I SA B E L L E SO M M I ER • D e v r i m c i Şi d d e t
ISA BELLE SO M M IER 1965 d o ğ um lu. So sy o lo ji p ro fesö rüd ür. 2 0 0 2 - 2 0 0 9 arası So rb o n n e d a Po liü ka A raştırm aları M erkez i’nin y ö n eticiliğ ini y ap tı. Po litik şid d et ve
to p lu m sal h areketler ko nu ların d a uz m and ır. Eserleri:
d e u il . L ' a p r is 6 8 e n F r a n c e et en l t a lie ,
m a fia s ,
M o ntc hresüen, 1998;
Flam m ario n. 2000;
v e m e n t s c o n le s t a t a ir e s a l ’h e u r e d e la m o n d ia lis a t io n ,
2005);
L a v i o l e n c e p o l i t i q u e et so n
Presses Univ ersitaires d e Rennes, 1998; Les
L e t e r r o r is m e ,
Flam m ario n, 2005;
Bru g k ile b irlikte, Paris,
R a d io g r a p h ie du m o u v e m e n t a l t e r m o n d i a l i s t e ,
ile b irlikte, Paris, La D isp ute, 2005;
L e s n o u v e au x m o u -
Flam m ario n, 2001 (y eni baskısı
O Jfic ie r e t c o m m u n is le d an s le s g u e r r e s c o l o n i a l e s ,Je an
L a F r a n c e r e b e lle ,
Eric A g riko liansky
Xav ier C rettiez ile b irlikte,
Paris, M ic halo n, 2006.
La Violence Revolut ionnaire
© 2008 Presses de la Fo nd atio n N atio nale des Sciences Po litiques
İletişim Yay ınlan 1740 • Po litika Dizisi 102
1SBN-13: 978-975-05-1034-2
© 2012 İletişim Yayıncılık A. Ş.
1. BA SKI 2012, İstanbul
Can Belge
E D IT Ö R
D i z i K A PA K T A SA RI M I
K A PA K
Utku Lo mlu
Suat A ysu
U YGU L A M A
D Ü Z ELT İ
Hüsnü A bbas
Burcu Tunakan
B A S K I v e C İL T
Sena Ofset
SER T İFİK A N O
12064
Litro s Yo lu 2. Matbaacılar Sitesi B Blo k 6. Kat No. 4N B 7-9-11
To pkapı 34010 İstanbul Tel: 212.613 03 21
İ l e t i şi m
Y ay ın lan
s e r tif ik a n o
10721
Binbird irek Meydanı So kak İletişim Han No. 7 Cagalo glu 34122 İstanbul
Tel: 212.516 22 60-61-62 • Faks: 212.516 12 58
e-mail: iletisim @ iletisim .co m .tr • w eb: w w w .iletisim .co m .tr
ISABELLE SOMMIER
Devrimci
Şiddet
La Violence Revolut ionnaire
ÇEVİREN I ş ı k E r g ü d e n
İÇ İN D E K İL E R
Ö n sö z • ÖMER Laçİne r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
G i r iş................................................................................................................ 11
1
Ü st ü Ö r t ü l e n Ko n u
75
P a t l a m a a n a l i z i g e l e n e k l e r i ............................................................ 76
T e r ö r i z m .............................................................................................. 7 9
1 9 6 8 'l i y ı l l a r e t r a f ı n d a k i s e s s i z l i k ................................................. 2 2
" 1 9 6 8 'l i y ı l l a r " - b i r p r o t e s t o d ö n g ü s ü ...................................... 2 6
2
D e v r i m c i Bir D ö n e m m i ?
37
U l u sl a r a r a sı b a ğ l a m .......................................................................... 37
Ö ğ r e n c i i s y a n l a r ı ................................................................................3 5
K u şa k sa l b o y u t u o l a n b i r i s y a n ...................................................... 4 3
A şı r ı s o l u n g e l i ş i m i ............................................................................
45
O t o n o m i h a r e k e t i .............................................................................. 5 2
3
Radik alle şm e Sür e çle r i
55
B ask ı v e k a r şı - h a r e k e t l e r ...............................................................
R e k a b e t v e k ar şıl ı k l ı e t k i l e r
T o p l u m sa l t e c r i t .............................................................................. 7 3
4
Y e r a l t ı n a g e ç i şi n d ü şü n ü ş t a r z ı
79
Şid d e t St r at e j ile r i
85
O l ay ü z e r i n d e n p r o p a g a n d a ........................................................ 86
D i r en i ş v e şe h i r g e r i l l a sı ................................................................
90
Sa l d ı r ı y ı d e v l e t i n k a l b i n e y ö n e l t m e k .........................................
94
A n t i - e m p e r y a l i z m v e e y l e m i n u l u s- a şı r ı l a şm a sı ...................... 98
5
Bir D ö n gü n ü n So n u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
A n t i t e r ö r i st p o l i t i k a l a r ............................................................... 7 10
Si l ah l a r a v e d a
7 75
So n u ç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 725
Ekle r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
Ö r g ü t l e r i n l i st e si ................................................................................ 72 7
B i y o g r a f i k k ısa n o t l a r .........................................................................
R ak am sal v e r i l e r .......................................................................
Ka
y n a k ç a ............................................................................................
7 35
Ö n sö z
Ö M ER L A Ç İN ER
Bu k i t ap , A B D , Jap o n y a A l m an y a, F r an sa v e İ t al y a g i b i i l e
r i en d ü st r i y el - k ap i t al i st t o p l u m l ar d a 19 6 0 ’l ar ın so n l ar ın d a
u ç v er en , - t e d r i c e n z ay ı f l ay ar ak d a o l sa - 19 8 0 ’l i y ı l l a r b o
y u n ca d ev am ed i p , 19 9 0 ’l ar ın so n u n d a h em en t ü m ü y l e “ t a
r i h sah n esi ” n i t er k ed en “ d ev r i m c i şi d d et ” e, si l ah l ı m ü c ad e
l ey e o d ak l an m ı ş o l u şu m l ar ı k o n u al ı y o r . El b et t e b u n o k t a
d a ak l a i l k gel en so r u , y i n e ay n ı d ö n em d e v e y i n e b en z er b i r
t r en d i z l em i ş o l an ö r n eği n T ü r k i y e g i b i ü l k e- t o p l u m l ar d ak i ay n ı t ü r ö r g ü t l en m el er i n n i çi n d ah i l ed i l m ed i ğ i d i r . A n c ak
b u k ü ç ü k h aci m l i k i t ab ı n am acı / i şl ev i aç ı sı n d an b ak ı l d ı ğ ı n
d a b u r ad a b i r ek si k l i ğ i n d eğ i l b i r g er ek l i l i ğ i n sö z k o n u su o l
d u ğ u t esl i m ed i l m el i d i r .
Ç ü n k ü b ö y l e y ap m ak l a y az ar , k o n u n u n i l er i en d ü st r i y el t em si l i d em o k r at i k k ap i t al i st t o p l u m g er ç ek l i k ( l er ) i i l e b ağ
l an t ı sı n ı v u r g u l am ak , b u i l i şk i ü z er i n e d ü şü n ü l m esi n i sağ l a
m ak i st em i şt i r . T ü r k i y e g i b i ü l k e- t o p l u m l ar d a si l ah l ı m ü c a
d el ey e - d o l a y ı sı y l a “ d e v r i m c i ” şi d d e t e - b aşv u r m an ı n m eş
r u i y et g er ek ç esi , h at t a “ t ek y o l ” o l ar ak su n u l m ası i çi n g ö s
t er i l eb i l ec ek - y a y g ı n sef al et v e y o k su l l u k h al i , d em o k r at i k
7
h ak v e ö z gü r l ü k l er i n y o k l u ğ u v ey a gay et k ı sı t l ı o l u şu g i b i —
f ak t ö r l er i n sö z k o n u su ed i l em ey eceğ i o “ i l er i ” t o p l u m l ar d a
b ö y l esi b i r o l g u n u n o r t ay a ç ı k ışı ve - b u n u n k ad ar ö n em l i ve
an l am l ı o l a n - eşz am an l ıl ık n asıl açı k l an ab i l i r ?
K i t ap , b u so r u y u sö z k o n u su o l g u y u “ 19 6 8 ” d en b i r sap
m a, h at t a k o p u ş o l ar ak el e al an h ay l i y ay g ın y ak l aşı m ı el eş
t i r i p r ed d ed er ek gü n d em e get i r i y o r . “ 19 6 8 ” h ar ek et i n i “ an
l ay ı şl a ” k ar şı l ı y o r g ö r ü n t ü sü v er i l m i ş en r af i n e st at ü k o c u
y ak l aşı m , b i l i n d i ği ü z r e, o h ar ek et l i l i ğ i n b aşl an gıçt a - o k l i
şe d e y i m l e- “ m asu m ö ğr en ci t al ep l er i ” n d en d o ğ d u ğ u n u ö n e
sü r er . O n a g ö r e b u m asu m i y et , “ aşı r ı so l u n su r l ar ” ın t eş
v i k v e t ah r i k i i l e g en el b i r t o p l u m sal - si y asal d ö n ü şü m / i s
y an d al g ası n a d ö n ü şt ü r ü l er ek , “ am acı n d an k o p ar ı l m ı ş” ,
“ sap t ı n l m ı ş” t ır .
Y az ar , b u y ak l aşı m ı n b i z z at k en d i si n i n b i r sap t ır m a o l
d u ğ u n u gö st er m ey e f az l ası y l a y et ec ek b i r “ v er i t ab an ı” su
n u y o r b i ze. K i t ab ın en f azl a i l gi y e d eğer b ö l ü m l er i n d en b i r i
o l an o v er i l er , açı k ça g ö st er m ek t ed i r k i ; “ aşır ı so l u n su r l ar ” a
at f ed i l en am aç v e y ö n el i m l er , “ m asu m ö ğr en ci h ar ek et i ” n i n
d o ğ u şu n a i ç r ek t i r ; o n ed en l e d e g en i ş k i t l e t ar af ın d an h i ç
d e y ad ı r g an m ad ığ ı gi b i , o am açl ar ad ın a “ d ev r i m c i şi d d et ” !
v a’z ed en g r u p ç u k l ar ı n ö n e ç ı k ışı , ç o ğ u n l u g u n - f i i l i k at ıl ım
- d e st ek v er m ese d e - d u y g u sal d est ek , o n ay v er d i ği h av ad an
u z u n sü r e b esl en m i şt i r .
K i t ab ın b i zi ü z er i n d e d ü şü n m ey e sü r ü k l ed i ğ i so r u t am d a
b u : O h av an ın n asıl o l u p d a o l u şt u ğ u ... B u g ü n b i ze ar t ı k n e
r ed ey se d o ğal b i r i m k ân m ış gi b i g ö z ü k m ey e b aşl ay an b i l gi ,
h ab er , f i k i r i l et i şi m i , et k i l em e- et k i l en m e k an al l ar ı n ı n h ay al
b i l e ed i l em ed i ği o d ö n em d e, A B D ’d en Ja p o n y a ’y a A v u st r al
y a ’d an A l m an y a’y a, h em en t ü m “ i l er i en d ü st r i y el - d em o k r at i k ” t o p l u m l ar ı n “ t u z u k u r u ” ad d ed i l en , g el eceği n el i t l e
r i o l ar ak b ak ıl an ü n i v er si t e g en ç l i ğ i n i eşan l ı o l ar ak - k e n d i
l er i n d en z i y a d e - “ t o p l u m u k u r t ar m a" h av asın a, b u i n an ca
8
- b i r ç o ğ u n u n h ay at ı b ah ası n a - k ap ıl m ası n ı n n asıl o l ab i l d i
ği ; d ah a d a ö n em l i si b u n u n t ar i h sel an l am ı n ı n n e o l d u ğ u so
r u su ... Bu so r u l ar şü p h esi z T ü r k i y e gi b i ü l k el er i n ü n i v er si t e
gen ç l i ği n i n d e - k e n d i ü l k el er i n i n “ ger i b ı r ak t ı r ıl m ı ş” l ı gı y l a
b ağ l an t ı l ı ö z el l i k l er i ek l e y e r e k - ay n ı h av ay ı ay n ı z am an d a
so l u m al ar ı i l e b i r l i k t e d ü şü n ü l m el i d i r .
Bu k i t ab ı n k o n u su o l an 19 6 0 o r t al ar ı n d an 9 0 ’l ı y ı l l ar ı n so
n u n a k ad ar sü r m ü ş, “ 19 6 8 d am gal ı p r o t est o d ö n g ü sü ” ; d ü n
y a t ar i h i n i n u l u sal t ar i h l er i n t o p l am ı gi b i d ü şü n ü l eb i l ec eğ i
b i r çağı n b i t i p y en i si n i n b aşl ad ığı b i r z am an k av şağ ın d a y er
al m ı şt ı . U l u sal t ar i h l er i n gl o b al b i r t ar i h i n i ç i n e d ah a f az l a
ç ek i l er ek v e d ah a fazl a “ er i y er ek ” , ar t ı k b ü t ü n d ü n y an ı n ay
n ı z am an ı y aşad ı ğı d u y g u su n u d ah a f azl a h i sset t i ği b i r - o r
t a k - i n san l ık t ar i h i r o t ası n d a i l er l ed i ğ i m i z şu 2 1. y ü z y ı l d a,
ü z er i n d e d ü şü n m em i z , an l am l an d ır m am ız ger ek en / g er ek e
c ek h er “ o l ay ” , zat en gl o b al b i r t r en d i n t ez ah ü r ü o l ar ak v u
k u b u l u y o r o l acak t ır .
Bu aç ı d an , “ 19 6 8 ” , d ev r i m c i şi d d et e u z an an , o n u n y ü k
sel i şi v e ç ö k ü şü y l e so n u çl an an f asl ı d a d ah i l , h em b i t en b i r
d ö n em i n so n h am l esi , h em d e b aşl ay an y en i d ö n em i n i l k
ad ı m ı o l ar ak b i r k ez d ah a “ an l a m l a n d ı r ı l m a” y ı b ek l i y o r .
Şü p h esi z b u n u y ap ar k en h em “ d e v r i m ” v e d e v r i m c i k a v
r am ı , h em d e b u n l ar ı n şi d d et / si l ah i l e i l i şk i si n i k ö k t en b i r
so r g u l am ay a t ab i t u t m ak g er ek ec ek t i r . Bu g er ek l i l i k , ö z el
l i k l e d e “ d e v r i m c i şi d d e t ” eğ i l i m i “ t ar i h sa h n e si ” n i t er k
ed er k en t am t er si sı f at l ı şi d d et t ü r l er i n i n sah n ey i d o l d u r
m ası o l g u su n u n v ar l ı ğ ı n d a, k aç ı n ı l m az b i r z o r u n l u l u k o l a
r ak d u y u r u y o r k en d i n i .
9
Gir iş
K ı r k y ı l ö n c e h er k ı t ad a i sy an l ar p at l ak v er d i . B u n l ar ç o ğ u
z am an ö ğ r en c i gen ç l i ği n , k i m i z am an i se i şçi g en ç l i ği n i şi y
d i . K o o r d i n e o l m ay an , h at t a k en d i ar al ar ı n d a i l i şk i si b i l e b u
l u n m ay an b u i sy an l ar ı n t al ep l er i ü n i v er si t e si st em i y l e v e en
t er n asy o n al d ay an ı şm ay l a i l gi l i y d i . En b aşt a d a V i et n am sa
v aşı n ı n t eşh i r i g el i y o r d u . Y ü r ü y ü ş k o r t ej l er i n d e k ı z ı l r en k
b ask ı n d ı .
D ev r i m c i u m u d u n y en i d en c an l an m ası, o d ö n em d e b i r
ç o k ü l k ed e si l ah y o l u y l a y a d a en az ın d an “ b u r j u v a” r ej i m l e
r i n o l ası o t o r i t er sap m al ar ı n a ak t i f d i r en i ş y o l u y l a i k t i d ar ı n
el e g eç i r i l m esi so r u n u n u g ü n d em e g et i r i y o r d u . B u d u r u m
el b et t e - M a o c u l u k b aşat o l m ak ü z er e, b ü t ü n b i ç i m l e r i y
l e - M ar k si z m i , am a ay n ı z am an d a an ar şi z m i v e si t ü asy o n i z m i k ar ı şt ır an ek l ek t i k et k i l er al t ı n d ak i aşı n so l k ü ç ü k g r u p
l ar ın p ıt r ak g i b i b i t m esi n e y o l açt ı. Bu g r u p l ar ın ç o ğ u h ız l a
y o k o l d u y a d a “ si st em i n ç e l i şk i l er i ” n i an al i z et m ek l e v e k a
p i t al i z m i n g el ecek t e i çt en p at l am ası n a d ai r k eh an et t e b u l u n
m ak l a m eşg u l , l af k al ab al ığ ı y ap an g r u p c u k l ar o l ar ak k al d ı
l ar . B u n a k ar şı l ı k , b az ıl ar ı d er h al ey l em e g eçt i , r ad i k al l eşt i ,
11
y asa d ı şı l ığ a v e si l ah l ı m ü cad el ey e d o ğr u y o l al d ı. B el ç i k a’d a
Sav aşan K o m ü n i st Ç ek i r d ek l er , Yu n an i st an ’d a 17 K asım H a
r ek et i , I sp an y a’d a 1 Ek i m A n t i f aşi st D ev r i m ci G r u b u , B r i t an
y a’d a A n g r y Br i gad e, k en d i ü l k el er i d ışın d a p ek h at ır l an m a
y an h ar ek et l er d i r .
Bu eser d e i n c el ey ec eğ i m i z g r u p l ar ın d u r u m u f ar k l ı d ı r :
İ t al y an K ız ıl T u g ay l ar ( B R ) 1 i l e A l m an K ız ı l O r d u F r a k si
y o n u ( R A F ) , b i r b aşk a d ü z l em d e i se, y er el d ü z ey d e o l d u
ğu k ad ar u l u sl ar ar ası d ü z ey d e d e ü n l en m i ş Jap o n K ız ı l O r
d u su ( A R J) ; Fr an sa’d a, 19 6 8 ’d en f ar k l ıl aşm ış b i r şek i l d e o r
t ay a ç ı k m ı ş o l sa d a, D o ğr u d an Ey l em ( A D ) ; i sy an ın k ı sm en
b eşi ği o l an ve ( b asm ak al ıp f i k i r l er i n t er si n e) d ev r i m ci şi d d et
o l g u su y l a t an ışm ış b u l u n an A m er i k a Bi r l eşi k D ev l et l er i ’n d e
W eat h er U n d er gr o u n d O r gan i zat i o n ( W U O ) .
G ü n ü m ü z d e b u ad l ar , b aşk a b i r çağı d eği l se d e o l d u k
ça g er i d e k al m ı ş b i r d ö n em i an ı şt ı r ı y o r . B u n u n b i r ç o k n e
d en i v ar . Ö n c el i k l e, d i si p l i n er v e t ar i h y az ı m sal d ü z en d e
k i en gel l er , b u y ı l l an , b i r y an d a 19 6 8 ve d i ğer y an d a “ k u r
şu n y ı l l a r ” ın t er ö r i z m i o l m ak ü zer e o r t ad an i k i y e ay ı r m ı şt ı r .
T ar i h t en y o k su n k al an b u gr u p l ar - p at o l o j i k d eği l se d e - t u
h af gö z ü k m ek t e, o n l ar ın şi d d et t er ci h l er i d e an l aşı l m az , h at
t a i r r asy o n el b i r sap k ı n l ı k o l ar ak g ö r ü l m ek t ed i r . D ah a t e
m el d e, t ar i h m ağl u p l ar ı sev m ez ; y an l ış b i r y o l t u t an l ar ı i se
h i ç sev m ez .
G en el l i k l e ü st ü ö r t ü l ü k al an b u y ı l l ar y i n e d e z am an z a
m an b i r sk an d al v ey a p o l em i k l e h at ır l an m ak t ad ı r . N at h al i e M en i g o n 2 ö r n eği n d e o l d u ğu gi b i p o l em i k t ar zd a. D o ğ r u
d an Ey l em ’i n b u k u r u c u ü y esi , i k i b ey i n k an am ası g eç i r d i k
t en so n r a y ar ı f el ç o l m u ş v e ö z el g ü v en l i k h ap i sh an el er i n
d e y i r m i y ı l g eçi r m i ş o l m asın a r ağm en , d ef al ar ca t al ep t e b u
l u n m ak z o r u n d a k al ar ak , say ı sı z p r o sed ü r ü n ar d ı n d an an 1
K ısaltm alar tab lo su e kte v erilm iştir.
2
Bo ld o lan isim le r h akkın d a ek b ö lü m ü nd e b iy o g rafik b ir no t b u lu nm aktad ır.
12
cak 19 T em m u z 2 0 0 7 ’d e k ı sm i - ö z g ü r l ü k k o şu l l ar ı n d an y a
r ar l an ab i l m i şt i r . A y n ı şek i l d e, A D m i l i t an ı Jo e l l e A u b r u n d e
sağ l ık n ed en l er i y l e cez asın ın er t el en m esi n i , ad l i b i r m ü c ad e
l e so n u c u n d a, H az i r an 20 0 4 ’t e el d e ed eb i l d i ( 1 M ar t 20 0 6 ’d a
ö l d ü ) . D i ğer A D m i l i t an l ar ı, ağı r l aşt ı r ı l m ı ş 18 y ı l l ı k cez al a
r ı n ı Şu b at 2 0 0 5’t e t am am l am al ar ı n a r ağm en ser b est b ı r ak ıl
m am ı şl ar d ı r . A l m an y a’d a, B r i g i t t e M o h n h au p t ’u n ( R A F ’ın
i k i n c i k u şa k so r u m l u l ar ı n d an b i r i ) 24 y ı l h ap i st en so n r a
M ar t 20 0 7 ’d e ser b est b ır ak ıl m ası d a - d ah a az şi d d et l i o l m ak
l a b i r l i k t e - t ar t ı şm al ar a n ed en o l d u . Ja p o n y a ’d ak i k ı z ı l o r
d u l ar d an b i r i n i n ü y el er i n i K u z ey K o r e’n i n i ad e et m e so r u n u
( ç o c u k l ar ı 20 0 0 y ı l ı n d an b er i z am an z am an Jap o n y a ’y a gi r eb i l i y o r k en ) , P y o n g y an g i l e T o k y o ar asın d ak i i l i şk i l er i b o z
d u . İ t al y a’d a b u y ı l l ar ı n o l ası p o l i t i k v e t ar i h sel h esap l aşm a
sı h i çb i r y er d e o l m ad ı ğı k ad ar : Pao l o Per si ch et t i 20 0 2 A ğ u st o s’u n d a i ad e ed i l m i ş, C esar e Bat t i st i i k i y ı l so n r a t u t u k l an
m ış, M ar i n a Pet r el l a i se h al en i ad e ed i l m ek ü z er e h ap i st e
b ek l em ek t ed i r .
H al en i ç er i d e o l an l ar ı n say ı ca az l ı ğı n ı n ö t esi n d e ( 3 R A F
m i l i t an ı v e 6 6 K ız ı l T u g ay ü y esi h âl â h ap i st ed i r ) , ö z e l l i k
l e 19 6 8 v e ar d ın d an gel en m ü t h i ş k ü l t ü r el d eği şi m l er san ı k
san d al y esi n e o t u r t u l d u ğ u n d an b er i t ar t ı şm a b el l ek al an ı n
d a y o ğ u n l aşm ı şt ı r . T em m u z 19 8 8 ’d e, y asal ö r gü t o l an L o t t a
C o n t i n u a’n ı n esk i l i d er i A d r i an o So f r i b i r i t i r af çı t ar af ın d an
k o m i ser L u i g i C al ab r esi ’n i n ö l d ü r ü l m esi n i ( 17 M ay ı s 19 7 2 )
az m et t i r m ek l e su ç l an d ı ; 12 y ı l sü r en d av an ı n ar d ı n d an h a
l en 22 y ı l l ı k h ap i s c ez asın ı çek m ek t ed i r . D an i el C o h n - Ben d i t , c i n se l l i k ü z er i n e o d ö n em k i ö n er i l er i n i n y a n ı sı r a , A l
m an D e v r i m c i H ü c r e l e r m i l i t an ı H a n s- Jo a c h i m K l e i n ’ l a
d o st l u ğ u n d an d o l ay ı d a su çl an m ak t ad ır : B en d i t K l ei n
1 19 7 7
y ı l ı n d a si l ah l ı m ü c ad el ey i b ır ak t ık t an so n r a F r an sa d a sak l a
m ışt ı . A y n ı K l e i n ’ın 2 0 0 1 y ı l ı n d ak i m ah k em esi n d e Y eşi l l er i n
d ı şi şl er i b ak an ı Jo sc h k a F i sc h er i n m i l i t an g eçm i şi i f şa ed i l 13
m i şt i : Fo t o ğ r af l ar h er i k i si n i 19 7 3 y ı l ın d a F r an k f u r t ’t a p o l i s
l e çat ı şı r k en gö st er m ek t ed i r .
Bu y ı l l ar , t ar i h sel b i r t ar t ışm ay l a y en i d en açı l m ad ı k ç a ç ö
z ü m l en ec eğ e b en z em ey en b i r k r i z e t a n ı k l ı k et m ek t ed i r .
19 6 8 ’l i y ı l l ar ı n p r o t est o d ö n g ü sü n ü , y an i g en ç l i ğ i n b i r b ö
l ü m ü n ü d ev r i m ci d ö n em y aşad ı k l ar ı d u y g u su n a y ö n el t en v e
b az ı g r u p l ar ın ö n e çı k ı şı i l e f ar k l ı r ad i k al l eşm e sü r eç l e r i n
d en ve b u gr u p st r at ej i l er i n i n ev r i m i n i n sın an m ası n d an g e
ç er ek so n u n d a k esi n o l ar ak saf l ar ın t er k ed i l m esi n e v ar an
b ağl am ı i n cel ey en b u k i t ap , b u t ar t ışm ay a k at k ı d a b u l u n m a
y ı u m m ak t ad ır .
14
Ü st ü Ö r t ü le n Bir Ko n u
ti
K ısa sü r el i am a y o ğu n y aşan m ı ş t o p l u m sal h ar ek et l er i n an a
l i z i n i n t ar i h i ö z el l i k l e 19 6 0 ’h y ı l l ar d an i t i b ar en t u h af b i r ç e
l i şk i y l e m al u l d ü r . Sö z d ağ ar cığ ın d ak i h er şey sav aş t er m i n o
l o j i si n e r ef er an st ı r . En b aşt a d a “ m i l i t an ” sö z c ü ğ ü : L at i n ce
“ m i l i t er ” l e [ ask er î ] ay n ı k ö k t en g el m ek t ed i r . “ B ağ l an m ak ” ,
“ k at ı l m ak ” , “ sef er b er l i k ” gi b i sö z cü k l er d e b ö y l ed i r . Bu ar aş
t ır m al ar d a, sö z k o n u su h ar ek et l er i n d ah a i l k i f ad e ed i l i şl e
r i n d e o l d u ğ u g i b i i l k şek i l l en i şl er i n d e d e k o l l ek t i f ey l em l e
şi d d et b i r b i r i n e eşl i k ed er . B u n u n l a b i r l i k t e, y i n e b u 19 6 0 ’h
y ı l l ar b o y u n c a, t o p l u m sal h ar ek et l er i n an al i z i , i l e şi d d et i n
an al i z i ar asın a h ay l i z ar ar v er i ci b i r k o p u k l u k y er l eşt i r i l m i ş
t i r . B u n u n n ed en i , o l ay a esasen “ sal d ı r g an l ı k ” m er c eğ i n d en
b ak an v e k o l e k t i f d av r an ı ş d en en şey i r ed d ed en y ak l aşı m l ar
d ır . Bu t u t u m ay n ı z am an d a “ t er ö r i z m ” t ab i r i n i n b u sü r eç
t e k az an d ığ ı ç ağ r ı şı m d an d a y ar ar l an ır . Bu i k i t eo r i k h esab ı n
k esi şm esi n i n 19 6 8 i l e t er ö r i z m ar asın d a k u r d u ğ u b ağ ın p o
l i t i k g et i r i si , y ak ı n z am an a k ad ar 19 7 0 ’l i y ı l l ar d ak i r ad i k al
l eşm e m ek an i z m al ar ı n ı n i n c el en m esi n i n ü z er i n i n ö r t ü l m e
si n e k at k ı d a b u l u n d u .
15
Pa t l a m a a n a liz i ge le n e k le r i
T o p l u m sal h ar ek et l er e y ö n el i k b i r i n cel em e al an ı n ı n o r t a
y a ç ı k m a sı n d an ö n c e d i k k at l er şi d d et d av r an ı şl a r ı ü z er i
n e o d ak l an m ı şt ı . K o l ay c a su ça y at k ı n y a d a m ey i l l i o l d u
ğu v ar say ı l an “ k i t l el er i n p si k o l o j i si ” y a d a M ar k si z m i n ö n
g ö r d ü ğ ü d ev r i m c i d u r u m l ar k ast ed i l i y o r d u b u r ad a. K o l ek
t i f ey l em i i l k i n cel em e gel en eği d e b u b ağı k o r u m u şt u r : N i
t ek i m , p si k o so sy al v ey a k o l e k t i f d av r an ı şl ar l a i l g i l i t eo r i
l er “ sa l d ı r g a n l ı k l a d ü ğ ü m l en i r . B u n l ar , sal d ı r g an l ı ğ ı n i n
san d o ğası n d an k ay n ak l an an b i r d av r an ı ş o l m ay ı p y o k su n
l u k ve/ v ey a d en ey i m si zl i k gi b i cev ap v er en t ep k i sel b i r d av
r an ış o l ar ak g ö r ü p g r u b u n so sy al d u r u m u n u , d en ey i m o r
t ak l ı ğın ı v u r g u l ar l ar .
Ö ğr en m e t eo r i l er i 1 şi d d et d av r an ı şın ı n ö ğr en i l m i ş b i r d av
r an ış o l d u ğ u n u , k ü l t ü r l er e ve al t - k ü l t ü r l er e gö r e eği l i m o l a
r ak y a d ı şl an d ığı n ı y a d a k ab u l g ö r d ü ğ ü n ü h at ır l at m ak t ad ır .
Egem en k ü l t ü r , şi d d et i h er şek l i y l e r ed d ed i y o r o l sa d a, şi d
d et asl ın d a b azı t o p l u m sal g r u p l ar d a az v ey a ç o k et k i l i b i r
d eğer l en d i r m ey e sah i p t i r . Bu d u r u m u n b i r b i r l er i n i d ı şl am a
y an f ar k l ı n ed en l er i v ar d ır : şi d d et gr u b a y ak ı şt ır ı l an g en el
l i k l e o l u m su z i m aj l a, b ö y l el i k l e d e d am g al ay ıp ay ı p l am ay
l a ö r t ü şeb i l i r . Ö r n eği n p o p ü l er “ so sy al h ay d u t ” si m gesi n d e
o l d u ğ u gi b i , t o p l u m sal b i r m o d el e i ç r ek o l ab i l i r ; v ey a ö z el
l i k l e i d eo l o j i k b i r i l i şk i l en d i r m e i l e ar aç sal b i r m eşr u l aşt ı r
m a ed i n eb i l i r .
B u n a k a r şı l ı k T ed G u r r ,2 19 3 9 y ı l ı n d a Jo h n D o l l a r d ’ın
ö n er d i ğ i “ y o k su n l u k / sal d ı r g an l ı k ” d en en m o d el i , n i sp i y o k
su n l u k k av r am ı n ı d ah i l ed er ek g el i şt i r m i şt i r . B u , n esn el
y o k su n l u k h al i d eğ i l , sal d ı r g an l ı ğ ı n ö n ü n ü açab i l en ö z n el
1
A lb e rt b an d u ra,
A g g r e s s io n . A S o c ia l L e a r n in g
A naty sis, En g le w o o d - C lif f s
( N .J.) . Pre n tic e -H all, 1973.
2
16
Ted G u rr,
W h y M en R e b e l,
Prin c e to n (N . J ), P rin c e to n U niv e rsity Press, 1970.
y o k su n l u k al g ı sı d ı r v e b i r ey l er i n b ek l en t i l er i y l e ( v a lu e e x p e c t a t io n s , ö z n el d ü z ey ) i h t i y açl ar ın ın t at m i n i ( v a l u e c a p a c i t i e s , n esn el d ü z ey ) ar ası n d ak i çat ışm ad an d o ğar . So sy o l o g , ü ç
t ü r şi d d et i b i r b i r i n d en ay ı r ı r : p ek az ö r gü t l ü , h at t a h i ç ö r
g ü t sü z o l an k en d i l i ği n d en h al k ay ak l an m al ar ı ( T u r m o il) \ b i r
az ın l ığ ın t ek am aca y ö n el i k ey l em l er i ( C o n s p i r a c y ) ; k o m p l o ,
su i k ast , p o l i t i k ci n ay et gi b i ve k i t l esel çat ışm a, d ev r i m gi b i
gen i ş k ap sam l ı o l u şu y l a, k i t l e/ seçk i n i t t i f ak ı ve m ev cu t i k t i
d ar ı d ev i r m e am acı y l a n i t el en en i n t e m a l w a r ( i ç sav aş) . Po
l i t i k şi d d et k ay n ağ ın d a, n i sp i y o k su n l u k d u y g u su n u n so n u
cu o l an t o p l u m sal şi d d et d ü z ey i i l e b el i r l en i r . A m a ay n ı z a
m an d a k ü l t ü r el ve p o l i t i k d ü z en d ek i f ar k l ı f ak t ö r l er e d e b ağ
l ı d ır . T o p l u m sal şi d d et t en p o l i t i k şi d d et e geçi şi , i k i k ı şk ı r t ı
cı u n su r k o l ay l aşt ır ı r . Bi r y an d an , şi d d et i k u r al o l ar ak h ak l ı
b u l an , y an i şi d d et e b aşv u r m ay ı m eşr u l aşt ı r an b i r i d eo l o j i n i n
y a d a b i r et i ği n y ay ı l m ası : Ö r n eği n b ask ı y a d i r en m e h ak k ı ,
16 . v e 17 . y ü z y ı l l ar d a z o r b al ar ı ö l d ü r m e t eo r i si , M ar k si z m ,
an ar k o - sen d i k al i z m , k u r t u l u ş t eo r i l er i . D i ğer y an d an , şi d d e
t i ar aç o l ar ak h ak l ı b u l an b i r o r t am ın o l u şm asın ı n ( şi d d et i n
t ar i h sel et k i n l i ğ i , g r u b u n m ar j i n al l eşm e d u y g u su ’n u n ) y a
n i - ö n c e k i d en ey i m l er e d a y an ar ak - şi d d et i n p r at i k et k i n l i
ği n e d u y u l an i n an cı n y ay ı l m ası g er ek i r : “ Y al n ı z ca şi d d et b e
d el ö d e t i r .” G eç m i şi n b u ağ ı r l ı ğ ı, ö z el l i k l e y ü r ü r l ü k t e o l an
ey l em y el p az esi n i v e ev r i m i n i aç ı k l am ak açı sı n d an i l gi n çt i r .
Şi d d et e el v er i şl i b u d eğ i şk en l er ü ç ü n c ü b i r f ak t ö r t ar af ın d an
y u m u şat ıl ab i l i r , h at t a o r t ad an k al d ı r ı l ab i l i r : R ej i m i n , şi d d et e
b aşv u r m ay ı d ah a az h ak l ı g ö st er eb i l ecek v e b ed el i d ah a ağ ı r
k ı l ac ak p o l i t i k v e ask er i d est ek l er i sef er b er et m e k ap asi t esi .
B ö y l ec e G u r r , ç ev r en i n v e t ep k i l er i n i n i n c el en m esi n i , ö z el
l i k l e r ej i m i n m eşr u l u ğ u n u v e z o r l ay ıc ı i m k ân l ar ı n ı , k ez a i l e
t i şi m ar aç l ar ı n ı n v e m ed y an ı n r o l ü n ü d e d ah i l et m i ş o l u r .
K o l l e k t i f d av r an ı ş an al i z l er i , y ap ı sal d ü z en e d ai r b u u y a
r ı cı ö n er m el er i n e r ağ m en ; k ı sa sü r ed e egem en o l acak o l an
17
k ay n ak l ar ı n h ar ek et e g eç i r i l i şi t eo r i si n i n h ak l ı o l ar ak su n
d u ğ u y o k su n l u ğ u n p si k o so sy al ar g ü m an l ar ı t ar af ın d an h al
l aç p am u ğ u g i b i at ıl m ı şt ı r . O n u n t o p l u m sal h ar ek et l er i n
so sy o l o j i si n e sağ l ad ı ğı i n k âr ed i l m ez i l er l em el er , şü p h esi z
r ak i p t eo r i l er e t ep k i n ed en i y l e şi d d et i n k o n u su n u n t am a
m en gö z d en k açır ıl m ası p ah asın a o l m u şt u r .
C h ar l es T i l l y “ Şi d d et ey l em l er i n i an l am ak v e aç ı k l am ak
i ç i n , şi d d et si z ey l em l er i an l am ak g e r e k i r ,” d er . “ Y a l n ı z
ca şi d d et o l ay l ar ın ı el e al an h er i n cel em e, i k i f ar k l ı b el i r l e
m e d i z i si n i n et k i l er i y l e k ar şı k ar şı yad ı r : Şi d d et ü r et si n ya d a
ü r et m esi n gen el o l ar ak k o l ek t i f ey l em i n b el i r l em el er i i l e k o
l ek t i f ey l em i n şi d d et e i l i şk i n so n u çl ar ı n ı n g ö st er d i k l er i .” 3
Şi d d et , b u ek o l d e m u ğl ak b i r y er i şgal ed er : ( Bi r b i r i n i n y er i
n e g eçecek şek i l d e) Ya p o l i t i k an ın sü r d ü r ü l m esi o l ar ak g ö
r ü l ü r y a d a b asi t b i r i m k ân m er t eb esi n e i n d i r gen i r ; d o l ay ı
sı y l a k i m i zam an k âr - z ar ar h esab ı n a t âb i o l ar ak b i r b ed el i
v ar d ı r , k i m i zam an ü r et k en l i k - k ar şı t ıd ı r , vs. İ m k ân ve k ay
n ak l ar , y ar ar c ı y an l ar ı y l a sı n ı r ı o l ar ak el e al ı n ı r ; d u y g u sal
b o y u t v e i n an ç ev r en i d i k k at e al ı n m az ; ak t ö r l er v e b ağl am
n e o l u r sa o l su n , sö z k o n u su i m k ân - k ay n ak l ar d eğer i sab i t
o l an v e k esi n et k i n l i k l er i n e gö r e ö l çü l en k u l l an ı m d eğ er l e
r i o l an t i car i m al l ar gi b i d i r . H ar ek et e g eçm en i n t o p l u m sal ve
k ü l t ü r el çer çev el er i gö z ar d ı ed i l m esi i l e k ar şı l ık l ı ey l em l er ,
ak t ö r l er i n o y u n a t am am en h âk i m o l d u ğu st r at ej i k d ar b el e
r e i n d i r g en i r .4 A n al i z i n gi z l i ek o n o m i z m i , d u y g u v e i n an ç
t an t am am en y o k su n et t en k em i k t en sı y r ı l m ı ş b i r şi d d et
i m g esi n e g ö n d er m e y ap ar . Bö y l ece şi d d et , ö z gü l k o n u o l a
r ak k ay b o l ar ak çat ı şm ad an ay ı r t ed i l m ez o l u r . O y sa, çat ı ş
m a t o p l u m d a n e d en l i y ap ı sal b i r u n su r i se, şi d d et - ö z el l i k -
3
C h arle s T illy ,
From
M o b i l i z a t i o n t o R e v o lu t io n ,
Read in g M ass (N . J.) , A d d iso n
W e sle y , 19 7 8 , s. 182.
4
Bu sın ırlar ö z e llik le M ic h el D o b ry tarafınd an analiz e d ilm iş v e e le ştirilm iştir:
S o c io lo g ie d e s
18
crises
p o liliq u e s ,
Paris, Presses d e Sc ie n c e Po , 19 8 6 , s. 34 - 3 8 .
l e g ü c ü n ü , ç at ı şm al ar ı n ı b ar ı şç ı l b i r i f ad e b i ç i m i y l e k o n t r o l
al t ı n d a t u t ab i l m e k ap asi t esi n d en al an d em o k r asi l e r d e - o k a
d ar m ar j i n al v e y asak l an m ı şt ı r . Şi d d et e b aşv u r m ak k esi n l i k
l e n e an l am sı z n e d e si st em at i k t i r ; b u n ed en l e, şi d d et ey l e
m i n e b ağ l an m ay a, g en el an l am d a b ağ l an m ay a t ıp at ı p ö z d eş
b i r an al i z çer çev esi u y g u l an am az .
D o u g M cA d am ,5 z am an , en er ji v e p ar a t er i m l er i y l e ö l ç ü
l en d ü şü k y a d a y ü k sek m al i y et l i ey l em c i l i ğ i ; y a d a ö n g ö
r ü l en t eh l i k el er e, b ağ l an m a k ar ar ı n ı n h er d ü z ey i n e ( f i z i k
sel , t o p l u m sal , y asal , m al i , v b .) g ö n d er m e y ap an d ü şü k y a
d a y ü k sek r i sk l i ey l em c i l i ğ i gay et y er i n d e b i r şek i l d e i l k o r
t ay a k o y an k i şi y d i . Y ü k sek r i sk l i b ağ l an m a, r asy o n el m o d e
l i n eg em en l i ğ i n ed en i y l e t o p l u m sal h ar ek et l er so sy o l o j i si
n i n y ak ı n d ö n em e k ad ar k u l l an m ad ı ğ ı ö z g ü l an al i z ay g ı t l a
r ı g er ek t i r i r . İ n cel ed i ğ i m i z si l ah l ı m i l i t an l ı k el b et t e b u k at e
g o r i d en d i r ; n i h ai r i sk i ö l ü m y a d a h ap i sh an ed i r . A m a r i sk l er
y al n ı z c a f i z i k sel d eği l d i r ; i l k r i sk , k u şk u su z , t o p l u m l a i l i şk i
k u r am am a, k en d i n i t o p l u m d an sü r ü l m ü ş b u l m a v e b ağ l an
m an ı n g er i d ö n ü şsü z o l m a h al i d i r . G ü n ü m ü z d e b i l e ( b el k i
d e ö z el l i k l e g ü n ü m ü z d e) b u b ağ l an m a g en el l i k l e t asv i p ed i l
m em ek t e, en i y i d u r u m d a, an l aşıl am am ak t ad ı r . Bu b ağ l an
m an ı n sü r esi , ö z el l i k l e d e y o l açt ı ğı y er al t ı h ay at ı, h at t a h a
p i s n ed en i y l e, b u n u y aşam ı ş o l an l ar ı n h ay at ı ü z er i n d e ağ ı r
l ı k o l u şt u r m ay a d ev am et m ek t ed i r .
T e r ö r iz m
T o p l u m sal h ar ek et l er so sy o l o j i si eğ i l i m o l ar ak şi d d et i i n c e
l em ek t en u z ak d u r u r k en , şi d d et d e g i d er ek d ah a f az l a “ t er ö
r i z m ” aç ı sı n d an el e al ı n ı r o l m u şt u : 19 8 0 ’l i y ı l l ar ı n b aşın d a,
t an ı k l ı k l ar ı , g az et ec i an l at ı l ar ı n ı v e h er t ü r d en u z m an an al i z 5
D o u g M c A d am , “ R e c ru itm e m to H ig h R isk A c tiv ism : T h e C ase o f Fre e d o m
Su m m e r",
A m e r i c a n Jo u r n a l o j S o c i o l o g y , 9 2 ,
1 9 8 6 , s. 67.
19
t er i n i b i r b i r i n e k ar ışt ır an , n ad i r en ak ad em i k ,6 m el ez b i r l i t e
r at ü r , şi d d et k av r am ı n ın y ü z k ad ar t an ı m ın ı v er m i şt i r . K i m i
l er i p o l i t i k h ed ef l er e y ö n el i k h er şi d d et i , k i m i l er i i se h er t ü r
l ü şi d d et ey l em i n i “ t er ö r i z m ” l e ö z d eşl eşt i r i y o r ; A r o n c u gel e
n ek t en g el en l er i se, ey l em i n b asi t f i zi k sel so n u ç l ar ı n d an ço k
d ah a ö n em v er d i k l er i p si k o l o j i k so n u ç l ar ı n a v u r g u y ap ıy o r
d u . Ben z er b i r k ar ı şı k l ık i çi n d e, t er i m , i d eo l o j i k o l d u ğ u k a
d ar ö r gü t sel d ü z l em d e d e p r o f i l i ço k f ar k l ı , k i m i l er i b i r k aç
k i şi d en o l u şan , k i m i l er i ger çek d ü z en l i o r d u l ar o l u şt u r m u ş
g r u p l ar a u y g u l an ı y o r d u . Ö n c ek i b i r d en em ed e, k at eg o r i
y i y ap ı sö k ü m ü n e u ğr at ıp , k u r b an l ar ( “ sav aşçı o l m ay an l ar ” ,
“ m asu m l ar ” ) ve h ed ef ( p o l i t i k i k t i d ar ) ar asın d ak i ay r ım i l
k esi n i esas al ar ak k i t l e t o p l u m l ar ın a u y ar l an m ı ş ö z el b i r şi d
d et st r at ej i si t ü r ü n ü b el i r t m ek i çi n “ t o p y ek û n şi d d et ” t an ı
m ın ı ö n er m i şt i k : Si v i l n ü f u su v u r an y an k ı sı ço k gü ç l ü , k ö r
b i r şi d d et i n u y g u l an ı şı . Bu b ak ı ş açı sı n d an , aşır ı so l g r u p
l ar , si y asi ci n ay et e seçer ek b aşv u r m al ar ı n ın k an ıt l ad ı ğı ü z e
r e, ey l em l er i y l e su ç- cez a ar asın d a b i r i l i şk i k u r d u k l ar ı n d an
v e ayr ım y ap m ay an su i k ast l ar a g i r i şm ey i r ed d et t i k l er i n d en a
p r i o r i t er ö r i st gr u p o l ar ak n i t el en em ez l er .
Bu t an ım , b i r an l am d a, k o n t u r l ar ı ço k k al ı n sü n g er si b i r
k av r am ı “ t em i z l em ey i ” ve 20 . y ü z y ı l b o y u n ca şi d d et i n u y
g u l an m asın d a ö zel b i r d av r an ı ş t ar z ın ın d o ğ u p d o ğ m ad ı ğ ı
n ı so r u şt u r m ay ı h ed ef l er . Sö z cü ğü n t i t i z, k at ı an l am ı y l a şi d
d et g er çek t en d e, T i l y ’n i n an l ad ığı an l am d a b i r k o l ek t i f ey
l em l er r ep er t u ar ı d eği l d i r . En k l asi k t an ı m ı b i l e, ey l em b i
ç i m l er i n i m u ğ l ak l ığ a d ü şm ed en , b aşk al ar ı n ı n , en b aşt a d a
k u r b an l ar ı n y ap t ı ğı k açı n ı l m az o l ar ak ö z n el b et i m l em el er
d en sıy r ı l ar ak t an ı m l am ay a el v er i şl i o l ac ak k ad ar g en i şt i r .
Y an i , k am u sal y er l er e p at l ay ı cı m ad d e at m ay ı , si l ah l ı sal d ı-
6
lsab elle So m m ie r, “ La m e n ac e le rro riste : em re lo g iq u c s e x p e rts et m o b ilisatio n
d es p assio n s p o litiq u e s", A n n e -(d e r ) M arıe D ille n s,
u n ıv ersitaire s Sain t-Lo u is, 2 0 0 6 , s. 6 7 - 8 4 .
20
L a P eu r,
Brü k se l, Fac u lt6s
r ı l ar ı, g ö st er i l er sı r ası n d a c am l ar ın k ı r ı l m ası n ı v e - n e d e n o l
m a sı n ! - k am u h i z m et l er i n d ek i g r ev l er i n o l u şt u r d u ğ u “ r e
h i n e al m a” d u r u m u n u ay n ı k at eg o r i i ç i n d e b i r b i r i n e k a r ı ş
t ır m an ı n - b e l l i b i r z am an d a ç o ğ u n l u ğ u n ah l ak en k ı n ad ı ğ ı
g r u p v e ey l em l er i b el i r t m ek h ar i ç - b i l i m sel b i r an l am ı y o k
t u r . Bu n ed en l e, gen el o l ar ak “ şi d d et ” i sk o l ast i k b i r i n c el e
m ed e el e al m ak y er i n e, o n u h er z am an b el i r l i b i r m ek ân sal ,
z am an sal , h at t a i d eo l o j i k b ağl am i çi n d e i n c el em ek b i z e t er
ci h ed i l i r g el m ek t ed i r .
Bu an l am d a, “ t er ö r i z m ” t er i m i al t ı n d a so n d er ece ç eşi t
l i g r u p v e ey l em t ü r l er i t o p l an m ı şt ı r : “ T an ı n m ı ş b i r k i şi n i n
h er t ü r l ü y asal m u h ak em e sü r ec i d ı şı n d a, p o l i t i k g er ek çey l e
ö l d ü r ü l m esi ,” 7 o l ar ak an l aşı l an p o l i t i k ci n ay et ; i ç g ü v en l i ğe
z ar ar v er m ey i h ed ef l ey en b i r p r o j e o l an k o m p l o y a d a en t r i
k a; t er ö r i z m l e b i r l i k t e u z u n sü r el i b i r d o l ay l ı st r at ej i o l u şt u
r an , am a y i n e d e b i r ar az i p ar ç ası y l a k ay ı t l ı o l u p p o l i t i k h e
d ef l er i b ak ı m ı n d an t er ö r i z m d en f ar k l ı l aşan , b el i r l i t o p r ak
p ar ç al ar ı n ı d ev l et i n n ü f u z al an ı n d an ç ı k ar m ay ı h ed ef l ey en
g ay r ı n i z am i sav aşç ı l ar ı n ı n y ü r ü t t ü ğ ü g er i l l a; so n o l ar ak d a,
gö st er i y a d a ö r n ek o l u şt u r u c u ey l em l er ev r esi n i aşab i l ec ek
şek i l d e n ü f u su n en az ın d an b i r k ı sm ı n ı n y et er l i d est eğ i n d en
y ar ar l an am asal ar d a, g en el l i k l e si l ah l ı m i l i t an l ar ı n b aşv u r
d u ğ u m o d el o l an i sy an .
Bu n ed en l e b i z , az l a y et i n er ek , “ d ev r i m c i şi d d et ” t en sö z
et m ey i t er ci h ed i y o r u z . Şi d d et i n en y ay g ın k ab u l g ö r en t an ı
m ın a b ağl ı k al ı y o r u z : “ K i şi l er i y ar al am ay ı y a d a m al l ar a z a
r ar v er m e y i am aç l ay an d a v r a n ı ş.” 8 V e b u ç i z g i d e, “ p o l i t i k
b i r t o p l u l u ğ u n i çi n d e, p o l i t i k r ej i m e, ak t ö r l er i n e - b u n l a r r a
k i p p o l i t i k g r u p l ar o l ab i l eceği g i b i , m ev cu t i k t i d ar ı n t em si l -
7
M ax L e m e r'd e n akt. Fran k lin L. Fo rd ,
8
Te d R. G u rr v e H u g h D. G rah am , V io l c n c e in A m eric a. N cw Y o rk (N
Le
M c u r t ıc
p o l i t i q ı ı c . D ıı t y r a n n i c i d c a u
tc rro rism c . Paris, P U F, 19 9 0 . s. 20,
Y ), Sıg -
nei Bo o k s, 1 9 6 9 , s. X V II.
21
ç i l e r i d e o l a b i l i r - y a d a p o l i t i k ac ı l ar ı n a y ö n el i k h er k o l ek
t i f sa l d ı r ı ” 9 p o l i t i k şi d d et o l ar ak n i t el en i r . Bu şi d d et , r ad i
k al b i r t o p l u m sal d eğ i şi m i d eo l o j i si u y ar ı n c a d ev l et i k t i d ar ı
n a sal d ı r m ay a ç al ı şt ı ğı n d an “ d ev r i m c i ” d i r . Bi z i b u r ad a aşın
so l g r u p l ar i l g i l en d i r i y o r o l sa d a, d ev r i m c i şi d d et b u g r u p l a
r ı n t ek el i n d e d eğ i l d i r ; f aşi st z i h n i y et l i k i m i g r u p l ar d a d a b u
n a r ast l an ır . Bu g r u p l ar ın ay n ı d ö n em d ek i sal d ı r gan l ı ğı d i
ğ er l er i n i n şi d d et i n i n gen i ş ö l çü d e t ır m an m asın a k at k ı d a b u
l u n m u şt u r .
1 9 6 8 'li y ılla r e t r a f ın d a k i se ssiz lik
A k ad em i k çev r ey i h ar ek et l en d i r en b u so r u l ar ı n ü z er i n e, b i
zi i l gi l en d i r en d ö n em d e, ek b i r g ü çl ü k ek l en m i şt i r : Po l i t i k h e
d ef l er i n t u zağın a d ü şm ü ş d i yem esek d e, b u h ed ef l er t ar af ın
d an b u l an d ır ıl an , 19 6 8 ü zer i n e t ar i h yazım t ar t ışm ası. Sö y l ed i
ği m i z gi b i , 19 6 8 t ab u b i r k o n u d u r . T ab u i k i b i çi m d e i f ad e b u
l ab i l i r : O l ay ın so n u çl an n ı n b ü t ü n o l ar ak so l u n so n r ak i d ü şü
şü n d en so r u m l u gö r ü l d ü ğü Jap o n y a’d a h ü k ü m sü r en t am ses
si z l i k . D i ğer b i r b i çi m i se, r esm î b i r b el l ek ü r et i m i d i r v e h em
Fr an sa’d a h em d e İ t al y a’d a gö z l em l en en b u d u r . “ Resm î b el
l ek ” d i y o r u z çü n k ü b u r ad a k en d i t ar i h i n i n b i r am aca y ö n el i k
o l ar ak ö z ü m sen m esi ve m ed ya d est eği say esi n d e “ en t el ek t ü el
d o k sa” 10 ü r et ecek b i r seçi ci y azış sö z k o n u su d u r . Er i şi l m ek i s
t en en şey , “ o l ay l ar ” ın d er i n p o l i t i k an l am ı ve m i r asıd ır .
Bu b ası n - y ay ı n v e b el l ek ü r et i m i n i n t em p o su F r an sa’d a
d ö r t ev r ed en o l u şt u : “ 0 1a y l a r ” ın y aşan d ı ğı d ö n em d e “ i y i ai
l e ç o c u ğ u ” ef san esi n i y ay an sıc ağ ı t an ı k l ı k l ar ; o n u n cu y ı l 9
T e d R. G u rr,
W h y M en R e b e l,
P rin c e to n (N . J.) , P rin c e to n U n iv e rsity Press,
19 7 0 , s. 3-4. Tan ım ların ele ştirisi iç in b kz . lsab e lle So m m ie r,
t iq u e et
so n
d e u il. L ' ap r e s 6 8 en F r a n c e e l en I t a lie ,
L a V io le n c e p o li-
R e n n e s, Presses u n iv ersitaires
d e Re n n e s, 2 0 0 8 (2. b ask ı).
10
Lo u is Pin to , "La d o x a in te lle c lu e lle ” ,
90,
22
A ralık 1 991, s. 95.
A c l e s d e la r e e h e r e h e e n S c ie n c e s s o c i a l e s ,
d ö n ü m ü n e k ad ar y aşan an i l g i si z l i k ; i l k i k i o n y ı l d ak i an m a
l ar ar ası d ö n em d e ( 19 7 8 - 19 8 8 ) g ü z el “ m ay ı s” ın k u t l an m a
sı i l e “ M ay ı s” ın “ g er ç ek ” an l am ı n ı d o ğ r u y o l d an sap t ır an g o
şi z m i n v e M ar k si st i d eo l o j i n i n t eşh i r i n i n çat ışt ığ ı at ı şm al ar
v e m i r as k av g al ar ı ; 19 9 8 ’d en i t i b ar en i se, b ü y ü k k ef ar et v e
19 6 8 ’i n y ar gı l an m ası k i D an i el C o h n - Ben d i t ’n i n 2 0 0 1 y ı l ı n
d a p ed o f i l i y l e su ç l an m ası b u n u n d o r u k n o k t asıd ı r v e so n r a
d a şu an k i c u m h u r b aşk an ı n ı n - Sa r k o z y - seçi m k am p an y a
sın a m al z em e o l m u şt u r .
Bu t ar t ı şm al ar d a, k en d i p o l i t i k v e m esl ek i g ü z er gâh l ar ın ı
i z l em i ş d ö n em i n ak t ö r l er i n i n b i r b i r i y l e çat ışt ığ ı d ü şü k d ü
z ey d e k o m i k k av gal ar d an b aşk a b i r şey y o k t u r . B u n u n l a sa
d ece “ k u şağ ı ” m i r asçı l ar ı n ı n h ay l i ö z el b i r k esi m i , m ed y ay a
v e b ası n - y ay ı n d o l aşım ağı n a g i r m i ş b i r az ın l ığ ı sah n ey e ç ı k
m ışt ı r . F ak at , y aşam ay an k o n u şam az i l k esi ad ı n a, ak t ö r l e
r i n k en d i t ar i h l er i n i y az m ay ı n er ed ey se t am am en t ek el l er i
n e al m al ar ı n ı n h i ç d e sağ l ık l ı o l m am ası b i r y an a, b u y ı l l ar ı n
y en i d en o k u n m ası n d a v e ö n c el i k l e “ i y i ” 19 6 0 ’l ar i l e “ k ö t ü ”
19 7 0 ’l er şek l i n d e d ö n em sel l eşt i r i l m esi n d e, an l aşı l m ası p ek
d e z o r o l m ay an b i r am aç v ar d ı r . Ev el y n e Pi si er ’n i n ö z et l ed i
ği gi b i : “ A şır ı so l cu l u ğ u n d ı şl an m ası M ay ı s’ın k u r t ar ı l m ası
n ın b ed el i h al i n e g et i r i l m i şt i r .” 11
İ t al y a’d a l i t er at ü r b i r y an d an , şen l i k l i v e n eşel i k ar ak t er i y
l e k u t l an an 19 6 8 - 19 6 9 “ m u h t eşem y ı l l a r ” ın ı i n cel er k en , d i
ğ er y an d an k ar an l ı k 19 7 0 ’l er i , “ k u r şu n y ı l l a r ” ı i n c el er ; i k i si
ar ası n d ak i n ü an s v e b ağl ar ı i se gö r m ez . D ah a ö n c e y az d ı ğ ı
m ız g i b i : “ T r av m at i k o l ay a o d ak l an m a v e b u o l ay ı n k en d i n
ce sı n ı r l an m ış b i r m ek ân - z am an i çi n d e y al ı t m ak şey t an k o v
m a çab ası n a b en z ese d e, ay n ı z am an d a, sav aş n ev r o z l ar ı n d a
o l d u ğu g i b i , o o l ay ı sü r ek l i k ı l m ay a k at k ı d a b u l u n u r .” 12 D ö 11
12
Ev ely n e Pisle r, “ Parad o x e d u g au c h ism e ” , Po u v o irs, 3 9 , 1 9 8 6 , s. 16.
Is a b e lle So m m ie r, “L e s a n n e e s 6 8 e n ire l’ o u b li et l^ tr e in i e d e s an n d e s d e
p lo m b ” ,
P o lit ix ,
3 0 , 1 9 9 5 , s. 170.
23
n em sel l eşt i r m e, ay n ı z am an d a, i k i d ö n em ar asın d ak i b ağ
l an t ıl ar a eğ i l m ey i en g el l ey en k l asi k b i r sav u n m a ay gı t ı o l u ş
t u r u r . İ t al y a’d a p r o t est o d ö n g ü sü n ü k en d i b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n
d e k av r am ay ı h ed ef l ey en ar aşt ır m al ar ın o r t ay a ç ı k m ası i çi n
19 9 0 ’l ı y ı l l ar ı b ek l em ek ger ek i r .
Ç ü n k ü 6 0 ’l ar ın b i r ço k eği l i m i 70 ’l er e y ay ı l m ı şt ır . 19 6 0 ’lı
y ı l l ar ı n so n u n d a, si l ah l ı sı d a d ah i l şi d d et k u l l an ı m ı n ı m eş
r u l aşt ır an v e b u n a h az ır l an an d ev r i m ci b i r d u r u m o l u şm u ş
t u r . F i i l î şi d d et p r at i k l er i ( “ k i t l esel ” , ö n c ü , y asad ı şı ) n e o l u r
sa o l su n , şi d d et i n so y u t o l ar ak h ak l ı l aşt ır ı l m ası b ü t ü n g r u p
l ar ın o r t ak ö z el l i ği d i r . G er çek t en d e, d ev r i m c i b i r d ö n em d e
o l u n d u ğ u n a ve b u n ed en l e, şi d d et i n - h em en y a d a y ak ı n b i r
g el ec ek t e- gü n d em d e o l d u ğu n a h ep si i k n a o l m u şt u r . Bu ö y
l esi n e aşi k âr b i r d u r u m d u r k i , y al n ız ca ço k az say ıd ak i b i r
k aç b el ge şi d d et e b aşv u r m ay ı açı k ç a m eşr u l aşt ı r m ay a g ay
r et ed er . Sat ır ar al ar ın d a i k i m eşr u l aşt ı r m a k ay d ı b u l u r u z . İ l
k i , şi d d et i n t ar i h i n y asal ar ın a d ah i l o l d u ğ u n u ve k en d i l er i n i
d ev r i m c i h ar ek et i n m i r asçısı o l ar ak gö r en ö r gü t l er i n d e b u
n u sü r d ü r d ü ğ ü n ü k ab u l ed en m at er y al i st b i r si ci l k ay d ıd ı r .
Bu n a gö r e şi d d et , şar t t ır , k açı n ı l m az d ır ; k en d i si n e k ar şı h a
r ek et e geçi l m ed i ği t ak d i r d e y en i l m ey ecek o l an d ü şm an t ar a
fı n d an d ay at ı l m ışt ır . İ k i n ci si , şi d d et i , h em k o l ek t i f h em d e
b i r ey sel k u r t u l u şu n ar acı o l ar ak gö r en i d eal i st an l at ı d ır . B u
r ad a an ar şi st et k i gö r ü l m ek t ed i r ; am a ay n ı z am an d a Ü çü n cü
D ü n y a’d ak i m ü cad el el er i n , ö z el l i k l e d e V i et n am ’ın k u r t u l u ş
m ü c ad el esi n i n et k i si v ar d ı r - ez i l en h al k l ar ın h ak l ı şi d d et i ,
o n l ar ın h ay si y et l er i n e y en i d en k av u şm al ar ı n ı v e y en i l m ez
d en i l en d e d ah i l , t ü m d ü şm an l ar ı n ı y en m el er i n i sağl ar . K i
m i z am an i se esk at o l o j i k b i r b ak ış g ö r ü l ü r . B az ıl ar ın d a b u
y u r g an b i r p si k o l o j i k d u y g u v ar d ı r ; şi d d et e b aşv u r m ak , i n
san ı n y en i d en d o ğ u şu n u sağ l ay acak t ır . Şi d d et , i k i l i - ez en ve
ez i l en - b i r k u r b an ed i ş y o l u y l a y ar at ıcı o l u r .13
13
24
Fram z Fan o n , Les
D a m n ı 's d e la t e r r e ,
Paris, M asp ero , 1961.
