus ikini nUmumTa rihii siml ie serinin2.
cildindeme hurms te ri
kHa mme r'
ini fa de l
e rinibur ayaa lma yt e r
cihe diyor uz:
"l de kiAr apka vi ml erini n abukvet a mbi rde i iklieur a ma lar
, slm
fetihlerini nne tic es iol mu tur .Ke ndime de niye tle r
ineni spe tleda hai ler i
s i
ni n
hkmr anol duuz engi nl ke l
e rins a hibiol unc abunl ari pt i
da ba sit
likl erini
kaybe tmi ler ,lks e ,ge v ekl iea lm larveme vc udi ye tlerinida hiha trl
a rna
getirme dikl eri e yl erdede rec ed e re cebi l
gis ahi biol ara kke ndi l eriiink yme tli
ke ifl
e reyola ac a ki liml eriba a ri lege litirmi lerdi r.Hi cr132s ene sinde n
iti
ba ren( Mi l d749)Ar a pla rdaf els efeni nba la dgr lme kt edir.Ha ttbu
devi rde de a lgz elha kk ndabi re s erini smige me kte dir.Me llifibniCa fe
r
Ahme tbi nYus ufbi n br ahi m' dir .29 slmi ye tinI I .as rboyunc ama te ma tik,
astron omivebi lha ssab ununy ld z l
a rbl m ,t p,ki mya- ve yada ha
dor us u-s i
mya ,gr a me r,te rc mei lmi ,tarih,f ilol ojime yve lerinive rece k ekilde
gelimi ve oks a ydaya za rme yda na km tr.Ar a pla rYuna nme ll
iflerini,
bilha ssaAr i
s to'yut etkik,t erc mevet ef
s ire tme kte dirle r.Onl a ri inbi r e vki
tabiiol a nvea s rlarboy unc ade ve oba nl ari leba ya ka dnl a rta r
af
nda ni cra
edilmi bul una nmus iki,a r
Bur a daAbd l ka dir '
inba ba sn ni smiH. Ri ema nnt ara fnda nya nl
ya z lm t
r.
Be lkibue se riya z annha t
a snda ni lerige lme k tedi r.Bui simhade i l
,f aka t
Ga ybi 'dir.He ri kike lime ni nAr apha rf l
e riyley az l
la r^ s^ve s^ -ol ara k
benz erol duua kt
r .Bui smi nokunma shus usundaha t
tatlarnha tala r,
tannm ms terikKos e ga rten'ideya nltm tr.Li be rc antine larumma gnus
(Gr ipes vol di ag,1840) ,s.34.z elkt pha nemi nbi ri nc isiadde t
tii m
Abdl ka di r'inbue serinine lya zma s dabui smi nGa yb i ?c.ol duunu
gs teriyor .
ba lki ms e lert ar afnd anc iddibi rt etki kme vz uuol uyor du;vebunl a rbus a
na ta
aklbi rna z ariyeve rme yega yr e ts arfe di yorla rd,Hi c rI .a srnor t
a l
a rnaka dar
tarihtebi r a rkcn ni smi ner a stlanma ma kt adr .Bude virde airl
e rinbol luuna
rame nHz .Muha mme d'inveonut aki pe de n4ha li
f eni nz ama nndaka ide lere
bal ol ma k szni r
tic alen a rks yl e ye n46muga nni yeme vc udi ye t
l erinden
izlerb ra km la rd r
.Onl a rni lha ml a
rn nma hs ulle rinde nbiz epa ra l
a r
kalm tr.30Mus ikiina slkme sle iyle ahsve ka rla rnnmuha f
a za snn
uyu ma z lnaka na atg etirmi b uluna nAr ap airle ri,oz ama naka da rke ndi
ii
r l
e ri
nit eg a nne tme yik ms e mi le rdi.Fa ka tEme vlers altana te sna s
nda
(661- 754)d ur umde i ti, nkha life li
i nbude vr inde ,bi rok ark cnn
isi
ml erit es pite dildi.Bunl ara ra snda- e nba taol ara kgr e a rpanves esini
udunna me le riylebi rl
e tiren-Me dine l
iSa -ibHa sir'iNe bi t
'i,Ebt t
a ha ne l
Ka ra nTyivea ml ElAf i'iAr apme llifle
r iz ikre di yor l
a r
.Ke za,na zm
ll erinea itbi re ser l
e ,Ar apmus ikisini ns esle rive yama ka ml a rz erine
yaz lm bul una ne ne skiki tarJke ndis inei za fee dilen airHa lildea yn
zama ndaya a m ol upHi cr170' de( 786)a m' dave fate t
mi ti
r."
Yuka rda kia kla ma large ni bi r eki ldegs te riyorki , sl
mi ye ti
kabul l
e rinde nbi ra srs onr aAr a pl ar,ode virdeme vc utol anbt ni liml e rive
sana tlarc iddibi r e kildet etki keba lam lard r.Ayd nlanma ki steye nbi r
mi lleti
nf ikr kl trnda hai le rlemi bul unduume ml eke t
emr a caa te yleme si
nas lb irge re ki se ,Ar a pla rdabuka ide yit aki pe tmi le rveode virdei lmi n
inhis arne llerindebul undur a nYuna nme l
lifle rinibykbi rga yr etlet etkik
etmi le rdir.
Rie ma nn,buHa l
i l'
de nAr a pmu siki sinini l
kna zar i
-ye cisiola rakba hs e t
me ktedir.
Onune ser i
, oha ldemu sikina z ariye siniYuna n ll
a rcai zahe dildii e kildei htiva
etme ktedi r.nk,bi lindi igi bi,e skiAr apuns ur ume vc utde il
di .
Di e rta rafta nbt nDoul um ellif
le rmus i
kina za riye siniYuna nlla rda n
aldkl armi kr a re tme kt edi rler.Bunabi rmi salve rme kz e r
e ,Sa fiyddi n'm
e refiyei siml ie se r
ini ngi ribl mnni lks a trlarn nt ercme sinibur ada
tekra rl
a ma kk fidir.31
"Bue ser,e ski l
e rt arafnda n,a rmoni kmna sebe tl
e ril mi neda ir,Yuna n
fil
oz of larnda na lnane sa slarla ,nee skime lliflerde ,nedeonl a r
nda has onr aki
takip ilerindebul unma ya nf a yda lmna ka
a la ri htivae tme ktedi r."
Sa fiydd in'in,Hi crVI I.a srnor ta s
nda( Mi ld1250)ya zde se rinin
giriindeba hs ettiiEs kilerki ml e rdir?Muha kka kkie vve lHa li
l'dir,onda n
sonr a hva nsSa fa
27 oka r
zue di
lirki,Ri e
ma nnbue skiuns url
arveF rb'
ninbunlaraayk
r
bulduklar
nnneoldukl ar
ni zahetmiol s
un.
28 Fe ti
,s.
9-10.
29Ha mme r
-Purgst
a l
l,Litterat
urGest
hichtede rAraber,c.
3,s .
37.30a .
g.e.
,c.
l,
s.539-570.
31Bus eki
nna zar
iyec isonAbba sihali
fesiElmus ta
'si
miBi ll
a hzamannda
hretyapmt
r.Es e
rinine lyazmasPa ri
s't
eMi llK- t
pha ne'
deAr ap
blmnee kol ar
ak981no.i lemuha f
az aolunma kta
dr.Szge
e neser
i
hlsaolara
kBa r
onCa rr
adeVa uxter
c mee tmiti
r.Journala s
iat
igue,No.7
(1891).
TRKMUS K S
27
(H.373) 32( *).El Ki nd (l mHi cr248) 33,be ydul -lahbi nAbdul lahbi n
Ta h ir( lmHi cr300) 34,F r -b( l mHi c r339) .
Ma de mkibt nbue ski lerde nbi zeya lnzF r b'nin- kilerge lmi t
ir,ke ndi s
inin
Hi crI II.as r
ns onunador udoupa m' da3 39' dal dn( Mi ld950)ve
mnha s
ra nYuna nl
la rda nmus ikina za riye sinia lma klame gulol duunu
syl e ye l
im.Buna zar iye ciMs l ma nla rYun a ni li
ml eriylea yd nlatma ki ino
kada r alm trki ,Do ul ul ark endi s ines ta d- s n ,ya niye niAr i
s t
o
unva n nve rmi lerdi r.s ta d- e vve lunva ni s eda hae vve lAr isto'yave ri
lmiti
.
F rb 'dens onr ame hur bniS n ,Sa fiyddi n,me hur ra nlka musme lli
fi
Ma hmudi raz
35,Abdl ka dirMe rag ,Muha mme dbi nAbdl ha mi de lLa dik,
Mol laCa mi 36F rb 'de nbyks a yg ylaba hs etmi le rvebume ll
ifin
naz a riyesinint e me l
le rinige liti
rme kvei za he tme kleme gulol mu lardr.
Bume l
liflerinba zla rnne serle riniAr ap a ,b a zla rnnFa r s
aya zm ol ma l
ar
gz n ndet utula rakbunl a rn e itlime kt epl e re( gr ler
e )me ns upol dukla r
n
farz edi pbununne ti
c es i
ndedeAr apve r anmus ikile rininbi r
bi rlerinde nf arkl
oldukl a r
nz anne tme me kl zmd r.Al ma na limiKi e se we tt
e r,buha t
a ya
d e nle r
de nbi r i
di r;Di eMus ikde rAr a be ri siml ie se rindeAr apve ran
mi lletle r
imus ikilerini na rala rnd af arkbul und uuf a r-ziye sininne ticesiol arak
bir okya nl l
a rya pm tr.Bunl arr edde tme ki s tese ydi ka s
lme vzuumuz da n
uza kl a a
c akol duumuzi inbuhus us ta sra re tmi yor uz .
Bilme kl zmd rki s lmi ye t;Ar a plar , ra nll arveTr kle rite kbi rmi l
letgibi
birgr u ptatopl a m trvebumi lletinl is anl a rndahi f arkllkol ma m t
r.
Byl e ce,bi rTr kol a nF r be se rle r
iniAr a p aya zm tr
.F -r b'
nin
zama nndabi lha ssaTr k el isange l
i mi de ildi ;a liml erindi linc elikle
Ar ap a,son raFa rs ai di .Bunda ndol ay drkiTr kme l
liflerinina ayuka r
heps ie serleriniAr ap a,yadaFa rs aya zm lar dr.
Ar apl a r
nmus ikina za riye s inie s kiYuna nl larda na ld klarngs termi
bul unduumuz da n, ranl la rnveTr kl erindebuna z ariyeyia ynka yna ktan
aldkl a r
ns yl eme kz ama nge lmi t
ir .
Di e rt araftanAr apla rnba kat r lha reke te de me ye ce klerinia nl ama ki in
ununa zari tiba r
aa lma kk fidir :Oz a ma nl a rdamus ikiye ,ka ide lerihe rye rde
aynol a
nc ihan mulbi ri limdi yeba k l
yor duvebugnor tadaol anya nl
fi
ki rle ryokt u;me se lAr a pl arnbi rs e kiz liyi1 7a r ala ,Tr kl erin24a ral
a
bl dkl erives onr adaAr a pmus iki sinde tebi rs es lerTr kmus ikisindede
ey-
32Fe ti,c .
2,s .169.Bus a yf adaFe ti hva n- sSa f 'yaa i
te se ri
nde n
bahs ede rken yledi yor :" Se sin tebi r lereves e ki zlinin17a ra l
aa yrl
ma s

keyf iye t
ininAr aplardat a tbi ke di ldi inibur a dabul uyor uz ."Ke ndihe sa bmabe n
bt nki tabokudumvema a l
e se fbue s ast es pi te de nhi birk s mar astlama dm.
Fe ti'-iniddi as bus ur etlehe rtr lt e me lde nma hr umdur .Fe t
igi bibi ra l
imi n
evve lde nt asarlad f iki rl
e rini ndor ul uunui s pa te tme ki inbugi bif arziyeler
icate tme s i ok a ya n,t ees sf tr!
"Fe ti,s .ll.
34Fe t
i ,s . 166.
35 Bume llifveonunk yme tlie s eri.Ri ema nnt ara f
nda nz ikre dilme kt edir.
Dic tionna iredemus igu e ,Fr ans zcat ercme si
,s .484.
36Bukl asikme llifle rinhe psi,ta raf mda nTr k eyet ercmee di lmi ve
Ar ap aveFa rsame tinle riyl ebi rlikt eEs kiMs lma nmus ikime ll
ifleriisiml i
umumbi rba lka ltnd a s tanbul 'da
reks e sle rol duus yl e nmi yor du.Bugi bimc e rretbe ya nla rDoul ula r
n
tama me nme huli divebi zbunl ar nor ta ya ka r
ld klarnha yre tl
e
gr yor uz .
Be lkibi linme kt edirki ,e skil erint as ni f
inegr e,ma tema ti
ki lmidr tblme
ayrlm tr:1)He nde se( Ge ome tri),2)As t ronomi ,3)He sa p( Ar itme t
ik),4)
Mus iki.
Ms lma nla re skiYuna nda ndi eri l imle ria ldkl argi bi,ma t
e ma tiide
alm la rdr .
Bugnbi l
egr yor uzkike fiPyt ha gor a s'
ai za fee dile na ralklar nt eme l
kaide le rie nuf akbi rde i ikl i
eur a ma m tr
.Os ure tlekiPyt ha gor as
zama n nda2: 3i lei fa dee di le nbe lia ra l
nk yme tibuka da ryz y lsonr aa yn
kalma kt ad r.Di e rka ide lerdebi rbt nol a r
a kode virde kii ptida dur uml arn
muha fa z ae t me kte dir ler .
Bunun labe rabe r, uf a rkva rdrki ,Doul ul arYuna nme llifl
e ri
nii yia nlam l
ar
vea slabi rc ml eni nr uhunue sa slol a rakde i
ti
renha t
alt ercme ler
yapma m lard r.Bunak a r
XVI I.veXVI I I
. asrnBa t
lme llifleri
Yuna nl larne se r
le riniLa tinc e yeveAvr upa '
nndi e rlisanl arna evi r
irke n,
yapm ol dukl armt e addi tha tala rdol a y s
yl abi rokya nla nla l
ma lara
sebe biye tve rmi lerdi r .
Bui ddi a m z e ni yii sp a tl
a ya nd elil,i kis e kizlinins a ha s
ni inea la nvebyk
sistemve yat a ms iste mde ni lens iste mi nt e fsiri
niAvr upa llarnya nl
37ya pm
olma lard r.Bumhi mnokt ayTr kle r
int abiidi zisinde nba hs ede rke nge ni
olara ki z ahe de cei z .
AynAvr upa lme llif l
e rin,Yu na nl l
a rcaye g neuyuml uol ar akna zar
aa lnm
buluna nbe a ralkkonus undai leris rdkl erifikirlerbuhus us t
aba kabi rde li
l
olma kta dr .Be nYuna nc abi lme m;f aka tX.a srdai l
kol ara kF rbveonda n
sonr a bniS n( XI .a s r),Sa fiyddi nveMa hmudi raz( XI II.a sr),
Abdl ka dir( XI V.a sr)veMuha mme dbi nAbdl hami d-elLa dik '
ni nya l
n z
seki zlinin,be linin^ vedr tlnnde i l,fa ka t l
( ti-erce )ma jrve l
mi nr ndeuyuml uol duunus yl edi klerimuha kka kt
r.
Bt nbume lli
fle rinka yna kla rF r b'nine serleridi r
;veF rb 'ninke ndi side
Yuna nf iloz of lar
n ne s erle rinde ni ktiba sla rya pm t
r .Ma jr lvemi nr
lda haX.a srdaF rbt arafnda nYuna ne s erlerininmuht eva larnagr e
uyuml uol ar akbe lirtildi kle riha l
de ,bi rka a srs onrabi ra ns i
klope dime llifi
,
die rleria ra snda ,ni inbuge r
ekt enha be rdarol ma ya biliyorve" Yuna nl larbe
uyuml uka bule diyorla
rd :Seki z
li,Be li,Oni -
ki l
i(Be
lininka r
l
)
,Dr t
l,
Onbi rli(Dr t
lnnka r
l)"diyor du. 38
ui kii za
ht a
nbi r
inika bule tme kl zmd r
:YaYuna nl
lar l
a r
al
klar
uyuml uol a r
akna zarit
iba rea l
yor l
a rd,ya hutda la ral
klar
nses
uyuml a r
nke fetmek erefiDo ul ular aaito luyor,f a
ka t,Frbveonut a kip
baslma yaba lanm t
r.
37 " Ya nlte fs
ir"tabiriyle unui fadee t
me ki sti
yor um:But ams i
stemin
aral
kla r
nns
r al
a niyianl a
lm de ildir.yl eki :Pros l
amba nome nos'
da n
sonrat ams e
s,ya rms es,t ams esva rde nilme ktedir.Ha lbukima j
rton,mi nr
ton,ya rmma jrtonva rd r.kincidr tl( tetrakord)i indebus i
stemin
tefs
irindeya plm ha talarva rdr
.
38 J .J.Rous seau,Di ctionna i
redemus igue ,"Cons ona nc e"ke l
imesi
.
(*)0de virdeme rkeziBa s raolans iya s
- dinbi rlikolup,ga yesikar
l
kl
yardml amas a yesindel ms zr uhla rnkur tuluudur .52r isal
eka '
eme
almla r
dr.(e v.notu)
TRKMUS K S
28
ede nlerbuke iftebul uns a l
ardmuha kka kkibunda nba hs ede c
e klerdi.nk
ara t
rma l
a rn nne tic el
e rinde nba hs etme konl arn de tidir.Ha lbukibuhus usta
hibir eys yl e me mi
le rdir.
Bume se lebi lha s saa rmonit a rihiba km nda n okmhi mdi rHa kika tenbu
Doul ume llif
le ra yna ndai it
i-IctcT ha ng le"n nuyuml uoc uklar
n
izahe tmi -
Muha mme dbi nAbdl hami d- elLa dik(H.886/ 1481)i s t
a nbulFa tihiSul tan
Me hme d' i
nol uI I
.Ba y ez i
d'eit -
VT\ ^hl ye S mM 6Se rnde^ ^a ralkla rn kt ur l
uol duunus ylyorve
"Bi ri
nc iler uk yme tlerim_ 2439' 10' 16' 256' ya nima jrt on,
deni ba rettir:
mi nrt on,ya rmma jrt onve yaa pot omveya r
mmi nrt onve yahmma .
ikinciler uk yme tle rde/me yda na
gelirler: 3 4s3' 4' '6'
yani l ,dr tl,ma jr -
Bilme kl z md rkia ralarnda ;
kyme tl
e rin de nbi ribul una nvebi r-
lvemi nr l.
8 _9_ S 2439' 10' i
e'2367
biriarka s nda ni it
ile ns es l
eruyu ml udur .Ee rbunl a ra yna nda
tl
rler
se
uyuml ununa ksiol ur lar,ya nia h enks i
z dirler.Ha lbukia r alarnda - 3 45
3'4'" >" .k yme tlerinde nbi ribul una ni kis e s,iste rbi rbirinitaki beni i
tilmi
,
ist
e rayna ndai iti
lmi ol sund aimauyuml ud ur."
Avr upa lla rXI X.a srnor ta
larnaka da rDoul una -za r
ye c l
e r
nbugr lerinde n
habe rdarde ildi rler-birms te r
ika lmol anKos e ga rten4i l
kde fa1840' dave
onda ns onr a1842' deKi e sewe tterMs lma nDoununbuna za re serler
inin
muht e va sha kk ndaol duk age nif a ka tga yrka fbi lgilerve rmi le r
dir.
H.R ema nn,Doul ul ar
nmus ikina zariye sinde nba hs ede rken unl arilve
ediyor ^:" Buna za ri
ye oki lgi eki c
idi r.nk,ma jru luile,mi nr l
aras
nda k is esuygunl u unuha tt
ma jrvemi nra lt
llara rasndadaa yn
hus usu,Ba tna z ariye l
er ininYuna nll
a r
na ra l
klarna z ariyes i
nei s t
inate tt
ikle r
i
birde virde( XI V.a srdaveonda nda haJ v-ve lde ili sede )t esi
se tmi
tir
."
TT? \\bUbe ya mnda kidor ulu ut akdi re de ri
m;f aka tDoul ula r
ne ser
lerinde
izahe dilmi ol a nna zariyei leYuna nna zar iyes i
nina ras ndaf arkol duunu
zanne tme yede va me yle me sis aya mka bulde ildir.Fa zlasylags teril
mi t
irki
Doul ula rYuna ne se rl
er ininmu ht eval arnt ekrarme yda nage tirmi l
erdir.Bu
me vz udaDoul ul ari l
eBa t
l
la rara s
ndabi rf arkva riseoda udur
t'
R^ /
n Ue $e \kT nm n la oki yika vr am larveBa t
llargibiya nl

anla
lma laror tayakoyma m lar-
39Bue s er i
nt ekns has st
a nbul '
daSurd nda kiYmi ira ,xal e vhane s
i
Kt pha ne mde**a nn* gf ^
40Kos ega rt
e n,a.g. e.
41 Ki ese vre t
ter,a .g.e.
42Di ctionna iredemus i
gue ,s .
514.
43 Yuna nfilozof la r
namus ikini nilkna z ari
y ec ileriol ar akba kma -
Yuka r
daba hs edile nt efe r
rua tba zAvr upa lme lli
fle rta rafnda nha yale dil
e n
naz ar i
yef arknnhi birz ama nvebugndege re kte nme vc utol ma dm
gs terme ki inka fidir.
imdiDo uveBa tmus ikileria r
a s
nda" armonime sele sibi rt ar
a f
ab rakl
rsa"
tama me nme lodiba k m nda nbi rna z ariyef ark ol upol ma d nnbi li
nme sisua l
i
kalma kt adr.
IV
DouveBa tMus iki leriAr a sndaGe re ktenBi rFa rkVa rM dr?
fl
S?k" 8111111l lk^ He rinia tm ol anYuna n
T i,USa na D0ul uVeBa t
,Udi vebi rbirinde nf arkl , kboume
ayrma m l
ard .Vedol a ysylahe rbi rbol meha ska i
de ler de nde
bahs e tme mi lerdi.nkbi rgunge lipdemus ikini nka ide lerininDou' dave
Ba t'
dat ama me nbi rbirlerinde nf arkla dde dilec ei nihi birz ama n
d nme mi lerdi.
Ma lmdurkibi ri lmi ni lkna za riye l
er ic ins inveke m- m ye tnt espitiilebui lmin
kur ulu unagi rena slvea n- l"1, " leba ? l
ar-^ sel abi rl i
s an,r e n-
Sc
a Sr ^ fbU, 1 Sa ninha r
fle rnis
ma klaba -
lama l
d r.Ke z aa ritme t
ikr e nme ki ste ye nes ay da nves a yn n e i
tle
rinden
bahs e dilir.
Mus ikii lmi nint eme llerinia tma ki steye ni lkn a zar iye mde2? ha r
eke tnokta s
n
kabuie t-k- -
Ce va bkol ayc ata hmi ne tme kka bildir .
fJS- TuT. 6mi s
a ly l
u naba vur aca z .Fa rze de l
mkibi rbi rimi zinkonu tuu
faka ts arfvenah v( dilbilgi si)h lya z lma m bi rdi lmf vc utos unDi i
bilgini ninva zifesine dir?Ka ide l
e riar a t
rma kvebunl a-
LTt rTvl t
h^ 1a l
nda^ ^k' Sa Cabu>"s a n ns anvena h vnya zma k.
trMF w^ nf "k3da rCSk0 duSunui za ha! z umyokt ur .Fa ka thi ki ms e,Ik
insa nlarnmus ikisini nt amve
Z*l t "*WrSMa t0ldugunui ddi ae de me z,die rt araftanha ngis anatza ma nl
a
eldee tti
it ek mlde reces i
nes ahipol ar akdo mu tur?Budnya dat ekml
kanun unat biol ma ya nbi r e yva rm d r?yl eys ebuc i-sa Tr l
^ T*^ t
ed!
ede re kmus ^nni n-
SSSf 1de recesndedomuol duununa s"ka -
Ma ma fi
hYuna nf iloz oflarnda ne vve lge mi ol ana srla rdavebi l
ha ssaM sr'
da
me de niye t oki Se mS,a y- Vt "1! ",?buI me mle ke t^ 1,i l
imvee de biyatt
a
yks ekb rteka mlde rec esinee rimi ti.Bund a ndol ayYuna nveM s
r
aras ndame vc utol a nmna s ebe tleri
nke s afetigoz nnea lnrsaYuna n
naz ar i
ye lerininYuna nistandamke mme lol arakt a vs ife dilebi lenbi rmus iki
m zbugne limi zde kie ne skina zare se rlerinbuf iloz ofla raa itoma s,
dolay
sylad
r.Bununlaber
abermuhtemelde
kiYunanl
la
rme deniyet
te
kendil
erindendahae s
kiol
anM sr
l
lar
dancoki
sti
fadee
tmi
lerdir
.Fakatmusi
ki
nazari
yesi(SSShu-danb,z
ehibireykalmam.
olduuii
nYuna nl
l
anbuS,
il
kna za
r i
ye c
il
eriaddet
mektehakhyz
TRKMUS K S
29
tatbika tbul dukl a rnvebumus iki ninz erineot ur duut eme lleriilkde fa
tetkikeba la dkla rnka bule tme kmmkndr .
Yuka rdas yl edikl erimi zeuygunol ara k,mus ikina z ar i
ye sini nt e t
kiki ne
ba lama yaa rz usuol a nbi rkims eni nbi rinc iva zifesie trafnda kile r
ini crae tti
kler
i
mus ikinini inde kis e sler itanzime de nka ide lerinne le rol duunua nla ma ktr.
Ha ttbugnda hi,- va h ika bilele ribi rt a r
a fab r
a ka ra k-e s kiveye nide vi rler
de
me de n iye tinya yg nol d uume ml eke tle rdes ey aha te de rse k,mus i
kiha kk nda
hatte nba sitbi rf i
kr io lma ma klabe ra be r,sa de cegz els e sivemus iki evki
tabiisiol a nbi rkyl nns yledi i ark nnt e siria ltndaka lrz.
Bila kismus iki evkit abi isi
nde nma hr umbul una nvekt bi rs esiola ndi erbir
kyl nns yl edi i ark yya lnzbi zbe e nme me kl eka lma yz ,die rkyl ler
deonube e nme ye r
e ks kt ada ve te de rler .Buke yf iye t unui s pate di yorki ,
insa nla r
ni crae ttiina me lerta bia tnbi rka nu nunauygunol a rakt ee kkl
etmi le rsei ns anbunui itme kte nz e vkduya r,aks it akdi rdez evkye ri
nei kra h
hiss ede r.
Oha l
d ebut a biika nunl a rne lerdi r? teYuna nf i l
oz of larn nvebunl a ra r asnda
umumd nc ei tiba riyl ebi r
inc ide re ce dePy thagor as '
nva z e t
tiime s el ebudur .
Pyt ha gor aske i
f lerininne ti
cele rinior ta yakoyma ki i
ns ay lar amr ac aa tta n
ba kada hae mi nbi r ar ebul ama m tr.Ba
kat rlya pa bilirmi ydi?Ta bi at
hadi se lerini,bunl arl ens ayla rba hi sme v zuue tme de nt etki kimk nva r
m dr?
Za ma nm z daba zt atbika tmus iki ina slarva rdrki- ne de ndi rbi l
inme z -
mus ikides a ylarnda hliol duunuhi bi rz a ma nka bule tme zle r.Ta raf
tutma ksz nhkmve rilirsebut ut umha klde ildir .
Bunugs te rme ki i
nbi rvi r
tzme hurke ma ni crac snnme se la yl e
diye ce inif arz ede lim:
"Sa na tns a yla r
ne s i
riol ma smmknde i l
di r
.Be npa rma mmus i ki evki
tabiisini nbe nigt rdnokt az e rineba sarm.Dodi ye z de nDona tr e le
kma ki inpa rma m nya ptha re ke tit esp i
te de n25: 24ni sbe t
inibul an
fizik ilerinbuhe s apla rnbe nd ne re kk yme t-le ndi r
e me m.Za tene e r
d nme ki s tesembus a natol ma z ..."
Bui ddi ala rdor umudur ?Es asi tiba ryl ade ildir.Fa ka tdi e rbi rgr lebu
kema n cn nha kl ol ma s l zmd .nkmus ikina z ariye si- Avr upa 'da ok
def avukuage ldi igi bi -ma tema tik ile rvef izik ilert a r
a fnda ni nce l
e ni por taya
ka rlaca ye rdet atbika t
mus iki ina slart araf
nda ne lea lnnc a,me s e l
a
25: 24 e klindebi rni s-be tnebugn,nedee s kide vir l
e r
debi rnot ay
diye zle -me ki int atbike dilmi tivebut akdi rd ebugnda himode rnmus ikinin
naz ariye sii let atbi ka ta rasndabul una nf a rkme vc utol ma ya ca kt.
Di e rt arafta n,i cra sndad ndka dars e rbes tol ma ya nbuke ma nc n nbu
kabi li ddia lar or tayakoyma -
44" Ba kaye rl
e rde "i ba re s
inde nka stmpi anoi lef or te,c res ce n- doi l
e
dec res cendo,a cc elera ndoi ler allent ando,ba li les e rbe stina ra snda kii nc e
farkla rdrki ,bunl arni e risi
ndemus ikini nin-
yaha kkyokt ur .Bi rke ma naa letinde n
kara cas e slerina ra larnda oki nc e
birr iya zha ssas i
ye tol duunubi l
me lidi r
;os ur etlekibuha ss asiye t
ine nuf akbi r
dei ikl iet aha mml yokt ur .Me s elake ma nz erindee e rpa rma k,s esin
dor u ka r l
ma si cape de nye rin2ve ya1mm.nneve yaa rka snaba s
lrs a
,
hass askul a kldi nle yicile rde rha l" ya nl
!"di yeba ra ca kla rdr.
Sana t,he r ke sina rzus unagr emus i
kis esleri
ni nha ki kiye rle rinide i tirme
hrr iye tinde ni ba retol ma ypbi laki sr iya zbirha ssas iye temut lakhr me tt
ir.
Binne tices a na tnt eza hr lerinit eme li tti
ha zetme sininmmknol duunokt a lar
bakaye rle rde 44a rama kl zmd r.
Mus ikit e or isime sele si
nes ay larnka r
masnaka rc ephea lan
mus ikiina sla rnya nldkl arhus us undadi erba zd nc ele ril vee tme k
mmkndr .Be nyuka rda kimi s allei ktifaede ce im.Bume seleyi
derinl e tirme ki s t
e ye nk ims eJ ule sComba r
ieu'nn" Mus ikiveSa y lar" 45
balk lba hs inii htivae de nvebume seleninv ukuf lae lea lnm ol duune fis
eserinii nc e leme lidir.
Faka tme vz uumuz adne lim.Bi liniyorkiPyt ha gor ashi bi r eyya zma m t
r .
Ya hutya z m sadae s erleribi zeka da rge lme mi t
i r
.Ke ndi sinei za fee di len
bulu la rt ale be lerinine se rlerinde nve yabue se rl
e ri
npa ra larnda na l
nm tr.
Pytha gor a s'nt a lebe l
e rinin,us talarn nnede re ceyeka da rs ad kt e fsirc i
leri
oldukl arhus us ununt e spi t
ika l
yorki ,bue serlerde nAvr upal is anl arnabi r
ta km
blml erit e rcmee t
me ye alm ol anlarya nla nl al ma l
a ras e be biye t
vere ce kba zha talari lemi l erdir.DoununveBa t
n nme llifleriz erinde ki
uzuna ra trma larnne tice siha s
lol anbi rkana atlebe ya ne de bi l
irimkie e r
Pytha gor a sa ram z daol saydke ndi sinei zafee dile nf ikirle rinbykbi rksm n
kabule tme ye c ekved nc esinei ha ne tedildiinibe ya ne de c ekti.
Evve lPyt ha gor a s'
ai za fee di lmi ol a nmuht elifke ifle rive eitlis z leri
gz de nge irelim.Bi li
yor uzkiAvr upa l
larPyt ha gor as'aPyt ha gor a sdi z i
sia d
il
ea nla nbi rdi zinini cad ni z afee t t
ikl erihaldeDoue s erle rindebuhus us t
a
hibi rka y tyokt ur .
Ke ndi s i
n ebudi z iyii zafee tme kl eAvr upa l
larnnegi bibi rga ye yee rime k
is
te dik ler init es pite tme kbe nimi inggr nme kte di r
.He rke sbi lirki ,birdi z
i
birma ka mi indekul lan lans e slerinbi rbiri
nit aki pe tme lerinii fadee de r.Me s el
a,
ma jrdi z ide rse kbut ona litei eris i
ndekul lanlans es lerins er i
s ia nla lr
.
Ve ya hutt a bi idi zive yadi erbi rifa de ylet eme ldi zidi yebi rmus ikis is te
mi ni n
ti
pikdi zis inedebui simve rilir.
Pytha gor a sdi zisinde nba hse dildii ndeAvr upa ll
a r
nf ikirle ribui ki e i
tdi zinin
hangi sinea itol uyor ?Ee rbi z e" di zi"ke l
ime sininbi rinc im n snaya nie ski
mus ikini nbi rve yabi rokma ka ml a rnaa itt
irdi yec eva pve r ebi li
yor sa,bi r
ma ka m ndi z isine ,Pyt ha gor a s'
ni s mi ninbunu nmuc ididi yeve ri
lme s im ns
z
olac akt r.De me ki stiyor umki ,Pyt ha gor aszama nndabi rma ka mbu
sannka lbi ndeuya nd rdbykt esirins
rrya tma ktad r.45J .Comba rieu,l a
Mus
igue
,se
shi
s,s
one
vol
uti
on(
Par
is,1907)
,s.
295-
310.
TRKMUS K S
30
dizini ns e sler i
ni nma lmni s be tler ida hilindeha lk46t arafnda ni crae dilseydi
Pyt ha gor a s'
nva z ifes ibuma ka m nt ahlil
ii lebi rbi ria r
d nc age lens es ler
aras
nda k ini s-be tle ri
nt espitinei nhi sare de c ekti.But akdir debur a dakidi zi
me vz u ba hi sma ka m nkiol aca kt.VebunaPyt ha -gor asis mi nii l
vee tme kdoru
olma ya ca kt.
Buma ka m ndi zis inea itnisbe tle riPyt hagor a s'
ni lkde fabul duuvei s
mi ninde
buma ka mda na l
nd bi zec e va pol ara ks yl eni r
s e,buc e vapbi zif a zlaikna
etme ye ce ktir.nkPyt ha gor a s'nhe sape tmi ol duumus ikini sbe tl
e ri
bilindi igi bibi ribi rs eslik=( -)di e ri
Ummaa ra lol ma kz erebi rdi z inint a ma m
laycpa r asnt e kile tme kt edi rle r.Bi lhas sa
nisbe tindevez a ma n m zdaPyt h a gor askoma sdi yea n lanbi ra ralkva rdr.
ma jrt oni le
mi nrt ona ra snda kif arkt e spi te tme kz e rePyt ha gora si l
kde fakoma y
hes apl am tr.
Ke z aPyt ha gor a sdi zisinie skimus ikini nPyt hagor ast arafnda ni cate dilmi bi r
teme ldi ziol arakna za ri t
i-ba rea lma kmmknde i l
dir .nkF rbTni n
eser l
e ribi z ee skiz a ma n lar
nt eme ldi zisininh angi siol duunuvehe rs es
aras
ndah angini s be tl
e rinme vc u di ye t
inia kags terme kt edir.
Ge re kt enF r
b ,Yuna nll
a rnt e me ldi zisineda hi lola ne serle ri
nt ama m na
mke mme lde i me zs ist
e m*1a d nve rdikl eri
nis yle dikt ens onr a,bus e s
ler
in
ikis e-ki zlilikbi rge niliiol dukl a rni lvee d i
yor .
Aynz ama ndabus istemi n15t a nes esini ni siml erinideAr apha rfler iileya zar
a k
veriyor .Buc etve lbi rokDoun a za ri
ye c i
sit araf
nda nF rbTni ne s erinde n
iktiba sol unmu tur ;bi zdehe rs es inka rsna imdi kii siml eriniveF rbi le
onunt aki p i
lerit a rafnda nhe s ape di lmi ol ans e slerina ra l
arnda kini s
be tleri
bur ayakoyuyor uz .
46Ha ki ka tenbuma ka me skide vi rlerdebugnDoumus ikisindeol duugi bi
kulla nlma kt ayd ;bununl abe rabe rbuma ka me s kiz ama nla r
nt ekma ka mda
dei ldi,bi rma ka m nhe psinina ra s
ndavet ekil erina leyhi nePyt ha gor asismini
tama s ere f
idema nt
auygunde ildir.
He ri smi nka rl ndaYuna nc as ya zl
bul una nMke mme lSistem' i
n
sesler ininye nii siml e ri
n iinc ele ye c ekol anBa t
lmus ikiina slarbus istemi nye ni
bir eki ldei c r
ae di ldii nigr ere kha yr ete de cekl erdir.
Bundaha klol ac akl ard r
.nk Avr upa '
da imdi yeka darne
re dilmi ol an
eser l
e rin oundabuYuna nc ai siml erinka rsndai siml erivea ralkl a
rf ar
kl
olans e slerbul unma kt ayd.A a da kic etve lbus i
s t
e mi nDou' daveBa t
'da
eitlii crae dilile riha k kndabi rf ikirve rece ktir.
Pyt ha gor a sSi ste miDe n ilenYuna nl larnBykSi stemi
Ba tl
la rn c r
a s
Doul ul ar
n c ras
1 l
a .
...
..
..
..
..
la
2. si.
....
..
..
..
..
si
3. doc ..
..
..
..
do#
4. re..
...
..
..
..
.re
5. mi .
...
..
..
..
mi
6. fa3. .
..
..
..
.faf
f
7. sol...
..
..
..
sol1
8. la..
...
..
..
..
.la
9. si.
....
..
..
..
..
si
10. ddB. ..
..
..
.do#
11. re...
..
..
..
...
re
12. mi ..
..
..
..
..mi
13. faa ..
..
..
..
.faS
14. sol .
..
..
..
..
sol S
15. la...
..
..
..
..
.la
Ra hipRous s ierbus i
stemie seri
nea l
d ktansonr a us at
rlar
ilvee diyor:
Yuna nl l
a r
nbyks i
stemle r
ineve r
dikle r
ie nyks ekt am,sabit
,mke mme l
va s
flarbunl ardr.
imdia nlalyorkimke mme lsi
stemde nilensistem,Ba t
l
l
aragr es a
fves ade
olarakye dens izbirLami nrdi zis
iol upDoul ularagr eisebus i
stemye densi
z
birLama jrdi z i
si
nem abiholacaktr;veya hutbunuSolz eri
net ranspoze
(gr trsek)e de r
sekGuid' Arezz
o'nunSoli leba layanmus ikidizisives i
stemi
yleol a
c aktr:
Ef e
Doul ularveBa t
l
larayns ist
emiYuna ne ser
lerindena ld
klar
ns ylerleri
se
he ri
kit arafta nbirbiri
nebuka darztol anif
a de ekilleri
ninkabule dilmi
olma sna a ma makka bilmi di
r?
imdibi ra ni in unud ne l
im:Bi rmus ikis i
stemi -
48Bi l hassaRa hipRous sier,M&moi res urlamus iquede sAnc i
ens( Pa r
is,1770),
s.45.
49Bu nda ne vve l
kicetvel
degs t
erdiimi zgibiDoul ularte
me lgaml ar
naRei l
e
ba l
arlarvebus es
iYun anllar
npros l
a mba-no me nos'la
mauyguna dde derler
.
Fa katbuc etve ldebizReye ri
neLai leba lama y,bu okf a
rklikiicrann
muka ye s
e s
inikol a
ylat
rma ki
intercihe tt
ik.
TRKMUS K S
nint e me ldi zis inini cra sndabyl ebi rha t
ai lenmi ol ursabunut a kipe den
teferr ua ti erisindeme yda nage lecekha tala rnc e de ns ezme kkol ayd r.
Ge r ekt enAvr upa llarne skiYuna nmus ikisiz e rineya zdkla r
,oka dar
yanl l arlavet eme ls izf arz i
ye l
e rl
edol udurkibunl a rnhe psinivet enki te tme k
icape tse ydibuAns ikl o pedi ninbe c ildini nt a ma mye time ye cekti.
Mke mme lSi ste m'inbuka da r eitl
iic rala rnns e be binia rat
ralm.
Ha ngis ebe pdol aysyl aol duunubi l
me m,a nl a t
rlarki :Guid' Are zz o,
Yuna nllarnpr os lamba nome nosi leba laya nmke mme lsisteml erini nbi rLa '
ya
eitol duunai na nyor du.Mode rnmus ikini nk endi sine okbor luol duubuz at
solfe ji inke ndis i
stemi net e me lolarake l
ea ld di zini nLa ,Si ,Do,Re ,Mi ,Fa,
Sol ,La ekl indebi rmi nrdi ziol ma s
nuygu nbul ma ya rakLa '
n na ltnabi rSol
il
ve sihkmneva rm tr.n kYuna nl l
a rnpr os la mba nome nos '
uonagr e
La '
yamu a dildivei lvee di lmi ol anbuye nis esebi ri simve rmei htiya cn
hiss ede re kbunuhi popr os lamba nome nosdi yea dland rdveYuna n
alfabe sinde kiga mmaha r
fiyl ei fadelendi rdi:Ga m( diz i)ke li
me sidei tebur adan
gelme ktedi r.50
Ee rbua nl atlanl a
rdor ui seYuna nl
lar
nmke mme ls ist
emi ninAvr upa l
larca
hata li c rae di liininka yna i tebudur .Bunu nlabe r abe rbuka da rya nl
icrac lara ra sndaha ki ka t
is e ze rgibiol anbi risi km tr
.
Buz atAl phons eHe e gma nn51ol up,Yuna nmus ikisini ndi ya pa z
onunda n
bahs e de rke nbume se leyi yl ee lea l
yor :" Es kis istemi ne na ltse si
pros la mba nome nosi di.Fa ka t,de iebile ndi z i,kilis emus i
kis i
ninba sitl
iini n
arzus uve hi le,s abitbi rdi zini nye rinekonduui in,Rome nha r
fiAi lei f
a de
edile npr os lamba nome nos ,a nc akbut eks e sii fadee ttiveGuid' Ar ezz obunuLa
yapt ki ,bugnFaa na htar l
bi rpor teninbi rinc ivei ki nci izgileria ra s
na
konul mu tur .Bunabi rs esa a danbi rSoli lvee tti.Me ibomi usbunun
Yuna nllardahi popr os la mba nome nosdi yeme vc utol duunu,f aka tbunui hma l
ettikle rinis yl yor ."52
Ne tic eneol ur saol s un,Guid' Ar ezzo,Yuna nlla r
nmke mme lsiste mi nde nuz ak
dei ldi .nkonunSol
dizis it ariht eme ldi zini nbe nz eriidi:bt nha t
apr os l
a mba nome nos 'unLa 'ya
ms aviol duunus yl eme ktei divebunda ndaYuna nl lar
nmke mme l
sisteml erini nt ef sir
i,a a daya zlolduugi bibi rLami nrdi ziol ara k
kyor du:
Fa ka tba kabi rynde nH. Ri ema nnt ar
a fnda nL- ga ti'nin" Al fabe ninHa rfleri
"
adlpa ra gra fndave rilenbi l
gi ni nz erindedur urs ak,Guid' Ar ezz o'nunLa 'mn
altnabi rs e si lvee tme yea slai hti
ya col ma dna nla r
z.nkonda ne vvel
A,B,C,. ..gi biBa tna zar i
ye c il
erit a
rafnda nnot ai fa de siiinkul lanlanha rfl
er
bugngi biLa ,Si .Do' yude i l,f a
ka tDo,Re ,Mi '
yii fadee di-
50J .J.Rous se au,Di c tionna ir ed eMus iaue ,Hi popr os lamba nome noske lime si.
51 A.He egma nn,Exa me ndel atheor iemus ic a
lede sGr ecs( Ll e,1852) ,
s.78- 79.
52Ha kika t udurki ,bus e sYun anll
a rdahi popr os lamba nome nosde il,
pros la mba nome nosol arakme vcut t
u.
yor lard .Byl eceme l odikba k mda nGuid' Ar ezz o'nunSoldi zi
s inebi rg r me
ya plm ol uyor du:
dor emif as oll as ib
soll as idor emif a
Buko nudada haf azlaa klkge tirmeki i
nRi ema nn53' nnbe ya nla r
mbur a ya
alyor uz :
"On unc ua sr daa nc aka lfabei lenot aya zma kba k m nda nye nibi rs istem
gr yor uzk i,budi ya toni kdi zinin7s es i
net eka ble denLa tina l f
a bes inini lk
ye diha r f
inde ni ba re t
tir( Ki lisemus i
kisi).Fa ka t
;buha r
flerinm nla ronl a ra
bugnkAl ma ni siml endi r
me si
ni nve rdiim n da nf ar
kl dr.nkoha rf
ler
biz imUt ,Re ,Mi ,Fa ,Sol ,La ,Sidi zimi ziifad ee di yor l
ard .
"
Ee rRi ema nn'
ni ddi asnagr eonunc ua sr
daA,B,C,. ..ha rf
le riUt ,Re ,Mi ,..
.
ses leria r
a snda- be ni mded n dmgi bi-idii s el
e rbude me ktirki ,
Yuna nl l
a rnmke mme ls isteml e ri
nins eslei fade sioz ama ndada hika ybol mu
de ildi ;but a kdi rdea cabaGuid 'Ar e
zz oz atenke ndi sindeme vc utol a
nma jr
ma ka m nr e ngi nive rme ki inne de nbi rri lvee tme yeme cburol mu tur?
Bi rbiri nebuka da rz tik idur umuna sluz latrma n nka bilol duunu
bile mi yor um.Ge re kol an ukiYuna nll
a r
nmke mme ls istemi eitli
tefsirle rer a me n,a s
r l
a rboyunc at ari
hbnye sinikor uya bilmi tir.
Ba tlmus iki i
na slarndi z iz erindekigr vef i
ki rl
eriDoul ula ra ok
aca yipvea nl alma zgz kr .Me se
labi rokdi zilerde nPyt hagor a s,Pt olema ios
(Ba tla m- yus ) ,Ar istoks enos ,Za r
lino,fiz i
k i
le rdiz ileriisiml eria lt
ndaba hs edili
r.
Pe k l,f a ka tke ndia rzus unauygunbi rdi zite kile de bil
meye tki sivebudi zinin
nisbe tl erinegr ei cra ya he nke tme yita l
e pe yleme kms aade sihe r a hsa
ve rilmi mi di r?Ee rhi ki ms ebunuya pa ma z saoha l
debuf ar kldi zil
e r
ne rede n k yor ?
Bi rna za riye c ininva zifesinini nsa nlar
nna me lerinil
me k,bunda nka ide ler
ka rtma kol up,ke ndi si
ni nho unagi de nni sbe t
ler dent ee kkle de nbi rs un
diz iyinc ede nme vc utmugi bior t
ayakoyma kol ma dnyuka rdai zah
etmi tik.Bud nc e mi zia kl ama ki in,birmi sa lve relim:Ta hl iliniitinai le
ya pma l armi steye re ka ynma dens uyunu e it
liki mya ge rl
e r
eve r ir
se k,e e r
bunl arni l mye terlikle ribi rbir l
erinee itseta hlil
inne ticesia ynol aca ktr.
Mus i
kit ahl iliniya pma kva zife siz erlerined enna z ar
iye cilerindebu e kilde
ha reke te yle me ler iica pe de r.
Ma de mkimuht e li
fna za riye cilerinvemuht elifa srlarnul a t
kla rne ticelere
ma likbul unuyor uz ,bur a dai kii htimalva r:Yana z ariye c
ile ri
nye ter li
kde rec esi
birbi rini na ynde ildirve yai nsa nlar
nna me l
e rihe ra srboyunc a
de iikl ikl er ema ruzka lm t
r !
Ee re s kina z a r
iye c il
e rta rafnda nt espite dilmi bul una ni ns anna me lerinin
bnye sin de kis esl erinni sbe tle -ri
ndea nc aka srlarboyunc aha f
ifde iiklikle r
vukuage ldiika bule dilirsebi rme lodi k5*di zininme vcudi ye t
iha klol ar
ak
mda fa ae dilebi l
ir.Bume lodi kdi zidnya daki
Rie ma nn,a .g.e.,s.460.
uf i
k irde yi zki ,me lodi kdi ziilea r
moni kdi zibirbi rleriileka r
trl
ma mas
gere ke ni kif a rkldi zidir.
TRKMUS K S
32
insanl ar at abia ttara fnda nihs ane dilmi vee skide virlerde nbe riilk kt
ha l
i
muha fa z ae tmi tir.Ba zna za -
riye cil
er inbi rbiriile elikia rzede nf ikirl
eri
onla rn,t etki klerines unul anol ay lari leribi rgr lee lea lma ma la r
nn
netice sidi r.
Bud nc emi z ikuvve t
lendi rme ki i
nba
lcamus ikia ralklarnnbi rbirl
eriil
e
olanni s betle ri
ni ne s kil
e rveye -n ile
rt ar af
nda nna s lortayakonul duunu
ince l
e ye lim.
1-Se ki zli.-Pyt ha gor as yl edi yordu:Ge rilmi bi rtelint amor tas
naha reket
ede bile nbi rkpr konurda ,telini kinc iya rstitr eti
rilirsebui kinciya r
nn
verdi is es,bt nt e li
n ka rds e si
ns ekiz li
sidi r.Bununne t
ice siseki z
li
nin
nisbe ti- i.ol uyor .Pyt hagor as '
danbe ri
asrlarge mi ,bununl abe ra berbuni s be tda imaa ynka l
m vehi ki mse
aksinii ddi ae tme mi tir.
2-Be li.-Pyt ha gor as yl edi yor du:Ge rilmi bi rt el
inl :3'nebi rkpr i l
e
blp2: 3'nt itretirirseke ldee dilece ks es,bt nt eli
nt ama m nnve re
cei
sesinbe -
2l i
s idir.Bunda n;be li
ni n- .nispe tior taya kma kt adr.
Buni s be tdehe rke st arafmda nka bule dilmi tir.
3- Dr tl.- Pyt ha gor aske za unui fa dee di yordu: i
"Ge rilmi bi rte l
ini' nbi rk pri lek saltt
kta ns on-
4
ra,ka la n3: 4't it
re tiri
rseke ldee dilens es,t elinta ma m n nve rdiis esin
drtl sol ac akvene t
icededr tl-
nnni s be ti_.bul una caktr.Bugneka darhi ki ms e
4
insanne slinindr tly1 ni sbe t
tenba
kat rls esleni l
dirdi inii ddi ae t
me mi tir
.55
4- l.- Bua ralktanbi r
a zda hauz unba hs et
me yeme cbur um.Evve l una
dikka te de li
mki li smionave ril
enmode rnbi risimdi r.Avr upa l
larbyl e
ce
daimai kide rec ede nya nidi ya t
oni ks es t
e nol u mubi ra ral
i f
a de
etmi le rdir.Onl aragr ee er l-' lukbi r
ma jrt oni l
eJ L' l
ukbi rmi nrt onda nt eekkle tmi
10
4i sema jr ls- ,is mi nia l
r
.Bunaka re e r l
A' lukbi rma jrt oni le 'l
kbi rya r
mma j
rt on-
dant ee kkle tmi i semi nr l=- g- i sminia lr
.
Es kiYuna nl lar lde nilena ral t aram y orla rd .Bununye rineonl arda
diton( ya nii kitonl ua ralk)va rd.Ma de mkie sa si t
i ba rylame lodi kbi rmus iki
olanYuna nmus i
ki sindebi rima jrbi r imi nrol ara ki ki eittonkul lanlyordu,
ditonundai kit r lol ma s okt a biii di:
Bunun labe r abe rF. A.Re na udi siml ibi rprof e sr3/ 4'16/ 21i lede itirme yi
teklife tmi tir.Fa ka ts yl eme yel z umyokt urki ,bunl a rma saba nda
hes apla nm b ya l
ni sbe tl
e rol up;i ns a nse sinidi nle ye re ke ldee dilmi ge rek
nisbe tlerde ildir.Buz at
ne seril ePr inc iper adic aldel amus iguee tlaTona lite
mode r
ne( Pa ris,1870) ,s .
151.
ni sbe t ibirma jrvebi rmi nrt onda nt e ekkle de n
ikinc idi ton eidini nt akribini s be tiol uyor du;ha ki kini sbe tiise yl e
ydi :
Fa ka tyuka rdadas yl e diimi zgi biYuna nl lara yna nda ka ns esleri
kul lanma d k lari in l
nnnene minedez e lbi ri smiva rd;t eekkl
ettiike ndi s inde n okve yaa zb yka ra l
nya lnz cai s minia lyor du.
Ne ticeol ar ak,Ba tllarn lme se l
e sinine de nba kabi rgr lee le
aldkl arn ns ebe bigr l me me kt edi r.On-
6-4l arhi bi rs ebe beda ya nma ks zn nis betinePyt ha gora s l
s ve.
nisbe tinet abi i li smi nive rmi ler
bunda ns onr adabui ki eit lnnha ngi sininmode rnmus iki de
kul lanld nt e crbe le rya pa rakbi lme kiste mi le rdi r
!
Ee rme se lekkl bi r ekildeha lledi lmi ol saydbut e crbe le riya pma k
lzumuhi s se dilirmi ydi ?Bunus a nm yor um.
Bume vz udaBa tllarnba kabi rgr i leris r me lerini ns ebe bi nii yia nlama k
iin unugz nnea lma kl zmd rkime lodi kbi rmus ikidebi rma ka mba zen
ikima jrt onunbi rbi ria rdnda nkul lan lma s ni c ape ttirir;fa ka tba kabi r
ma ka mda hima jrbi rt onda ns o nr adi e rtonunmi nrol ma sni cape t
tirir
But ak dirdebi rinc ima ka m n ls
nisbe tinini inde ,iki nc i ma ka m nkii s et akr ibi hni s-
betini ni indebul unma ktad r(Bununha kikin isbe tini n- olduu
evve l
d enbi linme kte di r).Bunl arYu-
nanl larnkigi bis a fme lodiyeda ya na n56bi rmus iki nini capla rdr.
He rha ngibi rmus iki de nba hs ede rke n( nkbi rmus i
kiDou' daveBa t'da
olsune vv elme lodi yeda ya nr)he rha ngibi r lnndi e r
ini nyokl uunda
kul lanld ns yl eme kdor ude i l
di r.
Ar ala r
nd ama jr ls a r al
bul una nvea yna ndai i
tilmi ol a nikis esin
birbi rl
e riyleni sbe tle rini nme vc u di ye t
ini nbi linme s is ua line uc eva bve rec
e i
z:
Ar moni , Yuna nl
la rc akul lanlma d i ine s kiDouna z ari
ye c i-lerinin
ese rlerinde ,a yna ndai it
ilmi ol anvea r
a larnda4: 5ni sbe tibul una nikis e
sin
uyuml uol ara kka bule dildiigr l me kt edir.VeDoul ularmus ikina zariye s
ini
Yuna nl larda na lm ol dukl a r
i in,Doul una zar i
ye c>' ya l
n z udur umu
ifad eilei kt if ae yle mi lerdir:e e rbuna -
z ariye cilerbyl ene ml ibi rke ift
e
bul uns ala rdbunugur ur l
ai lne tme ye c eklermi ydi ?Bugr te nha reke tede re
k
bizdet asdi kt et ere ddte tmi yor uzkiYuna nllara yna ndai itilmi i kis e s
arasnda_ ni bpe tibul unuyor
56Bume lodii htiya c drki ,Me rca die rveCor nu' ye ,me hurt ecrbe leri
esna sndaPyt ha gor a sd i
z isininme lodi kdi zio lduunube ya ne tt
irmi ti
r.Fa katbu
beya nya pa rke nbume llif
lerPyt ha gor a s'
aiz afee dilendi zinint eekkl ndeki
gibi,mnha srani ki eita ral
k tan,ya nima jrt on( 8/9)i leUmma
(243/ 256 )'da ni ba re tol ma dnf aka tbumus ikidemi nrt on( 59049/ 65536)i le
apot om' un( 2048/ 2187)dakul l
a nld nunut mu lardr.
TRKMUS K S
33
isebus eslerinuyumme yda nage ti
r dii nibi l
iy orla rd.Ma ma fihne mle
belirtme kge reki rki ,a yna ndai i
tilens e sl
erinuyuml uol duunuYuna nl
larher
neka da rbi li
yori dii se l
e rde ,a rmoni yibi zimbugnd ndmzgi bit at
bik
etmi yor lard.
lle rina ras
nda kiuyumuYun anllar nbi l
di kle rinigste renda hamhi mbir
delilimi zva rdr;bununt eme li yl edir :Yuna nl larmus i
ki yima tema tiki l
imler
arasndas a yyor l
a rdveyuka rdaSa fiyddi n'ine se r
iningi rik s mnda na lm
olduumuzs atrla rdagr dmzgi bimus i
ki ,Ar monini sbe t
lerinini lmii smini
ta
yo rdu.
Eski de n e itni s be tol duubi linme ktedir:Ar itme ti
kni sbet,ge ome t
rik
nisbe t,a rmoni kni sbe t.
Sesuyumuve yauyums uz luuba k mmda na ralkla r
nbi rbir l
erineka r
alaca kla r
s raybe lir t
ip,t espite de n,i tebuni sbe tlerilmi dir.Buni sbe tl
erilmi
Yuna nlma te ma ti
k ilervebi lha ssa" Eukl eide s"t a ra
f
nda nuz unuz adi zah
edilmi ol up,Doul ul ara nc akbunume tinha lindet ercmee t
mi lerdi.57
Nisbe tl
e rilmibi zes ekiz H' ninmke mme luyumol duunur etme kt edir;
belin inuyumus ekiz liyei z afetenbi r
a zda haz ay f
tr;byl ec ea ral
kda hak k
olduk auyumde rec eliol ar akz ayfla r.
Buka bule di linc eRi e ma nn' ml ga tmda kiPyt ha gor aske l
ime sinder a st
lanlan u
gr ler i
nma na s zlkol aycaa nla lr:
4" Yuna nll
a rba km nda n li in> ni sbe tika bul
edilme mi deol save yabuni sbe tuyumol ar
a k1: 2,2: 3,3:4i lea yns raya
konul ma ki inol duk aba sitgr n- me mi debul uns ada ima( ?)uyums uzbi r
aralkol mu tu
Nisbe tl
e rilmi negr ebt nni sb etle r
ins ralanma sndabi rinc iol araki kiligeli
r,
2:1ol araks ekiz liyive rir;i kincisi3: 2ni sbe ti
di rki ,be li
yive ri
r ; nc s 4:3
nisbe ti-dirdr tlyve rir;dr d nc s 5: 4nis be ti
di r lma jrve r
ir;
beinc iside6: 5ni sbe tidi r
, lmi nr ve rir.
Bubi rha t
a dr;na me de , li int a kr ibinisbe tol a
-
rak- g,do runi s be tol ara kda n s be tka bule di lmi vea ynz ama ndauyuml u
olara kgznnea lnm tr
,fa katonunuyuml ul uks ra
sdr tli le lnn
4:3ve5: 4ni sbe tlerini nt abi israsnda ns onrage lir.
lz erindet e ferrua tlol arakyuka rdave rilmi bul una ni zahhl a sa
eder sekde rizkiYuna nllarnmus i
ki sit a ma me ns afbi rna memus ikisiidibu
sebe pleonl a rni lkna zariye c il
erive yaPyt ha gor asbugnbi zim li smi
al
tndat and m za ral
a okne mve rme mi l
e r;i kis e
s t
enmt e ekki likil
i
aralz ikr etme kl ei ktifae ylemi le rdir.Bui kilia ra lkhi phe siz ui ki
ekild eor t
a ya kyor du:
57Ki e sewe tter,r eMus ikde rAmbe radl e serindemus ikininma tema tik
naza riye sinine s as ol a nbuni sbe tleri lmiz erindee peycet eferrua tl
bi lgi
vermi tir
.Bununl abe rabe rRi ema nnmus ikil ga tinde kime ss e
lke l
ime sindebu
naza riye ninAr a plar nveI ran-
Faka tbua ra lnbugna he nkteol duugi bina me dee s asl
bi rrolyokt u;
hattYuna nlla rbunui ki yea yr
r ke nhe rbi riniz e lbiris i
ml ei fadee tme yi
dahid nme mi lerdi .
Yz y llars onr aBa tlmus ikii
na s larbi rokt e crbe leri
nver ez ona nsol aynn
kefis onundaa rmoni kmus ikide
4a nc aka rala rnda-ni sbe tiol an lma jr lerinuyuml u
oldukl a r
nm a he dee t
mi lerdir.Bus ebe plef izi k iler
dor uol ara k-ni sbe tini l ma jr nha ki kini sbe ti
diyeka bule tmi le rdir.
Bunun labe rabe rbukonuda eitliz td nc e lerer a me nbi rme lodikbi rde
armoni kdi zini nol duumda -
4f aae dilebi lir;ni sbe ti- ol an l,a rmoni kdi z iyea itti
r.Bununa ks inei ns
a n
sesi,bi rme lodi yis yl erke n uiki e yde nbi ri
niya pa r:
Ya i ki ma jr s e si a r ka a rka ya kul lanr
veyabui kis e si,bi rinc isinima j
rol a y?
rak( -) i kinc is inimi nrol arak kulla nr ki , ne ticede ol ur
t'lk bi r inc i ni sbe te di toni k ma jr l,
'
li
ki kinc ini s be tei seme lodi kma jr l
i smi nive re bi
liriz
.
Sonr a da ngr e ce imi zz e rema jrs es i
n- ni sbe tini
bilenPyt ha gor asmi nrs esi nma j rs estenda hak k
olduunuvebi rkomabul unduunuvedi e rt arafta nmi nrt onun2Umma dan
2i3 2 3_590 9256" X258^ 655^ '
mr e kke pol duunubi lmi yorde i ldi.
Buge rek ler ika bule tme ki stemiyor sa kPyt ha gor a skoma s
nn
'
li
kni s betinit avs ife tme km nsz ol ma zm ?
Ha klol a r
a k unui ddi ae tme kmmkndrki lkonus undae s ki
devir lerde ngnmz eka da rDo ui leBa ta r
a sndahi bires a
s lgr a yrl

