E ğ iti m v e B i lim E d u c a ti o n a n d S c i e n c e 2 0 0 2 , C i lt 2 7 , S a y ı 1 2 4 ( 2 3 - 3 0 ) 2 0 0 2 , V o l. 2 7 , N o 1 2 4 ( 2 3 - 3 0 ) Resim Öğretmenlerinin Yaratıcı Niteliklerini Belirleyen Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi* Developing an Attitude Scale For Determining Art Teachers’ Creative Qualities A y h a n D ik ici v e M e h m e t T a ş p ın a r Fırat Ü niversitesi Öz Ö ğ r e t m e n , e ğ it i m n i te l ik l e r i n i s i s t e m i n i n te m e l ö ğ e le r in d e n b ir id ir . R e s im ö ğ r e tm e n l e r i is e ö ğ r e n c i le r i n y a r a t ıc ı g e li ş t i r m e a ç ısın d a n o ld u k ç a ö n e m li b ir r o le s a h i p ti r . Ö ğ re n c ile rin bu tiir n i te l ik l e r i n i g e li ş t i r m e k iç in ö n c e l i k le r e s i m ö ğ r e tm e n l e r in i n y a r a tıc ı n ite lik le r e s a h i p o lm a s ı g e r e k l id i r . B u ç a l ı ş m a d a , r e s i m ö ğ r e tm e n l e r in i n y a r a t ıc ı n ite l ik l e r i n i b e li r l e m e k iç in b i r t u t u m ö l ç e ğ i g e li ş t i r il m iş ti r . U z m a n g ö r ü ş l e r i d o ğ r u l tu s u n d a g ö z d e n g e ç i r ile n ö lç e k 1 2 6 r e s im ö ğ r e tm e n i n e u y g u l a n m ı ş t ır . F a k tö r a n a l i z i s o n u c u n d a B a r le tl d e ğ e r i = 7 3 6 2 .7 2 1 v e K M O = .61 b u l u n m u ş tu r . 4 5 m a d d e d e n o l u ş a n v e te k b o y u t lu o l a n b u ö lç e k a r a ş t ı r m a c ı ta r a f ın d a n 3 b a ş l ık a lt ı n d a t o p la n m ış tır . 4 5 m a d d e n i n m a d d e a y ı n c ı l ı k g ü ç le r i t- te s ti y o lu y la h e s a p la n m ı ş v e .0 5 d ü z e y i n d e , 6 6 s e r b e s t li k d e r e c e s in e g ö r e tü m m a d d e l e r a ç ı s ı n d a n a n la m lı f a r k l ı l ık b e li r l e n m iş t ir . T e s ti n g ü v e n ir l i k k a ts a y ıs ı C r o n b a c h A l p h a ç ö z ü m l e m e s in e g ö r e .9 5 b u l u n m u ş tu r . B u v e r il e r e d a y a n a r a k ö l ç e ğ in g e ç e r li v e g ü v e n il i r o l d u ğ u s ö y l e n e b il ir . B u s o n u ç l a r a g ö r e , t e k b o y u t lu v e h o m o je n o l a n b u t u tu m ö lç e ğ i , r e s im ö ğ r e tm e n l e r in i n y a r a tıc ı n i te lik le r in i b e li r l e m e k iç in k u ll a n ı la b i li r . A n a h ta r S özciikler: S a n a t e ğ it i m i , r e s i m ö ğ r e tm e n l e r i, y a r a tı c ı n ite lik le r , t u t u m ö lç e ğ i. A h stra c t T h e t e a c h c r is o n e o f Üıe b a s ic e le m e n t s o f a n e d u c a ti o n s y s te m . A r t t e a c h e r s a ls o h a v e a n i m p o r t a n t r o le in l e m i s o f iıı ı p r o v in g s t u d e n t s ’ C r e a tiv e q u a li t ie s . F ir s t o f a li, a r t te a c h e r s ıııu s t h a v e th e C r e a tiv e q u a li l ie s in o r d e r to im p r o v e t h o s e o f ( h e s t u d e n t s ’ . I n I h is s t u d y , a n a tt i tu d e s u a le h a s b e e n d e v e l o p e d in o r d e r t o d e te m ıi n e a r t t e a c h e r s ' C r e a tiv e q u a li t ie s . T h e s c a le w lı ic h w a s r e v is e d in Ih e d i r e c li o n o f e s p e r t s ' o p i n io n s h a s b e e n a p p lic d to 1 2 6 a r t te a c h e r s . A s a r e s u l l o f f a c t o r a n a l y s i s , B a r le lt h a s b e e n f o u n d a s 7 3 6 2 ,7 2 1 a n d K M O a s .6 1 . T h is s c a le h a v in g 4 5 il e ııı s a n d b e in g o n e - d iı n e n s i o n h a s b e e n d iv id e d iıılo th r e e p a r ts b y th e r e s e a r e h e r . İ te m d i s e r im i n a t i o n p o ıv e r o f th e s e 4 5 ite n i h a s b e e n d e te r m i ı ıe d v ia t- te s t a n d h a s b e e n f o u n d s i g n i f ic a n t a c c o r d in g to 6 6 d e g r e e o f f r e e d o m a n d o n t h e le v e l o f .0 5 in t e m ı s o f a li ite m s . R c li a b il i ty c o e f f ı c i e n t o f th e te s t h a s b e e n f o u n d to b e .9 5 a c c o r d in g to C r o n b a c h A l p h a . A s a r e s u l t o f th e s e , it c a n b e s a id ıh a t th is s c a le is v a lid a n d r e lia b le . H e n c e , th is a tt itu d e s c a le ıv h ic lı is o n c - d iı ı ıe n s i o n a n d h o m o g c n e o u s c a n b e ııs e d in o r d e r to d e te r ııı in e a r t t e a c h e r s ’ C r e a tiv e q u a li t ie s . K ey Vfords: A r t e d u c a ti o n , a r t te a c h e r s , C r e a tiv e q u a li t ie s , a tt itu d e s c a le . la m lı y e n i ş e y le r y a ra tm a , y o r u m la m a , v .s. o rijin i 'ik . G iriş Y a r a tm a y e te n e ğ in e s a h ip k iş ile r ta r a f ın d a n k u lla n ıla n B u g ü n e k a d a r y a r a tıc ılık la ilg ili b ir ç o k ta n ım y a p ıl­ y ö n te m .” o la r a k ta n ım la n m ış tır . m ıştır. Ö r n e ğ in : W e b te r ’s C o lla g e D i c tio n a r y ’ d e (1 9 9 1 , S a n ’ a g ö r e (1 9 7 9 , 1 7 7 ); “ y a ra tıc ılık h e r b ir e y d e v a r 6 3 ) y a ra tıc ılık : “ Y a r a tm a n ın n ite liğ i y a d a d u r u m u . A n ­ o la n v e in sa n y a ş a m ın ın h e r b ö lü m ü n d e b u lu n a b ile n b ir y e ti, g ü n lü k y a şa m d a n b ilim s e l ç a lış m a la r a d e k u z a n a n * Bu a ra ş tırm a , M il li E ğ iti m B a k a n lığ ı E ğ iti m i A ra ştırm a g e n iş b ir a la n ı iç in e a la n s ü r e ç le r b ü tü n ü , b ir tu tu m ve ve d a v ra n ış b iç im id ir .” G e l iş ti r m e D a ir e s i B a ş k a n l ı ğ ı n ı n d e s t e ğ i ile y a p ı lm ış t ır . D oç. D r. F a k ü lte s i M ehm et E ğ ilim T a ş p ın a r , B ilim le r i F ır a t B ö lü m ü ; Ü n iv e r s i te s i A yhan T e k n ik D ik ic i, E ğ iti m R e s im T o r ra n c e (1 9 9 5 , 2 3 ) , y a r a tıc ılık k