Academia.eduAcademia.edu
ノ ー , 1 U L U S L A R A R A S I IN S A N V E T O P L U M B IL IM L E R I K O N G R E S İ . 1 2 1 7 E Y L ÜL 2 0 1 7 - P R IşT IN A K O S O V A - K O N G R E K IT A B I E d it ö r le G D U zEy ì r B A Y R A KTA R D U R G U N T u ğr u l K O R K M A Z o n ca c tO R T A J 圆 圆 够瓢乱 K A T K IL A R Im O T IK A ん 。 鲤 一 国 ·· 。 ■ 一 1 U L U S L A R A R A S I IN S A N V E . T O P L U M B IL IM L E R I K O N G R E S 1 2 1 7 E Y L ÜL 2 0 1 7 - PR Iş T IN A - KO SOVA I I B A T K E KON GR E d it ö r le Go n r N U G R U D R T A ca B AY R A K Z A M K R O K l T u ğr u I I R I A D E A N L A S T I ı D E I K D N E Ç İ N K U L L A N IL A N B Ï R K A Y N A K M ER N E W V O R K H E R A L D G A Z E T E S IM U H A B İR İ R A H ı p G E O R G E H H E PW O R T H V E E R M E N İ O L A Y L A R IN A Ï U ş K IN D E Ğ E R L E N D İ R M E L E R I . T a h a N iy a z ıK ò ze ' a ra c a t 1 8 9 4 18 9 6 d ö n e m in d e O s m a n lı D e v le ti n d e m e y d a n a g e le n E r m e n i o la y la r ı, B a tı o la r a k g ö s te r ilir L o u is e d iı n y a s ın d a v e ö z e llik le E r m e n i y a z a r la r ta r a frn d a n b u y u k b ir s o y k ir ım ' r N a lb a n d ia n 18 9 4 N a lb a n d ia n m ifa d e s i e s a s a lin ır s a b u k o n u d a k i a b a r trla n g ö r m e k m llm k tln d tı ' ' l l i d l 0 ö 5 0 0 0 d a e n e r n s a i n n s in a ı 0 n i 3 0 0 0 0 a e n e k a d a r d e g iş e n b ir r a k a m la ifa d e e d e r y 18 9 6 s y D tı 1a n n d a ta r a fs ız b ir n y a k a m u o y u n u n E rm e n i o la y la r ı n a ilg i g ö s te r d iğ i 18 9 4 1 8 9 6 y rı ' i t l d l i e s i d l H e ö t tl m a m a k z e t t a z i s n c e k s Y o r e r a A ik d N n n g a a o r t c ı e w e a r v e m e a a n e r z ş g y a p y ç g ' H H h k i T t lı epw o r r m u h a b ir i G e o r g e y e y e d a v e t e d ilir 1 8 9 7 y r lın d a O s m a n h D e v le ti n e g e le n ' h G e o r g e H e p w o r t u n g ö z le m le r i 18 9 4 v e 1 8 9 6 y illm m d a m e y d a n a g e le n E r m e n i o la y la r ın a d a ir d e ğe r le n d ir m e le r i b ir ç o k a ç ıd a n ö n e m k a z a n m a k ta d ır Ilk o la r a k H e p w o r th b ir r a h ip tir v e ' ı i d k i i i ı d l A n a o u y u g e z e r v e g ö z le m le r d e b u lu n u r Ik in c i o la r a k m e H r is tiy a n d in a a m i ğ i b ö z le m d e t r l tl d t e i i l f b \ s h i b i k r d i i d d t i ö e id r e m e u n m a z v r v u a z c a r r s e n s s r v e n e n a e e g t c e e ç a z ç g , g b u lu n m a s ı is te n ir G a z e te e d itö r o n tln y ö n le n d irm e s i ile in c e le m e v e g ö z le m y a p m a is te ğin i k a b u l ' - . - , . . . - ' . . . . , l e r in e ö u d r n t a i i E a n i k k ı k T b v a l m e n e e r v e r e rd e e z r o ş r g d e r e k k a r g a şa y a ş a n a n b ö lg e ı ş ç g k i d o litik a la n m b l i ö ı e e k d l tl t e r n e v e p b a şv u r u r T tlr k v e E r m e n ile r a r a s m d a k i ilişk ile r i, b tı g y r e c in i T b r o u g h À n n e n ia o n d e ğe r le n d ir e r e k b ir r a p o r k a le m e a lir A y T rc a y a p tr ğı in c e le m e s tı H o r s e b a c k a d lıa m k ita b ın d a a y r m tıla n y la o r ta y a k o y a r ' 0 n u n g ö z le m le r i v e y a z d rk la r ı a y n ı z a m a n d a E r m e n i id d ia la r ım n d a y a n a ğr o la r a k k t uk s rz a e v d a n i k a a tl e d T e ll 8 19 14 r li i 7 3 1 m a r a s ı a a r ı l d ö s k k n y e m ş B a n e n y r i il a a yn a u y y g ö s te r r ' i i t n e s n a z e i N l s d i D w e i P i d E a İ a r d S e s r i l il r r w n t n a g v a a z n n id d tı a ha m y a m o m b ir II A b d tlı ş g ş ' 7 1 8 9 ili d t r r l d a A a h H o u t n a y G n o r u ğ e P w i e r e d E o i S a r s p e y ı k n w t r n b i o a p r v e av u a g m u ha I l I S t a n u k l n a r d lili u s r a o a l e ı ı n n i l a r a m a k r i a u m il t a i E rm e n e r m a ğ in c e le m e s tlr e c in b h a sk ı e tin e h e t i H v e i I w o r e n il d i e m e s t t m e l y e i e s l n k m i t a n E a m p ç i iď a rm e n n A b d u lh a m p ' i i O n u n b i k t m d a d ile g e t r r d a i i i m d t r a a z d n l e ö i e m n r d i e e r e r i ğ h t ğ t H s e y u o r epw k u r d u ğu n u g ğ y d D l d r ia n V a h a k n N a i a n r a r a a z E n k t r m e ö l n e r e k s a k o a r k a n a u e o n y l v g y y ° d tk la n n d a n y o a ç ı a n l d l m da s ı m a a ı K a d l a a s a v e d A ş u i o n ç k a a t f r a n B h i n a T r i a y a a D a d r ia n E n ııe n i S o y k ır ım l n m ū T r k le r in s o y k ı d l a n r l o e n s i r m e e e e d t n c l r ı 7 a a 8 9 1 r m h t n i H u epw o r y p ğ y A m e r ik a h g ö z le m c d i d d i i i i er a e t t n r l e o k r a n m t a r a g p y p H G l rg e l k e o n i n u a s u i b a r a d o l r k n n a n a d n a i l a d i a d ı n i n a n a B u te b liğd e , E r m e n y k l o r ta y a a r k l m a k r a s a ń a e s n a l a a n a l d u i t l e i l n c e i il i y e u n u r E s o n i l r m e ş g H e p w o r th u n g ö z le m e r v e G k rge H t e o l e i id d e r ı n e k a n d a n ll k k a l n l u a k a ç d o a r g i n a il aya k o n m a y a ç a llş lla c a k b r E r m e n e r n ' il i l i k i il i e ilg ili n ih a i k e r E T m e n tl r h r t u n H o w r e d ş l v e l l a l ğ p H e p w o r th u n r a p o r la r ın d a o u p o m d ü ş ü n c e le ń te s p it e d ile c e k tir ik ld A k H a m e r Y a N h r e r t w o e r H H w o e G e r o e i S u n o r u E p n m e r l g im e e r : A n a h ta r K e ı B ir le ş ik D e v le tle r i O s m a n lt İ m p a r a to r lu ğu e . . . ' - . . . ' . , . . . ' . , . , , ' ' . . ' . . ' - . , , , , , 1 G ir iş O s m a n lr D i il u ğr a m a s l b i e k n e b ū ū r d i b h e n h R a r y g u s y 0 n y m a 8 s 7 7 8 7 1 e v le ti n in d r y e r le r d e r k l l a a l m n t a u u i i o ğ H t n s a l r ş l t y d r e e k ev p { u y l b ū e r k , e z l y a m o R a t u s i b aş a (ı z er n e y k l v e ö z e f k lik b r ı z d lm s a l e ill t e e r e m ğ a n a d a i i e i er s n l r a y ş y ir m li i s l b ç r e e v l r a s ı s la h a tla r y a p r m ' b k h u v e b ı z i il s n a im r e E n e m n r ğ a a d i l a e t n D e l ev y ş n t O y a m i s d r e u ū i r il s i r i e n v e r ilm e s i d ū ştln c e s b l ń l an ş t e e i a e n e r i m m a s n t m k lik a p ö ç e r z i l i k n d er n e e d n a m a z i n e e s is te k g e r ç e k le ş m e z i ld i i i t r l e n e r k e e i r l o n B n r g e h g d so n fa a a e v o s f n a t e a s A d l l y g ö r ū şm e le r in in y a p t rğ ' l i E e re n i rm e d d e n s e 6 1 M a n m l r m a s A a f n s o A a s te a n ş l n n a a i a m z d y i e ih n 3 M a r t 18 7 8 ta r ' i l B l n e r ı a b n i a a a n İ l i n t e e r n y l ç a m a n B a g i u d l ş k e n e s u u k n o r l y ö n e lik rs la h a tla r y a p r m a s i h i t n de 8 8 7 1 a r z T u 13 m m d e d e M 6 a 1 l n i a o d r a a n u s k u i o n K o n fe f a n s r ile ta d il e d ilin c e , E r m e n ' b l u d a n r a i e e d d n 1 e s 6 a M n y m s ı l a m A a n i l B n r i e ş d l n e n e d ü z d i n e n l e im z a la n a n a n la şm a y a y l i h i an n li t l a h d a l a e m l t r e ç y e a l e n i a " o n y k l ı E rm e h i a l b a i B a i d , d e d il : f i e a ild k m a d d e şu e e ş i i l n i t r e e n m e e h v r z u k u r r y a l r ll K rt e e ş e v k z e r e i l n i r e Ç n E rm e v e i a m t k l h a e i i i l d t r a e a y rs r g y p ğ . ' - - . . . , . . . . ' proDr . T a h a ņ i m · B o zo k ü n iv e r s ite s i F e n - E d e b iy a t F a k M te s i T a r ih B ö l{lm o i b ld i l l t d e r e r e c e ġ in d e n b u i e e v l i r b d e r k t e l i d m a r a t n a a k e tm e y i ta a h h u t e d e r v e a r a s tra b u , o nu g l r d ir k e d e v le tle r s ö z k o n u s u te d b ir le r in u e t c e ö e z m r a s l m g ygu an il d d e e E rm e n i so ru b m a u k n n a o a l a m a ¸ n u n a E r m e n ile r is te d ik le r in i a ı y ş a m a m iş o ls a ū i r e ç b a ş la tr lm ış tr i b s i r t t i k e t a i l ğ t n l u lu s la r a r a s r b ir s o r u n h a lin e e r p g e tir ilm iş , d iğe r d e v e l l b i a y a n ye n i dön