Pİ-ATÛ
VAKFI
Yayını No: 1
I '
*
Dr . l o l g a YA ZI C
^
* i
---
4
Y A Y IN CIL IK
ET
V
O
I G
Y A Y IN C IL IK
"’iâyınci'lilc No: '¿1
i l e t i şi m D izisi : S
İM A D A N
G Ü N Ü f v l Ü i i V IE D Y Â V S S İ Y A S E T
Ed i t ö r : Dr . To l g a YA ZI Ü
1. Ba sk ı: Ek im 2 0 1 5
ISSN : 3 7 8 - 5 0 5 - 9 9 8 1 - 2 3 - 1
© 2 0 1 5 - V o l g a Ya y ın c ıl ık
Bu k i t a b ın h e r t ü r l ü y a y ın h a k k i V o l g a Ya y ın c ıl ık ' a a it t i r .
Ya y ın e v i n i n y a zıl ı i zn i o l m a k sızın , k i t a b ın t ü m ü n ü n v e y a b ir
k ısm ın ın e l e k t r o n i k y a d a f o t o k o p i y o l u y l a b a sım ı,
ç o ğ a l t ıl m a sı, y a y ım ı v e d a ğ ıt ım ı y a p ıl a m a z.
D e r l e m e k i t a p t a y e r a l a n b ö l ü m l e r i n t ü m so r u m l u l u ğ u ilg il i
b ö l ü m ü n y a za r [ l a r ) ın a a it t ir .
G e n e l Ya y ın Yö n e t m e n i
İh sa n KA RLI
Ed i t ö r
T o l g a YA ZICI
Sa y f a T a sa r ım ı v e Ka p a k
Yu s u f B U D A K
Ka p a k Re sm i
I n t e r n e t ( b l o g i m g .r a d i k a l .c o m .t r )
: YA ZIM B A SİM YA YIN
B a sk ı- Ci l t
M A T B A A CILI K
İO SB Çe v r e Sa n a y i Si t e si 8 . B l o k
N o : 3 8 -4 4
B a şa k şe h i r / İST A N B U L
Se r t i f i k a N o : 1 2 0 2 8
I.A. O
V A X F!
VOLGA YAYINCILIK
Adres
: A t a t ü r k Bu lv ar ı N o : i l
Te le f o n
: +9 0 262 321 10 50
i zm i t / KO CA ELİ
Yayını No: 1
Fa x
: + 9 0 262 3 2 1 10 40
W eb
: w w w . v o l g a y a y i n c i l i k .c o m
e -m ail
: in f o @ v o lg a y a y in cilik .co m
1 9 4 5 ' d a n G ü n ü m ü ze M e d y a v e Si y a se t
^
İÇ İN D E K İL E R ---------------- ----- ----------------------------------------------------- :
5
^
Ö N SÖ Z -------------------------------------------------------------------------------------- :
7
-
1 9 8 0 ' L İ Y IL L A R D A N SO N R A Y O K SU L L U K V E M ED Y A ;
SO SY O EK O N O M İK B İR Y A K L A ŞIM --------------------------- ----- ---------- :
9
Tolga YAZICI
-
B İL G İ T O P L U M U N C A SO SY A L M ED Y A N IN P O L İT İK
İŞ L E V L E R İ Ü Z ER İN E T A R T IŞ M A L A R ---------------------------------------- :
25
İh sa n K A R L I
°
1 9 4 6 ’ D A N G Ü N Ü M Ü Z E T Ü R K SİY A Sİ H A Y A T IN D A M ED Y A V E
S İY A S E T İ L İ Ş K İ S İ ---------------------------------------------------------------------- :
43
Poyraz GÜRSON
°
T Ü R K İY E ’ D E B A SIN - İK T İD A R İL İŞ K İL E R İ BA Ğ L A M IN D A
1 9 4 6 - 1 9 6 0 D Ö N E M İ----------------------------------------------------------------- :
73
Güven N. BÜYÜKBAYKAL, Ceyda İLGAZBÜYÜKBAYKAL
°
1 9 4 5 - 1 9 6 0 T Ü R K İY E 'SİN D E BA SIN İK T İD A R İL İŞ K İL E R İ V E
2 7 M A Y IS 1 9 6 0 D A R B E SİN D E B A SIN IN E T K İ S İ------------------------- :
91
Alt ÖZCAN
°
T Ü R K İY E 'D E T Ü K E T İM K Ü L T Ü R Ü , K İM L İK A R A Y IŞI v e BA SIN :
H ü r r i y e t G a z e te s i Ö r n e ğ i ----------------------------------------- ----- ---------- :
117
Volkan EKİN
°
T Ü R K İY E ’ D E SİY A SE T V E EK O N O M İN İN M ED Y A Y A E T K İ S İ------ :
Orhan BAYTAR
149
. 1 9 4 6 ' u ' ıf ,
1
SİY A SA L İL E T İŞ İM
Günümün
ıV R c i y a
v î Siy ^ N :
- G Ü N C E L Y A K L A Ş IM L A R İŞ IĞ IN D A
K A V R A M S A L L İ R Ç A L I Ş M A ------------------------------------------------------------------ :
O s g i ır
’
183
'•
M A V İ A N A D O L U H A R E K E T İ V E M O D E R N L E Ş M E N İN
"Y EN İ
U F U K L A R ! " --------------------------------------------- ---------- ------------------- ---------------- - -----
195
M ı ı s m h : YIL M A S
■
Y A Z A R L A R H A K K I N D A -------- ------------------------------------------------------------------ :
2 0 9
M A Vİ A N A D O LU H A R EK ETİ V E
M O D E R N L E Şj M E N İ N " Y E N İ U F U K L A R "
D o n . D r, M u s t a f a Y IL M A Z
Kocaeli Üniversitesi, iletişim Fakültesi
mustay78@hotmail.com
GİRİŞ
T ü r k m o d e r n l e ş m e s i ; te m e l l e r i n i d a y a n d ır d ığ ı s a ğ l a m z e m i n i n
k a y m a s ı y l a d e v l e ti y e n i d e n a y a ğ a k a ld ır m a , b u d a b a ş a r ı l a m a y m c a
k u r ta r m a
b i r l i k te
m is y o n u y la
de
y u k a rıd a n
d ö n ü ş ü m le
h a y a ta
D e v r i m i 'n i n
h ız
b a ş l a tı l m ı ş
a ş a ğ ıy a
k a z a n m a s ı,
ç ık ış ı,
O s m a n l ı D e v l e ti ' n i
d ev am
d o ğ ru
g e ç irilm e y e
b a ş l a m a s ı , y e n i b i r to p l u m
ve
e tm iş ,
k ü l tü r e l
ç a lış ı l m ı ş tı r .
m i l l i y e tç i l i k
C u m h u r i y e tle
ve
hukuki
A v r u p a 'd a
i d e o l o ji s i n i n
b ir
Sa n a y i
y a y ılm a y a
v e s i y a s a l ö r g ü tl e n m e b i ç i m i n i n o r ta y a
de
a d e ta h a r e k e te
g eçm ey e
z o r l a m ış tır .
1 7 8 9 F r a n s ı z İ h ti l a l i ' n d e n s o n r a III. S e l i m ' l e a s k e r i a la n d a b a ş l a y a n
m o d e r n l e ş m e f a a l i y e tl e r i s o n r a k i y ü z y ıl d a b a tı l ı l a ş m a e k s e n l i o l a r a k
to p y e k ü n
b ir
m o d e rn le ş m e
ya
da
d ah a
d o ğ ru
b ir
a n la tım l a
m o d e r n l e ş ti r m e ç a b a l a r ı h a l i n e g e l m iş tir . G e ç i r d i ğ i d e ğ i ş i m s a n c ıla r ı
n e d e n iy le
İm p a r a to r l u ğ u n
en
uzun
y ü z y ıl ı
o la ra k
ta n ı m l a n a n
19.
Y ü z y ıl k u r tu l u ş r e ç e te l e r i y l e d o l u d u r . A n a y a s a l m o n a r ş i n i n v e b ir
m e c l i s i n i h d a s ı n ı n ü l k e y i k u r ta r a b i l e c e ğ i y ö n ü n d e k i d ü ş ü n c e l e r h e m
bu
y ü z y ıl ın
so n
ç e y re ğ in d e
f ii l i y a ta .d ö k ü lm ü ş , a n c a k
hem
de
2 0 . Y ü z y ıl ın
so sy al d o k u su
ve
hem en
b aşm d a
e k o n o m is i b ü y ü k
b ir
d ü n y a s a v a ş m ı k a l d ı r a m a y a c a k h a l d e k i d e v l e ti n ç ö k ü ş ü k a ç ı n ı l m a z
b i ç i m d e g e r ç e k l e ş m i ş ti r . A r tı k y o k o l m a te h l i k e s i y l e y ü z y ü z e k a la n
b ir
d e v le t
ve
onun
" m ille t- i
h a k im e s i"
T ü rk
h a lk ı,
ç e ti n
b ir
m ü c a d e l e y l e k a r ş ı k a r ş ıy a d ı r . D a ğ ı l m ı ş b i r i m p a r a to r l u k ta n b a k iy e ,
,OT.,rTın,ri,„ —^j|<ını^ınrrnrı»ımn<)!irqw'i'n,Pii! :wJUipiHW!r’
1 9 4 5 ' d an Gü n ü m ü ze ıVlsd y a ve Siy a se t
V........................ .................................. :...................................*...........................................♦
ü z e r in d e k ı s m e n e g e m e n l i ğ i n s ü r d ü r ü l e b ild i ğ i s o n
" v a ta n p a r ç a s ı"
A n a d o lu ; ö z e l l i k l e B a l k a n v e C ih a n H a r b i g i b i z o r z a m a n l a r d a n b e r i
ö n c e r o m a n ti k b i r m u h a y y i l e y l e s o n r a d a i d e o l o ji k y a k l a ş ı m l a r l a e le
a lın a r a k , y a r a tı l a c a k y e n i d e v l e ti n v e u lu s u n k ö k l e r i n i a r a y a c a ğ ı v e
s a l a c a ğ ı a n a k a y n a g j o la c a k tır .