Şi d d et i n b u t eo r i k m eşr u l aşt ı r ı l m ası , d ö n em i n b i r d i ğ er
o r t ak d ü şü n c esi o l an p r at i k m eşr u l aşt ı r m ay a d a u y g u n d u r .
B u n a g ö r e so k ak ç at ışm al ar ı, “ m i l i t an an t i - f aşi z m ” ( y an i aşı
r ı sağ cı g r u p l ar a k ar şı “ em sal t eşk i l ed i c i ” ey l em l er v e ç at ı ş
m al ar ) , R o b i n H o o d m i sal i , i şçi sı n ı f ı n a y ö n el i k i l l egal , h at
t a şi d d et e d ay al ı ey l em l er , sab o t aj l ar , p at r o n l ar ı n k aç ı r ı l m a
sı v e k ad r o l u p er so n el e y ö n el i k m i si l l em e ey l em l er i , k am u
g ü çl er i n e p o l i s k ar ak o l l ar ı y a d a h ap i sh an el er e y ö n el i k sal
d ı r ıl ar sır ad an d av r an ı şl ar d ı r .
Bu b ağ l am d a, g ü v en i l i r t an ı k l ı k l ar a ( y an i , b ü t ü n so r u m
l u l u ğ u b aşk al ar ı n a at ar ak k en d i l er i n i t em i z e ç ı k ar m ay an l a
r a) i n an ı l ır sa, k i m se g ü n ü n b i r i n d e k al k ıp d a t er ö r i st b i r ö r
gü t k u r m ay a y a d a si l ah l ı m ü c ad el ey e g i r i şm ey e k ar ar v e r
m i ş d eği l d i r ( İ t al y an Par t i z an Ey l em G r u p l ar ı - G A P - h ar i ç) .
F ar k l ı l aşm a k ad em e k ad em e o l u şm u şt u r , p l an l an m ı ş d eğ i l
d i r , h at t a k i m i z am an b i l i n ç l i d e d eği l d i r . Bu k ad em el er , k i
m i z am an ak t ö r l er i n b aşl an g ı ç t ak i n i y et l er i n d en b ağ ım sı z
o l ar ak , h er h an g i b i r ey l em i n k ı şk ı r t t ı ğ ı t ep k i l er l e b el i r l en
m i şt i r . Ç o ğ u n l u k l a d a, b i r ö r gü t ü n g ü z er gâh ı n ı d o ğ u m u n
d an i t i b ar en b el i r l em ek - M i c h el D o b r y ’n i n d ey i m i n i k u l l a
n ı r sa k - g er i y e d ö n ü k b i r y an ı l sam ad ı r . O l ay l ar ı n z o r l a m a
sı so n u cu v e b aşk al ar ı n ı n b ak ı şı y l a “ t er ö r i st ” o l u n u r . G i r i şt e
an ı l an A d r i an o So f r i o l ay ı , “ t er ö r i z m ” k at eg o r i si n i n n e k a
d ar t esad ü f i o l d u ğ u n u gö st er m ek t ed i r . B i r i t i r af ç ı n ı n aç ı k l a
m al ar ın a k ad ar , L o t t a C o n t i n u a t er ö r i st b i r ö r gü t o l ar ak k a
b u l ed i l m i y o r d u ; h er şey l egal o l d u ğ u n d an , u y g u l ad ı ğ ı şi d
d et d ü z ey i b u ö r g ü t ü 19 7 0 ’l i y ı l l ar ı n b aşı n a d ek n e Po t er e
O p er ai o ’d an ( P o t O p ) n e d e K ız ı l T u g ay l ar ’d an ay ı r ı y o r d u .
Bu sü r ek l i l i k h i p o t ez i v e so n u ç o l ar ak , r ad i k al l eşm e v e a r
d ı n d an g el en et i k et l en m e sü r eç l er i n e y ö n el t i l en d i k k at - k i
Fr an sa v e İ t al y a’d ak i sey r i k ar şı l aşt ır ı r k en b i z i m d e y ap t ı ğ ı
m ız b u d u r - g ü n ü m ü z d e i n c el em el er i n ç o ğ u n u y ö n l e n d i r
m ek t ed i r .
25
"1 9 6 8 'li y ıl la r " - b ir p r o t e st o d ö n gü sü
19 6 8 i sy an l ar ı n ı k u şk u su z şi d d et e i n d i r gey em ey eceg i m i z g i
b i , ar al ar ı n d a h i ç i l i şk i o l m ay an i k i ay r ı d ö n em e d e b ö l em ey i z. Ö n c el i k l e, d ev r i m c i şi d d et t er ci h i n e ı şı k t u t m ak i çi n t a
r i h i y en i d en k u r g u l am ak g er ek i r . Bu y en i d en k u r gu l am a,
k ı sm en , h ar ek et l en m e d ö n g ü sü k av r am ı y l a m ü m k ü n d ü r .
Bu k av r am , t o p l u m sal h ar ek et l er so sy o l o j i si i l e şi d d et so sy o
l o j i si n i , r ad i k al l eşm e sü r eç l er i n i n so r g u l an m ası y o l u y l a u z
l aşt ı r m ay ı sağl ar .
Si d n e y T a r r o w , 19 6 0 ’h v e 19 7 0 ’l i y ı l l a r ı n d ö n ü m ü n d e
İ t al y a’d a t o p l u m sal h ar ek et l er e ay ı r d ı ğ ı i n cel em esi n d e, “ h a
r ek et l en m e d ö n g ü sü ” ( c y c l e o f p r o t e s t y a d a c y c l e o f c o l l e c t i ve a c t i o n ) k av r am ı n ı i l er i sü r er . “ Sı k ı sı k ı y a b i r b i r i n e b ağ
l ı k o l ek t i f ey l em l er i n v e b u n l ar a t ep k i n i n b ü y ü y en v e so n
r a k ü ç ü l en d al g ası .” 14 Bu d ö n g ü y e b eş u n su r l a t an ı k l ı k ed i
l i r : Ç a t ı şm an ı n y a y g ı n l aşm ası ; c o ğ r af i v e t o p l u m sa l o l a
r ak y ay ı l m ası ; k en d i l i ğ i n d en ey l em l er i n y an ı sır a y en i ö r
g ü t l er i n o r t ay a ç ı k ı şı ; y en i sem b o l l er i n , d ü n y an ı n y en i y o
r u m l ar ı n ı n v e i d eo l o j i l er i n d o ğ u şu ; ey l em y el p az esi n i n ge
n i şl em esi . H er d ö n g ü ü ç ev r e i z l er : İ sy an ı n y ü k sel d i ğ i ev
r e - A r i st i d e Z o l b er g ’i n 15 d ey i şi y l e, h er şey i n m ü m k ü n g ö
z ü k t ü ğ ü “ ç ı l g ı n l ı k an ı ” - ey l em l er i n r ad i k a l l eşm e si i l e b e
l i r g i n l eşen d o r u k ev r esi ; v e d ü şü ş ev r esi . Bu so sy o l o g a g ö
r e, seçk i n l er i n b ö l ü n m esi , p o l i t i k si st em i n d ah a ö n c e m ar j i
n al o l an g r u p l ar a aç ı l m ası v e y en i t o p l u m sal g r u p l ar ı n o r t a
y a ç ı k ışı n ed en i y l e, “ y ap ı sal ç at ı şm al ar ” el v er i şl i p o l i t i k i m
k ân l ar b u l d u ğu n d a d ö n g ü b aşl ar . B i r d ö n g ü , 19 6 0 ’l ı y ı l l ar
d a A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d ek i s i t - in g i b i ç o k g ö z e ç ar
p an b i r ey l em t ar z ı y l a t an ı m l an ab i l d i ğ i ö l ç ü d e, b u açı k l am a
14
Sid n ey Tarro w ,
D e m c r a c y a n d D i s o r d e r : P r o t e s t a n d P o l i t i c s in I t a l y , 1 9 6 5 - 1 9 7 5 ,
O x fo rd , O x fo rd U niv e rsity Pre ss, 1 9 8 9 , s. 9 5.
15
A ristid e Z o lb e rg , “ M o m e n is o f M a d n e s s ” ,
183-207.
26
P o lit ic s a n d S o c ie ly ,
2, 1 9 7 2 , s.
ay n ı z am an d a C h ar l es T i l l y ’n i n ey l em y el p az esi i l e i l i şk i l en d ir ilm iş olu r.
T a r r o w ’ u n m o d el i e l e şt i r i l e b i l i r . B i r d ö n g ü n ü n v a r l ı
ğ ı n ı “ g eç e r l i k ı l m a k ” i ç i n g en el l i k l e b en i m sen en y ö n t em
- p r o t e s t e v e n t s a n a l y s i s ( P E A ) - 16 n ed en i y l e, h em
“ ik in cil
i t k i l e r ” i g ö z ar d ı et m e, h em d e d ö n e m l e r ar ası n d ak i k o
p u k l u k l ar ı v u r g u l am a eği l i m i n d ed i r . T ar r o w ’u n ö n c ü ar aş
t ır m ası, 19 6 6 - 19 7 3 ar asın d a g ü n l ü k b i r İ t al y an g az et esi n i n
t i t i z l i k l e i n c el en m esi n e d ay an m ak t ad ı r . A n c ak b u t ar i h l e
r i n n ey e g ö r e seçi l d i ğ i t at m i n ed i ci b i çi m d e aç ı k l an m am ı ş
t ır ; ö y l e k i , b u şek i l d e o r t ay a ç ı k ar ı l an d ö n g ü n ü n y al n ız c a
ö l çü m ay g ı t ın ın ü r ü n ü o l u p o l m ad ı ğı b i l e so r u l ab i l i r . M cA d am ’ın i l er i sü r d ü ğ ü g i b i , ö r n eğ i n y al n ı z c a ağ an a l i z i g i
b i b aşk a ar aç l ar ı n k a t ı l m ası y l a, b u y ö n t em ü ç f ar k l ı v e ç
h e d o ğ u r u r :17 D ar an l am d a p r o t est o d ö n g ü l er i n d en z i y ad e,
m ed y an ı n d i k k at d ö n g ü l er i n i n ö l ç ü l ü y o r o l m ası r i sk i d o
ğ ar ; b i r p r o t est o d ö n g ü sü , b ü y ü k çap t a ö n em l i b aşk a d ö n
g ü l er l e ( seçi m l er , u l u sl ar ar ası o l ay l ar , v s.) b i r l i k t e g ö z l em
l en i r se d i k k at t en t am am en k aç ab i l i r ; so n o l ar ak , PE A ar a
c ı, m ed y ay a ö z g ü k ı sı t l am al ar ı n g ö z ü n d e “ a k t ü el ” k a l a b i
l en v e ö n em l i t o p l u m sal h ar ek et m er t eb esi n e er i şeb i l en d a
v al ar ı ay ı k l ay an b i r D an v i n c i et k i u y g u l u y o r i se; ö r n eğ i n ,
h ar ek et so k ak al an ı n ı t er k ed i p k u r u m sal l aşm a y a d a t er
si n e r ad i k al l eşm e y o l u n a g i r d i ğ i n d e g el i şm el er i k av r am ak
t a h i ç d e i y i b i r b el i r t eç o l am az . H ar ek et si z l eşm e i l e r a d i
k al l eşm e ar ası n d ak i b ağ l an t ı l ar si st em at i k l eşt i r i l i r k en , y ö n
t em i n g et i r d i ğ i am p i r i k d o l ay ı m t em el ö n em t aşır . T ar r o w
b ası n ar a şt ı r m ası n ı y a l n ı z c a ü ç y ı l so n r a y a - 19 7 7 y ı l ı n d a
İ t al y a’n ı n y en i b i r p r o t est o d al g ası y l a k ar şı l aşt ı ğ ı y ı l a - k a16
PEA . b asın k ay n ak ların a b aşv u rarak p ro te sto o lay ların ı say m a te k n iğ id ir.
17
O liv ie r Fillie u le , “ O n n ’y v o it rie n . Le re c o u rs au x so u rc e s d e p re sse s p o u r
l’an aly se d e s m o b ilisaiio n s p ro te stataire s” , ( d e r.) Pierre Fav re , O liv ie r Fillie u
le v e Fab ie n Jo b a rd ,
L ' A t e lie r d u p o lit is t e : ( h t o r ic s , a e t io n s , r c p r ( s c n la t io n s ,
P a
ris, La D e c o u v e rte , 2 0 0 7 .
27
d ar g en i şl et m i ş o l say d ı , so n u çl ar ı n ı n f ar k l ı , h at t a b am b aşk a
o l ac ağ ı n a h i ç k u şk u y o k t u r .
Bu k i t ab ı n f o r m at ı, b u d ö n g ü n ü n sın ır t aşl ar ı n ı ü l k e ü l k e
t ar t ışm am ız a i m k ân v er m i y o r . O n ed en l e, —si l ah l ı d a d ah i l şi d d et k u l l an ı m ı n ı n m eşr u l aşm ası ve h az ır l an ı l m ası i l e k en
d i n i i f ad e ed en d ev r i m c i u m u d u n y en i d en h ar ek et e g eçi r i l
d i ği b ü t ü n b i r d ö n em i n i t el em ek i ç i n B er n ar d L a c r o i x ’n ın
“ 19 6 8 ’l i y ı l l a r ” d ey i m i n i k u l l an m ay ı t er ci h ed i y o r u m .
Yö n t em sel so r u n u n ö t esi n d e, d ö n g ü m o d el i , p o l i t i k f ı r sat
l ar d u r u m u 18 k av r am ı n a aşır ı ö l çü d e d ay al ı o l m ası n ed en i y
l e d e so r u n l u d u r ; b u b aşat k av r am a g ö n d er m e y ap t ı ğı ö l ç ü
d e, k av r am l a b i r l i k t e o l gu d a sö n ü k l eşi r . Sö z k o n u su k av r a
m ın - E r i k N ev eu ’n ü n 19 d ey i şi y l e - “ sü n g er si ” o l d u ğu n u sö y
l em ek y et er si z k al ı r ; ö y l e k i , b ağl am v e z am an sal l ı g ı n et k i
l er i n i , k ez a d i n am i k l er i v e d o l ay ı sı y l a r ak i p l er i n k ar şı l ı k l ı
h am l el er i n i gö z ar d ı ed i p , p o l i t i k r ej i m l er i k ı r ı l gan k ı l an f ak
t ö r l er i k at ıl aşt ır an b u k av r am , aşağı y u k ar ı h er şey i v e t er si
n i sö y l em ey e m ü sai t t i r . Ö r n eği n “ b ask ı ” d eği şk en i b ö y l ed i r ;
p r o t est o y u y asak l am ak h em o n u n b aşk al d ı r ıy a d ö n ü şm esi
n e k at k ı d a b u l u n u r , h em d e g ö st er eceğ i m i z g i b i , r ad i k al l eş
m en i n v e d ö n g ü n ü n so n a er m esi n i n f ak t ö r l er i ar asın d a gö z ö n ü n e al ın ır .
A sl ı n d a , i m k ân l a r ı n h ar ek et e g e ç i r i l m e si t e o r i si y a d a
T o u r ai n c i ek o l gi b i f ar k l ı g el en ek l er d e, “ h ar ek et si z l eşm e r a
d i k al l eşt i r i r k en , h ar ek et l i l i k ı l ı m l ı l aşt ı r ı r ” 20 sap t am ası v er i
18
Po litik fırsatlar y ap ısı, p o litik sü re ç d e n e n an aliz m o d e lin in ö n e rd iğ i b ir kav
ram d ır. Ey lem e g e ç m e le rin d ahil o ld u ğ u p o litik ve k u ru m sal b ağ lam ın g etird iğ i
k ısıtlam alara ve v esile lere referan sla b u n ların o rtay a ç ık ışın ı an lam ay a ç ab alar.
19
Erik N ev eu ,
S o c io lo g ic d e
s m o uv eınenls so ciaııx, Paris, La D e c o u v e rtc , 19 9 6 , s.
102 ve k av ram ın ke sin b ir e le ştirisi iç in O liv ie r Fillıe u le , “ R e q u ie m p o u r un
c o n c e p t", G ille s D o rro n so ro ,
L a T u r q u ie c o n t e s t e
iç in d e , Paris, C N R S Ed itio n s.
2 0 0 5 , s. 2 0 1 - 2 1 8 .
20
D o m im q u e W isle r,
V io lc n c c p o lilıq u e e t m o u v e m e n t
so c i a ı v c
c a l i s a t i o n s s o c i a l e a e n S ıt is s e d u r a n t la p e r i n d e 1 9 6 9 - 1 9 9 0 ,
o rg . 1 994. s. 30
28
E tü de
su r
Ic s r a d ı-
C e n e v re , Ed itio n s G c-
k ab u l ed i l i r . B i r d ö n g ü y ü i z l em ey i sağ l ay an en st r ü m an l ar ı n
d ah a i n c e l i k l i o l m ası n ı b i r y an a, b ı r ak ı r sak ; b i r t ü r “ g en el
y asa” o l ar ak g ö r ü l en şey b i z e g ö r e d e sı n an m ay a d eğ er d i r .
B u n u , en az ın d an b u l an ı k o l an - h a r e k e t l i l i ğ i n so n a er m e
si ev r esi n d e “ k ap an an ” - p o l i t i k i m k ân l ar d u r u m u n u sı n a
y ar ak d eğ i l am a, “ t o p l u m sal o l ar ak y al ı t ı l m ı ş o l m a” b el i r t eci
ar acı l ı ğ ı y l a y ap ac ağ ız . Ö r gü t ü n t o p l u m sal y al ı t ı m ı n ı n et k i l e
r i , ö z el l i k l e t em si l et m ey i u m d u ğ u t o p l u m sal g r u p t an k ar şı
l ık g ö r em em esi , aşır ı z ı t l ık l ar l a y ü k l ü b i r d u r u m d u r ; ö r g ü t ü
r ad i k al l eşm ey e y ö n el t eb i l ec eğ i gi b i , i r ad i o l ar ak et k i n l i k l er i
n e so n v er m ey e d e y ö n el t eb i l i r .
T ar r o w d a si l ah l ı g r u p l ar ı n o r t ay a ç ı k ı şı n ı d ö r t z am an l ı
b i r d ö n g ü n ü n so n u n a y er l eşt i r i r . Bu d ö r t ev r e: Y en i ö r g ü t l e
r i n y ar at ı l m ası, k o l ek t i f ey l em i n r u t i n l eşm esi , t al ep l er i n en
az ın d an k ı sm en k ar şı l an m ası v e ç o ğ u n l u k saf l ar ı t er k ed er
k en b i r az ı n l ı ğ ın r ad i k al l eşm esi d i r . O n u n m o d el i , T o u r ai n
esi n l i b i r b aşk a d ü şü n c e ek o l ü i ç i n d e M i ch el W i ev i o r k a’n ı n
g el i şt i r d i ğ i “ t er si n e d ö n m e” m o d el i n d en ço k u z ak d eği l d i r .
O n a g ö r e t er ö r i z m , t ar i h i n z o r u n l u ak ı şı o l ar ak gö r d ü ğ ü şey i
z o r l ay ar ak t o p l u m sal h ar ek et i n y er i n e g eçm ey e ç al ı şan “ t o p
l u m sal k ar şı - h ar ek et i n aşır ı v e ç ö z ü l m ü ş b i ç i m i ” d i r .21 Ö n c e
k i b i r k i t ap t a, b u g ö r ü şe b i r ç o k i t i r az y ö n el t m e f ı r sat ım ı z o l
d u . T ez i n n o r m at i f b i r d ay an ağ ı v ar d ı r : “ Ref er an s g r u b u n u n
d est eğ i , b i r an l am d a, ‘d ev r i m c i ’n i n so y l u h ed ef i n i sü sl ey en
b i r t ü r k u t sam ay a eşd eğer d i r ; b u d est eğ i n y o k l u ğ u i se, d a
h a az so y l u say ıl an ‘p o l i t i k şi d d et ’ k at eg o r i si n e h at t a aç ı k ç a
t i k si n d i r i c i o l an ‘t er ö r i z m ’ d ü z ey i n e d ü şü p af o r o z ed i l m ey e
eşd eğ er d i r .” 22 R ef er an s g r u b u n u v e ö n c ü d en i l en i b i r l eşt i r en
u y u şm a d er ecesi n i b el i r l em ey i sağ l ay an am p i r i k âl et l er t es
p i t ed i l m i ş d eği l d i r . So n u ç t a b u l g u sal d ü z l em d e b u t ez t ar i h
t ar af ın d an ç ü r ü t ü l m ü şt ü r : W i ev i o r k a’n m d ü şü n cesi ü z er i n 21
M ic h e l W ie v io rk a,
22
lsab e lle So m m ie r,
S o c i t t e et T e r r o r i s m e ,
L c T e r r o r is m e ,
Paris, Fay ard , 1 9 8 8 , s. 17.
Paris, Flam m ario n , 2 0 0 0 , s. 8 0.
29
d en d ev am ed er sek , m an t ık en , “ t er ö r i st sap m a” m ah u t r ef e
r an s gr u b u n u n ( ö r n eği n i şçi sın ıf ı n ı n ) en t ecr i t o l m u ş ö r gü t
l er i n i et k i l em el i d i r ; d o l ay ısıy l a, Fr an sı z v e İ t al y an ö r n ek l e
r i n i k ar şı l aşt ır ır sak , İ t al y a’y ı d eği l F r an sa’y ı et k i l em i ş o l m a
l ıd ır . O y sa o l an t er si d i r . Fl at t a t ır m an m a r i sk i n i n F r an sa’d a
- b aşı n d an b er i - d ah a gü çl ü o l d u ğu b i l e k ab u l ed i l eb i l i r . B i r
k aç ö r n ek say ar sak , İ t al yan aşır ı so l g r u p l ar ın t er si n e, F r an
sız Pr o l et er So l ( G P) p at l ay ıcı k u l l an ı r ( 13 - 14 M ay ıs 19 7 1 d e
M in u t e ' e at ıl an b o m b a) ; i l k p o l i t i k ad am k açı r m a F r an sa’d a
o l m u şt u r ( K asım 19 7 0 ’d e v ek i l i M i ch el d e G r ai l l y ’n i n k açı
r ı l m ası) ; D ev r i m ci K o m ü n i st G en ç l i k O CR) aşır ı sağcı Yen i
D ü z en gr u b u n a k ar şı i k i k ez p l an l ı şi d d et ( 19 7 1 v e 19 7 3 ) t a
sar l am ışt ır .
Yaz ar l ar t ek seb eb e d ay al ı açı k l am al ar get i r m e eğ i l i m i g ö s
t er sel er d e; d eği şk en l er i n k ısm en i ç i çe geçer ek , b ağl am l ar a
gö r e çel i şk i l i so n u çl ar d o ğ u r d u k l ar ın ı - y o l açt ı ğı h ay al k ı
r ı k l ı ğın a r ağ m en - k ab u l et m ek ger ek i r . Rasy o n el b i r m o d e
le b aşv u r m ak , b i r gr u b u n k i m l i ği n i d i k k at e al m ay ı d ışl am az ;
b u k i m l i k ö r gü t ü n st r at ej i k t er ci h l er i ü z er i n d e et k i l i d i r . Yasad ı şı l ıg ı n et k i l er i n i i n cel ey er ek , y an i si l ah l ı ö r gü t l er i t o p
l u m sal h ar ek et l er i n k av r an m ası n d a i st i sn ai v e b u sıf at l a ö zel
gr u p l ar h al i n e get i r en gr u p k i m l i ği n i ve ö r gü t l en m e m o d e
l i n i n ö z g ü n l ü ğ ü n ü an al i z ed er ek b u n u y ap acağ ız . A m a d ah a
ö n ce, o l g u n u n o r t ay a çı k ışı n a eği l m ek ger ek .
30
De v r im ci Bir D ö n e m m i ?
Bu b ö l ü m ü n am acı b ağ l am ı ö n e ç ı k m ış d ö n g ü n ü n b aşl an
g ı cı n d a b el i r l ey i ci o l an ö z el l i k l er i i l e o r t ay a k o y m ak t ır : B i r
y an d a, i sy an ı n k u şak sal k ar ak t er i v e h ı z l a p o l i t i k l e şe n i ç
d en g esi z l i k l er i n et k i si y l e ü n i v er si t e çev r esi n d e y aşan an k u
l u çk a ev r esi ; d i ğ er y an d a, aşır ı so l ey l em c i l i k v ar d ı r v e b ü t ü n
b u n l ar b i r k o p u şu v e z ay ı f l ar ı n i sy an et m e t em at i ğ i n i t eş
v i k ed en u l u sl ar ar ası b i r b ağl am d a cer ey an et m ek t ed i r . B u
gü n d e h âl â b ü y ü k ö l çü d e cev ap sı z o l an t o p l u m sal b i r h ar e
k et i n y ay ı l m ası so r u su n u n g ö st er d i ği o r t ak ö z el l i k l er i n ö t e
si n d e, b u b ö l ü m , d u r u m l ar ı b i r b i r i n d en ay ı r an b az ı u n su r l a
r ı d a el e al ı y o r . B u r ad a ö z el l i k l e k ar şı ç ı k ı ş h ar ek et i n i n b aş
l an g ıç sı n ır l ar ı n ı aşm a ( y a d a aşm am a) k ap asi t esi sö z k o n u su d u r ; am a ay n ı z am an d a, el e al ı n an ü ç A v r u p a ü l k esi n d e d e
o r t ak o l an t am am en i d eo l o j i k b i r f ak t ö r v ar d ı r .
U lu sla r a r a sı b a ğl a m
D ah a ö n c e v u r g u l ad ı ğ ı m ı z g i b i , u l u sl ar ar ası b ağ l am sav a ş
çı b i r i m g el em i el b et t e b esl em i şt i r v e “ sav aşan h al k l a r ” l a d a31
y an ı şm a, g ö st er i l er i n at ak l ı ğı n ı v e z am an z am an şeh i r ger i l
l asın d an esi n l en en y en i ey l em t ü r l er i n i n o r t ay a çık m asın ın
h az ır l ay ı cı sı o l m u şt u r . Ö r n eği n F r an sa’d a T r o ç k i st l er e b ağ
l ı V i et n am U l u sal K o m i t e si ’n i n ( C V N ) A m e r i k a n ç ı k ar l a
r ın a ( B an k o f A m er i ca, T r an s- W o r l d A i r l i n es, v b .) y ö n el i k
b o m b al ı sal d ır ıl ar ı ve A m er i can E x p r e ss’i n m er k ez i n i n M ar t
19 6 8 ’d e so y u l m ası ( 22 M ar t H ar ek et i ’n i n d o g m asın a y o l aç
m ı şt ır ) b u t ü r d en ey l e m l er d en d i r . A v r u p a ’d a d a A m er i k a
B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d e d e V i et n am sav aşm a k ar şı gö st er i l er ,
19 6 7 y ı l ın d a H av an a’d a t o p l an an T r i c o n t i n en t al e’e C h e Gu ev ar a’n ın y ap t ığ ı çağ r ı u y ar ı n c a “ İ k i , Ü ç, D ah a F az l a V i et
n am " sl o g an l ar ıy l a v e o n u n si m g esel f i g ü r ü n ü gö n d er e çe
k er ek y ap ı l ıy o r d u . K ısacası, T em m u z 19 7 0 ’t e aşır ı so l gazet e
L o t t a C o n t in u a 'n ın d ed i ği gi b i , “ g en el eğ i l i m d ev r i m d i r ” i dü -
şü n d ü r t ü y o r d u h er şey.
En y aşl ı al t m ış sek i z l i l er , y an i ö ğ r en c i i sy an l ar ı n d an ö n
ce p o l i t i k l eşen , h at t a ey l em c i o l an l ar , C ez ay i r ’i n b ağım sız
l ı ğ ı y an l ı l ar ı n d an , K ü b al ı d e v r i m c i l e r d e n y a d a d ah a g e
n el o l ar ak L at i n A m er i k al ı d e v r i m c i l er d en v e el b et t e V i et
n am sav aşı k ar şı sı n d ak i d ay an ı şm ad an “ i l k b ağ l an m a” d i ye
sö z ed er l er . 19 6 0 y az ı n d a A m er i k al ı ö ğ r en c i l er i n b aşl at t ığı
“ K ü b a y o l c u l u ğ u ” m o d ad ı r ; C h e ’n i n f o k o c u l u g u ( “ t ek t ek
at eşl er y ak m ak ” şek l i n d ek i g er i l l a st r at ej i si ) b aşk a yer l er e
y ay m ak i çi n y o l a ç ı k ı şı , ar d ın d an 19 6 7 ’d e B o l i v y a’d a ö l d ü
r ü l ü şü o n u r o m an t i k v e t r aj i k k ah r am an l ı ğ ı n si m g esi h al i
n e get i r i r .
Bi r d i ğer sah n e: M ao Z ed u n g ’u n , 19 6 8 ’d e i k t i d ar ı n b ü r o k r at i k l eşm esi n e k ar şı g en ç l er i sef er b er ed er ek k ü l t ü r d evr i m i n i b aşl at t ığı Ç i n ’d i r . B an ş i çi n d e b i r ar ad a y aşam a v e seçi m
y o l u y l a so sy al i z m e g eçi ş o l asıl ı ğ ı ü z er i n e “ r ev i z y o n i st ” t ez
l er i n i el eşt i r d i ği SSC B ’d en al t ı y ı l ö n c ek i k o p u şu n d an i t i b a
r en Ç i n , So v y et i k ağ ab ey i n e k ar şı b i r al t er n at i f t i . L i n Pi ao,
d ü n y a çap ı n d a h al k sav aşı t eo r i si n i g el i şt i r m i şt i ; b u n a gö32
r e, em p er y al i z m p er i f er i si n d en - sa v u n u c u su o l m ay a ç a l ı ş
t ığı Ü ç ü n c ü D ü n y a’d a n - k u şat ı l ac ak t ı. P r o f esö r l er e v e p ar t i
k ad r o l ar ı n a k ar şı gen ç l i ğe d ay an m ası o n u n sü r ek l i d ev r i m
c i l i ği n i n k at ı k sız l ı g ı i m g esi n i t am am l ar ve b u k ez , g en ç l i k i s
y an ı n a h ak v er i r g ö z ü k ü r ; “ İ sy an Et m ek t e H ak l ı y ı z ” af i şl e
r i ö z el l i k l e F r an sa’d a sl o g an o l ac ak t ır ( Ph i l i p p e G av i , B en n y
L ev y v e Je an - P au l Sar t r e’ın b i r l i k t e y az d ı ğı b i r k i t ab ı n d a ad ı
o l m u şt u r b u sl o g an ) .
F ak a t et r af ı n d a en ç o k t o p l an ı l an m ü c ad el e, el b et t e k i
( k ü ç ü k ) V i e t n a m h a l k ı n ı n A m e r i k a n sü p e r g ü c ü n e k a r
şı “ k ah r a m an c a ” y ü r ü t t ü ğ ü m ü c ad el ed i r . V i et n am sav a şı
19 6 5 y ı l ı n d a k esi n b i r r ad i k al l eşm e g ö st er i r : 7 Şu b at b o m
b ar d ı m an l ar ı n b aşl an g ı c ıd ı r , 30 0 b i n ask er g ö n d er i l i r v e n a
p al m b o m b al ar ı h i ç ç ek i n c esi z k u l l an ı l ı r , y ar g ı sı z i n f az l ar
v e i şk en c el er y a p ı l ı r . Y u r t t a şl ı k h ak l ar ı i ç i n m ü c ad el en i n
z at en k ar ı şt ı r d ı ğ ı i ç k o şu l l ar d a, b u , A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d ek i k am p ü sl er i t u t u şt u r an k ı v ı l c ı m o l u r . A ğ u st o s
19 6 4 i l e M ar t 19 7 3 ar ası n d a ask er e al ı n ab i l ec ek 26 ,8 m i l
y o n A m er i k al ı g en c i n y al n ı z c a % 4 2 ,5 ’i ask er e g i d er ; d i ğ e r
l er i , ç o ğ u n l u k l a d a o r t a v e ü st sın ı f l ar d an ö ğ r en c i l er t eci l
y o l u y l a k u r t u l u r l ar . Y en i So l sav aşa k ar şı m ü c ad el en i n b a y
r ak t ar l ı ğı n a so y u n u r . 19 6 5 y ı l ı n d a ask er l i k b el g el er i i l k k ez
y ak ı l m ay a b aşl an ı r . 17 N i san 19 6 5 ’t e St u d en t s f o r a D em o c r at i c So c i et y ( SD S) v e Fr ee Sp eec h M o v em en t ( F SM ) t ar a
f ı n d an B e r k e l e y ’i n k am p ü sü n d e 2 1 v e 22 M ay ı s’ t a u l u sal
p r o t est o l ar d ü z en l en i r . K ası m ay ı n d a q u a k e r N o r m an M o r r i so n , d ay a n ı şm a i şar et i o l ar ak G ü n e y V i et n a m ’d ak i B u d i st l er l e ay n ı an d a P en t ag o n u n ö n ü n d e k en d i n i y ak ar . A s
k er l i k t ü z ü ğ ü n d e d e ğ i şi k l i k y ap an b i r p r o j e ( S e l e c t i v e S e r
v i c e S y s t e m ) ak a d e m i k so n u ç l a r ı z ay ı f o l an ü st sı n ı f l a r d a
k i ö ğ r en c i l er i d e ask er e al ı n m ak l a t eh d i t et t i ği n d en , m ü c a
d el e 19 6 7 ’d en i t i b ar en g en i şl er . B i r ç o k g en ç ask er l i k c el p
l er i n i g er i g ö n d er i r , y ak l a şı k 20 b i n g en ç ü l k ed en k aç ar ak
33
ö z el l i k l e K an ad a’y a gi d er l er ; 1 T em m u z 19 6 8 i l e 30 H azi r an
19 6 9 ar asın d a 27 .4 4 4 f i r ar k ay d ed i l i r . 19 6 7 - 19 6 9 ar asın d a
c ı l ız d a o l sa ay ak l an m al ar g ö r ü l ü r . O cak 19 6 8 ’d e So c k d a
v ası b aşl ar . Ü n l ü p si k i y at r f i r ar a t eşv i k l e v e U n i v e r s a l M ilit a r y T r a i n i n g A c t ' ı i h l al l e su ç l an ı r . Er t esi y ı l ı n şu b at ay ı n
d a, Seat t l e’d a 4 0 0 ask er b i r b ar ı ş y ü r ü y ü şü d ü z en l er . 19 6 719 6 9 ar ası n d a A m er i k an Yen i So l ’u , “ W e w o n ’ t g o ” sl o g an
l ar ın ı n eşl i ğ i n d e g ö st er i y ap ar ak , V i et n am sav aşın a k at ıl ım
k o n u su n d a k am u o y u n u et k i l em ey e - a n k e t l e r e d e y an sı d ı
ğı g i b i - n et b i r şek i l d e k at k ı d a b u l u n u r . Ö r n eği n , 19 6 7 i l k
b ah ar ı i l e 19 6 9 so n b ah ar ı ar ası n d a, “ g ü v e r c i n l e r i n ( sav aşk ar şı t l an ) o r an ı % 35 ’t en % 6 9 ’a y ü k sel i r k en , “ şah i n l er ” ( sa
v aş y an l ıl ar ı ) % 4 9 ’d an % 20 ’y e d ü şer .
Ö t e y an d an sav aşa k ar şı m ü cad el e u l u sl ar ar asıl aşır ve t ar
t ışm an ın y ay ı l m asın ı n ve Yen i So l ’l a i l i şk i l en m en i n t em el t a
şı y ı c ı sı h al i n e g el i r . 19 6 5 y az ın d a ö ğ r en ci m u h al ef et i O xf o r d v e L o n d o n Sch o o l o f E co n o m i cs k am p ü sl er i ü z er i n d en
B ü y ü k B r i t an y a’y a er i şi r . T ü m d ü n y ad an ö n em l i şah si y et l e
r i b i r ar ay a get i r en Ru ssel M ah k em esi M ay ıs 19 6 7 ’d e St o ck h o l m ’d a t o p l an ı r ( Fr an sa k en d i t o p r ak l ar ı n d a t o p l an m ası
n ı k ab u l et m em i şt i r ) v e A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n i so y
k ı r ı m l a su çl ar . Şu b at 19 6 8 ’d e Bat ı B er l i n ’d e t o p l an an U l u s
l ar ar ası V i et n am K o n g r esi , - b e l l i b aşl ı l ar ı n ı sa y a r sa k - Ber
l i n ’d e, F r ei b u r g ’d a, H am b u r g ’d a, M ü n i h v e B r em en ’d e g e
n el l i k l e şi d d et l i , ço k say ıd a g ö st er i y e v esi l e o l u r . F ar k l ı aşı
rı so l g r u p l ar ın ( ar al ar ı n d a A l ai n K r i v i n e’i n t em si l et t i ği JC R
d e v ar d ı r ) b u l u şm ası v e f ar k l ı d ay an ı şm a b i çi m l er i n i ( p ar a,
i l aç ay n ı z am an d a si l ah g ö n d er m e, f i r ar v e sab o t aj sef er b er
l i ği ) b i r l i k t e d ü şü n m esi i m k ân ı d o ğar . So n b ah ar d a, SD S ö ğ
r en ci l er i Jap o n y a ’y a g i d er ek B u n d o ’l u ( K o m ü n i st l er Bi r l i ği )
Jap o n y an d aşl ar ıy l a b u l u şu r l ar .
Bu k o şu l l ar v e b u k o şu l l ar d an b esl en en r et o r i k i ç i n ü ç
sap t am a y ap m ak g er ek i r . ( C e z ay i r sa v aşı n ı g ö r m ü ş Fr an 34
sız g en ç l i ğ i n i n b i r b ö l ü m ü h ar i ç) esasen d o ğ r u d an d o ğ r u
y a sav aş d en ey i m i o l m ay an b i r k u şağ ı n v ek âl et en ü st l en d i
ği Ü ç ü n c ü D ü n y acı d av an ın i çg ü çl er i n i v e b u n u n i çl er i n d en
b i r b ö l ü m ü n ü n şi d d et l e i l i şk i si n e d ai r y ap t ı ğ ı et k i y i el b et
t e so r g u l am ak g er ek i r . A y r ı ca b u d ü şü n c e al an ı n ı n b aşl an
gıçt a ö ğ r en ci i sy an ın ın ü sl en d i ği so n d er ece ah l ak i v u r g u l ar
la g ü ç l en d i ğ i n i d e b i l m ek ger ek i r : V i et n am çat ı şm asın a k ar
şı m ü c ad el e “ k en d i ad ı m ı z a” y ap ı l m am al ıd ı r . M ü cad el e, ü l
k esi n i n ( d o ğ r u d an y a d a d o l ay l ı o l ar ak ) sav aşa k at ı l m ası ( en
b aşt a A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i , ay n ı z am an d a t o p r ak l ar ı n
d ak i A m er i k an ü sl er i n ed en i y l e Jap o n y a v e F ed er al A l m an
y a) o r an ın d a g ü ç l ü d ü r . Bu g ü çl ü su ç l u l u k d u y g u su n u n ü z e
r i n e, f aşi st ve m i l i t ar i st geçm i şi o l an ü l k el er d ek i ( Fed er al A l
m an y a, Jap o n y a, İ t al y a) sav aş k ar şı sın d a b i r ey sel v e k o l ek t i f
so r u m l u l u k so r u n u i l e b i r l i k t e y ü k l en en İ k i n ci D ü n y a Sav aşı’n ın so r g u l an m ası ek l en m i şt i r . Şu b ah set t i ği m i z n o k t a, d a
h a so n r a ü z er i n d e d u r acağı m ız gi b i , b azı g r u p l ar ın d ah a so n
r ak i r o t al ar ı n a d a t am am en i çr ek t i r . N i h ay et , Fr an sa v e İ t al
y a, Ü ç ü n c ü D ü n y a’n ı n “ u z ak t ak i k u r b an l ar ı ” i l e “ i ç er i d ek i
g ö ç m en l er ” o l ar ak k ab u l ed i l en i şçi l er d en o l u şan “ i ç k u r b an
l ar ” ar ası n d a çi zi l en p ar al el l i k l e d e ay ır t ed i l i r l er . M c A d am ’ın
i f ad esi n i k u l l an ı r sak ,1 ey l em l er i n r ek ab et i n e v e k o o r d i n asy o
n u n u t eşv i k ed en , b u b en z er l i k l er i y l e, Fr an sı z v e İ t al y an m i
l i t an l ar ç o k d ah a n et b i r M ar k si st o k u m a şi f r esi ser g i l em i ş,
i şçi h ar ek et i g el en eği n e d ah i l o l m ay a çal ı şm ı ş v e b ö y l el i k l e
d i ğ er l er i n d en f ar k l ı st r at ej i k so n u ç l ar a v ar m ışl ar d ır .
Ö ğr e n c i isy a n la r ı
A şağ ı y u k ar ı h er y er d e y ü k se k ö ğ r et i m k u r u m l a n b i r k a y
n aşm a i ç i n e g i r m i şt i : L o n d o n Sc h o o l o f E c o n o m i c s M ar t
1
D o u q M c A d am , O liv ie r Fillie u le ,
l. c
D cseng üg em enf
M ilit a n
iç in d e. Paris, Be lin ,
s 64.
35
19 6 7 ’d e, T r en t e ü n i v er si t el er i K ası m ay ı n d a, M ad r i d ü n i v er
si t el er i O cak 19 6 8 ’d e, L ei c est er ’d ek i l er Şu b at ’t a, R o m a’d ak i l er M ar t ’t a; C o l u m b i a Ü n i v er si t esi N i san ay ı n d a i şg al ed i l
m i ş, M ay ı s ay ı n d a Par i s’t e i sy an p at l ak v er m i şt i . H az i r an ’d a
B el g r ad ’d a, b ü t ü n y az b o y u n c a Ja p o n y a v e M ek si k a ’d a, Ey l ü l
ay ı n d a F r an k f u r t ’t a v b . A y r ı ca B el ç i k a, İ sv eç , P o l o n y a v e Çek o sl av ak y a’d a d a h ar ek et l en m el er g ö z l em l en m ek t ey d i . İ çe
r i k v e t al ep l er g en el l i k l e b en z er d i r : A n t i - A m er i k an c ı l ı k ve
V i et n am ’a d est ek , eği t i m i n v e t ü k et i m t o p l u m u n u n i ç er i ği
n i n el eşt i r i si . B u n a, h er ü l k ey e ö z g ü f ak t ö r l er d e ek l en i r ve
b u n l ar , k en d i ö z g ü l l ü k l er i y l e, d er i n b i r i z b ı r ak ar ak ö ğr en ci
h ar ek et l i l i ğ i n e si n i r u ç l ar ı sağ l ar l ar .
Amer i ka Birleşik Devlet leri
İ l k o r t ay a ç ı k an , 19 5 0 ’ l er i n so n u n d a A m e r i k a n “ h ar ek et i ” d i r . B aşl an g ıç t a k ay n a k l a r ı n ı , b i r ç o k p r o t est o h ar e k et i
n i b esl ey en p asi f i z m d en al ı r : Z o r u n l u a sk e r i h az ı r l ı ğ a ve
ar d ı n d a n ask er e g i t m ey e k a r şı , K ü b a ’ d an v e b a şt a V i e t
n am o l m ak ü z er e “ ez i l en h a l k l a r ” d an y a n a; y u r t t a ş h ak
l ar ı i ç i n v e ı r k ay r ı m c ı l ı ğ ı n a k ar şı , si t - i n ’l er , b o y k o t l ar ve
19 6 1- 19 6 2 y az l ar ı n d a f r e e d o m
r i d e r s ( ö z g ü r l ü k y ü r ü y ü ş
ç ü l e r i ) . T am an l a m ı y l a ö ğ r e n c i m u h a l e f e t i 19 6 4 So n b a
h a r ı n d a B er k e l e y ’d e F r ee Sp eec h M o v e m e n t ’ l a ( F SM ) ve
o n u n “ ö ğ r en c i g ü c ü ” t al eb i y l e b i r l i k t e b a şl ar . Ü n i v er si t e
k am p ü sü n d e C I A ’i n V i et n am sa v a şı n a a sk e r t o p l am a g ö
r ev l i l er i n i n v ar l ı ğ ı n a k ar şı ç ı k an St u d en t s f o r a D em o cr at i c So c i et y ( SD S) v e si y ah m i l i t an l ar ı n C o l u m b i a Ü n i v er si t esi ’n i i şg al i n i n b aşl am ası y l a 2 3 N i san 19 6 8 ’d e h ar ek et d o
r u ğ a ç ı k ar . P o l i s k u v v et l e r i t ar af ı n d an o k u l i k i k ez şi d d et
k u l l a n ı l a r a k b o şal t ı l ı r . H ar e k et l i l i ğ i n n e d e n l er i ü n i v er si t e
ç ev r esi n e h em d ı şsal ( V i et n am sav a şm a k ar şı , ask e r l i k c el
b i n e v e ask er e g i t m ey e k ar şı m ü c ad e l e) h em d e i ç sel ( d i 36
si p l i n k u r al l ar ı n a y a d a p r o g r am l ar a i t i r az , k ar ar l ar a k a t ı
l ım i r a d e si z d i r .2
Bu i k i d ü z ey i n et b i r şek i l d e ay ı r t et m ek g en el l i k l e g ü ç
t ü r : D i si p l i n e k ar şı d ü z en l en en h ar ek et l er , ö r n eği n g en e l l i k
l e k am p ü s i ç i n d en ask er t o p l am ay a y ö n el i k ask er î p o l i t i k a
n ın n ed en o l d u ğ u k ar ı şı k l ık l ar d an k ay n ak l an m ak t ad ır . C o l u m b i a’n ın i şgal i ü ç f ak t ö r ü n i ç i çe g eçm esi y l e aç ı k l an ab i l i r :
M ar t i n L u t h er K i n g ’i n ö l d ü r ü l m esi n d en b er i g er g i n b i r o r
t am d a b u l u n an M o r n i n g si d e H ei gh t s Si yah sem t i n i n sı n ı r l a
r ı n ı i h l al ed er ek ü n i v er si t en i n gen i şl et i l m esi p r o j esi n e k ar
şı Si y ah ö ğ r en c i l er i n sef er b er l i ğ i ; d i si p l i n k u r u l u n a ç ı k ar t ı
l an b i r k ad ın ö ğ r en c i y l e d ay an ı şm a g ö st er i si ; v e ü n i v er si
t e i l e o r d u ar ası n d ak i i şb i r l i ğ i n e k ar şı SD S y er el sek si y o n u
n u n b aşk an ı M ar k R u d d ’u n at eşl i k o n u şm ası . O n u n t eşv i
k i y l e ö ğ r en c i ey l em l er i n et b i r şek i l d e r ad i k al l eşi r ( b i n al a
r ın i şgal i v e d ek an ı n r eh i n al ı n m ası) . M ay ıs 19 6 9 ’d a y ap ı l an
r esm î b i r an k et e g ö r e, A m er i k an ü n i v er si t el er i n i n b i r k aç y ı l
d ı r y aşad ı ğ ı k ar ı şı k l ı k 4 7 1 o l ay a ( 25 b o m b al am a, 4 6 k asıt l ı
y an g ı n , 20 7 i şgal ) , 59 8 y ar al an m a v e 6 15 8 t u t u k l an m ay a n e
d en o l m u şt u r .3
Ja ponya
Jap o n y a ’d a ö ğ r en c i h ar ek et l en m esi y ı l l ar d ır an t i - A m er i k an c ı l ı k l a p at l ak v er m i şt i r : K o r e sav aşı n a ( 19 5 0 - 19 5 3 ) k ar şı ,
19 5 6 ’d an b er i n ü k l eer d en em el er e k ar şı , 12 8 A m er i k an ü s
sü n ü n v ar l ı ğı n a v e V i et n am sav aşı n d ak i r o l l er i n e k ar şı , O k i n aw a A d ası ’n ı n ü l k ey e y en i d en i l h ak ı i ç i n v e O c ak 19 6 0 ’d a
A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’y l e i m z al an an g ü v en l i k an l aşm a-
2
196 7 v e 1 9 6 8 arasın d a h are k e tle re k atılm ış 8 5 9 lise li v e ü n iv e rsite li arasın d a
g e rç e k le ştirile n an k e t, akt. D av id C au te ,
1 9 6 8 d an s le m o n d c ,
Paris, R o b e rı Laf-
fo n ı, 1 9 8 8 , s. 33 5 .
3
A kt. D av id C au te iç in d e ,
1 9 6 8 d an s le m o n d c , ag e .
37
sın a ( A m p o ) k ar şı h ar ek et l er . Bi z i m açı m ız d an en ö n em t aşı
y an h ar ek et l i l i k n ed en i k u şk u su z k i A B D - Jap o n y a g ü v en l i k
an t l aşm asıd ı r . A m er i k an i şgal i n e so n v er m ey i h ed ef l ey en i l k
g ü v en l i k an l aşm ası Ey l ü l 19 5 1’d e i m z al an m ışt ır . Bö y l ece Ja
p o n y a “ Bat ı k am p ı n ın ü y e ü l k esi ” o l m u ş ve y en i d en h ü k ü m
r an l ı ğ ı n a k av u şm u şt u r . A m a b u h ü k ü m r an l ı k , i ç k a r ı şı k
l ı k d u r u m u n d a b i l e A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n i n t o p r ak
l ar ın a m ü d ah al e o l asıl ığı n ın sü r m esi yl e ve n ü k l eer si l ah d a
h i l h er t ü r l ü si l ah ı ser b est çe k u l l an m a h ak k ı y l a sın ır l ıd ı r . T a
r af l ı d eği l b ar ışçıl b i r ü l k ey i sav u n an so l u n p r o t est o l ar ı, B i k i
n i M er can ad ası’n d a b i r h i d r o j en b o m b ası d en em esi sır asın d a
19 5 4 y ı l ın d a m ey d an a gel en k az ad an so n r a i y i ce şi d d et l en i r .
A n l aşm an ın y en i l en m esi y l e i l gi l i p ar l am en t o t ar t ı şm al an v e
si l esi y l e Ek i m 19 5 9 ’l a H azi r an 19 6 0 ar ası n d a b u p r o t est o l ar
g i d er ek b ü y ü r . 15 H azi r an 19 6 0 ’t ak i gö st er i sır ası n d a p o l i s
l e çı k an çat ışm ad a b i r k ız ö ğr en ci ö l d ü r ü l ü r . Bu o l ay b aşb a
k an ın gö r ev d en al ın m asın a ve so sy al i st p ar t i b aşk am n ın aşı
r ı sagcı l ar ca ö l d ü r ü l m esi n e y o l açar . “ A m p o 19 6 0 k u şag r ’n ın
h az ır l ay ı cısı b u o l ay d ır . A r d ın d an “ A m p o 19 7 0 k u şağ ı ” gel i r .
G er ç ek t en d e h ar ek et l i l i k , 19 6 0 ’h y ı l l ar ı n so n u n d a, an l aşm a
n ın o n y ı l l ık y en i l en m esi n e b ağl ı o l ar ak ve ö ğ r en ci i sy an ın ın
t am o r t asın d a y en i d en can l an ır . “ Sav aş k ar şıt ı ö ğ r en ci k o m i
t el er i ” k u r u l u r . Y o k o N ag at a 19 6 8 y ı l ın d a Jap o n - A m er i k an
g ü v en l i k an l aşm asın a ( K ei h i n A m p o K y o t o ) k ar şı T o k y o - Y o k o h am a M ü cad el e K o m i t esi ’n i k u r ar . M ao i st eği l i m l i b u k o
m i t e er t esi y ı l K ız ı l O r d u ’n u n k u r u l u şu n a k at ı l acak t ı r .
Jap o n y a’d ak i h ar ek et i n o l ay l ar d ö n g ü sü , b aşl ıca i k i n ed en i n
19 6 5 y ı l ın d a çak ı şm ası i l e b aşl ar . V i et n am Sav aşı h ız l an m ış
ve ü n i v er si t e h ar çl ar ı i l k k ez y ü k sel t i l m i şt i r . 8 Ek i m 19 6 7 ’d e,
b aşb ak an Sat o ’n u n G ü n ey d o ğ u A sy a’y a, y an i G ü n ey V i et
n am ’a z i y ar et i n e k ar şı b i r gö st er i ö r gü t l en i r ; k ask l ı v e el d i v en
l i gö st er i ci l er i l e p o l i s ar asın d a y aşan an ço k şi d d et l i çat ı şm a
l ar sır ası n d a K y o t o l u b i r ö ğr en ci ö l d ü r ü l ü r . B i r k aç h af t a so n 38
r a, 19 O cak 19 6 8 ’d e, U S En t er p r i se’ın Saseb o l i m an ın a y an aş
m ası şi d d et l i b i r gö st er i y e n ed en o l u r v e b u g ö st er i sır ası n d a
E n t e r n a s y o n al eşl i ği n d e v e “ K ah r o l su n A m er i k an Em p er y al i z
m i ! Sav aş G em i si Ja p o n y a’d an çı k ! Jap o n T o p r ak l ar ı n d a N ü k
l eer Si l ah l an m ay a H ay ı r !” sl o gan l ar ıy l a d ı şi şl er i b ak an l ı ğı sal
d ı r ı ya u ğ r ar . N i san 19 6 8 ’d e A m er i k a k ar şıt ı ay ak l an m al ar d a
T o k y o ’d a 110 k i şi y ar al an ı r ve 17 9 k i şi t u t u k l an ır .
K el i m en i n t am an l am ı y l a ö ğ r en ci h ar ek et l er i , b i l i m , t ıp v e
şeh i r c i l i k f ak ü l t el er i n d e, ö z el l i k l e N i san 19 6 8 ’d e N i h o n ’d a
v e H az i r a n d a d a T o d ai ’d e ( T o k y o ) b aşl ar . T et i k l ey i c i f a k
t ö r l er f ar k l ı d ı r : İ l k d u r u m d a, b i r y o l su z l u k sk an d al i sö z k o
n u su d u r ; İ k i n c i si n d e, t ıp m ez u n l ar ı n ı n h ast an ed ek i z o r u n
l u ç al ı şm a sü r esi n i b i r y ı l d an i k i y ı l a ç ı k ar an b i r y asa p r o
j esi . Y ak l aşı k 4 0 0 ö z el ü n i v er si t en i n k ay ı t h ar çl ar ı n ı n y ü k
sel t i l m esi n i n , d ev l et o k u l l ar ı n d ak i el em e si st em i n i n v e u y
g u l an an p ed ag o j i k y ö n t em l er i n v e d er n ek ö z g ü r l ü ğ ü y a sa
ğ ı n ı n i p t al ed i l m esi d i ğ er t al ep k o n u l ar ı n ı o l u şt u r u y o r d u .
D o k t o r a ö ğ r en c i si v e T o k y o p ed ago j i f ak ü l t esi n d e m ü c ad e
l e k o n sey i ü y esi N o r i su k e A n d o ’n u n Ö ğ r e n c i D e v r im in in T e
o r is i ad l ı m an i f est o su n u n d i l i , N an t er r e’d e y a d a d i ğ er y e r
l er d e g ö r ü l en l er e şaşı r t ı c ı b i çi m d e b en z em ek t ed i r . Bu m e
t i n d e ü n i v er si t e l i l er i n m ü c ad el esi , ü n i v er si t e ç at ı şm ası n ı n
g en el l i k k az an m ası v e p o l i t i k l eşm esi y ö n ü n d e g i d er ek y ü k
sel en ü ç “ ev r e ” d e t an ı m l an m ışt ı r : İ l k i n d e “ h ed ef , ‘ü n i v er si
t e v e eği t i m d ev r i m i ’ , y an i sav aş so n r ası d ö n em d e ü n i v er
si t en i n ü z er i n d e k u r u l d u ğ u y ap ı n ı n v e i l k e l er i n t am am en
y ı k ı l m a sı ” d ı r ; İ k i n c i si , “ b i l gi i şl et m esi n i n b ü t ü n ü n ü t em el
d en t ar t ışm a k o n u su et m el i ” v e “ t o p l u m u n en t el ek t ü el e k
sen i o l ar ak g ö r ü l en ü n i v er si t ed e ‘b i l g i ’n i n , ‘b i l i m ’i n an l am ı
n ı so r g u l am ah ” d ı r ; ü ç ü n c ü sü “ g ü n c el k ap i t al i z m i n k r i z i n i n
i f ad esi ” o l ar ak “ ü n i v er si t en i n ç e l i şk i l er i ” n i an al i z et m el i d i r .4
19 6 8 y az ı b o y u n c a Ja p o n y a ’d a 54 ü n i v er si t ed e k ay n aşm a
4
Be m ard B£rau d ,
L a G a u c h e r t v o l u t i o n n a i r e a u Ja p o n .
Paris, Se u il, 1 9 7 0 , s. 72.
39
d ev am et m ek t ed i r v e b i r sü r e so n r a b u say ı 8 0 ’e çık ar . T em
m u z b aşı n d a T o k y o ’d ak i K ei o Ü n i v er si t esi ’n d e, t ıb b i ar aşt ır
m al ar d ak i A m er i k an f o n l ar ın a k ar şı d ö r t ay sü r ec ek b i r gr ev
b aşl ar . 27 A g u st o s’t a, y ak ı n d ak i U S A i r Fo r c e ü ssü n ü n k ap a
t ıl m ası n ı t al ep ed en K y u sh u Ü n i v er si t esi ö ğr en ci l er i i l e em
n i y et k u v v et l er i ar ası n d a şi d d et l i b i r çat ı şm a y aşan ı r . 4 E y
l ü l d e N i h o n ’d ak i 6 b i n ö ğr en ci k am p ü s i şgal i n e so n v er m ey e
gel en 1.2 0 0 p o l i se k ar şı d i r en i r ( 15 4 t u t u k l am a) . 8 Ek i m ’d e
T o k y o Ü n i v er si t esi ’n d ek i ö ğr en ci i sy an l ar ı n d a 8 0 0 k i şi y ar a
l an ı r v e 15 0 k i şi t u t u k l an ır . A y so n u n d a, “ T o k y o ’y a h ü c u m ”
b aşl ar . Ü ç gü n b o y u n ca p ar l am en t o y a, A m er i k an el çi l i ği n e,
p o l i s m er k ez i n e sal d ır ıl ır , Sh i n j u k u gar ı i şgal ed i l i r , vb .
İ şgal sü r el er i n i n u z u n l u ğ u ( b i r y ı l a k ad ar o l an ı v ar d ı r ) ,
ö r n eğ i n T o d ai ’d e o l d u ğu gi b i b et o n b ar i k at l ar l a y ap ı l an ak
t i f sav u n m a, p o l i sl e ç at ışm al ar d ak i aşır ı şi d d et Ja p o n h a
r ek et i n i n ö z el l i k l er i d i r . K ez a, Ç i n ’i n K ız ı l M u h af ı z l ar ı g i
b i , p r o f esö r l er i n ö z el eşt i r i v e aşağıl an m a t o p l an t ı l ar ı ( “ h al k
ö n ü n d e i t i r a f ’ ) d ü z en l en i r . Bask ı n ı n ser t l i ği ( T o d ai 18 O cak
19 6 9 ’d a 8 b i n sey y ar m u h af ız t ar af ın d an b o şal t ı l ır v e ar d ın
d an b i n k i şi t u t u k l an ı r ) , h ar ek et l er i so n a er d i r m ek y er i n e
d ah a d a g ü çl en d i r i r : Yıl b o y u n ca y ü z k ad ar ü n i v er si t e g r ev
d ed i r . A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d e o l d u ğ u g i b i , ö ğ r en c i
l er m ü c ad el e k o n sey l er i n d e ( Z e n k y o t o ) ö r gü t l en i r l er . H en ü z
saf l ar a k at ı l m am ış ö ğ r en ci l er ü z er i n d e b u k o n sey l er i n p o l i
t i k l eşt i r i ci et k i si g ü ç l ü d ü r ; et n i k az ı n l ık l ar v e p ar y al ar a k ar
şı ı r k ç ı l ı k , k ap i t al i z m g i b i so r u n l ar h ak k ı n d a “ an t i - ak ad em i k d er sl er ” d ü z en l er l er .
Al m a ny a
Pr o t est o h ar ek et i A v r u p a k ı t ası n a F ed er al A l m an y a y o l u y
l a g el i r . B u r ad a d a an t i - A m er i k an c ı l ık v e V i et n am sav aşm a
k ar şı m ü c ad el ey e d ay an m ak t ad ı r . İ l k g ö st er i Bat ı B er l i n ’d e
40
Şu b at 19 6 6 ’d a ü n i v er si t e k u r u m u n u n o t o r i t er l i ği n e k ar şı v e
u l u sal d ü z ey d e, M ü t t e f i k l er i n i şgal d ü z en i n i n k a l d ı r ı l m a
sın d an so n r a ü l k en i n k en d i g ü v en l i ği n i sağ l ay ab i l m esi i çi n
19 5 8 ’d en b er i p o l i t i k t ar t ışm al ar ı n m er k ez i n d e y er al an b i r
y asan ı n k ab u l ed i l m esi n e k ar şı d ü z en l en i r . Y en i l i k ç i v e k o
m i k m ü d ah al e b i ç i m l er i i l e ö n e çı k an SD S ( A l m an So sy al i st
Ö ğ r en c i l er B i r l i ğ i ) , b aşk a y er l er d e, ö z el l i k l e A m er i k a B i r l e
şi k D ev l et l er i ’n d e v e F r an sa’d a g el i şen h ar ek et l er e ç o k d i k
k at et m ek t ed i r . F r a n sa ’d ak i 19 6 8 M a y ı sı ’n ı n y ar at t ı ğ ı g ü
cü n et k i si al t ın d a, ö ğ r en c i l er l e i şçi l er ar ası n d a g eçi ci b i r i t t i
f ak b el i r i r : 1 M ay ı s 19 6 8 ’d e 30 b i n i şçi , SD S’n i n çağr ı y ap t ı ğı
sen d i k a k o n f ed er asy o n l ar ı n ı n t eşk i l et t i ği p ar al el k o r t ej e k a
t ıl ır l ar . İ k i g r u p o n g ü n so n r a, aci l y asal ar a k ar şı 50 b i n k i şi
n i n k at ı l d ığ ı B o n n ’d a b i r gö st er i y ü r ü y ü şü n d e b u l u şu r . A m a
h ar ek et h ız l a y o k o l u p gi d er .