o n u s u n d a s ü re c i v u r ­ İş g u la m a k ta d ır. O n a g ö r e y a ra tıc ılık : “ P r o b le m le r in v e y a Ö ğ r e t m e n i E la z ı ğ B a la k g a z i L is e s i 23 24 DİKİCİ ve TAŞP1NAR b ilg id e k i b o ş lu k l a r ı n h i p o te z le r in h is s e d ilm e s i, o l u ş t u r u lm a s ı , düşünce h ip o te z le r in veya u y a ııd ır ılm a lı, ru h u n d e rin lik le r in d e n v e k a lp te n g e le n s ın a n m a s ı , d u y g u la r a g ö r e r e s im y a p m a sı s a ğ la n m a lıd ır ( In f in ite g e liş tir ilm e s i v e v e r ile r in ile tilm e s id ir .” I n ııo v a tio n L td ., 1997). K a o (1 9 9 1 , 14), y a ra tıc ılık iç in y a p tığ ı ta n ım d a h e m süreç h e m sonuca d e ü riiıı b o y u tu n u e le a lm ış tır : “ in s a n ın u la ş m a k iç in ö n c ü lü k g ö rm e düzeyi y e tiş k iııin k in d e n d a h a d ü ş ü k tü r . Ç o c u ğ u n o d a sın ı b ile d ü z e n le m e m e n v e ç o c u ğ u n k e n d i h a y a lle r i ile ö z g ü rc e a n la ş ıla b ilir y e n ilik tir. B ir p r o b le m i ç ö z e r y a d a ta tm in d ü z e n le m e s in e iz in v e rilm e lid ir. Ç o c u k z a m a n z a m a n e d ic i c e v a p ü r e ti le b ili r .” N ie re n b e r g ü n lü s a n a tç ıla rın e s e r le r in i v e o r ijin a l e s e r le r i k o p y a ( 1 9 8 2 , 3 7 -3 9 ) K a o ’ n u n y a p tığ ı ta n ım la a y n ı d o ğ r u ltu d a e d e c e k tir . Y o r u m y a p m a d a n ç o c u ğ u n b u s o r u n la r ın ı ta n ı n ı y a p m ı ş tı r . ş u n la r ı d a k a b u l e tm e k g e re k ir. Ö ğ r e tm e n s ın ıf ta b ir s a n a tç ın ın ç ö z e c e ğ i m iz i ç a lış m a s ın ı ik i y a d a Uç h a fta g ö s te r m e lid ir. Ö ğ re tm e n a n la y a b ilm e m iz , k e n d i k e n d im iz e s ü re k li k o y d u ğ u m u z bu s a n a tç ın ın e se r in i g ö s te r ir k e n o s a n a tç ın ın h a y a tı v e s ın ır la m a la rı v e a lış k a n lık la r ı b ir k e n a r a ite b ilm e m iz k işiliğ i h a k k ın d a d a b ilg i v e r m e lid ir ( C h e rr y , 19 9 0 , 2 4 ). s a y e s in d e o lu r .” Ç o c u k la r r e s im y a p a rk e n n e s n e le ri o ld u ğ u g ib i g ö r m e k b e li r tm e k t e d ir : N ie r e n b e r g “ B ir ek p r o b le m i k u l la n ı ş lı u n u tu lm a m a lıd ır k i ç o c u ğ u n ve v e r i r , y e n id e n e tt iğ i A s la o la ra k n a s ıl P r e ti v e M io tta ( 1 9 9 7 ) y a ra tıc ılığ a ü r ü n y a k la ş ım ı ile is te rle r v e b u te ş e b b ü s le ri o n la r ın c e s a r e tin i k ıra b ilir. o d a k la n ır la r. O n la r y a ra tıc ılığ ı to p lu m s a l f a y d a s ı o ld u ğ u Ö ğ r e tm e n le r k a b u l e d ile n s a n a tın d u y g u v e d ü ş ü n c e ü r ü n ü o ld u ğ u n u ö ğ r e tm e li­ o r ijin a l v e g ü ç lü ü r ü n le rin y a ra tılm a s ı y e te n e ğ i o la r a k e le a lırla r. y ö n e lik ta n ım d ır. C s ik s z e ııtm ih a ly (1 9 9 6 , 3 6 ), y a ra tıc ı il i ş k in ta n ım ı ş ö y le d ir : “ Y a r a tıc ı k iş i le r , h e r h a n g i b ir d u ru m a , ş a rtla rı n e o lu r s a o lsu n , u y u m s a ğ la m a k t a o la ğ a n ü s tü y e te n e k le r i ile h e d e f le r in e u la ş a b ile n k i ş ile r d ir ...” ya da ü rü n s ti l le r i n d e n b ah sed erek le a sla k ıy a s la m a m a lıd ır ( D e B o r d , 19 9 7 , 3). Ö ğ r e tm e n le r im iz in iy i y e tiş m e le r i g ü n d e m e g e ld iğ in ­ d e ilk s ır a d a in c e le n e c e k k o n u , ö ğ r e tm e n y e tiş tirm e p r o g r a m la r ıd ır (A ta iin a l, 1994, 12 ). R e s im ö ğ r e tm e n le r i d iğ e r a la n la r d a k i ö ğ r e tm e n le r g ib i iy i b ir a la n b ilg isi v e b e c e r is i, g e n e l k ü ltü r v e n ite lik li P e tro w s k i ( 2 0 0 0 , 3 0 7 ) , y a ra tıc ılığ ın , b ir k işi, b ir y ö n te m sanal d irle r. Ö ğ re tm e n ö ğ r e n c ile r in r e s im le rin i d i ğ e r r e s im le r ­ Y a r a tıc ılık ü z e rin e y a p ıla n ta n ım la r d a n b iri d e d u r u m a d u ru m a o n la r a iç in d e e le a lı n ı p a lın m a m a s ı ö ğ r e tm e n lik m e s le k b ilg is in e s a h ip o lm a lıd u l a r . E ğ itim fa k ü lte le rin in r e s im b ö lü m le r in in a m a c ı, tem e l e ğ itim v e k o n u s u n d a ta m b ir u z la ş m a n ın o lm a d ığ ın ı b e lirtir. O n a o r ta ö ğ r e tim e n ite lik li r e s im g ö r e y in e d e y a ra tıc ı ç a lış m a n ın a lış ılm ış ın d ış ın d a v e Y ü k s e k ö ğ r e tim d e s a n a t e ğ itim i, h e m p r o g r a m h e m d e y ö n te m a ç ıs ın d a n u z m a n e le m a n y e tiş tirilir k e n fa rk lı d e ğ e rli o ld u ğ u ü z e rin d e u z la ş ılm ış tır . J e ffu s ’ a g ö re ö ğ r e tm e n i y e tiş tirm e k tir . ( 1 9 9 9 ), s a n a t a k a d e m ik k o n u la r la d ü ş ü n ü lm e lid ir. H a le n u y g u la m a la r ın a ğ ır lık lı o lm a sı bu b ir le ştir ile b ilir . M a te m a tik ç a lış ır k e n g e o m e trik ş e k ille ri ö ğ r e tim b iç im in in d o ğ r u lu ğ u n u g ö s te r m e z . E ğ itim h a n g i k u lla n m a m ız g ib i g ö r se l iş le m le r s a n a tla ilg ilid ir. O n a a la n la ilg ili o lu r s a o lsu n te m e lin d e b ilg i v a rd ır. S a n a tın g ö r e ç o c u k la rın k u r a m s a l y a n ı ile a r a ş tır m a la r ın r e s im y a p m a , b o y a m a g ib i y a ra tıc ı ü lk e m iz d e k i f a a liy e tle r d e b u lu n m a s ı h a rik a b ir ş e y d ir . B iz le r e d ü şe n g ö r e v , b u tip y a r a tıc ı y ö n te m le r y o lu y la y e n i fik irle re , d a h a ç o k b iç im c iliğ e y ö n e ltm e k te d ir ( U y s a l, 1 9 9 6 , 4 7 ). y e n i b ıkış a ç ıla r ın d a n k o n u la r