yokt ur .nkbul larni c ado lduunus yle yer ekha tae t
me ktedir.nkbu
nisbe tleri l
miDoul ul arta ra f
nda nEukl e ide svedi e rYuna nma tema tik il
eri
nin
eserle rinde na lnm tr.Bkz :Di c
ti onna ir
edemus ique ,me sselke li
me si
,
s.
514- 515.
TRKMUS K S34
gn68 l
a rmoni kni sbe tiolara kka bule denDoul ularilk alardanbe ri
aynni sbe time l
odi kma j
r
ls n n656t . eklinde kit akribini sbe tiol ara kt an m l
a r
d r
.
Ba t
ll
a rs afbi ra rmoni yeda ya na nbi rmus ikio lu tururken,ma j
r ll eri
nisbetindekul lanma ktake nti'
dileri
nime cburhi sse di yorlardvebuni sbe tDoul ula r
nme lodik l
l eri
ni n
( ni sbe tinde nbirazda
4hab ykt ;ha lbukit ampe ra ma nni capla rBa t
llar
nisbetinde nbi razda habykma j
r llerik ullanma yame c bure tmi ti
r.
(Ma lmdurki ,e itt ampe rama ndae n okye rde i ti
rme yii ca pe t
ti
re na ral
k
mi nr l sveonda ns onr adama jr ls dr .)
t
ebus ebe pl edi rki ,Ba t
ll
a r,Doul ul ar
nkul land (656j _\ ' kma jr
lnn oki nc evehot a
d n
duya ma z lar.Bununl abe raberMe rcadi erveCor nu' nunt ec rbe l
eri
Ba t
ll
a rn- .ni sbe tinde kiPyt ha gora s ls ndekul landkl ar
ni spa t
etmi
tir.
Budai spa te diyorkime l
odiba zen( )' li l
nnba zen(Y' li lnn
kullanlma sni ca pe t
ti r
me kte dir.Ha lbukia rmoni de( 2l\
'\ma j
r ls da i
ma
me cbu rdir .
Bune ticeyika bule dinc e ll erme s elesihus us unda kimna kaalgr lerve
btnya nl a nla ma laror ta
da nka lka r.
Mi nr lyege linc e,bua ralkPyt ha gora s'da nbe riDoul ula r
dadabi rma jr
toni l
ebi rUmma 'da ni b ar
e t
tir:
Doul una zariye c ilerona t amni sbe tiilet a kribni sbetinive rmi l
e rdir.
Die rta raftanDoul uf izikilerbt nmi nr lleria yn e klesokma ki in
ok alma kl abe rabe rbui de alleri
nige r ekl etirme yiba arama m
la rve
(Fa /
Re )mi nr
ls ni sbe tineuy gunbul unma y ncabu li in6'
58Ge re kt e
n okde fam a he dee ttimkia rmoni dehi
bi rfikirsahibiol ma yan
piyasamus i
ki ina sla r
n nhe ps iteks e sli a larlar;bi ri kis
ii nsiyakol ara kSol -
Si
veyaDo- Migi bii kis es t
enme yda nage lena kor l
a rya pa rl
a r.Budai spa te diyorki,
Doul ul ara yna nda kans e slerdenho la ny orla r.Ne ti
c e udurki ,a henk
duygus ubt ni ns anl ari i
nm terekt ir
.
27ya ln z ni sbe tinika bule tmi lerdir.
Bur adai tirafe tme mi zl zmd rkime se l
aa yna nda
ii
tilenReveFana tre lseslerininuyuma rz etme leriiin
aralar
nda- ni s be t
iol ma si ca pe der di;fa ka tme lodi
bahiskon usuol unc abu ni sbe tida imaye rini
nisbetinet erke de r.Bi rmi nr ls,i sterbi rmi nrt onda nve yaya nmma j
r
tonda ni ba retol sun:
st
e rbirma jrt onvebi rli
mma '
da ni ba retol su n:
daimame lodi de nisbetinde
32bul unma s i ca pe de r.
5.Ma jrTon.-Pyt ha gor asbua ra l
bi liyormui di ?Bus ua lBa t
ll
a ra rasnda
ihtil
afldr.
Loui sLa loy59Pyt ha go ras'mya lnzs e kizliyi( -J ,be
liyi( Ydr t
ly( t
)'
bildii nivema jrt onu
bilme di inii ddi ae diyor .Buhus us takii fade s i yl edi r:
"Bur adabi ziya l
n zc ai l
gi lendi renPyt hagor a s'ms esa nla yol upmonokor d
(tekt e llide ne mea leti)de ne me si
nde nha reke te de re ks e kizli
ni n,be l
ini nve
dr tlnnuyuml us e sinive rent ellerinuz unl uunul t
kt e ns onr abu
uz unl ukl ara r
a sndas abitvemua yye nol an:
nisbe tle rinibul ma sdr,i tePyt ha gor as'mke fibuol mu t
ur.Ma jrt onu,ya ni
be linindr tl
z erinde kiba kiye sinii fadee de nni sbe tinitan m ol duunu
farz ede me yiz ."
Bunun labe ra be rLa loya yne serde 60 yl ei fade debul unuyor :
"Hi phe sizPyt ha gor as '
mbi lme di i9: 8ni sbe tiol duk ae vve lde n
ke fedi lmi ti, nkPhi lolaosonubi lme kt edir .
"
Buni sbe tinPyt ha gor as'
m r enc ivet akip iler ininya z lar
ndaye ra ld
biliniyor ,fa ka tbuke fi
n ere fi
ninki mea itol duuz ikr edilme mi tir.nkbu
ere fonagr ePyt ha go r
a s'aa itde ildir.Oha l
dednya yaPyt ha gor as'da nhe me n
sonr avePhi l
ol aos 'da nhe me n nc ege l-
9mi ol upbume hur ni sbe t
inike fe de bilmi ol and hi
kimdi r?
Bi zegr ePyt ha gor asg i
bihe r eyinl le rde n,a rl
kl ardanves a yla rdan61
me yda nage ldii nika bule tmi bi rme ktebi nkur uc us uol anbi rf iloz of aka r

be ya nda
bul unup,onun-ve- rni s be tleribi ldiinivef aka t
nisbe tinibi lme dii ni- kibui kini sbe tinne tces dr-
iddi ae tme ks eki nbi rhe s apuz ma nnda nba hse de rke nbuz atn3ve4
rakka ml a rmt any pbui kis aynnf arkol a n1s aysnt anma d ns yleme k
gibibi r eyol ur !
59L. La loy,Ar istoxe nedeTa rentee tl aMus iguedel 'a ntiguite( Pa ris,1904) ,
s.49.
60a .g.e .,s.52.
61 Pyt hagor ee tl aPhi los ophi epyt ha goric ienne .Ba sk yaha z rlaya n:Cha ignet
(Pa ris,1873) ,c .2,s .
3- 4.
Ye nid e vrinya zar lar62Pyt ha gora s'
ni cate tmi ol duuPyt ha gor a sLi r'iveya
"Oc t
oc hor dumPyt hagor a e"a dlbi ra lettenba hs etme kt edirl
e r.Se kizt ellibu
aletinmuc idini nma jrt onubi lme me sinei mk nva rm yd ?
Di e rt ara ft
a n,e s kiveye niya zarlarn ouLa loy' unf ikrinina ks inia kai f
ade
etme kte dirle r.Bunl ara r
a sndaVi nc ent,Pyt hagor as'nde mi rcia tl ye sinde ki
me hurt ec rbe sinde nHa giopol itet er cme sininba zk s
ml arnda nba hsetti
kten
sonr a( Pa risKr aliye tKt pha nesi'ninXI I
.veXI II.yy.Ya zma la rNo.360)
unus yl yor :
"Bune t icede nkuvve ta l
a nPyt hagor asdr tte lilebi ra leti ma le de re kbuna' bir
mus iki' ismi nive r di.Veonda ns onr abununt elleriniye di yeka da r ka rd.Bir
Pyt ha gor as61ol anPhi lol aosb ume vz udaya zm ol duuvea yndokt ri
nleri
r ete nbi rha n mahi tape de ne se rindea rmon if e l
s efes ininpr e ns iple rinii f
ade
ederke n yl es ylyo r :'Okt a vnge ni lii,d rtlyvebe liyii inea lr.Ve
beli,dr tlnnbi rs e st esineg e er." 63
Philola os '
unbus z l
e rinde nba kaCh. -Em.Ru elle'-ni n64t ercmee tt
iibi r
eserdebi zimf ikr imi zinl ehi ndeol a nveme se leyit a ma me na ydnla tana a daki
blma yne na lma da nya pama d m:
(Kanonun nc Bl m)
"1.-Pyt ha gor asbi rt e lge riyorveba z nokt a larnda kipe rde le r
egr ebunu
dokuz abl yor du.Te lint ama mnavur uyorvebyl e c epr osla mba nome nos 'u( *)
buluyor du.
Onda ns onr at elindoku z unc ubl mnna z araa lma yara kka lans ekizbl me
vuruyorvet elint ama m nana zaranbi rpe rdea ra l kyor du.Vebunu9' un8' e
nis-
be tiol ar ake lea lyor du. "
Me hurTr kna zariye c isiF rbdee skiYuna nl me ll
iflerea tfen" belinin
drtlyeol a nba kiye s i
n i"bi rpe rdeol ara ka dl a nd ryor du.Kos ega rten65
Frb'ni ne s erinde kibuk s mLa tinc e 'ye yl e e viriyor :
"Propte re aigi turi d,quoa bqui narioqua terna r i
ums upe ratur,i nterva l
lumr e dit
us
adpe l
la tur.Ve ter esye rohocs pa ti
ume ti nte rva llums ona nsvoc abant ."
Bub eya n,z anne de rizkiPyt ha gor as '
n9' un8' eol anni sbe tiniiyibi ldii ni
gsterme ki indi e rde lilleror t
ayakoyma kt a nbi zimua fk lar.
6.Mi nrTon.- He me ni fa dee delimki ,F r bvet aki pileri," Tani ni"a dn
verdikle rima jrt onda nba hs etti
kl e riz a ma n,b ut onunbi rmi nrt ona dndave
onda nda hak kveba ka e
itbi rt onol du unui lvee tme me kt edirler.Bu
naza r
iye ci
le r,bi zimmi nrt oni smi nive rdii mi z e" Mc enne p"de me kt edirler.
BaronCa r
radeVa ux66but abi ri" d "ke lime si,Kos ega rten67" ya nnda ki"
keli
me s iveLa nd68i se" kom u"ke lime s i
PierreLi chte ntha l,Di ctionna iredemus igue( Pa r i
s ,1839) ,c .2,s .
116.
Kraliye tKt pha ne s i'
nde kiya zma larc .XVI ,s .
269- 271( Pa ris,1847) .
Int
rod uc t
ionha rmoni quedeCl e
noi de jadi vis ionduCa non,d' Euc lidede
geome tre,Ca nonsha rmoni que sdeFl ore nc e( Pa ris,1884) ,s .64( Yuna nl
me ll
if lerinmus ikiyea ite se r
l er
ini nI II.c ildi ).
Kos ega rten,AHI s pa ha ne ns isLi be rc ant iena rumma gnus( Gr i
-pe svoldia e,
1840) ,s .47- 48.Va ux,a .g. e.,s.56.Kos e ga rten ,a .g.e.,s .85.
Lan d,Re che rc he ss url 'hi stoiredel aga mmea ra be( Le yde ,1884) ,s .
103.
olarakt e rcmee tmi lerdi r.Bi zLa nd' nt e r
c me sinit e r
c i
he diyor uz .
Bua r
a ln( Mi nrt on)" kom u"ol ar aka dl and r
lma s
,uds a pnda kipe rde
balarn ngz nnea lnma snnne tic es idir.Me se laudunRe 'yea kor tedilmi
bir
inc it eli
ni ni .'uz e rinebi rpe r dekonul mu tur.Bu-
nuns e be biMina tre lie ldee tme ki inpa rma ha ngime vziyeba sma nni ca p
ett
iidi r.Bupe rdeba n nz e r
inei are tpa r ma ba sl
d i i
nbununi smide
"
a retpa rma pe rde s i" dir.Bununl abe rabe ra yn" Re "deni ti
ba renbi rmi nr
toni s
te nirset a mt elint a kr i
be nondabi rinik s altma kge rekirvebumi nrt on
perdes ima jrt o- nunki ne okya kla m ol ma kt ad r.Bus ebe pledirki ,bu
sonunc upe rde" are tpa rma nnkom us u" ismi nia lm t
r,bununt ems i
le ttii
aralki s e:" Mc e nne p- kom ua ra lk"i smii lei fadee di lir
.Ud i cra clar

Re 'den i tiba ren ve Re di ye z i in
ni sbe tindebi rdi e rpe rdekoymu la rdr.Bu
ba ndaa d" kom u" dur .Fa ka tbunl a rbi rbi ri
nde na yrmaki inbi rincis i
ne
"Bykkom u/Mc enne bi
kebi r" i ki ncisinei s e" K kkom u/ M- \ 65536/
cenne bis a gi r"adve rilmi tir.
Bizhi birz a ma nPyt ha gor a s'nBykmc e nne pa raln" Mi nrt on"
bildii nde n phee t
me di k.Umumi ye tleka bu le dil
mi ti
rki,Pyt ha gorasma j
r
tonuve 'l
ikkoma y- kih lonuni s mi nit a r-bi li
yor du.Vebukoma ,mi nr
tanai l vee di lmiuf akbi rf a rknme yda nage ti
rdiima j
rtonda nba kabi rey
dei ldir .okka r
kma jrt ond a nbi rkoma kartanbi rkims eni nba ki yeka la
n
mi nrt onubi lme dii nii ddi ae t
me kma nt
kd ol ma zm ?
Mi nr tonxKoma=Ma jrton.7-Apot om.
Bugnke ndi s i
neya rmkr oma tikt ona dve rilena ral neskia d" apotom" dur.
Ba tl
la rbua r al
i lkd efahe sa pe de ninPyt ha gorasol duunuka bule t
me k
ist
e me ye rek ,bu ere fibykf iloz of unt alebe leri
nei z afeetme yeme yya ldirl
er.
Byl ebi rf ikr imda faae tme ki inhi birs e be pyokt ur.nkPhi lolaos ,
ese rl
e rinde nka l
a npa ra larda204f tol ana pot omni sbe ti
nihe sape tmi ol -2187'
make yf iye tinike ndi a hs
nai zaf ee tme kt ens aknm ves adkbi rt al
ebeol ara
k
hoc as nnna zariye sinior tayakoyma kl ai ktif ae ylemi t
ir.
Za teni le ride8numa ra dave rilec eki za ha ttan une ti
c e
kac aktr:
Faa na hta rlpor teni nbi rinc i izgia ra snda kiLanot as
ndanSola na htarl
por teni ndr dnc iz gia ras nd akiMinot a snaka da rol a
ns e sl
er .BunaSol
not aska t
l
r sa"hi popr os lamba nome nos "a d na l
r( e v.not u).
Pyt ha gor asl
kl immaa ra l nbul dukt an
sonr abi rma jrtonda nbuUmma y ka rt
nc aneka ld mbi lme ki stemi ti
r.Bu
hus us taHe nriMa rt
in' i
n6*)a ada kibe ya nl ari ddia m z
nme s
ne diol mu t
ur:
"Es kiPyt ha gor aslar ua nae sas n( Di ya t
onik,Kr oma tikveAna r
moni k)
aritme ti
kf or ml lerinibul ma ya al m la rd r.Bununi indedr tlnnt am
sesle rebl nme s inde nme yda na ka na ralkl ardanha rekete tme yi
d nm le rdir.Ka ldkibi zt ampe r de yiveUmma yda hanc e de ntan yoruz.
Bunda n ka ndi erbi rka a ralk unl a rdr:
Limma ,tampe r
de ni nya r
s nda nda haa zol ma kladi e r k s ma a potom
deni yor du ki bunun k yme t
i
a ya nt ee ssf t
rkige re kte na pot omundi ye zvebe molt eor i
sindeoyna d
rolf izik iler i
nge rekt iika da rdi kka tini e kme mi ti
r .Oys ahe rha ngibi rs esibi
r
yar m
25mi nrt onyks eltme kve yai n dirme ki inonu il
e
veya ile a r
pma kl z md r.70Buna zariyemus i-25
kiina sla r
nt a t
bika tnda nm km tr?Za nne t
mi yor um.Ma demkibt n
naz ariye ni nt a t
bika ttanme yda nage lme sii ca pe diyor du,oha ldef iz ikilerni i
n
tatbika tla rnya pt kla rnat ama me nka rge lenbyl ebi rnaz ariye yie lea ldl
ar?
Bununc e va bnve rme konl a rad er.Fi z ik ilerinf arz i
ye ler
ige rekl emi
olsaydDo- Rea ra l nnna s
lbl nmol a ca ngr e l
im:
Gr ldgi bif iz ik il
e rini ddi alarz ereDo- Dodi ye zya r
mpe rde siDo
diyez- Reya r
mpe rde sinde nda hak kol a ca kt.Ta tbika tt
abilakis okde fa
dikka tettimkiAvr upa lmus ikiina slarDodi ye z-Reya rmt ondiya tonik
perde denda habykol anDo- Dodi ye zkr oma ti
kya rmpe rdeyi
kullanma kt adr l
ar .
Bununs ebe bi ,diye zle ri
nmut atol ara kye de nlis esleriifa deetme leriveda ima
oktavaya kla ma kme ylindeol ma l
a r
d r.Kul a nt atmi ne tmeye a lan
mus ikiina se l
inde kia letims aadee ttiit akdi rdeDodi yez-Reya rmpe rde si
ni
birpe rde n i
nt a mya rs
nda nda haa zya pa rvebur ada ndaDo- Dodi ye za ral
byt lmol ur .Ke yfiye tda imaa ltt
a kipe rde yei nme yeme yledenbe moli in
dea ynol upRe -Rebe molRebe mol -Do' da nda habykt r.
Na zariyei l
et a tbika ta rasnda kibuf arki dr akver ak-ka ml arkulla nma ktan
imtinae tmi ol anBa tl
t atbika tlarbuma hz ur aka ra nla
lma skol ayve
basitb irta rz-
69He nr iMa rt
in,Et ude ss url eTi me edePl aton( Pa ri
s ,1841) ,s.
410.
70J ami n,Cour sdephys i
gue( Pa ris,1887) ,c .3,f asikl1( a
kustik),s .18.
da arebul mu larved emi lerd irki,pe rde( se s)he rbi rikomai smi ma l
a ndokuz
ms avipa r
ayabl nm t
r .Bi rs esdi ye zl eni nce,be koma l
kyks el
tilmi
deme k tir.Ke zabe mol leninc ede ,bude me kt i
rkibe komai ndiril
mi tir.
Bu e kildekonu ma kl ata tbika tlarf izik iler inna z ariye si
ninaks i
nika bul
ediyor larya niDo- Dod iye zkr o-
ma ti
kya r ms esi in,ni sbe tiniveDodi ye z-Redi ya toni kyarms esi inde
nisbetinika bule di yor larki ,budaz atenonl arnt atbika t
na okuygundur .
imdibur ada ," mus ikidekul lanlans esle rint biol dukl ar hakikika nunu"
akagr mol a nba sitbi rpi y anoa kor t usunun okdor us zler inibi rde fa
dahaha trlama ma n ni mk nyo ktur :
"Ee rf i
z ik il
e rdi ye z ea pot omunni sbe tiol a n2187 rt
nisbetiye rineve rse ydi lerna z ariyeve
tat
bika tbi rb irleri
yl euygunol aca kves esa pot omvel immadi yei f
a dee dileni ki
yarms es ebl ne c ekt iki ,bunl art atbike di lenkr oma tikvedi yatoni kya rm
sesleret a-ma mi ylee itt
irler 71.
Mont a l'
inbua rzus uyz ylla re vve lPyt ha gor a st arafnda nuygunka bule dilmiti
.
Ge rekte nbuna za riye ci
nisb etindema jr ,di e ride
birtams e si,bi ri
nisbe tindemi nrol ma kz erei kiya r
ms eset ak-
256
sime tme klei ns ans e sininoz a ma nda ,bugndei t
a at
ett
iibi rka nunugn
na kartma kta nba kabi r ey
yapma m t
.
Buka da rba sitola nvebyl e sineka ti e kildeha lledilmi bul una nbume se le
ze rindeoz ama nda nbe ris a r
f e-
di lenva ki tvea k tlanmr ekke plee me klerhe ba
olmu tur .
8-Li mma
Bugndi yatoni kya rmpe rdei smive r
ilena r
a lne s-
kia d" li
mma " dr.Dr tla ra l
k Pyt ha gor a st a-
rafnda nb irde fahe sape dilmi ol unc ae vve lbudr t lnni kima jrt ona
taksimiba hiskonus uydu.Pyt hagor a si kima jrt onubunda n kar dkt ans onra
grdki ,birs es i
nya r
snda nda haa zbi r eyka lyor du.Bu-
nunni s betinihe sape t
ti'Lvene tice de bul ar ak
71 Mon t
al,a .g.e .
,.
72La loy,Pyt ha gor a
s '
n8/ 9ni s
b etinibe linindr tlz e ri
nde kiba ki ye siolarak
me yd na kar dnai na nma dnda n,yuka rdae ser i
nde na lmol duumuz
blmde nsonr a ,iddi asni spati in us atrl
a ri lvee diyor :(2/3ve3/ 4)
nisbe tle ri
nde nbi l
inme lidirki ,a ralkl ara rasnd a kif a rkni sbe tl
e r
ini nbi rbirle
rine
taksimi nde n ka nne ti
cei lei fadee dilir.Vegr e ce izkiEukl e
ide sgi bibi r
bykma t
e ma tik itar af
nda ne e rbuhus uska ide ye
TRKMUS K S
37
buna" Umma "is mi nive r
di .F r
ab buYuna nc ake l i
me yiAr ap a," ge riyeka l
an"
m n s nage len" Ba ki ye"ol arakt er cmee tmi t
ir .Me r ca dierveCor nu' nn
tecrbe leri
ni nne ticesi udurki ,Avr upa ls ana tk rla rbi rme l
odi yii c ra
ede rlerke nPyt ha gora sa ra l
kla r
nkul la nrlar.Bi na ena le yh,mus i
kive yai nsan
sesina z ari
ye sior tayak o-
nulduunda ,li
mma '
nmme vc udi ye tininbi rs eb e biva rd r.Bume vc udi ye t
sebe binia nlama ki in,mi lletlerint abi atlarnnke ndi likle rinde nya rattkl ar
ha lk
trkl e rigibina me lerebi ra zdi kka tetme kk fidi r.Me se l
a ume lodi yi
ince leye lim:Bunot ala rke ma nlai c rae de rke nmus ikiz evki ninme vc udi yeti
ne
tbiol unur saMi -
FaveLa -
Sibe molnot a l
a r
a ra snabi rUmmaa ra lkoyma k
me c bu riyetihi sse dil
ir.
But ec rbei lea nl alyorki ,Mi -Fana tr ela r
a lf izi k il
e ri
ni ddi ae ttikler
igi bi
daima ni sbe tindede ildirveme lodihus usunda udam ahe dee dilme kt
e-
243
dirkii kima jrt onda ns onr a -4. ' yams a viol an
birya rmt onunkul l
a nlma s da i
mal z md r.Ke zaLa -Sibe mola ra li i
nde ,
ma de mkiFa '
da ni t
iba rent iz edor ubi rbiria rka snaFa - Sol veSol -Ladi yeziki
ma jrt onkul la nlma kt ad r
.Fa -Sibe moldr tls nt a ma m-
lama ki inbi rumma ya ) ms aviol a nLa -Sibe molya r
ms e sini
kulla nma kl zmd r.
Evve lkis ayf al
a rokudukt anveDoumus i
kis inde eyr e ks eslerve tebir
sesle rol duunui leris re nBa tl
me llifl
e ri
nf iki rleriniz ihnimi zde n
ka rtt
kt ans onr ake ndi mi zi ud nc elerev e re li
m:
Mus ikine dir?Hi phe si
zAl la h'ni ns anlara ,r uhl arngz ell
e tirme ki i
nbi r
ltfud ur .
Ka lpl erimi z de kii yihi s lerimi zint a ma he ngi nidemus i
kit e mi ne tme zmi ?
Mus iki ninc iha n mulvedor uol a nga ye sine dir?Gi lberta dnda kis e kinbi r
Fr ans z airi yl edi yor :
"Ci ha nna h engit a biatnbi rlii dir .Bt nka vi ml erAl lah'( ya rat
c
y )t ebc il
etmi le rdir!Al la h'na me l
e riniz let azime di niz,s izya aya nf nil
e r.nks iz
yokol unc age l
e c ekne sillers es l
e rii l
evemus i
kia letleriilek ina t
nAl la h'n
tebc ile de ce kler dir .
"
Al lah'nDouveBa ti nsa nla rnbi rbirinde nhi sse dilir eki ldea yr
lm
va sflarlaya r at
t ni ddi ae tme kka bilmi dir?Fe tis'ei nanma kl zmge lir
s e
byl ebi rf arz i-ye yika bule tme kge rekir!nkme hurf izikya z arDou
mi lletler i
ni nmus ikika bi li
ye tle rinde nba hse de rkeni inde kiya nlf iki rleri
uygunbi r eki lder edde tme mi zi inbur a yaa l
d m za ada kim ahe dede
bul unma kta dr.73
riay ete dilmi i sede oke skiz ama nlardabuka i
dea slaor tayakonma m
olduugi bi,Phi lol aos'unba zhe sapla nz e rindedet e si
riol ma m t
r .
"Bur a da
La loy' a us uals orula bilir:Pyt ha gor asdr t
li lei ki l
ia ras
nda ki243/ 256
nisbe tinina s lifa dee t
mi ti
r ?nkbuni sbe tbunl a r
nbi rbirlerineol an
nisbe tle ri
-ni nbl nme s i
nde ne l
d ee dilenr akk a md r,ya ni3/ 4:64/ 81=243/ 256.
"Ke za uga yrika bi l
imna ka ake yfiye tlerlei spa te dildikiDoumi lle tl
erine
an ti
di ya toni ks e sle riihtivae de nna me le rhoge lme kt edir.Vebuna me le rin
muht e l
ifni sbe tlerdebi rbi rl
e riileka r
ma sndadaDoul ula rakt ge le nhi bir
eyyokt u r.
Bume yl i
ns e bebi ,k ks esa ralkl ar
n n74ma hiye -
ti
ndeveAs yami l
le tl
erini nf izikkur ulul ari leol anni sbe tindeme vc uttur .
"
Fe tis'
inba hs ettii,budi ya t
oni i na ksina me lerinne lerol dukl ar
nt es pite tme k
ha kika te nz or dur , nk imdi yeka da rbi l
di kle rimi zegr eDoumus ikisi nde
bunab e nz eye nna me leryokt ur .
Avr upamus iki sinene de ndi ya toni ki smive ril
mi ti
rvene de na ynmus ikidi ton
(ikilia ra l
k)kul lana nmus ikis fati leva sfl
a nd rl
ma m tr?
Evve lbume se leyit etki ke de lim.
Avr upamus ik siPyt ha gor asdi zisigi biya l
n zc aikima jrt onda n,bi rlimma 'dan,
ma jrt onda nvebi rUmma 'da ni ba retol anbi rte me ldi ziyeda ya nma d ndan
diya toni kdi yeva sfland rl
r .Bununa ks iumumi ye tled nl dgi biAvr upa
mus ikis ibi rma j r,bi rmi nrt on,bi rya rmma jrt ons onr abi rma jrt on,bi r
mi nrt on,bi rma jrt onves onr abi rya rmma j
rt onz e rinet ertiplenmi ti r.
Bui kidi ziyibi rbi rleri
neol a nni sbe tleriileve relim.
Di toni kDi z i
Di ya toni kDi zi
kinc idi z ide n une t
ice
k yorkige re ktenAvr upamus ikisi75bugn
umumi ye t
l et atbi ke dildi igi bivee i
tt ampe ra ma n ndnya apndaka bul
ne ti
c esindemnha sr
a nt amvey a r
ms es lerde nt ee kkle tmi de ildi r.Bi la kis
ma j
rvemi nrma ka ml arnt ee kkl ndeya ln
zma jrvemi nrt onl arde i l,
faka tya rmma jrvemi nrt onl a rdabul unma kt adr.
But eme lbi rde faka bule di l
inceAvr upa llarcage r
e ktenkul l
a nlandor u
dizinina ral
kl ar
n ndi ya t
oni kveDoul ularcakul l
an lanaralkla r
ni sebunun
aksiol du-
73Fe ti,a.g.e .
,c .
2,s -370- 374.
74Doumus ikiside nildiiz ama nbumus i
kin inda imak ka ralklardani ba ret
olduut ekr are dili
r.Bu nuns ebebi nia nlam yor um.nkbumus ikinin
kulland e nk ka ralk243/ 256ni sbe tl
ilimma '
dnvebunda nk khi bir
aralkme lod ikba tmda nkul lanlma m tr.Ha lbukiBa t
f i
z i
k ilerinei nanma k
lzmge lirseAvr upamus i
kis i
ndeya rmmi nrt onunni sbeti24/ 25ol up
phe si
zkibu243/ 256' danda hauf a ktr.Oha ldebui kimus ikide nha ngi sik k
aralklarda nt eekkle tmi ti
r?
75 Bur adaka st
m zs afme l
odi kba k mda ne lea l
na nBa tmus i
ki s
idir.
unui lerisr enf ikirl
e rka da rm ns zbi r eyol ama z ;nkyuka rdak fi
dere cedegs terilmi ol duuve hi leFe ti
s'inya lnzDoul ularnmus ikisi
neha s
olduunuz anne t
tiifa rklni sbe tleriol ans e slerge rektenke ma ngi bimut lak
dor ulu uol a na l
e t
lerz eri
ndeva ya hr etlis a natk r
lar
nf als osuzs e s
leriile
ka r
ttklarBa tme lodi lerise s
le rinems avi dirle r
.
Yuka rdat etkike tmi ol duumuzba l
c as ekiza ralki i
nveBa t

mus i
ki i
na slarnnka bule tmi o l dukl arni s
- be tleri
nkol a
yc amuka ye sesi
ni
yapma kiina adakic etvelive riyor uz :
M Ar alklarn si
ml er i Ba t siki inas l
a r
maGr e
Dor u
Ni sbe t
ler Do
Na za ri G
Ta krib i
Ni sbe t
ler e l
e r
iner e
Dor u
Ni sbe tler
2.Be li
3.Dr tl
ma jr . .
....
.
4. l
imdi ,biriDoul ubi rideBa t
li kivi r
tzke ma ncf arzedelimvebu
sana tkrlarabi rbiria rdnc abus eki za ralLa 'da nitibaren( i
ki ncit el
)a he nk
hissinde nt ama me ns yr l
arakya ln zc ame lodihi s s
inet biol araki crae tme lerini
teklife delim.
Yuka rdakic e t
ve linte tkikindendea nla
laca z erebui kike ma ncs ekiz l
iyi,
beliy iveLa 'nndr t
l sn( ikinc is erbe sttel)- kiha reketnokt a s
dr-i cra
etti
kl eriza ma na ra l
arndahi birs e sf arkgs te rme z ler.
Ce tve l
de ki4numa rai l
ei lgilihu sus age li
nc e:
Lo'n nma jr lsol anDodi ye zii crae tme ki in,bui kike ma nc
m z,
Avr upa lol a nnnt amp ereve yaa rmoni kbi rDodi ye zsesive rme me si arti le
birbirleriylemut ab kol a caklar
d r.
La '
nnmi nr ls ol anDona tr eliicrae tt
ikl eritak-
dirdeAvr up alke ma nc i ini kii htima lvar dr:
1-BuDona t
r eline ni nc eMit eliile lma jra rmoni k( -)>ni sbe ti
f
de
olma snka rarlatr saLa -Dona t
r ela ral
- ,nisbe ti
ndeol acaktr.Vebu
takdirde
guluke ma ncnnLa '
da ni ti
ba ren ni sbe t
indeveM;
natreli l
eb e rabe r ni sbe tindeol a raki cr
ae de c ei
81Dona tre lse siAvr upa l
ke ma nc nnDona tre l
inena zaranbi r
a zda hape st
olacak.2-BuAvr upa l ke ma nc ,ke ma nn3.t e l
iz erindee ldee dilenveSol
natrelint a mdr tls ol anbi rDona trelicrae t
me kis t
ersehe rikike ma nc
nn
Dona tre lleria ras ndahi birf arkbul unma ya caktr.Vebut akdirdebuDo
natrelveMina t
-
76Bu nunl abe r
a be rDo ul uke ma nc nnL' da ni tibaren8/ 9ni sbetindebi rSi
icrae t
me sii inbuS/ 'yeya rmdi ye zi lvee tme kl z
md r
.nkDou
mus ikisini nte me ldi z isindeLa -Sina trelara l
bi rmi nrt ondur .Fa ka tLa '
dan
sonrama jrt onni s be ti
ndebi rSikul lanl
dba zDouma kamla rva rdrki
bunla r
dabuS '
yike ndi sinde ne vve lbi rya r
mdi ye zya pa raka yr
ma ki htiyac
duyul mu tur.
relarasnda kini sbe t_ a ktr.
deilf aka t'ee itol a-
Ma jrt onunni sbe tiol an( -
A,z e rindeBa t
v eDou
naz ari
ye cile r
ia ra sndaf arkol ma d nagr eLa '
da nitiba r
enbi rma jrton76i cr
a
etme lerike ndilerinet e klife dile nhe rikike ma ncbi r
bi rl
eriiletama me nmut abk
olacakla rdr.
Ke ma nc l
a rm zc etve lde kia ltnuma rayya nimi nrt onui craettikleriz a man
Avr upa lke ma nc Sina trelinke ma nn nc t el
inde kiSol '
un lma j
r
armoni iol duununa z araa l
ma zsas ana t
krlar
m z
nSina tre l
'
-leribi rbirler
iil
e
aayuka r
11mut a bkol aca klard r.
Avr upa lke ma nc nnc e tvelde ki7ve8numa r alar
n
tekilede na pot omvel imma 'yage l
inc eLa '
da ni tibaren
yarmma jrt onyks e ltme ki inve yadi erbi ri fadeyle
15La '
ydi yez l
e me ki inke ma nc j nisbe ti
ndebi rLa
diyezs e sive re cekt ir.Ve yahutMont a l
'in okdor uol a-204S
rakileris r dgi bi
2187
nisbetindebi rLadi ye z
sesive rec ektir.Ke z aLa '
da ni tiba renya r
mmi nrt onyks eltme ki inve yadier
birifade yleSibe mol i c ra
iin ve yada hador us u n sbe
ti
ndebi ra ra l
a ac akt r;bund an une ti
ce yeva rl
yorki ,bi rsesidi yez lemek
veyabe mol leme ki inhe ri kime ml eketinke ma nclarbi rbirler
iilemut a bkt
rl
ar.
Bunun labe rabe rke ndi sinebut e crbe lerinya p l
ma ste kli
fol unanke ma nc,
tampe rede nile nya nl di zinins uns es l
eri
nikul lanma mahus usundake ndi s
ini
balayacakt
r.Ke z
aa r
moni kdizi
nina ralkla
rndakul lanmayacaktr.nk
bunlar
nkul la
nlmasAvr upal
l
ari i
nbi rne viikincitabiathal
initeki letmekte
olup,bunda nkopma konl arii
ng tr.
Za t
enmus ikinazari
yesiileme gulolmubul una nba z
Ba t
tatbika t
l
ar
arz
ai
aretl
erini
nkyme tleri
nintespitime selesi
ni okpr at
ikbire kildege r
e e
uygunol arakhalle
tmil
e rdir
.Bukonuda ylede mekte dir
ler
:
"Birsesdokuzkomai htivae der
; uha l
debi rsesi
inde4koma lkbi rya r
ms e s
vardrkibudi yat
onikt
ir.Vebi rde5koma l
kola nva rdrkibudakr oma tikt
ir."
77A a
yuka r
diyorum, nkm ahede l
erimegr ebazma ka ml ar
ms t
e s
na,Doul uicra
clarumumi ye tlemi nrtonlar,Pythagoras'
nt espitett
ii
dorunisbetol a
n59049/ 65536y erinet akri
bni sbetola n9/10 eklinde
kulla
nma ke ili
mindedirl
e r.
TRKMUS K S
39
But akdi rdeBa t
lt a t
b ikat larnfikir
le ri
nis a yi lei fadee tme kms aade s
ibize
verilir
s e une ticeler ka r:
Koma
Diya toni kya rms esi i
n......
....
...
...
..
...
....
..
.. 4
Kr oma t
ikya r
ms e si in...
......
...
...
...
..
..
....
..
.. 5
Ma j
rveMi nrt ona ras
nda kif ark..
..
....
..
...
. 1
Nis bet
Bununa k sine,Avr upa lf iz ikilerBa t
l
lardaveDoul ul ardahe ms eslerhe mde
mus i
kia let
leritara fnda nt a t
bi ke dil
mi ol any uka rda kiha ki kini sbe tlerikabul
et
me kye r i
nea a dagr e cei mi zba kani sbe tte spite tmi lervebyl ece
mus i
kis i
ni nna zariye sii let atbik at
a ras
ndae be dibi ra yr
lkme yda na
getirmi le r
dir:
Ta m Fi ziki
le r
c eKa bul
K yme tler Edi lenK yme tl
e r
Ba tta tbika t
larma jrvemi nrs eslera rasnda kif a rki hma le ttikleriiin
yuka rdas esi
n4ve5k oma yabl nme sike yf i
ye tima jrt ona ra lnat atbik
edilece kti.Mi nrt onunt aks imi nege l
inc e
,bi zimf ikr imi zegr ei kika i
de ye
uya cakt
r :
Mi nrt onunk yme tit k' ae i
tol arakka bule di-
li
rse u e
kildebl ne cekt ir:
2-Doul una za ri
ye c il
e rgi bime l
odikmi nrt onunk y-
me tinin
'
yae itol duuka bule di l
irs ebut ak-
dirdebl nme ,tatbi ka t
auyul arak usur etl
eya p l
a cakt r:
Ba tl
larveDoul ula rta r
a fnda nkul lanlm ol anmus ikia ra l
kla rnaha ki
m
buluna nha kikika i
debi rde faa nla
ldktans onr aFe tis'inDoumus ikisinde
me vc udi ye-
78Bu r adaF&i st ara fnda nHi s
toiredel amus iaue( s.27)a dl e se rinini kinci
ci
ldi ndea nlat
la nves ana thi ssimi zi
nde iiklikle r
ema ruzka lma s nda ki
al
kanl
nhe ybe tinigs te r
e nbi rmi salol ara k ume nk be yiha trla t
ma mak
beni mi inmmknde ildi r:"Ca mpi ne '
ninbi rkyndedomuol anme hur
orga nistLe m-me nsge n liini nilky l
la r
ndamus iki alma larn ,me ml e
kett
e
hia kor tubul unma di inkor kunbi r ekildea kor duboz ukbi rkla vsen
ze ri
ndeya pard.Me sutbi rte sadfne ticesi,b ukynya nndabul una n
Eve rbodema na strnda kior gut ami r
ti
nii fadee tmiol duudi ya toni kol ma yans e slerhus usunda kiyuka ryakonul an
beya nla rndaneka da rha ta yad tkol ayc aa nlalr.
Doumus i
kisinde kibus z dedi yatonikol ma ya ns esle rinme vc udi ye t
inior t
aya
koyma ki inFe ti
bus e slerinAs yami ll
etlerininf i zi
kkur ulu larndame vcut
olduunui ddiayaka da rgi diyorki okha yre tve ricidir:
Za nne diyor umki uuz unba hsitakipe tmi bul una nokuyuc u,Avr upa '
daDou
mus iki sika da rhi birDous a natnnbyl et a nnma m ol duunaka naa t
ge tirec ektir.
Mus i
kiba km nda nDou' yuBa t'
da na y ra nma niaumumi yetlez anne dildii
gibibui kimus iki nina ra l
kl arndagr l ena yr
lkl arda nme yda nage lme ktedir;
buma niannme n einib akaye rdea rama kl zmd r.Fa r
z edi l
-mi bi ri t
ir aza
ce va pve rerekbuke yf i
y etia a dai zahe de c eiz .
Za te nbunabe nz e rbi ra yr lnme vc udi ye tiniz a nne tme kdor ude ildir nk
"mus iki dege re kt e ktir!"
Yuka rdakic etve ldeg sterilmi ol anba lc as eki za ra l
nni sbe tleriDou' dave
Ba t'dae skide virle rde nbugneka da rmus iki dekul lanlm ol a nlarvea sr
la r
boyunc ahi birde i ikliema ruzka lma m la rdr,bunda nbyl ede
ka lma ya caktr.Me e rkii ns ans esinime yda nage t
irenuz uvla r
nbugnk e kli
vebun l
a r
i da ree de nf izyol oj ikka nunl arde i mi ol sun.
Bur ad abi ze ui t
ir azdabul unul abilir:
Ma de mkimus iki deha kika tDou' daveBa t'
dabi rdirni inDou' das eya hat
ed enbi rAvr upa lDoumus iki sinin okya banc vet ama me na nla lma z
bul ma ktad r
?Ke z a,ni inbi rDoul ui lkde fao nui itti
iz ama nBa tmus i
kisine
ilgigs terme me kte dir?
D nc emi zegr ebuha dis eni nmuht elifs ebe pl eriva rdr.Vebus ebe plerbui ki
dinl eyi ciyegr ede iir.Evve lbi rBa tln nDoumus ikisidi nlerke nne de n
ze vka lma dna ra t
ra l
m:
1-Bi rBa tl
'mnkul a oc ukl u unda nbe ri okde fat ampe r
ede nile nya nl

diz ininye kne saks es l
e riniduyma yaa lm tr.Bua lka nlkmua yye nbi r
nokt ayaka da ri ns anl arnbi rlikteduymuol dukl a rme lodihi ssinis n- dre bili
r.
Me se la,bi l
ini yorkiDoi leRea ra snda kia ralkge r ekteRei leMia ra l
na
ms a viol ma di i
nDo- Re 'ninya ptt e siri ?e- M/ '
ni nya ptt esirina yn
de ildi r;ke zakr oma ti
kvedi ya toni kya rms e slerbi r
bi ri
nde nf arkl
d r.Bu
d nc ebi rpa ra nnt ama m nat atbike dilirse une t
ic eyeva rlrkit a biii z
a h
mus ikia ral
kl arn nby kbi r e it
lilika rz e tme sindebul una nba z mus iki
inc elikl erika ybe di lmi vee se rinmus ikika ra kter ibykl dede i tirmi
olur .Avr upa l
l
a r
n oubyl ebi rmus ikii itme yea lm
la rdr.
2-oc ukl uunda nbe ribi rBa tlbi rme l
odi yibe lkibi rde fada hir efaka tsi
z
ola raki i
tme mi tirvebyl e cege r ekme lodi ka r alklar l
ai c rae dilmi bi r
me lodi ninke ndi nema hs ust ad na lma yaa lma m tr.Bu a r
tla ra l
tnda
iitilmi ol ant e kba name lodike ndi sine okya -
iinbi ror gt a mi rcis i a rlm t
,ka deronuge nmus iki i
na s
nba ba si l
e
ka rla t
rd.Vet a mi rc ige nLe mme ns '
inbuz ava lla l
e tl
emus i
kii cras n
dinl eme kf rsa t
ne ldee tti
.Kul ana a r
pa nya nl
na me lerin okl uunda n
dol ay ar
a nt a mi rc id erha lkl a vse nia kor te t
me kka ra rnve rdi,f aka tbu
ame liye yibi tirinc eLe mme ns ka ndz gns esle rdenho l
a nma d.Anc a kbi r
mdde tsonr a drkif a rklni sbe tlerinve rdi iu zuna l
ka nlklas e slerindor u
nis be tl
e ri
nit e kra re ldee tmi ol du."
TRKMUS K S
vang rne c e ktir.Bunda nba kador ume lodi ka ral
kla rke ndi sininf enaterbiye
edil
mi ol ani itmeha ss asz e rindehi bi rtes i
ric rae tme ye ce ktir
78.
3-Doul us e ss ana tkr l
a rda imaka fas es inikul lanrlar;gss esiile a
rk
syleye nAvr upa ls ess a na t
k rla r
ndi nle me yea l
kol anbi rBa tlya
Doul ul arn arkt a r
z lart ama me nga yrtabi igz kme kte dir.79Ha ttDou
name l
e rike dimi ya vlama sdi yeva s
fland rlma -yaka da rgi dilmi tir:
BilakisBa t mus ikisinidi nleye nbi rDoul unundabunda nz evka lma ma s
nn
sebeple riva rd r:
1-Ma jrt on( T)vemi nrt on( jL\a rasnda ki ok
kkf arkhi ssetme ki inkul a ol duk ana z ikbul una nbi rDoul ut ampe r
e
dizi
ni nye kne sa ks e slerinii i
ttiiz ama nt atmi nol ma z.
2-Da i
mat eks eslibi rmus ikiyid inleme yea l
m ol anbi rDoul ut a mpe re
dizi
ni nya nls esl eritara fnda nme yda nage tirilena kor l
a rnbi lha ssat evali
s i
arasndak e ndi s i mmus ikini ns tnga ye siol anna me yit e fri
ke de me z
;
bnne t
icebus e ska rklonahi birz evkve rme z.
3-Ba t
llarngss e siile ar ks yle meus ulleriDoul ula rne stetik
zevkl e
rinea yk rgz kme ktedi r;Bl a-
nv lle'me serinde nokuna nbi rksm,bi r
Avr upa l a rk cka rsndabi rDoul ununi ntibala r
ni okdor uol arakor t
aya
koyma ktad r .Ge r ekte nbume llif stanbul 'd ayke nbi rTr kmus i
ki inasaba z
Ba t
p ara lar nokumuvena s lbul unduunuke ndisines ormu ;Tr k
mus ikiina ske ndi sine uc eva bve rmi :
"Evve l,'ya ng nva r'ferya di itmi gi biol dum.Ves znbuka darf e vkalde
bulduunuzs es l
e rbe ni mkul a mabi rgr ltgi bige ldi...
8r
Doul ul arnveBa tll
a rnbi rbi rlerininmus ikilerinde nka r

lkl ol ar akz e
vk
alma yams aa dee tme me khus us unda kihi s lerinima zurgs tere ns ebe plerite
bunla r
d r.
Bizeka ri ki ncibi ritiraz dabul unma kka bildir;bi rBa tlbi z e unu
syleye bilir:
"Batl
la rn,Doul ularnmus ikis inidor udr s ttetkike tme diklerini
me mnuni ye tleka bule de rim;f a ka tDou' das eya ha tede nveye rli
mus ikiina sla rlat e ma stabul una nveonl arna z
nda ne vve lkis ayfal ardaortaya
konul anf iki rle rl
et ama me nuyu ma z l
ka rz ede nna zari
ye lerint e fer
r ua t
m
toplam ol a nBour ga ult-Duc oudr aygi bia li
ml eri
nbe yanl arhus us undane
dnme kl zmd r' Me s ela,'Yuna nKi liseMus ikisiz e r
indeTe tki k81' i
simli
eserinde ,s z ge ena l
im,Yun a nki l
ise si
ni ni kinc ima da m nda nba hs ederken
buma ka m na mbi tus'u( se sge ni lii)ol ara k udi zeyive rme kt evei lave
etme ktedirk i,bui kinc ima kamdame vc utol anva sf,ee r ark cya nla r
k
sylerse ,Av r upa ls eyirc iz erindems ama haka bule tme ye n,e erdor u
sylersea ca yi pbi rhi sme yda nage le cektir;SolveLaa rasnda okk k,Lai le
Sia rasndai s e okbykbi rs esme yda nage tirenve eyr eks esten oka a
birsa bitLa '
mnme vcudi ye tibur ada dr..
.Bue s aslars izinkile rleuyu turma k
naslmmknol a bilir
? "
Bunas ade c e yl ec eva pve rebilirim;ba hiskonus uol a nma ka mYe ni
Yuna nl l
a rta r
a fnda nk il
isele ri
ndemnha sra
nkul la nlm de i ldir;bi la kis
Dou' daha lka ras nda okr ab etgr mvene tice dea sr
larda nbe ribt n
Doumi lletlerit a rafnda nt a nnm tr.
Bunun labe rabe r,ge reke skige r
e ks eye niz ama nlardaYuna nki lis emus iki si
nin
na za r
iye cilerike ndia ra lar
ndaoka da ra nl a
ma zl
ki inde dirlerki ,bugnda hi
icrae di lenbi rYuna nki li
semus ikisivea ynmus iki ninbi r
okna zariye le ri
va rdr.Muht ere mBour gault-Duc oudr ay' ei z
ahe dilmi ol anna z ariyebu eit
li
na za r
iye lerd enbi rt ane sidir .
Yuka rdaBour ga ult- Duc oudr ayt ara fnda nve rilmiol ani kinc ima ka m n
diz isi
n ite kile de nha kikia ra l
kla rnn s be tl
erinege linc e,bunl a r u e kildedir.
Ya ln zbudi ziyibe nDou' daya z
ld gi bib irbe lida hayuka rda nya z yorum.
Ma jrt on
Za n nede rimkii lkde faDoumus ikis i
nidi nleye nAvr upa l
larLe mme nsi l
ea yn
dur umdabul unma kt ad rl
ar.
79Bu nunl abe ra be rka bule t
me kl z md rki,Doul ula rdaka f as e siile ark
syl emeus ul me lodi kdor ua ralkl arnhe ps inikul la na nDoumus iki sinee n
uygunge lendi r.Ha ttgss esii lebu eit
lia ralkl arni c
r asn n okz or
be lkidei mk ns zol ac ayeDo ul us a na t
krla r
ni c rala r
naka ttkta nt a vrve
ive ninDoudi ller inini capl arnada hauygunol aca i lerisr lme kt edi r. s
an buldauz unmdde tot urmuol a nveDoumus iki sindes e lan ye t okf a
z l
a
bul una nAs sompt iont a ri
ka tAu gus tinle rkolur ahipl erinde ndos tummuht erem
J.Thi ba utbuhus us tabe niml ehe mf iki rdir .
80Bl ai
nvi lle,Hi stoi regi nir alec ritiguee tphilologi guedel amu- s i
gue( Pa ris,
Muht e remBour ga ul t-Duc oudr ay' i
nSol -Labe mol -Si -Dodr tls ndemode r
n
mus ikinindomi nrt onununs tte trakor dunugr me mi ol ma s a ya nha yret
de ilmi dir?
Ee rbudi z itampe rebi rpiya nod ai cr ae di l
seydiBour ga ult
-Duc oudr ay' inkul a