Fr a nsa ve İt a lya
F r an sa v e İ t al y a ö r n ek l er i k u şk u su z u l u sl ar ar ası k o şu l l ar a
d ah a az b ağ l ıd ı r ve ö n c el i k l e ü n i v er si t e k o şu l l ar ı n a o d ak l an
m ışt ır . H er i k i ü l k ed ek i ö ğ r en ci h ar ek et i , p er i f er i d e y er al an
v e d i si p l i n er ö z g ü l l ü ğ ü o l an ( so sy o l o j i g i b i ) y en i f ak ü l t el er
d en b aşl ar : O c ak 19 6 6 ’d an i t i b ar en T r en t e so sy al b i l i m l er
y ü k sek en st i t ü sü v e er t esi y ı l ı n so n u n d a N an t er r e. Eğ i t i m i
ü r et i m si st em i n i n y en i g er ek l er i n e v e ö ğ r et i m i n u z at ı l m ası
n ın y o l açt ığ ı ö ğ r en c i ak ı m ı n a u y ar l am ay ı h ed ef l ey en b i r r e
f o r m ( G u i v e F o u c h et ) i se k at al i z ö r r o l ü o y n ar ; ö ğ r en c i say ı
sı İ t al y a’d a 19 6 0 - 19 6 1 y ı l ı n d a 26 8 b i n d en 19 6 7 - 19 6 8 ’d e 50 0
b i n e, F r an sa’d a i se 2 20 b i n d en 5 14 b i n e u l aşm ı şt ır . A y n ı z a
m an d a, “ ö ğ r et i m ü y el er i sın ı f ı n ın i ç er i ğ i ” , “ k ap i t al i st v e em
p er y al i st t o p l u m ” v e p r o f esö r l er k ı n an ı r , “ k ar şı d er sl er ” d ü
z en l en i r . N an t er r e’d e, “ k u d u r m u şl ar ” k ar gaşay ı sü r d ü r m ek
t ed i r . i n san l ar ı “ b u r j u v az i n i n b ek çi k ö p eğ i ” o l m ay a h az ır l a41
d ı ğ ı n a i n an d ı k l ar ı d er sl er d e k ar ı şı k l ı k çı k ar t m ak t a; el eşt i r el
so sy o l o j i n i n y o k o l m asın ı , b u d i si p l i n i n k ap i t al i z m i n h i z
m et i n d e ev c i l l eşt i r m e am açı i çi n k u l l an ı m ı n ı t eşh i r et m ek
t ed i r . A m a h er i k i d u r u m d a d a, ak ad em i n i n el eşt i r i si b aşl ı
ğı al t ın d a, d ah a f azl a ö z g ü r l ü k ve b ağ ı m sız l aşm a g i b i f ar k
l ı esi n l er i n b o y g ö st er d i ğ i g ö r ü l ü r . Ö r n eği n N an t er r e d ek i
i l k o l ay l ar , M ar t 19 6 7 ’d e k ız ö ğ r en ci l er i n b i n al ar ı n ı n er k ek
l er t ar af ın d an i şgal i yl e o r t ay a çı k ar k en , İ t al y a d a c i n sel l i k t en
sö z ed en l i sel i l er i n b i r gazet esi g er çek b i r sk an d al a y o l açar .
F r an sa v e ö z el l i k l e İ t al y a b i r b aşk a ö z g ü l l ü ğ ü d e p ay l aş
m ak t ad ı r : Ö ğ r en c i h ar ek et i p o l i t i k b i r k r i z d o ğ u r u r . F r an
sa ö r n eğ i n d e b u k r i z h ız l ı ve geçi ci , İ t al y a ö r n eğ i n d e i se gi z l i
v e u z u n sü r el i d i r . İ t al y a’d a, asl ın d a i şç i l er i çi g ü ç l ü b i r çat ı ş
m a d a b u n a ek l en i r . Bu d u r u m b i r b ö l ü n m e d i n am i ğ i n e y o l
açar , p ar l am en t er so l ü z er i n d e d i ğer ü l k el er d en d ah a b el i r
g i n et k i l er b ır ak an o l ay l ar l a aşır ı so l u t eşv i k ed er . K r i z F r an
sa’d a ö z el l i k l e M ay ıs ay ı n d a y o ğ u n l aşır . F r an sı z ü n i v er si t e
si st em i n i n m er k ez î l i ğ i k u şk u su z ç at ışm al ar ın p o l i t i k l eşm esi n d e b i r f ak t ö r o l m u şt u r . 14 M ay ı s’t a N an t es’t ek i Su d - A v i at i o n şi r k et i n i n çal ı şan l ar ı f ab r i k a i şg al l er i h ar ek et i n i b aşl a
t ır l ar . 18 M ay ıs’t a i k i m i l y o n g r ev ci v ar d ı r ; 20 M ay ıs’t a say ı
l ar ı 6 m i l y o n a u l aşır . Er t esi gü n m em u r l ar d a o n l ar a k at ıl ır .
29 M ay ı s’t a G en er al d e G au l l e’ü n B ad en - Bad en ’e g i d i şi , d ev
l et i n z i r v esi n d e d al gal an m a i z l en i m i v er e r ek k r i z i ağ ı r l a ş
t ır ır ; f ak at er t esi g ü n d e G au l l e’ü n g er i d ö n ü şü n d e, r ej i m e
d est ek i çi n d ü z en l en en m u az z am b i r g ö st er i y l e sü r eç k ap a
n ı r v e b i r ay so n r a y ap ı l an seçi m d e h ar ek et i n k ar şı t l ar ı M ec
l i st e b ü y ü k ç o ğ u n l u ğ u sağl ar l ar .
İ l k ö ğ r en ci h ar ek et i n i n 19 6 7 ’d en 19 6 9 ’a k ad ar sü r d ü ğ ü n ü
gö r en İ t al y a’d ak i “ Sü r eğen M ay ı s” ın ar d ın d an , 19 6 9 ’d a ö ğ r e
n i m y ı l ın ın y en i d en b aşl am asıy l a b i r l i k t e f ab r i k al ar ı n “ Sı cak
So n b ah ar ” ı b aşl ar . G r ev l er , k ı sa sü r ed e p ek al ı şı l m ad ı k ve
u z l aşm ay a p ek y at k ı n o l m ay an y o l l ar ı b en i m ser : Sen d i k a so 42
r u m l u l ar ı y u h al ın ı r , aşağ ı l an ı r , t em si l i l k esi aşağ ı l an ı r ; m i l i
t an ey l em i n sır ad an b i çi m l er i r u t i n n i t el i k l er i n ed en i y l e al a
y a al ı n ı r k en , f ab r i k a i şg al l er i , i ş y er i k ad r o l ar ı n ı n r eh i n al ı n
m ası y a d a sab o t aj gi b i y asad ı şı , h at t a şi d d et e d ay al ı m ü c ad e
l e b i ç i m l er i y en i d en k eşf ed i l i r . 19 6 9 E y l ü l - A r al ı k ay l ar ı ar a
sın d a i şl en en t o p l am 14 b i n 36 su ç u n 8 39 6 ’sı i ş h ay at ın d a
k i ç at ışm al ar k ap sam ı n d ad ı r . B u n l ar ın ar ası n d a, 3 3 2 5 “ şi r
k et , ar az i y a d a k am u b i n ası i şg al i ” , 17 12 “ ö z el şi d d et ” , 16 10
“ d em i r y o l u u l aşı m ı n ı n en g el l en m esi ” , 13 7 6 “ k am u h i z m et i
n i n k esi n t i y e u ğ r at ıl m ası ” , 2 35 y ar al am a, 17 9 y ak ı p y ı k m a
ve so y g u n , 12 4 “ si l ah y a d a p at l ay ı cı b u l u n d u r m a v e p at l ay ı
cı m ad d e k u l l an ar ak y ı l d ı r m a” v ar d ı r .5 İ şçi g r ev l er i n i n d ü
z ey i v e r ad i k al l i ğ i , en az ın d an 19 7 3 ’e k ad ar g ü cü n ü k o r u r .
B u n l ar ın so l u ğ u k esi l d i ğ i n d e i se, y i n e b i r ü n i v er si t e r ef o r
m u p r o j esi n e k ar şı y en i b i r ö ğ r en ci i sy an ı p at l ak v er i r : 19 7 7
ö z er k l i k h ar ek et i .
Ku şa k sa l b o y u t u o la n b ir isy an
Ö ğr en c i h ar ek et l er i n i n eşz am an l ı o l m asın d a, ü l k e sı n ı r l a
r ın a t ab i o l m ay an b i r k u şağa ö z gü b ek l en t i l er i i f ad esi n i m i
g ö r m el i y i z , y o k sa b i r sü r ü k l en m e v e t ak l i t et k i si n i m i ? B u ,
A l ai n T o u r ai n e’i n d ed i ği g i b i , y en i b i r ç at ışm an ın v e t o p l u m
b i ç i m i n i n , p o st - en d ü st r i y el t o p l u m u n d o ğ u şu n u m u h ab er
v er m ek t ed i r ?
Ü n i v er si t e k r i z i n i n eg em en aç ı k l ay ı c ı p ar ad i g m ası , B o u d o n ’d an B o u r d i eu ’ye d ek ,6 sın ıf d ı şı k al m a k ay g ısın a, ö ğ r en c i
say ı sı n ı n aşır ı b ü y ü m esi v e d i p l o m al ı l ar en f l asy o n u o l g u su
n a v u r g u y ap ar . B u n u n l a b i r l i k t e, ( o d ö n em i n ) t am i st i h d am
5
Resm î rak am ların alın d ığ ı y er
F IM - F IO M - U IL M , R e p r e s s io n c !,
Ro m a, T in d alo ,
1 970, s. 3.
6
Ray m o nd Bo u d o n , “ La c rise u n iv e rsitaıre fran ç aise : c ssai d e d iag n o stic so c io lo g iq u e ",
A n n ale s E S C ,
M ay ıs-H az iran 1 9 6 9 ; PierTe Bo u rd ie u ,
H o m o A c ad e m i-
cus, Paris, M in u it, 1 984.
43
k o şu l l a n , o k u l l u o l m an ı n d eğ er i n i n az al ı şı n ı p ek d e f ar k et
t i r m i y o r d u . F r an sa’d a 19 6 6 ’d an i t i b ar en ar t an i şsi z l i k ( 2 25
b i n i şsi z ) h en ü z ö ğ r en ci l er i n “ m i r asın a k o n acak l ar ı” al an l a
r ı k ap sam ı y o r d u . Ç o k so n r al ar ı , 19 8 0 ’li y ı l l ar d a b u çap t a b i r
ö ğ r en c i h ar ek et i n d e i şl ev sel o l acak b u p ar ad i gm a, çat ı şm a
n ın k u şak sal b o y u t u n u açı k l ay an d ah a m ak u l d i ğer aç ı k l ay ı
cı ö ğel er d en b i r i o l ab i l i r y al n ız ca.
İ l k o l ar ak , t o p l u m sal o l m ak t an ço k k u şak sal k ar ak t er d e
o l an b i r p o p ü l er k ü l t ü r , k i m l i k o l u şu m u n d a v e y en i d av r a
n ı ş m o d el l er i n i n sın ır t an ı m ay ar ak y ay g ı n l aşm ası n d a k u ş
k u su z t em el b i r çi m en t o o l u şt u r u r . Bu k ü l t ü r , g ü cü n ü , t o p
l u m sal l aşm an ı n d i ğer t aşıy ı cı l ar ı n ı n k r i z i n d en d e al m ak t a
d ır : I I . V at i k an K o n si l i ’y l e* si l k i n en d i n sel al an v e t o p l u m
sal K at o l i k l i ğ i n g el i şi m i ; b ab an ın o l d u ğ u k ad ar k o c an ı n d a
er i l t ah ak k ü m ü n ü n k ay b o l m ay a y ü z t u t m ası v e c i n sel l i ği n
o l u m l an m asıy l a ai l en i n i st i k r ar sız l aşm ası ; b a b y - b o o m * * ç o
cu k l ar ı n ı n gel i şi yl e o k u l c i v ar l ar ı n ın h ar ek et l en m esi . A k t ö r
l er i n t an ık l ığı d i n l en d i ği n d e, M ay ıs 19 6 8 ö n c el i k l e b i r esi n ,
b i r so l u k ve k ab u k l ar d an k u r t u l m ad ır ; k o l ek t i f i h l al l er l e b i
r ey sel i h l al l er i ç i çe g eç m i şt i r ( k o t p an t al o n g i y m ek , saç
u z at m ak v s.) . “ Sev i şm ek l e d ev r i m y ap m ak ar ası n d ak i f ar k
m u ğ l ak l aşı y o r d u .” 7 K i t l esel b i r g en ç l i k k ü l t ü r ü h er t ar af t a
b o y g ö st er m ek t ed i r ; Ed g ar M o r i n 7- 8 T em m u z 19 6 3 t ar i h
l i L e M on d e’d a er g en l i ği n d o ğ u şu n u i l an ed er . Bu g en ç l i ği n
k en d i r o m an t i k ve t r aj i k i k o n l ar ı ( Jam es D ean , k ü l t ü r el ser
m ay e b ak ım ı n d an en d o n an ım l ı l ar ı i ç i n G o d ar d ’ın f i l m l er i ) ,
y en i g i y i m k o d l ar ı v e ay r ıc al ı k l ı b i r i f ad e t ar z ı , y an i m ü z i k
v ar d ı r : ( 19 6 5 y ı l ın d a y ey e p at l am ası, A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d e an gaj e m ü z i k , r o c k ’n r o l l ) .
( *)
V aıic an 11: 1 9 6 2 - 1 9 6 5 y ıllan arasın d a y ap ılan v e K ato lik k ilise sin in m o d e m
d ü n y a ve k ü ltü re aç ılım ın ı sağ lay an k o n sü l.
( * * ) İk in c i D ü ny a Sav aşı so n rasın d ak i d o ğ an ç o c u k say ısın d ak i b ü y ü k artış.
7
Eric H o b sb aw m ,
L ' A g e d e s e x t r t m e s,
Brü k se l, Ed itio n s C o m p le x e , 19 9 4 , s. 43 5 .
İ k i n c i aç ı k l a m a, o k u l , ai l e, p ar t i l er , p o l i t i k a g i b i b ü t ü n
k u r u m l ar a y ö n el en o t o r i t e - k a r şı t l ı ğ ı d ı r . M a r k si z m i n i d e
o l o j i k aşısı n d an ö n c e 19 6 8 ’i n ö z g ü n r u h u d en eb i l ec ek şe
y i n t em el i n d e d e b u y at m ak t ad ı r : F r eu d c u l u g a v e r o m an
t i zm e b u l aşm ı ş b u l i b er t er ü t o p y ac ı l ı k M ael st r ö m ’ü ,* m ad
d i r ef ah a v e t ü k et i m e k ar şı çı k ar . B u r ad an b esl en en k ar şı k ü l t ü r , en az h i ssed i l d i ğ i F r an sa’d an an a y at ağı o l an A m e r i
k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n e u z an an b i r al an i çi n d e d eği şk en et
k i l er gö st er i r . U n d e r g r o u n d t er i m i 19 6 4 y ı l ı n d a N ew Y o r k ’t a
o r t ay a çı k ar . I T y a d a O z gi b i g az et el er p r o v o k e ed i ci ci n sel
k ü çü k i l an l ar ı y l a ah l ak k u r al l ar ı n ı i h l al et m ek l e su ç l an ar ak
sık sı k t ak i b at a u ğ r ar l ar . K ar şı - k ü l t ü r , d er g i l er d e, h ar ek et
l er d e - h i p p y v e p sy c h ed el i c * * ( 19 6 3 - 19 6 4 ) - , al an ı n d a ö n
cü o l an L i v i n g T h eat r e’ın an gaj e t i y at r o su n d a, “ A m er i k a’d a
g el en ek sel eği t i m i n t i n sel b o şl u ğ u n a v e en t el ek t ü el i f l asın a
cev ap v er m ek i ç i n ” 19 6 5 y ı l ın d a k u r u l an ve “ M ao v e B l ac k
Po v ver ” , “ A m er i k an r ad i k al i z m i n i n p e r sp ek t i f l er i ” ü z er i n e
d er sl er y a d a “ So l cu ö z sav u n m a” , “ d o ğ aç l am a” g i b i at ö l y el er
d ü z en l ey en N ew Y o r k ’t ak i Fr ee Sch o o l ’d a ( k u r u l u şt a F U N Y
- Fr ee U n i v er si t y o f N Y) i f ad e b u l u r . Bu d en ey i m l er B er l i n ’e
t aşar . B u r ad a, A m st er d am d ak i k ı şk ır t ı cı g ö st er i l er i n v e l i b er t er l er i n et k i si y l e, M ar t 19 6 7 ’d e K o m m u n e I t o p l u l u ğ u k u
r u l u r ; K asım ay ı n d a k u r u l an El eşt i r el Ü n i v er si t e 6 0 0 ö ğ r en
ci ve 6 0 eği t m en i b i r ar ay a get i r i r . A r d ı n d an , A n t i - Ü n i v er si t e L o n d r a’y a g el i r .
Aşır ı so lu n ge li şi m i
G e n ç l i k i sy a n l a r ı , ay n ı z am an d a ö ğ r e n c i g e n ç l i k i ç i n d e,
ö z el l i k l e d e İ t al y a’d a i şçi g en ç l i k i çi n d e r ad i k al i z m i n y ü k
sel i şi n i g ö st er i r k i ü ç ü n c ü t em el ö ğe d e b u d u r . H er ü l k ed e,
( *)
Ç o k g ü ç lü -su / h av a- b u rg ac ı.
( **) U y u ştu ru c u k u llan ım ın ı sav u n an , ö v e n akım .
45
f ar k l ı sıf at l ar l a d a o l sa, k u r u m sal so l , i ç t ar t ı şm al ar l a ( ö r n e
ği n İ t al y a’d a o p e a r a i - “ i şç i c i l i k ” ) y a d a b u k u r u m sal y ap ı l a
r ı n k ı y ı sı n d a d u r an , et k i l er i say ı l ar ıy l a o r an t ısız en t el ek t ü
el gr u p l aşm al ar ı n ( ö r n eği n S o s y a l i z m y o d a B a r b a r l ı k v e Si t ü a s y o n i s t E n t e r n a s y o n a l ) o r t ay a ç ı k ı şı y l a sar sı l m ı şt ı r . Ç o
ğu k o l ek t i f ey l em so sy o l o g u b u g r u p l ar ı “ l i b er t er so l ” o l a
r ak ad l an d ır ır : “ B u n l ar ‘so l cu ’d u r ; çü n k ü p i y asa, ö z el y at ı
r ım v e b aşar ı et i ği k ar şı sın d ak i k u şk u y u v e eşi t l i k çi y en i d en
p ay l aşım d an y an a b i r an gaj m an ı g el en ek sel so sy al i z m l e b i r
l i k t e p ay l aşır l ar . ‘L i b er t er ’d i r l er ; ç ü n k ü ö z el y a d a k am u sal
b ü r o k r asi n i n b i r ey sel ve k o l ek t i f k o şu l l ar ı d ü z en l ey i ci o t o
r i t esi n i r ed d ed er l er . ”8 A m er i k a k ı t ası n d a o d ö n em d e ö n e ç ı
k an t er i m “ y en i so l ’ d u r . A d l an d ır m al ar n e o l u r sa o l su n , b i r
ço k o r t ak n o k t a k en d i n i gö st er m ek t ed i r : G el en ek sel so l k ar
şısın d a ve d ah a gen el o l ar ak k u r u m v e ö r gü t l er k ar şı sı n d ak i
t er ed d ü t ( h at t a an t i - k o m ü n i z m ) ; d o z aj ı ü l k ed en ü l k ey e ve
gr u p t an gr u b a d eği şen şek i l d e M ar k si z m l e m el ez b i r i l i şk i . y e gi r en l i b er t er i z; sö m ü r ü y e o l d u ğu k ad ar y ab an c ı l aşm ay a
d a gö st er i l en h assasi yet ; Ü çü n c ü D ü n y a’d an b ek l en t i l er ; t ü
k et i m t o p l u m u n a y ö n el i k el eşt i r i l er , h at t a k i m i l er i n d e ü r e
t i m t o p l u m u n u n d a el eşt i r i si ( t ek n o l o j i el eşt i r i l er i v e ek o l o
j i t em ası b u r ad an d o ğar ) v e o t o r i t e k ar şı t l ığ ı. K ar şı - k ü l t ü r ü n
b u r ay l a d eği şk en i l i şk i ve et k i l er i v ar d ı r .
Amer ika Birleşik Devlet leri
19 6 0 y ı l ı n d a k u r u l an SD S ( St u d en s f o r a D em o cr at i c So ci et y ) , 19 6 2 y ı l ı n d a “ Po r t H u r o n B i l d i r g esi ” y l e g er ç ek k i m
l i ğ i n e k av u şu r . B i l d i r g e, h em A m er i k a B i r l e şi k D ev l et l er i ’n e h em d e SSC B ’y e y ö n el i k el eşt i r i l er i i l e b i r “ al t er n at i f
8
H erb ert K ilsc h e lt, "N ew So c ial M o v c m c n ts and th c D e c lin c o f Pariy O rg an iz aıio n , Ru ssel J. D alto n v c M anfred K u e c h lc r, C h allcng in g
N rw
S o c ia l a n d P o lit ic a l M o v a n a ıt s
fo rd U n ıv ersity Press. 1 990, s. 180.
46
in W esfern
D e n ıo c r ac ic s
t h c P o lit ic al O r d a :
iç in d e , O x fo rd , O x-
t o p l u r r T u n v e k at ı l ı m c ı d em o k r asi n i n an a h at l ar ı n ı çi z m ey e
çal ı şm ak t ad ır . Bel ge b ü y ü k b i r b aşar ı el d e ed er ; i l k b ask ı sı
n ın 20 b i n n ü sh ası i k i y ı l d a t ü k en i r v e 19 6 4 y ı l ı n d a ay n ı t i
r aj d a b ası l an i k i n c i b ask ı d a i k i y ı l d a t ü k en i r . SD S r ad i k al l eş
t i ği o r an d a b ü y ü r . B aşl an g ıç t a, f aal i y et l er i n i y al n ı z c a ö ğ r en
ci so r u n u y l a sı n ı r l an d ı r m ay an ö r gü t , y u r t t aş h ak l ar ı, b ar ı ş
ve n ü k l eer d en em el er e k ar şı m ü c ad el ey l e m eşgu l d ü r . E y l ü l
19 6 3 ’t e, get t o l ar d a b i r g ö n ü l l ü l ü k p r o gr am ı b aşl at ır v e 19 6 5
y ı l ın d an i t i b ar en , V i et n am Sav aşı’n a k ar şı sef er b er l i ği n b a
şın ı çek er . 19 6 8 l l k b a h an ’n d ak i C o l u m b i a o l ay l ar ı d ah a d a
p o p ü l er l eşm esi n e y o l açar . A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i n d e
k i 7 m i l y o n ö ğ r en c i d en 25 0 b i n i 19 6 7 - 19 6 8 ar ası n d a “ p o l i
t i k f aal i y et ” i çi n d e o l acak t ır . SD S saf l ar ın a k at ıl an l ar ın say ı
sı h ız l a ar t ar : 19 6 5 ’t e 4 b i n ü y esi v ar k en , 19 6 8 so n b ah ar ı n d a
ü y e say ı sı 10 0 b i n i geçer .
A m a b aşar ı sı i l e k en d i m ez ar ı n ı k az m ı şt ı r . İ d e o l o j i k o l
m ay an ak ı m l ar ( f em i n i st l er , h o m o sek sü el l er v e f ar k l ı et n i k
az ın l ık l ar ) ö r g ü t t en u z ak l aşı p k en d i s in g le - is s u e g r o u p 'l ar ı n ı
k u r ar k en , ç eşi t l i M ar k si st - L en i n i st f r ak si y o n l ar ı n i st i l ası n a
u ğ r ar v e b u n l ar d a b ö l ü n ü r l er . Ö r n eği n M ao cu Pr o g r essi v e
L ab o r Par t y ( PL P) 19 6 1 y ı l ı n d a ( r ev i z y o n i z m l e su ç l ad ı k l a
r ı) k o m ü n i st p ar t i n i n esk i ü y el er i n c e k u r u l u r v e 19 6 0 ’l ı y ı l
l ar ın o r t ası n d a SD S’y e k at ıl ır . B u r ad ak i egem en l i ği , B em ar d i n e D o h m i l e M ar k R u d d ’u n b aşı n ı çek t i ğ i R ev o l u t i o n ar y
Y o u t h M o v em en t ’ın ( RYM ) k u r u l m ası n a y o l açar .
A y r ı c a , p a r t i z an g e n ç l i k ö r g ü t l er i v e g el en e k se l ö ğ r e n
ci sen d i k al ar ı d a, k r i z e g i r m ed i k l er i sü r ec e, h am i l er i n d en
ö z er k l i k el d e et m ey e çal ı şı r l ar .
Ja ponya
Z en g ak u r en ( Jap o n Ö z er k Ö ğr en c i D em ek l er i Fed er asy o n u )
19 6 8 y ı l ı n d a 1,4 m i l y o n Ja p o n ö ğ r en c i n i n % 6 1’i n i b i r ar ay a
47
g et i r m ek t ed i r ( Jap o n y a’d a ö ğ r en c i sen d i k al aşm ası z o r u n l u
d u r ) . Ö r gü t , 19 4 8 y ı l ın d a, ger eğ i n d e şi d d et e d ay al ı ey l em c i l i
ği b en i m sey en k o m ü n i st p ar t i t ar af ın d an k u r u l u r . D i ğer k o
m ü n i st ö ğr en ci ö r gü t l er i gi b i , K u r u şçev R ap o r u ’n d an ( 19 5 6 )
so n r a ak ı l h o casın ın h am i l i ği n d en ad ı m ad ı m ö z g ü r l eşi r ve
p ar t i n i n l egal i st çi z gi si y l e an l aşm az l ı ğa d ü şer . Bu n o k t ad an
i t i b ar en , çeşi t l i eği l i m l er t em si l ed en ço k say ıd a aşır ı so l m i h
r ak a b ö l ü n ü r . B u n l ar ın say ıl ar ı 19 6 9 y ı l ı n d a 2 4 ’e k ad ar v a
r ır . K o m ü n i st l er , 19 6 4 y ı l ın d a k o m ü n i st p ar t i n i n k u r d u ğu
Z en g ak u r en M i n sei ’d e - 14 b i n ü y esi y l e en b ü y ü k ö r g ü t t ü r t o p l an ı r k en , m u h al i f l er i d e “ Y ap ı R ef o r m ” ak ı m ı n d a ( b i n
ü y el i ) t o p l an ır l ar . M ao cu l ar ö ğr en ci ö r gü t ü n d e b i n m i l i t an ı
o l an M ar k si st - L en i n i st B i r l i k ’t e v e M ar k si st - L en i n i st H ar ek et ’t e ö r gü t l en m i şl er d i r . 6 b i n m i l i t an ı b i r ar ay a get i r en T r o çk i st ak ı m , esasen , A r al ık 19 5 8 ’d e k u r u l m u ş o l an K o m ü n i st
l er Bi r l i ği y a d a Bu n d o ’d a ve N i san 19 6 3 ’t en i t i b ar en i se D ev
r i m ci K o m ü n i st l er Bi r l i ği ’n d e t em si l ed i l m ek t ed i r . Bu so n u n
cu ö r gü t i k i gr u b a ay r ıl ır : K ak u m ar u ve C h u k ak u . Y en i so l ü ye say ısı n ı k at l ay an b i r b ü y ü m e gö st er i r : K ay ı t l ı ö ğ r en ci say ı
sı 19 6 7 ’d e 9 .70 0 ’d en 19 6 9 ’d a 5 3.5 0 0 ’e u l aşm ı şt ı r .
Ja p o n y a ’d ak i ad ı y l a b u “ m e z h e p l e r ” ( S a m p a - k e i Z e n
g a k u r e n ), 19 6 0 'h y ı l l ar ı n b aşı n d ak i v e so n u n d ak i “ A m p o
k u şa k l a r ı n d a n gel m ek t ed i r . B u n l ar h er cep h ed e ö ğ r en c i h a
r ek et l er i n d e, p asi f i st l er i n Jap o n - A m er i k an sav u n m a an l aş
m ası ü z er i n e t ar t ışm al ar ın d a ve V i et n am Sav aşı’n a k ar şı m ü
c ad el el er i n d e y er al ı r ve k ö y l ü l er i n u l u sl ar ar ası N ar i t a h av a
al an ı n a k ar şı v er d i ğ i m ü cad el ed e o l d u ğ u g i b i d i ğer t o p l u m
sal m ü c ad el el er e d e o m u z v er i r l er .
Al m a ny a
G el e n ek se l so l k ar şı sı n d a aşı r ı so l u n ö z e r k l e şm e si F ed e
r al A l m a n y a’d a d a g ö r ü l ü r . B u r ad a “ a k t i f ” ö ğ r e n c i say ısı
48
19 6 8 ’d e 30 b i n i l e 6 0 b i n ar asın d a t ah m i n ed i l m ek t ed i r ( ü l
k ed ek i ö ğ r en c i say ı sı 2 7 1 b i n d i r ) .9 İ çl er i n d en 4 .0 0 0 ’i A l m an
So sy al i st Ö ğ r e n c i l er B i r l i ğ i ( SD S) 10 ü y esi d i r . 19 4 6 y ı l ı n d a
so sy al - d em o k r at y ö r ü n g ed e k u r u l an b i r l i k , y en i d en si l a h
l an m a v e at o m si l ah ı so r u n u k o n u su n d a, ö z el l i k l e d e 19 5 9
y ı l ın d a B ad - G o d esb er g k o n g r esi n d e y ap ı l a r o t a d eğ i şi k l i ğ i
n i r ed d ed er ek ( b u sü r eç t e so sy al - d em o k r at p ar t i - S P D - h er
t ü r l ü M ar k si st r ef er an sı t er k et m i şt i r ) r ad i k al l eşm i şt i r . SD S,
i k i y ı l so n r a SPD ’d en t am am en d ı şl an ır . B u n d an so n r a, et k i
si g i d er ek b ü y ü r . 19 6 8 ’d e y ap ıl an b i r k am u o y u ar aşt ır m ası
n a g ö r e, 15 - 2 5 y aş ar asın d ak i l er i n % 6 7’si , ö z el l i k l e b u ö r g ü
t ü n et k i si al t ın d a ö ğ r en c i çev r esi n i h ar ek et e g eçi r en g ö st er i
l er d en y an ad ır v e ö r gü t ö ğ r en c i l er i n b eşt e b i r i n i n sem p at i
si n i k az an m ı şt ır . F r an k f u r t O k u l u v e Si t ü asy o n i st En t er n as
y o n al g i b i o d ö n em d e m ev cu t b aşk a r ef er an sl ar ın y an ı n d a,
SD S, A v r u p a k ı t ası n d a F r ee Sp eech M o v em en t ’t an esi n l en en
i l k ö r gü t t ü r . A y r ı c a, F r an sı z sen d i k ası U N E F ’l e d e b ağı v ar
d ır . B i r l i k t e, Ü ç ü n c ü D ü n y a v e el eşt i r el ü n i v er si t e ü z er i n e
o r t ak sem i n er l er d ü z en l er l er .
SPD i l e C D U ’l u H ır i st i y an - D em o k r at l ar ı n B ü y ü k K o al i sy o n u ’n u n 1 A r a l ı k 19 6 6 ’d a k u r u l u şu y l a , ö ğ r en c i l er i n k u
r u m sal so l d an ay r ı l m ası k esi n o l ar ak t am am l an ı r v e b ö y l ece Par l am en t o - d ı şı M u h al ef et ( A p O ) d o ğar . A c i l d u r u m y a
sası n ı n b en i m sen m esi n i d em o k r asi y e y ö n el i k c i d d i b i r t eh l i
k e o l ar ak g ö r en ö ğ r en c i l er , p asi f i st l er v e sen d i k ac ıl ar b u h a
r ek et t e b i r ar ay a gel i r l er . Pr o t est o h ar ek et i 19 6 7 i l k b ah ar ı n
d an i t i b ar en ser t l eşm ey e b aşl ar . 3 N i san 19 6 8 ’d e, ar al ar ı n
d a A n d r eas B aad er v e G u d r u n E n ssl i n g i b i ö ğ r en c i l er i n d e
b u l u n d u ğ u d ö r t k i şi n i n ç ı k ar d ı ğ ı k ası t l ı b i r y an g ı n d a F r an k -
9
D o n n ate lla D e lla P o rta v e G ian fran c o Pasq u in o ( d e r.) ,
p o lit ic a ,
10
T e r r o r is m o e
v io l e n z a
Bo lo n y a, 11 M u lin o , 1 983.
A m e rika Birle şik D e v le tle ri’ nd e k i Slu d e n ts fo r a D e m o c ratic So c ie ty (SD S) ile
k arıştırılm am alı.
49
f u r t ’t ak i i k i b ü y ü k m ağaz a z ar ar g ö r ü r . D u r u şm ad a, ey l em
l er i n i , “ V i et n am ’d ak i so y k ı r ım k ar şı sı n d a t o p l u m u n i l g i si z
l i ğ i n i p r o t est o et m ek ” am acı y l a y ap t ı k l ar ı n ı b el i r t i r l er . İ r an
şah ı n ı n F ed er al A l m an y a’y a g el i şi n e k ar şı SD S’n i n 2 H az i r a n ’d a d ü z en l ed i ğ i g ö st er i d e, i l k k ez b i r g ö st er i y e k at ı l an
B en n o O h n eso r g b i r si v i l p o l i s t ar af ın d an ö l d ü r ü l ü r . Sp r i n g er b asın g r u b u , d r am ın so r u m l u su g ö r d ü ğ ü so l c u ö ğ r en
c i l er e sal d ı r ıy a geçer . T ak i p ed en ay l ar d a k u t u p l aşm a i y i ce
ar t ar v e o l ay l ar 11 N i san 19 6 8 ’d e ö ğr en ci l i d er i Ru d i D u t sc h k e’y e y ö n el i k su i k ast t eşeb b ü sü n e k ad ar v ar ır . San ı k , ey
l em i n i “ an t i - k o m ü n i z m ” l e h ak l ı g ö st er m ek i st er . A r d ı n
d an ö z el l i k l e Sp r i n g er b ası n ı n a y ö n el i k şi d d et l i ay ak l an m a
l ar g er ç ek l eşi r ; ü ç gü n i çi n d e 35 0 k i şi t u t u k l an ı r . Bu d u r u m ,
“ y en i so l ” u n h ay k ı r d ı ğı h ak sız b ask ı su çl am al ar ın ı d o ğ r u l a
m ak t an b aşk a so n u ç v er m ez . Fak at ç ı k ar ı l m ak i st en en o l a
ğ an ü st ü y asal ar ın k ab u l ü n e k ar şı p r o t est o g en i şl ese d e 30
M ay ı s 19 6 8 ’d e y asal ar ın o n ay l an m ası en g el l en em ez . A p O
d ağ ı l ır , SD S d e i k i y ı l so n r a k en d i k en d i n i f esh ed er .
Fr a nsa
Fed er al A l m an y a’d a 19 5 6 ’d a y asak l an an k o m ü n i st p ar t i n i n
A l m an aşır ı so l u ü z er i n d e h i ç et k i si y o k k en , F r an sa v e İ t al
y a ’d a d u r u m f ar k l ı d ı r . Jean - P i er r e L e G o f f u n f i k r i n e g ö r e,
F r an sa’d a ü ç so l cu k u t u p ay ı r t ed i l eb i l i r : T o p l u m sal b i r d ö
n ü şü m e y o l açm ak i çi n h al k m ü c ad el esi n i n g el i şi m i n i am aç
l ay an ö z y ö n et i m c i k u t u p ; ( d ev l et i k t i d ar ı n ı n el e g eç i r i l m e
si v e sı n ı f m ü c ad el esi n i t em el al an ) y ı k ı c ı si l ah l a r l a “ y a
şam ı d e ğ i şt i r m e” y i am aç l ay an k ü l t ü r el - l i b er t er k u t u p . İ l
k i , 19 6 0 ’t a C ez ay i r Sav aşı sır asın d a ü ç g r u b u n k ay n aşm ası
so n u c u B i r l eşi k So sy al i st Par t i ’n i n ( PSU ) k u r u l u şu y l a d o ğ
m u şt u r . B u n l ar : SFI O ’d an ( i şç i En t er n asy o n al i F r an sı z Sek
si y o n u ) k o p an ö z er k So sy al i st Par t i , esk i F K P ’l i l er i n k u r d u 50
gu K o m ü n i z m K ü r sü sü v e ö z el l i k l e T r o ç k i st v e y en i so l h assasi y et l i so sy a l i st So l B i r l i k t i r . İ k i n c i si U N E F ’ t en v e ö z e l
l i k l e U E C ’d en ( K o m ü n i st Ö ğ r en c i l er B i r l i ğ i ) m ey d an a g e
l i r . B u r ad ak i t asf i y e d al g al ar ı i k i y en i p ar t i d o ğ u r m u şt u r : N i
san 19 6 6 ’d a T r o ç k i st D ev r i m ci K o m ü n i st G e n ç l i k ( JC R ) 11
ve ay n ı y ı l ı n A r al ı k ay ı n d a M ao cu M ar k si st - L en i n i st K o m ü
n i st G en ç l i k B i r l i ği ( U JC m l ) . Bu İ k i n ci si d e N i sa n d a y aşad ı
ğı b i r k r i z so n u c u i k i y e ay r ıl ı r : “ Pr o l et er So l ” ( G P ) v e “ Y aşa
sın D ev r i m !” ( V L R ) . V L R , d ev l et i k t i d ar ın ı n el e g eç i r i l m esi
sö y l em i n i k ı sa sü r ed e t er k ed ec ek ve ü ç ü n c ü “ k ü l t ü r el - l i b er t er ” k u t b u n i t el ey en b i r st r at ej i i çi n d e, y en i t o p l u m sal h ar e
k et l er v e k ar şı - k ü l t ü r ar ac ıl ı ğı y l a b i r k ü l t ü r d ev r i m i n i n y o l
l ar ın ı ar ay acak t ır .
İt alya
K o m ü n i st l er i n i ç i n d e o l u şan so l d am ar İ t al y a’d a d ah a n et t i r .
Bu r ad a aşır ı so l , k ö k en l er i n i , İ K P ( İ t al y an K o m ü n i st Par t i si )
saf l ar ın d a M ar k si st d ü şü n c en i n “ i şç i c i l i k ” l e [ o p e r a i s m e ] b i r
l i k t e y en i l en m esi n d e b u l u r . İ şçi c i l i k ö n c el i k l e b i r y ö n t em
d en k ay n ak l an ı r : San ay i ü ç g en i n d ek i * ( b i y o l o j i k v e m esl e
k i b ak ım d an ) g en ç i şçi l er i n i sy an eği l i m i n i v e sın ıf ı n ev r i m i
n i k av r am ak i ç i n 19 6 0 ’l ı y ı l l ar ı n h em en b aşı n d a f ab r i k a k a
p ıl ar ı n d a y ü r ü t ü l en b i r i şçi an k et i ( “ m i l i t an so sy o l o j i ” ). Q ua d e m i R o s s i, Q u a d e m i P iac e n t in i v e C l a s s e O p e r a i a gi b i d er g i
l er et r af ın d a t o p l an m ı ş M ar i o T r o n t i , T o n i N eg r i , Ser gi o Bo l o gn a v e D ar i o L an z ar d o g i b i g en ç en t el ek t ü el l er b i r so sy a
l i z m el eşt i r i si n e g i r i şi r l er v e g el en ek sel sen d i k al h ar ek et t en
ve i şçi k ü l t ü r ü n d en ç o k u z ak , i sy an a v e - d ah a i l er i d e- ç al ı ş
11
JC R , h ü k ü m e t k ararn am e siy le iki ke z tasfiy e sin in ard ın d an b irç o k ad alm ıştır:
H az iran 1 9 6 8 ’d e n H az iran 1 9 7 3 ’e d e k K o m ü n ist Birlik , O c ak 1 9 7 5 ’e d ek D e v
rim c i K o m ü n ist C e p h e . O tarih te d e şu an k i ad ı alır: D e v rim c i K o m ü n ist Bir
lik. A m a k arışık lığ a y er v e rm e m e k iç in b iz h e p JC R d iy e ad lan d ırac ağ ız .
( *)
K u z ey İtaly a'd aki ileri e n d ü stri b ö lg e si.
51
m an ı n d eğ er i n i r ed d et m ey e eği l i m l i y en i b i r f i gü r , “ i şç i - k i t l e”
sap t ar l ar . B ö y l el i k l e i şçi ci l i k , ö r gü t sel y ap ı i çi n d e b i r i t i r az si
l ah ı h al i n i al ır ; b u , d ah a i l er i d e “ i şçi ö z er k l i gi ” n e v ar acak t ı r .
19 6 6 ’d an i t i b ar en b u h ar ek et i n h i m ay esi n d e k ü ç ü k g r u p l ar
o l u şu r . B u n l ar , M ay ıs 19 6 9 ’d a Fi at i şçi l er i n i n m ü c ad el esi n i n
i t k i si y l e, o r t ak b i r k ısal t m a al t ın d a b i r l eşi r l er : L a L o t t a C o n t i n u a. B i r l i k y az ı n b ö l ü n ü r ve esas o l ar ak i k i r ak i p ö r gü t d o ğar :
Po t er e O p er ai o ( Po t O p ) v e L o t t a C o n t i n u a ( L C ) .
O t o n o m i hare ket i
Si l ah l ı m ü c ad el e o l g u su y l a k ar şı l aşan ü ç A v r u p a ü l k esi n i n
o r t ak n o k t ası , İ t al y a’d an gel m e r ad i k al b i r eğ i l i m i b ar ı n d ı r
m al ar ıd ı r : O t o n o m i A l m an y a’y a, Fr an sa y o l u y l a b i r d o l aşım
y ay ı l m a sü r ec i y l e gel en o t o n o m i n i n b u y ay ı l ı m ı n ı k ü l t ü r el
ak t ar ım l ar ın an al i z i y l e b i r l i k t e, y an i b u n l ar ı f i k i r al ı şv er i şi
n i t eşv i k ed en t o p l u m sal ağl ar ın ve “ ar ac ıl ar ” ( y a d a b r o k e r s )
i n cel en m esi n e ek l em l ey er ek i r d el ey eb i l i r i z.
O t o n o m i n i n k ö k en i i şç i ci l i k t i r v e b el k i d e d ah a g er i si n
d e k o n sey c i g el en ek y at m ak t ad ı r . O t o n o m i , ö n c el i k l e h er
t ü r d en sı n ı f t em si l i n i , d o l ay ısıy l a sen d i k al ö r gü t l er i v e k l a
si k h ar ek et l en d i r m e b i ç i m l er i n i r ed d ed i p i şç i sı n ı f ı n ı n v e
b u n u n d a ö t esi n d e, t o p l u m sal ak t ö r l er b ü t ü n ü n ü n d o ğ r u
d an v e d o l ay ım sız ey l em i n i ö n e ç ı k ar ı r . Esasen T o n i N eg r i ’y l e b i r l i k t e, ay n ı z am an d a, çal ı şm an ın r ed d i v e i şçi sı n ı f ı
n ı n m ar j i n al ek l en t i l er i n e, ö z el l i k l e “ so sy al i şç i ” d en en g e
çi ci i şç i l er ü z er i n d e d u r u r . A m a o t o n o m i , b i r d o k t r i n o l m a
n ın ö t esi n d e, b i r ö r gü t l en m e t ar z ı yl a - d o ğ r u d an d e m o k r a
si y l e i şl ey en ö z er k g r u p l a r - v e ö z el l i k l e, “ t o p l u m sal ü c r e t ”
d i y e n i t el en en , m al l ar a d o ğ r u d an sah i p o l m ak i ç i n k en d i l i g i n d en c i l i g i v e y asad ı şı l ı g ı ö n e ç ı k ar an ey l em b i ç i m l er i y l e
n i t el en i r . Ev i şg al l er i , sab o t aj l ar , “ m i l i t an an t i f aşi z m ” , “ k a
m u sal h i z m et l er i n k en d i k en d i n i az al t m ası ” , “ p o l i t i k p az ar 52
l ar ” [ sü p er m ar k et l er d en k i t l esel h ı r sı z l ı k l ar !, h at t a “ p r o l e
t er m ü l k sü z l eşt i r m el er ” [ b an k a so y g u n l ar ı !. R o s s a ad l ı g az e
t en i n M ar t - N i san 19 7 5 say ısı n ı n b aşl ı ğı b u n a ö r n ek t i r : “ b u
r ad a v e şi m d i k o m ü n i z m ” i çi n “ m ü c ad el en i n i l l eg al i t esi h u
k u k u n t em el i d i r .”
İ t al y a’d ak i h ar ek et , b i e n n i o r o s s a 'd an ( k el i m e an l am ı : i k i
k ızıl y ı l - 19 6 8 v e 19 6 9 ) k ay n ak l an an aşır ı so l g r u p l ar ın k r i
zi n e p ar al el o l ar ak d o ğ ar ; 19 7 3 y az ı b o y u n c a Po t O p ’u n ç ö
z ü l m esi n d en , L C ’d en h ay al k ı r ı k l ığ ı n a u ğ r am ış esk i m i l i t an
l ar ın gel i şi n d en v e d ah a az ö n em l i g r u p l ar ın ( ö r n eği n G r am sci G r u b u ) t o p y ek û n k at ıl ım ı n d an b esl en i r . M ar t 19 7 3 ’t e y e
n i d en F i at ’ı, ay n ı z am an d a d a d ö r t y ı l ö n c en i n en ak t i f d i ğer
şi r k et l er i n i ( Si t - Si em en s, Ro m a h ast an esi , u l u sal el ek t r i k i ş
l et m esi , A l f a Ro m eo , v b .) et k i l ey en g r ev d al g ası n d an y ar ar
l an ar ak ç o k say ı d a “ ö z er k i şçi g r u b u ” ö r gü t l en i r . İ k i n c i b i r
k o l , R o s s o gaz et esi t ar af ın d an t em si l ed i l i r ; M i l an o ’d a v e Pad o v a’d a G r am sci G r u b u et r af ın d a v e ö z el l i k l e d e Po t O p ’t an
k o v u l an o l an T o n i N eg r i et r af ın d a t o p l an ı r l ar . Ö n cek i n d en
d ah a az i şçi ci o l an b u g r u p , N egr i ’n i n gel i şt i r d i ği “ t o p l u m sal
i şç i ” t eo r i si n i n et k i si al t ın d a i sy an ın er d em l er i ü z er i n d e d u
r u r . Ü ç ü n c ü sü n e i se “ y ar at ıc ı” y a d a “ i st ek l i ” ö z er k l i k d en i r .
Bu h ar ek et , A m er i k an k ar şı - k ü l t ü r ü n ü k ap ı p ( I t al y an l aşt ı r an ) ö z gü r r ad y o v e d er g i l er t ar af ın d an , ar d ın d an d a “ m et r o
p o l y er l i l er i ” h ar ek et i t ar af ın d an gel i şt i r i l m i şt i r .
F r an sa’d a d a ö z e r k l i k h ar ek et i b i r ç o k k o l d an o r t ay a ç ı
k ar : V R L !, Y o l d a şl ar , M ar j , L i b er t er K o m ü n i st Ö r g ü t l e n
m e ( O C L ) v e Pr o l et er So l so n r ası d ö n em d e H al k ın D av ası.
Fr an sı z ö z er k l i k h ar ek et i d o r u k n o k t ası n a u l aşt ı ğı 19 7 7 y ı
l ın d a ( C r esy - M al v i l l e n ü k l eer k ar şı t ı m ü c ad el el er d e ve R A F
k u r u c u l ar ı n ı n ö l ü m h ab er i n e t ep k i d e) en f azl a 2 b i n m i l i t a
n a er i şm i şt i r . Ç ö k ü şü , A l p l er i n ö t esi n d ek i b en z er i n i n ç ö k ü
şü n e b ağ l ıd ı r : 7 N i san 19 7 9 ’d an i t i b ar en g ü çl ü b i r b ask ı d al
g asıy l a k ar şı l aşı n c a ç o k say ı d a İ t al y an m i l i t an F r an sa’y a sı53
ğ ı n m ı şt ır . “ D ar an l am d a İ t al y a ö r n eğ i n i n ö t esi n d e, o t o n o m
l ar ın p o l i t i k m o d el i çö k m ü şt ü r . Bu d ö n em d e ü ç t ü r t u t u m
g ö z l em l en eb i l i r : Si l ah l ı m ü cad el ed e r ad i k al l eşm e v e b ü y ü k
so y g u n l ar , st r at ej i k ger i çek i l m e, u y u şt u r u c u b ağ ı m l ı l ı ğ ı.” 12
Ö z er k h ar ek et A l m an y a’y a 19 7 3 y ı l ı n d a F r an sı z v e İ t al
y an m o d el l er i n i n et k i si al t ın d a gel i r ; K - G r u p l ar ı ’n ın ( b i r b i
r i n d en b ağım sız ö z er k ve M ao cu g r u p l ar ) b ö l ü n m esi y l e, ev
i şg al l er i n i n v e n ü k l eer k ar şıt ı m ü cad el el er i n g ö l g esi n d e b aş
l ar . 19 7 7 b ask ı sın ı n ar d ın d an v ar l ı ğ ı n ı sü r d ü r em ez , an c ak
y en i b i r k u şak 19 8 0 y ı l ın d a o r t ay a çı k ar v e d i ğer ü l k el er d en
f ar k l ı o l ar ak , A l m an aşır ı so l u n u n k ısm en h eg em o n i k ve k i t
l esel ( y ak l aşık 20 b i n ey l em ci ) i f ad esi o l u r .
Bat ı g en ç l i ği n i n , f i k i r d o l aşım ı n ı n g ö r ü l m ed i k v e/ ya h ı z
l an d ı r ı l m ı ş t aşıy ı cı l ar ı n ı y ar at m a ve b i r g r u p o l u şt u r m a y ö
n ü n d ek i b i l i n ci n d en b ah sed en H o b sb aw m ’ın h i p o t ez i i l gi n ç
am a k u şk u su z y et er si z d i r . T o p l u m sal b i r h ar ek et i n y ay ı l m a
sın d a i şl ey en m an t ık l ar ı k av r am ak i çi n ü z er i n d e çal ı şm ay ı
h ak ed en b i r h i p o t ez d i r b u . B ö y l el i k l e açıl an çal ı şm a al an ı ,
ö r n eğ i n k i m i l er i n i n b u l u şm asın ı, f i k i r v e ey l em t ar zı al ı şv e
r i şi n d e y ap m asın ı, o r t ak b i r d en ey i m ü z er i n d e u y u m sağ l a
m asın ı y a d a çak ı şan ey l em h at l ar ı çi z m esi n i sağ l ay an k o n f e
r an sl ar d ü z en l em ey i sap t am ak l a sın ır l ı k al am az ; b u t ü r b u
l u şm al ar ın n asıl m ü m k ü n o l d u ğ u n u , y o l ar k ad aşl ar ı n ı n t o p
l u m sal ö z el l i k l er i n i n n el er o l d u ğ u n u , k en d i m en su p o l d u k
l ar ı g r u b u n b ö y l e b i r b u l u şm an ı n v e d ah a ç o k d a i t t i f ak ın
ö n em i n e d ai r i k n a k ap asi t esi n i n n er ed en g el d i ği n i v e d ah a
sı b u n a er i şm ek i çi n k u l l an ı l ab i l i r ar açl ar ı n n el er o l d u ğu n u
so r g u l am ay a y ö n el i k o l m al ı d ı r .13
12
S^ b astien Sc h ifre s,
L a M o u v an c e au t o n o m e en F r a n c e d e 1 9 7 6 â
i 984, m astır te
z i, Ü n iv e rsite Paris-X , s. 15.
13
K ü re se lle şm e karşıtı h are k e tle ilg ili o larak b u p ro g ram ı u y g u lam ay a ko y m ay a
ç alıştık .
54
Ra d i k a ll e şm e Sü r e ç le r i
D ah a ö n c e - b e l i r t t i ğ i m i z g i b i - “ t er ö r i z m d i y o r u m l ay an an a
l i z l er o n u g en el l i k l e b ask ı n ı n , p o l i t i k si st em i n k ap al ı l ı ğ ı n ın
ve t o p l u m sal t ecr i d i n k o l ay l aşt ı r d ı ğ ı b i r y o z l aşm a o l ar ak n i
t el er l er ; ö r n eğ i n W i ev i o r k a’n m t o p l u m sal k ar şı - h ar ek et ü z e
r i n e p ar ad i g m ası b u t ü r d en d i r . D ah ası , T ar r o w ’a g ö r e, r ad i
k al g r u p l ar g en e l l i k l e p r o t est o d ö n g ü sü n ü n d ü şü ş ev r esi n
d e o r t ay a ç ı k ar l ar . Bu r ad i k al l eşm en i n , d ah a z i y ad e b aşl an
gı ç ev r esi n i t an ı m ay an , am a h ar ek et e d ah a so n r a k at ı l an l ar l a
o l an l ar l a i l g i l i o l d u ğ u h i p o t ez i i l er i sü r ü l eb i l i r k i b u t ez şi d
d et d ü z ey i n i n i k i n c i , h at t a ü ç ü n c ü m i l i t an k u şağ ı n d a y ü k
sel m esi o l g u su i l e d ah a f az l a d o ğ r u l an ı y o r g ö z ü k m ek t ed i r .
B u r ad a d ö r t d e ğ i şk en el e al ı n ac ak t ı r : B ask ı v e g r u p l ar ı n
d ev r i m c i r ef er an s ö z n esi y l e k u r d u k l ar ı i l i şk i so r u n u i l e t o p
l u m sal h ar ek et ö r g ü t l er i n i n v e i l i şk i l er i n i n i n cel en m esi . R a
d i k al l eşm en i n b i r ey se l b el i r l ey i c i l e r i n e d ai r b i l g i m i z İ t a l
ya ö r n eğ i v e d ah a az ö l ç ü d e d e o l sa A l m an y a ö r n eğ i d ı şı n d a
h ay l i b ö l ü k p ö r ç ü k o l d u ğ u i ç i n , m i k r o - so sy o l o j i k d ü z ey y a
z ık k i b i l i şsel v e d u y g u sal et k i l er i n k ü ç ü k g r u p l ar d ak i i şl e
y i şi i b ar et o l ac ak t ır .
55
İ k i ö n l em z o r u n l u g ö r ü n m ek t ed i r . B i r y an d an , b u b o y u t
l ar d an h i ç b i r i n i n m ek an i k v e d o ğ r u sal b i r et k i si o l m ad ı ğı n ı
h at ır l am ak g er ek i r ; çü n k ü h ar ek et i n z am an sal l ı gı açı sı n d an
b ak ı l d ı ğ ı n d a - y a n i h az ır l ı k y ap ı l an b aşl an g ıç ev r esi n d e, şi d
d et d ü z ey i n i n y ü k sel d i ğ i si l ah l ı m ü c ad el e ev r esi n d e v e n i
h ay et , d ağ ı l m a ev r esi n d e- , b u n l ar ın h ep si ç el i şen şek i l l er d e
et k i l i d i r l er . K r i z d en çı k ış sü r eç l er i n i aç ı k l ar k en d e b u n l ar l a
k ı sm en k ar şı l aşac ağı z . D i ğ er y an d an , b u n l ar i ç i ç ed i r l er ve
d o l ay ı sı y l a, b u b o y u t l ar d an b i r i n i n şu v ey a b u d u r u m u aç ı k
l ad ı ğı n ı an c ak d i d ak t i k am açl ar l a ve gen el eği l i m t er i m l er i y
l e k ab u l ed eb i l i r i z .
Ba sk ı v e k ar şı- h a r e k e t le r
C h ar l es T i l l y ’y e i n an acak o l u r sak , b ask ı , h ar ek et l en m e ü z e
r i n d e y en i d en - b aşl an g ı ç n o k t ası n a d ö n d ü r t en - eğr i sel , b i r
et k i y ap ar v e o n ed en l e d e b ask ı b i r d o l ay ım d ü z ey i en b ü
y ü k r ad i k al l eşt i r i c i et k i d i r . B ask ı i st er d ev am l ı o l su n i st er
h ız l a y o ğ u n l aşsı n , b u f ak t ö r i n cel en en b i r ç o k ü l k ed e b el i r l e
y i ci b i r r o l o y n am ışt ır .
Al m a ny a
G er ç ek t en d e gen el l i k l e b i r b ask ı h ad i sesi r ad i k al l eşm e sü
r eci n i b aşl at m ı ş v e b ü t ü n g r u p l ar b u y o l u t u t ar ak , p r o v o k asy o n - b ask ı - şi d d et d ö n g ü sü n e gi r m i şt i r . Ö r n eği n , 2 H az i r an
19 6 7 ’d e ( b i r g ö st er i sır ası n d a p o l i s t ar af ın d an v u r u l an ) Ben n o O h n eso r g ’u n ö l ü m ü A l m an y en i so l u i ç i n g er ç ek b i r d ö
n em eci sem b o l i k o l ar ak b el i r l er ; i k i n c i si l ah l ı g r u p d a ad ı n ı,
- d e v r i m c i d av an ın b u i l k “ şeh i d i ” n i n an ı sı n a- b u r ad an al ır :
2 H az i r an H ar ek et i . Bu o l g u , b ask ı n ı n h ar ek et e g eçi r d i ğ i d a
y an ışm a d u y g u su y l a h ar ek et i n g ü ç l en d i r i l m esi v e y ay ı l m a
sı i çi n p o l i t i k b i r i m k ân o l ar ak k u l l an ı l m asın ı n y an ı sı r a ö r 56
gü t l en m e z o r u n l u l u ğ u n u m eşr u l aşt ı r m a am acı i ç i n d e k u l l a
n ı l m asın ı aç ı k l ar . O l ay ı n ar d ın d an d ü z en l en en m i t i n g d e k o
n u şan , g el ec ek t ek i R A F ’ın k u r u c u su G u d r u n E n ssl i n şö y l e
h ay k ı r ı r : “ H ep i n i z i ö l d ü r ecek l er - h a n g i al ç ak l ar l a k ar şı k ar
şıy a o l d u ğ u m u z u b i l i y o r su n u z - , k ar şı m ı z d a k i A u sch v v i t z
k u şağ ı d ır , A u sc h v v i t z ’i y ar at an i n san l ar l a t ar t ı şı l am az .” So l
açı sı n d an , o l ağ an ü st ü y asal ar l a k am u sal ö z g ü r l ü k l er i n t eh
d i t al t ı n a g i r ec ek o l u şu n ed en i y l e zat en d u y ar l ı b i r o r t am d a,
ü st el i k c i n ay et t en so r u m l u g ö r ev l i n i n t ak i p si z l i k k a r a r ı n
d an y ar ar l an m ası y l a, b u ö l ü m g er ç ek b i r m o r al şo k o l m u ş
t u r . B ü t ü n b u o l ay l ar , aşır ı u ç l ar ı n y en i d en o r t ay a ç ı k ışı y l a
- D K P ad ı i l e K P v e ö z el l i k l e 19 6 4 y ı l ın d a N PD ( N eo - N az i
M i l l i y et çi P a r t i ) - p o l i t i k m ü c ad el en i n r ad i k al l eşt i ği b i r d ö
n em d e o l u r . A şır ı sağ cı m i l i t an l ar i l e y en i so l m i l i t an l ar d e
v am l ı o l ar ak ç at ışı r l ar .
Bi r y ı l so n r a, 11 N i san 19 6 8 ’d e Ru d i D u t sch k e’y i ö l d ü r m e
t eşeb b ü sü g er i l i m i ağ ı r l aşt ı r ı r ; so l d a sav u n m a g r u p l ar ı ö r
g ü t l en i r , m i l i t an l ar k en d i l er i n i k o r u m ak i çi n si l ah l an ı r l ar ,
şi d d et l i g ö st er i l er b i r b i r i n i i z l er . Y ü z l er ce k i şi t u t u k l an ı r ve
H az i r an ay ı n d a p ar l am en t o o l ağ an ü st ü h al y asasın ı o n ay l ar .
SD S ( A l m an So sy al i st Ö ğ r en c i l er B i r l i ğ i ) , 19 6 8 y az ı b o y u n c a
d ev am ed en v e ey l em c i l er l e p o l i si k ar şı k ar şı y a g et i r en şi d
d et l i ç at ışm al ar ı m ah k û m et t i k t en so n r a k r i z e gi r er . A n d r eas B aad er ’i n av u k at ı H o r st M ah l er , N i san ay ı n d ak i g ö st er i
l er e k at ı l m ak t an d o l ay ı i k i y ı l h ap i s cez asın a çar p t ır ıl ıp cez a
sı t eci l ed i l d i k t en so n r a, m esl ek t en i h r ac ı n ı i n cel em esi g er e
k en m esl ek b ar o su n a çağ r ıl ı r . H i çb i r k ar ar al ı n am az : Bi n k a
d ar ö ğ r en c i d ay an ı şm al ar ı n ı şi d d et ey l em l er i y l e g ö st er m ek
i çi n t o p l an m ı şt ı r v e k o l l u k k u v v et l er i y l e ç ı k an ç at ışm al ar d a
12 0 k i şi y ar al an ı r . G az et eci U l r i k e M e i n h o f M ay ı s 19 6 8 ’d e
K o n k r e t 't e şu n u y az ar : “ R u d i ’y e sı k ı l an k u r şu n l ar şi d d et si z -
l i k r ü y ası n a so n v er d i . Si l ah l an m ay an ö l ü r , ö l m ey en c ez a
ev l er i n e, ı sl ah h a n el e r e , u ğ u r su z b et o n k u l el er e k a p at ı l ı r .”
57
“ Şeh i r g er i l l ası ” n a geçi ş so r u n u so n b ah ar d an i t i b ar en k i m i
g r u p l ar d a t ar t ışıl ı r o l m u şt u r .
İt a lya
B en z er am a i k i ev r el i b i r sü r eç İ t al y a’d a d a k en d i n i g ö st e
r i r . D ö n em , 1 M ar t 19 6 7 ’d e R o m a’d ak i “ V al l e G i u l i a m u
h ar eb esi ” sır ası n d a g ö st er i ci l er i n m ar u z k al d ı ğı ser t b ask ı y
l a v e ö z el l i k l e 12 A r al ı k 19 6 9 ’d a M i l an o ’d ak i b i r b an k ad a
- P i az z a F o n t an a- m ey d an a gel en v e o n al t ı k i şi n i n ö l ü m ü y l e
so n u çl an an b o m b al ı su i k ast i n er t esi n d e b aşl ar . D ö n em i n t a
n ı k l ı k l ar a sık sık k ar şı m ız a çı k an “ t r av m a” k el i m esi n i n g er
ç ek i f ad esi o l an b u su i k ast , b i r ço k k i şi aç ı sı n d an , t o p l u m sal
k ar ışık l ık l ar a o t o r i t er b i r t ep k i g ö st er i l ec eğ i t eh d i d i n i n i f a
d esi d i r . Su i k ast , ö r gü t l er i n ö n ü n e sav u n m a ar aç l ar ı so r u n u
n u d a get i r i r : “ M i l i t an an t i f aşi z m ” i n ( aşır ı sağcı m i l i t an l ar l a
çat ı şm al ar ın ) y an ısır a L o t t a C o n t i n u a’n ın y asal ; i l k y asad ı şı
si l ah l ı g r u b u k u r an y ay ı n c ı G i an g i ac o m o F el t r i n el l i ’n i n y a
sad ışı d i r en i ş çağr ıl ar ı. Par t i z an v e f o k o c u m o d el t em el i n d e
G A P ’l ar ( Par t i z an Ey l em G r u p l an ) k u r u l u r ( d en ey i m , k u r u
cu su n u n 19 7 2 y ı l ın d a, b i r y ü k sek g er i l i m h at t ın a su i k ast h a
z ır l ar k en k az a so n u cu ö l ü m ü y l e so n a er er ) . B u n u n ü z er i n e
b u ey l em c i l er i n ço ğu K ız ı l T u g ay l ar ’a ( B R) k at ı l ı r ; R en at o
C u r c i o , M ar gh er i t a C ago l v e A l b er t o F r an c esc h i n i t ar af ı n
d an K asım 19 7 0 ’t e, b aşl an gıçt a b i r h ü k ü m et d ar b esi n e k ar
şı d i r en i ş p er sp ek t i f i y l e k u r u l an BR, G A P ’l ar ın et k i si al t ın d a,
i l k h ed ef o l ar ak , n eo - f aşi st g r u p l ar ı v e o n l ar a y ak ı n l ı k l ar ı n
d an k u şk u d u y u l an p at r o n l ar ı seçer ; ar d ı n d an n et b i r şek i l
d e y en i b i r i sy an c ı “ st r at ej i k ev r e” y e g eçi l i r .