e m d a e ' l e s m e id ş k r a i t a y d ìn g ilte r e d e lib e r a l p a r tin in 18 8 0 y i h n a g e İ n g ilte r e b a şb a k a n ı G la d s to n e k o n u n u n a r trk E r m e n ile r e g e ld iğ in i v e a r ttk E rm e n ile r in ' d b e c e k r şk ir h lm a la n k i e r i u l i n r e E n e m i r k b a ğ rm s tz h ğt iç in ç a h a c a ğ m i a rk la m ış tr T ïı d i e sa rk y e ş ç l d a b a ş la y a n k a r g a şa la r s ü ir e s o n r a E r m e n i te d h i h a r e k e tle r in in b a ş la m a s m a y o l a ç m ış tl 1 8 9 3 y ı m ş 18 9 4 1 8 9 6 y r lla n a r a s m d a z ir v e y e u la ş m iştr B u ik i y r l iç e r is in d e a şa ğıd a k i E r m e n i is y a n la n m eyda n a g e lm işti ū z e r e d iğe r b tl ū k m ak B ir b ir i a r d m a o r ta y a ç rk a n b u is y a n la r b a şta İ n g ilte r e o ı y e o ld u ğu g ib i E r m e n i a y a k la n m a la n d e v le tle r in O s m a n h D e v le ti' n in iç iş le r in e k a n şm a la n n a v e s iı d ū n y a k a m u o y u n a b ū y ū k b ir E r m e n i k a tlia m i y a p rld rğt ş e k li ile s u n u lu y o r d u Öz e llilcle 1 8 9 4 y r lm a b a ş la y a n B ir in c i S a s o n v e 18 9 6 y r lın d a b a ş la y a n İ k in c i S a s o n is y a n la n b ü y ū k b ir k r iz e v e G e o rge u lu s la r a r a s r k a m u o y u n u n d ik k a tle r in in b u b ö 1g e y e ç e k ilm e s in e n e d e n o lm u ştu i iń d S B l c n a s o n is y a m v e e r li H e p w o r th u n A n a d o lu e e m l e a n i h a i n r a ū i n d d l e c ş t s r a a e e m e g v y y a k a b in d e b ū y ū k d e v le tle ń n b ir in c e le m e k o m is y o n u g ö n d e r e r e k o ta y h a k k m d a b ir r a p o r h a z ir la ttlm a la n fa k a t b u r a o r u n E r m e n ile r ta r a fin d a n k a b u l g ö r m e m e s in d e n s o n r a ik in c i b ir is y a n p ç 1 k a r m a la n ile b a ş la m iştrr B u n e d e n le S a s o n is y a n la n n a k r s a c a d e ğ in m e k k o n u n u n a n la ş t lm a s i n a aca " . ' . , . · 、 リ う 厍 一 成 . - . . . 鑫 翳 毳 砟 . ' ' , . k a tk r sa a y a c a k trr ğı . 2 B ir in c Saso y a k la n . a n iSa İ sy a m so n m a sr U iu s la v e b a ğrm r a r a sr İn em ceı g e liş e n b ir D a m a dya n s rz o la y la n n a o ta y e K o lm is y o o m a dr B . n u ' R u n u n du ru m , poru d a ha a s o n ra S a so n k a tr ld rğ l te s p it e d ile n M ih r a n a d h ş a h s ın fa a liy e tle r i t a k ip e d ild iğ in d e a ç rk ç a a n la ş t lm a k ta d ı İ s ta n b u l K u m k a p r g ö s te r ile ń n in D a m a dya n , 18 9 0 r g e rç e k le şe n y r li n d a ' ' o r g a n iz a tö r le r in d e n A tin a y a k a ç m iş , 1 8 9 1 b ir iy d i T u 加大la m a la r s ir a s m d a is ta n b u l d a n T e m m u z u n d a A tin a g ö s te r ile r in d e n s o n r a T ū r k iy e ' y e g e ç e r e k S a s o n ' a g e lm iş v e b u r a d a b ir e te ç k u r a r a k h a lk i is y a n a te şv ik e tm e y e b a ş ia m i ştr (S e lv i 2 0 0 9 : 12 3 12 4 ) 0 1u ştu r d u ğu s ila h h e te ç 1 8 9 2 y r lıru n A r a h k a y i n d a M u ş ' u n A v z im k ö y ū n e s a ld rr d rğt b ir b a s k m d a Is h a k Ça v u a d m d a k i ş , T ü r k ū ðld ū r e r e k k a ç m i ș ļ a r d t D iğe r t a r a fta n D a m a d y a n m ç e te o lu ş tu r m a ç a h ş m a la n d e v a m e d e r k e n E rm e n i a y a k la n m a ìa i in ın ö n e m li is m i M u r a t ta k m a a d h H a m p a r s u m B o y a c ry a n S a s o n b ö lg e s in e g e le r e k p r o p a g a n d a y a b a şla m iştr D a m a d y a n 1 8 9 3 y i h n d a a t la n ta k ib a t s o n u c u e le y p , İ s ta n b u ľ a fa k a t bu ra d a g e ç iń le r e k b rr a k r lm ış tt se rbe st D a m a dy a n ' m g ö n d e r ilm iş , y a k a la n m a s m d a n s o n r a y a lm z b a ş m a p r o p a g a n d a v e ç e te o lu ş tu r m a fa a liy e tle r in i d e v a m e ttir e n B o y a c iy a n y a p tlğ 1 p r o p a g a n d a d a A v r u p a d a n g e ld iğin i, is y a n e ttik le r i ta k d ir d e A v n ı a p d e v le tle ń n in m ū d a h a le e d e r e k b ir E r m e n i d e v le ti k u ra b ile c e k le ń n i" s ö l y e y e r e k b ö 1g e h a lk n u a y a k la n m a y a te ş v ik e tm işt i (H ū s e y in N a z im P a a 1 9 9 8 : 5 9 6 0 U ş ; r a s 19 8 7 4 7 1 4 7 2 ) D a m a d y a n v e B o y a c ry a n m S a s o n b ö lg e s in i a y a k la n m a iç in s e m i o lm a s m m b a n ç ş n e d e n le r i v a r d r İ lk i, S a s o n d a ğ h k v e y w k s e k r a k r m lı, u la ş r lm a s r g ü ç b ir b ö lg e y d i B u ö z e lliği p r o p a g a n d a fa a liy e tle ń n in d a h a r a h a t y a p r lm a s r a ç l s m d a n ö n e m liy d i ík in c is i E r m e n i n ū fu s u n u n , d iğe r y e r le r e g ö r e S a s o n d a d a h a fa z ia o lm a s ı a l la c a k a k l y p y a a n m a d a b a ş a n s a ğla m a ş a n s m i a r tır a c a k tr (U r a s 1 9 8 7 :4 7 1 4 7 2 ) Ü ç ū n c ū o la r a k S a s o n E r m e n ile r i s ila h ta ş ry a b iliy o r la r d t (S e r tç e lik 2 0 0 9 : 1 7 6 ) B u d a b ö lg e y e d r şa n d a n s ila h g e tir m e ih tiy a c ım o r ta d a n k a ld m y o rd u S a s o n d a k i ilk is y a n g ir işim i 1 8 9 3 y ih H a z ir a n v e T e m m u z a y la n n d a H a m a r s u m p B o y a c ry a n in ta h r ik e ttiğ i E rm e n ile r in M ū s 1ū m a n h a lk a s a ld i r m a s r la b a la d r B u s a ld m la r ū z e ń n e y ş b ö lg e d e k i B e r k a n v e H a y a n a ş ir e tle r i E r m e n ile r le a tr m ç ş a y a g ir d i ç a trş m a la n ö n le m e d e e ç k a la n g O s m a n h h ū k iim e ti o la y la n b a s tir m iş s a d a E r m e n ile i r n v e M ū s 1ū m a n lA n k a y ip la r v e r m e s in e n e n g e l o la m a d r (G ū r ü n 1 9 8 3 : 14 7 ) 1 8 9 3 is y a m m n b a şa n s rz h k la s o n u la n m a s r ū z e r in e 1 8 9 4 ç y i lm d a p la n lr, p r o g r a m h b ū y ū k b ir is y a n d ū z e n ı M a y i s 1 8 9 4 te itib a r e n b l en di aş ayan is y a m n e le b a ı in e H a m a r s u m ' ş y p B o y a c r y a n d ı E r m e n ile r s ila h la n m a la n m ta m a l m a d rk ta n s o n r a b ö l e d e k i M ū s lü m a n la r a te k r a r g s a ld l r d t la r İ s y a n a k a tıla n s ila h h E r m e n ile r in s a y is r 3 0 0 0 k i i i b u lu y o r d u E r m e n ile r in M ū s lū m a n şy k ö y le r in e y a p tr k la n s a ld i n n e tic e s in d e b ir ç o k M ū s lū m a h a y a tım n k l a y b e tm işti r O n a s m b ö lg e y e g e lm e s iy le A n d u k D a s k e r le r in in a ğr n a ç e k ile n E r m e n ile r b u r a d a a trş m a y a d e v a m ' ç l h e tm iş le r d i B u a m a 2 a r 3 A ğu s to s ta H a m a r ç ş p s u m B o y a u y a n ' in a k a la n m a s m a k a d a r ç o k y i i b d d l i et r ş e k ild e c e r e y a n e tm i ti u ş ş l r a s 19 8 7 : 4 7 1 4 7 8 G ū ū r n 19 8 3 ; 1 4 7 14 9 ; S e r tç e lik 2 0 0 9 17 5 1 8 2 ) . 、 。 、 。 n , 、 : 一 、 ぎ ー 一 一 彦 ネ 一 。 . ' - , . ' . - . . " ' - - . ' . . . ' , - . , . ' ' . . , . . · . . . . . . ' . - - - . B in le r c e i n in k a tl ld rğ· b u is y a m n m b a s tr n lm a s ı s ir a s m d a i 2 n E 7 7 e m r ö ld ū r ū lm ū şt ū A w d m le r in s a is l b ū p a a b u ö liı y y ū k b ir a b a r tıy la o n b in le r le if d a e e d iliy o r d u (G ū lm e z 2 0 0 6 : 6 9 8 6 9 9 ) H â lb u k i is y a n d a ö le n M ū l s ū m a n la n n s a is r 1 0 0 0 k i i le E r m e n ile r d e n y h k d f l d S a o a a z a ş y l , t e ik r 2 e 0 0 9 : 17 8 ) B ö le ( ç y ç o lm a s m a r a y ğm e n b ö lg e y e ö z e llik le İ n ilte r e d e n E rm en ' ' . - . . . g 3 34 ' 。 