bu( Labe mol -Sina t-re l
) k ha ra l
ndor us eslei c rae dildiit a kdi rdeda ha
aca yipbul ma ya ca km yd?83Bunuz anne tmiyor um.nkbumi nrma kamn
stt etrakor dudur .But akdi rdeDoul u a rkc
n nha tasyuka rdagr l d
z e-
81 Duc oudr a y,s .25.
82 1905' te sta nbulOr todoksPa triiYova kim' eki lise ninmus ikis i
nit etkik
cinmr ac aate yl edi m.Bus evi ml iki lisea miriPa trikha neki l i
s esini n
l
h ici
ba snba nabumus ikininmmknol anbt ni nc el
ikl erinigs terme k
z ereva zifelendi rdi.Bi rse ne denf az laha ft
adamunt a z ama ni kide faFe ne r
Pa trikha ne si'
-negi de rveor a dabe nibe kl eyenmus ikihoc aml l hic i
ba
Ya - kovosi lebul u ur dum.Bude va ml z iyaretl
e rba na uka na a tive rdiki ,bu
mus ikiDoumus i
kide nil
e nde nba kabi r eyde ildi r.Veonai z afee dile n
bunc aya banc na za riye l
er,ke ndi l
e rims z dena zariye c isaya nba z ki ms e le
r i
n
icatlarnda nba kabi r eyde i l
d ir.
83 Ee rYuna nl a rkc,Bour ga ul t-Duc oud ray'eSoli leLabe mola ra snda
bekomadani
bare
tbirt
anekromati
kya
rms
esa
ral
ol
duunui
zahe
yle
seydi
,
bt
nanl
amaz
lkort
ada
nkalkard
.
TRKMUS K S
41
reSina tr elz er i
neg rlma yndi zini na lt
nani s-be tl
e riya z
lm
bul una ndor ua r alkla rkul lanma sylame yda nage lec ektir.
Bumi sa lr aha t a unui spa tedi y orkiBour ga ult-Duc oudr aygi bime hurbi r
mus ikiina snt ampe redi zinins es l
erinea lm kul ai indor ua ralkl arn
tadnt es pite t
me k okz orlama kta dr.Fa ka tbume vz udake ndi l
e r
ini
naz ar i
ye cidi yeor taya ka ranye rliYuna nlla r
nbume hurmus i
kiina s
hata yad rdkl erinis yl eme kdor uol ur.
Me lodikba k m nda nDouveBa tmus ikiler ia rasndage r
ekt enf ark
olma dngs te rme kga ye sinigde nbuba hs ibi ti
rme dene vve l
,ba z
m ahe de lerii l vee tme kz or un da ym:
Bilinme kt edi rkibi rma ka m ndi zisininkur ul u ui erisinegi rent ams esle rin
heps ima j
rt onde ildir .Bunl arda nba zlarma jrba zlar i semi nrdr .
Ge r ekte nAvr upamus iki sininma jrma kam nndi zisibume lodikka i
de ye
uygundur .nkbudi zinc ebi rma jrs onr adabi rmi nrt onlarda ni ba ret
ti
r
vs...
Bunun l
abe ra be rma jrt onvemi nrt ona ras nda kif ark nna zari ti
ba ra
alnma ma sn nne t
ic esiol a rakAvr upamus ikis ime lodiki fade s inden ok
kaybe tme kte dir.Me sela us e sle ri
:
Ke z abi linme kte dirkiba zme lodile rie risindei kima jrt onbi r
birinita ki p
etme ktedi r.But a kdi rdeda hibunl arg rme kl zmge l
irs e,bunl arnbi rini
ma jrdi e rinidemi n rya pma ma kl zmd r.
Ba na ,"Buna s lmmk nol ur? "di ye ceks iniz ,be ndebus ua le," Na zarol arak
birmi nrbi rdema jrt onol du ununa z arba km nda nka bule tme nink fi
bul unma d nbunl art atbika tta i
mdi yeka da rdor us esle r
let atbike di ldikle
ri
gibikul lan lma lar i c ape tt
ii"c eva bmve riyor um.
Doumus i
ki sindema jrvemi nrt onl a ra r
a snda kifa rka okdi kka te dilir.Bu
sebe pl e
di rkig rmeBa tli c raclara ra s
ndae nne ml ime s elelerdenbi risi
adde dil
ir. cr ac larbi rmus iki ina s
ne hliye td e rec esi
niyokl ama kistedi kle ri
zama nke ndi s ineg rmez e rinebi rs ua ls or upbunuge rekl etir
me sini
is
te rler.nk,bi rma ka mme selaLaka rarpe rde siz erinei craetme ye
alm ol a nbi rs a na tk re era ynma ka mSika r
a rpe rde siz erindei cra
etme yeme cburol urs a, ma j
rvemi nrt onla rn,a potomvel imma 'lmn
birbi rl
erinit aki pe tme lerine ,ria ye t
lebe rabe r oks knti erisindeka lac aktr
.
Ee rAvr upa '
da kigi biya lnzcat amveya rms esle r
leme gulol abilseydibu
g r meona okkol ayge lece k ti
.
Fikr imida hai yii z ahe de bilme ki inye nibi rmi s alge tirece im;bumi sa lhe m
ma jrvemi nrt onl a ra ras
nda kif arknne mi ni ,he mdeme lodiba km nda n
DouveBa tmus ikiler ia rasndabi rf ark nme vc utol ma d ngs tere ce kti
r.
Al d mmi sa lhe rke st a rafnda nbi l
ine n" Aud airdel al une "( Ay
nda )
is
iml ibi rha va d r.Be nbunus olma jrdeya zd m.
birs e spe t
eg r me ki inbunl ar yl eya z
l ma klai ktifae diliyor:
PUHU
Ha lbu kibui kidi zinins es l
e ria r
a sndame vc utol a nveBa tlf i
zik iler
tara f
nda nbiz zatt espi te dile nni sbe t
leregr ebudi zil
e rinme lodikba k mda n
birbi rleriil
ee i
ta d-de di l
me me leril zmd r.nkbunl arnni s betle ri yl edi
r:
tebu nuni indi rkie e rmi salimi z dekiRe -MiveMi -Fadi ye za ralkl ar
ha kika tt
emi nrt oni s elerke ndi lerinegr emuha kka khus us iifade ekl ibul unan
bui kia ral
k:
DoReMi
ses leriz er
ine- kibus e slerbi laki sbi rma j
rbi rdemi nrt onda nmt ee kki l
dir
-
g r ldt akdi rdebuhus usii fa de ekliboz ulmuol aca ktr
.nk
g r me kbi rha va ys esl eree nuf a kbi rde iikl ikya pt
rma ks
znt izve ya
pe stletirer
eka yna ralkl arlaye nide nme yda nage ti
rme ktir.
Buha va yte tkike de rsekbunun,bi raltl
hudut lari ersindepe stse siRevet i
z
ses iSiol anbi rme l
odiol duunugr yor uz .Ba tlf i
zik ilerinint espite ttikleri
nisbe tleregr ebu e kildeya zlm ol anbume lodi nins e sleria rasnda u
say larbul una cakt r:
Bi rpi ya noyuyuka r
da kini sbe tleregr ea kor te de rveba hi skonus uol aaha vay
ala rsakkul a klarm zt ama me nya ba nc bi rha vaduya c aktr.Bununl abe ra ber
buha vamnme l
odi kya ps
ng z nnea lanbi rDoul umus ikiina sa yn
ha va nns esl
e ria ra s
nda kia ada kini s-be tlerinbul una ca hus us unda
tere ddt szka ra rava rac akt r:
buni sbe tle
rdor us es lete ga nne de ns ana tk rlarnna me lerineuygundur .
kipi yanool a rakbunl arnbi rinc i
s init ell
e ri1No. l
uni s betle reiki ncis i
ni nki ler
i
de2No. luni sbe tleregr ea kor te dilirveAud airdel al uneha va s alnrsa
ikinc ipi yanonun ka rd s esler ins ana tk rz evki neuygunvebuha va nni nsan
ses ita r
a f
nda ns yl e ndi it akdi rdeme yda nage tirec eit esire okbe nz erol duu
m ahe dee dilec ekt i
r .
TRKMUS K S
42
lvee de l
imkibuha va ys ee cei mi zhe rha ngibi rse sz e rine okgz e l
g r ebilir
iz,f aka tbununi ink a tiol arak2No. ludi z i
degs te r
ilena sl
nisbe tlerer i
aye te t
me kl zmd r.Bununl abe rabe rAvr upa '
dai ma le di lenmus iki
aletle ri
ni nbugnkdur umundaa c ababummknmdr ?Me s
e labuha va y
Doma jrz erineg r nc e yl eol ur:
Bunun labe r
a be r okde fat ekr are ttiimi zgi bi uuf a kf arkme vc uttur :Dou
na za ri
ye cil
eri" K l
k rkya r ma k"a ta s
z neu ygunol araki ns ans esinioka dar
inc eliklet a
hlile tmi lerdirki ,2No. luc et
ve lde kini sbetleribuc etve lins e sleri
ara snda kiara l
kl arnt a kribini sbe tleriola ra kka bule tmi l
e rdir.Dor uni sbetler
ilet akribin i
s bet- lera ras nda kif ar k yle dir:
Buha va yta mpe ra ma nl bi rmu s ikia letiilei cr ae de r
s ekbus i
stemegr ebt n
ses lera z okboz ul aca kla rnda nha ngis esteol urs aol sunme lodi yime yda na
ge tirme kmmknde ildi r;Oha ldebuha va ybu ekildebi ra l
e tlei crae tme yi
redde delim.
Fa ka tyuka rda kime lodi yis rglba kr a l
g larlai crae de rsekDoma j
r e
g r me klebume lodi nine saska rakt erinimuha fa zae tme yiba aracakm yz ?
Bus ua lems be tbi rc eva pve reme yi z, nkSo/ -
M/ '
nina ltl
sol anve
ieris indeme lodi ninka pa l
bul unduubuye niDoma j
rt on,Ba t
lf izik il
ere
gr e uni s betle riha izol acaktr.
But a kdi rdegr lyorki2No. l
uRe -Sia lt
lsveSol -Mia ltl
sa ralklar
bak mmda nbi rbi rl
e r
ini na ynde illerdi r, nkhe rbi rini nni sbetl
e ri yl edir
:
imdi unud ne l
im:Bi rs anatk rbupa r ays olma jrz er i
nevebut ona l
it
e
ieris indeRe -Mi -
Fadi ye zs es
lerinie vve lbi rma j
rt ons onr abi rmi nrt on
koya ra ki crae tmi ol sun;bus ana t
k ra ynpa r aydoma j rz eri
nei cra
etme ki inmi nrt onunc evema jrt onus onr akoyma ki ins esler
inye rini
dei tire c ekmi di r?Se sde ii
kl i
ini n,bi rpa ra nnme l
odi kka rakterinin
dei me siz e rindehi birt es
iriolma d i inbus ua l
ee lbe tteha yrc eva b
ver il
e c ekt i
r.
Bumi sa lka tiye tlegs te r
iyorkie e rma j
rt oni lemi nrt ona r
a s
nda kif ark
ger e kle tirme yemus ikia letl
erinindur uml arms aitde ili se,birme lodi yi
her ha ngibi rs e sz e
rinedor ub i
r eki ldeg rme kmmknde ildir.84
Bumi sa ldenda haba kabi rneticede kma kta drki ,oda udur :He ri ki
tarafta ndana medor ul uunuka bule tme k a rtileDouveBa t
mus ikileri
aras ndae sa s
lhi birfa rkbul unma dbi rge r ektir.Yuka rdaba hsige e n"Ay
Inda "i siml ipa rabi zimi inneDoul uneBa tl
d r
.Fa ka tyuka rda2No. lu
cetve ldebe lirtilmi ol ana ral
kla rl
ahe rke s
ins yl eye bil
ec eit ama me nba sitbir
me lodi dir .
85
84Mus ikia letle ri
ni nya l
nzbuf arkme yda nakoyma lar
k fide il
di r;bunl a
rn
ayr caya r
mdi ya toniks estenkr oma t
iks e s
ia y rma l
a rl zmd r.
85 Ta biatyl abe nbur adamus ikit arzn ,he rmi lleteha sus ul l
e r
i,
Byl ec ebudur umda :
Me lodi kba kmda nDouveBa tmus iki le
r ia rasndanef ar kka l
r?Ee ri i
n
sonundador uni sbe t
le ri
nye r
inet akr ibive yak sa l
tlmni sbetlerika bule t
me k
dur umub ahiskonus uol sayd,Doul ul arbi ruz la maz emi nibul ma kve ok
bykol duuz anne dile nna zariyef ark nyoke tme yiba arma kiina ra l
kl ar
n
takr i
bini sbe t
le -rinika bul eha zrdrlar.
Ta raf szol arakd nr se kDo uluveBa tlo lsunbi rkims eni nbirna me yi
soloo lara ki crae tme ki steme siiinf a rklf iz yol ojikka ide leret biol ang rt
lan
kul lanma sn,buki ms e ninDou '
dave yaBa t'dadoma sdol ays
ylaka bul
ede me yi z!Oha ldema jrvemi nrt onl ara ras ndame vcutol a nbirkomane den
gz n nea l
nma zvebuba kmda nmode rnmus ikime lodivei fadena ns
hus us unda okmhi mka yplaradu are dilir
?Ac ababuf a rk,f iz
ikiler i
ni ddi a
ettikle rigi biha ki ka t
enk yme tibilinme ye ce kka da rgr lme ye cekbi rdur umda
m dr ?Bunai na nm yor uz .
Di e rt ar aftanme hurs tadCa milleSa intSa ens '
na a da kis zlerineka dar
ma n lveneka darv lme yede e rdi r:
"Tonundokuz dabi riol ankoma l
arhe sapl
yor uz ,tanyor uzf akatkul lanm yoruz;
yarms eslerbi z eye ti
yor .Bununl abe rabe rbi z i
mya rms eslivebe nz ernot al
sist
emi mi z lemus ikiha kika tinev arlama z.Bur adabi r' aayuka r'dur umu
vardr.Vebe lkibi rz ama nge lec ektirkida hai nc elmi ol ankul a m zbununl a
ikti
fae tme ye ce ktir,oz ama nye nibi rs ana tdo a caktr .Bugnks a na t,
ahese rl
e ri
ni nba kiol duuf a ka tar t
kba hs e di lme diibi rl l isa ngi biol acakt
r.
Buye nis ana tnneol a ca n i
mdi de nke s tirme kimk nyokt ur .nke e r
bus ana tbi zebi r
de nbi r
egr ns eydibi ri nlini nBe e thove n' inbi rs enf onisini
anlama kt akia c izliinib izdeonua nl ama kt ags t
e r
e c ektik." 86
Bus a t
rlar,1885' teya z m bul una nSa int-Sa ensa c a babugnbuz ama nn
gelme ktege cike ce inimid nyor ?Bunub izdeka t i
ye tlebi lmi yor uz ;ka ni
olduumuzbi r eyva rkioda udur :Avr upa '
dane r edilmi ol anmus iki
naza r
iye leriki tapla rnnbi r incis a yfa lar
nda ki ukl a sikc ml e yika ldr ma k
zama nge lmi ti
r:
art
as yl emevei fa det a rz nmna ka
ad ndat ut uyor um.nkbunl arn
mi l
letlerinl isa nla rvet a bia tlanyl ador uda ndor uyamna s ebe tler iva rdr.
86C. Sa int- Sa e ns,Ha rmoni ee tMi l
odi e,4.ba sk( Pa ris,1890) ,s.281.
"Mus ikidei kima ka mva rd r..!
'
li
mv es ana tnbt nda lla rndabuka dart e ra kkigs te rmi ol a nDoul ularn
kulakla r
n nbu okuf a kf aka tg eni ne tic elif arkor tayakoyma kt a na ciz
kaldklarnz a nne tmi yor uz ;bununi i
nonl araye nibi re itimvekul ak
al
ka nll z md rkibi zDoul ula rhe rneka da rilimves a na ts aha snda ok
gerika lm i se kde ,buf a rka letleri miz leves e sl
erimi zlekol a yc aor taya
koya bilme kt e yiz .
Ke za,Sa int -Sa e ns'nba hs ettiibuye nis ana t nDoumus iki sinde nba kabi r
eyol ma d mz a nne di yor uz .Ya l
n zBa t'nnmus i
ki deDou' yuda hai yi
tanma sbunak fige l
e ce kt ir.
Mus ikininMe ne iz er indeDo ul ul ar
nFi kirleriTa rih esiBuSa na tn
M tere kMe n eiz erindeBa z Fi kirler
sl
mi ye tik a bule de nDoumi lletler imus iki sininme n- einindi nol duunu
kabule de rle r.Dou' nune skidi ne se rme llifleribume vz uda ,t efe rrua t
bakm nda na yr ol a nf a ka tumumi ye t
lebi r bi rl
e r
inebe nz erlika rze de nbi r
ok
me nkbe lerde nba hs ede rle r.Bi zbunl ar
na ra snda n=nya ylm ol an nt ercih
ediyoruz .
"Bume llifler egr eAl lahdnya yha lke ttikt en,onabi rke ma lvea za me t
derece sive re re ki lhib irkudr etine se r
iol a rakt anttkt anvede ime z
kanun larnagr ednya yi ns anla rladol dur ma yaka ra rve r
di kte ns onr a,a yn
andavei ns a nt e kile tme de ne vve lge lece ka srlardavebe l
liz ama nla rda,
dnyadur duk af ani l
e rinvc ut larnha re ke tege ti
re c ekbt nr uhl a rya ratt
.
lhiaz ame tinma hs ul ol anbur uhl a r
nt e e kkl nde ns onr aCe na bha kye di
seyya reninvedi e rs e ma vc i
s iml erinha re ke tege me lerinie mr etti;r uhl arbu
ahenkl iha re ke tii it
tiler ,bus ema vkons ere ahitol a nves ay st e spi t
dileme ye nma ne vma hl ka t
ta nba zlarbua he ngi nz evki nef az l
a ,ba zl
arda
azva rdlar.Pe ka zs ay daol anla ris ehi ssizka ldlar.Sz ge enme llifler
insa nla rnbykbi rk sm ndagr l enumummus ikiz evkii let ek mle t
me mi
vehi ssizdi yeba k labi l
e cekba z
lar
ndagr l enne fretinbur ada nge ldi inii l
ve
etme kte dirle r."
teDou' nunt a sa vvufe hlime l
lifler i
negr eya lnzmus ikininde il,f aka t
mus iki i
na slarnme n eidebudur .
Di e rme lliflerege lincebi lhas sa,me selaAbd lka dirgibina z ariyec i
le ritetkik
ede rse kbi zeHz .de m' denke ndiya adde vreka darmus i
ki nink s abi rta rih
hl sa sna rzettikl erinigr rz .
Buhu s us tabi rf iki rve r
me kiinSa fiyddi n'ine dva rn erhe tme kz e re
Abdl ka dir'inya z m ol duubi re s erde kihi ne redilme mi uhl s ay
ksme nt erc mee di yor um.7
"Al lah,Hz .de m' iya ratnca,r uhaonunvc udunagi rme yie mr ett
ivede m' in
nabz ha re ke tege ti.de m' i
nmuha kka ks esideva rd nkonunna bz nn
atlar
Bue serinya zmans has s
tanbul 'daNur uos ma nKt pha ne -si'
nde3651no. da
kay tldr.
birbi ri
nee itol duui inde m' i
nvc udundas esver itmva rd.Ce na bHa kk
tebc ili inHz .de myks eks e slez ikr ede rgi bit erennme yl erdi.
de m' inol ui fi
ndegz e
lbi rs es iva rd.de m'indi e rol uKa bil'
inol u
La me ud' ui ca te tmi t
ir.La me '
in okuz unmr ol mu tur.El lize vc esive
yzod a l
va rd,bununl abe ra berhi oc uuol ma mtr.Ha yatnns onuna
dor ui kik zol du.Bi rineSa la,bi rinedeBe mi smi nive rdi.Bi rmdde ts onr a
birol uol du.Bunda n oks evinvene eduydu.oc ukbe ya nage lince
ld.La me oka da ra ladki , e ne tt
e nkovu lduuz ama nde m' ina lama s
ist
is nae di l
ir se,dnya dahi ki ms eonda ne vve lbuka dara l ama m t.
oc uun unc ese dini nda imagr l ebi lme sii
inLa me onubi ra a caa s t
,a ra
sraka rs
nagi di ponuka ybettiinde ndol aya hyor du.oc uunc es edi
aa c
nz erindeoka da ruz unka ldki ,e tivede ris
ike mikl erinde ndkl erek
yer ed t.La me ,c esedia sm ol duua a da lnke se rek,onaa z ok
ol unun ekl inive r divebua letinz erinea tk ll
a r
nba l aya rakge rdi.Bu
kllarapa rma kla ri ledokunduuz ama n ka ns e s
le ronua l at
yor du.Bi rgn
bus esle ronayl et esire t
tiki,d erha ll d.La me
'tens onr aud' un ekl i
dei ikl ikle reur a dvebugnk eklinia ld .La me '
ini kik znda nbi riola n
Sa lada vul ui c ate t
ti.
Ta n bur( telliveuz uns apla let)Lutka vmit ara f
nda nge ne rke kle r
ioya l
ama k
ma ks a di lei ca te di lmi ti
r.Ne fe slimus i
kia l
e tl
e riisebi rmuc i
z eol ara k sr
a il
kavmi negz e ls esinive renDa vudPe yga mbe r'ins esinita klite t
me ki in,yi ne
onl art ara fnda ni ca te dilmi t
ir.Ya lnzna y-s ef i
d( be yazne y,bi rne vif lt)
koyunl a rn a rma ki inkul lana nKr tl
e rini cadd r.Ha yva nl arda l
nc a
onl ar a rma ki inbuf l
tten
ka ns eslerk fige liyordu.
Mus iki ninn a zar iye sind evet atb ika t
ndaByk ske nder okus tai di.Fi loz of
Pyt ha gor a smus ikii lminena zarbi rt eme lve rme ki in ok alt.Ef ltun
kanun 'un( bi rne viPs a l
terion)muc idi dir.Ar istoda okus tabi rmus iki i
na st.
.
Peyga mbe rimi zHz .Muha mme d'inhuz ur undaKur '-an,a he nkl is esle r
l e
okunma kt ayd .Pe yga mbe r,bi zzatgz els e sita kdi retmi tir.Es ha bda nEbuMus a
Ea rbi rgna he nklibi rs eslee vindeKur 'ano kur kenor a da nge enHz .
Peyga mbe ronudi nl eye rek okz evki ya bol du.Ke ndi sinigr dndeonabunu
syle diveFe dak ra rka da ona uc e va bve rdi:
"Ee rAl lah'nRe suln nbe nidi nle di inibi lmi ol sayd mokuma mda ha
alka ekic ibi rha les o ka rdm. "
Hz .Pe yga mbe r'innn deKur '
anRe ha viveZe ngl ema ka ml ar
ndaokunur du.
BirgnPe yga mbe r'i
nh uz ur und ame hurbi r a irinm srala rokununc a
kendi le r
ibu ii
ringz elliinde n okduygul a na raka de tave c di erisinde
kaldla rves tlarnda kir t( e l
bise )d t.Bununz er i
neMua vi ye ylede di:
"EyAl lah'nRe s ulnegz e lrakse di yor sunuz ."Hz .Pe yga mbe r yl ec eva p
verdi :
"Byl es yl eme ;se vgilis i
ni nva sf
lar z ikr edildi iz ama nt itreme me kdor u
deildi r.88
Fr bmus ikiilmi nde oks tatidi .Mus ikiyivedi e ri liml eriYuna ndi linden
Ara p ayan a kletmi t
ir.Mus ikina z
a riya tz erindee se rlerya zm tr;a yn
zama ndai yibi rudi crac si di.Bua le tint izte llerinebi ril veya pm t
r.Us tal

ode r ece dei dikii stedi iz a ma na l
etinde n ka rtt
s e siledi nleye nle ri
alata bilir,gl dr ebi l
ir,uyut abili
rves onr adauya ndr abilirdi .
Alimbi rna z ariye ciol an bniS n17ya ndaz ama n nnbt ni liml eri
nit ahsil
edipbi tirdikte ns onr a;
"t
ei nsa n,di e riliml e rne rede? "di yor du.
Faka tmus ikini nt atbika tylaur ama yat e ebb se dinc eke ndi sinin
kabiliye tinde kie ksikli iha yretlem a he dee de rek yl ede di:
"t
ei lim,i ns anne rede ? "
bniS ne se rlerindeF rb '
ni nmus ikis is t
e mi nide va me ttirmi tir.
"
Abdl ka dirbui zaha ttans onr aEme vi le rveAbba s i
lera ra sndabul una n
mus iki ina sha l
ifele r
ini s iml erinive rme ktevebul ist
e yit ama ml ama ki inde
kendi sini nmus ikihoc as ol anba ba snage li
nc e yeka da rba l
c amus i
ki i
na slar
n
isi
ml e riniz ikr etme kt edir.
Yuka ryak sme na lnm ol anAbdl ka di r'
int a ri
hhl sa se era slnsha dan
okuna ca kol ur saz ikre dilmi mu si
ki ina slara ra snda eitlimi ll
etle r
eme ns up
sana tk rlarni siml erininbul unduune ml ef a rke dilme kt edir.Me se l
abi r
Ara p'nya nndabi rTr kz ikredilme kt e,bi r ranl '
nnya n ndabi rAr ap'a
rastl
a n ma kt adr.Bunun labe rabere e rAvr upa lme lliflerin oununf i
kirleri
teess se tmi ol sa ydb ui byl eol ma ya c akt( Buf ikrinne de nvena s
l
teekkle tt
ii nif az l
abi l
mi yor um.).Ke yfiye tia nla ma ki inKi esevve tte
r'
inDi e
Mus ikde rAmbe ri si
ml iki tabnnt ar ihk sm n ns onundabul una nme tnebi rgz
atma kk fi
di r:
"Eme vves onr adaAbba s ha lifeler is l lerie trafndaDoul ulardabi rmus i
ki
naza riye sininba la ngc mm ahedee ttikte ns onr a us a fha l
a rt es pitede bili
ri
z:
1-Hi crI II
.a s
rda ni tiba renke ndineha sa yr bi rna za riyeAr apf iloz ofl
ar
tarafnda nme yda nage t
irilmi v eka de me l
iol arakge limi tir( Buna zar i
yene
teva rse dilmi nedea na ne vidi r)
.Bus is temma jrt onuns es ea yr lma sn
vebi rs ekiz lininde17a ralol ma s nka bule de r
.
2-Hi c rVI II.a s rns onunador ubyk ra nna zari- ye cileri e itli
ye niletirme lerlevehe r e yde ne vve lmus iki ni
nr iya z k s mz erinde
alma kta dr l
a r.17s eslie s kiAr a ps istemi nde nha re ke te de reka yns e s
form lleriniya nidi zilerika bule tme ktedi rler.BuAr a p-ra ne kol dr .
3-Bi razda has onr a(a ayuka ra ynde vi rde) ra n'dahi phe s iz
Avr upa '
da na lnm ve ranl larcaDouus ulncedz enl enmi ye nibi rs istem
ortaya kyor .Fa katAvr upa me n e i
nis i
lme kimk nnbul a m yor ;bu7t am
ses e5ya rms e sini lvee dildi ivepi ya nol arm zdagr l en12s e slide diimi z
sistemdi r.Bus is t
e mhi bi rz a ma n ra nllarns ekina liml e rit ara fnda nka bul
ed il
me ki mk nnbul ama m tr
."
1Ta sa vvufl isa nnda" se vgi li"i fade sininm nas" Al lah" d r.
Doul ul arnmus ikina za riye s i
ni nta rihindes afhaor tayakoya n
Ki ese vve tter'inyuka rdakibe ya nlar t ama me nha ya lma hs ul vehe rt rl
teme lde nma hrumdur .Bunui s pati inbe ya nl a
rnanokt as nokt as
nac eva p
ve rece iz:
1-Doul ula rmus ikina za riye s i
nie s kiYuna nl
lar'dana ld kla rni kr ar
etme kt edi rler;bi r oke se rlera rasndaF r b'
nine se rleribume vz udaka ti
ikrarla ri htivae t
me ktedi r.uha ldeDoul ularnke ndi l
e rineha svehus us bir
na zariye leriyokt u.nkTr kler,Ar apl arve ranlla rdi e rmi lle tlergi bi
be erc ins ininbi rkol uidi ler .Yu nanl larnor tayakoydukl ar mus ikina za r
iye s
i
insa nt ega nn s i
ni nna zariye s iol upya lnzYuna nllarn-kide ildi .Muht e me ldir
kiYuna nl larbi zza tbuna z a riyeyit e sise tme yerekbunuM srlla r'
da nve yada ha
eskibi rmi llettena lm l
a rd r.He rha lk rdabuna z
a riyei ns ant e ga nn sinin
tahlilinde nor ta ya
kma kt aol upne ticedebt nka viml erinmus iki sineka bili
tatbikt i
r.Za te ni liml ereves a na t
larabi rokde iikliklerge tire na srla rge mi t
ir
veyuk ardaz ikr edi lmi ol ans ekiza ra l
kl ni s-be t
lerdenebi rde i ikliknede
ge li
meol mu tur;gr lyorkibt nme denmi lletle rinmus iki sibu
ara l
kl arda nt e ekkle t
me kt edi r.
Ki ese vve tterDous istemi ndema jrt onuns esea yr
ld nvebi rs eki zli
nin
de17a r
a lki htivae t
tiinis yl erke nha ki katiifadee tme me kte dir.Bunokt ay
ev velk is ayf alar dai za he tmi ol duumuzi inbur adaye ni de nt e ferr ua t
a
girme ye rek unui lvei lei kt ifae de c eiz :Doume lliflerini nmus iki
na zariye lerini ni lks a
yf alar
ndabi rdz iz
giva rdrvebu izgi ninya rsnn
z erindebi rs eki zliyi1 7a r alabl e n18i a re
tbul una ca ktr.Bu izgi ninga yes
i,
farze di lenbi rt elz e ri
ndeba lcaa r al
kl arndur uml a rmgs t
e rme kt enba ka
bir eyde i ldir.Bubi rs e kiz linini e ris
i nde kis eslerins ays nn18i let ahdit
ed il
di im n snage lme me kte dir.Bi rmi s alve relim:
|
bot elda imams avif arzvey)
ileifa dee dilirse ha rfi
nit a ya nbut elint a ksimiMina tr el
ya niA ra n've rir.
Vea r
adaki
har
fler
inita
yanbl mlerReveMina t
relol
anikinokta
nndiye
zive
bemoldrler
.Bui kinoktaaras
nda
kinisbetl
eregel
incebunl
artedenber
i
me l
li
fle
rt a
raf
ndan u ekil
detes
pitedil
mi
ler
dir
:
Akagrlyorki,ma j
rtone itpar
a
yablnmemiti
rve unu
te
krarl
yoruzki,Rena tr
elveMi
TRKMUS K S
45
natre la rasndabui kia ranot an nkul la n ld mz anne tme kl zmd r
.nk
tat
bika ttaba z enyl eol urkiRena tre lde ns onr ame lodini nma hiye t
ii ca bbi r
bykya r
mpe rdeya nia pot om
nisbetindeveRe '-
denba laya r akbi rMibe molkul la n lma s l z
md r;but akdi rdebi rPyt ha goras
koma sni sbe ti
nde kida hat izbi rMibe mol nkul lanlma si cape de r.
Eskina z ariye cilerinr e nc i
l eri
nema jrt onunbubl nme sindebe a yr e
it
aral
kol duunua nla t
ma ki ste dik ler i
nidei lvee de r
se konl arnbus kol astik
dnc elerini yl eceor tayakoya c a z:
Rena tr elde nMina tr elema jrt on (
Rena tr elde nMibe mol eUmmaMibe mol de nRedi ye zeUmma
Redi y ez de nMina t
r elePyt ha gor askoma sI , '
Mibe mol de nMina trelea pot om( 20i H\
Rena tr elde nRedi ye zemi nrt on
t
ee s kiDouna z ariye cile ri
ni nbuc etve lidz enl e r
ke nor t
a yakoyma k
ist
edik lerib udur .Onl ar,Ki ese we tte riledi e rbi r okBa tna zariye cisinin
zanne ttikle r
igi biDoumus ikisit atbi ka tndakul anlankr oma tikbi rdiz inin
seslerite spite t
me yihi d nme mi ler dir.
2-Hi c rVI I I.asr ns onunda ki ra nna z a riye c i
ler ike ndil eri
nde ne vve lge lmi
olanlar
ne se rlerinige ni l
e tme kvea yr nt lar nme yda na kartma khus us unda
hakika ten ok alm lardr .Bununl abe r abe rKi ese we tter'indei nk r
edeme ye ce igi bibuna z ariye cilera ynna z a ri
ye le r
ita kipe t
mi le r
dir.
Ke ndile riniba kame ktepl erink ur uc ula ra dde tme kdor ude i ldir,sonunc ul
ar
evve l
k ilerins arihle ridir.
3-Ki e sevve tter'
inmode r n12s es l
ikba s its iste mebe nz erbi rs istemi n ran'da
zuhure ttiineda irifa des ita ma me nke ndii c a ddr.Hi birve sikabunui spa ta
imk nve r me me kte dir.Ki ese we tte r'int et kikma hs ul ol ma ya nf ikirl
e rinebi r
teme lbul ma ki inme yda nage tirdi ibi rf ar- ziye dir.
Mus iki nini la hiya tada ya na nme n e iz e rindeya ln zke ndiva t
a nda larn n
fi
kirler i
niokumuol anbi rDou- lu' nunf ikr dur umunut ahmi ne tme kkol aydr
;
mus ikiyibt ni ns anl arai lhibi rve di as ur etindena za r
i t
iba raa lma yaa lm
olanbuki ms emuht e lifmi ll
e tlerdemus ikis ana tnn e it
ligr n lerinia nlat
an
Ba t
mus ikis ina za riyec il
e rini nme tinle rii lei lkde fat anm ol ma kta dr.
Be nde a hs enbyl eb irdur uma ahi tol dum.Fr ans
z ca'yr enme mi
olduumvet e t
ki kl erimi nmnha sra nDoue s erleriilehudut lanm bul unduu
devre dei limves a na tsa ha snda okbykt e rakki lerige re kle tir
mi ol a n
Avr upa llarnDou' dauz unz ama nda nbe rikul lan l
a nvehe rbi rini nbi rhus usi
rengivekokus ubul una nbi rha ylima ka mka rsndamus ikidei kima ka m-
laiktifae t mi ol ma larna slad ne mi yor um.Vebut e rcihi ins ebe pyokt u.
Ke zaAvr upa l
larnDoumus i
ki sinike ndi le rinini kima kam nkul land kt an
bakae ski ala rnode re cedeul vol andi e rma ka ml arndamuha fa za
etme yiba a rm ol ma larka r
s ndaDoul ular nmus ikis ineya banc di ye
baka bilmi ol ma lar nvebua y rlns ebe ple rihus us undahi sl erehi tape dici
vas f
takik ks esa ralkla ryl a, buva sflarnAs yaka vi ml e rini nf iz
ik
kur ulula rnaol a nni sb etlerinit aha yyle tme ki ste mi yor dum. " 89
Ka ldkif iz ikkur ul uba k m nda nDoul ularlaBa tl
l ara r asndahi birf ark
gr myo ruz ,bunda nba kabi l
iyor uzkiDoumus ikis iBa tmus ikisinde nda ha
k ka ra lkla rkul la nma ma kt ad r.Ge r ekt en,yuka rdadas yl emi ol duumuz
gibiDoul ul ardadakul l
a nla ne nk-
'
dr.Avr upamus iki sini ne n
ka ralkUmma
k ka ra lnage l
inc e- Douf izi k i
le rineg re -ya rm
mi nrt onol up ni s
be tiyl ei fadee dilme ktevet abi-
at
yl a da nbi razda hak kbu lunma kt adr.
256
Bunda n une ti
ce k yorki ,k ka ra l
kl arnkul l
a nl dha kknda kiiddi a
dor ude i ldi r.Bur adabut ef errua t nye rindeo lma d d nl ebilir.Bununl a
bera berga ye mi zbunl ar ve rirke nf ikr i
mi zeda ya na ra kya pa ca m zbi rz emi n
haz rl
a ma ktr :
Mus ikini ni l hime n eiz e rindeDoul ularna na ne le rinic iddi yea l
a n ah sl
arn
Avr upa 'daa zbul unduunui yib i
liyor um.Bi zDoul ul a r,ba ka larnni na n la
r
n
aypl ama ki ddi asndade i l
iz ,f aka ta na ne siile okuyguns uz l
uka rzetme ye n
baz f ikir l
e rinbunokt az e rind eBa tl
la rcaor ta ya ka rld ngr yor uz.
Ya lmz uf a rkva rki ,birt ar afta nDoumuha yyi le sininz e ngi n ekilleriyle ,
die rta rafta nBa tln nda hac iddil isanveda ham a hha sd nc esiylea yn
haki katke ndi nigs te rme kt e dir.
Lut he r
:" Mus ikiAl l ah'nbi ri hs an d r"di yor .Ma da mCot t i
n yl eya zyor :
"Mus ikibt nduyu la ra he nkl ibi r eki ldea nl a tanbi rc iha n mull isa n
gibidi r
."Bume llifle rbyl es yl e me klemus iki nini lhime n einika bul
etme kt enba kabi r e yya pma m lard r.
Alf reddeMus setbi rs evi ni fade s iyle:" Mus ikibe ndeAl la h'ai na nme yda na
getirdi"di yorveLa r ous seAns iklope dis ibykFr ans z air i
ni nbus z l
e rini
iktibase de rke n" Mus set'
ni na ymz ama nda okge rek ive okde r
n "
olduunui l vee di yor .
Faka tyuka r yai ktiba se tt
ikl e rimi z ibi rt arafab ra kalmves a de cedi ye limki
"sz nhi ss ii fade siol arakmus ikii nsa ndado u ta nme vc utturvedor u
syl eme kl zmge lirs ebi rme n eiyokt ur .
"Za nne di yor uzkibuna zariyeki ms e
tarafnda nr e dde dile me ye ce ktir.nkDoul ul a rveBa t
lla rcaka bule dilmi
enge ne lol a nbudur .Ye nibi rifa de yl eBa tmus ikis iileDoumus iki sinin
me n eler ita ma me nf a rkli kika vmi ni kil i
sa ngi bibi r bir l
e rinde na ynol duunu
imdi liks yl e yelim.Bunokt ayage linc e okma nt
kol an yl ebi ra rzuyu
ortayakoya bi lir
iz :Bi rka vmi nd i
e rininl isannr endi igi bi,Doul ula rve
Ba tl
larbi rbi rlerininmus iki sinir enme k
TRKMUS K S
46
me cbu riye ti
ndeol dukl arke yf i
ye tika r
s ndahe rikit a raftame vcutol a nf ar
k n
anca kgr n tebyl eol duua n lala c akt .
But a kdi rdehe rke sinva zif esi oka kve okba sitol a cakt .Li sanl arn
kendi lerindeme vc utol ma ya nke lime le ridi e rl isanl a
r da na l
ma largi bi ,
Ba t
llarmode rnmus ikic er esme nka bule di lme mi ol anmuht elifma ka ml ar

al
a cakl ardrveDoul ularage linceonl ardamus ikis a
ha sndaBa lklar ca
gere kle ti
rilmi t era kkile rdeni stifa dehus usundaa ce lee de c ekle r
di r;hl sa,
eerDouveBa t mus ikidebi rbirle rinii yit anm ol s alard ,bugneka dars af
farziye lerz erineya zlm bi roke s er lerinh ibiri lmk yme t
iol ma d
me yda na
ka c akvebunda nhe rke ska z ana c akt.Bubi z i
me nha raretlibi r
te
me nni mi zdir.Vebumt evaz t etki kimi z in" Douyl aBa tmus i
kibi rlii"
adnt aya cakol a ne s erini l
kt a nkoya bilme s iha linde okba htiya rol a
caz.
Bunda ne vve l
kibl mnokunma snda ns onr abi ze yl ebi ritirazya p labil
ir:
"Ma de mkimus ikiAl lah'ni ns a
nl arabi ri hs anol arakka bule dilme kt e dir,baz
me lliflerei nan lrsamuht eli
fka viml er inmus ikiler iara snda kis ist
e mf a rk
hakk ndaned nme kl z mge lir?"
Ma de mkibt nka viml e rAl la h'
nma hl kl a r
dr,i nsans e sinit ekile de nbt n
notala rna ralarndaa ynmus ikini sbe tle rininme vc utbul unma sda hat abii
olma ya c akm dr?
Bume s eleyite tkike tmi ol anBa tkmz ikol ogl ar,he r e yde ne vve lme den
olma ya nveya ba nimi lletlerie lea lara kf ikir leri
ni yl ei fa dee tme kte di rl
e r
:
"Av rupamus i
ki s i,mus ikis i
stemivebi nne tices esi fade s itama me nf arkk
te
me llerz erindebul una ndi ermi lle tler e,bi rde vol ara kgz ke cekt ir.Buna
kar, bumi lletle rinmus ikisikul a kla rm zdade k etlibi rka kof onime yda na
getke ce ktir
.Bunda n une ti
ce ka c akt rki ,ee rs est a biatni indei se ,bi r
si
s t
e mi n,bi rdi zini nt e ekkl neva slol ma ki inmuht elifs es l
e ri
nge li leri
nde ki
s
rat a ma me ni ns ani r
a des ineveka ttaonunki ssia rzusunaba l bi rke yf dur um
olupa nc aka lka nl klabi rka ideha linege lir."
"Be ll
ibi rsesi lebununbi rs eki zlit esi nde kitizia r as
ndabi ra ral
kye riol ar
a k
naza ri tibaraa l
na nki bi ra ranokt ayokt ur .Bt na ra kkl art abia t
ni e ri
s i
nde
olarakbi rton,ya rmt on, l,d r t
l,be veonl udi yee lea lnnc abuus ul
kula ni kis esibi rbirinde na yrana ra kduyu pk yme tlendi rmeha ssa si l
e
hudut lanm ol ac akt r.Buf ikirs ilsiles ii e risi
ndehe r eya lka nlave
te
r biye yeba ldr ."
Bume s elez erindedor ubi rfikire di nme ka rzue di-r sehe r eyde ne vvel
me de nle me mi mi l
le t
le rdenn ea nl a ld nt e spite tme kl zmd r.Bu
mi l
letle rha ngil eridir ?Bunl arnes ana tnei lmiol an,neokumaneya zmabi l
en
vea a yuka rya ba nibi rha l
d eya a ya nl ardr.Bunl a rda nbi rta nesinit etkik
edelim.Os uret l
ekige li
igz els esle r ka r t
ma ki inhe rha ngibi rka m
delinsinvege r il
mi bi rde riz e rindebus e slerer efaka tedi lsinvedi nle yi c
il
e r
ta
tmi ne di l
mi ol sun.Bununne t
ic esindebi rmus ikis is temi ,bks esi fade siel
de
et
mi ol uyormuyuz ?Bunud nmyor uz .
Bunaka r
,ba kabi rmi llettee e rsana tl
a rvei li
ml e re vve lde nge li
mi i se
dikka t
le rmus ikiz e rindedet opl ana ca kvemus ikionunna za riya t
nve
tatbika tni z abe de ce khus us ie serlerinkonus uol aca ktr.
Ya l
n zbude re cedef ikr ent era kk ie t
mi veka ide le-mi s ana ts e viye sine
erimi mi ke tlerinmus ikile riilmba kmda nt etkike di l
e bilir.
Bunl art etk ike de r ke ngr yor uzki ,is ti
s na szbt nme de nka viml er
mus ikinint a biika nunl arnar iaye te tme kte dirler.Me se l
a ,ge rilmi bi rte l
in
ka rtt
b irs esins eki zlisinie ldee tme ki inbi r ranl i lebi rJ apona yn
e kildeka reke te de rle r. Vebus e kizliyit elinor tasndabu ur l
a r.Ke za ,ee rbir
i nlia kt elin ka rtts es inbe l
is inie ldee tme ki inbi rt elin tebi ri
ni
alrsa, birAvr upa la ynga yei ina yna me liyeyiya pma kme cbur iye t
inde dir
.
Mus ikihi ss i
ni nbui nt ib akya lnzs eki z l
ivebe
l ii i
nke ndi nigs t
e rme z;s ekiz
li
vebe lideda hi l8a ra ln90he psinemuht eli
fmi lle t
le rde ,a ralkla rnma kiye t
i
vema tema t
ikk yme tiz e rinde okmukt a sarf ikirle riol an ark clarta r
a f
ndan
ins i
ya kol ar akr ia ye te dilmi tir.
Bununne tice siol a rakmua yye nbi rs e si l
ebununs e kiz l
isiz erinde eit
li
se slerena zariol ar akbi r oks e se klene bi l
ir .Vebu e kildega yr imua yye n
ara l
kl ardani ba retvebe lliol ma ya nde rece lerdes ess isteml e rid nl ebilir.Her
ka vmi nke ndimus ikis istemi nime yda nage tir
me ki inke ndi sineuygungz ken
se sleris eti
ine t
i ce sineva rma kdor ude ildir;unut ma ma ld rkis isteml erbir
ins annve yabi rna z ariy ecini na nlay nnne tices ide ildir;na z ariye cininr ol
ka dise l
e riinc ele me kvebunda nna zariye
ka rma ktr.
Ee rAvr upamus iki siDoul ula raa z oka nla
lma zgi bige liyor sabununi ki
se bebiva rdr:1-Ta mpe redi z ininya nl a ralklarn nkul a klarnat ersge l
me si
.
2-Ar moni z es es l
e rii itme yea lma m ol ma lar.
Za tenbundaki a lac akbi r eyyokt ur:Ee rbugnLul ly( *)ka ya ttaol sayd
ye ni ekillervebunl a rna ca yipne tice lerinibul ma ka rzus ui le okmul ak
es erlerve rmi ol anAvr upa lbe stek rlarDoul ul arda nf azlaa nl ama ya cakt.
Di e rta raft
a nDoumus ikisini nAvr upa llaraya ba nc ge lme s i unda nd r
:1-
oc uklukl ar da nbe riya lnzt a mpe revea rmon izes e slerii itmi ol ma lar.
2-Ya l
n zma j
rvemi nrol ma kz er ei kima kamda nba ka snbi rbi ri
nde n
ay rma yaa lma m ol ma l
a r.
Yuka rdaz ikre dilmi ol anBa t
lmz ikol ogla r
ns z ler i
negr es est abi a
tn
ie ri
sindeme vc utbul un duunda nbi rdi zit ekile tme ki ins es lera ras
ndabi r
se meya pma kke yf ol a cakvea nc aka k ka nlki lebi rka ideha linege lecekt i
.
Bi zt ama me nba kat r ld nyor uz .nk e e rbyl eol sa ydmus i
kii le
ilgisiol ma ya nni sbe t
le regr ege li
igz elt eekkle tmi a ralkla rlake rha ngibir
not adi z i
sinekul aa ltrma kka bilol a ca kt.Bi rmi s alve rme ki in
titreiml erinins ay sa adagr l ece kvebi rdi z ite kile de bi lec ekol a ns ekiz
se skkbi rse riyike yf o lara kdz enliyor um:
90Bus ekiza ralk unl a r
d r:Se kiz l
i,be li,dr tl, l,ma j
rt on,
mi nrt on,a pot omvel imma .*Lul l
y:( 1633- 1687) talya nbe ste kr
d r(e v.
not u).
TRKMUS K S
Budi ziyit a mbi rs ure t
tege r ekl e tirme ki inbi rpi ya nonunt e llerinia kor t
edelim.i mdibe ns izis e ne le rces erbe stb ra kyor um.Bus esle ribi nl
e rcede f
a
te
kr are dini z.Ac a bakul a nzb unl ari itme kte nhe r
ha ngibi rz e vka l
a cakm
vebi lha ss abunl a rbi rs ana tk ras yl etebili-c ekmi si
ni z?Pe kt abi iha yr!
uha ldeka bule tme lidirkiyuka rdaz ikre dilmi ol anvehe rmus ikis istemi nin
m kult eme ll
e rinit e kile de nba lcas eki zmus ikia ral
ke ndi sinena mez evki
buluna nhe ri ns anat abia tt ara fnda nve ri
lmi tir.Ke za e itl
ika vi ml e
re e r
eitl
idi zilert e kile tme ki inb ube lli
ba -la ra lkl ar
nba zdz e nl e
me lerini
name le rindeka bule tmi leri s ebuke yfiye tbuka vmi nka ra kte rininbudi zilerin
ma hiye tii leol a nni sbe t
i ninne tice sidi r
.Bi rbirinde nf arklka viml er in
name le rinder as tlana n e i
tlidi zile rme neve r ka y rmya plma ksz
nbt n
aydni nsa nla rt ara f
nda nt a tbi ke dile bil
ir.nkbunl arnhe ps it a biat
ta
r af
nda nve r ilmi tir.Ot a bi atki ,hi slerinini fade s ineha sol a nme lodif orml arn
el
dee tme ki ini ns anl arnke ndi s ineba vur dukl a rt e kvem tere kka yna ktr.
Trkl eri nt arihi , sl mi ye tinAs ya '
yagi rme sinde ne vve lonl a rnf ikr
kltrle rininde rec esinigs ter me ki ink fide re ce debe lgei htivae tme me kt edir.
VITr kl er deMus ikiTa ri
hi neBi rBa k
Bunun labe rabe rka bule di lmi bi rhus usva rd r.Bumi ll
e tme n e inde nbe ri ok
cesurvemuha ripol ma kl abe ra be ra sil
,me rha me tlivebi lha ssa ok
mi s
a firpe rve rbi rva s f
ha iz dir.
Hicr I .a sr
nor ta larndaAr apl a r ran'istile tt
ikl e r
iz ama nbur ayaonl arla
berabe rgi ren sl
mi ye tOr taAs ya 'da evr es inida image ni let me yede vam
ediyor du.e itlibl ge lerdeot u ra nveka bile lerea yr l
m bul una nTr klerye ni
dinika bule tme ki inuz unz ama nt ereddte tme dile r.
s
lmi ye tinAs ya '
yagi rme s i ranveTr ki sta n '
da kika vi ml er i
ns os ya ldur uml ar
zerindebykbi rt esiri cr ae t
mi ti.Hi c rI I. a srda ni tiba renAs ya l
Ms l
ma nl arvebi lha ssaTr kle r,Ar apla ra ra sndaya y l
a ff i
ki rvei l
im
hareke tle rineya ba nc k a lma m lard .
Trkv e r anlr e ncile r,he rs e ner eni mya pma kz er edodukl ar
me ml eke t
te n,buha reke tinme rke z iol anBa da tveKa hiregi bi e hi r
lere
gidiyor lard .
Bizbu ra daokuyuc unundi kka tinima alese fbugneka da rAvr upa '
daya nl

ta
n nm bi rha kika tz erine ekme kme cbur iye ti nihi sse diyor uz .
Hicr et
i ni lky llarnda sl mi ye tika bule tmi e itlika viml e rdemi ll
iye t
ilik
fi
krida hame yda na km yor du.
nkba hs ettii mi zz a ma nl ard aAr apa ,Doul ul ardaLa ti
n- c eni ne ski den
Avr upa l
la ra rasnda kir ol i lea ynma hi ye ttei di .F6t is,Bi ogr a phi eni ve rsell
e
desmus ic iens ,e l,s.175.Kos e ga rten,F r b'ninbue s
e rininba lcabl ml e ri
ne
veLa tinc et erc me sineLa tinc eol ar akya zdAl iiI spa ha ne ns isl i-ber
cantilena rumma gnusi siml iki ta bndaye rve rmi tir.Kos e-
Trk, Ar ap, r anl bi rde faMs lma nol unc aHz .Mu- hamme d'in:
"Ms l
ma nl arka rde tir"s z net biol ar akhe rtr l zl mevea yr
lkf ikrini
unut uyor du.Di e rtar aftanbi liniyorkiTr kmi lletie skiz a ma nda nbe riiki
blmea yrlm t:Tr kis t
an'
nd ous undaot uranl araUygur ,ba tsnda kile reise
Trkv e yaTr kme nde ni li
yor du .
Ba lang taUygur l
a rda hame de ni di ler.Di l
leriTr kl erine de biya tdi lii di;
hattke ndiha rflerii leya zlki t
a pla rva rd .Da has onr aTr kle ra rasnda
seya hate de nNa strpa pa zlarSr ya nile rde na l
na nbi rya zyMool -la rave
Uygur lar'ar etmi le rdi. sl mi ye tinka bul neka da rTr kdi libuya zyka bul
ediyor du.Vebugnbuha rflerleya z
l oke skiki tapl arme vc uttur .Fa ka t
s
lmi ye t,Hi cr 350( Mi ld961)s ene s indeTr kHa ka nla rt ara fnda nka bul
edilinces z ge enya zAr a pha rfle rineye rinib rakma kz e r
et ama me nt erk
edildi.Tr ka l
i ml er
ivee debi ya tlara ynz ama ndaAr apveFa rsdi ller ini
re niyor la r
d .Tr ka liml erii lme se rle rini okde faAr ap a9rveba z e nFa r
s
a
yazyo rla rd.Fa rsada haz iya dee de bbi rl isanol ara ke lea lnyor du.Es e r
lerini
Ar apaya zanTr ka liml eria ras
ndabul una nba z
la r
mAr ap a,Fa rs aya z anlar

da ranla dde derekMs l
ma nme de ni ye tinint a ri
hi niya zanBa t
l t ar ih i
le r
in
heps ibunokt az erindeya n lm la rdr.Dor uol ma ya nbunokt a da nha reke tl
e

ka rlanne t
ice lerge re klerea yk rdr.
Fr bve bniS ni s imle ribuhus us tabi zepa rlakmi sallerve rme kt edi r.
Yuka rdadas yl emi ol duumuzgi biF r bTr ki di .Bununl abe ra be ronun
eserlerini nAr ap aol duunugr enBa tlt arih ileronu:" Me hurAr ap
naza ri
ye cisi"di yez ikr etme kt edi r
le r.Ke za ,Tr klerinme da ri ftiha rol a n bni
Sn '
yaa ynt a rihile rta rafnda n:" Ar a pt a bi blerinine nme hur u" 92gz i l
e
baklma kt adr.
*
Hicr etini lka sr l
a r
nda nbi z eka lm bul una ne skiki ta plarda nhkm
ka rtma k
l
z
mge lirse,Tr klera rasndaF r bVni ni lkol a rakmus ikini nna z ariye s i
zerinebi res erya z
d nka bule t me ki ca pe de r.F r bVnmdoumt a rihit espit
edilmi de ildir.Fa ka tonunbi yogr a fisiniya zanl arHi cr339s ene s indes eksen
yamge mi ol arakl dh us us undabi rletikle r
ii inonun259' daya ni
Hicr I ll.asrni kinc iya ns
nado rudoduun ute spite tme mi zmmkndr .
Fr b" Ki tab- lMus iki -
lKe b i
r93"i siml ie serininns z ndeke ndi s inde n
evve lmus ikina zariya tz erindeya zm ol a nme llifleriokuduunus yl yor ;
bununl abe rabe rke ndi s inin" e ski"di yeva s
f ladbume l
liflerinki ml e r
olduunugs terme di ii i
nbi z,s z ge e nbuya zarla r
na slaTr kle rol ma yp
bilakisYuna nllarol duunuvebunl arda nmus ikina za ri
ye sini a ld n ,
"Ye ni
gartenF rbVyzYuna nna za riyes iniAr apl ar nmus i
ki sinet atbike tme ki i
ni zah
vet efsire denbi rAr a pna za riye cisigi biba kma klaya nlm tr(!)
Ar at
r ma lar
m zndags terdi igi biAr a pla rn,Tr kl erinve ranl la r
n
mus ikis ii inha kikattebi rbirinde nf a rklna z ariye l
e ryokt ur.Mus iki de kis esleri
n
ma tema tikna za ri
ye sii sterDoul ui ste rBa t
lol sunbt nka viml erin
mus ikis inet atbi ke dile bilirvea yn dr,buke yfiye tbugndebyl e dir .
yaz a rlar"t a bi ri
nde ni se170t a rihi ndea m' dal mol a nme hurHa l
il
'ive
mus ikiha kk nda kie s erle rinba zla rni lkde faya zmol a nAr a pl ararasnda ki
yaz a rlarka s te
ttiiniz anne diyor uz .94
Ga ye mi zTr kmus ikis ini nt arihiz e
rinebi rgza tma kol up,bubykTr k
naz a riye cis inine s erininmuht e va sz e ri
ndes zs yleme k, e r eve mizde npe k
tabid a rdaka lma kt ad r.unus yle me klei ktifae diyor uz :F r b'
ninna zar
pre ns iple riveva rdhkml e roka da rs alamd rki,onda ns onr age lmiol a
n
yaz a rlara nc a konuni zle rinit aki pe tmi lerdir.Bu,onunbuhus us takis tatlnn
par lakbi rde lil
idir.
F rb 'de ns onr ae ser l
e rinema li
kol duumuzTr kna -zariye cis iAvr upa'da
Avi c e nne( 370- 428H. )i s mii let a n nan bniSi na '
dr.
bniS n '
mnmus i
kiha kk nda kiba l
c ae seri" Ki tab-li fa"i s iml ibyk
kitab n n12.bl mndebul unma kt adr.
F rbve bniS n'mnbui kie se riDou' nunbt nmz ikol ogl a rnnye g ne
sel hiye tlik a yna ol a ra kka lm tr.Buuz uns r ei erisindeha ttbi yogra fi
kitapl a rndada hi ,isterTr kle rde ,i sterAr aplardave ranl lardabi rmus iki
me llifini nme yda na kt nad a irhi bi rbilgiyokt ur.
Bui kibykna zariye cini ne s erle rininuya nd rdf i
kirle rde ns onr aDou' nun
mus ikidnya sndame yda nage lenuz uns e ssi
z li
i ns ebebi ni,ode virdeni zamve
sknunOr taAs yavec iva r
ndakuvve tlived eva mlbi rhkme tt araf
nda n
tesise dilme mi ol ma ss ebe binea tfetme kmmkndr .
Ni ha y etHi c re t
inVI I.a sr nnor tas ndas onAbba siha l
ifes iMus tas im'insa lt
a nat