i . k i n ra rj o h
in k
I d
A n a d o l u c ıı l u k
so n a
e r d iğ i
ve
a ırn c e m m in
d ü ş ü n c e s i,
y eni
b ir
0
r
a m ı
i
O sm a n lı
C ' i İri.:’ ,
İm p a r a to r l u ğ u 'r a m
o lu ş u m u n
ta r tış ı l d ığ ı
f iile n
fak at
p ek
b e r r a k l a ş m a d ığ ı b i r e v r e d e o r ta y a ç ık m ış tır . O r ta y a ç ık ış ı s ı r a s ı n d a
A n a d o lu c u lu k .
d ü ş ü n c e s in in
g ö r ü ş l e r in e s a h ip
ı
ned en
o lm a la rı b u
o l m u ş tu r .
to p l a n a n l a r ın
fa rk lı
d ünya
a k ı m ın d e ğ i ş ik k o l l a r d a il e r l e m e s i n e
A n a d o lu c u lu ğ u n
b a ş l a tı c ı l a n
İs l a m c ı
S ır a t - ı
d e r g i s i n d e n a y r ı l a r a k 1 9 1 3 ' te y a y ı n h a y a tın a b a ş l a y a n
M ü s t a k im
y az ı
IV k c m u a s ı' m ia
196
e tr a f ı n d a
y az m ay a
b a ş la y a n
M u sa
K a z ım ,
İs la m
M ehm et
Ş e m s e ttin ( G ü n a lta y ) v e H a l i m
S a b i t g ib i b a z ı y a z a r l a r d ır ( A ta b a y ,
2008: 515).
d ile
A n a d o lu c u lu ğ u
ş u b e s in d e
1 9 1 5 ' te
v e rd iğ i
T ü rk lü ğ ü n ü
ön
A ı ıa d o l u c u
g ö rü şle r,
K o n g r e s i 'n d e
(D e re n ,
2008:
p la n a
ilk
b ir
ç ı k a r tm a y a
14
g e tir e n
is e , T ü r k
k o n f e r a n s ta ,
ç a lış a n
H a z ira n
O c a ğ ı İz m ir
A n a d o lu
N e c ip
1 9 1 8 'd e k i
ve
T ü rk ç ü
T ü rk
R u m e li
o l m u ş tu r .
O cağ ı
G enel
d e p r a g m a ti k b i r z o r u n l u l u k o l a r a k d ile g e ti r i l m i ş ti r
533).
H ilm i
Z iy a
( Ü lk e n ) ,
1918
y ılın d a . M ü l k i y e 'd e
ö ğ r e n c i y k e n A n a d o l u ' y u T ü r k k ü l tü r ü n ü n g e r ç e k k a y n a ğ ı o l a r a k e le
a lm ış v e a r k a d a ş ı R e ş a t K a y ı il e b i r l i k te 1 9 1 8 - 1 9 1 9 y ı l l a r ın d a
A n a d o lu
is im li e l y a z m a b i r d e r g i ç ı k a r m ış tı r . 1 9 1 9 y ı l ı n d a is e Ü l k e n ' i n
y a z d ığ ı
A n a d o lu ' n u n
a r a s ın d a
B u g ü n kü
büyük
a r a ş tı r m a l a r ı n
( A ta b a y ,
ö n d e rliğ in d e
y a p m ış
A n a d o lu
.2 00 8:
516).
T ü rk
a d lı
V a z ife le r i
e tk i
ve
ta r ih in e
M ü lk iy e
ta r i h i n e
y ö n e lm e s in e
M ü k rim in
k ü l tü r ü n ü n
k i ta p
İs la m
H a lil'in
g e rç e k
ö ğ r e n c i le r i
d önük
ned en
o la n
o l m u ş tu r
( Y in a n ç )
(1898-1961)
k a y n a ğ ı o la ra k
A n a d o l u 'y u
g ö r e n v e T ü r k ta r i h i n i A n a d o l u ' d a b a ş l a ta n b u a n la y ış ( D e r e n , 2 0 0 8 :
534),
k ü l tü r e l
ko num una
n u lL iy e tç iliğ in
h a y a li
v a ta n
h a re k e t
o l m a k ta n
g e l m i ş ti r
ç ık a r a k
( A ta b a y ,
d in i i k a m e t
e tm e y e
k a v r a m ın d a n
g e rç e k
y a rı
siy a s a l b ir
2 0 0 8 :5 1 6 ) .
b a ş la d ığ ı
v a ta n a
h are k e t
A n a d o lu c u l u k ,
ta r i h s e l b i r
( A n a d o lu )
o r ta m d a ,
d ö n ü şü m ü n
ıV la v i A n a d o l u H a r e k e t i v e
Modernleşmenin "Yeni Ufuklar"ı
M ust afa Yılmaz
♦........................................................................................................................................... ;
a n a h ta r ı o l a r a k o r ta y a ç ı k m ış tı r . " A n a d o l u A n a d o l u l u l a r ı n d ır " d iy e
f o r m ü l e e d i le b il e c e k o l a n b u i d e o l o ji n i n k a y n a ğ ı n ı M i s a k - ı M i l l i ' d e
a r a m a k g e r e k m e k te d i r . M i s a k - ı M i l l i ' n i n
h f ıl k ç ıl ık
k a v ra m la rı
k a v ra m la rd ır
d a y a n d ığ ı m i l l i y e tç i l i k v e
A n a d o lu c u lu ğ u n
( A ta b a y ,
2008:
532).
I.
da
D ünya
d a y a n d ığ ı
Sa v a ş ı'n m
te m e l
ard m d a n
m ü ta r e k e d ö n e m i T ü r k i y e s i ' n d e k u r tu l u ş iç i n b i r l i k te h a r e k e t e d e n
A n a d o lu c u la r,
f a rk lı
s iy a s a l
a n la y ış la ra
s a h ip
o lm a la rı
n e d e n iy le
y e n i d e n a y n ı ç iz g i d e b u l u ş a m a m ı ş l a r ıd ı r .
A n a d o lu
A n a d o lu
im g e s in i
ç e v re s i,
m ecm u ası
A n a d o lu c u lu ğ u ,
m üm künd ür
üç
1930
1955-1960
(D e re n ,
an a
d a lg a
ve
M av i
2008:
533).
ş e k lin d e ;
4 0 'la r m
arası
m i l l i y e tç i - m u h a f a z a k â r
A n a d o lu c u la r
i s ti k l a l
1919-1925
ş e k lin d e
S a v a ş ı'n m
iz l e m e k
k a z a n ılıp
y eni
T ü r k d e v l e ti n i n D o ğ u T r a k y a d ış ı n d a k i b ü y ü k b ö l ü m ü n ü n A n a d o l u
y a rım a d a s ın d a
d ah a
k u ru ld u ğ u
d ö nem d e,
s i s te m li b i r b i ç i m d e
M ecm u ası
s a h ib i
da
ve
e le
1 9 2 4 y ılın d a y a y ın
i m tiy a z
m ü d ü rü
A n a d o lu c u lu k
d ü ş ü n c e s in in
a lın m a s ın ı s a ğ la y a c a k
o la n
A n a d o lu
h a y a tı n a b a ş l a m ı ş tı r . M e c m u a n ın
M ehm et
H a li t,
s o ru m lu
m ü d ü rü
is e
H a y d a r N e c i p B e y ' d i r . İl k s a y ıs ı N i s a n 1 3 4 0 ( 1 9 2 4 ) ta r ih in d e ç ık a n
" ilim
v e e d e b i y a t"
d ö nem
h a lin d e
k a p a n m ı ş tır
d e r g i s i n i te l i ğ i n d e k i
on
ik i
say ı
( A ta b a y , 2 0 0 8 :
h a r e k e ti n i n
y ay m
p o p ü l e r l e ş m e m i ş ti r
A n a d o lu
ç ı k tı k ta n
516).
1923-1925
e tk i n l i k l e r i
(T ach au ,
so n ra ,
k ıs a
1 9 6 3 ' te n
M e c m u a s ı,
1341
(1925)
ik i a y r ı
y ılın d a
d ö n e m i A n a d o lu c u lu k
sü rm ü ş
a k ta r a n
D e re n ,
ve
f a z la
2008:
536).
Y i r m i l e r d e A ta tü r k ç ü l ü k i l e A n a d o l u c u l u k b a ğ ım s ız l ığ ı n k a z a n ı l m a s ı
k o n u su n d a
o r ta k
s i la h lı m ü c a d e l e
p l a tf o r m d a
e v re s in in
a y r ılm ış l a r ,
A ta tü r k ç ü l ü k
g e le n e k ç ilik
ve
kend i
iç in d e
ik i
k o la
A n a d o lu c u lu k
ile
A n a d o lu c u lu ğ u
sav u n an
A n a d o lu c u lu ğ u
K u r tu lu ş
Sa v a ş ı'n m
so n a e rm e s in d e n s o n ra iz le n e c e k y o ld a
m o d e rn iz m e
m u h afaz ak ar
de
b u lu ş m u ş k e n
b ir
ç iz g iy e
a y r ı l m ı ş tı r :
m u h afaz ak ar
N u r e tti n
m i l l i y e tç i - m u h a f a z a k a r
y ö n e lirk e n
A n a d o lu c u lu k
g ir m iş tir .