l M ū ū l i l i s m a n n a ra e r ö n e lik y a p ıla n k a tlia l b r c e b a y l n e e m a rd a n h iç b a h s e tn ıe m e s i o la y la n n g i li i f ö s te r m e k te d ir t i a a r k r d a m ğ g l s a g m n t a k a B ir in c i S a s o n o la y la n k ıs a s ü r e d e İ n g iliz g a z e te c ile ń n k a tk r ı an yı a b ū y ü k b ir a jis ta s y o n a B o la y la n n a b a r tılm a s m l s a la a n u ū d l ū ū r t ı t ik i ş a h ls v a r d r B u n la r D r D illo n ile F r a n k n ö ğ y d ş ' İ ili B ü u k l id i l i r n z i ' P e e h i s l i e r C o m g i d y u ç rT e n in v e r d iğ i b ir r a o ra Scu a p E p g ö r e , r z u r u m d a n ö te y e t a y y e r in e h iç g itm e m i o e i v m o la n b u e ik i g a z e te c i u y d u r d u k la n M k â y e le r ı m ş ş e e In g iliz ç g h a lk rn ï n g a le y a n a g e lm e s in i te m in e tm iş le r d i (Ça lık 1 9 9 4 : 1 14 ) A y iu ş e k ild e A m e r ik a h g ö r e v lile r d e g ö n d e r d ik le ń b ilg ile r d e İ n g iliz g a z e te le ń n d e y e r a la n o la y la r ın ç o k a b a r tıld ığın ı a n la tlla n la n n a n s rtm a d ığ m l b ild ir iy o r la r d : (N e w i l k e r e Y o r k T im e s : 2 8 N o v e m b e r 1 8 9 4 ) 0 1a y la n y e g rç d d i ū ö ū t r e n n a n o is e İ n g iliz E r m e n i D e m e ği id i D e m e k s ğe r b ir o lu şu m t ş S a so n a i s y aj to p la n trla n d ū z e n le e r e k O s m a n lı D e v le ti n e b a s k t s o n r a p r o te s to n o la y la n n y yap m a ya v e B u d o ğr u ltu d a k i to p la n tr la r d a n b ir i 1 6 E k im 18 94 te p k in in g e n e lle ştir ilm e s in e ç a lrş ıy o rd u ' i i l L t d o n r a d a d ū z e n le n e n b u to la n tr a b ir o k L ib e r a l o litik a c r v e P r o te s ta n ta r ih in d e d ū z e n e n m ş p y ç p d in a d a m ı k a tılm ışt t Y o z g a t v e S a s o n o la y la n ilg ili k a r a r la r a h n a n to p la n trd a E r m e n ile r i h im a y e d ız e d e n d e v le t le r v e p o litik a c rla r a te ş e k k ū r e d ilm işti (B a şb a k a n h k O s m a n h A r ş iv i (B O A ), Y rı . . . . . . , . - , . ' . . . ifi S a d a r e t H u s u s i E v r a k l (Y A H U S ) D o s y a 3 12 G ö m le k 1 9 1 7 E k im 1 8 9 4 ) B e n z e r b ir to p la n tr 2 7 K a s ım d a d a te r tip e d ilm iş D e m e k B a ş k a iu F r a n c is S te v e n s o n iz h ū k ū m e tin in ta k ip e ttiği p o litik a y i e le ştir e r e k E r m e n i k a tlia m m m d u r m a s r iç in O s m a n lı İ n g iı t i e s to b k o r b r d ū ū a l l k k k i i m i i i A b t b l k d a t a n n a r m a s l e a i e l s ı r r a e n u n s a a m a n e u l t n p y e D ev ğ , ğ y g ç T a sn . . . , . , ' , , ' i s ö y le m işti (N e w Y o r k T im e s 2 8 N o v e m b e r 1 8 9 4 ) İ n g iliz h ū k ū m e tin in n b ū y ilk b ir a jita s y o n a d ö n ū ş m e s i ū z e r in e İ n g ilte r e S a s o n o la y ı an n ı d k a n r s a a r i n t A n u s o a d d b l k lifi u i l i i l i t u n li b ö e u n e b i e i ö n c e e m s j r e v n n y r d c e e r ö ğ g \ y g n e l d e tle r in li i e v t k i i l b t e l e k i b l r b i t a l S t a a m e u m s ö n u ld ş u a ç r e n i u n u İ n g ilte r e n n o u ğ ğ , g l b k u l a 1m c a a o u n l u k n s m l i k ğ m a i l u n ı i k b o n m s n u n u m e o l n ce e r yg e r in d e n o lu ştu r u a c a y te m s ilc iı to p la n tls l d ū z e n le y e c e k le r in . , . ' e tti . ş h r m a K o m is y o n u v e R a p o r u l i d i e i s b e n k h e r n l a e clair e c ld y e \ k l n a u u i ń 1 o l m a n n a a d E e rm e n ğ g H e r h a iıg i b ir b ö lg e e ş y i b r l z k a n ı d m a r l t m a i r d i a u l k e b n d i h n s e e r ğ ç a e r i a r n a ş d S m i s a o n h a s l am ı t S a n II A b d ū y u a n a a , ş y y ' i t i i e d iği s n ū e s ö m il l i i r i i e il s k e z n a a r ş a S a a g ç g ç ğ ū z ū n tiìy e d ū ş m ū ş tū O g ū n le r d e ū z ū n tiìs ü n ū a r y " l ń l e ö i z e d i s k ı e m ' ū u i ö Ü e u y d m z r c e e g u z n y o r s u g ç g A m a n b e n i a r a y lp s o r m u y K a m il P a ş a y a d ile g e tir m işti (G ū v e n 19 9 1 1 8 8 ) l t l e crūbe e de n l a i k a r a ö o d h e i i n c a a il n b e d ū e c y ö e n ğ , ş S a s o n is y a m ru n n a s r l b ir a jita s y o n a ' P a şa y i b d A u lla h ik F l e r a c ı a m a l m y öenebilmek S u lta n II A b d ū lh a m id , o la y in a y n n tr a n ' a k iç in l m a e d i e m 1 c e b n e ö e d p a y l P i a k Z a i e ū r M g t K a m ş y d u m o 0 4 u r ş a i A c t n i d ö m e r y ş g n 4 9 1 8 k h A 2 0 a r 4 t 8 9 1 e n t 4 A s o 1 u s ń l i il i b e i d i ğ i il l ed n l l a ğ g r a a p o i a k a i d Z d i g e l r y n ö v e ş , g re ' n da k s u l i n u l o a i b m a l t S 1 a n u 7 0 0 6 0 2 0 : l g G ū d i ) m ez i d il b r l t a n ( k S a l u i l a a r o d ū d e n k z a ar ta ń h in e ' i l n in h t D e e v O n a s m e v 1 k c a a n i a i e İ ğ ş n g ilte r e n n d m ş d r u u k n e e e v s e t t k m e e , h e are he m en y k i d s l e e i ū i e r d n n ö e r l 1 l a ğ o S g ğ u ta n k n u k u u s r b y o i k u d k u k u i s u r o il , y b a ş 1n a b e la k e s e c e ğ 9 1 8 8 8 1 1 9 19 ) G ū e n v t l l 1 m iı a ( a e l P a i a K ş a m p y ş ş S a d r a z a m la r d a n l l il e m eye i b i r e d l r a 1 a r a 0 d i g a g ik e ' k m c t e y S u lta n ın k o r k tu ğu d u r u m g e r ç e k le şm e e g ' ' d in ı H a r w l o u s o K o li i İ s n o z n l a n b n d u u V k a an i g r e e r e d e v r il İ t e e e r g n a r y n s o h n e m k e d l t g baş a r an i h am n s s l b a i u t k ū e ū H l y m ı ş n O m a k s F a at h t l ' a 1 a a m a a ş s m i ç a s m ğ y a l S a s o n d a in c e e m e y p k i i l 1 E l İ i t r e e i n e ū n e r ç z B n d i u nu g i i e rm e n v i z e i t n e s m 1 e b ö e d i e n i g y g ta h r ik ç is i o la r a k k a b u l e tt ğ n d a d b n a n u i e ' ū r n e l z i ' i r t a z d a r e d i e i t s k s e d ö e rm e n y a o n S s d a i 1 e h s C m g r e b l i a A t e s i A a ş A sker y M r ı ū n m a t r c e 4 9 8 1 Içilik a K s ln a 3 0 ) 5 G 3 5 8 2 D ( S Y S H R i i ) S s , a i i e ( H c , A r a O B i y y v a z g e çt ( , ' U i zun d i t i e n s i s t e m a n S s o k a il d i g e re , e n k t l a r a a o d ts t c m Y i y a r l s o K o o n s S h ip le y , E r ź u r u m i l i t e re v e n F a n s i a r g n ' a ń l l n t e d ev e b y u lu n a n l l n o s a k o s d n o a m u E r u rz n ra d o s l n e e r ö ū e m r ş g i d il r e v k r a r a a m l s a m t i i o lu ş u r u t n h n e e l e i m ' e i c e b n y r k l a n l R u s y a m n te m s ilc ile r in in k a tr a c a ' n l m 1 n ó a o s k s i o n k d a m E rz u r u i d e tin v e i ū t H e e ik k h T a ç S y a so n U z la şm a s a ğla n d u d a n s o n r a i z T m l e i e l i h e S y i il İ z y p J e v a sky , n g R s u b l t i v r e z F s l i n a r l , Ieyetin ū y e e r ; k a tl ı rm ry la o lu ştu r u ld u il d e rd e n f E n e i t M c e v e B ey l a le ttin C e B ö e r e m B fik e y , y, M a h k e m e s i p ile k ç e D a ir e s i B a şk a n ı ş e k i an r A e m l a d o s a l f t a i b i r s ıa m ń s r e a a n i o k s m o y B 2 g u 0 7 1 0 , 6 7 y 0 0 2 : ) l G ū z e m o lu şu y o r d u ( 4 9 8 1 b r ) e N m e 8 2 o v i : T s e m k Y r o N te m ls ilc is i J e w e t M ile s d a k a trld l ( e w t o p la n tı 8 0 1 d k r a a i h ' i e n ta r 5 8 9 1 z u T m m e 2 7 t n 9 5 8 e 1 0 1u ştu r u la n k o m is y o n 4 o c a k k ü T r 5 2 e t v ı K { r 1 6 i n E e 4 rm 0 1 d i e i , n ' t iu k la n n a B ç i d u l d i k e n i t n i f a d o a 9 1 a z n a r a y p p 5 9 8 1 z u m m T e 8 2 k ra p o r t a r i i l o t r b r e u n c u ' u l r in s o n e e l m i e e c n , t t i i a i n k H t T a hk n e ye y p ğ u cu o n s d n a a l m a n , ayı n u u r o a r y ū z h n i e t p H eye , k ' i k h T a k t a F a d h r n ń k l ta h in d e M u ş ta a em e a sı r i a s n e y E m r l d ū rū e n 1 ö d l a d r a a n a a ro p g B u l d l r a l p a b a ş tu tu ld u ğu n a d a ir p r o p a g a n d a la n n a 3 Sa . A so n ra . . " . . . . . . ' . ' - . . . . . . . _ . . , . . - . . . . . . 