HAYTAP’ın Hayvan Hakları Mücadelesinde Çatışma Yönetimi Hayvan Hakları Savunucularının Kendi Aralarında Uzlaşması Mümkün Mü?.pdf

SIRMA OYA TEKVAR

Türkiye, özellikle 2004 yılında 5199 sayılı Hayvanları Koruma Yasası yürürlüğe girdikten sonra hayvan haklarının gelişimi ve hayvan hakları farkındalığı konusunda önemli adımlar atmıştır. Yasanın çıkmasıyla beraber pek çok hayvan hakları derneği kurulmuş, hayvan haklarına yönelik eylemler artmış, medyada ve kamusal alanda hayvan hakları daha görünür hale gelmiştir. Bu süreçte sadece sokak hayvanları ve hayvan bakımevleri değil, hayvanat bahçelerinden yunus parklarına, kürk hayvanlarından deney hayvanlarına, sirklerden avcılığa, hayvan satan dükkanlardan (petshop) kesimhanelere kadar, hayvan haklarını göz ardı eden pek çok konu üzerine farkındalık artırıcı çalışmalar yapılmaya başlamıştır. Ne var ki hayvan hakları savunucuları, hayvan hakları ihlalleriyle mücadele ederken bir yandan da hem yerel yönetimler ve diğer kurumların yetkilileriyle hem de kendi aralarında büyük çatışmalar ve yıkıcı kavgalar yaşamaktadır. Bu çalışmada, hayvan hakları savunucuları arasındaki çatışmaları ve bu çatışmalarla nasıl mücadele ettiklerini anlamak amacıyla HAYTAP Hayvan Hakları Federasyonu’ndan ve Safranbolu’da bağımsız olarak bu alanda çalışmalar yapan gönüllülerle görüşülmüş, bulgular çerçevesinde uzlaşım önerileri getirilmiştir. Extended Abstract Introduction After the adoption of No. 5199 Article on Animal Rights Law in 2004, Turkey has been taking consequential steps for animal rights movement and raising awareness. During this process, rights actions have increased, animal rights have become more visible in media and public space and many NGOs were founded. Particularly regarding stray animals and shelters, many animal cruelty issues from zoos to dolphin aquariums, fur to clinical tests, circuses to hunting and pet shop reality have been taken into consideration in order to create and raise social awareness However, we can typically witness conflicts and devastating quarrels among activists while struggling against animal cruelty. Social movements may in many cases be conceptualized as moral movements and activists can be conceptualized as followers and pursuers of sacred ideals. They try to involve social movements to confront and change not only their addressees’ political opinions, but also the moral convictions informing these opinions. Acting organized and solidarity through animal rights have increased and many NGOs have been founded recently in Turkey. On the other hand, we can typically witness conflicts and devastating quarrels while struggling against animal cruelty. These conflicts occur not only between activists and respondents such as local authorities, but also among animal activists. It is believed that conflicts among animal activists cause waste of time and money and moreover, lead to the loss of reputation. Method In order to reveal the reasons of conflicts and to understand the way the activists manage, interviews with activists from HAYTAP Animal Rights Federation and with independent volunteers from Safranbolu was conducted in this study. The interview questions were mainly grounded on three topics: a) Reasons and the manner of conflicts, b) Respondents’ attitudes towards conflicts and disagreements and c) Respondents’ solution proposals. Since many of the animal activists and animal rights NGOs are apart from each other from the viewpoint of struggling against animal cruelty and animal rights issues, thus cannot find the lowest common denominator, it was quite hard to persuade individuals to participate in the interviews. It is also known that some of the interviewees do not associate with each other at all. Therefore the respondents’ names and their demographic information were kept private in the study. Online interviews, phone calls and e-mails were conducted on September 2016. Findings All of the respondents think that ego is the major reason of conflicts. Enviousness (of success), agonism, sentimentality, prejudice, insufficient information, intolerance and mistrustfulness cause ego battles. Interviewees indicate that conflicts mostly occur in social media by backbiting, slandering and attacking via comments and posts. These attacks usually begin verbally at first, then turn into cusswords mostly written in social media and sometimes happen face to face. Some of them turn to prosecution and continue with litigating. Physical attacks happen very rare and almost all of the quarrels begin with psychological attacks. The findings corroborate that egocentrism fuels the in-house conflicts. According to the interviewees, reconciliation could be possible if egoism, rent-seeking and lack of comprehension are eliminated. In spite of the fact that it is a common view, some activists think there is ‚no way‛ or little chance to arrive at agreement among animal rights activists. All of the respondents’ solution suggestions for the conflicts among animal rights NGOs can be gathered in the same approach; trainings for teamwork and awareness rise. They commonly believe that unconsciousness, low awareness level hence self-interest not only harm animal cruelty struggling processes, but also discredit animal activism and animal rights NGOs. Conclusion This study tried to bring out the main reasons of conflicts among animal rights activists, which are frequently erupt for some reason and persist to remain unsolved even turn into devastating quarrels and sometimes end in courts. Based upon the study’s findings, it is seemed that most of the conflicts arise from the lack of communication skills and rugged individualism, which are the handicaps for teamwork, unity and collaboration. Probably the most reason for why animal activists are so aggressive is the hurt they feel deeply inside because of the suffering of innocent creatures, which are defenseless against ‚cruel civilization‛. In fact, this is the reflection of despair and anger against the local authorities, who poison and slaughter stray animals unmercifully; potential criminals, who rape, torture and kill pets; neighbors, who do not want you to care animals and threat you, and so on< However, this oversentimentality and lack of strategic communication knowledge in both internal and external relationships harm the reputation of animal rights organizations and so animals indirectly. NGO leaders, activists and administrative respondents such as governmental organizations need to better understand each other and creatively leverage each other’s strengths through collaboration. Animal rights activists in Turkey need to cope with incommunicative processes, prejudices and egocentric attitudes between each other as well in order to accomplish more effective results in animal rights area. It should be bear in mind that the more coordinative and cooperative in the kitchen, the more thriving in the showcase. Therefore animal rights organizations should regard ad hoc trainings such as reputation management, conflict management, in-house communication and relationship building.

UŞAK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ UUSBD USAK UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cilt/Volume 10 Sayı/Number 2 Haziran/June 2017 Sahibi U<ak Üniversitesi “dına Prof. Dr. Sayın D“LKIR“N Rektör Vekili Editör Prof. Dr. Sedat BAYRAKAL Editör Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Elif GÜRSOY Yrd. Doç. Dr. Emre T“ŞTEMÜR Yayın Kurulu Prof. Dr. Sedat BAYRAKAL, U<ak Üniversitesi Prof. Dr. Bozkurt ERSOY, Ege Üniversitesi Prof. Dr. İnci Kuyulu ERSOY, Ege Üniversitesi Prof. Dr. Kasım İNCE, Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. Selma YEL, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. ”arı< METİN, U<ak Üniversitesi Doç. Dr. ”irol ERK“N, U<ak Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa ”EY“ZIT, Pamukkale Üniversitesi Doç. Dr. “. Şevki DUYM“Z, S(leyman Demirel Üniversitesi Doç. Dr. Melih 5ZÇELİK, Celal ”ayar Üniversitesi Doç. Dr. Erdem HEP“KT“N, Celal ”ayar Üniversitesi Doç. Dr. Taner “kçacı, Kilis 7 “ralık Üniversitesi Doç. Dr. İbrahim Halik EKŞİ, Gaziantep Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Elif GÜRSOY, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Emre T“ŞTEMÜR, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. M. Salih ERKEK, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Oğuz K“R“, D(zce Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Selim S“NLISOY, Dokuz Eyl(l Üniversitesi Cilt Sayı ve Hakem Kurulu Prof. Dr. “hmet “KÇ“T“Ş, U<ak Üniversitesi Prof. Dr. Cemil ERTUĞRUL, U<ak Üniversitesi Prof. Dr. Ecmel ERLAT, Ege Üniversitesi Prof. Dr. İsmail “YDOĞ“N, Kırıkkale Üniversitesi Prof. Dr. Kasım İNCE, Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. Sedat BAYRAKAL, U<ak Üniversitesi Prof. Dr. Suat Ş“HİNLER, U<ak Üniversitesi Prof. Dr. Şahinde Y“VUZ, Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. “hmet “T“SOY, U<ak Üniversitesi Doç. Dr. “. Şevki DUYM“Z, S(leyman Demirel Üniversitesi Doç. Dr. Ercan 5ZEN, U<ak Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet “kif HELV“CI, U<ak Üniversitesi Doç. Dr. Muhammed Veysel K“Y“, Kırıkkale Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa SO”“, U<ak Üniversitesi Doç. Dr. Sibel YOLERİ, U<ak Üniversitesi Doç. Dr. Zekerya ”“TUR, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. “rif YILM“Z, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. “yça ÇEKİÇ “KYOL, İnön( Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. “y<enur T“R“KÇIOĞLU “LTIN“Y, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. ”arı< K“Kİ, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Elif GÜRSOY, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Emre Vadi ”“LCI, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Gökhan DEMİRH“N, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. G(lten ”ULDUKER, Kırıkkale Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. G(lten DEMİR“L, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. M. Kemal K“R“M“N, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Oytun MEÇİK, Osman Gazi Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. 5nder DENİZ, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. 5zlem DUĞ“N, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Polat C“N, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Ramazan ”“RD“KÇI, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Sacide G(zin M“ZM“N “K“R, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Salif TİRY“Kİ, Selçuk Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Sevtap S“RIOĞLU UĞUR, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Selahattin POL“T, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Volkan “LPTEKİN, Celal ”ayar Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Yeliz Temli DURMUŞ, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Zehra K“Y“, U<ak Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Z(hal FİD“N, “ksaray Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Z(lfiye “C“R ŞENTÜRK, U<ak Üniversitesi Düzenleme ve Koordinasyon “r<. Gör. Semra “KINCI Bu dergi, ulusal hakemli bir dergidir ve yılda dört kez yayımlanmaktadır. Yazıların b(t(n sorumlulukları yazar lar ına aittir. Adres U<ak Üniversitesi, 1 Eyl(l Kamp(s(, Sosyal ”ilimler Enstit(s(,UŞ“K sosyaldergi@usak.edu.tr Publisher On Behalf of Usak University Prof. Dr. Sayın D“LKIR“N Deputy to Rector Editor Prof. Dr. Sedat BAYRAKAL Assistant Editor Assist. Prof. Dr. Elif GURSOY Assist. Prof. Dr. Emre TASTEMUR Publication Board Prof. Dr. Sedat BAYRAKAL, Usak University Prof. Dr. Bozkurt ERSOY, Ege University Prof. Dr. İnci Kuyulu ERSOY, Ege University Prof. Dr. Kasım İNCE, Dokuz Eylul University Prof. Dr. Selma YEL, Gazi University “ssoc. Prof. ”arı< METİN, Usak University Assoc. Prof. Birol ERKAN, Usak University Assoc. Prof. Mustafa BEYAZIT, Pamukkale University “ssoc.Prof. “. Şevki DUYM“Z, Suleyman Demirel University “ssoc. Prof. Melih 5ZÇELİK, Celal Bayar University Assoc. Prof. Erdem HEPAKTAN, Celal Bayar University Assoc. Prof. Taner “kçacı, Kilis 7 December University “ssoc. Prof. İbrahim Halik EKŞİ, Gaziantep University Assist. Prof. Elif GURSOY, Usak University Assist. Prof. Dr. Emre TASTEMUR, Usak University Assist. Prof. M. Salih ERKEK, Usak University “ssist. Prof. Oğuz K“R“, Duzce University Assist. Prof. Selim SANLISOY, Dokuz Eylul University Volume 10 Number 1 and 2 Scientific Advisory Board Prof. Dr. Ahmet AKCATAS, Usak University Prof. Dr. Cemil ERTUGRUL, Usak University Prof. Dr. Ecmel ERLAT, Ege University Prof. Dr. İsmail “YDOG“N, Kirikkale University Prof. Dr. Kasım İNCE, Pamukkale University Prof. Dr. Sedat BAYRAKAL, Usak University Prof. Dr. Suat S“HİNLER, Usak University Prof. Dr. Sahinde YAVUZ, Karadeniz Technical University Assoc. Prof. Ahmet ATASOY, Usak University “ssoc.Prof. “. Şevki DUYM“Z, Suleyman Demirel University Assoc. Dr. Ercan OZEN, Usak University Assoc. Prof. Mehmet Akif HELVACI, Usak University Assoc. Dr. Mustafa SOBA, Usak University Assoc. Prof. Muhammet Veysel KAYA, Kirikkale University Assoc. Prof. Sibel YOLERİ, Usak University Assoc. Prof. Zekerya BATUR, Usak University Assist. Prof. Arif YILMAZ, Usak University Assist. Prof. “yça CEKİC AKYOL, Inonu University Assist. Prof. “y<enur T“R“KÇIOGLU ALTINAY, Usak University Assist. Prof. Dr. ”arı< K“KI, Usak University Assist. Prof. Elif GURSOY, Usak University Assist. Prof. Emre Vadi BALCI, Usak University Assist. Prof. Gokhan DEMIRHAN, Usak University Assist. Prof. Gulten BULDUKER, Kirikkale University Assist. Prof. Gulten DEMİR“L, Usak University Assist. Prof. M. Kemal KARAMAN, Usak University Assist. Prof. Oytun MECİK, Eskisehir Osman Gazi University Assist. Prof. Onder DENİZ, Usak University Assist. Prof. Ozlem DUGAN, Usak University Assist. Prof. Polat CAN, Usak University Assist. Prof. Ramazan BARDAKCI, Usak University Assist. Prof. Sacide G(zin M“ZM“N “K“R, Usak University Assist. Prof. Salih TIRYAKI, Selcuk University Assist. Prof. Sevtap SARIOGLU UGUR, Usak University Assist. Prof. Selahattin POLAT, Usak University Assist. Prof. Volkan ALPTEKIN, Celal Bayar University Assist. Prof. Yeliz Temli DURMUS, Usak University Assist. Prof. Zehra KAYA, Usak University Assist. Prof. Zuhal FIDAN, Aksaray University Assist. Prof. Zulfiye “C“R ŞENTURK, Usak University Arrangements and Coordination Res. Asst. Semra AKINCI This journal is refereed and published four times in a year. Writers are solely responsible for the content of their articles. Address Usak University, 1 Eyl(l Kamp(s(, USAK sosyaldergi@usak.edu.tr İçindekiler/ Contents Gülnaz Kılıç ÖZKAYNAR Çağda< Liderlik Yakla<ımlarında Kamu Çalı<anlarının Tercihi The Preference of Public Employees in Contemporary Leadership Approaches 157-180 Sırma Oya TEKVAR H“YT“P’ın Hayvan Hakları M(cadelesinde Çatı<ma Yönetimi Hayvan Hakları Savunucularının Kendi “ralarında Uzla<ması M(mk(n M(? H“YT“P’s Conflict Management in Animal Rights Struggle: Is it Possible to Make an Agreement Among Animal Rights Act 181-204 Mehmet ÇINAR T(rkiye'de Terör Olaylarının Demokratik “çılım S(reci Perspektifinden İncelenmesi Investigation of Terrorist Events in Turkey from thePerspective of Democratic Opening Procecess 205-222 Mustafa SOBA/ Ali BABAYİĞİT/ İbrahim AKBULUT Otel İ<letmelerinde T(kenmi<liğin ”elirleyicisi Olarak Duygusal Emek Faktör( Emotional Labour Factor as the Determinent of Burnout Syndrome in Hotel Establishments 223-250 Onur Tos/ Zülfiye Acar ŞENTÜRK T(rkiye’nin N(fus ”akimindan İlk ”e< ”(y(k Kentinin İnsanlarin Zihnindeki İmajlari The Images of Turkey’s Five Largest Cities in Minds of People 251-286 Murat BAŞAR/ M. Cihangir DOĞAN/ Durdağı AKAN/ Nurcan ŞENER 5ğretmen “daylarının Sınıf Yönetimi Dersi Tutumlarının ”elirlenmesine Yönelik ”ir 5lçeğin Geli<tirilmesi Developing a Questionnaire to Determine Preservice Teachers’“ttitudes Towards Classroom Management 287-313 U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi/UUSBD 2017 10/2 Çağdaş Liderlik Yaklaşımlarında Kamu Çalışanlarının Tercihi The Preference of Public Employees in Contemporary Leadership Approaches Gülnaz KILIÇ ÖZKAYNAR¹1 Extended Abstract Introduction A person who is a social entity is always in need of a lead to lead the group he is creating and lead the way in meeting the changing demands of the society. In this process, people prefer to go after the people they believe can reach their goal. Continuously and rapidly changing living conditions, demographic and cultural characteristics, reflected in changes in people's demands. Leadership in the private sector as well as the public sector has become a more emphasized concept, especially at a time when technological development is experiencing so rapidly. Understanding of management which is dominant in the public sector could not respond the demand of this rapid technological and sociological change. In this study, it was tried to determine the leadership approaches that the public employees wanted to see in the managers. Theoretically, the characteristics of charismatic, interacting, transformational, ethical and authentic leadership ranked under the contemporary leadership model that appeals more to the day are considered and the preferences of the employees in this area are examined. This framework was taken into account and the relationship between demographic characteristics and leadership approaches was tried to be explained. Methodology A face-to-face survey method was applied in the study, and a questionnaire consisting of open and closed-ended questions was prepared. In the first part of the questionnaire, fifty closed-ended questionnaires were prepared including the features of contemporary approaches in leadership. The Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal ”ilimler Enstit(s(, Y(ksek Lisans 5ğrencisi Bu makale İThenticate programıyla taranmı<tır. Makale Gönderim Tarihi 1 / / 17-Kabul Tarihi: 17/04/2017 1 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 158 questions are Likert-type and are in the form of five categories. In the second part, questions to determine the demographic characteristics of the employees are included in the questions. Lastly, in the third part, openended inquiries are received. Findings The reliability level of the questions used in the research was determined by using item-total analysis. The total average of the items is 181.92 and the standard deviation is 19,64. The Cronbach Alpha coefficient of the question was found 0.889. According to research findings, ethical leadership is the first choice among contemporary leadership approaches that public employees want to see in managers. This demonstrates that public employees attach importance to ethical elements regardless of their demographic characteristics, and anticipations are shaped in this direction. From the point of view of professional groups in the data obtained in the study, the preferred leadership approach of public employees after ethical leadership is authentic leadership. Another important thing to notice in the results is that you are in the last place in your occupational leadership in all occupational groups. When we study the study according to the level of education, it is seen that as education level increases, there is a significant increase in ethics leadership. In this context, it can be said that as the level of education increases, the importance given to ethical leadership increases. From the point of view of the working institution, it seems that there is a meaningful difference between the preference rates of employees in the police station, choosing transformative leadership and other leadership approaches. In the open-ended question directed to the public employees, 51 women were women and 70 men, while 8 people did not make gender discrimination in the question "what would you like the leader's gender"? 98 did not want to comment on the reason for the employee gender preference. Pearson Chi Square test was performed and a cross-tabulation was given to show the relationship between the gender of the respondents in the questionnaire and the gender of the leader they wanted to work with. As a result of this analysis, it was found that there was a significant difference between the male and female employees regarding the preference of the ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi leader gender (p = 0,006) (p <0,05). It is possible to say that female employees want to work with female leaders and male workers with male leaders. Conclusion As a result, ethical leadership is at the forefront in contemporary leadership approaches that public employees expect from managers. The interactionist leadership approach, in which the award-penalty system is based, took the last place when it was evaluated in terms of public employees. However, since the sample used in the research covers public employees in the Ula< district of Sivas, making a generalization with the data obtained from these employees will not be correct. For this reason, it is necessary to develop the sample and achieve more general results. It is also very striking that ethical leadership takes the lead in all institutions in the sample. Employees seem to have ethical behavior. In this context, ethical values in public institutions should not be left only in theory. Another remarkable point is the opposition about choosing leader sex. While some employees state that the leader's gender is not important, the male employees want to work with the male leader while the female employees also want to work with the female leader. This study will be a guide to the style of leadership that employees see in their managers. Especially at the beginning of the management problems experienced in the public sector, there is a tendency that employees cannot be guided well. In this context, it must be taken into account that the leadership behavior demonstrated by the manager is important in order to overcome difficulties and increase productivity. Key words : Public Employees, Leadership, Leaderhsip Preference, Contemporary Leadership ÇAĞDAŞ LİDERLİK YAKLAŞIMLARINDA KAMU ÇALIŞANLARININ TERCİHİ ÖZ Sosyal bir varlık olarak insan, olu<turduğu grubu yönetecek ve istenilen hedefe ula<tıracak bir lidere her zaman ihtiyaç duymu<tur. İnsanlık tarihinin var olu<undan itibaren kitleleri ardından s(r(kleyen liderlerin özelliklerine son yıllarda daha dikkat çekici vasıflar eklenmi<tir. Ya<am <artları, demografik ve k(lt(rel etkenlere bağlı olarak farklı liderlik tipleri ortaya çıkmı<tır. G(n(m(zde liderlik, hem özel sektör(n hem de kamu sektör(n(n 159 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 160 ihtiyaç duyduğu ancak uygulama konusunda ciddi sıkıntıların olduğu bir alandır. ”u çalı<mada kamu çalı<anları (zerine bir ara<tırma yapılmı<tır. ”urada amaç kamu çalı<anlarının yöneticilerinden bekledikleri liderlik tiplerini tespit etmektir. Diğer bir ifade ile çalı<anların kendi i< alanlarına göre tercih ettikleri liderlik tipi ile farklılık olup olmadığını analiz etmek ve demografik özelliklerin bu tercihleri etkileme boyutunu belirlemektir. Çalı<mada kullanılmak için hazırlanan anket soruları, 1 kamu çalı<anı tarafından cevaplandırılmı<, analizler elde edilen bu veriler (zerinden yapılmı<tır. “ra<tırmanın sonucuna göre, çalı<maya katılan b(t(n meslek grupları içerisinde etik liderlik ön plana çıkarken, etkile<imci liderlik son sırada yer almı<tır. Dikkat çekici diğer bir sonuç ise çalı<mak istedikleri liderin cinsiyeti konusunda olmu<tur. Erkek çalı<anlar ile kadın çalı<anların liderin cinsiyeti konusundaki tercihleri arasındaki fark anlamlı bulunmu<tur. Anahtar Kelimeler: Kamu Çalı<anı, Liderlik, Liderlik Tercihi, Çağda< Liderlik Giriş Sosyal bir varlık olan insan olu<turduğu grubu yönetecek ve toplumun deği<en taleplerinin kar<ılanmasında önc(l(k edecek bir lidere her zaman ihtiyaç duymu<tur. ”u s(reçte insanlar, kendilerini istedikleri hedefe ula<tırabileceğine inandığı ki<ilerin ardından ilerlemeyi tercih etmektedirler. S(rekli ve hızlı deği<en ya<am <artları, demografik ve k(lt(rel özellikler insanların taleplerindeki deği<ikliklere de yansımı<tır. 5zellikle teknolojik geli<menin bu kadar hızlı ya<andığı bir dönemde hem özel sektörde hem de kamu sektör(nde liderlik daha çok vurgulanan bir kavram haline gelmi<tir. Kamu sektör(nde hâkim olan yönetim anlayı<ı ya<anan bu hızlı teknolojik ve sosyolojik deği<ime cevap verememektedir. Farklı amaç ve beklentileri olan ki<ilerin, aynı amaç ve hedeflere yönetilmesi ve harekete geçirilmesi pek kolay değildir. ”u amaç ve hedef birlikteliğini sağlayacak, grubu harekete geçirecek bilgi ve yeteneği her ki<ide bulmak m(mk(n değildir. ”u nedenle liderlik, yönetim alanında en çok tartı<ılan ve ara<tırılan konuların ba<ında gelmektedir. 5rg(tsel amaç ve hedeflere ula<mak için hazırlanan planların her t(rl( olası durumu kapsayamaması, örg(tlerin içinde ya<adığı çevrenin son derece dinamik ve deği<ken olması, örg(tlerin b(y(me eğiliminde olması ve belki de hepsinden önemlisi örg(tlerdeki insan unsurunun deği<ken, öngör(lmeyen ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi ve karma<ık yapıya sahip olması örg(tlerin etkili liderlik gereksinimini ortaya çıkarmaktadır Tengilimoğlu, . ”u bağlamda liderlerden beklentiler artmı<, s(rekli ve hızlı deği<en ko<ullara sadece ayak uydurmakla kalmayıp kendisini izleyenleri de tatmin edecek adımları en kısa s(rede atması beklenmektedir. ”u alanda yapılan çalı<malar incelendiğinde özellikle çalı<anların dön(<t(r(c( liderlik algıları (zerine yapılan çalı<malarda önemli bir artı< gör(lmektedir 5rnek,Demir&Okan, G(l&Şahin, 11 ”ass,1 Tracey&Hinkin,1998; Zhu, Avolio, Riggio&Sosik , 11 “ydıntan, 2009;). Bu çalı<mada ise çağda< liderlik modeli altında sıralanan karizmatik, etkile<imci, dön(<(mc(, etik ve otantik liderlik özellikleri içerisinde çalı<anların tercihleri incelenmi<tir. ”u tercihlerde demografik özellikler ile liderlik yakla<ımları arasındaki ili<ki açıklanmaya çalı<ılmı<tır. .Liderlik Kavramı T(rk Dil Kurumunun ”(y(k T(rkçe Sözl(ğ(nde lider kavramı önder, <ef kelimeleri ile e< anlamlı olarak ifade edilmek ile birlikte bir partinin ve bir kurulu<un en (st d(zey yönetimiyle görevli kimse ve bir yarı<mada ba<ta bulunan takım veya yarı<macı olarak belirtilmektedir. Yine aynı sözl(kte önder kelimesine baktığımızda g(c(, (n( ve toplumsal yeri dolayısıyla, belli zaman ve durumlar içinde, ili<kili bulunduğu k(me veya toplumun tutum, davranı< ve etkilerini deği<tirip yönetme yeteneğini gösteren kimse, lider, <ef ifadelerine yer verilmi<tir TDK, 1 . Liderlik ise lider görevini (stlenmi< ve bu görevi yerine getiren ki<idir. Tanımlara bakıldığında içerik olarak önder kelimesi ihtiyaç olanı kar<ılamasına rağmen g(nl(k hayat ve bilimsel alanda lider kelimesinin kullanıldığını görmekteyiz. Liderlik sosyal, siyasi ve ekonomi gibi pek çok alanda kullanılan bir kavram olduğu için tek bir tanım olarak kar<ımıza çıkması m(mk(n olmamaktadır. Bu sebepledir ki ortak bir tanımın olmaması da doğal kar<ılanmaktadır. 1 ’lerde liderlik ara<tırmalarının yoğunla<masıyla beraber liderlik konusunda çok farklı tanımlamalar yapılmı<tır Şahin,vd., 1 77 . Hatta Northouse’nin Stogdill’den aktardığına göre liderlik kavramının neredeyse tanımını yapmaya çalı<an insanlar kadar çok farklı tanımları vardır Northouse, 1 . 161 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 162 Karip’in Fireston’dan aktardığına göre liderlik, belirli bir makamda bulunan bireylerin ne yaptıklarından çok, örg(t(n ya<aması, geli<mesi ve etkili olabilmesi için yerine getirilmesi zorunlu görevlerin ve liderin i<levlerinin neler olduğu açısından incelenmelidir (Karip,1998). Liderlik, pek çok insanın d(<(nd(ğ( gibi liderlerin ne mistik ve esrarengiz yapısından ne de sahip olduğu karizma yada ki<ilik özelliklerinden kaynaklanmaktadır. 5te yandan bazı insanların d(<(nd(ğ( gibi sadece belirli ki<ilere yapılmı< olan bir l(tuf değildir İnce,vd., 7 . “slında liderlik içinde bulunduğu durumu analiz edip birkaç adım sonrasını d(<(nen ve zamanı bu doğrultuda yöneten ki<idir. İ<ini <ansa bırakmadan planlı olarak hareket eden, <artların zorluğuna rağmen kendine özg( g(c( ile grubuna yol gösterendir. Liderlik, deği<im s(recini tetikleyebilmek için var olan kalıpların dı<ına çıkabilme yeteneği ve cesareti olan, belirli bir amaç uğruna bir araya gelen gurubun faaliyetlerini etkileme s(recidir Çolak, 1 1 . ”a<aran’ın Yukl’dan aktardığına göre liderlik, k(menin bir (yesinin öteki (yelerin g(d(lenmelerini sağlaması ya da onların yeterliliklerini deği<tirmesiyle ba<lar ”a<aran, 7 . . Liderlik Yaklaşımları Geçmi<ten g(n(m(ze kadar liderlik (zerine pek çok çalı<ma yapılmı<, çalı<maların sonuçlarına göre bir çok kuram geli<tirilmi< olsa da hangi liderlik t(r(n(n daha etkili olduğu konusunda net bir kanıya varılamamı<tır (Bakan, 2013:11). Liderlik (zerine yapılan bu ara<tırmalar devam etmekle ile birlikte bu bilimsel çalı<maların i<letme fonksiyonlarının verimliliğini artırmak için önemli bir rehber olabileceği göz ön(nde bulundurulmalıdır. ”ir yöneticinin benimsediği ya da sergilediği liderlik tarzı o ki<inin örg(t içinde etkinliğini artırmak ile birlikte, hem bireysel hem de örg(tsel hedeflere ula<ma konusunda b(y(k önem arz eder (Hicks ve Gullett, 1981:234). ”u bağlamda her i<letme için aynı liderlik tarzının olumlu bir etki yaratacağının d(<(nmek hata olacaktır. 5te yandan hem yöneticiye hem de örg(te fayda sağlamayan liderlik tarzında da ısrarcı olmamak gerekmektedir. Liderlik alanında klasik ve çağda< liderlik yakla<ımı olmak (zere iki ana ba<lık kar<ımıza çıkmaktadır. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi 2.1. Klasik Liderlik Yaklaşımları Liderlik alanında ilk olarak ortaya çıkan özellikler yakla<ımı, lider ki<ilerin ba<kalarından ayrılan fiziksel özellikleri ve yetenekleri olduğunu savunmaktadır ”akan ve ”(y(kbe<e, 1 7 . ”u yakla<ıma göre bir ki<inin lider olabilmesi için grup içerisinde fiziki ve zeka gibi özelliklerinin öne çıkması gerekir. 5zellikler yakla<ımında liderlik özelliğine daha fazla sahip olan ki<ilerin lider olabileceği ifade edilmektedir Zel, 2011:115). Yapılan ara<tırmalar doğrultusunda bir ki<inin liderlik vasıflarını açıklamak için özellikler yakla<ımının yetersiz olduğu anla<ılınca liderlikte yeni arayı<lar ba<lamı<tır. Bunlardan biri de davranı<sal kuramdır. ”u yakla<ımın savunduğu ana faktör bir ki<inin liderliğini özelliklerinden çok liderlik yaparken sergilediği davranı<ları önemlidir. Ta<dan ve G(l, 1 . Davranı<sal yakla<ımda liderin davranı<ları ara<tırılarak, liderlerin ne yaptığı ve nasıl yaptığı açıklanmaya çalı<ılmı<tır Saylı ve ”aytok, 1 . Klasik liderlik yakla<ımlarında son olarak durumsal liderlik yakla<ımı ele alınmaktadır. “dından anla<ılacağı (zere bu yakla<ım ile ilgili ara<tırmalarda lider davranı<larını açıklamada içinde bulunulan durum ve ko<ullar temel alınmı<tır 5zler, 1 11 . ”u yakla<ıma göre, deği<ik ko<ullar farklı liderlik t(rlerini gerektirdiği için farklı durum ve ko<ullar farklı liderlik tarzlarını ortaya çıkarmaktadır 5nen ve Kanayran, 1 . Liderin sergilediği davranı<lar da içinde bulunduğu duruma veya görev aldığı yönetim kademesine göre deği<kenlik gösterebilecektir. 2.2. Liderlikte Çağdaş Yaklaşımlar Klasik liderlik yakla<ımları dı<ında yeni deği<imler ve geli<melerin etkisiyle çağda< liderlik yakla<ımlarının ortaya çıktığı gör(lm(<t(r. G(n(m(zde i<letmelerin ve çalı<anların deği<en talep ve gereksinimlerinin daha fazla kar<ılık bulacağı d(<(n(len bu liderlik yakla<ımları içerisinde en çok dikkati çekenler karizmatik, etkile<imci transaksiyonel , etik, otantik ve dön(<t(r(c( transformasyonel) liderlik tarzlarıdır. 2.2.1. Karizmatik Liderlik Karizma veya karizmatik liderlik denildiğinde genellikle milletlerin ya<amında önemli deği<imler yapmı< (nl( devlet adamları, komutanlar, bilim ve sanat insanları, sporcular akla gelmektedir Koçel, 1 7 . Alman sosyolog Max Weber tarafından ileri s(r(len karizmatik liderlik, 1 ’li 163 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 164 yılların ortasında karizmatik liderlik yakla<ımının tamamlayıcısı niteliğinde olan dön(<(msel liderlik etiketi altında ortaya çıkmı<tır Kırel, . Karizmatik liderler amaçları, g(çleri, yetenekleri ve olağandı<ı kararlılıkları sayesinde ba<ka liderlerden ayrılan bir yapıya sahiptirler. Karizmanın verdiği olumlu özellikler ba<ka insanları da etkiler. Etkilenen kitle lideri benimser ve onun tarafından yönetilmek ister (Ta<dan ve G(l, 1 1 . Genç’e göre 1 1 doğu<tan özellikleri olmayan birisi karizmatik özelliğe sonradan kavu<amaz. Ç(nk( ilahi ilham yeteneği yaratıcının insan mayasına doğu<tan kattığı özel bir durumdur. Doğu<tan var olan bu yeteneği ile lider sonradan elde ettiği bilgi ve tecr(beler ile zenginle<tirdiği zaman çok daha etkileyici hale gelebilir. Karizmatik liderler daha çok kriz ortamlarında ortaya çıkarlar ve olaylara farklı bakı< açılarıyla yakla<arak g(çl( ki<ilik özellikleri ile kendisini izleyenler (zerinde hayranlık uyandırma, ikna etme ve motive etkisine sahip olurlar ”akan ve ”(y(kbe<e,2010:75). Karizmatik liderler y(ksek özg(ven ve olağan(st( yeteneklere sahiptirler ve bu durumu çevresindekilere hissettirirler. “ldıkları sorumlulukları yerine getirmek için risk alır ve amaca ula<mak için kendilerini rahatlıkla feda edebilirler. G(çl( bir hitabet yeteneğine sahip olmaları çevresindekileri etkileme açısından i<lerini kolayla<tırır 5zler, 2013:105). 