a y a k la ş m a la r ın ı c e s a ­ s a n a t e ğ itim in i b o ş lu k ta a z lığ ı u y g u la d ığ ım ız b ır a k m a k ta , E ğ itim fa k ü lte le rin in s a n a t e ğ itim i v e re n b ö lü m le r in in d e a m a ç la n g e re ğ i, ilk v e o r ta d e re c e li o k u lla r ın sa n a t r e tle n d ir m e k tir . E n g e le n e k s e l o k u lla r d a b ile s a n a t s ın ıf la rı m u tla k a e ğ itim i p r o g r a m la r ı ile b ü tü n lü k iç e r is in d e o lm a la rı v a r d ır v e b u s ın ıfla r d a y a ra tıc ı d ü ş ü n m e g e rç e k le ş tirilir. g e r e k ir . Tüm v a r d ır , a n c a k k iş ile r in b ile “ b e n im s a n a tla ilg im y o k tu r ” g ib i s ö z le r in i y e te n e k le r in in g e liş im i için ç o c u k la ra y a rd ım e d ilm e ­ d u y m a k ta y ız . H a lb u k i b ir o r ta d e re c e li o k u l m e z u n u n u n lid ir ( B e ll, 1 9 9 7 , 2 ). Ç o c u k la r a o k u lla rd a re s im e ğ itim i b ile s a n a t n e d ir ? N iç in v a rd ır? İşle v i n e d ir? g ib i s o m la r a v e r ilir k e n m a n tık s a l d ü ş ü n m e y e v e so l b e y in a lış k a n lık ­ c e v a p v e re b ilm e si g e r e k m e k te d ir ( G ö k b u lu t, 19 9 6 , 2 9 - la r ı n a 3 0 ). ç o c u k la r ı n y a r a t ıc ı lı k y e te n e ğ i y ö n l e n d i r il m e k t e d i r l e r . H a lb u k i çocuk sa ğ b e y n in i k u lla n a r a k y a ra tıc ı d ü ş ü n m e y e y ö n le n d ir ilm e ­ lid ir. Ç o c u k ta m e v c u t s ın ırla n ıl ö te s in e g e ç m e a rz u s u T o p lu m lu n u z d a yüksek ö ğ r e n im g ö rm ü ş Ö ğ r e n c ile r in y a ra tıc ılığ ın ın g e liş tir ilm e s in d e e ğ itim c a m ia s ı iç e r is in d e b u lu n a n h e rk e s e b ü y ü k g ö r e v le r RESİM ÖĞRETM ENLERİNİN YARATICI N İTELİKLERİNİ BELİRLEYEN TUTUM ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLM ESİ d ü ş e rk e n , e n b ü y ü k g örev ö ğ re tm e n in ö ğ r e n c ile r in e k a rş ı g ö s te r d iğ i tu tu m v e d a v ra n ış la r ın d a y a tm a k ta d ır. S u n g u r ’ u n a k ta r ım ıy la ( 1 9 9 7 , 3 3 - 3 4 ), C h a m b e r s ’ a yepyeni b ir a m a ç la r . b iç im d e Sanat t a s a r la y a b ilm e k e n d in e ö ğ r e tm e n ö z e llik le r i ş ö y le d ir: g e n ç le r y e tiş tir m e k ö ğ r e n m e le r in i am acı y e te n e ğ in in g ö r e y a r a tıc ılığ ı k o la y la ş tır a n v e y a ra tıc ılığ ı e n g e lle y e n Y a ra tıc ılığ ı k o la y la ş tır a n ö ğ r e tm e n ö z e llik le ri: ç ö z ü m le m e y i e ğ it im i n in 25 ile b i r e y l e r in g e li ş ti r i l m e s i, y a r a tıc ı, g ü v e n i o la n , e s te tik b e ğ e n i d ü z e y i y ü k s e k o lm a lıd ır . Bu am aca u la ş ıld ığ ı z a m a n a y n ı n ite lik le r e s a h ip u y g a r b ir to p lu m d a y a r ­ 1. Ö ğ r e n c ile r i b ir b ir e y o la r a k k a b u l e tm e v e ö y le a tılm ış o la c a k tır. B u a m a c a u y g u n b ir e ğ itim s ü re c in d e y a ra tıc ı n ite lik le r e s a h ip r e s im ö ğ r e tm e n le r in in ö n e m li d a v ra n m a , b ir işle v i o la b ile c e ğ i s ö y le n e b ilir. 2. Ö ğ r e n c iy i ö z g ü r o lm a y a ö z e n d ir m e , Y a p ıla n 3. Ö ğ r e n c ile re m o d e l o lm a , a r a ş tır m a la r d a n s is te m i h a re k e t e d ile r e k , ü lk e m iz 4. S ın ıfın d ış ın d a o n la r a ç o k z a m a n a y ırm a , e ğ iti m i ç e r is in d e 5. E n iy iy i b e k le m e v e u la ş ıla b ile c e ğ in i g ö s te r m e , ö n e m in v e rile m e d iğ i v e b u n a b a ğ lı o la r a k b ire y le r in y a ra tıc ı n ite lik le r in in 6. H e y e c a n lı o la b ilm e , e ğ it im i n e g e re k e n g e liş e m e d iğ i d ü ş ü n ü lm e k te d ir . D a h a ö n c e y a p ıla n a ra ş tırm a la r d a ö z e llik le b u s o ru n u n 7. Ö ğ r e n c ile r i e şit k a b u l e d e b ilm e , o r ta ö ğ r e t im 8. Ö ğ r e n c ile r i d o ğ r u d a n ö d ü lle n d ire b ilm e , d ü z e y in d e o ld u ğ u g ö r ü lm e k te d ir . Bu n e d e n le , re s im ö ğ r e tm e n le rin in ö ğ r e n c ile r in in y a r a tıc ı­ 9. Ö ğ re n c iy e ilg i g ö s te rm e , lık la rım g e liş tirm e y e y ö n e lik k e n d ile rin i n a sıl d e ğ e r le n ­ 10. S ü r e k li o k u y a n k iş ile r o la b ilm e , 11. İ k ili i li ş k il e r d e k o l a y r e s im i le tiş im k u rm a o la r a k d ird ik le r in i a ra ş tırm a k a m a c ıy la b ir ö lç e k g e liş tirm e y e ih tiy a ç d u y u lm u ştu r . b e lir le n m iş tir . Y a r a tıc ıl ığ ı e n g e lle y e n ö ğ r e tm e n ö z e lli k l e r i ise ş u n la rd ır: 2. Veri Toplama Aracının Geliştirilmesi Bu 1. Ö ğ r e n c in in c e s a r e tin i k ıra n , b ö lü m d e , ö lç e ğ in g e li ş ti r i l m e s i iç in i z le n e n a şa m a la r ü z e r in d e d u r u lm u ş tu r. 2. G ü v e n s iz , 3. A ş ın e le ş tire n , 4 . D a v r a n ış l a n n d a b ir u ç ta n d iğ e rin e g id ip g e le n , 5. H e y e c a n ı o lm a y a n , 2 . 1. D enemelik M adde Yazımı Y a p ıla n lite r a tü r ta r a m a s ı s o n u c u v e rile r ışığ ın d a a r a ş tırm a c ı ta r a f ın d a n 6. D ü z o k u m a y ı v u rg u la y a n , o lu ş a n 7. D o g m a tik v e k a tı, daha önce u y g u la n m a m ış h a z ır la n m ış tır . B u m a d d e le r in v e e ld e e d ile n 1 5 0 c ü m le d e n b ir tu tu m ö lç e ğ i 100 ta n e s i o lu m lu , 5 0 8. A la n la iliş k is in i s ü rd ü re m e y e n , tan e si d e o lu m s u z c ü m le le r ş e k lin d e d ü z e n le n m iş tir . 