3 35 liy o r d u (S e r tç e lik 2 0 0 9 : 1 8 0 ) B u d a i d 3 0 0 0 d e n 2 5 0 0 0 k iş iy e d e g iş e n b i e li o la c a ğ r s o n u c u n u o r ta a n u n u n o ş s n s ı ya T a h k ik H e y e ti n in n e g ib i b ir r a p o r y a r s a y a z k E s o r u m lu lu ğu n ü b o r m e n ile r d n e d a y n ı n l a a o n e i s a so t H y ik h k e e k T d i k i N t l a a n o e m r u y ç y l i e r i b ū y u k b ir h a y a t k r n k lr n E e m r d e h i m e ġ ın a B u d a h e m In g ilte r e y o ld u ğ u n u o r ta y a k o y m u ş tu o y u n u n d e s te ğ in i a l k u m a r a s l r a r a l s u d u m aya r a m i ş ia r , u k k l a ] ı m h in i ğ l E a F a e n e m r g Uatmlştl y l d l O y sa ra po , b a r r r o ı ı a e e y ş t m r ö e ç s y d r u u g ç a lışr y o r la r v e o la b ild iğin c e k e n d ile r in i m a ğ i H t k e n in r a p o r u n u b a i e k h T a l i i e k y i t e i d p şta n ín g ilte r e is e g ö s te r ğ m a g d u r iy e t i o n a y la m ry o r d u b i d o k E r m e n i is a m e ū e r s a k ı s r ç l m t a r m da y k a b u l e tm e y e c e ğ in i o r ta y a k o y u y o r d u B u k a r m a ş a o d a b a r tllr s a y ıla r la ifa e · . . e . ' , . ' . . . . ' . . b e r a b e r in d e g e tir d i B u n la r Z e y tu n (S ū le y m a n h ) İ 2 i 9 sya m S E s a v l i ū i ( 1 ) D r v ( 18 9 5 ) 5 9 8 ğ y 1 l l ū ; ) E 6 İ s y a m (1 y i E n M a m iır a tū la z iz ) İ s a n i 5 9 8 1 i g k ) ; E m 2 İ y B a b ia li O la y i (3 0 E y lü 1 1 8 9 5 ); T r a b z o n s y a m ( (6 İ 9 E m it) İ s y a m k i z i r a h s ( k A 189 5) m ( 5 9 8 1 i k ) E ; m E k im 1 8 9 5 ); D e v e li (K a y s e r i) İ s y a m (7 . - s y a n l (2 j İ k i E 2 9 m s a m ( p) y l İ t a a M a 5 9 8 sya m 1 y m ) K ı ; 2 s a l4 İ K a s im 18 9 5 ); s iv e r e k (D iy a r b a k r r ) s y a m ( M i k a m u r a tu la z iz ) İ s a ru A r a 5 r 9 8 1 ( K ; m ) p s i a y K a s im 1 8 9 5 ); H a r p u t (M a m u r a tū la z iz ) İ s y a m (7 (9 5 K 1 İ 18 9 5 ); A y m ta b a s im n ı a i s S s ( a v f i ) n M o y z r e 5 ( K a s im 1 8 9 5 ); S iv a s İ s y a m (15 K a s im 1 8 9 ); i 5 M B l i 8 9 1 t u s ) İ s y a ru (2 2 K im 8 1 a s ( Î ) ; ş ı n a s l İ l H ( H e M a a e 8 16 K 1 9 5 a a r ) s a m y a s im ( p ( ); ş ( p) y K a s ım 1 8 9 5 ); K a y s e r i (A n k a r a ) İ s y a m (3 A r a ltk 1 8 9 5 ); Z e y tu n İ s y a m (1 8 9 5 1 8 9 6 ); B ir in c i V a n Î s y a m (2 H a z ir a n 1 8 9 6 ) O s m a n h B a n k a s i B a s k m i (14 T e m m u z 1 8 9 6 ) D ū n a k a m u o u n u te k r a r h a r e k e te g e ç ir e n g e liş m e is e İ k in c i S a s o n is y a m m n b a ş la m a s r 1 8 9 5 ); U r fa (H 1 8 9 5 ); E a le 1 8 9 5 ); D iy a r b a k ir (M a m u r a tiıla z iz ) İ s y a m (3 0 E k im rz u r u m - . , y y d ū n y a k a m u o y u n a d u y u r u lm a s ry d r ' ' d l A İ k in c i S a s o n Is y a m v e G e o r g e H H e p w o r th u n n a o u y a D a v e t E d ilm e s i E r m e n i te r ö r ö r g ü tū T a şn a k s u ty u n a b a ğlr ç e te le r O s m a n lr to p r a k la n n a İ r a n ū z e ń n d e n V a n y o lu y la g ir iy o r la r d r B u r a d a k i M a z r ik a ş ir e ti, ç e te le r i r a h a ts rz e d iy o r d u B u n e d e n le a iın a n b ir k a r a r d o g r u ltu s u n d a T e m m u z 18 9 7 ' d e a ş ir e t ū z e r in e 2 5 0 k iş ilik b ir k u w e tle s a ld in y a g e ç tile r s e d e v e . . ' . . b a ş a n lr b ö l\ s in y a r a k g e r i ç e k ild ile r B u b a ş a n e k a y d rr d ı E r m e n ile r in a m a c l y in e ç e k e b ilm e k ti o la m a . s rz u . h k ū z e r in ç e te , fa a liy e t e lu s la r a r a s l k a m u o yun u n a la n ın ı S a so n v e d ik k a tin i y in e b ö lg e y e M u ş . B ir in c i S a s o n is y a m n d a u lu s la r a r a s r b ir k o m is y o n o la y la n in c e le m iş v e b ir r a p o r k a le m e a lm ıştr B u r a p o r d a E rm e n ile r in s ila h la n m a la n n a d e ğin iliy o r v e k 1 şk rr tm a y a p rld r ğr b e lir tiliy o r d u ik in c i S a s o n is y a n ın d a te k r a r b ir k o m is y o n g ö r e v le n d ir ilm e s i m ū m k ū n g ö r ū n m ū y o r d u B u o r ta m ' iç e r is in d e A m e r ik a lr r a h ip v e g a z e te c i G e o r g e H H e p w o r th , T ū r k iy e y e E r m e n i o la y la n m in c e le m e k v e r a p o r y a z m a k iç in g ö r e v le n d ir ild i 4 R a h ip G e o r g e H H e p w o r th K im d ir ? G e o r g e H u g h e s H e p w o r th , 4 ş u b a t 1 8 3 3 ta r ih in d e B o s to n ' d a d o d u İ n g ilte r e , ğ D e w s b u r y ' d e n g e lm e b a b a s r G e o r g e H e w o r th m a k in is t o la r a k A nne p , ç a h ş a n b ir işç i id i ta r a fin d a n k ö k le r i F r a n s lz v e İ s a n o lla r a d a a m p y y y o r d u G e o r g e H H e p w o r th , e ğitim in e B o s to n L a tin S c h o o F d a b a ş la d r Ço k o k u y a n fa k a t fo r m a l o k u l d e r s l i e r n e ilg i g ö s te r m e e n b ir örenci id i y (W a r d 1 9 0 3 : 10 ) Ço c u k lu ğu n u n ilk d ö n e m le r in d e n itib a r e n v a iz r a h ip o ı m a k o n u n e n b ü y o k h e d e fi Öy le k i, e v in b ir o d a s m i s a n d a ly e le r le s ir a h a lin e e tir i o r o ld u v e b ir s a n d a ly e n in ū z e r in e ç rk a r a k g y in s a n la r a d in i v a a z la r v e r iy o r d u (W a r d 1 9 0 3 : 1 1 B u e ğilim d e a n n e v e b a b a s m m ) ç o k e tk is i o ld u ğu şū p h e s iz d i H e r ik is i d e u n ite r ia n in a n c a b a ğ h v e k ilis e fa a li e tle r in e ö ū 1l ū o la r a k k a h h y o r la r d : y g n H a tta B a y a n H e p w o r th a r a s ir a k ilis e v a iz le r in i e v e y e m e ğe d a v e t e d e r o n la r la d in i s o hb e tle r , e d ilm e s in e fir s a t s a ğ ia r d r (W a r d 1 9 0 3 : 1 5 1 6 ) B u a ile o r ta m l , G e o r g e H H e p w o r th ' u ö n c e lik le k a tr k s lz b ir H r is tiy a n y a p m i ş v e h a y a tm i d in i in a m l a r ç e r ç e v e s jn d e ş ş e k ille n d ir m işti ' H e p w o r th u n y e tişm e d ö n e m in d e k i e n y a k m a r k a d a ş la n n d a n b ir i C h a r le s A lle n id i A lle n , i k l l a z m a a ı a y ş n r ğr o a n b ir iy d i v e d ū z e n li o la r a k ç e itli a z e t l ' ş e e r iç in y a z r la r g le n in l A a z ry o r d u y e tk is iy le o ls a g e r e k a r k a d a şr H e p w o r t d a , y a z r y a z m a y a ilg i d u y m a a b a la d r v e 1 8 5 0 y ih n d a rı y ş s o n r a ç e ş itli g a z e te le r e d in i a z rla r y g ö n d e r d i (W a r d 19 0 3 : 1 8 1 9 ) L a tin S h ' c o o l d a n s o n r a e s k id e n b e r i h e d e fle d iği r a h ip o lm a h a a lle r in i e r k y g ç e le ştirm e k iç in S t M a tth e w ' s k ili l i i a n ' o s e s r n n a a z p p J o s e p h H C lin c h d e n d e r s le r a lm a a b l a ş a d l v e 18 5 2 y ' l r d m a li C y h n i c ' n y ö n e tim in d e k i İ la h iy a t F a k tı lte s i n e g ir d i B u o k u ld a n s o n r a N a n tu c k e t ' d e k i G ū ' n e y C o n r e a tio n l K ili a g s e s i n d e ilk d in g a d a m h ğ r g ö r e v in i 1 8 5 5 y i lın d a k a b u l e d e r e k , h e d e fle d i i r a h ip lik ğ y o lu n a g ir m iş o ld u (w a r d 1 9 0 3 :2 2 2 6 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . - . . . . . - . . . - . G H H e p w o r th , 1 8 6 1 y rlm d a e v lilik a p a r a k B o s to n ' a d ö y n ū ş y a p tı v e k a n s m ın a ile s i ile b ir lik te y a ş a m a a b a l d y ş a r B u s ū r e iç in d e a z e te l e r e y a z r la r g a z m a ya de v a m e tti (s 6 4 ) S tı y r e k li y a z m a m e r a k r v e d ū n a d k i a o la y la r a k a r r il i y si o n u n a n i z a m ş g a n d a b ir g a z e te c i o l a r y r a h ip lik d tş m d a ik in c i b ir m e s l k ic r a e tm e s in e d e e y o l a ç h N e w Y o r k H e r a ld a z e te s i e d itö r ū n ū n g e o rg e . . . . 