zama nndaya a ma ktao la nSa fiyddi nAbdl mmi nismi nde kibi rTr k
naz a riye -c i
s ibudur gunl ukde vre sinimus ikin az ariyesiz e r
i ndei kie serya z ara
k
sonae rdi rebi ldi.Bunl a rnbi ri" e re fi
ye "di e ride" Kitab- lEdva r"a dlarm
tama kt ad r.Buna z ariye cinine se rlerininAr ap aya zl
m ol ma snda nAr ap
mus iki sineha sbi rna za r
i ye denba hs ettiihkmneva rma ma kl zmd r.
Bui ddi am zde s t
ekl eme ki inHol l
anda '
daLe ide n ehrindet opl ana n
Mi le tlera ras Ms te rikle rKong re si'
ninSa mbl ma l
tnc t opl ants
nn
birinc iot ur umunda kimz a ker eler inde nbi rs afha yha t
rla t
ma m z
mmkndr .95
La n d,Ar apdi z
isiz e rinde kia ra trma l
a r
nns onuc unuor t
a yakoydukt ans onr a,
Ca rloLa ndbe rgme sl ekta nnd ikka t
inibuhus us lai l
giliba zme s elele
rz e ri
ne
ekt i.Vegr leri
nior ta yakoya rke n,Abdl mmi n'i
n" e ref iye "i simli
ese rinde nba hislea yne n unl a rs yle di:
"Bt ne s eri eri
s i
nde ,bugnol duugi biDou' dage nelbi r e kil dekulla nlan
bumus ikii inbi rde fabi leAr a pde nil
me mi ti
r .
96
94Dor ubi rf i
ki rve rme ki inb enbur adaF rbFmne serinini lks ayfas
nda
bul una nc ml enint er c me sinive r iyorum.Ya z ar,ke ndi sinemus ikiha kkndabi r
ese rya zma snr icae de nha mi sine yl ehi t
a pe diyor:" Se nina r zunuye r ine
getir me de ne vve le skile rt a r
af nda nya z l
m v ebi zeka da rge lmi mus i
ki
ese rler iile ,bue skilerde ns onr age lenvebi zeda haya k nbi rz a ma ndaya z lm
bul una ne se rleritetki ke tme yil z uml ugr dm. "
95 Ci lt2,s .132,Le i
d en- E. J.Br ill
e ,1884.
96Buc ml ede ns onr aLa ndbe rgs oruyor :"Oh a ldeAr apmus iki-
Hi phe sizbubi z i
mf ikrimi z ita sdike diyor ; yl eki ,t abiatnbt ni nsanlara
vermi ol duubi rmus ikii ns iya kiva rd r.Vebui ns iya khe rmi l
letinz el
zevki n egr ef ikrkl t
r nna rtma s ylavei i ndebul unduuor tami l
ege liir
.
Binne ticemus ikini nc i
ha n mulbi rna za ri
ye sime vc utturvebuna za riyepr ensip
it
iba rylaDou' nunveBa t
'nnbt nka viml e rinet a t
bi ke dilebili
r.
Abdl mmi n'ine refiye 'sida has onr ame hur ra nmt e fekki r
iKut be ddin
Ma hmutbi nMe s uti ra zt a rafnda n" Dr re t-lT cfGur ret-i
lDi ba c"i si
ml i
byke s eri
nde er hvemna ka ae dilmi tir.Kut be ddi nHi cr710( (Mi ldi
1310) 'dal m tr .
Bur ad a unuka yde tme kf ayda ldrki ,Kut be ddi n ranlol ma klabe rabe rbir
Tr k'ne s
er i
ni erhvemna ka ae de rke ns onz a ma nlarda kiya za rl
a rn
yapt
kl ar gi bike ndika vmi ninmus ikis iileTr kl erinkia rasndaf a r
kl arn
me vc u tol aca na slad nme mi t
ir.Bunl a rc e r-he dileme yenve sika lardrve
birisiTr kmus iki sidi e rideAr apve ya ra ndi yehe rhangibi rmus ikini n ei
tli
naz ariye lerininme vcutol duununDoul ula rcad nl me diinibi rde fada ha
te
yi te tme ktedi rler.
Okuyuc ul arm zndi kka tihe rha lde unokt az er indet opl anm tr:Tr k
mus i
ki sinint a rihineda i rbur ayaka da rve rmi ol duumuzi zahat,Tr kle r
inve
Tr ky az arl
a rnnya zm ol dukl a re s erlerini siml erinins a yl
ma s eklinde
olupba hs et
tiimi zyz y llari e risindebumus iki ni ndur umunada i
rpr atikbir
fi
ki rve r me kz er ehi bi rbe lgeor tayakonul ma m t
r.Unut ulma ma ldrki
mode rnm n da kimus ikinot asbuyz y l
l arboyunc aTr klertara fnda n
kullaml ma m tr.Bununne t
ic esindeode vrins tatlar
nnbe steleri
kaybo lmu tur.Te e ssrlei fade
ediyor uzkina za riyevebi bliyog rafyaba km nda nbi lgi-
le
r imi zme cbur e nma hdutka lm tr.
il
vee tme kl zmd rkiF rbv ei bniS ne s e r
le rini1oda larnaka pa narakve
yalnz cae skiYuna nme lli
fle -jrindebul abildi kl erimus ikii l
ei l
gilie s erler
de
ara t
rmaIya pa ra kya zm de i llerdir .Me s ela,F rbki tabnnmus i
ki
al
e tlerineda irbl mndedi e r l
e ria ras ndaBa da tTa nbur uileHor a san
Ta nbur u' nda nuz unuz ad yaba hs e tme kt e dir.Bua letleronunz a ma nn nmus iki
ic
r acla rt arafnda nkul la nlma kta yd.Bua letle rinpe rdeba s aysve
bunl arna ralarnda kini s be tl
e rha kknda oka yrnt lbi lgive r me kte dir.Bu
bilgilerveda habi rokl a rF r b'nine skiYun a nya z arlarnnba sitbi r
te
r cma nol ma d mf a ka tbi laki she me s
ki ler inya zdklarn,he mde
zama nnda ki e it
l il ke lerint atbikmus iki sinii nc eleye nveki tabndabunda n
naz arpr ens iple r kar anbykka biliye t
libi rna z a r
iye ciol duunuge nibi r
eki l
d egs terme kt edi r
.
si
nine redea rama ldr?"Bunac eva pve r iyor :"Be de vilerevel keni ni
ta
r aflarnda kige zgi nciol ma ya nka viml eregi t
me lidir.Or adage r
e kAr ap
mus i
ki sii i
tilec ekt ir.
"Ke ndit ara fm zda nona yl ec eva pve receiz :" Tabiidir
kina za ri
yeki ta plarf onogr afde i ldi r
;bunl ari nce l
e rke ns ana t
nt atbika t
n
ii
tme kgi bibi rs onuc uva r
l
a ma z,f a katBe de vil
e r
egi de rveonl ar nmus i
kilerini
tahlile derse ni zbunut e ki le de ns es l
e ri
nAbdl mmi n'ine se ri
ndei zahe di l
mi
olanna za r
iye yet ama me nuygunbul unduunugr eceks iniz .
Ne tice de ,he rneka da rode vi rdebe stelenmi me l
odi lerde nbi zebi r ey
kalma m ol ma kl abe ra be rbu s t
a tlarndur uml ar,kul land klarma ka ml arve
usul lerha kk ndaa zbi lgi lerimi zyokt ur;budabi zi
mi i
n okk yme t
lidir.
Sa fiydd in,e refiye '
sini ns ons a yf alana rasnaa lfabenot as
yl abi ruf a kme l
odi
egz ers izikoymu ,f akatbupa r a okba sitol upz ama nnmus ikit a rzha kknda
akb irf ikirve rme me kte dir .
Sa fiydd in'inbuk kme lodi sinii s ti
snae de rseke ne skiTr kme lodisine
me hurme llifAbdl ka dirMe ra -g '
nin" Ma kasid-lEl h n"i siml ieser i
nde
rastlyor uz .Ki e sewe tt
e r" Mus ikde rAr abe r"i simlie se ri
ndeBa tllara rasndai lk
def aol arakbume l
odi yit ercmee tme ki stemi ,faka tt ercme sioka darka r
k
bir eki la lm trki ,Fe tike ndiynnde nbunudz e ltme kves z -
monador ubi rt e r
c me sinive rme ki htiya cmduyma m t
r .
97Ma a lesef,Fe ti
dahaf a zlaba ar ama mbupa r an nr uhude nilebilec ekol anus ul nnt ama me n
ekl iniboz mu tur .
Ba hi skonus uus ula srnmus ikiina slara r asndaRe mef i8i s mii let anna n( 12
vur u lu)bi rus ul drvei kir it
mi ka ya nbi rl
e me si
nde nol u ur.Bua ya kla r
nbi r
i
tr
oc he oba cc hi us_di e ridebi ra na s peste'dhuu- ,Budur umdaRe me l u e
kli
alr:
Bume lodi nint a ri
hine ml iba km nda nFe tionu" Ent e resa ne s kibi ra bide"
diyei siml endi riyor .Bi zdet a mbi rt ercme sinive riyor uz .
Fe ti
,Hi s t
o irege ne ral
edel amus ique ,c.l.,s.141.
Re me lus ul nna ralarndaa z okf arkol a ndi er eki l
le ride
Buus ult etk ike dilirsebunun
uns ur unda ni kide f
a dat e ki le dilmi ol duunud nme kda hama ntk
say labi l
ir.But efsirha ta lol ac akt r.nkbut akdi rdeus ul,ikiuz uni ki
ksa da n
Ba ke nt leriniKonya '
dat e s
i se tmi ol anveHi cr
477' de n699' aka da r(Mi l
ad
1084- 1299)s a ltana ts re nSe l ukl ul arz ama nndamus iki okr abe t
tei di.
Bilha s saTr kl erinby kmut a sa vv fvef il
oz ofuveMe vle vit arika t
n n
kur uc us udi yea nla nCe l l
e ddi nRm( 604- 6 72)bu e hirdeme hurol mu tu.
Bumba rekz ati inya p l
a nme ra siml ers e sl
ivea letlimus ikii lei crae dildii
iin,Konyamus ikinine n okge litii e hirlerdenbi riol mu tu.
699' daSe lukl ulars a l
ta na t
l arnns ndkl e rinigr nc e,I .Os ma n,Os ma nl
Tr k mpa rator luu' nukur mu t
u.
l
kTr kpa di ahl arnnba lcame ga l
ele rinin,ye ni
me ml eke tlerif ethe tme ler ivei mpa ratorlukl arnge nile t
me le riol duui nk r
edile me z.Bununl abe rabe r,fe the dile n e hirlerdede rha lbi rc a miveya nndada ,
dini liml ert a hs ile dent alebe le ri inbi rme dre s
e,f akirle ribe sleme ki inbi r
ima re t,ha ma mvedi erha y rt esis leriin ae ttiri
yor lard.Bus uretle ,fethede vam
ederke npa di ahl a rilimves ana t
ndage lime sineya rdme diyor lard.
Os ma nl pa dia hl arnnde vl etinmi llei timihus us undags ter dikleri
hassa siye tvet akdi rdie rMs l
ma nme ml eke tlerine nme hura li
ml e rini
Os ma nl ba ke nt ine ekiyor du.Sul ta nII.Mur ad'nt aht a k nt ebr iki i
n
Abdl ka dir826t a rihindeSe me rkant '
tanBur sa'
yage li
p
mr ekke pbi rdur uma la cakvebuus ulle
ra rasndakuvve tli,ya rkuvve tlive
zayfz a ma nl arndur umuba km nda nhi ss edi l
irbi rf a rkva rd r
.Yuka r
da ki
me t
indekuvve tliz a ma nlar/ha r
fii le,ya rkuvve tliler idi l
evez ayflardabi r
noktai legs terdi k.Ha lbukimr ekke pus uln yl ei fa dee dilme sil zmd r:
TRKMUS K S
50
yenipa di a hai tha fe tt
ii" Ma kas i
d- lEl h n"i siml iki t
a bnt a htndi bi nde
kendi sinea rz et
mi ti.100
Faka ts iya siol ayl ara yns eneSul tanMur ad'Rume li'yege me ki inBur s
a '
y
te
r keme cbure ttii nde n,Ab- dlka di r,Padi ahni lt
if atnda nuz uns re
fayda lana ma dveme ml eke tindur umunungz els a na tl
a rauygunol ma d n
grer ekSe me rka nt 'adnd.l mneka da rbu ehr ite rke t
me ye re k
Timur lenk' inol ua hruh'unhi z me tindebul undu,838' del d.
Abdl ka dir ,Avr upakt pha nele ri
ndebul unma ya ni kie serya z m tr.Bunl ardan
biri
si" Ca mi -lEl h n"a dnt a
rveNur -uOs ma nKt pha ne s i'
nde3644
No.daka y tldr;ke ndie lya zsol anbuns ha818' deya zl
m veSul tan
ahr uh'ai tha fe di lmi tir.ki ncie se ryuka rdaba hs ige mi ol a nSa fiyddi n'in
Kitab- lEdva r'mnbi r erhi dir.Bu er
hda hia ynkt pha ne ni n3651
No.s ndaka ytld r.Bu,me llifi
ns one s
e riol ma sge re kir, nkdi e r
eserlerini nhe psinde nba hsedi lmi t
ir.
Abdl ka dir '
inbue se r
inde n,ke ndi si
nine vve l' Ke nz -lEl h n"i smi yl e ok
te
f e
r rua t
l bi rki ta pya zdvebue se r
ins onu nabt nbe stelerininnot a l
mus ikis inii l vee ttiir enilme ktedi r
.Bue serit ekr a rbul ma ki in ok
aratrma larya pt k.Bu nl a
rne ti
c esizka l
di inka ybol duunahkme t
me k
mmkndr .Bui s e,bue serinnot almus ikii htivae tme siba k m nda n ok
ayant e es sf tr .
Avr upa lme l
li flerAbdl ka dir'e ranlbi rn a za riye -cidi yeba ka rlar.101Fa kat
budor ude ildi r.n konundoumye r iola nMe raga ehr iAz erba yc an'
da,
bulunma kt ad r.Vebubl ge ninnf us uTr kme nl isa nde nilenbi rl isan
konu anTr kme nka bilelerinde nt e ekkle der.102
Abdl ka dirbue s erleriniFa rs aya z m ol sab ile,yuka rdadai arete ttiimiz
gibibuke yf iyeta liml era r
a snda kibi ri t
iya dnne tice sidi r.Bunagr eilimve
sanatl isa nbi rinc ide rec e
deAr ap avei kinc ide rec edeFa rs ai di.Ne ticeol ara
k
Abdl ka dir '
iTr kna za ri
yec ileria rasndaka bule tme me ki i
ne limi zdehi
bir
sebepyokt ur .
Bugnda hiAbdl ka dir'eiza fee dilens z lmus ikiyea itK ris iml ibyk
eserlerme vc uttur .Es kiTr kmu sikisia ma tr l
e ribunl a rk ska n l
kl amuha faz
a
et
me ktevebunl ar
nor tayaa lnma sn- birgnbunl a rt akdi re tme kte na c
iz
ola nlarne lined e rkor kus uyl a-i st
eme me kt edi rler.Be nda hibunl are l
de
etme ki in okg l
kl e rema ruzka l
d mFa kats onunda okf e da k rlklar
ka rl
ndahe psinie ldee tme yiba ard m.Bue se r
le rbi zea z da na zage li
rken,
hiki ms ebunl arna s
lla rnat amveka tibi r e kildeuygunol duunui ddi a
ed eme z.Bi rka s e nee vve lTr kmus iki si
ni nya lbi ra ma trme ns ubunabunu
syl edi m.Ba na uTr ka ta szi lec eva pve rdi:" Ca miy k l
s abi lemi hra p
ye rinde di r.
"
Ha ki ka t
e n unui tirafe tme kl zmd rki ,bue se rlerha yr etve ri
c ibi rs l
p
sal aml vet aklite dilme ye nbi rba sitlika rzetme kt eol dukl ari inbunl a r

tan yanl ara s
la r
nauygunl ulukl arni tirafame cburka lma kt ad rla r.
100Buk yme tliki tabne lya zsylabi rns ha s,hus us kt pha ne mi n
mc ev he ridir.1893' tebunu stanbul 'dabi rme za tt
a n100Fr a nkgi bihi
me sabe sindebi rfiya tas a t
na ldm.Ayne se r1061No.i leLe ide n
Kt pha ne s i'
nde di r
.
""H.Ri ema nnonu" Ar a pmus i
kiya zar"di yet a vsife de r.Di cti
- onna i
r ede
mus igue 'mi lks ayf as.
Sul tanI I .Mur a dz ama mndaTr kl era r
a sndaH zrbi nAbdul l
a hi s i
ml idi e rbir
me llifme y da na kt vePa dia h'
ne mr ii lebi rmus ikiki tabya z d.Buki t
abn
muht eme lde nt ekns ha sbe nde ;ikinc ins ha sBe rlin1de dir.103Bue ser
Ki es evve tter'in" Ar a pMus ikisi"a dle serindel istesibul una n18e s erin15' i
ncisi
olupKi e sewe t-t
erki t
a bnya zma da nbunl a rt e tkike tmi tir.
H zrbi nAbdul lah'ne se r
i niningi ri
k s mokunur s a,Sul tanI I .Mur a d'n
mus ikiina sla r okt akdi re t
tiiveSa ra y'dave ril
e nkons erle rdebul unduu
gr lr .Onuns altana te sna s
ndame hurs ta tl
a ra ra s
ndamus a hiple rinden
sta tSi na n,s t
atHa cAl i,s ta tHs e yin,s ta tAl igibis azs ana t
k rlarve
sta tEmi ni les tatMuha mme dii siml is es leriningz e l
likle riileve
tega n-n lerini nus tali let ema yze tmi i kis a natk rva rd .
Aynde vi rdeAhme tol ukr ul lahi siml ibi rmus ikiya z arAbdl mmi n'
in
"Ki tab- lEdva r'\mTr k e '
ye evirmi ol upbue se rin s tanbul 'dat ekol duunu
zan- ne tiimns ha sbe nde dir.Buya za rsz ge ene seriya l
n zt e rcmei l
e
iktifae tme mi t ercme sini ns onunaoz a ma nTr kl ert ara f
nda nkul lanlan
mus ikia le t
le riha kk nda okk y me tlite ferr uatvemus i
kii leil gilidi e r
me selele ri21bl mha lindet er
c me s i
ni ns onunae kle mi tir.
stanb ulFa t
ihiSul tanI I.Me hme dde vr indeTr kle ra ra s
ndat ekbi rmus iki
na za r
iye c isigr ld.Bume hurAbdl ka di r'inol uAbdl az iz'di r.Sul tanI I.
Me hme d' eitha fe tti
i" Ne ka ve t
-lEdva r"i s iml ie ser inde na nla ldnagr e ,
ba ba snnl mnde ns onr aAbdl a zize se riniPa di a h'ata kdi mi in s tanbul'a
ge lmi tir.Bue serint e kns ha s3646No.i leNur -
uOs ma nKt pha ne -si'
nde
me vcu ttur.
II.Me hme d'inol uveha l
e fiSul ta nBa ye zid,Ve lva sfl
ol ma kl abe rabe rgz e
l
sana t
lar o kt evi ke de rdi .Onu ns al
ta na t
z ama nndamus ikii lei lgiliiki
me llifme v cut t
ur .Bun la rda nbi rie yhMuha mme dbi nAbdl -ha mi d- elLa dik
olupmus ikiha kk ndai kie seri l
eme hurol mu tur.Bue serle ri
nbi rtane s i
bilha s sa okmhi mdi r.e yhMuha mme d'ini kie s eriBa tmz ikologl a- rnca
bilinme me kt edi r.e yhMuha mme d'ina dnda kiLa di kke lime s i
nde n
an l
a l aca z e rebume llifAna dol u'daAma syaya kn nda kiLa dik
ka saba sndadomu tur .Sul tanI I.Ba ye z idt aht a kma da nnc eAma syava lis
i
idi.e yhMuha mme db uVe liaht'
eba li di.Ve l
iaht 'i
npa di ahlnda ns onr a
"Fe thi ye "i s iml ie seriniya z dvee f endi sinei th afe tti
.Bue seri
nt ekns ha s
stanb ul'daSurd
nda kiYe ni kapMe vl evi ha ne si'
ni nkt pha ne sinde
bul unma kta dr.
e yhMu ha mme d'indi e re s erida haa zt e ferr ua tl
ol up3655No.i leNur -u
Os ma nKt pha nes i'
ndeme vcuttur .I I.Sul tanBa ye zi
dde vrinindi e r
me llif i
ni ni smi" Ma h- mud" t
urKe ndi sime hurTr kna z ariye cisiAbdl ka dir'i
n
torunudu r.Es e rinina dMa ka si
d-lEdva rol upNur -uOs ma nKt pha ne s i
'nde
3649No. 'dame vc uttur .
102I ntrduc tionl '
hi s t
oi redel '
As ie:Tur cse tMongol sa dle serindeLe on
Ca hunbubl gei in," Az erba yc anuz uny ll
a rda nbe ridi lvenf usba km nda n
Tr kme ml eke tiol upk e ndi siniTi mur '
agnlr zasi l
ea da m t
"di yor .S. 489.
Bue se rAr ma ndCol lin. Pa ris1896' daya y nla nd.
103 Be rlinKt pha ne si,Di rzKol leks i
yonu.
II.Sul tanBa ye zid' ini ki nciol ue hz adeKor kudAvr upa l
larc a" Kor ad"i smi
ilet an nm ol upTr kmus iki sitar i
hi ndes ek inbi rye rs ahibi dir.okt a hs i
l
gr mol a nbu ehz adeba ba snns al ndaAna dolu'daTe keSa nc ava lisi
idi.Di e riliml era rasndamus ikiyi ra n'da nge tirt
mi ol duuZe yne lAbi din
isiml ius tabi rhoc ada nr enmi ti.Ha tt" Ru he f
z a "adi lebi rmus ikia letide
icate tmi ti
r .Fa ka tbui cad nn ekl ivene vih akk ndaka f ima lma tyokt ur .
Bunun labe ra be re hz a deKor kud' unba ze s erlerbe s-
104Buma ka mHs e ynima ka mnda nba kab ir e yde ildi r
.Fa katKr tle rbunu
o ks kk ulla nd kl ari inonl araha s ekl ita klite de rekKr dii smive r
ilmi t
ir.
teledi i ,ha ya thi k ye s inde na nlalma kt ad r.Bunl a re ldee tme ki in ok
ara trma la rya pt m;e skibi rki taptaTr ka lfa benot a sileya zlmbi rt ane sini
bul ma kl aa z okba ht iya rol dum.Bur ada ,ha ttTr kleri inda hi imdi yeka dar
hine re dilme mi ol a nbue s eri
nt erc me sinive riyor um.Bue serii crae de rke n
birhz nhi ss iduyma k tanke ndimime ne de mi yorum.Buha zinpa ra ,k k
ka rde iYa vuzSul t
anI .Se limt arafnda n1513' dei da me tti
rilent alihs ize hz ade
Kor kud' u nf e cia ki be tiniz ihni mdec a nla nd rma ktad r.
teKor kud '
une s eri:
105Kuvve tliz ama nl ar/ha rfii lez ayfz a ma nl arnokt aileya rkuvve tlil
e rdi l
e
ifad ee dilmi tir.
Kr dima ka m ndaPe r ev( bi rne vigi ri)
TRKMUS K S
II.Sul tanBa ye zid' ins a ltana tnns onunaka da rOs ma nlTr klerinde kimus iki
tarihihe rneka da rol a yl arladol ui dii sedemus ikiba k
m nda nbuPa diah' n
salta na tnda ns onr age e nbi ra srlks r ei i
ndet ama me nbo l
uka rze der.
Ge r e kte ni lkOs ma nl Pa dia hlarMe vl nCe l
led-di nRmf nmt a r
ika tna
me ns upo l dukl a rnda nve okde f aa yns ikke yi106t a d klarnda nNe y107ve
Re ba b'101vedi e rmus ikia l
e tl
e rinidi nleme yi oks evi yor la rdvebuz evk
Tr kl erdemus ikikl tr nnge l
i me sineol du k aka tk dabul unuyor du.Bununl a
bera be rSul tanI .Se -li
m' de n( Ya vuz )s onr at aht a ka npa di ahl arva ki tlerinin
oun ui ved ha rple rlege irmi lervemus iki ina sla rlame gulol ma k
imk nnbul ama m la rdr;bununs onuc udaye tie nmus iki ina slarngi tgide
azalma sol mu tur .
Budu rakl a made vr iI V.Sul tanMur a d'ns altana t
naka da rs r d.Hi cr i1048
tar
ihi ndebupa dia hBa da t'fe t
he ttiiz ama nha rpe sirle ria ra snda
"a hkul u" is mi nde okus tabi rmus iki inasar a stl
a d .Pa di ahonuke ndi siile
birlikte sta nbul '
age tire rek mpa rator luununba ke ntinde kiha lk nmus iki
zevki n int e kra rge li
tirilme sii leva zi felendi r
di .a hkul u' nvn s t
a nbul '
age l
ii
Tr kmus i kis ita ri
hi ndege r ektenye nibi rde vi ra t.
Dimi triKa nt e mi r109bukonudaa a da kibi lgiyive rme kt edi r
:
"Mur ad'
nbuhus us t
a kihunha r l
ranl l
arngz nnya naba kma d .nk
hibi re siriba lama ma yaka r arli di.Vene artla ra ltndaol ur saol sunhe psini
bodur du.
nfaz larba l
a ync abi rmus iki i
na s ,ke ndi sinii da mi legr e vlis uba yai nfa z
birazge c ikt i
rme s inivePa dia h'abi rs zs yl eme sinei mk nve rilme sinir i
c aetti
.
Ke ndi sin iSul tanMur ad 'nhuz ur una karttl
a rves yl e ye c einis ordul ar .
"
"EybykPa di ah"de di.Mus i
kigi bine f
isbi rs ana tnbugnbe na hkul ui l
e
birlikteyokol ma snda nz l me yi ni z.Be nPa di ah'nhi z me tk rym.Be n
haya tmaha ya ttrdi yede il,f aka tda habt nde rinlikl er ineva s lol ama dm
mus ikininya ln zcaa ki i
na cyor um.Bui lhis a na tni e risindet ek ml
etme mi inbi rka z a ma nda ha a lma mams aadee di niz .Ee re me limeva sl
olma kba ht iya rlnae riirse mk e ndi mis ankis iz i
nde vl etini zins ahibii mi gi bi
zanne de ce im. "Ke ndi sinebuhus us takie hl i
ye tinigs terr i
t ekz erebi rte crbe
yapma kf rs atve ri
ldi ;e linebi re tara l
ara kt atlbi rs e sleBa da t'
nka nl
zapnveSul tanMur ad'nz afe r
i ni alps yle di.Pa di a hgz ya larn
tut
a ma ya ra kke ndi sini nbuus tal
konus undai dame dilme mi ol anla rn
infaz larn
106 Me vl e vle ri
nba larnagi y di kle r
ike ede nuz unbi rt a kke di r.
107Ka m ta nbi rne vif lt.
108 ya yi le a l
na n2ve ya3t ellik kbi r a l
g d r.
109D. Ca nt imi r ,Hi stoi redel '
e mpi reot homa n( Pa ris ,1743) ,c .3,s .101.
durdur ma kl aka lma d ,s telikonl a rs erbe stb rakt .Mus iki ina si seke ndisiile
birlikte sta nbul '
age tirdiveonun r an'dabe stelemi ol duu,f aka ts anki
Ba da tha ra be leria ltndagml ka lanvet akl idimmknol ma ya ne ser l
e r
ini
deTr kiye 'det ekr arya a t
t
."
Sulta nI V.Mur ad' dans onr age lenI V.Me hme dveI II .Ahme dmus ikiyeve
mus ikiina s laraka r oki yida vr a nd klari inonl ar
nde vi rlerindes e kin
mus ikiina s larye timi tir.
Yuka rda kibl me s erinde na lm ol duumuzt a rih iMol da vya lPr ens
Ka nt emi r,Sul ta nI II.Ahme dz ama n nda sta nbul 'daTr kmus ikisisa ha s
nda
par lam ol anmus iki ina sla rdanbi r i
di r.
Ka nt emi r,Tr ka lfabe s ininha r
fle rinikul lana r akbi rnot ai cadnke ndi sine
ma le t
me kte dir.110Bun unl abe ra be ryuka r das yl emi ol duumuzgi bibyl e
birnot aAb- dl ka dirz a ma n ndada hibi linme ktei divebume l
liftara fnda n
ese rlerindekul lan lm t.Bunda nba ka sta nb ul'daYe nikap
Me vle viha ne s i'
ni nkt pha ne sinde1247no. daka ytlol ane dva rkitab
sonr ada nBe yol uKul e-ka pMe vle viha ne si'ne e yhol a
nN yOs ma n
De de ili'nme se rle r
iniTr ka lfabe s ininha rfle riilei fa dee de nbi rnot ai le
bes teledi inigs terme kte dir .Za te nKa nt emi ri l
eN yOs ma nDe de '
ni nka bul
ettikler ii are tl
e ra ra sndaol duk ahi sse dilirde r
e ce def a r
kla rgz e arpma ktadr
.
Me sela :Muha yye rpe rde sii i
nKa nt emi rya ln z( p)mi mha rf i
nika bule tti
i
haldeOs ma nDe demi mvehaha r flerinibi tii kol a rak( z\ekl i
ndekul la nm t
r.
Bugi bif arkl a rda n uhkmeva rla bilirki ,Ka nte mi r,ke ndi sininiddi ae t
tiigibi
Tr kle r'dei lknot a nnmuc idide i ldir.El imi zde kive s ikala r
agr eke ndi si
, ekli
vee sas ,Hi crI X.a srda kiTr k ler'inz ama nnaka da ruz ana nbi rz elnot a
sistemi nit ekr a rlama kta nba kabi r eyya pma m trf ikr i
nde yiz.
Os ma nl ha ne da nnn24.Pa dia hSul ta nI .Ma hmud( 1730- 1754)byk
kabi liye ts ahi bibi rmus iki ina st.Es erler ininunut ul ma kta nkur tulmuol an
baz lare sk imus i
ki nina ma trle rit ara f
nda n okt a kdi re dilme ktedi r.
Ec d adn nt a ht naHi c ri1203( M. 1788)t a rihin de ka nSul tanI II.Se lim
Tr kiye '
demus iki i
na sl arnt amm n si lekor uyuc us uol ara kka bule dilme li
dir
.
Ge r ekt enI II.Se lims al tana tz a ma n ndaTr kmus iki sitek mlvet era kkinin
zirv esineul am tr.Ke ndi s ide e h-
110Ta rihki tab ndac .2,s .
236 yl edi yor :" Tr kl erke ndilerinc ema l
m
olma ya nvebe nimi c ate tmi ol duumnot a yba nabor ludur lar."
111 1172' deve fate tmi veGa lataMe vl evi ha ne si'nede fne dilmi t
ir.Hz .
Muha mme d' inMi rac na nl a t
an ok a ya ndi kka tbi re seringf t
es ive
ri
va yetegr ebi rge cei indeya pm ol duube s tesionaa it
tir.
zade l
nde nbe ribi rmus i
ki i
na svemke mme lbi rbe stekarol a nSul tanSe l
im
tahtage iin de ns onr adamus i
kivemus iki ina slar l
ai lgisinike s me mi ve
onl arai hs a nla rdabul unmu t
ur .
Ke ndi s ininbus a na t
aol a nba llyz y llard anbe riTur kler '
dee ksikl ii
gr le nmus ikime l
lifle rininme yda na kma snas e be pol mu tur.Ye nika p
Me vle vha ne s i11^ e yhiAbdl ba kiDe deHi cr1207Pa -diah'ne mr iebi r
tatbikmus ikie seriya z m tr.113Sul tanSe limbunu okt a kdire tt
iveN y
Os ma nDe d ei leKa nt emi r'inya z m ol dukl ar i kinot as is t
e miunut ulmuve
terk edilmi ol duui inmus ikiyika l
e mea la bi l
me kz ereta kpe dilec ek
kaide le riiht ivae de nbi re se rya zma snonae mr etti.
Abdl ba kiDe de 'ninPa dia h'me mr iz e reya z m ol duuu unc bi ra lf
a be
not aske ndi nde ne vve lkii kit ane de n okf a rk l
d r.Me llifbunot anm
kaide le riniTa hr i
r i
ye "a dnda kivePa di a h'ai thafvet a kdime t
tiie serindei za
h
eyle me kte dir.
Sul tanSe lim' inbe ste leriol duk af azla dr.Bi roubugnda hime vcut t
ur .
Ye ni eril
e riyoke de nSul tanI I.Ma hmud( 180 8-1839)bi rmus iki
i di.
Onuns altana t
z ama nndaTr kmus ikisiI I I.Se li
mz a ma nnda kipa rl
a kln
muha fa zae tmi ti
r.Bup a diah nbe stele diiba z arklar nsa na tkyme t
le n
zama nnne nt annm be stek rlar
n n a rklarndans tndr .
II.Sul tanMa hmud' unve f at
nda ns onr ahe rneka darol uSul tanAbdl me cid
Tr kmus ikis inis evmi veonahr me te tmi ,sedeonda ns onr age lenka rdei
Sul tanAb-
ms a ll
tfna,tindaAvr upamus i
ki sis a r
a yaveTr kt oplumununyks e kta ba kasna
nf uze tme yeba lad .
Sul tanI I.Ma hmudt a rafnda n18 26'daYe ni eriler'
inyoke dilme sinde ne vve l
Tr kle r'
de kia skermus iki ningr n t a ma me nke ndi neha st.A a da ki
resims ara ynonundek ons e rve r enbumus ikitopl uluunugs te rme ktedi r:
e kil1
_Tr kba ndos ubnye sii tibaryl aa ltbl mea yrl
ma kta dvehe rbl m
dokuz a hs t
a ni ba re tt
i.Bubl ml erinbi rinc i
siniZur na z en'l
e r( birne viTr k
obua s
)t eki le diyor du .e flerini nunva nMe hte r
ba i di( r
e simde kino.
Ge r ektenMe vlev le reTr kBe ne dikte nle ride ni l
ebilir.nkbunl arn ou
air,e dip,mus iki ina sv e yaba zs ana tla rdaus -talam i diler;ma a
le sefbugn
ilerinde npe ka ze s kilerebe nz eme kt edir .
113Bue se rinme llif i
ni nya zd ns haTe tkikveTa hki ki s
mi yle
1).Avr upa hlar '
da kigi bie l
deba g eti let opl ul uui da ree tmi yorke ndisidez urna
ala raks ana tk rlarnme yda nage t
irdi ida ir eni
nor t
a sndaya lnzol a r
a k
dur uyor du.
2- ol a nba a vu l
a r;bunl a rn efi( no.2)ke zahe ye ti
nor tasndave
Me hterba 'nnt amka rs
ndab ulunuyor du.
da nlar( Ta blba zla r);bunl a r
n e fleri( no.3)Me hterba 'nnya rdmc
s
unva nnt a rd.
a Iua n!ar( Ha lil
e ze nl er);onl arndas ays efl
e ri
da vul alan laa r kas rasndaye ra lrlard .
5-Na kka re ze nler( K kdmbe lekle r);bt nhe yeta yakt adur duuha lde
Na kka rez enl erve ef l
er i(no5)ot urur lard .
6-Bor uz enl er( birne vitr ombon) ;onl a rndaBor uz en- ba na mi lebi r efl
e r
i
(no.6)va rd .
Ye ni eril
e r'inyoke di l
me sinde ns onr aSul t anMa hmudunonl arnmus i
ki sini
de va me ttirme simmknde i ldi.Avr upa 'da kigi bia ske rba ndol arkur ul ma s
arz usui lebu sta nbul 'dabul una nMa ngue lna mmda kibi rs e t
eha va l
ee tt
i.
Bi rkaz a ma ns onr abuz atnk fie hliye tiol ma da nla ld.Hkme t
Avr upa '
da nda haus tabi rmus iki efige tirme yeka r
a rve rdi.
1831' deme hur ta lya nbe stek r,Ga e t
a noDoni zet
tin nka r
de iGi us eppe
Doni zetti
,e li
ndeSa rdunyakr a lne zd nde kiTr kiyee lisininbi rt a
vs iye
me ktubuol duuha ldei stanbul 'age ldi.
G. Doni zetti,Pa di ah' mha ssaa la ynnmus ikisi
nit eki latland rd.Tr k
ordus unundi e rba ndol aronunyol unda ngi tti
lervebi rka z ama ns onr ahe r
ta
ra ft
aAvr upaus ul kur ulmua ske riba ndol ar
ns e sii
i til
me yeba land .
Doni z ett
i '
ninz eks nda nve a l
ma snda nt atminol anPa di ahke ndisine
paa l
kr t bes ive rdi.
10uba t1856' da sta nbul 'da le nDoni zettiPa a'nnye riniGua tell
ina m nda
bakabi r t
a lyana ld.Budas ele f
igi bii lendepa a lkr t be sinena ilolduve
SultanAb- dl a z
z,V.Mur ad,I I.Abdl ha mi d '
ins altana t
la rndade vlet
hizme ti
ndebul una ra k1 899' da sta nbul 'dal d
Gua telliPa a'nnl mnde ns o nr aAr a ndaPa
az a-na m nda ,yi nebi r talya n
mus iki i
na sonunye r inia ldSul ta nI I .Abdl hami d'int a kdi rle
r i
nema z ha roldu
Onunt aht t
ani nme sinde ns onr adame ml eke tinednd.
Bugn kPa diah114Sul tanMe hme dRe atVha ss aa laym zka snSa f
f et
Be yna m nda ,Pa risKons e r
va tu-va r
'ndat ahs iletmi veAmbr ois eThoma s'nm
ta
le bes iol mume hurf lt yee ma ne te tti
.
Ye nik apMe vleviha ne siKt pha ne si'ndebul unma kta dr.114Bue serin1913' te
yazlm ol duunube lirtme kl z md r.Oz a ma nda nbe riSul tanMe hme dRe
at
V.ve fate tmi ol up,ha lenVI .Me hme ds alta nats r me kte dir.
Sab kPa diahSul ta nI I.Abdl ha mi d'inuz unveka tis a lt
a na tde vr ie snas nda
husus t opl ant l
arya sa ke dildi ii i
nTr kler'demus i
ki ni nge li
me sit evi k
edilme mi ti
.
1909' daKa nunuEs a si'ninyr r lekonma si leme yda nage lenye nir e ji
m
mus iki seve rl
e remi tve rdi ,fa ka tbugneka da rhkme tOs ma nl ba ke ntinde
birmi l l
kons e r
va tuva rkur ulma s
n na c elei htiyac nar ame nhi bi rte ebbs te
bulunma d.
Ba zhus us ahslar s t
a nbul '
daTr kmus i
ki sisa ze ndeveha nende lerinibi r
arayage tirenba zmus ikic emi ye tlerikur ma y ate ebbse tt
ile rvea ras rada
halkn okz e vka ld ba z kons e rlerve rme y eba lad l
a r.Fa kathe r e yin
hkme ttenbe klendi iTr ki ye 'dema lka yna kvec i
ddibi rhi ma ye
eksiklii nde nma hr umol a n ahs t e ebbs le rks rka lma yama hkumdur l
ar.
Bt nmne vve rlerOs ma nlhkme tini n stanbul 'dabui el aykbi r
kons erva tuva rkur ul ma s i int ee bbs ege me sinibe kl iyor lar.Avr upa 'daa yn
is
mit a
ya nla rla sta nbul '
da ki ninf ark uol acakt
r :Bur a da kiAvr upa
mus iki si
nina z ari tiba raa l
ma kl abe ra be rumumi ye tleDoumus ikisineve
bil
ha ss aTr kmus ikis ine okge nibi rye rve r
ec ekt ir.Bus ur et
lebume sse se
vaslo lma kis tenenga ye yie ldee de c ekt ir:" Mus i
kiba k m nda nDoui leBa t
'
y
ayranma nia yor ta da nka l
d rma k. "
VII
Tr klerinKe ndiMus ikiNa za riye l
e riHa kk nd aBi lgi lerini nBugnkDur umu
DnyaMus iki i
na sla rnnBi yogr afisii siml ie ser
ini n nc c ildindeke ndi
haya tnya za rkenFe ti us atrlari lvee di yor:115
"Birki ms eninke ndi s i
nde nba hse tme sida imagl n t
r ;uz unkonu ulurs ada ha
betergl nol ur.Bununl abe rabe rya z d me serbe nibyl eya pma yame cbur
et
ti."
Ke ndimus i
ki ler ini nna zar i
ye siz erindeTr k ler'
inbi lgi siha kk ndabi rfi
ki r
verme kis t
edi i mdeFe tis
'inbus znha t
rla dm;ge r ekte nbubl mn
konus u- tabia tmi tiba r
yl abunda nne frete tme klebe ra be r-uz unc abi r ekil de
kendi mde nba hs et me yebe nime cburk lyor .Okuyuc ul arm nbe ni
affede cekleriniz a nne diyor um.
Bunda ne vve lkibl mdeokunmuol duugi biTr kle ra ras
ndaF rb
zama n nda nitiba re ni lkOs ma nlPa di ahlar de vrineka da rbi r
okna zariye cil
er
me yda na km tr.Fa kats onyz yll
a rie risindemus iki ninna zarc ephe si
ta
ma me nterke di lmi vemus i
ki i
na slarnbt ne ndi e leripa a
la rvebyk
asil
z ade l
e r
ie l e ndi rme ki inbus ana ti crae tme kol mu tur .Bununi indirki ,
yuka rdaz ikre di lmi ol anna za re serlerd
n dabi rTr kmus i
ki i
na s
ta
r af
nda nya z lm hi bi rye nie serismis yl eme kmmknol ma dgi bi
Frb , bniS nvedi erle ri
nint e si
se ttikle r
ikur a l
la ragr eke ndiz
mus ikis i
nin
H5Ff tis,s.226.
naza r
iye siniiz a he tme yemukt edirye nibi rTr kmus iki ina s
nni s mideme vcut
deildir .
Sekil2Mus iki a lma larm nba ndabudur umdi kka ti
mi ekmi t
i.Me hur
bestek rZe k iDe deme r
humda nme -
ke de rke nF rbveonunt akip il
erigi bi
Tr kn a zari
ye -c ile rini nkoydukl a r
ka ide l
e ri,ba nai zahe de c ekbi rhoc ada
aryori dim.Ni ha ye ta rad m ,Be yol u'nda kiMe vlevt e kke sinin eyhi
me rhum e yhAt a ullahEf e n-di'nin ahs
ndabul dum.Bur a yaha t
raol arak,
te
kke n inba h e sindevebe nimi lkmus ikina zar i
ye s ide rs i
nia l
ma yagi ttiimgn
ekilmi ol anr es miko yuyor um.Re simdet ekke ni nbt nme nsupl ar
grlme ktedir .Or ta daAha rfii l
egs terilenves ikke s ininz erindede starol a
n,
okmuht eremhoc a mAt aul l
a hEf endi'dk.
Ke ndis i,il
imde okyks ekme rtebe s
iol anbi rz a tidi ;Fr a ns
zcave ta l
ya nc a
bili
rdi,f evka ldeka nunveud alard.Es kiTr k,Ar a pve r
a n
naza r
iye cilerini ne s erlerinihl saol ara kte tkike tmi ti;f aka tme ml eke t
inf ikr
durumus ebe bi yleveke ndi sinindes yl ediigi bibune vi al
ma laraha lkn
rabe te t
me me s idol ays
yl a,na zari nc eleme lerinide rinl etirme mi ti.Ric a m
zerineha ftadabi rgnba nah asredip,mus ikina za riye side rslerive rme yi
kabule tt
i.Te kke yehe rs algn l
e r
igi diyor du m.Bi rs e nes onundamus iki
naza r
iye sikonus undahoc a mka da rkuvve tliydi m,odabe nimi l
e rleme mde n ok
me mnundu.
Da has onr abe nia r atrma l
a rm znne ticeler i
nine retme yeda ve te t
ti.Bua na
kada rmus ikil ite ratr a ayuka rme vc utde i ldivebe nmus i
ki
arat
r ma lar
yl aTr kl er'i
nz evki niuya nd rma kvea mmee fkr
nnbunun
neticele r
i zer inedi kka tini ekme ki sti
yor dum.
Buga yei in s ta nbul '
da ki kda mga ze t
e sinins t unl ar ns eti
m. lkma ka lem
6Ni sa n1898' de kt .Bunda ns onr ade va me de nma ka leleriminba z evr eler
in
veba z ahsla rnbe nik ska nma l
a r
nas ebe pol duunu oki yihi s sediyor dum.
Kimol duum,ka ya ndabul unduum,bunabe nz ermus ikiar at
rma la
r n
neredetakipedebi
ldi
imbilinmekist
eniyor
du .t
eoz ama nme
hurTrkhalk
muha r
ririAhme tMit
hatEfendi116Pari
s't
e
kanI l
lust
rati
onme cmuas
mn
kapandagrdba s
itbirti
caril
nasanatbak
m ndan,buil
ndagere
kten
me vcutolmayanbirnema t
feder
ekneret
me kt
eolduuTe rcman-
Ha kika
t
gazete
s i
ndebirma ka
leyazd.
ll
629Ar al
k1912'delm t
r.
TRKMUS K S
55
Bui ln nme vz uu,Al terma nis i
ml ibi rl tiye nini ma le tmi ol duube t ellibir
altoke ma nidi .Bua le t
te nma ka l
e sindeba hse denvebunuTr k
mus ikiina slarn ndi kka tinea r zeyle ye nAhme tMi t ha tEf endibuhus us taba z
ha talm ahe de lerdebul unmu tu.Ma ka leya zma kt aol duumga ze tenin(
kda m)
ida r
e si,buma ka leyie r t
e signbe nimbi lgimi nd
ndaol arakne redi p
sonundadabe ni mbuhus us tabi rma ka leya zaca mi lvee t
mi ti.
ok ll ve okhr me tk ranebi rte nki tma ka le siya za rakme hur
muha rriri
nya nl l
a rnt as hihe tme ks er bes t
isinie lea lm tm.Budur um
ke ndi sininhi dde tl
e nme si neye tti.Buna idde tl
ehc ume ttivebuf rs at
dol ay sylame yda nadi e rmus ikime selele r
ide km ol duunda nbunda n
an cakmua r
z m ndur umunu idde tlendi rdiler.Ni ha ye tMi thatEf e ndi ,
ba snda kibt nmna ka al ar
ndanc e de nka bule tmi ol duut arz auya rak,
ihtilaflme sele lerz e rindehus usbi rr isa l
eya za c a nvebe nimgi bibi r
o cukl a117mna ka a yade vamat e ne zzle tme di inibi ldi rdi.
Ha kl ol arakde ne bilirki , stanbulba snn nokuyuc ula rnndi kka tinibunun
ka da r ekmi ol anbi rilmmna ka a okna di rgr l m t
.Konus uda
Ke ma nab irte lilve s igi bii lgi eki cibi rba l
kt a yor du. 118Mus ikiina s
olma ya n ahs larveba s itmus ikia ma tr l
e ribumna ka ai leilgileni yor lard.
Di e rt araftanMi tha tEf e n- t
f/'ninbui teya ln
zol ma d nvema ka le l
e rime
ka ra z okc ephea lanl arndake ndi sini ne trafndat opl a ndklarn
r eni yor dum.
Bunun labe r
a be ra limmua rz
m,s us ac anha be rve rdi kte ns onr as z n
tutma dvems tea ris iml era l
tndaba nahc umade va me tti.Bunda nba ka
idde tlika l
emi nibe nimdi e rr akiple rimi nhi z
me tinea rze de rek,umume fk r
n
ha kk mda kite ve cchns aptrma ki i
n ok idde tlipol e mikle regi riti.
Bunl ar oka ca yipi ddi a lari htivae di yor duveme se labunl a r
ni inde yl e
fikirlerer a st
la nyor du:
"Bugnz a nne diliyorkibi rbirinde na yrbi riDou,di e riBa tol ara ki ki ei
t
mus ikiva rdr;ha l
bukibuya nltr
!"
Byl ed ne nl erlemna ka ae t
me me lbe ttefa yda sz d,f a katmua rz larm
mc ad eleyede va me ttikle riii nbe ndeke ndi mimda fa ame cbur i
ye t
inde ydim.
Bumna ka ae s nasndai indebul unduumd ur umut amol a r
akd ne bilme k
birBa t
li inka t
iye ni mk nszd r
.Mna ka ae di le nhus us larz e rindeve
ge rei nne redeol duunahkmve rebi lec ekbi ra mmee fk r
me vc utol ma d

iinokuyuc ula rkuvve tlikonu anaveor tayamke mme lf a katsa mai ddi a l
a r
atanaha kve ri
yor lard.Uz unuz a dyavef a ydas zol ara kde va me tme yeme yli
ola nDouveBa t
mus i
ki le ri
ninna z ariye leriar as
nda kif ar kl
ai lgilibu
mna ka ayk sake sme ki inbi rpl a nt aha yyle de rek kda ms tunl a r
nda
mua rzla r
mda n uba siti stektebul undum:
Oz ama n25ya ndai dim.
Bumna ka a,oka da rme hurol duki ,Hr riyet'ini l nnda n( 1908) ,ya nibu
mna ka an nt arihi nde n10s e ne de nf a zlaz ama nge tikte ns onr abi rmi zah
gaz et
e siol anKa lem,Ahme tMi tha tEf e ndi '
yihe rbirininz e rindeke ndis inin
basnda kie skimna ka alarnni s miya z lbu l
una nk se l
er lee traf e vrilibir
ecza c e klindet as vire tti
.Buk sele ra ra sndabi r
isininz e rinde kiya z u
balt ayor du:" Ke ma nabi rte lila ve si!"
"Ma lmdurkipe stliklerivet izlikle riba k m ndanmus ikis e sleria ra s
nda kif a
rk
bus es l
e rime yda nage tirent ellerint itre ims ay
s ilet es pite di li
r.Avr upa
mus ikis i
ndekul lan la ns eslerint itreiml e ri
ni nsa ysbunl a rda nba hs ede n
eserlerdegs terilmi ti
r.Doumus ikis indekul l
a n
lans es l
er ins ay snage lince,
bunl arbus e slerime yda nage tirent e llerinuz unluunuve r
e nni sbe t
l erlee ski
na-zar i
ye c i
le rtar afnda ngs ter i
lmi tirvebuni s bet
leri nya rdmvet e llerin
ti
treiml e ri
ni ns ay la r
nt e spite tme kkol ayd r.nkbus ayt elleri n
uzunl uui let ersor ant
ldr.i mdi870t itre i
ml inor ma ldi ya paz onuha re ket
nokt asol araka lnc aDoumus ikis i
ndekul lanlanSi ,Do,Re ,Mi ,Fa ,SolveLa
notalarn nhe rbi rinea itsay larne lerdi r?Vebunokt a larlaAvr upamus ikis i
nde
ayni smit aya nla ra rasnda kif a rkne di r? "
Mua r
z larmabi rga zetedeba nac e va pve rme l
eriiinbi rha fta l
kbi rs r e
veriyor dum.Aynz a ma nda unudabi l
di riyo r
dumkie e rc e va pve rme k
imk nla ryoki dii sebus kt l
a rke ndi lerininDoumus ikisini nha ngi
seslerde nme yda nage ldiinibi lme dikl e rinigs t er
ece kt i
.But a kdirdeke ndi l
eri
il
ehe rt r lmna ka ayas onve rec ekt im.
Gi r
itiimi ol duk ac esura nei di; unukol ayc afar-z etme kka bildi ,e er
mua rzla rmor tayakona ns ua ll
e rde nha be rsizidii s
ele rba ka larnamr aca at
edipc e va bonl a rt arafnda nne re de bilir lerdi.Bununl abe ra be rbus ua l
lere
ceva pve rec eke hl iye tt
e stanbul 'daa nc aki kit aneTr kmus ikiina sn nme vcut
olduunubi li
yor dum;bunl a rbe ni m okya kndos tl
a rmd .Bume vzudaonl ar
n
azlarnda nt ekke limeda hi ka rma ya c akla r
nbi ldi imde nor tayakona n
sualinc eva pszka la cabe ni mi inmuha kka kt.
Buhu s usge rekl e ti.Mua rzlarmbi rc eva pv e
r emedi lervebununbi rf i
z ik
me seles iol duunu,mus ikiina slarndabugi bime sele l
e rleme gulol ma d klar
n
beya ni leye ti
ndi ler !
Okuyuc ular ,mus ikina za r
iye siz e rinde kibi rmna ka adabyl ebi rc eva bnbir
ri
c attar znda nba kabi r eyol ma d nat abiatylahkme t
mi lerdi .Vebube nim
iinye terlii di.Bununl abe rabe rmua r zla rmbuhe zime tiha z me de me ye rek
taraft
a rlarnda nbi riniSa bahga z ete sindene ret
tiibirma ka lei lenes r dler
.
Te l
lerint itre i
ml e rihus usunda kis ua limibuma kales ahi bi" koyunpos tunun
kll
a r
ns ay ma ya "be nz et
me yeka da rgi tti.119
Ta hkire di cibube nz etme , stanbul '
unoa naka da rmna ka a nni lgis izs eyirci
si
olani li
m lemi niha reketege irdi.Ode virder a sa
tha nemdr ol a n ok
tannm Tr kf i
z ik isivema tema tik is iSa lihZe kiBe y120bumna ka a ya
mda ha leyeke ndi s inime cburgr ere kbuga fi
lpol emi k iyi,ge reigi bit ekdir
etti
.Za val l
eyta n,Sa lihZe kiBe y'ine zicie hliyetika r
sndac eva pve r
me ye
dahit e ebbse de me yereks e ssizc e e kil di.
Fa ka tbyl ebi rha ltar zdor uda nhe zime teur aya nl ara oka rgz kt .Ve
me hurAhme tMi tha tte kr ar
Lz ums uzi lerya pld ve yabi rde lininf a ali
ye tinde nba hse dildiiz ama n
kul lan lanb irTr ka tasz dr .Ke ndi sibugn( 1913)Ma arifNe za ret
i'
nde
ms te ard r
. smiFr ans
z arki yatlarnc abi linme kte dir.Pa ris'
teBa r
onCa r
ra
deVa uxi lebi rl
ikteAya s ofyaKt pha ne s i'
ni ne skibi rya zma snt e r
cmeve
ne re t
mi tir.J ourna la siatiqueAr apla r
dama te ma tikha kk ndaonunma ka l
eleri
ni
dei ht ivae tme ktedir.
TRKMUS K S
56
per dea rka snda nke ndi nigs te r
di.
Bude f aSa l
i hZe kii leAhme tMi t
ha ta rasndamus ikif iziikonus undabi r
tartma kt
.Ede bha ya tnnba lang c ndabt ni lmme se lel
e rece surane
bir e kildet ema se tmi ol anAh me tMi tha tEf endime hurf iz ikiSa li
hZe ki
Be y'i ne sa slt enki tl
e rika rsnd ake ndis ini okbe dba hthi sse diyor du.
Okuyuc ula rbu okbi lgia limi n hr etini ns onae rdii niveTr kler'
de
ihtisa slamaz a ma nn na r t
kme ydana kt ns yl e me yeba lad l
ar.
Os ma nl Ma ari
fNe za re t
it a rafnda nme kte ple riinka bule dilmi ol anf izik
kitab ndaSa li
hZe kiBe ya kus tiklei lgiliba hsiBa tme llifl
e rinegr eya zm t
.
Vebunuya z arkenDoumus ikis i
ndekul lan lans e slera rasndame vcutol an
nisbe t
le rita nma kme ra kndao r
tayakoymu tu.Bumna ka ake ndisine
beni ml em na sebetkur ma kf rsatnve rmi ti.Ke ndii ma le ttiimbi rsonome t
-re
ze rindea ra t
rma larm ns onu lar
nme hurf izik iyea nl att
m;bunl ardor u
bul duvema ka l
elerininbi r oundabe nim a l
ma larmz ikr etme kne zake ti
ni
gs te rme kl ebe raberoz ama nak adart ama me nha ya l
bi ri li
m eklindee l
e
alnm ol anDoumus iki sininna za ri
ye s ininf iz i
kt eme llerinii lkde fai zahe tmi
olduumda ndol aybe nia lene nt ebr ike tti.Ke zaDa rl fnun' da kif izik
der sler i
nder enc ilerinebunda nuz unuz a dy aba hse tti.
Bus ure t
leokuyuc ula rAhme tMi t
ha tvea rka da larnnba naka rneka da r
haks zda vra nm ol dukl arnt akdi re t
me ki mk n nbul dula r.Bununl abe ra
be r
Mi tha tbui tha ma l
tndaka l
ma ki st
eme di.Bi rgi r i
ya zs
nda okus t
alklat a
vr
dei t
ire rekSa l
ihZe ki'ni ni lmmda ha les iylemna ka a nnf a yda lbirs onuc a
ula tnbe ya ne diyor du.Sonr adaPyt ha gor a sdi zisiz erindeye nibir
mna ka aa ma yat eebbse yl eyip,ha kk mda kii ltifatladol ui kiuz unma ka l
e
yaz a rakSa l
ihZe ki '
ninma ka lele ri
ndez ikr e t
tii a l
ma l
a r
mda ndol a
ydabe ni
tebr ike di yor du.Fa ka t,be nimbuoyunage lme yipke ndi s ininma ka l
e l
erinde ki
bt nya nll arink re dil me zd elil
le rl
eor ta yakoyduumugr nc emna kaay
dos t aha lletme ninmmknol ma dms onundaa nla d;mna kaa yade va ma
vakt iol ma d ms yl eye re kbi rdenbi rege ri ekilme kt enba kabi r are
bul ama ya raks ustu.
Be nie n okz ende uol du:Doumus iki sina za riye siyz yllarboyunc a
Tr kl ert ar afnda nbi linmi yor du.Fa ka ts ene lerceBa tl
veDoul uya za rlar
ince leye re kge rekvegz elbi rs anatnka ra nlknokt ala r
ma yd nlatma ya
muva ffa kol mu tum.Ha klbi rta kdirbe kl e rke nAhme tMi tha tbe nit ebr ik
etme kl ebe r abe r, alma la rm nne mi nia z altma kga ye siile ,buna z ariye nin
bil
inme ye nbi r eyol ma d ni ddiae di yor du.
st
a nb ulba s nmol duk auz uns r edenbe rime gule de nbume sel eyeke sinbi r
sonuve rme yiye nide na rz ue tt
im.Doumus ikis i
ni nna za riye siz e rindei ki
bakas ua lor tayaa tarakbunl ar kda mga ze tesinde 121ya ynl a dmvede dimki
st
a nb ul '
daTr kmus i
k isini nna z ariyesinibi le nya ln zikiki iva rdr;bi r i
Be yol uMe vl evi ha -ne si eyhiAt aullahEf e ndi ,di e riYe nika p
Me vl evi ha -ne si e yhiCe lle ddi nEf endi 'dir.Bunl ar nha ri
c indehi ki ms eni n
buna za riye yibi lme dii nii ddi ae tti
m.Doumus iki sina zariye sinibi lenbi r
kims e ninbui kis ua l
inc e va bnya zma ki i
n1 5da ki kalkbi r alma yai htiya
var-
121 28uba t1899t a rihve1668No. luns h as .
122Da has onr a10Ma rt1899t arihleSa ba h'dai lkmua rzmNur i
dr.Ma ma fih stanbulba sn n ns ayf al
a rndabi rc e va pokuma ki inbi rha f
ta
bekl eme yeha zrd m.Ha ttc e va plari mz a l
a ma yadal z umyokt u.Ms tear
isi
md ekul lanla bilirdi.
Tas arla d mhe de feni ha ye tul am tm.Te sp ite dil ens r e122i e r
is i
ndehi bi
r
ceva p kma d .A. Mi tha tEf e ndivet arafta rlars esle rinike s ti
le r.Be ndebyl e
uzunb irf ikrka vga danyor ul a r
a k1899ya zme vs i
mi nige irme kz e re
Boa zi i'
ni n a i
r anebi rkyne ekildim!
Buuz unmna ka a ybur a daa n latma ktaga ye mhi bi rz ama nz a fe r
imibi ldirme k
veba nay aba nc ol a ngur urveki birhi sle rinigs terme kde ildi r.Bi la kisbu
mille t
le ra rasa ns ikl ope di deDo ulumus i kiina s larnge re kf ikirdur uml arn
ger ees a dkka l ara kgs t
e rme kveTr kle ra ra sndae na yd nge ine na yn
ahs l
a rnke ndimus ikile riz e rindei ptida b i
lgis a hibiol dukl a r
nor ta ya
koyma ki s tedi m.
Ge rekt e n1908' deKa nunuEs asi'nint ekr aryr r lekonma snda ns onr aba z
mus ikic e mi ye tlerikur u ldu;a z okus tas a ze nde ler de nol u anbuc emi ye tlerde
Doumus ikis i
ninna z ariye sinivet ar i
hinibi le nves a natlarn nt era kki sii in
gere klit edbi rlerid npa lac ak a hsl
a rme vc utde ildi.Bunl arnme ga l
ele r
i
eskiveye nie se r
le ria z okus talklbi r e kildeya ln zcai cra yhe de fa lyor du.
Bugn kdur umdaTr kmus ikisininge lec eiz erindei kif iki rha re ke ti
me vc u ttur:
Birinc isinegr e ,Ba tl
la rda ndi e ri li
ml e rives a na tla r
a ldm zgi biAvr upa
mus iki sinit ampe redi zis iileka bule tme k;ma jrvemi nrd ndabt n
ma ka ml arr esme na tma k.Veha tti gds nn e vkii leDou
ma ka ml arn da nbi rinikul lana nbi rbe st
e k rke ndi sineha sol ana kori lea nca k
ma jrvemi nrma ka ml a rdaka ra rve rme yez orla ma k.
kinc i
s inegr e,net ampe redi zini nbi ims izver uhs uzye kne sa ks esler i
nee lz em
olana ra l
kl ar
,nede ei t
liDouma ka ml arnf edae tme de nl z uml u
dei iklikl erl eAvr upa oks es li
liinit atbi kus ul nbul ma k;os ur etleki ,Dou
mus iki sii leBa tmus iki sinia yra nma ni ayor ta danka ldrarakvehe ri kis ana t
n
geni
ef ayda lana ca ye nibi ruf kus ess anatnaa ma k.
He rneka da riki ncif i
kr int araftarla ra zi sedeDous ana t
ha kk ndac i
ddibi l
gi
sahibiba zki ms elerme vc uttur.Za tenbuf i
kirda hae vve lba hs et
mi ol duumuz
me hurPr of.Bour ga ultDuc oudr ay' ina rzusui lebirleme ktedi r.Bi zdebu
f
rsa t
ta nistif
a dee de re ki lerigr i leme mleke ti
ninme da ri ft
iha r
bu
sana t
k rnha trasnaol anhr me tk ranehi sleri
mi zior tayakoyuyor uz.
eydaBe yc e vapve rme yet e ebbse t
ti.Fa katba arama d. k- dam'
n1639
no.lus ay
s
ndaha tala rnuz unu za dyai z ahe t
tim,i ti
r azlarmr e dde tme di.
TRKMUS K S
57
TRKMUS K S N NB RNAZAR YESZER NEKI SADENEME
G R
Bu a l
make ndi lerineTr kmus iki siha kkndabi rf ikirve r
me kz ereda ha
zi
ya deBa tl
la ramt ev ec cihol ma kl abe raber,Doul ula r
nf a ydala nma s
i in
Doui l
mi ninbt na yrnt
larnka psa yanna za r
bi re serya z l
d ndat aki p
edilme sige rekl ipl ande i t
irme yid ndm.Mode rnmus i
kibi lgisi
niha izbir
Ba t
li leiimi nol duunuf arz e
de r ekke ndisitarafnda na nlalma ki inga yret
sarfettim.
Bupr ens i
ptenha r
e ke te de r
ekDo u' daya zl
m ol anvemus ikia kus ti
i
hakk ndabi l
gi l
e rve rene serlerinba
ndabul una nbl mnhl s
a snbi le
verme dim.
Tr kee skie s erlerindi e rbl ml er i
nege li
nc ebun- la r-s
kol a sti
ka yrnt
la r
la
doludur .123Be nbunl ar t ama me nt ec rbbi rt a
r z
dame yda na ka rt
tm.
Byl ec eba sitvea kol abilme ki inbunl arniinder a stl
a na n ekillerive
ta
bl olaror tada nka ldrd m.
Die rt araft
anbuk sade neme ninba t araf
nd akiTr kMus ikisi-Gi ri-
Ta rihe
veTe nkitbl mnnhe rdi kka tliokuyuc uyuDoumus ikisininBa tsana t
karsnd akidur umunu oki yia nla ma s
nak f
ide rec edeha zrlad n
zanne diyor um.Bugi riTr kdi zis ininma hiy et
iveonut e kile de na ral
kl ar
hakk ndada haf a zlaa yr
nt l
bi lgive r me minl eme kt edir.
Bumus ikininol duk af az laol anma ka m'larmaa itbl mt araf
mda nhus usbi r
dikka tleelea lnm tr.nkbubl mi li
mves ana tba k m nda ne na z
ta
n nm vee na zi nc elenmi o l ma klabe rabe raynz ama ndae n
ne ml il
erinde ndi r.
Mus i
kia letleriylei lgi libl mTr kle r'
dekul lanlane s kiveye nia le t
lerz e ri
nde
zbi lgilerihtivae tme kt edir.
oki s tis
na bi rr ol o lanveBa tlbe s t
ek r
larndi kka tlerini ekme ye
ger e
kt enl ayk e itleri htivae de nvemode rnmus ikini nus ulna za ri
ye si
ni n ok
ma hdutol anuf kunuge ni l
etme y ems a i
tbul unan" us ul"ba kabi rba his
i
e ris
indet ama me nt atb i
kbi rs ure ttei ncelenmi ti
r.
Niha ye tsonbi rba hi s,Douma ka ml arnna rmoni zee dil
me lerihus usunda
me l
lifinba zmt a laa larylat e
me nni l
e r
iniihtivae tme ktedir.
ITr kDi zisi
Tr klerinmus i
ki si k c-inic it iz
-pe stna ma ltndat anna n oke skibirdiziye
daya nr.Bu,a ra trma la rmz ag ree skiYuna nllarnkul l
a ndveGui
D'Ar ez zo'nun- me hurs istemi nikur ma ki inf ayda land di zi
di r.
Fr bonuYuna nl
la r'da na lm t
;buna za riye cide ns onr age l
e nTr k,Ar apve
ranmz ikol ogl ara yndi z i
-
Bue serler i
nmuht eviya t
n nma h i
ye tiha kk ndabi rf ikirsa hibiol ma ki
inBa ron
Ca rradeVa ux'unJ our na lAs ia tigue ,No.7( 1891) 'de kiTr aitide sr appor ts
mus ica ux.
yika bule ttil
e rvebugnbt nDoume ml eke tlerini nmus i
ki
ina s l
arncae s
ki
haliz eremuha fa zae dilme kt e dir.
Ta r
ihvet enki dbl mdemua s
rDoul ular nt eme ldi zi
le ri
niAvr upall
ar'
m
Dove yaSo/ 'leriileba latma yma hz ur l
ubul dukl arns yl emi tik.Dou' nun
eskide nnedur umdaol duud nl rs e,ya niBa t
i lea ayuka r
hi bir
tema sn nol ma dde vi rde,mus iki i
na s larm zndi zil
e r
iniDoi leve yaSoli l
e
bala t
tkla r
mbi lme ka s l
abi rme s
e let e
ki le tmi yor du.nkSolveDo
isi
ml erida hionl ar cabi li
nmi yor du.
uha ldeme s el
eonl a rndi zi
s ini nba ndabul una nbi ri
nc is esini rtif
a mbi lmeye,
bus e s
iAvr upamus iki sininnot a laryla( nor ma lLaa kor du)muka yesee derek
onunmua dilinit e spite tme yevebyl ec ehe ri kidi zininka rl
kl s esleri
arasndamke mme lbi rmuka ye seya pma yai nhi s are diyor du.
Eski denDou' dadi ya pa zonunmua di libi ra le tyokt u;bui ka m tanbi rfl
t
olanNe y'inMa ns urne vii leya p l
yor du.Ka m nge nili
i ,uzunl uuve
bouml a rnna dedi ,a na ne vbi r eki ldet e spi te dilmi ol duui inbua letl
erin
akor tba k m nda na ralar
ndaa a yuka rhi de iiklikyokt u.Ma nsur
Ate j'
de n ka rlabilene npe s ts es,bua letinb tnde li
kl e
ria
kol duuz aman
Tr klerinmus i
kis ist
e mi ni nbi r incis es iol ara ke lea lm yor du.
mdib us es ur adai fa dee dildi igi biBa tmus ikisininRes es
inee itti
r.
Tr kn a zariye ciler i
n,t e me ldiz ilerineba lama ki inne denDoveSol '