A n a d o lu c u lu k
L a ik
n i te l i k l i
A n a d o lu c u l u k .
T o p ç u 'n u n
e ğ i lim l e r le
A ta tü r k ç ü
İs l a m i
m u h afaz ak ar
e k le m le n e r e k
g ü n ü m ü z e k a d a r ta ş ı n ı r . L a i k A n a d o l u c u a k ım is e C e v a t Ş a k ir , A z r a
E r h a t, S e b a h a tti n E y i i b o ğ l u g ib i a y d ı n l a r ı n ö n c ü l ü ğ ü n d e H i ti tl e r v e
1 9 4 5 ' d an G ü n ü m ü ze M e d y a v s Siy ase t
.......................................................................................................................................... >
ly o n y a
k ü l tü r ü n e
k a ç la r u z a n a n
b ir A n a d o l u
k im liğ in i
ön
p la n a
ç ı k a r m ı ş ta ( A ta b a y , 2 0 0 3 : 5 1 7 - 5 3 2 ) .
ilk d ö n e m A n a d o lu c u d ü ş ü n c e y e g ö re b ir h a lk ın m ille t h a lin e
g e lm e s i
iç i n
C u m h r ır iy e t
o r ta k
ds
k ü l tü r
ve
o r ta k
A n a d o l u 'd a
v a t a n , g e r e k li
k u ru lm u ş
b ir
s o n u n c u s u n u n a d ı o l m a s ı n e d e n i y l e 'A n a d o l u
k o ş u l la r d ır .
d iz i
d e v le tte n
C u m h u r i y e ti ' o l a r a k
a d la n d ır ılm a lıd ır . A y n ı ş e k ild e A n a d o l u ' d a ı^ a ş a y a n la rı T ü r k m i l l e ti
o la ra k
a d la n d ırm a k
ta n ı m a m a k
T ü rk
ı r k ı i ç i n d e k i d iğ e r m i l l e tl e r i n m il l i y e ti n i
a n la m ın a
g e le c e ğ in d e n ,
A n a d o lu lu la r
o la ra k
a d la n d ır m a k d a h a d o ğ r u d u r ( T a c h a u / 1 9 6 3 ' te n a k ta r a n D e r e n , 2 0 0 8 :
5 3 3 ) . N ite k im ; P e r te v M a ili B o r a i a v , M e h m e t H a l i t' i n ( B a y r ı)
" A s ıl
M e c m u a s ı' n d a k i
■
’'M i l l i y e tp e r v e r l i ğ i n
y a p a ra k ,
şu
H a k i k a t"
M a n a s ı"
a lı n tıy ı
y a p a r:
( s a y ı:8 ,
( s .9 - 1 1 )
"H an g i
A n a d o lu
1341/ 1925)
m a k a le le rin e
m i l l e tte n s i n i z
ve
g ö n d e rm e
s u a li n e
b az d an
'T ü r k ' c e v a b ım v e r i y o r l a r , b u ela y a n lış tır . T ü r k ta b i r i, k a v m i - ı r k i b i r
ta b ir d ir .
A n a d o lu lu la r,
A z e r b a y c a n lIla r ,
T ü r k i s ta n l ıl a r
hep
k ü r k tü r l e r , f a k a t h a r s l a r ı v e v a ta n l a r ı b ir o l m a d ığ ı i ç i n h e p s i b i r l i k te
b ir m il le t te ş k i l e tm e z le r . B iz T ü r k s o y a n d a n ı z v e v a ta n ı m ız A n a d o l u
o ld u ğ u
iç i n
m i l l e ti m i z
de
A n a d o lu
m i l l e ti d i r "
( Ç e tik ,
1 9 9 8 'd e n
a k ta r a n D e r e n , 2 0 0 8 : 5 3 5 ) .
K ıs a s ü r e n e tk i l e r i y l e i l k d ö n e m A n a d o l u c u l u ğ u n u n a r d ın d a n
D.
D ünya
S a v a ş ı'm n
b a ş la d ığ ı
g ü n le rd e
d ü n y ad aki
m i l l i y e tç i
r ü z g a r l a r ı n T ü r k i y e ' d e e s m e y e b a ş l a d ı ğ ı g ö r ü l m e k te d i r , A n a d o lu c u
d ü ş ü n c e b u k e z R e m z i O ğ u z A r ı k ( 1 8 9 9 - 1 9 5 4 ) , H ıf z ı O ğ u z B e k a ta v e
a rk a d a ş la rı
T o p ç u 'n u n
ta r a f ım d a n
H areket
ç ı k a r tı l a n
Ç ığ ır
ve
M ille t
ile
N u r e tti n
d e r g i l e r i e tr a f ı n d a to p l a n m ı ş tı r ( D e r e n , 2 0 0 8 : 5 3 6 ) .
O tu z l a r ı n s o n u n d a m i l l i y e tç i k e s i m i n ik i l i d e r i ı r k ç ıl ı k v e T u r a n c ıl ık
ç e v r e s i n d e N ih a î A ts ı z v e A n a d o l u c u l u k ç e v r e s i n d e N u r e tti n T o p ç u
o l m u ş tu r . T o p ç u , A n a d o l u ç u l u ğ u n ö n e m l i d ü ş ü n c e a d a m la r m d a n d ır
ve
ona
g ö re
g ö s te r m iş ,
T ü rk
İs l a m
d ü n y a s ı a n c a k İs l a m
m e d e n i y e ti
is e
m e d e n i y e ti iç i n d e
b a ş ın d a n
i ti b a r e n
u y a n ış
T ü r k - İs l a m
m e d e n i y e ti h a l i n d e g e l i ş m i ş ti r ( D e r e n , 2 0 0 8 : 5 3 6 - 5 3 8 ) .
,^^r*-?pfîrr»^r*r--;*..-^:.'7r?-rır7«ıpn^pfyi»ffqıiBqBÎIR*!iWf|l!l!TO!*f*irrwrrîrwffn!VT'»nin«riF^n»7iîi
M a v i A n a d o l u H a r e k e t i v e M o d e r n l e şm e n i n " Ye n i U f u k la r "
M ust afa Yılmaz
. An a d o k
id V
K ü l tü r e l
¡m - d l d İ e n
m vs
ve
ta r i h s e l b ü tü n l ü ğ ü
s a ğ la n m ış
b ir
u lu s
y a r a tm a
s ü r e c in d e o r ta y a ç ık a n d ü ş ü n s e l y ö n e l i m l e r d e n b ir i d e M a v i A n a d o lu
y a d a A n a d o l u H ü m a n i z m i o l a r a k d ü ş ü n s e l ta r i h i m i z d e y e r i n i a la n
h a r e k e tti r ( K a r a c a s u , 2 0 0 8 : 3 3 4 ) . T ü r k d ü ş ü n c e s i n d e h ü m a n i s t a k ım
d e n in c e a k la i l k g e l e c e k l e r d e n o l a n M a v i A n a d o l u b i r o n b e ş y ı l s o n r a
A n a d o lu
r o m a n ti z m i n i
ik in c i
kez
d i r i l i m i ş ti r
(D e re n ,
2008:
539).
E r g ü l, b u h a r e k e ti n k ü l tü r d a i r e s i d e ğ i ş ti r m e g i r i ş i m i n e d ü ş ü n s e l b i r
te m e l o l u ş tu r m a k i s te d i ğ i n i i l e r i s ü r e r ( 2 0 1 4 : 1) . K a h r a m a n ' a g ö r e ,
1 9 4 0 'l a r d a
T e rc ü m e
O d a s ı'n m
k u ru lm a s ı,
k la s ik le rin
te r c ü m e
e d i l m e s i 1 9 6 0 'l a r m s o n u n a , 7 0 ' l e r e k a d a r ç o k z a y ı f l a y a n , e tk i n l i ğ i ç o k
y i ti r e n
b ir
H a lik a rn a s
b iç im d e
de
B a lık ç ıs ı,
S a b a h a tti n
o ls a
d ev am
ed en
E y ü b o ğ lu ,
h a r e k e tl e r
A z ra
E rh at
ve
b a ş ın ı
ve
V ed at
G ü n y o l ' u n ç e k tiğ i , M e l i h C e v d e t A n d a y ' m
d a s o n u n a k a d a r s a d ık
k a ld ığ ı
T ü r k iy e 'd e
M av i
d a y a lı
g ib i
A n a d o lu
m o d e rn le ş m e n in
iç e rd iğ i,
r o m a n ti s i s t
b ir
h a r e k e tl e r
a y n ı z a m a n d a h ü m a n iz m
m o d e rn le ş m e
a n la y ış ıd ır
y u k a rıd a n
v e n e o k la s iğ e
(2015:
2).
M av i
A n a d o l u c u l a r b u g ü n B a tı m e d e n i y e ti n i n k a y n a ğ ı n d a d e ğ e r n a m m a
k a b u l e d i l e n Y u n a n v e H ı r i s ti y a n k ö k e n l i n e v a r s a g e r ç e k k a y n a ğ ı n ın
A n a d o lu
o ld u ğ u n u
id d i a
e d e rle r.