336 . ' İ il d t i l n l e e a r n n e z a b 0 t l 8 ı a t r e 8 e 1 h u u l g n a r a d 9 7 y 8 y a n a d a k i la tlrk o la y la n m y L 1 l i e i ta v s iy e s b b i d a k t m a p r o fe s y o n e l g a z e te c ilik m e s le in e r e l c e e ö B i i d r m iş o ld u (W a r d 1 9 0 3 l ğ y e e g c i n i n e r e y ' ¸ b t e d ilm e s in d e d e u v a e z id e k i g ö z le m e i b e k v e l g ı a ï T a n an r e tk ili o lm u ş y y ş 5 9 1 ) l9 1 r d ı l r a l m o ' ' i k e d e k i in c e ı e m e ū T r h u n t d y g ö r e v in e s e ç ilm e n e d e n in i N e w Y o r k H e r a ı o r w H ep " ' li d i h l ö s a is m a k a l t r e 7 a 8 9 T k ı 1 ı ü S u lt a n ın d a n E r m e n ile r ı o r: r y ş y ç K e ilg ili y a s im 8 i s t e gaze i b r m u h a b ir g ö n d e ń lm e s i is te ğ i g e ld iğin d e b u g ö r e v e G e o r e H i i k n H e p w o r th l e m e e ç c i n , g l n a o la y ik l l l e r i, d e n e y im li b ir g ö z le m c i v e y a z a r o lm a s t ile y e tk in b ir g ¸ e te c i o lm a s ı ö l e z i e i s k i ş k a r a k te f , ' " d ń ld i k i N l T i e ye gön e w Y o r k H e r a ld 8 N o v e m b e r 18 9 7 ) k r e l i e e r ( l e y i s e i l r ç n e de n e ' ' i P G H H n e r e i o h ea rs T iı epw o rt S e y a h a tin i E r m e n i u n r k iy e S ir E d w n g , 5 l O k a k S u n m a sl r a a n a D a a n n l y İ d d ia a ' G e o r g e H e p w o r th u n T ū r k iy e h a k k tn d a k i g ö z le m le r in d e n ç ık a n s o n u c u n b ir E r m e n i ' - . - . . . . . . . ld u ğu n u v e h a z ¸ la n a n r a p o r u n ¸ b u k a tlia m la n b e lg e le y e n ö n e m li b ir b e lg e o ld u ğu n u P P i d e a r s in y a z d tğ r b u id d ia m n m a h iy e tin i a n ı a m a k iç in ö n c e İ e a r s ti, E w n s i , i k k l i ş n a z a y t e s p it e tm e k ö n e m k a z a n m a k ta d ir d l n u u u i o k m ğ i n p e ars S ir E d w in P e a r s 1 8 3 5 y ilın d a İ n g ilte r e n in Y o r k ş e h r in d e d o ğa n P e a r s L o n d r a d ih k t h ı a r n a a m 8 P u cu 2 4 l D i W 19 2 7 a r s e i i i d k t a v e r : v e k h m a i a s e y ) d u u e i ( ; ğ ü n iv e r s ite s n 3 18 7 l d n ¸ r lı ı k l a l li e m i e l d t a e s e r e r l d b b e n a a a y t a ı v e u i ö e e a e r m il s ç ş ş y g g b ilim in e d e i i B l tt r s ü r e liğin e b k k l e i i a u i a o a r i b i c d i i h k k ö e v e ö r r u u e n ld r n u u u b ğ g ç ğ g ğ İ s ta n b u l d a o ş o S r m n ç rk m a s l ile i D a ū i i a v a B n k ld k r n c l v e h k d a r k a ş a r l 4 s z o a r a r 1 a a r 9 d 1 m a y i l a İ i s ta n b u i y d l e ğ g k t i d ra r e n r a n s o k il e n s m t e i e i v a a n l a s l t D n n O e e v ld k a n ı m d r s a ç ş k a u n z o r ū lk e s in e d ö n m e l d l İ i t an an e a ı n e e r d ik k i n n T e e ü P i r e b k t t r s y y e a e h a t g m l l a 1 a y 9 1 9 n a ı ı i y y y İ s ta n b u l a g e ld v e l l d k i i k e a i k i m t a e l a t i i t r l a ı l a n r n ö e e m A z i t n a i ğ p c r i li a b h n i r i a u m n t g y ğ y p D a ily N e w s g a z e e s n l d l r d ir r e s e r e k T i a Y e u r F n a r s e t i d r i d o e l e r P e y i d t eo p y s ğ 百丽 T u r k e y a n l B 18 7 6 u ar l v e r d a s o m k ū ru T m a k b i ū b ū r i li g ū r i k i i b l m ş n i e r e n p n i ğ y e a rs S ir E d w n g 3 8 5 0 3 7 3 5 2 0 i K : id c a a i a r ) d ū t m e s ö ū r i t n n a b i ( s o k a b a ū il ū r l h b e e r ş d r e j y a 1 l a z y m i ğ y a y a k la n m a s l i k e i b k d l ı s a r i a e n l d i v e s i i d r m e i e n e r e ç l n ş s ö z h e m e z t u n H ğ i w r o e p n i g g S ir E d w n e a r s p l l ń l an o n u v e s ö e e m z h t u n H r ç d l o w e r il i u u m u li u k i e g l i i yaptt m l ń b n e p ğ y b ir s o n u ç ç rk a r m a s t e l d l t k i ry o r a e a n d i b e k u t k l l a m b a : ı k a T i e ş ş u r Y T o r ty e a rs n ş y d l ń i n en d e l l e r v e K o s a r ń l s o o n i ğ r e o n e i k m s A n d i a r e m l r a a li n k arı y at am E rm e n i k l k d k r e er e v e a ı n i n l a a u d K t r m a l a a a rm k m i ğ a t r e y r e i e b a l a r a l r y y y g to p la y a b ild iğim b ū tū n o a y a n l h t l an l k l a i a a s l a r u a n ı r li k r d e e d m e if e n l i e y e ld k a n n a u 1 o ū n M m a ū k s d l i ir a r a l l n i ka e e r l c a z m a y B d i d u ö i m r t e n n e il N e s e D a z s e w d a l e i v tm ń l t g a ik â o h g e n i e il y n E p y b a ğrşla n d r K a tle d ile n r m e n e r i d M t n l e e ı m i m a l 1 l t a m r a n a i t k ild m a ş b e i i h e · il w p la r la ilg ç j ş z a m a n a k a d a r d ū n y a y a k a tlia m l l k l m eye t a r e u ö e ń d m e e n z ū n l k R z e a li Ö l g u s e p l d z e b r l a a e k y ş d ū n a d a n b ū y ū k b ir ç r ğh k y ū s e m e y k a tlia m r o ' ' . ' . ' ' . , . ' . ' ' ' . ' ' ' , . . . " " " " . , ' - . ' ' ' . " ' " , . , . . . y b a ş la d ı . i d l i i ı i b i r v e l i s i a a r o c l ı n m m a s a m i ğ l ln k g a i h â y ye er n y y A b d ū 1h a m id e o la y la r la ilg ili b a z r d i e k i ü ü i T n e r z ld e r ľ İ b t e a t u a n B s n e d e n G y o n i d o r g e n d t n l T a m b u s tr a d a N e w Y o r k H e r a ga z e e s ' i b i i i i r ara ç l n n l a m t a a S in i a n k i b u l y ç u l i e n ç e i n e 1k t em s ş , ey g s iy a s a l is te k le r i o lm a y a n b ir ū ' i i i d i se ld i t e H n s k Y e r a d i N o r i ğ k t w e i e s t e m r i e ť a o yu n M r B em e g o la r a k k a b u l e d ild i S u lta n ' l i zc a i i n ı d a i t s e l e s S t n i d a n i u u il ğ o r il y il m n e l e l y l h b g r d i, T ū r k y a a n a n r e d e a u l r o a c a n ı z ğ y ld i k e i b i t e r k l e n i i n a a d i i o c u e k s k n s ş l e n k ş m a i il a a ar ç E r m e n is ta n a b ir in i g ö n d e r m e k v e E r m e n e r 9 1 5 8 15 6 9 1 1 P : i s ) k t il e a r b t m e ö e i ib e r ( d a v ra n a n b a b a g g s h 山 a k i ı o İ m u ı o r d a n n l b r u d o İ n u ľ u u b a t , u y a n b i r s z a a h k y r y ş im d i ç o k z e k i v e ç a ş a n ' ı t n ilir b ir y a z a r i e ' t v E a a n s ť n m e t r B e M e n l e n t n r S g a l t u , ö n c e d e n S u lta n d a n b ir ö v g ū n işa m a m i ş l 5 9 1 6 1 1 9 P d s l e a r b ) d u u n ifi k l e u t n ( 1 e l s a m a l a s m ı a s m l i a z r b ğ r ra p o y gön den n e siv e t l ur B en , t m u d o s ' h o n l a a m i e r z ş e r e E n e m r W a s h b u r n T ū r k iy e d e k i A m e r ik a lıla r d a n D r l i iz c a i n k a l n i e t e a a n E n s k E e y r m d ş l e r g ğ , W a s h b u r n v e d iğe r b ir k a ç k iş i b ū y ū k b ir in fia le k a p ı r l n n l a k a o ü b k ū o n y m a l a z t s a o ¨ l n a y ç te k ta r a fll T ū r kle r in h ik â y e le r in i k a le m e a la r a k o la y a n a l n l n a a l o t in n S a u d i t y e r e i e L a r e t z t y b a ş la m a s m a n e d e n o la b ilir d i D r W a s h b u r n , M r B e n n e i i n i k t r e e ı l s i i ğ i m a b o m r s l i m n g i l b v e o n ay a ū e ş r t i c i e k i k n n l i c e d e ö l r d e n b e t ş s a p ir a c a ğm ı u n e e n g M r d a d m l a H k r Y a e k N r o l e w a r a k a r a r k ve a s ö y le d i W a s h b u r n v e B e n n e tt b ir lik te k o n u ş a r a t e e k i ı m b k r ū ü b r y u O a u n r n 9 15 ' q 1 6 y : p ) H e p w o r th u n g ö n d e r ilm e s in e k a r a r v e r ild i (p e a r s 1 9 o lla l n m a k r a i b d ı k a k e n d i k e l e r ç e ş i d r k i T ü r k le r o n a e ş k t e t e m ö r e s s a h ip tir O n u n a n la t rm la n g k a m z a l r e e n h u d z y u a d a h y ş a k la n a l i n l a t m a k i a n E e o m r 6 1 d a y a tm işla r d ir (p e a r s 1 9 1 6 : ) i e s t v a ı b i k t m y r h a d l a e i d ts p e o p k T an e r u l e e r n i t e k e y s l i a b i m o h is te m iy o r u m B u k o n u d a b ilg i s a y d a k i t r a i ' l m r t e e i e v k d b a g e rçe ç k i y m t h a u n t r w o H e l r e n i e t p e d e r im B u k ita p y e te r s iz k a h r s a s e y b ilg iy e u la şa c a k la r d ir (P e a r s 1 9 1 6 : 1 6 0 ) . ' . . . . . , . ' , - . . . . . . , . ' . ' ' . . . . , . . ' , . . . . . 