redde tt
ikl erinii za he tme kbi z iuz akla ragt r ec ekt i.Onl ar
ns ebe plerinin
bazlarn ,Ma jrdi zini nge r
ekna z ariye s iis iml ivePa risRe vueMus i
cale-i
n
(Mus i
kiMe c mua s)16Ni san1908t arihl ive8No. luns ha snda kibi r
ma ka l
e mdei nce ledim. Or adag rlyorki ,ha ttAvr upadi zisininba l
ang
nokt asnt ekile t
me ki inda hiDohi uygunol ma y pSolve yaRebugr evi
if
a ya ar l
ma lyd .
Bizege linc eRe 'yiSol 'eka bilit ercihgr yor u z;ge rektenhe mDou,he mBa t

mus ikina za riye si
ni nme rke ziRe '
dir.Xva ie rPe rrea uRe vuede sI de es124
(FikirlerMe c mua s)dene r
e dilmi ol anma ka m e i
tleriha kk nda ki ayan
dikka tte t
ki kindebuf ik ripa yl a ma kt adr.
Tr kd iz i
s i
ni nba lad pe r
de ninmua dilinibi rde fat espite tti
kt ens onrabu
dizininhe rbi rse sinina yr a yr dur uml a rnAvr upanot a snagr e u ekil
de
if
a dee de bi l
me kka bildi r:
#jJ JJJrrh
Budi zi e ita ral
kta nme yda nage lme kte dir.
No.15( Mar
t1905),No.20(Austos1905),No.32(Aus
tos1906)
,No.
44(Aust
os1907),No.51(Mart1908).Sonuncumakal
e1908senes
ini
n
418-435sa
yfal
araras
nda
dr
.
TRKMUS K S
58
1- Ma jrt onl a r
2-Mi nrt onl ar
3-Ya rmma jrt onl ar
Re -Mi ,Sol -La ,Do- Res es l
e ria rasndama jrt ona r al
va rd r
.
Mi -Fadi ye z,La -Sis e sl
e ria rasndami nrt ona raflva rdr.
Fadi ye z -Sol ,Si -Dos es l
e ria rasndaya rmma j
rt ona ralva rdr.
Buve rile regr eTr kdi z isinins e sler inindi zililer
ivet i
treiml erininbi r
inci
sine
nisbe tles ay l
a r yl eol ac aktr:
Doumus ikina z ari
ye sindeka bu le di l
mi ol ana ral
kl ar
n oununbi r
idoru
birit akr ibi ekl indei kit rl ni sbe tler iol duunuyuka r
das yle mi ti
k.Trk
dizis i
n inyuka rdabe l
irtil
mi ol anni s be tlerita kri
bi dir.Ayndi z inindor u
nisbe tle rinia a dave riyor uz :
Te nki tbl mndet e me ldi zinint abi is es leriara s
nakonul abi lece ka r
zs e
sleri
n
say snt efe rrua tylag ste rmi tik.Bunl art ekr arl
a ma yaraka
a da kiz et
le
iktifae de cei z.
Ma jrt onl a ra ra s
nat a nea r
z s eska t
lr.
Mi nrt onl a ra ra snaikia rzs e ska tlr.
Veni h a ye tya rmma j
rtonl ara rasnake zai kia rzs e ska t
lr.
Bu e itlia ras esleritamol arakbe lir tme ki inbi li
ne ndi ye zvebe mollertek
eki ll
e rii lek fige lme ye ce kti.Bubo l uudol durma kga yesii l
eTr k
mus iki inas larf arkl eki llerde kidi ye zvebe mol l erikul lanma y
d nm l
e rdi r.Onl arnbume vz udaya ptklara r
a trma largs teri
yorki
sre ge lenhe ruygul a ma nna a da ki ekillerdedr t eitdi yez ivedr t e
it
be mol i cape tmi t
ir.
Bua r
z ai a retle ri
ninya rdm yl ahe rt r lDo ume lodi l
e ri
ni ,onl arnorij
inal
ka rakte rinde nhi bir eye k-
1259/ 10mi nrt onunt akr ibni sbe tidi r,dor uni sbe t59049/65536' d
r.
sikme de nAvr upanot as
yl amke mme ls uretteya zma kka bilol mu t
ur.
imdibua r zai ar et
leriningr evle riz e r
indebi rka ke limes yl eyeli
m.Ve
diye zle rde nba layalm.Di ye z( No.1)bi rs e si
nnnekonul duundabi rPytha-
gor askoma s ( J " ?\mi kta rndaonut izle t
ir
ir.\ 53144i /
Di ye znnekonul du u, s esi bi rUmma
mi kta rndat izle tiri
r.
Nokt aldi ye z( No.3)nnekonul duus e sibi rapo-
tommi kta rndat izleti
rir.
kinokt aldi ye z( No.4)nnekonul duus esibirmi nrt on/ j^ 049\
mi kta nndat izle ti
r i
r.\6I536/
Be mo lle rege l
i nc e,birs esins olunakonul an( 1No. )'
lube molbus esinbir
Pyt ha gor a skoma spe stle tir
ilec ei nigs terir.
(2.No. )'
lube molnnekonul d uus es it akribni s -
/24\be ti ( j ol anbi ra ral
kmi kta r
nc ape stlet i
rir.
(3.No. )'l
ube molke ndisinit akipe dens esibi rUmmami kt ar
ncape slet
irir.
(4.No. )'l
ube molke ndinde ns onr age lens esibi ra po-
tommi kta rndape stlet
irir.
Trkmus ikis i
ni nt amol a r
a knot ayaa lnma si i
nbudi ye zvebe mol l
erin
lzumu,ke ndimus ikileri
ninge rekkur ulu unubi le nye rlimus iki ina s
lar
taraf
nda numumi ye tleka bule di
lmi ti
r;bununl abe ra berbunl arkul l
ana nlar
azdrvemus ikiina s la
rnbykbi rk smbunl ar okde faihma le tme kte di
r.
Bunda ns onr age lec ekol anTr kme lodile r
ininot a yaa ksla r
m zdabui are tl
eri
kullanma yaka tiye tler i
aye tede ceiz.Za t
e nAvr upa llara r as
ndabume lodi l
eri
tampe -reves abi tse slimus i
kia l
etler
iyl eic rae tme ki steye nlerg lkl er
le
karlama ya c akl ard r
.nkk abule tti
i mi zdi ye zvebe mol leri lk e
ki lle
rini
aayuka rmuha f azae t
me ktedirlervene ti
ce det annma l
arka bildi r
.Bu
suretle u ekilde :
birSibe molgr l dndemut a
dSi
icraska fidi r.
Ya l
n z(1No. )'
luya rmdi ye zve( 1.No) '
luya rmbe molt a mpe remus iki
alet
lerinden azar di kkatea l
nma ma ldr.Bus e be pl e ui kiarzai areti
:
grld ndebui kino kt aya r
zayokmugi biya niSina trelveDona trel
eklindei crae tme kl zmd r.
Syl eme yel zumyokt urkibu ekildeha reke te dinc ebume lodile rin
kendi l
e r
ineha sol ant at
lar okde itiril
e cektir.Buke yf iyetba kat rli c r
a
edeme me ki mk ns z l
i indeb uluna nlarnTr kme lodi l
erininka ra kte
r i
zerindet a kr i
bbi rf i
kire dine bil
me lerii indir.
12615/ 16ke zama jrya r
mt on unt akribni sbe tidir.Dor uni sbe t2048/ 2187
olarakda haz i
ya dea potomna mi let annr.
TRKMUS K S
59
Bub lmni inde ki l
eriz etleme ki i
na adaTr k
ma jrton mi nrt on
yarmma jrt on
me ininne ml ir olnna z aritibaraa lma large re kiyor
du.
yarm
ma jrton mi nrt on ma j
rt on ma jrt on
esasdi zisinibt na rzai
a retler
iylebi rlikteve rme ninf a yda l
ol a ca hkmne
vardk.
imdi yeka da rbi r okya banc ,Tr kdi zisiniAvr upas esle ri
ylei fadee der ek
verme ye alm tr.Fa ka tonl ar
nbube nz e t
me leria z okha taldr .Ra hip
Tode rinibuhus ustage reee n okya kla m ol a nd r.
128
Tode rinibudi zininba
lcanokt alarz er i
ndeya n lma kl abe rabe rTr klerin
mus ikina z ariye sininr uhunuvene mi nii yika vra m tr.Buna z ariyeAvr upa
mus ikisina z ariye sinde kigi bit amveya rmt onla rlai ktifae tme z,f aka tevve l

ma jrvemi nrt onl ara rasnda kif arkt espi te t
tikt ens onr aUmmavea potom
deni lenk kbykveya r
mpe r dea ral
kl a r
ndor uvema ntkol a ra k
kulla nr.
Ge re kten,buna zar i
ye yii mk nl s ndei zahe tt
ikt ens onr abugnge er li
olanveda hae vve lba hsettiimi zBour gaul t-Duc oudr ay'ina rz usunudaha be r
vere na a da kis z lerinii lvee t
me kt edir:
"Bubi l
gile r, ta l
ya nmus ikisiniz e ngi nletir me kveonuda haf azlas s le me ki in
sana tnus ta larnabe lkiye nibi rs ahaa aca ktr.Bui lmi nna za ri
ye siz er i
nebi r
ayd nl
kge tirec ekveYuna nveLa ti
nme lliflerinine serle r
inde kie skimus ikinin
et
r afns a rm ol anka ranla yd nl ataca kt
r."
Tr kd iz
isi nde nba hse de nbubl mbudor us zle rl
ebi t
ir ecei z.
II
Cins
Mus ikidec insne dir?
Bunumus i kile r
indekul lanm ol anYuna nllar:Ge nuse stc ertagua e da m
te
tr ac hordidi vis i
o;i29y ani" dr t
lybi rbl met ar
z ol a rakbe lirt
iyor la r
d .
"
Yuna nllarnmus i
kina zar iyesinde nya rarla nm ol a nDoumi lletlerini nve
bilha ssaTr klerin,Doumus ikisinin eitlima ka ml arnnol uma snda
dr tl
nnbl n-
127Ba tt e orisinini c aplarnag redeya z lsa,buFake ndi nde ne vve lge lenbi r
diye zleFana trerde nbi rl imma( 243/ 256)t i
z l
e -mi ol ma klabe rabe rTr k
mus ikisi
ndede iiklieur am bi rs e sol ar akna za ritiba rea lnma z .BuFa
diye zTr kl erine sasdi zisindeRe ,Mi ,Sol ,LaSi ,Do. ..
.gi bibi rt abi is e sti
r.Bu
gr le
,Avr upadi zisininFana tr el'
inede i i
kli eur am bi rs es ,bi rMi
diye zve yabi rFabe molol arakTr kdi zi
s indeye ra lm ekl i
ndeba k lma kt adr
.
Faka tBa tlokuyuc ul a
rt ar af
nd a ndaa nla lm ol ma ki inbi zonunha kk nda
Avr upano- ta syonka i deleriner iaye te tti
k.
Buno ktada nha reke t
leye rlimus iki ina sl
a rFadi ye z' i(es asdi zinin3.pe r
de si
olanI raki smi nit a
r
)Fana t
r el ekl indeya zma yame yle t
me klebe ra be rbuna
ic
r adaFadi ye zs esinive rme kt edir ler.Bununne tice siDo' nundor udr tls
olanFana tr el,Fabe mol eklin deya zl
m ol uyor du.Bukonudada hae v-
Syl e me ki s tediimi z udurki ,Tr kna zar iyec i
l erimus ikidebt nbubl nme
ci
ns l
e ri
nibi lme ktedirler.Bununl abe rabe rBa te serle r
indeYuna nmus i kisinin
buc insleri lei lgiliba hisler ivebunl a rnBa tlme lliflerei lha me t
tiif ikirleri
okuduumz ama nha yr ete tme kt enke ndimia lama dm, nkba zlar n nor taya
koydukl ari ledi e rlerinkia rasndaa kbi r e likiva r
d .Me s
ele nine s as
ta
ma me nde i mi ti.
Ge re ktenBa tveDoume llif
le rininmus ikide kibuc insle rha kk ndaa yn
kayna klarda nya r
a r
la ndkl ard nl r sebukonudaonl a r
dagr le nbykve
esas l
t e
fs ira yr l
klar t ama me ns aya mha yr etvea nlalma zbi rha l
de di r
.
Bui nc el
e me nin er eve sihe rn eka da rba naf az lat eferrua tagi rme yems aa de
et
mi yori sede ,Avr upa '
daa z ok e likili eitlite fsir
le ri
nor taya kma s na
sebe pol anbume seleyia yd nlaka vu turma kl zmd r.
Evve lBa tlme lli
f l
e ridinl ey elim.Onl arnya z dkla r
yl ez etlene bi l
ir.
Yuna nllarmus ikile rind eba l
c ac insor tayakoyuyor la
rd .Bunl arnbi rinc i
si
:
1t am,1t am,1ya rmt o n( ve yal imma) '
da ni baretol andi ya toni k'tk:
kinc ive nc c inskr oma tikvea na rmoni ki smi nit ama ktaol upa sla
bugnkmode rnmus ikinina nla dm n yage l
me me ktei diler .Kr oma tikbi r
tri
he mi tonveUmma da ni bar eto lupt izde npe tegi der :
Ana rmoni k,bi rdi ton( ya nii kis e sli
kbi ra ralkve yama jr l
)bi rdiye z( ve ya
eyr e ks es )vebi rdi e rdi yezi htivae diyor du." 0
Buc insi inf orm llernei di ?He rf ikirs ahibibuhus ustake ndi si
ninki nii leri
sr yor du. teG. Be rtrand'a
ve lba z alma larya plm t.Doumus i
ki sininiht i
ya lar
nada hauygun
ola ca kbuf ikrinhe rke s eka bule dilme sinibe klerke nbue serdebi zI rak
pe rde siniveonunt izs eki zli
s iol anEvi pe rde s
iniFadi ye z ekl indeya z dk.
128DeLaLi tt
e raturede sTuc os (Pa n%,1789) ,c.l,s .
240,l evha1.
129Ar i
s tideui ntili
e n,DeMus icac .l,ap.Me yba ums .18Euc li
-de ,Introduc tion
ha rmoni a ue ,s .
l.
130e y re ks e smi kta ryks eltme ,bur a daVi nc ent'i
nt e klifinegr eXi a re tiil
e
ifad ee di l
mi tir.
TRKMUS K S
60
gr eEf ltun' unf ikri yl edir:131
Di ya toni kKr oma ti
kAna rmoni k
Aynme llif,Di dyme 'in uni s be t
lerite klife tt
iinis yl yor :
Di ya toni k ..
...-X-
Kr oma t
ikAna rmoni k
Ni ha y etJ .J.Rous sea uMus i
kiLga t
i132' ndaBa tlam- yus 'agr ebuc insi in
uni sbe tlerive riyor :
Di ya toni k......
.
Kr oma t
ikha fif..Kr oma tikkuvve tl
i
Ana rmoni k
Yuna nmus iki ina s
l arnnme tinle ri
negr eBa t
lme llifle
rint e kl ifettikle rive
birbi rleriyl ea z ok e li
ki l
iol anna zariye leri t
ebunl a rdr.
Aynme lliflerin,bunl arnt atbika thus us undaned ndkl e rinit etkike de lim.
He r ke sdi ya toni ka dve rilenc insz er
indemut abktr,f aka tkr oma t
ikve
bilha s saa na rmoni khus us undaf iki r
le rikiyea yrlma kta dr
Kr oma t
ikvea na rmoni kc i
ns lerinmus ikiina slarcat atbika ttage r e kten
kul lan l
m ol duunuka bule t
me yenlera r
a sndae vve lBe l i
ka lme hur
mus ikiya z arFe t
i1ha trl
a ma kl zmd r.UmumMus ikiTa rihia dle ser inin
3'unc a idi nde nuz unl uunar ame na lp( s.99)a a yakoya ca m zhe mt enki t
vehe mdei zahe denbi rbl mde ,bua lmPyt hagor as'mveonunt alebele rinin
he sa plai lgilif aa l
iye tlerinea k aka r kma ktad r
'
Onl a r
n,yu mu akdi ya tonik,or tadi ya t
oni ke itdiya toni k,yumu a kkr oma tik,
kuvve t
likr oma tikvsc inslerineg rene arks yl ene bi rnedebi ra letlebu
sesle ric rae di lebi lir.Eul er,ha klol a rakPyt ha gor as larnor tayakoydukl a r
cins lerdeke yf is a yla rk ulland klarns yl eme kt edi r.Pyt ha gor as'mt alebes iolan
Ar khi tasf or ml I ol anhe rha ngibi rdi yatonikc inst a ha yyle tmi ti.Ya ba nc
aralkl arda ni ba re tol a ndi ya toni khi birz ama nkul lan lama m tr
.Kuvve t
libir
almveva t
a nTa r ent um' daha t
rs ay l
rbi rki iol an
aynAr khita sf or ml ol anz el
bira na rmoni khe sa pl am t. s kende riyekt pha ne s ininmudur uvea yn
zama ndage ome tri,a stronomi ,c or afyavef else fekonul ar
ndame hurol a
n
Era tos t
he ne sAr k- hta s'
tant a kr ibeni kia srsonr aya a m veonungi bi
Pyt ha gor asdokt rini nit akipe tmi ti
r.Mi nr lnn5: 6
131Es sa isurl amus igueda nsf antigu tes .
758.Compl eme ntde
ltnc yc lope di emode r ne '
de n.
Es kimus ikic insle rinea itXXI IINo. lul e
vha .1 33Es s ais url amus igue ,VI ,Ic .
3,
Da sMus ikalis ches ys te mde rGr e che ni ns eme r Ur ge s t
a lt(Le ipz i
g,
nisbe tininbul unma sonai za fee dilir.
diya toni inme llifideke z abuz a t
tr. s
mibi linme ye ndi e rbi rPyt ha gora s
dae itve yaye kne sa kdi ye
isi
ml endi rilenf or ml i l
e
ifadee dile nbi rdi ya toni kc i
nsi ca tetmi t
ir.
"ur a sge re kt i
rkima j
r de nda ha idde tl
iton7- 81ei fadee dilmi tir:
mi nr de nda haz a y fol andi e ri10- 11i l
evet akr ibe n eyr ektonl ukbu
aralkda11- 12i leveni haye t27 :28ve35: 36i lei fa dee dilmi ol an okk k
aralkf a rklar ya nl t onba k m nda na be sma hiye tiol ana ral
klard r.
Dor us unus yl eme kl zmge lirseor t
a yakonul anbt nbuc i
ns l
e rdr tlnn
sayi lei fade s ininmua dilini3: 4'me yda nage tirme ki inya p l
m ol an
tertiplerin ei tl
e rinigs terme khus us unda oc uk aoyna nm oyunl arda n
ba kabi r e yde ildi r."
Fe ti
s '
ingr le ri okc iddi di r.Fa ka t,d nme ksiz i
nbuc ins leri
nge r ekli
i ne
inana n larnf iki rler iz erineya n-lklaya zy az anme ll
i f
lergr lm tr.
Gr etrybuk onuda bi ra s
rda nda hanc e yl eya z m t-
ist
e nildi ika da rYuna n l
larn eyre ks esl
e r
let e ganne ttikl erisyl enmi ol sun,
zanne diyor umki ,onl arbus es lenhe sape diyor lar,f aka ti crae tmi yor lard;hi
dei lsebut atbi ka t,Yuna nl ol ma ya nbi zleri i
ni mk ns zdr.Ke dile r
imi zba ze
n
bunak ar
r,f a ka tbumus ikihi ki ms eninho unagi tme z!"
Buf ikirle ri
na ks inii ddi ae de nl eri,ya niYuna nllarnmus ikit atbika t
ndabuga r
ip
cins lerinme vc udi ye tinei na na nlardi nl e
me ki sterse k,e vve lAugus teGe vaert
adnda kibi ra lm nf ikrimor tayakoyma m zic ape de r.Ge re ktenbua lim
mz ikol og,s z ge enc i
ns le rinme vc udi yetler i
mi nk re de nlerde nba hs e
de rken
yl edi yor :" Bt nbun laroka da rol a ans tgr lm trkibi rmode rn
me llif
le rtopl uluubuna z ar i
ye le r
ige reks a na ttar afnda nhi birz a ma n
bilinme ye nbof ikirle rha ya llerol ara kna zari t
iba rea l
ma kt ate r
e ddt
etme mi lerdi .Byl ebi riddi a nna zc iddiol duunui spa te tme ninl z umuva r
m dr?Bunuka bule dilebilirha lege tirme ki inbt ne skide vrinbuhus ustaki
ahi t
liinireddetme k,Yuna nna zariyeciler
ininene skis iveenme hur uolanve
ke ndisindenbi zl
e r
emnha s
ra narmoni klervec ins l
e reha sredil
mi ya z
lar

intikale tmibul unanAr st
oks enos'un"4dor us z l
e riniinkre yle
me klzmd
r.
Bunda ni ti
barenbtnha kika tsil
iniyorve Yuna nmus ikisita
mbi rfa nt
ezi
saha snagirmi oluyor135
Bi rbiri
nebuka darz tikifikriuz l
a
tr
ma kkabilmi dir ?Syl eme ktea celeedel
im
ki,bume vzudaDoul ue skime lli
flerbizeya r
dme de cekle
r di
r.Yuka r
dada
syl emi olduumuzgi bibue skiDoul ume l
lifleri nc el
emi bul unduklar
Yuna nlme l
lif
leri
nc ml el
e ri
n i
nm n s
niyia nlam l
a r
d.Ve okde f
ahatal

ola nfa r
z i
yeleredegi rme yereki yianla ma moldukl arve yae vve ldenme vcut
fikirl
e ri
neuyma m bul una nno ktalarahi bi
rhus usi l veetme milerdir.
Mus ikidec i
nslerz e r
inebume lli
flerin,daimaYuna nlnaz ari
yec ile
regre
bur adaz etolar
a ka rzet
tiimi zfikirl
eri,eskime tinlerinBa t
lveDoul u
me l
liflerc
et ef
siri
nde okbykf arkol duunugs te recekt
i r.

TRKMUS K S
61
Birdr tli e r
is i
ndedz enlenmiol ana r
al
a" cins"denil
ir
.De mekkibir
drtl
,dr tse sige re kleti
rena ral
kihti
vaederkii smideburadangeli
r:
"D r
ts e si
nz erinekur ulduua r
alkt
r.
"
Bunun eitlic i
ns leriva rdr
.Birc i
nsina r
al
nda nbiri
ninnis
betidi
er
iki
sinint opla m nda nda habyks eyumu akt
r(Leyin),byledeil
sekuvvet
li
dir
(Kavi).
Yumu a kc i
nsba l
cak smaa yr
l
r:
1- Nor ma lc i
ns( Ra sim)
2- Kr oma ti
kc ins( Le vn)
3- Dz enleyi cic i
ns( N z
m) 136
Buc insinhe rbi riikiblmea yr
lmolupbirincisizay
f,i
kincis
ideed
isminia lr.
Yumu a kc i
ns inhe rikibl mn nni s
betl
eriyledir:
Norma lCi ns .
Zayf...
...
IXHXJ I=3-
Kroma tikCi ns_ Za ylf.
...
..
?XT XT9=3
ed...
...
..-6XX2- 8=
Dz enle yiciCi ns
Zayf...
...
-
Kuvve t
liCi ns
Kuvve t
lic i
nsba l
cad rtksmaa yrl
r:
Sreklic ins( Mut tasl)
Ke s
intilic i
ns( Ga yrmut t
asl
)
kikatlc in s(Ze va tz z
f)
Ayrc ins( Munf asl)
Buku vve tl
ic insle r
inbi ri
ncisi,ncsvedr dnc snnherbiriblme,
ikinc isii sea lt
bl mea yr lm ol upi s
iml er
iveni sbe tleri yledir:
ikinc ike sintiliz ayf
kinc ike sint il
i e d
nc ke s i
ntiliz ayf
nc ke s i
ntili e d...
kiKa ti!Ci ns
Birinc ii kika t
l. ..
kmc kka t
l. ..
nc i kika tl

Mut edi l(Or ta)a yr
e da yr
Bunai lve te ne e rni sbe ti
na ralar
ndaf ar
kva ris eyumu akvekuvve tl
i
cins lerinbl ml erideye ni de na lt
s nf
aa yr
l
r;e era ra l
kl arni ki
sinin
birbi rl
e rinee itni sbetleriva rsa,but akdirdekalana raln e kli
yleor taya
kma kz e rec insina nc aks
nfva rdr
.
Da haa klkge tirme ki i
nbur a daikic e
tvelveriyoruz .Bi rinc isinor ma lzayf
cins ina lts nfn,ikinc ic etve liseikika tl
cinsins nfngs terme ktedi
r.
Ce tve l INor ma lz ay fc ins i
na ltsnf
Sr ekl iCi ns
Birinc is r e kli.
....
..
..
ikinc is re kl i.
..
....
..
U unc us r e kli
.....
...
Ke sint iliCi ns
Birinc ike sint il
iz ay f
....
....
Birinc ike sint il
i ed
Da hador us ua na rmoni k.
tege ne llikleTr k,Ar apve ya ranna zari
yecil
e r
ininbi zlerer et
tikleri
ba lcac i
ns le rbunl ard r.Bunl ara
TRKMUS K S
62
"asl"di yor uz .nkbunl a rya l
nzc ammknol abilenl e
rde ildir.Na zariye
ci
a fiydd in,yuka r
daba hs ige enbt nbu" asl
"c insler i
nc etve l
inive rdikten
sonr abi rha yliba kac ins ler idez ikretme ni
nmmknol duunu,f akatda ha
evve lba hs e dilenlerinz e tbi re seriink f
ibulunduunus yl yor .
137
Avr upa lbi rokuyuc ub unda ne vvelkisatr
lar
okudukt ans onr abi zeha kl
olara k unus ora bili
r:
Bt nbuc inslerbi rbirler ii leuy uma rzederl
ermi ?Vebi nne tice
mus ikiina s larcat atbike dil irle
rmi ?
a fiydd inbi zec eva pve r iyor :
"mdi ,bu eitl
ic ins l
e rde nba z
larmke mme l,die r
le rior tade recedebi r
uyuma rze de rler;ba zlarndai seuyumt ama menyokt ur.Ot uz alts
nfi hti
va
ede nyumu a kc i
ns lerde kiuyumha tal
drvebunl ar
nkul l
an lho
gr lme z .Dz enl eyicic ins 138d euyuml ul
uae na zya klak,kr oma ti
kc insise,
bununa ks ineya niuyums uz luae n okya klakol and r.Nor ma lc ins ege lince;
uyuml uol ma kt a n okuz akt r!'
afiydd in,kuvve tlic ins le ra ras ndape kgz eluyuma rze de ni kit aneme vc ut
olduunus yl yor ,fa ka tdi e rlerina zariyeba km nda na yrol ma klabe rabe r
aralar ndakibe nz erlikle rdol ays ylakul ak,bunl arbi r birlerini na ynol arak
hisse de r
.Ge r ekt enbui kic ins, me se l
a ;
nisbe tlerles onome tregi bibi ra letz erindeme yda nage t
irilirsebi le,bi rke ma nc
veyabi r a rk cbunl a rt ambi rs hha tlebi rbir
ia rka snda ni c rae deme z .nk
drtl nnbu e itl
ia r alk eki lleriduymae snasndabi r
bi rineka rr.
Bina e naleyh,i kika tlc ins( iki nc ibl m)ves r ekl ici ns( ikinc ibl m)ka bul
edilirsebt ndi erkuvve tl
ic i
ns le r,mus ikit atbika tndador ul uui spa te dilmi
birme vkia l ma ma yama hkmdu rlar.
AynAvr upa lokuyuc ubui lvea yr ntl
a r zerinebi zei kinc ibi rs ua lsor abili
r:
"Ma de mkis a y larol duk af a zlabul una nbuc i
ns le rmus iki dekul lan l
m yor ,
niine skina z ar iye cilerbunl a rda ni nc ede ni nc eyeba hse tmi vebunl ar
hakk nda kif iki rler i
yl es ayf a l
a rdol durmu l ardr?"
Buha kls ua lDouna z ariye cilerinine serle ri
nde n ka r
p yl ebe ya n
ede bile ceimbi ri zahi ste r:
Pytha gora s'nveonunr e nc ilerinins ayko nusunda kime gul i
ye tle ri
bili
nme ktedi r.Onl a ri inhe r eys ayi di ,ha ttdnya nnkur ul u uda hi.139
Mus ikis es lerini nna z ar iye siz erinde kide va ml alma lare sna snda
Pytha gora s lar ,se kiz l
i ,be li,d rt
lgi bie s a
s l
a ra l
kl arn,ni sbe tlerin1: 2,2: 3,
3:4gi bira ka ml a rl
ame yda na ka nuz unlukt akite llert araf
nda nve rildiini
gre re kta t
mi nol mu lar dr.
Ke ndi lerinc e okmhi mol a nbubi rinc ike i
fonl a ra okc es are tve rmi tir.Es ki
mus i
ki ,bili ndi igi bimn-
ere fiyei siml ie serini nc ins lerlei lgi l
i nc bl m.He rneka da r
afiydd inbyl ed nyori sedebt nDoul ume llif
le r,yumu a kc insle r
arasnda ,Dz enl eyi ci( N z m)ol an nya ln ziki e idiniuyuml uol ara kis t
i s
na
erme kl zmge ldi indes zbi rliie tme kt edi r
le r
.Buc insle rDoumus ikisinin
en
hasra nme lodii leme guli di;bus e bepl ena zariyec ileri mk nni sbe tindef a zla
uyuma rama yavebununs ay sn oa l
tma yame cbur dul a r;bus ur etlebi rbi r
leri
il
ea z okf ar kl l
ka rze de nna me le re l
dee dil
me kvebunl arna ra l
a rnda kii nce
farkla rge r ekl e tirilme ki s teniyor du.
Say lar l
avee ldee di l
mi i lkne ti
c elerle okme gulol anbuna za ri
ye cil
e r
aratrma l
a nnade va me ttile r,buyol dai kit rlha re ke te de biliyor l
a rd:
1)Ha lk ns yl edi ina me le rido ruda ndor uyai nc ele yipt a hlile tme kve
bunda nma ka ml a r
t e ki le de ns eslera ra snda kini s betle r
ior taya ka r
tma k,
sonr abuni s -be tleribi r bi rineba laya ra kbunl armus ikininbi rr i
ya z na zar i
ye si
olara kdz e nle me k.
2) Evve ldr tlys onr abe liyina zarba k mda nmmknol a nbt n
ksml a r
abl me kves onr abut aks imde ne ldee dilmi ol anne ticele riha lkn
kul land na me lerlemuka ye see de re kbune ticeler
in,mus ikiina slarn
tatbika tndakul lan lpkul la nlma d hkmneva r
ma kve yabuye nine ti
c eler
le
oz a ma naka da rbi linme ye nbi rma kamt es adf enme yda na ka rt
ma k
hus us undaf a aliye tlerinede va me tme k.
Es kina z ari
ye ciler,yuka rda kii kinc iha r
e kett arzmhe r eyir aka ml a rair cae den
ist
idl aldokt rinl erineda hauygunbul dukl a r
i inbunut ercihtet er eddt
etme dile r.
Buka ra ra la r
a ks e kizlininpe s tdr tls i lei eba l
a-
4d l
a r.Dr tlnnni sbe ti ol duunagr ebunda nte nz i
le dilebi lece ke nbyk
aralka nc ak - ni sbe t
indei di .
16Onut enz ile tti
kt ens onr ani sbe ti ol a nbi ra ral
k
kalyor du;bui kie itpa rayabl nyorveni sbetleri
ve. ol ani kiy enia ralke ldee diliyor du.Bu
sure tle,nor ma lz ayfdi yei siml endi ri
l mi ol anc insinuns ur ue ldee diliyordu.
Fa ka tbuc i
nsi inbuna zar i
ye c il
e rbuuns ur l
a rlaiktif
ae tme di ler:Ba kiye
aral ni kiyebl me kye rineonue i
tk smabl dl e r
;pe stta raftani lknc e
tenz ile di l
mi ol ani kik smt ekt ebi rletirere knor ma l edde nile nc ins ie lde
ettiler.Yuka rdagr mol duumuzgi bibu-
nunni sbe tl
er i:
Sonr a,dr t
la ralnda nni sbe ti = ol a nb ira ral

tenz ile tme ye a l
tlarvege rik alani i
ndee vve lcegr ldgi biha re ke t
ettiler.Bua me liyei lekr oma ti
kde nil
e nye nib i
rc insini ki eidinie ldee t
tiler.
me ki inda imadr t la ra lnd anbi rbirinit akibe n - ,
-1- , ni sbetle rinite nz i
le ttilerv ege rika l
a ni inde
oks e vilenveHi c azi leSa baa dyl ata nna ni kima kam nge rekl etirme ktedir.
Bunl arnbi r
i nc isiya niHi ca zAv rupa '
daDoukr oma tiiol arakt a nnm
bul unma ktad r. lerideda haa yr ntlba hse de ceiz.139A. Ed.Cha igne t,
Pyt ha gor ee tl aPhi los ophi epyt ha goric ienne ,
.Bl m,Pyt ha gor a slarns ayi l eilgi l
ina zariyelerinini zah ,
TRKMUS K S
63
bizimnor ma lc inshus usundai za he t
tiimi za y nt aks i
mka ide sineuydul a r.
"Buyor uc ume ga l
e de ns onr abi rbi rl
e riyleuyu ma r-ze denka t anedr t
l e l
de
edilmi tir?"di yebi z es orul ac aktr.Ce va benvebi razdama hc ubiye tleya lnz
dr t140a detuyuml uluunahkme dilmi dr tle l
dee dilmi tirc eva bn
ver ec eiz .Di e rleri,na z ariyeki tapl a
r ndauyuma yama hkme di lmi lerdi r,buna
il
ve tenbuka da ryz ylge tikte ns onr abunl a rYuna nmus i
ki sindec ins l
e rin
esra rnor tada nka ld rma ki st
e rke nonl arge rekle t
irme kkonus undas e me re
ver me ye n141 alma larat e eb bse tmi ol anAvr upa l
s a na t
k rlar
nf iki rle
rini
bul and rm la rdr!
Cins le rme vz uuz erinde oku z unbi r eki l
de srarmda ndol aybe lkibe ni
it
ha me de nlerol aca ktr,fa ka tTr klerinmus ikina z ar
iye sines ala mbi rt eme l
teki le tme ki in,bunut aki pe de c ekba hi st
edehkmol una ca gi bi,bunda n
bahs etme ke lz emdi .
Za t
e nbume s eleGe va ert142gi b ibi rokme lli
finz ihninibul and rm ol duu
iinbununl ai lgilia yr ntlar nbur ayaa kta rlma s
n nbi rk yme tiol ma ya caktr
.
IIIDr tln nveBe lininUyuml ue kille ri
Dr tla r ali i
ndeu yuml u eki ll
e ri
nDou' nune skina z ariye cileritara f
ndan
incede ni nc eyeor ta yak onul ma s unugs te r
mi tikihe sape dilmi eitli
cinslera rasndakuvve t
liol anl arbi lha ssai lgiyel ay kvege li
me yems ait
buluna nla ri di.Ge r ekt endz e nleyi ciz ay fc insi
na lt
nc s nfi lea yn e
d
cinsin i
nbe inc is
n f nnd ndaka landi e rc insl
e rinke ndi leriileme gul
olunma yal a y kbi rde e ra r zetme dikl erinivemus ikit a
tbika tndabus uretle
hibirye rle riol ma d ngr dk.
Bus ebe pl edi rki ,na z a r
iye cileri kika tl
( 2.bl m)ves rekl i( 2.bl m)c i
nsler
i
ihti
vae de nme l
odi ka ralkl arnt e r
ki biilei ktifaetme kz orundaka lm lardr
;bu
me lodi ka ralkl arda hae vve ldebi l
di imi zgi bidr t ei
tteni ba re tt
ir.
140Buuyuml udr tlle r unl ard r:
1. kika tlc ins( kinc ibl m) .
2. Sr ekl ic ins( ki nc ibl m) .
3. Dz enl e yic iz ay fc ins( Al t
nc s
nf ).
4. Dz enl e yic i e dc ins( Be incis nf).Konuyuda haa ydnl a t
ma ki inbu
drtl l
e rinhe rbi rini nni sbe tl
e rinjbur adave receiz:
141 Bur adaJ .H. Vi nc e ntveHa levy'ni n a l
mala rha trl
a na bilir.Ha levy,18
Ma rt1 849' d amus ikikons erva tuva nndai crae dil
mi ol anPr ome thie'sinde
Yuna nna z ar iye ciler ininbuc ins lerinige re kleti
rme ki st
e mi ti.Ha lkbunu
dinledi kte ns onr aha kl ol ara ks yl endivebun u okt atszke dimi yavl ama s
diyet a vsife tti.Ra me ai
&a .a na rmoni kt arz dabi rtriode sPa r aue sya zm t
;fakat
Pa r
is'te e yr eks es ido r ut e ga nne de ce kka d n a r
k cbul a ma m t.
(Ac ad.de s lns c r
.,c .XXXV. ,Cha ba non' unha tr
alar.)
142 Ge va er t,a .
g. e .,c .
l,s .284.Ge va ertf ikirleri
ne okba lgz kyorve
bunl arnt a tbi ka tt
a kime vc udi ye tlerihus us und a-bir kas ayfae vve lz ikredilen
eserindeg r l dgi bi- sra re diyor .Bu
Ta kribi Dor uNi sbe t l
e rNi sbe tl
e r
1- Ma jrt on. ..
......
2- Mi nrt on. ....
....
3-AP tor a .........
4-Limma .
........
Buno kta ina za ragr ei kika tlc insin( iki nc iblm)a nca k uuyuml u ekli
olduugr neva rla ca ktr.
1) Ma jrt on- Ma jrt o n- Li mma
2) Ma jrt on- Li mma -Ma jrt on
3) Li mma - Ma jrt on- Ma jrt on
Dr tln ni kika tl
c insi nin( ikinc ibl m)bi rinci ekli:
Ayndr tlnni kinc i e kl i:
Ay ndr tl
nn nc ekl i:
Sr eklic ins e( ikinc ibl m)ge li
nc ea ralarndae itlikbul unma yan e i
t
ara l
kta nme yda nage ldiii inbuc insna za rol arak ua l
t eklia labilir:
1) Ma jrt on- Mi nrt on- Apot om
2) Ma jrt on- Apot om- Mi nrt on
3) Mi nrt on- Ma jrt on- Apot om
4) Mi nrt on- Apot om- Ma jrt on
5)Apot om- Ma jrt on-Mi nrt on
6) Apot om- Mi nrt on- Ma jrt on
Bunun labe rabe rbus esle rduyul duundai ki ncive nc ekildeki l
e ri
n,
ka r
lkl ol a raki kika tlc ins ini ki ekl i
ne 145ya nii ki nc ive nc
eki l
lerinebe nz erol duk lara nla l
m tr.Bui ki nc ive nc e killerkul lanl
-
konuda a hska naa t
imik sa caor tayakoyma mams a a deol unur sadi ye ceim
kie s
kime tinlerhe rha lk rdaya nlyor uml anm t
r ;buke yfiyeta yn
ka yna kla rdanf ayda lanm ol anBa tlveDo ul ume llifl
e rarasndaya pm
bul unduumuzmuka yes eilek fide recedeor tayakonul mu t
u.Za tenbi zden
ev velbukonuz erinde ,Fe t i,da hanc egs termi ol duumuz okdor u
fikirleri leris rm t.Buhus us taB.J ulli
e n'int enki dibe yanla r
ndadaf ikir
alma kka bildir.Bkz .J ullien,DeQu- elgue sPoi ntsde ss c ienc esda nsl 'antiquite
(Pa ri
s,1854) ,s .411- 418 .
143 Ma jrt onunt akribini s betiyokt ur.
144 xr kmus iki sinint eme ldi zisi
ndeSol -Dodr tl
s bi rma j
rt on,bi rmi nr
tonvebi rdea pot omda ni ba retol duunagr ebut et-ra kor d( yanidi zini nhe rbiri
dr tse steni ba reti kigr ubaa yr l
m ,se s
le r
ebl nmdur umu)i erisineSi
pe rdesinde ne vve l1No. ludi ye zikoyma kl z
md rki ,La -Sia ral
bi rma jr
tonol s un;bur nekdi z idei sebua ra l
kbi rmi nrt ondur umunda dr.
145 Bur aya ,na zaraa lnma m bui ki e kilka rsndakul akba k m nda n
birbirinebe nz erol anlara lyor uz :
2.e ki l: benz er.
3.e ki l:
9X 9x256' yabe nz er.
TRKMUS K S
64
ma yarakt erke dilmi o lupge r
ika l
a ndr t eki lya nibi rinc i,drdnc ,be inc i
vea l
tnc ska bule dilmi tirki ,b unl arbur aya yleya z
yor uz:
Dr t
ln ns r eklic insini n(iki nc ibl m)bi rinc i ekli:
Ayndr tlnni kinci ekli:
Ayndr tlnn nc ekl i:
Ayndr tlnndr dnc e kli:
Bud rtlle r
edz enleyi cic ins in,biriz ayfbi r
i e dol upuyuml uluuna
hkme dilmi veyuka rdaz i kredi l
mi i kis nfni l
vee de rsekdr tlnn
topl amol a rakdokuzuyuml u eklinie ldee derizki ,a a da kicetve lde
okuyuc ul arm zas unuyor uz :
Dr t
ln nUyuml ue killeri:
1.e kil Ma jrt on Ma jrton Li mma
2.e ki l Ma jrt on Limma Ma jrt on
3.e ki l LimmaMa j rton Ma jrt on
4.e ki l Ma jrt on Mi nrt on Apot om
5.e ki l Mi nrt on Apot om Ma jrt on
6.e ki l Apot omMa j rton Mi nrt on
7.e ki l Apot omMi nrt on Ma jrt on
8.e kil 14S
Apot om15
1489.e kil1114912 6
146 Bua ralk(15/ 16)a potom' danhe rneka darbi razbyki sedeke ndisine
hasde imei aretlerikul lan larakbi rapot omol ara kka bule di l
mi tir.
147 Bua ralk8/ 9ma jrt onda nda habykt r .Bunaa r
tm i ki liolarak
bakma kmmkndr .
148 Ge va ertbuc i
ns ekr oma ti
ks entoni smi nive riyor ,a.g.e .
,c .l,s .
321.
149 Bua ralka potomda nda habykvemi nrt onda nda hak kt r,faka t
mi nrt ont a raf
nada ha okya klakol duui i
n
He rneka da rkonud ndagr lebilirisede ,b urada ,birdi zininhe rbi r
idr t
seste ni bare tikigr ubaa yrlm s eslerebl nme siol a nt e
tra kor dun
blml er
inde nba hs ede nBa tlme lli
fle r
dem ahe deol una nbi re ksikli
k
ze rinebi rka ke li
mes yl eme yeme cbur um. Bume lli
flera ra sndae ntan nm
olan nz ikre t
me ki in,Ge va - ert
't
enba hs ede cei m.
Bua li
mme llif(Es kia l arMus ikisini nTa ri
hiveNa zariye si,s .107)i siml i
eser ininbi rinc icildindeYuna nl
larndi ya t
oni kc ins le ri
nins i st
e ml e riier
isindeki
aralkl ar
nt erti
binit e tkike de rken yledi yor :" kit a ms e svebi rya r
ms es
aral nda ni bar e
tol a nbi rdr tl
s istem, ekila labili
r.Bi rbe lisist
em,
tams esvebi rya rms esi htivae dervedr t ekila lr.
"
Bunda ns onr aGe vae rtdi ya toni kdr tlvebe li
ni nbt n e kille r
inis ayvor ,
mi sa lleri
ndei seya l
n zPyt ha rgo- r
asc i
ns ide nilen' 5' diya t
oni kc i nsin ekil
le ri
ni
veriyorki
bunl a rnni sbe tl
eri yl edir:
katda hae vve ldendebi li
yor uzkiPyt ha gor asdi ya toni immknol antek
diya toni kde ildirvea yne se rde(s .
312vede va m )ke zadi ya toni kol a nda ha
dr tc insinme vcutol duunuokuyor uz .
Uz a tlmDi ya t
onikOr t
aDi yatonik
Yumu at
lm Di yatoni k
Ta bia tyl
abudr tcins inmuht elif ekilleriol ma kl zmge lir.Fa ka tma alese f
eserboyunc ame ll
ifbunl arda nt ekke limei leda hiba hsetmi yor .
Ac a bam elliffayda la nd ka ynakla r
dabunl arha kk ndahi bi r eyer ast
lama d
m ?Ve yahutmode rnmus i
ki deya l
n zdi yatoni kc ins inkul la nld nna z
a r

dikka teala rakdi e rdi ya toni kc i
nslerin ekilleriniz ikretme me kl zmge ldi i
ni
miz a nnetti?Ee rd ndm zgi bii kincif arz i
ye yika bule tme kl zmge li
rse
Ge va e rt'
-inha t
a s
da habykt r, nkuz atl
m di yatoni in l
ma j
r
ihtivae tt
ii ni:
Vebu l-' in mode rnmus ikini nt am l
a rmoni i ol duunu,
halbuki Pyt ha gor a s ls nn
(qX7i =t)bur a dahi kul lan lma dmunut mu
oluyor .
Ge vaerte s erinde ,di ya t
oni inya ln zPyt ha gor a sc insiniz ikre t
me klee ski
alarda kimus ikini nt arihi nivena za riyesinia nc akk sme nya z m ol uyor.
bunuge re klide i tirmei a retle riylebe rabe rbirmi nrt onol a
ra kna z araalac a
z.
150Li mma da nbi ra zda hak kol anbua ral
bi zlimmaol a rakya zdk.
151 Da hador us u" diton"de nile ni kis e sliara lk.
TRKMUS K S
65
Za t
en ahs f i
kr im udurki :Avr upamus ikisimode rna rmonina zariye si
nin
teme l
iol a rakbi r ima jrdi e rimi nri kit onda ni ba r
etbul una n_ma jr lsn
kabule t
me klebumus i
k inint a tbika t
t ama jrt onl arlami nrt onl ar
birbir
le r
inde na y rma yaka rol ma ma sl z
mge ldiinis yl yor um.- Eit
tampe rama ni htiya c
nda nme yda nage len-bui kit onunbi rle t
irilme si,me lodik
ifadenin e itl
iliiba km nda nmode rnmus i
kiye ok eyka ybe t
tirmi veonu,
resme nka bule dilmi ma jrvemi nrma ka ml a rda nba ka ,onl arka da r
me vcu diye ts ebe ple ribul una nbi r okma ka ml ar danma hr umb rakma yame cbur
eylemi tir.
Be l
i
Dr tl
a ra l
nda nha r
e ke te dile re kuyuml uc ins l
e rme yda nage ti
r i
ldiigibi ,
bunda ns onr abe liar al
n nuyuml u ekillerit espite di lme ye al
l
m t
rki
bu,s ekizli,dr t
lyei lvee dildi it a kdi r
des eki zlinint ama ml ayc-sdr:
Evve l,bi rde f
ada ha,ikika tlc ins e( ikinc ib lm)bi rma jrt oni lvee de r
e k
geleli
m:ma jrt on da nvebi rumma da ni ba r ettambi rbe
lie limi zdeol acak.
Vebut akdi rdedr t eki le ldee de c ei zki ,bunl arnhe ps iuyuml uvet atbi
ka tt
a
okku ll
a nlanc ins lerdir:
1- Ma jrt on- Ma jrt o n-Ma jr- ton- Li mma
2- Ma jrt on- Ma jrt o n-Li mma -Ma jrt on
3- Ma jrt on- Li mma -Ma jrt on- Ma jrt on
4- Li mma -Ma jrt on- Ma jrt on- Ma jrt on
ikika t
lc ins( ikinc ibl m)i l ee ldee dil
mi b e l
ininbi rinc i e kli:
kinci e kil:
nc ekil:
Dr dnc s ekil:
imdis re klic ins e( ikinc ibl m)ge el
im:Ee rbunabi rma jrt oni lve
ede r
sek,i kima jrt onbi rmi nrt onvebi ra po tomda ni ba re ttambi rbe l
ie l
de
ede r
iz.Buc inske ndic ihe tinde nna zarba k mda na ralar ndaf arklol anoni ki
ekilo labilir, yl eki :
1- Ma jrt on- Ma jrt o n-Mi nrt on- Apot om
2- Ma jrt on- Ma jrt o n-Apot o m- Mi nrt on
3-Ma jrt on- Mi nrt on- Apot om- Ma j
rt on
4-Ma jrt on-Mi nrt on- Ma jrt on- Apot om
5-Ma jrt on-Apot om- Mi nrt on -Ma jrt on
6-Ma jrt on-Apot om- Ma jrton- Mi nrt on
7-Mi nrt on- Apot om- Ma jrt on -Ma jrt on
8-Mi nrt on- Ma jrt on- Apot om- Ma jrt on
9-Mi nrt on- Ma jrt on- Ma jrt on- Apot om
10-Apot om- Mi nrt on- Ma j
rt o n-Ma jrt on
11-Apot om- Ma jrt on- Mi nrt o n-Ma jrt on
12-Apot om- Ma jrt on- Ma jrt on- Mi nrt on
Bunun labe r
abe r,ikinc i
,be inc i,a lt
na,s ekizinci
,dokuz uncuekill
erin,bel
ini
n
dier ekilleriil
emuka ye s
ee di ldiklerita kdir
d ekulakahi ss
edil
enf arklar
arzetme -dikl erim a hedeol mu tur152.Bube ekilterkedi
lmiol up
kullanlma kt aola nye di ekilka bule dilmi ti
r:
Sr eklicins ten(ikinc ib lm)e l
dee dilmi ol anbe
lininbiri
nci ekli:
kinci e kil:
nc ekil:
Dr dnc eki l
:
Be i
nc i e kil
:
Altnc ekil:
Ye dinc i ekil:
152Bur adat erke dil
mi ol anbe ekleka r
kul aage lensesl
erebe nzerl
ik
arzede nlerika yde diyor uz .
2.e kil
5. e kil
6. e kilke za
8. e kilke za
9. e kilke za
9 9 x56x9' abe nze r.
8 243
9 256x 9 x9' abe nz er.
8 243- 8_ 8
5" 258x9x5' abe nz er
8,9 15 8
10
16~9' abe nzer.be nz er.
TRKMUS KS
66
Bunda nb a ka,uyuml ube lise risinedr tlnns ekizincivedokuz uncu
ekilleri
ni na ral
kl ar
nabi rma jrt onka r t
r
larakteekkletmidi er
ekliilvee tme kl zmd r.
imdibi ze ,dr t
la rali iny apm ol duumuzgi bi,bel
ini
ndebt n
uyuml u ekill
e r
inibi rc etveldebi rleti
rme kka l
yor.Bu,yuka r
dave rilmiolan
ayrntlbi lgiler
iz e t
leme kimk ns ala yacak,aynz amandabu ekill
eri
n
sabitsranuma r
a lanileni zamlandr
lma snve ei
tliDouma kaml arn
n
me yda nage l
diidr tlvebe l
ibirle
me sinde nba hsedeceimi zz ama naka dar
bunlarna k l
dat utulma sns alayac aktr
.
Be l
ininUyuml ue killeri
1.
e kil
Ma jrton Ma j
rt onMa jrton Li mma
2.e kil Ma jrton Ma jrtonLi mma Ma j
rton
3.
e kil
Ma jrton LimmaMa jrtonMa jrt on
4.e kil Li mmaMa j
rt onMa jrton Ma jrton
5.e kil Ma jrton Ma jrtonMi nrt on Apot om
6.
e kil
Ma jrton Mi nrt onApot om Ma jrton
7.e kil Ma jrton Mi nrt on. Ma jrton Apot om
8.e kil Mi nrt on Apot om Ma jrt on Ma j
rton
9.
e kil
Apo tom Mi nrt onMa jrton Ma jrton
10.
e kil
Apo tom Ma j
rt onMi nrt on Ma jrton
11.
e kil
Apo tom Ma j
rt onMa jrton Mi nrton
12.e kil 151689 14
Ti 6
7
13.
e kil
89 i15 67 1516
14.
e kil
89 1112 67 2122
IV
Tr kMa ka mlarnnTe ekkl
Eskia l ardaMus ikiTa r
ihiisimliki tabnI I.Bl mnnba langcnda127.
sayfadaGe vaert,armoni lerve yae skiler
inmus ikima ka mlar
'
nda nba hs ede r
ke n,
haklol ara k:-Es ki as anatn
nbl ml erinde nhi bir
isimus i
kika da r,
al
iml erinvemus i
kiinaslarnme rak n ekmi ol ma kimt iyazne lde
et
me mi
tir-de diktenbi rkas at
rsonr at e
e ss rl
e unui lvee diyor :"Ayn
sanatnhi birnokt asyokt urki,ihtis a
slam ya za r
larbizlerea zbi l
gib r
akm
olsunlar.
.."
Dor usunus yl eme ki cape dersege l
enei nv eha lknta t
bikatnnka ybolma ya
brakt
kla rma ka mlarnge rekme lodikva s
f
nt ekrartekiletme k,ya l
mz
naza r
e se rler
inya r
dm ylammknde il
di r.Me sel
aGe va e
rt'
ina yne s e
rinde
(s
.139)Ga udenc e'egr e,hipodo rma kam( *)de nilenma ka mi erisinde
sekizli
ninbl nme si
ni ylegr yor uz:
Eskilerinmus ikina zariyesinegr e,bus ekizli,a rzedil
-diidur umdahi birm n
ifadee t
me ye ce ktir; nk,La -Midr tlsa ra lkla r
buya z ekl i
negr e
surettete kile dil ebilir:
la s ol fa3 mi_8 j
i 243
veya
la s ol f
a j
- mi
veya
la s ol fat] mi9 8 15
10 9 16
Mi -Labe lisi nege l
inc e,oda ua ra l
kl arlate ki le dil
e bilir:
mi r e do si la 8 243 8
veya 250 ?
mi re do si la
Ge vaertt ara fnda nor tayakonul muol a nhi podorma ka mme yda nage lmi
olduudr tlnnvebe l
ini n ekill
e rinior tayakoyma ma kt adr.Doul ularagr e
,
bus ekizlibudur umdaka tiol a nhi bi r eyiifa dee tme me kt edir.Bunda nba ka
il
e r
idehe rma ka mda na yra yrba hs ettiimi zdegr le ce ktirki ,bu e killerl
e
yalnzcaha r eke t,g l,ka r arde iikl iii l
eTr kmus ikis indehe rbi rininf arkl
renkleriol a n e it
lima kaml are ldee dilir.Doumus i
ki sini nbue ni nc e
nokta s
n n,Ge va e rtgibiBa t
lme lliflercet ama me nbi linme mi ol ara kka ld