Pi az z a Fo n t an a b o m b al am ası d ev l et i n n eg at i f t em si l l er i
n i r ad i k al l eşt i r i r v e d ev l et r ak i p st at ü sü n d en d ü şm an st a
t ü sü n e geçer . G er ç ek t en d e, d ev l et n eo - f aşi st g r u p l ar ı ar açsa l l aşt ı r m ak l a su ç l an m ak t ad ı r ; 19 8 0 ’l i y ı l l a r ı n so n u n d ak i
58
r esm î b i r so r u şt u r m a b u n u d o ğ r u l ar . Pi az z a F o n t an a, d ev
l et ay g ı t ı n ı n b i r k ı sm ı n ı n aşır ı sağ ı n su i k ast l ar ı y l a i şb i r l i ğ i n i
b el i r t m ek i ç i n k u l l a n ı l a n i f ad ey l e, “ d ev l et k a t l i a m l a r ı m ı n
u z u n d i z i si n i b aşl at ı r . 19 6 9 ’d a B o l o g n a G ar ı ’n d ak i p at l am a
d an A ğ u st o s 19 8 0 ’e k ad ar , b u su i k ast l er 12 7 k i şi n i n ö l ü m ü
n e v e 50 6 k i şi n i n y ar al an m asın a n ed en o l m u şt u r . B aşb ak an
G i u l i o A n d r eo t t i ’n i n 19 9 0 ’d ak i aç ı k l am al ar ı n d an b er i ar t ı k
b i l i n m ek t ed i r k i , İ t al y a, N A T O ’n u n A v r u p a ’y a y e r l e şt i r d i
ği s t a y - b e h i n d ' ı n * en ak t i f h ü c r el er i n d en b i r i n i n u y g u l am a
al an ı o l m u şt u r . G l ad i o ( İ t al y an c a “ ö l ü m y ar g ı sı v er m e h ak
k ı ” ) o p e r asy o n u n u n m i sy o n u , h ü k ü m et d ar b el er i y ap ar ak
y a d a r ej i m i n o t o r i t er b i r y ö n e k ay m asın a k am u o y u n u u y
g u n h al e g et i r m ek i ç i n b i r g er i l i m st r at ej i si u y g u l ay ar ak k o
m ü n i st t eh d i d i ö n l em ek t i r . O r d u d ak i g i z l i ser v i sl er i n b i r
ç o k ü st d ü z ey so r u m l u su n u n v e P2 m aso n l o c asın ı n d est e
ğ i n i al m ı şt ı r .
19 6 4 - 19 7 4 d ö n em i n d e, aşır ı sağc ı g r u p l ar aşır ı so l u n k i l er d en y ed i k at d ah a f az l a say ıd a k u r b an ı n ( 6 3) ö l ü m ü n d en
so r u m l u d u r . 19 6 9 - 19 8 0 d ö n em i n i n b ü t ü n ü n e b ak ı l d ı ğ ı n d a,
r esm î i st at i st i k l er e g ö r e, “ k u r şu n y ı l l a r ” ın 36 2 k u r b an ı n d an
17 8 ’i n i n f ai l i aşı r ı sağ c ı l ar , 119 ’u n u n f ai l i i se aşır ı so l c u l ar
o l m u ş, 30 k i şi i se k ar şı l ık l ı çat ı şm a sır ası n d a ö l m ü şt ü r .1 Sa
y ı sal o l ar ak n eo - f aşi st g r u p l ar ı n ey l em i d ah a az d ı r , am a d a
h a f azl a ö l ü m e n ed en o l m u şl ar d ı r ( aşır ı sağ c ı l ar ı n su i k ast l ar ı
ay r ım g ö z et m em ek t ed i r ) . Ö l en 36 2 k i şi n i n 2 9 7 ’si si v i l , 56 ’sı
i se g ü v en l i k g ü çl er i m en su b u y d u . A şır ı sağcı ö r gü t l er i n h ar ek et l en m ey e- k ar şı b u k u l l an ı m ı 2 k ar şı- h ar ek et k av r am ı n a
g ö n d er m e y ap ar . Bu k av r am ı k u l l an ab i l m ek i çi n , d i ğ er h a
r ek et i n t ep k i o l ar ak d o ğ ac ağ ı b i r b aşl an g ıç h ar ek et i ar am ay ı
( *) N A TO kap sam ın d a, “ k o m ü n iz m te h lik e s in e " v e so l ö rg ü tle re karşı o lu ştu ru
lan silah lı b irim le r - ç .n .
1
M au ro G aile n i,
R ap p o r t o u l t c r r o r is m o ,
m ilan o , Riz z o li, 1 981. Bu kay nak lard a
h iç b ir şe k ild e z ik re d ilm e y e n 35 k u rb an kalm ıştır.
2
A lb erto M e lu c c i, L ’in v e n jio n e
d e l p r e s e n le ,
Bo lo n y a, II M u lin o , 19 8 2 , s. 110.
59
h ed ef l ey en ab ar t ıl ı b i r so y k ü t ü g ü n c az i b esi n d en k aç ı n m ak
ger ek i r . G er ç ek t en d e, i l k so r u m l u l u ğ u d i ğ er h ar ek et e at f et
m ek , g en el l i k l e k en d i n i sal d ır ıy a t ep k i gö st er en k u r b an o l a
r ak o r t ay a k o y m ay ı h ed ef l ey en b i r m eşr u l aşt ı r m a st r at ej i si
d i r ; h er z am an i çi n m eşr u b i r “ k ar şı - şi d d et ” o l ar ak su n u l an
şi d d et e b aşv u r m ay ı h ak l ı g ö st er m ek t e d e k u l l an ı l ı r . Bu n a
k ar şı l ık , k o l ek t i f ey l em i n d i n am i k l er i d ü z l em i n d e, k ar şı- h ar ek et l er e y ö n el t i l en d i k k at i k i k ez v er i m l i d i r . B i r y an ıy l a, h a
r ek et l en m e d ö n g ü l er i n i g en el l i k l e b esl ey en b aşl an g ı ç h ar e
k et i i l e k ar şı - h ar ek et ar ası n d ak i sü r ek l i et k i l eşi m l er i v e k ar
şıl ı k l ı b ağ ım l ı l ık et k i l er i n i i n cel em ey e d av et ed er . B i r k ar şıh ar ek et i n o r t ay a ç ı k ışı , b aşl an gıçt ak i h ar ek et ü z er i n d e zıt et
k i l er y ar at ır ; şo k ve t eh d i t et k i si al t ın d a o n u u y an d ı r m ay a ya
d a t o p ar l an m ay a k at k ıd a b u l u n ab i l i r ; k ez a, ö r n ek d u r u m d a
o l d u ğu gi b i , h ar ek et i n r ad i k al l eşm esi n d e d e et k i l i o l u r . Bu
d u r u m u t ak i p ed en “ i k i l i d i n am i k ” , i k i g r u b u n h em d eğer
l er i , h ed ef l er i h em d e t ak t i k l er i v e ey l em b i çi m l er i ü z er i n d e
et k i d e b u l u n u r . T o p l u m sal h ar ek et l er i n p o l i t i k f ı r sat l ar k a
d ar t eh d i t d u y g u su d a y ar at t ığ ı n ı h at ır l at an b u p er sp ek t i f ,
d i ğer y an d an , h ar ek et l i l i k sü r eç l er i n d e d u y g u l ar ı n ( k o r k u ,
ö f k e) t em el y er i n i k ab u l et m ey e d e m ecb u r k ı l ar .
B ask ı v e k ar şı - h ar ek et l en m e b i r ar ad a o l d u ğ u v e u y u m
i çi n d e h ar ek et ed i y o r g ö z ü k t ü ğ ü ö l ç ü d e, y en i so l u n r ad i k al
l eşm esi i y i ce g ü çl en i r . İ t al y a’d ak i , k ez a Ja p o n y a ’d ak i d u r u m
d a b el i r gi n b i çi m d e b ö y l ed i r .
Ja ponya
D ü z en i k o r u m a y ö n ü n d e k i u y g u l a m a b u r ad a d a ser t t i r .
O cak 19 6 8 ’d e, T r o çk i st f r ak si y o n Sen g ak u r en 'i n 30 0 ü y esi
t u t u k l an ı r . 19 6 9 y ı l ın d a p o l i s ü n i v er si t el er i b ar i k at l ar d an t e
m i z l em ek i çi n 9 38 d ef a m ü d ah al e ed er ve 10 .6 2 8 ö ğ r en c i t u
t u k l an ır . 19 6 8 - 19 6 9 ar ası n d a, seç k i n K i d o t ai b i r l i ğ i ey l em 60
çi l er l e i k i b i n d ef a ç at ı şı r ; h i ç ö l ü y o k t u r am a 10 .0 0 0 y ar a
l ı v ar d ı r .3 G ö st er i c i l er i n d e ö z el o l ar ak şi d d et i ç er en t ak t i k
l er k u l l an d ı ğ ı v e g r u p l ar a g ö r e d eğ i şen r en k t e k ask l ar l a, t aş
l ar , b am b u o k l ar v e gaz m ask el er i , k ad ı n l ar d an o l u şan y a r
d ım ek i p l er i y l e g ay et h az ı r l ı k l ı o l d u k l ar ı d o ğ r u d u r . B u n l ar ,
en az ın d an B at ı l ı b ak ı şı i l e o l ay l ar a h ay l i g ö st er i şl i b i r h a
va v er m ek t ed i r . B ask ı n ı n ağı r l aşm ası y l a b i r l i k t e, ey l em c i l er
t ak t i k d eğ i şt i r i r . Bu , i l k k ez , Sat o ’n u n A m er i k a B i r l eşi k D ev
l et l er i n e g i d i şi n e k ar şı Ek i m - K ası m 19 6 9 g ö st er i l er i sı r ası n
d a o r t ay a ç ı k ar : K o l l u k k u v v et l er i g ö st er i n i n r esm î b aşl an g ıç
n o k t ası n d a t o p l an m ı şk en , b eş, al t ı k i şi l i k k ü ç ü k g r u p l ar d a
ğ ı l ar ak b el i r g i n h ed ef l er e ( p o l i s k o m i ser l i k l er i , i şv er en m er
k ez l er i , v b .) sal d ı r ıp m o l o t o f k o k t ey l i at ar l ar .
Bu r ad a d a d ev l et g ü ç l er i i l e şi r k et l er ( H i t ach i y a d a T o sh i
b a ö r n eği n ) , d ü z en i n m u t l ak a sağl an m ası ger et i ği f i k r i n e k a
m u o y u n u al ı şt ı r m ak i ç i n p r o t est o h ar ek et l er i n i n y ü k sel i şi n i
d u r d u r m a u m u d u y l a, aşır ı sağı ( B ü y ü k Jap o n y a İ çi n V at an
sev er Par t i ) k u l l an ı y o r l ar d ı ; ö r n eğ i n , So sy al i st Par t i b aşk a
n ı A san u m a l n ej i r o 12 Ek i m 19 6 0 ’t a ö l d ü r ü l ü r . Jap o n - A m er i k an g ü v en l i k an l aşm ası so r u n u n u n k ar ışt ır d ığ ı b u d ö n em
b o y u n ca k u r o m a k u 4 Y o sh i o K o d am a, b ar ı ş y an l ısı g ö st er i ci
l er e k ar şı m af y a ç et el er i n i n v e aşır ı - m i l l i y et ç i g r u p l ar ı n se
f er b er ed i l m esi n d e ö n em l i b i r r o l o y n ar .
3
N Villiam R. Farre ll,
B l o o d a n d R a g e . T h e S t o r y o f t h e Ja p a n e s e R e d A r m y ,
T o ro n -
lo , L e x in g to n Bo o k s, 1 9 9 0 , s. 182.
4
K elim e an lam ı “ k ara p e rd e ” o lan te rim , iş d ü n y asın ı, p o litik ac ıları ve
la n
y aku z a-
ilişk iy e so k an p erd e ark asın d ak i k işile ri b e lirtir. Sav aş su ç lu su v e P D l'n in
ku ru c u su K o d am a ay nı z am an d a A sy a H alkları A n ti-K o m ü n ist Birlig i’ nin (A sian Pe o p le ’s A n ti-C o m m u n ist Leag u e - A PA C L) d e k u ru c u su d u r. Bu b irlik , A nti-Bo lşe v ik U lu s lar Blo ğ u y la b irle şe re k 1 9 6 7 y ılın d a D ü n y a A n ti-K o m ü n ist
Birlig i'n i ( W o rld A n ti- C o m m u n is t Le ag u e - W A C L ) d o ğ u rac ak tır. Ph o en ix
( 1 9 6 8 - 1 9 7 1 ) v e C o n d o r ( 1 9 7 6 - 1 9 7 7 ) p lan ların d a ö n saflard a y er alac ak o lan
W A C L ü y e le ri arasın d a, M Sl’n in k u ru c u su G io rg io A lm iran te ile
s t r a g e d i S t a-
(o 'y la 1d ev let k atliam ı] su ç lan an iki İtaly an n e o faşist m ilitan d a y er alıy o rd u .
61
Amer ika Birleşik Devlet leri
B i r k ar şı- h ar ek et y ö n et i c i seç k i n l er t ar af ın d an d est ek l en d i
ğ i n d e, b aşl an g ıç t ak i h ar ek et i n m i l i t an l ar ı n ı h ed ef o l an z a
l i m c e ey l em l er i n i o l u m l ay an b i r al d ı r m az l ı k l a k ar şı l an ab i
l i r . A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n i n k i m i g ü n ey ey al et l er i n
d e, ır k ay r ım ı n ı sav u n an h ar ek et l er k ar şı sın d ak i d u r u m b u d u r . K ar şı- h ar ek et l er i n en k at ık sız ö r n eği o l an K u K l u x K l an
19 5 4 y ı l ın d a y ü k sek m ah k em en i n d ev l et o k u l l ar ı n d a ay r ım
cı l ığ ı r ed d ed en k ar ar ı n d an so n r a y en i d en h ar ek et l en i r . Yen i
ey l em l i l i ği n i n d o r u k y ı l ı o l an 19 6 7 ’d e 17 .0 0 0 ü y esi v ar d ır .
K K K k u şk u su z ö n c el i k l i o l ar ak Si y ah l ar a am a ay n ı z am an
d a h er r en k t en y u r t t aş h ak l ar ı m i l i t an ı n a d a sa l d ı r m ak t a
d ır . M i ssi ssi p p i ’d ek i F r e e d o m S u m m e r ( 19 6 4 ) sır ası n d a at eş
l i si l ah k u l l an ı l an 35 o l ay k ay d ed i l i r , 30 b i n a b o m b al an ı r ,
30 k i l i se y ak ı l ır , 8 0 k i şi d ö v ü l ü r v e 6 m i l i t an ö l d ü r ü l ü r .5 Bi r
K o n g r e K o m i sy o n u y i r m i y ı l ı d i k k at l e i n c el ed i ğ i n d e, K K K
ü y el er i n i n b eşt e b i r i n i n F B I ’ın h ab er el em an ı o l d u ğu n u o r
t aya k o y ac ak t ır .6 O d ö n em d e i k i p o l i t i k ci n ay et A m er i k a’yı
sar sar : N i san 19 6 8 ’d e M ar t i n L u t h er K i n g ’i n i k i ay so n r a,
K asım ay ı n d ak i b aşk an l ık seç i m l er i n d e d em o k r at l ar ı n ad ayı
o l an Ro b er t K en n ed y ’n i n ö l d ü r ü l m esi .
Si yah m i l i t an l ar a k ar şı b ask ı acı m ası z v e ço ğ u z am an yasad ışı d ır . Bu n u n ü z er i n e 19 6 6 y ı l ı n d a b i r ö z sav u n m a gr u b u
ö r gü t l em ey e k ar ar v er i r l er : B l ac k Pan t h er Par t y ( BPP) . C h i
cago ’d a, A r al ık 19 6 9 ’d a, Fr ed H am p t o n i l e M ar k C l ar k , i h
t ar d a b u l u n u l m ad an , u y k u l ar ı n d a, p o l i s t ar af ın d an - t e k b i r
k u r şu n a k a r şı l ı k - 8 2 k u r şu n l a ö l d ü r ü l ü r l er . Bu d ü z ey d e d e
ği l i se d e, b ask ı , 19 6 8 ’d en i t i b ar en ö ğ r e n c i h a r ek et i n i d e
k ap sar . 28 A ğ u st o s 19 6 8 ’d e, C h i c ag o ’d a D em o k r at Par t i ’n i n
5
Ted R. G u rr, D o n atella D ella Po rta v e G ian fran c o Pasq u in o ( d e r.) ,
e v io le n z a p o lit ic a, ag e .,
6
62
A g e . s. 133.
s. 106
T e r r o r is m o
b aşk an ad ay ı n ın b el i r l en ec eğ i k o n gr e v esi l esi y l e g ö st er i n i n
b ast ır ı l m am a b i çi m i b u n u n ö z el b i r ö r n eğ i d i r .
Re k a b e t v e k ar şılıklı e t k ile r
B ask ı g ö r en h ar ek et l er l e d ay an ı şm a k i m i z am an u l u saşı r ı d ır . Ö r n eğ i n 11 N i san 19 6 8 ’d e ö ğ r en ci l i d er i Ru d i D u t sch k e’n i n y ö n el i k , m u c i z ev i b i çi m d e sağ k u r t u l d u ğ u ci n ay et t e
şeb b ü sü , ( 8 0 0 p o l i si n k o r u d u ğ u ) Sp r i n g er b ası n g r u b u n u n
L o n d r a’d ak i b ü r o l ar ı n ı n ö n ü n d e b i n k ad ar k i şi n i n t o p l an
m asın a y o l açar . A r d ı n d an b i r ç o k şeh i r d e d e ay n ısı g ö r ü l ü r :
A m st er d am , Pr ag, B r ü k sel , V i y an a, Z ü r i h , Par i s, Ro m a, N ew
Y o r k , T el A v i v ... Pr o t est o h ar ek et i n i n y ay ı l m asın d a y en i b i r
şey k u şk u su z y o k t u r , am a t ep k i n i n k ap asi t esi el b et t e i l et i
şi m ar aç l ar ı y l a, ö z el l i k l e d e i l k k ez b u ey l em ci k u şağ ı n ı n h a
yal g ü c ü n ü b esl ey en g ö r ü n t ü say esi n d e h ız l an m ışt ır . B ec e
r i l er i n y an ı sır a gö st er i b i ç i m l er i d e ü l k el er ar ası n d a m ü b ad al e ed i l m ek t ed i r . “ C h e, C h e, C h e G u ev ar a” , “ H o , H o , H o
C h i M i n h ” sl o g an l ar ı n ı n v u r g u l an ı şı v e b u sl o g an l ar l a at ıl an
ad ı m l ar ı n r i t m i h er y er d e ay n ıd ı r .
Sü r ü k l em e et k i si t am am en u l u sal ö l çek t e d e sö z k o n u su d u r . V e h er h an g i b i r h ar ek et i n d i n am i ğ i , o n u k ap al ı b i r k a
v an o z d a y aşı y o r m u ş g i b i t ek b aşı n a el e al ar ak an l aşı l am az .
Bu h ar ek et i i l i şk i sel d ü şü n m ek g er ek i r ; y an i gel i şi m i n i i z l e
m ek , sü r ec i n ö n em l i an l ar ı n d a si y asal i k t i d ar ın o n a - ö r n e
ği n k a r şı - h ar ek et l er d e y o l açt ı ğı t ep k i l er , k ez a d i ğer ö r g ü t
l er l e k u r d u ğ u i l i şk i l er k i b ö y l ec e, açı ğa ç ı k ar ı l ab i l ec ek o l an
h ar ek et l er i n b i r b i r l er i n i n asıl et k i l ed i k l er i , r ek ab et m an t ı k
l ar ı, i t t i f ak v e çat ışm a m an ev r al ar ı v b . sap t an ab i l i r .
Si d n ey T ar r o w ’u n g ö r ü şü n ü sü r d ü r en D o u g M cA d am , b i r
p r o t est o d ö n g ü sü n ü n ak t ö r l er i o l an “ h ar ek et l er ai l esi ” n i i z
l ey er ek b u o l g u y u g ay et i y i aç ı k l am ak t ad ı r . “ T an ı m l an ab i
l i r b i r d ö n g ü n ü n h ab er ci si y a d a t et i k l ey i ci si ” o l an “ b aşl at ı63
c ı ” h ar ek et l er l e ( i n i t i a t o r m o \ e m e n t s ) “ i t k i l er i n i v e esi n l er i
n i , f ar k l ı v eç h el er d e” b i r i n c i l er d en al an “ t ak i p ç i ” h ar ek et l e
r i b i r b i r i n d en ay ı r m ak t ad ı r .7 “ T a k i p ç i l e r ” , “ b aşl at ı c ı l ar ” ın
ö r gü t m o d el i n i b en i m sey en , h at t a k u l u ç k a d ö n em i n i o n u n
i çi n d e g eçi r en v e o n u n y o r u m l am a ç er ç ev esi n d en u z ak l aş
m ay an h ar ek et l er d i r .
Amer ika Birleşik Devlet leri
A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d e, d ah a z i y ad e B ey az l ar d an
o l u şan ö ğ r en c i h ar ek et i n i n Si y ah l ar ı n k i n d en et k i l en d i ğ i n e
v e k ı sm en d e d est ek gö r d ü ğ ü n e k u şk u y o k t u r . “ Y u r t t aş h ak
l a n ” ç er çev esi , ö ğ r en c i l er , f em i n i st l er , p asi f i st l er , eşci n sel
l er , n ü k l eer - k ar şı t l an gi b i g r u p l ar ı k ap say ac ak şek i l d e g e
n i şl em i şt i r . A y r ım cı l ık ö f k en i n k ay n ağ ı o l u r ; p r o t est o d ö n
g ü sü n e t o p l u m sal o l m ak t an ço k ah l ak i b i r b o y u t k at ar ( V i
et n am l I l ar a k ar şı sav aş ve Si y ah l ar a y ö n el i k ay r ı m c ı l ı k aç ı
sı n d an d i l e g et i r i l en “ B en i m ad ı m a d e ğ i l ! ” sl o g an ı n ı n k ö
k en i n d e b u b o y u t y at m ak t ad ı r ) . G en ç B ey az l ar i l k m i l i t an
l ı k d en ey i m i n i F r e e d o m r i d e s 't a [ si v i l h ak l ar h ar ek et i ] , h at
t a SD S’n i n ( St u d en t s f o r D em o cr at i c So c i et y ) t eşv i k et t i ği
g et t o l ar d ak i g ö n ü l l ü f aal i y et l er i n d e g er ç ek l eşt i r i r l er . K am p ü s i sy an l ar ı v e “ y en i so l ” , k ı sm en si v i l h ak l ar h ar ek et i n i n
t eşv i k et t i ği b i r d i n am i ğe y asl an ı r : B aşl an gı ç ev r esi n d e şi d
d et si z si v i l i t aat si zl i k ; get t o i sy an l ar ı y l a b i r l i k t e 19 6 0 ’l ı y ı l l a
r ın o r t ası n d an i t i b ar en r ad i k al l eşm e ( Si y ah l ar ı n g et t o l ar ı n
d a 19 6 4 y ı l ı n d a 22 , 19 6 7 y az ı n d a 8 2 ay ak l an m a g ö r ü l ü r ) ;
19 6 6 ’d a p o l i sl e k ar şı l ı k l ı si l ah l ı ç at ı şm al ar ı n b aşl am ası ve
ay n ı y ı l O ak l an d ’d a B l ac k Pan t h er Par t y ’n i n ( B PP) k u r u l m a
sı ( b k z . ek t ek i t ab l o ) .
7
D o u g M cA d am , "In iliato r and Sp in -o ffM o v e m e n ls: D iffu sio n P ro c e ss in Pro tst
C y c le s", M ark Trau g o ıt (d e r ),
R e p e r t o i r e s a n d C y c l e s o f C o l l e c t ive
h am , D u ke U niv e rsity Press, 1 9 9 5 , s. 2 1 7 - 2 3 9 .
64
A cfio n, D u r-
19 6 0 ’h y ı l l a r ı n h ar ek et l en m e d ö n g ü sü n ü b esl em i ş o l an
şey, d ar an l am d a V i et n am sav aşı n d an ç o k , çeşi t l i k ar şı ç ı k ı ş
h ar ek et l er i n i n ( k ar şı - k ü l t ü r , Si y ah , ö ğ r en c i ) i ç i çe g eç m e
si d i r . SD S’n i n m er k ez î k o n u m u , ö z el l i k l e, h ar eet l en m en i n
f ar k l ı n ed en l er i n i d av al ar ı n ı ek l em l em e v e o n a m o d el o l ar ak
h i zm et et m i ş o l an SN C C ’n i n ( St u d en t N o n v i o l en t C o r d i n at i n g C o m m i t ee) Si y ah m i l i t an l ar ıy l a, k ez a B l ack Pan t h er s’l a
t em ası k o r u m a y et en eğ i n e b ağl ıd ı r . M ar k R u d d ’u n y ö n et t i ği
C o l u m b i a Ü n i v er si t esi i şgal i n i n b u d en l i et k i l i o l m ası, Bey az
ve Si yah ö ğ r en c i l er ar ası n d ak i i t t i f ak ı t eşv i k et m esi n d en d i r .
A m a SD S’y i b ö l en d e y i n e b u so r u n d u r . Ç ü n k ü PL P’l i ( P r o g
r essi v e L ab o r Par t y ) M ao c u l ar b u i t t i f ak t an k ay g ı d u y m ak
t ad ır l ar v e o n u n y er i n e, d ah a k l asi k o l an , i şçi sın ı f ı y l a i t t i f a
k ı t er ci h et m ek t ed i r l er . Ö z el l i k l e y en i b aşk an ı St o k el y Car m i ch ael ’i n et k i si al t ı n d a SN C C 19 6 6 ’d an i t i b ar en r ad i k al
l eşm i ş, şi d d et si z l i k i l k esi n i r ed d ed er ek , “ Si yah İ k t i d ar ” ad ı
n a, ay r ıl ı k ç ı l ı ğ ı v e k i m o l u r sa o l su n , Bey az l ar l a i şb i r l i ğ i y ap
m am ay ı sav u n u r o l m u şt u r . D ev r i m ci ö z n en i n t an ı m l an m a
sı k o n u su n d a at eşl i t ar t ı şm al ar SD S’d e d e g ö r ü l ü r . A r al ı k
19 6 8 ’d e u l u sal sek r et er M i k e K l o n sk y , D e v r im c i G e n ç l i k H a
r e k e t i n e D o ğ r u ' d a Si y ah gen ç l i ği d ev r i m c i ö zn e o l ar ak b el i r
t i r . B i r b aşk a m et i n o l an Y in e G e n ç l i k H a r e k e t i Ü z e r in e , 13
M ay ıs 19 6 9 ’d a SD S’n i n d er g i si Nevv L e ft N o t e s ' t a y ay ı m l an ı r .
Yaz ar ı Ji m M el l en , V i et n am ’d ak i F L N ’i d est ek l ed i ğ i i ç i n ü n i
v er si t ed en at ı l m ı ş esk i b i r ak ad em i sy en v e N ew Y o r k ’ t ak i
ö z gü r ü n i v er si t en i n k u r u c u su d u r . Bu m et i n d e, “ y o z l aşm ı ş”
ve “ ı r k ç ı ” A m er i k an i şçi sı n ıf ı n ı k esi n o l ar ak saf d ı şı ad d e
d er ek , Si y ah l ar ı v e i k i n c i l o l ar ak d a “ y ab an c ı l aşm ı ş” g en ç l er i
ö n e çı k ar ı r : “ B ey az em ek ç i l er i n Si y ah u l u s ü z er i n d ek i b ask ı
ya k at ı l ım ı , Si y ah l ar ı n ö z g ü r l ü k m ü c ad el esi n e - p r o l et e r v eç
h esi n e i l av e t e n - an t i - sö m ü r g ec i b i r y an d a k at m ak t ad ı r . Bu
i k i k o şu l , Si y ah t o p l u l u ğ u n b i l i n c i n i n v e m i l i t an l ı ğı n ı n ü st
d ü z ey i n d e b i r ar ay a g el er ek , i çi n d e b u l u n d u ğ u m u z t ar i h sel
65
ev r ed e, ö z g ü r l ü k m ü c ad el esi y ü r ü t en Si y ah l ar ı i şçi h ar ek et i
n i n ö n c ü g ü c ü h al i n e g et i r i r .” 8
P L P i l e R ev o l u t i o n a r y Y o u t h M o v em en t ( R Y M ) ar ası n
d ak i ç at ışm a, C h i c ag o ’d a, 18 H az i r an 19 6 9 ’d a SD Sn i n k u
r u l t ay ı n d a o r t ay a çı k ar . B o b D y l a n ’ın S u b t e r r a n e a n H o m e s i c k B l u e s şar k ı sı n d an al ı n m a, R ü z g â r ı n N e r e d e n E s e c e ğ i
n i B i l m e k İç in M e t e o r o l o j i U z m a n ın a G e r e k Y o k b aşl ı k l ı b el
ged e RYM i k i n o k t ad a su ç l am ad a b u l u n u r : - M e l l e n ’i n m et
n i n d en e si n l e r e k - Si y ah l ar ın m ü c ad el esi n i n m er k ez i r o l ü
ve g en ç l i ği n ö n c ü l ü k r o l ü . D u r u m t am b i r k ar g aşay l a so n a
er er ; PL P d ı şl an ır am a b o y u n eğ m ey i r ed d ed er k en RYM i k i
gr u b a b ö l ü n ü r : A z ı n l ı k t a k al an RYM I I v e RYM I ( W eat h er m an ) . 7 Ek i m ’i 8 ’i n e b ağ l ay an g ece, RYM I C h i cag o p o l i si
n e ad an m ı ş b i r h ey k el i y ı k ar v e er t esi g ü n d en i t i b ar en D ay s
o /R a g e ' i ö r gü t l er . Şeh r i n b u r j u v a sem t l er i n e sal d ı r m ak i çi n
b i n l er c e ey l em ci n i n g el m esi b ek l en i r ; an c a k en f az l a 50 0
ey l em ci ç ağr ıy a o l u m l u c ev ap v er i r v e i ç l er i n d en 2 8 7 ’si t u
t u k l an ır . Ç at ışm al ar 1, 5 m i l y o n d o l ar l ı k z ar ar l a so n u ç l an ı r .
A r al ı k 19 6 9 ’d a B l ack Pan t h er Par t y m i l i t an l ar ı F r ed H am p t o n i l e M ar k C l a r k ’ın p o l i s t ar af ı n d an ö l d ü r ü l m esi o l ay ı ,
“ D ev l et g er ç ek y ü z ü n ü g ö st e r i y o r ,” d i y en B er n a r d i n e D o h m ’u n k o c ası B i l i A y e r s’i n b u sö z ü n ü n i n a n d ı r ı c ı l ı ğ ı n ı ar
t ır ır . Ö z el l i k l e M ar k R u d d v e Je f f Jo n e s’l a b i r l i k t e, b u çi f t ,
A m er i k an h ü k ü m et i n e k ar şı b i r “ Sav aş B i l d i r g e si ” ( B r in g
t h e W a r H o m e ) y ay ı m l ar v e k en d i ö r g ü t l er i y l e b i r l i k t e y asa-
d ı şı n a çı k m ay a k ar ar v er i r l er : W eat h er U n d er g r o u n d O r gan i z at i o n ( W U O ) .9
8
A kt. Jo h n G e rassi, “ Lu tte arm £e au x E ta t- U n ıs ” , Lt’ s
T em ps M odcm cs.
M ay ıs
1 970, s. 1 7 7 9 - 1 8 3 6 .
9
Başlan g ıç ta
W eat h erm c n ,
hcr U n dcg rou n d
ard ın d a m aç o lu k sald ırısın d an k o ru n m ak iç in W caf-
v e so n o larak d a
W UO
R ah at o k u n u rlu k ne d e n iy le biz d e k i
tap b o y u n c a bu so n u n c u ad lan d ırm ay ı ku llan ac ağ ız
66
İt alya
Bi l i n d i ği g i b i , aşı n so l ö r g ü t l er ar asın d ak i r ek ab et , İ t al y a’d a
k i v e - d a h a az ö l ç ü d e d e o l sa - F r an sa’d ak i t ır m an ı şı n b e
l i r l ey i ci f ak t ö r ü o l m u şt u r . Po t O p ( Po t er e O p er ai o ) i l e L o t t a C o n t i n u a’n ı n 19 7 2 ’d en i t i b ar en i çi n e g i r d i k l er i m i l i t ar i st
v i r aj ı n eşz am an l ıl ı ğı b ö y l e açı k l an ab i l i r . Bu r ek ab et , Pr o l e
t er So l i l e JC R ’n i n 19 7 1’e k ad ar k i ey l em l er i n i n ar t an c ü r et
k âr l ığ ı n ı aç ı k l am ak t an el b et t e u z ak d eği l d i r . A y n ı z am an
d a, v u r u c u g ü ç o l u şu m l ar ı n ı n t eşv i k i n e v e b u gü ç l er i n p o
l i t i k y ö n et i m d en ö z er k l eşm e eği l i m i n d e d e k at k ı sı b ü y ü k
t ü r . Ö z er k l eşm e, ö r n eğ i n JC R ’d e v e L C ’d e k r i z i h ı z l an d ı r
m ış, so n r a d a A l p l er i n ö t esi n d ek i ( İ t al y a) y asad ı şı ö r gü t l er i n
y eşer ec ek l er i h av u z u sağ l am ışt ır . O d ö n em d ek i eği l i m , m i
l i t an l ar ı n d ev r i m c i l i k d eğ er i n i n sav aşç ı l ık y et en ek l er i i l e sı
n an m ası y ö n ü n d ed i r . Po l i sl e y a d a r ak i p b i r h ar ek et l e çat ış
m a, b i r g r u b u sağ l am l aşt ı r m an ı n ve en “ d eğer l i l er ” i t açl an
d ı r m an ı n g ü çl ü b i r m o t o r u d u r . F i z i k sel ser m ay en i n d eğ er
k az an m ası , m ü c ad el e d en ey i m i y l e k en et l en m i ş k ü ç ü k g r u p
l ar ın o l u şu m i l k esi d i r . G er ç ek t en d e b u d eğer l en m e, k o l ek
t i fi i n şa ed en en st r ü m an h al i n e g el i r v e “ d u y g u sal o r t ak l ı k ”
o l ar ak ad l an d ı r ab i l ec eği m i z şey i sağl am l aşt ır ır . B i r g i r i ş k a
t ıl m ak - k i b u d a z at en k en d i l i ğ i n d en m i l i t an u z m an l aşm a
n ın b aşl an g ı c ı d ı r - , şi d d et ey l em i i çi n y ar ar l ı y et en ek l er i şe
k i l l en d i r i r ; k i şi l er i n t o p l u m sal r o l l er i n o t u r m asın ı , f e e l i n g
r u le s ' u , y an i d u y g u v e h ey ecan l ar l a i l gi l i u y gu n / y er i n d e ve
o r t ak n o r m l ar 10 ed i n m ey i sağl ar v e gr u b a ö z gü b i r “ d u y g u
sal t ar z ” o l u şt u r u r .
D ah a so n r al ar ı , si l ah l ı ey l em l er i n d i k k at e d eğ er ö l çü d e ar
t ışı, k ı sm en , b i r y an d an K ız ıl T u g ay c ı l ar i l e ö z er k l er i n , d i ğer
y an d an ö z er k l er i n k en d i ar al ar ı n d a g i r i şt i k l er i r ek ab et i n so 10
A rlie R u ssc ll H o c h sc h ild , 'E ın o tıo n W o rk , Fe e lin g Ru les, and So c ıal Sıru c ıu re ".
A m e r i c a n Jo u r n a l o f S o c ı l o g y.
8 5 , 1 079, s. 566.
67
n u c u o l ar ak y o r u m l an ab i l i r . Ö z er k l i ğ i n d o r u ğ u o l an 19 7 7
y ı l ı , g er çek t e, m al l ar a ( p ar t i b i n al ar ı, k ı şl al ar , p o l i s k ar ak o l
l ar ı, m ah k em el er , şi r k et l er , v b ) k ar şı sal d ı r ıl ar d a % 7 7 ’l i k b i r
ar t ı şı n d am g asın ı t aşır ; y an i , i ç i şl er i b ak an l ı ğ ı n a g ö r e, h er
d ö r t saat t e b i r sal d ı r ı d ü z en l en m ek t ed i r . M ar t 19 7 7 ’d e Bol o g n a v e Ro m a’d a ( 6 0 b i n k at ıl ım cı ) si l ah l ı g ö st er i l er d ü z en
l en i r ; m o l o t o f k o k t ey l i n i n y er i n i P 38 * al m ı şt ır .
Bu k o şu l l ar d a, 19 7 6 y ı l ın d a, i k i n c i ö n em l i si l ah l ı g r u p Pr i m a L i n ea ( PL - Bi r i n ci Ç i z g i ) , L o t t a C o n t i n u a’n ın ö k sü z k al
m ış m i l i t an l ar ı n ı n i n i si y at i f i y l e r esm i o l ar ak k u r u l u r . Y o k
o l m u ş p ar l am en t o - d ışı g r u p l ar - L C v e P o t O p - t an k ay n ak l a
n an si l ah l ı ö r gü t l er ço k say ıd ad ır : N A P ( N u c l ei A r m at i Pr o l e t ar i ) , F C C ( F o r m az i o n i C o m u n i st e C o m b at t en t i ) , F C A
( F o r m az i o n i C o m u n i st i R i v o l u z i o n ar i ) v b . P A C ( Pr o l et ar i
A r m at i Per II C o m u n i sm o ) gi b i d i ğer l er i i se ö z er k h ar ek et
t en gel i r l er . 19 6 9 - 19 8 0 d ö n em i n d e t o p l am 59 7 ö r gü t ( 4 8 4 ’ü
so l , 1 13 ’ü sağ) su i k ast l ar ı ü st l en m i şt i r . Bu ar t ı ş, ö z el l i k l e,
d ağ ı l ıp b aşk a b i r ad al t ın d a y en i d en o l u şan b az ı g r u p l ar ı n k ı
sa ö m r ü y l e v e su i k ast l ar ı f ar k l ı i m z al ar l a ü st l en m e al ı şk an l ı
ğ ı y l a aç ı k l an ı r ( b k z. ek t ek i T ab l o 2) .
B R t ar af ın d an A l d o M o r o ’n u n k a ç ı r ı l m a sı n ı n t et i k l ed i ğ i
b ast ı r m a d al gası , d ah a k ü çü k ö r gü t l er i m i t sel uO ” y a ( o r ga
n i z asy o n u n o ’su ) - B R - k at ıl m ay a y ö n el t t i . H at t a k i m i l er i A l
d o M o r o ’n u n u z u n sü r e el d e t u t u l m ası n ı n K ız ı l T u g ay l ar ’ın
h eg em o n y asın ın k esi n o l ar ak sağ l am ak i çi n d i d i y eb i l m ek t e
d i r . 19 8 0 ’li y ı l l ar ı n b aşı n d a b ask ı ço k g ü ç l ü y k en şi d d et eşi k
l er i n i n ö n em l i o r an d a y ü k sel t i l m esi , ay n ı z am an d a, B R’n i n
i ç sar sın t ıl ar ıy l a v e b i r sü r e so n r a y aşan ac ak say ısı z b ö l ü n
m ey l e d e aç ı k l an m ak t ad ı r ( b k z . B ö l ü m 5) .
( *)
68
W alıh e r m arka tab an ca - ç .n .
Ja ponya
A şır ı so l g r u p l ar a v er i l en ad l a um ez h ep ” l er ar ası n d ak i r ek a
b et Ja p o n y a ’d a ö z el l i k l e y o ğ u n d u r . B u n u n , h em i d eo l o j i k
h em d e ü y e k az an m ak i çi n p r at i k n ed en l er i v ar d ı r . 19 7 3 y ı
l ın d a, Z en g ak u r en ’i n i çi n d e b eş aşır ı so l g r u p m ev c u t t u r ve
b u n l ar d a o n ü ç al t gr u b a b ö l ü n m ü şl er d i . Şi d d et l i k av g al a
r ın ın b i r ad ı b i l e v ar d ı : u c h i g e b a ( f ar k l ı eği l i m l er e b ö l ü n m ü ş
b i r gr u b u n i ç i n d ek i şi d d et i b el i r t m ek i çi n u c h i - “ i ç ” - v e g e b a’d an - “ şi d d et ” - t ü r em i şt i r ) . 19 7 4 ’t en i t i b ar en k u r b an say ı
sı 19 7 4 ’t en i t i b ar en ö n em l i ö l çü d e ar t ar k en , o l ay say ısı az al
m aya b aşl ar ( b k z . ek t ek i T ab l o 3) .
G r u p l ar 19 6 8 ’i n so n u n d an i t i b ar en h em i ç ger i l i m v e k r i z
l er l e h em d e b ask ı y l a y ü z y ü z ed i r l er . Bu cesar et k ır ıcı k o şu l
l ar d a, A ğ u st o s 19 6 9 ’d ak i b i r t o p l an t ı sır ası n d a, K o m ü n i st l er
B i r l i ğ i n d en ( B u n d o ) ay r ıl an b i r g r u p Sek i gu n ’u ( K ı z ıl O r d u )
k u r ar . K ız ı l O r d u , d ü n y a d ev r i m i i çi n si l ah a san l m a ç ağr ı
sı y ap ar : “ D ev r i m b i z i m ü l k em i z l e sın ır l ı d eği l d i r , b i r d ü n
ya d ev r i m i d i r . K ız ı l O r d u b ü t ü n d ev r i m c i l er i si l ah a sar ı l m a
y a ve ö r gü t l en m ey e ç ağ ı r ı y o r .” 11 3 A r al ık 19 6 9 t ar i h l i “ Sav aş
B i l d i r g esi ” n d e, k en d i n i A m er i k a’d ak i SD S’n i n , B l ac k Pan t h er Par t y ’n i n v e Ç i n K o m ü n i st Par t i si ’n i n o l u şt u r d u ğu , b i r
b i r l i ği n p ar ç ası ad d et t i ğ i n i i l an ed er . K ar şısı n d a i se, “ F r an sı z
D ev r i m ci K o m ü n i st G e n ç l i k ” v e k en d i si n i “ si l ah l ı ö z sav u n m a v e ey l em k o m i t esi ” h ar ek et i y l e sın ır l ay an K ak k y o d o ’n u n
C h u k ak u ’su n d an ( Jap o n D ev r i m c i K o m ü n i st l er B i r l i ğ i ’n i n
m er k ez ç ek i r d eğ i ) o l u şan b i r d i ğer b i r l i k v ar d ı r . Sek i gu n o
d ö n em d e 15 0 ’si “ si l ah l ı i sy an ın ç ek i r d eğ i ” n e k at ı l acak b i r
k aç y ü z m i l i t an a sah i p t i r . G ü l l e r Ü z e r in e Ş i i r l e r ad ı al t ı n d a
k i el k i t ap l ar ı , d ah a i l k say f ad a, “ ‘g ö r ü n m ez ask er ’ y et i şt i r
m e k ı l av u z u ” 12 o l ar ak t an ı t ıl ı r . B u r ad a çeşi t l i b o m b a y ap ı m ı
11
Be m ard Bd rau d ,
12
VVilliam R. Farre ll,
L a G a u c h e r t v o l u t i o n n a i r e a u Ja p o n , a . g . e . ,
B lo o d a n d R ag e . a.g .e .,
s. 82.
s. 9 1.
69
b i ç i m l er i ay r ı n t ı l ı o l ar ak g ö st er i l m i şt i r v e C ar l o s M ar i gh el l a’n ı n 13 k i t ab ı n ı n b i r t er c ü m esi d i r . Ö r g ü t ü y el er i ü n i v er si t e
l i seç k i n l er d en g el m ed i r v e i ç ö r gü t l en m ed e ak ad em i k h i y e
r ar şi y e t i t i z l i k l e u y u l m ak t ad ı r .
İ l k si l ah l ı g r u b u n ö m r ü ço k k ı sa o l u r . Po l i s, 19 6 9 ö ğr et i m
y ı l ı b aşı n d ak i “ T o k y o sav aşı” - W U O ’n u n C h i c ag o ’d a ö r gü t
l ed i ği D ay s o j Rage’e ö y k ü n en ç at ı şm al ar - sır ası n d a y ü z k a
d ar k i şi y i t u t u k l ar . 5 K asım ’d a 5 3 m i l i t an d ağd a g er i l l a eğ i
t i m i y ap ar k en t ev k i f ed i l i r . Bu t u t u k l an m a, Sek i g u n ’u n d ü
z en l ey eceği m o l o t o f k o k t ey l i ey l em l er e v e k ar ak o l sa l d ı r ı
l ar ın a, ay n ı z am an d a b aşb ak an Sat o ’n u n k aç ı r ı l m a p r o j esi
n i so n a er d i r i r . Ö r g ü t ü n t ek ey l em i , k u şk u su z ses get i r en
b i r ey l em o l sa d a, 3 1 M ar t 19 7 0 gü n ü Ja p an A i r l i n es’a ai t b i r
u ç ağ ın 9 k i şi t ar af ın d an K u z ey K o r e’y e k aç ı r ı l m ası d ı r ; b u i s
t i k am et - K ü b a ço k u z ak o l d u ğ u n d an - t am am en r asl an t ı so
n u cu seçi l m i şt i r ; çü n k ü t ek am aç, gö st er i şl i b i r ey l em l e ö r
gü t ü t an ı t m ak t ır . Ö r gü t , er t esi y ı l , ü ç g r u b a b ö l ü n ü r ( b k z.
ek t ek i f i gü r 1) . Sek i g u n ’u n b i r b ö l ü m ü T ak am ar o T am i y a
i l e b i r l i k t e K o r e’d e k al ı r ; T su n eo M o r i ’n i n y ö n et i m i n d ek i
b i r d i ğer k esi m , 19 6 8 y ı l ın d a Y o k o N ag at a’n ı n k u r d u ğ u Jap o n - A m er i k an G ü v en l i k A n l aşm ası’n a ( K ei h i n A m p o K y o t o ) k ar şı T o k y o - Y o k o h am a M ü c ad el e K o m i t e si ’n e k at ı l ı r ;
d ah a so n r a i se Ren go Sek i g u n ’u , y an i B i r l eşi k K ız ı l O r d u ’y u
k u r acak l ar d ı r . So n o l ar ak , en t er n asy o n al i st eğ i l i m l i ü ç ü n c ü
b i r gr u p 19 7 1- 19 7 2 ’d e o r t ay a ç ı k ar : N i h o n Sek i g u n y a d a Ja
p o n K ız ı l O r d u su . L i d er i F u sak o Sh i g en o b u , L ü b n an ’a g i d e
r ek , p i n k si n em asın d an 14 b aşk a m i l i t an l ar l a b i r l i k t e, “ Fi l i s13
C arlo s M arig h e lla ( 1 9 1 1 - 1 9 6 9 ) 1 9 6 0 ’ lı y ılların so n u n d a Bre z ily a K o m ü n ist
Partisi’ nd en atılm ıştır. Bu n u n ü z e rin e , A LN ’y i (U lu sal K u rtu lu ş Ey le m i) ku rar
v e erte si y ıl, C h e G u e v ara’n ın sav u n d u ğ u fo k o c u lu g a alte rn atif şe h ir g erillası
ey le m le rin i b aşlatır. 1 9 7 0 ’li y ılların b aşın d a ç o k say ıd a ü lk e d e te rc ü m e ed ilen
e se rin in , BR, A RJ ya d a RA F g ib i d e v rim c i g ru p lar ü z e rin d e o ld u ğ u kad ar İRA
g ib i b ağ ım sız lık ç ı g ru p lar ü z erin d e d e b ü y ü k e tk isi o lu r.
14
D o n e m in b ağ ım sız sin e m a tarz ı; p o litik b ir m e saj ile tm e k iç in şid d ete ve c in
selliğ e b aşv u ru r. Ja p o n Kız ıl O rd u su iç in b ir tü r h av u z o lu ştu rm u ştu r.
70
t i n H al k K u r t u l u ş C ep h esi 15 v e K ız ı l O r d u ’n u n D ü n y a Sav a
şı B i l d i r g esi ” ad l ı b el g esel i çek er .
Fr ansa
Sav aşa k ar şı m ü c ad el e F r an sa’d a f ar k l ı g r u p l ar ı n g e n e l l i k
le şi d d et i ç er en ey l em al an l ar ı n d a b i r ar ay a g el m el er i n i , ay
n ı z am an d a d a r ek ab et et m el er i n i sağl am ışt ı r . Y ak l aşık 5 b i n
m i l i t an ı b i r ar ay a g et i r en ü eeç y ap ı , “ o l ay l ar ” m ar i f esi n d e
V i et n am Sav aşı n ed en i y l e b i r b i r l er i y l e t ar t ışm a h al i n d ed i r .
K asım 19 6 6 ’d an b er i t ek g er ç ek ü n i t er y ap ı o l an U l u sal V i
et n am K o m i t esi ( C V N ) , L i sel i l er U l u sal V i et n am K o m i t el e
r i ( L i sel i Ey l em K o m i t el er i - C A L - h al i n i al acak t ı r ) v e M ao cu l ar ı n M ay ı s 19 6 7 ’d e k u r d u ğu V i et n am T ab an K o m i t el er i
( C V B) . M ar t 19 6 8 ’d e A m er i can E x p r ess m er k ez i n i n y ağ m a
l an m ası so n u c u n d a C V N ’l i ey l em c i l er i n t u t u k l an m ası, d o
l ay l ı o l ar ak , er t esi g ece N an t er r e f ak ü l t esi n i n t o p l an t ı sal o
n u n u n i şg al i n i n ar d ın d an , 2 2 M ar t H ar ek et i ’n i n d o ğ u şu n a
y o l açar . M ay ıs o l ay l ar ı, b u n d an b ö y l e g i r i şi m i d ö n ü şt ü r m e
ye çal ışan g r u p l ar i çi n g er ç ek b i r sıçr am a t ah t asıd ır .
JC R ’n i n N i san 19 6 8 ’d e 3 5 0 o l an m i l i t an say ı sı H az i r an
ay ı n d a 1. 0 0 0 ’e çı k ar . Bu ö r gü t ü n an al i zi n e g ö r e, “ i sy an d an
d ev r i m e g eç i ş” i sağl am ak v e b ö y l ec e o l ay l ar ı , 19 0 5 ’i n 19 17
açı sı n d an t aşıd ı ğı an l am m i sal i , “ gen el p r o v a” y a d ö n ü şt ü r
m ek i çi n M ay ı s ay ı n d a ek si k o l an p ar t i n i n i n şaası ac i l g ö
r e v d i r .16 D o l ay ı sı y l a, k l asi k an l am d a L en i n i st b i r şem a i z
l em ey e ç al ı şır : p ar t i n i n i n şası , i sy an , i ç sav aş. Bu ar ad a, p e-
15
FH K C 1 9 6 7 y ılın d a G e o rg e s H ab b aş tarafın d an m illiy e tç i v e M arksist b ir ç iz g i
d e ku ru ld u . Y aser A rafat’ın FK Û ’sü n d e n so n ra ku ru lan b ir so n rak i y ıl FK Û ’y e
ik in c i g ru b u d u r. Bir an lam d a, u ç ak k aç ırm a ey le m le rin d e u z m an laşm ıştır. İlk
ey lem , 2 3 T e m m u z 1 9 6 8 ’d e El A l h av ay o lların ın b ir u ç ağ ın ın k aç ırılm asıd ır.
16
Sırasıy la, A lain K riv in e , Q uesfio ns su r
l a r & v o lu t io n ,
D an iel Be n saıd ile H e n ri W e b e r’ in e se rin in ad ı:
Paris, Sto c k , 1 9 7 3 , s. 145 ve
M ai 6 8 :
une
r âp t t it io n g t n t r a le ,
Paris, M asp e ro , 19 6 8 .
71
r i f er i d en ( ö ğ r en c i l er v e ö ğ r et m en l er ) y o l a ç ı k ar ak m er k e
z i ( i şç i l er ) el e g eç i r m ey i h ed ef l ey en “ m ü d ah al e al an l ar ı n ı n
d i y a l e k t i ğ i ” 17 u y ar ı n c a, “ k i t l e h ar e k et i ” n i y ay m ak sö z k o
n u su d u r . A l ai n K r i v i n e’i n d ey i şi y l e ,18 i sy an “ b i l i m i ” n i n k e
si n o l m ası ger ek t i ğ i n d en , JC R “ i şçi l er i si l ah l an m a ar z u su y
l a si l ah l an d ı r m ay ı ” 19 h ed ef l ey en b i r v u r u cu g ü çl e v e ö r n ek
ey l em l er sü r d ü r ec ek y asad ı şı b i r ay g ı t l a d o n an ı r . 2 1 H az i
r an 19 7 3 ’t e M u t u al i t e’d e O r d r e N o u v ea u ’n u n b i r m i t i n g i
n i f i z i k sel g ü çl e en gel l em e k ar ar ı b u st r at ej i n i n so n h am l esi
o l u r . Ey l em t am b i r f i y ask o y l a; ço k say ı d a y ar al ı , A l ai n K r i v i n e i l e Pi er r e R o u sset ’n i n t u t u k l an m asi y l e ö z el l i k l e k ar ar
n am esi y l e ö r gü t ü n y asak l an m asıy l a aşır r ı so n u çl an ı r . Bu d ö
n em d e, M i ch el Recan at i ’n i n 20 y ö n et t i ği v u r u cu g ü cü n “ m i
l i t ar i st sap m a” sın a k ar şı b i r ç i z g i d e ğ i şi k l i ğ i , “ i şçi k esi m i ”
t ar af ı n d an , ö z el l i k l e d e Jean n et t e P i en k n y t ar af ı n d an t eş
v i k ed i l i r . “ A şır ı so l cu ç o c u k l u ğ u n ” v e ö ğ r en c i l er i n “ so k ak
m i t o l o j i si ” n i n k ar şı sı n a Jean n et t e P i en k n y , y av aş y av aş ve
sab ı r l ı b i r şek i l d e f ab r i k al ar a sız m a ç al ı şm ası n ı k o y ar .
“ M a o - sp o n t ex ” [ M ao c u - k e n d i l i ğ i n d e n c i ] , P r o l et er So l ,
“ h al k a h i z m et et m ek ” , “ k ı v ı l cı m r o l ü ” o y n am ak v e f aşi st l eşm en i n b el i r l ey i c i o l d u ğ u n u i d d i a et t i ği b u d ö n em d e şi d d et
ey l em l er i y l e si l ah l ı m ü c ad el en i n y o l u n u g ö st er m ek v e so
n u ç o l ar ak , 19 7 0 l l k b ah ar ı ’n d a k u r u l an y asad ı şı k o l u Yen i
H al k d i r en i şi ( N R P ) ’n i n ad ı n d an d a an l aşı l ac ağ ı ü z r e “ h al k
d i r en i şi ” n e çağr ı p eşi n d ed i r . Er t esi y ı l 4 0 .0 0 0 ad et b ası l an
L a C a u s e d u p e u p l e , A ğ u st o s 19 6 9 ’d a “ Pat r o n l ar , b u b i r sa-
17 Je a n - P a u l Salle s,
L a L ig u e c o m m u n is t e r t v o lu t io n n a ir e
(1 9 6 8 -1 9 8 1 ),
R e n n e s,
Presses u n iv e rsitaire s d e Re n n e s, 2 0 0 5 , s. 103.
18
A lain K riv in e, Q uesiio ns
19
Ö rg ü t iç i b ro şü r o lan
s u r la r e v o lu t io n s , a g e .,
T a u p e R o u g e ' d an:
s. 24 4 .
“ A u to d e fe n se o u v rifcre ", tarih siz , n o 14,
s. 25. Bu b elg e isy an sü re c in i, “ işç i e y le m le rin in , m ilitan ların k o ru n m a s f n d a n
“ silah lı isy an v e silah lı işç i d e v le tin in v e silah lı h alk d e v le tin in ku ru lm asın a"
d e k u z an an b eş ev red e ay n n tılan d ın r.
20
72
R o m ain G o u p il o n u n hik ây e sin i
M o u r ir û t r e n t e a n s
ad lı film iy le e k ran a taşır.
v aşt ı r !” d i y e d u y u r u r . B u n d an b ö y l e, g r u p , p at r o n k u r u l u l a
r ın a y ö n el i k sab o t aj v e k u n d ak l am a ey l em l er i n i ar t ır ı r , p o l i s
k ar ak o l l ar ı n a sal d ır ı r , F au c h o n m ağaz asın ı t al an ed er ( 8 M a
yıs 19 7 0 ) , aşı r ı sağ c ı M in u t e gaz et esi n i b o m b al ar ( 14 M ay ıs
19 7 1) v e m i l l et v ek i l M i ch el d e G r a i l l y ’y i ( 26 K asım 19 7 0 )
ve R en au l t - B i l l an c o u r t ’u n so sy al i l i şk i l er b aşk an y ar d ı m c ı sı
Ro b er t N o g r et t e’i ( 8 M ar t 19 7 2 ) k açı r ı r . 3 1 M ay ıs 19 6 8 ’d en
27 Şu b at 19 7 4 ’e k ad ar i ç i şl er i b ak an ı o l an Ray m o n d M ar cel l i n , ö r g ü t ü , k u r u l u şu n d a n k ar ar n am ey l e d ağ ı t ıl d ı ğ ı v e y a
sad ışı i l an ed i l d i ği 19 7 0 y az m a d ek 8 2 “ su i k ast ” t an so r u m
l u g ö r m ek t ed i r . K ısac ası, i d eo l o j i k açı d an o l d u ğ u k ad ar l o
j i st i k b ak ı m d an d a si l ah l ı m ü c ad el ey e geçi ş k o şu l l ar ı F r an
sa’d a d a h az ır d ır .
T o p l u m sa l t e cr it
Bu n u n l a b i r l i k t e aşır ı so l ev r e, i şçi m ü c ad el el er i n i n t ü k en i
şi , K asım ay ı n d a G P ’n i n k en d i k en d i n i f esh et m esi ve M u t u al i t e o l ay l ar ı n ın er t esi n d e y ap ı l an c i d d i ö z el eşt i r i d en so n r a
JC R ’n i n çi z g i d e ğ i şi k l i ğ i y l e b i r l i k t e 19 7 3 y ı l ı c i v ar ı n d a k a
p an ır .
O h al d e, d o ğ r u d an d o ğ r u y a 19 6 8 ’d en d o ğan g r u p l ar ı n r ad i k al l eşm ey i d u r d u r m a h am l el er i n asıl aç ı k l an m al ı ? E sk i
M ao cu l i d er l er e i n an ac ak o l u r sak , F r an sı z M ay ı sı ’n ı n “ sem
p at i k n i t e l i ğ i ” v ey a o n a ö z g ü “ ah l ak i d eğ er l er i ” , k en d i l er i
n i u ç u r u m u n k ı y ı sı n a g el m i ş b i r d en ey i m i d u r d u r m ay a y ö
n el t m i şt i r . İ n san l ar ı n r o l ü n ü i n k âr et m esek d e, h i p o t ez p ek
h af i f k aç m ak t ad ı r . F r a n sı z v e İ t al y an ö r n ek l er i k ar şı l aşt ı
r ı l ı r k en , ç e şi t l i aç ı k l a m a d ü z ey l er i ö n c e aşam a sü r ü l m ü ş
t ü r . T o p l u m sal - t ar i h sel b i r b ak ış, ö n c el i k l e, h er i k i ü l k ed e
k i p o l i t i k si st em i n m eşr u i y et i k o n u su n d a ç o k g ü ç l ü o l d u
ğu n u ö n em l e b el i r t i r . Ö z el i k l e F r an sa’d a d ev l et i n f aşi st l eş
m esi t em ası n ı p ek i n an d ı r ı c ı k ı l m ay an d a b u d u r . B u n a, ö r 73
g ü t ü i ç i n d e y er al d ı ğ ı - p o l i t i k - ç ev r ey e v e b u ç ev r ey e b ağ
l ı b i r “ k a r i y e r ’ e ek l em l ey en v ad el i i k i ö ğe d ah a ek l en i r : Ö n
c el i k l e, F r an sa’d a o l d u k ç a z a y ı f o l an b ask ı d ü z ey i n ed en i y l e
h ep v ar o l an v e 19 7 2 y ı l ı n d a O r t ak H ü k ü m et P r o g r am ’ın m
i m z al an m ası n d a n so n r a 6 8 ’l i l e r i n F K P ’y e ak ı n et m esi n e
y o l açan ( 19 6 9 ’d ak i 38 0 .0 0 0 o l an k ay ı t l ı ü y e say ısı 19 7 8 ’d e
52 0 .0 0 0 ’e u l aşı r ) b ar ı şç ı l y o l l a p o l i t i k d eğ i şi m p er sp ek t i f i
n i n su n d u ğ u y o l u y l a ö l çü l en p o l i t i k f ı r sat l ar ı n o l u şu m u n a
i şar et et m ek ger ek i r . İ k i n c i o l ar ak , aşır ı so l u n r ef er an s d ev
r i m ci ö z n ey l e i şçi sı n ı f ı y l a sü r d ü r d ü ğ ü i l i şk i . F r an sa ö r n e
ğ i n d e b u i l i şk i g eçi ci v e u y d u r m ac a i k en , İ t al y a’d a i k i k esi
m i n n i sp i b u l u şm ası p r o t est o d ö n g ü sü n ü n u z u n l u ğ u n u v e
y o ğ u n l u ğ u n u açı k l am ak t ad ı r : İ şçi l er l e t em as, d ev r i m c i ö z
n en i n eği l i m l er i v e si l ah l ı p r o p ag an d an ı n m ez i y et l er i k o n u
su n d a y an ıl sam al ar y ar at ab i l m i şt i r .21
G P m i l i t an l ar ın d a şi d d et e d ay al ı A j i t p r o p ’u n ( aj i t asy o n ve
p r o p ag an d an ı n k ı sal t m ası ) i şçi sı n ı f ı ü z er i n d ek i et k i si n e d a
i r k u şk u , G P m i l i t an l ar ın d a, Şu b at 19 7 2 ’d e B i l l an co u r t o l ay
l ar ın a cıl ız t ep k i y l e, ö z el l i k l e 2 5 Şu b at 19 7 2 ’d e m i l i t an Pi er r e O v em ay ’n i n R en au l t ’n u n gece b ek ç i si Jean - A n t o i n e T r am o n i t ar af ın d an ö l d ü r ü l m esi y l e k en d i n i d u y u r m ay a b aşl ar .