137 B s ö y le d iğ i E la m ta m m ' b ilı g ile ń u rm e n a k ta i h u t o w r H e a n r o h s d a a p r a yaz h a k k i n d a b ilg ile r v e r m e k te v e re n la y la n o d ııır n v k ita b m d a d a y e r a ld ıg m i d o la y h b u o la y la n E r m e n i k a t lia m i e o la r a k o la r a k v c ııu c K w u i r i t ia d a ii c p w u ı u ı a J l e e o i d r t 18 9 6 s n k a p e T r y E d w in p e a r s ik in c i k ita b l u i d i id i i a e d e n P e a r s b u id d ia la n t t l n k i t e a il e r ğ n E e m r i na T ü d r k le r n a l l l r d l a a d i m n o e e m a n a a e y y g y i d l d b u k o n u da ki e tir iy o r : B e n im il e k e e u i g d ī i d a i ş d r ş k t e y d a y a n a k o la r a k H e p w o r th u g ö s te r m e ' H h i h t R A w o r d e a m i k i ir e n r a d a ço k p p , d iğe r b ir ş a h id im ç o k ö n e m li k a lite d e v e ö z e llik te k i b ir n s a S i s e y a h a tin d e k e n d i i u lta n i t r i d l m r n e ö n ş i e iı s n i c ğ y s a y g i d u y u la n b ir is im d ir v e ilg is in i g a z e te ll e k is te m iş , o d a a ç rk fik ir lilik l e m i e n i e l n e r l m e g ö z e s ık rc a g ū v e n lik a ltın d a tu ta c a ğl g e r e k ç e s i ile g l e n g e lle m iştir (P e a r s 1 9 1 1 : 2 8 1 â r k r t r h ' e ğ a s k n a r ) S u lta n a ta r a fs rz o la c a ğ m i b ild ir e r e k k a r ş ıs ın a ç ' ' ö n d e r ilm e s iy le ilg ili o ı e k i e ü T r h n g y u t y r o w E rm e n i ta r ih ç i V a h a n k D a d r ia n d a H e p w l h t b i a e o a r a k b e tim le m i ti r v n a ' l a i m ş o r e b z n i y e e ş N e w Y o r k H e r a ld g a z e te s in in y a y m c r s r ş ū k n ū a r a ştu m a s l iç in ız ı ū s n v e rm e e ö i l m a k t i a ib k y n B u n u n ū z e r in e A b d ū lh a m id i ta r a fs ız b ir e y h il z am a n E m ı k l r e n e e r d e n n e fr e t e r ū T " r d a u c u n k o s n a r d i , r a z ı e tti H e p w o r th u n g ö z le m le r n e n ç k d a tle ttile r , ifa d e le r i le d il d a a k l n n a d l b u u l ń t O a s r y e e ttile r o n la n k a tle tm e k iç in fł r s a t g ö z le d ile r .. - . , , " ' . . , . , , , " . ' , ' . , . , k te d ir (D d r ia n 2 0 0 8 2 6 0 2 6 1 ) İ i ' d d i a la r v e Ç e liş k iı D r a i e ' i il n er d r e G ö n e ş 6 G e o r g e H H e p w o r th u n T ū r k iy e y ' i i A ik i m er a d a h e y e c a n la G e o r g e H H e p w o r th ' u n g e r ç e k le ştir e c e ği b u in c e le m e g e z s n n k a r ş rla n d ığr a n la şr lm a k ta d ır B u g e z in in n e d e n ti ö n e m li o ld u ğu n a d a ir d iğe r g a z e te le r d e ç ık a n t e n in 8 K a s ı l 18 9 ? ta r ih li e a z m k a r t l u e i m d e n e r ö g d n i l l p e n i n i i k a A ń k l z e r ı a r t m e s v e m e a n m e g y ç ş i i d d b ir m e k tu p ta b u ö i n e r illi n h P s ğ W t n o i h s g a R ö i p a s a y ıs ln d a d l n m e a ı n u a n ]y o r p ğ y y in c e le m e d e g ū z e r g âh i n ta m a m e n H e p w o r th ta r a fin d a n ta y in e d ilm e s i g e r e k tiğin i a k s i ta k d ir d e S u lta n i n b e lir le d iği b ir g ü z e rg a h ū z e r in d e is te n ile n s o n u c u n a lm a m a y a c a ğr e n d iş e s i d ile g e tir m e a - . . . . . ' ' , . ' g e tir iliy o r d u (N e w Y o r k H e r a ld 8 N o v e m b e r 18 9 7 ) ' ' E d w in p e a r s is e H e p w o r th u n T ü r k iy e y e g ö n d e r ilm e s in in ö n e m in e d e ğin e r e k b u fik r in N ew Y o F k H e r a ld g a z e te s in d e n B e n n e tť in S u lta n , z iy a r e ti e s n a s m d a g ū n d e m e g e ld iğin i, ' l S u ta n m B e n n e tt e v e r d iğ i b ir n işa n ile o n u s a ti n a ld rğım v e b u ş e k ild e A v r u p a h la n k a n d tm a ı . ' ' e tť in S u lta n ta ń h v e r m e k s iz in iç in b ir s ū r e ç b a ş ı H epw o en n 1 z iy a r e t a h ld l ğ l id d ia e d iy o r e ttiğ in i ifa d e e ts e ? b u in c e le m e g e z is in in g e r ç e k le ş m e s in d e B e n n e tt ile S u lta n a r a s ın d a b ir b ir b ilg i v e rm e m e k te d ir (P e a r s 1 9 16 2 ) O y s a an ı a şm a s a ğ la m p s a ğ la n m a d 1ğl k o n u s u n d a r th . , B ' . ş b a k a n lrk O s m a n lr A A b d ū lh a m id ' d e n d e ğil, B a in d e k i b e lg e le r b ir in r ş iv Í s ta n b u ľ d a b u lu n a n ta r a fin d a n o r ta y a a tr ld rğ r v e c e le m y in e N h e y e ti g ö n d e ń 1m e s i ñ k r in in S u lta n II Y o r k H e r a ld a d m a m u h a b ir lik y a p a n e . ew S id n e y W h itm a n W h itm a n 18 9 7 y rh ş u b a t a y i n d a a n la ş r]m a k ta d ir G e n e lk u r m a y a g id e r e k E r m e n i k a tlia m i id d ia la m n ın ta r a fs rz b ir ş e k ild e a r a şt ın lm a s m m O s m a n h D e v le ti n in le h in e o la c a ğ]n a d a ir b ir te k lifte b u lu n d u (B O A Y A H U S D 3 6 8 G 7 3 (2 8 ş u b a t , 13 12 ) W n itm a n in b u te k lifi S a d a r e t m a k a m m a v e o r a d a n d a S u lta n II A b d ü lh a m id e ile tildi (B O A Y A H U S D 3 6 8 G 7 3 (l M a r t 1 3 1 2 ) S u lta n ta r a fs lz b ir g ö z le m c in in o la y la n in c e le m e s in i k a b u l e tti B u n u n ū z e r in e S id n e y W h itm a n m u h a b ir lik a tı ı N e w Y o r k H e r a ld y p ğ g a z e te s in in e d itö r ū J a m e s G o r d o n B e n n e ť e d u r u m u b ild ir d i v e b ir g ö z le m c i is te d i B e n n e t d e 1 8 9 7 E y 1ū l a y ın d a G e o r g e H H e p w o r th u T ū r k iy e e y g itm e k iç in g ä r e v le n d ir d i A n a d o lu d a y a ş a n a n o la y la n k u şb a k r ş r b ir g ö z le m le d e ğe r le n d ir m e s in i ç r k a n s o n u c u d a r a p o r h a lin e g e tir m e s in i is te d i B e n n e tt in is te ği ū z e r in e G e o r g e H H e p w o r th b u te k lifi k a b u l d e e r e k 1 8 9 7 y i h E k im a ym da T ū r k iy e y e g e ld i . , ' ' . . . . ' . . . . . . , . , . , . ' ' ' . . , . ' . ' . ' ' h ik â d u S l t e e b i i u l l a n m i l n k B y e n n e tt i y ö n le n d ir d i i id d ia e d ilm e k te d i k i b u , ç o a ra ğ y , s ū r e ç te fik ir s a h ib in in S u lta n o lm a d rğr v e s a d e c e m a k u l b i r te k lifi k a b u l e tti i o r ta a rk m a k ta d ir ğ y ç E d w in P e a r s ' in ik in c i id d ia s l is e H e w o r th ' u n g ū v e n lik p , tm d a g e r e k ç e s i ile k o n tr o l a ı tu tu ld u ğ u v e y a h z c a T ū r k ta r a frm n is te d i i e r le r i ö ğ y g r m e k z o r u n d a b ir a k r ld ığm l id d ia e tm e k te d ir B u id d ia y a H e p w o r th is ta n b u l d a n ö n d e r d i i il g ğ k m e k tu b u ile v e a m ı k a le m e a ld tğr an m e s e r i ile c e v a p v e r m e k te d ir 8 K a s i m 1 8 9 7 ta r ih in d e a i n la n a n ilk ' y y m e k tu p ta H e p w o r th İ s ta n b u l a , l ◆ ċ 社 e e n s o n r a S u lta n ile y a t rğr ö r ū m e le r i g p n a》 g T m tl s m i v e r i o r d u ş S u lta n ile y a p rla n g ö r ū ş m e d e , y S u lta n II A b d ū lh a m id g a z e te c i H e w o r th d a n p ç o k k a p s a m lr b ir in c e le m e n in y a rı m a s ı is te m işti p A y n c a ta m b ir ta r a fs rz h k la v e ö z ū r c e b u ä z ı i g e m n y e r in e g g e tir ilm e s in i ö z e llik le is te m işti S u lta n A b d ū 1h a m id H e p w o r th u n s e y a h a ti s ır a s ın d a k d i le r in e h e r tū r lü a r d rm m en a p ıla c a ğ m i v e b u y y s e y a h a t s ir a s m d a h iç b ir e n e 11e m e Ile k a la şm a y a c a k la n n a clair ū rşı g v e n c e v e r m işti S u lt a n , b ö y le g b ir d a v e t y a p m a s m d a k i Te k n e d e n n H e r a ld g a z e te s in in ta r a fs rz v e g ū v e n ilir o lm a s t n a d u d u ğu y in a n c t b e lir tm iş , b u s a m im i in a n c a k a r ı d b k a e le d iğ i te k ş ş e y in d ū r ü s tlū k le v e a ç rk lık la y a p tla n b ir in c e le m e n in g e r ç e k le ş tir ilm e s i b e k le n tis in i d il e g e tir m i ti (N e w Y ş o r k H e r a ld 8 N o v e m b e r 1 8 9 7 ) H iç b ir şü p h e y e m e y d a n v e rm e d e n h e n ūz T ü rk i e , iç in d e s e y a h a te y rk m a d a n k a le m e ç a lm a n b u m e k tu p a ç rk ç a S u lta n II A b d 1 ū h a m id in h i b ir ' ö l n d i ç e n r m e y a p m a d a n H e p w o r th u n y \ z is in i d e s te k le d iğ in i o r ta y a k o y m a k ta d ir K a ld r k i H e p w o r th n lik te a y m g a z e te c i o lm a k la b i B . . ' , . . ' . . ' . , . . . ţ . _ . ' . . , 338 i H s tiy a n d in a d a m d ir v e S u lta n in i b r r d a n a g ö z le n ıin ta r a fs ız y a p r la m a y a c a ğr K o n u s u n d a za m H e p w o r th u n k im liğin i ö n la n a d ir S u lta n d a r v i e l r e e k k e r a r m a s a d a b u e n d i e le r d e n d o la ı r e p ç ç g ş y l h k f v u r u arı n ıs ık s r k y a p m iştir H e w o r th d z l s t a r a e v 大 g 加 t ü s a b u n u n b ilin c in d e d ir v e S u lta n ' a dür p E n e d e n iy le l r m e n ile r e r a s m o s e m p a ti b e s le m e s i ih ti i d m a a d in m a lin in d rğm i ifa d e a n la trı ' ' . , . . 