2.2. .Etkileşimci Transaksiyonel Liderlik Etkile<imci liderlikte, öd(ller aracılığıyla çalı<anlar harekete geçirilir ve hedefe ula<ılması konusunda lider takip edilir. ”urada lider, çalı<anlarının olumlu davranı<ları öd(llendirirken, olumsuz davranı<larda hemen m(dahale etmez, çalı<anın yanlı< olan davranı<ı fark etmesi için bekler (Bass ve Steidlemier, 1999:184). Etkile<imci liderlikte amaç belirlenen hedeflere örg(t(n ula<ması ve bu s(reçte kuralları doğru bir biçimde uygulayarak katkıda bulunan çalı<anlara adil davranmaktır Çakınberk ve Demirel, 1 1 . “slında bu liderlik gelenekçi bir yapıya sahiptir (Paksoy, 2013:368). Etkile<imci liderlikte çalı<anların geçmi< tecr(beleri verimli ve etkin kullanarak i<in yapım a<amasında kullanılır. ”u yakla<ımda çalı<anların yaratıcı ve yenilikçi yönlerinden çok, öd(llendirme yöntemi ile daha çok çaba göstermeleri ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi beklenir. ”u s(reçte öd(llendirme sistemi içerisinde para ve stat( verme gibi seçenekler yer almaktadır (Eren, 2008:461-462). Etkile<imci liderlik, örg(tsel hedeflere yönelik y(ksek performans kar<ılığında, bireysel ihtiyaçların giderilmesi yoluyla izleyicilerin motive edilmesini içeren liderlik tarzıdır. (Erol, 2012 :36). İ<görenin performansının y(ksek olması hem çalı<anın i< doyumu açısından hem de i<letmenin verimliliği açısından önemlidir. ”u bağlamda i<görenin motivasyonun y(ksek olması her iki tarafın yararına olacaktır. ”u liderlikte çalı<anın ba<arısını öd(llendirme olduğu gibi görevini tamamlamadığında da cezalandırma sistemi vardır Ta<dan ve G(l, 2013:33). Y(ksek performans göstererek ba<arıya ula<an ki<ilerin öd(llendirilmesi i<letmenin verimliliğini artırırken, çalı<an ile çalı<mayan ki<ilerin ayrımında da bir yaptırımının olması i<gören (zerinde olumlu bir etki yaratacaktır. “slında etkile<imsel liderlik sonuç odaklıdır. Verilen tepki i<in tamamlanma durumuna göre neticelenir ve lider çalı<anlarının davranı<larını böylece <ekillendirmi< olur. 2.2.3.Etik Liderlik G(nl(k kullanımlarında etik ve ahlak kavramları birbirlerinin yerine kullanılıyor olsa da kavramsal olarak farklılık arz etmektedir. T(rk Dil Kurumunun ”(y(k T(rkçe Sözl(ğ(nde etik kavramı töre bilimi, çe<itli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranı<lar b(t(n( olarak tanımlanırken ahlak kavramı bir toplum içinde ki<ilerin uymak zorunda oldukları davranı< biçimleri ve kuralları olarak tanımlanmaktadır (TDK,2016). Tanımlardan da anla<ılacağı (zere birbirlerinin yerine kullanılan etik ve ahlak kelimelerinin ortak noktalarının olduğu gör(lmektedir. Yönetimde kullanılan etik kavramı yönetici pozisyonundaki ki<ilerin astları ile ileti<im, emir-komuta gibi s(reçlerinde davranı<larının ahlaki çerçeve b(nyesinde olması gerekmektedir. Etik liderliğin temelinde, toplumun t(m (yelerine kar<ı gösterilmesi gereken saygı, farklı k(lt(rlere, gör(<lere ve d(<(ncelere tolerans ve adil kaynak dağıtımı gibi unsurlar yatmaktadır( G(lcan, vd., 2012:125). “slında liderin etik olması anlayı<ı sadece g(n(m(zde ön plana çıkmı< bir durum değildir. İnsanlık tarihinin ba<lamasıyla birlikte birçok dönemde 165 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 166 ifade edilmi<tir. 5rneğin, 1 ve 1 7 yıllarında Yusuf Has Hacib, kaleme aldığı Kutadgu ”ilig adlı eserinde liderde bulunması gereken etik özellikleri sıralamı<tır “ykanat ve Yıldırım, 1 . Yöneticiler için g(n(m(zde de sık sık vurgulanan adaletli, cesaretli ve d(r(st olmak, halkın refahını korumak, zul(m etmemek gibi kurallar y(zyıllar öncede bizim k(lt(r(m(zde var olmu< ve nesiller boyu aktarılarak bug(ne ula<mayı ba<armı<tır. 2.2.4. Otantik Liderlik Otantik liderlik, etik bakı< açısına göre ele alınan g(ncel liderlik yakla<ımlarından birisidir. Otantik Liderlik Kurulu<u “LI ’na göre otantik liderlik, insanların kendilerini doğru, açık ve net bir <ekilde ifade edebilmeleri, ego yerine daha b(y(k bir amaçla kendilerini motive etmeleri, siyasi çıkarlardan bağımsız olarak y(ksek derecede b(t(nl(k göstermeleri ve s(rd(r(lebilir değer yaratacak <ekilde sonuç odaklı olmaları olarak tanımlanmı<tır ”akan ve Doğan, 1 . Otantik liderler kim olduklarını ve neye inandıklarını bilen, değer yargıları, etik muhakeme ve tutumları arasında <effaflık ve tutarlılık gösteren, kendi içlerinde ve meslekta<ları ile aralarında g(ven, iyimserlik ve esneklik gibi olumlu bir ruh hali geli<tirmeye odaklanan, d(r(stl(kleri ile tanınan ve bu nedenle saygı duyulan ki<ilerdir Tabak, vd, 1 . Erkutlu’nun Luthans ve “volio’dan aktardığına göre otantik liderler, kendi değer yargıları doğrultusunda hareket etmekte, takipçilerinin farklı bakı< açıları sunabileceği ili<kiler kurmakta ve takipçileri ile sosyal ağlar olu<turmaktadırlar. Otantik liderler takipçilerinin yeteneklerini anlamakta ve takipçilerinin yeteneklerini birer özelliğe dön(<t(rmeyi i<lerinin parçası olarak görmektedirler Erkutlu,2014:23). İ<letmelerde otantik liderliğin geli<tirilebilmesi için bazı unsurlara ihtiyaç vardır. Otantik liderliğin temel ögelerinden olan kendine g(venmek, umutlu olmak, sorunlar kar<ısında karamsarlığa d(<memek gibi psikolojik temellerin önemli olduğu unutulmamalıdır. ”u sebeple otantik liderlik kapsamında öz farkındalık, dengeli yönlendirme, içselle<tirilen ahlaki bakı< açısı ve ili<kilerde <effaflık göz ön(nde bulundurulmalıdır Kıcır ve Pa<aoğlu, 1 . ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi 2.2. . Dönüştürücü Transformasyonel Liderlik Dön(<t(r(c( liderlik kavramını ilk olarak ”urns 1 7 kullandı. Daha sonra ”ass 1 ”urns’un dön(<(mc( liderlik kavramına katkıda bulunarak detaylandırdı Judge ve Piccolo, 7 . Zamanla hem ara<tırmacılar hem de uygulayıcılar bu kavramlara ilgi göstermi<ler ve dön(<t(r(c( liderlik literat(rde pop(ler bir kavram haline gelmi<tir. 5rg(t( hedefe ba<arılı bir <ekilde ula<tırma arzusunun y(ksek olduğu dön(<t(r(c( liderliğin i<görenler (zerinde yarattığı etki ile b(y(k kitlelere ula<ması m(mk(n olabilir. Dön(<t(r(c( liderlik anlayı<ının hakim olduğu sosyal, siyasi, ekonomi gibi daha pek çok alanda bug(n olduğu gibi gelecek zamanda da pop(lerliğini koruması m(mk(nd(r Genç, 1 ”urns’e 1 7 göre lider kolektif bir amaca uyumlu olmalı ve çalı<anlarının yeteneklerini değerlendirmelidir. Dön(<(mc( liderlik hem ili<kilerde hem de kaynakların verimli kullanılması için bir dön(<(m içerir Stewart, 2006:9). Burns’e 1 7 göre, dön(<(mc( liderlikte liderin i<görenlerin farkındalıklarını ve motivasyonunu y(kseltecek davranı<lar sergilemesi gerekir (Mulla ve Khrishnan, 2009) Dön(<t(r(c( liderler, sahip oldukları karizma yani ki<isel cazibelerini kullanarak t(m örg(t tarafından payla<ılan bir misyon ve vizyon yaratırlar, takipçilerinin co<kularını, inançlarını, sadakatlerini ve gururlarını y(kseltirler Kahya, 1 1 . Dön(<t(r(c( liderlikte i<görenler y(ksek inanç ve bağlılık ile lideri takip ederler. ”uradaki bağlılık kör( kör(ne değil liderin çalı<anlarına kar<ı rasyonel, te<vik edici ve her bir çalı<anı ile birebir ilgilenmesinden kaynaklı bir durumdur. Lider çalı<anlarına öğ(t verir, koçluk yapar, geleceğe dair d(<(ncelerini payla<arak heyecan yaratır ve çalı<anlarının i<lerine odaklanmasını sağlar. . Araştırmanın Amacı Yöntemi ve Evreni ”u çalı<manın temel amacı hızlı ve s(rekli bir deği<imin ya<andığı bu çağda kamu çalı<anlarının liderlik beklentilerini ara<tırmaktır. Çalı<anların liderlik beklentilerinin demografik özellikler doğrultusunda bir farklılık olup olmadığı ara<tırmanın amaçları içerisinde yer almaktadır. Çalı<mada y(z y(ze anket yöntemi uygulanmı< olup, açık ve kapalı uçlu sorulardan olu<an bir anket hazırlanmı<tır. “nketin ilk böl(m(nde liderlikte yeni yakla<ımları içeren kapalı uçlu anket sorusu Likert Tipi 5lçeği 167 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 168 dikkate alınarak be<li bir ölçek hazırlanmı<tır. İkinci böl(mde ise çalı<anların demografik özelliklerin belirlenmesi için sorular yer alırken, son olarak (ç(nc( böl(mde açık uçlu soruya yer verilmi<tir. Çalı<manın evrenini Sivas’ın Ula< ilçesinde yer alan kamu çalı<anları olu<turmaktadır. İlçe merkezindeki t(m kamu çalı<anlarını yani 182 ki<iye anket formu ula<tırılmı<, bunlardan 129’u anketi cevaplamı<, değerlendirmeler bu veriler doğrultusunda yapılmı<tır. “naliz yapılırken SPSS 18.00 istatistik paket programı kullanılmı<tır. Frekans dağılımı ve betimleyici istatistiğin yanında ”ağımsız Gruplar arası t-Testi ve Ki-Kare Testi yöntemi kullanılmı<tır. . Araştırma Bulguları Çalı<mada y(z y(ze anket yöntemi uygulanmı< olup, açık ve kapalı uçlu sorulardan olu<an bir anket hazırlanmı<tır. “nketin ilk böl(m(nde liderlikte çağda< yakla<ımların özelliklerini içeren adet kapalı uçlu anket sorusu hazırlanmı<tır. Sorular Likert Tipi olup be<li kategori <eklindedir. İkinci böl(mde ise çalı<anların demografik özellikleri belirleyici sorulara yer verilmi<tir. Son olarak (ç(nc( böl(mde ise açık uçlu soru yer almı<tır. “lpha değeri ile 1 arası değerler alır ve kabul edilebilir bir değerin en az .7 olması arzu edilir. “ncak, inceleme t(r( çalı<malarda bu değerin . ’e kadar makul kabul edilebileceği de bazı ara<tırmacılarca öngör(lmektedir “ltunı<ık, 1 1 . ”u bağlamda ölçekteki maddelerin Cronbach Alpha katsayısı kabul edilebilir bir d(zeydedir. Tablo 1: Demografik 5zellikler ”“ĞIMSIZ DEĞİŞKEN CİNSİYET Ç“LIŞTIĞI KURUM Frekans (n) Y(zde (%) ”“ĞIMSIZ DEĞİŞKEN Frekans Y(zde (n) (%) Erkek 82 63,6 Lise 16 12,4 Bayan 47 36,4 Üniversite 111 86 Lisans Üst( 2 1,6 EĞİTİM DURUMU Toplam 129 100 Belediye 18 14 Toplam 129 100 Kaymakamlık 15 11,6 Yönetici 1 0,8 M(ft(l(k 6 4,7 Memur 51 39,5 Hastahane 16 12,4 Hem<ire 13 10,1 İlçe Eğitim 61 47,3 Doktor 3 2,3 Milli MESLEK ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Y“Ş PTT 6 4,7 5ğretmen 61 47,3 Polis Karakolu 7 5,4 Total 129 100 Toplam 129 100 0-5 31 24 18-25 9 7 6.Eki 61 47,3 26-33 68 52,7 Kas.15 18 14 34-41 33 25,6 16-20 17 13,2 42 + 19 14,7 21 + 2 1,6 Toplam 129 100 Toplam 129 100 HİZMET SÜRESİ Ankete katılan kamu çalı<anlarının demografik özelliklerine ili<kin veriler tablo 1’de gör(lmektedir. “nkete katılan 1 ki<inin % , ’sı erkeklerden olu<maktadır. Katılımcıların % 7, (n( öğretmenler olu<turmaktadır. “nketi cevaplayanların hizmet s(relerine bakıldığında % ’( - yıl, % 7, ’( -1 yıl, %1 ’( 11-1 yıl, %1 , ’si 1 - yıl, %1, ’sı 1 ve daha fazla çalı<tığı gör(lmektedir. Çalı<ılan kurumlara bakıldığında ise ilk sırayı % 7, İlçe Milli Eğitim ikinci sırada ise %1 , ile Hastahane yer almaktadır. Tablo 2 : Liderlik Yakla<ımı – Cinsiyet Kar<ıla<tırması Cinsiyetiniz Liderlik Yakla<ımı K“RİZM“TİK ETKİLEŞİMCİ D5NÜŞTÜRÜCÜ ETİK OT“NTİK Erkek Kadın Mean Mean 3,67 3,49 3,64 3,92 3,70 3,58 3,34 3,53 3,79 3,58 Bulgulardan da anla<ılacağı (zere, ankete katıların liderlik yakla<ımlarında ilk tercihleri etik liderlikten yana olmu<tur. Erkeklerde ikinci tercih otantik liderlik olurken, kadınlarda karizmatik ve otantik liderlik e<it değerler almı<tır. ”u liderlik yakla<ımları içerisinde son sırada ise etkile<imci liderlik yer almaktadır. Tablo 3 : Liderlik Yakla<ımı – Ya< Kar<ıla<tırması Ya<ınız Liderlik Yakla<ımı K“RİZM“TİK ETKİLEŞİMCİ D5NÜŞTÜRÜCÜ 18-25 26-33 34-41 42 + Mean Mean Mean Mean 3,26 3,20 3,23 3,63 3,42 3,60 3,72 3,46 3,66 3,69 3,54 3,66 169 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 170 ETİK OT“NTİK 3,31 3,28 3,86 3,62 4,00 3,70 3,95 3,85 Tablo incelendiğinde 1 - ya< aralığında ilk sırayı etik liderlik alırken, ikinci sırada otantik liderlik yer almaktadır. - ya< aralığında etik liderlik ilk sırada tercih edilirken, etkile<imci liderlik son sırada yer almaktadır. Ya<ı 34- 1 ya< aralığında yer alan katılımcıların da ilk tercihi etik liderlikten yana olurken, ikinci sırada karizmatik liderlik yer almaktadır. “nketi cevaplayan katılımcılardan ya<ları ve (zerinde olanların tercihlerinde ilk sırayı etik liderlik, ikinci sırayı otantik liderlik, son sırayı ise etkile<imci liderlik almaktadır. ”u bağlamda çalı<anların ya<ları ilerledikçe etik liderliğe olan ilginin de arttığını söyleyebiliriz. Tablo 4 : Liderlik Yakla<ımı – Eğitim Durumu Kar<ıla<tırması Eğitim Durumu Liderlik Yakla<ımı K“RİZM“TİK ETKİLEŞİMCİ D5NÜŞTÜRÜCÜ ETİK OT“NTİK Lise Üniversite Lisans Üst( Mean Mean Mean 3,66 3,54 3,58 3,86 3,74 3,63 3,43 3,60 3,87 3,64 3,85 2,95 3,55 4,15 3,90 Elde edilen veriler doğrultusunda, çalı<maya katılan lise mezunu kamu çalı<anlarının ilk tercihleri etik liderlikten yana olmaktadır. İkinci sırayı otantik liderlik alırken, sıralama karizmatik, dön(<t(r(c( ve etkile<imci <eklinde ilerlemektedir. Üniversite mezunu katılımcılarında ilk tercihinde etik liderlik yer alırken, son tercihleri etkile<imci liderlik olmu<tur. Tablo incelendiğinde eğitim d(zeyi arttıkça etik liderliğe olan rağbetinde arttığı gör(lmektedir. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Tablo 5 : Liderlik Yakla<ımı – Çalı<ılan Kurum Kar<ıla<tırması Çalı<tığınız Kurum Liderlik Yakla<ımı K“RİZM“TİK ETKİLEŞİMCİ D5NÜŞTÜRÜCÜ ETİK OT“NTİK Milli Belediye Kaymakamlık M(ft(l(k Hastahane Eğitim PTT Polis Karakolu Mean Mean Mean Mean Mean Mean Mean 3,61 3,60 3,68 4,26 3,83 3,82 3,52 4,03 4,38 3,85 3,67 3,77 3,55 4,20 3,73 3,65 3,34 3,51 3,85 3,72 3,61 3,39 3,50 3,71 3,54 3,50 3,28 3,28 3,05 3,48 3,61 3,29 3,81 3,64 3,64 Çalı<maya katılanların çalı<tıkları kurumlar incelendiğinde ilk sırayı etik liderlik almaktadır. ”elediye çalı<anlarının ikinci tercihleri otantik liderlikten yana olurken, m(ft(l(k çalı<anları arasında ikinci sırada etkile<imci liderlik yer almaktadır. Dön(<t(r(c( liderlik kaymakamlık çalı<anları için ikinci sırada yer alırken, hastane çalı<anları arasında dörd(nc( sırada yer almaktadır. Polis Karakolu çalı<anları için dön(<t(r(c( liderlik ilk sırada yer alırken, etkile<imci liderlik son sırada bulunmaktadır. Tablo 6 : Liderlik Yakla<ımı – Meslek Kar<ıla<tırması Mesleğiniz Liderlik Yakla<ımı K“RİZM“TİK ETKİLEŞİMCİ D5NÜŞTÜRÜCÜ ETİK OT“NTİK Yönetici Memur Hem<ire Doktor 5ğretmen Mean Mean Mean Mean Mean 3,70 3,50 3,60 4,50 4,00 3,66 3,52 3,74 4,06 3,75 3,59 3,23 3,42 3,76 3,65 3,90 3,80 3,90 4,23 4,03 3,61 3,39 3,50 3,71 3,54 Tablodaki veriler incelendiğinde b(t(n mesleklerde ilk sırayı etik liderliğin aldığı gör(lmektedir. Memurlarda ikinci sırada yer alan otantik liderlik öğretmenlerde (ç(nc( sırada yer almaktadır. Karizmatik liderlik öğretmenler tarafından ikinci sırada tercih edilirken, hem<ireler tarafından (ç(nc( sırada tercih edilmi<tir. 171 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 172 Tablo 7 : Liderlik Yakla<ımı – Hizmet S(resi Kar<ıla<tırması Kurumdaki hizmet s(reniz Liderlik Yakla<ımı K“RİZM“TİK ETKİLEŞİMCİ D5NÜŞTÜRÜCÜ ETİK OT“NTİK 0- yıl 6-1 yıl 11-1 yıl 16- Mean Mean Mean Mean yıl Mean 1+ yıl 3,61 3,42 3,56 3,77 3,63 3,60 3,38 3,56 3,82 3,58 3,74 3,50 3,59 4,00 3,69 3,69 3,51 3,75 4,12 3,89 3,75 4,00 4,15 3,70 4,00 Çalı<anların hizmet s(releri ile liderlik yakla<ımı kar<ıla<tırma tabloları incelendiğinde dön(<t(r(c( liderliğe olan yakla<ımda oransal bir artı< gör(lmektedir. Etkile<imci liderlik 1 yıl ve (zeri hizmet s(resi dı<ında en son sırada yer alırken, bu gurupta ilk sıralarda yer almaktadır. Karizmatik liderlik 6-1 yıl ve 11-1 yıl hizmet s(resine sahip çalı<anlar tarafından ikinci sırada tercih edilirken, - yıl ve 1 - yıl hizmet s(resine sahip çalı<anlar tarafından (ç(nc( sırada tercih edilmi<tir. Tablo 8 : Liderin Cinsiyet Faktör( Liderinizin cinsiyetinin ne olmasını isterdiniz? Neden? Toplam Kadın Erkek Fark Etmez ”o< ”ırakanlar 40 54 4 98 “hlaklı, iyi niyetli olması yeterli 0 0 1 1 “nlayı<lı, ho<gör(l( olsun 0 0 1 1 Bayanlar egoist oluyor 0 2 0 2 ”ayanlar ile çalı<mayı sevmiyorum 0 1 0 1 Erkekler çok sert davranıyor 1 0 0 1 Erkekler daha disiplini olur 0 4 0 4 Erkekler daha g(venilir 0 1 0 1 Erkeklerle ileti<im daha kolay 0 3 0 3 Kadın daha g(ven vericidir 1 0 0 1 Kadından emir almam 0 2 0 2 Kadınlar daha adildir 1 0 0 1 Kadınlar daha anlayı<lı 6 0 0 6 Kadınlar daha sorumlu davranıyor 2 0 0 2 Kadınlar duygusal davranır 0 2 0 2 Karizması daha fazla olur 0 1 0 1 0 0 2 2 51 70 8 129 Lider kurallara önemi yoktur Toplam uyarsa cinsiyetin ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi “nketteki açık uçlu soru çalı<anlara yöneltilirken, çalı<anların çalı<mak istedikleri liderin cinsiyeti ve bu tercihlerinin sebebini belirlemek asıl amaçtı. “nket sorularını cevaplayan 1 çalı<anın ’i cinsiyet tercihinde bulunurken bu tercihin sebebini açıklamak istememi<lerdir. ”u doğrultuda 1 ki<i açık uçlu soruya cevap verdiği anla<ılmaktadır. Tablo incelendiğinde çalı<maya katılan ki<i liderin cinsiyetinin önemi olmadığını, liderin ahlaklı, iyi niyetli, ho<gör(l(, anlayı<lı ve kurallara uymasının önemli olduğunu belirtmi<tir. Çalı<maya katılan 11 ki<i liderin cinsiyetinin kadın olmasını tercih etmi<tir. ”u gerekçenin sebepleri arasında kadınların daha anlayı<lı olması, kadınların sorumlu davranması, kadınların daha g(ven verici olduğunu belirtmi<tir. Liderin cinsiyetinin erkek olmasını tercih eden 1 ki<i erkeklerin disiplinli, g(venli ve ileti<ime daha kolay geçildiğini ifade ederken, kadınları tercih etmeme sebepleri arasında kadınları egoist olması ve daha duygusal davranmaları gösterilmi<tir. Tablo 9: Çalı<an Cinsiyeti – Liderde İstenilen Cinsiyet Kar<ıla<tırması Cinsiyetiniz Toplam Erkek Kadın Liderinizin cinsiyetinin ne olmasını isterdiniz? Kadın Erkek 32,9% 67,1% 57,8% 42,2% 42,1% 57,9% Toplam 100,0% 100,0% 100,0% Tablo 9 incelendiğinde çalı<anlara yönetilen Liderinizin cinsiyetinin ne olması isterdiniz? sorusuna verilen cevaplar incelendiğinde liderin cinsiyetinin kadın olması isteyenlerin oranı , 1 iken, erkek olmasını isteyenlerin oranı , 7 olarak hesaplanmı<tır. Soruya cevap veren kadın çalı<anların liderin cinsiyetini kadın olarak tercih etme oranı , 7 iken, erkek çalı<anların kadın lideri tercih etme oranı , olduğu gör(lmektedir. Diğer yandan erkek çalı<anların liderin cinsiyetinde erkek olmasını isteme oranı , 71 iken, kadın çalı<anların erkek lideri tercih etme oranı , olarak bulunmu<tur. Tablo 10: Çalı<an Cinsiyeti - Liderde İstenilen Cinsiyet Kar<ıla<tırması KiKare Analizi Pearson Ki-Kare Value 7,177a df 1 Asymp. Sig. (2- Exact Sig. (2- Exact Sig. sided) sided) sided) 0,007 (1- 173 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 174 Continuity Correctionb Likelihood Ratio Fisher's Exact Test Linear-by-Linear Association N of Valid Cases 6,193 7,174 1 1 0,013 0,007 7,118 1 0,008 0,008 0,006 121 Yapılan Pearson Ki-Kare testi sonucunda Tablo 1 ’da anketteki soruları cevaplayan ki<inin cinsiyeti ile çalı<mak istediği liderin cinsiyeti arasındaki ili<kiyi göstermek için bir çapraz tablo yer almaktadır. Bu analiz sonucunda elde edilen veriler kadın ve erkek çalı<anların lider cinsiyeti tercihi konusunda (p=0,006) anlamlı bir farklılık olduğu anla<ılmı<tır p< , . Yani kadın çalı<anların kadın liderler ile, erkek çalı<anların ise erkek liderler ile çalı<mak istediğini söylemek m(mk(nd(r. . Sonuç ve Değerlendirme “ra<tırma bulguları göre, kamu çalı<anlarının yöneticilerinde görmek istedikleri liderlik yakla<ımları içerisinde etik liderliğin ilk tercihleri olduğu anla<ılmaktadır. ”u durum kamu çalı<anlarının demografik özellikleri ne olursa olsun etik unsurlara önem verdiklerini ve beklentilerinin bu doğrultuda <ekillendiğini göstermektedir. İnsanların i< hayatında adalet, e<itlik, doğruluk, d(r(stl(k gibi g(ven telkin eden ilkelerden vazgeçmek istemedikleri gör(lmektedir. ”u bağlamda kurumlardaki yönetimin etik ilkeler doğrultusunda hareket etmesi çalı<anların i<e kar<ı olumsuz yakla<ımlarını ortadan kaldıracak ve g(ven ortamı açısından zamanla geli<me kaydedilecektir. Çalı<mada elde edilen verilere meslekler açısından bakıldığında kamu çalı<anları etik liderlikten sonra tercih ettikleri liderlik yakla<ımı otantik liderliktir. “slında otantik liderliğin özelliklerine bakıldığında etik liderlik ile paralel yanlarının olduğu gör(lmektedir. Otantik liderlik özelliklerine sahip yöneticiler çalı<anlarına kar<ı ili<kilerinde <effaf, etik muhakeme, y(ksek motivasyon gibi unsurları ön planda tuttukları için çalı<anlar tarafından daha çok tercih ettikleri söylenebilir. Sonuçlarda dikkat çeken diğer bir önemli nokta ise t(m meslek guruplarında etkile<imci liderliğin en son sırada yer almasıdır. Etkile<imci ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi liderlikte yönetici-çalı<an ve çalı<an-çalı<an arasındaki ili<kilerin s(rekli sıcak olduğu, hedefin i< odaklı ve öd(l-ceza sistemi olmasından dolayı kamu çalı<anları tarafından etkile<imci liderliğe pek sıcak bakılmadığı söylenebilir. Çalı<mayı öğrenim d(zeyine göre ele aldığımızda, eğitim durum arttıkça etik liderlikte anlamlı bir artı< olduğu gör(lmektedir. ”u bağlamda eğitim d(zeyi arttıkça etik liderliğe verilen önemin arttığını söyleyebiliriz. 5te yandan veriler ı<ığında bakıldığında etkile<imci liderlik ile eğitim d(zeyi arasında ters bir orantı olduğu gör(lmektedir. Eğitim d(zeyi arttıkça, etkile<imci liderliği tercih etme oranı azalmaktadır. Kamu çalı<anlarını çalı<tıkları kurumlara bakıldığında polis karakolunda çalı<anların yani polislerin, dön(<t(r(c( liderliği tercih etme oranları ile diğer liderlik yakla<ımlarını tercih etme oranları arasında anlamlı bir farklılık olduğu gör(lmektedir. Dön(<t(r(c( liderlerin kriz durumlarında farklı çöz(mler (retebilme, çalı<anlarına yol gösterme özelliklerinin polislik mesleğinin kritik anlarda uyum sağlanabilirliği ile paralel olduğu ve bu sebepten dolayı tercih edildiği söylenebilir. “ncak bu yargıyı genelleyebilmek için örneklemin daha b(y(k olduğu çalı<malar yapılmalıdır. Kamu çalı<anlarına yönetilen açık uçlu soruda liderin cinsiyetinin ne olmasını isterdiniz sorusuna 1 ki<i kadın, 7 ki<i erkek derken, ki<i cinsiyet ayrımı yapmamı<tır. 8 çalı<an cinsiyet tercihinin sebebi konusunda gör(< belirtmek istememi<tir. “çık uçlu soruyu cevaplayanların verdikleri cevaplara bakıldıklarında ki<ilerin ya<adıkları ortamın k(lt(rel etkileri gör(lmektedir. Erkek katılımcılardan, liderin cinsiyetinin bayan olmasını istemiyorum, ç(nk( kadından emir almam, bayanlarla çalı<mayı sevmiyorum gibi cevaplar alınmı<tır. “taerkil bir topluma sahip olmamıza bağlı olarak bu t(r yakla<ımlar devam etmektedir. 5te yandan kadınları daha anlayı<lı ve daha sorumlu bulduklarını ifade edenlerde bulunmaktadır. “yrıca liderin cinsiyetinin önemli olmadığını yazan ki<iler ahlaklı, iyi niyetli, anlayı<lı, ho<gör(l( ve kurallara uymasının önemli olduğunu vurgulamı<lardır. Yine aynı soruya cevap veren ki<iler ile çalı<mak istedikleri liderin cinsiyeti konusunda yapılan çapraz tablodaki veriler değerlendirildiğinde kadın çalı<anlar kadın liderler ile erkek çalı<anların ise erkek liderler ile çalı<mayı istediği anla<ılmaktadır. Kadınların daha duygusal olduğunu gerekçe göstererek kadın lider ile çalı<mak istemediğini ifade eden çalı<an olduğu gibi, kadınların daha 175 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 176 anlayı<lı olduğunu d(<(nerek kadın lider ile çalı<mak isteyen çalı<anlarda yer almaktadır. Sonuç olarak kamu çalı<anlarının yöneticilerinden bekledikleri liderlik yakla<ımları içerisinde etik liderlik ilk sırada yer almı<tır. 5d(l-ceza sistemin hakim olduğu etkile<imci liderlik yakla<ımı ise kamu çalı<anları açısından değerlendirildiğinde en son sırada yer almaktadır. “ncak ara<tırmada kullanılan örneklem Sivas’ın Ula< ilçesindeki kamu çalı<anlarını kapsadığından, bu çalı<anlardan elde edilen veriler doğrultusunda bir genelleme yapmak doğru olmayacaktır. ”u nedenle örneklemin geli<tirilerek daha genel sonuçlara ula<mak gerekmektedir. “yrıca örneklemde bulunan b(t(n kurumlarda etik liderliğin ilk sırada yer alması oldukça dikkat çekici bulunmaktadır. Etik liderliğe çalı<anların ihtiyacı olduğu gör(lmektedir. ”u bağlamda kamu kurulu<larında etik değerlerin sadece teoride kalmaması, hem yönetici hem de çalı<an tarafından uygulanması katkı sağlayacaktır. Dikkat çekici diğer bir nokta ise liderin cinsiyeti tercihi konusunda kar<ımıza çıkmaktadır. ”azı çalı<anlar liderin cinsiyetinin önemli olmadığını ifade etse de, genel çerçeveden bakınca erkek çalı<anlar erkek lider ile çalı<mayı isterken, kadın çalı<anlar kadın lider ile çalı<mak istemektedir. Bu çalı<ma, çalı<anların yöneticilerinde görmek istedikleri liderlik tarzı konusunda bir rehber olacaktır. 5zellikle kamu sektör(nde ya<anan yönetim sıkıntılarının ba<ında çalı<anların iyi yönlendirilememesi yatmaktadır. ”u bağlamda sıkıntıların a<ılabilmesi ve verimliliğin artırılabilmesi için yöneticinin sergilediği liderlik davranı<ının önemli olduğu göz ön(nde bulundurulmalıdır. KAYNAKLAR “ltunı<ık,R., 1 , Sosyal ”ilimlerde “ra<tırma Yöntemleri, Sakarya, Sakarya Yayıncılık “ykanat,Z., Yıldırım, “., 1 , Etik Liderlik ve 5rg(tsel “dalet İli<kisi Teorik ve Uygulamalı ”ir “ra<tırma , Fırat Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi, Sayı , Cilt , ss:260-274 ”akan,İ., Doğan, İ.F., Ankara, Gazi Kitabevi 1 , Liderlik G(ncel Konular ve Yakla<ımlar, ”akan,İ., ”(y(kbe<e,T., 1 , Liderlik T(rleri ve G(ç Kaynaklarına İli<kin Mevcut Gelecek Durum Kar<ıla<tırılması Eğitim Kurumu Yöneticilerinin ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi “lgılarına Dayalı ”ir “lan “ra<tırması , KMU Sosyal ve Ekonomi “ra<tırmalar Dergisi, ss 7 -84 Bass,B.M., Steidlemier,P., 1 , Ethics, Charecter and “uthentic Transformational Leadership ”ehavior , Leadership Qarterly, Vol 1 ,No , ss:181-217 ”a<aran, İ.E., , Yönetimde İnsan İli<kileri, “nkara, Nobel Yayımcılık Çakınberk,“., Demirel,E.T., 1 , 5rg(tsel ”ağlılığın ”elirleyicisi Olarak Liderlik Sağlık Çalı<anları 5rneği , Selçuk Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s( Dergisi, ss..1 -119 Çolak, M., 1 , Çalı<ma Hayatında Liderlik, ”ursa, Ekin Yayınları Demir,C., Yılmaz,M.K., Çevirgen,“., 1 , Liderlik Yakla<ımları ve Liderlik Tarzlarına İli<kin ”ir “ra<tırma , “lanya İ<letme Fak(ltesi Dergisi, ss:129-152 Eren, E. . 5rg(tsel Davranı< ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul,11. ”asım, ”eta ”asım Yayım Erkutlu, H.V., 1 Eflatun Yayımcılık Liderlik Kuramlar ve Yeni ”akı< “çıları, “nkara, Erol, G., (2012), Liderlik Tarzları ve 5rg(tsel sessizlik İli<kisi Otel İ<letmelerinde ”ir “ra<tırma, Y(ksek Lisans Tezi, ”alıkesir Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(, ”alıkesir Genç, N., 1 , Yönetim ve Organizasyon-Çağda< Sistem ve Yakla<ımlar, Seçkin Yayıncılık G(lcan,M.G., Kılınç,“.Ç., Çepni,O., 1 , İlköğretim Okulu M(d(rlerinin Etik Liderlik Davranı<ları Gösterme D(zeylerinin Çe<itli Deği<kenler açısından İncelenmesi , T(rk eğitim ”ilimleri Dergisi, ss 1 -142 Hicks,H.G.,Gullett, C.R., 1 1 , Organizasyonlar Teori ve Davranı<, Çev. ”. ”aykal, İstanbul, Para Kredi Dergisi 177 G. KILIÇ 5ZK“YN“R 178 İnce,M., ”ed(k, “., “ydoğan, E., , 5rg(tlerde Takım Çalı<masına Yönelik Etkin Liderlik Nitelikleri , Selçuk Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s( Dergisi, Sayı 11, ss. 7 Judge,T.“., Piccolo,F.R., , Transformational and Transactional Leadership:A Meta-“naliytic Test Of Their Relative Validity , Journal of Applied Psychology, Vol:89, No:5,755-768 Kahya, C., 1 , Dön(<t(r(c( ve Etkile<imci Liderlik “nlayı<ları ile 5rg(tsel Sessizlik “rasındaki İli<kide 5rg(tsel G(venin Rol(, Doktora Tezi, Atat(rk Üniversitesi S”E, İ<letme “nabilim Dalı, Erzurum Karip, E., 1 , Dön(<(mc( Liderlik , Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, -kuey.net Kıcır,G.K., Pa<aoğlu, D., 1 , Otantik Liderliğin “kademik Platformda Lider ”oyutu “çısından İncelenmesi , Eski<ehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi, Sayı 1 , ss 1-24 Kırel,Ç., 1 , Liderlik Davranı< ”içemleri Konusunda Yeni ”ir Yakla<ım Karizmatik Liderlikten Dön(<(msel Liderliğe , Sosyal ”ilimler Dergisi Koçel, T., 1 , İ<letme Yöneticiliği, İstanbul, ”eta Yayınları Mulla,Z.R., Khrishnan,V.R., , Do Transformational Leaders Raise Follawers To Higher Levels Of Morality? Validating James Macgregor ”urns’ Hypothesis In The Indıan Context Using Karma-Yoga , ASAC,Niagara Falls. Northouse,P.G.,(2014), Liderlik Kuram Ve Uygulamalar, (Ed.Cengiz Şim<ek ,İzmir, S(rat Yayınları 5nen,S.M., Kanayran,H.G., 1 , Liderlik ve Motivasyon Kuramsal ”ir Değerlendirme , Birey ve Toplum Dergisi, Cilt , Sayı 1 ,ss. -63 5zler,E., Paksoy,M., 1 , Yönetim ve Organizasyon, Eski<ehir, “5F Yayınları 1 , 5rg(tsel Davranı<, İstanbul, Lisans Yayıncılık Saylı,H., ”aytok,“., 1 , 5rg(tlerde Liderlik Teori Uygulama ve Yeni Perspektifler, “nkara, Nobel Yayıncılık ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Stewart,J., , Transformational Leadership: An Evolving Concept Examined Thorugh the Works of ”urns,”ass,“volio and Leithwood , Canadian Journal of Educational Administration and Policy, June26 Şahin,“.,Ta<pınar,Y.,Erye<il,K., 5rselli,E., 1 , Kamu Yönetiminde Liderlik Yönetici ve Çalı<anların Liderlik “lgısı , Selçuk Üniversitesi Sosyal ”ilimler MYO Dergisi,Cilt 1 , Sayı , ss.7 -96 Tabak,“., Polat,M., Ca<ar,S., T(rköz,T., 1 , Otantik Liderlik 5lçeği G(venirlik ve Geçerlilik Çalı<ması , İ<, G(ç End(stri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Sayı , Cilt 1 , ss -106 Ta<dan,N., G(l,H., Yayıncılık 1 , Kamu Yönetiminde Liderlik, “nkara, Detay Tengilimoğlu,D., , Kamu Ve 5zel Sektör 5rg(tlerinde Liderlik Davranı<ı 5zelliklerinin ”elirlenmesine Yönelik ”ir “lan “ra<tırması , Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.4., S.14 (1-16) www.tdk.gov.tr Eri<im Tarihi Zel,U., . . 17 1 , Ki<ilik ve Liderlik, “nkara, Seçkin Yayıncılık 179 U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi/UUSBD 2017 10/2 HAYTAP’ın Hayvan Hakları Mücadelesinde Çatışma Yönetimi: Hayvan Hakları Savunucularının Kendi Aralarında Uzlaşması Mümkün Mü? HAYTAP’s Conflict Management in Animal Rights Struggle: Is It Possible to Make an Agreement among Animal Rights Activists? Sırma Oya TEKVAR1 Extended Abstract Introduction After the adoption of No. 5199 Article on Animal Rights Law in 2004, Turkey has been taking consequential steps for animal rights movement and raising awareness. During this process, rights actions have increased, animal rights have become more visible in media and public space and many NGOs were founded. Particularly regarding stray animals and shelters, many animal cruelty issues from zoos to dolphin aquariums, fur to clinical tests, circuses to hunting and pet shop reality have been taken into consideration in order to create and raise social awareness However, we can typically witness conflicts and devastating quarrels among activists while struggling against animal cruelty. Social movements may in many cases be conceptualized as moral movements and activists can be conceptualized as followers and pursuers of sacred ideals. They try to involve social movements to confront and change not only their addressees’ political opinions, but also the moral convictions informing these opinions. Acting organized and solidarity through animal rights have increased and many NGOs have been founded recently in Turkey. On the other hand, we can typically witness conflicts and devastating quarrels while struggling against animal cruelty. These conflicts occur not only between activists and respondents such as local authorities, but also among animal activists. It is believed that conflicts among animal activists cause waste of time and money and moreover, lead to the loss of reputation. Yrd. Doç. Dr., Karab(k Üniversitesi, İ<letme Fak(ltesi ”u makale iThenticate programı ile taranmı<tır. Makale Gönderim Tarihi 1/ / 17- Kabul Tarihi: 19/04/2017 1 S.O. TEKVAR 182 Method In order to reveal the reasons of conflicts and to understand the way the activists manage, interviews with activists from HAYTAP Animal Rights Federation and with independent volunteers from Safranbolu was conducted in this study. The interview questions were mainly grounded on three topics: a) Reasons and the manner of conflicts, b) Respondents’ attitudes towards conflicts and disagreements and c) Respondents’ solution proposals. Since many of the animal activists and animal rights NGOs are apart from each other from the viewpoint of struggling against animal cruelty and animal rights issues, thus cannot find the lowest common denominator, it was quite hard to persuade individuals to participate in the interviews. It is also known that some of the interviewees do not associate with each other at all. Therefore the respondents’ names and their demographic information were kept private in the study. Online interviews, phone calls and e-mails were conducted on September 2016. Findings All of the respondents think that ego is the major reason of conflicts. Enviousness (of success), agonism, sentimentality, prejudice, insufficient information, intolerance and mistrustfulness cause ego battles. Interviewees indicate that conflicts mostly occur in social media by backbiting, slandering and attacking via comments and posts. These attacks usually begin verbally at first, then turn into cusswords mostly written in social media and sometimes happen face to face. Some of them turn to prosecution and continue with litigating. Physical attacks happen very rare and almost all of the quarrels begin with psychological attacks. The findings corroborate that egocentrism fuels the in-house conflicts. According to the interviewees, reconciliation could be possible if egoism, rent-seeking and lack of comprehension are eliminated. In spite of the fact that it is a common view, some activists think there is no way or little chance to arrive at agreement among animal rights activists. “ll of the respondents’ solution suggestions for the conflicts among animal rights NGOs can be gathered in the same approach; trainings for teamwork and awareness rise. They commonly believe that unconsciousness, low awareness level hence self-interest not only harm animal cruelty struggling processes, but also discredit animal activism and animal rights NGOs. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Conclusion This study tried to bring out the main reasons of conflicts among animal rights activists, which are frequently erupt for some reason and persist to remain unsolved even turn into devastating quarrels and sometimes end in courts. ”ased upon the study’s findings, it is seemed that most of the conflicts arise from the lack of communication skills and rugged individualism, which are the handicaps for teamwork, unity and collaboration. Probably the most reason for why animal activists are so aggressive is the hurt they feel deeply inside because of the suffering of innocent creatures, which are defenseless against cruel civilization . In fact, this is the reflection of despair and anger against the local authorities, who poison and slaughter stray animals unmercifully; potential criminals, who rape, torture and kill pets; neighbors, who do not want you to care animals and threat you, and so on However, this oversentimentality and lack of strategic communication knowledge in both internal and external relationships harm the reputation of animal rights organizations and so animals indirectly. NGO leaders, activists and administrative respondents such as governmental organizations need to better understand each other and creatively leverage each other’s strengths through collaboration. Animal rights activists in Turkey need to cope with incommunicative processes, prejudices and egocentric attitudes between each other as well in order to accomplish more effective results in animal rights area. It should be bear in mind that the more coordinative and cooperative in the kitchen, the more thriving in the showcase. Therefore animal rights organizations should regard ad hoc trainings such as reputation management, conflict management, in-house communication and relationship building. Keywords: Animal rights, conflict management, animal rights activists, HAYTAP, animal lovers 183 S.O. TEKVAR 184 HAYTAP’ın Hayvan Hakları Mücadelesinde Çatışma Yönetimi: Hayvan Hakları Savunucularının Kendi Aralarında Uzlaşması Mümkün Mü? Kalbinde merhamet olmayana, Cennet yoktur. -Hz. Muhammed Öz T(rkiye, özellikle yılında 1 sayılı Hayvanları Koruma Yasası y(r(rl(ğe girdikten sonra hayvan haklarının geli<imi ve hayvan hakları farkındalığı konusunda önemli adımlar atmı<tır. Yasanın çıkmasıyla beraber pek çok hayvan hakları derneği kurulmu<, hayvan haklarına yönelik eylemler artmı<, medyada ve kamusal alanda hayvan hakları daha gör(n(r hale gelmi<tir. ”u s(reçte sadece sokak hayvanları ve hayvan bakımevleri değil, hayvanat bahçelerinden yunus parklarına, k(rk hayvanlarından deney hayvanlarına, sirklerden avcılığa, hayvan satan d(kkanlardan petshop kesimhanelere kadar, hayvan haklarını göz ardı eden pek çok konu (zerine farkındalık artırıcı çalı<malar yapılmaya ba<lamı<tır. Ne var ki hayvan hakları savunucuları, hayvan hakları ihlalleriyle m(cadele ederken bir yandan da hem yerel yönetimler ve diğer kurumların yetkilileriyle hem de kendi aralarında b(y(k çatı<malar ve yıkıcı kavgalar ya<amaktadır. ”u çalı<mada, hayvan hakları savunucuları arasındaki çatı<maları ve bu çatı<malarla nasıl m(cadele ettiklerini anlamak amacıyla H“YT“P Hayvan Hakları Federasyonu’ndan ve Safranbolu’da bağımsız olarak bu alanda çalı<malar yapan gön(ll(lerle gör(<(lm(<, bulgular çerçevesinde uzla<ım önerileri getirilmi<tir. Anahtar Kelimeler: Hayvan hakları, çatı<ma yönetimi, hayvan hakları savunucuları, HAYTAP, hayvanseverler Giriş İnsanın, d(nyayı diğer t(rlerle payla<tığını d(nyanın efendisi değil t(rler arasında bir tanesi olduğunu d(<(nd(ğ(m(zde akla <u soru gelmektedir Hayvanların da insanlar gibi yasal ve ahlaksal hakları olmalı mıdır? Hayvanlarla ilgili konuların ahlaksal olduğuna ili<kin her ne kadar yaygın bir inanı< veya gör(< olsa da pek az insan hayvan hakları ve hayvana köt( muamele ile ilgili bilgi sahibidir. T(m d(nyada hayvanların ahlaksal stat(s(ne yönelik geleneksel d(<(ncenin temel kaynakları din ve felsefe olmu< ve bunların her ikisi de hayvanların ne t(rden varlıklar olduklarına ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi yönelik algılamaların <ekillendirilmesinde bilimle etkile<ime geçmi<tir (DeGrazia, 2006: 13). Pek çok insan hayvanlara köt( muamelenin ve i<kencenin yanlı< olduğunu d(<(nmekle beraber insanların hayvanlara kar<ı tutumu ve davranı<ı, onların acısını dikkate almaktan çok uzaktır. Her g(n milyonlarca hayvan gıda, kumar, moda, ağır i<ler, eğlence ve insan egosunun tatmini için telef edilmektedir. Gıda hayvanları, hareket edemeyecekleri kadar dar alanlarda, g(ne< ve toprak olmaksızın yapay ortamlarda son derece korkunç ortamlarda tutulmaktadır. Klinik deneyler için kullanılan hayvanlara toksin madde, ilaç, radyasyon gibi zehirler verilmekte ve deneylerden sağ çıksa bile deneyden sonra öld(r(lmektedir. K(rk hayvanları, k(rklerinin zarar görmemesi için onları yava< yava< ve b(y(k acılar vererek öld(recek yöntemler kullanılmakta ve yarı canlı haldeyken k(rkleri y(z(lmekte insanların eğlencelik gezileri için y(zlerce t(r öm(r boyu kafeslere hapsedilmekte cezalandırma, aç bırakma ve <iddet kullanma yöntemiyle fiziksel yeteneklerini a<acak hareketlere zorlanmaktadır.2 G(n(m(zde hayvanların da ahlaksal bir değeri olduğu, vah<etin yalnızca inanlara yönelik olmadığını, hayvanları ve doğayı da kapsayacak <ekilde b(t(nsel bir toplumsal sorun olduğu d(<(n(lmeye ve anla<ılmaya ba<lamı<tır. ”una kar<ılık hayvanların kullanılmasını pek az sınırlamayla onaylayan geleneksel gör(<ler, inançlarımızı ve g(nl(k uygulamalarımızı derinden etkilemektedir. Hissiyatlar ve uygulamalar arasında ya<anılan ahlaksal ve entelekt(el gerilim, bir yandan da bu konuları çöz(mleme çabasını motive etmektedir. 5rneğin, yeni bilimsel ve teknolojik geli<meler hayvanları kullanmadan acil ihtiyaçlarımızı tatmin etmenin ba<ka yollarını ara<tırmaktadır (DeGrazia, 2006: 13 Doğan, 11 7 ). Hayvan hakları konusundaki bu tedrici geli<mede, 1 7 yılında UNESCO tarafından ilan edilen Hayvan Hakları Evrensel ”eyannamesi’nin önemli bir etkisi vardır. ”u anla<mayla beraber d(nyada hayvanların onurlu ya<am haklarını ihlal eden pek çok uygulama için yasalar çıkartılmı<, önlemler alınmı<, caydırıcı cezalar ve politikalar geli<tirilmi<tir. ”u geli<meler T(rkiye’de de özellikle yılında 1 sayılı Hayvanları Koruma Yasası’nın çıkartılmasıyla gözle gör(n(r olmu<, hayvan hakları konusu kamusalla<tırılmaya ba<lamı<tır. 5rg(tlenme ve birlik olma anlayı<ıyla (lkemizde pek çok hayvan hakları / hayvansever derneği kurulmu<, sokak hayvanları ve belediyelerin b(nyesinde bulunan sokak hayvanları 2 Farklı alanlarda hayvanlara yönelik köt( muameleler ve hayvan hakları ihlalleri ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. http //haytap.org/. 185 S.O. TEKVAR 186 bakımevleri ba<ta olmak (zere, hayvanat bahçeleri, yunus parkları, k(rk, deney, av, petshoplar, sirk gibi hayvan haklarını ihlal eden pek çok konu (zerinde çalı<malar yapılmaya ba<lanmı<tır. Toplumun hayvan hakları konusunda bilinç ve farkındalığını artırmak, aynı d(<(nceleri ve duyguları payla<an insanları bir araya getirmek ve bu konuda özelikle yöneticileri, yetkilileri ve yasa koyucuları etkilemek amacıyla yapılan pek çok kampanya, eylem, medya çalı<maları ve diğer giri<imler her ne kadar sevindirici ve umutlandırıcı olsa da bu alanda cereyan eden önemli bir sorun dikkati çekmektedir hayvanseverlerin kavgacı imajı. Çoğu zaman yıkıcı olan bu kavgalar ve çatı<malar yalnızca hayvan hakları savunucuları ile yöneticiler ve yetkili birimler arasında olmamakta aslında en çok hayvanseverlerin kendi arasında olmaktadır. 5rg(tlerin ve hayvansever gön(ll(lerin arasındaki bu çatı<malar maddi ve manevi zararlara neden olmakla beraber hem zaman kaybına hem de itibar kaybına da neden olmaktadır. ”u çalı<mada, hayvan hakları savunucularının arasındaki bu çatı<ma ortamının nedenlerini anlamak, uzla<ımın nasıl sağlanabileceği (zerinde d(<(nmek ve çöz(m önerileri sunabilmek amacıyla T(rkiye’nin ilk federasyonu olan H“YT“P Hayvan Hakları Federasyonu temsilcileriyle ve Safranbolu’da bağımsız olarak çalı<malar yapan hayvansever gön(ll(lerle gör(<meler yapılmı<tır. Gözardı Edilmiş Bir Alanda Literatür İncelemesi: Hayvan Hakları Toplumsal hareketler, ahlaksal hareketler olarak; aktivistler ise ideallere adanmı< takipçiler ve davacılar olarak kavramsalla<tırılmaktadır. ”u ki<iler hedef kitlelerinin fikirlerini deği<tirmek ve onları kar<ıt fikre ikna etmek için sosyal hareketlere katılmaktadır. ”u s(reçte de toplumda var olan normlarla sıklıkla çatı<maktadırlar. Jacobsson ve Lindblom’a göre (2012: 41), bu ikilemi yönetebilmek için aktivistlerin, ideallerin takipçisi olarak kimliklerini vurgularken aynı zamanda da toplumsal normları kırıcı rollerinin vurgusunu azaltmaları gerekmektedir. Yazarlar, çalı<malarında ahlakı toplumsal hareketlerin merkezine koyan bir yakla<ımla, toplumsal hareketlerin çatısının nasıl ahlaka dayandığını göstermeye çalı<mı<lardır. ”u çerçevede, Durkheim’ın ahlak sosyolojisi penceresinden bakarak sosyal hareketlerde ahlakın altı yakla<ımını geli<tirmi<ler ve İsveç Hayvan Haklarını incelemi<lerdir. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Toplumsal hareketler öncelikle ahlaksal topluluklardır. Toplumsal deği<imi sağlamak için etkin olarak ideallerin pe<inden giderler. İkincisi, sosyal hareketlerdeki en önemli duygular, ahlaka dayalı olanlardır. Üç(nc( olarak aktivistler, deği<im yaratmak için tavize ve yararcılığa dayanan bir yakla<ımla kurumsal politikalarla ikircikli bir ili<ki kurma eğilimindedirler. Dörd(nc( olarak yazarlar, toplumsal hareketlerdeki durum farklılığının temelini olu<turan unsurun özellikle ahlaksal hiyerar<iler olduğunu öne s(rmektedir. ”e<inci yakla<ıma göre, idealler ve duygular aktivistleri harekete geçiren itici g(çlerdir. Son olarak, Durkheim’ın ahlak sosyolojisi toplumsal hareketlerin toplumsal deği<ime nasıl me<ruiyet kazandırdığını açıklamak (zere kuramsal bir modelin çatısını vermektedir. Dolayısıyla toplumsal hareketler, toplumsal deği<im ba<arısına en y(ksek derecede ula<mak amacıyla iyilik ve doğruluğun ahlaksal temsillerine göre olu<up eyleme geçmektedir (Jacobsson ve Lindblom, 2012: 57). Hayvan hakları hareketi toplumsal hareketlerin içinde belki de en çok gözardı edilen ve yanlı< anla<ılan alandır ç(nk( haklar söz konusu olduğunda hareketlerin hemen hepsi toplumsal cinsiyet, çocuk hakları, i<çi hakları, siyasi haklar, etnik haklar, sağlık konuları ve kısmen çevre hakları gibi doğrudan insanla ilgilidir. “ncak konu hayvan hakları olduğunda, Munro’nun deyimiyle (2012: 511) bilinen bir toplumsal hareketin aksine, insanların kendinden olmayan t(rler için bir araya gelmesi söz konusudur. Bir ba<ka deyi<le, hayvan hakları savunucuları kendi t(r(nden farklı olan t(rlerin hakkını savunurken ancak empati geli<tirerek onları anlamaya çalı<maktadır. Sosyal ve sivil hareketlere ili<kin literat(rde pek çok çalı<ma bulunsa da hayvan haklarına ili<kin çalı<malar göreceli azdır. Hayvan hakları kavramıyla beraber hayvan refahı ve hayvanları koruma kavramları da kullanılmakta olup, hayvan hakları savunuculuğunda çatı<ma söz konusu olduğunda bir yandan vejetaryenlik, av, bakımevleri, k(rk, deneylerde hayvanların kullanılması gibi konular ele alınmakta, diğer yandan hayvan hakları savunucularının çeli<kili tutum ve davranı<ları g(ndeme gelmektedir. 5rneğin, Herzog ve Golden (2009: 485) hayvan savunuculuğu ve ahlaki duygusallık arasındaki ili<kiyi, hayvan refahını ve et t(ketimini ele almı<lardır. “ra<tırmaya göre, hayvan hakları savunucuları et t(ketimine kar<ı daha hassas davranmaktadır. Yazarlar, hayvanların ahlaki konumuna ili<kin çatı<maların ahlaki sezgilerdeki temel farkları yansıttığını vurgulamaktadır. Çalı<mada, hayvan hakları savunucularının yalnızca duygusal motivasyonla hareket ettiklerine ili<kin doğrudan bir sonuca varılmasa da ahlaki sezgiler arasında farklılıklar olu<unun bir nedeninin, 187 S.O. TEKVAR 188 hayvan hakları tartı<masındaki ortak eğilimin oldukça m(phem olmasından kaynaklandığını ileri s(rmektedir. Knezevic ise çalı<masında avcılar ve av kar<ıtı hareket arasındaki çatı<mayı ele almı<, bu çatı<maların t(ketici k(lt(r(, çevreyi koruma yönetimi ve end(striyel gıda (retimi kapsamında olduğunu ifade etmi<tir (Knezevic, 2009: 12). Pek çok sivil toplum örg(t(, kanunen yerine getirilmesi gereken hayvan refahı ve denetim hizmetlerinin sağlıklı uygulanması için yerel yönetimlerle i<birliğine gitmektedir. Notaro (2004), hayvanların sahiplendirilmesi, ötenazi, bakımevlerindeki hayvanların barınma s(resi ve hayvanların sokağa terk edilme oranını kar<ıla<tırarak hayvan denetimi ve bunun için yapılan i<lemlerin getirdiği y(k( çöz(mlemek (zere ampirik bir ara<tırma yapmı<tır. T(rkiye dahil pek çok (lkede gör(ld(ğ( (zere hayvanların anlık kararlarla alınıp sonra terk edilmesi ve bu <ekilde bulunan hayvanların barındırılması, sahiplendirilmesi gibi konular maddi ve manevi y(k ve baskı olu<turmaktadır. Notaro’nun da belirttiği (zere, terk edilen kedi ve köpeklerin oranı arttıkça bakımevlerindeki y(k de artmaktadır. Yazarın çalı<masında, terk edilen hayvanların sahiplendirilmesi oranının, ötenazi oranından daha d(<(k olduğu bulgulanmı<tır (Notaro, 2004: 186, 187). T(rkiye’de ise 1 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu gereği ötenazi olmamakla beraber, terk edilen hayvanların yeniden sahiplendirilme oranının çok d(<(k olması, bununla beraber petshoplardan geçici heveslerle cins hayvanların satın alınıp bir s(re sonra sokağa terk edilmesi ve yakalanan sokak hayvanlarının, belediyelere ait bakımevlerini tıka basa doldurması b(y(k bir y(k getirmektedir. Bakımevlerine ayrılan b(tçenin oldukça az olması nedeniyle bakımevlerinde hayvan refahının sağlanamaması ve hayvan n(fusunun kontrol( için genellikle zehirleme gibi öld(rme yoluna gidilmesi ise T(rkiye’deki hayvan hakları örg(tlerinin ba<lıca çatı<ma ve m(cadele alanıdır. Dolayısıyla satın alınan hayvanların terk edilmesi ve böylece sokak hayvanlarının sayısının giderek artması, hem yerel yönetimler hem de hayvan hakları savunucuları için maddi ve manevi maliyeti giderek artan bir baskıdır. ”unun dı<ında, hayvan hakları savunucularının tutum ve davranı<larından kaynaklanan çatı<malar da söz konusudur. 5rneğin İngiltere’deki pek çok hayvan hakları savunucuları, ikna etme s(recinde, <iddeti giderek artan taktikler uygulamaktadırlar. İngiltere’de eski yıllara dayanan bu taktikler içinde kundakçılık, yanıcı maddeler kullanma, araba bombalama gibi eylemler bulunmaktadır (Monaghan, 2013: 945). Kâr amacı g(tmeyen sivil toplum örg(tleri, medyayı da kullanarak artık daha çok dikkat çeken, hatta <ok etkisi yaratan eylemler yapmaktadır. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi “ncak bu t(r eylemler ve sıra dı<ı mesajlar, örg(tlerin ötekile<tirilme ve itici gör(nme riskini de artırabilmektedir. ”u tutumların, örg(tlerin savunduğu davaya yardımcı mı olduğu yoksa i<leri mi zorla<tırdığı sorunsalı hassas bir çizgi (zerinde durmaktadır (Scudder ve Mills, 2009: 162). ARI [Animal Rights International], CAAT [Center for Alternatives to Animal Testing], PETA [People for the Ethical Treatment of Animals] gibi pek çok yabancı sivil toplum örg(t(, hayvanların acılı ve yasadı<ı ko<ullara maruz kaldığı deney gerçeğini –ve hayvan hakları ihlaline ili<kin pek çok konuyu- çarpıcı, bir o kadar da sert <ekilde if<a etmekte ve alternatifler önermektedir (Alperson, 2001).3 Bununla beraber hayvan aktivistlerinin akademik kesimlere ve b(y(k ilaç firmalarındaki ara<tırmacılara saldırıları özellikle bazı “vrupa (lkelerinde giderek yaygınla<maktadır. Yatırımcıların, hayvan hakları savunucuları tarafından tacize, a<ağılanmaya maruz kalması ve evlerine baskın gibi olaylar son yıllarda daha da artmı<tır (Hugget, 2008: 603). McDonald’s, ”urger King, KFC gibi fast-food zincirlerini zorlayıp baskı olu<turmak için pek çok ba<arılı kampanya gerçekle<tirmesiyle bilinen PETA (McKie & Munshi, 2007: 17), söylemsel ve görsel çağrılarla ortak kimliği ifade ederek hayvan-insan ayrımıyla m(cadele etmektedir (AtkinsSayre, 2010: 309). 5rneğin, “merika’da en b(y(k kanatlı fabrikalarından birinde gizli kimlikle birini i<e ba<latmı<, bu ki<inin o fabrikada hayvanlara yapılan zulm( gizli kamerayla kaydetmesini sağlayarak t(m b(y(k medya kanallarına gör(nt( kopyalarını dağıtmı< ve kendi web sayfasında yayınlamı<tır. ”öylece gör(nt(ler ulusal haber kanallarında yer alarak KFC gibi b(y(k fast-food <irketlerinde krize yol açmı<tır. Ne var ki örg(t pek çok eyleminde aykırı taktikler kullanarak kurumsal itibarını da riske sokmakta ve kamuoyunda olumsuz izlenim de yaratmaktadır (Bronstein, 2006: 77, 81). 5te yandan, PET“’nın <irket çiftliklerindeki istismarlara kar<ı geli<tirdiği saldırı mesajları, t(ketim için hayvan yeti<tiren gıda sanayi <irketlerinin g(venirliğini sarsmada etkili olmaktadır. “yrıca bu mesajların etkili olu<u, PET“’nın inandırıcılığını da artırmaktadır (Scudder ve Mills, 2009: 164). ”ilimsel geli<me adı altında hayvanlara eziyet edildiği gerçeğinin kabul edilmesi, özellikle İngiltere’de hayvan hakları tartı<masının merkezinde yer almaktadır. ”uradaki esas soru ara<tırmalar nedeniyle hayvanların zarar görmesinin, insanların yararı için mazur gör(l(p gör(lmeyeceğidir. “hlaki değerlere kar<ılık yarar sorunsalı, modern Etik Değerlendirme S(recinin tam içinde bulunmaktadır ki her yeni ara<tırma önerisinde hayvanların zarar gör(p eziyete maruz kalmasına ahlaki yakla<ım kar<ılık ara<tırmanın geli<ime katkı sağlaması yarar konusu bu s(recin içindedir (Wolfensohn ve Maguire, 2010: 23). 3 189 S.O. TEKVAR 190 Hayvan hakları hareketi, insanların hayvanlar hakkındaki d(<(ncelerini deği<tirmesi açısından ba<arılı olsa da insan ve hayvan arasındaki ayırım, hayvanların haklarının korunmasında bir bariyer olmaya devam etmektedir (Atkins-Sayre, 2010: 323). PET“, gerek kampanyaları ve reklamları gerekse <oke edici savunma taktikleriyle bu bariyeri göreceli olarak kırmı<a benziyor. T(rkiye’deki hayvan hakları savunuculuğuna ili<kin çalı<malara gelince, (zerine yapılmı< çok sınırlı ara<tırmalar genellikle halkla ili<kiler perspektifinden örneklem olarak ele alınmı< sivil toplum örg(tleri Yıldırım Becerikli ve 5zkul, Tekvar, 11 , hayvan haklarını savunma Doğan, 2011) ve T(rk insanının hayvan hakları kavramına yakla<ımını ele almaktadır 5zkul vd., 1 a 5zkul vd., 1 b 5zkul vd., 1 c . 5te yandan kimi hayvan hakları örg(tlerinin web sayfalarında ve Facebook gruplarında hayvan haklarına ili<kin pek çok yazı ve kılavuz bulmak m(mk(nd(r. 5rneğin H“YT“P, web sayfasında hayvan haklarına ili<kin pek çok alanda ansiklopedik ve bilimsel makalelere yer vermekte (www.haytap.org , Hayvan Hakları “kademisi Sivil Toplum 5rg(t( Eğitimleri adlı Facebook grubunda sivil toplum örg(t( anlayı<ı ve savunuculukla ilgili eğitsel yazılar payla<maktadır (https://www.facebook.com/groups/1430129643868682/). ”unun dı<ında, avukat Şenpolat’ın Soruda Hayvan Hakları ba<lıklı kitabı 1 , akademik bir amaç ta<ımamakla beraber hayvan haklarıyla ilgili çok geni< bir bilgi içermekte ve tıpkı insanlar gibi duyguları ve ya<ama arzusu olan hayvanlara kar<ı insanlarının tutumunu gözler ön(ne seren bir çalı<ma niteliğindedir. Çalı<ma, hayvan hakları savunucularının ve hayvanseverlerin kimi durumlarda çaresiz kaldığı pek çok konu ve sorunu, sıkça sorulan sorular çerçevesinde ele almaktadır. T(rkiye’de hayvan hakları kavramına ili<kin bilinç d(zeyi ve hayvan hakları algısına ili<kin yapılan (ç böl(ml(k bir ara<tırmaya göre 5zkul vd., 2013a; 1 b ve 1 c , eğitim d(zeyi arttıkça hayvanlara ve hayvan haklarına kar<ı tutumun da olumlu yönde olduğu bulgulanmı<tır. ”(y(k <ehirlerde ya<ayanlar, kırsal kesimlerde ya<ayanlara göre hayvan hakları konusuna daha a<ikardır 5zkul vd., 2013a: 170). Ara<tırmacıların, hayvan sevgisi, hayvanları tanımlama, hayvan sahipliği ve beslenme alı<kanlıklarına yönelik tutum analizi yaptıkları ikinci çalı<malarında ise hayvanları birey ya da doğanın parçası olarak görenlerin hayvan hakları konusunda olumlu tutum sergiledikleri hayvanları insanların kullanabilmesi için yaratılmı< varlıklar , d(<(nemeyen değersiz varlıklar veya herhangi bir varlık olarak görenlerin de hayvanlara kar<ı olumsuz turum sergiledikleri ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi bulgulanmı<tır 5zkul vd., 2013b: 202). hayvanları korumaya, hayvan hakları sorunlarına be bölgesel farklılıklara yönelik tutum analizini içeren (ç(nc( çalı<mada ise ara<tırmaya katılanların b(y(k çoğunluğunun T(rkiye’de hayvan haklarına yeterli önem verilmediğini d(<(nd(kleri ortaya çıkmı<tır 5zkul vd., 2013c: 369). Kısaca Çatışma Yönetimi Çatı<ma, çıkarların herhangi bir nedenle farklı kar<ıt olarak algılanması veya tarafların amaçlarına e<zamanlı olarak ula<amayacaklarına olan inançları olarak tanımlanabilir. Çatı<ma, g(nl(k ya<amın doğal ve kaçınılmaz bir parçasıdır. ”ir ba<ka deyi<le çatı<ma istenmeyen, kaçınılması gereken bir durum olarak algılanmasına kar<ın, sosyal ve ki<isel deği<imin temelinde yer almaktadır Lulofs ve Cahn’dan aktaran Koruklu vd., 1 18). Çatı<maların örg(te ve çalı<ana olabilecek olumsuz ve yıkıcı etkilerden kaçınabilmek, olumlu ve yapıcı sonuçlar elde edebilmek için çatı<manın ne <ekilde yönetildiği önemli olmaktadır. Çatı<ma kelimesinin ilk olarak akılda olumsuz bir durumu çağrı<tırdığı gerçek olsa da, bazı ara<tırmacılara göre, çatı<manın varlığı engellenemez ve ba<arılı bir çatı<ma yönetiminin, çatı<mayı tamamen ortadan kaldırmak yerine, bunu doğru bir <ekilde yöneterek, yararlı bir rekabet t(r(ne dön(<t(r(lmesi de m(mk(nd(r (Ta<tan Boz ve Deniz, 2016: 479). ”ir ba<ka ifadeyle, her ne kadar örg(tlerde çatı<ma, istenmeyen bir durum olarak göz(kse de, örg(te dinamizm katması ve yeni fikirlerin olu<masına katkı sağlaması açısından önemli olduğu vurgulanmaktadır. 5te yandan çatı<manın olmadığı örg(tler, durağan bir yapıya dön(<mekte, geli<meyi sağlayan iç dinamizmden yoksun kalmaktadırlar. Bu durumda ortaya çatı<ma yönetimi kavramı çıkmaktadır (Baykal ve Kovancı, . Sivil toplum kurulu<larında ise bu örg(tlerin olumlu i<levlerinin yanı sıra olumsuz i<levlere sahip olmasıyla, çatı<maya neden olması veya çatı<mayı tırmandırıcı etki yaratması, i<levsel farklılıkla açıklanabilmektedir. ”azı sivil toplum kurulu<ları var olan sorunları çözmeye, sorunların neden olduğu zararları gidermeye yönelik çalı<ırken, bazı sivil toplum kurulu<ları da sorunlara neden olan sistemi deği<tirmeye ve yeniden kurgulamaya veya yapılandırmaya yönelik çalı<malara odaklanmaktadır ”andeoğlu, 17 146). İ<te bu t(r amaç, hedef ve yakla<ım farklılıkları sivil toplum kurulu<ları arasında sıklıkla çatı<maya ve bunun sonucunda söylenti, dedikodu, kar<ı tarafı yıldırıcı davranı<lara ve ileri a<amalarda saldırganlığa yol açmaktadır. 191 S.O. TEKVAR 192 Bilgi eksikliğinin, g(vensizliğin ve çeli<kilerin olduğu yerde dedikodu ve söylenti ba<lamaktadır. ”ununla birlikte Solmaz’a göre (2006: 566-571) dedikodu, iyi yönetildiği durumda birle<tirici g(çl( bir malzeme de olabilmektedir. Söylenti ise eğer a<ındırıcı olması anlamında etkiliyse, bunun nedeni, onun ba<lı ba<ına bir medya olu<udur ç(nk( söylenti, d(nyanın en eski medyası olarak nitelendirilmektedir. Dedikodu ve söylenti ç(r(tmenin en iyi yolu ise doğruyu en kısa zamanda açıklamaktır ç(nk( söylenti ne kadar çok tekrar edilirse o kadar çok inanılacaktır. Yıldırma davranı<ları ise çalı<anlar arasında meydana gelen zarar verici olumsuz ileti<im t(rleridir. ”u tutuma, İngilizce olan mobbing de denmektedir. Yıldırma davranı<ları farklı <ekillerde olabilmektedir. En basit <ekliyle haksız yere suçlama, ima, kinaye, dedikodu yoluyla itibarı sarsma, k(ç(k d(<(rme, taciz, duygusal istismar vb. davranı<lar yıldırıcı olarak nitelendirilmektedir. Farklı k(lt(rlerde farklı yıldırma davranı<ları gör(lebilir. ”urada yıldıran ki<i için önemli olan kurban ki<iyi duygusal yönden yıpratmaktır. Yıldıran ki<i kurbana kar<ı eyleme geçerken, kendine <u soruyu sormaktadır Ne yaparsam yıldırabilirim? Yıldırma davranı<ları bireyleri psikolojik ve verimlilik açısından etkilerken, örg(tleri de verimlilik ve imaj açısından olumsuz etkilemektedir. Yıldırma davranı<larının nedeni ne olursa olsun, dı<arıdan bakan biri için sorumlu yöneticidir ç(nk( yönetici, çalı<anlar arası adil ve dengeli olması, t(m çalı<anlara aynı mesafede yakla<ması, çalı<anların bireysel farklılıklarını ve bunların tutum ve davranı<larını gözetmesi gereken ki<idir. “ynı zamanda yönetici, hem örg(t yapısını sorunsuz bir hale getirmekten hem de örg(t içinde olumlu bir atmosferin yaratılmasından ve çalı<anlar arasındaki ileti<imin olumlu bir d(zeyde olmasından sorumludur. ”u çerçevede bir yöneticinin, örg(t içinde meydana gelen yıldırma davranı<larında hiç rol almasa bile, yıldırma davranı<larının meydana gelmesi için ortamın yaratılmasında rol almı< sayılır Ert(rk, 1 1 , 1 1, 164). ”ir sapkın davranı< t(r( olarak nitelendirilen saldırgan davranı<lar ise örg(t içerisinde herkes tarafından sergilenebilmekte ve yıkıcı bir etki bırakabilmektedir. Saldırgan davranı<ların çalı<ma barı<ını bozduğu ve örg(t(n en değerli kaynağı olan insan kaynağını yani be<eri sermayesini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Saldırganlık, d(<manlık ifadeleri, rekabet, engellenme, öfke, kızgınlık, korku, endi<e gibi durumlardan dolayı bireyin kar<ısındakine zarar vermeyi, ona engel olup, kendini korumayı amaçlayan fiziksel, ifadesel, sözel, nesnel her t(rl( davranı<tır. Doğası gereği b(t(n bireylerde bulunan ve bireylerin en temel içg(d(lerinden biri olan saldırganlık farklı sebeplerle ortaya çıkabilmekte ve farklı sonuçlar ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi doğurabilmektedir. 5rg(t içerisinde saldırgan davranı<lara maruz kalan bireyler ise psikolojik ve fizyolojik olarak sarsılmakta, verimliliği, morali, motivasyonu, performansı daha da önemlisi örg(t(ne kar<ı bağlılığı ve sadakati d(<mektedir Karaca ve İnce, 2016: 47, 48). Araştırmanın Yöntemi ve Araştırmadaki Zorluklar ”u ara<tırmada, e-posta ve telefon gör(<meleri aracılığıyla nitel bir çalı<ma yapılmı<tır. H“YT“P Hayvan Hakları Federasyonu’ndan sekiz temsilci ve Safranbolu’da bağımsız çalı<an iki gön(ll( hayvansever olmak (zere toplam on ki<iyle gör(<(lm(<t(r. “ra<tırma için eri<ilen H“YT“P temsilcileri T(rkiye’nin farklı illerinde gön(ll( olarak çalı<malar yapmaktadır. Bu nedenle kendileriyle daha çok çevrimiçi ortamlarda gör(<(lm(<t(r. HAYTAP, 2008 yılında t(zel ki<iliğini kazanmı<, T(rkiye’de doğanın, çevrenin ve hayvanların haklarının korunması için bu konuda aynı gör(< birliğinde olan derneklerin bir araya getirmi< olduğu ilk federasyondur. H“YT“P Hayvan Hakları Federasyonu, T(rkiye’deki hayvan hakları ihlalleri ve sahipsiz hayvan konularında yapmayı hedeflediği özellikle halkla ili<kiler, eğitim, hukuk, devlet makamları ile gör(<me, (yelerine ve destekçilerine hayvan hakları konusunda seminerler verme konusunda bug(ne kadar yerle<mi< bakı< açısından daha farklı bir yapıya sahiptir. Çalı<manın gör(<me soruları (ç temel konu altında toplanmaktadır    Çatı<maların nedenleri ve ne biçimde oldukları Çatı<ma ve anla<mazlıklara kar<ı katılımcıların tutumları Katılımcıların çöz(m önerileri Hayvan hakları m(cadelesinde savunucuların ve gön(ll(lerin fikir ayrılığı ya<aması sıklıkla kar<ımıza çıkmakta bu nedenle ortak paydada bulu<ulması bazen zor olmaktadır. Nitekim ya<anan kavgalar ve bakı< açılarındaki uyu<mazlıklar nedeniyle H“YT“P’tan ayrılan veya ba<ka derneklerden H“YT“P’a geçen pek çok gön(ll(n(n olduğuna, bir ba<ka deyi<le hayvan hakları örg(tleri arasında gön(ll(lerin taraf deği<tirmesinin sıklıkla ya<andığına tanık olunmaktadır. İli<kilerin bu denli hassas ve kritik bir çizgide seyretmesi nedeniyle kimi katılımcılar yanıt vermekten çekinmi<tir. ”u nedenle çalı<ma sorularına yanıt veren katılımcıların demografik bilgileri ve isimleri gizli tutulmu<tur. ”u çerçevede gör(<meler Eyl(l 1 ’da gerçekle<tirilmi<tir. 193 S.O. TEKVAR 194 Çalışmanın Bulguları Gör(<(len hayvan hakları savunucuları, kimi konularda aynı fikre sahip olmakla beraber bazı konularda da tamamen farklı gör(<lerdedir. ”u kapsamda çalı<manın bulguları, ara<tırma yönteminde belirtilen (ç ba<lık altında çerçevelendirilmi<tir. Çatışmaların Nedenleri ve Ne Biçimde Oldukları: B(t(n katılımcılar, çatı<maların genellikle egoya dayalı rekabetten kaynaklandığını ileri s(rmektedir. ”a<arının kıskanılması ve alan içinde söz geçirme yarı<ından kaynaklanan duygusal tepkiler, önyargılar, bilgi yetersizliği, olumsuz sonuçlar kar<ısındaki ho<gör(s(zl(k ve g(vene dayalı ili<kilerin geli<tirilememesi ego sava<larına ve ileri a<amada b(y(k kavgalara neden olmaktadır. En çok çatı<manın ego sava<larından dolayı ya<andığını d(<(nmekteyim. İnsanların en çok birbirini suçladığı konu gelen yardımlar ya da bağı<ların <ahsi çıkarlar için kullanılması... Hayvanlara bağlı uzla<mama durumları da oluyor tabi. 5rneğin, kısırla<tırmaya kar<ı çıkan gruplar ”ence, hayvan hakkı savunucuları arasında en çok kimin daha fazla maddi ve manevi desteğe ihtiyacı olduğu ve kimin daha kahraman’, en kahraman’, en faydalı ve vazgeçilmez’ olduğuna karar verme konusunda çatı<ma ya<anıyor. Konunun sadece hayvanlar için yardım konusundan çıkarak ego ve eylem yarı<tırması olmasından kaynaklanıyor. 5zellikle besleme ve tedavi ettirme konularında, herkes kendi bildiğini okumakta ve herkes kendi bildiğinin en iyisi olduğunu d(<(nmektedir. Ortaya köt( sonuçlar çıktığında ya da yanılındığında T(rkiye’de çok yeni bir alan ”irçok <ey deneme yanılma yöntemiyle öğreniliyor ve hayvan haklarıyla ilgilenen insanlarda tahamm(ls(zl(k y(ksek d(zeyde ç(nk( ya<anan olumsuzluklar arttıkça insanların -aynı <eyi savunuyor olsalar da- birlerine kar<ı g(vensizlikleri de artıyor. Egolar yenilemiyor. Ekip çalı<ması bilinmiyor. Hayvan hakları, hak savunuculuğu konularında yetersiz bilgi ve a<ırı duygusal yakla<ım çatı<malara sebep oluyor. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Katılımcılara göre çatı<malar en çok sosyal medyada hakaret, a<ağılama ve suçlama niteliğindeki yorumlar ve payla<ımlarda gör(lmektedir. ”u saldırılar genellikle ba<langıçta sözl( olmakta, sonrasında hakarete varmaktadır. Sosyal medya dı<ında y(z y(ze kavgalar da meydana gelmektedir. ”u kavgaların kimi mahkemelere kadar gitmektedir. Hayvan hakları savunucularının birbirine fiziksel saldırısı ender gör(lmekle birlikte kavgaların çoğu psikolojik saldırılarla <iddetlenmektedir. Daha çok arkadan konu<arak ya da birebir hakaret, a<ağılama ve hayvan haklarıyla ilgili yapılan eylemi ba<ka ki<ilere köt( aksettirerek psikolojik saldırı biçiminde olduğunu d(<(nmekteyim. En kolayı sosyal medyayı yalan yanlı< iftira ve hakaretlerle doldurmak. ”a<arı veya ba<arısızlık ki<ilere indirgeniyor. Çöz(m (retmek yerine dedikodu, beddua, hakaret, iftira ile ba<layan yıpratma s(reci sonucunda mahkemelik olunuyor. Hakaret, saldırı, iftira, sözl(/ yazılı saldırı özellikle sosyal medyayı kullanarak sık gözlemlediğim durumlar. Dava boyutuna ta<ınan durumlar da görd(m. Ki<iler arasında muhatap olmama, i<birliği yapmama, desteklememe gibi soğuk sava<lar oluyor. Tabi çatı<manın en yaygın gör(ld(ğ( yer sosyal medya Facebook’ta, sırf bir örg(t( köt(lemek ve k(ç(ltmek (zere açılmı< sayfalar görd(m. Çatışma ve Anlaşmazlıklara Karşı Katılımcıların Tutumları: ”ulgulara göre katılımcılar, genellikle kavgalardan ve saldırgan ki<ilerden m(mk(n olduğunca uzak kalmaya çalı<makta ve tepkisiz olmaya gayret etmektedir. ”unun nedeni, aktivistlerin artık birbiriyle m(cadele etmekten ve ortak hedefleri s(rekli hatırlatmaktan yorulması olarak d(<(n(lebilir. Saldırıya uğrayan ki<i ya da ki<ilerin masum ve haklı olduğunu d(<(n(yorsam, sakin olunması ve bu gibi <eylerin yıldırmaması için onlara destek olmaya çalı<ıyorum. Saldıran tarafa tepkisiz ve mesafeli duruyorum. Ben tepki vermiyorum. G(l(p geçiyorum. Kıdemlendik artık. Etkin dinleme rol(ne geçip, kar<ı tarafın sakinle<mesi için olanak sağlarım. 195 S.O. TEKVAR 196 ”en genellikle, önce ara<tırıyorum <ahsıma yapılmı< ağır hakaret fiilleri var ise dava açıyorum polemiğe girmiyorum. “nlamaya, anlatmaya bir <ekilde uzla<maya çalı<ıyorum. Ego y(z(nden ya<anıyorsa bu durumlarda tepki göstermiyorum. ”en herkese aynı uzaklıkta durmaya gayret ediyorum. Bu nedenle doğrudan <ahsıma yönelik bir çatı<ma içinde olmadım. Tabi ki kar<ındaki ki<inin senden ho<lanmadığını ya da yaptığın çalı<malardan mutluluk duymadığını bir <ekilde seziyorsun ama bunu o ki<inin ego zafiyetine veriyorum ve bunlara takılmıyorum açıkçası. ”enim ba<ıma hen(z bu tarz olaylar gelmedi. Herhangi beni (zecek ya da zor duruma d(<(recek bir olayla kar<ıla<madım. Tamamen öyle ortamlardan uzak duruyorum. Katılımcıların bazıları ise ılımlı ve uzla<ımcı bir tutum benimsemeye gayret etmektedir. ”ulgulardan gör(ld(ğ( (zere, ki<iler kar<ı tarafı dinleyerek, anlamaya ve anlatmaya çalı<arak çöz(m bulma yoluna gitmektedirler. ”u çerçevede strateji olarak katılımcıların hemen hepsi, yapıcı ve çöz(m odaklı çalı<malar için ekip çalı<masına ve örg(t içi eğitimlere önem vermektedir. Katılımcılar, ekip çalı<masına yatkın, olumlu ve yapıcı tutum sergileyen ki<ilerle çalı<mayı tercih ettiklerini belirtmektedir. ”ununla beraber H“YT“P, sosyal medya (zerinden de gön(ll(lere ana hedefi, ortak amacı ve vizyonu sık sık hatırlatmak (zere eğitici payla<ımlarda bulunmaktadır. Hayvan hakları sivil toplum örg(t( eğitimleri adlı bir çe<it ST5 tecr(belerimizi anlattığımız haftalık ders programı ba<lattık internet (zerinden. Yapılacakları kısa ve öz olarak, gerekirse filmlerle kitaplarla destekliyoruz. Ekibe dahil olacak arkada<larımızı özenle seçmeye çalı<ıyorum ve her zaman ho<gör(y( ön planda tutuyorum. M(mk(n olduğu kadar sakin, sabırlı ve ho<gör(l( davranıyorum. 5zellikle sivil toplum örg(tlerinde, öfke kontrol(, yöneti<im, ileti<im, hukuk ve ki<isel geli<im konularında çe<itli eğitim programları uygulanmaktadır. Takım çalı<ması ve kurum içi eğitim en önemli strateji. ”ağlı bulunduğumuz kurumda s(rekli hizmet içi eğitim yapıyoruz. Yeni m(racaatları ekip çalı<masına yatkın ve pozitif insanlardan seçmeye çalı<ıyoruz. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi ”irlikte çalı<acağımız insanların misyon ve vizyonumuzu tam olarak anlamalarını, buna göre dahil olmalarını önemsiyorum. Bulgular, egonun baskın olduğu tutumların kurum içi çatı<maları artırdığı gör(<(n( desteklemektedir. ”azı gör(<lere göre a<ırı ego ve anlayı<sızlığın (stesinden gelindiğinde, açık bilgilendirme yapıldığında ve ekip için uyumlu ki<iler seçildiğinde hayvan hakları savunucuları arasında uzla<ım sağlanabilecektir. Kar<ılıklı anlayı< ve saygı, uzla<ım için en önemli unsurlar olarak ifade edilmi<tir. ”u gör(< yaygın olsa da uzla<ımın m(mk(n olamayacağını veya az ihtimal olduğunu d(<(nen katılımcılar da bulgulanmı<tır. Empati, kar<ılıklı saygı ve eğitim ile uzla<ma sağlanabilir. ”irlik ve beraberlik içinde, ben yaptım-sen yaptın’ kavgası olmadan tek g(ç halinde bir m(cadele gerçekle<irse Ortak akıl olu<turulmalı. Mevcut durumda sağlanamayacağını d(<(n(yorum maalesef. uzla<manın Hedefin ne olduğunu sık sık kendimize ve çalı<ma arkada<larımıza hatırlatmak belki faydalı olur diye d(<(n(yorum. ”elki takım içinde kuralların net bir <ekilde belirlenmesi, insani değer yargılarından uzakla<ılmaması, m(mk(n olduğunca negatif diyaloglara girilmemesi ve öyle insanlardan uzak durulması fayda sağlayabilir. ”izim (lkemizde devlet kurumları yasaya uygun görevlerini yapmıyor. Hayvan hakları savunucuları bu kurumların i<leriyle birlikte kendi görevlerini yapmaya çalı<ınca kaos ortaya çıkıyor ve t(kenmi<lik ya<anıyor. Her ne kadar gön(ll( de olunsa STK’ların bile kendi içinde görev dağılımına gitmesi gerekiyor. ”ence serinkanlılık önemli. 5fke kontrol( ve çöz(m odaklılık uzla<ımın ilk basamakları Katılımcıların Çözüm Önerileri: Uzla<ım için çöz(m önerilerine gelince, b(t(n katılımcılar aynı yakla<ım ve d(<(ncede birle<mektedir: takım çalı<ması ve farkındalık artırma (zerine daha çok eğitimlerin verilmesi... Katılımcılar, bilinçsizliğin ve farkındalığın az olmasının dolayısıyla bencilliğin y(ksek olmasının yalnızca hayvan hakları m(cadelesindeki s(reçleri yıpratmakla kalmadığını, aynı zamanda hayvan hakları savunucularının ve bu alandaki örg(tlerin inandırıcılığını da zedelediğini ifade etmektedir. 197 S.O. TEKVAR 198 ”u i<i gerçekten yapabilecek sağlam ve amacının dı<ına çıkmayacak insanları, gerek kurumsal gerek saha eğitimleriyle yeti<tirerek rant için hayvansevercilik’ oynayanları temizleyerek Ç(nk( hayvanlara en b(y(k zararı verenler yine bilinçsiz hayvanseverlerdir. Profesyonel alanda çalı<an sivil toplum ve kamu kurulu<ları ile çağda< teknoloji ve bilgiyi kullanarak s(rd(r(lebilir eğitim sağlama ve saha projeleri geli<tirme ile hayvan hakları sorununu asgari seviyeye indirebiliriz. 5nceki tecr(belerden faydalanmak önemli... Eğer bir <ey yapmak gerçekten istiyorsanız takım çalı<masına yatkın olmak, kısa ko<u değil maraton ko<maya hazır olmak gerekiyor. Gön(ll( de olunsa görev bilinciyle hareket eden, bireysel değil STK olarak hareket eden toplulukların bir araya gelmesiyle çatı<malar en aza inebilecektir. Her ilde ileti<im seminerleri verilebilir. 