dnl r se ,onl arns eme reve r
me mi ga yretle rinez lme me kvee se rl
e r
inde
yklma yama hkmbi rde va bidehvi ye tigr me me kimk nyokt ur.Oa bideki,
harapol a n
Yuna nmus iki sinine npe stma kam d r.Ka rar
,Redi zisinde n
km ol anvebu
mus ikininke z ai lkdi nma ka ml arnda nbi ribul una nDor ye nma ka m nda nbi r
drtlda hape stt araftadr( e v.not u).
TRKMUS K S
67
ksmlarna ta rakda imas a lamvege reeuygunma lz eme lerikul l
a na rak
tekrarin ae tme kmmkndr .
Ma ka ml arlai lgiliol anbl mmuha kka kkiT r kmus ikisina zariye si
ni ne n
ne mlibl ml e rinde nb iridi r
. ns anr uhunune ns ami mhi sleri
nii fadee tme kve
kalbehi tape yl eme kba km nda nmus ikini ns ahipol duubukudr etins rrm
sanatk rai lha me de nodur .Vebununl abe raber ,bubl m,ha ttTr k
mus ikiina sla rmc ae na zt a nna nvea zt etkike di lmi ol anl arda nbi ridir.
Tr kmus iki sindebi rma ka m nn eol duunu,bunut eki le de nuns urlarnne ler
olduunu,bi rma kam ndi e r
ind ennei let efri
ke dildiinivehe rbi ri
ni n
husus i
ye tini nne r ede nge ldi inik sac ai fadee de rekgs te rme ye al
aca m.
Evve l,ma ka mne di r
?Ma ka m,bi rol ut arzdr .Ke ndis init ekile de n eitl
i
nisbetlerlevea ra l
kla r
ndz enlenme siyleva sfmbe ll
ie de nmus ikis ka lasnm
husus bi r e kl idir.153
Ma ka mbu eki ldet espite t
tiktens onr a i
mdima kaml arnna slteekkl
etti
klerinive yadi e rbiri fade ylebi rma ka mdabul unma sl zmge l
e n,onun
ruhuveha ya tde nilebilece kol ane s as l artl
a rnne lerol dukl a rngz den
ge irebi liriz.
z e la ra t
rma larm z agr e154bue sas l
artlar6t a ne dir:
1- Te ki le di ciuns ur lar,
2- Ambi tus( vs '
a t-ge ni lik)
3- Ba la ng
4- G l,
5- Ka ra rpe rde si
6- Se yirvet amka rar
uha ldebua lt artnneol duu nubi rbirinit akibe ngz de nge irelim:
I-TEK LED CUNSURLAR
Es kiYuna nl l
a rdat etra kor dvep e ntakor dbi rve yai kis e kiz lii hti
vae de nuz un
devr e l
e ri e risindeye ra ld klarz ama nmke mme ls ist
e ml e rt ekile diyor lard.
Ke z aTr kle rdehe rneka da rma ka ml arn out etrakor damua dilol andr tl
aral nz e rine okde fae sasls urettekur uldukl argi bi ,pe ntakor damua di l
olanbe lia ra lnz e rinedekur ul mu l
a rdr.Ta tbika ttaya ln zbudr tlve
be liilei ktifae dilme mi vena me yis s leme kga ye sii les e kizliye ,dur uma
gr ebi rbe live yabi rdr tl
i lvee dilere kt ama ml a nm t
r .Bus uretl
eTr k
mus ikis ininma ka ml ar
n nhe rbiribi rdr tlv eyabe lini ni l vesiyle eki lbul ur
.
Yuka rdadagr dmzgi bidr tlvebe linin eki l
le ride iikol duui in
bu eitli eki llerina ra lar
ndagr upl a ma la rbi rokma ka m nge rekle me sini
ak ags terme ktedi r. 155
Pe stt ara ftabul una ndr t
l ye" Bi ri
nc iTa ba ka "vebudr tlnnt izt arafnai lve
edile nbe l
iyei s e" ki nc i
But arifivebubl mni lerde kidi e rba z k sml arn,ba z de iikli
kl e r
getire rek,R. P.De che vr e nsS. J.,Et ude sdes ciencemus ic ale1- 11( Paris,1898) ,
s.l
llvede va m nda na ly or um.Bua r
a t
rma lare sna sndados tumveAdl iye
Ne z are ti'
ndems tea rmua viniol a nH. Sa de ddinBe y' i
na lima negr le rinde n
oki stifa dee ttim;bur a dake ndisinee ns a mi mt ee kkr le rimit akdi me diyor um.
(Bur a daa dge enHs e yi nSa d eddi nAr e l'
-dir.e v.not u) .
Fa ka tz anne tme me lidirkidr tl
nnhe rha ngibi r e kliyl ebe lininhe r
ha ngibi r
ekl ininbi rle me siyleuyuml ubi rs e
ki zlive
Ta b aka "de n ir.Bi r
okma kaml a r
ni i
ndedr t
lpe s tta rafta ,be litizta rafta
bul unur ;f aka tba zma ka ml a rva rdrkibunl ar
ni indea ks ideol ur ,yanipe st
taraftabe li,tizt araftadr tlbu l
unur .
II-AMB TUS
Ambi tuske l
ime siilepe sttent izeka da rbi rma ka m nkur ul u ui er i
sinegi ren
sesle rint a ma m ni fadee di yoruz .Avr upamus ikisinini kima ka m nna mbi tusu
anc akbi rs eki zlidir;f a ka tTr kmus ikisindehe rneka da rba zma ka mla rn
ambi tus ubi rs e kizliyl et e spite dilmi sedebua mbi tus uge enma ka mla rol duu
gibibunabi leva rslol ma ya nba zlardava rdr.Bi nne tic ehe rma ka mi in,bunu
esa sls ur ettege re kle tire ndr t
lnnvebe l
ininya lnz eki ll
erinide il,fa kat
buma ka m na mbi tus ununmut adol araki ht ivae tt
iidi e rs e slerideve rme k
me c bu riye tinde yiz.
Birma ka m nba lcas e kiz li
s i
nei l vee dilmi ol ans e slerinhi kme tivc udu
name yis s leme kt enb a kabi r e yde i l
di r.Bupe rde lere s a
ss eki zlini nhe m
pes t,he mdet izt ara f
naa ynz ama ndavebe stek r
lara rasndat es i
se di l
mi
olanka ide le regr ei lv ee dili
rler.
III
-BALANGI
Avr upa 'da us ua lmna ka ae di
lmi t
ir:"He rna me ,ma ka mnbi t
ipe rde siyl
e
mis onae rme lidi rve ya hutonua ynz ama ndag ls nnz erindeve yama ka
m
dizis ininhe rha ngiba kabi rde rec es i
ndebi ti
rme kka bi lmi di r
?"Ya ln z,he r
ma ka mi i nbi rha re ke tnokt ast es pit
id nl me mi tir
;z a te
nbuhus us
Avr upa 'n ni kima ka m nnkur ulu ununbugnkdur umundam n sz
gr le ce kt i
.
Bunun labe rabe rTr kma ka mla r
naha sol a nna mei tiba rylakur ul u ,
naz ar iye ciler imi zibuba lang me selesinit etkikevebunda nhe rbi rma ka maa i
t
kaide lerit es pite de nba ze saslar karma yame cburk lm t
r.
VI .bl mnkonus uyl at ambi rbe nz e
rlika r
z ede nbuka ide lerint a tbika t,da ha
sonr ahe rma ka mi inve re ceimi zmi sa l
lerdi k ka t
lei nc elendi i ndeda hai yi
anla la ca ktr.
IV-GL
Tr kma ka ml arnng ls e kser iyaonl ar
nka rarpe rde sininbe l
is i
di r.Fa ka t
buda imavukuage lme zvebuka idei st
isna larka bule der.
G l lerika rarpe rde s i
ni ndr tl
s ol anve okhus us iye ta r
z ede nma ka mla r
vard r,di e rba zlardava r
drkibunl arng ll er
it amka rarpe rde sinin ls
ze rindebul unma kta dr .
V-KARARPERDESTr kmu s ikima ka ml arnnhe rbi rinint e spi te dilmi
sonr adabi rmus ikima ka me ldee dil
ec ektir.Bunda nt e yebi rdr tlvebi r
be lih e rbi r
iuyuml ui ke nbi rbirlerinei lvee dildikler itakdi rdeuyums uzbi r
seki zlive re bilirler.Bi rs eki zli
ni nuyuml uol ma si inDoul ue s erle rde
teferr ua yl ai nc e lenmi e i
tl
i artlarva rdr;bi z i okuz aklaragt r ece kol an
bu artla rda nbur adaba hs etme yebuya z
n n ereve sims aa dee tme me ktedir
.
Buka ydkoyma klai kt ifae diyo ruz .
TRKMUS K S
68
olanka ra rpe rde siva rdr.Bi rma ka mna nc akbi rka ra rpe rde siol a bi l
ir.Ee r
eser ini c rass ra sndana me ,ka ra rperde sininbe lisi,dr t l
s ve ya ls
aras ndamuva kka t( as ma )ka r
a rl
a rya pa rsa,ta mka ra rpe rde siyles onae rme lidi
r.
Ayr c aba z ma ka ml arnka rarpe r de s
ininpe stta rafndana me ni nbi ti i
esna s nda okde f
aba slanbi rp e rdeme vc uttur .Bupe rde yet ama ml ay cde ni
r.
Bubi rne viye de ns esidi r.uf arklakiBa tmus ikisini nhe rikima ka m nda
olduugi bika rarpe rde sini nda imaya r
mpe rdea lt
ndade i l
dir156.Ba z
ma ka ml a rdaka rarpe rde sininbi rpe rde,ba z
la r
ndadaya rmpe rdea ltnda
bulunur .Bununl abe ra be rhe rma ka mi i
nbi rta ma ml a ycme vc utol ma s
me c bu ride i ldir;bununkul l
an l
ma si htiyar ol upbe stek r
nz e vki ne
brak lm tr.
VI -SEY RVETAM KARAR
Tr kma ka ml ar
n nt e e kkl ndes eyi rvet a mka ra r'
m okne ml irol ler iva rd
r.
Bu ifteha ya tuns ur da nma hr umol anma ka m,ma kamol ma ya cak,r uhs uzbi r
vc ut ,a ralarndahi bi rba l ant ol ma ya n,nebi rdz en,nebi rbirinet bi lik
buluna nbi rt akmmus ikihc re l
e rini nbi rbir ler iz eriney lma l
a rol a ca kt.
He rma ka m nhvi ye tinit an ma ymmknk lanbuuns ur la rdr.
Na meha r eke t
ini nba lang nokt a ska rarpe rde sidir.Ba ze nbi re s
e rka r ar
perde s inde nf ar
kl bi rde re cez e rindedeba laya bilir.He ri kiha ldebuha reke t
nokt a larnng l'yedor u,e e rimk nva rs aka ra rpe rde sini ns eki zlisine ,ha tt
dahauz a aka da r,muka ve me te di leme yec ekbi r eki l
dei s tika me ta ld
hisse dilir.
Na mes eyr i
ni nbi rba kmame rk ez ig lol duunagr e ,s esbi nbi r e ki l
de
hare ke te de r.Ka ra rpe rde sinde ng l'
yedor ugi de nves a na tkrni ns iya ki
hissini nk uma ndae ttiis es indz enl iha reke ti, his e
itlerivei fadez e ngi nl ii
il
e
k cvei nic igi di init atlbi r ekildebi tirere kt abiiha reke tnokt a sna ,
biti
eve yaka rarage lir !Bu,i ki eyi nya nis eyr inveka rarnbi rbirinit a kibe n
gelme sives ana tk ra nebi r ekildeka rma sd rkigz elna me leri,ya a ya nve
konu anna me leri,i ns anne ni te nhi s l
e rinii fadee de nna me l
erime yda na
getirir.
He rTr kma kam nnoha ldeke ndi neha svege z i
nt im n snage le nbi rs e yr ive
birdei s tir
a ha thi ssive re ndur umuva rdrki ,b unadat amka r arde ni r.
Bui kiuns uri l
e" ba la ng "nt etki ki okby ke hemmi ye tiha izdi r.Fa ka t,
Tr kma ka ml ar
nt an tma ki inbunl ar
nhe rbi rinindi zi
le rinive rme kl ei ktif a
et
s eydi kokuyuc uyabi ri ske let,ruhs uzbi rvc uts unmuol ac aktkvei l ve
ede bile cei mi zbt nna zart e f
e rrua tbuma ka ml a rha kk ndabi rf iki rve rme ye
aslaki faye te tmi ol ma yac akt.
Bubo luudol dur ma ki i
n okpr a ti
kbi r a reyeba vurduk.He rma ka mi in
z a ma nlvehe rke st arafn-
Bilinme kte dirkimi nrdi zinindr dnc e kl i(Es kimi nrma ka m)ye de ns e si
olma da nda hii crae di lebilir.
dani yit an nm ol anVa ls( Se ma i)t empos un dabi rk kpa r abe s
t ele dik.
Tr kmus ikisina za riye sininbu eki ldegs ter ilme s i
ninBa tlokuyuc ul a rcai yi
kar lana ca nmi te de re kbur ne ihe rma ka maha sol andi zide ns onr a
koyduk.
Bupa r alarbi rka de faic rae dilirs e,tampe ra ma nhs azlarbunl arahe rneka da r
orijina lre nkl erde n ok eyka y- be ttir
seda hi ,ma jrvemi nri si
ml idi e riki
karde ma ka mgi bi,Ba t
lmus iki inas l
a rt ar afnda nkul la nlma k ere finel a yk
vehi bi re ks i
ibul unma ya nda habi rokhus us iye tiha izma ka mla rnme vc ut
olduua nl alac akt r.
Tr kma ka ml ar
n ns ra l
a ma snage me de ne vve l uhus us ube li
rtme ki stiyor uz:
Me s ela ,Solpe rde siz e r
indeRa s tma ka m n ndi z isinive rdi imi zgr lnc ebu
ma ka m nmnha s ranSolpe rde sindeka rarve re cek ekildei crae di l
e c ei
netic esi k art
lma ma l
d r
.Buhus us t
abi r ek ilme cburiye tiyokt ur .He r ha ngi
birka ra rpe r de siz er i
n debi rma ka mge rekle t
irilme ki s t
e ndi iz ama n
naz ariye ,ya ln zbuma k am n artl
a rnaka tisur e
tter iaye te di l
me sinii ste r.
Binne t
ic eba hiskonus uma ka mme s elDoz eri
ndei c rae di l
mi se,ke ndis i
ne
hasi smi nid a imamuha faz ae derveRa s tma kam nnDope rdes ineg -rl m
deni r
.
Not ay az l
ar m zdaTr ki cra cl
arn nda i
mauygul adkla rus ult aki pe t
tik.Ve
herma ka ms ana tk rlarm znumumi ye tl
eka bule tmi ol dukl arka ra r
perde sinegr eya zd k.
Tr kMa ka ml a rn nTa t
bi kat
He rs ta dnke ndi neha sme toduvez e lsralama sme vc utol duui inge en
asrlardaTr kma ka ml a rnni simle rida imde iiklieur am tr.
Ke zaa srns tatla rnnt a snifinegr ebuma kaml a rns ay sdaa ras rade ii
r.
Eskina z a r
e se rle r:Oni kima kam,yi rmi dr t ubevea lt v zebe l
ir tirler.Daha
sonr akide vi rl
e rdeTr ks t
a t
lar oka he nkl ivene fist esiriol a nbi rok ube
icate tmi l
er dir.
Tr kma ka ml a rnni simves aylar
nda kibuda imde iikl i
kl er,ke ndi le ri
ne
bununs e bebi nia nl atma ki inbi rmuka ye seyeba vur duumuzt akdir deAvr upal

okuyuc ul arha yr eted rme yecekt ir:
Dr tln nvebe lini ng r mo lduumuz eit
li ekilleribi rba kmabi r
ressam npa letiz e rindebul una nba l
car enk lerebe nze r;s ana tk rbunl ar
kartrrke nbi roki nc ef arkla r
ge r e
kl etiri
r.Ayn eydr t
lnnvebe li
nin
eitli e killeriyl eTr kmus ikiina si indege erlidir;bui nceme lodi
farklarnve ya oks ay dama kaml a ri fadee tme ki st
e diif ikr ige re kle ti
rmek
ii
nbu ekille ribi rle ti
r me kte nke ndi siniki ms eme netme mi tir.Bu eki l
ler
dndabu e itlima kaml ara ras
ndaus tahkl akul lan l
m ol ange ki ,Tr k
bestek rnaBa tlmus i
ki na sl
arnma lkol dukla rna mea lan nda n oks t
n
ve okge nika yna kl art emi ne tme ktedir.T rkmus i
kis ininus ulz engi nliide,
il
erde kibi rba his tef ikirve rec ekol duumuzdi e rbi rka yna ktr.
69
nin,8. z deol anTr kma ka ml ar
n ,he rbi ri-mnz elol ar akbe stelenmi bi r
par ai l
et atbika tmya pa rakbun lannke ndi lerineha sl ezz etleriniBa tl
ama tr leret a t
tra bi lme ki int akdime t
me yeba l
a ya l
^
1.Ra stMa ka m
Ambi tus
Sema i
Dr tl Be li
4.e ki l 5.e kil
htar
Ra stma ka m:Avr upamus i
kis i
ninSa tMa j
rt onunda nba kabi reyde i ldir.
2.Hs e yniMa ka m
Dr tl.5 .e kil
Sema i
Not ay az l
ar m zdabu e kilder astlana cakbuFadi ye zvedi e rFadi ye z l
e rFa
nat
r el'
deni t
ibaren243 /256ni s
be ti
nde kibirk kya rmpe rdearalnda
bulunur l
ar,diertabirl
ea ynFadi yezlerRena trel'
inme lodikma jr
l
s 'drt
e r
.Bu l
nndor ums be t
i,bildi
imi zgi bi6561/8192'dir.Fadiye
z
Fana -turel
'deniti
ba re
n2048/ 2187ni sbetindekia potoma rahierisinde
bulunur s
az er
indebi rnokt aolandi yezi a
ret
ikul lana c
az.
158Tha r
fika r
ar(tonik)ifadee der.
159Dha r
fig l
y( domi nant)ifadee der.
60f i
m T? ^M na{ r
fde nMba ren243/ 256nisbe tindekibirImmaa ral
i
erisindebul unur.Unut ma ma l
drki,bunda ns onrage lecekeserl
erini er
isi
nde
ras
tlana ca
kol anbt nFana t-
rellerbuc inste
ndi r.Ee rFana t
relMi
nat
r el'
deni t
ibarenbka potoma ral
i i
ndeb ulunuyor saya r
mdi yezlibirFa
kulla
n -
TRKMUS K S
82
30.e da raba nMa ka m
Ambi tus
Dr tl
Be l
i Dr tl
8.e kil 3.e kil 8.e ki l
Trkmus iki sininbur ayahe rbir inina mbi t
us la r
nt aki be nbe st
elenmi bi rpa r
a
il
enot alarnya z m ol duumuzya ln zc abuot uzma ka mda ni baretol duunu
zanne tme me kl z md r;bunl are nmhi ml er idir.
Ma ka ml arnye knui s
edoks anda nz iya dedi r.
Faka tbuot uzma ka mnd ndamuht e liftarz larlage re kleti
ril
mi na me
karma l
arnda nme ydanage l
e nr enkf arkla rnt akdi re tme kBa t
l
larcag
olacai indi e ra l
tm ma ka mbur a yada hi le tme dik.
Buot uzma ka m nge r
e kna mem n larnka tibi r e kildee l
dee t
me ki s t
eye n
herAvr upa lyabi lha ss
a unut a vs iyee de ri
z :Buma ka ml ardanbi ri
nint e t
kiki
arzue di l
irsehe rt rla rtd nc ede nke ndi nit a ma me nkur tararakvenc eden
birne vit arafs
z l
ke ndi neka bule ttirerekma jrvemi nrma ka mla r
da nba ka
olanbi rna met a da l
ma ki inp ar aybi r
okde fai crae t
me li
dir.Bu ar t
lar
alt
ndas z ge enpa raha fza yai yi cena k- ol unc a ya ,ha tte zbereic ra
edince yeka da ric rayade va mol unma ld r. tebus ur etledirkibuma ka ml ar
n
herbi rineha sz elve okna zikmus ikir engiha kk ndaka t
ibirf i
kirs ahibi
oluna bilece kvebuma ka ml ar
nDoul ula r
ave rdikl e riz evkdehi ssedilme ye
balana cakt r.
Bur adas
ra sge ldiii i
nDouma ka ml arnnt ee kkl ni zahe denBa t
l
me llifler
der a stladmbi ra l-
173BuMibe molveFad ye z'
le rint e siripe stokt a vda kis esler
ede mi ldir.
174Buma ka m nba lang cndaDona trelmuva kka t enDodi ye zolur .
kanlt enk ite t
me ki sti
yor um.Me se laYuna nOr todokski li
sesinin nc
ma kam nt a ri
fi inBour ga ult-Duc oudr ay175buma ka m n"Avr upa '
nnFa
ma jrdi zisinde nba kabi r eyol ma d ni le ris r yor .Vea ynma ka mi i
n
"bunune skidi ya toni k pol idye nma ka mve yadr dnc de r
e cedeol upbi r
bemol l
ede i ti
rilmi b einc iGr egor ye nma ka mol duunui lvee diyor ."
A
k abe ya ne di yor umkiDouma ka ml arnbut a rzdae lealma khi birz ama n
hakika tegt rme z.Evve ls z ge e n nc ma ka m nna me l
eriileFa
ma jrma ka m n nna me le riara snda ,s iya hlabe ya z na ra s
ndakika da rf ark
olduunuka bule tme kl zmd r.Sa niye nbe inciGr e gor yenma kam ndaSi ok
defabe mol ldr ;budaz a nne diyor umkiFana t
r e l-Sina trelileartm ol an
drtlybe r t
a rafe tme ki inya p l
ma kt ad r
.Sina tr elli polidye nma ka m na
gelincebuma kamTr kmus i
ki sindekul l
an lma kta d r,fa kat u ekilde
gr lm tr:
Buma ka mTr kle rdePe nc g h- Z ida dyl at an nm tr.Bunda nevve l24
no.lur ne kteve rmi ol duumuzPe nc g hma ka m n nde iikbi r eklidir.
Yuna nl la
r n nc ma ka mneonedet e kidi r;but ama me nba kabi r
ma ka mol up,11ndl uPus el i
kve2no. l
uHs eynii s i
ml iTr kma ka ml ar
n n
gz e lbirka r m d rde ni lebilir.
tebu nuni indi rkiDouma kaml ar
nnt ahl i
lia rz ue dildiinde,Avr upa'da
haki ka t
t e
nda imauz a kka lnm
tr .Bununs ebebihi phe sizbuma kaml ar
n
ger e kkur ulu ununt e me liola nvebut etkikimi zdei zahe t
tiimiz
175Duc oudr ay,Et ude ss url amus iquee c cle'
sias ti
guegr ecgue( Pa ris,Ha c het
te ,
TRKMUS K S
byl eTr kma ka mJ aa k ndat e m or t
!i s-
Ge r ekten, unudai tira fe tme l
ikiBa t
lmz ikol oga r
nme rakla rnmuc ip
olma klabe ra be rDoSma ka m"a ni lmivea klauygunbi rtahlil
evena zar-a
me
Bila kis i"- tmn:
ianme sele sinie lea la nhe rmz ikol ogor tayaf a rklhi r
kate vrr'
T33 tt etkiki mi buba hsibe lkidi kka tel aykbi rma hiye ta rzede c
ekt i
r
Ge r ekten h, ,aL
TTkm' rus i
k, iina soi sun^oh SS' iS;
Tr kmus iki ina s l
a rnnt a tbika tndaba lcaot uzma ka
wSS^ k, l
m, ,e di yo ki
Bume seleyit etki kel a ykbul anla rai lveol arakba z,Bi l
gimi zinhudut la
ri inde
unud nyor uz 'Ta bi
SSSf ffiS??hi s rge r ekte n
vekon Se va tlwt l a n'd? ha l
a n yolgs terme sii ler asrnfnh71a nn- feSm
tedr i
s at
a mi nhi sarc l
nar ame nhi birz ama ni kima ka mn( ma jr ,mi nr ) ok
ma hdut e vr es i i
neke ndi ler i
niha psetme yer az fol ma
iarar ettiimba ze nunut arakya lnzt abi at
nke ndi lerinei hsane tmi ol duu
mus iki e vkit a biisini
83
Ma jrma ka m
Be li5.e kil
Mi nrma ka m
Dr tl
2 .e ki l
Bunl arndi e rlerinet erc ihe di lme leriba km nda ni m
22?2SMa nkb^ ^da nSnTs y enSmumkunde ildir.nkt e rke dilmi
bul una nz a va llmf^ imt i
ya zla rka da
la nndame vc ut.
t,
^ h^ ^aml a n lea z okmke mme lbi rs uretteBa -
SSSST" T*t ema S6t m l
dukl a *"p te tme ki i
nBa t
nnbt nmus iki
ne riyatnt e tkike t
me ki mka nme vve lcebul ama m tm;ons ecdenf aztbi rz ama nd r
Bour ga ult-Duc oudr ay' in" 6Sdr lae n,da nsla
lerfke nSnf ;, bykmus ikis la r
mbus erbe st
-ma ka mSnZTPT nCe den
^"la ma ks zm,Douma ka mla ri let e ma skur ma yagt r d.Budae s ter
iyorki
buma ka ml a rDoul uve yaBa tlf arkgz etaek
rsrm t
e,e kma hsui dur -z -s
aks ualinSa hP l
duunuke nd^ izes orar -
Ve rleCe ktnDo' ^- c
er,a ca babuma k aml are vve le vl eri
ndei c ate din
rt
P
Sler^ va Sha Ikabunl a"s -- da nm aka u edt etirdi ler/Ve ya hutna za r
ye cilerde n
evve lha l
kna eme vit ega nne tt
ide ,bu^ ar^ na me lerit e lriSK
Cha ppeme st raits :kl a sik kma ka m nbi rinde nni ha ka rari steme kz ere
klmf r uunda 'ka ra rBume lodi ninnot as yl edi r:
TRKMUS K S
lec ha sseurl ege rquif ui tda nsl es
A kk onu ma kl z
mge lirsebume c bur iye tbe ste kr ai lkde faor taya ka nbi r
renkge ti
re ni lki lha m nbi rba kmat a nnma ki stenme me sidir.nkbuye ni
renk imdi yeka da r okkul l
anlm ol anba kabi risiyl ebi rde nbires ilinmi
olma kt a;budaor ijina lvei yitesiriniyoke tme kt edir.
Mus ikide ha snnbt nge ni l
iiboyunc age lime sii inba nda nsonunaka dar
tama me ns erbe stbi rc e re ya nnme vc udi ye t
ineni inms aadee dilme z ?Ac aba
Douma kaml ara rmoni z ee dileme zle rmi ?Avr upa lla rnkul aklarnnma jrve
mi nrma ka ml a rda nba kabi r eyit atma yaka biliyet l
e riyokmudur ?Bt nbu
sua l
le rems pe tc eva pla rve ri
lebilec ei niz a nne di yor um.Buba hsibi t
ir i
rke n
kes i
nl ikled nyor umvebi rde fada hat ekr are di yor umki ,Ba ti i
nmus ikini
n
umumibi rna za r
i ye sinit e sise tme kz a ma nge lmi t
ir.Me vc utna zariye yit erki l
e
okge ni ve okr enkl iol ans esle rins a has nd ani s t
ifa dee de rekveDou' nun
uzuns e ne l
e rde nbe r
ie c da d nnk yme t
libi rmi r asgi bihi boz ulma da n
sakla m ol duuveke ndi s inege tirdi iha zine lerinmode rna rmoni sii le
zengi n letir
e rekbuya p la bi li
r.
VITr kle ri
nMus i kiAl etle ri
Es kiAl etler
Eskide virlerdeTr kle rt a ra f
nda nkul l
a nlm ol a nmus ikia letleriha kk ndak fi
bilgimi zyokt ur.Bume vz udabi zet e kni ka yr nt
la rve re nTr kna zariya ts
F- r
bTr imKi tb- lMus iki-lKe bi ris i
ml ime hure se ridir.Ge rekte n,bu
eserdeode vr inDou' da ki ei
tlimi lletlervebi lha ss aTr kl ert ar
a f
nda n
kullan lanmus i
kia l
e tle rini n e
ki llerivec ins l
e riha kk ndabi roke sas lbi lgi
bulma kt ayz.
Ta ri
hk smdak sac ak a yde tmiol duumuzgi biSe l
ukl ul arns al
ta na t

devr inde( H.477- 699)ba ke ntKonya '
damus ikivemus i
ki inas l
ara oki tiba r
ediliyor du;bununl abe r abe rbude vi rder abe tt
eol anmus ikia l
e t
leriha kk nda
bizia yd nla taca khe r ha ngibi res ergnmz ei ntika le tme mi tir.
Ke zaSe l
uks altana tnn kme sinde ns onr aH. 699' dai mpa ratorlukla rn
kur muol anOs ma nl lar
nmus ikia letler i
nideke s i
nl iklet a nm yoruz .
Tr kle rina ltnc Pa di ahSul t
anI I.Mur ad( H. 824- 855)de vr i
ndeya am ol an
Ahme dol ukr ul -la hi siml iTr kmus iki ina sbi zeTr kl erindokuza de t
mus ikia letinii lkde f a,ol duk ata mbi rs ure ttet antma kt adr.Bumus iki ina sn
eserini nt ekya z mans ha se limiz deol upF r bde vr inde nbe riTr k
mus iki sinina yna le tlerimuha fazae ttiinibundagr me kte yiz.
Me llifbue s erindeTr kl er i
nbudokuze skimus ikia letinins onr akiyz yllar
esna snda e killeriba km nda nba zde i ikliklereur adkla r
n,ba z
l
arn n
tama me nt e
r -
1,7He rneka da rme llifbi r eys yl e mi yor sadaud' un5t elinina kordunun
F rbz ama n nda nbe rida imadr t
lol duunubi liyoruz .
* a.Ikhgvde sini nbr onzol a rakka ydedili i,a l
gbi l
imdema -
e kil
fo.re t
s , quif uit da ns les f
o.r e ts
ke dildikleri
niveba z ye nia letlerinka bule di l
erekkul lanldkla r
nbi zei spat
etme ktedir.
Avr upakon se r
va t
ua rla rn nmz elerini nka t
a loglarndabua letleri
n ounun
isiml erinev e e killerinet e sadfe tme dii mi zi inbunl arha kk ndak sama lma t
ve rme yivebuya zmae s erdebul duumuz e kill
eria ynenbur ayade rcet
me yi
d ndk .1.Ud
Me l
lifi
mi zud' ungvde s inii ma le tme ki ing er
ekl ia a eitleri
muz un
uz ady aizahe ttiktens onr abua a larnye rindekur uma lar
nves onr a
kul lanlma sns yl yo rvea le tinuz unl uk,ge nil
ik,de ri
nlikl le ri
nive riyor.
Ud' un5t elli177ol a ca n ,bunl arana s lvur ulaca ni lvevei za hi l
eale t
in
ekl inive ri
yor .
Bu ekil,ale ti
nda haa a yakoya ca m zr esmii lemuka ye see dili
r s
eud' un
bugnk ekl i
nia lnc ayaka da r okde i ikliklerge ir
diim ahe de
ed il
e cektir.
2.I kh
Ya yl bi rale tol an kl
'mngvde sibr onz da nveye reda ya nma ki i
na yak
u bu u el
ikt enol ma kge reki r. Bua ya k
z erindevea ya na l
e tegi ri
nokt as ndai kit elites pitetme ki ini ki enge l
bul unur .Me llifa letins ap mnba de mve yac evizgi bis erta a tanvet ercihe n
ab anoz da nyont ulma sge r ekt iinis yl yor .Al et
inbe
liyea kor tedi l
eni kiteli
olma sge reki r.e ki lya nda d r.
3.Re ba b
Me l
lifi
mi zinr e bab' mi ma lus ul ha kk ndave rdiii lgi eki cima lma tbur aya
ak taryoruz:
"Bua let
ingvde sives a p nnka ysa a cnda ni ma le dilme site r
c i
hol unur ;bu
gvdeke sil
ipha zrland kt a ns on rai e risindes tka yna t
lr
.Ba zi ma lci
le -
rin
fikirlerinegr ec amt oz unut utka l
laha lle tt
ikt ens onr ar ebab'mgvde si
nin
ierisinebuka r
ms r lr ; a lgnns e sibyl ecekuvve tl
ivepa rl
a kolur.
Gvdei kik smaa yrlr.a lgn ns a pn nba lol duubi r i
nc iks mnz er i
ne
inc eb ir|tahtakonuri di.Fa ka ti kinc ik s m nz er
ineba z ya pmc
la r
,der i
;
ba zlari se
,i nc ebi rt a htakoyma ktavebununz erindek kbi rde li
k
bra karakbude li
ide r iileka pl ama kt a dr l
a r.Re ba b'nbkl mi pe kte
ni ma l
ed il
mi iftteliol ma sge re kir.Me ll
ifimi zr eba b'ma kor duha kknda
de ngvde yer astlanma y ve
b.Re ba bnt ede nbe riHi ndi s tanc e vi ziol ar akbi l
ine ngvde sindenbur a da
ba hs edilmeyi i okdi kka t e ki cidir( e v.not u).
e
kil4I
kh
TRKMUS K S
85
hibir eys yl e mi yor ,faka tke ndi sinde nhe me ns onrage lenme ll
ifl
erin
aha de tl
erin de ndebi liyor uzkib ut e ll
erdr tlyegr ege ri
lmi t
ir. t
er eba b'm
ekli:
1.Te lL
eki l5Re ba b
eki l6Mi zma r
Bua yr
nt
li z a htana nla
lyorki ,gst a
ht asnnya r
sndabul una n14' nc
te
lde ni tiba ren,bu al
g ,isteryuka rdai s t
era a
daol sunhe ms oldahe ms ada
bize udi ya toni ks e s
le rive rebilec ektir.
4. Mi z ma r
Bu, nt arafndaye divea rka sndadabi rde li
ibul unanbi robuac insidir.
Ks me ntaht ada nvek sme ndes iyahkuma tani ma ledilirdi.Bu al
gnni ma li
hus usundame llifbur adat ekr arnl z ums uzbul duumuz okt ef er
rua t
a
girme ktedir.El imi zde kiya zmans ha dabul un anvemi z-ma r'
gs terenya nda ki
resmive rme kl ei ktifae di yoruz .
5. P
e
Budaba sitol a rakye diveba z e
ndokuzde l
iklika m
tan( Ne y eklinde)bi r
algol aca ktr.Me l
lifimi zbun uni ma liiine yiyika m n ran'daNi a bur
blge s i
nde nge ldii nis ylyor .Ka m ,ye r
indekur udukt ans onrake si
lme lidir.
510.e kleba k n z.
6.Ce nk
Bue skiz ama nl a rda nka l
mavebugnAvr upa 'daa rpismi yleta nna n algda n
bakabi r eyde ildir.Tr kle r
ina r
p mn24t el
iva rd.Ve u ekildei ma l
edilmi ti.
7. Ni izhe
Me llifi
mi zegr eni i
z he , enk'te ns onr ae ni yi algdr;me
hurna zariye ci
Safiyd- 'dint ara f
nda ni cate dilmi tir.
eki l7
PiseGv de sini nk rm zs ta a cnda nve yada hai yisi im irve yas elvi
aa cnda ni ma le di l
me sige re ki
r .e klidr tge nolma ypuz unluuge nilii nibir
par age me kt e dir.Gst a htasnnz erinei kibyke ikkonul mu t
ur .Bu
ta
ht an nz e rine ,27s esve rme ki i
n erli81t el ekil
mi
tir.Os uret
leki ,he r
lgr upt elde ni kisi, nc snnpe stse kizlis
inea kor tedilmi ti
r.Bu
nc ,di e ri kisinde nda hak saol upgst ahtasme rke zi
nekonul a nk k
eikle rl
ege rilmi ti
r.Di erlerinine npe s t
iol a n14'nc t e lRe '
y've ri
r.Bi r i
nc i
te
li le27' nc it ele i
kl erva s
tas
y l
abi rbirineka ti
yenms a vik smaa yrlm
olduui i
nbuk sml a r
nhe rbi ri a lgnnyu-
karsndavea a s
nda
olana yns es ive ri
r.
8.Ka nun
Bu algnne s ki ekli,yl eg rnyorkibugnk eklinden okf arkl
dei ldir.Tr kl erinmode rnmus iki a l
g lara ra sndaol ma kz e r
e , eklibi rka
sayfas onr ave rile cei nde nuz unuz adyaba hs etme ye rek ekl inidekoymuyor uz.
9.Mugni
Bu a l
g ,nz hegi bi ,me hurma za riyat Sa f iyddi nt ar afnda n ran' da
sfaha n'aya pm ol du us eya hattendn ndei c atedi lmi tir.Bui ca dnf ikrini
ode virdeme vc utol a nr e ba b,ka nunvenz hegi bi alg da na l
m tr.
Ya zma m zd a algn n39t el
iol duus yl enme kt edir.Fa ka tmugni '
mn e kli
tama ml anma m ol duunda nbu39t elint er tibii yi cea nl a
la ma ma kta dr.
Me llifimi z ine se ri
niya zd de virdehi pheyokt urkir itmit emi ne t
me k
iin e itl
ivur ma a l
g larkul lanlma ktai di .Fa ka tbuhus us taya zmae serde
hibi rbi lgive rilme diinde nvebune vi alg la ryz ylla rboyunc aDou' da
aayuka ri lk e killerinimuha fa zae tmi o ldukl arnda nTr kle rinbugnk
algla rna nl a trke nb unl arda nile ri
deba hs etme ki stiyor uz .
Mode rn( Bugnk)Mus ikiAl e tl
e ri
Mode rnke lime sinde nTr kl erdebugnkul la nla n alg lara nla ma kt ayz .
Bunun labe ra be rbu al glara rasndane y,udgi biol duk ae s kidenbe ri
kulla nlanl arves ant ur l
al avtagi bime vc udi ye tlerii kia s rbi lege me ye nl er
vard r.
TRKMUS K S
86
Tr kle rin a lg larbe c insea yr
l abilir, yl eki :Ya yl a l
g lar
,m zrapl ve
sapl a lgla r,ne fes li a lglar,m z -r
a plves aps z al gla rveni ha ye tvur ma
algla r.Bube c insz erinebi rgza tpAvr upa 'da,Ba t
lme l
lifle rin ok
defaha ta li z a hla rdol a ysylaya nlt a nnm ol anbu alg l
arha kk nda
dor ubi rf iki rve rme ye a l
aca z.
/.Ya yla lg lar S ne ke ma n
Bu a l
gTr kle ra ra s
ndakl asikmus ikia ma trle ri
n- cee n okk yme tve r i
leni
idi.De nile bili rkis ne ke ma n,ne yvet anburi lebe rabe rTr kkl asi
kmus ikis i
nin
mke mme liye tini nz i
rve sindeol duuI II.Sul ta nSe limz ama nndane fisbi r l

tekile tme k te ydi .
Ba zTr kmus ikiina sla rs ne kema n'mVi ol ed' amo- urI II.Se lim'in
(1789- 1807)Pa di ahl
e snas
ndaMi -roni siml iMol da vya lbi rmus iki inas
tarafnda n sta nbul '
age ti
r il
diinii leris r me kte di r
ler;f a ka tbui ddiae s asszdr.
nk1781Eki m' inde n1786Ma ys '
naka da r stanbul '
daya am ol an
Tode rinis ne ke ma n' da nTr kl erinkuUa na ge ldi kl eribi r a l
gol ara k
bahs e diyor .178Ma ama fihI II.Se lim' ins alta na tnda ne vve ls
ne ke ma riTr kler
tarafnda nkul lan lm ol s ada hi,dor ut a r
ihibi lgie ks iklii ,dol ays ylabu
algn n sta nbul 'age tirildiit ari
hit e spite tme kbi z i
mi inmmknde ildir.
Sine ke ma n'nveba ritonun11**me n eininHi ndi s t
anol duuha kk nda 180' in
tahmi ninei ht ima lve rmi yor uz.Fe t
ibui ki a lg danba hse de rken yl edi yor:
"17.yy' ns onunda ni tiba re nMa car i
s tanveBohe mya '
dat annm ol anbu
algla rs onr a da nAl ma nya '
dadaol duk ar abe tgr m le rvet annm
sana tk rlart a ra fnda nba arylakul l
a nlm la rd r.S neke ma nda hae vve l
stanb ul '
dat annm ol uph lonuor adabul ma kka bi ldir.yl egr l yorki ,
Ma ca ri
s t
a n'abu a lgEf l kveS r bistanha va lisiz e rinde ngi rmi tir.Fa ka t
stanb ul '
ane rede nge l
mi tir?
De lhi '
nint umur a hmdaveBe na res'in ikar asndae sasla rbul una nHi ndi stan'
n
sarungi ll
e rininneol duunugr dkt ens onr abi r phe yeye ryokt ur .Hi
phe sizdi yebi lirimki ,a he nkt elle ri
ni nt i
tre impr ens iple ri
ni ndoumye ri
olma sha s ebiyl es ne ke ma nveba ritonHi ndi stanme n eliol upTr kiye '
ye ran
yol uyl age mi tir."
Bunaka r
z anne diyor uzkis ne kema nAvus t
ur ya-Ma c arista n'da nEf l kve
Srbi stanyol uyl a stanbul 'agi rmi tir.Ka ldk iTr kle rin,s ne ke ma nda
rastla nana he nkt elle ri
ni nt atbika tf ikrini ran l
larva s tasylaHi ntlile rden
r endi kle rineda irbi ri ddi adab ulunma ki inhi birta rihive s i
ka m zyokt ur.
nk sta nbul 'akom ume ml eke tlerinbi rinde nsne ke ma nla ritha le dilme den
ev ve lbune vide nhi birHi ndis t
anme ne l
i algbur a dagr lme mi ti.
a da me de niye ti
nbi r okme ses elerinde nma hrumbul una nOs ma nl
ba ke nti s tanbul ,iddi a m z ndor u-
178Tode rini ,Del aLi ttera turede sTur c s, talya nme lli
finns z ( Pa r
is,
1789) .
179 " Ba riton" ,ki r it e lli,armo niks esliveya yla alma n,e iini n
luunaya rdme de ce kb ir algmz e si
nes ah ipde ildi r,fa ka ta ma trTr kleri
n
muha fazae tti
kl eri okna dirvee ne skis
ne ke ma nlarnhe ps iVi ya na
ma -mul td r.
imdibur ada ekl inive rmi ol duumvehus us ikol eks iyonumaa i
tbul una n
sne ke ma n'mi eris inde ue tiketva rdr.
Ma thiasThi rfe cit.Vi enna e ,Anno1795.
Fe tis'
inf a rziye sini nz ay flmk fide rec edeg s t
erenbua yr ntla rda nba ka ,bu
alg nnme n eini nAvr upaol duunugs t
e renbi rba kade li
lda hava r dr:Bunun
Ba ta kor duTr kl ert ara fnda nha rf i
yye nka bu lvet atbi ke di lmi ti
r;bubi r
sne ke -e ki l9ma nd rveba kahi bir eyde ildir.Ge r-S ne ke ma n ekte n
sne ke ma nTr kl ert a r
a fnda nmke mme lRema jra kor dunat e rtiple nmi ti
r :
Tr kmus iki si" OdaMus iki si"hvi ye ti
ndeveyumu akma hiye tteol up
sne ke ma n nya ba nc va sfl, aira neveme lankol iks e sibumus iki yeke ma ndan
da hai yiuyma ktaveDous a l
onl arn ni htiaml vee sra rengi z evr es indebu
alg nnz elt adda hai yihi sse dilme ktedir .
Ke ma n
Bu a l
gbi rAvr upaa le tinde nba kabi r eyde ildir.Bununl abe ra be rTr k
ke ma nndabi rz e l
l ikgz e arpa r.Bu a lgnndr tte lininAvr upa 'daa ada
gr le na kor du:
Tr kk ema ni l
er ita ra f
nda n usur e tl
ede i ti
rilmi ti
r:
Bude iikl iins ebe bi udurki ,Tr kl eruz unmdde ttenbe riya yl alglar
n
birinc iteliniM/ 'yede ilRe '
yea kor te tme yea lm l
a rd r;ge r ekt enke ma nve
sne k-ma nn,Tr kl er cekul lan l
ma snda ne vve lke me n e'nin,r e ba b'mve
Ana dol uke ma nn nbi rinc it elle
r i
'
yea kor te di lmi t
ir.
Ke ma ni lkde f a stanbul 'agi rdikt ens onr az anne diyor uzkia kor duTr k
mus i
ki ina sla rnaya ba nc ge lmi ,onl ardabu nubi rpe rdei ndi rme ktema hzur
grme mi lerdi r;ma ama fihbugnba zTr klerke ma nlarn ne ni nc et eliniM/ '
ye
akor te tme kte dirle r.
alt
ndaa he nkt e ll
e ribul una nbi r a l
g dr.180Fe ti,Hi stoi r
ege ne r
a ledel a
mus i
que ,c .2,s .
298.
TRKMUS K S
87
a lgsnah ki mTr ki cra clarna za rk smdai zahe dilmi ol anbt n
aralkla rdor uol a raki c rae tme ktedi r
ler.
Ya ykul la nage linc e,e se rlerini crasndabi rbirl
e ri
nde nha ss asbi r e kilde
farkld
r l
a r. Bunundas ebe bir i
tmi htiya cvena mec ml ele rinini fa de
ediliinde kiz ellikt ir.Buba kmda nAvr upame todla rnt aki pe de nke ma n
ama t
r leriTr kmus ikisis a hasn dai yike ma ncol ama ma kta drlar.Ba z ye rl
i
sana tk rl
a rDouz evki negr ek e ma nme t
odl arne re t
mi lerdi r.okkus url
ar
buluna nbume todl a rnz a ma nlat ek mle de ceiniumma kmmkndr .
Ke me nc e
Bu alg nni smiFa r sadak kke ma nm nsnage lenke ma nve e
kelime lerinde ni ba re ttir
.Fe ti,Ar ap alglarnz ikr ede rke n181i bui smi ,biraz
sonr ake ndi sinde nba hs ede ceimi zveTr kle r
cer eba ba da ltndat a nna n
algyave rme kt edi r.Be lkide ,M sr'
daTr kleri
nr e ba bde dikl e r
i a l
g da n
keme n cedi yeba hs edi lme kt edir.
Ke me n e'nm u e ki l
de kigi bia kor te dilmi t e liva r-
dr:
Ke me n e'nmt eller i
, alg n nsa thnnz erinde5mm.yks e kl i
kt ege rilmiti
r;
bunl arke ma ndaol duugi bipa rma kba s
mi lek sa ltma kmmknde il
dir.
Sole lint rna kla rnya nda nt ema se ttirerekk saltrlar.Ke me n e'nms es iolduka
kuvve tlives e rttir.Bus e be plee ski denodamu si
ki sihvi ye tinde ki nc e saz
toplul ukl arnada hi le dilme mi tir.Fa ka tbugn nc es azt abi ri; eitli
algla rda ni ba re tol up,ka ba sazde nilenveka hve lerdei c rays ana te de n
toplul ukl arya nl l
kl ai fadee tme kt edir.Bu algla rna ra sndake me n eden
bakae skide n nc es azd ndab raklm ol anLa vta '
dabul unma kta dr.
nce saz '
mbugnkdur umuha kk ndabi rf ikirve rme ki in stanbul '
unAvr upa
yaka sol a nBe yol u'nda -kika h ve lerdei crays a nate denme hur
mus i
ki ina sla rda ni ba retbi rhe y etinr esmi nive riyor uz .
eki l10Ke me nc ei l
el avtae skide n okr abe t
teol upbugnda hi
181Fe ti,a .g.e .,s.134.
Padi a hs a ray nda ,Ha rem' deoda hkl annr a kslar
ni da ree t me ki int e kiledile
n
toplul ukl ardakul la nlma kta dr.Ke me n eni n eklinibur a dave ri
yor uz .
Re ba b
Eski alg larme ya n ndada hae vve lgs terdiimi ze s kir eba bi leTr kl erin
bugnkr eba b'a ras nda ekilveya p l
ba km nda nbykbi rfa rkva rdr.
Bugn kr e ba bda haz iya dei kit elliol a n kl'yabe nz er
.Za tenbu algda
bugnt ama me nt er kedilmi ol up,ba zMe vl evilerc ene yi l
ebe ra be rayi nlerde
kul l
a nlma kta dr.
Sra sge lmi ke n unuka yde de yim:
Tr kl eri
nr eba b' ini nFe ti
s'ini ddi asgi bi
ikide il
,t e
liva r
dr;t abi a t
yl az eri
e kil oyukl ue i
ime vc utturvet e ll
e rde
Ke me nc e u e ki ldea kor te di lmi tir:
Ana dol uKe ma n
Ana dol u( K kAs ya)ke ma nt abi ri,bu algyAvr upame ne l
iol anl ar
ndan
ayrma ki i
nonave rilmi tir.Ge r ekt en,Ana dol uke ma nTr kiye '
ninba
lca
ehi rleri
ndei ma le dilme kt eol upBa tke ma nlari lemuka ye see di l
di inde
ima linde okkus ur larva rd r.,Bu a lg da nbi lha ssaKa rade nizk y s
ehi rleri
yl eba z Ana dol u ehirle rininha lkz evka lmakt adr; s tanbul '
dane
nc esa z'
da , nededi ermus ikit opl ulukl a rndakul l
a nlma ma kt ad r
. st
a nbul
soka kl arndabi rka kur uka za nma ki indol ap alg ala nki ms elerde nbu
alg ydi nle me kka bildir.Ana d ol uke ma n'maa kordu,i nc eMit elininRe '
ye
akor te dilmi e klii leTr kke ma nnnt a ma me na yn dr.
2.M z raptveSa pla l
g la r
Ta nbur
Ta nbur ,Tr kl erine ns evdi i a lgdr.Es kiAr apve r anme ll
ifleriud' ue n
mke mme l a l
ga dde de rle r,fa ka tTr kme llif
leribu erefme vki inet an-bur'a
lykgr m lerdir .Bi rk ya s lamaya pma ki s tenirsede nile
bi lirki ,tanbur ,Ba t
l

bes tek rl
a ri inpi ya non unoyna d r ol i fae tme kt edir.Ge rekt enTr k
bes tek rl
a rnn oua y nz ama ndat a nbur
di rler.
e kil12Ta nbur
TRKMUS KS
Ta nbur 'uni ki e
r l
is ekizt eliva rd rve u eki ldea kor te dil
mi ti
r :
Ta nbur 'aTr klerinve rd ikle rine monunha ssasbi ra let,birne vimi kya s
savt
(sonome tre)a dde di lme sinde -dir.Ge r e kte n,s ap nz er i
nebi rbirlerinega yetsk
bir ekildei nc ebi rba rsakt a nbe de vir les ar
lm pe rdeba la r
bt nt elin
pes tta r
a fnda kiya r s
nTr ks i
s temi negr e24k s maa yrma ktadr.Bu
sistemi nt a tbika tbur adage rek le t
irilmi ol upt a
nburbuba kmda nbykbi r
tarihine mka za nma kta dr.
Ma lmdurki ,Yuna nllarnmus iki l
e rinins esd ei
me -yipya lnznot amn
dei me siyleha slol ana he ngeda ya na ne ne skic ins i
,bi rseki z l
ii i
nde24
eyr eks e st e kile de n25s e slikb irdi zilimus ikini nt at
bi kat
nda nba kabi r ey
dei ldi.Buc ins e" ana r
moni kc ins "de nil iyor du.Bunui zahe tme ki in,Fe ti
;
Mi l diI.a s r
daya am ol a nYuna nme llifiAr istidKe ntilye n'i
n ahade tini
gs terenvebuz a tnPa risMi lliKt pha ne si'
ndemuha f az
ae dilenNo.
2450/ 101' eka ytle serinine lya z ma s ns ha snnt pkba sm mke ndie seri
olan" Mus ikiTa r i
hi "C. IIIs .29- 3 0'akoymu tur .
Fe ti
s '
egr eAr i
s ti
dKe nt il
ye n'inde dikl e ri udur :"Bur adae s ke rdeme vc utolan
ua rmoni yi( sesdi zilerini)ve riyor uz :1.Se kizli24di yez l
e( eyr eks es)gel i
iyor
,
iki
nc i
siya rms e sleyks eliyor .
"
imdi ,e nmke mme lta t
bi ki zaht anbur '
da .bul una nTr kmus ikisisis
temi
tama me nKe ntilye n'ink iilea yn dr.Za tenFe t
ibus isteminnot ayaa l
m
n
ter
c me ye altkta ns onr a 183buge reigr dn us at
rla rlaifadee diyor:
"G rldgi bi,bus esdi zisiTode rini'
nin,bunu ranllar
da na lm ol an
Tr klerdebul duunune idir . ranveAr aptan bur al
a r
'mns est a ksima t
na
benz etme kt edirvepe s ts ekiz li
de e yreks eslerde ntizs ekizli
dedeya r
m
seslerde nt eekkle tme kt edi r.
"
Bur ad at a
nbur '
un( boRet eli)da hilol ma kz erepe s
ts ekizl
ini n25s esini
ger ekletiren24pe rdeba nnye r
le rinibirc etvel eklindegs te r
me yif a
yda l
sayyor uz.Bua me liyet a nbur '
unye dinc ives ekiz i
nc itell
erininya rs
z e r
inde
icr
ae dilme k t
e dir.Yuka rda ekl igr l entanbur 'unt i
treimya pa nte l
i1064mm.
uzunl uunda d r.
Ya nda kic etve lta nburt elini nya rs
n nt aksi
ma tngs t
erme kte dir.
Bilinme ktedirki ,bur ad aba hi sme vz uuol a
n532mm' l
ikbi ruz unl uktur.Buna24
perdeba n nuyma sl z md r
.Fa ka tt i
zseki zlibuuz unluunya rs
ol an266
mm.z erindege rekl etirilec einde npe stseki zlideolduugi bi24t anepe r
de
ba nnhe ps imkoyma kl zm
182Ta nbur una kor dunui zahe tme ki sterkenFe tibykbi rha t aileme ktedir.
nka l
tnc ,dr dnc ,i ki ncit elle r
inbe inci, nc vebi rinc itel
lerinbi r
sts ekiz l
isinegr ege rildi inis y-
leme kte dir.Ha l
buki
1064mm.uz unl uun-
dakibi rt elinRepe rde sinena s
lge rileceimd nme sil z
md .Fe t
ia .g.e.,s .
117.
gelinc ebunl aroka da rs
kl a acakl ard rki,bunl araba s
ma kiinye rle
r i
nigz
see me yec ektir.Buma hz ura a re
Sra
No. Pe r
de
Ba larnn
Ye rleri(mm) Pe stSe kiz li
ni n
24Pe rde si
ni n
Bug nk siml eri Ka r
lNot al
ar
1 1064 Ye g h re
2 1009, 97 Ni mPe s tHi s arr eS
3 996, 38 Pe stHi sa rr e#
4 958, 69 Di kPe stHi sarr eS
5 945, 78 Hs eyni a iran mi
6 897, 75 Ac ema iranf at i
7 885, 67 Di kAc ema i
ra nf a i
8 852, 17 Ar a k fa#
9 840, 70 Ge ve t fa#
10 808, 89 Di kGe ve tf a#
11 798 Ra st s ol
12 757, 48 Ni mZe ngle s ol #
13 747, 29 Ze ngle s ol#
14 719, 02 Di kZe ngles olS
15 709, 34 Dg h la
16 673, 32 Kr d laS
17 664, 26 Di kKr d l a#
18 639, 13 Se gah s i
19 630, 52 Pus el
ik s i*
20 606, 67 Di kPus eli
ks i#
21 598, 5 a rgh do
22 568, 11 Ni mHi c az do
23 560, 47 Hi caz do#
24 539, 26 Df kHi caz doj f
25 532 Ne va r e
bulma ki int i
zs e kiz
liiinde oks k
kolanbu24pe rdeba
nn9'ui pta l
edilme kme cbur iyeti
ndeka l
nm t
r.Bununl abe raberpes tsekizliii
nde
kullanlanp e
rde lerdenva zge il
me mi t
ir
. nceba r
s a
ktan( kiri)sarmai le
yaplanpe rdeba l ar
bi rtr
na kda rbesiilekolaycaye rde itir
ebili
rl
e r.Ta nbur
ic
r ac
s bi rese reba l
ama da ne vvelbue se r
inbe st
elendiima kam nicabnagr e
ti
zs eki zl
ininpe r
deba l ar
ndz enleyecekti
r.Bur adatizs ekizliier
isinde
buluna nha ngipe rdeba lar
n ny era l
-
183Ma ma fihbi zeyl ege liyorkibut ercmeyis adakatleya pma y
baarama m
.nkbugnknot ayazsiletercme sinebi rsekizliiinde24
aral
kye ri
n e23t anekoymu .Zanne diyoruzkie ndor ut ercme ,perde
baslaca kye r
le rdol a
ysylabi zi
mve recekolduumuz dur.
TRKMUS K S
89
dngs terme kz ereikinc ibirce t
velverme kihtiyacnduyma kt
ay z.Bu
cetvelive rme yeme c
bur uz, nkt izsekizl
iiindepe r
de l
erinisimleri
deime ktedir.Ce tvel
de ki"Ka r
l
Not al
ar"stununaa nca ktanbur'uns ap
ze r
indehus us ibirperdeba k onul muol annot alar
ni si
ml e
rinivere c
e iz.
l
vee de l
imki" Sa rtel"ola n
SraNo. Pe rde
Ba larnn
Ye rl
eri( mm) TizSe kizlinin
24Pe rdesinin
Bug nk siml eri Ka r
l
Not al
ar
25 532 Ne va re
26 504, 99 Ni mHi s arr e #
27 498, 19 Hi sar re#
28 479, 35 Di kHi sar
29 472, 89 Hs eyni mi
30 448, 88 Ac em faU
31 442, 84 Di kAc e m
32 426, 09 Evi fa *
33 420, 35 Ma hur fa #
34 404, 45 Di kMa hur
35 399 Ge r
da niye s ol
36 378, 74 Ni m e hna z
37 373, 65 e hna z solj
38 359, 51 Di ke hna z
39) 354, 67 Muha yye rl a
40 336, 66 Snbl e l af
41 332, 13 Di kSnbl e
42 319, 57 Ti zSe ga h s i
43 315, 26 Ti zPus eliks i*
44 303, 34 Di kTi zPus elik
45 299, 25 Ti za r g hdo
46 284, 06 Ni mTi zHi caz
47 280, 24 Ti zHi c az do#
48 269, 63 Di kTi cHi caz
49 266 Ti zNe va r e
1.ve2 .tell
e rd ndat a nbur 'undi e rbtnt ell
eri e l
iktendir.
Me hurna zariye ciAbdl ka dir '
e184gr eud,Doumi ll
etleri
ninkul l
a nm
oldukl a re ne ski alg dr.Bi rk smAr ap, ranme lli
flerionuni cadn
Pytha gor a s
'adi e rl
e riis eEf l tun'aa tfede r
ler.
184Bume l
lifwfuni ca dne ne ski a lar
aka da r karakHz .Ade m'inol u
Ka bil'inol uLa me '
inbunui c ate tti
inis ylyorbue fsane40s ayf adaye r
al
m t.
Fr bbu algha kk ndabi zee nmke mme lbilgiyive renTr kna za ri
ye cis
idi
r;
Onunz a ma nnaka da rud' -
un4t e livard.But ellera ra sndat am
G) '
lbi
birdr tl

