Arama
Osmanlı'nın haşmetini temsil eden saltanat kayıkları
Bir zamanlar İskele Kethüdası'nın denetiminde çalışan kayıkçıların, Haliç'in iki yakası arasında fesli, şemsiyeli yolcularını kürek çekerek, Galata'dan Eminönü'ne; Hasköy'den Balat'a gün boyu taşıdığını biliyor muydunuz? Peki, Sultan Abdülhamid'in tahta çıktıktan sonra, Eyüp Sultan Cami'nde kıldığı ilk Cuma namazına saltanat kayığı ile gittiğini? Sizler için Osmanlı mirası saltanat kayıklarının tarihini derledik.
Padişah puflu minderlerle divanlara uzanır ve imparatorluk rengi olan al şemsiyenin altında geziler yaparlardı. Kayıklar batılılaşma sonrası, gösterişin öne çıkmasıyla tahtanın içine altın parçalar katılarak imal edilir olmaya başladı çatıları yükseldi, hatta bazılarında kubbe biçimini aldı. Perdelerin içi genelde beyaz, krem ya da yeşil renklerden, dışıysa çok koyu ve parlak kırmızı renkte atlastandı.
Bu perdelerin kenarları sırma bordürle çevrilir, bazen de gerçek incilerle süslenirdi. 19. Yüzyılda yapılar, kılık kıyafet, eşyalar ve süslemeler değişime uğradığı için kayıklar da bu durumdan etkilendi. Sarayda, ne kadar kürekçi ile kayık sahibi olduğu kesin, yazılı kurallara bağlıydı. Padişahın en gösterişli kayığı 10 kürekten yukarı genellikle de 16 kürekli olurdu.
Sultan kayıklarının saraydan her ayrılışı özel merasimle gerçekleşir; hareket kıyıdaki ve özellikle Kız Kulesi'ndeki top atışlarıyla şehre duyurulurdu. Sultan kayığının önü sıra altı büyük kayık yol açmak için giderdi ki bunların adı sandalyadır. Sonra mabeyincileri taşıyan altı kayık… Alayın iki yanında dizinin sonuna kadar zincir gibi bir sıra kayık daha… Önde giden kim varsa yüzleri hep sultana dönük dururdu. Mabeyinciler de dâhil.
Kayığı, Bostancılar Kuruluşu'nun şefi olan Bostancıbaşı kullanır, yol boyunca padişahların meraklarını giderir, çevre hakkında sorularını yanıtlar ve güzergâh hakkında bilgi verirdi. Ayrıca bir de Kız Kulesi'nde dizilmiş bostancılar vardı ki, sultan yakınından geçerken eğilerek selama dururlardı. O zamanlarda İstanbul'da görev yapan elçiler ve başkente gelen gezginler için şehirdeki en ilgi çekici olaylardan biri kayıklarının çıkışını seyretmek olurdu.
Sultan kayığı süslemeleri ve kürek sayısı ile diğer kayıklardan kolaylıkla ayrılırdı. Kırmızı ve beyaz parlak kıyafetleri on dört çifte bölünmüş olarak yirmi sekiz kürekçi dikkat çekici bir ahenkle hep beraber hareket ederler, kolonlarla tutturulmuş gösterişli bir çadır, sultanın oturduğu parlak ve yaldızlı köşkü örterdi.