A n a d o lu
bugünkü
B a tı
m e d e n i y e ti n i n d e ğ e r l i a d d e tti ğ i ş e y l e r i ü r e tm i ş h a l i s k a y n a k tır . P e k
ç o k B a ti l ı v e D o ğ u l u d ü ş ü n ü r ü n s a n d ı ğ ın ı n a k s i n e b u d e ğ e r l e r E s k i
Y u n a n ' d a n d o ğ m u ş d e ğ i l d i r . A n a d o l u y a d a İy o n y a b u
d e ğ e r le r i n
g e r ç e k v e b i r i c i k k a y n a ğ ı d ı r ( A k y ıld ız , 2 0 0 7 : 4 7 8 ) . H e r ş e y i n k ö k ü n ü
A n a d o l u ' d a b u l m a ç a b a s ı; B a tı u y g a r l ı ğ ı n ı n d o ğ u ş u n u b u to p r a k l a r a
b a ğ la y a ra k
ona
e k le m le n m e ,
k ü l tü r ü
y e n id e n
g iriş im id ir ( K a ra c a s u , 2 0 0 8 : 3 3 5 ) . A n c a k b u
y a p ıla n d ırm a
d e ğ e r le r i n
k a y n a ğ ı n ın
A n a d o l u o l m a s ı i l e T ü r k h a l k ı n ı n b u d e ğ e r l e r i n d o ğ r u d a n a s ıl s a h ib i
h a l i n e g e l m e s i a r a s ı n d a k i m e s a f e n i n " t e o r i k " d ü z e y d e d e k a p a tı l m a s ı
g e r e k ir .
g e l d i k te n
Bu
a m a ç la ,
so n ra
M av i
o ra d a
A n a d o lu c u la r
y aşay an
d iğ e r
T ü rk le rin
h a lk la rla
A n a d o l u 'y a
k a y n a ş tık la r ın ı,
A n a d o l u ' d a k i p e k ç o k m e d e n i y e ti ç e ş i tl i y a n l a r ı y l a i ç e r d i k l e r i n i v e
b a ş k a tü r l ü T ü r k v e b a ş k a tü r lü M ü s l ü m a n o l d u k l a r ın ı s a v u n u r la r .
D o l a y ı s ı y l a , A n a d o l u ' d a k i m e d e n i y e tl e r i n g e r ç e k ta ş ı y ıc ı s ı o l a n b u
h a l k , a s l ın d a B a t ı ' m n b u g ü n k ü m e d e n i y e ti n i n k u r u c u d e ğ e r l e r i n i n d e
1 9 4 6 'd a n Gü n ü m ü ze M e d ya v e Siy ase t
g e r ç e k s a h i b i d i r ( A k y ı k b z , 2 0 0 7 : 4 7 8 - 4 7 9 ) . .R ıf a t'ın , A n a d o l u ' y a c ü m
ta r ih s e l s e r ü v e n i n i n h e y e c a n ı n ı i ç i n d e d u y a r a k , tu tk u y l a b a ğ l a n a n v e
b ıı y u r t
h a l k m d a , to p r a ğ ı n v e ta r i h i n s o m u t s a h i b i v e k a l ı tç ıs ın ı , d a h a
d a ö n e m l is i k e n d i y rasıru , k e n d i " n a t u r a " s ı n ı b u l a n , " b u r a n " b ir a y c lm
( 1 9 9 9 : 2 2 5 - 2 2 6 ) d iy e n i te l e d i ğ i S a b a h a tti n E y ü b o ğ l u , M a v i A n a d o l u
a k ı m ın ı n e n ö n e m l i s ö z c ü l e r i n d e n d i r . O n u n s ö z k o n u s u a k ı m ın s e s i
d e n ile b ile c e k
Y en i
m a k a le s in d e k i
d e rg is in d e k i
U fu k la r
am ö m ı
M av i
" B iz im
A n a d o lu c u la rın
A n a d o lu "
d ünya
a d lı
g ö rü şü n ü
ö z e tl e r n ite li k te d ir :
" D ört y ü z
B ö y le
d iy e n le r
m e m le k e t i.
at lıy a
O rta A sy a' d an
g erçekten
g e lip fe t h e t t iğ im iz
b e n im s e m iy o r ,
an a
y u rt
iç in
m i?
s a y m ıy o r la r
b ıı
G u r b e t t e b iliy o r la r k e n d ile r in i y a s a d ık la r ı y e r d e . H it it le r ,
F r ig y ah la r ,
Y u n a k la r ,
F ar ş lar ,
R o m alılar ,
B iz a n s lıla r ,
fe t h e t m iş le r A n ad o lu ' y u . N e o lm u ş s o n u n d a ?
o n la r A n a d o lu ' n u n
m alı
o lm u ş la r .
Bu
M o ğ o lla r
A n a d o lu
m e m le k e t
da
o n lar ın d e ğ il,
b iz im
o ld u ğ u
iç in
b iz im , f e t h e t t i ğ i m i z iç in d e ğ il. A r a m ı z d a d ış a r ı d a n g e l m e l e r ç o ğ u n lu k
o l s a b i le - k i d e ğ i l e l b e t t e k a y n a ş m ı ş , h a lle ş m iş h e p s i. F e t h e d e n d e b iz iz
a r t ık ,
fe t h e d ile n
y ıığ u r m u ş ıız , b u
v arsa
de.
E r it e n
y u rdu m u z da
A n a d o lu ' n u n
o lm u ş u z ,
öz
t a r ih id ir .
so n ra
e r iy e n
m a lım ız d ır
P ag a n m ış ız
M ü s lü m an .
k ilis e le r i d e c a m ile r i de.
d e v le t le r ,
K âh
m e d e n iy e t le r
s ır t ım ız d a
çö km ü ş.
k ılm a z d a n
ön ce.
Y e t m iş
H e p s in in
b ir
ne
d e ğ iş ik
h a la y la r a g ir m iş iz .
h a lk
baş ka
t ü r lü
bu
t o p r a k la r ı
ik i
tad ı
H a lk ım ız ın
z am an ,
ku ran
so n ra
da
b o z lar a
b iz im
d il
kon u şm u şu z
k a lm ış
o y u n la r ın d a
ç alm ış ız ,
s ır t ım ız d a
kâh
o, hem
t ar ih i
H ır is t iy a n
bu
h a lk m ış ,
d a b iz m iş iz ,
m av i d e n iz e .
y ü k s e lm iş ,
b iz im
T ü rkçe' de
karar
d am ağ ım ız d a.
A y la r ım ız ın ,
a d l a r ı n a b a k ın . N e d e ğ iş ik
tu tu şm u ş,
ne
h o r o n la r a,
D o ğ u y la b a t ı s a r m a ş d o laş o lm u ş b iz im
Y a o , y a bu d e ğ il; h e m
b ir
B iz
t iy a t r o la r ı d o ld u r a n
g ü n le r im iz in , k ö y le r im iz in , k e n t le r im iz in
e lle r ,
de.
b iz im .
T a p ın a k la r ı
B em bey az
k a r a n lı k k e r v a n s a r a y la r ı d a.
S ay ıs ız
b iz iz ,
t o p r a k la r d a b iz i. O n u n iç in e n e s k id e n e n y e n i y e n e
ne
iç im iz d e .
b u y ıız b i z . ( . . . ) B iz b ir b a ş k a t ü r lü T ü r k,
M ü s lü m a n s ız .
m e d e n iy e t le r b e ş iğ i A n ad o lu ' d u r ' '
M a y a m ız d a
en
a ğ ır
b as an ,
bu
(T ay lan , 20 07 : 88-89).
Y i n e R ı f a t'ı n , " D ü n y a k ü l tü r ta r ih in e .A n a d o lu 'd a n v e i ç i n d e n
o l m a y ı s e ç tiğ i A n a d o l u
b ir i k i m l e r i n ,
k ö y lü s ü n ü n
d e n e y im le rin
g ö z ü y le , a m a e n
ile ri ç a ğ d a ş
s ü z g e c in d e n b a k a b ile n , y e re lle
e v re n se l
a r a s ı n d a v a r o l d u ğ u s a v la n a n , i l i ş k i y i s o m u t, ö z v e r i li, h e y e c a n v e r i c i
M a v i A n a d o l u H a r e k e t i v e M o d e r n l e şm e n i n " Ye n i U f u k l a r " ı
M ustafa Yılmaz
b iç im d e
k u ra b ilm iş
b ir
b ilg e "
(1999:
226)
d iy e
s e la m la d ığ ı
E y i ı b o ğ l u ' n d a h a l k v e u lu s k a v r a m ı " A n a d o l u " v u r g u s u y l a b i r l i k te
e le a lın ır . H a tta A n a d o l u v e A n a d o l u l u
o lm a , k i m i z a m a n k u r u c u
i d e o l o ji n i n " t e k u l u s " f o r m ü l ü n ü n ö n ü n e g e ç e r e k " T ü r k " t e n d a h a ç o k
v u rg u la n a n
b ir
z am an d a
a d la n d ırm a y a
" A n a d o lu 'd a n
d ö n ü şü r
k im
( E r g ü l,
g e ç m iş s e /
2014:
9).
h e p s in i
A ynı
g e r ç e k te n
b e n i m s e m e k , T ü r k o l a r a k s e r t b i r ç e m b e r i ç i n d e k a p a l ı k a l m a m a k tı r "
( H a lik a r n a s
B a lık ç ıs ı,
2002:
49).
M av i
A n a d o lu c u la rın
A n a d o lu
k ü ltü rü m ü k o y d u ğ u y e r , a r tık i l k ç a ğ d ü n y a s ın ı n m e r k e z i o l m a n ın ç o k
d ah a
ö te s i n d e
A k d e n iz
b ir
y e rd ir.
k ü l tü r ü
H a lik a rn a s
k ö k le rin i
B a lık ç ıs ı'n a
A n a d o lu
g ö re
k ü l tü r ü n d e
b ü tü n
b ir
b u l m a k ta d ı r .