9. G e n e ld e y e te r siz , M a d d e le r p la n la m a a ş a m a s ın d a g e n e l o la r a k ü ç tem e l 10. D a r ilg ile r i o la n , 11. S ı n ı f d ışın d a b a ş lık a ltın d a to p la n m ış tır . B u n la r s ır a s ıy la ş ö y le d ir: t a r t ış m a ve konuşm a o la n a ğ ı o lm a y a n o la r a k ta n ım la n m ış la rd ır . Y a r a tıc ılığ ı k o la y la ş tı r a n ve z o rla ş tır a n r e s im ö ğ r e t m e n le r i n in y a r a tıc ı n i te li k l e r i , r e s im ö ğ r e tm e n le r in in d e rs iş le m e m e to tla rı, r e s im ö ğ r e tm e n ­ ö ğ re tm e n le rin in s ın ıf y ö n e lim le rid ir. ö z e llik le r in e iliş k in o la ra k ö ğ r e tm e n in h a z ırla d ığ ı e ğ itim o r ta m ı iç e r is in d e ö ğ r e n c i k e n d in i ö z g ü r h iss e d e b ilm e li v e d ü ş ü n c e le rin i r a h a tç a if a d e e d e b ilm e lid ir. Ö ğ r e tm e n m a n tığ a te rs d ü şe n f ik ir le rin d e d e s te k ç is i o lm a lıd ır. 2.2. Tutum Ölçeğinin Yapısı K u lla n ıla n tu tu m ö lç e ğ i, tu tu m ö lç m e k t e y a y g ın o la r a k k u lla n ıla n lik e r t tip i ö lç e k tir . B a l c ı ’ n ın (1 9 9 7 , Y e n i d ü ş ü n c e ü r e tm e y e e n g e l o la n k ü ltü r e l n o rm la rın 146), a k ta r ım ıy la A n d e r s o n ’a ( 1 9 8 8 ) g ö r e lik e rt tip i e tk is in i ö lç e k le r d e ik i d u r u m v a rd ır. (1 ) İ s te n e n d u r u m ; k o n u y a a z a ltı c ı e tk i n li k l e r d e b u lu n m a lı d ır ( Ö z d e n , k a rş ı o lu m lu tu tu m u y a n s ıtır . ( 2 ) İ s te n m e y e n d u r u m ; 19 9 7 , 1 1 9 -1 2 0 ). R e s im e ğ iti m i b i r ç o k b ire y le r in ressam g ü z e l r e s im in s a n ın g ib i k o n u y a k a rş ı o lu m s u z tu tu m u y a n s ıtır . L ik e rt ö lç e ğ in d e ile r id e h e r ik i d u r u m d a e şit o la r a k p u a n la n m a k ta d ır. B u n a g ö r e ç o c u k la rın b e şli ö lç e k o lu ş tu r u lm u ş . O lu m lu m a d d e le r d e 5 = T a ­ y o r u m la d ığ ı y a p m a sı y o lu y la o n u y a p m a y ı a m a ç la m a z . B u e ğ itim y a ra tıc ılık g ü c ü n ü g e liş tir m e y i, k a rş ıla ş tık la r ı s o ru n la rı m am en k a tıl ıy o r u m , 4 = K a tıl ıy o r u m , 3 = K a r a r s ız ım , 26 DİKİCİ ve TAŞPINAR 2 = K a tılm ıy o ru m , l= H iç k a tılm ıy o ru m ş e k lin d e c e v a p ta n e re s im ö ğ r e tm e n i v e 2 4 ta n e o k u l m ü d ü r ü n e r e s im s e ç e n e k le r i b e lir le n m iş tir . O lu m s u z m a d d e le r d e tam ö ğ r e tm e n le r in i s o r g u la r ta r z d a o lm a k ü z e re to p la m 126 te rs i ş e k lin d e “ H iç k a tılm ıy o r u m ” s e ç e n e ğ in e 5 p u a n d e n e k ü z e rin d e n v e ri a lın m ış tır . v e rilm iş ve d iğ e r s e ç e n e k le r de buna g ö re d ü z e n le n m iş tir . V e r ile rin ç ö z ü m le n m e s i v e y o r u m la n m a s ı iç in b e şli ö lç e k a ra lık la rı 0 .8 0 (5 -1 = 4 a r a l ık l a r o la ra k 4 /5 = 0 .8 0 ) o r a n ın d a e şit a ş a ğ ıd a k i ş e k liy le b e li r le n m i ş ti r 2.4. Faktör Analizi ve M adde Ayırıcılık Güçlerinin Belirlenmesi D e n e k le r e u y g u la n a n 9 6 m a d d e lik d e n e m e f o rm u n a iliş k in v e rile r ü z e r in d e ö n c e lik le f a k tö r a n a liz i y a p ıl­ m ış tır. V e rile r S P S S 9 .0 p a k e t p r o g r a m ın d a d e ğ e r le n ­ ( G ö k d a ş , 1 9 9 6 ,2 1 ) . d irilm iş tir K e s in lik le k a tılıy o ru m F a k t ö r a n a liz i, 4 .2 0 - 5 .0 0 b ir d e n d e ğ iş k e n i a ç ık la m a k ta Birinci derecede nitelikli K a tılıy o r u m f a z la d e ğ iş k e n e k a tk ıs ı o la n b a ğ lı b a ğ ım s ız b ir d e ğ iş ­ k e n le r in ( fa k tö rle r in ) s a y ıs ın ı v e b u b a ğ ım lı d e ğ iş k e n ­ 3 .4 0 -4 .1 9 le rin k o o r d in a tla rın ı ( fa k tö r y ü k le r in i) b e lir le m e d e b a ş İkinci derecede nitelikli K a ra rs ız ım v u ru la n b ir y ö n te m d ir ( T u rg u t v e B a y k u l, 19 9 2 , 173). 2 .6 0 - 3 .3 9 F a k tö r a n a liz i y a p ılır k e n Yaratıcı niteliklere sahip değil K a tılm ıy o ru m iz le n e n 1 .8 0 - 2 .5 9 Ö n c e lik le v e rile r ü z e r in d e Yaratıcı niteliklere sahip değil K e s in lik le k a tılm ıy o ru m işle m b a s a m a k la r ı a ş a ğ ıd a a ç ık la n m ıştır. D ö n d ü r ü lm e m iş T e m e l B ile ş e n le r A n a liz i ( U n r o ta te d 1 .0 0 -1 .7 9 A n a ly s is ) Yaratıcı niteliklere sahip değil y a p ılm ış tır . P r in c ip a l C o m p o n e n ts B unun so n u cu n d a ö zde ğ eri ( e ig e n v a lu e ) 1 v e ü z e rin d e o la n 2 0 f a k tö r b e lir le n m iş tir . 2.3. Deııente Formunun İncelenm esi ve Ön Deneme­ lerin Yapılması O lu ş tu r u l a n 1 50 m a d d e lik d e n e m e fo rm u uzm an B irin c i fa k tö r ü n te s tte k i 9 6 m a d d e iç in d e a ç ık la d ığ ı v a ry a ııs m ik ta rı y ü z d e 2 3 .1 ’ d ir. B u a n a liz s o n u c u n d a b irin c i f a k tö rd e fa k tö r y ü k ü .3 5 ve ü z e r in d e o la n y a rg ıs ı ile ö n in c e le m e d e n g e ç irilm iş tir . B u in c e le m e d e m a d d e le r ik in c i a n a liz iç in s e ç ilm iş v e 58 m a d d e işle r a n la ş ılır lık , k a p s a m , o lu m lu - o lu m s u z c ü m le a y ırım ın ın d u r u m d a g ö r ü n m ü ş tü r. B irin c i f a k tö r d e y e r a la n 58 d o ğ r u lu k ü z e r in d e d u r u lm u ş tu r . E ld e e d ile n m a d d e y e te k ra r d ö n d ü r ü lm e m iş tem e l b ile ş e n le r a n a liz i v e rile r ış ığ ın d a 9 6 m a d d e lik d e n e m e f o rm u o lu ş tu r u l­ y a p ılm ış tır. B u u y g u la m a d a B a r le tt te s t d e ğ e ri (B a rle tt m u ş tu r . T e s t o f S p h e r ic ity ) düzeyi Bu 96 m a d d e n in ilk 32 m ad desi r e s im 8 9 0 5 .8 9 6 b u lu n m u ştu r. B a r le tt ö ğ r e tm e n