İstiridye mantarı üretimi sırasında ortaya çıkan en büyük sorunların istiridye mantarı şekil bozuklukları gelir. Çoğu zaman teknik arızalar nedeniyle ortaya çıkan bu bozukluklar istiridye mantarı kalitesini düşürüp zor satılmasına veya değerinin altında alıcı bulmasına neden olur.
Ancak istiridye mantarı şekil bozuklukları çok rahatlıkla önlenebilir ve çözülebilir sorunlardır.
Kuruma
İstiridye mantarı gelişimini en fazla oranda etkileyen dış etken kesinlikle sıcaklıktır. Üretim ortamının belirli bir süre fazla sıcaklıkta olması istiridye mantarının kurumasına yol açar. Peki kuruma meydana gelmesi için ne kadar yüksek sıcaklık gerekir ?
Pleurotus ostreatus cinsi istiridye mantarı için ideal büyüme sıcaklığı 12-17 derece arasındadır. Sıcaklığı 12 dereceden düşük olması büyümeyi yavaşlatır. 17 derece üstündeki sıcaklık ise sürekli olması ve düşük nem ile birleşmesi sonucunda mantarlarda kurumaya neden olur.
Diğer önemli kuruma nedeni ise mantarhane içindeki hava akımının çok yüksek olması ve doğrudan mantar üzerine vurmasıdır. Bu durum karşılıklı açık unutulan iki pencere nedeniyle bile meydana gelebilir. Hava akımının temas ettiği tüm mantarların birkaç saat içinde kurumasına neden olur.
Bir başka kuruma nedeni ise mantarhane içindeki sıcaklık ve nem değerlerinde aniden oluşan büyük değişimlerdir. Örneğin sıcaklığın 12 dereceden çok hızlı şekilde 20 dereceye çıkması veya nem oranının %88’den bir anda %60’lara inmesi kurumaya yol açabilir.
Yaprakların Aşırı Islanması
Zaman zaman istiridye mantarı yaprakları üzerinde aşırı ıslanma veya jel benzeri sıvılaşma görülür. Bu durum mantarın bozulduğuna bir işarettir.
Hava sıcaklığı, havanın nem tutma kapasitesini doğrudan etkiler. Ortam sıcaklığındaki hızlı değişmler havanın nem tutma kapasitesini düşürerek havadaki nemin yoğuşmasına neden olur.
Yaprakların üzerine temas eden yoğuşma, yaprakların bozulmasına ve ıslak, jel görüntüsü almasına neden olur.
Sarı Lekeler
İstiridye mantarı üzerinde görülen sarı lekeler, çoğunlukla hatalı nemlendirme sonucu meydana gelirler. İstiridye mantarı üretimi yaparken en ideal nemlendirme yöntemi sisleme sistemidir. Bu sayede havada doğal bir sis etkisi oluşur.
Ancak maliyet vb. nedenlerle sisleme yöntemi yerine kullanılan diğer nemlendirme yöntemlerinde üretim alanında homojen nem dağılımını sağlamak mümkün değildir. Ayrıca su sis halinde değil damlalar halinde püskürtüldüğünde yaprak üzerine gelen su nedeniyle sarı lekeler oluşur.
Sap Uzaması
Sap uzaması sorunu, istiridye mantarı gelişimini önleyen en büyük sorunlardan biridir. Bunun yanında istiridye mantarının pazar değerini de büyük oranda düşüren bir sorundur. Ancak çözümü en basit şekil bozuklukları arasında gelir.
İstiridye mantarı sap uzaması sorunu genellikle yetersiz havalandırma nedeniyle meydana gelir.
İstiridye mantarı üretim odalarında karbondioksit miktarı 600 ppm yani 0.06% olmalıdır. Bu oranı karbondioksit sersörü ile ölmek mümkündür. Büyüme sırasında yoğun miktarda spor üremesi nedeniyle üretim odasındaki karbondioksit miktarı artarak oksijen miktarı azalır. Düzenli hava sirkülasyonu yapılmadığı durumlarda mantar sap boyları uzayıp zurna şeklini alır.
Yetersiz havalandırma yanında yetersiz ışık da istiridye mantarı sapının uzamasına neden olur. İstiridye mantarı üretim odası günde 4-12 saat 300-400 lux ışık ile aydınlatılmalıdır. Tüm mantarlar bu oranda ışığı görmelidir. Işık rengi soğuk beyaz renkte floresan olması tercih edilebilir.
Eğer bu seviyelerden daha düşük bir aydınlatma uygulanırsa sap uzunlukları artmaya başlar. bu süreç yavaş geliştiğinden dolayı önceden fark etmek ve aydınlatmayı arttırmak mümkündür.
Yaprak Deformasyonu
İstiridye mantarı yaprakları güçsüz ve kurumuş halde kalıp elinizle dokunduğunuzda kırılacak duruma gelebilir. Bu durum havalandırma hatalarından ileri gelmektedir. Bu hataların başında hava akımının yetersiz olması gelir. Yani mantanhane içinde hava sirkülasyonu olmadığı durumlarda meydana gelir. Hava sirkülasyonu sağlanamadığı durumlarda doğal olarak yetersiz havalandırma da meydana gelmekte ve aynı zamanda saplar da uzamaktadır.
Şapka Kenarının Kıvrılması
İstiridye mantarı şapka kenarında görülen kıvrılmalar havalandırma eksiği nedeniyle meydana gelir. Üretim ortamında karbondioksit miktarı ortalama 600 ppm en fazla 850 ppm olmalıdır. Bu miktarların üzerinde karbondioksit bulunması durumunda havalandırma ile ilgili sistemler gözden geçirilmelidir.
Şapkanın Yukarı Bükülmesi
Şapka bölümünün zurna veya tüp şeklinde yukarı bükülmesi de yaygın bir havalandırma eksiği sonucudur. Üretim ortamında karbondioksit miktarı ortalama 600 ppm en fazla 850 ppm olmalıdır. Bu miktarların üzerinde karbondioksit bulunması durumunda havalandırma ile ilgili sistemler gözden geçirilmelidir.
Şapkada Pul Oluşumu
Şapka veya yaprak bölümünde görülen pullaşma nedeni ani sıcaklık değişimi sonucunda yoğuşma ve yaprağa çiy düşmesi nedeniyle meydana gelir. İstiridye mantarının bozulup çürümesine neden olan bu sorun için iklimlendirme sistemi gözden geçirilmelidir.
Şekil Bozuklukları Nasıl Önlenir ?
Yukarıda gördüğünüz gibi istiridye mantarı şekil bozuklukları, üretim şartlarının yetersiz olmasından ileri geliyor. Bu şekil bozukluklarını önlemek için istiridye mantarı üretim şartları iyi incelenmeli ve mantarhane kurulumu sırasında şekil bozukluklarına neden olabilecek faktörler ortadan kaldırılmalıdır.
Verimli ve sağlıklı bir istiridye mantarı üretim tesisi için aşağıdaki şartları sağlamak çok önemlidir.
- Sisleme yöntemi ile nemlendirme.
- Yeterli havalandırma sistemi.
- Yeterli aydınlatma.
- Kontrol edilebilir sıcaklık
- Mümkünse nem, karbondioksit ve sıcaklık izleyici cihazlar.