A k d e n i z ' d e n e k a d a r ç e ş i tl i k ü l tü r v a r s a b u n l a r ı n h e r b i r i b i r b i ç i m d e
A n a d o lu 'd a n
a y rıla n
in s a n l a r c a
o l u ş tu r u l m u ş tu r .
Bu
d ü ş ü n c e l e r in
a r k a s ın d a h e r ş e y in te m e l i n e A n a d o l u k ü l tü r ü n ü k o y m a d ü ş ü n c e s i
y a tm a k ta d ı r .
(K a ra c a su ,
a d ıy la y a z a n
C e v a t Şa k ir'e
A n a d o lu 'd a
İy o n y a
2008:
342).
u l a ş m ı ş tır .
k a l ı n tıl a r ın d a n
hem en
A n a d o l u 'n u n ,
H e l l e n i s ta n
H a lik a rn a s
B a lık ç ıs ı
m ü s te a r
g ö re ; a k ıl y o lu n a , y e ry ü z ü n d e ilk k e z
"H e m
hem en
ve
o
de
ilk
ö nceki
ta m a m ıy l a
ç a ğ ın
a ş a m a la rm
a r m m ış
d ü n y a s ıy l a
o la r a k .
a p a y r ılığ ı
ve
b a ş k a l ı ğ ı iş te b u n d a n d ır . B ö y l e c e A n a d o l u e n i n s a n s a l b ir u y g a r l ı ğ ı n
ö n c ü sü
o l m u ş tu r .
o l m a m ı ş tı r ;
" e tik " ,
ta m
Bu
iş te
te r s i n e
" m e ta f iz ik "
H e l l e n i s ta n
ve
H e l l e n i s ta n ' m
ve
H e lle n iz m in
büyü
" m is tis iz m " d e
ve
d in
h iç
p ay ı
aşam asm d a
d ir e n m e s i
d ü n y a n ın
g e l i ş m e s i n e e n a z b i n y ı l s e t ç e k m i ş ti r " ( 1 9 8 2 : 7 4 - 7 5 ) . K a r a c a s u , M a v i
A n a d o l u a k ı m ın ı " B a t ı ' y a g i tm e k y e r i n e B a t ı ' y ı b u r a y a , k e n d i l e r i n e
ta ş ım a
d en em esi v e
ç e v re le y e re k
k ö k le re
d ö n e re k
b ü tü n
ta r i h i n b i r b a ş k a g ö z l e y e n i d e n
b ir
u y g a rlık
y a z ılm a s ı"
ta r ih in i
( 2 0 0 7 :4 7 2 )
d iy e ta m m l a r . M a v i A n a d o l u c u l a r B a tı u y g a r l ı ğ ı d e n i l e n v e k e s i n l i k l e
e k l e m i e n i l m e s i g e r e k e n ş e y i n k a y n a ğ ı n ın Y u n a n d e ğ i l h e r a n la m d a
A n a d o lu 'd a
doğup
ç a l ı ş m a k ta d ı r l a r
" B iz im
A n a d o lu "
g e l i ş ti ğ i n i
(K arac asu ,
n a h if
2008:
a d lı m a k a le s i
342).
b ir
u ğ ra ş ıy la
S a b a h a tti n
s e rg ile m e y e
E y ü b o ğ lu 'n u n
M a v i A n a d o lu c u la rın
g ö r ü ş l e r im
s a r i h b i r a n l a tı m l a o r ta y a k o y a r :
" E s k i Y u n an d ü n y a s ın ı h e r m ille t le b ir lik t e b ir o k u l s a y m a m ız ,
in s a n lığ ın m a lı o ld u ğ u iç in b e n im s e m e m iz b ir y a n a , A n a d o lu lu o la r a k
. ..... .
.îr:ın:rı:i;ı;iiT;i •,
, •, ¡v,-■ iîiffirühf
|,1Rı-■
;•V-V<i.
1 9 4 5 ’ d an Gü n ü m ü ze M sd y a v s Si y a sa :
............................................................................................................................ :
b iz im
N e
bu. k ü l t ü r d e k i p a y ı m ı z
v ar
ki
d ış a r ıd a
Ö n ce
b iz
bu
p ay ı
d e ğ e r le n d ir d ik t e n
İs ke n d e r
A n a d o lu ' d a n
ki adı
e lle r d e n
as lın d a
T r o y d lı
ald ık lar ın ı
-b i z e
hor
g e lm e s in i
ve
g it m iş ,
A v r u p a lıla r
ö v ü n iir ,
s at m ış lar .
b iz e
ad ıy m ış
ken di
m a lım ız ın
b e kle m iş iz .
doğ u su n da
so n ra
A r t e m is
R o m a lıla r
ki
d e m i ş , s o n r a A r a p l a r k i Y u n a n ’i i k i n c i ,
so n ra
ak la
g örm ü ş,
tekrar
M ak e d o n y a' y a
alm ış lar ,
, o lm
Y u n a n is t an ' ın la k a d a r b ü y ü kt ü r .
A n a d o lu
a t ala r ın a k e n d ile r i A n a d o lu lu
" ü çü n cü
az
so n ra
b ile
K a k m ış
en
y ü z y ılla r c a
g el
ki
z am an
B o z d ağ ' d a,
ç o k la r ın ın
g it
k r allar ı
z am an
K a z d ağ ı' n d a ,
B eş
b iz d e n
P arm ak
d a ğ la r ın d a e n g ü z e l ^ m e l e r i b iz p iş ir m iş iz , e lle r k o t ar m ış . A n a d o lu
u şağ ı
H o m eros' u
g ö n lü n ü n
bü tü n
karsı
iç in
iç in
b ir
b iz
k a lm ış ız
b e n im s e m e d ik .
s ıc a k lığ ın ı A n a d o lu ' y a
du y duğ u
ö fk e y i
bü tü n
v e r m iş ,
O
H om ero s
ki
T r o y a' y ı y ık an lar a
b a s k ıla r a
rağ m en
b e lir t m iş "
(T ay lan , 20 0 7 : 89).
A n a d o lu 'n u n
b u lu n d u ra n
b in le rc e
M av i
y ıllık
A n a d o lu
k ü l tü r e l b i r i k i m i n i
a k ım ı;
m i l l i y e tç i l i k ,
göz
önünd e
B a tıl ıl a ş m a ,
h ü m a n i z m a g ib i k a v r a m l a r i l e i r d e l e n m i ş ti r ( A k a g ü n d ü z , 2 0 0 7 :1 1 5 ) .
H ü m a n is t
d ü şü n ce,
e ğ i ti m e
ve
e ğ i ti m
y o lu y la
in s a n ı n
il e r l e y i p
a y d ı n l a n a c a ğ ın a i n a n ır , b u n u n k o ş u l l a r ı n ı d a e s k i Y u n a n v e L a ti n
m e tin le r in d e b u l u r . ( K a r a c a s u , 2 0 0 3 : 3 3 6 ) A v r u p a h ü m a n i z m i e s k i
Y u nan
ve
A n a d o lu
L a ti n ' d e n
bu
ta r a f a
b ü tü n
ü r e ti m i
to p l a y ıp
g e l ir k e n
h ü m a n i z m i A v r u p a ' y ı r e d d e d e r e k k ö k l e r i n i A n a d o l u 'd a n
a la n v e A v r u p a d ü ş ü n c e s i n i n
a s ıl d a y a n a k l a r ı o l d u ğ u n u
s a v la d ığ ı
a n ti k A n a d o l u ' y a d ö n e r . ( K a r a c a s u , 2 0 0 8 : 3 4 2 ) . M a v i A n a d o l u c u l a r m
h ü m a n iz m
a n l a y ı ş ı n d a e n ç o k d e ğ e r v e r d i k l e r i A n a d o l u 'n u n k ö y l ü
h a lk ı, in s a n ı d ı r . H e m
S a b a h a tti n E y ü b o ğ l u ' n tı n h e m
d e is m e t Z e k i
E y ü b o ğ lu 'n u n y a z ıla r ın d a A n a d o lu 'y a v e h e r ş e y in ö lç ü s ü o ld u ğ u n a
in a n d ı k l a r ı A n a d o l u i n s a n ı n a s e v d a l a r ın ı g ö r m e k m ü m k ü n d ü r :
" A n ad o lu h alk ı ır k ç ı o lm a d ığ ı g ib i k o y u M ü s lü m a n d a d e ğ ild ir .
Bu
s o ft a lık la r a
k ış k ır t m a la r
kard eşç e
sav u n an ,
ne
t a r ih i
o lm a d ık ç a
y a ş a y a b ilir le r ,
şap kay a
d e ğ ild ir . R e s im
karşı
e lv e r iş lid ir ,
A n a d o l u ’d a
y a ş a m ış la r
ko y an
ne
en
d a.
c o ğ r a fy as ı.
d e ğ iş ik
Ç a r ş a f,
A n a d o lu ’n u n
y as ağ ı, m at b a a y as ağ ı, k ad ın
ib ad e t e t m e , d an s e t m e y a s a ğ ı k im le r in
yüz
T epeden
ır k la r
ve
cü bbey i
m u tsu z
in m e
in an ç la r
g e t ir e n ,
ç o ğ u n lu ğ u
e r k e k b ir ar ad a ç alış m a,
k a r a s ıd ır ,
s o r a r ım
s iz e ?
O k u l la r a d in d e r s i k o n m a s ın ı ç o ğ u n d a o k u l o lm a y a n k ö y le r m i is t e d i?