B u n a m i si l l em e o l ar ak R en au l t - B i l l an co u r t ’u n so sy al i l i şk i
l er b aşk an y ar d ı m c ı sı Ro b er t N o g r et t e’i n k aç ı r ı l m ası v e ay
n ı g ü n ( 8 M ar t ) ser b est b ır ak ı l m ası, G P i ç i n b i r d ö n em eçt i r .
N i san 19 7 3 ’t e b aşl ay an “ L i p ’l er sav aşı ” so n y an ıl sam al ar ı d a
o r t ad an k al d ı r ı r : “ K i t l el er i u y an d ı r m ay a” ç al ı şan l ar ı n - M ao c u l a r - h i ç m ü d ah al esi o l m ad an v e ü st el i k i l l eg al b i r “ ö r n ek ”
m ü c ad el ed i r b u . Y ö n et i m , K asım 19 7 3 ’t e b u n d an so n u ç l ar
ç ı k ar t ır : Ö r gü t k en d i k en d i n i f esh ed er . O c ak 19 7 4 y ı l ın d a
L e s C a h i e r s P r o î e t a r i e n s , “ sı n ı f m ü c ad el esi n i n b i r ev r esi t a
m am l an d ı ,” d i ye b el i r t i r .
F esh i r ed d ed en l er ü ç ay r ı y o l i z l e r l er ( b k z . 2. ek ) . Bazı
21
74
isab etle So m m ie r,
La
Vio l e n c c
p o lit iq u e et s o n d e u il, a .g . e
G P ’ci l er L a C a u s e d u P e u p l e d er g i si n i y en i d en çı k ar ı r l ar . D i
ğer l er i , k ı sm en G P ’n i n Ren au l t M ü cad el e K o m i t esi ’n d en g e
l en o n k ad ar k i şi V a i n c r e e t V iv r e [ Y en m ek v e Y aşam ak ! g r u
b u n u k u r ar l ar . G r u p , f ab r i k al ar a y ö n el i k ey l em l er d e u z m an
l aşır : En b i l i n en ey l em , 27 A r al ı k 19 7 4 ’t e L i ev i n ’d en 4 2 m a
d en c i n i n ö l ü m ü n e n ed en o l an g r i z u p at l am asın a u z ak t an
b i r m i si l l em e o l ar ak , F r an sa M ad en K ö m ü r ü İ şl et m el er i g e
n el m ü d ü r ü n ü n d ö v ü l m esi d i r ( 12 O cak 19 76 ) . Ü ç ü n c ü b i r
gr u p , U l u sl ar ar ası T u g ay l ar ı ( BI ) o l u şt u r u r v e 19 7 4 ’t en i t i b a
r en y ab an c ı d i p l o m at l ar a sal d ır ır : 19 A r al ık 19 7 4 ’t e U r u g u
ay el çi l i ği ask er i at eşesi , 8 Ek i m 19 7 5 ’t e İ sp an y a el çi l i ğ i as
k er i at eşesi , 11 M ay ı s 19 7 6 ’d a B o l i v y a b ü y ü k el ç i si . Ö r gü t ü n
k u r u c u su Jea n - D en i s L h o m m e, 30 H az i r an 19 7 6 ’d a L i b e r a
t ion ' a v er d i ğ i b i r sö y l eşi d e, B l ’n i n Şi l i ’d ek i h ü k ü m et d ar b e
si n e t ep k i o l ar ak k u r u l d u ğ u n u açı k l ar v e ek l er : “ Bi z e gö r e,
t ab an ca k al em l e ay n ı n i t el i k t e b i r p r o p ag an d a al et i d i r . [ ...]
Bi z C ar l o s d eğ i l i z : A v t ü f ek l er i y l e su b ay l ar ı ö l d ü r en i l k d i r e
n i şçi l er e, sav aşı sav aşar ak ö ğ r en en l er e b en z i y o r u z .” 22 E r t e
si ay Jean - D en i s L h o m m e’u n i n t i h an , g r u b u k r i z e sü r ü k l er .
K r i z d en ç ı k ı ş o l ar ak , Y en m ek v e Y aşam ak l a b i r l eşm e k ar ar ı
al ı n ır v e y en i b i r ö r g ü t k u r u l u r : N ap ap ( H al k Ö z er k l i ği İ çi n
Si l ah l ı Ç ek i r d e k l er ) . Bu ö r gü t t e ö z el l i k l e F r ed er i c O r i ac h i
i l e R eg i s Sc h l e i c h er y er al m ak t ad ı r . N ap ap r esm î o l ar ak i l k
ey l em l er i y l e b i r l i k t e d o ğ ar : G P ’n i n t ar i h i y l e sü r ek l i l i ğ i b e
l i r t m ek am ac ı y l a, 19 7 2 y ı l ı n d a Pi er r e O v er n ey ’i n ö l ü m ü n
d en so r u m l u o l an R en au l t ’n u n b ek çi si Jean - A n t o i n e T r am o n i ’n i n 2 3 M ar t 19 7 7 ’d e ö l d ü r ü l m esi . T u t u k l am al ar a r ağ m en
ey l em l er i n i ar t ı r ı r l ar . Bu k o n u d a d a, ö n c ek i ö r gü t l er i n k en
d i n i g ö st er m e si c i l i n i i z l er l er ( N i san ay ı n d a aşır ı sağ cı sen
d i k a F r a n sı z Ç a l ı şm a K o n f e d e r a sy o n u ’n a sa l d ı r ı , 6 H az i r an ’d a T h i o n v i l l e’d ek i U si n o r ’u n [ m et al ü r j i g r u b u ] b i r ser v i 22
A kı. C h risıo p h e B o u rs c ille r,
fr a n ç a is ,
L e s M ao ıs t c s . L a f o l l e h is t o ir c d e s F a r d e s r o u g c s
Paris, P lo n , 1 9 9 6 , s. 2 50.
75
si n e y ö n el i k b o m b al ı sai k ast , v b ) . B l ’n i n esk i ü y el er i d e d i p
l o m at l ar ı h ed ef al ar ak ay n ı şey i y ap m ak t ad ı r .
19 7 7 y a z ı n d a , N a p a p , Je a n - M a r c R o u i l l a n ’ı n G a r i i l e
( F r a n sı z t o p r ak l ar ı n d a n F r an c o r ej i m i n e k a r şı m ü c ad el e
ed en I b er K u r t u l u ş H ar ek et i ’n d en - M İ L - d o ğ an En t er n asy o n a l i st D ev r i m c i E y l em G r u p l a r ı y l a ) b u l u şu r . N ü k l eer k ar şı t ı m ü c ad el el er i n v e o t o n o m i st h ar ek et i n g el i şt i ğ i k o
şu l l ar d a, b u n l ar , b aşk a t o p l u l u k l ar l a b i r l i k t e, “ O t o n o m H a
r ek et P o l i t i k - A sk er î İ ç K o o r d i n a sy o n u n u k u r ar l ar v e ö r gü t
19 7 9 M ar t ’ı n d a D o ğ r u d an E y l e m ’e ( A D ) d ö n ü şü r : 1 M ay ı s’t a p at r o n l ar sen d i k ası m er k ez i t ar an ır . B ö y l ec e h em b a
ğ ı m sı z l ı k v e ö z er k l i k t en ö z el l i k l e esi n l en en z am an ı n h em
d e k ü l t ü r el b ağ l am ın b ü y ü k ö l çü d e d ı şı n a k ay an F r an sa’d a
k i r ad i k al l eşm e, 19 6 8 o l ay l ar ı n a k ı y asl a ç o k f ar k l ı şek i l d e
g er ç ek l eşi r .
Al m a ny a
D o n at el l a D el l a Po r t a, A l m an r ad i k al l eşm esi n i i k i l i b i r m ar
j i n al l eşm en i n - h e m t o p l u m d an h em d e “ b i z z at h ar ek et t en ”
m ar j i n al l eşm en i n - so n u c u o l ar ak g ö r ü r .23 K ar şı h ar ek et l er
l e ç at ışm al ar ın ö n em l i r o l ü n ü n o l d u ğu İ t al y an r ad i k al l eşm e
si n d en f ar k l ı o l ar ak , A l m an l ar ı n k i b i r y an d an g ü n d el i k d e
n ey i m l er e, d i ğer y an d an “ en t el ek t ü el d en ey i m ” e b ağl ı, ar t an
b i r t ecr i t d u y g u su n d an k ay n ak l an ı r .24 So n u ç t a, ö ğ r en c i h a
r ek et i n i n r ad i k al l eşm esi k ı sm en k u r u m sal so l i l e p ar l am en t o - d ı şı so l ar ası n d ak i i l i şk i y o k l u ğ u n u n so n u c u d u r . A m a,
19 6 9 so n u n d a W i l l y B r an d t ’ı n i k t i d ar a g el i şi n i n b aşl at t ı ğı
“ k u r u m l ar i ç i n d e u z u n y ü r ü y ü ş” l e ( 19 7 0 - 19 7 3 ) b i r l i k t e, so
k ak al an ı n ı t er k ed en l er i n say ısı ç o k t u r ; b u sır ad a r ad i k al l e23
D o n ate lla D ella Po rta,
S o c ial
Mov em
e n t s , P o lit ic a l
rid g e, C am b rid g e U n iv e rsity Pre ss, 1 9 9 5 , s. 107.
24
76
A g e.,
s. 164.
V iö l e n c e
an d the S tate,
C am b -
şen l er d e v ar d ı r . 19 6 9 - 19 7 3 ar asın d a 35 y aşı n al t ın d ak i 10 0
b i n gen ç So sy al - D em o k r at Par t i ( SPD ) saf l ar ın a k at ı l ır . SD S
( A l m an So sy al i st Ö ğr en c i l er B i r l i ğ i ) v e A p O ( Par l am en t o - d ı şı M u h al ef et ) d ağ ı l ır . Y al n ı z c a k ü ç ü k b i r az ın l ık y er al t ı ey l e
m i n i sü r d ü r m ey e k ar ar v er i r .
A n d r eas B a ad e r v e G u n d r u n E n ssl i n , 19 6 8 ’d ek i y ı l ı n d a
m ağaza y an g ı n l ar ı n ed en i y l e ü ç y ı l h ap se m ah k û m o l m al ar ı
n ın ar d ın d an y er al t ı n a i n er l er ; Baad er N i san 19 7 0 ’d e sır ad an
b i r eh l i y et k o n t r o l ü sır ası n d a t u t u k l an ı r . U l r i k e M ei n h o f u n
yö n et t i ği b i r k o m an d o b i r i m i t ar af ın d an 14 M ay ıs’t a k u r t a
r ıl m ası sağ l an ı r . V e b u o l ay l i b er t er d er gi A g it 8 8 3 ' e g ö n d er i
l en b i r m ek t u b u n aç ı k l ad ı ğ ı g i b i , K ız ı l O r d u F r ak si y o n u ’n u n
( RA F) d o ğ u m u n u si m g el er : “ 8 8 3’l ü y o l d aşl ar , b u n u n , k ö t ü
i n san l ar a d o ğ r u o l an ı aç ık l am a i st eği n d en b aşk a an l am ı y o k
t u r . Z at en u z u n sü r ed i r b u n u y ap ı y o r u z . A n d r eas Baad er ’i n
ser b est b ır ak ı l m ası ey l em i n i , saçm a sap an k o n u şan en t el ek
t ü el l er e, ö d l ek l er e, ç o k b i l m i şl er e d eği l , h al k ı n p o t an si y el
d ev r i m ci p ar t i si n e aç ı k l am al ı y ı z .” M ek t u p şu sl o gan l ar l a so
n a er m ek t ed i r : “ Sı n ı f m ü c ad el el er i n i g el i şt i r el i m , p r o l et ar
y ay ı ö r g ü t l ey el i m , si l ah l ı d i r en i ş y o l u y l a K ız ı l O r d u ’y u i n şa
ed el i m !” G r u p o d ö n em d e an c ak o n k i şi k ad ar d ır . 19 7 2 y ı
l ın d a b i r b aşk a g r u b u n m i l i t an l ar ı ( SPK : H ei d el b er g Ü n i v er si t esi ’n i n p si k i y at r i k l i n i ğ i n d e 19 7 0 y ı l ın d a k u r u l an So sy a
l i st Fl ast al ar K o l ek t i f i ) ö r gü t e k at ı l ır . Bu gr u p , ö r gü t ü n ö n
d er l er i n i n y a k a l a n d ı ğ ı b ast ı r m a h ar ek et i n d en k u r t u l m ay ı
b aşar m ışt ır . A y n ı z am an d a, p o l i st en k aç m ak i çi n Ü r d ü n ’e sı
ğın an K o m m u n e I ’i n ( B er l i n T o p l u l u ğ u ) an ar şi st l er i , o r ad a
si l ah l ı m ü c ad el en i n an a h at l ar ı n ı ö ğ r en i r l er . 19 7 1 y ı l ın d a,
K ar a Y ar d ım ad l ı b ask ı - k ar şı t ı g r u p l ar d an gel m e m i l i t an l ar l a
b i r l i k t e 2 Fl az i r an H ar ek et i ’n i ( B 2J) k u r ar l ar . H ar ek et k en d i
n i “ B er l i n an t i - d o g m at i k so l u n u n si l ah l ı k o l u ” o l ar ak t an ı m
l am ak t ad ı r . Ö z er k b i l i n en ü ç ü n c ü b i r ö r g ü t l en m e o l an D ev
r i m ci H ü c r el er ( R Z ) , “ i şk en c ey e k ar şı k o m i t el er ” i n saf l ar ın 77
d a 19 7 3 y ı l ı n d a o r t ay a ç ı k ar . Ö r g ü t ü n f em i n i st b i r k o l u d a
v ar d ı r : Ro t e Z o r a ( K ı z ı l Z o r a) 19 7 7 - 19 9 5 ar ası n d a k ad ı n l a
r ı ez m ek l e su ç l an an şi r k et y a d a t i c ar et h an el er e y ö n el i k 4 5
y an gı n v e sal d ır ı g er çek l eşt i r i r .
R A F H az i r an 19 7 2 ’d e b el l i b aşl ı ü y el er i n i n y ak al an m ası y l a
b i r l i k t e t am am en b aşsız k al ı r ve ü ç y ı l b o y u n ca h i ç b i r ey l em
g er ç ek l eşt i r m ez . St am m h ei m c ez aev i , ç at ı şm an ı n an a sah
n esi o l u r : 19 7 2 - 19 7 5 ar ası n d a m i l i t an l ar cez aev i k o şu l l ar ı n a
y ö n el i k ü ç ci d d i aç l ı k gr ev i y ap ar . 14 5 g ü n sü r en so n u n c u
su K asım 19 7 4 ’t e - d i ğ er l er i gi b i z o r l a b esl en e n - H o l ger M ei n s’ın ö l ü m ü n e y o l açar . M ei n s’ın ö l ü m ü B er l i n d e 10 b i n k i
şi n i n k at ıl d ığ ı v e p o r t r esi n i n b i r A u sch w i t z m ah k û m u n u n k i y l e b i r l i k t e t aşın d ığı g ö st er i l er e v e b u n u n l a b i r l i k t e d i ğer
g r u p l ar ı n d a r ad i k al l eşm esi n e y o l aç ar . E r t esi g ü n , B er l i n
y ü k sek m ah k em e b aşk an m ın ö l d ü r ü l m esi n i B 2J ü st l en i r . Bu
ey l em , y en i b i r m i l i t an k u şağı n b aşl an gı ç n o k t ası o l u r . B i r
k aç ay ö n ce Sar t r e, R A F ü y el er i n i n c ez aev i k o şu l l ar ı n ı N az i
r ej i m i y l e k ar şı l aşt ır m ışt ır . H o r st M ah l er ’i n o n ay l am ad ı ğ ı b u
k am p an y ay l a b i r l i k t e R A F “ f aşi zm i g ö r ü n ü r k ı l m a y ı ” ; Bad G o d esb er g K o n g r esi ’n d en b er i , “ F A C ’d ak i y asal m u h al ef et i
er i t m ek v e t asf i y e et m ek şek l i n d ek i sav aş so n r ası m i sy o n u
n u t am am l ay an ” v e ü l k ey i A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l e r i n e b a
ğ ı m l ı k ı l an so sy al - d em o k r asi n i n “ g er çek y ü z ü n ü ” açı ğa ç ı
k ar m ay ı am açl ar . C ar l o s M ar i g h el l a g i b i R A F d a “ k ar şı - d ev r i m i n t ı r m an ı şı ” n ı o l u m l u b u l u r . R A F ’a 19 7 5 - 19 7 7 ar asın d a
k at ıl m ış o l an i k i n c i k u şağ ı n m i l i t an l ı ğı i se, k ar şı k ü l t ü r ü n ve
b i r i n c i k u şağ ı n t u t sak l ar ıy l a d ay an ışm a k o m i t el er i n i n ( K ız ıl
Yar d ım , K ar a Y ar d ım ) d am g asın ı t aşım ak t ad ı r . Bu k u şağ ı n
ö ğ r en c i y a d a p ar t i ö r g ü t l er i y l e h i ç b i r i l i şk i l e r i o l m am ası ,
“ t eo r i k ü r et i m az l ı g ı ” n ı “ y asal h ar ek et l e d i y al o g k ay g ısın ı n
asgar i o l m ası” - ö r g ü t ü n t ec r i d i n i n d ah a d a a r t m ası n ı - aç ı k
l ay ab i l i r : “ R A F , b i r an l am d a, k en d i i ç i n e k ap an m ı ş v e k ar
şı ç ı k ı ş h ar ek et i n d en u z ak l aşm ı şt ı. M u h al ef et h ar ek et i n e ge78
l i n çe o d a R A F ’l a d ev l et i n k ar şı k ar şı y a g el d i ği ‘sav aş’l a k en
d i n i d ah a az i l gi l i h i sset m ek t ed i r .” 25
Y e r a lt ın a ge çi şi n d ü şü n ü ş t ar z ı
T ır m an m a esn ası n d a aşıl an f ar k l ı eşi k l er ( 19 7 3 - 19 7 4 , 19 7 7 19 7 8 ) , K ız ı l T u g ay l ar açı sı n d an , ö r gü t ü ve y er al t ın ı so n d e
r ece m er k ez i y et ç i v e k o m p ar t ı m an l ar a b ö l ü n m ü ş b i r m o
d el d e g ü çl en d i r m en i n v esi l esi d i r : K ız ı l T u g ay l ar , ö r gü t l en i
l en şeh i r l er d ek i ( esasen K u z ey , Ro m a v e N ap o l i san ay i ü ç
gen i ) “ k o l o n l ar ı n ” v e f ar k l ı “ c ep h el er i n ” ( f ab r i k al ar , “ k ar şıd ev r i m ” l e m ü c ad el e v e l o j i st i k ) ü y el er i n e d ay al ı b i r “ st r at e
j i k y ö n et i m ” i n i d ar esi n d ed i r . T am am en y er al t ın d a o l an T u
gay ü y el er i “ d ü z en l i ” , d i ğer l er i i se “ d ü z en si z ” d i r .
A m a h er y er al t ı ö r g ü t ü gi zl i v e ask er î b i r m o d el e gö r e ö r
g ü t l en m i ş d e ğ i l d i r . T u g ay l ar , r ak i p l er i Pr i m a L i n ea t ar a
f ı n d an ser t b i r şek i l d e el eşt i r i l i r l er . Pr i m a L i n ea’n ın ü y el e
r i n e i şl er i n i n e d e d i ğer m i l i t an f aal i y et l er i n i b ır ak ır l ar . A l
m an B 2J d e “ y asal ç al ı şm a” i l e “ i l l egal ” çal ı şm ay ı k ay n aşt ı r
m aya v e o n l ar ı n g ö z ü n d e R A F ’ın ö z el l i ği o l an h i y er ar şi d en
k o p m ay a ç al ı şı r . R A F, al t ı şeh r e d ağ ı l m ış ve b i r b i r l er i n d en
n i sp et en ö z er k , 8 - 10 k i şi d en o l u şan sek i z g r u p t an m ü t eşek
k i l d i r ; y ö n et i m i se h ap i st ek i m i l i t an l ar d an , ö z el l i k l e G u n d r u n E n ssl i n i l e A n d r eas B aad er ’d en o l u şm ak t ad ı r . Baad er ’i n
l i d e r l i ğ i t a r t ı şm a sı z d ı r . U l r i k e M e i n h o f u n d e y i şi y l e , o ,
“ C h e’n i n ‘t ek b aşı n a g r u p ’ d i y e b el i r t t i ği g er i l l ad ı r .” 26 T er si
n e, B 2J’d e, ar al ar ı n d a ö n c ed en d o st l u k b ağl ar ı b u l u n an 3 i l a
9 m i l i t an d an o l u şan g r u p l ar , ey l em l er i n d e t am am en ö z g ü r
d ü r l er v e ar al ar ı n d ak i k o o r d i n asy o n , d el eg el er i n b u l u şm a-
25
A nn e Sle in e r v e Lo ıc D eb ray ,
R A F , G u t r i l l a u r b a i n en E u r o p e o c c i d e n t a l e .
Paris.
L 'Ec h ap p e e , 2 0 0 6 , s. 112.
26
T cx tes de
in h o f,
s p riso nn iers
d e la F r a c t i o n a n n t e r o u g e e l d e n u e r c s l e t t r e s d ’ L H ri k e M e-
Paris. M asp e ro , 1 9 7 7 , s 60.
79
sıy l a sağ l an ı r . D ev r i m c i H ü c r el er ( R Z ) , i l l e d e b i r b i r i n i t an ı
m ası g er ek m ey en 3 i l a 5 k i şi d en o l u şm u şt u r v e ö n c ed en o l
d u ğ u g i b i y aşam ay a v e m i l i t an l ı k et m ey e m ü m k ü n o l d u ğ u n
c a d ev am ed er l er . Bu n i sp i aç ı k l ık h er k o şu l d a k ı sa sü r el i d i r .
B ask ı n ı n ar t m ası , h er d ef ası n d a en ö r g ü t l ü l er i n y ar ar l an d ığ ı
b i r t o p l aşm a sü r ec i n d ö n ü şü r . Ö r n eği n d ah a 19 7 1’d e, H asch
R eb el s ( H aşh aş İ sy an c ı l ar ı ) v e SPK ( So sy al i st H ast al ar K o
l ek t i f i ) gi b i , b ask ı y a d i r en em ey en , d ah a az y ap ı l an m ı ş, h at
t a şek i l si z g r u p l ar ı n m i l i t an l ar ı A l m an R A F ’a sığ ı n ı r . H az i
r an 19 8 0 ’d e, B 2 J’n i n b i r k ı sm ı d ağ ı l ı r k e n , d i ğ er b i r k ı sm ı
R A F a k at ıl m ay a k ar ar v er i r . İ t al y an B R’l er i se, - k ü ç ü k g r u p
l ar ı sa y m az sak - G A P ’l ar ın ( Par t i z an Ey l em G r u p l ar ı ) , ar d ın
d an d a N A P’l ar ın ( Si l ah l ı Pr o l et er Ç ek i r d ek l er ) ar t ar d a k a
t ıl ı m l ar ıy l a b ü y ü r l er . G ü v en l i k b ask ı sı y l a g i z l i l i ği n v e ö r gü t
sel h i y er ar şi n i n g ü ç l en d i r i l m esi , gi z l i c em i y et l er d e h i y er ar şi
v e d en et i m i n b i r ey sel l eşt i g i şek l i n d ek i Si m m el ’i n y o r u m u n a
k ar şı , ç ı k an , b u t ü r g r u p l ar d a y ap ın ı n et k i l er i n i v u r g u l ay an
Bo n n i e E r i c k so n ’u d o ğr u l ar .
K u z ey A m er i k al ı v e Ja p o n ey l em c i l er b u f ar k l ı l aşm al ar ı n
v e y en i d en ö r gü t sel şek i l l en m el er i n - z at en h er b i r i k en d i k ö
şesi n d e, d i ğer l er i n d en i z o l e o l u şl ar ı g i b i b asi t b i r n ed en l ed ı şı n d ad ı r l ar . W eat h er U n d er g r o u n d O r g an i z at i o n , h i ç b i r
y ak ı n i l i şk i k u r m ad an - ç ü n k ü ci n sel l i k , ö z el eşt i r i t o p l an t ı l a
r ı v e ü y el er i n “ p ar an o y al ar ın ı , k o m p l ek sl er i n i , i çsel so r u n l a
r ın ı o r t ay a çık ar m ay a y ar d ım et m ek i ç i n ” 27 L SD k u l l an ı m ı g i
b i “ h er şey t o p l u m sal d ı r ” - t ek b i r o d ad a b i r l i k t e y aşay an b i r
d ü z i n e k ad ar k i şi d en o l u şan k o l ek t i f l er h al i n d e ö r gü t l en m i ş
t i r . M et eo r o l o j i B ü r o su o l ar ak ad l an d ı r ıl an M er k ez K o m i t e
t ar af ın d an k o o r d i n e ed i l m ek t ed i r l er . Ja p o n K ız ı l O r d u su , Fu sak o Sh i g en o b u ’y l a b i r l i k t e p o l i t i k b i r k o m i t e t ar af ın d an y ö
n et i l m ek t ed i r . Ü ç ay n k o m i t e d e Sh i g en o b u ’n u n d en et i m i n d ed i r : ask er î k o m i t e, b i l i m k o m i t esi v e l o j i st i k k o m i t e.
27
80
Jo h n G e rassi, “ Lu tle arm ee au x Etaıs- U n is", ag m ., s. 1804.
Ö r gü t l en m e ü z er i n d e ı sr ar l a d u r m am ız ı n seb eb i , b i r y an
d an , Sn o w v e Z u r c h e r ’i n ( 19 8 0 ) b el i r t t i ğ i g i b i , k a t ı l ı m ı n
“ n ed en ” i so r u n u n u n “ n ası l ” ı so r u n u n d an ay r ıl m am asıd ı r . Bi r
d i ğer n ed en i se, si l ah l ı m i l i t an l ığın ö z gü l l ü ğü d ü r . G er ç ek t en
d e, t o p l u m sal b i r h ar ek et t ek i , yasal b i r ö r gü t t ek i y a d a b i r y e
r al t ı ö r g ü t ü n d ek i m i l i t an l ı k t ıp at ıp ay n ı şek i l d e an al i z ed i l e
m ez. M cA d am h ak l ı o l ar ak şu n u b el i r t m ek t ed i r : H ar ek et l er e
d ışar d an k at ıl m a k an al l ar ı n ın d ar l ığı ve asl ığı n ed en i y l e, “ i n
san l ar ın y asal ö r gü t l er e ‘k at ı l m al ar ı n d ak i ’ an l am l a t o p l u m sal
h ar ek et l er e ‘k at ı l m al ar ı n d ak i ’ an l am ay n ı d eğ i l d i r .” 28 M cA d am ’ın , F r e e d o m S u m m e r k at ı l ı m c ı l ar ı i l e b u n a k at ı l m ay an
sem p at i z an l ar ar asın d a y ap t ı ğ ı k ar şı l aşt ı r m a, y ü k sek r i sk l i
b ağl an m a i l e d a r a n l a m d a b ağl an m a ar asın d ak i f ar k ın n i t el i k
d eği l , d er ece y a d a y o ğ u n l u k f ar k ı o l d u ğu n u gö st er m i şt i r . A y
n ı şek i l d e ( si l ah l ı ö r gü t l er i n b i r ço k m i l i t an ı d i n sel b i r so sy al
l eşm ed en g eçm i ş o l sa b i l e) m i l i t an l ar ın r u h sal d u r u m v e d u y
g u l an d a d i ğ er l er i n k i n d en p ek f ar k l ı g ö z ü k m em ek t ed i r . B i
l i n d i ği g i b i , ( i st er b i r k i şi y a d a aşı n so l g r u p l an n v u r u cu t i m
l er i k o n u su n d a i şar et et t i ği m i z gi b i f i d el i k i şl ev i gö r en b i r ö r
gü t l en m e o l su n ) , “ ö r gü t e ad am al an b i r g ö r ev l i ” y l e t em as k a
t ıl ım ı k o l ay l aşt ın r . Y ü k sek r i sk o l ar ak k at ıl an m i l i t an l an n d a
h a ö n ced en y o ğ u n , k at ı l ım say ısı y l a ö l çü l en ö z el l i k l e p o l i t i k
b i r geçm i şl er i v ar d ı r . A y n ca g r u p ü y el er i y l e d ah a ço k ve d ah a
g ü çl ü d o st l u k b ağ l an var d ır . So n u çt a b ağl an m a, b i y o g r af i k el
v er i şl i l i k l e, y an i z o r u n l u l u k l an n o l m ay ı şıy l a k i b u r ad a y aşça
fazl a k ü ç ü k o l m am ak k ay d ıy l a gen ç l i k ö n e çık ar .
B en i m t o p l ad ı ğ ı m n i t el i k sel v er i l er l e D o n at el l a D el l a Po t a’n ı n 29 d er l ed i ğ i n i cel i k sel v er i l er ay n ı y ö n d ed i r . İ t al y an si
l ah l ı g r u p m i l i t an l ar ı n ı n % 38 ’i d ah a ö n c el er i y asal aşı n so l
28
D o u g M c A d am , “ R e c ru iıe m e n t in H ig h R isk A c tiv ism : T h e C ase o f Fre e d o m
Su m m e r” , ag m ., s. 66.
29
D o n ate lla D e lla P o rta,
s.
S o c ia l M o v e m e n t s , P o lit ic al V io le n c e a n d t h e S t at e , ag e ..
167.
81
g r u p l ar d a ( ö z el l i k l e Po t O p v e L C ) m i l i t an d ı l ar , % 8 4 ’ü i se
o t o n o m l ar d ay d ı ; si l ah l ı b i r g r u b a k at ı l m ı ş o l an , 12 14 m i l i
t an ı n 8 34 ’ü n ü n gr u p t a b i r ar k ad aşı v ar d ı r . K at ıl ı m ö r n ek l e
r i n i n % 74 ’ü n d e y en i k at ıl an ı n ay n ı g r u p i çi n d e b i r d en ço k ,
% 4 2 ’si n d e d e 7’d en ço k ar k ad aşı v ar d ı r . G er h ar d Sc h m i d t ch en ’i n A l m an y a’d a y ap t ı ğı b i r i n c el em ey e g ö r e, A l m an m i l i
t an l ar ın % 32 ’si 19 6 0 ’h y ı l l ar ı n so n u n d a i z i n si z y ü r ü y ü şl er
d e, ( b u n a k ar şı l ı k ay n ı y ü r ü y ü ş k o l u n a m en su p o l an l ar ı n
o r an ı % 4 ’t ü r ) % 17 ’si ev i şg al l er i n d e ( % 1’e k ar şı l ı k ) v e % 6 3’ü
p o l i sl e ç at ışm al ar d a ( % 8 ’e k ar şı l ı k ) y er al m ı şt ı . 19 7 0 t e 25
o l an y aş o r t al am al ar ı , ö ğ r en ci h ar ek et i y l e sü r ek l i l i k l e r i n i
g ö st er m ek t ed i r ; m i l i t an l ar ın % 6 0 ’ı ö ğ r en c i y d i y a d a R A F a
k at ı l d ı k l ar ı n d a ö ğ r en c i y d i l er ( ay n ı y aş g r u b u n d ak i ö ğ r en ci
o r an ın ın % 19 ’a k ar şı l ık ) . G r u p h al i n d e y a d a en az ın d an çi f t
o l ar ak k at ı l ım y ay g ın d ı r . D ö n em i n k o n v an si y o n el p o l i t i k f a
al i y et l er i n e k at ıl an l ar l a k ı y asl an d ı ğ ın d a, k ad ı n l ar ı n ö n em l i
o r an ın ı d a b el i r t m ek g er ek i r ( A l m an si l ah l ı ö r g ü t l er i n d e m i
l i t an l ar ı n % 3 3’ü , I t al y an l ar d a % 2 3’ü k ad ı n d ı r ) .
Fak at şu n u d a ek l em ek g er ek i r k i , si l ah l ı m ü c ad el ey e ad ım
ad ı m k at ı l ım , I t al y an aşır ı so l m i l i t an l ar i ç i n t esp i t et t i ğ i
m i z ü z er e, g er ç ek b i r b i l i n ç l en m e o l m ak sı z ı n g er ç ek l eşeb i
l i r . H o w ar d B ec k er ’i n d ed i ği gi b i , “ f ai l f ar k ı n a v ar m ad an g er
ç ek l eşen h er k at ıl ım - g ı y ab ı n d a k at ı l ı m ’ o l ar a k ad l an d ı r ı
l a b i l i r - , b i r d i zi f i i l l e m ey d an a g el i r ; b u f i i l l er i n h i ç b i r i t e
m el ö n em d e d eği l d i r , am a b ü t ü n o l ar ak el e al ı n d ı ğ ı n d a b u n
l ar fai l i çi n b i r b i r i n e ek l en en b i r d i zi m ey d an o k u m a o l u şt u
r u r v e o y o ğ u n l u ğ a g el i r k i , f ai l k en d i n i y i t i r m ek i st em ed i ğ i
b i r d u r u m u n i çi n d e b u l u r .” 30 K i m i m i l i t an l an d i n l ed i ğ i m i z
d e, k at ı l ım ı b aşl ı b aşı n a aç ı k l ay ab i l ec ek an ah t ar b i r t ar i h ya
30
H o w ard Be c k e r, “ N o tes su r le c o n c e p t d ’e n g ag e m e n t” ,
T rac ts
iç in d e , 11, 2 0 0 6 ,
s. 188. A y nı ak ıl y ü rü tm e y i tran sse k sü aliz m k o n u su n d a d a sü rd ü rü r: “ N ihai
k arar, ö n c e k i u z u n b ir kararlar d iz isin in so n k ararıd ır, ki te k te k ele alın d ığ ın
d a b u n ların h iç b irin in asla k en d i b aşın a tu h af g ö rü n m e m e si te m e l n o k tad ır",
L e s F ic e lle s d u m â t ie r
82
iç in d e , Paris, La D tc o u v e rte , 2 0 0 2 , s. 59.
d a o l ay y o k t u r , am a b i r b i r l er i y l e i l i şk i l er i b ak ım ı n d an an l am
b u l an b i r ç o k t ar i h y a d a o l ay v ar d ı r ; b u n l ar , at i p i k b i r am a
k i m i zam an d a t esad ü f l er e b en z em ek t ed i r az ço k . D el l a Po r t a d a b u b o y u t u b el i r t m i şt i r . O n a gö r e, ö r gü t e al ı n m a, Ber ger
ve L u c k m an n ’ın b el i r t t i ği an l am d a b i r d ö n ü şü m d ü r ; k o l a y
la ş t ır ıc ı f a k t ö r l e r ' e ( şi d d et ö n cesi d en ey i m l er ve “ ar k ad aşl ar a
b ağ l ıl ı k ” ) v e h az ır l ay ı cı f ak t ö r l er e ( y ak al an an b i r ar k ad aşl a
d ay an ışm a, m i l i t an l ar ın ö l ü m ü n e t ep k i , t ak i p t en k u r t u l m ak
i çi n y er al t ı n a geçm e z o r u n l u l u ğ u ...) b ağım l ı d ır . D ah a so n
r a, k ü çü k gr u p ( gen el l i k l e b eş k i şi d en d ah a fazl a d eği l d i r ) d i
n am i ği i çi n d e b i r l i k t e ü st l en i l en r i sk l er l e d o st l u k b esl en i r ve
gü çl en i r ; b u d a ger i d ö n ü şü gü çl eşt i r i r . Bu an l am d a, f ai l l er i n
r u h sal d u r u m u , o n l ar ı b aşk al ar ı n a b ağl ay an b ağl ar d an d ah a
az ö n em t aşır . Bu sü r ü k l en m e m an t ığı, p r o t est o d ö n g ü sü y a
t ışm a, h at t a t ü k en m e y o l u n d ay k en b i l e, b ağl an m an ı n r ad i
k al l eşm esi n i açı k l ay ab i l i r : “ Ç ıt ay ı y ü k sel t m ek ” , n o r m al l eşm e
sü r eci n i y an i b ask ı p o l i t i k al ar ıy l a y ü z y ü z e k al m ay ı ve al el ce
b i r h ayat a d ö n m ey i r ed d et m en i n b i r y o l u o l ab i l i r ; o y sa ey l e
m i n sü r d ü r ü l m esi , sef er b er ed i ci f i k r e sad ak at e k an ıt t ır - ve/
v ey a b i r g er i y e d ö n ü şü n ço k p ah al ı, h at t a i m k ân sız gö r ü n m e
si n i sağl ay an b i r h esab ın so n u cu o l ab i l i r . Bask ı p o l i t i k al ar ıy
l a k ar şı k ar şı y a k al ı ş ve ey l em ci l er e su n u l m u ş sır ad an yaşam a
d ö n ü ş ö n er i l er i ö r n eğ i n İ t al y a i l e Fr an sa ar asın d ak i b ü y ü k
f ar k ı o l u şt u r u r . A n n e St ei n er ’i n RA F k o n u su n d a v u r g u l ad ı
ğı gi b i , “ 19 6 8 i l e 19 7 0 ar asın d a R A F’a k at ı l acak o l an l ar ı n ç o
ğu ö ğr en ci h ar ek et i n i y aşam l ar ı n d a b i r k aç ay l ı k b i r p ar an t ez
o l ar ak y aşam am ışl ar d ı. Ö ğr en i m y a d a ü cr et l i çal ı şm a, k ar i
y er l er i n i sü r d ü r m e, ai l e çev r esi gi b i d ah a, ö n c ek i y aşam a g e
r i d ö n m en i n ç o k u z ag ın d ay d ıl ar . K i m i l er i i çi n , ö z el y aşam a
b ağl ı o l ay l ar , ö r n eğ i n b i r çi f t i n ay r ıl m ası [ M ei n h o f ve En ssl i n ] , b u k o p u ş i r ad esi n i d ah a d a gü çl en d i r i y o r d u . O r t ak y a
şam , çal ı şm a k o l ek t i f l er i , şi d d et ve k i m i z am an h ap i sh an e d e
n ey i m i n d en so n r a, ö ğ r en ci h ar ek et i n i n ger i ç ek i l m esi y l e b i r 83
l i k t e t eh d i t n o r m al h ay at a d ö n ü ş, k ab u l ed i l eb i l i r d eği l d i .” 31
Si l ah l ı g r u p m i l i t an l ar ın ın p ay l aşt ığ ı sav aş i m g el em i n d e ü ç
ö ğe b el i r l ey i c i d i r ö n c ü l ü k f i k r i ; p o l i t i k am açl ar l a ask er i ar aç
l ar ın sık ı ca i ç i çe geçm esi n i g er ek t i r en v e so n u ç o l ar ak şi d d e
t i n d ev i n d i r i c i b i r r o l o y n ad ı ğı r ad i k al b i r d ö n ü şü m e d u y u
l an i n an ç; ey l em ci y i “ d ü n y ay ı d eg i şt i r m e” y e32 y ö n el t en y er al
t ı d en ey i m i n i n t eşv i k et t i ği sav aşç ı l ık r o l l er i n d e u z m an l aşm a
v e f i zi k sel ser m ay en i n ö n em i . G er ç ek t en d e, y er al t ı y aşam ın
d a ö z el l i k l e d ar b o y u t t ak i b ü t ü n cü l k u r u m l ar a ö z gü b i r m an
t ık v ar d ı r ; çü n k ü b u t ü r g r u p l ar d a b ağ l an m a, ö n c ek i k i m l i
ğ i n i n k âr ı n d an geçer ek , b i r “ k o d ad ı ” al ı n m ası y l a, y asal aşt ın l m ı ş d av r an ı ş k u r al l ar ın ın t i t i z l i k l e i çsel l eşt i r i l m esi y l e, h at t a
k i m i z am an n ef i s k ö r el t m e t ek n i k l er i n e b aşv u r u y o l u y l a, k e
l i m en i n g er çek an l am ı n d a y en i d en d o ğ m ak i çi n , ağ ı r b i r b i
y o g r af i k k o p u ş z o r u n l u d u r . K ız ı l T u g ay l ar v e o n l an n su çl a
n an b i n l er ce ey l em ci si y a d a 9 0 0 m i l i t an ı yl a Pr i m a L i n ea b i r
y an a b ır ak ıl d ı ğı n d a, g r u p l ar ço k k ısıt l ı b o y u t l ar d ay d ı : A l m an
R A F ’ın ay n ı an d a k ır k t an f azl a m i l i t an ı asl a o l m ad ı , y an i yed i
y ıl b o y u n ca y ü z k i şi k ad ar d ı v e ü ç A l m an ö r gü t ü n san ı k say ısı
2 2 7 ’y d i ; i st i h b ar at ser v i sl er i Jap o n K ız ı l O r d u su ’n u n 19 7 7 ’d e
2 5 i l e 3 5 k i şi ar ası n d a o l d u ğ u n u v e Ja p o n y a ’d a en f azl a yü z
k ad ar sem p at i z an l ar ı b u l u n d u ğ u n u t ah m i n et m ek t ed i r . T a
l ep ed i l en k i şi sel k at ıl ım v e ü st l en i l en r i sk l er l e b i r l i k t e p si k o d u y g u sal b o y u t k u şk u su z ar t m ak t ad ır . M an c u r O l so n ’u n t a
m am en gö z ar d ı et t i ği v e D an i el G ax i e t ar af ın d an p o l i t i k p ar
t i l er l e i l g i l i o l ar ak i n c el en en b u b o y u t , b ağ l an m an ı n m o r al
t ü r d ek i p si k o l o j i k v e sem b o l i k ö d ü l l en d i r m el er i n e gö n d er m e
y ap ar ; v az g eç i l m ey i i se el b et t e h ay l i g ü çl eşt i r i r .
31
A nn e Ste in e r v e L o ic D eb ray , RA F,
32
(D o n ate lla D ella Po rta’ nın d ay an d ığ ı d e ğ işim k av ram ın d an d ah a u y g u n o lan)
G u e r illa u r b ain e , a g e .,
s. 100.
b u alm aşm a sü re c i h ak k ın d a b k z . Pe te r Be rg e r v e T h o m as L u c k m an n ,
t r u c t io n s o c i a l e d e la r e a lit e ,
84
L a C o ns-
Paris, M trid ie n s K lin c k s ie c k , 1 9 9 2 , s. 2 1 4 - 2 1 8 .
Şi d d e t St r a t e j ile r i
İl
T ed G u r r ’u n b el i r t t i ği g i b i , t o p l u m sal şi d d et t en p o l i t i k şi d
d et e g eç i ş, ü l k el er e v e t ar i h sel y o l l ar ı n ı n ö z g ü l l ü ğ ü n e g ö r e
f ar k l ı l aşan , n o r m at i f v e ar açsal şi d d et i m eşr u l at ı cı g er ek ç e
l er i n y ay ı l m ası y l a k o l ay l aşır . Bu b ak ı m d an , si l ah l ı i sy an d an
en f az l a et k i l en en ü ç ü l k en i n , d ev l et l er i n i geç v e san c ı l ı, b i r
y an d an d a f aşi z m l e b i r l i k t e i n şa ed en İ t al y a, A l m an y a v e Ja
p o n y a ’n ı n o r t ak d e n ey i m i el b et t e b ağ l an t ı sı z d e ğ i l d i r . Bu
n o k t ay ı ak l ı m ı z d a t u t ar ak ; h er n e k ad ar , g r u p l ar ı n h er b i r i
n i n k o m ü n i st l er ai l esi n i n i ç i d eo l o j i si n e k en d i l er i n c e i t aat l e
r i n i f az l a c i d d i y e al m am ak g er ek se d e; az ç o k h âk i m o l an ay
n ı M ar k si st r ef er an sı p ay l aşm an ı n b ü y ü k b i r sö y l em ç eşi t l i l i
ğ i y l e y an y an a g i t t i ği n i b el i r t m ek ger ek i r . B i r y an ı y l a b u sö y
l em l er g e n el l i k l e b i r b i r i y l e k ar ı şm ı şt ı r : M ao c u l u k t an , G u ev ar ac ı l ı k t an , Ü ç ü n c ü D ü n y ac ı l ı k t an o l u şan d ö n em i n b el
l i b i r v u lg a t e ' si n i , az v ey a ç o k şek i l l en d i r i l m i ş, u st al aşıl m ı ş
ve t u t ar l ı b i r - k i m i d u r u m l ar d a T r o ç k i z m v e an ar şi z m g i
bi b azı ü l k el er d e k ö k sal m ı ş d ev r i m c i gel en ek l er e d e ek l em
l e n er ek - b i r b i r i n e k ar ı şt ır ı r l ar . K ız ı l T u g ay l ar E y l ü l 19 7 1’d e
k en d i n i şö y l e t an ı t ı y o r d u : “ B i z i m r ef er an s n o k t al a r ı m ı z ,
85
M ar k si z m - L en i n i z m , Ç i n K ü l t ü r D ev r i m i v e m et r o p o l l er d e
y ü r ü t ü l en g er i l l a h ar ek et l er i d i r ; t ek k el i m ey l e, en t er n asy o
n al i şçi v e d ev r i m c i h ar ek et i n i n b i l i m sel g el en eğ i d i r .” 1 D i ğer
y an d an , ö z el l i k l e d u y ar l ı l ı k v e co ğ r af i k ay n ak l ar ı t am am en
f ar k l ı g r u p d i n am i k l er i n i n y ap ay i d eo l o j i k c i l asın ı d a ü z er
l er i n e sü r er l er . Bu n u y ap m ak , t o p l u m sal h ar ek et l er i et e k e
m i ğ e b ü r ü n d ü r en b u d u y u m sal v e n ed en sel y an ı , o d ö n em
d e d eğer v er i l en - i d e o l o j i k - b i r gr am er l e r asy o n al i z e et m ek
t en v e k en d i g r u b u n u ( ve k en d i n i ) o l u m l am a v e ay r ım k o y
m a m an t ı ğı n ı n h ar ek et e g eç i r d i ğ i r ek ab et i m ask el em ek t en
b aşk a b i r şey d eği l d i r . So n u ç o l ar ak , şi d d et st r at ej i l er i , i d e
o l o j i k b i r y ö n el i m d en ço k , b i r an l am d a k ar şı ç ı k ış h ar ek et i
n i n gen el t o n u n u şek i l l en d i r m i ş o l an h er ü l k ey e ö z gü p o l i
t i k çev r ed en k ay n ak l an ı r ( 19 6 8 k ar şı ç ı k ışı n ı n i n cel en m esi
n i “ t er ö r i z m ” i n i n cel en m esi n d en ay ı r m am an ı n ö n em i b u r a
d an k ay n ak l an ı r ) . A y n ı z am an d a, ö r g ü t l er i n sah i p o l d u k l ar ı
m i l i t an gü ç l er i n d u r u m u n d an v e k ö k en l er i n d en d e k ay n ak
l an ı r . H i çb i r d u r u m d a sab i t o l m ay an , d ö n g ü n ü n gi d i şat ın a
b ağl ı o l ar ak şek i l d eği şt i r en şi d d et st r at ej i l er i n i n v e i d eo l o
j i l e r i n sü r ek l i g el i şm esi n ed en i y l e, b u i k i si ar ası n d ak i b ağ
l an t ıl ar k o n u su n a d a i h t i y at l a y ak l aşm ak g er ek t i ğ i n i b el i r t
m el i y i z .
O l a y ü z e r in d e n p r o p a ga n d a
Amer ika Birleşik Devlet leri
“ D ev l et i n f aşi st l e şt i ğ i ” n e i n an an W U O ( W eat h er U n d er gr o u n d O r g a n i z a t i o n ) , a sk e r î b i r b a l o v e si l e si y l e A m er i
k an su b ay l ar ı n a y ö n el i k b i r su i k ast h a z ı r l ar . F a k at 6 M ar t
19 7 0 ’d e, b o m b ay ı h az ı r l ay a n ü ç m i l i t a n , N ew Y o r k , Gr een vvi ch V i l l ag e’d ak i ap ar t m an l ar ı n d a b o m b ay ı k az a so n u cu
1
86
R o sso So c c o rsa,
B r ig a t e R o s s e ,
M ilan o , Fe ltrin e lli, 1 9 7 6 .
p at l at ır l ar . O l ay k aç ı n ı l m az o l ar ak d i k k at l er i g r u b a y ö n el
t i r ve h er şey d en ö n c e g r u b u şi d d et ü z er i n e d ü şü n m ey e sü
r ü k l er . B u n d an b ö y l e, sem b o l i k b o y u t l u ey l em l er i , “ d o m u z
l ar ın i k t i d ar y ap ı sı n ı p ar ç al am ak ” i çi n b i r p r o p ag an d a n i t e
l i ği t aşıy ac ak t ır v e b o m b al ar p at l at ıl m ad an ö n ce, b o m b a k o
n u l an y er l er i n b o şal t ı l m ası n ı sağ l am ak i çi n ö n c ed en d u y u
r u l ac ak t ır . 1 M ar t 19 7 1’d e, L ao s’u n i şg al i n i p r o t est o am a
cıy l a C ap i t o l e’u ; H an o i ’n i n b o m b al an m ası n a t ep k i o l ar ak 19
M ay ıs 19 7 2 ’d e Pen t ag o n ’u , ad al et sar ay l ar ı n ı, p o l i s b i n al ar ı
n ı ve cez aev i i d ar el er i n i ; Şi l i ’d ek i h ü k ü m et d ar b esi n d ek i r o
l ü n ü t eşh i r et m ek i çi n 28 Ey l ü l 19 7 3 ’t e I T T şi r k et i n i n N ew
Yo r k ’t ak i m er k ez i n i ; y o k su l k ad ı n l ar ı k ı sı r l aşt ır m ak l a su ç l a
n an San F r an ci sc o sağ l ı k d ep ar t m an ın ı ( 6 M ar t 19 7 4 ) ; b i r
k aç gü n so n r a, Sy m b i o n ese L i b er at i o n A r m y ’n i n al t ı m i l i t a
n ın ın ö l d ü r ü l m esi n i n ar d ın d an , 3 1 M ay ıs’t a ay n ı şeh r i n sav
cı l ık b ü r o l ar ı n ı h ed ef al ı r l ar . A t e ş e V e r ilm iş Ç a y ı r l a r ad l ı b i r
b el ged e ( T em m u z 19 7 4 ) , g r u p , b eş y ı l ö n c ek i k u r u l u şu n
d an i t i b ar en 19 b o m b al am a ey l em i n i ü st l en i r v e b i r k o m ü
n i st p ar t i n i n k u r u l m ası i ç i n çağr ıd a b u l u n u r . W U O , f aal i
y et l er i n e m al i d est ek i ç i n , 12 E y l ü l 19 7 0 ’t e, 25 b i n d o l ar l ı k
b i r ö d em e k ar şıl ığ ın d a, L SD ’y i sav u n d u ğ u i çi n h ap se at ıl m ı ş
o l an T i m o t h y L ear y ’y i k açı r ı r .
K en d i n i d ev r i m c i d i y e n i t el en d i r en ço k say ıd a b aşk a gr u p
d a b az ı su i k ast l ar ı ü st l en i r . B u n l ar d an i k i si n i b el i r t eceğ i z .
C ar l o s M a r i g h e l l a ’n ı n ü n l ü g e r i l l a el k i t ab ı n ı y ay ı m l ay an
N ew W o r l d L i b er at i o n 19 7 4 y ı l ı n d a ey l em e geçer : Şi l i ’d e
k i Pi n o ch et d ar b esi n e k at ı l m al ar ı n a t ep k i o l ar ak , ar al ar ı n d a
I T T t el ef o n i şl et m esi n i n d e b u l u n d u ğ u şi r k et l er e k ar şı sek i z
sal d ır ı; 19 7 5 y ı l ı n d a 22 sal d ı r ı . Sy m b i o n ese L i b er at i o n A r m y
i se 19 7 3 y ı l ı n d a O ak l an d ’d ak i i d ar i b i r so r u m l u n u n ö l d ü r ü l
m esi v e ö z el l i k l e d e Şu b at 19 7 4 ’t e, A m er i k an b ası n k r al l ar ı n
d an b i r i n i n k ı z ı o l an Pat t y H ear st ’ın k aç ı r ıl ıp ar d ın d an ö r g ü
t e k at ı l m ası y l a ( St o c k h o l m sen d r o m u ) ad ı n ı d u y u r u r . H e87
ar st ’ın ser b est b ır ak ı l m ası k ar şı l ığ ın d a, y o k su l l ar a 2 m i l y o n
d o l ar l ı k y i y ec ek d ağ ı t ıl m ası t al ep ed i l m i şt i .
Ja ponya
Ü ç Ja p o n g r u b u n d an y al n ız ca B i r l eşi k K ız ı l O r d u ( Ren go Sek i g u n ) , Jap o n t o p r ak l ar ı n d a k al ır . PBM d en en t ak t i ği gel i şt i
r i r : P, t an ı n m ış k i şi l er i n k açı r ı l m ası; B, b o m b al am al ar ve si
l ah l ı ü sl er i n k u r u l m ası ; M , f aal i y et l er i f i n an se ed ecek p ar a.2
A sl ın d a, b ü t ü n 19 7 1 y ı l ı b o y u n ca b an k a so y g u n l ar ı v e si l ah
d ep o l ar ın a sal d ı r ı l ar d ı şı n d a p ek az ey l em g er ç ek l eşt i r i l m i ş
t i r . G r u p , A r al ı k ay ı n d a b i r p o l i si n k ar ısın ı ö l d ü r er ek i l k p o
l i t i k c i n ay et i n i i şl em ed en ö n c e, ö r gü t i ç y ap ı sı n ı n sek t er l i g i n i n b i r y an sı m ası o l ar ak , ay r ı l m ak i st ey en m i l i t an l a r ı n
d an i k i si n i i n f az ed er . Bu o l ay 19 7 1- 19 7 2 k ı ş o l ay l ar ın ın h a
b er ci si d i r . O k ı ş b o y u n c a d ağl ar a çek i l en ö r gü t , i şk en c e ve
ö z el eşt i r i sean sl ar ı ar ac ıl ı ğıy l a, d av ay a sad ak at d er ec esi n i ö l
ç er ek b i r i ç t em i z l i k b aşl at ır ; o r ad a b u l u n an 24 m i l i t an d an
14 ’ü so n d er ece i ğ r en ç k o şu l l ar d a y aşam ı n ı y i t i r i r . 28 Şu b at
g ü n ü p o l i s A sam a d ağ ev i n e b ask ı n d ü z en l ed i ği n d e v e k o r
k u n ç ö l ü m sah n esi o r t ay a çı k t ığ ın d a k am u o y u d eh şet e k a
p ı l ır . B u n u n ar d ı n d an , B i r l eşi k K ız ı l O r d u , Ja p o n y a ’d a z a
t en p ek az o l an sem p at i z an ı n ı i y i ce y i t i r i r . L i d er l er i n d en b i r i
o l an M o r i T su n eo y ap ı l an “ h at al ar ” y ü z ü n d en 19 7 3 y ı l ı n d a
i n t i h ar ed er ; d i ğer l i d er i Y o k o N ag at a ö l ü m e m ah k û m ed i
l i r . B ö y l ec e ö r gü t t ar i h sah n esi n d en ç ek i l i r .
Fr a nsa
F r an sa’d a o t o n o m l ar ı n si l ah l ı ey l em l er i n i n ç o ğ u - b i r ey l em
c i n i n d e aç ı k l ad ı ğ ı g i b i - ü st l en i l m em ek t ed i r : “ Ö z er k h ar e2
D av id A p te r v c N ag ay a Saw a,
p an ,
88
A g ain s l t h c s t a t e , P o lit ic s a n d
So c ial
P rotest
C am b rid g e (M ass), H arv ard U n iv c rsily Pre ss, 1 9 8 4 , s. 1 2 2 - 1 2 3 .
in Ja -
k et i n b ak ı ş aç ı sı o l ay - ey l em ü z er i n d en p r o p ag an d a v e y ay
gın g er i l l ay d ı. H er k es ey l em d ü z en l i y o r d u . Y o k sa ö z er k o l a
m azd ın . Ö z er k o l m ak , k ö şed ek i şi r k et e y a d a g ay r i m en k u l
k u r u m u n a b i r m o l o t o f at m ak t ı .” 3
İ l k b aşt a, D o ğ r u d an Ey l em y a d a o n u n l a b i r l eşen ö z er k k o
l ek t i fl er d ö n em i n ç at ışm al ar ın a, - ö z e l l i k l e an t i n ü k l eer m ü
cad el el er e ( Ey l ü l 19 7 7 ’d e C r ey s- M al v i l l e san t r al i n e k ar şı 23
sal d ır ın ın d ü z en l en d i ği “ m av i g ece” ) - ya d a R A F ’ın ( A l m an
K ızıl O r d u F r ak si y o n u ) av u k at ı K l au ss C r o i ssan t ’ın sın ır d ışı ed i l m esi n e k ar şı h ar ek et l er e p ar al el d av r an m ay ı ö n em se
d i l er . G er ç ek t en d e, Ek i m 19 7 7 ’d e N ap ap ’ın ( H al k Ö z er k l i
ği İ çi n Si l ah l ı Ç ek i r d ek l er ) açı k l ad ı ğı gi b i , “ ‘u z m an ’ sav aşçı
l ar ı m o d er n d ev l et ay g ı t ı k ar şı sı n d a d ay an ışm acı v e i n t i h a
r a d ö n ü k b i r m ü c ad el ey e y ö n el t en Fr an sa’n ın d ışın d ak i p o l i t i k - ask er î p r at i k l er ” i n ci d d i b i r an al i zi n i y ap ar l ar . A çı k l am a
şö yl e d ev am et m ek t ed i r : “ B i z i m p r at i ği m i z , h al k h ar ek et i n i n
b ağr ın d a ö r gü t l en m i ş i şçi ö z er k l i ğ i n i n p ar çasıd ır . H ed ef i m i z,
p o t an si y el h al k şi d d et i n e k u r m ay l ı k ed ecek t ar zd a m er k ez î
b i r y ö n et i m l e i d ar e ed i l en b i r , o n , y ü z N ap ap ’ın k u r u l m a
sı i çi n ç agn y ap m ak d eği l d i r . Bi z, h ar ek et i n d i n am i ği i çi n d e
er i y eceği m i z b aşk a b i r ev r ey i b aşl at ı y o r u z ; y o k sa r esm î o l a
r ak y a d a ay ak o y u n l ar ı y l a h ar ek et i n b aşı n a g eçm ey e ç al ı ş
m ı y o r u z .” K o l ek t i f l er y ap t ı k l ar ı ey l em l er i g ü l ü n ç k ı sal t m a
l ar l a ü st l en i r l er . Ö r n eği n , T o p l u m a K ar şı Rad i k al Bi r Şek i l d e
A l en en M ü c ad el e Ed en Ö z er k K o o r d i n asy o n i çi n “ C ar l o s” ,
A n ar şi st D ev r i m c i T er ö r i st Si l ah l ı H ar ek et l er i çi n “ M at r a” ,*
Ö f k el i A sgar i Ü c r et l i l er ... B i r d i zi b o m b al am a ey l em i g er çek
l eşt i r en D o ğ r u d an Ey l em d e b u ö z er k çi zgi y e d ah i l d i r : So n aco t r a’n ın m er k ez i n e ( 16 E y l ü l 19 79 ) , Par i s b ö l gesi p at r o n l ar
sen d i k ası l o k al l er i n e ( 2 7 E y l ü l 19 7 9 ) , çal ı şm a m ü f et t i şl i ği n e
3
Seb astien Sc h ifre s,
L a M o u v a n c e a u l o n o m e eı\ F r a n c e d c 1 9 7 6 Ğ 1 9 8 - f, a g c . ,
s. 51.
( *) “ C arlo s" ve "M a ira " , o rg u i ad ların ın Fran sız c asın ın ilk harfle rin d e n o lu şan k e
lim elerd ir - ç .n .
89
( 3 v e 5 Şu b at 19 8 0 ) , g ay r i m en k u l şi r k et l er i n e ( 12 M ar t ) , i s
t i h b ar at ser v i si n e ( 14 M ar t ) y ö n el i k ey l em l er d ü z en l er . 19 8 1
c u m h u r b aşk an l ı ğ ı seç i m k am p an y ası sı r ası n d a ey l em l er i n e
ar a v er i r v e h ap i st ek i m i l i t an l ar ın ço ğ u y en i C u m h u r b aşk a
n ı F r an ç o i s M i t t er r an d ’ın af f ın d an y ar ar l an ır . B u n u n ü z er i n e
g r u p d ö r t k o l a b ö l ü n ü r . “ H ar ek et çi ” i k i k o l şi d d et ey l em l er i
n e so n v er i r . D o ğr u d an Ey l em ’i n i l k ev r esi t am am l an ır .
Di r e n iş v e şe h ir ge r illa sı
“ Y en i f aşi z m ” v e aşağ ı d an f aşi z m t em at i gi , 19 6 8 ’l i y ı l l ar ı n
Bat ı aşır ı so l g r u p l ar ın d a sık sık g ü n d em e gel en t ar t ışm a k o
n u l ar ı n d an b i r i d i r . F r an sa’d a A n d r e G l u c k sm an n t ar af ın d an
T e m p s M o d e m e s ' i n 19 7 2 ’d ek i b i r say ı sı n d a o r t ay a at ıl m ı ş ve
M ao c u Pr o l et er So l t ar af ın d an g en i ş ö l ç ü d e k u l l an ı l m ı şt ır .
A m a, si l ah a sar ı l m an ı n i l k i t i ci g ü c ü A l m an y a v e İ t al y a’d a
o l u şt u r u l m u şt u r .
Al m a ny a
B u r ad a b el i r t i l en b ü t ü n ö r gü t l er ar ası n d a, an t i - f aşi st an al o
j i y i en i l er i y e g ö t ü r m ü ş o l an R A F ’t ır ; ö y l e k i b i r ç o k so sy al
p si k o l o j i i n cel em esi R A F ’ı, g en ç l er i n b ab al ar ı n ı n geçm i şi n e
v e o n l ar ın N az i A l m an y a’sı n d ak i t av ı r l ar ın a y ö n el i k şi d d et
l i t ep k i si y a d a “ h af ı z an ı n ağ ı r y ü k ü ” 4 o l ar ak y o r u m l am ı şt ır .
B i r i n c i k u şak t an m i l i t an l ar ın ç o ğ u 19 4 2 - 19 4 9 ar asın d a d o ğ
m u ş ve g eçm i ş ü z er i n e t ar t ışm an ın d am g ası n ı t aşıy an b i r d ö
n em d e y et i şk i n l i ğ e ad ı m at m ışt ı r . Bu d ö n em 19 6 0 ’l ı y ı l l ar
d a b aşl ad ığ ı n d a, i sy an ed en o l ağ an ü st ü d u r u m l ar d a d ü z en i
sağ l am ak i çi n o r d u y a t an ı n an o l an ak l ar l a i l g i l i ac i l y asa h ak k m d ak i p o l em i k d e p o l i t i k k u t u p l aşm ay a v e d u r u m u n d r a4
Bkz . Bib liy o g rafy ad ak i P ie rre -Y v e s G au d ard , A le x an d re v e M arg are te M itsch e rlic h v e Jillia n Be c k e r in e se rle ri.
90
m at i k l eşm esi n e k at k ı d a b u l u n u r . A y l ı k K o n k r e t 't e y er al an
U l r i k e M e i n h o f u n y az ı l ar ı , d ö n em i n d u r u m u i l e N az i A l m an y ası ar ası n d ak i p ar al el l i ğ i y ı l l ar d ır o r t ay a k o y m ak t ay d ı .