23 K b ir y a z ıd a H , e 1 8 9 7 ta ń h in d e O a s im sm an T ü r k iy e g e z is in e ka m u o yu n da H e pw o r th v e pw lr D e v le ti n in W a s h in g to n b ū ü k e l ili in d e n y ç ğ g ö n d e r ile n d a ir ç e ş itli g a z e te le r d e a m la n a n a z r la r h a k k d b il i y y m a y g ' o r th u n a h la k lt v e d b g ū v e n ilir b ir i o la r a k ta ' k ń a n A e m k l r e ń e v e m n tğm i u ' k i i ld d i n o u u n u a a u ı r n i e i a r İ z l n a n ğ a ş z r a r g b l y t v b s an u ild ir iliy o rd u (B O A , H R S Y S e y ö r a y ç g D 6 6 G 5 9 (1 0 T e şr in i S a n i 1 8 9 7 L e fï 5 ) B ū tū n b u n la r a r a ğm e n S u lta n in in c e le m e g e z is i a ç t s m d a n te k b ir a r tl o lm u tu O d a ş ş k iş is e ıo la r a k ta m d tğr İ n g iliz g a z e te s i S id n e y W n itm a n m d a g e z i e k ib in e d âh il e d ilm e s i v e l m le r d e b u lu n m a s m m s a ğ1a n m a s ry d r (H e p w o r th 1 8 9 8 : 3 ) e ö z g ' h S ı b u is te ğ in i k a b u l e tm iş y in e g ū v e n liğin s a ğ1a n m a s l i in u ta n m H e p w o rt ç g ö z le m B e y A lb a y T e v iĐc B e y Y a r b a y R ü ştü v e H a lid B e y le r o lu şa n b ir k o r u m a e k ib i d e e k ib in e S im v e ń 1m işti (H e p w o r th 18 9 8 : 4 ) H e p w o r th , y a n ın a a s k e r le r in v e r ilm e s in in k o n u şu la n la n n a k s in e b ir , , . . - , , . ' . ' . , , , . k o n tr o l m e k a n iz m a s r o lm a ih tim a lin e k a r ş t r a h a ts rz h k d u y d u ğu n u y a z d rk la n m o k u y a n h e r k e s in d e a k lm d a n b u ih tim a lin g e ç e c e ğin i ifa d e e tm e k te d ir H e p w o r th y o la ç rk m a d a n ö n c e k e n d is in in n e d e r e c e d e s m ir la n d r n la c a ğ m i v e y a b ö y le b ir e n g e lin o lu şu p o lu şn ıa y a c a ğrru g ö r m e k is te r B u n u n ir le r B u n a g ö r e ; T r a b z o n d a n E r z u r u m a iç in m a s a y a b ir h a r ita y a y a r a k in c e le m e g ū z e r g âh m i b e ı ' i i h i l i l k d B t Î A a s e n o a ra a n te p ü z e r in d e n s k e n d e r iy e y e g id ile c e k b ir g ū z e rg âh v e o ra d a n V a n a , . , . ' ' . ' ' , ? l b e lir le n ir S u ta n m o n a y m a g ö n d e r ilir H e p w o r th b u g ū z e r g âh m r e d d e d ilm e s i d u r u m u n d a g e r ç e k ifa d e e tm e y e c e ğ in i a n la m d a b ir m ü 山山a le s ö z k o n u s u o la c a ğ m i v e in c e le m e y i y a p m a m n b ir a n ta m k a le m e a lir S u lta n in g e z iy i o n a y la m a s ı v e b ir a n ö n c e y o la ç d u lm a s l iç in is te k te b u lu n m a s ry la . . , ' . b ū tū n b u en ' ū d a h a le 7 D e d ilm e G . ğe r le n d ir m e o r th pw 18 9 8 5 6 ) - . la trm la n n a g ö r e , id d ia e d ild iği g ib i h iç b ir şe k ild e y o lc u lu k g ū z e r g âh rn iş , g e z i v e in c e ı e m e ta n ıb ir s e r b e s tlik iç e r is in d e g e r ç e k le ş m işti e p w o r th u n H m d işe le r k a lk a r (H em an a . ge e le r i eo r H e p w o r th ' u 18 94 1896 n - E rm en i ile O ı a y la n itg ili N ih a i T ra b z o n d a n b a ş la y a r a k İ s k e n d e r u n a k a d a r w a n a n c o ĝ r a fy a d a d e v a m e d e n ik i a y h k in c e le m e s ü r e c in d e H e p w o r th u n g ö n d e r d iği b ū tū n m e k tu p la n n iç e ń k le ń h a k k m d a S a d a r e t e m a k a m m a b ilg ile r v e r ilm iştir H e p w o r th u n b u m e k tu p la r d a , d a h a ç o k E r m e n i te r ö r ö r g ū tle ń iı R u s y a v e in g ilte r e n in b ö lg e d e k i s o r u m iu lu k la n n a d e ğin m iştir (B O A Y r ld ız P e r a k e n d e U m u m i ' ' ' ' . ' . T a sn ifi (Y . d ö n d ü k te n B u e se ū P U M . . ) D 4 0, , T ū r k iy e d e k i in G 9 5) ' . c e le m e le r in i b itir e n 1 8 9 8 y 1 lın d a y a y m la d rğr k ita b m d a g ö z ı e m le r in in s o n u b ir a m , h e m d e b ir g ö z le m le r in n ih a i r a p o r u d u r u m u n d a d lr cu n u so n ra he m H e p w o r th o r ta , ū 1k e s in ya ko ym a e k ta d rr . . i ik i d d b k l t t l t t s e e s lz v e a n m a a r m o a an n y , y a ş a n d rğrm v e k e n d is in in d e b a z l o la y la r a şa hit o ld u ğlın u a n la tir B u o la y la n a n la tir k e n h e m e n h e m e n b ū tiin c ū m le le r in d e H r is tiy a n d ū n y a ta r a fin d a n y a n h ş a n la ştlm a k ta n n e d e n ti k o r k tu ğu n u v e b ir s u ç la m a y a m a r u z k a lm a m iık iç in h e r b ir a d lm m i a ç rk la m a k z o r u n d a k a ld t ğt ifa d e le r k u lla n m a k ta d T ū r k le r v e E r m e n ile r a r a s m d a k i o la y la r d a iı ç o k k a r a k te r le f \ le n e k le r y e m e k T ū r k le r e p w o r th H v e E rm ile r en ' a ra sm . , . , k tiltū r ū g ib i k o n u la n d a h a fa z ia ö n p la n a ç lk a r ıld rğr d a g ö r ū 1m e k te d ir K e n d is in in s e r b e s t b ir in c e le m e y a p m a s r k o n u s u n d a S u lta n A b d ū lh a m iď in s o n d e r e c e d ū r ū s t h a r e k e t e ttiğin i ifa d e e d e r e k , k e n d is in e is te d iği h e r ş e y i y a z m a k k o n u s u n d a s e r b e s tlik ta iu d r ğm i v e b u a n la şm a g e r e ğin c e k a b iliy e tin i e n ū s t n o k ta d a k u lla n d ığm i d ile g e tir m e k te d ir . (H e pw o r th 1 8 9 8 : 1 1 12 ) - . d a g ö r e v lile r in ı k a n d ir d rk la n ru b ū tū n s u ç u E r m e n ile ń n ü z e r in e d e T ū r k g ö r e v lile ń n a n la ttrk la n n a h â1b u k i h e m E rm e n i te r ö r ö r g ū tle r i v e h e m a ttrk la n ru h b k l i k f i t T t n asr 1 ū a a r d ū 1 e r n s a r m n o a a ū r s ı z ö e n ū i f d r l i i i E il t v e a n n e r a r a n m e e n e e c e n r m ç y g ğ y ' d i n e e n y le S u lta n m in fia le k a p l ld 1ğı m a n la tm a k ta d tr (H e p w o r th 1 8 9 8 : 13 ) d o ğu s u n u ta m m la m a s t ta m a m e n tu tu c u b ir H e p w o r th u n ö z e llik le E r z u r u m v e H r is tiy a n m h is le r in i ifa d e e tm e k te d ir E lm a la n ile n ıe şh u r o la n b u to p r a k la n n c e n n e t o la r a k E r m e n is ta n o la r a k ta n ın a la d rğr a n la trla n h ik â y e le r i d o ğr u la d r ğ r h is s in e k a p rld ığm i d ile g e tir ir k e n b u to p r a k la n n a y n ı z a m a n d a H r is tiy a n la r a ç rs m d a n d a n e d e n ti k u ts a l y e r le r o ld u ğu n u ifa d e h t b id m e k te n s e b k t a ū d ū a e n e m d s l u i u u E e r i k e e n e tm e k te d ir 5 1 r m h 9 8 H 18 ğ p y : y ) , ( e pw o rt E rm en i S u lta n o la y la n n ' , , . ' ' ' . , ç e k in m k te d ir (H e p w o r th 1 8 9 8 : 1 8 ) i d i i n i i d t r i i l e fik i ğ d i n ń k r e r l ū e n n ö e g m e k i ş d r b T ra z o n a H e p w o r th ö z e llik le ş g ū d ū n ü ' d u ū n d ū ū l ū ld n ü ü i g ö il r i l E n r e ş d n n e n e ğ n la tm a k ta d ir A m e r ik a d a ik e n d in n a t i z m i n e e n y b T z o n da he m i d k a r t r i b l t e e i m d i i r b l e i n b i s e e v k s e r v e bu ğ n e d e n le E r m e n ile r e k a r ş 1 b ū y ū g te r ö r l m ı i l a i s u e r E n e m ş r i M e o n r ç ü i t s ü m t i i l ö M U s lū m a n la r la h e m d e A m e r ik a n M is y o n e r e g r ş y ş em e . ' , . ' . . , , 339 d T V abzo n a r a lis i B a h r i a n l ū m ı t s M i r B i i t fa a liy e tle r i n e d e n iy le o la y la n n ç rk tl ğin ı s ö y le m ş l r in d e n b a h s e tm iş v e e e t u e ö r ö r t r i e k d g g r P a ş a y a d ū z e n le n e n s u ik a s tta n v e b u o la y la n n a r k a s in a b i h i d r s o ru n a n r k m a d rġ u rı ı s r a l a k r ç e T ç ü r l il e b u b a ğim s tz lık te m e lli o la y la r o lm a s a E n n e n e r d e n ti y a n h ş o ld u ğ u n u g ö r e r e e n n ı m s l a k b r a ķ ş ç d in le d ik ç e an a n la tm iş tr H e p w o r th , b u a n la tıla n ı H w o r th 1 8 9 8 5 5 5 6 ) d e k r t l a ( t a l p m a d n a i e in i d r k e v r a ğ l a r i b i i e l l l e e n ö e m e r n c z e o a a r ı y y g y h e r b ir fa r k h h ğr u z u n u z u ū d ü ö r e v ğ l ' n a a g n H e p w o r th u n u z u n rız a d ry a y a p tığ l k o n u ş m k i d i t d e m e r l r n e d r e d e l i k e ğ e u k l a