1 sayılı kanun en ince ayrıntılarına kadar hayvan hakkı savunucularına anlatılabilir, bu sayede belediye ve ilgili diğer kurumlara kar<ı hayvan hakkı savunucuları daha etkin olabilir. İleti<im semineri yanında psikolojik destek sağlanabilir. 5nde gelen ve özellikle çatı<an STK’ların dahil olduğu bir çalı<tay yapılmalı. T(m konu ve sorunlar tartı<ılmalı, izlenecek yol ve yöntem konusunda uzla<arak bir manifesto hazırlanmalı ve hayvan hakkı savunuculuğuna soyunacak ki<ilerin bunu ezbere bilip anlaması sağlanırsa çatı<malar minimuma inecektir diye umuyorum. Sonuç ve Tartışma ”u çalı<mada, hayvan hakları savunucuları arasında bir nedenle sıkça ortaya çıkan ve genellikle çöz(ms(z kalan, hatta mahkemeye ta<ınacak derecede <iddetli kavgalara dön(<en çatı<maların ana nedenleri anla<ılmaya çalı<ılmı<tır. T(rkiye’de hayvan hakları konusu, yılında y(r(rl(ğe giren Hayvanları Koruma Yasası ile birlikte biraz daha öne çıkmı< ve tartı<maya açılmı<tır. Ne var ki yalnızca hayvan hakları m(cadelesi ve var olan yasanın yeniden d(zenlenmesi için değil, aynı zamanda yerel yönetimlerin, vatanda<ın ve en önemlisi hayvan hakları savunucuların bu ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi konudaki farkındalıklarının artırılması için daha uzun bir yol kat edilmesi gerekmektedir. Çalı<manın da bulgularına dayanarak; çatı<maların aslında ileti<im becerilerinin eksikliğinden ve a<ırı bireysellikten kaynaklandığı söylenebilir ki bu sorunlar da zaten ekip çalı<masını, birlik olmayı ve i<birliğini engelleyen unsurlardır. Hayvan hakları savunucularının böylesine saldırgan ve sert olmalarının olasılıkla en ba<at nedeni, zalim medeniyete kar<ı savunmasız kalan masum canlıların acı çekmesini çok derinden hissetmeleridir. “slında hayvanseverlerin bu saldırgan tutumu sokak hayvanlarını acımasızca zehirleyen ve öld(ren yerel otoritelere, hayvanlara tecav(z eden, onları akla bile gelmeyecek eziyetlerle öld(ren potansiyel suçlulara, sokak hayvanlarına sahip çıktığınız ve onları beslediğiniz için sizi tehdit eden kom<ulara ve daha nice zorlayıcı engellere ve ayrımcı toplumsal kalıplara kar<ı duyulan öfkenin ve umutsuzluğun yansımasıdır. Elbette yine de bu a<ırı duygusallık ve stratejik ileti<im bilgisinin eksikliği, hayvan hakları örg(tlerinin itibarını zedelemekte ve dolaylı olarak hayvanları kurtarma s(recine de zarar vermektedir. Hayvansever kitlenin kamuoyunda ve (st d(zey yönetimlerde genel olarak d(<(k bir itibara sahip olmasında, ’lı yıllarda ses getiren Panter Emel imgesi altında saldırgan yakla<ımların ve etik olmayan uygulamaların kamuoyu algısında yer etmi< olmasının ne yazık ki önemli bir etkisi olmu<tur. Çalı<manın bulgularından da anla<ılacağı (zere hayvan hakları savunucuları, çatı<ma ve kavgalara neden olan ana etkenlerin farkındadır. ”u anlamda, bağlı oldukları örg(tten stratejik ileti<im becerileri ve belki reaktif halkla ili<kiler taktikleri konusunda daha çok eğitim talep etmektedir ç(nk( anla<ılan o ki ileti<im sorunları ve ben merkezli çatı<malar aktivistlerin birlik olmak için cesaretini kırmakta ve onları kendi yöntemleriyle çöz(m bulma yoluna itmektedir. PET“ gibi yabancı hayvan hakları örg(tlerine bakıldığında, aktivistlerin hayvan hakları konusundaki hedefleri ba<armak için radikal taktikler kullanmaya yatkın oldukları gör(lmektedir. ”ir ba<ka deyi<le radikal hayvan hakları örg(tleri, kamusal m(zakereyi kamçılayarak ve böylece ki<isel zararı en aza indirerek merkezi önceliklerinde ba<arı yakalayabilir. Derville’in de ifade ettiği gibi (2005: 532), radikal taktikler geli<tirirken halkla ili<kiler bakı< açısıyla bazı stratejik ileti<im unsurlarını dikkate almak yararlı olacaktır. Sivil toplum örg(t( liderlerinin, aktivistlerin ve kamu kurulu<ları gibi (st d(zey yetkililerinin birbirini daha çok anlamasına ve i<birliği yaparak birbirinin g(c(n( daha yaratıcı ve yapıcı <ekilde kullanmaya ihtiyaç vardır. 199 S.O. TEKVAR 200 ”u çerçevede Mitchell vd. (2015: 711), farklı yapılar arasındaki i<birliği için bazı önerilerde bulunmaktadır. 5ncelikle, b(t(n aktörlerin g(ç ve denetim kaybıyla ilgili kaygıları göz ön(nde bulundurulacak olursa, ki<i ve kurumların g(ç ili<kileri konusunda dikkatlice bilgilendirme ve m(zakere yapmaları gerekmektedir ç(nk( ileti<im ve g(ven olu<turma i<birliğinde kilit basamağı olu<turmaktadır. Tarafların, kar<ılıklı kazançlara somut olarak açıklık getirmeleri gerekmektedir. ”öylece i<birliği s(recinde payla<ılan görevlere, s(rece, randımana ve sonuca odaklanılması i<birliğini g(çlendirecektir. ”u yakla<ım aynı zamanda, farklı anlayı<lardan ve pratiklerden meydana gelebilecek engelleri de azaltacaktır. Var olan ki<isel ili<kiler ve g(ven, ba<arı ve uzla<ım için önemli katalizörlerdir. Dolayısıyla örg(tlerin, (yesi olan bireylerin nasıl geli<im gösterdiklerine ve ekip çalı<masına nasıl uyum gösterdiklerine odaklanması gerekmektedir. Sonuç olarak, hayvan hakları alanında daha verimli çalı<malar yapmak ve etkili sonuçlara ula<mak için aktivistlerin ayrıca aksak ileti<im s(reçleriyle, önyargılarla ve ben merkezli tutumlarla da m(cadele etmesi gerekmektedir. Yalnızca örg(tler içinde değil, genel olarak hayvan hakları savunuculuğu alanı içinde i<birliği ve e<g(d(m ne kadar ba<arılırsa, dı<arıda da o kadar g(çl( ve etkili olunacaktır. ”u nedenle hayvan hakları örg(tleri itibar yönetimi, çatı<ma yönetimi, kurum içi ileti<im ve ili<ki geli<tirme gibi eğitimleri önemsemelidir. Kaynakça ALPERSON, M. (2001). Animal “dvocacy More ”ark, More ”ite Business & Society Review. Summer 88, Issue 66, 26-30. ATKINS-SAYRE, W. (2010). Articulating Identity: People for the Ethical Treatment of Animals and the “nimal / Human Divide Western Journal of Communication. Vol. 74, No. 3, May-June 2010, 309-328. ”“NDEOĞLU, Z. 17 . Sivil Toplum Kurulu<larının Uluslararası Çatı<ma ve Krizlerdeki Rol( TURAN-S“M Uluslararası ”ilimsel Hakemli Dergisi. Cilt /KIŞ, Sayı , 136-147. ”“YK“L, K. ve KOV“NCI, “. . Yönetici ve “stlar “rasındaki Anla<mazlıkların Çöz(m(ne Yönel฀k Bir Ara<tırma Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi. Cilt 1, Sayı , 1-38. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi BRONSTEIN, C. (2006). Responsible Advocacy For Nonprofit Organizations, (Editörler K. Fitzpatrick & C. Bronstein), Ethics in Public Relations: Responsible Advocacy (71-88), California: Sage Publications, Inc. DEGRAZIA, D. (2006). Hayvan Hakları, (Çeviri H. G(r), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları Orijinal baskı, 2002). DERVILLE, T. (2005). Radical Activist Tactics: Overturning Public Relations Conceptualizations Public Relations Review. 31 (2005), 527-533. DOĞ“N, A. (2011). A Defense of “nimal Rights Journal of Agricultural & Environmental Ethics, 24: 473-491. ERTÜRK, “. 1 . Yıldırma Davranı<ları, Nedenleri ve Sonuçları ”artın Üniversitesi Eğitim Fak(ltesi Dergisi. Cilt , Sayı 1, 1 -169. HERZOG, H. A. ve GOLDEN, L. L. (2009). Moral Emotions and Social “ctivism The Case of “nimal Rights Journal of Social Issues. Vol. 65, No. 3, 485-498. HUGGET, B. (2008). When “nimal Rights Turns Ugly Biotechnology. June 2008, Vol. 26, Issue 6, 603-605. Nature JACOBSSON, K. ve LINDBLOM, J. (2012). Moral Reflexivity and Dramaturgical Action in Social Movement Activism: The Case of the Plowshares and Animal Rights Sweden Social Movement Studies. Vol. 11, No. 1, January 2012, 41-60. K“R“C“, M. ve İNCE, F. 1 . İ<yerinde Saldırganlık ve Şiddet İ<ten “yrılma Niyetini Etkiler (Mi?): Kamu Sektör( 5rneği İŞ, GÜÇ End(stri İli<kileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. Cilt 1 , Sayı , 1-62. KNEZEVIC, I. (2009). Hunting and Environmentalism: Conflict or Misperceptions Human Dimensions of Wildlife. 14: 12-20. KORUKLU, N., TOT“N, T. ve S“ĞK“L, “. S. 1 . Çatı<ma Çözme ”ecerilerine Yönelik İhtiyaçlar ve Çatı<ma Durumlarını Yönetme Becerileri 5lçeklerinin Geçerlik ve G(venirliği “nadolu Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi. Cilt 1 , Sayı , 17-31. MCKIE, D. ve MUNSHI, D. (2007). Reconfiguring Public Relations: Ecology, Equity, and Enterprise, New York: Routledge. MITCHELL, G. E.; O’LE“RY, R. GERARD, C. (2015). Collaboration and Performance: Perspectives From Public Managers and NGO Leaders Public Performance & Management Review. 38, 684-716. 201 S.O. TEKVAR 202 MONAGHAN, R. (2013). Not Quite Terrorism: Animal Rights Extremism in the United Kingdom Studies in Conflict & Terrorism. 36: 933-951. MUNRO, L. (2012). Teaching & Leaning Guide for: The Animal Rights Movement in Theory and Practice: A Review of the Sociological Literature Sociology Compass. 6/6 (2012): 511-518, 10.1111/j.17519020.2012.00462.x NOTARO, S. J. (2004). Disposition of Shelter Companion Animals from Nonhuman Animal Control Officers, Citizen Finders, and Relinquished by Caregivers Journal of Applied Animal Welfare Science. 7 (3), 181-188. 5ZKUL, T., S“RI”“Ş, T., UZABACI, E. ve YÜKSEL, E. (2013a). T(rk Toplumunun Hayvan Hakları Kavramına Yakla<ımının ”elirlenmesine Yönelik ”ir “ra<tırma I. Demografik 5zelliklere Göre Tutum “nalizi Kafkas Üniversitesi Veteriner Fak(ltesi Dergisi. 19 (1), 167-171. 5ZKUL, T., S“RI”“Ş, T., UZ“”“CI, E. ve YÜKSEL, E. (2013b). T(rk Toplumunun Hayvan Hakları Kavramına Yakla<ımının ”elirlenmesine Yönelik ”ir “ra<tırma: II. Hayvan Sevgisi, Hayvanları Tanımlama, Hayvan Sahipliği ve ”eslenme “lı<kanlıklarına Yönelik Tutum “nalizi Kafkas Üniversitesi Veteriner Fak(ltesi Dergisi. 1 (2), 199-202. 5ZKUL, T., S“RI”“Ş, T., UZ“”“CI, E. ve YÜKSEL, E. (2013c). T(rk Toplumunun Hayvan Hakları Kavramına Yakla<ımının ”elirlenmesine Yönelik ”ir “ra<tırma: III. Hayvanları Korumaya, Hayvan Hakları Sorunlarına ve ”ölgesel Farklılıklara Yönelik Tutum Analizi Kafkas Üniversitesi Veteriner Fak(ltesi Dergisi. 1 (3), 366369. SCUDDER, J. N. ve MILLS, C. B. (2009). The Credibility of Shock Advocacy: “nimal Rights “ttack Messages Public Relations Review. 35: 162164. SOLM“Z, ”. . Söylenti ve Dedikodu Yönetimi Selçuk Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s( Dergisi. Sayı 1 , -565. ŞENPOL“T, A. K. (2015). Soruda Hayvan Hakları, İstanbul OkyanUs. T“ŞT“N ”OZ, İ. ve DENİZ, N. ile Çalı<anların Role 1 . Yöneticilerin Çatı<ma Yönetim Tarzı Dayalı Performansı “rasındaki İli<ki ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi ”ankacılık Sektör(nde ”ir “ra<tırma Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari ”ilimler Fak(ltesi Dergisi. Cilt 7, Sayı 1 , 77-497. TEKVAR, S. O. (2011). Bir Sivil Toplum 5rg(t(n(n Halkla İli<kiler “racı Olarak Sosyal Payla<ım “ğlarına Yakla<ımı H“YT“P Hayvan Hakları Federasyonu 5rneği İleti<im “ra<tırmaları. 9 (1-2), 173204. WOLFENSOHN, S. ve MAGUIRE, M. (2010). What has the Animal Rights Movement Done for “nimal Welfare? Biologist. Vol. 57, No. 1, February 2010, 22-27. YILDIRIM ”ECERİKLİ, S. ve 5ZKUL, D. (2009). Online Public Relations Campaigns of NGOs in Turkey: An Inquiry of HAYTAP. (Derleyen: E. Vartanova), Content, Channels and Audiences in the New Millennium: Interaction and Interrelations (369-379), Moscow: Faculty of Journalism, Lomonosov MSU – MediaMir. 203 U<ak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi/UUSBD 2017 10/2 Türkiye'de Terör Olaylarının Demokratik Açılım Süreci Perspektifinden İncelenmesi Investigation of Terrorist Events in Turkey from the Perspective of Democratic Opening Process Mehmet Çınar1 Abstract: The main purpose of this study is to investigate whether there is a long-term relationship among economic growth, military expenditure and democratic opening variables as a result of terrorist incidents in Turkey. In this regard, time series analysis has been used in the study for 1970-2015 periods. According to the findings, the impact of the democratic openings on the terrorist attacks varies in the short and long term. In other words, in the short term after the announcement of the democratic opening package, a positive impact on terrorism was witnessed. That is, after the announcement of the democratic opening package, the terrorist incidents reduced significantly. But this effect disappeared in the long run. This results shows that the economic and social solutions is more effective than the spending on the military forces (such as defense spending, military spending etc.) to reduce the terrorist attacks. Keywords: Democratic Opening, Defense Expenditure, Economic Growth, Cointegration. Türkiye'de Terör Olaylarının Demokratik Açılım Süreci Perspektifinden İncelenmesi Özet: ”u çalı<manın temel amacı, T(rkiye'deki terör olaylarının sonucu olarak ekonomik b(y(me, askeri harcama ve demokratik açılım deği<kenleri arasında uzun vadeli bir ili<ki olup olmadığını ara<tırmaktır. ”u bağlamda, çalı<mada 1970- 1 dönemleri için zaman serisi analizi kullanılmı<tır. ”ulgulara göre, demokratik açılımların terör saldırıları (zerindeki etkisi kısa ve uzun vadede farklılık arz etmektedir. Diğer bir ifadeyle, demokratik açılı< paketinin ilanından kısa bir s(re sonra terörizm (zerinde olumlu bir etki yaratmı<tır. Yani, demokratik açılı< paketinin ilanından sonra, terör olayları önemli ölç(de azalmı<tır. Fakat bu etki uzun vadede kaybolmu<tur. Bu 1 Doç. Dr., Uludağ Üniversitesi, İİ”F, mcinar@uludag.edu.tr ”u makale iThenticate programı ile taranmı<tır. Makale Gönderim Tarihi 27/01/2017- Kabul Tarihi: 20/07/2017 205 M. ÇIN“R 206 sonuçlar, ekonomik ve sosyal çöz(mlerin, terörist saldırıları azaltmak için askeri kuvvetler harcamasından savunma harcamaları, askeri harcamaları vb.) daha etkili olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Demokratik “çılım, Savunma Harcamaları, Ekonomik ”(y(me, E<t(mle<me. Introduction Terrorism is an old concept as human history. The concept of terrorism is based to until combat terrorism against the Romans and the Sicarii in the B. C. 7 Dedeoğlu, 1 Kutlu, 1 1 . However, to be used as a systematic tool is based on the organization in the Assassins led by Hasan Sabbah, which emerged in the 1 th century in the Middle East “kg(n, 410). Terrorism in the modern sense comes from French word "terror" which mean extreme fear and anxiety that created special effects on non-rational individual and usually means the interplay of unconscious reaction Wilkinson, 1 Kılıç, 7 Uytun, “kçay and Çelenay, 1 1 . Ca<ın, makes a description as follows: Although etymologically "Terror-Terreri" words that followed the French Revolution Jacobin "Fear (Terror) Reign" associated with it, although etymologically "Terror-Terreri" words that followed the French Revolution Jacobin "Fear (Terror) Reign" associated with used, actually extends up to the phenomenon of terrorism is a very old Adam "is tradition." Terror and Terrorism are conceptually linked, according to Michael, (2007: 36), terrorism is people with political views, which he described as having socio-cultural values and norms they want to impose on society through violence. According to another definition, Terrorism is actions, which created fear and chaos using violence or threats of action in the targeted sectors. Ca<ın, 1 -103). Especially, the concept of terrorism is one of the social events winning universality all over the world in recent years Yeniçeri and Dönmez, 94). The concept of terrorism, which has a long history, has become one of the international community's unwavering agenda since 1960s (Altay, Ekinci and Peçe, 1 . Terrorist acts are, taking place in many parts of the world and the bombing of government buildings, multinational companies, the kidnapping of passenger airplanes and ships; Diplomatic representations, airports, shopping centers, sometime the attack that attacks are conducted against the subway and train stations, government officials, ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi the kidnapping of diplomats and businessmen, or in different ways, such as the assassination of these people and the confrontation of international community (Topal, 2004: 1). Terror and Terrorism can lead to a substantial loss to the economy of the country. These losses are mainly due to uncertainties brought about by the confidence lost with terrorism and transferring a significant portion of the country's resources to military spending Karagöz, 1 . On the other hand terrorist can also target directly key sectors of economics. These results suggest that the purpose of terrorism, which aims to achieve political and economic demands of the illegitimate way, is a clear indication of the government to intimidate and create fear and horror in the society. In other words, the purposes of terrorism reach a political goal by creating a pressure on political authority and digesting public interest through violence (Karaduman and Batu, 2011: 361). As stated above, terrorism creates fear and horror in society, pose a threat in many areas mainly the country's economy. Thus, due to the deep influence of terrorism on social and political life in the country, it’s also affects economic development negatively (Frey et al., 2004: 2, Uysal et al., 1999: 2). The main reason for the targeting of the economy, the state of economic development (hence government) is that it is the most important indicator of success. In fact, terrorist activities, despite targeting to disrupt the macroeconomic stability in the country, including the economy, the success of these activities is the creation of effective violence in society Yalçınkaya, 2008: 4). Consisting of weak economic structure in the country, the terrorist organization that facilitates the society and the state to manipulate in one direction, it will cause panic and collapsing into anarchy that dominated the economy. It is a fact that there is a direct and indirect relationship between terrorism and the economy. However, the direction of this relationship may be double-sided to show the interaction. Therefore, counter-terrorism strategy should include the economy. Another consideration is the acts of terrorism on the factors of production (such as labor, capital) are in turn negatively affected. Moreover, economic decision units; production, consumption, savings and investment decisions point gives rise to negative externalities by creating uncertainty in the economic structure ”a<ıb(y(k et al., 11 . One of the important places among the objectives of the country's basic economic policy is economic growth. More detailed information written in recent years with some of the locals’ theoretical studies about terrorism and its economic losses are 207 M. ÇIN“R 208 follows “ğır and Kar and Ak et al., (2015). 1 , 5cal and Yıldırım 1 , “ltay et al., 1 The rest of the article is structured as follows: the second part contains literature review, and Section III includes data and methodology. In Section IV, the econometrical results are reviewed while Section V covers the concluding remarks. Literature Review This section presents the previous studies conducted to look at the aspects of terrorism. Similarly, there are many studies in the literature about the relation between economic variables and terror. Several researchers, takes into account the world or various countries or groups of countries, by investigating the effects of terrorism on economies. In general, different methods are being used in these studies. But, in these research, where there is the country, period and methodological differences, there is a consensus, that terror have a negative impact on macroeconomic variables such as economic growth. The main difference observed in study is about the impact of violence. Considering the investigation of a negative impact of terrorism on national economies, it is seen that it’s begin in the late 1 s “k et al., 1 . Abadia and Gardeazabal (2002) studies have examined the relationship between terrorism and GNP in Basque Countries. Their finding concludes that, after the outbreak of terrorism in the late 1960's, per capita GDP in the Basque Country declined about 10 percentage points relative to a synthetic control region without terrorism. Gupta et al., (2002) investigated the fiscal effects of armed conflict and terrorism on low and middle income countries. They found that armed conflict is associated with lower growth and higher inflation, and has adverse effects on tax revenues and investment. It also leads, to higher government spending on defense, but this tends to be at the expense of macroeconomic stability rather than at cost of lower spending on education and health. Tavares (2004) conducts a systematic investigation of the incidence and economic costs of terrorist attacks at the country level. Tavares (2004) found that rich countries are the most prone to suffer attacks while democracies are, if anything, less vulnerable than other countries. Also, World Bank study estimates at 4 percent of GDP the cost for the Israeli economy, while World Bank study estimates that the Palestinian territories suffered a 50 ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi percent decline in income per capita between 1994 and 2002 (Tavares, 2004:1044). Blomberg et al. (2004) perform an empirical investigation of the macroeconomic consequences of international terrorism and interactions with alternative forms of collective violence. Their analysis was based on a rich unbalanced panel data set with annual observations on 177 countries from 1 to . They nd that, on average, the incidence of terrorism may have an economically signi cant negative effect on growth, albeit one that is considerably smaller and less persistent than that associated with either external wars or internal con ict. For Turkey, Uysal et al., (2009) have concluded that terrorism negatively affected the economic growth in 1992-2001 periods. According to Sezgin (2003) that look about the defense spending, terrorism and the economy, the security and stability in the countries is the main condition of development in the economic sense. There are two options in front of the government to refrain from acts of terrorism. The first is to further increase defense spending, the second is to make education and health spending to upgrade the welfare of people who might be associated with terrorist acts. Gaibulloev and Sandler (2009) quantifies the impact of terrorism and conflicts on income per capita growth in Asia for 1970–2004. Their panel estimations show that transnational terrorist attacks had a significant growth-limiting effect. An additional terrorist incident per million persons reduces gross domestic product (GDP) per capita growth by about 1.5%. Asian developed countries, however, manage to sustain terrorist attacks without displaying growth consequences. For Asian developing countries, transnational terrorism curbs income per capita growth primarily by stimulating government security spending, which diverts resources from more productive private and public investments. General terrorism, as measured by GTD, does not influence economic growth directly but indirectly by reducing investment shares. Sungur (2010) are surveys about discourses that were reflected by written media. According to Sungur (2010), when the Democratic evolution issue was opened to public opinion, many different voices were heard: from political parties, non-governmental organizations, and other parts of the society. Along the way, differences in discourse among various media organizations were observed in the manner in which the issue was covered and presented to the public. The social intensity/competence building attribution of the media can be seen as the basic reason for these differences. 209 M. ÇIN“R 210 The aim of Altay et al., (2013) is look at the impacts of terror in the MiddleEast on the economics of countries. In order to identify the impacts of terror on economy within this region; data of economic variables like export, import, economic growth, tourism, foreign direct investments, unemployment and income per capita were subjected to the analysis. Research in which panel data analysis method was used includes the data between 1996 and 2010. Negative impacts of terror on all economic variables, especially tourism, were clearly seen in the research. “kıncı et al., 1 using total of 1 countries data from to 11, which are 45 advanced, 77 emerging and 30 underdeveloped countries, made the two-stage least squares analysis. According to the results, the terrorist attacks in the three groups of countries are disrupting the growth process of raising the level of inflation. In other words, acts of terrorism negatively affect the growth over inflation. On the other hand, this effect is stronger in developing and least developed countries. Younas (2015) identifies the damaging influence wielded by terrorism on the economy. It investigates whether international openness limits the negative consequences of terrorism on economic growth. The analysis is focused on 120 developing countries over the period 1976–2008. The positive interaction effect of terrorism and globalization suggests that the latter ameliorates the adverse impact of the former on growth. The result helps explain why the growth consequences of terrorism vary across nations and hold important policy implications. Although it is possible to detail these studies, Ak et al. (2015) made a theoretical study that summarizes the literature investigating the relationship between economic growth and terrorism. As a result of theoretical research, they have reached the conclusion that there is an inverse relationship between the literature of terror and the economic growth. In addition, Ak et al. (2015) says that studies in literature are insufficient; the number of work should be increased by new approaches and methods. As can be seen, studies reveal a clear and unambiguous manner that terrorism has negative effects on the national economy and macroeconomic variables. This study aims to demonstrate the adverse effects of terror on the country's economy, which is classified by low, medium and high income economies. According to addressing income distribution of countries used in the study and due to the relatively large number of data will contribute to the literature. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Data and Methodology In this study, it is examined whether the independent variables such as defense spending, economic growth, military spending and democratic opening are having an effect on terrorist incidents. Therefore, the study employs the Turkey’s data, covering the periods 1970-2015. Terror index (TERORt ) are formed as log (1 + number of events), based on the work of Eckstein and Tsiddo (2004) and Persitz (2006). The economic growth (GRWt ) variable shows annual growth rates of the Turkey while the Defense Expenditures (DEt ) and Military Expenditures (MEt ) in GDP is taken from Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). In addition, a project of the Democratic Opening (Resolution process, peace process, DO), initiated by Turkey's 60th Government Prime Minister Recep Tayyip Erdogan, as a respect for human rights, improving democracy, freedoms and standards in Turkey was also taken into consideration. Likewise, the Democratic Opening (DO) is set as a dummy variable and it takes zero value for before 2009 and one for after 2009. Firstly in this study, the unit root test is analyzed to show the stationarity properties of the variables. For this purpose, ADF (1979), PP (1988) and KPSS (1992) unit root tests are used, by considering the fact that these tests are frequently used as in the literature. The ADF (1979) test is tested on three models shown as follows: Yt  Yt 1    i Yt  j   t p j1 (1) Yt    Yt 1    i Yt  j   t p j1 (2) Yt    t  Yt 1    i Yt  j   t p j1 (3) Where p is optimal lag length and  t ~ IID(0,  2 ) is white noise (WN) process. The Phillips and Perron (1988, PP) proposed nonparametric transformations of the τ statistics from the original DF regressions such that under the unit root null, the transformed statistics the z statistics have DF distributions. In other words, the Phillips–Perron test makes a non- 211 M. ÇIN“R 212 parametric correction to the t-test statistic. The test is robust with respect to unspecified autocorrelation and heteroscedasticity in the disturbance process of the test equation. Kwiatkowski–Phillips–Schmidt–Shin (KPSS, 1992) tests are used for testing a null hypothesis that an observable time series is stationary around a deterministic trend (i.e. trend-stationary) against the alternative of a unit root. If the variables used in the model are integrated in the same order, such as Engle Granger (1987) or Johansen (1988) approaches are used for investigating the long term relationship between these series. But, if the series are integrated in different orders, the ARDL bound test approach used for the long-run relationship between the series developed by Pesaran et al. (2001). The ARDL bound co-integration test model can be shown as follows: TEROR t     1i TEROR t  j    2i GRWt  j    3i DE t  j    4i MEt  j m n p r j1 j 0 j 0 j 0  1TEROR t 1   2 GRWt 1   3 DE t 1   4 MEt 1   t (4) Where  t ~IID (0,  2 ) is white noise (WN) process. After estimating Eq. (4), it is necessary to perform the ARDL boundary test to determine whether there is a long-term relationship between the variables. The boundary test is carried out under the following hypotheses: H 0 : 1   2   3   4  0 H 1 : 1   2   3   4  0 (5) If the null hypothesis is rejected, it is reached that there is a long-term relationship between the variables. But, if the null hypothesis is non-rejected, there is no long-term relationship between the variables. If there is cointegration between the variables, long term and short-term relationships can be estimated. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi TEROR t   0    1 j TEROR t  j    2 j GRWt  j    3 j DE t  j m n p j1 j 0 j 0    4 j M Et  j   t r j 0 (6) Where, the model is known as ARDL (m, n, p, r) model. Lag lengths (m, n, p, r) are determined using information criteria such as AIC, SIC, HQ. After the model is estimated, if the model is diagnostically tested and if the model is suitable, then the Error Correction Model (ECM) is estimated as follows: TEROR t   0    1 j TEROR t  j    2 j GRWt  j    3 j DE t  j m n p j1 j 0 j 0    4 j M Et  j   5 ECTt 1   t r j 0 (7) Where 5 is the parameter of Error Correction Term ( ECTt 1 ). It is expected that this parameter will be estimated between 1 5  0 and statistically significant. Econometrical Results The first part of this result is to investigate the stationarity properties of the variables. The first step in unit root tests is to determine the appropriate model structure and the number of lag lengths for each series. For this purpose, we have carried out strategic tests with the intercept and trend model to none (no intercept and trend) model for each of the series. Accordingly, the appropriate model for the TERORt and GRWt variables is intercept (no trend) model, for the DEt series the appropriate model is none model, for MEt series the appropriate model is intercept and trend model. Another issue is that we have found the number of lag lengths in the models by using the Breusch-Godfrey LM test statistics in addition to information criteria such as AIC, SIC, HQ. Table 1 shows the results of the three unit root tests. 213 M. ÇIN“R 214 Table 1: Unit Root Tests Results VARIABLES ADF PP KPSS TERORt -4.3262 a -4.3056 a 0.2713 GRWt -6.7808 a -6.8868 a 0.0657 DEt -1.1101 -1.1005 - ΔDEt -6.3008 a -6.3054 a - MEt -2.9531 -2.9061 0.1461 b ΔMEt -7.2853 a -8.4006 a 0.0936 Note: a significant at 1%. b significant at 5%. According to Table 1, While TERORt and GRWt variables are stationary, DEt and MEt variables are non-stationary. In that case, TERORt and GRWt variables are I(0), DEt and ME variables are I(1). Because of the different degrees of integration of the variables, it would be more appropriate to use the ARDL approach to investigate the existence of a long-run relationship between these variables. The first step of the ARDL approach is to determine the appropriate lag lengths for each of the variables. For this purpose, again, AIC, SIC, HQ and LM tests can be used. In the study, the maximum lag lengths were taken for 6 periods for both endogenous and exogenous variables. Accordingly, the lowest AIC, SIC and HQ values were obtained for the ARDL (1, 0, 0, 0). Firstly, for the ARDL test to be valid, the bound test must be performed. In Table 2, Pesaran et al. (2001) bound test and diagnostic test results are shown. Table 2: ARDL Ridge Test Results Tested Model F-statistics � �� = �(��, 4.1638 b , � , �) ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Optimum Lag Length [1, 0, 0, 0] Critical Values Bounds Significance Levels Lower Bound Upper Bound 1% 3.65 4.66 5% 2.79 3.67 10 % 2.37 3.20 Diagnostic Test Results R2 0.3515 R2 0.2683 F-STATISTICS 4.2272 a BREUSCH-GODFREY LM 0.0474 ARCH LM 1.7957 RAMSEY RESET 0.3121 Note: a significant at 1%. b significant at 5%. The null hypothesis will be rejected because the F-statistic value (4.1638) calculated for the bound test in Table 2 is greater than the upper critical value of 3.67 at the 5% significance level. That is, according to the ARDL bound test, there is co-integration relationship between the variables. Then there is a long-run relationship between TERORt and GRWt , DEt , MEt and DO variables. Secondly, Table 2 provides diagnostic test results for co-integration. When Table 2 is examined, the model is generally meaningful; there are no autocorrelation problems, no heteroscedasticity problem, and no specification problem. Thus, in order to demonstrate the long- and shortterm relationships between variables, the long-run combined model and the error correction model results are given in Table 3. 