Bask ı p o l i t i k al ar ı , R A F t u t sak l ar ın ı n aç l ı k g r ev l er i v e o n l a
r ın m ah k û m i y et k o şu l l ar ı n ı p r o t est o et m ek i çi n 19 7 4 y ı l ı n
d a Sar t r e’ın k at ı l d ığ ı u l u sl ar ar ası k am p an y a, 19 7 0 ’l i y ı l l ar ı n
so n u n a d ek b u p ar al el l i ğ i d o ğ r u l am ay a d ev am et m i şt i r . En
b i l i n en ey l em l er i o l an , 5 E y l ü l 19 7 7 ’d e “ p at r o n l ar ı n p at r o
n u ” H an s- M ar t i n Sc h l ey er ’i n ö l d ü r ü l m esi b i l e, Sc h l ey er ’i n o
an k i g ö r ev i y l e d eğ i l , esk i SS g eçm i şi y l e m eşr u l aşt ır ı l ır . Su ç
l u l u k d u y g u su n u n ü z er i n e, A l m an t o p r ak l ar ı n d a A m er i k an
ask er i ü sl er i n i n k u r u l m ası n ed en i y l e, V i et n am Sav aşı’n d ak i
so r u m l u l u k d u y g u su b i n er .
Si l ah l ı g r u p l ar ı n m eşr u l aşt ır m a am açl ı b o l y az ı l ı ü r et i m i n
d en ( m ek t u p l ar , t al ep b i l d i r i l er i , ç eşi t l i k ar ar l ar ) , b el l i b i r
v u lg at e d eği l se d e, b i r t esp i t l er , b el i r l em el er k ü m esi o l u şu r :
L i n Pi ao ’y a, M ao ’y a, C h e’y e v e C ar l o s M ar i gh el l a’n m G e r i l l a
E l K it a b ı' n a r ef er an sl ar ; A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n i n , em
p er y al i z m i n “ k ar şı - d ev r i m ” i n “ k âğıt t an k ap l an ” o l m ası; i k
t i d ar ın g er i ci l i ğ i y a d a f aşi st l eşm esi , v b . Fak at , A l m an m i l i
t an l ar ın ( v e d ah a az d a o l sa W U O ’n u n ) y az ı l ar ı n d a ço k n et
b i r ö z el l i k v ar d ı r : K en d i n i f ed a et m ey e y ap ı l an v u r g u v e k e
f ar et b o y u t u ; şi d d et y o l u y l a o n u r u n a sah i p ç ı k m asın ı n d i r i l t i ci l i ği v e y en i i n san ı y ar at acağ ı i n an cı. Si l ah l ı m ü c ad el e
n i n “ i n san l ar ı n b i l i n c i n d e b o m b al ar p at l at m ası” , “ b i r h ast a
l ığa si l ah o l u şt u r m a” sı v e b ö y l ece b i r ey i n t ecr i t t en v e o t o r i t ar i z m d en k u r t u l m asın ı sağ l am ası ger ek i r . H o l g er M ei n s’ın
d ey i şi y l e, “ y a b i r p i sl i k y a d a i n san ” o l m ak ar ası n d a t er c i h
t e b u l u n u l ac ak v e “ i n san ı n ö z gü r l eşm esi i ç i n , p i sl i k l er e k ar
şı i n san o l ar ak m ü c ad el e ed i l ec ek ” t i r .5 G er ç ek t en d e, R A F ’a
5
H o lg er M e in s’ in 9 K asım 1 9 7 4 ’ ie ö lü m ü n d e n b eş g ü n ö n c e , aç lık g rev ini b ı
rakm ış b ir y o ld aşa h itab e n m e k tu b u ,
T e x t e s d e s p r is o n n ie r s d e l a fr a c t io n a r m e e
r o u g e e t d e m k r e s l e t t r e s d ' U l r i k e M e i n h o Jiç in d e,
Paris, M asp ero , 19 7 7 , s. 4 7 .
91
g ö r e d ev r i m c i ö z n e, “ i sy an h al i n d ek i b i r ey l er i n p r ak si si n i n
v e ö z n e l l i k l e r i n b ü t ü n sel l eşt i r i l m esi y l e o l u şu r ” ;6 y o k sa k a
p i t al i z m i n k esi n o l ar ak y o z l aşt ı r d ı ğ ı n a i n an ı l an b i r i şçi sı n ı
fı i çi n d e d eği l .
İt a lya
İ t al y a’d a si l ah a sar ı l m an ı n al t ın d a y at an i l k n ed en , b el i r t t i
ğ i m i z g i b i , f aşi st l eşm e y a d a d ar b e en d i şesi y d i v e b u n u n so
n u c u n d a h em G A P ’l ar ın ( Par t i z an Ey l em G r u p l a n ) h em d e
B R ’n i n an t i - f aşi st d i r en i şi d o ğm u şt u . BR, O c ak 19 7 3 ’ t e şu ü ç
h ed ef i ö n ü n e k o y u y o r d u : “ Y al n ı z c a A l m i r an t e’n i n [ I t al y an
T o p l u m sal H ar ek et i l i d er i ] k ar a g ö m l ek l i l er i n e k ar şı d eği l ,
A n d r eo t t i ’n i n [ H ı r i st i y an - D em o k r at l an n d ı şi şl er i b ak an ı ] ve
D C ’n i n [ H ı r i st i y an D em o k r at l ar ] b ey az g ö m l ek l i l er i n e k ar
şı d a an t i - f aşi st m ü c ad el e [ ...] Fab r i k al ar d a d i r en i ş. [ ...] D e
m o k r at i k al an l ar ı n sav u n u l m ası i ç i n d eğ i l , d ev l et i n si l ah
l ı y ap ı l ar ı n ın v e o n u n l a i şb i r l i ğ i h al i n d ek i v u r u c u gü ç l er i n
i m h ası i çi n m ü c ad el e an l am ı n a g el en , r ej i m i n m i l i t ar i st l eşm esi n e d i r en i ş.” Yi n e d e, G A P ’l ar d an f ar k l ı o l ar ak , B R, m eş
r u l aşt ı r ı n r ef er an s o l ar ak D i r en i şi d ah a m et af o r i k an l am d a
k u l l an m ak t ad ı r ; ç ü n k ü t ar i h sel f aşi z m i n g er i d ö n ü şü n d en
z i y ad e, I t al y an r ej i m i n i n D e G au l l ec ü t ü r d e ev r i m g eç i r ec e
ğ i n e i n an m ak t ad ı r l ar . H ı r i st i y an D em o k r at l ar a y ö n el i k ve
b u d o l ay ı m l a “ d ev l et i n k al b i n e” y ö n el i k b i r ey l em i n t eo r i k
ö n c ü l l er i b u şek i l d e o r t ay a k o n m u şt u r .
B u n u n l a b i r l i k t e 19 7 0 - 19 7 3 ar ası n d a sü r d ü r ü l e n ey l em
l er i n h ed ef i ö n c el i k l e aşır ı sağd ır : G i r i şt i ğ i h ü k ü m et d ar b e
si t eşeb b ü sü n d en b i r h af t a so n r a Pr en s B o r g h ese’n i n b ü r o
su n u n y ak ı l m ası ( 13 A r al ı k 19 7 0 ) , aşı r ı sağ cı İ t al y an T o p
l u m sal H ar ek et ’i n ( M SI ) d an ı şm an ı n ı n k o n u t u n d a “ ar am a
y ap ı l m ası ” ( 2 7 O cak 19 7 2 ) , aşır ı sağ c ı d o k u z sen d i k ac ı n ı n
6
92
A nne Ste ın e r ve Lo ıc D eb ray ,
R A F , C u c r i l l a u r b a i n c . ag t ' . , s.
194.
o t o m o b i l l er i n i n y ak ı l m ası ( 26 K asım 19 7 2 ) , ay n ı sen d i k a
n ın b ö l ge sek r et er i n i n k aç ı r ıl m ası ( 12 Şu b at 19 7 3 ) . B R ’n i n
( İ k i n c i D ü n y a Sa v a şı ’n ı n so n u n d a si l ah l ar ı n ı t esl i m et m e
y i r ed d ed en m u h al i f k o m ü n i st g r u p l ar d an b i r i o l an ) V o l an t e R o ssa’d an ö r n ek al d ı ğ ı “ r ez i l et m e” ey l em i n e i l k m ar u z
k al an k i şi Si t - Si em en s’i n y ö n et i c i si İ d al g o M ac ch i ar i n i ’d i r :
3 M ar t 19 7 2 ’d e k aç ı r ıl ı r v e “ h al k m ah k em esi ” n e ç ı k ar ı l d ı k
t an so n r a ay n ı g ü n ser b est b ı r ak ı l ı r . İ l k ci n ay et l er i i se 17 H a
zi r an 19 7 4 ’t e P ad o v a’d a M SI ’n i n i k i ü y esi n i n ö l d ü r ü l m esi
d i r . Bu o l ay , ay n ı p ar t i n i n esk i b i r ü y esi o l an y ar g ıç So ssi ’n i n
k açı r ı l ıp h ap sed i l m esi n d en ( 18 N i san - 23 M ay ıs) k ısa sü r e
so n r a m ey d an a gel i r .
D i r en i ş so r u n u , n eo - f aşi st f aal i y et l er i n ve i k i h ü k ü m et d ar
b esi t eşeb b ü sü n ü n ( 19 7 0 ’t e Pr en s B o r g h ese’n i n v e 19 7 4 y ı
l ı n d a “ r ü z g âr g ü l l e r i ” k o m p l o su n u n ) b el i r l ed i ğ i d ö n em i n
İ t al y a k o şu l l ar ı n ı n ü r ü n ü d ü r b ü y ü k ö l çü d e. F ak at , sav aşın
so n u n d an b er i k o m ü n i st ai l e i çi n d ek i k ap an m am ı ş h esap l ar
d an d a k ay n ak l an ı r . Bu so r u n , 19 4 4 ’t en i t i b ar en ö r gü t l er i n i n
i sy an u m u t l ar ı n ı f r en l em ey e v e o n l an si l ah sız l an d ır m ay a ça
l ışan İ K P gen el sek r et er i Pal m i r o T o gl i at t i ’n i n y an m b ır ak t ı
ğı, h at t a “ i h an et et t i ğ i ” b i r d ev r i m i n an ısın ı can l an d ı r m ak t a
d ır . A n n e b ab al an n ı n ( ger çek t en y a d a m i t sel o l ar ak ) g i r i şt i
ği an c ak t am am l an m am ı ş k al d ı ğı n ı d ü şü n d ü k l er i b i r m ü c a
d el en i n sü r d ü r ü l m esi n i m eşr u l aşt ı r m ak i çi n ai l e ç ev r esi n i n
ak t ar d ığı an t i - f aşi st d eğer l er e y asl an an m i l i t an ço k t u r . K en i st o n ’u n d ey i m i n i al ı r sak , b u r e d d i a p e r * ço c u k l ar , b ü y ü k l er i
n i n y an m b ı r ak t ığ ı b i r ai l e ak i t i n i t am am l am a d u y g u su i çi n
d ed i r l er . F ak at y i t i r i l m i ş b u u m u d u can l an d ı r m ak , ay n ı z a
m an d a k o m ü n i st l er l e k at o l i k l er ar asın d ak i b i r u z l aşm an ı n
m ey v esi o l an r ej i m i n t em el i n e sal d ır m ak d em ek t i r ...
( *) A BD ’d e an n e b a b alan k o m ü n is t p arti ü y esi ya d a se m p atiz an ı o lan ç o c u k lar
iç in k u llan ılan b ir d ey im - ç .n .
93
Sa ld ır ı y ı d e v le t i n k a l b in e y ö n e l t m e k
19 7 3 y ı l ı n d a h ü k ü m et d ar b esi t eh d i d i n i n u z ak l aşm ası , ay
n ı z am an d a d a İ K P g en el sek r et er i E n r i c o B er l i n g u er ’i n t a
r i h sel u z l aşm ay ı t eo r i l eşt i r m esi n ed en i y l e İ t al y an g r u p l ar ı n
st r at e j i si ev r i m g eç i r i r . B er l i n g u er İ t al y a d a so l u n , Şi l i d e
k i h ü k ü m et d ar b esi b en z er i b i r t ep k i r i sk i n i g ö z e al m ad an
t ek b aşın a y ö n et em ey ec eğ i n i v e d o l ay ı sı y l a, sağ cı H ı r i st i y an
D em o k r at p ar t i y l e h ü k ü m et t e u z l aşm ak g er ek t i ğ i n i d ü şü n
m ek t ed i r . B ö y l ec e 19 7 5 y ı l ı n d a ü l k en i n N A T O i ç i n d e k a l
m ası n ı k ab u l ed er v e b i r k em er sık m a p o l i t i k ası n ı sav u n u r .
D ah a so n r a d a, 19 7 6 ’d an i t i b ar en , A n d r eo t t i h ü k ü m et i n i n
( “ g ü v en h ü k ü m et i ” , ar d ı n d an 19 7 9 ’a k a d ar “ u l u sal d ay a
n ı şm a h ü k ü m et i ” ) d ü şü şü n e n ed en o l m am ay a çab al ar . A şı
r ı so l i se t ab an t ab an a zıt b i r t eşh i st e b u l u n u r ; A l l en d e ’n i n
y en i l g i si o n l ar ın g ö z ü n d e h al k ı si l ah l an d ı r m am ı ş o l m ası i l e
b ağl an t ıl ıd ı r . K o m ü n i st st r at ej i , ö z el l i k l e seç i m y o l u y l a t o p
l u m sal d ö n ü şü m e y ö n el i k h er t ü r l ü p er sp ek t i f i n r ed d i o l a
r ak g ö r ü l m ek t ed i r . B R’n i n st r at ej i k y ö n et i m i N i san 19 7 5 ’t e,
“ r ev i z y o n i st l er k esi n o l ar ak em p er y al i st g ü ç l e r i n v e o n l a
r ı n k ar şı - d ev r i m c i p o l i t i k al ar ı n ı n saf l ar ı n a g e ç t i ,” t esp i t i n
d e b u l u n u r v e em p er y al i st p o l i t i k a c ı l ar l a, y ü r ü t m e o r gan ı
et r af ın d a m er k ez î l eşm ey l e, d ev r i m c i g ü ç l er i o r t ad an k al d ı r
m an ı n v e ö n l ey i c i b i r k ar şı - d ev r i m i n ar acı o l ar a k r ef o r m i z m i k u l l an m asıy l a n i t el en en “ ç o k u l u sl u şi r k e t l e r i n em p er y a
l i st d ev l et i ” n i n “ k al b i n e sa l d ı n ” y ı sav u n u r . B u y en i “ st r at e
j i k ev r e ” , E y l ü l 19 7 4 ’t e ö r g ü t ü n k u r u c u l ar ı R en at o C u r c i o
v e A l b er t o F r a n c e sc h i n i ’n i n y ak al an ı p y er l er i n e M ar i o M o r e t t i ’n i n g eçm esi n d en i t i b ar en g ö r ü l en b i r y ö n et i m d eğ i şi k
l i ğ i n e d e d en k d ü şer .
19 7 4 - 19 7 7 ar ası n d a şi d d e t , u z m a n l a şm ı ş si l a h l ı y e r a l
t ı g r u p l ar ın ı n y a d a ö z er k k o l ek t i f l er i n i şi d i r ; y asal aşır ı so l
i k i n c i p l an a g eçm i şt i r . Po t O p 19 7 3 y az ı n d a t asf i y e o l m u ş94
t u r ; L o t t a C o n t i n u a, 19 7 3 y ı l ı n d a i k n a ed i ci o l m ay an b i r se
çi m i t t i f ak ın a k at ı l d ı k t an so n r a 19 7 6 y ı l ın d a t asf i y e o l u r .
Pr o p agan d a ey l em l er i n i n h ed ef i , İ t al y an ö r gü t l er i n i n y ü z
l er i n i d ö n d ü k l er i d ev r i m c i ö z n e( l er ) k o n u su n d a aç ı k l ay ı c ı
d ır ( b k z . ek t ek i T ab l o 4 ) . F ab r i k al ar a y ö n el i k p r o p ag an d a
BR’n i n b el i r l ey i ci y an ı y k en , d i ğer si l ah l ı g r u p l ar , d ey i m y e
r i n d ey se i k i n c i k u şak t an o l an l ar , b el i r gi n h ed ef l i “ t o p l u m
sal ” p r o p ag an d ay ı t er c i h ed er l er : k ü ç ü k i şl et m e y a d a t i c a
r et h an e, g ay r i m en k u l y a d a r ek l am aj an l ar ı, b i l i şi m h i z m et
l er i , d e a l e r s , p si k i y at r l ar v e gece b ek çi l er i . Bu gr u p l ar , i çl e
r i n d en ç o ğ u n u n asl a sah i p o l m ad ı ğı b i r at eş gü cü ger ek t i r en
p o l i t i k h ed ef l er i n d e g er i si n e d ü şm ü şl er d i r .
D ev l et i n ask e r î ay g ı t ı n a sal d ı r ı o r an ı 19 7 0 ’ t e % 2 0 ’d en
19 8 2 ’d e % 50 i k en t ır m an ı r ; 19 7 7 y ı l ın d ak i ey l em l er i n d ö r t
t e ü çü b u t ü r ey l em l er d i r . “ H ai n l er i c ez al an d ır m a” ey l em l e
ri d e b en z er b i r g el i şi m g ö st er i r ; 19 7 9 ’d an ö n ce b u t ü r d en
y al n ız ca b i r ey l em v ar k en , 19 7 9 - 19 8 0 ar ası n d a d ö r t , 19 8 119 8 2 ar ası n d a o n ü ç ey l em o l u r .7 19 7 7 y ı l ın a, ci n ay et l er ( b a
r o b aşk an ı F u l v i o C r o c e v e L a S t a m p a 'n ı n b aşk an y ar d ım
cısı C ar l o C a sal eg n o ) v e g az et ec i l er i n “ b ac ak l ar ın ı n k ı r ı l
m ası” ey l em l er i d am g ası n ı v u r u r . Bu y ı l g er çek b i r d ö n ü m
n o k t asıd ır : A şır ı so l u n i şl ed i ği c i n ay et l er i n % 8 0 ’i 19 7 7 so n
r ası d ır . 16 M ar t - 9 M ay ıs 19 7 8 ’d e A l d o M o r o ’n u n k a ç ı r ı
l ıp u z u n sü r e al ı k o n u l m ası ey l em l er i n z i r v esi d i r . Bu o p er as
y o n u an l am ak i çi n , H ı r i st i y an - D em o k r at so r u m l u n u n , k en
d i p ar t i si i l e İ K P ar ası n d ak i y ak ı n l aşm an ı n so m u t l aşm ası n
d a b aşr o l o y n ad ığ ı n ı , k aç ı r ı l d ı ğ ı g ü n m ecl i s b aşk an ı sı f at ı y
l a b u y ak ı n l aşm ay ı p ar l am en t o y a o n ay l at acağ ı n ı h at ır l am ak
ger ek i r . B i r d i ğer sem b o l i k u n su r : C esed i , al ar m d u r u m u n
d ak i b i r b aşk en t t e, sek i z h af t a so n r a b u i k i p ar t i n i n m er k ez
l er i n i n t am o r t ası n d a b u l u n u r . D o l ay ı sı y l a, t ar i h sel u z l aşm a7
D o n ate lla D e lla P o rta,
II t e r r o r i s m o d i
sin i s t r a in
It alia,
Bo lo n y a, 11 M u lin o ,
1 990, s. 2 4 6 - 2 4 7 .
95
n ı n t eo r i l eşt i r i l d i ğ i d ö n em i n ( 19 7 3 - 19 7 5 ) ay n ı z am an d a i l k
y er al t ı g r u p l ar ı n ı n , 19 7 6 v e 19 7 9 seç i m sü r eç l er i n d e g el i şen
v e M o r o o l ay ı y l a d o r u ğ a çı k an si l ah l ı m ü c ad el ey e ad ı m ad ım
y ö n el d i ğ i d ö n em o l m ası b i r t esad ü f d eği l d i r .
B R ’l er ( h er k u şağı ) aşır ı so l u n 12 8 k u r b an ı n ı n y ar ısın d an
ç o ğ u n u n ö l ü m ü n d en , PL i se % 15 ’i n d en f az l ası n ı n ö l ü m ü n
d en so r u m l u d u r . Bu k u r b an l ar ı n % 6 1’i ( y an i 79 k i şi ) k o l
l u k g ö r ev l i si d i r ( r esm î y a d a ö z el p o l i s, h ap i sh an e g ar d i y a
n ı v b .) , y ak l aşı k % 8 ’i ( 10 k i şi ) y ar g ı ç y a d a av u k at t ı r , % 7’si
( 9 k i şi ) i se t i car et l e u ğ r aşm ak t ad ır . Şi r k et y ö n et i ci si v e p o l i
t i k acı l ar d a - h e r b i r i - k u r b an l ar ın % 4 ’ü n d en f az l ası n ı ( y an i
h er k at eg o r i d e 6 ’şar k i şi ) m ey d an a get i r m ek t ed i r .
Al m a ny a
İ t al y a’d ak i i k i d al ga d a ( 19 7 4 - 19 7 5 c i v ar ı ; ar d ı n d an 19 7 7 )
si l a h l ı e y l e m i n t ı r m a n ı şı t e d r i c i i k e n , F A C ’d e 19 7 5 v e
19 7 7 ’d ek i i k i z i r v ey l e d ah a ser t y aşan ı r ( b k z . ek t e k i T ab
l o 5 v e 6 ) . R A F ’ın ey l em l er i d e - B R ’l er g i b i - ö n c e ö r g ü t ü f i
n an se et m ek i ç i n 19 7 0 ’t e g er ç ek l eşt i r i l en b i r d i z i b an k a so y
g u n u n d an an l aşıl ac ağı ü z er e, t an ı t ım am aç l ı v e y ar ar c ı y d ı .
A m a c i n ay et l er 19 7 2 ’d en i t i b ar en i şl en m ey e b aşl an ı r . İ t al
y an l ar ı n k u l l an m ad ı k l ar ı p at l ay ı c ıl ar a d ü z en l i b aşv u r u b u
n u n k ı sm i n ed en i d i r : F r a n k f u r t ’ t ak i A m e r i k a n b i r l i ğ i n i n
k ar ar gâh ı n a ( 11 M ay ı s 19 7 2 ) , ar d ı n d an F l ei d el b er g ’d ek i n e
( 24 M ay ı s) , Sp r i n g er y ay ı n ev i n e ( 19 M ay ı s) y ö n el i k b o m b a
l am al ar . H er i k i d al g ad a d a - A n n e St ei n er ’i n b el i r t t i ğ i g i b i —
“ ey l em l er i n d ü z ey i i l e g er i ç ek i l m e ü sl e r i n i n z ay ı f l ı ğ ı ar a
sın d ak i f ar k ” 8 d i k k at ç ek i c i d i r . B u d u r u m , m i l i t an l ar ı n t o p
l u m sal t ecr i d i n e k an ıt t ır .
B i r R A F h ü c r esi , 10 K asım 19 7 4 ’t e B er l i n t em y i z m ah k e
m esi b aşk an ı G ü n t er V o n D r en k m an n ’ı ö l d ü r e r ek i l k p o l i t i k
8
96
A nn e Ste in e r ve L o ic D eb ray ,
R A F , G u â r illa u r b a in e , a g c .,
s. 3 8.
ci n ay et i n i i şl er . D i ğer y an d an , 2 H az i r an H ar ek et i , B er l i n ’d e
k i C D U ’n u n ( H ı r i st i y an - D em o k r at B i r l i k ) b aşk an ı v e b el ed i
ye b aşk an ad ay ı Pet er L o r en z ’i seçi m l er d en i k i gü n ö n ce, 27
Şu b at 19 7 5 ’t e k aç ı r ı r v e ar al ar ı n d a H o r st M ah l er ’i n d e b u
l u n d u ğu al t ı m ah k û m u n ö z g ü r l ü ğ ü k ar şı l ı ğı n d a ser b est b ı
r ak ır . M ah k û m l ar ı n ser b est b ı r ak ı l m ası am acı y l a r eh i n e al
m a ey l em l er i n i n A l m an g r u p l ar ı n b i r d i ğ er ö n em l i ö z el l i
ği d i r . Ö r n eği n , F A C ’n i n St o c k h o l m el çi si 24 N i san 19 7 5 ’t e
“ H o l ger M ei n s h ü c r esi ” t ar af ın d an r eh i n e al ın ır . A l m an l ar ı n
ey l em r ep er t u ar ı I t al y an l ar ı n k i y l e k ar şı l aşt ı r ıl d ı ğ ın d a ( ek
t ek i T ab l o 7) , - b a n k a l a r a sal d ı r ıl ar , y ak al an m a h al i n d e ça
t ışm al ar , “ h ai n l er i n ” c ez al an d ır ı l m ası g i b i ö r gü t ü n v ar l ı ğ ı
n ı sü r d ü r m esi n e y ö n e l i k - sa v u n m i ey l em l er i n i n v e ( p o l i se,
y ar gıçl ar a v e c ez aev i g ö r ev l i l er i n e y ö n el i k ) b ask ı - k ar şı t ı ey
l em l er i n ço k d ah a f az l a o l d u ğ u ço k n et b i r şek i l d e gö r ü l ü r .
Bu n a k ar şı l ık , t o p l u m sal h ar ek et l er i n r ak i p l er i n e ( p o l i t i k a
cı l ar a v e ek o n o m i n i n y ö n et i c i l er i n e) y ö n el i k p r o p ag an d a
ey l em l er i ç o k d ah a az d ı r . R A F ’ın t o p l u m sal t ecr i d i n i n i şar et i
b u r ad a g ö r ü l eb i l i r . H o r st M ah l er ’e gö r e, si l ah l ı m ü cad el ey l e
“ i şçi ar i st o k r asi si ” d eğ i l , y al n ı z c a g en ç l er v e m ar j i n al l er k az an ıl ab i l i r . Bu k at ego r i y e g i r en ci n ay et l er ve k açı r m al ar b i l e
gen el l i k l e sal d ı r ıd an z i y ad e sav u n m a am açl ı d ır ; b i r ey l em c i
n i n ö l ü m ü n ü n i n t i k am ı n ı al m ay a y a d a m ah k û m l ar ı n ö z g ü r
l ü ğü n ü t al ep et m ey e y ö n el i k t i r .
İ t al y a’d a o l d u ğ u g i b i , 19 7 7 y ı l ı şi d d et d ü z ey i n i n y ü k sel i
şi n d e y en i b i r eşi k t i r : 7 N i san ’d a sav c ı Si eg f r i ed B u b ac k ’ın ,
30 T em m u z ’d a b i r b an k a y ö n et i c i si n i n ö l d ü r ü l m esi , “ p at
r o n l ar ı n p at r o n u ” H an s- M ar t i n Sc h l ey er ’i n k aç ı r ı l m ası ( 29
Ek i m ’d e ö l ü b u l u n u r ) v e so n o l ar ak d a R A F m ah k û m l ar ı n ı n
ö z gü r b ı r ak ı l m asın ı t al ep ed en “ Şeh i t H al i m eh h ü c r esi ” n d en
d ö r t A r ap m i l i t an t ar af ı n d an 13 - 18 E k i m t ar i h l er i n d e b i r
L u f t h an sa u ç ağ ı n ın k aç ı r ı l m ası . Sal d ı r ı, i ç l er i n d en ü ç ü n ü n
ö l ü m ü y l e so n u ç l an ı r . A y n ı g ü n , A n d r ea s B aad er , G u d r u n
97
E n ssl i n v e Ja n - C a r l Rasp e St am m h ei m c ez aev i n d ek i h ü c r e
l er i n d e ö l ü b u l u n u r l ar . A y n ı 18 E k i m g ü n ü h ü c r esi n d e b ı
ç ak d ar b el er i y l e ağ ı r y ar al ı b u l u n an I r m g ar d M ö l l er ’i n k ı sm i
t an ı k l ı ğ ın a d ay an ar ak , b u i n t i h ar l ar , t ıp k ı ( b i r y ı l ö n c e) U l r i k e M e i n h o f u n v e 12 K asım 19 7 7 ’d e I n g r i d Sc h u b er t ’i n i n
t i h ar l ar ı g i b i , d est ek ç i l er i n i n g ö z ü n d e b u g ü n b i l e h âl â t ar
t ışm al ı d ır .
A n t i - e m p e r y a li z m v e e y l e m in u lu s- a şı r ı la şm a sı
Al m a ny a
L u f t h an sa u ç ağ ı n ı n k aç ı r ı l m ası o l ay ı R A F aç ı sı n d an y en i b i r
ev r en i n b aşl an g ı cı d ı r v e R A F d ah a b el i r g i n b i r şek i l d e “ an t i em p er y al i st cep h e” y e y ö n el i r . R A F el b et t e F A C ’y i h er zam an
i çi n k u k l a b i r d ev l et , em p er y al i z m i n b asi t b i r d i şl i si o l ar ak
g ö r m ü şt ü r v e k en d i n i d e, h i ç v ak i t k ay b et m ed en , d ü n y a ça
p ın d ak i b ü t ü n k ı z ıl o r d u l ar ın b i r p ar ç ası o l ar ak t an ı m l am ış
t ır ( “ f r ak si y o n ” t er i m i n i n seçi l m e n ed en i d e b u d u r ) . Fak at
h i ç o l m ad ı ğ ı k ad ar t ec r i t o l an ö r g ü t b u n d an b ö y l e , “ m et
r o p o l l er d ek i p r o l et er m ü c ad el en i n u l u sl ar ar ası ö r g ü t ü ” n ü
k u r m ak i ç i n A v r u p a l ı b e n z e r l e r i y l e i t t i f a k l a r ar ar . O c ak
19 8 5 ’t e D o ğ r u d an E y l em ’l e i m z al an an b i r b i l d i r i d e b u n u
g ö st er i r . İ k i ö r gü t ü n o r t ak ö z el l i ğ i , ey l em l er i n e d ü n y a d ev r i m i n i n ( K ar a Pan t er l er ’d en , B R’d en , ap ar t h ei d - k ar şı t ı m ü c a
d el ed en v b .) b i r “ şeh i d i ” n i n i m z ası n ı at m al ar ı d ı r .
İ şçi sı n ı f ı n a d ai r h i çb i r h ay al b esl em ey en , h at t a i l gi l er i b i
l e o l m ay an b el l i b aşl ı i k i A l m an g r u b u , ey l em l er i n i n b ü t ü
n ü n ü “ an t i - em p e r y al i z m ” ü z er i n d e y a d a K u z e y I r l an d al ı
K at o l i k l er e d est ek o l ar ak , k en d i n i “ Ü ç ü n c ü D ü n y a’n ı n b e
şi n c i d i r eğ i ” o l ar ak t an ı m l ay an B 2J g i b i y ab an c ı h ar ek et l er
l e d ay an ı şm a ü z er i n d e y o ğ u n l aşt ı r m ı şt ı r . Y al n ı z c a R Z , n ü k l eer - k ar şı t ı m ü c ad el e g i b i t am am en “ i ç ” so r u n l ar a m ü d ah a98
le et m ek t ed i r . R Z i l l egal f aal i y et l er i n e, F r an k f u r t n ak l i y ec i
l er i n e, I T T şu b el er i n e y ö n el i k sab o t aj l ar l a b aşl am ı ş, so n r a
d a F i l i st i n l i l er l e b i r l i k t e i k i o p er asy o n y ö n et m i şt i r . 22 A r al ı k
19 7 5 ’t e C ar l o s’u n k o m u t ası al t ı n d a V i y an a’d a O PEP b ak an
l ar ın ın r eh i n e al ı n m ası n a k at ıl ır l ar . 27 H az i r an 19 7 6 ’d a b i r
R Z - F PL P ( D ev r i m c i H ü cr el er v e Fi l i st i n H al k K u r t u l u ş C ep
h esi ) h ü c r esi T el A v i v ’e gi d en b i r A i r Fr an ce u ç ağ ın ı U gan
d a’y a k aç ı r ı r . R A F l i d er l er i n i n v e ar al ar ı n d a 19 7 2 y ı l ı n d a Ja
p o n K ız ı l O r d u su ’n u n i şl ed i ği L o d k at l i am ın d an sağ k u r t u
l an K o z o O k am o t o ’n u n d a b u l u n d u ğ u , İ sr ai l ’i n el i n d ek i k ı r k
m ah k û m u n ser b est b ı r ak ı l m asın ı t al ep ed er l er . En t eb b e’d e
t al ep l er i n e c ev ap b ek l ey en h av a k o r san l ar ı 256 y o l c u y u Y a
h u d i o l u p o l m am al ar ı n a gö r e “ ay ı r ı r ” v e “ Si y o n i st l er e” ö l ü m
v aat ed er . B ek l ey i ş b i r h af t a sü r er v e so n u n d a İ sr ai l m ü d a
h al e gü ç l er i b ask ı n d ü z en l er . H an s- Jo ac h i m K l ei n ’a gö r e, b u
“ p ar al ı ask er l i k ” g ö r ev i , R Z ’n i n si l ah v e p ar a ed i n m esi n i sağ
l am ışt ı. Bu i k i u l u sl ar ar ası o p er asy o n y i n e d e ü l k e i çi n d e t ar
t ışıl m ışt ır . 19 8 6 ’d an b er i g r u p f aal i y et l er i n i y en i d en i ç p o l i t i
k ay a o d ak l ar ; ö z el l i k l e d e A l m an y a’n ın y u r t d ı şı n d ak i p o l i t i
k asın ı p r o t est o et m ey e y ö n el i k o l ar ak i d ar i - p o l i t i k p er so n el e
k ar şı su i k ast v e b ac ak k ı r m a ey l em l er i n e b aşv u r u r . F em i n i st
k an at l an o l an Ro t e Z o r a’y l a b i r l i k t e, RZ , 19 7 3 - 19 9 5 ar ası n
d a 18 6 ’d an f az l a sal d ın g er ç ek l eşt i r m ek l e su çl an m ak t ad ır .
Fransa
M ar t 19 8 2 ’d e A D ( D o ğ r u d an Ey l em ) y asal b i r m an i f est o y a
yım l ar . K o m ü n is t B i r P r o j e İç in ad l ı b u m an i f est o d a şu n l ar y az
m ak t ad ır : “ Şi d d et e ev et ya d a h ay ı r d em ek ü z er i n e u z u n u z u n
t ar t ışm aya g er ek y o k . [ ...] Şi d d et v ar d ı r , k en d i k en d i n i m eş
r u l aşt ır m ak t ad ır , çü n k ü k ap i t al i st ü r et i m t ar zın ın al çal t t ığı ve
al ay a al d ı k l an n ı n m an t ık i i f ad e t ar z ı d ı r .” G r u p 19 8 1 y az ı n
d an b er i t ar t ışm al ar l a çal k al an m ak t ad ı r : Baz ıl an y asal l ı ğa ger i
99
d ö n ü şt en y an ad ır l ar ; d i ğer l er i i se si l ah l ı m ü c ad el ey e y en i d en
b aşl am ak t an . A D i l k ci n ay et i n i i şl em i şt i r ( 13 Şu b at ’t a, ar al a
r ı n a sı z m ı ş o l an p o l i s aj an ı G ab r i el C h ah i n e ’i n ö l d ü r ü l m e
si ) . A ğ u st o s ay ı n d a k r i z şi d d et l en i r v e g r u p d ö r t eği l i m e b ö
l ü n ü r . B u n l ar d an , az ın l ık t a o l an i k i si ey l em l er e d ev am d an y a
n ad ır : Pr o l et er So l ’d an gel en M ao cu A n d r e O l i v i er ’n i n “ L y o n
k o l u ” , d ah a z i y ad e, i şsi z l i k y a d a aşır ı sağ gi b i u l u sal so r u n l a
r a eğ i l m ek t ed i r ( N i san 19 8 5 ’t e M in u t e gaz et esi n e y ö n el i k b i r
sal d ır ıy ı ü st l en i r ) ; Ro u i l l an , M en i g o n , C i p r i an i v e A u b r o n ’l u
f o k o c u “ Par i s k o l u ” , an t i - em p er y al i st v e an t i - si y o n i st ey l em
l er i ö n e çık ar t ır . A D , 19 A ğu st o s 19 8 2 t ar i h l i h ü k ü m et k ar a
r ıy l a r esm en d ağıt ıl ır k en , r ek ab et , b i r b i r i yl e y an şan i k i k o l u n
şi d d et ey l em l er i n i t eşv i k ed er . 19 8 3 ö n cesi v e so n r ası y ap ıl an
ey l em l er k ar şı l aşt ın l d ıgı n d a ( ek t ek i T ab l o 8 v e 9 ) , g er çek l eş
t i r i l en ey l em say ısı ay n ı k al ı r k en g r u b u n r ad i k al l eşt i ği gayet
aç ı k ç a g ö r ü l ü r . Ö r gü t ü f i n an se et m e am açl ı b an k a so y g u n l an , b u i k i d ö n em k ar şı l aşt ır ıl d ı ğın d a y ar ı y an y a d ü şer . B u
n a k ar şı l ık , sal d ı n ey l em l er i n i n say ısı ( b o m b al ı, r o k et l i ve t a
r am al ı ey l em l er ) ar t ar ak , b i r i n ci k u şak t ak i % 37 ’l i k o r an a k ar
şı l ı k , i k i n c i k u şak t a ey l em l er i n % 4 2’si n d en ç o ğ u n u o l u şt u
r u r . Ö z el l i k l e, ci n ay et l er ya d a ci n ay et t eşeb b ü sl er i % 1, 0 8 ’d en
% 4 ,3’e u l aşır . 19 8 3 so n r ası n d a ö r gü t ço k d ah a f azl a ö l ü m e yo l
açar ; ç ü n k ü A D ’n i n 14 k u r b an ın ın 9 ’u , y an i % 6 4 ’ü b u d ö n em
d ed i r ( b u n l an n y an d an ço ğu k az a so n u c u ö l m ü şt ü r ) .
T ab an d an y o k su n o l an A D A v r u p al ı b en z er l er i ar asın d an
ay ak t a k al an l ar a y ö n el i r . O n l ar d a, ç o k z ay ı f l am ı ş o l d u k l a
r ı n d an ar t ı k “ en t er n asy o n al i st ” ç i z g i d ed i r l er . A v r u p a ’d a si
l ah l ı m ü c ad el e ü z er i n e m et i n l er y ay ı m l ay an ay l ı k I n t e r n a t i o
n a l d er g i si 19 8 3 So n b ah an ’n d a çı k ar . G r u p , T ü r k i y el i b i r ö r
g ü t l e b i r l i k t e 19 8 2 Şu b at ay ı n d a T ü r k aşı r ı sağ c ı l ar ı n ı n b i r
l o k al i n e y ö n el i k ey l em i v e M ar t ay ı n d a d a İ sr ai l ’i n ç ı k ar l a
r ı n a y ö n el i k i k i ey l em i ü st l en m i şt i r . A m a y ab an c ı l ar l a i şb i r
l i ği 19 8 3 ’t en i t i b ar en y o ğ u n l aşı r . Ö n c el i k l e C O L P ’l i ( Pr o l e100
t ar y an ın K u r t u l u şu İ ç i n ö r g ü t l ü K o m ü n i st l er ) İ t al y an l ar l a,
FA R L ’l a ( L ü b n an Si l ah l ı F r ak si y o n l ar ı ) v e A sal a’y l a ( E r m e
n i st an ’ın K u r t u l u şu İ çi n G i z l i Er m en i O r d u su ) ey l em l er y a
p ar l ar - b u i k i ö r gü t l e 30 Ey l ü l 19 8 3 ’t e M ar si l y a’d a g er ç ek
l eşt i r i l en b i r ç o k b o m b al am a ey l em i n i ü st l en i r l er ; am a ö z el
l i k l e d e A l m an R A F ’ ı y l a i şb i r l i ğ i y ap ar l ar . Ö r gü t ü n B el ç i
k a’d ak i C C C ’y l e d e ( Sav aşçı K o m ü n i st H ü cr el er ) b ağı v ar d ı r .
H ed ef l er i , em p er y al i z m i si m g el ey en k u r u m l ar d ı r : M ü t t e
f i k l er A r ası A sk er i D ai r e ( Ey l ü l 19 8 3 ) , U l u sl ar ar ası İ l i şk i l er
A t l an t i k E n st i t ü sü ( T em m u z 19 8 4 ) - b u o p er asy o n l a “ Bat ı
A v r u p a D ev r i m c i B i r l i g i ” n i n sal d ı r ısı b aşl a r - A v r u p a U z ay
A j an sı v e A ğ u st o s ay ı n d a Bat ı A v r u p a B i r l i ği , N i san 19 8 5 ’t e
I M F, M ay ı s 19 8 6 ’d a I n t er p o l , T em m u z ay ı n d a O EC D , v b .
25 O cak 19 8 5 ’t e G en er al Ren e A u d r an ’ın ö l d ü r ü l m esi y l e i ş
l en en i l k p o l i t i k ci n ay et R A F ’l a o r t ak o l ar ak ü st l en i l i r . B i r
k aç gü n so n r a d a R A F , A l m an u z ay v e h av ac ıl ı k en d ü st r i si
n i n p at r o n u Er n st Z i m m er m an ’ı ö l d ü r ü r . İ k i g r u p , B o n n ’d a
3 1 A r al ık 19 8 4 t ar i h i n d e F r an sı z K o n so l o sl u g u ’n a k ar şı , ay
r ıca 8 A ğ u st o s 19 8 5 ’t e A m er i k an h av a ü ssü n e k ar şı o r t ak b i r
eyl em ger ç ek l eşt i r m i şl er d i . 15 O cak 19 8 5 ’t e i se, “ Bat ı A v r u
p a’d a t ek b i r p o l i t i k - ask er î c ep h e” k u r u l m ası çağ r ısın d a b u
l u n an o r t ak b i r b i l d i r i y ay ı m l ar l ar . D ö r t b aşk a ey l em i se k o o r d i n el i d i r : A n t i t er ö r i st m ü c ad el e ay g ı t l ar ı n a y ö n el i k sal d ı
r ı l ar ( 9 T em m u z 19 8 6 ’d a A D ’n i n I n t er p o l ’a, 11 A ğ u st o s’ t a
RA F’ın B u n d e s g r e n z s c h u t z 'a sal d ı r ı sı ) , 2 1 T em m u z 19 8 6 ’d a
A D ’n i n O E C D ’y e ( Ek o n o m i k K al k ı n m a v e i şb i r l i ğ i Ö r g ü t ü )
sal d ır ısı, R A F ’ın i se ek o n o m i k i şb i r l i ğ i f ed er al b ak an l ı ğ ın a
y ö n el i k ey l em d u y u r u su ; san ay i ci l er i n ö l d ü r ü l m esi ( A D ’n i n
C N PF b aşk an y ar d ım cı sı G u y B r an a’y ı 15 N i san 19 8 6 ’d a ö l
d ü r m e t eşeb b ü sü , 9 T em m u z ’d a Si em en s’i n b i r so r u m l u su
n u n R A F t ar af ı n d an ö l d ü r ü l m esi , 10 E k i m ’d e d ı şi şl er i b a
k an l ı ğı n d an ü st d ü z ey b i r g ö r e v l i n i n ö l d ü r ü l m esi , 17 K asım ’d a A D t ar af ın d an G eo r g es B esse’i n ö l d ü r ü l m esi ) .
101
A D t am am en F r an sı z h ed ef l er e d e y ö n el i r : San ay i b ak an
l ı ğ ı ( T em m u z 19 8 4 ) , sav u n m a b a k an l ı ğ ı v e P S’n i n m er k e
z i A ğ u st o s ay ı n d a, si l ah şi r k et l er i ( M essi er - H i sp an o - B u g at t i v e D assau l t E k i m 19 8 4 ’t e, T h o m so n v e A i r l i q u i d e T em
m u z 19 8 6 ’d a) . A m a R eg i s Sc h l e i c h e r ’i n san ay i b ak an l ı ğı n a
y ö n el i k sal d ı r ı k o n u su n d a aç ı k l ad ı ğ ı g i b i , F r an sa’d ak i sal d ı
r ı l ar u l u sl ar ar ası b i r d av ay a b ağ l ıd ı r : “ N A T O ’n u n d ay an ak
l ar ı n d an b i r i o l an F r an sı z em p er y al i z m i n e c ep h ed en sal d ı
r an D o ğ r u d an E y l em ö r gü t ü , i şçi sın ı f ı n ı n em p er y al i z m e en
u y g u n an d a d ar b e i n d i r m e y et en eğ i n i v e em p er y al i st sav aş
ar ac ıl ı ğ ı y l a g l o b al y en i d en - y ap ıl am a y ö n ü n d ek i p o l i t i k p r o
j e n i n ask er i al an a t aşın m a ev r esi n i p ar ç al am a i r ad esi n i b i r
k ez d ah a k an ıt l am ak t ad ı r . San ay i b ak an l ı ğ ın a sal d ı r ı y ö n el
t en D o ğ r u d an Ey l em ö r gü t ü , o t o m o b i l v e m et al ü r j i al an ın d a
k i t l esel i şt en çı k ar m al ar a, m i l y o n l ar c a p r o l et er i n g i d er ek ar
t an sö m ü r ü sü n e k ar şı k o y m a k ar ar l ı l ı ğ ı n ı ser g i l em ek t ed i r .”
F r an sı z l ar ı n F r an sa’y l a i l g i l i b u ey l e m l e r i g e n e l l i k l e L y o n
k o l u t ar af ın d an y ap ı l m ak t ad ı r : Ö r n eği n E y l ü l 19 8 5 ’t e Pech i n ey v e R en au l t şi r k et l er i n e y ö n el i k ey l em l er ; er t esi ay Rad i o
F r an c e’a, A n t en n e 2 ’y e v e G ö r sel - İ şi t sel İ l et i şi m Y ü k sek K u r u l u ’n a y a d a 1 Ek i m 19 8 6 ’d a b i r h av ay o l u i şl et m esi n e ve ey
l em b i l d i r i si n d e b el i r t t i ğ i g i b i , “ h ü k ü m et i n g ö ç m en l er k ar şı
sı n d ak i ad al et si z p o l i t i k ası ” n a m i si l l em e o l ar ak U l u sal G ö ç
m en O f i si ’n e y ö n el i k ey l em l er . M ar t 19 8 6 ’d a t u t u k l an m a
sı sır ası n d a A n d r e O l i v i er ’n i n ev i n d e el e g eç en k i şi sel ar şi v ,
L y o n k o l u n u n 19 8 1- 19 8 6 ar asın d a 12 si l ah l ı sal d ı n v e 12 ’si
b aşan l ı 2 1 si l ah l ı so y g u n g er ç ek l eşt i r d i ğ i n i sap t am ay ı sağl a
y ac ak t ır . “ Pi er r e O v e m ey h ü c r e si ” ( 19 7 2 ’d e B i l l an c o u r t ’d a
ö l d ü r ü l en Pr o l et er So l m i l i t an ı ) 17 K ası m 19 8 6 ’d a Ren au l t
g en el m ü d ü r ü n ü ö l d ü r d ü k t en so n r a, 2 1 Şu b at 19 8 7 ’d e Par i s
k o l u n u n t ar i h sel şef l er i ( Jean - M ar c R o u i l l a n , N at h al i e M en i g o n , R eg i s Sc h l e i c h er , Jo e l l e A u b r o n v e G e o r g es C i p r i an i ) y ak al an ı r .
102
Ja ponya
Jap o n K ız ıl O r d u su i se, d ü n y a d ev r i m i ç ağ r ısıy l a h em en , en
t er n asy o n al al an ı seç m i şt i . 3 E y l ü l 19 6 9 t ar i h l i “ Sav aş B i l
d i r g esi ” , “ M ar k si z m - L en i n i z m - M ao i z m ” i n h i m ay esi al t ı n
d a, t ü m d ü n y an ı n “ b u r j u v al ar ı ” n a h i t ap ed er : “ D ev r i m ci sa
vaşl a y o k et m ek v e d ü n y ad an sü p ü r m ek i çi n si z b u r j u v al a
r a açı k ça sav aş i l an ed i y o r u z . Si z b u r j u v al ar a şu n u b el i r t i y o
r u z k i , b ü t ü n d ü n y an ı n b ü t ü n p r o l et er g ü çl er i n i D ü n y a Par t i si ’n d e - D ü n y a K ı z ı l O r d u su ’n d a - D ü n y a D ev r i m ci C ep h esi ’n d e b i r l eşt i r eceği z ; v e d ü n y an ı n b ü t ü n p o l i sl er i n e A m er i
k an o r d u su , N A T O o r d u su , Jap o n - A m er i k an k o al i sy o n o r
d u su y a d a V i et n am ’d ak i m ü t t ef i k o r d u l ar ın a y ap t ı ğın ız g e
n el sef er b er l i k ç ağ n sı n a v e si z i n t ar af ın ız d an d ö n ü şt ü r ü l ü p
y o z l aşt ı r ı l m ı ş V ar şo v a Pak t ı o r d u su n u n sef er b er l i ği n e r ağ
m en , si z i o r t ad an k al d ı r ac ağ ız . T ar i h t ek i ci n ay et l er i n i z i y i
b i l i n i y o r . Si z i n t ar i h i n i z k an a b u l an m ı şt ı r . B i r i n c i D ü n y a
Sav aşı’y l a, i k i n c i D ü n y a Sav aşı’y l a, k en d i ar an ız d ak i b u t a
l an sav aşl ar ı y l a b i r l i k t e, b i z i m y o l d aşl ar ı m ı z ı al d at ı p sef er
b er et t i n i z , o n l an b i r b i r l er i n e d ü şü r d ü n ü z v e so n u çt a c ep l e
r i n i zi b i r gü z el d o l d u r d u n u z . Sö m ü r g e ü l k el er i n i t al an ed er
k en b i z i m y o l d aşl ar ı m ı z ı ö l d ü r d ü n ü z . Bu t al an ın gan i m et i n i
p ay l aşm ay ı v aat ed er ek y o l d aşl ar ım ı z ı p eşi n i z d en sü r ü k l ed i
n i z v e o n l an az g el i şm i ş ü l k el er e, y o l d aşl ar ım ı z ı ö l d ü r m ey e
g ö n d er d i n i z . H ep si b u d eği l . Si z i n t ar af ın ız d an ö n c ed en t a
l an ed i l m i ş sö m ü r g el er i y en i d en b ö l ü p p ar ç al am ak t an b aşk a
b i r am acı o l m ay an k en d i ar an ı z d ak i t al an sav aşl ar ı n d a b i r
b i r l er i n i ö l d ü r sü n l er d i y e y i n e y o l d aşl an m ı z ı o r t ay a at t ın ız .
[ ...] Si z , Ja p o n b u r j u v al ar ! A r t ı k y al an sö y l ey em ey ecek si n i z .
‘E k o n o m i k v e ask er i g ü ç l en m e’ sl o g an ı y l a y ap t ığ ın ız şey , t a
l an sav aşl ar ı n d an b aşk ası d eğ i l d i r : Ru s- Jap o n Sav aşı, Ç i n - Jap o n Sav aşı , B i r i n c i D ü n y a Sav aşı , i k i n c i D ü n y a Sav aşı. A r
t ık b i z i sav aşa sü r em e z si n i z , b i z i al d at am az sın ız . Y al n ı z ca
103
b u n u y ap am am ak l a k al m ay a c a k sı n ı z ; b i z si z i l an et l i y o r u z ,
g eç m i ş n ed en i y l e si z d en n ef r et ed i y o r u z v e si z i n p r o j el er i
n i z i en g el l em ey e h a z ı r l an ı y o r u z . K en d i z ev k i n i z i ç i n V i et
n am l I y o l d aşl ar ım ı z ı k at l et m e h ak k ı n ı m ad em k i k en d i n i z d e
g ö r d ü n ü z , b i z i m d ö k en d i k ey f i m i z i ç i n si z i k at l et m e h ak k ı
m ız v ar . K ar a Pan t er l er d ek i y o l d aşl ar ı m ı z ı ö l d ü r m e h ak k ı
n ı z v ar sa, b i z i m d e N i x o n ’u , Şa t o y u , K i ssi n g er ’ı v e d e G au l l e’ü ö l d ü r m e, Pen t ag o n ’u , sav u n m a t eşk i l at ın ı , em n i y et m ü
d ü r l ü ğ ü n ü v e ev l er i n i z i h av ay a u ç u r m a h ak k ı m ı z v a r .”
Ja p o n m i l i t an l an n en t er n asy o n al i z m i so n u c u n d a i l k ü y e
l er y ü z l er i n i K u z ey K o r e’y e ç ev i r i r k en , Ja p o n K ız ı l O r d u su
ü y el er i d e O r t ad o ğ u t o p r ak l ar ı n a y ö n el i r l er . Ja p o n t o p r ak
l ar ın d a f aal i y et g ö st er en t ek ö r gü t o l an B i r l eşi k K ı z ı l O r d u ,
g ö r d ü ğ ü m ü z gi b i , Şu b at 19 7 2 ’d e A sam a d ağ ev i n d ek i o l ay
d an so n r a t am am en g ö z d en d ü şm ü ş v e y o l u n d an sap m ışt ır .
K u z ey K o r e ü z er i n d e i l k u ç ak k aç ı r m a ey l em i n i g er çek l eşt i
r en m i l i t an l ar a ( k açı r ı l an u çağı n ad ın d an t ü r em i ş Y o d o g r u
b u ) g el i n c e, b u n l ar K u z ey K o r e’d e k al ı r l ar v e “ K i m 11 Su n g
d ü şü n c e si n i b en i m ser l er . 1 M ay ı s 19 7 2 ’d e aç ı k ç a k en d i l e
r i n i gö st er i r l er . Bi r i c asu sl u k y ap m ak t ad ır , b i r d i ğer i Seu l ’d a
t u t u k l an ı r v e O l i m p i y at O y u n l ar ı i ç i n sa l d ı r ı d ü z en l em ek
l e su ç l an ı r . 29 k asım 19 8 7 ’d e h ep si C o r ean A i r l i n es u çağın ı
h av ad a p at l at m ak l a v e 115 k i şi n i n ö l ü m ü n e seb eb i y et v er
m ek l e su ç l an ır l ar . İ k i k ı z ı l o r d u P ek i n ’d e v e D o ğ u A v r u p a’d a
( M ac ar i st an v e R o m an y a) d ef al ar c a b u l u şac ak t ı r .
G er i d e k al an t ek ö r g ü t o l an Ja p o n K ı z ı l O r d u su , şi d d e
t e d ay al ı u z u n y aşam ı b o y u n c a Ja p o n t o p r ağ ı ü z er i n d e h i ç
b i r sa l d ı n d ü z en l em ey ec ek t i r . K u r u c u su F u sa k o Sh i g en o b u
19 7 1 y ı l ı n d a B ey r u t ’a g i d er ek F i l i st i n H al k K u r t u l u ş C ep h esi ’y l e b ağ l ar k u r ar v e “ F H K C v e K ız ı l O r d u ’n u n D ü n y a Sav a
şı B i l d i r g esi ” ad l ı b el g esel i çek er . A r d ı n d an d a o r t ak b i r b r o
şü r i m z al ar l ar : A r a p G e r i l l a s ı ve d ü n y a K ı z ı l O r d u s u . İ k i gr u p
19 7 0 ’l i y ı l l an n o r t ası n a d ek b i r l i k t e y o l al ı r . 19 7 4 ’t en i t i b a104
r en Sh i g en o b u , F H K C ’y e m al i b ağ ı m l ı l ı ğ ı n ı az al t m ak i ç i n
A v r u p a’y a y ö n el i r v e ö n em l i Jap o n şah si y et l er i k açı r m a h e
d ef i yl e A v r u p a’y a el l i k ad ar m i l i t an y er l eşt i r i r . B u r ad a Car l o s’l a d a k ar şı l aşır v e i şb i r l i ğ i y ap ar .
Bu k i t ap t a t an ı t ıl an b ü t ü n si l ah l ı ö r gü t l er ar ası n d a Ja p o n
K ızıl O r d u su ’n u n ay r ı b i r y er i v ar d ı r . K l asi k şi d d et al an ı n
d a k al an b en z er l er i n i n ak si n e, t ek b i r ci n ay et e i m za at ar : 18
Ey l ü l 19 8 6 ’d a B ey r u t ’ t ak i F r an sı z ask er î at aşesi C h r i st i an
G o u t t i er r e. Ö r g ü t ü n g et i r d i ği i k i ö n em l i y en i l i k , o n u k u şk u
su z y en i t ü r d e b i r t er ö r i st ey l em i n ö n c ü l er i n d en b i r i y ap ar .
Ö n cel i k l e, 30 M ay ı s 19 7 2 ’d e 26 k i şi n i n ö l ü m ü n e ve 8 0 k i şi
n i n y ar al an m asın a y o l açan T el A v i v ’d ek i L o d H av aal am ’n a
el b o m b al ı v e o t o m at i k si l ah l ı sal d ır ıy l a “ k am i k az e” ey l em i n
y ar at ıcısıd ır . H ed ef i n m ü m k ü n o l an en f azl a say ıd a k u r b an a
yo l açm ak o l d u ğu aç ı k t ır v e o p er asy o n u y ö n et en ü ç k i şi l i k
k o m an d o b i r l i ğ i n d ek i i k i k i şi k asıt l ı o l ar ak k en d i n i h av ay a
u çu r u r . E y l em , m u h t em el en , B i r l eşi k K ız ı l O r d u ’n u n “ d ağ
evi t asf i y esi ” k ar şı sı n d a şaşk ı n l ı ğa d ü şm ü ş F H K C ’n i n g ü v e
n i n i k az an m ay a y ö n el i k t i . Bu ey l em l e b i r l i k t e, Jap o n K ız ıl
O r d u su aşır ı v e ö l çü sü z b i r şi d d et e g i r i şi r v e p o t an si y el o l a
r ak en ö l ü m c ü l ey l em t ar z l ar ı n ı ö n e çık ar t ır : U çak k aç ı r m a
l ar ( 3) , t o p l u r eh i n e al m al ar ( 3) , b o m b a, r o k et y a d a h av an
t o p u y l a sal d ı r ı l ar , t u z ak l ı ar ab al ar ( 7) .
D i ğer y an d an , Ja p o n K ı z ı l O r d u su ’n u n ey l em l er i t am a
m en b ağ l am d ı şı d ı r . Bu ey l em l er i n t ü m ü n ü n d e u l u s- aşı r ı b o y u t u , ö r n eği n R A F i l e A D ar asın d ak i y a d a R A F i l e BRPC C ( K ı z ıl T u g ay l ar - Sav aşan K o m ü n i st Par t i ) ar ası n d ak i
eyl em ger eğ i y ap ı l an i şb i r l i ğ i n i aşar . Bu d ı şsal l aşm ay a k an ıt
o l u şt u r an b i r ç o k ö ğe v ar d ı r . D ah a ö n ce d e b el i r t t i k : 19 8 8 y ı
l ın a k ad ar Jap o n y a t o p r ak l ar ı n d a n er ed ey se h i çb i r ey l em y a
p ıl m az . T o k y o ’d a 8 ö l ü y e v e 30 0 y ar al ı y a n ed en o l an M i t su b i sh i ’y e y ö n el i k 30 A ğ u st o s 19 7 4 ’ t ek i sa l d ı r ı y ı ü st l en en
“ U z ak d o ğ u Ja p o n y a - K a r şı t ı Si l ah l ı C ep h e ” n i n Ja p o n K ız ı l
105
O r d u su ’y l a b ağ ı o l d u ğ u d ü şü n ü l se b i l e, b u t esp i t d eği şm ez .
B i r ç o k sa l d ı r ı b aşk a ö r g ü t l e r l e o r t ak l a şa y a d a k o o r d i n el i
o l ar ak g er ç ek l eşt i r i l i r . F H K C i l e b i r l i k t e Ja p o n K ı z ı l O r d u
su , 20 T em m u z 19 7 3 ’ t e Ja p a n A i r l i n es şi r k e t i n e ai t b i r u ç a
ğı H o l l an d a ü z er i n d e r o t ası n d an ç ev i r en k o m an d o b i r l i ğ i n i n
b aşı n d ad ır . 3 1 O c ak 19 7 4 ’t e Si n g ap u r ’d ak i b i r Sh el l r af i n er i
si n e sal d ır ı l ı r v e b eş k i şi r eh i n e a l ı n ı r ( f i d y e v e Y em en ’e g e
ç i ş b el g esi k ar şı l ı ğ ı n d a ser b est b ı r ak ı l ı r l a r ) ; o sır ad a F H K C
d e K u v ey t ’t ek i Ja p o n el ç i l i ğ i n i b asar . 13 E y l ü l 19 7 4 ’t e, r eh i
n e o l m a sır ası L a H ay e’d ek i F r an sa el ç i l i g i n d ed i r ; k ı r k sek i z
saat so n r a i se Ja p o n K ız ı l O r d u su ’n u n H o l l an d a’d ak i t al ep
l er i n i d est ek l em ek i ç i n C ar l o s P ar i s’t ek i P u b l i c i s sat ış m er
k ez i n i b o m b al ar v e o l ay 2 ö l ü , 36 y ar a l ı y l a so n u ç l an ı r . E y
l em i n Şam ’d an ü st l en i l d i ğ i R eu t er A j a n sı ’n a b i l d i r i l i r : “ A r ap
h al k ı n ı k en d i k ay n ak l ar ı n d an y o k su n b ı r ak m a y ö n ü n d e i ş
l ey en d ü n y a ç ap ın d ak i em p er y al i st y ap ı n ı n ö n c ü sü o l an Si y o n i st l er l e i şb i r l i ğ i y ap an F r a n sı z v e Ja p o n em p e r y a l i st l e
r i , şu n u b i l m el i si n i z : E ğ er y o l d a şl a r ı m ı z ı h ap se at ar san ı z ,
h i ç k u şk u n u z o l m ası n o n l ar ı si z i n el l er i n i z d en ç ek i p al ır ız .
O n y a d a y ü z y o l d aşım ız ı h ap set sen i z b i l e, y ü z m i sl i m i si l
l em ey l e k ar şı l ı k v er ec eğ i z . Y o l d a şl ar ı m ı z a v e d o st l ar ı m ız a
k ar şı k i r l i b ask ı n ı z a d ev am et t i ğ i n i z sü r ec e, b i z d e si z e k ar şı
b aşk a m i si l l em el er ö r g ü t l ey eceği z . B i z i m m ü c ad el e y asam ız
v e d ev r i m an l ay ı şı m ı z b ö y l e d i r .” R eh i n el er , T em m u z ay ı n
d an b er i h ap i st e b u l u n an Ja p o n K ı z ı l O r d u su ’n u n b i r ü y esi
n i n ser b est b ı r ak ıl m ası, 30 0 b i n d o l a r l ı k b i r f i d y e v e ey l em
c i l er i n G ü n e y Y em en ’e v e ar d ı n d an Su r i y e ’y e k aç ı şı n ı sağ
l ay ac ak b i r u ç ağ ı n em i r l er i n e v er i l m esi k ar şı l ı ğ ı n d a b ı r ak ı l
m ışt ı r . So n k at i u n su r : Ja p o n K ı z ı l O r d u su m i l i t an l an O r t a
d o ğ u ü l k el er i n e sığ ı n ı r l ar k en , h ap i st e b u l u n an d i ğ er l er i b u
ay n ı b ö l g ed ek i m ah k û m l ar l a d e ğ i ş t o k u ş ç er ç ev esi n d e ö z
g ü r l ü k l er i n e k av u şu r l ar : M ay ı s 19 8 5 ’ t e, L o d H av aal an ı ey l e
m i n d en sağ k al an K o z o O k am o t o F i l i st i n l i m i l i t an l ar l a b i r 106
l i k t e d eği ş t o k u ş ed i l i r , ar d ın d an 19 9 7- 2 0 0 0 y ı l l a n ar ası n d a
ü ç y ı l sah t e k i m l i k t en d o l ay ı L ü b n an ’d a h ap i s y at ar , so n r a
d a b u r ad an si y asi sığ ı n m a al ır .