le r in in y a ra tıc ı n ite lik le rin i, 3 3 . m a d d e ile 59. te s tin e g ö r e “ k o r e la s y o n m a tris i b irim m a tr is e e ş ittir ” m adde h ip o te z i te st e d ilm iş , y u k a rıd a k i b e lirle n e n d e ğ e r e g ö r e a r a s ı, ö ğ r e n c i le r in y a r a t ıc ı lı ğ ın ı n g e li ş m e s i a ç ıs ın d a n r e s im ö ğ r e tm e n le r in in d e rs iş le m e m e to d u n u h ip o te z ret e d ilm iş tir ( S P S S , v e 6 0 . m a d d e ile 9 6 , m a d d e a ra s ı ö ğ r e n c ile r in y a ra tıc ı­ d e y iş le d e ğ iş k e n le r a ra sın d a b ir k o r e la s y o n o ld u ğ u v e lığ ın ın g e liş m e s i a ç ıs ın d a n r e s im ö ğ re tm e n le r in in s ın ıf f a k t ö r a n a liz in in bu y ö n e ti Tilerini a r a ş tır m a k ta d ır . B u a lt b o y u tla r , ö lç e k s ö y le n e b ili r . te s tin ü z e r i n ''e h e r h a n g i b ir b a ş lık a ltın d a to p la n m a m ış tır . 9 6 u y g u n lu ğ u k o n u s u n d a b ir f ik ir v e re n d iğ e r b ir te s t ise Bu y a n ın d a KMO o k u l m ü d ü r le r in e u y a rla n a r a k o n la r a d a u y g u la n m ış tır . A d e q u a c y ) te s tid ir . D ü ş ü k H a z ırla n a n f o rm , tu tu m u ö lç ü le c e k b e n z e r b ir g r u b a ve g ü v e n ir l ik a n a liz le r i n i yapm ak iç in 12). B a ş k a b ir d e ğ iş k e n l e r e u y g u la n a b ile c e ğ i m a d d e n in ta m a m ı, r e s im ö ğ re tm e n le r in i s o r g u la r ta rz d a g e ç e r li k 1993, ( K a is e r - M e y e r - O lk in fa k tö r M e a s ıır e KMO of a n a li z i n i n S a m p lin g d e ğ e r le r i y a p ıla n f a k tö r a n a liz in in iy i o lm a d ığ ı s o n u c u n u v e rir. S P S S ’ e (1 9 9 3 , 12) g ö r e K M O d e ğ e ri 1’ e y a k la ş tık ç a y a p ıla n u y g u la n m ış tır ( K a ra s a r, 1994, 142). B u a m a ç la E la z ığ f a k tö r a n a liz i d a h a a n la m lı h a le g e lm e k te d ir. B u n a g ö re v e M a la ty a v a lilik le r in d e n izin a lın m ış a n c a k b u illerd e d e n e m e u y g u la m a sın d a K M O = .2 6 b u lu n m u ş tu r . y e te rli s a y ıd a r e s im ö ğ r e tm e n in e u la ş ıla m a d ığ ı iç in B u a n a liz in s o n u c u n d a K M O d e ğ e rin in d e d ü ş ü k A d a n a v e A d ıy a m a n ille r in d e d e u y g u la m a y a p ılm ıştır. o lm a s ı n e d e n iy le b irin c i f a k tö r d e y e r a la n 4 8 m a d d e ile B u ille r a r a ş tır m a c ın ın y e n id e n v e ri to p la m a a ç ıs ın d a n d a h a o lu m lu b u lg u la r a s a h ip o lm a sı n e d e n iy le s e ç ilm iştir. 102 d ö n d ü r ü lm e m iş te m e l b i le ş e n le r a n a li z i y a p ılm ış tır. B u d u r u m d a ise b irin c i f a k tö r a ltın d a 45 27 RESİM ÖĞRETMENLERİNİN YARATICI N İTELİKLERİNİ BELİRLEYEN TUTUM ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLM ESİ m a d d e y e r a lm ış tır . B u ü z e r in d e o la n m a d d e le r , ö z d e ğ e ri 1’ in 11 f a k tö r a ltın d a to p la n m ış tır. A y r ıc a B a r le tl T e s ti = B a r le tt T e s ti n in 7 3 6 2 .7 2 1 , so nu cu, KMO= .61 b u lu n m u ş tu r . f a k tö r a n a li z i n i n v e r il e r e u y g u la n a b ile c e ğ in i g ö s te r m e k te d ir . K M O d e ğ e ri ise b ir ö n c e k i a n a liz d e k i .2 6 d e ğ e rin e g ö r e o ld u k ç a iy i b ir T a b lo 2 Resim Öğretmenlerinin Yaratıcı Ders işleme Metotları F a k tö r M adde N o* N o* 25 33 27 35 11 f a k tö r ü n a ç ık la d ığ ı to p la m v a ry a n s m ik ta r ı 36 Y e n ili k le r i ö ğ r e n m e le r i iç in 2 37 Ö ğ r e n c i l e r i n b ir e y s e l 5 38 Ö ğ re n c ile ri ö z g ü r o lm a y a ö ğ r e n c i le r i d e s t e k l e r i m . f a r k l ı l ı k l a n n ı g ö z ö n ü n e a lır ın ı. R o ta s y o n u (Q ııa rtim a x ö z e lliğ i ta ş ıd ığ ı iç in E ksen 21 39 Ö ğ re n c ile re , ç a lış m a la rın d a e n iy iy i b u l m a y a v e z o r lu k l a r ı M e to d u ) y a p ılm a m ış , b irin c i a ş a b il e c e k le r in i g ö s t e r m e y e .6 1 7 ç a l ış ır ım . f a k tö r a ltın d a y e r a la n 4 5 m a d d e a r a ş tırm a c ı ta r a fın d a n T a b lo 1, 2 v e 3 ’ d e ü ç b a ş lık a ltın d a to p la n m ıştır. 24 40 S ı n ı f ın d ı ş ı n d a d a ö ğ r e n c i le r e 34 41 Ö ğ r e n c i l e r i n y a p tık la r ı 19 42 .6 0 8 ç o k z a m a n a y ın rım . T a b lo 1 r e s i m le r i a ş ı n e le ş t i r m e m . Resim Öğretmenlerinin Yaratıcı Niteliğe Sahip Olma Durumları .7 7 9 .7 2 4 ç a l ı ş m a y a ö z e n d i r ir i m . te k b o y u tlu lu k .6 9 4 v e b u d o ğ r u l tu d a r e s i m y ü z d e 8 0 .4 o lm u ştu r . Ö lç e k .5 9 5 l e r in i ö z e n d i r ir i m . 10 m a d d e iç in b irin c i f a k tö r ü n v a ry a n s m ik ta r ı y ü z d e 38.1 ik e n .6 0 1 D e r s l e r i m d e ö ğ r e n c i le r i n k e n d i k e n d il e r i n e ö ğ r e n m e ­ m a d d e y e te k ra r d ö n d ü r ü lm e m iş tem e l b ile şe n le r a n a liz i y ü k ü n e s a h ip o la n 4 5 m a d d e n in ta m a m ı y e r a lm ış tır . 45 Y ükü Ö ğ re n c ile rin s o rd u k la rı s o m la ra h er zam an saygı d u y an m . d ü z e y e u la ş m ış tır . B irin c i f a k tö r a ltın d a y e r a la n 45 u y g u la n m ış v e b ir in c i f a k tö r d e .3 5 ’ in ü z e r in d e f a k tö r F a k tö r M a d d e le r .5 4 8 Ö ğ re n c ile rin y a p tık la n r e s i m le r i b i r i m l e r i y l e F a k tö r M adde N o* N o** 39 4 M a d d e le r F a k tö r Y ükü 43 7 8 44 ile ilg il i d ü ş ü n c e le r in i v e 17 51 o k u m a y a y ö n l e n d i r i r im . 