215 M. ÇIN“R 216 Table 3: Long-Run and Error Correction Models Estimation Results Panel A: Long Run Model Results Variables Coefficients Std. Errors t-Statistics GRWt -0.169406 0.089262 -1.897851 c DEt -0.960582 0.532373 -1.804339 c MEt 0.981872 0.725590 1.353205 DO -0.058062 1.254502 -0.046283 CONSTANT 4.493262 2.095558 2.144184 b Panel B: Short Run and Error Correction Model Results Variables Coefficients Std. Errors t-Statistics ΔGRWt -0.125725 0.033977 -3.700284 a ΔDEt -0.570142 0.414045 -1.377003 ΔMEt 0.476114 0.463284 1.027693 DO -2.574502 1.314755 -1.958161 c ECTt−1 -0.709637 0.143863 -4.932720 a Note: a significant at 1%. b significant at 5%, c significant at 10%. Firstly, Panel A shows the long-run relationship results in Table 3. According to this result, it is seen that there is a negative and statistically significant relationship between economic growth (GRWt ) and terrorism (TERORt ) in the long run. Based on this, if economic growth increases by 1%, terrorist incidents decrease by 0.17%. In other words, economic growth has an impact on the reduction of terrorist incidents in the long run. Similar results were obtained for the defense expenditure (DEt ) variable. That is, terrorist incidents are found to decrease when defense spending increases in the long run. This parameter was statistically significant at 10% level. If defense spending increases by 1% over the long term then terrorist incidents will decrease by 0.96%. The negative relationship between economic growth and defense spending is well suitable to expectations. The important point ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi to note here is that defense spending (DEt ) is more effective in reducing terror than economic growth. However, contrary to expectations between military expenditures and terrorist incidents, a positive parameter has been estimated. It is also not statistically significant. Finally, the democratic openings (DO) in Turkey have been added to the long-term model as a dummy variable. In order to see the effect of the democratic opening package, this dummy variable added to the model is interpreted as follows. According to long-term estimates, the democratic opening variable was found to be negative but not having a statistical significant effect on the reduction of terrorist incidents. Table 3 Panel B shows both short-term and error correction results. First, the error correction term (ECTt−1 ) was negative and statistically significant as expected. That is, the imbalances that occur in the short term are removed from the long term and the series are again close to the long term equilibrium values. Therefore, the error correction model is valid. Secondly, when the parameters affecting the short term are examined, the following conclusions are reached. In the short term, it was found that there is a negative relationship between economic growth and terrorism. That is, if the economic growth in the short term increases by 1%, the terrorist incidents decrease by about 0.13%. The parameter was statistically significant at 1% level. The impact of defense spending on terrorist incidents was again found to be negative, as expected. However, the parameter was not statistically significant. In addition, in the long run as in the short term, the increase in military expenditure has not been effective on terrorist incidents. Finally, in the short run, the impact of the package of democratic opening on terrorism is negative and statistically significant as expected. After the introduction of the new democratic opening package, it was seen that there was a decrease of about 2.6% in the terrorist incidents according to the preliminary. As a result, when the error correction model estimation results are examined, it is concluded that democratic opening is the most important factor in reducing the terrorist incidents. Concluding Remarks Terror because it can serve many purposes, it can cause damage to the country in many ways. In this study, we have tried to put forward the important factors that can reduce the terrorist incidents. For this purpose, taking into account the terrorist incidents that took place in Turkey between 1970 and 2015, independent variables such as defense expenditure, economic 217 M. ÇIN“R 218 growth, military expenditure and democratic opening have been investigated to find out whether these variables have an effect on terrorist incidents. The results obtained in the short run and long term is presented as follows. In the study as expected, it was found that there is a negative effect between the terrorist incidents and the economic growth in Turkey. This negative effect is valid both in short-run and long term. When the country's economy worsens, both short and long-term terrorist incidents are increasing. On the contrary, in the improvement of the country's economy, terrorist incidents are also decreasing in both short-run and long term. The effect of defense expenditure on terrorist incidents has also been found to vary in the short and long term. That is, defense expenditure has no impact on terrorist incidents in short-term. However, the increase in defense spending in the long term has a mitigating effect on terrorist incidents. Both short and long term effects of military expenditures on terrorist incidents have not been found. Finally, as a turning point in terms of Turkey, the impact of the democratic opening on terrorist incidents varies in the short run and in the long term. In other words, after the announcement of the package of democratic opening, a positive effect on the terrorist incidents in the short term is observed. After the package of new democratic is initiated, there has been a decline in terrorist incidents. However, this effect has not been observed in the long term. The economic growth and democratic opening variables in the short term and economic growth variable were statistically significant in the long term. This results shows that the economic and social solutions is more effective than the expenditure on the military forces (such as defense spending, military spending etc.) in reducing the terrorist attacks. References Abadie, Alberto & Javier Gardeazabal. (2002). The Economic Costs of Conflict: A Case Study of The Basque Country. The American Economic Review, 93(1), 113-132. “ğır, H(seyin & Muhsin Kar. (2010). Terörizmin Makroekonomik Sonuçları Üzerine ”ir Değerlendirme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 47(539), 13-32. Ak, Mehmet Zeki, M. Kemal “ydın & Mustafa Dinar. (2015). Terör ile ”(y(me “rasındaki İli<ki Literat(r İncelemesi. Bilgi, 31, 1-16. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi “kçay, Ekrem Ya<ar, 5mer Engin Çelenay. (2012). Terör ve medya ili<kisinin yılında İstanbul’da meydana gelen saldırılar örneğiyle incelemesi. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 183-197. “kg(n, ”irol. (2006). K(resel Terör Mit Mi? Gerçek Mi?. Terörün Görüntüleri, Görüntülerin Terörü. Orhan Gökçe and Uğur Demiray (ed.). Konya: Çizgi Kitabevi. -429 “kıncı, Merter, Gön(l Y(ce “kıncı, 5mer Yılmaz. (2014). Terörizmin Enflasyon Ve Ekonomik ”(y(me Üzerindeki Etkileri Panel İki “<amalı En K(ç(k Kareler Yöntemi. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 5(1), 1-24. “ltay, H(seyin, Aykut Ekinci, M. “kif Peçe. (2013). Ortadoğu’da Terör(n Ekonomik Etkileri: T(rkiye, Mısır Ve Suudi Arabistan Üzerine ”ir İnceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 267-288. ”a<ıb(y(k, Oğuzhan M. Alper Sözer, Nurullah Altun. (2012). Terörle Mücadelede Mikro ve Makro Perspektifler. Ankara: Polis Akademisi Yayınları. Blomberg, S. Brock; Gregory D. Hess & Athanasios Orphanides (2004) The Macroeconomic Consequences Of Terrorism. Journal of Monetary Economics, 51, 1007-1032. Ca<ın, Mesut Hakkı. (2008). Uluslararası Terörizm, “nkara Nobel Yayın Dağıtım. Dedeoğlu, ”eril. (2003). Terörizm Üzerine Kar<ıla<tırmalar ”ermuda Şeytan Üçgeni. Dünden Bugüne Avrupa Birliği ”eril Dedeoğlu ed.), İstanbul ”oyut Kitapları -474. Dickey, A. David, Fuller A. Wayne (1979). Distribution Of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root. Journal of American Statistical Association, 74, 427-431. Eckstein, Zvi, Daniel Tsiddon. (2004). Macroeconomic Consequences of Terror: Theory and The Case of Israel. Journal of Monetary Economics, 51, 971-1002. Engle, E. Robert, Granger W.J. Clive. (1987). Co-Integration and Error Correction Representation, Estimation and Testing. Econometrica, 55(2), 251-276. 219 M. ÇIN“R 220 Frey, Bruno, S. Simon Luechinger, Alois Stutzer. (2004). Calculating Tragedy: Assessing the Costs Of Terrorism. Institute for Empirical Research in Economics Working Paper 205 University of Zurich. Gaibulloev, Khusrav, Todd Sandler. (2009). The Impact Of Terrorism And Conflicts On Growth In Asia. Economics and Politics 21(3): 359-383. Gupta, Sanjeev, Benedict Clements, Rina Bahattacharya, Shamit Chakravarti. (2002). Fiscal Consequences Of Armed Conflict And Terrorism In Low And Middle-Income Countries. IMF Working Paper. WP/02/142. Karaduman, Sibel, N. Mert Batu. (2011). Televizyon Haberlerinde Terörizm Olgusunun Trt’nin Haber Söylemi ”ağlamında İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 359-374. Karagöz, H(seyin. (2016). Terörizmin T(rkiye’de Turistler Ve Turizm Gelirleri Üzerindeki Etkileri. Dış Ticaret Enstitüsü Working Paper, WPS No: 19/2016-04. Kılıç, Zafer. (2007). K(resellesme Ile Ivme Kazanan Uluslararası Terörizm ve ”una Kar<ı “lınan Tedbirler. Y(ksek Lisans Tezi. Isparta S(leyman Demirel Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. Kutlu, Ramazan. (2010). Uluslararasi Terörizm ve 11 Eyl(l Sonrasinda T(rkiye’nin Terörizmle M(cadelesi. Y(ksek Lisans Tezi. Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. Kwiatkowski, Deniz, Peter C. B. Phillips, Peter Schmidt, Yongceheol Shin. (1992). Testing the Null Hypothesis Of Stationarity Against The Alternative of A Unit Root. Journal of Econometrics, 54, 159-178 Johansen, Soren. (1988). Statistical Analysis of Co-Integration Vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2/3), 231-254. Micheal, Sabir. (2007). Terrorism A Socio-Economic and Political Phenomenon with Special Reference To Pakistan. Journal of Management and Social Sciences, 3(1), 35-46. 5cal, Nadir, J(lide Yıldırım. (2010). Regional Effects of Terrorism on Economic Growth In Turkey: A Geographically Weighted Regression Approach. Journal of Peace Research, 47(4), 477-489. Pesaran, M. Hashem, Yongcheol Shin, Richard J. Smith. (2001). Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Perzits, Dotan. (2006). The Effect of Terrorism on The Economy: Counterfactual Analysis of Israel. Seminar in Tel Aviv Universit, Manuscript 1-55. Phillips, C. B. Peter, Pierre Perron. (1988). Testing For A Unit Root in Time Series Regression. Biomètrika, 75(2), 336-346. Sezgin, Selami. (2003). Savunma Harcamaları, Terörizm ve Ekonomi. Stradigma Aylık Strateji ve Analiz Dergisi, 4: 3-5. Sungur, Suat. (2010). Demokratik “çılım Konusunun Yazılı ”asın Tarafından Yansıtılan Söylemleri Üzerine ”ir İnceleme. Erciyes Üniversitesi İleti<im Dergisi, 1 , ss.23-34. Tavares, Jose. (2004). The Open Society Assesses Its Enemies: Shocks, Disasters and Terrorist Attacks. Journal of Monetary Economics, 51, 1039-1070. Topal, Ahmet Hamdi. (2004). Uluslararası Hukukta Devlet Destekli Terörizme Kar<ı Kuvvet Kullanma. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. Uysal, Doğan, Mehmet Mucuk, Mustafa Gerçeker. (2009). Terörizmin Ekonomik Etkileri: T(rkiye. Uluslararası Davraz Kongresi: Küresel Dialog. Süleyman Demirel Üniversitesi 24- 7 Eyl(l , 1-15. Uytun, Alaattin. (2009). Eylül Terör Saldırısı Sonrası Değişen Terörizm Algısı. Y(ksek Lisans Tezi. “nkara Ufuk Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. Wilkinson, Paul. (2002). Terör ve Terörizm Kavramlar, 5zellikler ve Tipoloji. Silinen Yüzler Karşısında Terör. Cemal G(zel der. . “nkara “yraç Yayınları. 142-163. World Development Indicators 2016. (2016). International Bank For Reconstruction and Development, Washington DC, World Bank Group. Yalçınkaya, İsmail “lper. (2008). Medya-Terörizm Ilişkisi. Y(ksek Lisans Tezi. Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. Yeniçeri, Zuhal, “li Dönmez. (2008). Terörizm ve Terörist “lgısı Silahı Kimin Tuttuğu Ne Kadar Etkili? Türk Psikoloji Dergisi 23(62): 93-103. Younas, Javed. (2015). Does Globalization Mitigate the Adverse Effects of Terrorism on Growth. Oxford Economic Papers, 67(1), 133-156. 221 U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi/UUSBD 2017 10/2 Otel İşletmelerinde Tükenmişliğin Belirleyicisi Olarak Duygusal Emek Faktörü Emotional Labour Factor as the Determinent of Burnout Syndrome in Hotel Establishments Mustafa SOBA1 Ali BABAYİĞİT2 İbrahim AKBULUT3 Extended Abstract Introduction As well as the quality of services to provide customer satisfaction in the businesses operating in the service sector, it is also important how these services are provided. As well as the physical and cognitive labor, the emotional behaviors of the employees also stand out in provided services. Burnout syndrome in employees due to intense work tempo can cause undesired situations in employees when combined with emotional masks worn with the need to exhibit positive and friendly behaviors to customers. The purpose of this study is to identify the emotional labor and burnout levels of the employees in hotels operating in the service sector and to determine the effect of emotional labor tendencies on their burnout levels. Method Considering that the relationship between the emotional labor and burnout levels of the employees can be better determined by long-term employees, the employees in the hotels operating in Alanya, district of Antalya province throughout the year were identified as the target group. A questionnaire was conducted by interviewing 265 personnel working in four and five star hotels. In order to determine emotional labor and burnout levels of employees, validity and reliability tested scale used in previous studies was used. Validity and reliability tests were performed, Cronbach Alpha values were calculated and confirmatory factor analysis and exploratory factor analysis were applied. The relationship between variables was analyzed by regression analysis. Doç. Dr., U<ak Üniversitesi, İİ”F, İ<letme ”öl(m(, e-mail: mustafa.soba@usak.edu.tr Doktora 5ğr. U<ak Üniversitesi 3 “ra<. Gör., U<ak Üniversitesi, İİ”F, İ<letme ”öl(m(, e-mail: Ibrahim.akbulut@usak.edu.tr ”u makale iThenticate Programıyla Taranmı<tır Makale Gönderim Tarihi: 12/05/2017- Kabul Tarihi: 28/06/2017 1 2 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 224 Findings Demographic findings such as gender, age, marital status, working sectors and employment, number of children and working status of the participants to the questionnaire are included in the study. As a result of explanatory factor analysis, it was presented Emotional Labor variable was composed of two dimensions as Surface Acting and Deep Acting, and Burnout variable was composed of three dimensions as Emotional Exhaustion, Personal Accomplishment and Depersonalization. By means of the Confirmatory Factor Analysis, it was determined which statement was in which dimension and it was concluded that acceptable values were obtained. The KMO values are indicated in the table. It was concluded that each dimension had the validity. In addition, regression analysis concluded that the three dimensions of the Burnout Level variable were related to the two dimensions of the Emotional Labor variable. Conclusion As a result of the study which aimed at analyzing the relationship between Emotional Labor and Burnout Level variables in four and five star hotels operating in Antalya throughout the year, it was determined that Emotional Labor variable was composed of Surface Acting and Deep Acting dimensions and Burnout Level variable was composed of Emotional Exhaustion, Personal Accomplishment and Depersonalization dimensions. It was concluded that emotional labor variable emerging in the process of close relationship with customers was affected by Burnout Level variable. It is also observed that the employees try to live the emotions that they exhibit. Emotional Labour Factor as the Determinent of Burnout Syndrome in Hotel Establishments Abstract The aim of this study is to determine the emotional labor and burnout levels of hotel employees working in service sector and to determine the impact of emotional labor tendencies on the levels of burnout. The primary data required in this study have been obtained thorough questionnaire form. In this context, questionnaire application has been conducted by interviewing ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi one to one with 265 staff working in four and five-star hotels that operate in Alanya, Antalya and are open year-round. The reliabilities of scales used within the study have been determined as: Cronbach's alpha value of emotional labor scale ’ , 1’’ and burnout scale ’ , respectively. Explanatory factor analysis (EFA) has been used to test structural validity of the scales. As a result of the analysis, ’superficial acting’’ and ’in-depth acting’’ factors related to emotional labor and ’ emotional exhaustion’’, ’personal success’’ and "depersonalization" factors related to burnout scale have been obtained. The obtained factors have been tested by confirmatory factor analysis (CFA). As a result of the analysis, it has been seen that hotel employees’ emotional labor levels have significantly affected the burnout levels at % 41,6, % 28,7, % 45,5 rates respectively. Keywords: Emotional Labour, Burnout, Hotel Employees Otel İşletmelerinde Tükenmişliğin Belirleyicisi Olarak Duygusal Emek Faktörü Öz ”u çalı<manın amacı hizmet sektör(nde faaliyet gösteren otel çalı<anlarının duygusal emek ve t(kenmi<lik d(zeylerini belirlemek ve duygusal emek eğilimlerinin t(kenmi<lik d(zeyleri (zerindeki etkisini tespit etmektir. Çalı<mada ihtiyaç duyulan birincil veriler anket formu aracılığı ile elde edilmi<tir. ”u kapsamda “ntalya’nın “lanya ilçesinde faaliyet gösteren ve yıl boyunca açık olan dört ve be< yıldızlı otellerde çalı<an personel ile bire bir gör(<(lerek anket uygulaması yapılmı<tır. Çalı<ma kapsamında kullanılan ölçeklerin g(venirlikleri sırasıyla duygusal emek ölçeğinin Cronbach “lfa değeri , 1 , t(kenmi<lik ölçeğinin , olarak elde edilmi<tir. 5lçeklerin yapısal geçerliliklerini test etmek amacıyla açıklayıcı faktör analizi “F“ yapılmı<tır. “naliz sonucunda duygusal emek ölçeğine ait y(zeysel rol yapma ve derinlemesine rol yapma olmak (zere iki faktör, t(kenmi<lik ölçeğine yönelik duygusal t(kenme ki<isel ba<arı ve duyarsızla<ma olmak (zere (ç faktör elde edilmi<tir. Elde edilen faktörler doğrulayıcı faktör analizi DF“ ile test edilmi<tir. Yapılan analiz sonucunda otel çalı<anlarının duygusal emek boyutlarının t(kenmi<lik d(zeylerini sırasıyla % 1, , % ,7, % , oranında anlamlı bir <ekilde etkilediği gör(lm(<t(r. Anahtar Kelimeler: Duygusal Emek, T(kenmi<lik, Otel Çalı<anları 225 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 226 1. INTRODUCTION Accommodation companies which comprise a significant part of service sector are among companies where customers use available services for 24 hours and therefore anxiety as to customer satisfaction is densely felt. Customer satisfaction is not only about service quality but also is related to how these services are provided to customers. Acting in a friendly manner and always being positive to the customer are a part of service provided by employees in accommodation companies (Kim, 2008). Therefore, besides physical and cognitive labor behaviors, employees have to show emotional labor behaviours, as well (Hochschild, 1983). Employees in an accommodation company may experience burnout syndrome as they work every day of the week and they have to have a close face-to-face communication with customers Pelit and T(rkmen, , p. 122). Emotional labor comprises one of the important parts of fast-paced and non-stop working style causing burnout syndrome. According to Lam and Chen (2012), mask of emotion that employees wear while serving to customer creates negative feelings on employees. The purpose of this study is to reveal how emotional labor affects burnout of employees in Alanya, an important tourism destination in Turkey. Limited number of studies carried out on this matter in accommodation companies increases the importance of the study. 2. EMOTIONAL LABOR Does any individual only gain money in return for his/her physical and cognitive effort in a profession? If so, how can "being a debonaire person" which is a desired characteristic in many professions be explained? Emotions, which was "ignored" (Grandey, 2000, p. 95) by Organizational Behavior literature and are an important piece of human nature, are significant part of effort that an employee makes during performing his/her duties. Although Taylor, one of the most significant pacesetters in science of business, examined the organization as a pure rational structure, emotions are complementary and indispensable parts of organizational life (Ashforth and Humphrey, 1995, p. 98). The term 'emotional labor' was introduced to literature by Hochschild (1983) and became an important topic frequently examined by academicians. Hochschild (1983, p. 7) defines "emotional labor" as the control of emotions so as to create a facial and physical expression that ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi can be observed by everybody. In following years, many different definitions were made by researchers. Ashforth and Humphrey (1993, p. 88) defined emotional labor as "the reflection of desired emotions by the organization during service to the customer". According to Morris and Feldman (1996, p. 987), emotional labor is "effort, planning and control required for an organization to reflect desired emotions during interpersonal professional processes" Grandey (2000) describes emotional labor "as a process in which emotions are intensified, imitated or suppressed". Emotional labor especially is a part of duties of employees in service sector. As stated by Hoschchild (1983) in "Managed Heart"s preface published in 2012, the most important reason underlying the fact that academicians examine emotional labor intensively is the fast growth in service sector. Especially in 1950 and afterwards, it is seen service sector in developed and developing countries step forward compared to industrial and agricultural sector 5zsağır and “kın, 1 . Within years, various service-based emotional labor studies on professions were carried out. Study of Stenross and Kleinman (1989) on police officers in abroad, study of Smith and Kleinman (1989) on medical students, study of Tolich (1992) on employees working in supermarkets, study by Bryne and Hall (1989) on teachers at primary and secondary schools and the study by ”a<buğ et al 1 on employees in call centers in Turkey, study by Eroğlu 1 on employees in banking sector and study by ”eğenirba< and Meydan (2012) on teachers can be given as examples. Widely accepted emotional labor dimensions in literature are surface acting , deep acting" introduced by Hochschild 1 and commonly used in following studies and "spontaneous and genuine emotion" dimension included by Ashforth and Humphrey (1993). These dimensions put forth to what extent emotional labor is internalized by the employee. Surface acting is the behavior that is not felt in real sense and cannot be reciprocated in inner world of the employee. An employee displaying a surface acting acts within the framework of directions given by the organization even though s/he does not want to act in this way; therefore s/he performs an imitation (Nylander et al., 2011, p. 471). In surface acting, it can be predicted inconsistency between what is felt and what is displayed would trigger an emotional dissonance. Studies claiming that surface acting creates more negative effects on employees rather than deep acting exist in the literature (Judge et al., 2009, p. 59). 227 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 228 Deep acting can be regarded as the transformation of method acting model of Stanislavski (1965) into organizational world. Through this method, actor or employee internalizes his/her feelings as to his/her behaviors s/he displays via activating his/her own experiences and imagination and this makes behaviors more realistic (Stanislavski, 1965 Dijk et al., 2011, p. 40). Although it is seen easily practicable, it is not so easy to internalize behaviors. As a matter of fact, Huber et al. (2005) in their study on employees working in hotel and restaurants revealed that customers perceive the difference between surface acting and deep acting and react more positively to deep acting. In brief, employees are able to understand the difference between a candid smiling and surface smiling. Expressing emotions in natural way can only become possible in emotional labor dimension where employee puts quite little emotional labor (Ashforth and Humphrey, 1993) and acts how s/he wishes. As there is not any conflict in this dimension between emotional behaviors expected by the organization and real feelings of employee, s/he does not have to make any effort so as to control own feelings (Morris and Feldman, 1996, p. 992). It is quite possible to touch upon many outcomes of emotional labor. “lthough it is mostly focused on negative results of the term Köksel, , emotional labor has many beneficial outcomes. For instance according to Ashforth and Humphrey (1993, p. 95) acting in line with behavioral directives given by the organization decreases conflict risk between employee and customer and enables employee to express him/herself more effectively. Similarly, Rafaeli and Sutton (1987, p. 30-31) argue that emotional labor would bring along more positive professional outcomes and higher financial benefit. For instance, a doctor showing necessary concern to his/her patient would be able to provide the most effective service and gain satisfaction of patient or a waiter putting a smile on his face would take more tips. In parallel with literature, research by 5zdemir et al. 1 covering Boyner shops in Turkey has revealed that emotional labor managed in a correct manner increases service quality. On the other hand, emotional labor has many personal and organizational outcomes. “ccording to study of Çelik and Turunç 11, p. , emotional labor is effective on psychological problems. Stress and conflict resulting from emotional labor create health concern, sleeping disorder, anxiety, pessimism and even suicidality on employees. Studies of ”a<buğ et al. 1 ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi and Zhang and Zhu (2008) reveal surface acting among emotional labor dimensions decreases job satisfaction. Many studies in literature put forth the fact that emotional labor decreases job satisfaction in general sense (Morris and Feldman, 1996; Pugliesi, 1999). Other negative outcome of emotional labor in personal term is burnout which is the subject of this study Zhang and Zhu, Dursun et al., 11 ”içkes et al., 1 . Negative outcomes of emotional labor in organizational context, on the other hand, are low job performance and turnover intention. According to study of Chu (2002), deep acting and surface acting dimensions of emotional labor positively affect job performance whereas 'expression of emotions in natural way' dimension has a negative effect. On the other hand, Grandey (1999) reveals surface acting dimension has a negative impact and deep action dimension has a positive impact on job performance. Grandey (2000, p. 105) indicates that employee suffering from emotional labor would leave his/her position and quit job in long term. Similarly, Cote and Morgan (2002), in their study on 111 employees, put forth emotional labor leads turnover intention. According to a study carried out in hotels in Yalova, a positive and significant relationship between surface acting, one of the emotional labor behaviors, and turnover intention was found Y(r(r and Ünl(, 11 . 3. BURNOUT The term "burnout" was firstly used in a novel named A Burnt-Out Case (Greene, 1961) in which the story of an architect suffering from psychological problems quits his job and starts living in a forest in Africa is told (Maslach, 2003). This term having attracted attention of researchers as a psychological and social problem was used in systematical aspect by Herbert Freudenberger in 1 7 “rdıç and Polatçı, , p. 7 . Freudenberger defines burnout as a "state of exhaustion in internal sources of an individual as a result of failure, fatigue, energy and power loss or unsatisfied desires" Freudenberger, 1 7 , “rdıç and Polatçı, . Commonly used definition of burnout is the one developed by C. Maslach. According C. Jackson and Maslach (1982, p.2), burnout is "a syndrome referring to emotional exhaustion, depersonalization and diminished personal accomplishment feeling experienced by employees who are in contact with people". The term commonly used as the "burnout syndrome" in Turkish can be defined in a more clear way as a lack of psychological and physical energy “rı and Bal, 2008). On the other hand, Ahola et al (2006, 229 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 230 p.11) describes burnout as a "cronic syndrome showing up as a result of continuous stress". As understood by Maslach's (1982) definition, there are three dimensions of burnout (Maslach and Jackson, 1981, p. 99). - - - Emotional Exhaustion: It is the most experienced and important stage of exhaustion (Maslach et al., 2001). The employee working under huge stress cannot focus on his/her job and liabilities as to relationship between him/her and customers because of feeling exhausted and fatigue “rdıç and Polatçı, , p. . “n employee experiencing emotional exhaustion loses motivation and cannot find the necessary energy to start the day (Okutan et al., 2013, p. 3). Depersonalization: More observable dimension of burnout is depersonalization reflecting on behaviors of the employee in a crystal clear way. An employee experiencing burnout generally starts acting in an insensitive and rough manner to those s/he provides service (Leiter and Maslach, 1988, p. 297). The employee may reject being kind and respectful and ignore demands of customers Kılıç and Seymen, 11, p. . Reduced Personal Accomplishment: Reduced personal accomplishment is defined as individuals' intention to negatively evaluate themselves in terms of their relation with job and especially customers (Maslach and Jackson, 1981, p. 99). Employee feels him/herself incapable for the job. Especially in the light of Maslach's definition (1982), it would be the right decision to examine burnout especially in employees working in service sector where relationships with customers are of quite importance. It has been revealed by researchers that employees in service sector are more subject to burnout than those in other sectors (Perlman and Hartman, 1982; Bryne and Hall, 1989). Researches in literature indicate various reasons underlying burnout. Cordes and Dougherty (1993) examined reasons of burnout under three categories as job and role-related reasons, organizational reasons and personal reasons. Job and role-related reasons are those related to role of the employee within the organization such as problems resulting from interaction with customers, role ambiguity, role conflict and role overload. The study carried out by Sabuncuoğlu on the academic personnel in a university puts forth the fact that role ambiguity and role conflict increases burnout. In the ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi study conducted on school managers, Whitaker (1996) indicates school managers feel exhaustion because of role overload and role conflict resulting from being in close interaction with many people and groups. Leiter and Maslach (1988) have also concluded role conflict causes burnout. The study carried out by Burke et al. (1984) on employees in police department reveals that job and role-related reasons and organizational reasons trigger burnout further than personal reasons. Accordingly, organizational factors such as lack of orientation, lack of autonomy, working environment, managerial factors and bureaucratic interventions have an important effect on burnout. Psychological environment and career level are among organizational factors effective on burnout (Pretty et al., 1992). The study by Byrne and Hall (1989) on teachers indicates such personal characteristics as age, gender and marital status are influential on burnout. Moreover, it has been concluded in another study carried out across the country in Finland that burnout is affected by age, socio-economical status, gender, marital status and educational level (Ahola et al., 2006). In their study on 700 employees in a telecommunication company, Pretty et al. (1992) show the fact that gender has a quite important effect on burnout. Accordingly, women are subject to burnout as they are not at managerial positions whereas men feel exhausted as they are at manager position. Burnout or burnout syndrome can lead critical consequences both in personal and organizational aspects (Cordes and Dougherty, 1993). In personal aspect, burnout causes physical exhaustion and fatigue, sleeping disorder, anxiety, and therefore obstacles in job and family life “rdıç and Polatçı, , p. 7 . Kahill 1 indicates exhaustion results in physical weakness (headache, insomnia, digestion problems etc), depression and bad relationship with people. According to research by Jackson and Maslach (1982) on employees in police department, policemen experiencing burnout are more nervous in their family lives and estrange from their families. In organizational aspect, low job performance and job satisfaction and high turnover rates show up as a result of burnout (Halbesleben and Buckley, 2004; Low et al., 2001; Kahill, 1988). Another consequence of burnout is low organizational commitment (Leiter and Maslach, 1988; Derin and Demirel, 2012). The study carried out by Lee and Ashforth (1993) on human resources managers indicates organizational consequences of burnout are low organizational commitment and high turnover intention. 231 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 232 4. RELATIONSHIP BETWEEN EMOTIONAL LABOR AND BURNOUT The relationship between emotional labor and burnout, its most critical outcome, is of vital importance in literature (Hochschild, 1983; Dursun et al., 11 ”rotheridge and Grandey, Dursun et al., 11 Y(r(r and Ünl(, 2011; Kim, 2008, Korkmaz et al., 1 Yıldırım and Erul, 1 ”ayram et al., 2012). According to Hochschild (1983) who introduced the term 'emotional labor', employees making emotional labor generally experience selfalienation and burnout. The study carried out by Dursun et al. (2011) on social service experts puts forth the fact that there is a positive and significant relationship among frequency, intensity and variety dimensions of emotional labor and personal accomplishment. In addition, there is a positive and significant relationship between depressed feelings and depersonalization. The study by Karatepe (2010) on hotel personnel in “nkara indicates emotional dissonance causes burnout. The study by Eroğlu (2014) on employees in banking sector shows emotional labor causes burnout. It is beyond doubt that tourism which is one of the important branches of service sector is a sector in which emotional labor is dense and burnout is commonly experienced. The study carried out by Kim (2008) on hotel personnel in Washington reveals surface acting dimension of emotional labor causes burnout. Besides, Lee and Ok (2012) have proved in their study on 309 employees in a hotel who are in direct interaction with customers that emotional labor is effective on their burnout and job satisfaction. Similarly, Korkmaz et al. (2015) indicates in their study on employees working in F&B department of 5-star-hotels in İzmir that surface acting triggers burnout. On the other hand, the research by Y(r(r and Ünl( 11 on hotel personnel in Yalova indicates that emotional labor does not have a significant effect on burnout. 