ıVlavi A n a d o l u H a r e k e t i v e M o d e r n l e şm e n i n " Ye n i U f u k la r " )
M ustafa Yılmaz
H a c ıa ğ a
d e d iğ im iz
s ö m ü r ü c ü le r i
d u y m a m ış
rad y o d an ,
in s a n la r
m id ir ?
m ily o n la r ım ız
d e v le t in
m e d e n iy e t in
A n a d o lu ' n u n
R ad y o d a
m e v lit
m ıd ır ?
a ğ z ın d a n
t e m s ilc ile r i
is t e y e n ,
A la t u r k a n ın
en
rady on u n
bay ağ ı
m i,
ad ın ı
ş a r k ıla r ın ı
A n a d o lu ' y a d in le t ; d in le y e n le r b u n la r a
s e s i d iy e k u la k v e r s in , a lış s ın la r ; s o n r a
d e m o k r a s i g e r e ğ i d iy e b ir a v u ç z e v k s iz in
t u t h a lk is t iy o r ,
z e v k in i m ille t e m a l et. D in
k o n u s u n d a d a iş le r b ö y le o la g e lm iş a ş a ğ ı y u k a r ı. B u g e r ç e ğ i h a lk ım ız
b ir a t a s ö z ü n e d e k o y m u ş ü s t e lik : N e e k e r s e n o n u
(S.
b iç e r s in , d e m iş "
•E y ü b o ğ lu , 1 9 6 0 : 1 5 5 ) .
S a b a h a tti n
E y ü b o ğ lu ;
A n a d o lu
in s a n ı n
k ö tü
o la b ile c e ğ in e
in a n m a z , o a n c a k ç a r e s iz k a l m ı ş , i s te m e d e n k u l l a ş tı n l m ı ş t ı r :
" D e v r im le r i b ir a z ın lık y a p a r e lb e t , am a ç o ğ u n lu ğ u n
b ile r e k , y ü r e ğ in i o k u y a r a k , h a lk ın
p o lit ik a c ıla r ın
b e lala r ıd ır .
ç o ğ u n lu k d e d ik le r i a s lın d a ç o ğ u n lu ğ u n
O n la r a
g öre
bu
d e r d in i
ad am ı, g e r ç e k s ö z c ü s ü o lar ak . K ö t ü
m ille t
ad am
o lm az ,
as alak lar ı,
iy ilik t e n
b aş
an lam az ,
p a r a y la s a t ın alın ır , o k u l is t e m e z , t e m b e ld ir , ah la k s ız d ır , p is t ir , ç a r ık lı
e r k ân ıh a r p t ir .
ç o ğ u n lu ğ u
k a ld ır m a y a n
o la b ilir ? "
İs m e t
O y s a b ö y le o lan
alın
t e r iy le
in s an
k e n d ile r i v e ç o b an lar ıd ır .
e k m e ğ in i
kötü y e
ku l
kaz an an
o lıır ,
in s a n lar d ır .
am a
k e n d is i
H e r h a lk ın
İş in d e n
n as ıl,
n iç in
b aş
kö tü
(1960: 155).
Z eki
E y ü b o ğ lu ;
ay n ı y ü z
y ıld a
y a ş a m ış
ilk ç a ğ
L a ti n
o z a n l a r ı o l a n V e r g i l i u s , L u c r e ti u s v e O v i d i u s 'u n ş i ir l e r in i ç e v ir m i ş tir .
Y u n an
L a ti n m e d e n i y e ti n i ş e k i l l e n d i r e n
v e
b u
ü ç
o z a n ın ş iirle rin d e
A n a d o l u ' n u n e s i n ti s i n i a r a m a k ta d ır . Ö z e lli k le V e r g i l i u s ' u n
T ü r k ü le r i' n d e
E y ü b o ğ lu ,
ko y d u ğ u
is e
bu
h ü m a n is t
y a z ıs m d a
e s i n ti y i
ç o k ta n
d ü ş ü n c e n in
d o ğ a y la
en
b u ld u ğ u
b e lirg in
b ü tü n l e ş m i ş ,
S ığ ır t m a ç
g ö r ü lm e k te d ir .
ta r a f l a r ı n ı
y a lın ,
s a m im i
o r ta y a
A n a d o lu
in s a n ı n ı k e n d i s i n i m e r k e z e k o y a r a k a n la tır :
" B en
de
K a r a d e n iz liy im ,
s ığ ır la r ım ız ı
B e n im
y ir m i
g ü der
beş
ç o c u k lu ğ u m d a M a ç k a y a y la la r ın d a ben
kem en çe
y ıl
Ö n ce
kav al
V e r g iliu s ' u n k ile r a r a s ın d a a d la r d a n
a y r ılığ ı b u la m ıy o r u m . A c ıla r ,
a y r ılık la r d a n
d o ğ aıt
iç t e n
d in le r d im ,
d in le d iğ im ,
b a ş k a d e ğ iş e n
t at lar , y a ş a m a k t a n
s ız ıla r ,
tü rkü
s ö y le r d im .
s ö y le d iğ im
s e v iş m e le r in
t ü r k ü le r le ,
b ir y ö n , b ir d u y g u
d u y u lan
v e r d iğ i
o
s e v in ç le r ,
y u m u şak
1 9 4 6 ' d an Gü n ü m ü ze M e d y a v e Siy ase t
s ıc ak lık lar ,
o
ılık
ılık
s o lu k
d e ğ iş m iy o r .
B in le r c e
y ıl
ön ceden
b iz i
t am m ış b ir y a la n ım ız g ib i g e liy o r b an a V e r g ilim , b a ş k ala r ın a d a ö y le
g e le c e k , b iz d e n s o n r a k ile r e d e "
M a v i A n a d o lu
sö z c ü sü
( T a y la n , 2 0 0 7 :. 1 0 1 ) .
a k ı m ın ı n
n i te l i ğ i n d e k i
Y en i
önd e
U fu k la r
g e le n
is im le rin d e n
d e rg is in in
b ü y ü k p a y a s a h ip V e d a t G ü n y o l d a h e m
ve
a k ı m ın
ç ı k a r tı l m a s ın d a
d e rg iy i h e m
en
d e h ü m a n is t
d ü n y a g ö r ü ş l e r i n i ş ö y le a ç ık la r :
"A s lın d a ,
Y eni
U f u k la r
so la,
y an i
ile ric iliğ e
aç ık ,
s ö m ü rü y e k arş ı, in sa n o n u ru n a , d ü ş ü n c e ö z g ü rlü ğ ü n e ö le siy e
b a ğ lı, sağ ı so lu a y ırt e tm e k s iz in h e r ç e şit b a ğ n a z lığ a c e p h e alan ,
alm a k tan
k a ç ın m a y a n
h er
e y le m d e
her
d a v ra n ış ta
in sa n
sıc a k lığ ı ara y a n ; n e rd e n g e lirse g e lsin h e r ç e ş it z o rb a lığ a k a f a
tu tan v e tu tm u ş b ir d e rg iy d i." " K a f a 'tu tm ak , in sa n lığ a g ö n ü l
v e rm e k b u
u ğ u rd a v a rın d a n y o ğ u n d a n
o lm ay ı g ö z e
alm ak
d eğ il m i, İrer a y d ın ın b a ş lıc a g ö re v i! Y e n i U fu k lar, D P 'n in b as k ı
g ü n le rin d e n ,
d e m o k ra s in in
s ık ıy ö n e tim
g eçen ,
su stu rm ac a , .
v u ru p k ırm ac a , asıp k e s m e c e y ö n te m le rin e ta n ık o ld u ğ u m u z ,
204
b u g ü n h â lâ ta n ık o la g e ld iğ im iz g ü n le re d e k u z a n a n y ir m i d ö rt
y ıllık
y a şa m ın d a ,
tu tk u su n d an ,
e le ştiri
h ü m a n is t
k a fa sın d a n ,
d ünya
özgür
g ö rü s ü n d e n
k ıl
d ü şü n ce
p ay ı
ödün
v e rm iş d e ğ ild ir" ( T a y l a n , 2 0 0 7 : 2 3 ) .
A ilhV’k Ai i f el okHCt ı t ar nı Aiaiînvı k l u u n a Ar a u ; Yem Ufiıldar
D ergisi
M a v i A n a d o l u c u l a r , h e m e n h e r ş e y in te m e l i n e y e r l e ş ti r d i k l e r i
A n a d o lu
k ü l tü r ü n ü
ve
bu
k ü l tü r d e n
ilh a m
a la r a k b i ç i m l e n d i ğ i n i
s a v l a d ı k l a r ı B a tı m e d e n i y e ti n i h a l k a a r ıla tm a k i ç i n ; " Y u n a n v e B a ü
m e d e n i y e ti n i n i ç e r i s i n d e d e ğ e r l e n d i r i l m i ş o l a n y e a s l ın d a r u h u n d a
A n a d o l u k ü l tü r ü t a ş ı y a n " b ü tü n L a ti n v e Y u n a n k l a s i k l e r i n i te r c ü m e
e d e r e k T ü r k ç e y e v e T ü r k k ü l tü r ü n e k a z a n d ı r m a k is te m i ş l e r , ç e v ir i le r
y o lu y la o lu ş a n h e m
d e A n a d o lu 'n u n , k e n d i k ü l tü r ü n d e n e s i n l e n e r e k
o l u ş m u ş jf e r l i v e r i m l e r i d e K ö y
E n s t i t ü l e r i n d e b i r e b i r , i l k a ğ ız d a n
a n l a tm a y ı v e ö ğ r e tm e y i a m a ç l a m ı ş l a r d ı r ( T a y l a n , 2 0 0 7 : 9 8 ) . B u n u n
y a n ın d a M a v i A n a d o lu c u la rm
u ğ r a ş v e r d i k l e r i ö n e m l i b i r k ü ltü r e l
■
M av i A n a d o l u H a r e k e t i v e M o d e r n l e şm e n i n " Ye n i U f u k la r " ı
M ust afa Yılmaz
çab a d a
Y en i
d e rg is in in
d e r g i s i n i n ç e y r e k a s r ı b u l a n y a y ı n ıd ı r .