6 B e n im iç in d o ğ n ı o ld u ğ u n u 52 b i r y e r in d e m u tl a k a s e r g i le r im . .5 0 3 22 o n a y ın ı k a z a n m a k ta n d a h a 53 14 44 17 k u l la n a b il e c e k le r i k o n u s u n d a G ü ç s o ru n la rın ç ö z ü m ü y le u z u n b ir s ü re u ğ ra ş a b ilirim . u y a n d a b u lu n u r u m . .5 4 6 29 54 s ü r e k l i b il g i l e n d i r i r im . 12 55 Ö ğ r e n c i l e r d e m e r a k u y a n d ır a c a k 11 57 Ö ğ r e n c i l e r i n y a r a t ıc ı lı k d ü z e ­ .4 0 9 İk ili iliş k ile r d e k o la y ile tiş im k u ra rım . k o n u l a n s ı n ı f a g e tir ir im . 32 U y g u la m a y ı d ü ş ü n d ü ğ ü m ç o k ilg in ç p ro je le rim v a r. * 29 58 .6 1 0 M a d d e n u m a r a l a n , f a k t ö r b i r a lt ı n d a to p la n a n m a d d e l e r i n s ır a n u m a ra la n d ır. .6 8 4 .6 9 2 Y a r a t ıc ı v e y e n il i k ç i a m a ç l a r g e li ş t i r ip ö ğ r e n c i le r e g ö r s e l b ir b iç im d e a n la tın m . F a k t ö r n u m a r a l a n , f a k tö r y ü k le r in in b ü y ü k l ü ğ ü n e g ö r e n u ıııa ra la n d ın lm ış lır. ** .6 2 5 y in i y ü k s e l tm e k iç in y e n i d e r s .4 9 1 iş le m e m e t o t t a n d e n e r im . 23 .6 1 0 B ü y ü k s a n a tç ıla n n h a y a d a n v e e s e r l e r i h a k k ın d a ö ğ r e n c i le r i şeyden daha önce 41 20 B e n im iç in , ç a lış m a n ın h e r g e ld iğ in i d ü ş ü n ü y o ru m . .7 2 1 Ö ğ re n c ile rin ç a lış m a la rın d a h e r tü r lü m a lz e m e y i ö n e m li o ld u ğ u n u d ü ş ü n ü y o ru m . 35 .6 3 5 Ö ğ r e n c i l e r i n b i te n r e s i m l e r i n i o k u l u n v e y a s ı n ı f ın u y g u n d ü ş ü n d ü ğ ü m ş e y le ri y a p m a n ın b a ş k a la rın ın .7 0 5 Ö ğ r e n c i l e r e ilg in ç k i ta p i s im le r i s ö y l e y e r e k o n l a n o ld u ğ u n u d ü şü n ü y o ru m . 13 ç a lışm a s ı d u y g u l a n n ı i r d e l e r im . .3 6 2 k e n d in e o la n s a y g ıs ın ın ö n e m li 4ü K o n u h a k k ın d a r e s i m y a p m a d a n ö n c e ö ğ r e n c i le r i n k o n u B a ş k a la rın ın g ö s te rd iğ i s a y g ıd a n ç o k , in s a n ın k e n d i .5 5 0 s ö y le r im . .5 1 4 d ü şü n ü y o ru m . 45 Ö ğ re n c ile re y a p a c a k la n r e s m in k o n u s u n u ö n c e d e n İle ri d ü z e y d e b ir e s te tik d u y a r lılığ a s a h ip o ld u ğ u m u .6 3 1 k ı y a s la m a m . 33 4 59 .5 8 3 Ö ğ re n c ile re b a ş a n d u y g u su v e re c e k re s im ç a lış m a la n , p r o j e l e r v e g ö r e v l e r v e r ir i m . .7 4 9 28 DİKİCİ vc TAŞPINAR T a b lo 3 T a b lo Resim Öğretmenlerinin Yaratıcı Sınıf Yönelimleri F a k tö r M a d ı lc N o* N o** 7 60 F a k tö r M a d d e le r 14 61 Y ükü .711 Y e n ili ğ i e n g e l l e y e n g e le n e k s e l 1 62 .6 6 9 R e sim ç a lış m a la n m u y d u ra ra k h e rk e sin 42 63 66 37 70 .4 6 6 Ö ğ r e n c i l e r i m i y e n il i k ç i r e s im ç a l ı ş m a l a n n a ö z e n d i r ir i n i . 73 74 .5 8 3 .5 3 1 S ı n ı f i ç i n d e y a r a t ıc ı o l u n a b i l e c e k .5 9 5 B a ş a r ıl ı ö ğ r e n c i le r i d o ğ r u d a n .6 9 5 Ö ğ r e n c i l e r i n y a r a t ıc ı b a ş a r ı l a r ı m v e ö d ü l l e r k u lla n ır ım . 75 .6 6 3 Y a r a t ı c ı ö ğ r e n c i le r i , o k u l u n d e r g i, a ç ık la r ve d u y u ru ru m . 76 .5 3 3 F a r k l ı k a y n a k l a r d a n y e ti ş m i ş g r u p ç a l ı ş m a s ın a y ö n l e n d i r i r im . 77 .5 6 8 Y a r a t ı c ı l ığ ı g e liş ti r m e y i m a t e r y a l le r i n i h a z ı r la r ın ı. 78 .4 5 5 k a ğ ıtla r ı en düşük to p la m to p la m puana 126 d e n e k puan d o ğ ru s a y ıs ın ın y ü z d e 2 7 ’ sin i o lu ş tu r a n 3 4 k işi “ ü s t g r u p ” , a ltta n d a y in e y ü z d e 2 7 ’ y i o lu ş tu ra n 3 4 k işi “ a lt g r u p ” o la r a k D aha so n ra her m adde iç in m adde fa rk t-te sti ile te st e d ilm iş tir . B u r a d a u y g u la n a n t-te s ti, a lt v e ü st g r u p la r d a y e r a la n b ire y le r in o lu ş tu r d u k la r ı g r u p la r ın b ir b ir in d e n b a ğ ı m s ız g r u p la r a B a y k u l, 1992, b a ğ ım s ız u y g u la n a n 1 6 3 ). T u t u m o lm a la r ı t - t e s t id i r ö l ç e ğ in i n e d e n iy l e (T u rg u t ve o lu ş t u r a n 45 T a b lo 4 ’ d e y e r a la n m a d d e le r in “ t” d e ğ e r le ri ( S d = n - b u lu n m u ş tu r . s a h ip e d il e b il e c e k Bu d u ru m d a o la n l a r l a ö lç ü d e tu tu m ö lç e ğ i n in o lm a y a n la r ı b irb irin d e n y e te r li a y ır t o lu m lu kabul e d e b il e c e ğ i G ü v e n ir lik ç a lış m a sı o la r a k 4 5 m a d d e d e n o lu ş a n bu ö lç e ğ e d ü ş ü n c e le r i b a ş a r ı y a k a ts a y ısı .95 b u lu n m u ştu r . B u d u r u m d a ö lç e ğ in h o m o ­ C ron bach A lp h a u y g u l a n m ış t ır . G ü v e n irlik je n v e te k b o y u tlu lu k ö z e lliğ i ta ş ıd ığ ı g ö r ü lm e k te d ir . k o r k u v e k a y g ıl a r ı n ı a z a lta c a k ö n l e m l e r a lır ın ı 80 y ü k s e k te n Ö ğ r e n c i l e r i n y a r a t ıc ı u l a ş m a d ı ğ ın d a , ö ğ r e n c i le r i n 18 ö n c e lik le c e v a p en sö y le n e b ilir. p l a n l a y a n e tk i n l ik l e r i n 3 için a ç ıs ı n d a n tu tu m a ö ğ r e n c i le r i b i r a r a y a g e ti r e r e k 43 2.5. M adde Ayırıcdık Güçleri 2 ) 6 6 s e r b e s tlik d e re c e si ile .05 v e .01 d ü z e y in d e a n la m lı g a z e te , ila n p a n o s u g ib i y e r le r in d e 31 koym ak m a d d e y e iliş k in t d e ğ e rle r i T a b lo 4 ’ d e v e r ilm iş tir. k u t la y a n o n u r s e m b o ll e r i 36 o r ta y a p u a n la n ılın ü s t v c a lt g r u p ta k i o r ta la m a la r ı a ra s ın d a k i ö d ü l le n d i r ir i m . 