5. METHOD 5.1. Sample Research population is composed of employees in four and five-star-hotels providing service during whole year in Alanya, Antalya. So as to find hotels operating in Alanya destination, official web-site of ALTSO (Alanya Chamber of Commerce and Industry) was visited on 03.02.2016 and 53 fivestar and 92 four-star hotels were found. Out of 145 hotels, 13 five-star and 9 four-star hotels provide service in winter season. It was interviewed with ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi hotels in question and questionnaires were carried out with personnel in 2 five-star and 3 four-star hotels. The reason why the research was conducted on hotels operating in whole year is that organizational structures of these hotels are more complicated, emotional labor and burnout factors can be more easily observed in long-term employees and these dimensions cannot be examined in short-term ones. 5.2. Measurement Tools So as to determine emotional labor and burnout levels of employees working in hotels, scales validity and reliability of which was tested in previous studies were used in the research. For testing validity and reliability of scales in the study, Cronbach's alpha values were calculated and confirmatory factor analysis was performed. Emotional Labor Scale was developed in a way of adapting and changing particular items in emotional labor scales of Diefendorff et. al (2005), Grandey (2003) and Kruml and Geddes (2000). At first, emotional labor scale was composed of 14 items and 3 dimensions as "surface acting, deep acting and natural behaviors"; however, third dimension was removed as a result of EFA. Analyses were performed on two dimensions as "surface acting" and "deep acting". Burnout scale was developed by Maslach and Jackson (1981) and adopted in Turkish by Ergin (1992). Burnout scale in this study is composed of 22 items and three dimensions as "emotional exhaustion, personal accomplishment and depersonalization". 5.3. FINDINGS Table 1. Demographical Findings Gender n % Male Female Total 182 83 265 68.7 31.3 100 n % 119 44 44.9 16.6 Age 18-25) 26-30) Marital Status % Married Single Total n 114 151 265 43 57 100 Department n % Human Resources Front office – 11 55 4.2 20.8 233 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 234 100 Accounting Service Kitchen Housekeeping Security Other Total 49 45 23 31 51 265 18.5 17.0 8.7 11.7 19.2 100 n % Working Year n % 66 114 34 35 16 265 24.9 43 12.8 13.2 6 100 Less than one year 1-3 Years 4-5 Years 6 Years and over 133 67 23 42 50.2 25.3 8.7 15.8 Total 265 100 Number of Children n % n % 1 child 2 children 3 and more children No child Total 27 42 38 10.2 15.8 14.4 135 130 265 50.9 49.1 100 158 265 59.6 100 31-35) 36-40) 41-45) 46 and over 22 34 25 21 8.3 12.8 9.4 7.9 Total 265 Education Primary School High School Associate Degree Bachelor's Degree Postgraduate Total Working Status Temporary Continuous Total 68.7% of respondents are male and 31.3% of them are female. 43% of respondents are married and 57% of them are single. 10.2% of respondents have one child, 15.8% have two children and 14.4% have 3 or more children. 44% of respondents are between 18-2 ages, 16.6% are between 26-30, 8.3% are between 31-35, 12.8% are between 36-40, 9.4% are between 41-45 and 7.9% are at 46 ages and over. In terms of respondents' educational level, 24.9% of them have primary school education, 43% have high school education, 12.8% have associate degree, 13.2% have bachelors' degree and 6% have post-graduate degree. 50.9% of respondents work temporarily and 49.1% work continuously. 50.2% of respondents have been working less than 1 year, 25.3% have been working for 1-3 years, 8.7% have been working for 4-5 years and 15.8% have been working for 6 years and over. In terms of their departments, 4.2% of respondents work in "human resources", 20.8% work in "front office-accounting", 18.5% work in "service sector", 17% work in "kitchen", 11.7% work in "security" and 19.2% work in other departments. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi 5.3.1. Explanatory Findings Explanatory statistics are provided in Table 2. Table 2. Explanatory Statistics as to Sample n � SD Emotional labor Surface Acting Deep Acting 265 265 2.79 3.45 1.53 1.15 Burnout Emotional Exhaustion Personal Accomplishment Depersonalization 265 265 2.66 3.33 1.10 1.04 265 2.59 1.14 In Table 2, means as to emotional labor and burnout levels of hotel personnel included in sample group are presented. It can be said that mean values are close and "deep acting" intentions (3.45) out of emotional labor dimensions and "personal accomplishment" intentions (3.33) out of burnout dimensions are high. 5.4. Validity and Reliability Analysis In this section, validity of the scale was tested through explanatory factor analysis and confirmatory factor analysis. Then, Cronbach's alpha values were examined and reliability levels were analyzed. 5.4.1 Explanatory Factor Analysis (EFA) So as to test validity of emotional labor and burnout scales used in the study, explanatory factor analysis was performed. Analysis results are presented in Table 4 and Table 5. Table 4. Explanatory Factor Analysis of Emotional labor Scale DA 3.842 34.930 3.251 29.557 S u r f Eigenvalue % Variance SA I pretend as if I feel good while talking to customers. ,735 235 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 236 Deep Acting (DA) I feel as if I wear a mask so as to show emotions required by my profession. While taking care of customers, I make extra effort just like showing a performance I pretend so as to take care of customers in a correct manner. While performing my profession, I pretend as if I feel emotions that I do not really feel inside of me. I reflect different feelings to customers than those of I really feel. ,826 ,825 ,908 ,816 ,723 I try to do my best in order to be able to feel emotions I have to reflect to customers. I make hard effort in order to be able to feel emotions I have to reflect to customers. I really try to feel emotions I have to reflect to customers. Emotions that I reflect to customers show up automatically. Emotions that I reflec to customers are sincere. ,838 ,831 ,735 ,772 ,452 ,372 321 Remo ved Items I make an effort to really feel emotions I have to reflect. Emotions I reflect to customers are the same as those I really feel. I pretend to customers during service. ,772 KMO ”arlett’s p 0.845 1475.261 0.000 Table 5. Explanatory Factor Analysis of Burnout Scale Dealing with people whole day is quite backbreaking. I feel exhausted when I release from work. I feel I am overworking. At the end of the day, I feel exhausted. I feel my job makes me disappointed. When I get up, I feel I cannot bear this job. I feel I cannot put up with this job anymore. Being in close relationship with people creates huge stress on me. I feel I am alienated from my job. As a part of my job, I can create a cosy environment while in contact with people. Per so nal Ac Emotional Exhaustion (EE) Eigenvalue % Variance EE PA D 8.197 39.032 3.107 14.796 1.532 7.298 ,774 ,766 ,763 ,757 ,749 ,694 ,689 ,639 ,607 ,821 ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi I believe I positively inspire people through my service. It makes me happy to work closely with people whom I’m in contact with. I gained lots of considerable accomplishment in this job. I can effectively solve problems of people whom I be in contact. I feel so energetic. As a part of my job, I can figure out what people feel about incidents. ,807 ,792 ,743 ,739 ,694 ,625 ,805 ,743 ,634 ,625 Depersonalizati on (D) I feel as if I consider people as an object. Since the start of this job, I have become more strict to people. I really do not care what happened to people whom I am in contact. This job makes me rough in emotional sense. I feel some people whom I am in contact with blame me for a particular problem they face. Removed item: I unaggressively deal with emotional problems in my job ,575 0.250 KMO ”arlett’s p ,907 3202.234 ,000 Within the scope of the study, EFA was performed for each of two scales. "Varimax" method was used in analysis as a spinning method. EFA was firstly performed on emotional labor scale. Three statements in emotional labor scale factor loadings of which are under 0.50 are ignored. As a result of analysis, it is observed KMO value of emotional labor scale is 0.850, Barlett test's result is 1475.261 and statistically significant (p=0,000<0,50). As a result of analysis, two dimensions as "surface acting" and "deep acting" were obtained. Secondly, EFA was performed on statements in burnout scale. One statement in burnout scale factor loading of which is under 0.50 is ignored. As a result of the analysis, it is observed KMO value of the scale is 0.907; Barlett test's result is 3202.234 and statistically significant (p=0,000<0,050). Considering the statements comprising factors, it has been observed they fall under three factor groups as "emotional exhaustion, "personal accomplishment" and "depersonalization" respectively. 5.4.2 Confirmatory Factor Analysis (CFA) CFA was performed so as to test validity of scales used within the scope of the study. Values as to CFA are presented in Table 6. 237 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 238 Table 6: Confirmatory Factor Analysis Emotional labor Dimensional) Burnout Dimensional) x2 sd x2/sd RMSEA AGFI GFI CFI (Two 97.274 39 2.49 0.075 0.900 0.941 0.960 (Three 323.661 153 2.11 0.065 0.856 0.895 0.943 As a result of CFA, fit indices of emotional labor model ( x 2 = 97,274, sd=39 (p<0,001), x2 / sd = 2,494, RMSEA = 0,075, AGFI = 0,900, GFI =0,941, CFI = 0,960) confirmed two dimensional structure of the scale. As a result of CFA, fit indices of burnout model (x2 = 323,661, sd=153 (p<0,001), x2 / sd = 2,115, RMSEA = 0,065, AGFI = 0,856, GFI =0,895, CFI = 0,943) confirmed three dimensional structure of the scale. In line with analysis results, it is seen fit indices of measurement models are at acceptable level (Engel, et al., 2003, p. 52). 5.4.3 Testing Reliability In Table 3, internal consistency analysis results of each sub-dimension of scale used within the scope of the study are presented. Table 3. Internal Consistency Analysis Results Cronbach's Alpha Emotional labor Surface Acting Deep Acting 0.88 0.85 Burnout Emotional Exhaustion Personal Accomplishment Depersonalization 0.91 0.88 0.82 Cronbach's alpha values as to each sub-dimension of scales in the study are surface acting (0.88), deep acting (0.85), emotional exhaustion (0.91), personal accomplishment (0.88) and depersonalization (0.82) respectively. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Table 7: Correlation Analysis SA DA EE PA D Surface Acting Deep Acting SA (DR) 1 -,301** 1 Emotional Exhaustion Personal Accomplishment Depersonalization (EE) .567 -,470** 1 (PA) -,116 .538 -,379** 1 (D) .580 -,508** .640 -,278** 1 So as to determine relationships among dimensions obtained through EFA and confirmed via CFA, correlation analysis was performed. According to analysis results, surface acting has a negative relationship with intention to deep acting (r= -,301; p=0,050), a positive relationship with intention to emotional exhaustion ( r=,567; p=0,050), a negative relationship with intention to personal accomplishment (r= -,116; p=0,050) and a positive relationship with intention to depersonalization (r=,580; p=0,050) . Deep acting has a negative relationship with intention to emotional exhaustion (r=-,470; p=0,050), a positive relationship with intention to personal accomplishment (r=,568; p=0,050), a negative relationship with intention to depersonalization ( r=-,508; p=0,050) . 5.5. Examination of Relationships Table 8: The Effect of Emotional labor on Burnout Emotional Exhaustion Surface Acting Deep Acting ,469 -,329 t 9.500 -6.664 R2 F Significance Level of F Value ,416 94.940 ,000 Personal Accomplishment Surface Acting Deep Acting ,051 ,554 t ,933 10.155 R2 F Significance Level of F Value ,287 54.038 ,000 Depersonalization Surface Acting ,470 t 9.860 Deep Acting -,367 -7.702 R2 F Significance Level of F Value ,455 111.154 ,000 239 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 240 According to results of regression analysis which was performed in order to determine the influence of emotional labor on burnout, it was observed emotional labor has a significant influence (41.6%) on "emotional exhaustion" (F= 94,940; p=,000<0,05). Accordingly, one point change in intention to surface acting, one of emotional labor dimensions creates a positive impact at the value of ,469 on intention to emotional exhaustion =, t= , . Similarly, one unite change in intention to deep acting creates a negative impact at the value of -,329 on intention to emotional exhaustion = -,329; t= -6,664). As employees' intention to emotional exhaustion increases, their intention to surface acting increases, as well and as their intention to emotional exhaustion decreases, their intention to deep acting decreases, Emotional problems employees face in job lead them to show surface acting, reflect untruthful emotions or display insincere behaviors. It was also observed emotional labor had a significant influence (28,7%) on "personal accomplishment", one of the burnout dimensions ( F=54,038; p=,000<,05). Accordingly, one unite change in intention to surface acting, one of the emotional labor dimensions creates a positive impact at the value of ,051 on intention to personal accomplishment =, 1 t= . Similarly, one unite change in intention to deep acting creates a positive impact at the value of , on intention to personal accomplishment =, t= 1 ,1 . Personal accomplishments of employees as to their professions increase their intention to deep acting. As personal accomplishment level increases, they reflect more sincere feelings to customers. It was also observed emotional labor had a significant influence (41,6%) on intention to "depersonalization", one of the burnout dimensions ( F=111,154; p=,0.000<,0.05). Accordingly, one unite change in intention to surface acting, one of the emotional labor dimensions creates a positive impact at the value of ,0.470 on intention to depersonalization =, 7 t= . . Similarly, one unite change in intention to deep acting creates a negative impact at the value of -, 7 on intention to depersonalization = -,329; t= -7,702). As employees' intention to depersonalization increases, their intention to deep acting increases, as well. As individuals become non-sensitive to incidents and phenomena, feelings they reflect become surface as well. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi CONCLUSION Emotional labor which is getting more important every day, accepted as an essential part of many jobs and also regarded as an emotional expression reflected to customers is a different aspect of emotions researched within organizational context. Besides, excessively emotional interaction between employees and customers and lack of opportunities for employees to renew their emotional resources causes burnout phenomenon. Emotional labor term introduced by Hochschild (1983) is examined in literature in three dimensions as surface acting, deep acting and natural acting or in two dimensions as surface acting and deep acting. In this study, as a result of explanatory factor analysis, it is examined in two dimensions as "surface acting" and "deep acting". Within the scope of the study, the effect of emotional labor intentions of employees in four and five-star hotels in Alanya, Antalya is researched. In the study, emotional labor is examined in two dimensions as "surface acting" and "deep acting" whereas burnout is examined in three dimensions as "emotional exhaustion", "personal accomplishment" and "depersonalization". As a result of research findings, it has been observed employees' intention to "surface acting" were below the average (2.79) and intention to "deep acting" was a little bit above the average (3.45). It has been also seen that employees try to feel emotions they reflect to customer in real sense and show sincere behaviors to them. In addition, "emotional exhaustion" (2.66) and "depersonalization" (2.59) levels of employees are below the average and "personal accomplishment" levels are a little bit above the average. According to results of correlation analysis carried out on data, intention to surface acting is in a positive relationship with emotional exhaustion and in a negative relationship with personal accomplishment. As employees' intention to surface acting increases their emotional exhaustion and depersonalization increases and personal accomplishment decreases. Intention to deep acting is in a negative relationship with emotional exhaustion and depersonalization and in a positive relationship with personal accomplishment. When employees' intention to deep acting increases, their emotional exhaustion and depersonalization decreases, and personal accomplishment increases. 241 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 242 As a consequence of regression analysis results, it has been seen that emotional labor dimensions has an impact (41,6%) on "emotional exhaustion" dimension. "Surface acting" has a positive impact on emotional exhaustion dimension whereas "deep acting" has a negative impact on it. It is seen emotional labor dimensions have an impact (28.7%) on personal accomplishment. Intention to "surface acting" and "deep acting" has a positive impact on personal accomplishment. Similarly, emotional labor dimensions have an impact (45.5%) on depersonalization dimension. "Surface acting" has a positive impact on depersonalization dimension whereas "deep acting" has a negative impact on it. As a result of literature scanning, following results have been obtained as to emotional labor and burnout. In their study on employees in service sector, Chu et al. (2012) found a positive relationship between surface acting and burnout and negative relationship between deep acting and burnout. In other words, as emotional dissonance increases, burnout increases and as emotional dissonance decreases, burnout decreases, as well. In their study on tourist guides, Kaya and 5zhan 1 figured out that intention to deep acting decreased burnout. Morris and Feldman (1996) claim emotional dissonance causes burnout. In his study on employees working in customer services in different sectors, Abraham (1998) argued that surface acting would increase burnout. The study by Karatepe (2010) on hotel personnel in “nkara and the study by Eroğlu on employees in banking sector reveal the fact that emotional labor causes burnout. The study by Tolich (1992) on employees working in supermarket supports the relationship between emotional labor and burnout. In their study on doctors working in private sector, Köse et al. 11 found data supporting the claim that surface acting dimension of emotional labor causes burnout. In the study that Kaya (2014) carried out on employees working in nursing homes in İzmir, it is revealed that surface acting dimension of emotional labor affects burnout in positive aspect and job satisfaction in negative aspects. In their study on employees working in airport in Tailand, Chang and Chiu (2009) found out emotional labor has an important impact on burnout especially for women. According to results of the study Lv et al (2012) carried out on hotel personnel in China, surface acting dimension of emotional labor increases burnout whereas deep acting dimension decreases burnout. The same study reveals the fact that burnout causes intention to quit job. İplik et al. 1 in their study on employees in five-star hotel in Antalya, have found out emotional labor decreases burnout and increases job satisfaction. Authors argue that ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi emotional labor strategies should be developed so as to manage its positive impact. As a conclusion, emotional labor term is related to effort process that employees experience while being in close relationship with customers. Therefore employees have to include their feelings into this process. In the light of research findings, particular suggestions could be provided so as to contribute to future studies to be carried out on this subject. Data to be obtained through larger population in which more employees from hotels operating in winter season are included will provide more correct and generalizable results. In addition, these data could be analyzed through making comparisons on employees working in hotels providing service in different sectors. REFERENCES “”R“H“M, R. 1 . Emotional Dissonance in Organizations “ntecedents, Consequences and Moderators , Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 124(2): 229. “HOL“, K., HONKONEN, T., ISOMETS“, E., K“LİMO, R., NYKYRİ, E., KOSKİNEN, S., “ROM“S, “., L5NNQVİSt, J. . ”urnout in General Population , Social Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 1 1117. “rdıç, K., POL“TÇI, S. . T(kenmi<lik Sendromu ve Madalyonun 5b(r Y(z( İ<le ”(t(nle<me , Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari ”ilimler Fak(ltesi Dergisi, 32: 21-46. “RDIÇ, K., POL“TÇI, S. . T(kenmi<lik Sendromu “kademisyenler Üzerinde ”ir Uygulama GOÜ 5rneği , Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari ”ilimler Dergisi, 1 -96. “RI, G. S., ”“L, E. Ç. . T(kenmi<lik Kavramı ”irey ve 5rg(tler “çısından 5nemi , Yönetim ve Ekonomi, 1 1 1 1-148. “SHFORTH, ”. E., HUMPHREY, R. H. 1 “ Reappraisal , Human Relations, . Emotion in the Workplace 7-125. 243 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 244 “SHFORTH, ”. E., HUMPHREY, R. H. 1 . Emotional Labor in Service Roles The Influence of Identity , The “cademy of Management Review, 18(1): 88-115. ”“YR“M, N., “YT“Ç, S., DURSUN, S. 1 . Emotional Labor and ”urnout at Work “ Study from Turkey ,Social and ”ehavioral Sciences, 65: 300-305. ”“Ş”UĞ, G., ”“LLI, E., OKTUĞ, Z. 1 . Duygusal Emeğin İ< Memnuniyetine Etkisi Çağrı Merkezi Çalı<anlarına Yönelik ”ir Çalı<ma , Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, -273. ”EĞENİR”“Ş, M., MEYD“N, C. H. 1 . Duygusal Emeğin 5rg(tsel Vatanda<lık Davranı<ıyla İli<kisi 5ğretmenler Üzerinde ”ir “ra<tırma , Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari ”ilimler Fak(ltesi Dergisi, 14(3): 159-181. ”İÇKES, D. M., YILM“Z, C., DEMİRT“Ş, 5., UĞUR, “. 1 . Duygusal Emek ile İ< Tatmini “rasındaki İli<kide Psikolojik Sermayenin “racılık Rol( ”ir “lan Çalı<ması , Eski<ehir Osmangazi Üniversitesi İİ”F Dergisi, 7-121. ”ROTHERIDGE, C. M., GR“NDEY, “. “. . Emotional Labor and ”urnout Comparing Two Perspectives of People Work , Journal of Vocational Behavior, 60: 17-39. BRYNE, ”. M., H“LL, L. M. 1 . “n Investigation of Factors Contributing to Teacher Burnout: The Elementary, Intermediate, Secondary and Postsecondary School Environments , “merican Educational Research Association Annual Meeting, San Francisco, Mart 27-31, 1-31. ”URKE, R. J., SHE“RER, J., DESZC“, G. 1 . ”urnout “mong Men and Women In Police Work “n Examination of the Cherniss Model , Journal of Health and Human Resources Administration, 7(2): 162188. CH“NG, C. P., CHIU, J. M. . Flight “ttendants’ Emotional Labor and Exhaustion in the Taiwanese “irline Industry , Service and Science Management, 2: 305-311. CHU, Kay Hei-Lin. (2002). The effects of emotional labor on employee work outcomes. Diss. , Virginia Polytechnic Institute and State University – Yayınlanmamı< Doktora Tezi ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi CORDES, C. L., DOUGHERTY, T. W. 1 . “ Review and “n Integration of Research On Job ”urnout , “cademy of Management Review, 18(4): 621-656. ÇELİK, M., TURUNÇ, 5. 11 . Duygusal Emek ve Psikolojik Sıkıntı İ<“ile Çatı<masının “racılık Etkisi , İstanbul Üniversitesi İ<letme Fak(ltesi Dergisi, -250. COTE, S., MORG“N, L. M. . “ Longitudinal “nalysis of the Association Between Emotion Regulation, Job Satisfaction and Intensions to Quit , Journal of Organizational Behavior, 23: 947962. DERİN, N., DEMİREL, E. T. 1 . T(kenmi<lik Sendromunun 5rg(tsel ”ağlılığı Zayıflatıcı Etkilerinin Malatya Merkez’de Görev Yapan Hem<ireler Üzerinde İncelenmesi , S(leyman Demirel Üniversitesi İİ”F Dergisi, 17 -530. DIJK, P. “., SMITH, L. G., COOPER, ”. K. 11 . “re You for Real? “n Evaluation of the Relationship Between Emotional Labour and Visitor Outcomes , Tourism Management, -45. DIEFENDORFF, J. M., CROYLE, M. H., & GOSSERAND, R. H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labor strategies. Journal of Vocational Behavior, 66, 339 - 357. DURSUN, S., ”“YR“M, N., “YT“Ç, S. 11 . Duygusal Emeğin İ< Tatmini ve T(kenme D(zeyi Üzerine Etkisi , 17. Ulusal Ekonomi Kongresi, Eski<ehir. ERGİN, C. 1 , Doktor ve Hem<irelerde T(kenmi<lik ve Maslach T(kenmi<lik 5lçeğinin Uyarlanması , R.”ayraktar, İ. D“Ğ Ed. , VII. Ulusal Psikoloji Kongresi ”ilimsel Çalı<maları, “nkara, 1 154. EROĞLU, Ş. G. 1 . 5rg(tlerde Duygusal Emek ve T(kenmi<lik İli<kisi Üzerine ”ir “ra<tırma , Pamukkale Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s( Dergisi, 1 1 7-160. FREUDEN”ERGER, H. J. 1 7 . Staff ”urnout , Journal of Social Issues, 159-165. GR“NDEY, “. “. 1 . The Effects of Emotional Labor Employee “ttitudes, Stress and Performance , Yayınlanmı< Doktora Tezi, Colorado State University, Colorado. 245 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 246 GR“NDEY, “. “. . Emotion Regulation in the Workplace “ New Way to Conceptualize Emotional Labor , Journal of Occupational Health Psychology, 5(1): 95-110. GREENE, G. (1961). A Burnt Out Case. Newyork: Viking Press. H“L”ESLE”EN, J. R. ”., ”UCKLEY, M. R. Organizational Life , Journal of Management, . ”urnout In -879. HOCHSCHILD, A. R. (1983). The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling, University of California Press, Berkeley. HUBER D, VEINANTE P, STOOP R (2005) Vasopressin and Oxytocin Excite Distinct Neuronal Populations in The Central Amygdala. Science 308:245–248 İPLİK, F. N., TOPS“K“L, Y., İPLİK, E. 1 . The Effects of Emotional Labor on Job Attitudes of Hotel Employees: Mediating and Moderating Roles of Social Support and Job “utonomy , International Review of Management and Marketing, 4(3): 175-186. JACKSON, S. E., MASLACH, C. (1982). “fter-Effects of Job Related Stress: Families as Victims , Journal of Occupational ”ehaviour, -77. JUDGE T. A., WOOLF E. F., HURST C. (2009). Is Emotional Labor More Difficult For Some Than For Others? A Multilevel ExperienceSampling Study , Personnel Psychology, Vol. 62, 57-88. KAHILL, S. (1988). Symptoms of Professional ”urnout “ Review of the Empirical Evidence , Canadian Psychology, -297. KARATEPE, O. M. (2010). The Effect Of Positive and Negative WorkFamily Interaction On Exhaustion , International Journal of Contemporary Hospitality Management Vol. 22 No. 6, 2010 pp. 836-856. K“Y“, U., 5ZH“N, Ç. K. 1 . Duygusal Emek ve T(kenmi<lik İli<kisi Turist Rehberleri Üzerine ”ir “ra<tırma , Çalı<ma İli<kileri Dergisi, 3(2): 109-130. K“Y“, F. 1 . Duygusal Emek ile T(kenmi<lik ve İ< Doyumu “rasındaki İli<kinin İncelenmesi “ile ve Sosyal Politikalar ”akanlığı’na ”ağlı Huzurevlerinde Çalı<an Ya<lı ”akım Personeline Yönelik ”ir “ra<tırma , Yayınlanmamı< Y(ksek Lisans Tezi, Celal ”ayar Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi KILIÇ, T., SEYMEN, O. “. 11 . Sağlık Sektör(nde T(kenmi<lik Sendromuna Etki Eden Faktörlerin “nalizi ve ”ir “ra<tırma , Yönetim ve Ekonomi “ra<tırmaları Dergisi, 1 7-67. KIM, H. J. . Hotel Service Providers’ Emotional Labor: The “ntecedents and Effects on ”urnout , International Journal of Hospitality Management, 27: 151-161. KORKM“Z, H., SÜNNETÇİOĞLU, S., KOYUNCU, M. 1 . Duygusal Emek Davranı<larının T(kenmi<lik ve İ<ten “yrılma Niyeti ile İli<kisi Yiyecek İçecek Çalı<anları Üzerinde ”ir “ra<tırma , Mehmet “kif Ersoy Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi, 7 1 1 33. K5KSEL, L. . İ< Ya<amında Duygusal Emek ve “mpirik ”ir Çalı<ma , Celal ”ayar Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(, Yayımlanmamı< Y(ksek Lisans Tezi. K5SE, S., OR“L, L., TÜRESİN, H. 11 . Duygusal Emek Davranı<larının İ<görenlerin T(kenmi<lik D(zeyleri ile İli<kisi Üzerine Sağlık Sektör(nde ”ir “ra<tırma , Celal ”ayar Üniversitesi İ<letme Fak(ltesi Dergisi, 1 1 -185. KRUML, S.M., & GEDDES, D. (2000a). Exploring the dimensions of emotional labor The heart of Hochschild’s work. Management Communication Quarterly, 14, 8-49 L“M W., CHEN, Z. 1 . When I Put On My Service Mask Determinants and Outcomes of Emotional Labor Among Hotel Service Providers According to Affective Event Theory, International Journal of Hospitality Management, 31: 3-11. LEE, R. T., “SHFORTH, ”. E. 1 . “ Further Examniation of Managerial ”urnout Toward “n Integrated Model , Journal of Organizational Behavior, 14: 3-20. LEE, J. J., OK, C. 1 . Reducing ”urnout and Enhancing Job Satisfaction Critical Role of Hotel Employees’ Emotional Intelligence and Emotional Labor, International Journal of Hospitality Management, 31: 1101-1112. LEITER, M. P., MASLACH, C. 1 . The Impact of Interpersonal Environment On ”urnout and Organizational Commitment , Journal of Organizational Behavior, 9: 297-308. 247 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 248 LV, Q., XU, S., JI, H. 1 . Emotional Labor Strategies, Emotional Exhasution, and Turnover Intention: An Empirical Study of Chinese Hotel Employees , Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, 11: 87-105. LOW, G. S., CRAVENS, D. W., GRANT, K., MONCRIEF, W. C. (2001). “ntecedents and Consequences of Salesperson ”urnout , European Journal of Marketing, 35(5/6): 587-611. M“SL“CH, C. ve J“CKSON, S. E. 1 1 . The Measurement of Experienced ”urnout , Journal of Occupational ”ehaviour, 113. M“SL“CH, C., SCH“UFELI, W. ”., LEITER, M. P. Annual Review of Psychology, 52: 397-422. 1 . Job ”urnout , MASLACH, C. (1982). Burnout, the Cost of Caring, N.J.: Engelewood Cliffs, Prentice Hall. MASLACH, C. (2003). Job burnout: New directions in research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12, 189_192. MORRIS, J. A., FELDMAN, D. C. 1 . The Dimensions, “ntecedents, “nd Or Consequences of Emotional Labor , The “cademy of Management Review, 21(4): 986-1010. NYL“NDER, P., LIND”ERG, O., ”RUHN, “. 11 . Emotional Labour and Emotional Strain “mong Swedish Prison Officers , European Journal of Criminology, 8(6): 469-483. OKUT“N, E., YILDIZ, Ş., KONUK, F. 1 . İ< Hayatında T(kenmi<lik Sendromu Finans ve Muhasebe Çalı<anlarının T(kenmi<lik D(zeylerinin ”elirlenmesine İli<kin ”ir Çalı<ma , Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari ”ilimler Fak(ltesi Dergisi, 3(2): 1-17. 5ZDEMİR, G., Y“LÇIN, M., “K”IYIK, M. 1 . Hizmet Sektör(nde Duygusal Emek Davranı<larının M(<teri İli<kileri Üzerindeki Etkisi ”oyner 5rneği , NWS“ – Humanities, 8(3): 301-320. 5ZS“ĞIR, “., “KIN, “. 1 . Hizmetler Sektör( İçinde Hizmet Ticaretinin Yeri ve Kar<ıla<tırmalı ”ir “nalizi , Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41): 311-331. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi PELİT, E., TÜRKMEN, F. . Otel İ<letmeleri İ<görenlerinin T(kenmi<lik D(zeyleri Yerli ve Yabancı Zincir Otel İ<letmeleri İ<görenleri Üzerinde ”ir “ra<tırma , Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari ”ilimler Fak(ltesi Dergisi, 1 1 117-139. PERLM“N, ”., H“RTM“N, E. “. 1 Research , Human Relations, . ”urnout Summary and Future -305. PRETTY, G. M. H., MCCARTHY, M. E., CATANO, V. M. (1992). Psychological Environments and ”urnout Gender Considerations Within the Corporation , Journal of Organizational ”ehavior, 1 701-711. PUGLIESI, K. 1 . The Consequences of Emotional Labor Effects on Work Stress, Job Satisfaction, and Well ”eing , Motivation and Emotion, 23(2): 125-154. R“F“ELI, “., SUTTON, R. I. 1 7 . Expression of Emotion as Part of the Work Role , “cademy of Management Review, 1 1 -37. S“”UNCUOĞLU, T. . Rol Çatı<masının ve Rol ”elirsizliğinin T(kenmi<lik ve İ< Doyumu Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi , Dokuz Eyl(l Üniversitesi İktisadi ve İdari ”ilimler Fak(ltesi Dergisi, 23(1): 35-49. SMITH, “. C., KLEINM“N, S. 1 . Emotions in Medical School Students’ Contacts with the Living and the Dead , Social Psychology Quarterly, 52(1): 56-69. STENROSS, ”., KLEINM“N, S. 1 . The Highs and Lows of Emotional Labor Detectives’ Encounter with Criminals and Victims Journal of Contemporary Ethnography, 17(4): 435-452. STANISLAVSKI, C. (1965). An actor prepares. New York: Theatre Arts Books TOLICH, M. ”. 1 . “lienating and Liberating Emotions “t Work Supermarket Clerks’ Performance of Customer Service , Journal of Contemporary Ethnography, 21: 361-381. YILDIRIM, M. H., ERUL, E. E. 1 . Duygusal Emek Davranı<ının İ<görenlerin T(kenmi<lik D(zeylerine Etkisi , Organizasyon ve Yönetim ”ilimleri Dergisi, 1 -99. 249 M.SO”“&“.”“”“YİĞİT&İ.