ş ş a n la tttğ ık ita b ın d a , y a p tr ğ r in c e le m e y i n ih a i o a r E rm e n i ih tila lc ile r n e d e l n n a l a a i o E e n y r m n i e k s r e r k e l t m e i ö e i l l d z e m o a a n g ş y l i li t b m e lid ir k i, ih tila lc ile r i d r e a u k t F a a m ş n G e r ç e ğ i, ö n e m li b ir g e r ç e ği s ö y lū y o r u o lm u ştu r h a r e k e tle r i T ū r k le r in b ir k a tlia m y a p m a la n iç in g e r e k ç e o lm u ş h ır a y a ç a h ş ry o r la r v e b u o n la n t m l t u ı n c a i a k a n Ih tila lc ile r m ū m k ū n o ld u ğu k a d a r a r g ş y i i l z d e n e e m n h a z ir la r la r s a ū l ū m s r ö d fi n a n a t r a k l r e T ū i r te m e i a m a ç la n N e k a d a r ç o k E r m e n in n , ld i k e E r m e n i k r a lh ğ ı y e n id e n b e u e l k v a r ş l a c a A v r u p a h d e v le tle r in o la y la r a k a n ş m a s m ı s a ğ a y iı l il ih t l a c e r R u s y a v e İ n ilte r ü ö ū r d b a r u ş n d g e g k u r u la c a k h r K e n d ile r in i v a ta n s e v e r o la r a k a d la n ir a k r iç in o n la n k işı a s r m a r l l r a i cır a , v e a o i n e ç il n l il r y ta r a fin d a n k r şk ir tılm a k ta d ¸ İ n g ilte r e , ih t a c e y i n i o n la r a s ö y le d i İ n g ilte r e b u l e e c e d a im ğ i l a r n l t r k d e g k e e ŝ e r a çl b ir is y a n b a şla tlh r s a b iı ev y yū d b h i d i d m e a ş a n s rz h k o r ta a e l r t e n e r a s e l c n a n l h o m i e o a y la n n s o r u m lu lu ğu n u a lm a h d rr ç ū n k i y . ' . - , " . . . . , . , . . . çda la n y a lï u z h k la n n a te r k e tti ' R u s y a y a g e lin G e , o h iç b ir z a m a n E r m e n ile r iç in h a r e k e te g e ç m e d i R u s y a n ın b ü t ttn e ld e d d a h a ö n c e b a z r to p r a k la r e ld e e tm i ti a k A a ū K s ü i k e tm e k is te d iğ i y a y ilm a a la m m i l t t m e e n e y ç ş ş g ' E r m e n i o la y la n n d a k i e tk is i n e d e n iy le v e ş im d i d e y a v a ş y a v a ş A k d e n iz e d o ğr u h a r e k e t e d iy o r d u g iz lic e g ū lū y o r o lm a lı, ç ü n k ü ih tila lc ile r i g iz lic e c e s a r e tle n d ir d i v e y ö n le n d ir d i O la y la r ç d đrk ta n d u r d 1ır u lm a s r iç in o n la n s o n r a d a k o r u y u c u b ir ta v ı r la o r ta y a ç rk a r a k , E r m e n ile r e y a p r la n la n n n ca o n . ' . ' . . . ko ru m ko ru g õ rm a a ltm a a ld rğm i s ö y le k a lıc ı b ir işg a li s a ğ la m a k tr R u s y a s m to p r a k la n n d a n g e ç ir d iğin d e v e b a r u tu d i A m a c t ta m a m e n i ih tila lc ile r s ila h la n y a b ilir d i fa k a t E r m e n e m e z lik te n g e ld i (H e p w " . . o r th p la n m o n la n 18 9 8 3 3 9 3 4 3 ) - . d a G e o r g e H e p w o r th , y a z d rğ r e s e ń n d e E r m e n i o la y la n n n ım e y d a n a g e lm e s in d e h e m T ū r k y ä n e t im in i h e m E rm e n ile r i, h e m İ n g jlte r e v e h e m d e R u s y a y i s u ç la m a 】 a a d ir B ö y r e o lm a k la b in iik te e s a s s u ç lu la n n İ n g ilte r e v e R u s y a o ld u ğu n u ç rk a r la n d o ğr u ltu s u n d a is a n b a la ttık la n m y ş ' v e k 1 ş lcm tlk la n m k k a lp lilik le ifa d e e tm e k te d ir O n u n b u y a z d rk la n n d a n te k ta r a flr o la r a k a çr , E r m e n ile r in s o y k r n m id d ia la r m a d e s te k b u lm a k im k â n s rz d ir P e a r s v e D a d r ia ıı b a ta o l m a k ü z e re ş d iğe r ta r a fh y a z a r la r , H e p w o r th ' ü n y a z d lk la n m ta h r if e d e r e k k e n d ile r in e b ir d a y a n a k e ld e e tm e ç a b a s m d a o ld u lc la n g ö r ū lm e k te d ir 8 Son u ç E r m e n i s o r u n u n u n k ö k le r in in 1 9 Y ū z i la d a a n m a s t n e d e n iy le ö z e llik le 1 8 7 8 y y y ilm d a n s o n r a T ilr k iy e y e g e le ń A v r u a lrla n n O s m a n h to p lu m d ilz e n i v e T ū r k E rm e n i ili k ile r in e ö n lik p , e ş y o la r a k k a le m e a ld rk la n e s e r le r ö n e m k a z a n ' m a k ta d rr B u e s e r le r d e n b ir i o la n H e w h p o r t u n T h r o u gh A r m e n ia o n H o r s e b a c k a d h k ita b r d a ö z e llik l E e r m e n i id d ia la n m n te m e i d a a n a k l , a n n d a n b ir i y o la r a k g ö s te r ilm e k te d ir H ń s tiy a n d in a d a m i k im liği ile T ū r k i ' y e y e ö n y a r g ıla n y la g e le n v e E rm e n i o ı a y la n m in c e le y e n H e p w o r th u n g ö z le m le r in d e n s o n r a , m e y d a n a g e le n o la la n b ir d in fa n a tiz n ıi n y ' s o n u c u n d a ç rk m a d rğ m i in ilte r e v e R u s y a m n k ı k ir tm a la n g , la T iı ş r k le r v e E r m e n ile r a r a s m d a y o la y la r m e y d a n a g e ld iğ in i b u o la y la n d a h a f@ la a r tm a s l m d a E , r m e n i ih tila lc ile r in ö z e llik le is te d ik le ń n i te s p it e tm iş tir s lm A ' . , . . . . . ' - . . ' · . . ţ 噁 . ť . K k ça \ " yn a 1 A r ş iv v e G a z e te le r l Y d O B A T a s n ifi S a d a r e t i i i A iz l v r ) r O ( a n k s m h ş , k n a b a B aş D o s y a 3 1 2 , G ö m le k 1 9 (1 7 E k im 1 8 9 4 ) f i T i i (Y P U M ), D 4 0 , G 9 5 U d s n m a u m k e e n P a r e ld z ı Y ı A O B 8 3 G 5 0 D 2 5 3 K 4 i R S Y S 18 9 H a s im i S s a i ) ( ) e ( i c H , , a r y A y B O , b 2 8 3 7 G 3 6 8 D u a t 1 3 12 ) S U H ( ş A Y , B O A 3 1 M 7 G 6 8 3 D a r t 1 3 12 ) S U H ( A Y A , O B B O A , H R S Y S D 6 6 , G 5 9 (10 T e ş r in i S a n i 1 8 9 7 , L e ff 5 ) N e w Y o r k T im e s , 2 8 N o v e m b e r 18 9 4 a ť · - . . H (Y A H U S ), E v ra kr n a k la r ın a u su si . . . . , . . . . . , , . . . - . . N ew o rk Y 2 K ita p ç ah k , R H ld 8 N , o v em b e r 189 7 k a le ı er ha IĮ Ä b d ü ı aza n M v e . e ra a m a . y a p ıta (Y . a y in Ç ttş m n a ia r iş D o a la n am m m id D e v r in T a r ih i G ve k to r a T ez e i) K de E rç e k te r i O ı oyı a rı B rm e n , S e lç u k , o n tı K a y D a ya n a r a k ü n iv e r s ite s i S o s y a l B ilim le r E n s titiis ü y a 19 9 4 T a r ih i, İ s ta n b u l 2 0 0 8 , a , . h a k n N ; E r m e n i S o y K zn m i " " b d i d E t P e i i E d s S e a r 1 9 2 1 1 2 1 w n i h r h C 9 T t t l i B t i y, w e n e e n u r N t a o r f n a o a D ic t io n a r y o y g p y H W C D a v is a n d J R H W e a v e r O x fo r d U n iv e r s ity P r e s , L o n d o n 19 2 7 İ l b ı i t u k S a n s l H v e ı H Y a u D n ) } a z ¸ a a m a h M ĺ ? a i a ı n a a a n t r a n i i i a a r ı r ( y y y j E r m e n i K o m le c n n 2009 / 8 2 5 X X ł ł L B i t n e e e 1 8 9 4 S a m G n s ö l a s o r e i R a i h k k H t n o r a n T a i e e N tt a n , y r e l u G ū m ez p y ; D a d r ia n , V a . . - , , . . . . . . , . , , . " " , , G ū rū n K , (A ğu s to s 2006) a m u ra n E en rm iD o s ya s l, A n k a r a 19 8 3 . H e p w o r th G e o r g e H ; 1 fir o u g h A n tz e n ia o n H o r s e b a c k N e w Y o r k 18 9 8 H ū s e y in N a z ım P a ş a E m ıe n i O la y la r z T a r ih i ı A n k a r a 1 9 9 8 Y ı i ay n a k ı i r P e ı A m e P o a r d ( S i ï m n ı P n a ı a i e a v K l a a d m S a r ı d i a ha m i n r cı z a m a Į Į A b d iiı ş ş H a z lr ı a y a n G ū 1 Ça ğa h G ū v e n ) is ta n b u l 19 9 1 illi d W i a ın d i k T e K m n a n a o u A u a m k Į v r u a A m m a s m a n l B a 6 18 7 a r i i u h N T y a z K a ra c a p a a y ; g y ä M 13 1 1 S i ń i k il m u l l e m o z k u T B e ū P a r i y is r u d a r s E e d y n l w E w a r t G a s to n e v e p ş g , . , . , , . , ' ' , , . . , " , " - - 2 0 0 5 , E s k işe h ir E d w in F o r ty Y e a r s in C , . P e ars , o n s la n lin o e L o n do pł d o n 19 1 1 , 19 1 6 n P e a r s , E d w in ; T u r k e y a n d its P e o p le , L o n n da E a r ı Jş ığ ı S e r ç e \iL Seyit R u s v e E r m e n i K c y n a k ı . . 19 14 A , U W E ra s, ard , n k a ra 2 0 0 9 Su san Hayes 19 0 3 e o rge i So ru n u n u n O r ta y a Çık ış S ü r e c i 1 6 7 8 - . s a t T a r ilile E n ??e n ile r v e G rm e n H . E H n n e n ep iM w o r th e s e ìe s P i, A re a c n k a r a 19 8 7 he r Jo , u m a s , 4 7 1 47 2 - . ı is ı F r ie n d , o . í th e P eo e N pı , ew Y o tk . . $ ą <· 34 1