15 d u ru m u n u b e li r le n m iş tir . o r t a m l a r s a ğ la r ı m . 9 e tm e d e ğ e r l e n d i r m e v e r e k a b e tt e n g a r a n t i a l t ı n a a lır ın ı. 71 a y ır t Ö ğ re n c ile r a ra s ın d a u z a k k a r ş ı lık lı g ü v e n o r t a m ı n ı 27 o lu ştu ra n a m a c ıy la “ m a d d e ay in c il ik g ü ç le r i” n in h e s a p la n m a s ı s ır a la n m ış , ü st s ır a d a n d e ğ e r l e n d i r m e k a m a c ı y l a s ü r e k li 29 ö lç e ğ in i ö lç e ğ e g ire n 45 m a d d e n in o lu m lu tu tu m a s a h ip o la n la r la B unun .7 9 3 Ö ğ re n c ile ri v e re sim le rin i y e n i k a lı p v e i lk e l e r g e li ş t ir ir im . tu tu m M a d d e a y ın c ı lık g ü ç le ri t-te s ti y o lu y la y a p ılm ış tır . ö ğ r e n c i le r i n d o ğ a l i lg is in e ç a l ı ş m a y a k a tı l ım ı n ı s a ğ la r ın ı. 3 ’ de g e re k li b u lu n m u ş tu r. n o n n v e k a l ı p l a n n y e r in e d e ğ i ş im ç a b a la r ı m y o ğ u n l a ş t ı n n ı n . ve v e rilm iş tir. F a k tö r a n a liz in in ta m a m la n m a s ın d a n s o n ra o l m a y a n la r ı Y e n i li k ç i b i r s ı n ı f o r ta m ı o l u ş t u r m a k iç i n s o r u m l u lu k a lı n ı n . 1, 2 m a d d e le r in iliş k ili o ld u k la r ı b a ş lık la r v e f a k tö r y ü k le r i .7 6 9 Ö ğ r e n c i l e r i n iy i g i tm e y e n Sonuç r e s i m ç a l ı ş m a l a r ı n ı n b i le g e le c e k le b i r d e ğ e r i o ld u ğ u n u k a b u l e d e r im . 28 84 a lg ı l a n d ı ğ ı m ı a r a ş tı r ır ın ı. 13 86 .6 3 2 Ö ğ r e n c i l e r i m t a r a f ın d a n n a s ıl .5 8 8 Ö ğ r e n c i l e r i k i ş i s e l g ir iş im l e r e g i r iş im l e r i n i g e liş ti r ir im . 87 16 89 .6 7 6 93 B ü tü n ç o c u k la r g ü z e l r e s im y a p a r, g ü z e l r e s im y a p a n .6 5 4 m e n le r in in r e s im d e rs le r in d e ö ğ r e n c ile r in in y a r a tıc ı lık ­ B u ç a lış m a d a lis e le r d e Ö ğ r e n c i l e r i m in h e p s i n e e ş i t v e d e m o k r a ti k d a v r a n ır ım . ö ğ re t­ d u r u m u n a g e lm e s i y a n lış e ğ itim e b a ğ lıd ır . a r a m d a d o s t ç a b i r iliş k i 38 b ir is i .5 5 1 D e r s l e r i m d e ö ğ r e n c i le r i m l e k u r m a y a ç a l ış ır ım . te m e l ö ğ e le r in d e n y a ra tıc ı ç o c u ğ u n g id e re k s ır a d a n iş le r y a p a n k iş ile r Ö ğ re n c ile rin d e ğ e rli o ld u ğ u n u ö n c e d e n k o ş u ls u z , k a b u l e d e r im . s is te m in in ö ğ r e tm e n in n ite lik Ji o la r a k y e tiş m e s iy le s a ğ la n a c a k tır . k a r ş ı ö z e n d i r ir i m v e b u 32 E ğ itim m e n d ir. E ğ itim a m a ç la r ın ın g e rç e k le ş m e s i b ü y ü k ö lç ü d e .5 2 5 la r ın ı g e li ş ti r m e y e g ö rev y a p a n y ö n e lik r e s im n i te li k l e r i n i ö ğ re t­ a r a ş t ır m a k a m a c ıy la b ir ö lç e k g e liş tir ilm iş tir . G e liş tir ile n b u ö lç e k 29 RESİM ÖĞRETMENLERİNİN YARATICI N İTELİKLERİNİ BELİRLEYEN TUTUM ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLM ESİ H a z ırla n a n bu ö lç e ğ in , g e ç e r li, g ü v e n ilir v e a r a ş tır m a ­ T a b lo 4 Tulum Ölçeğinde Yer Alan Maddelerin Aymadık Güçleri (Alt-Üst Grup 1 Değerleri) M adde c ıla r ta r a fın d a n re s im ö ğ r e tm e n le r in in , ö ğ r e n c ile r in in y a r a t ıc ı lı k la r ın ı g e li ş ti r m e y e y ö n e li k n ite li k l e r i n i a r a ş tırm a k için u y g u n o ld u ğ u s o n u c u n a v a r ılm ış tır. M adde No t P No t P 1 5 .5 4 7 .0 0 0 24 7 .2 0 0 .0 0 0 2 4 .7 8 2 .0 0 0 25 4 .3 8 4 .(MM) 3 7 .7 2 9 .0 0 0 26 1 0 .0 0 1 .0 0 0 4 8 .2 8 5 .0 0 0 27 8 .9 1 5 ,(M )0 Söz konusu ö lç e k , r e s im ö ğ r e tm e n le r in in y a ra tıc ı n ite lik le r in i b e lir le m e k a m a c ıy la a r a ş tır m a c ıla r ta r a f ın ­ d a n y a d a r e s im ö ğ r e tm e n le ri ta r a f ın d a n k u lla n ılırk e n ö lç e ğ in te k b o y u tlu o ld u ğ u d ik k a te a lın m a lıd ır . T o p la m ö lçe k a r i tm e ti k b e lir ti ld i ğ i o r ta la m a s ı b u lu n a ra k g ib i: K e s in lik le k a tı lı y o r u m 5 5 .6 0 3 .0 0 0 28 8 .1 6 3 .0 0 1 6 8 .5 8 3 .0 0 1 29 7 .8 3 8 .0 0 0 K a tılıy o r u m 3 .4 0 - 4 .1 9 , K a ra rs ız ım daha önce 4 .2 0 - 5 .0 0 , 2 .6 0 - 3 .3 9 , K a tıl­ 7 7 .1 0 4 .0 0 0 30 3 .8 7 0 ,(X )0 m ıy o r u m 1 .8 0 - 2 .5 9 , K e s in lik le k a tılm ıy o r u m 1 .0 0 - 1 .7 9 8 8 .1 6 3 .0 0 0 31 5 .3 5 2 .0 0 1 b i ç im in d e d ü z e n le n e b ilir . 9 6 .4 4 6 .0 0 0 32 5 .5 1 9 .(MM) ü z e r in d e k i d e ğ e r le r y a r a t ıc ı n i te lik le r e 10 6 .9 5 0 .(MM) 33 9 .2 9 8 .(MM) a ç ıs ın d a n y e te rli k a b u l e d ilm e k le 11 1 1 .3 7 6 ,0(M ) 34 1 1 .7 5 3 .0 0 0 a ra sı b irin c i d e re c e d e , 3 .4 0 -4 .1 9 a ra s ı ik in c i d e re c e d e 12 1 1 .5 6 5 .0 0 0 35 1 0 .1 3 0 .0 0 1 y a ra tıc ı n ite lik le r e s a h ip b iç im in d e y o r u m la n a b ilir . 13 5 .2 0 8 .0 0 1 36 7 .8 5 0 .0 0 0 14 8 .1 4 6 .0 0 0 37 6 .1 0 3 .0 0 0 15 7 .7 4 5 .0 0 0 38 3 .6 1 9 .0 0 0 16 1 0 .0 8 2 .0 0 0 39 1 1 .1 8 1 .0 0 0 17 4 .5 6 0 .0 0 0 40 9 .0 0 2 .0 0 1 18 7 .7 3 3 .0 0 1 41 6 .9 6 6 .0 0 0 19 7 .4 7 2 .0 (X ) 42 5 .4 0 7 .0 0 0 20 8 .3 5 1 .(MM) 43 5 .3 6 4 .(MM) 21 7 .7 2 9 ,0(M ) 44 7 .2 8 7 .0 0 1 22 5 .9 1 1 ,0(M ) 45 4 .9 0 8 .(MM) 23 6 .7 7 3 .0 0 1 — — — B u n u n la b ir l ik t e 3 .4 0 s a h ip ve o lm a b e r a b e r 4 .2 0 - 5 .0 0 K aynakça A ta ü n a l , A . ( 1 9 9 4 ) T ü r k i y e ' d e ilk o k u l ö ğ r e tm e n i y e ti ş t i r m e v e ç a ğ d a ş u y g u la m a la r . Ç ağ d a ş E ğitim D ergisi. 