U fu k la r
1953
y ılın d a
O rh an
B u r ia n 'ın
ö lü m ü
U fu k la r
n e d e n iy le
y a y ın
h a y a tı n a s o n v e r m e s i y l e d e r g i , V e d a t G ü n y o l ' u n y ö n e ti m i n d e
a d ıy la y e n id e n ç ık m a y a b a ş la r v e E k im
U fu k la r
y ılla rı
a r a s ın d a
D e rg id e ;
275
s a y ıs ı
y a y ım la n a n
o k u y u c u y la
y a z ıla r ,
1 9 5 3 ile K a s ı m
b u lu ş u r
ş iirle r
ve
Y en i
( G e lir ,
ç e v irile rle
1976
2007:
33).
A n a d o l u 'd a
a y d ı n l a n m a n ı n g e r ç e k l e ş ti r i l m e s i a m a c ı g ü d ü l ü r . B u b a ğ l a m d a B a tı
d ü n y a s ın ı n
g ö rü le n
y a k a l a d ığ ı
b irç o k
d ü ş ü n c e s in in
u y g a rlık
e se rd e n
te m e l i n i
s e v iy e s in e
ç e v iri y a p ılır.
o l u ş tu r a n
e s e r le r in e ö n c e l ik v e r i l i r .
Y en i
e riş m e k
Ö z e lli k le
A n ti k - Y u n a n
U fu k la r
iç in
ö n e m li
B a tı s a n a tın ı n
ve
Rom a
ve
d ö nem i
d e r g i s in d e y a z a n b a z ı ö n e m l i
is i m l e r ş ö y le d i r : V e d a t G ü n y o l, S a b a h a tti n E y ü b o ğ lu , P a k ir B a y k u r t,
H a lid e
E d ip
A d ıv a r,
A d n an
A d ıv a r,
M.
C ev d et
A n d ay ,
T a l ip
A p a y d ı n , N u r u l l a h A ta ç , B a la b a n , H a l i k a r n a s B a lık ç ıs ı, Il h a n B e r k ,
A s ım
B e z i r c i, M u z a f f e r B u y r u k ç u ,
E d ip
C a n s e v e r , A h m e t C e m a l,
D e m i r ta ş C e y h u n , N e c a ti C u m a lı, F a z ı l H ü s n ü D a ğ l a r c a , E e r i t E d g ü ,
M u z a f f e r E r d o s t, A z r a E r h a t, İs m e t Z e k i E y ü b o ğ lu , S a i t F a ik , S e lim
İle r i , A tti l a İlh a n , Ö z d e m i r İn c e , C e y h u n A tu f K a n s u , G ü l te n K a z g a n ,
O r h a n K e m a l, S a m i m K o c a g ö z , M a s i s K ü r k ç ü g il , F e th i N a c i , A h m e t
O k ta y ,
F ik re t
U rg an ,
O ty a m ,
N e rm i
Uygur
İl h a n
ve
S e lç u k ,
H ilm i
C a v it
Y av u z
O rh an
( G e lir ,
T ü te n g il,
2007:
35).
M in a
B a tı
d i l l e r i n d e n y a p ı l a n ç e v i r i l e r d e d e r g i d e ö n e m l i b i r y e r tu ta r . D ü n y a
e d e b i y a tı n ın
ve
d ü şü n ü n ü n
ö n e m li
is im le rin in
e s e r le r i
T ü rk ç e y e
ç e v r il ir . B u n l a r d a n b a z ı l a r ı ş ö y le d i r : F r a n z K a f k a , A l b e r t C a m u s , Je a n
P a u l S a r tr e , R o l a n d B a r th e s , G a b r ie l G a r c i a L o r c a , B e r tr a n d R u s s e ll,
B a b e u f G r a c c h u s , D i d e r o t, T . S. E li o t, L a F o n ta i n e , H o m e r o s , H e n r i
L e fe b v re ,
F e d e ric o
G a rc ia
L o rc a,
K a rl
M a rx ,
H e rm a n
M e l v ill e ,
M o n ta i g n e , P a b l o N e r u d a , R o b e s p i e r r e , B e r n a r d S h a w , T r o ç k i, P a u l
V a l e r y v e V o l ta i r e . B u ç e v i r i l e r i ; V e d a t G ü n y o l, S a b a h a tti n E y ü b o ğ lu ,
H i l m i Y a v u z , C e v a t Ç a p a n , F e r i t E d g ü , A z r a E r h a t, A . K a d ir , N e d im
G ü r s e l,
M in a
U rg a n ,
A d a le t
C im c o z
g ib i
d ö n e m in
önd e
g e le n
e n te l e k tü e l l e r i g e r ç e k l e ş ti r i r ( G e lir , 2 0 0 7 : 3 5 - 3 6 ) .
D e r g i ; A y l ık S a n a t- F i k i r M e c m u a s ı , A y l ık S a n a t- F i k i r D e r g is i ,
E l e ş ti r i v e D e n e m e D e r g i s i , A y l ık S a n a t v e D ü ş ü n c e d e r g i s i g i b i a lt
b a ş lık la r
k u l l a n m ı ş tır .
D e rg id e
ed ebi
a ç ıd a n
ş iir ,
m a k a le ,
h ik â y e ,
205
1 8 4 S' d a n Gü n ü m ü ze M e d y a v s Siy ase t
t e m a n , d e r i ş m e , a n ı, g e z i, tiy a tr o , g ü n lü k , m e k tu p , r ö p o r ta j, ta r tış m a ,
a ç ık o tu r u m , b ild ir i, f a b l, h a b e r , tü r k ü , m a s a l , d e s ta n , g ib i a l a n l a r d a
y a z ıla r
b u lm a m a k ta d ır .
a r a s ın d a k i
fa rk la r,
D ü şü n c e
B a tıl ıl a ş m a ,
a la n ın d a
A y d ırın
d e rg id e
o lu r u m a ,
D o ğ u -Baû
A n a d o iu c u lu k ,
H ü m a n i z m a , V a r o l u ş ç u l u k g ib i k o n u l a r , i k d s a d i v e s o s y a l k o n u l a r
a ç ıs ın d a n is e
'p la n la m a ,
i ş ç i s o r u n u , ş e h i r l e ş m e , to p r a k r e f o r m u
ve
n ü f u s a rtış - g ib i k o n u l a r ta r tış ı l m ı ş tı r . S a n a tç ı l a r ı n v e d ü ş ü n ü r le r i n
b e lli
b ir
k o n u y a ' iliş k in
s o r u ş tu r m a l a r a
U fu k la r la
y er
f ik irle rin i
v e r i l m i ş ti r
a n la m a y a
(A k ag ü n d ü z ,
y ö n e l ik
2007:
M a v i A n a d o l u c u l a r , ı s r a r l a v e b i te v i y e
y a p ıla n
59-60).
Y en i
" H a l k " a s e s le n i r ,
b a ğ r ın d a n a s l a ç ir k i n lik , k ö tü l ü k ç ı k m a m ı ş b u h a y a l i k a te g o r i y i b ir
ş e y le r e
ç a ğ ır ır la r . B i r " u l u s a s e s l e n m e " h a v a s ı n d a ( A k y ılc lız , 2 0 0 7 :
4 7 3 ) g e ç e n y a z ıla rın d a A n a d o lu h a lk ın ı k ö k le rin i ö ğ re n m e y e v e " a s ıl
s a h ib i o k l u k l a r ı " B a tıl ı y a ş a y ış v e d ü ş ü n ü ş e ç a ğ ır ır la r .
: W■
!bi Ç ’b K £:fbGEft LEr l JTf IhVl S
T ü r k i y e 'd e ü ç a ş a m a d a k e s i n ti l i o l a r a k d ü ş ü n c e
'y er
b u la n
A n a d o iu c u lu k
D e v l e ti 'n i n
h a lin d e k i
çö k ü şü
T ü rk
a k ım la r ı, - il k
a ş a m a s ın d a
a y d ı n ın
d e ta
d ü n y a m ız d a
k e n d is in i
O s m a n lı
g ö s te r m iş , k u r tu l u ş i ç i n b i r a r a y ış
o r ta y a
ko yd uğu
çö züm
y o lla rın d a n
b iri
o l m u ş tu r . E ld e k a l a n b u s o n v a ta n to p r a k l a r ı n d a ü z e r i n d e y a ş a y a n
in s a n l a r a b i r f o r m v e r m e k , b u to p r a k l a r ı n b i n l e r c e y ı l l ık s a h i b i o lm a
id d i a s ı n ı o r ta y a k o y a r a k A n a d o l u ' y u
d ü n y ay a
kab u l
e tti r m e k
h a r e k e ti n
o l u ş tu r m a k ta d ır . A n a d o l u , e l d e k a l a n
g ö re
v e ü z e r in d e
e b e d i y u rt e d in m e k v e b u n u
esas
ç ık ış ış
n o k ta s ı n ı
s o n v a ta n p a r ç a s ı o l d u ğ u n a
f a r k l ı e tn ik k i m l i k l e r e
m e n su p
b i r i m p a r a to r l u k
b a k i y e s i h a l k y a ş a d ı ğ ı n a g ö r e b u to p r a k l a r d a s o n s u z a k a d a r e g e m e n
o la b ilm e n in
]? o k ı
b i r l e ş ti r i c i
b ir
u n su r
o la ra k
ü z e rin d e
y aşan an
c o ğ r a f y a n ı n y in e ü z e r i n d e y a ş a y a n l a r ta r a f ın d a n b i r ü s t k i m l i k o l a r a k
k a b u l e d i l m e s i g e r e k ti ğ i d ü ş ü n c e s i n d e n d o ğ a r A n a d o iu c u l u k . B u ille
d a lg a A n a d o i u c u l u k , y e n i k u r u l a n d e v le ti n b i r ı ıl u s - d e v l e t b i ç i m i n d e
k u r g u l a n m a s ı s o n u c u k e n d i s i n e si}/ 'aset s a h n e s i n d e y e r b u l a m a m ı ş v e
d e v r im
d ö nem i
s a h ip le m le m e m i ş tir .