“K”ULUT 250 YÜRÜR, S., ÜNLÜ, O. 11 . Duygusal Emek, Duygusal T(kenme ve İ<ten “yrılma Niyeti İli<kisi , İ<, G(ç, End(stri İli<kileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 1 1-104. WHITAKER, K. S. (1996). Exploring causes of principal burnout. Journal of Educational Administration, 34, 60–71. ZH“NG, Q., ZHU, W. . Exploring Emotion in Teaching Emotional Labor, ”urnout and Satisfaction in Chinese Higher Education , Communication Education, 57(1): 105-122. U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi/UUSBD 2017 10/2 Türkiye’nin Nüfus Bakımından İlk Beş Büyük Kentinin İnsanların Zihnindeki İmajları The Images of Turkey’s Five Largest Cities in Minds of People Onur TOS* Yrd. Doç. Z(lfiye “car ŞENTÜRK** Extended Abstract Introduction The concept competition keeps showing itself everywhere as one of the most important components of globalizing world. Nowadays, the competition is not limited to marketing, institutions or individuals, but it also shapes the formation of cities. Within this context, the cities gravitate towards becoming a brand city and to enhance their image, thus the conditions of competition reach at peak point. From this aspect, the cities gravitated towards image-oriented studies rather than standard ones. Through these studies, they attempt to achieve competitive advantage. The studies were carried out in many fields such as tourism, environment, marketing, identity formation, historical background, and health. These studies provide the cities’ branding efforts with functionality. These studies are carried out collectively with supports from both economic and political aspect, and they increase and shape the social life opportunities. Within this context, the branding of cities can be assured through the tactics and strategies, as well as long-term investments. Moreover, also the image-making processes of cities gain operability. From the aspect of our country, the branding studies carried out for creating the * Y(ksek Lisans 5ğrencisi, U<ak Üniversitesi, İleti<im Fak(ltesi, Halkla İli<kiler ve Reklamcılık ”öl(m(, e-mail: onur.tos.33@gmail.com ** Yrd. Doç. Dr., U<ak Üniversitesi, İleti<im Fak(ltesi, Halkla İli<kiler ve Reklamcılık ”öl(m(, email: zulfiye.acar@usak.edu.tr ”u makale iThenticate Programıyla Taranmı<tır Makale Gönderim Tarihi / / 17- Kabul Tarihi: 02/07/2017 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 252 image have positive effects on the long-term image of city brand, the economy and development of country, and the welfare level. At this point, the main reason for slow progression is the limited speed of social, economic, and societal transformation. Especially as a factor that is put forward by the globalization, the competition also affects the city dynamics. From this perspective, the cities started to behave in structuring process by considering the image concept in the way achieving a significant competitive advantage. At this point, it is inevitable for cities to express themselves as brands. Thus, the city administrations determine their vision and missions as becoming the most appreciated and valuable ones (Zhang and Zhao, 2009: 253). For this purpose, the objectives of present study were determined to be to obtain the required information about five largest cities of our country, to verify these data, and to enable the cities to make use of these data during branding process. The present study was carried out in order to reveal the images of five largest (in terms of population) city of Turkey as perceived by the inhabitants of those cities. İstanbul, “nkara, İzmir, ”ursa, and “ntalya provinces have different structures, beauties, and images. Within the scope of determined objective, the sub-objectives of this study are to reflect the participants’ opinions about the city images, to learn the fundamental image formation objects of cities, and to determine the weaknesses and strengths. Methods In this study, it was attempted to determine the opinions of inhabitants of five largest cities of Turkey (in terms of population) about these cities, and in-depth interviews were carried out with different target audiences. The main reason for selecting different individuals is the aim of reflecting how the cities are perceived from different socioeconomic perspectives. For this purpose, the individuals from different age, gender, and occupation groups expressed their positive and negative opinions in every city. In present study, it was aimed to represent the importance levels and necessity of perceived image of cities and the factors affecting the city image. In order to measure the city image, in depth reviews were carried out with participants selected via simple random sampling method. The data obtained from interviews are presented in tables, and the hypotheses were determined in this parallel. From this perspective, the suggestions for five largest cities of Turkey for positively enhancing their perceived images. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Findings      One of the most important problems of İstanbul city is that the individuals feel unhappy. Besides that, the opinions such as high level of house costs, traffic problem, absent or weak citizenship senses, and unwillingness for living in İstanbul in future were also determined. It was observed that inhabitants of Ankara city claim about the expensive houses. Besides that, the safety problem was asserted as the main problem. The inhabitants of Ankara declared negative opinion about the citizenship of city and emotional integration. Considering İzmir, it can be stated that the inhabitants of this city are generally happy. But they declared negative opinion about the municipality. In results obtained regarding Bursa, the city inhabitants claimed especially about the traffic problem. Finally, about Antalya, the negative opinion that houses are expensive in this city negatively affects the image of city. The main problem in Antalya was expressed to be infrastructural problems. Conclusion Even though the expectations of a city’s inhabitants from that city vary depending on the socioeconomic level, educational status, and life expectancies, the main common expectation is an economic and safe city, which has social opportunities and in which it is possible to access to the services easily. From this aspect, the leading ones among the factors making the cities different from others are the communication to be established with inhabitants, the sense of belonging, and the happiness for living in that city. For city administrators, perceiving the cities as a structure that consists of only the buildings and roads would result in neglecting the city’s dynamic structure. As well as the individuals and institutions, also the cities are the structures that develop and change but have to protect the background and history. The cities have stories as anybody has, and the first step to be taken is to share these stories with everybody, especially the inhabitants of these cities. It is necessary to speak in the name of city, to share the stories, and to 253 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 254 emphasize in planned and systematic way that the cities do own dynamic structures. Considering from the aspect of steps to be taken in this direction, it can be seen that the branding processes of cities show similarities now. From this aspect, the cities deserving to be privileged and achieving a positive image are generally the ones standing out amongst the others. The cities that are aware of the competition prefer to differ from others via the best and newest actions. As a result of the studies performed, it is possible to reach at top by establishing a unique image. Within this context, as it can be seen, the image became very important for the cities. Keywords: City, Image, City İmages TÜRKİYE’NİN NÜFUS BAKIMINDAN İLK BEŞ BÜYÜK KENTİNİN İNSANLARIN ZİHNİNDEKİ İMAJLARI Özet Globalle<en d(nyada birbirleriyle m(cadele içerisinde olanlar ve farklıla<mak isteyenler sadece kurum, kurulu< ya da ki<iler değildir. G(n(m(z ko<ullarında rekabet sahasında kentler de yerini almı<tır. ”u kapsamda, rekabette (st(nl(k sağlamak isteyen kentler özellikle imaj çalı<malarına yönelmektedirler. İmaj kavramı bireylerin herhangi bir objeye kar<ı algıladıkları pozitif veya negatif tutum, ona kar<ı besledikleri duyguları ifade etmektedir. “ncak bireyler nezdinde bu algının yaratılması o kadar da kolay değildir. Ç(nk( imaj olu<umu birçok unsur tarafından etkilenmektedir. Genel bir perspektifte kent yoğunluğundan ve sorunlarından bıkmı< biri negatif imajla b(y(k <ehirlerde ya<amayı zorunlu olmadıkça d(<(nmezken, sıcak havaları ve denizi seven bireyler için “kdeniz bölgesindeki b(y(k<ehirler de olsa, oralarda ya<amak cazip gelebilmektedir. Bir taraftan b(y(k<ehir algısına kar<ı olumsuz imaj sergilenip ona yönelik bir algı olu<turulabilirken, diğer taraftan pozitif imaj yansıtılıp ya<ama olanakları göze alınabilmektedir. ”u çalı<mada, n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentimizin, bu kentlerde ya<ayan bireylerin zihinlerindeki imajları ölç(lmeye çalı<ılmı<tır. ”(nyelerinde barınan insanların kent hakkındaki algıları yansıtılmaya çalı<ılmı<tır. ”u çerçevede n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentte basit ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi rastlantısal örneklem yöntemiyle be<er ki<i (zerinde, hazırlanmı< sorular dahilinde derinlemesine gör(<meler gerçekle<tirilmi<tir. Gör(<meler sonucunda örnekleme dahil olan bireylerin verdiği cevaplar analiz <eklinde aktarılmı< ve yorumlamaları yapılmı<tır. Anahtar Kelimeler: Kent, İmaj, Kent İmajları Giriş Rekabet olgusu globalle<en d(nyanın en önemli unsurlarından biri olarak her yerde kendisini hissettirmeye devam etmektedir. G(n(m(zde rekabet unsuru sadece pazarlama, kurum ya da ki<ilerle sınırlı kalmamakta, kentlerin olu<umunu da <ekillendirmektedir. Bu kapsamda kentler marka olabilmek ve imajlarını arttırabilmek yön(nde çalı<malara yönelmekte, buna bağlı olarak ise rekabet ko<ulları en (st noktaya kadar ula<maktadır. ”u çerçevede kentler standart i<leyen çalı<maları dı<ında imaj odaklı çalı<malara da yönelmi<tir. Bu çalı<maları yerine getirerek rekabet ko<ullarında (st(nl(k elde etmeye çalı<maktadırlar. Yerine getirilen çalı<malar ise turizmden, çevreye, pazarlamadan kimlik olu<umuna, tarihsel artalandan sağlığa birçok farklı alanda gerçekle<mektedir. ”u çalı<malar ile kentler marka olabilme çalı<malarına i<lerlik kazandırmaktadırlar. Çalı<malar gerek ekonomik gerekse de siyasal destekli olarak kolektif bir <ekilde gerçekle<mekte, sosyal ya<amın olanaklar bakımından çe<itliliğini artırmakta ve biçimlendirmektedir. Bu kapsamda belirlenen taktik ve stratejiler ve uzun dönemli yatırımlar sayesinde kentin marka olması sağlanabilmektedir. “ynı zamanda bu sayede kentler hakkında imaj olu<turma s(reçleri de i<lerlik kazanmaktadır. Ülkemiz açısından gelinen noktada imaj olu<turmak için yapılan bu marka çalı<maları yava< bir ilerleme gösterse de kent markasının uzun dönemli imajına, (lke ekonomisine ve geli<imine, refah seviyesinde pozitif etki yapmaktadır. ”u nokta da yava< i<lemesinin sebeplerinin ba<ında ise sosyal, ekonomik ve toplumsal dön(<(m hızının belirli bir döng(de seyretmesi gelmektedir. ”u çalı<mada temel amaç n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentin, bu kentlerde ya<ayan insanların zihninde yer eden imajlarının yansıtılmasıdır. Daha önce bu anlamda yapılmı< marka kent olu<um ve destinasyon çalı<maları, makaleler, sempozyumlar, dergiler ve tezler göz ön(nde bulundurularak sorular hazırlanmı<tır. Sorular derinlemesine gör(<me yapılarak kent içerisinde ya<ayan, basit rastlantısal örneklem yardımıyla belirlenen insanlara yöneltilmi< ve kent içerisinde ya<ayan insanlar 255 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 256 açısından kentlerin imajları yansıtılmaya çalı<ılmı<tır. N(fus bakımından ilk be< b(y(k kentimizin insanlar nezdindeki bilinen imajları noktasında bireylerin tutum ve davranı<ları ile d(<(nceleri dahilinde bir yol haritası olu<turulmu<tur. ”u kapsamda, olu<turulan yol haritasıyla kademeli olarak çalı<manın ilerlemesi sağlanmı<tır. “yrıca ilk be< b(y(k kent birçok farklı özelliği de barındırmasından dolayı ara<tırma evreni olarak belirlenmi<tir. Çalı<manın kapsamı noktasında, marka ve kent markası kavramları irdelenmi<, kent kimliği hakkında bilgi verilmi<, marka ve kent imajları değerlendirmeye alınmı<tır. ”ununla birlikte tablo ve <ekil yardımıyla teorik bilgilerin desteklenmesi sağlanmı<tır. .Marka ve Kent Markası Kavramları Kurum ve ki<iler rakiplerinden ayrılmak, isimleri ile hatırlanmak için bu yönde çalı<malar yapmaktadırlar. Marka olmak, hizmet alanların zihninde belirli özellikler ile akla gelmektir ve uzun s(ren yoğun çabaların sonunda olu<maktadır. Tarihin eski çağlarından bu yana markalar, iyilik, saygınlık ve g(ç göstergesi olarak simge ve tasvirlerin stratejik olarak kullanılmasının yeni biçimidir Moon ve Millison, . Marka bir kurulu<a, (r(ne ya da hizmet çe<idine kimliğini veren ve onu rakiplerinden farklıla<tıran sembol, i<aret, sözc(k ya da c(mle olarak açıklanabilir “mbrose, 1 1 . Marka en genel tanımıyla, g(n(m(zde, pek çok (r(n ve hizmet arasında farklıla<an, akla ilk gelen ve tercih edilendir. Amerikan Pazarlama Derneği’nin tanımına göre ise (r(n veya hizmetlerini satanların diğer satıcılardan (r(n ve hizmetlerini farklıla<tırarak tanımlamaları için kullandıkları tasarım, isim ve sembold(r. Marka yasal bir göstergedir. ”ir marka bir (r(n( / hizmeti, (r(n ve hizmet gruplarını, satıcısını, tedarikçisini, perakendecisini, m(<terilerini ve çalı<anlarını tanımlar (http://www.marketingpower.com/). Marka olmayı ba<aramamı< (r(n, hizmet, ki<i, spor takımı vb.nin rekabetin had safhaya çıktığı g(n(m(z pazarlarında ya<amını s(rd(rmesi çok zordur. Marka yaratma, 1 . y(zyılın ortasında teknolojinin hızla geli<mesi, okur- yazar sayısının artı<ı ve hayat standartlarının artması sonucunda, ortaya çıkan ilk kitleye yönelik pazarlarda markalı (r(n fikrinin ortaya çıkmasıyla ba<lamı<tır Okay, 54). ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi T(rk Markalar Yasasına göre ise marka, Sanayide, k(ç(k sanatlarda, tarımda imal ve izhar edilen, (retilen veya ticarette satı<a çıkarılan her nevi emtiayı diğerlerinden ayırt etmek için bu emtia ve ambalajın (zerine konulan, emtia (zerine konulmadığı takdirde ambalajlarına konulan ve bu amaca hizmet etmeye elveri<li göstergeler diye tanımlanmaktadır “k, 2009: 2). Marka olmak (r(n ve hizmetin benzerlerinden ayrılmasına katkısının yanında, kendisi ile ilgili/ili<kili olanlara da g(ven ba<ta olmak (zere birçok olumlu duyguyu hissettirmektedir. Son yıllarda (lkemizde de yerel yöneticiler <ehirlerinin adından söz ettirmek, onları farklı yönleri ile ön plana çıkarmak ve kentte ya<ayan halk ba<ta olmak (zere potansiyel sakinleri ya da ziyaretçileri nezdinde olumlu duygular olu<turulması yön(nde çaba sarf etmektedirler. Bu çalı<maları bazen kendi çabaları ile yaparken bazen de profesyonel destek alarak y(r(tmektedirler. ”u yön(yle kent markası olu<turmak, marka stratejisi ve marka ileti<iminde elde edilen bilgi ve birikimin, mekânların ve kentlerin geli<tirilmesinde kullanıldığı yeni bir disiplindir. ”u disiplin söz konusu kentin g(çleri ile pazar ihtiyaçlarının iyi bir <ekilde uyumunu sağlamayı ve g(çl(, pozitif ve farklı itibarının o kente daimi bir avantaj getirmesini hedefleyen bir anlayı<ı ifade etmektedir (Tanlasa, 2005: 44). K(reselle<me ile doğan uluslararası b(t(nle<me s(recinde yatırımlar için çekici hale gelmek, yerel ekonomik kalkınmanın ana hedeflerinden biridir. Kentler ve (lkeler sayılan sebeplere paralel olarak fiziksel, ekonomik, sosyal ve k(lt(rel planlar yoluyla farklı tipte kullanıcıların <ehirliler, yatırımcılar ve ziyaretçiler beklentilerini kar<ılama çabası içinde birbirleri ile rekabet halindedirler (Peker, 2006: 20). ”ir kentin marka kent olabilmesi için, bir takım özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özellikler, coğrafi konum, kentteki suç oranı, uluslararası etkinlikler gerçekle<tirme ve bu etkinlikler için yeterli kapasitede tesislere sahip olması, k(lt(r, sanat ve turistik faaliyetlere ev sahipliği yapması ve kentin medyada yer alması olarak sayılabilir. ”ununla birlikte, b(y(k fırsatlar sağlayabilecek, pazarda bo<luk olan alanların tespiti ile kent imajının yeniden d(zenlenerek pazarlanması gerekmektedir Şahin, 1 33). 257 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 258 Kent markası olu<turmak verilen bu m(cadelenin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Kent markası yaratmak, kentin g(çl( ve olumlu yönlerini ve kentin karakteristiklerini istenilen kitlelere yayan g(çl( araçlar olu<turmayı amaçlayan b(t(nsel ve kapsamlı bir s(reçtir. Profesyonel uzmanlık d(zeyinde kent markası yaratmak, planlama ve pazarlama disiplinlerinin birle<tirilmi< uzmanlığını gerektirir Peker, 1. Hanna ve Rowley kentler açısından markayı zorunluluk haline getiren <artları <u <ekilde sıralamaktadır 2008: 61):      Uluslararası medyanın y(kselen g(c( T(keticilerin harcama g(c(n(n artması Uluslararası seyahat maliyetlerinin azalması İnsanlarda farklı k(lt(rlere olan ilgi ve alakanın artması Sunulan hizmetler bakımından <ehirlerarası benzerliklerin artması. Kent markası olu<turulurken kentsel yörenin karakteristik özellikleri, yönetim ve pazarlama yöntemleri ile sosyo-ekonomik ve mekânsal planlamayı kapsayan stratejiler d(<(n(lmelidir Peker, 1. Profesyonel uzmanlık d(zeyinde kent markası yaratılması, planlama ve pazarlama disiplinlerinin uyumunu gerektirir. Şekil 1’de Kent pazarlaması ile kent markası olu<turma arasındaki bağ gösterilmektedir. Şekil 1. Kent pazarlaması ile kent markası oluşturma arasındaki bağ ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi (Kaynak: Peker, “fife Esra, Kentin Markala<ma S(recinde Çağda< Sanat M(zelerinin Rol( Kent Markala<ması ve K(resel Landmark, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen ”ilimleri Enstit(s(, Y(ksek Lisans Tezi , İstanbul, , s. .). Kent markası, kente (ç temel yoldan değer katmaktadır Peker,    Kentte ya<ayan <ehirlinin potansiyellerini ortaya çıkartarak kente yönelik yatırımları özendirerek ekonomik değer katmak Kenti daha g(çl( ve akılda kalır bir biçimde dile getirerek kentin uluslararası bilinirliğini y(kseltecek etkili yollar olu<turmak. Kentin etkili ve ayırt edici vizyonu doğrultusunda kentin verdiği mesajları tertip etmek. .Kent Kimliği Kentsel kimlik bir kentin, çevrenin, doğal ve yapay öğeleri ve sosyok(lt(rel özellikleri ile tanımlanır Ilgın, 1 7 . Kentler ya<am <ekli bakımından birbirlerine benzer gör(nmelerine ve temel ortak özelliklere sahip olmalarına rağmen, kendi tarihsel geli<im s(reci içinde olu<turdukları bazı farklı özelliklere de sahiptirler. Kent kimliği bu uzun dönem içerisinde biçimlenen farklılıktır. ”ir kentin veya çevrenin doğal, yapay öğeleri ve sosyok(lt(rel özellikleriyle tanımlanması ve bunların birbirleriyle harmanlanmasıdır. Kentsel <ehirsel kimlik olu<um <eması, açılımları ile birlikte Şekil ’de ifade edilmi<tir. ”ölgesel-kentsel içerikli yapılan alan çalı<malarında, kimlik unsurları arasındaki <emada belirtildiği (zere ve daha geni< açılımları ile birlikte incelenmektedir ”eyhan ve Ün(g(r, . 259 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 260 Şekil 2. Kentsel şehirsel kimlik oluşum şeması (Kaynak: ”eyhan, Ş. G., Ün(g(r, M., Çağda< Gereksinmeler ”ağlamında S(rd(r(lebilir Turizm ve Kimlik Modeli , İTÜ Dergisi Mimarlık, Planlama, Tasarım Cilt , Sayı , s. 3). Kent kimliğini meydana getiren öğeler doğal ve insan eliyle (retilmi< çevreden kaynaklanan kimlik öğeleri <eklinde sıralanabilir Ert(rk, 1 1 . ”u kapsamda, birçok öğeyi aynı anda içinde barındırmasıyla i<levsel olduğunu söylemek yanlı< olmayacaktır. ”e<eri çevreye ili<kin kimlik öğeleri, esas itibariyle, var olan k(lt(rel yapı ile entegre olmu<tur. Kentin doğal, be<eri ve yapıla<mı< çevresinin orijinal karakteristikleri, kent için özel bir durum, giderek kentsel fonksiyonlardan ayırt edilen bir özel fonksiyon yaratır. ”u özel fonksiyon kent kimliğinin kaynağıdır. Kent kimliği uzun bir zaman dilimi içinde <ekillenir ve kentin coğrafi içeriği, mimarisi, k(lt(rel d(zeyi, yerel gelenekleri, ya<am biçimi gibi niteliklerinin karı<ımı olarak kente <ekil verir Suher, 1 . ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi .İmaj Kavramı: Marka İmajı ve Kent İmajı Olgusu İmaj, bir nesne ya da varlık hakkında ortaya çıkması zamana bağlı ve bireylerin zihnindeki unsurların etkile<imi sonucu olu<an pozitif veya negatif d(<(ncelerdir Gemlik vd., 7 . ”u noktada imajın dinamik yapısının ki<iler ve kurumlar (zerinde farklıla<ma sağladığı, bununla birlikte algı biçimlerini deği<tirmeye yardımcı olduğu için etkili bir unsur olarak değerlendirilmesi yanlı< olmayacaktır Göksel ve Yurdakul, 1 198). Duygusal ve kavramsal bile<enler, imajın bir b(t(n olarak olumlu ya da olumsuz olarak algılanmasına neden olur “suncion ve Josefa, . ”ununla birlikte imaj farklı insanlar için deği<ik <eyleri ifade etmektedir Christopher, 1 . İnsanların bilgi d(zeyleri, ki<ilikleri ve psikolojik yapıları birbirinden farklı olduğu için (r(n ve hizmetleri tanımlama, yorumlama ve değerlendirme dereceleri de birbirinden farklı olmaktadır. İmaj, mekâna ili<kin çok fazla sayıdaki çağrı<ımların ve bilgilerin sadele<tirilmi< halini sunar Rainisto, 7 . İmaj <ekillendirme farklıdır, yani bir <ekillendirme oldukça basite indirgenmi<, deği<mi< yaygın bir imaj sunar ve mekâna yönelik ya pozitif ya da negatif davranı<lar ta<ır. Diğer taraftan bir imaj, mekânın ki<iden ki<iye deği<en çe<itli varyasyonlardaki algılanı<ıdır. “yrıca mekân imajı, sistematik ileti<imi s(recinin bir neticesidir. ”u imaj hedef grubun gerçek tecr(beleri olduğu için her zaman gerçekleri yansıtır. ”ir kentin imajı sade, geçerli, çekici, inandırıcı ve ayırıcı olmalıdır Langer, 1 . Marka imajı, duygular, zihinde olu<an çağrı<ımlar ve (r(n ki<iliği, gibi t(m belirleyici öğeleri içerecek <ekilde (r(n(n algılanması Odaba<ı ve Oyman, ve marka hakkındaki ki<inin bilgi ve davranı<larının t(m( “ktuğlu, olarak tanımlanabilmektedir. Her iki tanımın da birle<tiği nokta t(keticinin (r(nle ilgili bilgi edinmesi ve buna paralel olarak olu<turduğu tutumdur. ”u tanıma ek olarak “merikan Pazarlama Derneği marka imajının marka ki<iliğinin ve varlığının insanların o marka hakkındaki sezgi, d(<(nce, belirlenim, fikir ve beklentilerinin yansıması olduğunu belirtmektedir (http://www.marketingpower.com). Marka imajı t(keticinin marka hakkındaki izlenim, inanç ve çağrı<ım, duygu ve d(<(ncelerinin toplamıdır. Diğer bir ifadeyle bir markanın rakiplerinden nasıl farklıla<tığı, rakip markalara göre nasıl algılandığıdır Yalçınkaya, 7. 261 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 262 ”a<kalarının kullanımına ya da beğenisine sunulan her (r(n ve hizmet de olduğu gibi kentlerin de kendilerine has imaj çalı<maları mevcuttur. Kentlerin imajının olu<turulmasında somut ve soyut değerlerden faydalanılırken bazen bu imaj herhangi bir çaba gerektirmeden o <ehre ait özelliklerin tekrarlanması ve kullanılması ile ortaya çıkmaktadır. Son zamanlarda (lkemizde bazı kentlerden marka kent olarak bahsedilmekte, yerel yöneticiler bu konu ile ilgili çalı<malara yönelmektedirler. Yurtseven, bir kente ait imaj belirleme ve olu<turma evresini, özel imaj ve temel imaj olmak (zere ikiye ayırmı<tır 1-214). ”u ayrımı doğru bir <ekilde belirlemi< olan kentler imaj çalı<malarını farklı <ekilde yönlendirebilmektedir. Yapılan ve yapılacak olan imaj çalı<malarıyla insanların kentlerle ilgili d(<(nceleri de <ekillenmektedir. Kent imajı, insanların kent hakkındaki izlenimlerinin, d(<(ncelerinin ve inançlarının b(t(n(d(r Kotler, 1 1 1 . ”ir yer ile ilgili birçok kanaat ve d(<(nce vardır. İmaj, mekân hakkındaki tek bir inanı<tan çok daha fazlasıdır yer hakkındaki inanı<ların toplamıdır. Kent imajı, insanların zihinlerinde kentle ilgili izledikleri diziler, filmler, haberler, okudukları kitaplar ve kulaktan kulağa yayılan geçici bilgi ve kendi tecr(beleri ile meydana gelmektedir. ”(t(n bu bilgiler insanların zihninde kente ili<kin pozitif, negatif veya tarafsız bir imaj olu<turur. Kent imajının olu<ması, çevre ve gözleyenlerince yönlendirilen ikili s(reç sonucunda olu<ur. Halk imajı, kent sakinlerince benimsenen bir kolektif zihinsel sunumdur. ”unu temel psikolojik doğa, ortak k(lt(r, fiziksel gerçeklik ili<kileri ile ortak temelde meydana getirir Martinez vd, 7 338). ”ir kentin, (zerinde çalı<ılmadan ortaya çıkan imajı, o kentin m(<terilerinin hedef kitlelerinin kentin kimliğine ili<kin d(<(nceleridir. İnsanlar çoğu kez hiç gitmedikleri yerler ve hiç görmedikleri <eyler hakkında da belirgin bir imaj sahibi olabilirler. Hatta onların bu imaj fig(r( hakikate ve belli bilgilere de dayanmayabilir. ”u konuda medya, eğitim, kendi deneyimleri ve diğer insanların davranı< ve d(<(nceleri, önyargıları ve inançları etkili olabilir (Tekeli, 2001: 45). Kent marka imajı olu<turulurken öncelikle nasıl bir imaj olu<turulacağı belirlenir. Sonrasında bu imajın nasıl olu<turulacağına yönelik planlama ve çalı<malar yapılır. ”u imaj ula<ım, ticaret, sanayi, turizm, eğitim, eğlence ve kent merkezi olarak gruplandırılabilir. “yrıca kent için tarihi eserler, ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi anıtlar, doğal g(zellikleri, kamu binaları, mimari özellikler gibi öğeler de alt imajlar olarak değerlendirilmektedir Ericson ve Roberts, 1 7 . Kent imajı kavramı kent markası olu<turma s(recinde stratejik bir öneme sahiptir. Ç(nk( kent imajı insanların kente ili<kin algılama ve intibalarından olu<maktadır. Hedef kitlede pozitif ve arzu edilen imajın in<a edilmesi rekabet avantajı ve s(rd(r(lebilir bir geli<im sağlayacaktır. ”u geli<melere sahip olabilmek için kentin hedef kitleye yönelik çe<itli alanlarda imajının analiz edilmesi, ilgili alanlarda negatif olan imajın arzu edilen <ekilde olu<ması için b(t(nle<ik ileti<im çabalarından faydalanmak gerekmektedir (Vural, 2010: 102). Kent imajı ileti<im kurabilir kalitede ve sosyal olmalıdır. Duygu, cazibe ve duyarlılık sahibi olmalı, heyecan vermelidir (Martinez vd, 2007: 338). Kotler ise kent imajı kategorilerini çoğaltarak kentin pek bilinmeyen bir imajı varsa bunun zayıf, kente ili<kin farklı uçlarda fikirler varsa bunun tutarsız, kent imajı aynı anda olumlu ve olumsuz unsurlar içeriyorsa bunun karı<ık imaj olduğunu söyler aktaran, “vraham, 7 . Genel bir yakla<ımla kent imajı ziyaretçinin kentle ilgili bilgi edinmesi ve bu edindiği bilgiler doğrultusunda kente ili<kin olu<turduğu tutumdur. ”u nedenle mevcut kent olanakları, mevcut imaj ve hedef kitlenin özellikleri analiz edilmeli ve buradan alınan veriler doğrultusunda hedef kent imajının tasarlanması ve bu s(recin yönetilmesi gerekmektedir. Kent imajının idare edilebilmesi için, kentin öncelikle temel bir takım niteliklere sahip olması gerekmektedir. ”u niteliklerin en önemlileri arasında kentin, ziyaretçilerin, halkın, i< adamlarının ve mevcut <irketlerin ihtiyaçlarını kar<ılayabilir nitelikte bir altyapıya sahip olması sayılabilir. ”u nitelikler arasında sayılabilecek önemli bir diğer öğe de kent sakinlerinin ve yöneticilerinin deği<ime açık olması ve bu deği<imi yapmaya kararlı olmasıdır Şahin, 1 43). Kent imajı olu<umunda birçok unsur etkili olmaktadır (Beerli ve Martin, 2004:659):   Doğal Çevre kent ve ilçelerin çekiciliği, temizlik, hava ve g(r(lt( kirliliği, kalabalık n(fus, trafik sıkı<ıklığı, manzara g(zelliği. Doğal kaynaklar kırsal alanların zenginliği dağlar, göller, çöller, korunan doğa rezervleri vb. , bitki ve hayvan çe<itliliği ve benzersizliği, hava yağı< miktarı, g(ne<li saatler, sıcaklık, nem 263 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 264       oranı , plajlar deniz suyu kalitesi, plajların uzunluğu, kumlu ve kayalık sahilleri, plajlardaki kalabalık . Turizm altyapısı otel ve benzeri konaklama yerleri (kategoriler, kalite, yatak sayısı , bar, diskotek ve kul(pleri, restoranlar kategorisi, kalitesi, sayısı , destinasyonlara yönelik geziler, destinasyonlara ula<ım kolaylığı, turistik bilgi ağları, turizm merkezleri. K(lt(r, Tarih ve Sanat tarihi binalar, anıtlar, m(zeler, vb., konser, festival vb., gastronomi, el sanatları, folklor, ya<am tarzları, din / inanç. Eğlence yerleri eğlence ve spor aktiviteleri kayak, golf, dalgıçlık, avcılık, balıkçılık, vb. , tema parkları, su parkları, macera aktiviteleri, alı<veri<, hayvanat bahçeleri. Kentin atmosferi; aile için yerler, (nl( yerler, moda, l(ks, egzotik, mistik, dinlendirici, eğlenceli-keyifli, ho<, stresli, sıkıcı, çekici veya ilginç. Sosyal Çevre dil engeli, ayrımcılık ve yoksulluk, ya<am kalitesi, yerel halkın misafirperverliği ve dostluğu. Siyasi ve Ekonomik Faktörler siyasi eğilimler, siyasi istikrar, ekonomik kalkınma, fiyatlar, g(venlik suç oranı, terör saldırıları . .Algı Kavramı “lgı, bir <eye odaklanarak o <eyin bilincine varma yönelme, idrak anlamına gelmektedir www.tdk.gov.tr). ”ununla birlikte, insan b(nyesi dı<ındaki yani dı< d(nyada somut/soyut nesneler odağında aldığımız duyumsal enformasyon algılama olarak adlandırılmaktadır. “lgılama duyumsal bir veridir dokunma, duyma, görme, tatma, koklama duyularından olu<an be< duyu organımız vasıtası ve bunlarla birlikte hissetme duyusunun da varlığıyla insanın bedeni dı<ındaki d(nyadan enformasyon sağlama s(recidir. “<ağıda Şekil ’de algılama s(reci <u <ekilde ifade edilmektedir İnceoğlu, 1 Şekil 3. Algılama Algılama=Herhangi bir Olayı, nesneyi, ili<kiyi Görmek - Dokunmak Duymak - Tatmak Koklamak Hissetmek ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi (Kaynak: İnceoğlu, M. No , . ”askı, İstanbul.) 1 , Tutum “lgı İleti<im, ”eykent Üniversitesi Yayınları ”ireyler algılama s(recini, kent imajlarını algılama noktasında da kullanmaktadırlar. ”ireylerde ki bu algıyı olumlu yönde tetikleyen temel nokta ise kentlerdeki imaj çalı<malarının nitelikli ve s(rekli olmasına bağlıdır. Bu noktada Teknolojik konulardaki geli<meleri yakından takıp eden kentler önemli bir rekabet avantajı yakalamı< olurlar. ”ilgi ileti<im teknolojileri, saat ve takvimler çok özellikli sistemlerdir. Ç(nk( sadece anındalık yaratmazlar, aynı zamanda özendirme ve cesaretlendirme sağlarlar. ”ununla birlikte hedeflere ula<mayı ve son biti< tarihleriyle çalı<ma sebebiyeti de vermektedirler. ”u perspektifte çalı<anlar, geleceğin kısa zamanda gerçekle<mesini sağlamaktadırlar. Yani geleceğin gelecek olması belirsizliğini azaltmaktadırlar ”arutçugil, 11 11 . ”u çerçevede algı kavramı daha nitelikli hale gelmektedir. Ç(nk( kent yöneticileri de imaj faktör(n(n olumlu olabilmesi için s(rekli çalı<mak, insanların göz(nde i<levsel göz(kmek durumdadırlar. “ksi takdirde kısa dönemde dahi görevlerinden alınmaları kaçınılmaz olmaktadır. Kentler için olumlu bir algı olu<turmanın yani imaj yaratmanın önemi b(y(kt(r. ”u kapsamda yaratılan algı ve olu<turulan imaj bireylerin yatırım, seyahat etme, alı<veri<, çalı<ma ve yerle<im seçimlerini de önemli oranda etkilemekte ve belirlemektedir. Bununla birlikte olumsuz bir algı olduğunda bu algı sonucunda olu<an negatif imaj kitle ileti<im araçları yoluyla hızlı ve kısa s(rede yayılmakta ve kent hakkında olumsuz intibalar olu<masına neden olmaktadır. ”u doğrultuda bireylerin algısını pozitif tutarak olumlu bir kent imajı yaratmak ve bunun s(rd(r(lebilirliğini sağlamak önemlidir (Kerr ve Johnson, 2005, 73-387). “lgı, duyu organları vasıtasıyla beyne iletilen uyarıcıların beyin tarafından anlamlandırılması olayı olarak da tanımlanmaktadır. ”u nedenle algı, duyumdan farklı bir niteliğe sahiptir. “lgı, zihinsel bir fark etme olayıdır. 5zetle duyum, uyarıcıların duyu organlarımız (zerinde bıraktığı etki, algı ise bu etkiye verdiğimiz anlamdır. Çoğu zaman bakıp da gör(lemeyen fark edilemeyen durumlar, algı yetisi ile alakalıdır. O nedenle, kulak duyabilir, göz görebilir ve her organ kendi i<levini y(r(tebilir ancak beyin söz konusu uyarıcıları b(t(nc(l bir anlama dön(<t(rmezse kulağın duyma, göz(n görme uyarısının bir anlamı olmaz. “lgı, anlamlandırdığı bir duyumu zihinsel bir imgeye tasavvur dön(<t(rebilir 5zer, 1 1 -149; Bakan ve Kefe, 1 . Son zamanlarda T(rkiye’de yapılan birçok çalı<manın algı 265 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 266 çalı<ması olarak vasıflandırılması, anlamlandırmanın öznenin zihinsel, duygusal ve davranı<larını belirleme meziyeti ile ilgilidir (Gelibolu vd.,2014: 1 . ”u nedenle çalı<mamız n(fus bakımından ilk be< sırada yer alan kentlerin bireylerdeki algısı, bir ba<ka deyi<le bu kentlerin insanlardaki algılanan imajlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Zira tanınma, bilinme ve imaj algı kavramının kapsadığı farklı boyutlardır. ”u temel referans kavramlar çerçevesinde n(fus bakımından be< b(y(k kentimizin insanlardaki algısı, imajı ve marka kimliği yansıtılmaya çalı<ılmı<tır. .Araştırmanın Uygulanması “ra<tırmada T(rkiye’nin ilk be< b(y(k kentinde ya<ayan insanların ya<adıkları kentlerin imajları ile ilgili d(<(nceleri tespit edilmeye çalı<ılmı<tır. Kullanılan veri toplama aracı derinlemesine gör(<medir. Uygulama İstanbul, “nkara, İzmir, Bursa ve Antalya kentlerinde basit rastlantısal örnekleme yöntemi ile bireyler seçilerek ve y(z y(ze gör(<meler yoluyla gerçekle<tirilmi<tir. . .Araştırmanın Amacı ve Önemi ”u çalı<ma, T(rkiye’nin n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentinin, ilgili kentlerde ya<ayanlar tarafından algılanan imajlarını yansıtmak amacıyla yapılmı<tır. İstanbul, “nkara, İzmir, ”ursa ve “ntalya kentleri farklı t(rde yapılara, g(zelliklere ve imaj olu<umuna sahip kentlerdir. ”elirlenen temel amaç çerçevesinde ara<tırmanın alt amaçlarını katılımcıların kent imajları hakkındaki d(<(ncelerinin yansıtılması, kentlerin temel imaj olu<um objelerinin öğrenilmesi, g(çl( ve zayıf yanlarının belirlenmesi olu<turmaktadır. 5zellikle g(n(m(zde k(reselle<menin getirdiği bir unsur olarak rekabet kent dinamiklerini etkilemi<tir. ”u çerçevede kentler yapılanma s(reçlerinde imaj unsurunu da d(<(nerek hareket ederek, olu<umlarını rekabette önemli bir avantaj elde edecek <ekilde gerçekle<tirmeye ba<lamı<lardır. ”u noktada kentlerin kendilerini marka olarak ifade etmeleri kaçınılmaz olmaktadır. Kent yöneticileri de en beğenilen ve değerli olma noktasında vizyon ve misyonlarını belirlemektedirler Zhang ve Zhao, . ”u çerçevede (lkemizin n(fus bakımından be< b(y(k kenti hakkında gerekli bilgilerin elde edilmesi, sağlanması ve marka olu<um s(recindeki kentlerin yarar sağlaması ara<tırmanın önemi olarak belirlenmi<tir. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi ”u çalı<mada elde edilen veriler gör(<me yapılan ki<ilerin gör(<leri ile sınırlıdır. Onların verdikleri bilgiler doğrultusunda elde edilen sonuçlar değerlendirilerek yorumlanmı<tır. 5.2.Araştırmanın Yöntemi “ra<tırmada örneklem olarak seçilen kentlerin belirlenmesinde 2017 yılında yayınlanan TÜİK “DNKS verileri esas alınmı<tır. ”una göre T(rkiye'nin en kalabalık <ehirleri listesi; 1 - İstanbul 14.804.116 2 - Ankara 5.346.518 3 - İzmir 4.223.545 4 - Bursa 2.901.396 5 - Antalya 2.328.555 (Kaynak: http://nufus.mobi/turkiyenin-en-kalabalik-illeri) T(rkiye’nin n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentinin o kentlerde ya<ayan insanların zihnindeki imajlarının belirlenmesi için ya<amının tamamını orada s(rd(ren ve s(rd(rmekte olan insanlar arasından basit rastlantısal örnekleme yöntemi ile bireyler belirlenmi<tir. ”elirlenen bireylerle derinlemesine gör(<me tekniğinden yararlanılarak gör(<meler gerçekle<tirilmi<tir. Yapılan derinlemesine gör(<meler her bir ki<iyle ortalama dakika s(rm(< ve kayıt altına alınmı<tır. “ra<tırma s(recinde izlenen yol haritası ise <u <ekilde belirlenmi<tir “raştırma Sorularının Geliştirilmesi: Soruların geli<tirilmesi s(recinde özellikle daha önce yapılmı< olan marka kent algısı, imaj çalı<maları, sempozyumlar, destinasyon çalı<maları incelenmi< ve değerlendirmeye alınmı<tır. ”u doğrultuda yapılan literat(r taraması ile ula<ılan bilgiler doğrultusunda örnekleme dahil olanlara be< b(y(k marka kentle ilgili izlenimlerini ortaya çıkaracak sorular hazırlanmı<tır.   