197,12. B a lc ı, A . ( 1 9 9 7 ) . S o sya l b ilim le rd e a ra ştırm a : ilk e le r". "Y öntem , te k n ik ve ( İ k in c i b a s k ı) . A n k a r a : A .Ü . E ğ il i m B ili m le r i F a k ü l te s i. 7 2 . T D F O B i lg i s a y a r - Y a y ı n c ıl ı k S a n . T ic . L td . Ş ii. B e ll, K . ( 1 9 9 7 ) . C reativity: A m o d e o f tbin kin g, G r e e n v i l le , S o u t h C a r o lin a : B o b J o n e s U n i v e r s i ty P r e s s . C h e r r y , C . ( 1 9 9 0 ) . C reativ e art f o r the d e ve lo p in g child . S i m o n a n d S c h u s t e r S u p p l e m e n t a r y E d u c a ti o n G r o u p . U S A : C s i k s z e n tm i h a l y i , M . ( 1 9 9 6 ) T h e C r e a t i v e P e r s o n a l it y P sy ch o lo g y tu tu m u ö lç ü le c e k benzer b ir g r u b a u y g u la n m ış t ır . Y a p ıla n f a k tö r a n a liz in d e , B a rle tt T e s ti = 7 3 6 2 .7 2 1 v e Today, 2 9 ( 4 ) , 3 6 - 4 0 . D e B o r d , K . ( 1 9 9 7 ) . C h i ld D e v e l o p m e n t : C r e a t i v il y in y o u n g c h ild r e n . N a tio n a l N e h vo rk f o r C h ild C are -N N C C . R e tr i e v e d N o v e m b e r 16, K M O = .61 b u lu n m u ştu r. Ö lç e k te k b o y u tlu lu k ö z e lliğ i 2000 ta ş ıd ığ ı için E k s e n R o ta s y o n u y a p ılm a m ış , b irin c i f a k tö r n n c c . o r g /C h i l d .D e v / c d c r e a t iv . h t m l . a ltın d a y e r a la n 4 5 m a d d e a r a ş tırm a c ı ta r a fın d a n üç b a şlık a ltın d a to p la n m ış tır . M a d d e a y ırıc ılık g ü ç le r i t testi y o lu y la y a p ılm ış v e m a d d e le r in “ t” d e ğ e rle r i 6 6 s e r b e s tli k d e re c e s i ile .0 5 d ü z e y in d e a n la m lı b u lu n m u ş tu r . B u d u r u m d a , ö lç e ğ in o lu m lu tu tu m a sa h ip o la n la r la o lm a y a n la r ı y e te r li k a b u l e d ile b ile c e k ö lç ü d e b irb irin d e n a y ırt e d e b ile c e ğ i g ö rü lm ü ş tü r . G ü v e n irlik ç a lış m a s ı o la ra k 45 m addeden o lu şa n bu ö lç e ğ e C r o ııb a c h A lp h a u y g u la n m ış tır . G ü v e n ir lik k a ts a y ıs ı .95 b u lu n m u ş tu r . Bu d u r u m d a ö lç e ğ in h o m o je n b o y u tlu lu k ö z e lliğ i ta ş ıd ığ ı g ö r ü lm ü ş tü r . v e te k (d e in d irild i) f r o ııı th e W o r ld W id e W eb: h l t p : / /w w w . G ö k b u l u t , N . ( 1 9 9 6 ) . S a n a t e ğ i t i m i p r o g r a m l a n v e b e k le n t il e r . M illi Eğitim , 131, 2 9 - 3 0 . G ö k d aş, I. (1 9 9 6 ). B ilg is a y a r e ğ itim i ö ğ re tim te k n o lo jisi. Y a y ı n la n m a m ış Y ü k s e k L is a n s T e z i, A n k a r a : A n k a r a Ü n i v e r s i te s i S o s y a l B i li m le r E n s tit ü s ü . I n f i n ite I n n o v a li o n s L td . ( 1 9 9 7 ) . C r e a t i v e I h i n k i n g a n d la t e r a l ( h i n k in g t e c l ın i q u e s . R e tr i e v e d M a r c h 12, 2 0 0 1 ( d e i n d ir i l d i) f r o m th e \V o r ld W id e W e b : h t t p : / / w w w . b r a i n s t o n i i i n g . c o . u k / t u t o r i a l s / c r e a ti v e th i n k in g c o n te n l s .h t m l. J e f f u s , S . ( 1 9 9 9 ) . A r t , c r e a ti v i ty , & i n v e n li o n . E clec tic H o ın esclıo ol O n line-E H O . R e tr i e v e d N o v e m b e r 16, 2 0 0 0 ( d e i n d ir i l d i) f r o m th e W o r ld W id c W e b : h t tp : / /e h o .O r g /f e a tu r e .s /a r t- c r e a l iv i t y .h t m . 30 DİKİCİ ve TAŞPINAR K a o , J . ( 19 9 1). M anaging crealivily. E n g le w o o d C lif f s N J : P r e n tic e H a il. S a n , I. ( 1 9 7 9 ) Y a r a t ıc ıl ık , ik i d ü ş ü n m e b i ç i m i v e ç o c u ğ u n y a r a t ıc ı lı k K a r a s a r , N . ( 1 9 9 4 ) . B ilim se l a ra ştırm a yö n te m i: K a vra m la r, ilkeler, e ğ it i m i . A n ka ra Ü niversite si E ğilim B ilim leri F akilltesi D erg isi, 12 teknikler. ( B e ş i n c i B a s ın ı) . A n k a r a : 3 A A r a ş tı r ın a E ğ ilim D a n ış ­ (1 -4 ), 1 7 7 -18 9 . S P S S ( 1 9 9 3 ) S P S S Ira in in g in tro dııction to S P S S f o r W indo\vs. UK: m a n lı k L td . N i e r e n b e r g , G . ( 1 9 8 2 ) . T h e a r t o f C rea tive th in king. N e w Y o r k , N Y : S P S S İne. S u n g u r , N . ( 1 9 9 7 ) . Yaratıcı düşü nce. ( İ k i n c i b a s k ı ) . İ s t a n b u l. S in ıo n a n d S c h u ste r. Ö z d e n , Y . ( 1 9 9 7 ) . Ö ğren m e ve öğretm e. A n k a r a : P e g e ııı Y a y ı n la n , T o r r a n c e , E .P . ( 1 9 9 5 ) . W lıy to f ly ? A p lıilo so p h y o f c re a livily. N e w J e r s e y , N o r s v o o k : A b le x . Ö n d e r M a t b a a c ı l ık . T u r g u t, P e tr o s v s k i, M .J . ( 2 0 0 0 ) . C r e a t i v it y r e s e a r c h : I m p li c a t io n s f o r te a c h i n g , l e a m i n g a n d t h in k i n g . R eferen c e S e rv ic es Revieıv. 28, ( 4 ) , 3 0 4 - 3 1 2 . P r e ti, A . & M io tta , P . ( 1 9 9 7 ) . C r e a t i v it y , e v o lu t i o n a n d n ıe n ta l illn e s s . J o u r n a l O f M e m e tic s E v o iu tio n a r y M o d e ls F. & B a y k u l, Y. (1 9 9 2 ). Ö lç ek le m e tekn ikleri. ( Ö S Y M Y a y ı n l a n 1 9 9 2 - 1 . A n k a r a : M E T E K S A N A n o n im Ş i r k e ti. U y s a l, S . ( 1 9 9 6 ) . S a n a t e ğ iti m i ü z e r in e . M illi Eğitim , 131, 4 6 - 4 7 . W e b s t e r 's C o lle g c D ic tio n a r y ( 1 9 9 1 ) . N e w Y o r k , N Y : R a n d o m H o u s e . O f In fo rm a tio n T ransm ission, 1. R e lr i e v e d N o v e m b e r 16, 2 0 0 0 ( d e i n d ir i l d i) f r o ııı G e liş tlı e İn c e le m e W o rd W id e W eb : h tlp //\v w \v .c p n ı. m m v .a c .u k /jo m e n iit/ 1 9 9 7 A v o ll /p r e tia e m io lto - p .h tıı ıl. K abul 5 K a s ım 2 0 0 1 2 6 K a s ım 2 0 0 1 20 Şubat 2002