aralkbul unuyor du.Enpe stt elinRe( Ye g h)'
yive rdiinif ar
zedersek, t t;
but elle rl
eg e r
ekl e
tirilenpe rde lertams ist
em( ce m-it am)de nil
ens istemit eki
l
edens e sl
e r
int ama m nae rimi yor du.Buma hzura arebul makiinF rbud' a
beinc ibi rteli l
vee tti.Sonr a kide vir
lerdedebi ralt
nc t elil
vee dildi.Fa kat
bui lve yiya pa nvet ar i
hi nit espi tetme kmmknde il
di r
.But elud' unbo
te
ller inine nt izs esinive renbe incit e
lina lt
naba lanm ol up,bool ar
a k
La '
yve ren nc t e li
npe s tse kizli
sinea korte dilmi t
ir.Veba srol n
oyna ma ki inkul la
n l
r.
Mus ikiTa r
ihi( C. II.
,s .110- 111)i simlie seri
nd eFe ti
,ud' untell
erinina kor dunu
iz
a he tme ki i
nVi Ue tea u'nunve rdiibi l
gi l
erioka da rkt yekullanm
trki,
eser i
ni nbui kis ayf asbur adas a yma s okuz unol a cakha talarladol udur .unu
syl eme kl ei kt ifae de cei zkihi birme ml eke t
tevehi bi rz ama nbu alg
Fe t
is'ini z a he tti
ius ulegr ea kor te dilme mi ti
r .nc ebur ayaud' un e klini
koya lm,s onr aa kor dunui z ahe de cei z .
Ya nda ki e ki lde ndef arke -dilece iz er
eud' un11t eliva rdr;bunl arnbi r
incis
i
iftolma y pLa '
yve rir
.Di e r10t ane siiki eri kiert e ks esea kor te dilmi ol up
bunl art iz de npe tedor uSol ,Re ,La ,MiveRe '
dh:
Tr kle rdemut a dol anudmus ikisiSola na hta r
i l
eya z
lr .Fa ka tbu alg nn
tell
e ri
ni nve rdi is e sle rge re kte,ya z l
t
anbi rs ekiz lida haa ada dr.
F rbveonda ns onr age lene sk ime ll
iflerinme ti
nl erinde na nl a ldnagr e
uduns ap ndape rdeba la r
va r
d .Bugnbub ala rneTr kle r
de ,neAr aplarda
vard r.yl ez anne diyor uzkibu nl arnka ldrl
lars a na tk rabi rpe r
de de n
die ri
nege e rke npa rma na z okka l
drma ymmknk lma kz er eda ha
fazlabi rs e rbe s t
ive rme kga ye si
n ema tuftur;b udaDouz evkinegr e a l
glar
n
icrasn daz e lbi rl eta fetve rir.
La vt a
Udi lel avt an nbe nz e rli
kl erige rek e kill
e rinde ,ge re ki siml eri
ndea ik rdr.
Ge re kte n" ElUd"ke lime sit ama me nAr a p adr.Buke lime ninmuht e l
ifdi ller
ce
kabule dildi igr lme ktedir. spa nyol l
aronuLa oudoya pm lar dr ; talya nla
r
onue v ve lLe ut o e klindea lm lar,s onr aLi utool a r
a kde it
irmi lerdir.
Fra nsz lari seonuLut hol arakde itirmi le rdir.Ne ticeol a ra
kbur ada e kli
gr lenTr kl erinLa vt a'
s a ynme n e li
di r
.
Bunun labe ra be rudi lel avtaa rasndae sa
s lf arkl arva rdr .La vta '
n ns apwf
unki n-de nda hauz un,gvde sideda - e ki l14La vta
haa zbombe lidi r.
La vta'nms eki zt eliol upbunl ariki eri kiert eks esea kor te dilere k us e sleri
verme kt edi r:
Bu alghus us undas yl eye cei miz unla rk alyor .Sa pn nz e rinde kipe rde
bal anos ure tlet ert i
pe di l
mi t
irkibunl araba stk aBa tlla r
ns a bi tpe rde li
dizisi- me s elagi tardaol duugi bi -eldee di l
me kt edir.Bunundai z ah udurki
lavta,ba ss esve ri
c ibi r algol ar akbi l
ha ssake -me n e'yer efaka te tme kve
Doumus iki sindeuyuml ua dde dilena kor lande stekl eme ki
inkul lan l
r
.
Bus ebe ple di rki ,Tr kkl asike s
e rlerinil avtai lei crae de rke nbunl ar n
kendi le rineha st atla rnnmuha faz ae dilece iz anne dilme me li
di r.La vt a,Dou
mus i
ki sinia nc akha tasz eki l
dei cr
ae de bilece kol a nTr kl eri
nkl a siks az
toplulukl a rnda ni hr ae di l
mi t
i.
Ma ma fi hyuka rda ,ka hve lerdes a zic rae de nt opl ulukl ar dagr l dz ere
lavta'nmi nc e sa zada hile dilmi ol ma s ge rekTr kmus ikisiba k m nda nbu
toplulukl a rn knt s nei arettir.
Me yda nSa z
Bu algkl a sikt opl ulukl araveka hve lerdei cra ya he nke deni nc e sa zada hil
edilme mi tir. kde ne nha lk a i
rler i
ninr abe te ttiigz de a lgd r. klar
ehi r
d en e -hi re,kyde nkyeTr kiye '
yidol aa raka kvee satiri,
kahr ama nl
kl arte rennme de rl
er.Mus ikileris afha lkmus ikis i
di rvei rt
i cal
endir
.
Ge rek iirge rekmus ikiola rakdi nle yic i
ni ngnl nehi t
ape de r.
Me yda ns azTr ki ye '
de ekilba km nda naz okf arklarlai ma ledi lme ktedir
.
Bu algnn eklide iti
k eismidede i i
klieur ama kt adr;da hak k
olanl arba lamaveboz uki smi nia lma kta dr
.
Me yda ns azmmdr tt elie l
ikbe inc ivea l
tnc t ellerisa rt eldi rve us es
leri
verirler:
Bu algnnpe r
deba la r
t anbu runkigi bide i ldir;bununl abe r abe rbunl a
ro
ekild edz e nlenmi t
irki ,kroma tika na rmoni ks esle r ka r
a bilirler.
3.Ne feslia lgl
a r
Ne y
Tr kle r
in okde e rve rdiklerie y'ine n okz e lli
kt aya nbi r algol duu
mna ka aka bule t
me z .Muht eremdos tumAs sompt ionr a hiple rinde nThi baut,
neyha kk ndas on ka n185 oke sa slbi rma ka lesinde ui fa de debul unuyor :
"Ge re kten,buuz unka m
ne srarengi z,c ezb edi ci,tatlvea he nklis es
inde n
bakabi r e ybi l
mi yor um.a i
rins z le ri y le :
..
..
Ka m lar
nz e rinde nge erken,
Ku lar uya nd rma yakor ka n
Tatlbi rme lt
emi nka na t rpnlar!
"Ne ybi rka m t
r,f aka tnameve re nbi rka m ve okba s
itol ant a bii ekli
yle
nefe slisa zl
ar
ne nt ek mle tmi idir.Ar moni kl erininz engi nl i
i neul aac akbir
baka algyokt ur .Ge re
kt enf evka l
des esr engi ni,a r
moni kle ri
ni n
zengi n l
iinebor luol up,ha fifpus luol anbur e nka z ok,f a ka tba rizbi r ekilde
insans esiniha t
rla tr
."
Ne y,a z l
vet ut upoz i
syonuba km ndanbi rf ltde i l
di r.A zlboynuz
veyaf il
di i
nde nol ups t
ke sikbi rma hr utua ndrr.
Doumus i
kis i
neha s
, ei
tlia ral
kl arda nme y danage l
enba a kla ma yacak
dere cede kig rmeg l
kle r
ine a rebul ma kz e rene ykons e rl
e rdei ns a
n
sesininba l
c aref aka tiler
inde nbi riol a ra kye dif a rkltona lite dei ma ledi l
mitir
.
Ma ns ur( veyanor ma lNe y),a h,Da vud,Bol a he nk,K z,Ms tahs en,Spr de.
A ada kic etvelbune yler
inhe rbi rininma ns ur( nor ma l)ne y' tgr eTr kt abii
dizisin i
ns a
ni yede kit itre
ims aysi leol a nni sbe tlerinimuka ye see tme ye
yara ya caktr
.
zahe tmi ol duumuzgi biTr kve yaDout abiidi zis
it akribni sbe t
leriile
yle dir:
Buc etve ldenkol a yl
kl aanla
laca ktrki ,ye di eitne yini cr ast atbikattafarkl
birpa rma kha reke tinii cape tti
rme z ;he rne yz erindee ldee di lens es l
era yn
parma k
185S. I.M.Me cmua s
No.4( Ni san1909) ,s.354' de kima ka l
e de nba z
blml eri,be niml ea yn i l
ha mt ad kla ri ini ktiba se dec ei m.
TRKMUS KS
91
har eke t
ii lenor ma lne yde ka rlans es l
erina yn d
rla r
.Ma ns urne yte kbirka m
par asnd a n806mm.nor -
sesime yda nage tire bilme kt edirle r
.Ma nsurne y'inpa rma kha reketlerinintam
cetve li udur :
ma luz unl ukt aima le di li
r.Buka m ,a ada ki ekildegr ldgi bi,ri
ya z
birda kikliki le26pa r ayat a ksime dilir.Uz un l
uununya r
s ol anveon nc
par ayai sabe te de nnokt anna l
tk smbi rde l
ikl eia r
ete dilirvebununl a
dos tumJ e anPa risot 'nun186i ddi ae tti
igi bia n adizini nse kiz li
siol anSolde i
l,
Fas esie ldee dilir.Bunokt a danuc aka dar a l
g nns tksm ndaa ltde li
kda ha
var drki ,bunl ardr dn c,be inci,a l
tnc ,s ekizinci,dokuz unc uveonunc u
ksml a rai sabe tede rler. te ekilbudur :
Ne y'ins esge niliis e kiz l
ide nbi rs ese ks iktir:
kikr o ma t
iknot aLadi ye zveDodi yez denga yr ,bel i
rlide liklerdene l
dee dile
n
diya toni ks es leranas esSof unbi rbirinit akipe de nar moni kl erisa y
s ka dardr
;
bunai lve tenhe rdi ya toniknot aa ras
ndas onbi rinc el
ikle,t a mbi rs eriarase s
eldee dilirk i,bunl araYuna nl
lar-
256243
vea potom
.l
l7de nilir.1872048
Di kka ti eke nba kabi rz e ll
ikde udur :Ne ydea nas esteni t
iba r
e nde li
kleri
n
herbi ri
nde ,ne feskuvve tiyleya nipa rma kla rde i
tirme de n,he rnot a nnbe l
is
i
ves t s tege l
e ni kis ekizlisie ldee di lme ktedi r;hal bukiAvr upaf ltler
ia yn
usul lea nas es i
ni kis ek izl
is i
nive yabi ra ra
186Nouve llesAr c hive sde sMi ssionss cient i
fique s,1,X,s .172.
187He rma ka m nl z umgr da z okf arkls es ler
i ka rma ki induda k
har eke t
le rineba vur ul ur.
N:Not ai smi
T:Ti treima dedi
Ne fe sinbi rinc ide re ce siPe sts ek izli
(1)( 2)( 3) m( 5)
1- Ba s ol ae e re k
2- Ba s a ae e r ek
3- Nor ma ldur u aa vde te de r
e k
4- Ba s ol ae e re k
5- Ba da haf a zlas olae e rek
Ne fe sini kinc ide re ce sis
Or ta( Va s at)s ekiz li
1-Ba s ol ae ere k
3
TRKMUS K S
92
Nef esi
n nc de r
ece s iTi zs e kizli
1-Bui kis esne fes indr dnc d erece siylee ldee di lir.
Bunda nb a kaye di eitne yinhe rbi rininya rsol ann sf
iyedeva rdr.Me s
e l
a,
ma nsurne yinn sfiyesinie ldee tme ki in403mm.uz unluundai nc ebi rka m
parasa ln arak26e i
tpa rayabl nrveyuka rdai zahe di lmi ol a nus ull
e r
e
grede l
ikl e ra lr;byl ecebi rs eki zlida hat izbi rne ye ldee di lmiol ur .
Nsfiye l
e r'ins es ibi razc r t
lakt r.Fa ka tha ne nde lerinves azlarnf azlaol duu
klasikkons e rl
erdebunl a rka bule dilme ktedi r.
Muht e li
fne y eitleriv ebunl arnni sfiye '
l erid
ndagi ri
ftde nilenbi rba ka
ney18 8da hava rd rki,s e kizde liklidirvepa rma kpoz isyonl arne yde nt ama me n
far
kld r
.
Bu alg n ni cras da haz ordurveDouma ka ml a r
n nge re kletiri
lme si
bakm nda n eitlina mea r al
k larni yic ei crae di l
me siiini crac
n nduda k
hareke tl
e rini nya rdm ni ste r
.
Girift
'ige nTr kmus iki i
na sla ra ra sndai crae de na zs aydaa ma trva r
dr.
Buba kmda nbu a l
gn ns eslerinit es pitus ulleri,a kvet ka lola n9de l
iinin
zerinde kipa rma kha re ke tl
e ri(poz isyonl a r)ha kk ndaf azlabi l
give rmi yoruz.
Zur na
Ney, e itle ri
yle ,Tr kl e ri
ns onde virde kikl asiks a ztopl ulukl arnaka bul
edilmibul una nye gnene f esli algd r.Zur naveba si
tf i
frea il
e s
inde nol a n
kavalve rt
magi bidi e rba z a l
g larbyl ebi rimt iyaz da ni st
ifade
et
me mi ler dir.
Zurna ,Tr ki ye'deye rle mi ol a nKi pt i
le rt arafnda nz el
likl eicrae dil
e nbir
neviobua d r.Bi lha ssai lkba ha rdaDou' nun airanei klimia ltndagl lera t

zama n a y rlardavek rla rdaz urna a l
a nK ptiler inta ma me n rklarnaha sve
zelta vrla rylas s lb irmus ik il
e riva rd r.
"Birbirineb al"m ns nage le nFa rs abi rke li
me .
Trkiye 'deKi ptiler ,Avr upakl a rnet i
nidea ynt av r
la alma kt adrlar.Ge r
e
kten,
Batlus tabi rkl arne t
ibunl arn alni itipte tkike tme kf rs
a t
ne le
geirir
s e,e mi nimki oki lgi e kic i eyl erbu laca ktr.
Trkiye 'de e
itliz urn ala rva rd r;byneka baz ur na,k nec urade nili
r.
Bui kiz ur na n ns es ler
i,Doul ula r
nmus ikis e sl
e rina z a
r i
ye sinebi rde receye
kadaruygundur .
Bir nc z ur na e idiva rdrki ,Va nveEr zurumgi bibi lha ssaTr kiye'ni
n
Doubl ge leri
ni nKr tveEr me niha lkt arafnda nkul lanlma ktadr.Bu
zurna'nm. kar ds es lerga yr ka bi lita ha mml ,ha tal
vec rtlaktr.
s
tanb ul'daDoubl ge le riha lknda nol ana me lele rinot urdukl a r
ma ha ll
elerdeki
bazk ahve lerin, .teri- l
e rimnha sranbunl arda nd r.Ba yr amgnl eri
esna s nda okde fabuka hve le ri
nnnde nge ipbuz ur nai leda vulr efake tinde
icrae dilenoyunha va larndi nl eme kf rsat
ne ldee ttim.Bt ndi kka ti
me
rame nbe l
ive yadr tl
ol sun,t a mbi rdor ua ralkm ahe dee deme dim.Ve
buka d arha t
a l
s e slerlebua da ml a r
ns aatl
erc eoyna ma larnaha yrete tt
im.
Bunda nz e vka ld kl arne ticesi kyorvebuke yfiye the rmi lle ti
nmus i
ki s
ini n
onunf ikrkl tr i l
ea yns e viye deol duunui spa te diyor !
4.M zrapt veSa psza lgla r Ka nun
Bu a lgnni ca dme hurTr kna zariye ci
siF rb'yea tfedilir.Da hae vve lde
gr dmzgi bi ,ka nunTr kl e ri
ne s ki a
lgla ra ras
ndaye ra l
yordu;bununl a
bera be rbi rz ama nge ldiki( XVI II.yy.boyu)ka nun,Tr kle rcet a ma me n
unut ul du.yl eki :Tr kmus iki s
inine npa rla kde vriol anI II.Se li
m' ins alt
a nat
esna s ndabu alg yi crae de nbi rismet arihter astlanm yor .
ikinc iSul t
a nMa hmud( 1808- 18 39)de vrindea m' hbi rAr a pmus ikiinasol a n
me rEf endi,ka nunu stanbul '
age t
irmi veoz ama nda nbe ribu alg,
arala rndabi l
ha s saTr kha nml ar
nndaye ra ldbi r oka ma tricra c
bulmu tur.
Bu a lgnni smiAr ap a'daka id e, ekil,r ne km n snage lenka nun
kelime si
nde nge lir .o kt ellibi r algol anka nununs es ka ra nksmbi r
trape z ekl i
ndeol upge nike na r
i le aprazke na rnnbi rle tiiye rda rbi ra
me yda n^ge tir
ir .Bur a da eklig rlme ktedir.
eki l16Ka nun
Bu a lgnnz erindet izevepe tedor uf arkl ka lnlktaol ma kz ereki riten
yap lm 72t elge ri
libul unma kt adr.Bu72t e l er liol ar
a kt eks esz erine
akor te dil
mi tirve3s e kizliilebi rk k lol ma kz e
r e24
TRKMUS K S
sesve r me ktedir .Enpe stse sbi rSivee ntizdebi rRe '-di r
.Ka nununs e sge nilii
vea kor du:
nin176' ncs ahif es i
ndeve ril
mi tir.Evve lbur a ya algnn ekl i
nikoya lm.
Aynme ll
ifegr eAvr upa '
dabu algMa c ar e mba losuol a rakt annma ktadr.
Ka nununyuka rda kia kor dumut a dbi ra kortol up,bunubt ni nc el
ikleriyle
tespi te tme ki inbua ko rdunnot alara ras
ndabul una nni sbe tlerive relim:
Ta m( Dor u)Ni sbe tl
e r
ok e i
tliara lkla r
yl avena mede iikli
kl er i
yl edol ubul una nDoumus ikisi
eser lerinibyl ebi ra kor tl
ai crae tme ni nneka da rz orol acakol ayca
anla lma kt adr.Evve lc ebu a lgyi c raede nl erins e spe r
de s inia z ok
yks eltme ki stedi kl erite l
inz e ri
nebi rpa rma kda rbe sinde nba ka
ba vur a caklarbi r a reyokt u;f aka t,he mhool ma ya n,he mdea zmuva ffa k
oluna nbua me liye ni ng lne arebul ma kz e r
e ,bunda not uzs enee vve l,
hert e lina lt
nai kive yama denipa ra(Ma nda l)konul ma s d nl d;
byl e cekol ayc aka ldr
lanve yai ndirilenbuma nda llarlai steni lens esin
(per de nin)t it
izliive yape stliie ldee dilmekt e dir.
Ka nuni craclarn ne lle ri
ninhe rbi ri
ni ni a
re tpa rma kl arndaz elbirha l
kave ya
dibiol ma ya nbi rne viy ks kbul unur .Ha l
kai lepa rma ka ras na ,tell
e r
(dokunma ki in)bt nDou' dakul lan ldz ereba da ni nc ebi rpa r
a
koya rlar.
Sa ntur
Tr kl erins a nt urdi yei siml e ndirdi kleri a lge skide nbt nAvr upa 'da
kul lanlm ol a nveh lBohe mya '
da ,Ma c aris tan'davebi lha ssaRoma nya 'da
rastlan a nps al-te rionve yat ympa nonda nba kabi r eyde ildi r.
Bu a lg oke skiol upTe vr a t
't
a 189bi lePhs a nt erinveyaPs a nte r
indi ye
zikr edilme k tedi rves ant urke lime sibununbi rba ka e klidir .Me n eiitibaryla,
sant urbi r br a n algsol up,DouMus e vile rita raf nda nha l
eni cra
edilme kt edi r.
stanb ul '
da ,a kor t,t e
llerindz en ive eki lba k m nda na ralarndae sas l
f arklar
bul una ni kine vis anturkul la nlma kt adr .Bi r i
nc isia laf rangas antur ,ikinc is
ide
Tr ks ant urui smi nialma kt ad r
.
Al afra ngaSa ntur
Al afra ngai smi ner ame n,bugnTr kmus iki inas larn ne lindebul una n alg,
Avr upa la kor dunude i ti
r erekDoul uol mu tur;bus ebe ple dirkibunun e
it
li
hus us iye tlerinii z ahe tme yeme c bur uz.
Bu a lgnna kor du,Pa risKons e rva t
uva r'nn ,ha t
r as na nd m zhoc asPr of.
Al be rtLa vigna ct araf
nda n," Mu sikiveMus iki ina sla r"i siml iilgi ekicie seri-
1891.c ildin3.bl mnebkz .11ve1.
391.
Ve imd iTr kl e rinbu a lgyage t
irdikl eride i i
kl ikle rigr elim.Bu
dei ikl ikleri kinokt adat opl anr :1-Te la de dia za lt
lm t
r.2-E ikler i
nye rle r
i
dei tirilmi tir .
Al afra ngas a ntur 'uns a nma de nd en105t eliva rd rvehe rbe ligr upbi rse s(nota)
ver irki ,topl a m21s es( not a )e de r.
But elle rinz er inei crac
n nhe ri kie lindes r atleha re ke te ttirme k
me c bu riye tindeol duui kiyumu ak e ki lev ur ulur .
Tr kl erina lafra ngas ant urla rnn21not as( se s i) yl edir:
Bu a lgnnt opl a ms e sge ni li
is e kizlivebi rdr tl- ir.Svl eki :
dr .y leki :
Fa ka tte llerbi rs eki zl
ida haa a yaa kor te di ldikl erii in,bu eki l
debi rya zl

haki kis esler iif adee t
me me kt edir.
Bu e its ant ur un stanbul 'dak ullanla ltm s ene de nf az lade ildir.
Edi nd ii mi zbi lgi l
e r
egr e ,Sul ta nAbdl me cid' ins al-
tana t( 1839- 1860)e sn asndaM zka -iHma y unme ns upla rnda nge nbi r
mus iki i
na sHi lmiBe y,bus a ntur eidi niRo me nmus ikiina slarnne l
lerinde
gr m ,i cras nr enmi ,e vve l
c egr le nde iikl ikl eri
190ya pa rak,me vc ut
sant urla rda na yr ma ki inbunaAl a fr
a ngas ant ura dnve rmi tir.Hi lmiBe y' den
ber ibu alg,ge r ekSa ra ymus ik iinas l
a rnc a ,ge r
e ks ed arda ,bi rr abe te
ma z ha rol du.Fa ka ttabiis es lerdehe rneka da rdor uol sada ,bi r e it
tampe ra ma nya nms esle riyleba z Tr kma ka ml arnni htiya lar
nt a t
mi n
etme me ktedi rvebu a lgkl a si
kt oplul ukl a rlakul lan lma ma ktad r.191
 Tr kSa nturu
Birs ant ur e i
di ni n imdis nr lol a rakkul l
a nlma s,bugn sta nbul '
da ki
Mus e vimus ikiina sl
arai nhi s are tme kt edir .
He rneka da rt ell
e rins ay sk f imi kta rdaa rtm i s ede ,topl a ms e ss aha s
Al afra ngas a nturagr ebi rpe rdeda haa a dr;ge r ekte nbus a hai kis ekizlive
birmi nr ldr :
Bui sekr oma ti
kol arak( he rbi ribe ert e l
libi rgr up eklinde )32s ese de r.
Bu a lgn na kor dunage linc e ,Avr upa le inde nt a ma me nf a r
kl dr.A ada
ver il
e ce kc etvelbu eits a nt ur '
- l
a rnTr kmus ikisini ni htiya lari i
nbi lhassa
me yda nage tiri
ldi klerinigs te rme kte dir.nkSi -Doi l eFadi -ye z-Sol
aras ndab irs esbul unma kt a dr .
Bu a lgn nt ellerininhe ps is ar ma de ndi r.
Na tr els e slera ras ndahe rneka da rbi rtekya rmt onva ris ede ,buya rmt onla
r
tekbi rt elve r diinde n, sana tk rbunl a rna kor dunui crae dilec ekma ka m n
ihtiya la r
nagr ede i t
ir ebi lir;ha lbukia la frangade nilendi e rs ant ur eidinde
yar mt onl ar,bi re i
klei ki yea yr lm ol ana ynt e linhe ri kit ara flarnda n
kti i n,bi rta ra f
avur unc ad ie rta rafdade imi ol urvebudur umbu
tellerina rzuz er inea k or te di lme lerineka rbi rm nit eki le de r;os uretleki ,
ikina tre ls esa ra snagi r ec ek e kildebi rt a mp e reya rmt onbul ma kme c buriyet
i
has lo lma kta dr;budaTr kma ka ml a r
nauyma ma kt adr.
Tr ks ant ur'ununt ercihe di l
me sini nbi rse be bide udur :
Gr mol duumuzgi biAl a fra ngas a ntur '
uadokuz unc ut e li,birt a raftaMi
natr e ldi e rt a
ra ftanSina tr els esive rirki ,dor ube libudur .Ha lbukiTr k
dizis indeSina tre llerMina tre llerindor ube li
side i l
le rdi r
;bunl arbi rSi
diye za dde di lerekf( ya rmdi ye z)i are tiilei fa dee di lirler.
Ha lbu kiAl afrangas antur 'daTr ki c rac s
a ada kii kiya nlta nbi riniya pma k
zor unda dr :
190Bunda nba ka ,bude i ikl ikle rha kknda , yuka rdave rdi imi zt elleri
n
akor duyl aMa ca r emba los ua kor dununLa vigna c'nMu- siquee tl esMus ic i
ens
(Pa ris,1895)e ser inins .l77' dqkic e tve llemuka ye se siya pla bilir.
191 Ba z Tr kmus ik iina slarAl a frangas a ntur '
uas art e ll
e riye rine eli
k
tellerkoya rakbut ell
e ribi rs e ki zlida hat izya p ma ya alm l
a rdr;f aka tne ti
ce
tatmi nk rbul unma mtr.Se sle rs ankibi rc amavur uyor mugi bi okka tve
aks is eda s z
km t
r.Bus ebe p lebuus ulde nva zge i
lmi t
ir.
Ya ,Sina tr eldol aysyl a okz a yfol arakvehi bi r eyeya rama ya ca kMi
natr e life dae t
me kme cbur iye tiha slol a ca ktr.
Ve yaMina t
r elindor uol ma s i inSina tre life dae tme ki ca pe de c ektir;bu
takdi rdee ngz elTr kma ka ml arn nt ee kkl nebudi klikz ar arve recekt ir.
Tr ks ant urununot uzikit e lini nt e rt
ibi nii yic egs ter enbi r ekila ada dr:
e kil18Tr kSa nturu
Tr kmus ikisi,or ijinallii nivec a nll
nn okbykbi rk s m n,l ve
usul nme yda nage lme sines ebe pol anvur gul us azl arda na lma kt ad r.Bunl ar
yl es ra lana bilir:
TRKMUS K S
95
De f
Bua let, a p40c m.t ahtada nbi r embe rdir .e mbe ri
nz erine ,Tr k e'de
kurs akde ne nbi rde riyap t
rlm tr
;bununz e rinee nl eme sinee itme safe l
erl
e
vek fige ni liktebe if
tde li
ka l
m t
r.Bude l
ikl ere ,us ulvur ul urke n,
birbirlerine arp ps es kara no nt anez ilta kldr.
stanb ulEr me ni le ri,buz illerinima li
ndekul land kla rma de nle r
ins
rrm
akla ma zla r. s tanbulz i
lleri18 67Pa risMi lletlerara sSe rgisi'
nde nbe ri
Avr upa 'dat annm tr
.Os ca rCome ttant,bus ergii lei lgilive s
ika l
a raha s retmi
olduue ser i
nde 192 yledi yor:
"stanbul 'daSa ma tya '
daot ura nbykz ilima l
a tlarnda nKe rope ,ka r
de lerinin
deya rdm yl ahe rs e neAvr upai in1200- 1500 iftz ili ma le tme kt evebunl ar
n
ift
ini nf i
ya tk rkFr ankol ma kz eree lliikibi nFr ankl
kbi rye kna
varma ktad r."
Ma z har
De finba kabi r eidinedema zha rde nir.Bunundi e rinde nf a r
k ,z i
l
bulunma ma sdr .
Kl asikod amus ikisikons e rlerinehi bi rz ama nma z ha rka bule dilme mi tir
.
Bunl a rMe vl evit ekke leri
ndevedi e rtarika tlerin yi nle ri
ndeda i
mamus i
ki
refaka tindekul lan lrl
ar.
Kudm
Muht elifMs lma nt ari
ka tl
e rind esa dece yini cra sndama zha rgi bikul lan l
an,
ma de nk se e klindegvde liv et erbiyee di l
mi ke ide risiileka plbi ra lett
ir.
Ku- dmz e n,e linde kide ne kl eri( Zahme )kuvve tliz ama nl ars ae lil
e ,
zayfla rdas ole liles olta raftakinevur ur;z atenkudml erkuvve tlivez ayf
zama nla r
ni cab nagr eos ur etl
ei ma ledilme kte dir.
Ha li
leve yaZi l
Bunl a rAvr upa '
dabi li
nens imba llerine iol anot uzc m. a pnda kiz illerdir.
Kl asikko ns erle rdeha lil
e'deye ra lma ma kt a,di n yi nle rdegr lme ktedir.
Yuka rdaz ikre dile nvur gul u alglarda nba kaha lk na at a baka st a r
a fndan
kullan land arbuka( pi
mi t opr a ktan,z eride rika pl )vez il
lima a( z erine
bec m. l
ikk kz ill
ertaklma a)gi bidi e ra letle rdeva rdr.
Bu algla ra ras nda ift
e nr adaz ikrede e r.Kudmde na zbykol up,i ki
tanedi rvebi l
ha ssaTr kiye '
de kii nge ne lert ara f
nda nz urna al
n rkenr ef aket
aletiol arakkul lan lr.
192O. Co me ttant ,laMus ique ,lesMus iciense tle sI ns trume ntsdemus i
que
(Paris,1869) ,s .570.
193 Ge va e rt,a .g.e .
,c.2,b. 3,( Ryt hmi quee tMe trique ).
VI ITr kMus iki s i
ni nUs uller i
F r
bve bniS ngi bie skiTr kna zariya tlar,mus ikideus ulha ssasiye t
le
ve okge nii z aha tve r
er eke lea l
m lardr.Ar ap aya zlm e s
e rlerdebi r
taraftanbunl arnf ikirler
ini,di e rtara ft
andame selai l
k al ar
damus i
ki de
kul l
an lanu sul de nba hs e de nGe va e
r t
193' i
ni l
me s eriniokur kenbumuht elif
me l
lifle rinhe ps i
ni nm terekka yna n ne skiYuna nol duunugr me me k
imk nyokt ur .Bununl abe rabe r,bunl arnya z
la rnda kibykf a r
kda
m a he dee tme me ki mk ndayokt ur .Buf arke sasi tiba r
yl a yleme yda na
gelme kte di r:Bi rinc ilerus ul ke ndilerininda hit a tbik isiol dukl ar,ya a ya nbir
sana t
nbi rbl mol a rake lea lm lard r.Bunl arYuna n
fil
oz of-mus iki ina sla rnnna za rve ri
le ri
neda ya nyor lard ;bunai lve ten
mi ll
etle rini ns ana tk rla r
n nhus us i
ye tl
e riniveonl a rnna z ar i
ye devet atbi ka t
taki
terakki lerinidei lvee diyor l
ar d;hl sake ndile rinibuf i
loz of lar
nde va m
sayyor la rd .Ma ale se fGe va er tbums ait a r
tla ri indebul unma ma kta d r.
Ke ndi siy aln ze skile rinba z enf enat efsire di l
mi na z a rya z l
a rz erinde
alm t r.Yz y ll
a rda nbe ril mbul una nbi rs ana tya a t
maga yr eti
iinde dir.Vebunda nba kabunue trafnda ki l
e rei yic ea nla t
ma ki in okde f
a
mode rns ana ttana ld k ya sla ma l
arda nf ayda lanma kt ad rki ,bunda ndaa zve ya
okde re c edeka r

kne tice ler kma ktad r.
Ge va ert'ine se rinint efe rrua tlt enki dinegi rme k,bi z ibu al ma m znd
na
kara ca gi bi ,za tenbyl ebi ri egi rime kge re kbi rhus us e serya zma y
icape t
tire ce kt i.Bi z ,Ba tdnya s i i
n unai ht iya ol duunugs te rme kl e
iktif
ae di yor uz :Be ste nine ne s as luns ur uol arakma nt kbi rus uln
me vc udi ye tivene miha kk ndake sinbi rfikire l
dee tme ki indor uda n
dor uyat e crbei le,e sk i
ni ns a dkbe k isiol anDou' yaba vur ma kl zmd r.
Bilinme kt e dirki ,us ul ,ya nime lodiyet a tbike di lenha re ke t
le rinves a yla rn
arasnda kia he nk,e s kile rdehe rt r l
mus ikie s erinina naveha kimuns ur unu
tekile tme k te ydi .Es kiYuna nl l
a rsana tnbuk s m nmode rnmus iki nina sla
vas
lo la ma ya c a bi rke ma lde recesinegt rm ler di .BunaAvr upa lla rl
demi l
e rdi rki ,ge r ekt enmus ikidel dr .
Tr kler,Yuna nl l
a rnbude rsle rinebi g neka lma m lar dr.Tr kmus iki sis adece
,
birli
kt ei c rae dile nt ek- se slimus ikiol duunda nTr ks t
a tlarna me ni n
gz elleti rilme sineve e itl
ior iji
na lus uller i
nme yda nage tirilme sinega yr et
etmi lerdi r.Ge r ekte n,dos tumThi -ba ut'nun1Aus tos1906t arihliRe vue
Mus i
c alede rgi sindeya ynl ana nma ka l
e sindeb e ya ne yl emi ol duugi bi ,Tr k
mus iki sis /'le ri
ni nz engi nl iin inve a
rtc e it
le rini nhi bire iyokt ur.
Bunun labe ra be r ur as a yanha yr etti
rki ,buus ulle rBa tllarn ou
tarafnda ni yika rlanma ma kta dr.Thi ba utgi bimmt azbi rBa tl
ya z arol an
He nriQui t-ta rd,Doul ul a r
nus uli i
n yles yl emi t
ir:194
Comba rie u'nnRe vuemus icale ,No. 5( 1Ma rt1906) ,s .114.
"He rbi rini nde va ml b irs r esibul una nkuvve tlivez a yfvur u l
a r
nbe lirlibir
ekild ebi rbirl erinit a kipe tme si.He rikif or ml deuns ur larnk yme tle rini n
yekn ue itol sun;( umi s aldeo lduugi bi)kuvve tlii a retlera ynye r e
konul mubul uns un:
He rikius ulbi rbi rlerinde nt a ma me na z okf a rklka lma ma ktadr.Vebuus ul
n
me lodic ml es ii l
ekul aaz tbi r ekildea ks etme siDoul ul ari i
nonl arn
sana t
n ne nbykgz ellikler inde nbi rinit e
ki le de r."
Vei kis ayf at e dea ynme llif unui l vee diyor :
"Us ulynn de nBa tl
be stek rla ra a yuka ra yns ur etteha re ke te tmi
le r
dir.
Bur ad at akl itda hakol ayya plm t
r .Fa ka tDou' dakul lan l
a nbi rokus uller
Avr upa 'daa za nl a lro l
duunda nonl a raka ri steka zol mu tur."
Bur ad ane de nbuus ul l
erinAvr upa lla raa nla
lma zge l
diinia nlaya m yor um.
Bunl a r imdikul lan lma ktaol ani ki live lus ul l
e rdenba kabi r eyde il
mi di r?Tr kle rBa t'
nmus ullerini nbykbi rk sm nmke mme ls ur ette
an lama kt avemus ikilerindekul lanma kta d rl
a r
;bi nne ticeke ndilerineha s,bi imli
vema ntkus ul ler ininBa tl
la rcaa nla lma m ol ma syz nde nha yr etlerini
sakl a ma ma kt a d rl
a r.
Bi zegr e,bununs ebe biBa tl
k ulakl a rnmnha srana z e it
lives ayc a ok
snr lus ulle ri itme leridir.Tr kus ul lerii leya z
lm a a dakipa r alarbi rka
de fai c rae di lse , unae mi nizki ,buus ulle rinh akikim ns veha va s
Doul ula rgi bia nla lacakvebunc a ahe s erya pm ol anBa tl
larnde ha sbu
Doul uus ul ler lege rekBa ti in,ge re kDoui i
nt a ma me nor iji
na lvegz el
ese rle rme yda nage tirec ektir.
Ke z a ,Tr kmus iki sininbuus ul lerini nme hurRusbe stek rRi ms kyKor sakoff
unSne gro kaope rasnd ar astlan lan11/ 4'lkus ulnde nda haa za nla lr
olduunuz a nne tmi yor uz .Fi na lkor osununI kveKuvve tme lodis i:
landol ay sylat a rizdebul una bi lir.
196Bununl abe rabe r,se lahiyetlif ikirleregr e
l i leus ula yn eyol ma d kla rgi bis ana tmus ikis i
ndebi ridi e riileda i
ma
at maha linde dirle r.l mc err et( soyut )bi r e reve ,ba sitbi rha r eke t
dz e nl eyic isiha linege lme ktedi r.Vebt nna megr upl ama lar
n nge re i
ola rakc ml e ,c ml e ler,be yitlervebe yi tlerine itl
e rius ulei ntikale de r.
"
Tr na ki e risinde !97yuka r
da kic ml e deComba rie-u'nnve r
mi ol duu
izaha ttena nl a lyorki ,Avr upamus iki sindeus ulba z enl i le atma
ha linde di r,ba ze ndeon auygundur .Bui s eTr kmus ikisi
ndevukua
ge lme me ktedi r .Us ulda imal yei taa te de r,onda ni ler
igi tme z;z atenba ka
trldeol ama zd .nkl ,us ul t e kile tme ki innc ede nt e spite dilmi
e itlifa rklk yme tl
e r
int opl am nda nba kabi r e yde ildir.Vee e rus ul
l de ni lerigi de rsehe me nka li
t esiniveme vc udiye tmi -bor lu-bul unduu
ekl in ika ybe de r.Veba kabi rus ul e kl inia lr
.
Qui ttard,Pi er reAubr y198vedi e rbi rokl argi biBa -
t'
n nmus ikia liml eri
ni n
ya zla rdi k ka tleokunur s aa nla l
rki ,Tr ku sullerini na sflarvebunl arnTr k
mus iki sinde kir ol ,bua liml ercet amma n sylata kdi redilme mi tir.
Bue nt eresa nme se leyia yd nlatma ki inbur adaonuya knda nvet ama me npr ati
k
birus ul l
egz de nge ir
e cei z.Fa rze de limkib i
rTr kbe stek rbi re s erya zma k
istiyor ;e vve lha ngius ullebunuya pa c a nt ayine tme sil zmd r .Vee er,
proz odika ide ler i
negr e,bi r ii
r inbe s t
e lenme siba hi sme vz uui se,us ul
ev ve ld ent e spi te tme nini htiya c, iirin( gf t
e nin)uz unvek sahe ce l
e rinin,
usul nk saveuz unol anbl ml e r
ii leuyums alama sba km nda n ok
nc e likge re kti rir.Me s
e la,be ste kr m zbe steleyec eipa r aya ks akde ni l
en
usul leya ni u eki lde:
Ma de mkiyuka rda kibuus la nla l
m tr,Tr kus ullerininbu e re
ften
ma hrumol ma lari i
nma ntkb irs ebe pka lma ma kta dr!Bununi i
niki ncibir
ta
bi atha linege lmi a l
ka nlkl a
rda nke ndi nikur t
a rma k,s a
thbi r ekildegr
ortayakoyma klai ktifae tme me kvee mi nka yna kla rlae n oka slnauygun
vesika lart e t
ki ke t
me kl zmd r
.
Ba t
lme ll
iflerel i leus ul'
i yia y rma m ol ma -
195 Bui kius ulna rasnda kibykf ark na nla l
ma m ol ma s aya n
te
e ss ft
r .
'
de nf arkl ol a ns jsjj
yanya nag eli
nc et ama me na yrbi rus ult eki letme kte dir.
196 Ha ki ka t
e n aya nt e essftrkime selaPa ulVe rrier'
ninThe o-ri
ege ne rale
dur ythmei siml ie s
e r
igi bit eme les erlerdeda hida ima/ f'
de nba hsedilme ktedir.
Veokuyuc ul i leus ula ras nda kifa rkna kakonul mubul unduunu
gste renbi rk smbul a ma ma kt adr.
Ya rmKuvve tl
i Kuvve tli Kuvve t
li Za yf
bestele me yeka rarve r miol sun.Be stek rm znbuus ult ekile de nz ama nlara
ai
tnot alar
nk yme tlerineka t
is ur et
tei taate de ce iniz anne t
me me kl zmd r,
bil
a kiske ndi si eitl
ime lodi ekilleri
nis eme ktet ama me ns e
rbe s t
ti
r.Ma ma fih
bunuya pa rke nus ulnk endi sineha sr eviini,us ul de nvehe mdel de ndar

kma ma ki inna zaraa l

ac aktr.
197 Comba ri
e u'nnRe vuemu s i
ca le,No.13( 1Te mmuz1909) ,s .
350.
198 Aubr y,LeRyt hmet oniqueda nsl apoe 'sielitur giquee tda nsl echa ntde s
Eglise sc hr etienne sa umoye n ge( Pa ris,190 5) ,s.43vede va m .
TRKMUS K S
97
Fikrimi z ia klama ki in1819' daSul tanI I.Ma h- mud' unMe zzinba sol an
aki rAa '
nmbe s tel
e diime hu rbi r arkn nnot asnve r
iyoruz :
unae mi nimki ,bui kius ula ra s
ndame vc utol anz elbi rlez z
e titatma ki mk n
bulama ya nQui tt
a rd'
nt a
n -
ark
Ma ka m :Ra st Us ul:Aks ak
Ayna ks akus ul ndeba kabi r arkda hako ys akke z agr ecei zkime lodi
ekillerit ama me nba kabi rdz eneuyma klabe rabe rus ulnr eviii l
eme yda na
gelenha re keteda i
mamut abkt r
lar.
Aks a nya nndaTr kl erins of yande nilen( i
kinc i eki l)9/8'liba kabi rus ull
eri
dahava rd rkivur ulu l
a r
yl edir: Ya nm
Kuvve tli Kuvve tli Za yf
Ba t
lbi rmus i
ki inaso l
a nQui t
tard'ai nan l
r s
a ,ke ndi sibui kius ula rasnda ok
farkgr me me kt edir.Bununl abe rabe rbui kius ul vur gul u algla r
lavur arak
arada kif arkt espi tetme kkol a ydr.
ma ma yame ylettiif arkhe me nme yda na kma ktad r.
Ya rmKuvve tl
i Kuvve tli Kuvve tli Za y f
Kuvve tli Kuvve tli Za yf
Die rta r
a fta n,na me ninbuus uletatbi kiha lin debvf arkda ha okba rizdir.
Dahai yibi rhkmeva r ma ki inbur adak s ab ir ark nns of yanus ul nde ki
(i
kinc i e ki l)ba lang c nve riyoruz :
Ve imd ius ulnBa tlmus i
ki inaslarc ana s
le l
ea lnd nt etkike de l
im.
Onl ari i
nus ulDoul ula rdaol -
ark
Ma ka m :Ni ha ve nd Us ul :Sof ya n
duugi bil i eris indenot a lar
nf arkl k yme t
lerini nbi rs r
ada hili
nde
ta
ks ime di lme s idir.9/ 8us uli indeka lma kz e r
emi sals ee lim:
dkme ki s ter;e vve lm srala nnnl s ns e me s ilz md r.Onda ns onr a
kelime lerinc e de ns e mi ol duuve znegr ea yarla r.
BEETHOVEN( Sona top.2No.3Sc he rzo)
WAGNER( Wa lkr e ,I I
I .Pe r
de )
Yuka rda kimi saldegr yor uzki ,bunl ar9 /8l s ndeol ma kl abe rabe r
dahae vve lgr dmz9/ 8'lii kiTr kus uli lehi birm terekt a rafol ma yan
far
klus ul le rka bule tmi lerdi r.
Bunui fadee tt
ikt e ns onr a imdius ulme seles iniDoul uveBa tl
mus ikiina s larngr lerinegr ee lea lal
m.
Doumus ikisindevez ellikleTr kmus ikisindehe re s er,da has onr atefer r
uatl
s
ralama sya p l
a ca kol anus ullerde nbi risinii htivae dervee tme s il z
md r .
Veyaa ynpr ens ipl eregr et e ekkle t
mi t ama me nye nibi rus ul lebe stelenmi
olma sge r eke nbue s er,ba nda ns onunaka da ra ynus ulleya z lma ldr.
200
Her ey iirdeol duugi bi dir.a irhi slerinim srala ra
199BuMibe molveonua ynl det akipe de nya lnzbi rPyt ha -gor askoma s
il
eMina tr els evi ye sinei ndi rilmi lerdir.Pi ya nogi bis a bitpe rde lia let
lerdeMi
natreli crae tme kt e rc ihol unur .
200Bununl abe rabe rbi re se rinde vammdde tinceus ul nbi rka de fa
deime sinebe ste k rbunai ht i
y agr dndems a ade
Trkmus i ki si
ndeus ul nna mez erinde kit es i
rioka da ra ktrki ,s anatn
btnka ide lerineuyul ara kbe stelenmi ol a nbi rese rl izgil erinde nve
balamaus ulngs te reni are t
tenma hrumol duut akdi rdeus t
abi r
mus ikiina s aa rz edi ldii ndeus ulnnneol duukol ayl
kl at ahmi n
edilecekt ir.2 01Bunokt az e ri
n deda hi a ir
lemus iki ina sa rasndamuka yese
yapabi lir
iz . Bir aireb irka m srags teripve z ninneol duunut a hmi ne tme sini
kendi sinet e klife dinc eonl arokurvenc et akt i
-iniya pa rak uve yabuve zinle
yazlm ol duuc e va bnve ri
r .
Batmus iki s i
nege linc e ,Be rlioz'labir li
kte ,syl eme kt et ereddte t
me yece imki ,
"mus ikini nbt nbl ml e-
vardr.Us ul be lirtens a ynmhe rsefe rde i t
ii nivebus a ydani t
iba rene serin
yenius ul euya ca mbuya zyya zma kl abe lirtmi ol ur .
201Bi rBa t be ste k rnnhi ne redilme mi bi re serini nha ngius ulle
yazldn nt anna bi le cei nibi lmiyor um.
TRKMUS K S
99
ri
nde kius ulbugne na zi l
e rle mi ol ara kgz kme ktedir.202
Ge re kte nBa tkons e rva tuva rlarndabe ste krla ra eitlil lerivebunl ar
n
herbi rininkuvve tl
ivez a yfz ama nlar
nt anma yr etirler.Me sela,dr t
zama nl;
ldebi rinc iyekuvve tl
i,i ki nc i
yez ayf , nc yeya rmkuvve tl
ive
drdnc yez ay fde ni r.Bununl abe ra be rbui nc ef arklarar i
a yete derekbi r
ka
defabi r,i ki, ,dr tdi yet ekr arlan rsabudur umDoul ul ardaha kikibi rusul
me yda nage ti
rme yek fide i ldir.Ha lbuki ,buba sitvur ula rme sela:
eklin dekuvve tlivez a yfz ama nla rar ia ye tetme ksizinvur ulur sabi rusul
kars
nd ake ndi mi z ibul ur uz .Vee e rbuvur u l
a rakuvve tlivez ayfz ama nlar
arasnda k iinc ef arkla rdae kl eni r
s e,but akdi rdebe lli
ba hbi rus ulme ydanage li
r.
Buge re kz atenBa t'dai le rigr l
mus ikiina slartaraf nda nne
srlme kte dir.Ma thisLus s y203bume vz uda okdor uol ara k yle
deme k tedi r:
"Faka tmus ikidel le rvez a ma nl ara nc akt ek,i ki,he ce l
ike lime leriif
ade
ederle r.Sz de kike lime lerde nf azlaol ma ya rakf ikirlerivec ml eleritekil
etme z ler.Ya l
n zbunl arlal lerinvez ama nla rnbe l
liba hbi rmus i
kim ns
yokt ur.Bunl arnbi rmus ikid nc e sinit a ma me ni f
adee de bi l
me leriiin,iki,,
drtl l kbi rbt ni indegr upl a nd rlma l
ar veda hayks ekbi rdisiplinve
prens ipa ltnakonma la rl zmd rki ,i tebuda
usuld r!"204
VeGounoda ynge r eimke mme ls ur ette yl ei fa
dee diyor :
"Ke lime lerya ln zba lar
nal is ant eki le tme di klerigibi ,s eslerdeya lnz
bala rnamus iki yite ki le tme zler.Ke li
me ler,ara lar
ndai dra kka ide l
e r
inec evap
verenma nt kbi rba ol duut akdi rde ,a nc aka nla
l
rbi rc ml et ekile derl
er.
Aynke yf iye t,ba zc az ibe ,ta vsifka ide le ri
neuygunol ar aka nive yabi rbiri
ni
takibe nme yda nage lilerindebi rmus ikige rei,bi rmus ikid nc esiolma s
bakm nda ns e sle ri i
ndege erli
di r.205
Bus z le r
ebi z imi ini l vee de c eka zbi r e yka l
yor.K fide recede
anla l
m trki ,he rl bi rus ul i htivae de bilir.Ha lbukihe rus ulBa tl
solfejle rini kilive ll l erii inehe rz ama nda hile dile me z. tebu
sebe ple dirki ,Comba rieubui mk ns zlm ahe dee yle ye rek,us uln lile
baze nuyg unl uk,ba z endeuyums uz lukha lindeol duunai arete diyor .
Bu artla ra lt
ndaha kl ol ara ki ddi ae di lebi li
rki ,Ba tll
a rnus ulna zari
ye si
tekrargz de nge irilme lidirvet atmi nk rde ildir.Bugnkdur umbi ze unu
il
e r
is r me yie mr et
me kte dir.Tr kl ere s kile ri
nus ulna za riye l
e -
202 Be rlioz ,ATr a ve rsCha nts( Pa ris,1898) ,s .10.
203 Lu ss y,Conc or da nc ee nt relame s ur ee tler ythme( Pa ris,1892) ,s .
8.
204 T rkmus ikiina sla rnnya ptkl ardab udur .Evve l, eit
lius ul
ekiller inik abule t
mi lervel izgi sinemut laki taatye rineus ulbi ti
nc e
izgiyi e kme yit erc ihe tmi lerdir.Bui z aha to lduk auz unus ullerin( me sel
a
16/4,24/ 4,ke za60/ 4,8 8/ 4gi bi )hi kme tivc udunua nla ma ya nla r
abi rc evap
te
kile de r.Thi ba ute vv elcez ikr edil enma ka les inde nuz unus ulleri i
n yl e
diyor du:Bunl a rnba z
la r
,gr lyorki ,ha kikius ulc ml ele r
idir;Ba tlbi r
bestek r
a oki lgi eki civeor i
jina lka lpl ara rze de r
ekonundi kka tini ekme ye
l
y ktrlar.
205 22Oc a k1882t a ri
hl iMe ne stre l.
ri
nida hai yia nl am v ee s erl
e rindebunuf ayda l ekildet atbike tme yi
baa rm lard r
.*
Buus ul l
e rinki mi nt arafnda nveha ngit a rihtei lkol ar
a kt e sise dildikle ri
ni
bilme kme se lesibe s enee vve l
ineka da rh lha lledilmi de ildi.206M z ka-i
Hma yun efime r humNe cipPa a 'n nki ta pla ra rasndas a t
na lm ol duum
eskibi re lya zma s bume selee traf nda kit ere ddt leri
nbi rk sm nor tadan
kaldrma kta dr.Buya zma nnt arihiyokt ur.As lm ,kopyamol duu
bili
nme me kt edi r.Bununl abe ra bere na a200s e nelikol duuna
hkme dil
e bilir.Me lli
fiN yKe vs e rMus taf aEf endi '-dir.Ya adt arihka t i
olarakbi li
nme me kt edir.Fa ka tHi cr XI I.a s
rd a( M.1591- 1688)ya a dnada ir
delli-lerva rd r.Sz ge enya zma ,me llifininbykmus ikide ha s
nor taya
koyma ktad r.Buya z mai erisindegr l envebunda ns onr as ralama s n
yapa ca m zus ul le ri
n oununbuma rifetliz a tta raf
nda ni cate dildii
grl me kt edi r
.Bunl arnme yda na ka r
lma sf a ydas al a mtr.
Us ullerlei lgiliba hs inhe rs ayf asndai kida ireva rdr.Vehe rda irei indebi r
usulnvur u larka yde di lmi tir
.Sa yf a larns tk sm nda :Bus a yfada kius uln
N yKe vs erMus tafaEf endit a raf nda ni ca te di ldiineda irbi rka ytme vc uttur.
Tuha f t
rki ,buya z mae se rinma likl er inde nbi ris ibyl ei nc ebi rbul uma hs ul
olanbuka da rus ul le rinic adnbe lkidebi rt ekki ms eyeha sr et
me me ka rzus uile
buka y t
lars ilme ki htiya c
nduymu !Me mn uni ye tve riciol an udurki ,bu
te
ebbs er ame nha rflerh lokuna bilme kt edi rve imdi yeka da r phe li
kalm bi rol aynme yda na kma snbi zimi inmmknk l
m t
r.
Vur gul us a zlarbul unma d kaus ul,Tr kl erdeumumi ye tlee ll
eridi zevur ma kla
ic
r ae dilir.Sa di zz e ri
nevur ma kl akuvve tli( the sis
) ,s oldi zz e ri
nevur ma kla
daz ay f(a rsis)z ama ni fadee di li
r.
Kuvve tde rec eleri neveha reke tn evi le rinegr ebuz ama nla r alglarn

