İmza Nedir?

Türk Dil Kurumu “İmza” kelimesini, “bir kimsenin herhangi bir belgeyi yazdığını veya onayladığını belirtmek için her zaman aynı biçimde kullandığı işaret” olarak tanımlamaktadır. Günlük hayatımızda belirli bir anlaşmaya vardığımızı, bize sunulan belgeyi okuduğumuzu ve kabul ettiğimizi yahut yazdığımız belgenin bize ait olduğu göstermek adına imzamızı sıkça kullanmaktayız. Önceleri yalnızca el yazısı ile atılan imza diğer bir adıyla ıslak imza kullanılmaktayken artık kanunen ıslak imza ile aynı hüküm ve sonuçları doğuran elektronik imzayı/e-imzayı da kullanmaktayız.

Elektronik imzanın Elektronik İmza Kanunu’nun Tanımlar başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasının b) bendinde “Başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi” temsil ettiği belirtilmiştir.

Belirli nedenlerle imza atamayanların durumu ise mevzuatımızda özel olarak düzenlenmiş olup, yazımızın sonunda incelenecektir.

İmza Nasıl Olmalıdır?

El yazısı ile atılan imzanın bir diğer adıyla ıslak imzanın, nasıl oluşturulması gerektiği, imza atamayanların özel durumu hariç olmak üzere, hangi özellikleri taşıması gerektiği veya kişinin imzasını değiştirmek isterse ne yapması gerektiği doğrudan mevzuatımızda düzenlenmemektedir. Grafoloji bilimi açısından imzanın aidiyetinin tespitinin kolaylığı ve taklit edilebilirliğinin azaltılması adına imzanın spesifik unsurlar taşıması gerektiğini de belirtmeden geçmemek gerekir.

Soyadı Kanunu’nun 2. maddesinde “Söyleyişte, yazışta, imzada öz ad önde, soy adı sonda kullanılır.” şeklinde açıklayıcı bir düzenleme bulunsa da bu kurula uymayan bir imzanın geçersiz olacağının kabulü mümkün değildir.

Borçlar Kanunu’nun 15. maddesinde istisnalar hariç olmak üzere ıslak imzanın geçerliliği bakımından; imza atacak kişinin imzasını kendi el yazısıyla atmasından başka bir koşul ve şart öngörülmemiştir. Dolayısıyla kişinin el yazısı ile adını yazması dahi bir imza olarak kabul edilebilecektir. Yargıtay’ın uygulamasına göre yalnızca el yazısı ile ad soyad yazmanın dahi imza olarak kabul edildiği kararlara rastlamak mümkündür. (Yargıtay 12. HD. E:2014/32833, K: 2015/4052, T:26.02.2015)

Güncel bir hususa da değinmek gerekirse; sosyal medya hesapları üzerinden imza tasarımcılığı adı altında kişilere özel imza üretildiği garip durumu inceleme fırsatımız oldu. Kişilerin ad ve soyadı ile ücret karşılığı imza tasarımları yapılması ve kişinin bu imzayı kullanır halinde; kişinin imzası rahatlıkla taklit edilebilecektir. İmzanın mekanikleri tasarımcıya ait olacaktır. İmza yazılar üzerinde kişinin kimliğini tespite yarayan bir ciddi bir müessese olup, taklit edilebilir bir imza kişinin özgürlüğünü ve mal varlığını tehlikeye düşürecektir. Kanaatimizce imza tasarımı kesinlikle ama kesinlikle yaptırılmamalıdır.

İmza Nasıl Atılır?

İmza atarken öncelikle yazımızda açıkladığımız üzere metni okuduğunuz ve kabul ettiğinizi unutmamalısınız. Çünkü imzalanmış bir metin niteliğine göre hukuken sizi belirli bir sorumluluk yahut borç altına sokabilecektir. Hatta hakaret içeren bir metni imzaladığınızda cezai sorumluluğunuz dahi gündeme gelebilecektir.

Metni gerektiği gibi okuyup imzalamak istediğinizi varsayacak olursak; attığınız imzanın bir boşlukta yer almaması, metne temas etmesi hayati önem taşımaktadır. Ayrıca imkânlar elverdiği ölçüde imzalanan metinlerin örneklerinin alınması, örnek alınamıyor ise fotoğrafının çekilmesi aleyhe bir durum ortaya çıktığı takdirde menfaatlerinizi koruyacaktır. Bir diğer önemli husus ise imza atılacak kâğıdın kesik, katlanmış bir yerinin bulunup bulunmadığının ve altında gizlenmiş başkaca bir kâğıdının olup olmadığının kontrolüdür. Böylece aldatılma ihtimalinizin önüne geçilebilecektir.

İmzanın metne temas etmemesi durumunda kötü niyetli kişilerce metne eklemeler yapılması halinde yeni metinden kaynaklı olarak da imza atan kişinin sorumluluğu ortaya çıkacaktır. İmzanın metne temas etmediği hallerde imzadan sonra örnek alındıysa yahut fotoğraf çekildiyse üzerinde oynanan evrak rahatlıkla bertaraf edilebilecektir.

