Boğaz vadi nedir, nasıl oluşur? Boğaz vadi Türkiye'de nerelerde görülür?
İki yüksek dağın arasında bir çukurluk alan olan vadiler, akarsuların bir eğim boyunca ve kaynaktan ağıza doğru aktıkları alanlarda yeryüzü şekillerinin aşındırılması neticesinde oluşmaktadırlar. Akarsuların fiziksel ya da kimyasal olmak üzere iki şekilde aktıkları yatakları aşındırması ile ortaya çıkan vadilerin tabanı deniz seviyesine kadar inebilmektedir. Akarsular vadileri geriye, yana ve derine olmak üzere üç şekilde aşındırmakta ve bu aşındırma türlerine bağlı olarak da farklı vadi türleri ortaya çıkmaktadır. Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Yüksek dağları enine olacak şekilde yararak geçen akarsular tarafından oluşturulan boğaz vadiler, içinden geçtiği dağlık alanları ikiye bölmeleri ile bilinmektedir. Yamaç eğimleri ise oldukça fazla olan boğaz vadi özellikleri nelerdir? Boğaz vadi Türkiye’de nerelerde görülür? İşte, tüm detaylar…
Boğaz vadi nedir?
Boğaz vadi ya da bir diğer ifadeyle yarma vadiler; iki dağ sırasının akarsular tarafından enine doğru yarılması neticesinde oluşan ve şekli itibariyle de U harfine benzeyen vadi çeşididir. Yeryüzü şekillerinin sert kayalardan meydana geldiği arazilerde gözlemlenen boğaz vadiler, oldukça fazla olan yamaç eğimleri ve olmayan vadi tabanları ile dikkat çekmektedir. Derine doğru aşındırmanın fazla olduğu ve genellikle iki düzlük alan arasında yer alan dağlık alanların aşındırılması ile ortaya çıkan boğaz vadiler kendi içinde ise 4 türe ayrılmaktadır.
Boğaz vadi türlerinden ilki geriye aşındırma neticesinde oluşan boğaz vadiler olarak isimlendirilmektedir. Bu vadi türünde akarsular kaynaktan ağıza doğru değil; tam tersine ağızdan kaynağa doğru bir aşındırma yaparak bu vadi türünü oluşturmaktadır.
İkinci boğaz vadi türü ise taşma ile oluşan boğaz vadilerdir. Taşma ile oluşan boğaz vadiler; fazla sularını dışarı atan göllerin fazla beslenmesi ve gideğenlerinin derinleşmesi ile oluşmaktadır. Bu derinleşme neticesinde ise göllerin çıkış noktalarında derin boğaz vadiler meydana gelir.
Bir diğer boğaz vadi türü ise antesedans vadilerdir. Antesadans boğaz vadiler, bir kara kütlesinin yükselmesi ve bu kara kütlesi üzerinde akmakta olan akarsuyun da bu yükselen kütleyi yarmasıyla oluşmaktadır.
Boğaz vadilerinin sonuncusunun ismi ise epijenik boğaz vadilerdir. Yetersiz bir dirence sahip olan arazilerde akan akarsuların araziye gömülmesi ve aşındırması sonucu oluşan bu vadi türleri, kenarlarının oldukça dik olmasıyla bilinmektedir.
Boğaz Vadi Nasıl Oluşur?
Yüksek dağ sıralarını enine olacak şekilde yaran ve üzerinde aktığı araziyi aşındıran akarsular vasıtasıyla ortaya çıkan boğaz vadiler; yüzeyin derine doğru çok güçlü bir şekilde aşındırılması ile meydana gelmektedir. Sıradağ ya da kar kütlesi gibi oldukça sert zeminlerin olduğu sahalarda görülen boğaz vadiler dünyada en yaygın görülen vadi türü olarak da dikkat çekmektedir.
Boğaz Vadi Özellikleri
Boğaz Vadi Türkiye’de Nerelerde Görülür?
Eğimin fazla kayaç yapısının ise oldukça sert olduğu sahalarda görülen boğaz vadiler, Türkiye’de en çok Karadeniz ve Akdeniz Bölgesi’nde görülmektedir. Bir doğal geçit olduğunu bildiğimiz boğaz vadinin en özel örneklerinden bir tanesi ise Gülek Geçidi’dir. Toroslar üzerinde bulunan ve Akdeniz ile İç Anadolu Bölgesi’ni birbirine bağlayan Gülek Geçidi, Mersin’de yer almaktadır.