ka rttklars es ler de na lnm hus us ita birle rlei fa dee di lirler. ranllar,
ta
nbunmt itre iml e riniveumumi ye et e ll
i a lgla rta kl ite tme ki int ent ene
te
nhe celerinis yl e rler.Tr kl ervur gul u a lgla rt a
kl ite de rekdm,t e k,te ke,
te
kk ,tahe kde rler .
Te ke,Te kka zkuvve t
livea rkaa r ka yage lenbi rDm- Te k'dir.Ee rDm- Tek
olduk ah zli s eTe ke,da haa rsaTe kkde nilir.Te ke 'l
e rveTe kk '
la rbi rincis
i
kuvve tli
,iki nc isiz ayfi kiz a ma nda nmt ee kki ldi r.
Ta heke sasi tiba ryl abi rTe k'd r
;f aka tbu e itTe k'-l
e rTr kus ullerini ns onuna
dor u,dur u ui fa dee tt
ikle rii inbunl ardi e rTe k'lerde na yrma kz e reTa hek
is
miv erilmi tir.
Ta hek'iv ur mat arz ,us ulvur u l
a r
n ne nt ipikl er i
nde nbi ridir.Ta he kumumi yet l
e
birbirlerinee i kik sm
nkF rb, bniS n ,Abdl ka dirgi bie skiTr kna zariye-cilerinin
eserlerindebul una nus uller,Tr kmus i
ki inaslart arafnda nhi bir ekilde
kullanlma ya nt ama me nf arkl u sullerdi.Kul la
nla nus ullerinda haya kn
zama ndai c ate dildikl eribiliniyor du.Fa ka tbi li
neni nhe ps idebui di.
TRKMUS K S
100
ihti
vae de r:Sole li
nvur duuz ayfbirTe k'ina rkasnda nhe ri kie ll
ehe rikidizin
ze ri
nea yna ndavur ul anbi rDm- Te k'inbunut a kipe tme sidir.Ta hek'ins ol
ellevur ula ni lkya ns z ayftr.Ha lbukihe rikie llevur ul anikinc iya rs
da ha
kuvve t
lidir.
Vur gulu algla rlaTr kus ulle r
ininvur ulma s oki ncehus usiyetlera rz
e der;
bununi za h okuz unol aca nd anbur a daba hsetmi yor uz.
Bue seriya z arke nga ye mizdor uvepr atikbi rf i
kirve rme kol duui i
n,he r
usulnvur ular
n nya l
nz cabur ayakonul ma s
nnk f
ige lme yec einive
bunl ar
ne se r
le rde kita t
bika tnt ama me nt emi ne de me yec einid ndk.
Onuni i
ndi rki ,he rus uldens onr a okt annm be stekrlara rasnda nbi ri
sine
aitvebuus ulnge rekr evi -
inigs terme yee l
ve rilibire serive rme yid ndk.
Bunda nb a ka ,he rese ri
nl lerinina lt
na ,s tt
e kis ae l
invur ularn
,a ltt
aki
ises ole l
invur u la r
nbe lirteni kis at
rkoyduk.
I-Sof ya nUs ul d207t ekk
Tr klerins of ya nde diklerius ulYuna nllarnbiruz uni kiks adanmr ekke p
usulle r
inde nba kabi r eyde ildir.
tebuus ulz elli
klebe l
irtenbi rpa r
a:
a r
k
Ma ka m :Ra st Us ul:Sof ya n Be stek r
:Ri fatBe y
Sa z
dim
Be n
gon
ifl
rrr
l m al d rSa z
dim
wm
SP
Gl be n zi mi s ol dur dum
naz l c a ya rda na yr l
Sa z
diKoda
m da sl a
ra d t m ge l dim
207dha rfiDm' ,tha rf
iTe k'iifadee c ter.
*Gf tede kif arkl l
kor i
jina l
de kigi bidir( e v.not u).
TRKMUS K S
101
2.Se ma iUs ul
Buus ulme n ei
ndeyuk arda kigi bii di .Ba t
mz iini nz ama nlus uli le
ayni di;bugnda hiAvr upas tilitakl ite dilme ki steni rsebu eki ldekul l
anlr
.
Faka t100y lda nbe riTr kbe ste k rl
a rbui kius ulbi rleti
r erekt e kbi rusul
me yda nage tirmi le r
di r.u a rtlakii kinc il nns oni kiz ama nbi rdurak
me yda nage tirme kt edi rler.
imdibunayr ks e ma ius ulde nilme kt edir.Fa ka ts rayboz ma ma ki i
n
bunda na ltz a ma nl us ulle rit etki ke de rke nb a hsede c eiz.
3.Dye kUs ul
Ke lime ninAvr upa lma n syl a,Tr kmus i
ki si
ndedr tz ama nll i l
e(-j yani
birincisikuvve tl
i,i kinc i s
iz ay f, nc ya r
kuvve tlivedr dnc s z ayf
olarakya zlm bi rus u lyokt ur .Bununs ebe biTr klerinbudr tz ama n
i
e risindems -
ta
ki lbi rus ulnr evi inigr me me leridir; nk onl arnus ulna za riye s
inegr e
birus ulnz a ma nla r
n nha re ketle rinde ki e i
tlili
kk fide i ldir,a yrcabu
zama nl armuht eli
fk yme t
l erdeol ma ldr lar.
Bunun labe rabe rsonz a ma nla rdaol duugi bi, Avr upamus ikisi stanbul '
da ok
yay l
m tr.Tr kbe ste k rlar a la frangade nilene serlerya pma ki stedikleri
zama nAv rupa '
dakigi bidr tz ama nlbe steya pma kta drlar.Fa ka tbut akdirde
esert empoyagr eya zlm ol up,us ul leregr e( Tr kus ulleri)de i ldir.
- l si l
eya zla bilenTr kus ulnedye kde nilir
kivur u lar yledi r:
Syl eme yeha cetyokt urki ,buus ulta ma me nb aka drvez a ma nl aya zl
m
Avr upa lus ul l
erinr e vi idye kus uli leya zlm Doul ue ser l
e rehi
benz eme yec ektir.Bur a dapr atikbi rf ikirve rme ki inTr kBa hriye lil
e r
i1855' te
Frans zor duvedona nma sn ndada hi lbul und uumt tefi
kl eriilebi rli
kte
Siva stopol '
daha r
pe de r ken,be ste lene nbi rtarihi a rknnnot a s
nve riyoruz.
Tr kBa hr i
ye liler
iSi va s t
opolnnde( 1855)
Us ul: Dye k
Kla sike se r
le rdedye kus ul nna a da ki arkdaa nlalac agi bi okz el
birr eviiva rd r.
ark
Ma ka m :Ac e ma iran Us ul:Dye k Be stek r
:R zaEf endi
TRKMUS KS
Tr kb estek rlarbudye kus ul nda haya va bi rha reke tlekul la nm lar
dr.
He rneka da rus ult e kile de nz ama nl ardahi birde i i
klikol ma m i sede
yava lke ndi i
neha sbi rr evi ve rme kt edir;but akdi r
de - ol arak
yaz l
r.Bunaa i
tbi rmi salida has onr as eki zvu ru l
uus ullera rasndave receiz .
4.Sr eyyave yaTr kAks a Us ul
Buus ule l
lis enee vve l ineka darTr kl era rasndakul la nlm yordu.Me hur
bestek rHa c Ar i
fBe yonui l
kde faol arakne fises erlerindekul l
a nm veo
zama nda nbe ridie rmus iki ina slarbuus ulde oke serbe stelemi l
e rdir:
Buz arifus ul nmuc idi ninbe s t
e lemi ol duu oks evilenbi r a rknnnot asn
bur ayakoyuyor uz :
a rk
Ma kam :Hi c az Us ul:Sr eyya Be stek r:Ha cAr ifBe y
TRKMUS K S
5.Yr kSe ma ius ulYuka rdadagr dmzgi bibuus ul u eki
lde di r
:
Bunae ni yir ne kol a rakOs ma nlKa nunuEs asisi'-ni n1876' dai lkde fai l
n
edildiiz a ma nTr kge n leri-
nin okr abe te ttikleribi re se r
is e e
bi l
ir i
z .K s abi rmdde ts onraKa nunuEs asi
yr rlkt e nka ldrlm 1908' dei kincide fai lne dilme siylebut a
lihsi
zVa tan
arks 1 0Te mmuz19 08t a r
ihinde nsonr aveot uzs ene likbi rs ktut akipe den
ne elignl e rde stanbuls oka kla
r ndai itilme kt e ydi .
Tr kle rinHr r iye ta rks
Ma kam :Ni ha ve nd Us ul:Yr kSe ma i Be s tekr:Ri f
a tBe y
Eyvat a ne ymmimf ik a dha ndan olbu gn Al emiOs ma ni
ye ne
pert eve f an ol bugn Al e miOs ma ni ye ne
per t eve f a n ol bugn
Buus ul n, bi rinc isinde na nca k oka rol ma s dol a ysylaf arklbul una ndier
bir e kl iva r drki ,bus ebe pleonu yleya zma kt er cihe di ldi:
Kl asikmus iki debuus uldeya p
lm oke seryokt ur .A ada kie s
e rIII.Sul t
an
Se l
im' inmus a hi plerinde nHa cSa dullahAa 'yaa i
tveke ndie ms aliaras ndabi r
ahe ser dir:
TJ RKMUS K S
E. us ulbi lha ss aSe ngi ni smi nia l
rki ,m n s" Ta "
deme k tir.Bununs ebebioka da rma n l
de ildi r:Tr k- edebi ra taszva r
dr,
bire y an na rlni f adee tme ki i
n:" Ta gi bia r"de ni r.Bur adadahi
phe sizus ul na rl
dol aysylaona" Ta "de nilmi ti
r.
r nekol ara kve rdiimi ze serinma ka m nda n,bunda ne vve lkur ulu l
ann
zikrettii mi zot uzma ka ma ras
ndaba hs etme dik, nkBe ya tiaraban,
ms t
a kilbi rma ka mol ma yp,Tr kmus ikisinin ube le ria r
a sndaye ra lm t
r.
Ba hse tme kt ebul unduumuzus ulnbi r nc ekli-
6.De vr iHi ndve yaa rkDye iUs ul te okor ijina lbi rus ul.Bunui zah
iine ski lerinl is annkul l
a nrsak(s ss)i l
e(J J) '
nbi r
bi rlerinee klenme siyl
e
vc ud age lmi tir ,diye biliriz.Buus ul u ekildeya z l
ma kta d r
:
nii zahka l
yorki ,onadake z ayr ks ema ide ni lme ktedi r.Fa ka tbuus ul
tekile rina k sine ,e pe yc ec anlol duunda n yleya z
lma kta dr:
Budu rumda ,buTr kus ul Av rupamus ikisini n ' likus ulneol duk a
benz e me kte dir ,bununl abe r
a bers onr akidr tlkdur akJonahus usibirr enk
verme kt edi r.Bunui yit akdi re debi lme ki i nbykbe ste krDe deEf e
ndi 'nin
okz arifbi r a rk s
n nnot asnkoyuyor uz :
Bu oke skibi rus ulol upmuc i
dibi l
inme me kt e dir.De vr iHi ndi s
mi nin
belirttiigi bimuht eme lenHi ndista n'
da nge l
mi tir.
Bunaa itmi s al,be stek nbi l
inme ye nve" EyGa z ile
r "
ar
k
Maka m:Ras
t Us
ul:YrkSe
ma i(
3.ekil
) Be
ste
kn:Dede
Efendi
Usul
Yz n dr ci ha n m
nev ve r
den Feda d
r
yo
bu c
a n
Senin n. yan di
m
TRKMUS K S
106
diyeba l
a ya nke zae skibi r arkdr.Tr ka sk erleriha rbegi derke ntesir
i
ger ekt en okbykol anbu arknns ylenme simut adi di.Ba ndola r
refake tindea ske rle rbu arkys yl edikleriz ama nhe rkesgz ya lar
n
tutama -ya rakke ndi nde nge erdi.Buhus usta ahsibirha t
r a
mz i
kr e
tme me
ms aadee dil
e cekt ir:
1896- 1897Tr k-Yuna nha rbininba
ndai di; stanbul( Sirkeci)Ga r
'
ndabi r
ktan nc e phe yegi di ine a hitol dum." EyGa zil
e r
"di yeba laync aoka dar
rpe rmi imki ,hi byl ebi rt esi
ra lt
ndaka ld
mha r l
a myor um.De nil
e bi
li
r
ki,Fr a nsz la
ri i
nMa rs e
ill
a isenei seTr kle riindebue serbyl edir.
Ha rbeGi de nTr kl e r
inAs ke riMa r
Ma ka m :I sf
a ha n Usul :De vriHi nd
Ka l s e l me t
naz l ya r
im
biryana s e n. bir de be. n
7.A rDe vrihindUs ul
Buus uldebunda ne vve lkinde nba kabi r eyde ildi
r .Fa kat oka rvebu
iti
ba rlaonut e kile de nz ama nla r
not alarlay klol duunda n yle
yaz l
ma kt adr:
Bunun labe r
a be r,bua rl
nna mez eri
nde kit esirioka darba rizdirki,buna
dahai yihkmve r dirme kz erekl asikTr kmus ikisinin okme hur
arkla r
nda nbi r
inibur ayakoyu yor uz.
ark
Ma ka m :e hna z Usul :A rDe vr iHi nd Be ste
k r:De l
lalz
a de
208Bue se r
deka rla l
anya r
mdi ye zliSiveFaPyt ha gor askoma syks eklik
ifadee de rler.Sa bi tpe rdeli a l
gla r
dabunl arSi
nat r elveFana tr elol araki crae tme li
di r.
106
TRKMUS K S
8.Ma ndr aUs ul
Buke limeAvr upaTr kiyesi'ndeki ou" Bul gar"ol an oba nlannbi rne vi
gayda ala r
a ki crae ttikler
ioyunha va l
arndakul lanl
a nus ul i f
a dee der.
Ma ndr aus ul yl e dir:
Buus uldeoyunha va l
a rbe steleme ye al
m ol anTr kmus ikiinasl
a r
bunu
tekile de nz ama nla rn:
olduunuz a
nne de re k2/ 4l s ndeya zm lardr.
nce de ni nc eyeya pm ol duumuza ra t
rma larla,Bul ga royunc ul annn
kulla ndkl a r
ha ki kima ndraus ulnnmuha kka ks urette7/ 16ol duunut espit
ede bildik.Onl arn okbe e nilenbi royunha va s
mkoyuyor uz :
209
OyunHa va s
Us ul:Ma ndr a
;s
ri ze-
bi -
209Di e re serler deol duugi bioyunha vasn nha reke tl
e rinit espite tme k
is
te dim;f ak atgr dmk iMa etzelme tronomunune nh zlha reke tiola n208,bu
oyunha va smda kibe he r16'lki in( do- ubl ec roc he) oka rka lma ktadr
.
Bunun l
abe r a
be rbue se r
de -
ki7/ 16' hkbi rl nni crasi inge enz ama nme t
r onomda42ol arakl t
m.
Ra kka s42s a ys nnz erinekonur saveme tronomun( tik)s esie snas
ndabi r
li cr ae dili
r sei teoz ama nMa ndr aus ulnnha kikiha re ketinini inde
olunur .
TRKMUS K S
108
9.Ka tikof ti*Us ul
usu-
Buus ule llisenee vve lTr kmus i
ki sindeSr eyyaa ,ndeol duugi biHa cArif
Be yt a r
a f
nda ni ca fe dilerekkul lanlm tr.
ekl i yl e dir:

tebuus ul nmuc i
dit arafnda nbe ste l
e nmi kl a s
ikbi r ar k:
ark
Ma ka m :Isf a
ha n Us ul:Ka tikof t
i Be stek r:Ha cAr ifBe y
10.Dye kUs ul( 2.e kil
)
Buus ulTr kmus i
kis i
ndee n okkul lan l
a nla r
da nbi ndi r;da hae vve lyuka r
da
bahs e t
mi ti
k.Bur adaa rse klinive rme klei ktifae diyor uz :
Buus ulea it okhus usiyeta rzede npa r
a l
a rda nbirini
setik.Tr kmus ikiinaslarnnd ahime vc udi ye ti
nde nha -
kIas i
kbi re s e
rde na lnm t
rBunaKa r-
,Na tk"de nir.Be ste okdi kka t
eki cidir. Gf teni not uzbe ytininhe rbir indebi rma kami lebi rus ulni smige e
r
vea ynz a ma ndabuma kamvebuus uli crae d.hr;bus ebe pl edirkikonu an^
m n snage l
enKa r-
Na t
ki smive rilmi tir.
Ba hs ige e ne se ra ada dr:
Ma ka m :Hs eyn
K r-N tk
Us ul:Dye k( 2.e kil)
Be stek r:Ha t
ipz ade
"Ms e mme n"a d n.kul lanma m, ,
,,
.
TRKMUS K S
11.i fteDye kUs ul
Buus ulebunda ne vve lkidye k'i
nbi rde i ik ekol ara kba klabilir.Bununla
bera be rr eviida ha okz ell
iklera rz ede r.VeTr kle rine skibe stelerinde,sade
dye kdi ye smve rilendye kini kinc i eklin eterc i
ha nkul lanlm tr.ifte
dye k 'i
n ekli yl edir:
A a da ,Hi ntlilerde nde vr
e nge l
mi veonl a rdane vve l
kiyz yl
l arda ok ey
al
m ol anTr kle rinmuha fa zae t
tikle r
ibi re skie serve r
iyor uz.Bue ser
Tr kiye 'dehi ne redilmemi ti
rvebunas ahi pol anna dirki ms e lerbunu
kskan lklamuha fazae tme kt ed i
rle r
.Bur adabuk yme tlie serinot a yaa labilmem
ii
nba nal t
fe nokuya ne skidos t
umPos taTe lgrafNe zare tier k nnda nAhme t
AvnBe y'e kr anl a
r mi fa dee tme ki sterim.
Bue sere,s sle mem n s nage lenNa kde nilme ktedir.
Na k
Ma ka m :Be stenigr Us ul:i f t
edye k
210Gf teyit ercmee demi yor uz,Ur dudi lii l
eya zlmtr.
TRKMUS K S
110
12.Aks a kUs ul
Tama me nDou' yama hs usveTr k ark larnda okkul lan lanbuus ul n e
kli
yledi r:
Gr lyorki9/ 8'li
kl yl eya zlmol ma s
nar a me n,buus ulnAvr upa
mus ikisinde9/ 8'li
kus ullehi birbe nze rliiyokt ur.Za ten,me ke ttiimme rhum
hoc ambykTr kmus iki ina sZe k iDe de '
ni na adaki okne fisese ri
nden
debun ua nlama kka bildir. teba hiskonus u ark:
ark
Ma ka m :U ak Us ul:Aks ak Be stek r
:Ze kiDe de
TRKMUS K S
111
13.Sof yanUs ul( 2.e kil)
Bunda ne vve lkia ksa kde nile nus uli les of ya n( 2.e kil
)a ra sndai nc ebi rfa r
k
vardr.nkbuda9/ 8i l
eya z
lr:
Not alarn,kuvve t
livez ay fz a ma nlarns re l
erininyuka rda kidz e nlenmi
eklis ofy an( 2.e kil)us ul i lebe stele ne ceke serinrevi iz e ri
ne okha ssas
birsur ettet esirede rvebudur umhe ri kius ula rasndaa kbi rf ar kt emi ne yler
.
imdive rdiimi ze seri lebunda ne vve lkinimuka ye see de rekbumt ala mz
hakk ndak fibi rfikirs ahi biol ma kmmkndr .
ark
Ma ka m :Fe rahna k Us ul:Sof ya n( 2.e k.) Be ste k rDe ll
alzade
14.Evf erUs ul
Buus lTr kle ri
nha r
c lemmus ikilerinde oka zkul land kla rbi rus uldr.
z ell
ikl ebunaMe vl e
v lerinyi nie rifle ri
nder astla
n l
r.Evve lMe vlevi
evferide ni lenbuus uln eklinigr elim:
Buus uldebe st el
enmi bi rr ne kol ara kve rdiimi za ada kipa rame rhum
Zek iDe de '
ninSuz idil yini 'nd ena lnm tr
.yi nke li
me siMe vl evlerin
sema larndai crae dilme kz e reya z
lm bykbe ste
lereve r i
le ni simdi r.
A ada kipa r a,ese r
ina ynz ama ndas onunut ekilede ndr dnc s e l
md r
.
TRKMUS K S
112
Ayi n
Ma ka m :Suz idil Us ul :Evf er Be stek r
:Ze k iDe de
15.A rAks a kUs ul
Esa si tiba rylabu,da hae vve la ks aki smi ylei zahe dil
mi ol anus uldr,f aka t
okda haya va ol duui i
na rke lime siilei fadee dilirve u ekildeya z l
r:
A a da kie seri nc e l
e ni rken9/ 8'likus uln9/ 4ol araka rlatrl
ma sndane lde
edilens onuha kk ndabi rf ikirs a hibiol una caktr:
ark
Ma ka m :Evi Us ul:A rAks ak Be s
tek r:Ri fatBe y
211Bupa radaMiveFana t
r elle rara sndada i
maa pot omde nilena r
a l
kva r
dr
.
Bunda nd ola yd rki ,dona n mdaf iz '
larda ne vve lya r
mdi ye zge lme ktedir.
Bunundam n s,bunl a rnbi r
Pytha gor askoma st izol dukl a r
d r.Ha lbukiMiveFana tre lara s
ndal imma
deni l
e na ral
kol duuma l
mdur .Bununl abe r
a be rpiyanodabunl arFana trel
olaraki c rae tme kl zmd r.
TRKMUS K S
16.Cu rc unaUs ul
t
e okor iji
na lbi rus ul.Ana dolu' nunKr tlerveEr me nilerleme s
knba z
blge le rindege ne llikl eha lkt rkl e ri
ndekul lanl
r.Ge re k ekli yl edir:
PierreAubr ybuus ul212i yia nlaya ma m veyr ks ema iileka r
trm t
r.
Bunda nb aka :
imdiyuka ryaya zd m zvee v ve lcedegr mol duumuzyr ks e ma i'
nin
ma hiye tinionu u e kildeya zara kde itirmi tir:
ln2fmAubr y' nine se rindeye ral*nTr kus ulleriha k-,,db' l
gll stem Sol d" u
Tr kle rdeveEr me nile rdebuuulhi bi rz ama nyuka r
dagr lena c ayip ekliil
e
me v- aitol ma m tr.
kSZHTwe t leha tl
r l
a tahmki >c ur cuna .Ba t
lbe t
fe-
e kme yel a ykveonl aray^ ika y na kla rve re bilece kbirus uldr .
ark
Ma ka m :Suz ina k Us ul :Cur cuna Be st
ek r:Ha cAr ifBe y
Aubr y,poi s iel iturgi que 213Buus u[unhe rz ama nyme tinde di r
veme tronomun
TRKMUS K S
114
17.Aks akSe ma iUs ul
Na za rba kmda nbuus ulc urc unai l
ea ynd r, uf arklakia ks aks ema iikide fa
dahaa rdr.Fa ka tta tbika ttabui kius ul nt e si
rle rioka da rf arkldrki,e ski
usulegr e,not aya zlnbi lme de ni cravet ega nne de nTr kmus ikiinaslar
bunl ar na rasndahi bi rbe nz erl
ikgr me zler:
Buus ul er ne kol ar aka zizdos tumHs eyinSa de tti
nBe y'inbe steledii1/ 14
Eki m1909t a rihlie hba lre siml ime cmua s nn13.s aysnda ,ne r
e t
tiibi r
par ada nda haz e lliiha izol an ns e eme zdim;ye rsizlikdol aysylabu
aya ndi kka tbe ste nina nc akbi rinc ik sm nbur ayakoyma kme cbur i
ye ti
nde
kaldk.
SazSe ma isi
Ma ka m :Se ga h Us ul:Aks a kSe ma i Bes t
e kr:Sa deddi nBe y
18.A rAks a kSe ma iUs ul
Buus ulyuk a rdaki nina yn dr,faka thi sse dilirde rec edea rd r; yl eya z
lr
:
imdinot asnve r eceimi ze s er
ibunda ne vve lkii lemuka ye s ee ders ekTr k
beste k rlarnnbui kius ulne denbi rbirle r
ind e na yrdkl arnns ebe bia nla
lm
olur.
208.de r
e c esinde nda hah zldr.Bude r
e ceme tronomune ns -
bera be rbupa r annda h ah zli crae di lec einiha t
r l
ata l
m,
ratl
ime rtebe siol duunda ni arete tme yeme cburka ldk.Bununl a
TRKMUS K S
115
Ma ka m, :Gl izar Us ul:A rAks aktma i Be s t
e k r,
:Ta nbur i zak
(6-80)
19.Fa hteUs ul
Faht eke lime s iFa rsa" Kumr u"a dve rilenkum -na snda k" Fa ht i"
de nge li
r.
Eski rane serlerinegr ebuus ul,buku un t nnt akl i
dii leme yda na
gelmi ti
rBununl abe raber r
a nl
la rda kibui simde kius uli l
eTr k- l
er dekus ul
arasndab ykbi rf arkva rdr .Tr kle ri
n- kini n ekli yl e
di r:
Tr kle rta rafnda n oks evilena a da kipa ra ,K rmHa nla rnda nol up,
1587- 1607a ras
ndame ml e ketiTr kl erinha kimi yetindei kens altana ts rm
olanGa z iGi ra yHa n'aa itkl asikbi re serinbi rinc iha nesidi r
.
Per ev
Ma ka m, :Hz z am Us ul:Fa hte Be stek r,
:Ta tarGa ziGi rayHa n
20.Le nkFa ht eUs ulBuus ul n ok aya ndi kka tbi rr evi iva rdrLe nk
topa lde me ktir.Evve l
ekl i
nigr elim:
Ge re kte n(J .)nokt albi rbe yaz( ikilik)mi kt arnda kit ekde ns onr aonda nda ha
ksabi rs iyah n( dr t
lk)(J)ge lme sibuus ule,bt nl i erisinde ok
dz enl is urettebi ra ks aklkve rme ktedi rki ,a a dakipa radabunugr me k
kabi ldir:
TRKMUS K S
116
Na k
Ma ka m :Ne va Us ul:Le nkFa ht e Be stek r:Ra ufYe ktaBe y
Glde n
21.Fr enk inUs ul
Buus ulha kk ndat a r
ihi z ahla r
dabul unma da ne vve lkul lan l
a n ekliniya z a
lm:
FrenkDoul ul ar'
nAvupa l
lar'aumumi ye tl
eve rdikl eriisimdi r.i nFa rs'abir
ektirve' topl aya n','tert
i'oe de n','
dz enle ye n'm n l
a nnage lir.Buus ulni smi ,
onunAvr upa l
lar'da na l
nd ngs t
e rme ktedi r.Fa katna sl?Be nbunun
sebe binia nla ma ki inTr kmus i
ki sininya l
hoc alarnamr aca atet t
im.
Bunl a rni inde nbi rtane si,me khoc a mZe kiDe de ,ba nabi rhi kyea nlatt
,
bura yaka yde diyor um:
"Sul tanSl eyma n( Ka nun )z a man ndame hu rFr ans
zmus ikiina slarnda n
mr e kke pbi rt opluluki l
kde fa sta nbul 'age l
mi ti
.Bi ra ma trmus ikiina solan
Pa dia hb unl ardi nleme ki ste di.Kons ere sna s
ndabumus iki i
na s l
a r3z ama nl
iyir i
tml ivea ra -srat ekrar lana n u e kildeki :
214Ol ivie rAube rt,Hi stoi rea brigiedel amus iguea nc iennee tmode rne( Paris,
1827) ,s .
23.
usul bi rpa rai c rae tti
ler .Bue serPa di ah'ndi kka tini ekt iveSa ray
mus i
ki ina s l
a r
nda n," Ala fra nk"ol anbuus uli yiha t
rlanndat utma lar
nve
bunag r ee ser
le rbe st
e l
eme lerinii s
te di.Tr kmus ikiina slarnda ni s mi
bilinme ye nveFr ans zsa na tk rlarni crae ttiklerie se rdeni lha ma lanbi risibi r
usulme yda nage tirer ekbunaFr e nk ini smi nive rdivebuus ul dePa di ah'
n ok
bee ndi i eitlipa r al
a rbe steledi."
Buhi k ye yidi nledi imz a ma nge rekol duun ai na nma dm.Bi rka s enes onra,
hale nbe ndebul una nbi re se rdea ada kidi kkate ayanhi k ye yiokudum:
"1543' deI .Fr an ois ,I.Sl e yma n'a( Ka nun )Fr ans a'daode vr ine nus ta
mus i
ki ina s l
a r
nda nbi rtopl uluuke ndi s i
neho nute de cei niz a nne de rekyol l
ad.
Pa dia hb unl arahuz ur undabi rka de fae serleric rae ttirdi,iltifatlardabul undu.
Ha tthe di yeleri hs ane tti.Fa ka tenk saz ama ndame ml eke tite rke t
me dikl eri
takdir debununha ya tl
a r
nama lolaca mi htare tti.Bunl ardi nl edikt ens onr ao
kada rhe ye c anlanm t
ki ,byl ebi rmus ikininke ndi sinins a va r uhunat e si
r
ede cei nde nvea ynne t
ic eni nmi lletiz e r
indedeme yda nage lec einde n
kor kmu tu. 214"
Bunuokudukt a ns onr ahoc amt ara f
nda na nl at
lanhi kye yei na nd m.
Za ma n m z nFr a ns zmus iki ina slarnnSul tanSl e yma nnndei c rae dilmi
olane skina me le rininba zi zlerinia adave rec ei mi zkl asike ser debul up
bul ama ya ca klarnbi lmi yor um:
TRKMUS K S
117
K r-Na tk
Ma kam :Pus elik Us ul:Fr enk in Be stek r
:Ha tipz ade
Us ul
e mb erUs ul
Bu,e ski ranllarda na lnm bi rus ul dr .Bununl abe r
a bers onz ama nlarda
Tr kle rbundaba zde ii klikl erya pa ra k yl ekul lanm la rdr:
lgddt dddt t tdtdtdt
Da irem n s
nage le ne mbe ri smi ninke ndisinene de ndol ayve r
ildii
bilinme ye nbuus lnr evi inii yit eba rze t
tirenbi rpa raa a da dr:
Mur abba
Ma kam :Hi caz aira n Us ul :e mbe r Be stek r:Ze kiDe de
me
215Bur adabuus ul nbi rimiol anbi rbe yazn( ikidr tlk)me tronomk yme t
ini
ver me kl z md ;fa ka tme tronomda40' tanda haa rde re ceme vc utol ma dve
bur adada36i ca pe t
t i
ii in
buha re ke tijlayme tiol ara kt e spiteme c burol -
duk.
TRKMUS K S
22.A re mbe rUs ul
smi nde ndebe lliol duugi bibuus ulbunda ne vve l
ki e mbe rin okda haa r
birha re ke tleic ra sol up u e kildeya z ma kme cbur i
ye tiva rd r:
He rvur uunbi rbi rliki leya zlma snn okya va l
dol ays ylaTr k
mus iki ina slarbuus uldebi re se rbe st
e leme yi okga dde tmi
le r
dir.Bunl ar
arasnda ,bi re se rbe steleme yiba aran,e nus t
abe stekr l
a r
da nbi ris ay
lm tr.
Mur abba
Ma ka m :Evi Us ul:A re mbe r Be stek r
:Ra ufYe ktaBe y23.
arkDe vr iRe va nUs ul
smi nindei fa dee ttiiz erebuus ulTr k arklar
ndakul l
a nlma ktadr.e kil
yle dir:
13dt tdt t dt dt tdtdtt
Us ulnb andaol ans iya h( dr tl
k)bi rtara fab r
a kl
rsaka l
a nk smndye k
dene nus ul ni kibu ukke ret ekr ari lea ynol duugr lr.
ark
Ma ka m :Ma hur Us ul:a r
kDe vriRe va m Be s tek r
:Ze k i
De de
24.De vriRe va nUs ul
Bunda ne vve lki ni na ks i
ne ,buus ul a r
k lardahi kul lanlma z .Buke sinliin
sebe bi, okde fas evi nceve yahz -
neme yya l,ha lknhi s leri
yl euyu ma zl
ka rzede nbi rre -viema li
kol ma s
d r.
Ha lbu kibuus ul de ,di e r
l eri
ndebo unaa ra
na na silvemut asa vvuf a nebi rha reket
me vc u tt
ur :
TRKMUS K S
Me vl ev lerin yinl erininbi ri
nc is elmbuus ul dei crae di-
SCt mi zPa rlakr ne klerinde nbi ridi r:
Ayi n
Ma ka m :Ne va Us ul:De vriRe va n Be stek r
:De deEf e
ndi( A:
132)
25.De vriKe bi rUs ul
Bykde vi rm n snage l
e nbuus ulni ki eklid r.Evve la a dagr le n
eklin iinc e l
e ye c eiz :
De vrike bi ri
nbu e klimnha s
ra nMe vl ev" yinlerindekul la nldi inbu
usulea itr ne kt abia tylaonl a raha smus ikidens eilmi t
ir:
Ayi n
Ma ka m, :Nhf t Us ul:De vr iKe bir Be st
e kn:Ha fze yda
TRKMUS K S
26.De vriKe bi rUs ul( 2.e kil)De v/-/ke birini kinci ekl
i us ure t
lete ekkl
ede r:
Bur ad abi r i
nc ibl mnve rmi ol duumuzpe rev,Dou' nunkl asikmus iki
kons e rlerindebi rne vigi riol up, stanbul '
dakl asikTr kmus iki s
ininha kl
olarake ni yibe ste k rbul una ndos tumDr .Su phiBe y'ea itt
ir.
Perev216Ma ka m :Hi ca zairan Us ul :De vriKe bir( 2.e kil)
Bes t
ek r:Dr .SuphiZht Be y
27.Fr engiFe r'
iUs ul
AslFe r
'ius ulda hai leride16vur uluus ulle ra rasndai zahe dilecekti
r.
s
mi ni nm nsAl a f
r angaFe r'
iola nFr e
ngiFe r
'ius ulnege linc e u ekilde
if
ad ee dilme ktedir :
Buus ulnk urulu udi kka tl
ei nc eleni r
sebunun" Al afranga "ol ara k
vasfl
a nd rlma snms eb ebia nl al
r.Buhus us taFr e
nk inus uldol a y
syla
vermi ol duumuzt arihi za ha tha trlatma kvebui kius ulnba langl
a rn
muka ye s ee tme kk fidir.Byl eceFr engiFe r
'ide ,I.Fr an-oi starafndan
s
tanb ul'ayol lanm ol anFr ans zmus ikiina sla rnn3z ama nlus uller
inin
te
sirinit an ma kka bilol acakt r.
Mur abba
Ma ka m :Fe rahfez a Us ul:Fr engiFe r'
i Be stek r:De deEf endi
216Bupe r evebe stek r
" Al yorum"i smi nive rmitir.
28.Muha mme sUs ul
Ak cr evi idol ay s
yl aTr kl erin okr a be te ttikleriusul lerde nbiriolup,
klasikmus ikinine ngz elbe stele r
indekul l
a nlm t
r:
ddtdtddt dtdt dtdtdtdt
fr
r fr
p rrrrrfffrfr
"
~Be ebl nme ye n16a detvur ulubuus ul eAr ap ada" be k smda nolu an"
m ns
nage lenmuha mme sis mi ninne dendol ayve rildi
i nibi lme kg tr.

tebuus ul levekol aybi rre vi

lebe stelenmi okz ell
ika r z
e dene serl
e rde n
bir
i:
Mur abba
Ma ka m :Hi caz Us ul:Muha mme s Be stekr:Ha li
lEf endi
TRKMUS K S
29.Fe r'iUs ul
Aslda n ka n" bl m"m n snage lenFe r'ike lime sibuus ule,muha mme sten

kt
i inve ril
mi t
ir.Ayns ebepdol a
y syl ae skide nonaf er'
imuha mme s
deniliyor du.
Ger ekte nbuus ulmuh amme sinbi rde i ikliiol ma kla
berabe rhi ss edil
irveol duk ai nc efa rka rze de r.i d d i d t d. t
d t
Aa dakipa rabuus ult e tkike tme kiste ye nemuha mme si l
eonda n km
olanf er'
ia r asnda kifa rkk fid e r
ec edegs t
e rec ektir.
Mur abba
Ma ka m :Ka rca r Usul :Fe r
'i Be ste kr:Ze k iDe de
TRKMUS K S
30.Be refa nUs ul:
Doul uus ul leri
ne ne skilerinde nbi r iol a
nbuus ul s
ve e
c
na eor ta yakonul mu t
ur,ira nll
a r,da nonave r
e ande mi l
erdi rki
u eki lde
Ma kam, :Ne ves er Us ul:Be refa n:Be stek n:Ha fzEf endi
31.Ni mDe virUs ul' Ya rmde vi r"m nsnage lenbuus ul yl edir:
Gr l dj i
lgi bibuus ul.De vr ike bi rus ul nni kinc i
TRKMUS K S
125
ekl i
n deor tada kibe da rb( 2- birlik-ve1- ik ilik-)ka l-
drma klaor t
a ya kar;ne tice de , - ha linia lnc a,
be l
kideba nani mde viri9vur u tanol u a nus ul lera ra-
sndaz ikre tme ms ylenec ektir.Fa ka tonu,de vr ike bir ini kinc i ekli
nin
ince l
e nme sinde ns onrabul unma s i inbur ayakoyma yt ercihe t
tim.
Mur abba
Ma kam :Be yati Us ul :Ni mDe vir Be ste k r
:N zm
Us ul
32.Evs atUs ul
Buus ul okus talklame yda nage tiril
mi ti
r;di nt re nl erdede rvi
lers onde rece
evkvehe ye c anlabunukul la nrla r:
26 d t d tdt ddtdtdd
tsssrrrrrr ;rrm
Evs atus ulTr kl eri
ndi nd mus ikisinde okna dirkul l
an lma klabe rabe r
,
be stek r
bi linme ye na ada ki a rk,t ama me nkl asiks l
pt aya z
lm e skibir
rne ktir.Onuni indirkibur ayaa lyor uz :
a rk
Ma kam :e hna z Us ul:Evs a t Be stek r-?
Us ul
217Ya r
mdi yez liFa '
lar,nor ma lFana tr eldenbi rPyt ha gor askoma s da ha
tizdir.
TRKMUS K S
33.De vriRe va nUs ul( 2.e kil) t
e oka zkul lan lanbi rus ul:
Za ten,bi rba kmabuus ule vs af
na zda ra l
tl
m bi r
eki l
d ei kika tol araka rtma sd r.Za ma nl arnuz unl uununl l me s
inde ki
g lkdol aysylabuus ulvur ma kol duk ag tr;ke z ampt edilerbuus ulde
bire se rokur ke nbunui yivur ama dkl a
r i inde vr ire va n niki nci e
klinde kiher
dr tl
nye rinee vsaftakibi rs e kizliikoya r
a kvur ma kta drlar.
K r-N tk
Ma kam :Hi c az Us ul :De vriRe va n( 2.e kil) Be stekr:Itr

T rkus ulleri
ni ne na silve
ha me tl
ile r
inde nol anr eme l'm nc ekur uluunuya zal m:
218I tr'
ninbykK r
N tnd an ka rl
m ol anbupa r
adas zye rine
terennml erva rdrlci,bunl a rAvr upaha lk ark la r
n n" trallall a"lar
nat ekabl
ed er,bunl art er cmee tme km m-
knde ildir.*Ra ufYe ktaBe y'inbykK r
N tkdi yei siml endi r
diie ser,
Itr
'ninbi ldiimi znl " Ne vaK r"nnHi cazge kilik s m dr.
TRKMUS K S
127
Ayni sima ltndaAr apla rnve ra nllar n, imdine fisbi rr neis unulanTr k
reme linde n okf a rklol anmus ikius ul ler iva rdr.
A a dakikl a sike s erh akk nda uol aya nl atl
ma kt adr:nl Tr k
mus iki ina sDe deEf endi ,bunui lkde fa
dinle yinc egz ya larnt utama m t
r.Oz ama nda nbe r
ibue ser,mus i
ki
ama tr leria ra snda :" De deEf e ndi'yia l a tanmur a bba "di yeme hurol mu t
ur.
Ha kik a t
e nde rinhz ni fa dee denm n sni dra ke tme kmmkndr .
Mur abba
Ma ka m :Hz zam Us ul:Re me l Be ste kn:Ha fzEf endi
(d=40 )
35.Ha fi
fUs ul
Ba zTr kmus i
ki ina slarbuus ul ,ol a rakya z ma kt adrl
ar.Ya zlacakbeste
fazlana me lii seus ulbyl e
TRKMUS K S
DARBEYNDEN LENUSULLERHAKKI NDAB RKA SZ
Yuka rdai z ahya p lm ol a nus ul l
erlei kt ifae tme ye nTr kbe st
ek rla
rnn
sana tk rl
onl a rbi rus uldi e rus ul eba laya ra kmr ekkepus uller
ger ekl etirme yide ne me ye e vke tt
i.Budur umdai kia yr us ulnbi rlemesitek
birus ula dde di lmi vebunada rbe yn( i kide vrem n s
nage len)ismive ri
lmit
ir
.
Da rbe ynde ni le nus uller okde faa a da kius ul l
e rinbi r birl
eriyl
e
eklenme sinde nt ee kkle de r
:
1 -Re me li l
eBe re fan
2 -De vr ike biri leBe re fan
3 -Re me li l
eMuha mme s
4 -Fr engiFe r'
ii leBe re fan
5 -Ni ms a kili leBe r
e fan
Birbi rinde nf a rklhe rhangii kius ulya nya nage t irerekbi rdarbeynt ekili
ne
ms a a deol unma z ;bununi i
nme yda nage ti
r i
lec ekda rbe yninbt nln
muha f azae tme kga yes i
neyne likka ide ler er iayete tme kl z
mdr.Buka i
deler
in
izahbi z i okuz a kla ragt re cekt i
.Tr kus u l
le r
ii ins ylediklerimizink f
i
olduunahkme di yorveonl a rata hsise di lmi ol a nbl mbur adabi tiri
yoruz.
VI I
I
DouMa ka ml arnnAr moni zeEdi l
me s i
Bilinme kt edi rkiTr kl erDou' nun,e skiol sunye niol sundi erka vimle r
igibi,
mus iki lerindeke lime ninBa tl
m n si lea rmoni yikul lanma m l
a r
dr.Bununla
bera be ra yna ndame yda nage lens esl er i
na rasnda kimna se
be t
lerinDou' da
bili
nme diine t
ice sineva rl
ma ma - l
dr .Bununt es indeMi l
dXV.a srda
Tr kle rta r
a fnda nya zlm mus i
kie se rle rind eonl arn,a ralar
nda
ve - ni sbe tleriol ani kise sina ynz ama nda
i
itildi klerindeuyuml ubi ra r
monive r di kle rinibi ldi klerinebue serlerde
rastlyor uz.Bunai l ve t
e n" aralkk l dk e"uyuml uluunda nka ybederve
uyums uz l
uador ugi de r.Za tenbubi rge re ktir; nkkul ak,ara l
a r
nda
mi nr l(-)t e kile de ni kis esia yna ndai ittii ndea ynuyuml uluu
bul ama dgi bibi rt a mbe li(x)t e kinde nda ha okuyuml uol duuha lde
ke yf i
ye t
onuni indebyl e dir.
Bunun labe rabe rTr klerdi e rhe rha ngibi rmus iki de nda haz engi nol duuna
iti
ra ze dileme ye c ekol a nmus ikil
e rine ,Avr upa '
dat a tbi ke di ldiiz erea kor l
ar
uygul ama ki htiya c nhi ss etme mi le rdir .Tr kbe ste k rlarn nkul land kla r
ok
say da kima ka ml arvebuka da r eit-
lius ul l
e r
id ne ce kol urs ak,onl a r
nbui ht i
ya chi ss etme mi ol ma larnaha yret
etme me kl zmd r.Za tenDoumus iki ina slar nnbua landa kii gdl erionl arn
o ks eslil
iez or l
a nma snams aadee tmi yor du, nkkul akl arbunda nt a t
mi n
olma ya cakt .Doumi ll
e tlerimu sikisi ndehi synoka da rha kimdi rki ,bi rgn
sami mibi rt opla ntdaDouma ka ml a rn na rmoni z ee di l
me sikonu ul urke n,
me hurbi rTr kke ma nisiba na" Ar monit a t
bi ke di ldiit a kdi rdebi ror ke strada
ikinc ike ma nngr e vle r
inii fa yaa slar az ol ma ya c a n" be ya n"i l
e unui l
ve
etti:
"Ne ..
.!Be nimya n mdabul una nbi rinc ike ma nl art a mbi rse rbe stii indene fi
sbi r
me lodiyii cr ae de ce kl er,ha lbukibe n...ya pma yame c burol a ca m!Al lah
kor us un,byl ebi rgr evihi birz ama nka bule tme ye ce im! "
Be ni s eke ndipa y ma ,b ilgilerimnha sra nke ndimus iki leriz er i
ndeol an
ba lcaTr kmus iki ina slari lei sti
aree ttim;onl arnf ikrideDouma ka ml ar
ilea rmoni ni nka bilit elifol ma dd r.Bunl arna ras ndaya ba nc di l
de nt ekbi r
ke limebi lme ye nbi risi222oka da ra k aveyl ede lillerl
ekonu tuki ,
ke ndi sininbe ya ni leb irFr a nszmus iki ina sn nbe ya na ra snda kibe nz er l
ie
ha yr ete t
timveJ .J.Rous s eauol anbumus ikiina sns z lerinit e kra re tti
i ni
sand m.Bur adabi z immus iki i
na sm z nd nc es inii fadee de nRous se au'nun
sz lerinit ekr are di yor u m:
"D nya nnbt nka viml erininbi rmus ikis ivebi rna me siol duud nl rse,
dnya daya lnzAvr upa l
la rbuk a rmhob ul ara ka rmoni ye,a kor la ras ahip
olmu la r
d r.Dnya n nbuka da ryz y lda nbe r is r ege ldi ivegz els a na t
la r

me yda nage tirmi ol anbt nmi lletle ra ra sndahi bi rininbua r moni yi
tan ma dvehi bi rha yva nn,h ibi rku un,t a bi atta kihi birva rlnt e kse s
te n
ba kaa kor ,me lodi de nba kamus ikime yda nage tirme dii;oka da rs es live
mus ikiliDoudi lle ri,oka da ryu mu a kvehi slis a na ti crae de nYuna nkul ak
ha ssas iyetini nbuz e vks eve rvei htira slmi lletle ribi zima rmoni mi z edor u
hi birz ama nyne ltme di kle r
i;b ua rmoni ninyokl uundaonl a rnmus ikilerinin
o kge nit esirleriol du u,va rl
ndai sebi zimki ni n okz a yft esirleri
bul unduud nl me li
di r.Ni ha ye t
,s z lerinveme lodi ninpe rde
yumu a kl
nda nz iya des es l
e ri
ngmbr tsnde nda ha oke tkile ne nKuz ey
mi lletlerininka t
veka bai i
tmeha ss ala rnauygunge le nbumus ikihus us unda
bykbi rke iftebul unma kvebunus a na tnb t nka ide lerinebi rpr ens ipol arak
va ze t
me kb akm nda nbt nbi zima rmoni mi zingot ikveba rbarbi ric atol duu
ha kk nda phe le nme me kol duk ag t r.Sa na tnvege re kte nt abiimu-
222Bunu,ke ndisininbe ya nnba kabi rye r deokumuol ma ki htima lini
be rtarafe t
me ki i
ns ylyor um.
TRKMUS K S
135
sikini nge r ekgz ellikle rihus us undada hahi sliol ma m zhi birz ama n
d nme mi izdir.
223
Ba tmus ikiina slari inbune ticehe rneka da r oks e rtisedeonl a r
nDoul u
me slekt alarnamba la lgz kme me kt edi r.Ge r ekte nJ .
J .Rous seau,
fikirlerinif arzvet ahmi nyol ui lenes rme kte dir .Ya niha ki kimus ikininsaf
na me yeda ya nma s nf a rze di yor .Ha lbukis a fvet abiibi rmus ikinin
gz e l
likl erinit atm ol anTr kmus i
ki ina slarnCe ne vr elif iloz ofunf i
ki r
leri
nde
he rha ngibi rmba lagr me le rinei mk nyokt ur.
Doumus ikisine okt utkun,di e rbi ra ma tra rka da m,e lindee skibi rkita
pla
birgnb enigr me yege ldi .Tr kma ka ml arm za oks es l
ilii nt atbi kimk n
z erindeke ndi s
iileuz unuz a d yas ohbe te t
tik.Ki ta bna t224veba z
ksml arokuma mt ekl ife ttikt ens onr aa a da kis atrlaradi kka t
imi ekti
:
"Ar moni ninmus ikis anatnada hile dilme si,e ski lerinma ka ml a ra ra s
nda
me vcu tol a nf a r
kor t
ad anka ld rm t.Buda hile di lmeke yfiye tidirki ,
ara larnda okf azlabe nz e rlikol anma ka ml a rda nbi rka nai nhi sare t
me
ihtiya cndour duvemus ikis is temi mi z iba rizbi ra rmoni yevebi rbiri
nde n
farkl mke mme la korla rama li
kol anya lnzi kima ka ml aya nima jrvemi nr
ma kaml arlas nr
ladki ,gr mol duumuzgi bibunl a r, okbykba sit
li
k
ier i
sinde okbykf a rkl arye knunubi rletirmi lerdi r."
"Ar moni ninme lodiyei lve s iyle ,mus iki mi z,e s kile ri
nka bule tmi ol dukl ar

ma kaml arn oununha rib rak lma sdol ay syl aka ybe t
tii nde nda ha
faz lasnka za nm m d r?Bus ua l
,mus ikis ana tnni kie s ask sm nt ekil
ed enme lodivea r
moni ni nma hiy etlerinivebunl araha ste sirle rigz nne
alma klaa nc akha ll
e dilebi lir."
Buno kt ayage li
nc e,s z mke stiveba na us ua llerit evc i
he tti:
"Ee rbi zDouma ka ml a rm z a rmoni zee tme ki s t
e rke n,ode recedeul uve
ca zibe liol anbuma ka ml a rn e itl
e r
inika ybe tme kt e hlike siyl eka rla

rsak
bunda nneka zana caz?Te hlike s ibiz de nnc ege lmi ol a nla rt arafnda n
be lir
tile nbi ryol dai lerleme kt e hlike l
ide i lmi di r? "
Ar ka da mabyl ebi rka ybahi ki ms eni nr z ags ter me ye cei nivebu
ma kaml arnt e sir
lerinionl a rna na ne vil ez zetle rinimuha fa zae de rekda ha
gz e l
le tirme nin,e e rmmkns e,ga ye mi zol duunus yl eye r ekonui k-naya
a l
tm.
Tr kl era ra sndaba kabi rmus iki ina ss nfv a rdrki ,Ba t
'dat atbike di l
enhe r
eyde nha be rda rolma y oka rzue tme kl ebe ra be rbut a tbika tnDou' ya
ge rekt enuyupuyma ya ca nb ilme dikle rinde na rmoni ninTr kmus i
kisine
uydur ul ma s
n oka
kbi rs ur ettei steme kte dir l
e r.Fa katonl a rnbui s
tekleri
hi biri lme sa s
ada ya nma ma kta drves
r fz ama n nd nc ele rinior t
aya
koyma kt ad r.Ke z a,bunl arda nhi birisit aki pe dilec ekyol u
223 J .J.Rous seau,Di clionna iredeMus ig
e ,bkz .Ha rmoni eke lime s i.
224Me moi res urunen ouve llet heor iedel '
ha rmoni e ,(Pa r is,1840) ,s .
82ve
deva m nda n.
225 Re vueMus i
ca leNo.5( 1Ma r t1905) ,s .
l16,L' Or ient alis mee n
gste rme yec es arete tme mi tir.Bume vz udamode rna rmoni nint esirleri
konus und ahi s sizka ldk lari inAvr upa '
daTr kler itehki te de nl ere
rast
la ma kta yz .Bunl arda nbi riol ans e kinFr ans zmus ikiya z ar He nr i
Qui t-tardbume vzuda yl edi yor:
"Do uma ka ml are vve le mi rdea rmoni zee di l
e me zde i llerdi r.Fa ka ta yna nda
gelens es lerii nc eleme yii hma le den,Ms lma nme de ni ye tineme nsup
mus iki ina slarOr t
a ala rnba nda kiyz y l
larns rfte ks eslimus i
kis inde n

km ol ana rmonis ana tm zda kige li me yibe lirt

me ki inhi bir ey
yapma m lard r."225
But a ma me nge rekvedor udur :Bi zTr kle rar asnda ,DouveBa tmus i
kiler
i
zerindek fide recedena zarivet atbikbi lgilerlemc e hhe zol dukt ans onr a ok
veriml iol aca numduumbi ra r
a trma yde ne me ki s t
e ye nyokt ur.Dou' da
dahaf azlar ast l
a nanl ar,bi zdebul una nya rAvr upa lma e strol ard rki ,
oturdukl arme ml eke tinmus ikisiha kk ndae nuf akbi rbi l gile riol ma ma kl a
berabe r
,- e erbyl ekonu ma yai zinva rs a-me ml eke t
inbuka da rul u
me lodi lerin ia rmoni zee tme kt et ereddte tme me kte di rl
e r.Ha lbukibu
me lodi lerinha ya t
iye ti
ni nbor luol duuz elr enkl e ri
nit a hr i
pveyok
et
me kt edi rler.Vez atenbu" sz dema estr ola r"drki ,ya nl
armo- niza syonl a r
ylaTr kmus ikiina slar na ,armoni ninDouma kaml anna
ta
tbi kinini mk nszlnm a hedef rs atnve rme kte dirle r.
Bunun l
abe rabe rmus i
kiba k m n danDoui l
eBa t
a r
a snda kihe rt rle ngeli
kaldr ma n nbykf a yda s
na nlaya na yd nki
i l
e rme vc ut tur .Bur ada
Bour ga ul t-Duc o- udra y'in okdor uol ant e me nni lerinit e kra rlaya c az :
"Uz unbi rdur gunl ukde vr esii leha reke t
s izka lm mus iki lerini nmode rn
oks es l
iki leneka da rme bz ulveye -ni leyi c ibiruns ur ubul aca nDoul ular
anlaya c akl ard r.Ma jrnnvemi nr nnha ddi nde nf azl age limi ol ma s
yzn de nyor gund mbul un anAvr upamus ikis i,ar moni ni ne skima ka mlara
ta
tbi ke di lme siyl e imdi yeka da rme yda na ka r
lma m i fa deva st
a larnve
yenit e r
ki puns ur l
ar
nor tayakoya c akt .226
Aynme l
lifba kabi re serindea ynt eme nnidebul una ra k unui lve
ediyor :227" Doumi l
letle r
ini nma ka ml a rnaa rmoni yit atbi ke ttiklerign,Dou
mus iki siuz unz a ma nda nbe rii indebul unduuha re kets i
z likte nni haye t

ka c aktr .Buha reke t

tenye niv ege li me yems aitbi rs a na tf k racakol up,
bununor ta ya kma s Ba t
'-nnmus ikis ineye niuf ukl a ra a ca ktr."
But e me nni leringe re kle me sige ne lol a ra kmus ikini nme nf aa tiba km nda n
oka rzuyade e r.Dou '
nunveBa -t'n nbunda ns a l aya ca f a yda ok
bykt r.Vebununi inya lnzor tayai ste kl erkoyma kl aye tinme me li,fa kat
bununz erindec i
ddis ur ett
e allma ld r.Vebuge lime ni nbe li
rli
sana tkrla rhe rikimus ikiz erindet e or ikvepr atikbi lgi lerlekuvve tlibi r
ekild edona nm ol anDoul ula rolma ld r.
Ba nage li
nc e,n izye te ne iminl s ni sbe ti
ndebi rs ene di rbume se leyi
te
tki kevebuyol dade ne me l
erya pma yaz ell
ikl e alma kta ym.Ya knda ok
ta
tmi nk r
mus iqueba lkl ma ka le .
Souve ni ersd' unemi ssione nGr ec ee te nOr ien t(Pa ris,1878) ,
Etude ss u rlamus iguee cc lesiastiguegr ec gue( Pa ris,1877) ,s .64.
netice lere ldee de ce imivebunl arBa t
'n nmus ikibi lgi nlerinea rzetme kt e
gec i
kme ye cei mibugndes yl eye bilirim.
Bude ne me ler ige r ekle tirme ki i
nbe nc ebi re sasme se leninha llige r
e kti.Oda
bude n eme lerinz e ri
ndeya plac adi z ini nte spitiidi .Evve le it
ta
mpe re ma nlde nile ndi ziyired de t
me kme cbur iye t
inihi ssett i
m.Vebununl a
bera be rTr kmus iki sininda hae vve lz ikr edi l
mi ol anbt ndor ua ralkl ar
n
kulla na rak,a kor l
a r
nt ee kkl veni cedi e rme se l
e lerinol duk aka rkbi r
ekila ld ke yfiye tika r s
ndador ua ra lklarmuha fa zae tme kz erine
kurul muol ans istemimuva kka tenbi rke -ne r
ab rakma kme cbur i
ye ti
ndeka ldm.
Ayn ekilde12ya r ms e ste
nol uanvei e ri
sinde kia ra l
kla rna rmoni k
dor ul u uda haf azlamuha f
azae dec eibi re itt ampe re ma nl di ziyite kil
et
me ni ni mk nol upol ma dnoz a ma nke ndike ndi mes or dum.Bi rok
aratrma larved nc e lerde ns onr az a nne derimkiTr klerine sa svekr oma t
ik
dizisin ia ada kif or ml egr ege rekl e tirme yeul a t
m.
Budi z ideDouma kaml a r
nna r moni zee dilme sine a l
t
m.Sonuba nai t
iraz
kabule tme zbi rta r
z daka biliterc ihgr ld:Ar ala r
nda ,a rmoni kt it
reimde n
me yda nage lendor uni s be t
lerb uluna ns es l
erint e kile ttikler ia kor lar
ne it
ta
mpe re ma nagr ea kor te dilmiol a npi ya non unya nls esle rii lemuka ye se
edilme lerinei mk nyokt ur.
Ge re is yl eme kl zmge l
irs
e ,me sele yek f
ide rec edenf uze tmi
Bour ga ult-Duc oudr aygi biki il
e rinda hiDouma kaml arnauygul adkla r
armoni a l
ma larhi birz ama nba aryaul a ma m tr;bununs ebebi udurki ,
bura dai lkde fai zahe dilmi ol anbi rdi z ininh erdr tse ste ni ba reti kigr uba
ayrlm s eslerebl nme sisist
e mi ne( t ekr ako rd)gr eDoul udi z i
lerint e ki
l
edilme sivebudi zilerinhe rs esnot asn nme h ulbul unma s
yd .Budi zile rda ima
ma jrvemi nr nya l
nzi kil si lel lme ki steni yor du.Me sela,U ak
ma ka m mi za he tme ki in:" Bu,Lami nr nye de ns e s
iol ma ya nbi rdizisidi r
!"
deni yor du.Bugr U a kma ka m nna nl alma d ngs te rme yek fidi r.
Bunuk sacai spa te tme ki ste
rsekdi ye bi l
ir izkiLami nr deg l" M" di r.
Ha lbu kiU a kt a'7? e "dir .Di erma ka ml ari indeke yfiye ta yn d r.
Oha ld eAv rupa lme sle kta
larmaDouma ka ml a r
nnt ee kkl nma jrve
minrgz li let etkikt enva zge me leri nita vsiyee tme ninye ridir.
Zan ne di yorumki ,bun ize serimDou' nunmus ikis aha snda kia ra
trma lar
n
ne mi nit a kdire denBa tlmus ikiina sla rngz lerinneye nibi rufuk
aac akt r.Bur adake ndi lerinina ynga yez erindea ratrma larya pma la rn,
bunl arnne tice lerinine r etme leriniveba naul a trma l
a rnke ndi leri
nde nr ica
etme ks er
bes ti
s i
nie l
ea lyor um. Me sela,birbirinde nf arklot uzma kamda
bestelemiol duumot uzs ema iyia rmoni z
ee t
me ye al
ma klaba layabili
rle
r
veya va ya va Tr kl erinkl asi
kus ulleri
ner nekol a
r akve rmi ol duumuz
dierbykpa ra l
ard ae l
ea labilir
ler.
Vebyl eyapma kla unubi rgnmi tede bili
rizki ,ul ubi rsana tolanmus iki
yi
btns ev e
nle rceha raretleor t
ayaa t
lana ynmus iki lemif ikri,tama men
gerekleecekt ir!
Bue s e
ribitirirken,mus ikinin oka rzue dile nbuge nletiri
lme sinde ,bu
zenginleti
rilme si
ndes eme reli al
maya pma ki inen a yandi kka tve ri
ler
e
sahipol anFr ans zmus iki i
naslarnabi lha s
s ahi tape tme yid nyor um.Ve
onlard nme minse be bi udu rki ,Tr kleri inFr ansa '
yaveFr anszlarakar

olans evgiana ne vibirhi stir
.T kle rede biya t
taol duuka da rdi eri l
iml er
dede
asilFrans
zmi llet
ine ok eyb or l
udur lar.Ke ndipa yma ,Tr kmus ikisi
ze r
indekibut e t
kikiminokuyuc ula rtarafnda n,f i
kr kl trba km nda n ok
eybor luol duumme de nmi lletleri
nm terekva tanFr a
ns a'yaka rde ri
n
kranm nhr me t
leifade siolara kka bul na rzue diyorum.
RAUFYEKTA
228Budi zi
debi rufakdz e
ns iz
likbul unma ktadr.nkSi -
Do25/ 27
saylmtr
.Ha lbukiFadi ye z-Sol15/ 16s a
y l
m trki,f arka zol arakt akdir
edilebi
lir.Faka tbi zDo- Ma ralna4/ 5ol a n lma jrnt amni s
be t
ini
salama kiinbuha ltarz
nt ercihe t
tik.