 

İmzanın metne temas etmesi konusunda “f1.” hatalı bir imza örneğidir. Ekleme yapılabilecek alan görselde açıkça gözükmektedir. “f2.” ise imzanın metne ne şekilde temas edeceğini göstermektedir. Metinde değişiklik yahut ekleme yapılması ihtimalinin önüne ancak bu şekilde geçilebilecektir. “f1.” şeklinde hatalı atılmış bir imza kâğıdın üst kısmının kesilmesi sureti ile bambaşka şekillerde kullanılabilecektir. Bu konuyu alt başlıkta ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Beyaza İmza (Açığa İmza) Nedir?

Boş kâğıt üzerine atılan bir imza; beyaza imza diğer adıyla açığa imza olarak adlandırılmaktadır. Açığa atılan bir imza ile kişi ciddi bir külfet altına girmektedir. Kâğıdın ne şekilde doldurulacağını bilmeyen kişi tabiri caizse tüm mal varlığını kâğıdı verdiği kişiye teslim etmektedir.

İmza boş kâğıt üzerine doğrudan atılmamış olsa bile üzerinde metin olan bir kâğıda imza atarken metinden bağımsız olarak kâğıdın alt kısmına imza atılmışsa, kötü niyetli kişilerce kâğıdın üst kısmı ortadan kaldırılarak atılan imza açığa imzaya dönüştürülebilecektir.

Açığa atılan imza ile kişi bir senedi, bir sözleşmeyi, bir yükümlülüğü kabul etmiş gösterilebilecektir. İnsanlar genelde senetleri kırtasiyeden alınan özel baskılı kâğıtlar zannetse de hukuken senet kâğıdı ile bir a4 kâğıdının farkı bulunmamaktadır. Önemli olan yazılı olan metindir. Dolayısıyla açığa atılan imza ile boş senet imzalamak aynı şeydir. Açığa atılmış imzanın üstüne senet metni el ile yahut bilgisayar aracılığı ile metin girilmesi halinde artık elimizde hukuken geçerli bir senet bulunmaktadır. Kişi farkında bile olmadan milyonlarca lira borç altına sokulabilecektir.

Anlatılanlar doğrultusunda imza atarken metnin okunması, metin ile imzanın birbirine temas etmesi bir zorunluluktur. Aksi takdirde uzun ve maliyetli yargılama süreçleri ile karşılaşılabilecektir. Sürecin kesinlikle deneyimli bir avukat ile yürütülmesini tavsiye etmekteyiz.

İmza Atamayanların Durumu Nedir?

İmza müessesinin önemi sebebiyle imza atamayacaklar da mevzuatımızda kendine yer bulmuştur. Engeli nedeniyle imza atamayanların ve okuma yazma bilmeyenlerin durumu Türk Borçlar Kanunu’nun 16. maddesinde;

“İmza atamayanlar, imza yerine usulüne göre onaylanmış olması koşuluyla, parmak izi, el ile yapılmış bir işaret ya da mühür kullanabilirler. Kambiyo senetlerine ilişkin hükümler saklıdır.”

denilmiş ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 206. maddesinde;

“(1) Okuma ve yazma bilmediği için imza atamayanların mühür veya bir alet ya da parmak izi kullanmak suretiyle yapacakları hukuki işlemleri içeren belgelerin senet niteliğini taşıyabilmesi, noterler tarafından düzenleme biçiminde oluşturulmasına bağlıdır.

(2) Okuma ve yazma bildiği hâlde imza atamayanların mühür veya bir alet ya da parmak izi kullanmak suretiyle yapacakları hukuki işlemleri içeren belgelerin senet niteliğini taşıyabilmesi, noterler tarafından onaylanmasına veya düzenlenmesine bağlıdır.

(3) İmza atamayan kimselerin, cüzdanla iş yapmayı usul edinmiş kuruluşlarla olan işlemlerde kullanacakları mühür, kazınmış imza, işaret veya parmak izinin, işlemin başlangıcında hesap defterine veya cüzdanına basılmış olması veya önceden noterde bir örneği saklanmak üzere onanmış bulunması yeterli olup, her işlemde ayrıca onamaya bağlı değildir.

(4) Yukarıda belirtilen hükümler dairesinde noterlerce onaylanacak veya düzenlenecek olan senetler için ilgilisinden harç, vergi ve değerli kâğıt bedeli alınmaz.”

şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Mevzuatımızdan anlaşılacağı üzere senetler hariç olmak üzere usulüne uygun kullanılan imza yerine geçen işaretler imza niteliği taşımakta ve imza atamayanlar da imza atmış olarak kabul edilmektedir. İmza yerine geçen işaretler ise; parmak izi, el ile yapılmış bir işaret, mühür veya mühür niteliği bulunan bir aletten ibarettir. İmza yerine geçen işaretlerin kişisel güvenlik açısından noterde onaylatılması, imza yerine geçen işaretlerin taklit edilmeye çalışıldığı hallerde ispat bakımından önemli olacaktır. İmza yerine geçen işaretin onaylatılması zorunlu olmasa da hak kaybına uğramamak bakımından tavsiyemiz onaylatılması yönündedir.

Yazar: Av. Ethem Yurdakul