T ü rk iy e s i'n c le
d ü şü n se l
a la n d a
da
ıVlavi A n a d o l u H a r e k e t i v e M o d e r n l e şm e n i n " Ye n i U f u k l a r " ı
M ustafa Yılmaz
İk i n c i d a lg a II. C ih a n H a r b i s ı r a s ı n d a d ü n y a d a e s e n m i l l i y e tç i
r ü z g a r l a r ı n d a e tk i s i y l e ır k ç ı v e m u h a f a z a k a r b i r g ö r ü n ü m l e o r ta y a
ç ı k m ış tır . S a v a ş ı n A l m a n y a ' n ı n y e n i l g i s i y l e s o n b u l m a s ı, i k i k u tu p l u
b ir
d ü n y a,
ço k
p a r ti l i
A n a d o lu c u lu ğ u n
o l m u ş tu r .
da
siy a sa l
s ı n ır l ı
M u h afaz ak ar
a le v le n e re k
günüm üze
y aşam a
g e ç i lm e s i ,
e tk i l e r i y l e
d ev am
e k s e n li
bu
bu
A n a d o lu c u lu k
k a d a r g e l m iş tir . Ü ç ü n c ü
d a d iy e b ile c e ğ im iz
h a r e k e ti
d ö n e m in d e ,
is e
D e m o k ra t
P a r ti
te h l i k e y e
d ü ş tü ğ ü
z am an
z am an
M a v i A n a d o lu
K e m a lis t
e n d iş e s iy le
d a lg a
ned en
d a lg a y ı o l u ş tu r a n
la ik v e h ü m a n is t A n a d o lu c u lu k
k a z a n ım la rm m
ik in c i
e tm e s i n e
i d e o l o ji n i n
o r ta y a
ç ık m ış tır .
K ö k l e r i n i a n ti k ç a ğ d a k i A n a d o l u m e d e n i y e tl e r i n e d a y a n d ır a n , e s k i
Y u n a n 'm
k a y n a k la r ın ın
r n e n ş e i li
o ld u ğ u
d a A n a d o lu
d o l a y ıs ıy l a
a n ti k
ya
d a İy o n y a
Y u n an
( B a tı A n a d o lu )
m e d e n i y e ti n i n
m i r a s ç ıs ı
o l d u ğ u n u s ö y l e y e n B a t ı ' n m a s ıl d ü ş ü n s e l v e m a d d i a ta s ı n ı n A n a d o l u
o ld u ğ u n u
sav u n an
M a v i A n a d o l u c u l a r ; c u m h u r i y e ti n
p o l i ti k a l a r ı n ı h ü m a n i s t b a k ı ş a ç ı s ı y l a d e v a m
T ü r k iy e 'n in
ş i d d e tl e
s iy a s a l a ç ıd a n
a r a s ın a
d enebü ecek
m e safe
e tti r m e k is te m i ş l e r d i r .
e n h a r e k e tl i o l d u ğ u
ko y an
ve
bu
M a v i A n a d o lu , ç e y re k
a y d ın la n m a
a n la m d a
y ı l l a r d a to p l u m s a l
ılım lı b ir
h are k e t
a s ı r y a y ı n ı s ü r d ü r e b i lm iş
Y en i
U fu k la r
d e r g i s iy le h a l k a u l a ş m a y a , c u m h u r i y e ti n k ü l tü r e l v e h u k u k i
a la n d a
g e r ç e k l e ş ti r m e y e
ç a lış tığ ı
m o d e rn le ş m e
p r o je s i n i
to p l u m a
b e n i m s e tm e y e ç a lış m ış tır . B u g ü n g e ç m i ş te k i n e b e n z e r b i ç i m d e M a v i
A n a d o lu
k a rşı
h a r e k e ti
" d e r in / k a r a
ta r tış m a
k o n u su
b ir A n a d o lu " n u n
e d ild iğ in d e
v a rlığ ın d a n
y ap ay
s ö z
b i r k ü ltü r e
e d i l m e k te
ve
M a v i A n a d o l u c u l a r ü to p i s t r o m a n ti k l e r o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l m e k te d i r .
207
3K A Y N A K Ç A
A k ag ü n d ü z
Ü m ü t,
'"Y e n i
U f u k la r
D e rg is i
P e rsp e k tif in d e
T ü rk iy e 'd e
D ü şü n c e H a y a tı ( 1 9 5 2 - 1 9 6 5 ) " , Y a y ım la n m a m ış Y ü k se k L is an s T e z i,
A n k a ra Ü n iv e rs ite si So s y a l Bilim le r En stitü s ü , A n k ara: 20 07
A k y jld ız K ay a , " M a v i A n a d o lu c u lu k " ,
C ilt-
3,
Ed . T a n ıl
Bo ra
ve
M odern
M u ra t
T iiY k iy e ' d e S i y a s i D ü ş ü n c e ,
G ü lte k in g il,
İle tiş im
Y a y ın la rı,
İs ta n b u l: 2Ö0Z ,
A tab a y M ith a t; " A n a d o lu c u lu k " ,
M odem
C ilt: 4,
T ü r k iy e ' d e S iy a s i D ü ş ü n c e ,
Ed .: T a n ıl Bo ra , İle tişim Y ay ın la rı, İsta n b u l: 2008
D e re n
Se ç il,
" T ü rk
T ü r k iy e ' d e
Siy a sa l
D ü şü n c e s in d e
A n a d o lu
İm g e s i" ,
M odern
C ilt: 4, Ed .: T a n ıl Bo ra , İle tiş im Y a y ın la rı,
S iy a s i D ü şü n c e,
İstan b u l: 2008
Erg iil Se lim T e m o , " D il, Siy a s e t V e Ed e b i Ele ştiri Ba ğ la m ın d a M a v i A n ad o lu
H a re k e ti"
T a r ih
O k u lu D e r g is i,
Ey ü b o ğ lu Sab a h a ttin , " D in Ü s tü n e " ,
Y ıl 7, Sa y ı X IX ., Ey lü l 2014
D e rg is i, C ilt: 1, Say ı: 5,
Y en i U fu k la r
Tem m u z - 1960
G e lir
Y ak u p ,
"Y en i
U f u k la r
Ed e b iy a tım ız d a k i
D e rg isin in
ö n e m i" ,
Sis te m a tik
Y a y ım la n m a m ış
Y ü k se k
T a h lili
L isa n s
ve
T e z i,
Y ü z ü n c ü Y ıl Ü n iv e rs ite s i So sy al Bilim le r En stitü s ü , V an : 2 00 7
H a lik a rn a s Balık ç ıs ı,
A n a d o lu ' n u n S e s i,
H a lik a m a s Ba lık ç ısı,
D ü şü n
Y a z ıla r ı,
Bilg i Y a y ın e v i, A n k ara: 1982
H az .:
A z ra
Erh at, Bilg i Y a y ın e v i,
A n k a ra : 2002
K a ra c as u
Barış ,
M odem
" M a v i K e m a liz m
T ü rk
T ü r k iy e ' d e S iy a s î D ü ş ü n c e ,
H ü m a n iz m i v e
C ilt:
2,
A n a d o lu c u lu k " ,
Ed .: A h m e t In se l, İle tişim
Y a y ın la rı, İstan b u l: 20 08
K a ra c a s u
Barış ,
D ü şü n ce,
"C e v at
C i1t:3,
Şa k ir
Ed .:
K a b a a ğ a ç lı" ,
T a n ıl Bo ra
ve
M odem
T ü r k iy e ' d e
M u ra t G ü lte k in g il,
S iy a s i
İle tiş im
Y a y ın la rı, İsta n b u l: 2 0 0 7
K ah ra m a n
H a şa n
Bü le n t,
Siy a se tin K ü ltü rü " ,
"1909-2009:
O sm an h
T ü rk iy e 'd e
B an kası
A r ş iv
v e
h ttp :/ / w v iT v .o b arsiv .c o m / e _ v o y v o d a_ 0809.h tm l,
3 0 .0 9 .2 0 1 5
'
K ü ltü rü n
Siy ase ti,
A r a ş t ır m a
M e r k e z i,
Eriş im
tarih i:
:
R ıf a t Sam ih , " M a v i v e K a ra - Sa b a h a ttin Ey u b o ğ lu / Bu ralı Bir A y d ın iç in
P o rtre D e n e m e s i" ,
C o g iio ,
Sa y ı: 21, Y a p ı K re d i Y ay ın la rı, İstan b u l:
1999
T a y la n A y şe , " Y e n i U fu k la r D e rg is i Ü z e rin e Bir in c e le m e " , Y a y ım la n m a m ış
Y ü k s e k L is a n s T e z i, G a z i Ü n iv e rsite si So s y a l Bilim le r En stitü sü ,
A n k a ra : 2 00 7
MUSTAFA YILMAZ