E y l ü l 19 7 7 ’d e Ja p o n K ı z ı l O r d u su , Jap an A i r l i n es’ın b i r
u çağın ı t ek b aşı n a k aç ı r ar ak Ban g l ad eş’t ek i D ak k a’y a i n m ey e
zo r l ar . Ja p o n h ü k ü m et i h ap i st ek i al t ı m i l i t an ı n - i ç l e r i n d en
ü çü Jap o n K ız ıl O r d u su ’n a k at ıl m ay ı r ed d ed ec ek t i r - ser b est
b ı r ak ı l m ası n ı v e 6 m i l y o n d o l ar f i d y e ö d em ey i k ab u l ed er .
G r u p k en d i n i so r g u l ar : D ü n y a d ev r i m i n i n si l ah l ı b i r k o l u
m u d u r h âl â, y o k sa F H K C ’y e y ar d ım g ü cü m ü ? Bu n o k t ad an
i t i b ar en , 19 8 6 ’y a k ad ar h i çb i r ey l em ü st l en i l m ez . 19 8 0 ’l i y ı l
l ar ın b aşın d a v er d i ğ i b i r sö y l eşi d e Sh i g en o b u , Jap o n K ız ı l
O r d u su ’n u n , sem p at i k az an am ad ığ ı n d an v e y en i k at ı l ım o l
m ad ı ğın d an , “ m u t l ak t er ö r ü geçi ci o l ar ak b ı r ak t ığ ı ” m b el i r
t ir . B i r ç o k i st i h b ar at ser v i si b u ö r gü t ü n d ü n y an ı n f ar k l ı n o k
t al ar ın d ak i si l ah l ı g r u p l ar l a - b a ğ ı d eğ i l se d e - t em ası o l d u
ğu n d an k u şk u l a n ı r ( T em m u z 19 8 0 ’d e G ü n ey d o ğ u A sy al I
l ar , 19 8 1 y ı l ı n d a K a şm i r g er i l l ası , 19 8 2 y ı l ı n d a K o l o m b i
ya’d ak i M - 19 v b ) . Ja p o n K ı z ı l O r d u su 19 8 0 ’l i y ı l l ar d a L i b
ya’y a, 19 8 9 ’d an so n r a Su r i y e’y e y er l eşi r . 18 A r al ık 19 9 6 ’d a
L i m a’d ak i Ja p o n el çi l i ğ i n d e T u p ac A m ar u ’n u n r eh i n e al m a
ey l em i n e ö r g ü t ü n k at ı l m ış o l m ası n d an v e H i z b u l l ah ’l a b a
ğın d an d a k u şk u l an ı l m ak t ad ı r .
G r u p 19 8 6 y ı l ı n d a A n t i - E m p er y al i st E n t er n asy o n al T u
gay ad ı al t ın d a f aal i y et l er i n e y en i d en b aşl ar v e Jap o n y a, K a
n ad a v e A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n i n En d o n ez y a’d ak i el
çi l i k l er i n e h av an t o p u y l a sal d ır ır . H az i r an 19 8 7 ’d e Ro m a’d ak i A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i v e B ü y ü k B r i t an y a el ç i l i k l e
r i n e y ö n el i k d e b en z er b i r ey l em g er ç ek l eşt i r i l i r . 14 N i san
19 8 8 ’d e Ja p o n K ız ı l O r d u su N ap o l i ’d e A m er i k an su b ay l ar ı
n ın gi t t i ği b i r k u l ü b ü b o m b al ar v e b eş k i şi n i n ö l ü m ü n e n e
d en o l u r . İ k i g ü n ö n c e A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d e b i r
m i l i t an ın p at l ay ı c ıl ar l a b i r l i k t e y ak al an m ası , ay n ı t ü r b i r sal 107
d i r i n i n A m er i k an t o p r ak l ar ı n d a d a h az ır l an m ı ş o l d u ğ u n u n
k an ı t ı d ı r .
Ja p o n K ız ı l O r d u su i k i k u t u p l u d ü n y an ı n so n u n d an v e F i
l i st i n l i l er l e İ sr ai l l i l er ar ası n d ak i O sl o A n l aşm al ar ım d an so n
r a v ar l ığ ı n ı sü r d ü r em ez ; n e Su r i y e n e d e L i b y a b u t ü r g r u p
l ar ı aç ı k ç a b ar ı n d ı r m ak i st em ek t ed i r . F u sa k o Sh i g e n o b u
19 9 1 y ı l ı n d a L ü b n an ’d a K ak u m ei t o ’y u ( D ev r i m ci H al k Par
t i si ) k u r ar . Ö r gü t , y asal o l m a i d d i ası n d ad ı r . G er ç ek t e, 50 0
sem p at i z an ı o l an ö r gü t ü n Jap o n y a k o l u ask er i h ed ef l er e y ö
n el i k sab o t aj l ar d ü z en l er v e m i l i t an l ar a y ö n el i k b i r şeh i r g e
r i l l ası m an i f est o su y ay ı m l ar . Ja p o n K ız ı l O r d u su d a ay n ı yıl ,
A n t i - E m p e r y a l i s t ve T e k e l c i l i k - K a r ş ı t ı H a l k D e v r i m i b aşl ı k
l ı u z u n b i r b el ge y ay ı m l ar . İ k i n c i D ü n y a Sav aşı so n r ası n d a,
Ja p o n y a ’y ı “ A sy a’d a an t i - k o m ü n i z m i n v e k ar şı - d ev r i m i n k a
l esi ” y ap m ak i çi n A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i i l e “Jap o n em
p e r y al i z m i ” ar ası n d a k u r u l an b ağ l ar ı b el i r t t i k t en v e d ev l e
t i d en et l ey en “ t ek el ci ser m a y e ” y i t eşh i r et t i k t en so n r a, Ja
p o n K ız ıl O r d u su , “ Par t i ” n i n h i m ay esi al t ı n d a, v e “ % 30 0 sö
m ü r ü o r an ı n a” m ar u z k al an “ em ek ç i n ü f u su n % 7 0 ’i ” o l d u
ğu b el i r t i l en “ i şçi sı n ı f ı ” et r af ın d a b i r l eşm i ş so sy al i st b i r d ev
r i m e açı k ç a ç ag n y ap ar . Bu çağr ı, g r u b u n b u n d an b ö y l e ü l
k ed e k ö k sal m a am acı n ın v e “ i şçi sı n ı f ı ” n ı k eşf i n i n açı k i f a
d esi d i r . A m a h ed ef ay n ı k al ı r : “ D ev r i m , t ek el c i k ap i t al i z m e
v e A m er i k an em p er y al i z m i y l e i t t i f ak ın a k ar şı , t ek el c i l i k - k ar şıt ı v e an t i - A m er i k an b i r h al k d ev r i m i n i t el i ğ i n d ed i r . H al k ,
saf l ar ın ı sı k l aşt ı r ar ak , d em o k r asi n i n en ek si k si z şek i l d e u y
g u l an m ası y o l u y l a v e d ü n y a p r o l et er d e v r i m i n i n b i r h al k a
sı o l d u ğ u n u n b i l i n ci y l e, b u d ev r i m i ü st ev r esi o l an so sy al i z
m e y ü k sel t ec ek t i r .”
108
Bir D ö n gü n ü n So n u
Bi r p r o t est o d ö n g ü sü n ü n so n u , d o l ay l ı y a d a d o l ay sı z o l a
r ak b u d ö n g ü y e d ah i l o l an g r u p l ar ı n y ap t ığ ı ey l em l er i n so n u
an l am ın a h er z am an g el m ez . T ü m ü n ü n d e ey l em l er i n e so n
v er i şi d ö n g ü n ü n b i t i şi so n r ası d ı r . H at t a, sı r ası y l a 19 9 8 v e
2 0 0 1’d e k en d i l er i n i f esh ed en R A F ( K ı z ı l O r d u F r ak si y o n u )
ve Jap o n K ız ı l O r d u su ö r n ek l er i n d e o l d u ğ u g i b i , b u so n v e
r i ş k i m i z am an ç o k d ah a i l er i t ar i h t ed i r . B R - P C C ( K ı z ıl T u
gay l ar - Sav aşan K o m ü n i st Par t i ) , K ız ı l T u g ay l ar ı n k u r u c u
ü y el er i n i n k en d i t ar i h l er i n i n k ap an d ı ğ ı n ı i l an et m esi n d en
yi r m i y ı l so n r a h âl â v ar l ı ğ ı n ı sü r d ü r m ek t e v e sal d ı r ı l ar ı ü st
l en m eye d ev am et m ek t ed i r ( 19 9 9 y ı l ı n d a b ak an l ı k d an ı şm a
n ı M assi m o d ’A n t o n a’n ın v e 20 0 2 y ı l ın d a ek o n o m i st M ar co
Bi agi ’n i n ö l d ü r ü l m esi ) . A şır ı so l si l ah l ı ö r gü t l er b ü t ü n ü i ç e
r i si n d en y al n ı z c a W U O ( W eat h er U n d er g r o u n d O r gan i z at i on ) k en d i so n u n a k en d i k ar ar v er m i şt i r ; d i ğer l er i , y ak al an
m a d al g al ar ıy l a so n a er m i şt i r .
109
A n t i t e r ö r i st p o li t i k a l a r
Amer i ka Birleşik Devlet ler i
K ar şı ç ı k ı ş h ar ek et l er i k ar şı sı n d a ey al et l er ö n c e p o l i s say ı sı
n ı ar t ır ar ak v e i st i h b ar at g ü çl er i y l e t ep k i gö st er d i l er . 19 6 8 y ı
l ı n d a C o l u m b i a’n ı n i şg al i y l e b i r l i k t e, F B I , SD S’y i ( St u d en t s
f o r a D em o cr at i c So ci et y ) t eh l i k el i g ö r er ek ö n l em al ır . Er t esi
y ı l b i r p ar l am en t o so r u şt u r m ası b aşl at ı l ır v e 19 6 7 y ı l ın d a K a
r a Pan t er l er ’e k ar şı y en i d en can l an d ı r ı l an F BPı n C o u n t er - I n t el l i gen ce Pr o g r am ’ı ( C o i n t el p r o ) o n l ar ı d a k ap say ac ak şek i l
d e gen i şl et i l i r . 19 5 6 y ı l ın d a K P ’y e k ar şı m ü c ad el e et m ek i çi n
k u r u l d u ğ u n d an b er i FBPın r o l ü h i ç d eği şm em i şt i r . Ü ç h ed ef e
d ay an m ak t ad ır : Sah t e d ed i k o d u l ar v e sız m al ar l a g r u b u k ar ış
t ır m ak ; g r u b u n t em si l et t i ği t eh d i d i ab ar t an b i r p r o p ag an d a
k am p an y ası y l a g r u b u gö z d en d ü şü r m ek ; g ü ç k u l l an m ak d a
d ah i l o l m ak ü z er e, h er y ö n t em l e g r u b u o r t ad an k al d ı r m ak ö r n eği n 19 6 8 - 19 7 3 ar ası n d a 28 K ar a Pan t er ö l d ü r ü l ü r .
Ja ponya
Ja p o n y a 19 6 9 y ı l ı n d a 3 13 7 k i şi d e n o l u şa n K i d o t ai seç k i n
b i r l i ğ i n i 19 7 1’d e 520 0 k i şi y e ( i l av et en 4 20 0 k i şi l i k b i r y ed ek
g ü ç) ç ı k ar t ar ak % 50 ar t ır ı r . Y ak l aşı k 17 7 .0 0 0 p o l i s m em u
r u m ev c u t t u r ; y an i 59 3 k i şi y e 1 p o l i s d ü şm ek t ed i r ( A B D ’d e
5 7 2 k i şi y e, F A C d e 4 0 7 k i şi y e b i r p o l i s) .1 Şu b at 19 7 2 ’d e B i r
l e şi k K ı z ı l O r d u ’n u n d ağ ı l m a sı y l a b i r l i k t e t eh d i t o r t ad an
k al k ar ; am a Jap o n K ız ı l O r d u su ’n u n ü st esi n d en g el eb i l m ek
i çi n y ü z y ıl so n u n d ak i j e o p o l i t i k al t ü st o l u şl ar ı b ek l em ek ge
r ek i r . A r t ık d ı ş d est ek t en y o k su n k al an b u ö r g ü t ü n ü y el er i
19 9 5 ’t en i t i b ar en ad ı m ad ı m t u t u k l an ı r l ar ( R o m an y a’d a, Pe
r u ’d a, N ep al ’d e; 20 0 0 y ı l ı n d a Se k i g u n ’u n d ö r t ü y esi n i t es1
110
VVilliam R. Farrc ll,
B l o o d a n d R a g c . a g t ’ .,
s. 1 8 0 - 1 8 2
l i m ed en L ü b n an ’d a) , F u sa k o Sh i g en o b u i se K asım 20 0 0 ’d e
t u t u k l an ı r v e er t esi y ı l , d av an ı n b aşl an gı cı v esi l esi y l e g r u
b u r esm en f esh ed er . 20 0 6 y ı l ı n d a 20 y ı l ağ ı r h ap i s c ez ası
na çar p t ır ıl ı r . B aşk a sek i z m i l i t an i se Jap o n K ız ıl O r d u su ’n a
m en su p o l d u k l ar ı i ç i n Ja p o n y a ’d a h ap se at ıl ır k en , i k i m i l i t an
da A BD ’d e h ap se at ıl ır . Y ed i si h âl â ar an ıy o r .
Fransa
Fr an sa’d a d a h ar ek et i d u r d u r an d ar b e ser t t i r . M ar t 19 8 6 ’d a
D o ğr u d an E y l em ’i n L y o n k o l u n u n l i d er i y ak al an ır . 2 1 Şu b at
19 8 7 ’d e ö r gü t k u r u c u l ar ı n ı n y ak al an m ası , b u ö r gü t ü , Jean M ar c R o u i l l an v e b i r l i k t e o l d u ğ u N at h al i e M en i g o n , Sc h l ei ch er ve A u b r o n ’u n et r af ın d a so n d er ece k i şi sel b i r ö r gü t l en
m eye d ö n ü şt ü r ü r ( b u so n i k i si d e so n r ad an ay r ıl ı r ) . Ö r g ü
t ü n b i l i n en 25 ü y esi n d en 2 2 ’si 19 8 9 ’d a cez aev i n d ed i r v e o
d ö n em d e p o l i s y ak l aşı k o l ar ak 18 0 p o t an si y el ey l em ci o l d u
ğu n u t ah m i n et m ek t ed i r . El l i y e y ak ı n ı sık ı b i r gö z et i m al t ı n
d ad ır .2 A r al ık 19 8 7 ’d e m ah k û m l ar , t ecr i t k o şu l l ar ı n ı p r o t es
t o et m ek , h ap i sh an ed e b i r ar ay a g el eb i l m ek ve p o l i t i k t u t sak
o l ar ak k ab u l ed i l m ek i çi n d ö r t ay sü r en b i r açl ı k gr ev i b aşl a
t ır l ar . O cak 19 8 9 ’d a 18 y ı l ı ö z el g ü v en l i k cezası o l m ak ü zer e
m ü eb b et h ap i s cez asın a ç ar p t ır ıl ı r l ar . 20 N i san - 2 1 t em m u z
19 8 9 ’d ak i y en i b i r aç l ı k g r ev i n i n ar d ın d an n o r m al cez aev i
k o şu l l ar ı n ı el d e ed er l er ; i k i y ı l sü r m ü ş t ecr i t l er i y i n e d e b i r
ço ğu i çi n ger i d ö n ü şsü z o r gan h asar l ar ın a n ed en o l m u şt u r .
Alma nya
A l m an v e İ t al y an d e v l et l er i d ev r i m c i şi d d et o l g u su n u ö n
l em ek t e d ah a f az l a g ü ç l ü k ç ek er l er . U l u sl ar ar ası A f Ö r gü 2
M ichael Y. D artn e ll,
A c t io n D ir e c t c . U lt r a - L e jt T c n o n s m
in
F ran c c , 1 9 7 9 - 1 9 8 7 ,
Lo nd ra, Fran c k C ass, 1 9 9 5 , s. 173.
111
t ü ’n ü n d ef al ar c a el eşt i r d i ğ i o l ağ an ü st ü y asal ar v e ö r g ü t ü i m
h ay a y ö n el i k u y g u l am al ar ar ac ı l ı ğ ı y l a b u n u b aşar ı r l ar . O cak
19 7 2 ’d e F A C ’d e B e r u f s v e r b o t e n i n , y an i “ t em el d ü z en e sal d ı
r an ö r g ü t l e r i n ” sem p at i z an l ar ı n ı n k am u g ö r ev i n d e b u l u n
m ası n ı y asak l a y an y asan ı n b en i m se n m esi y l e 10 0 .0 0 0 k i şi
p o l i t i k g ö r ü şl er i n i k an ıt l am ak z o r u n d a k al ı r . A r aç v e k o n u t
l ar ın ar an m a k o şu l l ar ı n ı , si l ah k u l l an ı m ı n ı g en i şl et ec ek şe
k i l d e p o l i si y e ö n l em l er al ı n ır .
R A F H az i r an 19 7 2 ’d e b i r d i zi t u t u k l am ay l a k ar şı l aşır : Baad er , M ei n h o f ve E n ssl i n y ak al an ı r v e d er h al t ecr i d e k o n u
l u r . Sest en y al ı t ıl m ı ş v e h i çb i r aç ı k l ığ ı o l m ay an , sü r ek l i ay
d ı n l at ı l an h ü c r el er d ek i i n f az r ej i m l er i , d u y u sa l y o k su n l u k
n ed en i y l e “ b ey az i şk en c e” o l ar ak k ab u l ed i l i r . M ah k û m l ar
O c ak v e M ay ı s 19 7 3 ’t e, ar d ı n d an E y l ü l 19 7 4 - Şu b at 19 7 5
ar asın d a d ef al ar ca açl ı k g r ev i y ap ar l ar ; so n u n d a, sı r ad an i n
faz k o şu l l ar ı n a d ö n ü ş t al ep l er i k ar şı l ı k g ö r ü r . D ö r d ü n c ü b i r
aç l ı k gr ev i , K asım 19 7 4 ’t e H o l g er M ei n s’i n 5 3 g ü n ü n so n u n
d a ö l ü m ü n e n ed en o l u r . G ö r m ü ş o l d u ğ u m u z g i b i , R A F i l e
A l m an d ev l et i n i k ar şı k ar şı y a g et i r en ç at ı şm an ın t em el al an ı
h ap i sh an e o l u r . D ev l et A r al ı k 19 7 4 ’t e sav u n m a h ak l ar ı n ı k ı
sıt l ay an b i r ç o k ö n l em al ır . 1 O c ak 19 7 5 t ar i h l i y asa av u k at
l ar ın m ah k em ey e al ı n m am ası n ı sağ l ar ; v e R A F ’ı n b el l i b aşl ı y ö n et i ci l er i M ay ıs 19 7 5 ’t ek i m ah k em el er i n e av u k at sı z ç ı
k ar l ar . İ n f az k o şu l l ar ı n ed en i y l e b i t k i n o l m al ar ı y ü z ü n d en
d u r u şm al ar ı g ü n d e i k i y a d a ü ç saat t en f az l a i z l ey ec ek d u
r u m d a d eği l l er d i r . B i r k aç g ü n so n r a, av u k at l ar C r o i ssan t i l e
St r o b el e t u t u k l an ı r . Bu n ed en l e, A l m an y a’d a v e y u r t d ı şı n d a,
ö z el l i k l e Je an - P au l Sar t r e’ın k at ı l ı m ı y l a F r a n sa ’d a g ü çl ü b i r
d ay an ışm a k am p an y ası b aşl at ıl ır . 19 7 5 - 19 7 8 ar asın d a, av u
k at l ar a k ar şı t o p l am o l ar ak o t u z k ad ar y asa ç ı k ar t ı l ı r . 19 76 19 7 7 ar asın d a R A F l i d er l er i n i n - u l u sl a r a r a sı so r u şt u r m a k o
m i sy o n l a r ı n ı n k u r u l m a sı n a y o l a ç a n - şü p h e l i k o şu l l ar d a
ö l ü m ü 19 8 0 ’l i y ı l l ar ı n o r t al ar ı n a k ad a r g r u b u n f aal i y et l er i 112
ni ö n l er . İ k i n c i k u şak ey l em c i l er i n b ü y ü k b ö l ü m ü H az i r an
19 9 0 ’d a esk i - D A C ’d e so r g u y a ç ek i l i r .
İt alya
O l ağan ü st ü y asal ar İ t al y a’d a d ah a b el i r gi n d i r . M ay ıs 19 7 5 t a
r i h l i Real e y asası p o l i si n y et k i l er i n i ar t ır ı r , 2 1 M ar t 19 7 8 t a
r i h l i k an u n h ü k m ü n d ek i k ar ar n am e cez al ar ı ağ ı r l aşt ır ır , t e
l ef o n d i n l em ey l e i l g i l i i z i n l e r sın ı r sı z c a g en i şl et i l i r , ev sa
h i p l er i k i r ac ı l ar ı n ı n ad l ar ın ı 4 8 saat i çi n d e b i l d i r m ey e m ec
b u r ed i l i r , i t i r af ç ı l ar ı d est ek l ey en i l k ö n l em l er al ın ır . 15 A r a
l ık 19 7 9 ’d ak i C o ssi g a ( k an u n h ü k m ü n d e) k ar ar n am esi an t i t er ö r i st m ü c ad el ey i m i l i t ar i z e ed er , cez al ar ı y en i d en ar t ın r ,
“ t er ö r i z m ” su ç u n u g et i r i r v e “ si l ah l ı çet e” k av r am ı n ın y er i
n e “ p o l i t i k am aç l ı si l ah k u l l an an ask er î k u r u l u ş” k av r am ı n ı
k o yar , i t i r af çı l ar i ç i n y en i d ü z en l em el er y ap ar . İ k i n ci C o ssi
ga y asası ( Şu b at 19 8 0 ) gö z al t ı sü r esi n i u z at ır . Ö r n eği n 4 0 8 7
aşın so l m ah k û m u n d ö r t t e b i r i 19 8 0 y ı l ın d a t u t u k l an m ı şt ı r ;
i k i y ıl so n r a b i n k ad ar k i şi d ah a t u t u k l an ı r . A r al ar ı n d a T o n i
N egr i i l e O r est e Sc l az o n e’n i n d e b u l u n d u ğ u A u t O p ( A u t o n o m i a O p er ai a) l i d er l er i 7 N i san 19 7 9 ’d a, K ız ı l T u g ay l ar ’m
l i d er i M ar i o M o r et t i 19 8 1’d e t u t u k l an ı r . O cak 19 8 2 ’d e BRPG’n i n ( K ı z ı l T u g ay l ar - Par t i t o G u er r i gl i a) el i n d e b u l u n an
N A T O g en er al i D o z i er ’n i n ser b est b ır ak ıl m ası, ü ç K ız ı l T u
gayl ar ü y esi n i n i şk en c e al t ın d a ( b eş p o l i s i şk en ce su ç u n d an
m ah k û m e d i l ec ek t i r ) k o n u şm a sı n d a n so n r a K ız ı l T u g ay l ar ’ın i k i n c i k ez p ar çal an m asın a y o l açar .
Fak at b u b ask ı p o l i t i k ası si l ah l ı g r u p l ar a ço k ser t d ar b e
ler i n d i r se d e, i sy an c ı ö r gü t saf l ar ın ın y en i l en m esi n i ö n l ey e
m ez. A y n ı z am an d a, h ap i sh an e n ü f u su n u d a ö n em l i ö l çü d e
şi şi r i r v e ad l i p r o sed ü r l er d e b i r t ık an ı k l ığ a n ed en o l u r . So
n u çt a, sem b o l i k d ü z l em d e, d em o k r at i k b i r d ev l et p o l i t i k b i r
so r u n u ç ö z m ek i çi n y al n ı z c a b ask ı c ı b i r u y g u l am ay l a o r t a
113
v ad ed e y et i n em ez . B u n ed en l e, i k i n c i ev r ed e, b i r “ u z l aşm a”
b aşl an g ı c ı an l am ı n a g el en i k i y en i h u k u k sal f i g ü r o r t ay a çı
k ar : i t i r af çı l ar v e ö r g ü t t en ay r ı l an l ar .
29 M ay ıs 19 8 2 y asası y l a, İ t al y an d ev l et i , “ i t i r a f ç ı ” y asası
n ı ç ı k ar t ı r . B u n a g ö r e i t i r af ç ı n ı n c ez ası , ö r g ü t ü n e d ai r v er
d i ğ i b i l g i l e r k ar şı l ı ğ ı n d a ö n em l i ö l ç ü d e az a l t ı l ı r , h at t a k i
m i d u r u m l ar d a “ u n u t u l u r .” Ö r n eğ i n K ı z ı l T u g ay l a r ’ın Cen o v a şer i d i , T o r i n o ’d ak i b i r y ö n et i c i n i n - P a t r i z i o P e c i - i t i
r af l ar ı n d an so n r a ç ö k er . “ Ö r g ü t t en a y r ı l a n l a r ” d a k ar şı ç ı
k ı ş h ar ek et i n i n saf l ar ın d an T o n i N e g r i ’n i n i n i si y at i f i y l e d o
ğar . E sk i y o l d aşl ar ı n ı aç ı k ç a i h b ar et m ey en ad ay k i şi , b i r y a
n ı y l a k en d i si n e i sn at ed i l en b ü t ü n su ç l ar ı k ab u l ed er ek , d i
ğer y an ıy l a p o l i t i k m ü c ad el en i n ar ac ı o l ar ak şi d d et k u l l an ı
m ı n ı r ed d et m e k o n u su n d a sö z v er er e k b i r cez a af f ı p az ar
l ı ğ ı y ap ar . 19 8 8 y ı l ı n d a 4 29 “ k ı z ı l m a h k û m ” d an 16 1’i “ i f
l ah o l m az ” , 17 0 ’i ö r gü t t en ay r ı l m ı ş, 3 4 ’ü i t i r af çı o l ar ak b i
l i n m ek t ed i r ; 6 4 ’ü i se sı n ı f l an d ı r ı l am am ı şt ı r . İ n i si y at i f i n b i r
et k i si d e cez aev i t o p l u l u ğ u n u b ö l m ek o l m u şt u r . A y r ışm ası
n ı n k u r u c u m et n i o l an T e r r o r i s m u s ? N e in , d a n h e , i n i si y at i
f i n K ız ı l T u g ay l ar ’a y ö n el i k o l d u ğ u n u v e “ t er ö r i st l er ” i l e b u
“ t er ö r i st l er ” i n “ St al i n i z m i ” n i n k u r b an ı o l an d i ğer l er i ar asın
d a b ö l ü n m ü ş p o l i t i k m ah k û m l ar d i k o t o m i si n e d ay an d ığ ı n ı
g i z l em i y o r d u . B ö y l ec e, sap k ı n t o p l u l u ğ u n b i r k ı sm ı “ t er ö
r i st ” et i k et i n i r ed d ed er ek b u et i k et i d i ğ er l er i n e y ap ı şt ı r ı y o r
l ar v e “ t er ö r i z m ” l e m ü c ad el e ed eb i l ec ek şe k i l d e en i y i k en
d i l er i n i n si l ah l an m ı ş o l d u ğ u n u sö y l ü y o r l ar d ı . A y r ı l ı k m ek
t u b u n d ak i i f ad e, f i i l i n g er ek t i r d i ğ i ( F i l l i e u l e ’u n ,3 “ b u ö r g ü
t e k at ıl m ay ı y ö n et en m an t ı k l a b ağ l am ay ı sü r d ü r m en i n m an
t ığ ın ı ay ı r m ak i ç i n c o m m i t m e n t ( t aa h h ü t ) ” d i y e t er c ü m e et t i
ğ i , b ağl an m a k ar şı t ı an l am ı n d ak i ) k o p u ş i şl em i n i ay d ı n l at ır
n i t el i k t ed i r : “ A şağ ı d a i m z ası b u l u n an b en [ ...] t er ö r i st y a d a
y ı k ı c ı n i t el i k t ek i h er ö r gü t y a d a h ar ek et i k esi n o l ar ak t er k
3
114
O liv ie r Fillie u le ,
L e D t s e n g ag e m e n t m ilit an ı, a g e .,
s. 2 6 1 .
et t i ği m i ; f i i l en t er ö r i st v e y ı k ı c ı am açl a g er çek l eşt i r i l en f aal i
yet l er i sap t am ay a h az ı r o l d u ğ u m u ; p o l i t i k m ü cad el e y ö n t e
m i o l ar ak şi d d et i r ed d et t i ği m i ; k en d i t u t u m u m u u z m an y et
k i l i l er i n sın am asın a t âb i k ı l m ak i st ed i ği m i ; b u u z m an l ar l a,
h an gi si o l u r sa o l su n t er ö r i st y a d a y ı k ı c ı n i t el i k t ek i h er t ü r
l ü i şb i r l i ğ i b ağ ı n ı sü r d ü r m ey i n esn el o l ar ak v e h i ç m u ğ l ak
lığa y er v er m ey ec ek şek i l d e t er ed d ü t sü z k ab u l et t i ği m i ; so
n u çt a, 1. h ü k m ü n b el i r t t i ğ i an l am d a t er ö r i z m d en k o p t u ğu
m u ... i l an ed i y o r u m .” 4
Sil a h l a r a v e d a
İt alya
İ t al yan g r u p l ar ın b o z gu n u n u n ask er i o l m ak t an ö n ce p o l i t i k
o l d u ğu h ak l ı o l ar ak d ü şü n ü l eb i l i r . K u şk u su z o n l ar a y ö n el i k
b ask ı gay et ser t t i r . B ask ı , ö n c el i k l e, i şl ey i ş t ar zı b ak ım ı n d an
ço k d ah a sağl am ö r gü t l er et r af ın d a t o p l aşm a sü r ec i n i t eşv i k
et m i şt i r : PL ( Pr i m e L i n ea) v e ö z el l i k l e K ız ıl T u g ay l ar . Yi n e
d e, an t i - t er ö r i st m ü c ad el e k ar şı sın d a b en i m sen ecek st r at ej i
ye i l i şk i n g ö r ü ş ay r ı l ı k l ar ı n ı n n ed en o l d u ğu i ç çat ışm a sü r e
ci n d e b u n l ar d a so n u n d a y o k o l m u şl ar d ır .
PL , 19 8 0 ’d e, b i r ç o k i t i r af çı n ın p o l i sl e i şb i r l i ğ i n i n so n u çl an n a m ar u z k al an i l k ö r g ü t t ü r . Bu i t i r af çı l ık f i gü r ü , h u k u k sal
o l ar ak şek i l l en d i r i l m ed en ö n ce d e m ev cu t t u ; ö r gü t b u p o l i
t i k aya “ h ai n l er i ’ i n ö l d ü r ü l m esi y l e k ar şı l ık v er i r . So r u n , ö z el
l i k l e K ı z ı l T u g ay l ar ’a g eç i şl er l e i f ad e b u l an b i r i ç k r i z e y o l
açar . Ö r gü t b i r so n r ak i y ı l ı n i l k b ah ar ın d a d ağı l ır . H ap i st ek i
m i l i t an l ar 19 8 3 - 19 8 4 y ı l l ar ı n d a “ ö r gü t t en ay n l m a” ü z er i n e
b i r t ar t ı şm ay a g i r er l er v e so n u n d a aşağı y u k an h ep si b u t a
l ep t e b u l u n u r .
A y n ı d ö n em d e K ız ı l T u g ay l ar ’ı n i çi n d e d e b i r d i z i d ı şl a4
A lb erto Fra n c e sc h in i, M a r a ,
ren ato e
io , M ilan o , M o n d ad o ri, 1988.
115
m a y a d a a y n l ı k sü r ec i b aşl ar ( b k z . ek t ek i f i g ü r 3) . A l d o M o r o ’n u n k aç ı r ı l m ası v e ( ö l d ü r ü l m esi n e v ar an ) b aşar ı sı z l ı ğı n ,
b ö y l e b i r o p er a sy o n d an so n r a i z l en e c e k st r at ej i so r u su n u
g ü n d em e g et i r i r . Ö r g ü t ü n p r est i j i n e y a d a b ask ı y a b ağ l ı n e
d en l er l e b aşk a g r u p l ar d an ey l e m c i l er i n ö r g ü t e ak ı n ı , l o j i s
t i k n i t el i k t ek i b aşk a g ü ç l ü k l er e d e y o l aç ar . G ö r ü ş ay r ı l ı k
l ar ı ö n c e C o l o n n a M i l an ese’d e i f ad e b u l u r v e “ K ız ı l T u g ay
l ar - C o l o n n a W al t er A l a si a ” ad ı al t ı n d a ö z er k b i r y ap ı d o
ğ ar . Bu n o k t ad an i t i b ar en , h er o p er a sy o n i r ad i ay r ı l ı k l ar a
v esi l e o l u r : Esasen H ap i sh an e C ep h esi ’n d en v e N ap o l i şer i
d i n d en k ay n ak l an an “ K ız ıl T u g ay l ar - Par t i t o G u er r i g l i a d el
Pr o l et ar i at o M et r o p o l i t an o ” E y l ü l 19 8 1’d e o r t ay a ç ı k ar ; Po r
t o M ar gh er a l i m an ı n d a d ü z en g ü ç l e r i y l e i şç i l er i n 19 7 0 y ı
l ı n d a k ar şı k ar şıy a g el d i ğ i şi d d et l i ç at ı şm al ar a r ef er an s o l a
r ak “ C o l o n n a 2 A g o st o ” ad ı v er i l en g r u p A r al ı k ay ı n d a d o
ğar . Ek i m 19 8 l ’d e, i si m k av g al ar ı n ı ö n l em ek i ç i n , ço ğ u n l u k ,
“ K ı z ı l T u g ay l ar - Sav aşan K o m ü n i st P a r t i ” ( B R - P C C ) ad ı
n ı al ır . N A T O gen er al i Jam es L ee D o z i er ’n i n k aç ı r ı l m a o p e
r asy o n u n u n b aşar ısız l ı ğı n d an so n r a ( 17 A r al ı k 19 8 1’d en 28
O cak 19 8 2 ’y e) , B R - P C C “ st r at ej i k g er i ç e k i l m e ” k ar ar ı v e
r i r . Bu d a i k i g r u p ar ası n d ak i ay r ı l ı ğ ı n v esi l esi o l u r . O n l ar d a
E k i m 19 8 5 ’t e b ö l ü n ü r l er v e Sav aşçı K o m ü n i st l er B i r l i ği ( BRU d C C ) d o ğar .
Bu ar t ar d a b ö l ü n m e sü r ec i ö r g ü t l er i ö n em l i ö l ç ü d e z ay ı f
l at ır ( ek t ek i T ab l o 10 ) . H er f i l i z l en m e, y ak a l a n m al a r ı n ar
d ı n d an h ız l a y o k o l u r : Par t i t o G u er r i g l i a A r al ı k 19 8 2 ’d e o r
t ad an k al k ar , C o l o n n a A l asi a Şu b at 19 8 3 ’t e v e U d C C 19 8 7
i l k b ah ar ı n d a, k u r u l u şu n d an y ak l a şı k i k i y ı l so n r a y o k o l u r .
A sl ın d a, K ı z ı l T u g ay l ar ’ın p ar ç al an m ası ö z el l i k l e f ar k l ı f r ak
si y o n l ar d a m er k ez c i l ö n em d e o l an ö z er k l eşm e m an t ı ğ ı i l e
u y ar l ı d ı r . Bu d u r u m , g r u p l ar a, b ö l g esel v e b u n a b ağ l ı o l a
r ak k en d i l er i n e ö z g ü t o p l u m sal b i r ü n sa ğ l ar ( ek t ek i T ab
l o 11 v e 12 ) .
116
K ız ı l T u g ay l a r ’ı n ö n l en em ey en ç ö k ü şü n e, t ar i h sel l i d er
l er i n b ü t ü n g eç m i şl e r i n i d eğ er l en d i r m el er i eşl i k ed er . Şu
bat 19 8 7 ’d e, ar al ar ı n d a C u r c i o v e M o r et t i ’n i n d e b u l u n d u
ğu b azı m ah k û m l ar , b i r af ç ı k ar ı l m ası n d an y an a “ ö z g ü r l ü k
k am p an y ası ” b aşl at ı r l ar v e “ si l ah l ı m ü c ad el e p o l i t i k ası d ö
n em i n i n so n u ” n u i l an ed er l er : “ A şm ak , g eçm i ş d en ey i m i n
t ek r ar l an am az l ı gı m k ab u l et m ek t i r . [ ...] Bu , g eçm i ş d en e
yi m i l e şi m d i k i z am an ar asın d ak i k o p u k l u ğ u k ab u l l en m ek
t ir. Şi m d i k i z am an ı , g eç m i şi n sar sıl m az b i r t ek r ar ı o l ar ak h a
yal et m ek t e ay ak d i r em ek , so n u çt a, t o p l u m sal i l i şk i n i n g ü n
cel b i ç i m l er i n i n d ö n ü şü m ü i ç i n , k o m ü n i z m i çi n m ü c ad e
l e et m ek t en v az g eç m ey en k i şi açı sı n d an o l d u k ça k ay g ı v er i
ci b i r m et af i z i k k em i k l eşm e sem p t o m u d u r .” İ çl er i n d en y al
n ızca b i r k açı b u n a k ar şı ç ı k ar v e m i si l l em e o l ar ak , 16 N i san
19 8 8 ’d e H ı r i st i y an - D em o k r at sen at ö r Ro b er t o R u f f u l l i ’n i n
ö l d ü r ü l m esi n i ü st l en i r l er . Ey l em b ask ı n ı n y en i d en gü ç k a
z an m asın ı k ı şk ır t ır , ö y l e k i 19 8 8 so n b ah ar ı K ız ı l T u g ay l ar ’ın
t ü k en m ed en ö n c ek i so n h ar ek et l er i k ab u l ed i l i r . A f so r u n u
i se y i r m i y ı l d ı r h âl â b el i r si z l i k i çi n d ed i r .
16 Ek i m 19 8 8 ’d e, h en ü z m ü eb b et h ap i s y at m ak t ay k en y a
p ıl an b i r sö y l eşi d e R en at o C u r c i o şö y l e d er : “ Bi z b ağ ı şl an
m ak i st em i y o r u z . K en d i t ar i h i m i z l e b ağım ı zı k o p ar m ış d e
ği l i z. İ çi n d e b u l u n d u ğ u m u z k o şu l l ar l a u y u m l u b i çi m l er d e,
19 7 0 ’l i y ı l l ar ı n t o p l u m sal ç at ışm ası ü z er i n d ek i t ar i h sel h a
k i k at i n d em i r p ar m ak l ı k l a r ı n v e h ap i sh an el er i n d u v ar l a
rı ar d ın d a y a d a sü r g ü n ü n çet i n k o şu l l ar ı n d a sessi z l i ğe gö m ü l m em esi i ç i n m ü c ad el e et m ey e d ev am ed i y o r u z .” Bu i n i
si y at i f i n g ec i k m i ş n i t el i ği n i ( “ si l ah l ı d en ey i m i n t ü k en i şi n i ”
19 8 0 ’l i y ı l l ar ı n b aşı n d a k ab u l l en d i ğ i n i sö y l em ek t ed i r ) , Şu
bat 19 8 7 ’d ek i ü ç ü n c ü M o r o d u r u şm asın a d ek h ap i st ek i d i
ğer m i l i t an l ar ın b u l u şm asın ı v e o n l ar l a t ar t ışm ay a g i r i şm ey i
a j o r t i o r i i m k ân sız k ı l an h ap i sh an e k o şu l l ar ı y l a aç ı k l am ak
t ad ır . “ Ez i c i b i r y en i l g i y aşan d ı . 19 6 0 ’h y ı l l ar d an i t i b ar en r a117
d i k al b i r t o p l u m sal d ö n ü şü m i ç i n m ü c ad el e et m i ş h ar ek e
t i k ö k l er i n d en k o p ar an b i r y en i l g i . B u h ar ek et i n an a f i gü r ü
o l an ‘i şç i - k i t l e’ 19 8 0 ’d e m i y ad ı m d o l d u r d u ” ( 2 0 b i n gö r ev i
o r t ad an k al d ı r an b i r y en i d en y ap ı l an m ay a k ar şı F i at i şçi l er i
n i n ç o k u z u n m ü c ad el esi n i n y en i l d i ğ i t ar i h ) .
Al m a ny a
18 M ar t 19 9 8 t ar i h l i , N e d e n B ı r a k ı y o r u z ? b aşl ı k l ı b i r b el ge
d e R A F ’ın ( K ı z ı l O r d u F r ak si y o n u ) h ap i st ek i m i l i t an l ar ı d a
k en d i t ar i h l er i n i n so n u n u i l an ed er l er : “ Y ak l a şı k 28 y ı l ö n
ce, 14 M ay ıs 19 7 0 ’t e R A F b i r k u r t u l u ş ey l em i n i n i çi n d e d o ğ
m u şt u : B u g ü n b u p r o j ey i b i t i r i y o r u z . R A F b i ç i m i n d ek i şeh i r
g er i l l ası ar t ık t ar i h i n b i r p ar ç ası d ı r . [ ...] Bi z k en d i t ar i h i m i z i
ü st l en i y o r u z . R A F - b u t o p l u m u n eği l i m i n i n t er si y ö n d e g i
d e n - b i r az ı n l ığ ı n , k ap i t al i st i l i şk i l er i n d ev r i l m esi n e k at k ı sı
y ö n ü n d e d ev r i m c i b i r i g i r i şi m d i . B i z l er b u g i r i şi m i n p ar çası
o l m ak t an m u t l u k ad ı n v e er k ek l er i z . Bu p r o j en i n so n u , b u
y o l d an g i d em ey ec eğ i m i z i g ö st er m ek t ed i r . A m a b u , i sy an ın
g er ek l i l i ğ i n e v e m eşr u l u ğ u n a k ar şı h i ç b i r şey sö y l em em ek
t ed i r . [ ...] R A F , N az i f aşi z m i n d en k u r t u l u şt an so n r a, n asy o n al - so sy al i st g eç m i şi n d en asl a k o p m am ı ş b i r d ev l et e k ar şı
m ü c ad el ey i ü st l en d i . Si l ah l ı m ü c ad el e o t o r i t er b i r t o p l u m sal
b i çi m e k ar şı , t ecr i d e v e r ek ab et e k ar şı i sy an d ı . B aşk a b i r t o p
l u m sal v e k ü l t ü r el g er ç ek l i k i ç i n i sy a n d ı .” Y en i l g i n i n n ed e
n i , b u r ad a, “ si l ah l ı , i l l egal ö r g ü t l en m en i n y an ı n d a, p o l i t i k t o p l u m sal b i r ö r gü t ü ay ak l a n ü z er i n e o t u r t am am a st r at ej i k
h at ası” n a b ağ l an m ı şt ır .
Fr a nsa
H ap i st ek i D o ğ r u d an E y l em m i l i t an l an d a, k o l e k t i f b i r aç ı k
l am ad a b u l u n m ad an , si l ah l ı m ü c ad el en i n so n a er d i ğ i n i i l an
118
et m i şl er d i r ; N at h al i e M en i g o n y a d a R eg i s Sc h l ei c h er gi b i
k i m i l er i ö r g ü t ü n y en i l g i si n i , ar ad an ep ey z am an g eçt i k t en
ve ep ey ce p o l em i k t en so n r a k ab u l et t i l er . 29 Şu b at 20 0 4 ’t e
N at h al i e M e n i g o n şu n u sö y l em i şt i r : “ M ü c ad el e et t i ği m i z
k o şu l l ar g er i d e k al m ı şt ı r . Bu t ü r h i k ây el er d en y en i d en y o
l a çı k ac ak d eği l i z . Si l ah l ı m ü c ad el e m acer ası b i z i m i çi n t a
m am l an m ı şt ı r . H ey ecan v er i c i b i r m acer ay d ı ve h i çb i r şey
d en p i şm an d eği l i z . O n l ar ın c an ın ı sık an d a b u d u r . K en d i
m i zi i n k âr et m em i z i i st i y o r l ar . A m a b i z i m sö y l em i m i z d eğ i ş
m ey ecek t i r .” R eg i s Sc h l ei ch er i se b u n a 17 M ar t 1t a cev ap v e
r i r : “ Bu ü l k ed ek i d ev r i m c i h ar ek et l i l i ğ i n b i l eşk esi ve sü r ek
l i l i ği o l d u ğu m u z , d ü n i l e b u g ü n ar ası n d a p o t an si y el k ö p r ü
o l d u ğu m u z i çi n , b i z i y al n ı z c a b et o n d an ve çel i k t en t ab u t l ar
i çi n d e ‘ser g i l ey er ek ’ d eğ i l , ay n ı z am an d a b i zi ‘d ö n d ü r er ek ’ ve
b u n u n k u şk u su z ‘g ü z el b i r m acer a’ o l d u ğ u n u am a ‘m ü cad e
le et m ek i ç i n h i ç b i r n ed en o l m ad ığ ı n ı ’ v e ‘h er şey i n b i t t i ğ i
n i ’ k ab u l et t i r er ek y ap t ır t m ak i st ey en v e b u n u n i çi n c ay d ı
r ıcı v ek t ö r o l ar ak b i z i k u l l an m ay a çal ışan st r at ej i k b i r o y u n
söz k o n u su d u r . El b et t e b i z l er , sö m ü r ü l en l er i n g er ç ek l i ğ i n
d en ve m ü c ad el el er i n m er k ez i n d en b ask ı g ü cü y l e u z ak t u
t u l an b i z l er , ‘n e y ap ı l m ası g er ek t i ği ’ k o n u su n d a gö r ü ş b i l d i
r eb i l ecek d u r u m d a b i l e d eği l i z . N esn el o l ar ak b u n a n e y et e
n eği m i z n e d e i m k ân ı m ı z v ar . Bu n a k ar şı l ık , b i l i n ci m i z d en
v az g eç m ey ec ek sek , t o p l u m sal d o k u y u b u g ü n k at ed en b ü
t ü n ö z gü r l eşt i r i ci m ay al ar ı k ap sam ay ı v e b ast ı r m ay ı h ed ef l e
yen p o l i t i k b i r g ü v en l i k p r o j esi n i n el i n d e b ey i n l er i al ı n m ış
k u k l al ar ı o l m ay a c a k sak , ö z g ü r l ü ğ ü m ü z k ar şı l ığ ı n d a i n k âr
i st ey en b u a şa ğ ı l ı k t ak ası r ed d et m ek b i z i m g ö r ev i m i z d i r .
D i k k at i n i z e su n u l u r .” 2 2 E k i m 20 0 5 C u m ar t esi g ü n ü L i b e
r at io n g az et esi n e v er d i ğ i b i r sö y l eşi d e, Sc h l ei ch er , k en d i n i n
h ep “ k o m ü n i st m i l i t an ” o l d u ğ u n u sö y l ey er ek , M en i g o n ’u n
ö n cek i y ı l b el i r t t i ğ i so n u c u n ay n ısın a v ar m ak t ad ı r : “ A r ad an
y i r m i y ı l g eç t i k t en so n r a, b i z i m sav u n d u ğ u m u z h i p o t ez i n
119
ç ö k t ü ğ ü n ü sap t am ak şar t t ı r . B u l a n ı k l ı k , en t el ek t ü el k ö r l ü k
v e o l ay l ar ı n g er ç ek h ar ek et i n i an l am a y et en ek si z l i ğ i y l e h ar e
k et ed i l m ed i ğ i sü r ec e, d ev r i m c i h ar ek et i n v e t o p l u m sal h a
r ek et i n b i z i h ak sız ç ı k ar d ı ğ ı n ı k ab u l et m ek g er ek i r . Bu d u
r u m d a, m ü c ad el e et m ek y a d a b i z l er i n v e b i n l er c e b aşk a k i
şi n i n m ü c ad el e et t i ği t ar z d a m ü c ad el e et m ek , b i r sap m a, b i r
‘an l am sı z l ı k ’ m ı y d ı ? E t i k d ü z l em d e, ad al et si z l i k l e v e b ask ı y
l a, sef al et l e m ü c ad el e et m ey i i st em ek h er z am an d o ğr u d u r .
A y r ı c a b i z i m k at ı l ı m ı m ı z o d ö n em d ek i d ev r i m c i h ar ek et i n
b i l g i , d en ey i m v e o r t ak v ar l ığ ı y l a o r an t ı l ı y d ı . K i m i l er i i k t i d a
r ı n n am l u n u n u c u n d a o l d u ğ u n u i l er i sü r ü y o r d u . Bu t eze k a
t ıl ı y o r d u m . A m a ay n ı f i k i r d ek i b aşk al ar ı b u n u ü st l en m ey i p
b i z e b ı r ak t ıl ar . D u r u m b u o l u n c a, y ap t ı k l ar ı m ız ı n k o r k u n ç
so n u ç l ar ı o l d u ğ u i n k âr ed i l em ez . H er i k i t ar af t a d a ö l ü m ,
y o k l u ğ u n , p ar ç al an m ış y aşam l ar ı n a ğ ı r l ı ğ ı , y ak ı n l a r ı n ıst ı
r ab ı sö z k o n u su , i n san b i l an ç o su ağ ı r d ı r . H er k o şu l d a, ö l ü
l er i n so r u m l u l u ğ u b i z d ed i r v e ‘b i z ’i n i ç i n d e b en d e v an m .”
D o m i n i q u e Si m o n n o t ’n u n , 3 1 M ay ıs 19 8 3 ’t e i k i p o l i si n ö l ü
m ü y l e so n u çl an an v e m ü eb b et h ap se m ah k û m ed i l d i ği T r u d ai n e C ad d esi ’n d ek i si l ah l ı sal d ır ı y a b u g ü n n asıl b ak t ığ ı so
r u su n a şu cev ab ı v er i r : “ İ k i k i şi ö l d ü . B u n u h at ı r l ay an l ar o n
l ar ı n y ak ı n l a r ı d ı r . O n l ar ı g ö r e v l e n d i r en si st e m i n y i r m i y ı l
so n r a d er t et m ey eceğ i k ad ar ‘an o n i m ’ , y et er i n c e ‘so y l u ’ d eği l
k u şk u su z . Ben i m y o l d aşl ar ı m d an b i r i d e o l d u k ç a b en z er k o
şu l l ar d a ö l d ü r ü l d ü . Y ak ı n l ar ı d ı şı n d a k i m se b u n d an et k i l en
m ed i . H er i k i d u r u m d a d a, si l ah l ı k i şi l er d en o l u şan i k i g r u
b u n t esad ü f i k ar şı l aşm ası sö z k o n u su ; h er i k i t ar af d a, h ak l ı
y a d a h ak sız , m eşr u l u ğ u v e ( i y i ) h u k u k u t em si l et t i ği n i d ü
şü n ü y o r . Si l ah l ar ç ek i l d i ğ i n d e, ah l ak , ad al et y a d a b aşk a b i r
şey sö z k o n u su o l am az . K i m i n r ef l ek si d ah a g ü ç l ü y se, b i r az
d a şan sı v ar sa o h ay at t a k al ı r . K o r k u n ç am a b ö y l e .’’
A sl ı n d a, si l ah l ı g r u p l ar ı n k en d i k en d i n i f esi h açı k l am al a
r ı - e ğ e r b ö y l e aç ı k l am al ar v a r sa - , m i l i t an b ağ l ar ı n d ağıl m a120
sın ı r esm i l eşt i r m ek t en b aşk a b i r şey d eğ i l d i r . Y ü k sek r i sk
l i b u b ağ l an m ad a, p a si f y a d a sır ad an ay r ı l m a y o k t u r . B u
n u n n ed en i , k i m i z am an sö y l en d i ğ i gi b i , ay r ıl ı ğın ö l ü m l e c e
z al an d ır ı l m ası d eği l ( B i r l eşi k K ız ı l O r d u ö r n eği h ar i ç) , b el l i
b i r k at ı l ım d ü z ey i g eçt i k t en so n r a, g er i y e d ö n m en i n , i m k ân
sız g ö r ü n m ese d e en az ın d an b i y o g r af i k so n u çl ar ı n ed en i yl e
so n d er ece ağı r b ed el l i o l m asıd ı r . İ t i r af çıl ar ö r n eği h ar i ç t u
t u l u r sa, d av ay a v e/ v ey a g r u b a b ağl ıl ı ğı n k o r u n d u ğ u g ö z l em
l en i r . K u şk u su z b u n u n n ed en i , y er al t ı k o şu l l ar ı n ed en i y l e,
b u d u y g u sal b ag l an n ö n em i n i d en g el ey ec ek ve o n l an n k ar
şısın a k o n ac ak y a d a b asi t çe sar sab i l ecek d ış i l i şk i l er i n o l m a
yışıd ır . Ç ü n k ü b ask ı d u r u m u n d a y asad ı şı m i l i t an , b u d u r u
m u y l a r ek ab et e y a d a ç at ışm ay a g i r m ey e el v er i şl i f ar k l ı y a
şam al an l ar ı n a sah i p d eğ i l d i r . Bu d a, b i l i şsel u y u m su z l u k
r i sk l er i n i ö n em l i ö l çü d e az al t ır . D en et i m i y i t i r eb i l ec eği v e
ya aşır ı b ağ l an ab i l ec eğ i k o r k u su y l a y a d a p o l i t i k d ö n ü şü m
p er sp ek t i f l er i n i n su n d u ğ u çat ı şm ay a b ar ı şç ı l çö z ü m u m u
d u y l a si l ah l ı m ü c ad el e y o l u n u seçm em i ş ço k say ıd a ey l em
ci ar ası n d a h ar ek et t en ay r ıl m a, d ah a b aşl an gıçt a sö z k o n u
su d u r . D i ğer l er i açı sı n d an i se, ü ç k o şu l gel i p o n l ar ın ö r gü t
k ar i y er i n i k esi n t i y e u ğ r at ır : H ap i s, sü r g ü n v e ( ay n ı z am an
d a İ t al y a’d a, d ah a az ar an an l ar y a d a “ al t t ak i l er ” i çi n ) u y u ş
t u r u cu k u l l an ı m ı .
Ey l em i n et k i n l i ğ i n e o l an i n an ç ad ım ad ım y i t i r i l se b i l e sa
d ak at i n k o r u n d u ğ u g ö z l em l en eb i l i r . Pr o t est o d ö n g ü sü n ü n
gen i şl ed i ği d ö n em d e, ç o k sın ı r l ı b i l e o l sa t o p l u m sal d est ek ,
ey l em ci n i n st r ese d ay an m ası n ı ve b u m ou t ’t an , y an i m i l i t an
t ü k en i şt en k aç ı n m asın ı sağl ar . Pr o p agan d an ın b aşar ısız l ığ ı
n ın cez ası o l ar ak y en i k at ı l ım l ar ın o l m ay ı şı i l e o r t ay a çı k an
b i l i şsel u y u m su z l u k , g r u b u n d ay an ışm ası say esi n d e gö z ar
d ı ed i l i r . F ak at m i l i t an l ı ğı n ö d ü l l en d i r i l m esi d ay an ışm al ar ı n
er o z y o n u y l a b i r l i k t e k esk i n l i ğ i n i y i t i r i r k en , i çer i d e g ö r ü ş ay
r ıl ı k l ar ı n ı n o r t ay a ç ı k ı şı ö r gü t ü n t u t ar l ıl ığı n ı et k i l er v e d u y121
g u sal k o p u şl a r m ey d an a g el i r : B ö y l ec e, g r u p l a ö z d eşl eşm e
ç ö k ü n t ü y e u ğ r ar . K ız ı l T u g ay l ar ’ı n 19 8 0 ’l i y ı l l ar ı n b aşı n d an
i t i b ar en i z l ed i ğ i y o l b u n u g ay et i y i ö r n ek l em ek t ed i r . M i l i t an ı
“ d e v r i m c i ” st at ü sü n d en “ t er ö r i st ” st at ü sü n e g eç i r en y af t al a
m an ı n et k i l er i , k esi n l i k l e r i n sa r sı l m ası i l e b i r l i k t e g i d er ve
b u n l ar ın so n u cu n d a b ek l en en so n u ç l ar ı sağ l am am ış b i r k u r
t u l u ş i d eo l o j i si ad ı n a m i l i t an f ed ak âr l ı ğ ı n r ed d i k en d i n i g ö s
t er i r . B u n u n l a b i r l i k t e, y ü k sek r i sk l i b ağ l an m al ar d a, ö r gü t
t en i r ad i ay r ı l ı şı n ar d ı n d a en d er o l ar ak şü p h e v ar d ı r ; y ak a
l an m a, y ı l l ar c a sü r en y er al t ı n ı n y ı p r at t ığ ı m i l i t an l ar t ar af ın
d an b i r an l am d a r ah at l am ay l a k ar şı l an ab i l i r . Ç ü n k ü b ask ı ,
ö r gü t sel b ağ l ıl ı ğı n b ed el l er i n i y ü k sek se b i l e, i l l e d e h ar ek et
t en v az g eç m e so n u cu n a y o l açm az ; g er i ç ek i l m en i n b ed el l er i
h âl â y ü k sek g el eb i l i r . Bu n ed en l e, ö r gü t t en ay r ı l ı ş i ç i n su n u
l an l ar ı y a d a ay r ı l d ık t an so n r a k u l l a n ı l ab i l ec ek - O l i v i e r Fi l l i eu l e’ü n ad l an d ı r m ası y l a- “ y an o l a s ı l ı k l a r ı i n cel em ek g er e
k i r .5 F r an sa v e İ t al y a’d a aşır ı so l m i l i t an l ar ı n ö r g ü t sel k ar i
y er l er i n i n k ar şı l aşt ı r m al ı b i r i n c el en m esi n d e, F r an sı z ey l em
ci l er e g ö st er i l en - h u k u k sa l t e r i m l e r l e - n i sp i i y i n i y et v e p r o
f esy o n el i ş i m k ân l ar ı o n l ar ın sır ad an y aşam a g er i d ö n ü şl er i
n e u y g u n f ak t ö r l er d en b i r i o l d u ğ u n u v e ay n ı d ö n em d e İ t al
y an l ar ı n b en i m sed i ği r ad i k al l eşm ey i k esi n t i y e u ğ r at ab i l d i gi n i g ö st er d i k .6
W U O ( W eat h er U n d er g r o u n d O r g an i z at i o n ) ö r n eğ i d e b u
k o n u y u ay d ı n l at m ak t ad ı r . Ö r g ü t ey l e m l er i n e 19 7 5 y ı l ı n d a
V i et n am Sav aşı so n a er en e d ek d ev am ed er k en , so n i k i y ı l
d ı r b i r ç o k k i şi ar t ık ö r gü t e i n an m am ak t ad ı r . B u t ar i h t en i t i
b ar en d e ö r gü t i ç k av g al ar ar asın d a y o k o l u p g i d er . 19 7 7 y ı
l ı n d a ö r gü t e b ağ l ı l ık l ar ı n d an v az g eç en l er ( P r ai r i e F i r e o r gan i z i n g C o m m i t t ee) i l e b ağ l ı l ı ğ ı n ı sü r d ü r en M ay 19 ,h C o m m i t t ee’n i n y i r m i k ad ar ü y esi ar ası n d a ay r ı l ı k g ü n d em e ge5
O liv ie r Fillie u le ,
6
Isab e lle So m m ie r,
122
L e D t s e n g ag e m c n t m ilit an ı, a g e .,
s. 28.
L a V io le n c e p o lit iq u e e t s o n d e u il, a g e .
li r. Bl ack Pan t h er s’i n si l ah l ı k o l u y l a ( BL A , Bl ack L i b er at i o n
A r m y) v e Rep u b l i c o f N ew A f r i ca i l e b i r l i k t e, M ay 19 th C o m m i t t ee, 19 8 0 - 19 8 1 y ı l ı n d a R ev o l u t i o n ar y A r m ed T ask Fo r ce’u ( Si l ah l ı D ev r i m ci Sal d ı r ı G r u b u ) k u r ar . Ek i m 19 8 1’d e
B r i n k s’i n b i r k a m y o n u n a k ar şı si l ah l ı so y g u n g i r i şi m i n
de b u l u n an ö r gü t , b u t eşeb b ü s sır ası n d a ü ç k i şi n i n ö l ü m ü
ne n ed en o l u r . W U O ’n u n i k i esk i ü y esi b u n ed en l e m ü eb
bet h ap i s cez asın a ç ar p t ır ıl ı r l ar . D i ğer l er i d e 19 8 1’d en i t i b a
r en ar al ık l ar l a k en d i l i ğ i n d en t esl i m o l u r ; an cak o n l ar ın p e
şi n e d ü şm ü ş o l an F B I ’ın i şl ed i ği say ısız i h l al n ed en i y l e h ap i s
yat m azl ar . K i m i l er i n i n , ö r n eği n ö r gü t ü n k u r u cu su çi ft Ber n ar d i n e D o h m v e B i l i A y e r s’i n ç o c u k l ar ı var d ır . Bi r yan d an ,
b aşt an k ay b ed i l m i ş b i r m ü cad el ey i sü r d ü r m ey i t er ci h ed en
l er v ar d ı r ve b u n l ar p r o f esy o n el d ev r i m c i l i k r o l ü n e y ap ı şm a
yı sü r d ü r ü r l er . D i ğ er y an d an , ço ğ u n l u k t esl i m o l m an ın t o p
l u m sal k o şu l l ar ı n a sah i p t i r : u z u n y ı l l ar h ap i s y at ıl m ay acagın ın g ü v en c esi , am a ay n ı z am an d a d a, h ep si n d en ö n em l i
si , sır ad an d en eb i l ecek b i r y aşam ın u cu n d an t ek r ar t u t ab i l
m e y et en eği . B i r ço k esk i m i l i t an ı n y ap t ığı d a b u d u r . O n l ar
b u gü n i st i k r ar l ı v e ö d ü l l en d i r i ci b i r t o p l u m sal k o şu l d an y a
r ar l an m ak t ad ır l ar .
123
So n u ç
19 6 0 ’h y ı l l ar d a b aşl am ı ş b i r p o l i t i k l eşm ey i si l ah l ı m ü cad el e
ye k ad ar sü r d ü r m ü ş g r u p l an n t ar i h i , b aşl an g ıç t ak i b en z er
l i k l er e r ağ m en k at ed i l en y o l l ar b ak ı m ı n d an ö n em l i ç eşi t
l i l i k l er g ö st er m ek t ed i r . İ l k o r t ay a çı k an t ek i l d u r u m şu d u r :
İ t al ya ö r n eği , A l m an y a’n ı n g ö z ü n d e b i l e, k ap sam ı b ak ı m ı n
d an b i r i ci k t i r . 19 8 9 y ı l ın d a İ t al y a’d a y ak l aşı k 4 0 0 aşır ı so l cu
m i l i t an h ap i st ey k en ( 6 0 ’ı m ü eb b et cez ası al m ı şt ır ) , 19 9 2 y ı
l ın d a F A C ’d e 4 0 k i şi h ap i st ed i r . 19 8 0 y ıl ın d a İ t al y a’d a y ak l a
şık 5 b i n k i şi “ y ı k ı c ı l ı k su ç u ” n d an d o l ay ı t u t u k l an m ı ş, 20 b i
n i san ı k o l m u ş v e b i n k i şi f i r ar d ad ı r . D i ğer ü l k el er d ek i g r u p
l ar ın t o p ar l ay ab i l d i ğ i o n l u say ıl ar d ak i ey l em ci y l e k ı y asl an
m ası o l d u k ç a g ü ç b i r g er çek l i k .
Ja p o n K ı z ı l O r d u su i se st r a t e j i l er i aç ı sı n d an ö z g ü l d ü r :
“ Şi d d et e d ay al ı ” ey l em t ar z ı, sö y l en d i ğ i gi b i , i f ad el er i ve d a
h ası t em si l l er i b a k ı m ı n d a n z am an v e m ek ân i çi n d e ç eşi t l i
ol sa d a, k en d i i ç i n d e p ek az ay r ım gö z et i ci d i r . B u n u n l a b i r
l i k t e, aşır ı so l d ev r i m c i şi d d et g en el l i k l e k i m i k u r al l ar a u y
m u şt u r . Ja p o n l a r i se b u k u r al l ar ı h em en r ed d et m i şl er d i r ve
b u ay k ı r ı l ı k i k i b i ç i m d e cer ey an et m i şt i r : Ey l em l er i n h em en
125
ü l k e d ı şı n a ç ı k m ası v e h ed ef i ask er i am açt an b ü t ü n ü y l e k o
p ar an ey l em t ar z l ar ı n a b aşv u r u . B u k o n u d a, Ja p o n K ız ı l O r
d u su , h ak l ı o l ar ak , ç o k sı k ı b ağ l ar k u r d u ğ u F K Ö ’n ü n ( Fi l i s
t i n K u r t u l u ş Ö r g ü t ü ) F H K C k o l u y l a b i r l i k t e, b en z er l er i n d en
ay r ıl an y ep y en i t ar z d a b i r st r at ej i n i n ö n c ü sü k ab u l ed i l eb i l i r .
Ja p o n K ı z ı l O r d u su n u n sek t er b i r i şl e y i şe v e ( g ö st er i ş
l i ey l em l er l e ö d ü n l em ey e ç al ı şt ığ ı ) t am am en b ağ l am d ışın a
ç ı k m ay a d o ğ r u ev r i m i , sem b o l i k o l ar ak 19 8 9 y ı l ı n d a So v y et
B l o k u ’n u n ç ö k ü şü y l e b aşl ay an “ şi d d e t i n ü ç ü n c ü ç ağ ı n m
ö n c el i d i r . İ k i k u t u p l u d ü z en i n ç ö k ü şü , b u al an d a d er i n d ö
n ü şü m l er e y o l aç m ı şt ı r : Şi d d et e b aşv u r u y u m eşr u l aşt ı r an
M ar k si st r ef er an sı n t er k ed i l m esi ; esk i d en si l ah l ı g r u p l ar a
h er i k i b l o k u n d a sağ l ad ı ğı m ad d i ( m al i , l o j i st i k ) d est ek l er i n
t ü k en m esi . O r t ay a çı k an y en i r et o r i k b u n d an b ö y l e k i m l i k
ek sen l i h ar ek et l i l i k l er i n y o l u n u k u l l an ı r ; y an i Bat ı m o d er n
l i ğ i n e k ar şı t v e g el en ek sel o l ar ak su n u l an d eğ er l er e v u r g u
y ap ar . Bü t ü n t ek t an r ıcı d i n l er e m u sal l at o l an v e p o l i t i k al an
i l e d i n î al an ar ası n d ak i f a r k l ı l ı ğ ı r ed d ed en k ö k t en c i g r u p
l ar o r t ay a ç ı k acak t ır : Başt a r ad i k al İ sl âm ; am a ay n ı z am an d a
A m er i k a B i r l eşi k D ev l et l er i ’n d e f ed er al i k t i d ar a d ü şm an aşı
r ı sağl a f l ö r t ed en Pr o t est an k ö k t en c i l i k . B u n l ar ı n o r t ak ö zel
l i ğ i şu d u r : A h l ak i n i t el i k l i h i ç b i r sı n ı r ı n ey l em i g em l em esi n e
i z i n v er m ey en t am am en d ev r i m c i b i r i d eo l o j i . A m a b u şi d
d et , b u k i t ab ı n k o n u su o l an d an k ö k t en f ar k l ı d ı r .
126
Ek le r
Ö r gü t le r i n li st e si1
A l m an y a
A p O ( A u l i e r p a r l a m e n t a r i sc h e O p p o si t i o n ) ,
P a r l a m a n t o d ı şı M u h a l e f e t ,
1 9 6 6 -1 9 7 3
B2J ( Be v v e gu n g 2 . Ju n i) , 2 H a z i r a n H a r e k e t i, 1 9 7 1 - 1 9 8 0
C D U ( C h r i st l i c h D e m o k r a t i sc h e U n i o n D u e t sc h la n d s) , H ı r i st i y a n - D e m o k r a t Bir lik
D K P ( D e u t sc h e K o m m u n i st i c h e Par t e i) , A l m a n K o m ü n i st Par t isi
N P D ( N a t i o n a l d e m o k r a t i sc h e Pa r t e i D e u t sc h l a n d s) , N e o - N a z i M i l l i y e t
çi Pa r t i
RAF ( R o t e A r m e e F r a k t i o n ) , Kız ıl O r d u F r a k si y o n u , 1 9 7 0 - 1 9 9 8
R Z ( R e v o l u t i o n â r e Z e l l e n y a d a R o t e Z e l le n ) , D e v r i m c i H ü c r e le r , 1 9 7 3 1 9 9 0 'l ı y ı ll a r
RZ ( R o t e Z o r a ) , Kız ıl Z o r a , Ro t e Z e l l e n 'i n f e m i n i st k o lu , 1 9 7 7 - 1 9 9 5
SD S ( So z i a l i st i sc h e r D e u t sc h e r St u d e n t e n b u n d ) , A l m a n So sy a l i st Ö ğ r e n
ci le r Bir liği, 1 9 4 6 - 1 9 7 0
SP D ( So z i a l d e m o k r a t i sc h e Pa r t e i D e u t sc h l a n d s) , So sy a l - D e m o k r a t Par t i
SP K ( So z i a l i st i sc h e s Pa t ie n t e n k o ll e k t i v ) , So sy a l i st H a st a la r Ko le k t if i, 1 9 7 0 1972
1
Tarih le r ö rg ü tle rin ku ru lu ş ve d ağ ılm a y ılların a d enk d ü şm ekted ir
12 7
F r a n sa
A D ( D o ğr u d a n Eyle m ) , 1 9 7 9 - 2 0 0 4
Bl ( Uluslar ar ası T ugay la r ) , 1 9 7 4 - 1 9 7 6
Ca r i (En t e r n asy on alist De v r im ci Ey lem Gr upl a r ı ), 1 9 7 7 - 1 9 7 9
C P (Pr ole t e r Sol), 1 9 6 9 - 1 9 7 3
JCR ( De v r im ci Ko m ü n ist Ge nçlik), 1 9 6 6
La Ca use du peuple, M a o c u Pr olet er Sol gr u b u n u n ga z et esi
N a p a p ( H alk O t o n o m i si
İçin
Si l a h l ı
N R P ( Y e n i H a l k D i r e n i şi ) , P r o l e t e r
Çekir dekler ), 1 9 7 7 - 1 9 7 9
Sol ' un yeralt ı kolu
P SU ( B i r l e şi k S o s y a l i s t P a r t i ) , 1 9 6 0 - 1 9 8 9
SF I O ( İ şç i E n t e r n a s y o n a l i F r a n sı z Se k si y o n u)
U E C ( K o m ü n i s t Ö ğ r e n c i l e r Bir li ği)
U JC m l ( M a r k si s t L e n i n i st K o m ü n i s t Ge nçl i k Birliği), 1 9 6 6 - 1 9 6 8
U N E F ( F r a n sa U l u sal Ö ğ r e n c i Bir li ği)
Y e n m e k v e Y a şa m a k , 1 9 7 4 - 1 9 7 6
V L R ( Y a şa sı n D e v r i m ! ) , 1 9 6 9 - 1 9 7 1
İt aly a
A u t O p ( A u t o n o m ia O p e r a ia ),
1 9 7 3 -7 9 7 9
B R ( B r i g a t e R o sse ) , K ı z ı l T u g a y l a r ,
1 9 7 0 -1 9 8 7
B R - P C C ( K ı z ı l T u g a y l a r - S a v a şa n K o m ü n i s t Pa rt i ),
C o l o n n a 2 A g o st o , Kı z ı l T u g a y l a r ' da n a y r ı la n gr u p ,
1 9 8 1 -1 9 8 8
1 9 8 1 -1 9 8 2
C o l o n n a W a l t e r A l a si a , Kı z ı l T u ga y l a r ' d a n a y r ı la n gr up ,
G A P ( Pa r t iz a n Ey le m G r u b u ) ,
LC (Lot t a Co n t in u a ),
1 9 8 0-1 98 3
1 9 6 9-1 97 2
196 9 -1 9 7 6
M S I ( M o v i m e n t o So c i a l e İt a lia no), It a lya n T op l um sa l Ha r eket i
N A P ( N u c l e i a r m a t i p r o le t a r i ) , P r o l e t e r Si la hlı Çeki r dekler , 1 9 7 4 - 1 9 7 7
P C I ( P a r t i t o C o m u n i st a İt a lia no), It a lya n K o m üni st Part isi
P G ( P a r t i t o G u e r r i g l i a d e l p r o l e t a r i a t o m e t r op ol i t a no) , Kızıl T uga yla r ' da n
a y r ıla n gr u p , 1 9 8 1 - 1 9 8 2
PL ( P r i m a Li n e a ) , 1 9 7 6 - 1 9 8 1
P o t O p ( Po t e r e O p e r a io ) , 1 9 6 9 - 1 9 7 3
U d C C ( U n i o n e d e i C o m u n i st i C o m b a t t e n t i ) , Sa va şa n Kom üni st l e r Birliği,
B R - P C C ' d e n a y r ı l a n gr u p , 1 9 8 5 - 1 9 8 7
Japon ya
N i h o n S e k i g u n ( Ja p o n Kı zıl O r d u su ) ,
R e n g o S e k i g u n ( B i r l e şi k Kı zıl O r d u ) ,
1970-2001
1971-1972
K a k u m e i t o , D e v r i m c i H a l k P a r t i si , 1 9 9 1 - 2 0 0 1
128
Ke ih in A m p o K y o t o , l a p o n - A m e r i k a n G ü v e n l i k A n l a şm a sı n a Ka r şı T o k y o Y o k o h a m a M ü c a d e l e K o m it e si , 1 9 6 8 - 1 9 7 0
Se k i gu n ( Kız ı l O r d u ) , 1 9 6 9 - 1 9 7 0
Z e n ga k u r e n , O t o n o m Ö ğ r e n c i De r n e k le r i J a p o n F e d e r a sy o n u , 1 9 4 8
A m er i k a B i r l eşi k D e v l e t l e r i
BL A ( Bl a c k L ib e r a t i o n A r m y ) , 1 9 7 1 - 1 9 8 1
BPP ( Bl a c k P a n t h e r Pa r t y ) , 1 9 6 6 - 1 9 7 1
F SM ( F r e e Sp e e c h M o v e m e n t ) , 1 9 6 4
M a y 1 9 * Co m m it t e e , 1 9 7 7 - 1 9 8 0
PLP ( P r o gr e ssi v e L a b o r Pa r t y ) , 1 9 6 4
R e p u b l ic o f N e w Af r i ca , 1 9 6 8 - 1 9 8 0
R e v o lu t i o n a r y A r m e d T a sk F o r c e ( Sila h lı D e v r i m c i Sa ld ır ı G r u b u ) , 1 9 8 0 1981
RY M ( Re v o lu t ion a r y Y o u t h M o v e m e n t ) , 1 9 6 9
SD S ( St u d e n t s f o r a D e m o c r a t i c So cie t y ) , 1 9 6 0 - 1 9 6 9
SL A ( Sy m b i o n e se L i b e r a t i o n A r m y ) , 1 9 7 3 - 2 0 0 2
S N C C ( St u d e n t N o n v i o l e n t C o o r d i n a t i n g C o m m it t e e ) , 1 9 6 0 - 1 9 7 0 'l i y ılla r
W U O ( W e a t h e r U n d e r g r o u n d O r ga n iz a t i o n ) , 1 9 6 9 - 1 9 7 7
129
Bi y o gr a f i k k ısa n o t l a r
ALM AN YA
A N D R E A S BAAD ER: 1 9 4 B d o ğu m lu .
1 9 6 8 y ıl ı i l k b a h a r ı n d a e şi G u d r u n
E n ssl in 'l e b ir lik t e m a ğ a z a y a n g ı n l a r ı n a k a t ı la n a d e k k u şk u su z m a r j in a l ,
b i li n e n f a a liy e t i y o k . A r d ı n d a n M a y ı s 1 9 7 0 't e , U lr i k e M e i n h o f v e G u d
r u n En ssl in 'l e b ir lik t e R A F 'ı n k u r u c u l a r ı n d a n . 1 9 7 2 y ı l ı n d a y a k a la n ı r , 1 8
Ek i m 1 9 7 7 ' d e h a p i sh a n e d e ö lü r . Ö l ü m ü r e sm î o l a r a k i n t i h a r şe k l i n d e
b i ld ir ilse d e , b u y o r u m b u g ü n k i m il e r i n c e t a r t ı şı l m a k t a d ı r .
GU DRU N
E N SSL I N : 1 9 4 0 y ı l ı n d a p a p a z b i r b a b a n ı n k ız ı o l a r a k d o ğ a r .
1 9 6 5 't e n it i b a r e n Be r lin F r e e U n i v e r si t â t 't a b e şe r i b i l i m l e r d e t e z h a z ı r
la r v e V i e t n a m sa v a şı n a k a r şı h a r e k e t le r e e t k i n b i r şe k i l d e k at ılır . A n d r e a s B a a d e r 'l e b ir lik t e 1 9 6 8 y ı l ı n d a k i m a ğ a z a y a n g ı n l a r ı n a k at ılır , o n u n
la b ir lik t e y e r a lt ı n a ge ç e r v e RA F 'ı k u r a r . 8 H a z i r a n 1 9 7 2 ' d e y a k a l a n ı şı
n a d e k ö r g ü t t e y e r alır . B a a d e r g i b i o d a 1 8 E k i m 1 9 7 7 ' d e h a p i sh a n e
d e ö lü b u l u n u r .
H A N S- J O A C H IM
K L E I N : 1 9 4 7 y ı l ı n d a d o ğ a r . P o l i s b i r b a b a n ı n o ğl u d u r .
D e v r i m c i H ü c r e le r ( R Z ) m i l i t a n ı o la r a k ,
1 9 7 5 y ı l ı n d a V i y a n a 'd a O P E P
b a k a n l a r ı n ı n r e h in a l ı n m a sı e y l e m i n e C a r l o s'l a b i r li k t e k at ılır . 1 9 7 7 y ı
l ı n d a ö r g ü t t e n a y r ılır v e 1 9 9 8 y ı l ı n d a F r a n sa 'd a y a k a l a n ı şı n a d e k y a sa d ı
şı o la r a k y a şa r . 2 0 0 1 y ı l ı n d a 9 y ıl h a p i s c e z a sı n a ça r p t ır ılı r .
H O R ST M A H L E R :
1 9 3 6 d o ğu m lu .
S D S ü y e si .
B e r l i n 'd e k i Fr e e U n i v e r
si t â t 't a h u k u k ö ğr e n c i si , a r d ı n d a n B a a d e r ile E n ssl i n 'i n a v u k a t ı .
y ı l ı n d a y a k a l a n ı şı n a k a d a r R A F 'ı n ü y e si d i r .
1 4 y ıl h a p se m a h k û m
1972
e d i
lir . 1 9 8 0 y ı l ı n d a h a p i st e n çı k a r . 2 0 0 0 y ı l ı n d a a şı r ı sa ğ c ı N P D ' y e r e s
m e n kat ılır .
U L RİK E M E İ N H O F :
1934
d o ğu m lu .
P a r l a m e n t o - d ı şı M u h a l e f e t ü y e si .
O d ö n e m k i k o c a sı K l a u s- R e i n e r R ö h l ' ü n y ö n e t t i ğ i Ko nk r e t d e r g i si n d e
1 9 5 9 - 1 9 6 8 a r a sı n d a ga z e t e c i .
1 9 7 0 y ı l ı n d a B a a d e r 'i h a p i st e n k açır ır ,
En ssl in v e B a a d e r 'l e b i r li k t e RA F 'ı k u r a r . 1 9 7 2 y a z ı n d a y a k a l a n ı r v e t e cr i
d e k o n u l u r . 9 M a y ı s 1 9 7 6 ' d a h ü c r e si n d e - k i m i l e r i n c e şü p h e l i b u l u n a n
k o şu l l a r d a - asılı b u l u n u r .
130
B R IG IT T E M O H N H A U P T :
1 9 4 9 d o ğ u m l u . SP K 'n ı n 1 9 7 1 'd e d a ğ ı l m a sı n a
d e k m ili t a n ı. O t a r ih t e R A F 'a kat ılır . 1 9 7 2 - 1 9 7 7 a r a sı n d a h a p i st e d i r . A r
d ı n d a n C h r i st i a n K la r 'l a b ir lik t e ö r g ü t ü n b a şı n a ge ç e r . K a sı m 1 9 8 2 'd e
y a k a l a n ı r v e sa v c ı B u b a c k 'ı n v e 1 9 7 7 y ı l ı n d a p a t r o n la r ı n p a t r o n u Sc h le y e r 'i n ö l d ü r ü l m e si , Ey l ü l 1 9 8 1 'd e k i N A T O k a r şıt ı k o m a n d o gi b i ik in
ci k u şa k R A F 'ı n e n ö n e m l i e y le m le r i n e k a t ı ld ı ğı için b e ş k e z m ü e b b e t e m a h k û m e d ilir . Şu b a t 2 0 0 7 'd e n it i b a r e n şa r t lı t a h li y e y le se r b e st b ı
r a k ı lm ışt ır .
F RA N SA
J O EL LE A U B R O N :
1 9 5 9 d o ğu m lu .
Ka t o l i k b u r j u v a a i le si y l e a i le si y l e b ü
t ü n b a ğl a r ı n ı k o p a r t a r a k , 1 9 7 0 'l i y ıl la r ın so n u n d a Pa r is't e k i e v i şga lle r i
n e k a t ılır v e 1 9 8 0 y ı l ı n d a D o ğ r u d a n Ey l e m 'e gir e r . İlk k e z 1 9 8 2 'd e y a
k a l a n ır . Er t e si y ıl R e gi s Sc h le ic h e r 'le e v le n ir . 1 9 8 4 y ı l ı n d a se r b e st b ır a k ı
lır. 1 9 8 5 't e t a m a m e n y e r a lt ı n a ge ç e r v e 21 Şu b a t 1 9 8 7 'd e y o ld a şla r ı y la
b ir lik t e y e n i d e n y a k a la n ı r . 2 5 O c a k 1 9 8 5 't e G e n e r a l A u d r a n v e 1 7 K a
sı m 1 9 8 6 ' d a G e o r g e s Be sse ci n a y e t le r i n d e n m ü e b b e t e m a h k û m e dilir .
İle r i d e r e c e d e k a n se r h a st a sı o l d u ğ u n d a n H a z i r a n 2 0 0 4 't e se r b e st b ı r a
kılır v e iki y ıl so n r a ö lü r .
N A T H A L İ E M E N İ G O N : 1 9 5 7 y ı l ı n d a işçi b i r a i le d e d o ğa r . 1 9 7 8 y ı l ı n d a Jea n - M a r c R o u i l l a n 'l a b ir lik t e D o ğ r u d a n Ey l e m 'i k ur a r . 21 Şu b a t 1 9 8 7 'd e
y a k a la n ı r v e J o e lle A u b r o n ' a a t f e d il e n su çl a r ın a y n ısıy la m ü e b b e t e m a h
k û m e d ilir . O d a c i d d i h a st a o l d u ğ u n d a n , M a y ı s 2 0 0 7 'd e n b e r i b i r y a r ı - ö z gü r l ü k r e j i m in d e n y a r a r l a n m a k t a d ı r .
A N D R E O L İV İE R : 1 9 4 3 d o ğ u m l u .
İki y ıl b o y u n c a e d e b i y a t ö ğ r e t m e n l i ğ i
y a p a r v e 1 9 6 8 ' d e n so n r a ö ğ r e t m e n l i ğ i e l i n d e n a lın ır . P r o le t e r So l 'u n
y e r a lt ı k o l u o l a n N R P 'n i n ü y e si. 1 9 7 6 y ı l ı n d a sila h v e sa h t e k im lik t a şı
m a k t a n y a k a la n ı r . H a p i sh a n e d e J . - M . R o u i ll a n 'la t a n ışır . O n u n l a b ir lik t e
A D ' n i n k u r u c u su o la r a k 1 M a y ı s 1 9 7 9 'd a C N P F ' y e k ar şı ilk e y le m e k a t ı
lır. 1 9 8 6 y ı l ı n d a n y a k a l a n ı şı n a k a d a r ö r g ü t ü n L y o n k o l u n u n so r u m l u su
d u r . 1 9 8 9 ' d a m ü e b b e t h a p se m a h k û m e dilir .
F R E D E R I C H O R I A C H : 1 9 5 3 d o ğ u m l u . 1 4 y a şı n d a U J C m l 'y e kat ılır . A r d ı n
d a n G P ' y e v e F il ist in K o m i t e l e r i 'n e , so n r a d a u lu sla r a r a sı T u g a y l a r v e
N a p a p ' a k at ılır . 1 9 8 2 y ı l ı n d a , B e lç ik a 'd a k i Sa v a şa n K o m ü n i st H ü c r e le r
131
lid e r i Pie r r e C a r e t t e 'l e b ir lik t e Sub v e r si o n d e r g i si n i k u r a r . So n y a k a la n ı
şı K a sı m 1 9 8 7 'd i r .
J E A N - M A R C R O U I L L A N : G e n ç l i k v e sp o r m ü f e t t i şi so sy a l i st b i r b a b a n ı n
o ğ l u o l a r a k 1 9 5 2 y ı l ı n d a d o ğ a r . Lise li E y l e m
K o m i t e l e r i , L ib e r t e r O t o
n o m G r u p l a r ü y e si o lu r , a r d ı n d a n 1 9 7 0 y ı l ı n d a M I L ' e ( I b e r K u r t u l u ş H a
r e k e t i) , so n r a d a G a r i 'y e k a t ılır . A r a l ı k 1 9 7 4 ile M a y ı s 1 9 7 7 a r a sı n d a h a
p i s y a t a r . A D ' n i n k u r u c u su d u r .
1 9 8 7 ' d e y a k a l a n ı r . İki y ıl so n r a m ü e b -
b e t e m a h k û m e d ilir . A r a l ı k 2 0 0 7 ' d e n b e r i b i r y a r ı m - ö z g ü r l ü k r e j i m in
d e n y a r a r l a n m a k t a d ı r v e y a y ı n e v i n d e ç a l ı şm a k t a d ı r . Ç o k sa y ı d a b i y o g
r a f ik v e h a p i sh a n e k o şu ll a r ı ü z e r i n e e se r i n y a z a r ı d ı r .
R E G I S SC H L E I C H E R : 1 9 5 7 y ı l ı n d a Ka t o l i k b ir a i l e n i n ç o c u ğ u o la r a k d o ğa r .
Ba b a sı C F D T ' n i n u l u sa l se k r e t e r i, a n n e si ise e n ge l l i ç o c u k l a r içi n b ir k u
r u m u n so r u m l u su d u r . N a p a p , a r d ı n d a n d a A D ü y e si d i r . M a r t 1 9 8 4 't e
y a k a l a n ı r v e ü ç y ıl so n r a , 31 M a y ı s 1 9 8 3 't e T r u d a i n e C a d d e si ' n d e k i t a
r a m a e y l e m i n d e n d o l a y ı a ğ ı r m ü e b b e t h a p i s c e z a sı n a ça r p t ır ılı r .
İT A L Y A
R E N A T O C U R C I O : 1 9 4 1 y ı l ı n d a , P r o t e st a n b i r b e k â r a n n e n i n ç o c u ğ u o l a
r a k d o ğa r . 1 9 6 3 y ı l ı n d a T r e n t e E n st i t ü sü 'n e k a y d o l u r . M ü st a k b e l k a r ı
sı M a r g h e r i t a C a g o l ' l a o r a d a t a n ı şı r v e o n u n l a b ir li k t e , sı r a sı y l a , M e t r o
p o l P o l it i k Ko l e k t if i'n i, Si n i st r a P r o l e t a r ia 'y ı , Ey l ü l 1 9 7 0 ' t e d e BR 'y i k u
r ar . 1 9 7 2 y a z ı n d a y e r a lt ı n a ge ç e r , ilk k e z Ey lü l 1 9 7 4 ' t e y a k a la n ı r . Er t e
si y ı l ı n Şu b a t a y ı n d a k a r ısın ın k o m u t a sı n d a k i b i r Kız ıl T u g a y l a r k o m a n
d o su t a r a f ı n d a n h a p i st e n k açır ılır . O c a k 1 9 7 6 ' d a n N i sa n 1 9 9 3 ' e k a d a r
h a p i st e kalır . Şu a n b i r y a y ı n k o o p e r a t i f i o l a n Se nse b i l i a i l e f ogli ef n i n y ö
n e t i ci si d i r .
M A R IO
M O R E T T I : 1 9 4 6 y ı l ı n d a K a t o l i k b i r k ü ç ü k b u r j u v a a i l e d e d o ğa r .
"Sı c a k So n b a h a r " sı r a sı n d a Si t - Si e m e n s't e t e k n i sy e n o l a r a k ça lışır . 1 9 7 1
i l k b a h a r ı n d a B R 'y e k at ılır . Ö r g ü t ü n k u r u c u l a r ı R e n a t o C u r c i o ile A l b e r t o F r a n c e sc h i n i 'n i n y a k a l a n m a sı n d a n so n r a , 1 9 7 4 ' t e n i t i b a r e n h a r e k e
t in lid e r i o lu r . 1 9 7 8 y ı l ı n d a A l d o M o r o ' y a y ö n e l i k e y l e m g r u b u n u n so
r u m l u su d u r .
1981
y ı l ı n d a y a k a l a n ı r v e a l t ı k e z m ü e b b e t h a p se m a h
k û m e d ilir . 1 9 9 4 ' t e şa r t lı t a h l i y e e d ili r . L o m b a r d i y a b ö l g e si n d e b i lişim
h i z m e t i n d e ç a l ı şm a k t a d ı r .
132
T O N I N E G R I : 1 9 3 3 d o ğ u m l u . 1 9 6 7 'd e P a d o v a 'd a f e lse f e p r o f e sö r ü o lu r .
1 9 6 9 y ı l ı n d a P o t e r e O p e r a i o 'y u , a r d ı n d a n 1 9 7 5 y ı l ı n d a İşçi Ö z e r k l i ği 'n i
k u r a r . 7 N i sa n 1 9 7 9 ' d a y a k a la n ı r v e B R 'n i n d ü şü n c e u st a sı o l m a k l a su ç
la nır , ki d o ğ r u d e ği ld i r . 1 9 8 3 y ı l ı n d a Ra d i k a l Pa r t i 'n i n m i ll e t v e k i li a d a y ı
gö st e r ili r . F r a n sa 'y a ilt ica e d e r v e 1 9 9 7 y ı lı n a k a d a r o r a d a kalır . Bu t a
r ih t e g ö n ü l l ü o la r a k İt a ly a 'y a d ö n e r . 1 7 y ıl h a p se m a h k û m e d ilir . 2 0 0 3
so n b a h a r ı n d a se r b e st b ır a k ılır .
A D R I A N O SO F R I: 1 9 4 2 d o ğ u m l u . O d a t a n ı n m ı ş b ir e n t e l e k t ü e ld i r . 1 9 6 9
y ı l ı n d a Lo t t a C o n t i n u a 'n ı n k u r u c u su d u r . Ö r g ü t ü n 1 9 7 6 'd a k e n d i k e n
d in i f e sh e t m e si n e k a d a r lid e r id ir . L C 'y i M a y ı s 1 9 7 2 'd e k o m i se r C a l a b r e si 'n in ö l d ü r ü l m e si n i f i n a n se e t m e k l e su ç l a y a n b ir it i r a f çın ın su ç l a m a
la r ı n d a n so n r a 1 9 9 7 y ı l ı n d a 2 2 y ıl h a p se ça r pt ır ılır . Bu m a h k û m i y e t g e r
çe k b i r sk a n d a l a n e d e n o lu r . A ğ ı r h a st a o l d u ğ u n d a n şu a n e v h a p si n d e d ir .
A M ER İ K A Bİ RL EŞİ K D EV L ET L ERİ
BIL L A Y ERS: 1 9 4 4 d o ğ u m l u . SD S ü y e si v e e şi Be r n a r d i n e D o h r n 'l a b ir lik t e
1 9 6 9 y ı l ı n d a V V U O 'n u n k u r u c u la r ı n d a n . Eşi gi b i o d a , 6 M a r t 1 9 7 0 'd e
G r e e n v v i ch V i l l a ge b o m b a l a m a sı n d a n so n r a y e r a lt ı n a ge ç e r v e 1 9 8 1 y ı
l ı n d a y e t k il ile r e t e sl im o l a n a d e k b u y a şa n t ıy ı sü r d ü r ü r . B u g ü n Illi n o is
Ü n i v e r sit e si'n d e e ğ i t i m p r o f e sö r ü d ü r v e k o n u y a d a i r ç o k sa y ı d a e se r in
v e b ir b i y o gr a f i n i n y a z a r ıd ır .
B E R N A R D İ N E D O H R N : 1 9 4 2 y ı l ı n d a M a c a r Y a h u d i si b ir b a b a ile İsv e ç k ö
k e n l i b ir a n n e d e n d o ğa r . C h i c a g o 'd a h u k u k ö ğr e n i m i gö r ü r . Bu r a d a ,
k ir a cıla r ı, so n r a d a a sk e r e gi t m e y i r e d d e d e n l e r i sa v u n u r . 1 9 6 8 b a şı n
d a SD S 'y e k at ılır v e e r t e si y ıl Bili A y e r s'le bir lik t e V V U O 'y u k ur ar . 1 9 7 0 1981
a r a sı n d a y e r a lt ı n d a d ı r . Şu a n N o r t h v v e st e r n Ü n i v e r sit e si'n d e h u
k u k d e r sl e r i v e r m e k t e v e z o r d u r u m d a k i ç o c u k l a r a h u k u k sa l y a r d ı m
sa ğ l a y a n b ir m e r k e z i y ö n e t m e k t e d i r .
M ARK RU DD:
1 9 4 7 y ılın d a , P o lo n y a gö ç m e n i Y a h u d i bir a ile d e n ge l
m e y a r b a y b ir b a b a n ı n ç o c u ğu d u r .
1 9 6 8 y ı l ı n d a C o l u m b i a Ü n i v e r si-
t e si 'n d e k i ç a t ı şm a n ı n lide r i, SD S 'n i n so n se k r e t e r i, a r d ı n d a n d a W U O
ü y e si o l a n Ru d d , 1 9 7 6 y ı l ı n d a ö r g ü t t e n ay rılır . N e w - M e x i c o 'd a k i b ir li
se d e m a t e m a t i k ö ğr e t m e n i d i r .
133
JAPO N YA
Y O K O N A G A T A : j a p o n - A m e r i k a n G ü v e n l i k A n l a şm a sı n a Ka r şı M ü c a d e
le K o m i t e si 'n i n k u r u c u su , a r d ı n d a n R e n g o Se k i g u n u n ( Bir le şi k Kız ıl o r
d u ) lid e r i o l a n N a g a t a , Şu b a t 1 9 7 2 ' d e - i n t i h a r e d e n - T su n e o M o r i 'y le
b ir lik t e y a k a la n ır . 1 9 7 2 k ı şı n d a k i N a g a n o k a t l i a m l a r ı n e d e n i y l e ö lü m e
m a h k û m e d ilir .
K O Z O O K A M O T O : 1 9 4 7 d o ğ u m l u . J a p o n Kız ıl O r d u su ' n u n y ö n e t t i ği 3 0
M a y ı s 1 9 7 2 'd e k i L o d h a v a a l a n ı n a y ö n e l i k i n t i h a r sa l d ı r ı sı n d a n t e k h a
y a t t a k a l a n . İsr a i l'd e m ü e b b e t h a p se m a h k û m e d ilir . 1 9 8 5 y ı l ı n d a İsr a
il'le F ilist in lile r a r a sı n d a k i b ir m a h k û m d e ğ i ş t o k u şu n d a n y a r a r l a n ı r v e
L ü b n a n 'a sı ğın ır .
F U SA K O SH I G E N O B U : 1 9 4 5 y ı l ı n d a m ü t e v a z ı b i r ç e v r e d e d o ğ a r . Ba b a sı,
sa v a şt a n so n r a , 1 3 k işin in ö l ü m ü n ü p l a n l a y a n a şır ı sa ğ c ı T h e B l o o d Br o t h e r h o o d L e a gu e 'e k at ılır . J a p o n Kız ıl O r d u su ' n u n lid e r id ir . 1 9 7 1 'd e n
so n r a L ü b n a n ' a y e r le şi r . K a sı m
2 0 0 0 'd e O sa k a 'd a y a k a la n ı r .
2 0 0 6 ' d a 2 0 y ıl h a p i s c e z a sı n a m a h k û m e d ilir .
134
Şu b a t
Rak a m sa l v e r ile r
T A BL O 1
1 9 6 5 - 1 9 6 7 T a r i h l e r i n d e A B D ' d e Ir k sa l İsy a n v e Ka r ışık lık la r
Ka r ışıklık sa y ısı
Ö lü
Ya r a lı
T u t u k la m a
1965
1966
5
21
1967
75
36
11
83
1206
520
1897
10245
2298
16389
40,1
10,2
664,5
T ah m in i be d e l
( m i l y o n d o l a r o la r a k )
Kaynak: T e d G u it, Do n at e lla De lla Por t a ve Cian f r an co Pasqu ino (ed. ), Terrorismo e
violenza polit ica, Bolony a, II M u lin o , 1 9 8 3 , s. 120.
T A BL O 2
Ü ç It a ly a n Ö r g ü t ü n ü n G e r ç e k le şt i r d i ği Sa l d ır ı Say ısı
BR
PL
N AP
Sa ld ı r ıl a r
439
101
M a ll a r a y ö n e l i k
316
62
?
Kişile r e y ö n e l i k
123
39
?
55
16
4
Ci n a y e t le r
33
Kaynak: İçişleri b a k a n lığın ın millet m e clisinde ve r diği istatistikler, 6 T e m m u z 1 9 8 2 .
135
T A BL O 3
J a p o n y a 'd a U ch i ge b a ' n ı n So n u ç l a r ı ( 1 9 6 8 - 1 9 8 0 )
O l a y sa yı sı
Ö l ü sa yı sı
Ya ralı sa yı sı
1968
85
700
-
1969
308
1145
2
2
1970
175
527
1971
272
425
5
1972
183
340
2
1973
238
575
2
1974
286
618
11
1975
229
563
20
1976
91
195
8
19 77
41
57
10
1978
32
52
7
1979
22
40
8
1980
15
40
8
Ka y n a k : Livre bla nc sur le erime, 1 9 8 1 , akt . H ir o sh i Ka v v a h a r a , a gy . , s. 2 2 6 .
T A BL O 4
İ t a l y a 'd a P r o p a g a n d a Ey l e m i T ü r le r i ( % o la r a k )
"F a b r i k a l a r d a " p r o p a g a n d a
'T o p l u m sa l " p r o p a ga n d a
P o l it ik h e d e f l e r
BR
D i ğ e r si la hl ı g r u p l a r
40
11
6
31
24
10
K a y n a k : D o n a t e l l a D e ll a Po r t a , II t errorismo di sinist ra in Italia, B o l o n y a , II M u l i n o ,
1 9 9 0 , s. 2 1 6 .
136
T A BL O 5
İt a ly a 'd a v e F A C ' d e E y l e m Bi ç im l e r i n i n G e l i şi m i ( 1 9 7 0 - 1 9 8 3 , % o la r a k )
İt a l y a
0
0
0
20
0
40
1971
82,4
0
17, 6
0
0
0
50
50
1972
84,6
2,6
12, 8
0
47,4
0
31,6
21, 1
1973
64 , 1
21,4
14, 1
0
5 7, 1
0
42,9
0
1974
80,4
10, 8
4,3
4,3
66,6
1 6, 6
16, 6
0
1975
74, 4
1 2, 2
9,5
4,5
60,9
4,3
30,4
4,3
1976
77, 8
10, 7
5,8
5,8
70,6
0
23,5
5,9
1977
7 4, 1
15, 7
8,6
1,5
42,4
12, 1
33,3
12, 1
1970
100
F AC
40
1978
65,5
23,7
10
0,8
78, 3
4,3
0
17,4
1979
52,5
26,7
17, 3
3,9
46,2
0
3 0, 8
23, 1
1980
47,4
22,9
26
3,8
90
0
10
0
1981
27
3 6, 5
28,6
7,9
95,7
4,3
0
0
1982
1 0, 2
24,5
42,9
22,4
2,6
0
0
1983
0
66,6
0
3 3, 3
100
0
0
0
44
182
10
46
25
T o p l a m sayı
To plam %
713
61,5
231
18, 1
1 71
14,8
3,8
97,4
69,2
3,8
17,5
9,5
Kaynak: Do n a t e lla De lla Por t a, Socia l Movment s, Polit ical Violence a nd t he St at e,
Ca m b r id ge , Ca m b r i d ge Unive r sit y Press, 1 9 9 5 , s. 1 2 6 - 1 2 7 .
137
T A BL O 6
İ t a l y a 'd a v e F A C ' d e A şı r ı So l u n K u r b a n Sa y ı sı ( 1 9 7 0 - 1 9 8 3 )
|
o
-
S
İN.
K
£
~
fN
fN
fN
-
£
-
—
2\
-
S
eo
00
0\
|
İ t a ly a
0
0
1
0
5
7
10
6
29
23
29
14
17
1
179
FAC
0
2
7
0
2
10
3
10
3
2
0
2
0
0
41
Ka y n a k : D o n a t e l l a D e ll a Po r t a , Socia l Movement s, age., , s. 1 2 8 .
T A BL O 7
İt a l y a 'd a v e F A C 'd e Si la h l ı Ey l e m T ü r le r i ( % o la r a k )
İt a l y a ( 1 9 7 0 - 1 9 8 3 )
P r o p a g a n d a e y le m le r i
Sa v u n m a e y le m le r i
Ba sk ıy a k a r şı e y le m le r
61.1 ( sa y ı
21.1 ( sa y ı
17,3 ( sa y ı
=
=
=
783)
263)
219)
F AC ( 1 9 7 0 - 1 9 8 0 )
44,10 ( sa y ı
37,30 ( sa y ı
18,60 ( sa y ı
=
=
=
78)
66)
33)
K a y n a k : D o n a t e l la D e ll a Po r t a , Social Movement s, age. , s. 1 2 0 .
T A BL O 8
A D ' n i n F r a n sa T o p r a k l a r ı n d a G e r ç e k l e şt i r d i ği E y l e m T ü r le r i
( 1 9 7 9 - 1 9 8 7 , % o la r a k ) 2
Ey l e m t ürl eri
1 9 8 3 önce si
7 9 8 3 so nr a sı
T op l a m
Si la h lı so y g u n
1 0 , 8 6 ( sa y ı = 1 0 )
4 . 3 4 ( sa y ı = 4 )
Sa l d ı n
3 6 , 9 5 ( sa y ı = 3 4 )
4 2 , 3 9 ( sa y ı = 3 9 )
7 9 , 3 4 ( sa y ı = 7 3 )
1 , 0 8 ( sa y ı = 1 )
4 . 3 4 ( sa y ı = 4 )
5 , 4 3 ( sa y ı = 5 )
4 8 , 9 ( sa y ı = 4 5 )
5 2 , 1 7 ( sa y ı = 4 7 )
1 0 0 ( sa y ı = 9 2 )
15,21
( sa y ı = 1 4 )
Cin a y e t y a d a
t e şe b b ü s
Ey le m le r in
t op la m ı
2
138
8. ve 9. tablolar benim tarafımdan polisin ve ço k sayıda militan kaynağın ve
rileri temelinde hazırlanmıştır. Unutulmuş şeyler o labilir, çûnkû bu veriler
-kuşkusuz iki tarafın düşmanlığı ned eniyle- her zaman örtûşmemektedir.
T A BL O 9
D o ğ r u d a n E y l e m 'i n F r a n sa T o p r a k la r ı n d a k i K u r b a n Sa y ısı
( 1 9 7 9 - 1 9 8 7 , % o la r a k )
1 9 8 3 önce si
1 9 8 3 sonr a sı
t op l a m
So y g u n v e sa l d ı r ıl a r
sı r a sın d a k a z a e n 3 7 , 5 ( sa y ı = 3 )
62,5
( sa y ı = 5 )
1 0 0 ( sa y ı = 8 )
K u r şu n la m a la r
66,66
( sa y ı = 2 )
1 0 0 ( sa y ı = 3 )
Ci n a y e t le r
sır a sın d a k a z a e n
33,33
3 3 , 3 3 ( sa y ı = 1 )
( sa y ı = 1 )
66,66
( sa y ı = 2 )
1 0 0 ( sa y ı = 3 )
T o p la m
35,71
( sa y ı = 5 )
64,28
( sa y ı = 9 )
1 0 0 ( sa y ı = 1 4 )
T A BL O 1 0
Çe şit li Kız ıl T u ga y l a r 'a Ü y e lik t e n H a p se G i r e n M il i t a n Sa y ısı
BR
Milit a n
Wa lt er
BR-Pa rt it o
sa yı sı
BR
Al a si a
Cuer r i gl i a
BR- PCC
BR- U d CC
1337
911
113
147
93
73
Ka y n a k : P r o ge t t o m e m o r i a , La ma ppa perdut a, Ro m a , Se n sib ili a ile f o gl ie , 1 9 9 4 .
139
T A B L O 11
T u ga y c ı l a r ı n Su ç l a n d ı k la r ı B ö l ge l e r ( % o la r a k )
BR
Milit a n
sa yı sı
BR
W a lt er
BR- Pa r t i t o
Al a si a
Cue r r i gl i a
BR - P CC
65,6
BR- U d CC
37
L a z z io
1 6,4
-
Pie m o n t e
15,9
2,7
21,3
3,2
Lo m b a r d iy a
14,7
96,5
1,4
4,3
L i gu r y a
14,6
-
-
2,1
11
T o sk a n a
10,8
-
11,8
11
V e n e t ia
1 2,3
-
-
9,7
Ca m p a n ia
0,4
-
2 ,7
-
Ü lk e d ışı
1,6
0,9
0,7
3,2
D i ğe r
13, 1
Ka y n a k : P r o gr e t t o m e m o r i a , age.
-
15
49,6
10,3
-
4,1
1,4
12,3
5,5
12,3
5,5
TABLO
12
Italyan
Ak t ivist le r in
M e sl e k le r i (%
o la r a k )
ce c
|
O
00
6,5
26,4
99,7
(sayı = 65)
m
O'
"
S
99,8
iyi = 93)
fo
100,1
ayı = 147)
£
100,1
(sayı = 1
0\
Ov' ^
99,8
(sayı = 911 I)
*
(sayı = 4 0 f J7)
*
100
fo
T o p la m
5,2
31,9
12,9
14
4,2
31,1
jfl
D i ğe r
5.8
12,2
Ov
ov'
Ö ğr e n c i
16
3.8
m w» vo
00
ov"
4,6
^
se k ıtörü
T . ^ rs m p- vo
rn IV O VO
oo' <N
H iz m e t
23.5
5!
3,7
N AP
m r N w > \ 0 ‘O w » w > w ı .—
m m m' a r-'
' oo «—
' ro
rO
(N
m e ıslek
u
u
Se r be st
«
ro m <N »
“T °°. “T
ı m' u-T ş ' t- ' oo m r On
16
»W
10,8
2,1
11,8
Ov Ov
3.9
1 (N
4.3
1 00'
8.9
Ö ğr e t m e n
00 00
1,3
7.3
CQ
1,5
Mem ur
5.4
7.5
5
00
M a r j in a l
w
3.5
V
J
O
o.
4
5,6
çalışan
N N N N TT 00 ’ T r- 0\ N
o ' <N <N oo' r-' 00' - ^ fN «r M
3,9
işsi z / ge ç i c i i şte
o
Z a n a a t k â r / t i j ccar
o'
00
oc
BR Al a si a
T op l a m
M e sl e k
142
ŞEKİL
1
J a p o n y a 'd a
Far klı Kızıl O r d u l a r
Ka y n a k : akt . M i c h a e l Pr a z an ,
Les Fanatigues. Histoire de l'Armee rouge j aponaise, Paris, Seuil, 2 0 0 2 , s. 2 9 2 - 2 9 3 .
ŞEKİL
2
D o ğr u d a n
Eyle m 'in
K ö k e n le r i
En t e r n a sy o n a l ist
143
144
ŞEKİL
3
Kızıl T u g a y l a r d a k i
Bö lü n m e le r
Ekim
1985
- Haz iran
1987
Ka y n a k ç a
P a r o l e s d i r e c t e s . L e g i t i m i t i , r& v o lt e et r t v o l u t i o n : a u t o u r d ' A c t io n d i r e c t e ,
C o lle c tif,
Lu c e, A c ratie, 1990.
T e x t e s d e s p r i s o n n i e r s d e l a F r a c t i o n a r m t e r o u g e e t d e m i t r e s le t t r e s d ' U l r i k e M e in h o f,
Paris, M asp ero , 1977.
A p ter, D av id ve Saw a, N ag ay o , A gairısf
t h e S t a t e . P o l i t i c s a n d S o c i a l P r o t e s t in Ja p a n .
C am b rid g e ( M ass), H arv ard U niv e rsity Press, 1984.
A y ers, Bili,
F u g it iv e D ay s ,
N ew Y o rk (N . Y .), Pen g u in Press, 2 001.
Balestrini, N an n i, Les Jnv isib ies, Paris, PO L, 1987.
Balestrini, N ann i v e M o ro n i, Prim o ,
L ’o r d a d ’o r o ( 1 9 6 8 - 1 9 7 7 ) ,
M ilan, Su g ar C o Ed i-
z io n i, 1988.
Bec ker, Ju lia n ,
L a B an d e û B aad e r ,
Berau d , Be m ard ,
Paris, Fay ard , 1977.
L a G a u c h c r e v o l u t i o n n a i r e a u Ja p o n ,
C atan z aro , R aim o n d o ( d e r ) ,
Paris, Seu il, 1970.
I d e o lo g ie , m o v im e n t i, t e r r o r is m i,
Bo lo g n e , 11 M u li
no , 1990.
— ,
L a p o lit ic a d t lia v io le n z a,
C au te, D av id ,
Bo lo g n e , 11 M u lin o , 1990.
1 9 6 8 d a n s le m o n d e ,
C u rc io , Ren ato , A v isag c
d e c o u v e r l,
Paris, Ro b erı Laffo n t, 1968.
Paris, Lieu c o m m u n , 1993.
D am m am e, D o m in iq u e ; G o b ille , Bo ris, M ato n ti, Fre d e riq u c
(d er ),
M a i- Ju in 6 8 .
D arın e ll, M ic h ac l Y .,
ve Pu d al, Be rnard
Paris, I_A telicr, 2008.
A c t io n
D ir c c t e .
U lt r a - L c j t
T en oru m
in
F r a n c e J9 7 9 - J
987
Lo nd ra, Fran c k C ass, 1995.
14 5
D e lla P o rta, D o n ate lla v e P asq u in o , G ian fran c o ( d e r ),
co,
T e r r o r is m o e
v io l e n z a
p o lit i-
Bo lo g n e , II M u lin o , 19 8 3 .
D e lla P o rta, D o n ate lla, II
Bo lo g n e , 11 M u lin o , 1990.
t e r r o r i s m o d i s i n i s l r a in I t a l i a ,
D e lla Po rta, D o n ate lla, So c ial M o v e m
C am b rid -
e n t s , P o lit ic a l V io le n c e a n d t h e S t at e ,
g e , C am b rid g e U n iv e rsity Pre ss, 19 9 5 .
D o h r, Be m ard in e ; A y ers, Bili v e Jo n e s , Je f f ( d e r) ,
S in g a B a t t le S o n g . T h e R e v o lu t i-
o n a r y P o e t r y , S t a t e m e n ls , a n d C o m m u n ig u t s o f t h e W e a t h e r U n d e r g r o u n d 1 9 7 0 1974,
Nevv Y o rk (N . Y ), Sev en Sto rie s P re ss, 2 0 0 6 .
D re y fu s-A rm an d , G e n e v ie v e ; Fra n c k , R o b e rt; Lev y , M a rie - Fra n ç o is e v e Z an c arin i- Fo u m e l, M ic h e lle ,
L e s a n n e e s 6 8 . L e t e m p s d e la c o n t e s t a t io n ,
Brü k se l, Ed iıi-
o n s c o m p le x e s , 2 0 0 0 .
E ric k s o n , Bo n n ie H ., “ Se c re t So c ie tie s an d So c ial Stru c tu r e s " ,
S o c ia l F o r c e s ,
60.
1 9 8 1 , s. 1 8 8 - 2 1 0 .
Farre ll, W illiam R.,
T o ro n to ,
B l o o d a n d R a g e . T h e S t o r y o j t h e Ja p o n e s e R e d A r m y ,
L e x in g to n Bo o k s, 1 990.
Fe ltrin e lli, C arlo , Sen io r
Fillie u le , O liv ie r,
s e r v ic e ,
Paris, Ed itio n s C h ristian Bo u rg o is, 2 0 0 1 .
L e D e s e n g a g e m e n t m ilit a n t ,
Paris, Be lin , 2 0 0 5 .
Fillie u le , O liv ie r v e M ay er, N o n n a ( d e r.) , “ D e v e n irs m ilita n ts ” ,
R e v u e Jr a n ç a i s e d e
51 ( 1 - 2 ) , Şu b at-N isan 2 0 0 1 , s. 1 9 - 2 5 , s. 1 9 9 - 2 1 5 .
S c ie n c e p o lit ig u e ,
Fo u rn e l, M ic h e lle ,
L e s A n n e e s 6 8 . L e t e m p s d e la c o n t e s t a t io n ,
Brü k s e l, Ed itio n s
C o m p le x e , 2 0 0 0 .
Fo rd , Fran k lin L.,
L e M e u r t r e p o lit ig u e . D u t y r a n n ic id e au t e r r o r is m e ,
Paris, PU F,
1990.
G aile n i, M au ro ,
R ap p o r t o su l t e r r o r is m o ,
G au d ard , Pie rre -Y v e s,
M ilan , R iz z o li, 1 9 8 1 .
L e F a r d e a u d e la m t m o ir e ,
P aris, P io n , 19 9 7 .
G ax ie , D an ie l, “ Ec o n o m ie d e s p artis et re trib u tio n s d u m ilita n tis m e ” , Rev ue j r a n
ça
i se d e Sci en ce p o l i t i gu e, 2 7 ( 1 ) , 1 9 7 7 , s. 1 2 3 - 1 5 4 .
G e rassi, Jo h n , “ L u tte arm e e au x Eta ts- U n is ", Les
T em ps m o d em es,
M ay ıs 1 9 7 0 , s.
1779-1836.
G illin , T o d d ,
T h e S u c t ie s : Y e a r s o j H o p e , D a y s o j R a g e ,
N ew Y o rk (N . Y ) , Ban tam
Bo o k , 19 8 7 .
G o b ille , Bo ris,
M ai 6 8 ,
Paris, La D e c o u v e rte , c o ll. “ R ep fcres” , 2 0 0 8 .
G ra n jo n , M a rie - C h ris tin e , L A
U n is ,
m t r iq u e d e la c o n t e s t a t io n . L e s a n n e e s 6 0
au x
£ t a ls -
Paris, P re sse s d e Sc ie n c e s Po , 19 8 5 .
Flo c h sc h ild , A rlie R u sse ll, “ Em o tio n W o rk , Fe e lin g R u le s, an d So c ia l Stru c tu re ",
A m e r i c a n Jo u r n a l o j S o c i o l o g y ,
Ja c o b s , R o n ,
8 5 , 1 9 7 9 , s. 5 5 1 - 5 7 5 .
T h e W ay t h e W in d b le w : A H is t o r y o j t h e W e a t h e r U n d e r g r o u n d ,
N ew
Y o rk (N . Y ), V e rso , 1 997.
Jo n e s , T h ai, A
R a d ic a l L in e : F r o m
the L aho r
O n e F am ily ' s C e n t u r y o j C o n s c ie n c e ,
146
M o v em ent
to the W c ath c r U n derg rou n d,
N ew Y o rk (N . Y ) . Fre e P re ss, 2 0 0 4 .
Kavvahara, H iro sh i, “ L’ in tre c c io trad iz io n alism o -m o d e m ism o nel terro rism o g iap p o n e se ", D o n ate lla D ella Po rta v e G ian fran c o Pasq u in o (d e r.),
le n z a p o lit ic a
T e r r o r is m o e
vio -
iç in d e, Bo lo g n e , 11 M u lin o , 1 983, s. 2 0 7 - 2 3 4 .
K en isto n , K e n n e th ,
N ew Yo rk (N . Y .), H arco u rt Brace Jo v an o -
Y o u t h a n d D is s e n t ,
v ic h , 1971.
K itsc h e lt, H erb e rt, “ N ew So c ial M o v em en ts and th e D ec line o f Party O rg an iz atio n ", Rü ssel J. D alto n , M anfred K u e c h le r,
C h alle n g in g t h e P o lit ic al O r d e r :
S o c i a l a n d P o l i t i c a l M o v e m e n t s in W e s l e m
D e m o c r ac ie s
Nevv
iç in d e, O x fo rd , O x fo rd
U niv e rsity Press, 19 9 0 , s. 1 7 9-208.
Klein, H an s-Jo ac h im ,
L a M ort m e r c e n air e ,
Lav ab re, M arie -C laire v e Rey , H en ri,
Paris, Seu il, 1990.
L es M ou v em en ts d e 1 9 6 8 ,
Paris, C asterm an ,
1998.
Lac ro ix, Be m ard , “ Les je u n e s et l'u to p ie: tran sfo rm atio n s so c iales et rep resentatio n s c o lle c tiv e s d ans la Fran c e d es ann ees 1 9 6 8 ” , M ( l a n g e s
Ja c q u e s E llu l
o ffe r t s au p r o fe s s e u r
iç in d e, Paris, PU F, 1983, s. 7 1 9 - 7 4 2 .
Le G o ff, Je an -P ie rre ,
M a i 6 8 , l ' h t r i t a g e im p o s s i b l e ,
Lip set, Sey m o u r M artin ,
R e b e llio n
Paris, La D ^ co u v erte, 2002.
in the Univ ersity , C hicag o ( 1 1 1 ) , Th e U niv ersity
o f C h ic ag o Press, 1971.
M arig hella, C arlo s,
M in i m a n u e l d e g u i r i l l a u r b a i n e ,
Paris, Seu il, 1973.
M cA d am , D o u g , “ R e c ru itm e n t to H ig h Risk A ctiv ism : Th e C ase o f Freed o m Su m m e r” , A
—,
m e r i c a n Jo u t n a l o f S o c i o l o g y ,
9 2 , 1986, s. 6 4- 90.
O x fo rd , O xfo rd U niv ersity Press, 1988.
F reedo m S u m m er,
— , “ Th e Bio g rap h ic al C o n se q u e n c e s o f A c tiv ism ” ,
A m e r i c a n S o c i o l o g i c a l R e v ie w ,
54, 1989, s. 7 4 4 - 7 6 0 .
— , “ In itiato r and Sp in - o f f M o v e m e n ts: D iffu sio n Pro c e sse s in P ro te st C y c le s” ,
M ark Trau g o tt (d e r ),
R e p e r t o i r c s a n d C y c l e s o f C o l l e c t i v e A c t io n
içind e, D u rh am ,
D u ke U niv e rsity Press, 1995, s. 2 1 7 - 2 3 9 .
M elu c c i, A lb erto ,
L ’in v e n z i o n e d e l p r t s e n t e ,
M itsc h e rlic h , A lex and re ve M arg arete,
Peterso n , R ic h ard E.,
Bo lo g n e, U M u lino , 1982.
L e D e u il i m p o s s i b l e ,
Paris, Pay o t, 2 005.
T h e S c o p e o f O r g a n iz e d S t u d e n t P r o t e s t
in
1967-1968,
Princ e -
to n (N . J.) , Ed u c atio n al T e stin g Serv ice, 1968.
Pisier, Ev ely n e, “ Parad o x e s d u g au c h ism e ", Po uv o irs, 39, 1986, s. 15-23.
Pro g etto m e m o ria,
Praz an, M ic h ae l,
L a m ap p a p erd u ta,
Ro m a, Sen sib ili aile fo g lie, 1994.
L e s F an a t iq u e s . H is t o ir e d e V A rm te r o u g c j a p o n a is e ,
Paris, Se u
il, 2 002.
Ro llan d -D iam o n d , C aro lin e , “ Stu d ents fo r a D em o c ratic So ciety o u 1c c e n ıre d u rcseau d e la n o u v elle g au c h e am ^ ricaine d ans les ann ees 19 6 0 " .
t u t P i c r r c R c n o u v in ,
Ro u illan , Je an -M arc ,
B u llc t in d e
l'lnsti-
Ek im 20 0 4 .
D c m e m o ir e ( 1 ) . L e s j o u r s du d t b u t :
un au fo m nr
1970û
To ulo u-
se, M arsily a, A g o ne, 20 0 7 .
14 7
Salle s, Je a n - P a u l,
R e n n e s, Pres-
L a L ig u e c o m m u n is t e r e v o lu t io n n a ir e 1 1 9 6 8 - 1 9 8 1 ) ,
se s u n iv e rsitaire s d e R e n n e s, 2 0 0 5 .
Sc h ifre s , Se b astie n ,
L a M o u v an c e au t o n o m e en F r an c e d e 1 9 7 6 â 1 9 8 4 ,
m e m o ire d e
m a lin s e , Ü n iv e rsite P aris-X , 2 0 0 4 .
Sn o w , D av id A .; Z u rc h e r, L o u is A . v e Sh e ld o n , Ek la n d - O ls o n , “ So c ial N etv v o rks
an d So c ia l M o v e m e n ts: A M ic ro s tru c tu ra l A p p ro a c h to D if f e re n tia l R e c ru itm e n i’’ ,
A m e r ic a n S o c io lo g ic a l R e v ie w ,
So c c o rso , R o sso ,
B r ig at e r o sse,
4 5 ( 5 ) , Ek im 1 9 8 0 , s. 7 8 7 - 8 0 1 .
M ilan , Fe llrin e lli, 1 9 7 6 .
So m m ie r, lsab e lle , “ M ai 6 8: so u s les p av es d 'u n e p ag e o f f ic ie lle ” ,
S o c iât âs c o n t e m p o -
raines, 2 0 , A ralık 1 9 9 4 , s. 6 3 - 7 9 .
— , “ Les an n e e s 6 8 e n ire l’o u b li et l e tre in te d es an n e e s d e p lo m b ” ,
P o lit v c ,
3 0 ,1 9 9 5 ,
s. 1 6 8 - 1 7 7 .
— ,
L e T e r r o r is m e ,
Paris, Flam m ario n , 2 0 0 0 .
— , “ D u “ te rro ris m e ” c o m m e v io le n c e to ta le ? ” ,
c iale s ,
R e v u e i n t e m a t i o n a l e d e S c ie n c e s s o -
2 0 0 3 , s. 5 2 5 - 5 3 3 .
— , “ La m e n ac e te rro riste : e n tre lo g iq u e s e x p e rts e t m o b ilisatio n d e s p assio n s p o litiq u e s", A n n e -M arie D ille n s ( d e r.) ,
L a P eu r,
Bru x e lle s, Fa c u lte s u n iv e rsitaire s
Sain t-L o u is, 2 0 0 6 , s. 6 7 - 8 4 .
— ,
L a V io le n c e p o lit iq u e et
so n
d e u i i L ’a p r t s 6 8 e n F r a n c e e t e n I t a l i e ,
R e n n e s, Pres-
se s u n iv e rsitaire s d e R e n n e s, 2 0 0 8 [2. b ask ı.].
Ste in e r, A nn e v e D eb ray , L o ıc ,
R A F. G u e r illa u r b ain e en E u r o p e o c c id e n t a le ,
Paris,
L’ Ec h ap p e e , 2 0 0 6 .
Ste in h o f f , P atric ia G ., “ H ija c k e rs, Bo m b e rs, an d Ban k R o b b e rs : M an ag e rial Sty le in th e Ja p a n e s e Red A rm y ",
T h e Jo u r n a l o f A s i a n
S t u d ie s ,
4 8 ( 4 ) , 1 9 8 9 , s.
724-740.
T arro w , Sid n e y ,
D e m o c r a c y a n d D is o r d e r : P r o t e s t a n d P o lit ic s
in Italy ,
1965-1975,
O x fo rd , O x fo rd U n iv e rsity Press, 1 989.
T illy , C h arle s,
From
M o b iliz at io n
t o R e v o lu lio n ,
R e ad in g ( M a s s .) , A d d iso n W e s-
ley , 1 978.
T o u ra in e , A lain ,
L e M o u v e m e n t d e M ai o u
le c o m m u n is m e u t o p iq u e ,
P a ris, Se u il,
1 968.
V aro n , Je re m y ,
B r in g in g t h e W a ı H o m e : T h e W e a t h e r U n d e r g r o u n d , t h e R e d A r m y
F a c t i o n , a n d t h e R e v o l u t i o n a r y V i o l e n c e in t h e 6 0 t i e s a n d 7 0 t i e s ,
Be k e rle y ( C a lif .) ,
U n iv e rsity o f C alifo rn ia Pre ss, 2 0 0 4 .
W isle r, D o m in iq u e ,
V i o l e n c e p o l i t i g u e e t m o u v e m e n t s s o c i a ux. E t ü d e s u r le s r a d i c a -
lis a t io n s s o c i a l e s e n S u is s e d u r a n ı la p t r i o d e
o rg , 1 994.
148
1969-1990,
C e n e v re , Ed itio n s G e-
Aşağıdaki sitelerde birçok metin ve örgüt iletişim bilgisi bulunabilir:
http :/ / w w w .actio n-d irecte.n et
http :/ / eto ilero u g e.c h ez -alice.fr
http :/ / in fo kio sq u es.n et (ö z e llik le W U 0 ’y la ilg ili b elg ele r) hltp:/ / w w w .terro rism e.
net http :/ / w w w .b aad er-m einh o f.co m http :/ / w w w .stu d entsfo rad em o craticso ciety .o rg/
149
Serdar Derici