Kentlerin simgesi konumundaki objesi nedir? Kentlerin ana sorunları nelerdir? “raştırmanın “lt Problemlerinin Geliştirilmesi: Çalı<manın ana sorusu; 267 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 268 T(rkiye’nin n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentinin, kentte ya<ayanlar tarafından algılanan imajları ne d(zeydedir? <eklinde belirlenmi<tir. ”u çerçevede çalı<manın alt soruları ise   İnsanların o kentlerde ya<ama sebepleri nelerdir? Kentlerin, insanlarda imaj olu<turmalarına neden olan etmenler nelerdir? “naliz ”iriminin Saptanması: “ra<tırma ya<ları arasında 1 ’( kadın, 1 ’si erkek, toplam ki<i (zerinde yapılmı<tır. Katılımcıların tamamı yöneltilen soruların hepsine cevap vermi<tir. Katılımcılar arasında çe<itli meslek gruplarında ki<ilerin yanında öğrenciler de bulunmaktadır. “ra<tırmada örneklem içerisinde yer alan 1 ki<i özel sektörde, 7 ki<i kamu sektör(nde çalı<maktadır. 1 katılımcı serbest meslekle uğra<makta ve 1 tanesi çiftçilik yapmaktadır. 5rnekleme dahil olan 1 katılımcı i<çi emeklisi konumunda ve 1 katılımcı da ev hanımıdır. “ra<tırma örneklemindeki diğer ki<i ise öğrencidir. “<ağıdaki <ekilde analiz birimi Şekil ’te Consort Diyagramından aktarılmı<tır ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Şekil . Consort Diyagramı Katılımcı Sayısı N: 25 Derinlemesine Gör(<mede Soruların Tamamına Cevap vermeyen Ki<i Sayısı Derinlemesine Gör(<meye Katılan Toplam Ki<i Sayısı Çalışan: 5zel Sektör Çalı<anı 1 Kamu Görevlisi 7 Serbest Meslek: 2 Çalışmayan: 5ğrenci Ev Hanımı 1 Emekli: 1 (Kaynak: CONSORT Diyagramı . Çalışılacak Durumun ”elirlenmesi: ”u çalı<mada, imaj kavramı (zerine gidilmi< ve T(rkiye’nin n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentinde ya<ayanlar tarafından kentlerin bireylerin zihnindeki imajları saptanmaya çalı<ılmı<tır. “raştırmaya Katılacak ”ireylerin Seçimi: Çalı<mada yer alan bireyler basit rastlantısal örneklem yöntemine göre belirlenmi<tir. ”u çerçevede örnekleme dahil olan bireylerle, literat(r taraması dahilinde olu<turulan ve geli<tirilen sorular odağında derinlemesine gör(<meler gerçekle<tirilmi<tir. Verinin Toplanması ve Toplanan Verinin “lt Problemlerle İlişkilendirilmesi: Verilerin toplanması s(recinde dok(man incelemesi daha önce yapılmı< destinasyon imaj çalı<malarının ara<tırma sonuçları, dergi taraması, makaleler, bu konuda d(zenlenmi< sempozyumların incelenmesi vb. , katılımlı gözlem, y(z y(ze gör(<meler aracılığıyla veriler 269 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 270 toplanmı<tır. Üç yöntemin ayrı ayrı değerlendirilmeye alınması, veri çe<itliliği olgusunun yansıtılması açısından önemlidir ”at ve Kayacan, 1 7 . ”u olgunun gerçekle<tirilmesinin sebebi çalı<ma açısından gerçek sonuçlara ula<mak ve b(t(nc(l bir perspektiften yol haritasının izlenmek istenmesindendir. Verilerin “naliz Edilmesi ve Yorumlanması: Çalı<ma odağında yapılan incelemeler dahilinde verilerin hangi ba<lıklar altında sunulacağı ve değerlendirme opsiyonu belirlenmi<tir. “ra<tırmanın ikinci kısmında imaj kavramı (zerine gör(nt(sel olarak veriler değerlendirilmi<, (ç(nc( a<amada var olan veriler ı<ığında anlamlandırmalar yapılmı<tır. Son a<amada ise elde edilen bulgularla anlamlandırmalar arası ili<ki k(meleri ve sonuçların tam anlamıyla açık bir <ekilde yansıtılması için yorumlamalara ba<vurulmu<tur. 5.3.Bulgular ve Analiz Çalı<manın bu a<amasında kent imajlarıyla ilgili derinlemesine gör(<meye katılanların cinsiyet, ya< ve meslek gibi demografik özelliklerinin belirlenmesi ve n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentin imajıyla ilgili fikirlerini açığa çıkaran cevaplarıyla ilgili analizleri içermektedir. “ra<tırmanın evreninde bulunan be< b(y(k kent içerinde derinlemesine gör(<mede yer alma oranları İstanbul % , “nkara % , İzmir % , ”ursa % ve “ntalya % <eklindedir. ”u doğrultuda, basit rastlantısal örneklem yöntemiyle belirlenen katılımcının tamamı gör(<melere katılmı<tır. Katılımcıların cevapları doğrultusunda elde edilen veriler ı<ığında genel demografik özelliklerin yansıtılması ve i<lenmesi s(recinden sonra T(rkiye’nin ilk be< b(y(k kentinin değerlendirilmesi yansıtılmı<tır. Derinlemesine gör(<meler neticesinde, elde edilen imajla ilgili veriler ayrı ayrı değerlendirmeye alınmı< ve sonuçlar her bir kente özg( analizler <eklinde ifade edilmi<tir. ”u kapsamda derinlemesine gör(<meler dahilinde her bir kente özg( katılımcıların cevapları neticesinde elde edilen veriler ı<ığında yorumlamalar yapılmı< ve kentlerin o kentte ya<ayan bireylerin zihinlerindeki imajları yansıtılmı<tır. Her bir kentin analizinin ve değerlendirmesinin ayrı ayrı yapılmasının sebebi her bir kentin farklı potansiyele sahip olması ve katılımcıların demografik özelliklerinin farklılığındandır. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Tablo . Örnekleme Dahil Olanların Cinsiyete Göre Dağılımı Kişi Sayısı Erkek 12 Kadın 13 TOPLAM 25 Toplamda denekle yapılan çalı<mada katılanların % ’i erkek katılımcı iken % olu<maktadır. Yüzde / % % 48 % 52 % 100 derinlemesine gör(<meye ’si kadın katılımcılardan Tablo . Örnekleme Dahil Olanların Yaşlarına Göre Dağılımları Kişi Sayısı Yüzde / % 21 - 30 10 % 40 31 - 40 5 % 20 41 - 50 6 % 24 1 ve (zeri 4 % 16 TOPLAM 25 % 100 Çalı<mada derinlemesine gör(<meye katılanların ya< aralıkları incelendiğinde 1 ya< arasındaki bireylerin oranı % ’iken, 1 ve (zerinde katılımcıların sayısı %1 oranındadır. Tablo . Örnekleme Dahil Olanların Mesleklerine Göre Dağılımları Kişi Sayısı Yüzde / % 5zel Sektör 12 % 48 Kamu Sektör( 7 % 28 Serbest Meslek 2 %8 5ğrenci 2 %8 Emekli 1 %4 Çalı<mayan 1 %4 TOPLAM 25 % 100 Çalı<mada çe<itli meslek gruplarıyla gör(<meler gerçekle<tirilmi< olup, katılımcıların % ’i özel sektör çalı<anı iken, % ’l(k kısmı çalı<mayan stat(s(ndeki ki<ilerden olu<maktadır. 271 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 272 5.4. İstanbul Kenti Katılımcılarının Derinlemesine Görüşme Analizi  Katılımcılar İstanbul kentine dı<ardan gelen birisinin mutlaka görmesi gereken yer / yerler konusunda en çok Kız Kulesi cevabını vermi<lerdir. ”unun yanında ”oğaz Köpr(leri, Taksim Meydanı, Galata Kulesi, İstiklal ve ”ağdat caddesi, Maçka ve G(lhane parkı, Dolmabahçe ve Topkapı Sarayı, Eminön( ve      “dalar diğer favori cevaplar olmu<tur. Katılımcıların İstanbul kentinin insan yapısı konusundaki fikirlerinden en bariz olanı mutsuz oldukları yön(nde olmu<tur. ”unun dı<ındaki cevaplar ko<u<turmaca içerisinde ve tela<lı olan, agresif ve kaba, bencil, kentine a<ık, her kesimden insanın ya<adığı ve yoğun oldukları yön(ndedir. Katılımcılar kentte ya<ama sebeplerine en çok iş yanıtını vermi<lerdir. ”unun dı<ında en çok verilen yanıt ailevi sebepler <eklinde olmu<tur. Diğer yanıtlar ise alı<kanlıklar, bağımlılık, k(t(phaneler, tarihi dokusu, çevre, eğitim ve sosyal olanaklar <eklinde olmu<tur. Katılımcıların barınma ko<ullarıyla ilgili yanıtlar pahalı olduğu yön(nde olmu<tur. 5zellikle kentin her noktasında y(ksek fiyatlı olduğunu vurgulamı<lardır. Katılımcılar İstanbul kenti hayat pahalılığı / ucuzluğu noktasındaki gör(<lerinde ortak bir bakı< açısıyla pahalı olduğunu belirmi<lerdir. Katılımcılar kentin problemleri noktasında (ç önemli soruna değinmi<lerdir. Bunlar; trafik , çevre kirliliği ve aşırı nüfus <eklindedir. ”unların yanında diğer yanıtlar ise ula<ım, uzaklıklar,   alı<veri< merkezleri, göç olgusu ve g(ven problemi <eklindedir. Katılımcıların ilerleyen dönemlerde İstanbul kentinde ya<ama istekleri genelde kişisel yaşam standartlarının daha üst taşınması durumunda olabilir <eklinde olmu<tur. Katılımcıların diğer cevaplarından bir tanesi ise alı<kanlığın olduğuna yöneliktir ve ya<amak istiyorum <eklinde olumlu gör(< bildirmi<tir. ”unun yanında sorunlardan yola çıkarak istemiyorum <eklinde cevap da verilmi<tir. Kararsız durumda bulunan ve s(recin ne getireceğinin belli olmadığını belirten katılımcı cevabı da mevcuttur. Katılımcılar İstanbul kentinin simgesi konumunda bulunan akıllarına gelen objesine özellikle ”oğaz Köprüleri ve Kız ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi   Kulesi yanıtlarını vermi<lerdir. ”unun yanında diğer cevap ise Dolmabahçe ve Topkapı Sarayı <eklinde olmu<tur. Katılımcıların kentte ya<ayanları hem<eri olarak gör(p görmeme ve kentte duygusal b(t(nle<menin sağlanıp sağlanmadığına yönelik gör(<leri olumsuz <ekilde olmu<tur. Katılımcılar bu soruya hayır <eklinde cevap vermi<lerdir. ”u noktada ortak bir cevap odağında birle<mi<lerdir. ”u cevabı doğuran nedenleri ise kozmopolitlik, çıkarlar, göç ve g(ven problemi odağında değerlendirmi<lerdir. Katılımcılar sağlık olgusu açısından İstanbul kenti hakkında olumsuz gör(< bildirmi<lerdir. 5zellikle hava ve çevre kirliliğinin çok fazla olduğu bir kent olduğu yön(nde açıklama yapmı<lardır. Sağlık kurulu<u ve bu kurulu<lardan vatanda<ların olumlu <ekilde yararlanmaları anlamında sıkıntıların çok fazla olduğunu vurgulamı<lardır. 5.5.Ankara Kenti Katılımcılarının Derinlemesine Görüşme Analizi     Katılımcılar “nkara kentine dı<ardan gelen birisinin mutlaka görmesi gereken yer / yerler konusunda en çok “nıtkabir cevabını vermi<lerdir. “nkara Kalesi ise en fazla söylenen ikinci cevap olmu<tur. Diğer cevaplar ise Etnografya M(zesi, Karatepe Camii, Atakule, Kuğulu Park ve . Yıl Parkı, Kızılay ve Sıhhiye, Eski ve Yeni Meclis, Ulucanlar Cezaevi ve “tat(rk Orman Çiftliği <eklinde olmu<tur. Katılımcıların “nkara kentinin insan yapısı konusundaki genel gör(< birliğinde olduğu nokta memur kesim <eklinde olmu<tur. ”unun dı<ındaki cevaplar İç “nadolu insanı, karma<ık, i< tela<ında olan, insan ili<kileri geli<memi<, sıcakkanlı olmayan, naif, saygılı ve mesafeli, sakin <eklindedir. Katılımcılar kentte ya<ama sebeplerine en çok iş ve aile <eklinde yanıt vermi<lerdir. Diğer yanıtlar ise e< durumu, kader, eğitim, g(zel ve eğlenceli olması, <ehrin sakinliği <eklinde olmu<tur. Katılımcıların barınma ko<ullarıyla ilgili yanıtlar yerle<im noktalarına göre farklılık göstermekle birlikte pahalı olduğu yön(nde olmu<tur. ”ununla birlikte kentte özellikle öğrenciler için yurt ve apartların fazlalığı belirtilmi<, bunun yanında memur kesime hitap eden bir kent olduğundan dolayı polis evi, 273 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 274       misafirhane ve öğretmen evi gibi konaklama yerlerinin fazla olduğu söylenmi<tir. Katılımcılar “nkara kenti hayat pahalılığı / ucuzluğu noktasındaki cevapları pahalı olduğunu yön(ndedir. “ncak uygun olduğunu belirten katılımcı gör(<( de mevcuttur. ”ir diğer gör(< ise her kesimin ihtiyaçlarına hitap edecek <ekilde olduğu yön(ndedir. Katılımcılar kentin problemleri noktasında ortak bir cevap olarak güvenlik problemini belirtmi<lerdir. ”unu yanında diğer yanıtlar ise <ekilde olmu<tur trafik, hava ve çevre kirliliği, alt yapı sorunu, çöp problemi, kontrols(z n(fus artı<ı, kira ve konut fiyatlarındaki pahalılık olarak ifade etmi<lerdir. Katılımcılar ilerleyen dönemlerde “nkara kentinde ya<ama istekleri konusunda olumsuz yönde gör(< bildirmi<lerdir. Katılımcıların cevaplarından bir tanesi deniz olan bir yerde ya<amak isterim <eklindeyken, bir ba<kasının gör(<( ise sosyal hayatın daha canlı olduğu bir merkezde ya<ama isteği yön(ndedir. Katılımcılardan bir tanesi daha iyi i< imkanı bulması dahilinde kentten ayrılabileceğini belirtmi<tir. ”unun yanında bir diğer katılımcı ise daha sakin bir yerde ya<amayı yeğlediğini söylemi<tir. Son katılımcı ise sorunlardan dolayı ya<amak istemediğini vurgulamı<tır. Katılımcılar “nkara kentinin simgesi konumunda bulunan akıllarına gelen obje konusunda ortak yanıt vermi<ler ve “nıtkabir söyleminde bulunmu<lardır. Katılımcıların kentte ya<ayanları hem<eri olarak gör(p görmeme ve kentte duygusal b(t(nle<menin sağlanıp sağlanmadığına yönelik gör(<leri olumsuz <ekilde olmu<tur. Katılımcılar bu soruya hayır <eklinde cevap vermi<lerdir. “ncak hem<erilik durumunun olduğunu söyleyen katılımcı gör(<( de mevcuttur. Duygusal b(t(nle<menin olduğunu söyleyen katılımcı sayısı daha fazla olmu<tur. Katılımcılar sağlık olgusu açısından “nkara kenti hakkında olumsuz gör(< bildirmi<lerdir. 5zellikle hava kirliliğinin oldukça fazla olduğunu söylemi<lerdir. Sağlık kurulu<larının ise sayı olarak iyi potansiyelde olduğunu ancak belirli noktalarda toplandığı hakkında gör(< bildirmi<lerdir. ”u noktada katılımcılardan biri “nkara kenti sakinlerinin sağlık olgusu konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini belirtmi<tir. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi 5.6.İzmir Kenti Katılımcılarının Derinlemesine Görüşme Analizi         Katılımcılar İzmir kentine dı<ardan gelen birisinin mutlaka görmesi gereken yer / yerler konusunda en çok Çeşme ve Kemeraltı Çarşısı cevaplarını vermi<lerdir. Diğer cevaplar ise “sansör, Efes “ntik Kent, Şirince, “gora, Kadife Kale, Kar<ıyaka Çar<ı, Foça, ”ostanlı Pazarı, Seferihisar Sahil, İnciraltı, Kordon ve ”alçova Teleferik <eklinde olmu<tur. Katılımcıların İzmir kentinin insan yapısı konusundaki genel gör(< birliğinde olduğu noktalar hayvansever , yardımsever ve hoşgörülü oldukları <eklinde olmu<tur. ”unun dı<ındaki cevaplar sevecen, iyi ve sıcak, sakin, kozmopolit yapıda, pozitif, alçakgön(ll(, çalı<kan ve zevkine d(<k(n <eklinde ifade edilmi<tir. Katılımcılar kentte ya<ama sebepleri olarak en çok iklim şartlarının elverişliliği <eklinde yanıt vermi<lerdir. Diğer yanıtlar ise deniz, turizm, ula<ılabilirliğin kolay olması, i<, aile, ekonomik yönden rahat olması, yerle<imin iyi olması, eğitim, ya<am kalitesi ve kazanca artı değer katmak <eklinde olmu<tur. Katılımcıların barınma ko<ullarıyla ilgili yanıtlar yerle<im yerlerinin konumuna göre farklılık göstermekle birlikte uygun olduğu yön(nde olmu<tur. ”ununla birlikte turizm bölgelerinde sezonunda, canlı olan yerlerde fiyatların arttığı ve öğrencilerin ağırlıklı olduğu yerlerde dönem dönem fiyatta dalgalanmalar olduğu vurgulanmı<tır. Katılımcılar İzmir kenti hayat pahalılığı / ucuzluğu noktasındaki cevapları ucuz olduğu yön(ndedir. “ncak öğrencilerin fazla ve hayatın aktığı yerlerde pahalı olduğunu belirten katılımcı gör(<( de mevcuttur. Giyim, gıda ve ula<ımın ucuz olduğu katılımcı gör(<lerinde belirtilmi<tir. Katılımcılar kentin problemleri noktasında en çok belediyelerin iyi çalışmaması (zerinde durmu<tur. ”unu yanında alt yapı sorunu, körfez kirliliği, yolların bozuk ve dar olması, trafik, çarpık yapıla<ma ve sıcaklık diğer verilen yanıtlardır. Katılımcılar genel anlamda ilerleyen dönemlerde İzmir kentinde ya<ama istekleri konusunda olumlu yönde gör(< bildirmi<lerdir. Sadece 1 katılımcı imkanı olması dahilinde ba<ka bir kentte ya<ayabileceğini belirtmi<tir. Katılımcılar İzmir kentinin simgesi konumunda bulunan akıllarına gelen obje konusunda çoğunlukla Saat Kulesi söyleminde 275 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 276   bulunmu<lardır. ”unun yanında 1 katılımcı ”uca – Kemer yolundaki Mustafa Kemal Pa<a b(st( yanıtını vermi<tir. Katılımcıların kentte ya<ayanları hem<eri olarak gör(p görmeme ve kentte duygusal b(t(nle<menin sağlanıp sağlanmadığına yönelik gör(<leri olumlu yönde olmu<tur. ”u çerçevede katılımcılar bu soruya genel anlamda evet <eklinde cevap vermi<lerdir. “ncak 1 katılımcı herkesin kendi yakınlarıyla iyi ili<kiler içinde olduğunu belirtmi< ve duygusal b(t(nle<menin olmadığını belirtmi<tir. Katılımcıların çoğu temiz bir çevre açısından İzmir kenti hakkında olumsuz gör(< bildirmi<lerdir. 5zellikle körfez kirliliği oldukça fazla olduğunu vurgulamı<lardır. ”ununla birlikte temiz bir çevrede ya<adığını belirten katılımcı gör(<( de mevcuttur. ”ir diğer katılımcı ise altyapı sorunundan kaynaklı ve çöplerin zamanında alınmamasından kaynaklı koku problemine değinmi<tir. 5.7.Bursa Kenti Katılımcılarının Derinlemesine Görüşme Analizi     Katılımcılar ”ursa kentine dı<ardan gelen birisinin mutlaka görmesi gereken yer / yerler konusunda en çok Uludağ cevabını vermi<lerdir. ”ununla birlikte Ulu Camii ve Tirilye en çok söylenen belirtilen yerler arasındadır. Diğer cevaplar ise Mudanya, T(rbeler, Cumalıkızık, Emir Sultan, Gölyazı, İnkaya Çınarı, Koza Han, Tophane, Kapalı Çar<ı, Hanlar ”ölgesi ve ”otanik Park <eklinde olmu<tur. Katılımcıların ”ursa kentinin insan yapısı konusundaki genel gör(< birliğinde olduğu noktalar yardımsever ve inançlı oldukları <eklinde olmu<tur. ”unun dı<ındaki cevaplar konuksever, g(ler y(zl(, merhametli, kuralcı, konu<kan, modern ve yenilikçi oldukları yön(nde ifade edilmi<tir. Katılımcılar kentte ya<ama sebepleri olarak en çok doğasının güzel olması <eklinde yanıt vermi<lerdir. Katılımcıların verdiği diğer yanıtlar ise sadelik, ya<am ko<ullarının iyiliği, sakin, rahat ve huzurlu olması, ula<ımın geli<mi<liği, i<, aile ve maneviyattır (zerine <ekillenmi<tir. Katılımcıların barınma ko<ullarıyla ilgili yanıtlar yerle<im yerlerinin konumuna göre farklılık göstermekle birlikte genel anlamda uygun olduğu yön(nde olmu<tur. ”ununla birlikte kentin ”atı kesimlerinde pahalı olduğunu söyleyen katılımcı ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi       gör(<( de mevcuttur. ”ir diğer katılımcı ise oldukça y(ksek olduğunu belirtmi<tir. Katılımcılar ”ursa kenti hayat pahalılığı / ucuzluğu noktasındaki cevapları çoğunlukla uygun olduğu yön(ndedir. “ncak öğrenci kesimi için pahalı olduğunu belirten katılımcı gör(<( de vardır. ”ununla birlikte 1 katılımcı gıda, ula<ım, konut ve ya<amın ekstra pahalılıkta olduğunu vurgulamı<tır. Katılımcılar kentin problemleri noktasında ortak bir noktada bulu<mu<lar ve trafik yanıtı (zerinde durmu<lardır. Dikkate alınması gereken ikinci yanıt ise betonla<ma olmu<tur. ”unun yanında diğer sorunlar ise göç, doğasının tahribi, i<sizlik, park sorunu, hava yolu ula<ımı, ula<ım pahalılığı <eklinde ifade edilmi<tir. Katılımcılar genel anlamda ilerleyen dönemlerde ”ursa kentinde ya<ama istekleri konusunda olumlu yönde gör(< bildirmi<lerdir. Sadece 1 katılımcı imkanı olması dahilinde ılıman bir bölgede bulunan kentte ya<ama isteğini belirtmi<tir. Katılımcılar ”ursa kentinin simgesi konumunda bulunan akıllarına gelen obje konusunda çoğunlukla Ulu Camii yanıtını vermi<lerdir. ”unun yanında 1 katılımcı Karagöz & Hacivat yanıtını verirken, bir diğer katılımcı Uludağ Dağı cevabını vermi<tir. Katılımcıların kentte ya<ayanları hem<eri olarak gör(p görmeme ve kentte duygusal b(t(nle<menin sağlanıp sağlanmadığına yönelik gör(<leri olumlu yönde olmu<tur. ”u çerçevede katılımcılar bu soruya genel anlamda evet <eklinde cevap vermi<lerdir. “ncak 1 katılımcı kısmen yanıtını vermi< ve b(t(nle<menin göçlerle azaldığını vurgulamı<tır. ”unun yanında bir diğer katılımcı öyle bir bağ olmadığını ve b(t(nle<meyi göremediğini belirtmi<tir. Katılımcıların çoğu temiz bir çevre açısından ”ursa kenti hakkında olumlu gör(< bildirmi<lerdir. 5zellikle yatırımlar sayesinde sağlık olgusunun daha da ileriye ta<ındığını vurgulamaktadırlar. ”unun yanında katılımcı ”atı bölgelerin özellikle daha temiz olduğunu vurgulamı<lardır. 5.8.Antalya Kenti Katılımcılarının Derinlemesine Görüşme Analizi  Katılımcılar “ntalya kentine dı<ardan gelen birisinin mutlaka görmesi gereken yer / yerler konusunda en çok Kaleiçi ve 277 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 278       Şelaleler yanıtlarını vermi<lerdir. ”ununla birlikte Üç Kapılar, Side Antik Kent, Köpr(l( Kanyon, Ulupınar, Titreyen Göl, Perge, Expo Center, Eski Lara Y(r(y(< Yolu, Olympos, “spendos ve Falezleri diğer gezilmesi gereken yerer olarak belirtmi<lerdir. Katılımcıların “ntalya kentinin insan yapısı konusundaki genel gör(< birliğinde olduğu nokta sıcakkanlı oldukları <eklinde olmu<tur. ”unun dı<ındaki yanıtlar Yör(k ağırlıklı kesim, dı<arıya çekimser, paraya d(<k(n ve yobaz, kozmopolit <eklinde ifade edilmi<tir. Katılımcılar kentte ya<ama sebepleri olarak en çok iklim kavramı (zerinde durmu<lardır. Katılımcıların verdiği diğer yanıtlar ise temiz ortam, anlayı<lı insanlar, ula<ılabilirliğin kolay olması, deniz, ucuzluk, aile, modern ve özg(r ortam, ferah cadde ve sokaklar, stres azlığı ve i< <eklinde olmu<tur. Katılımcıların barınma ko<ullarıyla ilgili yanıtlar yerle<im yerlerinin konumuna göre farklılık göstermekle birlikte en çok vurguladıkları yanıt pahalı olduğu yön(nde olmu<tur. ”ununla birlikte katılımcılardan bir tanesi köylerin daha ucuz olduğunu belirtmi<tir. 1 katılımcı ise fiyatların genel anlamda uygun olduğunu ve her b(tçeye uygun konutun bulunduğunu vurgulamı<tır. Katılımcılar “ntalya kenti hayat pahalılığı / ucuzluğu noktasındaki cevapları çoğunlukla mevsimsel ve bölgesel farklılıklar gösterdiğini, bu doğrultuda değişken olduğu yön(ndedir. 5zellikle yaz mevsiminde turizm bölgelerinde gıda fiyatlarının arttığı yön(nde katılımcı gör(<leri vardır. ”unun yanında özellikle tekstil ve gıda (r(nlerinin fiyatlarının uygun olduğunu belirten katılımcı gör(<( de vardır. Katılımcılar kentin problemleri noktasında ortak bir noktada bulu<mu<lar ve altyapı yanıtı (zerinde durmu<lardır. Dikkate alınması gereken ikinci yanıt ise trafik sorunu olmu<tur. ”unun yanında diğer sorunlar ise göç, yaz sıcaklığı, elektrik (cretlerinin pahalılığı, toplu ta<ımada devinimsizlik, kiraların y(ksek olması, d(zensiz ve hızlı b(y(me <eklinde belirtilmi<tir. Katılımcılar genel anlamda ilerleyen dönemlerde “ntalya kentinde ya<ama istekleri konusunda yaylalarda olması halinde olumlu yönde gör(< bildirmi<lerdir. ”u noktada yazın ya<anan bunaltıcı havadan ve trafik sorununa dem vurulmu<tur. Sadece 1 katılımcı s(rekli olarak kent merkezinde ya<ama isteğini söylemi<tir. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi    Katılımcılar “ntalya kentinin simgesi konumunda bulunan akıllarına gelen obje konusunda çoğunlukla Portakal yanıtını vermi<lerdir. ”unun yanında 1 katılımcı “ntalya Arena / Samuel Eto’o yanıtını verirken, bir diğer katılımcı Üç Kapılar <eklinde cevap vermi<tir. Katılımcıların kentte ya<ayanları hem<eri olarak gör(p görmeme ve kentte duygusal b(t(nle<menin sağlanıp sağlanmadığına yönelik gör(<leri farklıdır. ”u çerçevede katılımcılar hem<erilik kavramına çoğunlukla olumlu yakla<mı<lardır. “ncak katılımcılar genel anlamda duygusal bütünleşmenin olmadığını belirtmi<lerdir. Katılımcıların çoğu temiz bir çevre açısından “ntalya kenti hakkında olumlu gör(< bildirmi<lerdir 1 katılımcı bu durumun zıttı yönde cevap vermi<tir. ”unun sağlık ko<ullarının g(n geçtikçe ilerlediği ancak çok pahalı olduğu vurgulanmı<tır. 6. SONUÇ VE ÖNERİLER T(rkiye’nin n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentinin, marka olu<umunu devam ettirme s(reçlerinde s(rekli devinim kazanmaları ve s(rd(r(lebilir kılmaları g(n(m(z globalle<en d(nyasında imaj konusunda rekabette avantaj kapmanın yegane ko<ulu olarak gör(lmektedir. ”u noktada esas olarak k(resel rekabette avantaj elde etmenin temeli memnun vatanda<lar yaratmak, onların istek ve ihtiyaçlarına en iyi <ekilde cevap verebilmekten geçmektedir. ”unun yanında dı<arıdan gelen turistlerinde imaj olu<turma hususunda önemli konumda bulunduğu d(<(n(ld(ğ(nde yatırımların çok çe<itli ve b(t(nle<ik olması dikkate değer bir durumdur. Genel çerçevede izlenecek yolda geli<meler d(<(n(ld(ğ(nde kentlerin marka olma s(reçlerinde artık benze<tiği gör(lmektedir. ”u kapsamda ayrıcalıklı olmayı hak eden ve olumlu imaj yakalayan kentler ise genelde farklıla<an kentlerdir. Rekabetin farkında olan kentler tam da bu noktada kendilerini olabildiğince en yenisi ve en iyisi ile farklıla<tırma yoluna gitmektedir. Yapılan çalı<malar neticesinde en iyi noktaya ula<abilmek ise benzersiz imaj olu<turma ile m(mk(n olabilmektedir. ”u çerçevede gör(ld(ğ( (zere kentler için imaj çok b(y(k önem arz eder olmu<tur. ”u çalı<mada T(rkiye’nin n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentinin o <ehirde ya<ayan insanların zihinlerindeki imajları belirlenmeye çalı<ılmı< ve çok farklı hedef kitlelerle derinlemesine gör(<meler gerçekle<tirilmi<tir. Farklı farklı bireylerin belirlenmesinin temel sebebi ise kentlerin sosyo- 279 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 280 ekonomik yönden farklı perspektiften nasıl gör(ld(ğ( yansıtılmak istenmesindendir. ”u doğrultuda her bir kentte farklı ya<, cinsiyet ve meslek grubundaki insanlar nitekim kentleriyle ilgili olumlu ve olumsuz gör(<lerini yansıtmı<lardır. Çalı<mada bu noktada, kentlerin algılanan imajının ve imajları etkileyen unsurların önem dereceleri ve gerekliliklerinin yansıtılması amaçlanmı<tır. Çalı<mada kent imajlarının ölç(m( için basit rastlantısal örneklem yöntemiyle belirlenen her bir katılımcıyla derinlemesine gör(<meler gerçekle<tirilmi<tir. Gör(<meler ı<ığında elde edilen veriler analizler <eklinde gösterilmi< ve değerlendirmeleri yapılmı<tır. Bu kapsamda T(rkiye’nin n(fus bakımından ilk be< b(y(k kentinin bireylerin zihnindeki imajlarını pozitif yönde geli<tirmeleri için öneriler olu<turulmu<tur      İstanbul kentinin temel sorunlarından birinin insanların mutsuz olduklarını hissetmeleridir. Bu noktada İstanbul’da ya<ayan yetkililere d(<en insanların bu negatif yöndeki imajını pozitife çevirmek için nitelikli ve sosyal çalı<malar yapmaları gereği yön(ndedir. Elde edilen veriler ı<ığında İstanbul ile ilgili önemli problemlerden biri de barınma ko<ullarının pahalılığı yön(ndedir. ”u noktada yapılacak çalı<malar, uygulanacak i<levsel ve denetimli imar politikaları ile halkın genel konut ihtiyaçlarının her kesime uyguluğunun sağlanması gerekmektedir. ”u noktada atılacak adımlarla insanların bu konudaki algıladıkları negatif imaj pozitife çevrilebilecektir. Yine İstanbul’da hayat <artları neticesinde bir denge politikası uygulamasına gidilerek bireylerin pahalılık konusundaki olumsuz gör(<lerinin olumluya doğru çevrilmesi gerekmektedir. ”u noktada kent sakinlerinin gör(<lerinin alınması ve yapılacak çalı<malarda kolektif hareket etme kent sakinlerinin mutlulukları için pozitif etki yaratabilecektir. ”ir metropol olarak İstanbul kentinin trafik sorunun önemli bir sorun olması normaldir. “ncak bunu önlemeye yönelik çalı<malara hız verilerek ve ula<ımda ucuzluk sağlanarak rahatlama sağlanabilir ve insanların algıladıkları imaj pozitife çevrilebilir. Katılımcıların gör(<leri dahilinde hem<erilik duygularının olmadığı ya da zayıfladığı ve ilerleyen dönemlerde İstanbul’da ya<ama isteklerinin olmadığı yön(nde gör(<ler tespit edilmi<tir. İnsanların bu noktadaki gör(<leri alınmalı, i<levsel çalı<ma ve ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi       destekleyici politikalar ile insanların bu algısının pozitife çevrilmesi sağlanmalıdır. “nkara kenti sakinlerinin barınma ko<ullarının pahalı olmasına sitem ettikleri gör(lmektedir. ”u noktada uygulanacak uyumlu imar politikaları ve her kesime uygunluğun te<vik edilmesinin sağlanması, aynı zamanda bunların s(reç içerisinde denetimlerinin sağlanması faydalı olacaktır. “nkara’da hayat <artlarının pahalı olduğu gör(<( hakimdir. ”u noktada bir denge politikası uygulamasına gidilerek bireylerin pahalılık konusundaki olumsuz gör(<lerinin olumluya doğru çevrilmesi gerekmektedir. Kent sakinlerinin gör(<lerinin alınması ve yapılacak çalı<malarda kolektif hareket etme kent sakinlerinin mutlulukları ve olumlu imaj algısı için pozitif etki yaratabilecektir. Temel sorun odak alındığında g(venlik probleminin özellikle vurgulandığı gör(lm(<t(r. “lınabilecek önlemler artırılmalı, halkı koruma odaklı çalı<malar ile bu çalı<malar i<levsel <ekilde artırılmalı ve insanların bu olumsuz g(venlik algısını azaltmaya yönelik nitelikli çalı<malar yapılmalıdır. “nkara’da ya<ama isteği yön(nde olumsuz bir gör(< hakimdir. ”u noktada sosyal olanaklar artırılarak, temel problemlerin (zerine gidilerek özellikle hava kirliliği problemi çöz(m(n(n sağlanması yoluyla bu algının pozitife çevrilmesi sağlanabilir. Hem<erilik olgusu ve duygusal b(t(nle<me noktasında “nkara sakinleri de negatif gör(< bildirmi<lerdir. ”u noktada algının deği<imi için halkla birlikte organizasyonlar geli<tirmek, eskilerin gösterildiği ve aile bağlarının g(çl( olduğu dönemlerin yansıtıldığı toplantı ve kısa film gösterimlerinin d(zenli bir <ekilde uygun platformlarda halka açık <ekilde yapılması pozitif etki yaratabilecektir. İzmir ile ilgili olarak ise kent sakinlerinin genel olarak mutlu olduğu gör(lmektedir. “ncak belediyeleri ile ilgili olumsuz gör(< bildirmi<lerdir. ”u noktada belediyelerin sahip olduğu siyasi gör(<teki parti yöneticilerine önemli görevler d(<mektedir. Halkın bu gör(<(n(n yıkılması için rahatsız olunan belediye ba<kanları uyarılmalı, çalı<malarını artırması sağlanmalıdır. “yrıca halkın temel problemlere yakla<ımı öğrenilmeli ve ortadan kaldırılması için çalı<malara hız verilmelidir. 5zellikle körfez kirliliğine dikkat çeken İzmir kenti sakinlerinin bu noktadaki imajının pozitife çevrilmesi için çalı<malar hızlandırılmalı ve en kısa zamanda körfezin temizliği sağlanmalıdır. 281 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 282       Bursa ile ilgili sonuçlara baktığımızda ise kenti sakinlerinin özellikle trafik sorununa dikkat çektikleri gör(lm(<t(r. Bu noktada problemin çöz(m( için yeni yolların yapımının sağlanması, yeni çevre yollarının in<asının hızlanması ve bu s(reçte ucuz ula<ım (cretlerinin temin edilmesi pozitif yönde etki yaratabilecektir. Son olarak Antalya ile ilgili verilerde, barınma konusunda pahalılık olduğu yön(nde imajı negatif <ekilde etkileyecek bir gör(< hakimdir. ”u kapsamda uygulanacak uyumlu imar politikaları ve her kesime uygunluğun te<vik edilmesinin sağlanması, aynı zamanda bunların s(reç içerisinde denetimlerinin sağlanması algılanan olumsuz imajın pozitife doğru çevrilmesine yardımcı olacaktır. Antalya kentinde diğer bir olumsuz nokta ise hayat pahalılığının deği<ken yapısından kaynaklanmaktadır. Bu noktada nitelikli politikaların i<levsel <ekilde uygulanması, her kesime uygun ya<am <artlarını sağlayıcı ve destekleyici önlemlerin alınması algılanan negatif imajın pozitife doğru deği<imin sağlanmasını sağlayacaktır. Antalya kenti ile ilgili en temel sorun ise altyapı olarak bildirilmi<tir. ”u noktada belediye gerekli çalı<maları hızlandırmalı ve sonuçlandırmalıdır. Sonuçlanan altyapı çalı<maları ile birlikte bu noktadaki imaj pozitif yönde etkilenecektir. “ntalya kenti sakinlerinin duygusal b(t(nle<menin olmadığı yön(nde gör(< bildirmeleri bu kapsam yapılacak kolektif çalı<maların gerekliliğini tescillemi<tir. Halk ile b(t(nc(l ve nitelikli çalı<malar yapmak, onların bilinçlenmesi noktasında seminerler, toplantılar d(zenlemek ve toplu açılı<, merasim, öd(l töreni vb. gibi etkinliklere her kesimden insanın katılımının sağlanması bu noktada i<levse olacaktır. “ntalya kentinde sağlık olgusunun pahalı olduğu yön(nde negatif yönde bildirim olmu<tur. ”u noktada ilgili bakanlığın denetimli çalı<ması ve halkın bu noktadaki gör(<(n(n olumlu yönde etkilenmesinin sağlanması için i<levsel olunması imajın olumluya dönmesi noktasında faydalı olacaktır. ”ir kentte ya<ayanların kenti yönetenlerden beklentileri sosyoekonomik seviye, eğitim d(zeyi, hayattan beklentilerine bağlı olarak deği<se de ortak beklentilerin ba<ında kentin ekonomik olması, g(venli olması, sosyal yönlerinin olması ve hizmetlere kolay ula<ılabilir olması gelmektedir. ”u ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi anlamda kentleri diğerlerinden farklı hale getirecek faktörlerin ba<ında kent sakinleri ile kurulacak ileti<im, kente aidiyet duygusu, o kentte ya<adığı için mutlu olma duygusunu hissetmek gelmektedir. Yöneticiler için kentleri sadece bina ve yollardan olu<an yerle<im yerleri olarak görmek, kentin dinamik yapısının da göz ardı edilmesine neden olmaktadır. Kentler de bireyler ve kurumlar gibi geli<en ve deği<en ama geçmi<ine de sahip çıkması gereken yapılardır. Herkesin olduğu gibi kentlerin de hikâyeleri vardır ve yapılması gereken bu hikâyelerin kentte ya<ayanlar ba<ta olmak (zere herkesle payla<ılmasıdır. Kentler adına konu<ulması, hikâyelerin anlatılması, kentlerin canlı bir yapılarının olduğunun yapılacak planlı ve sistemli, en önemlisi de uzun vadeli çalı<malarla ifade edilmesi gerekmektedir. Sonuç olarak belirtmek gerekirse kentlerin imajları ilgili insanların zihinlerindeki d(<(nceleri çe<itlilik arz etmektedir. ”u kentlere ili<kin insanların zihninde olu<an imajlar da göstermi<tir ki insanların algısında iyi bir kent olmak kesinlikle kolay değildir. Bu noktada kentlerin temel problemlerini azaltması imajla ilgili d(<(nceleri pozitif yöndeetkileyecektir. Çok çe<itli fonksiyonları bir arada bulundurmak ya<anabilir kent algısının olmazsa olmazıdır. Çalı<manın ortaya çıkan sonuçları değerlendirildiğinde ilk be< b(y(k kentin marka olmalarına yardımcı olacağı, i<lerlik kazandıracağı ve s(rd(r(lebilir çalı<malarına katkıda bulunacağı d(<(n(lmektedir. KAYNAKÇA “k, T., . Marka Yönetimi ve T(ketici Karar s(recine Etkileri , Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. Yayımlanmamı< Y(ksek Lisans Tezi, Karaman. “ktuğlu, I., K., Marka Yönetimi G(çl( ve ”a<arılı Markalar İçin Temel İlkeler , İstanbul İleti<im Yayınları. “mbrose, G., Harris, P. 1 Görsel Grafik Tasarım Sözl(ğ( Çev. ”ilge Barhana, İstanbul Literat(r Yayıncılık. 283 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 284 “vraham, E., Media strategies for improving an unfavorable city image , Cities, Vol. 1, No . ”akan, İ. ve Kefe, İ. 1 Kurumsal “çıdan “lgı ve “lgı Yönetimi , Kahramanmara< S(tç( İmam Üniversitesi, İİ”F Dergisi, Cilt , Sayı 1. ”arutçugil, İ., 11 Kariyer Yayıncılık. K(lt(rlerarası Farklılıkların Yönetimi , İstanbul ”at, M. ve Kayacan, Ş., 1 İnternet ”ağımlısı Eri<kinlerde Sosyal Medya Oyunları Üzerine 5rnek Olay İncelemesi Candy Crush Oyunu , Karadeniz Teknik Üniversitesi İleti<im “ra<tırmaları Dergisi, Cilt , Sayı 1 . ”eerli, “. ve Martin, J., D., Tourists’ characteristics and the perceived image of tourist destinations: a quantitative analysis a case study of Lanzarote , Spain, Tourism Management, 25. ”eyhan, Ş. G., Ün(g(r, M., Çağda< Gereksinmeler ”ağlamında S(rd(r(lebilir Turizm ve Kimlik Modeli , İTÜ Dergisi Mimarlık, Planlama, Tasarım Cilt , Sayı . Christopher, J. W., Destination Image to See or not to See? Part II , International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol.17, No.5, pp.191-196. Ericson, ”., Robert, M., 1 7 Marketing Local Identity Journal Of Urban Design Feb 7, Cilt no , Sayı 1. Ert(rk, T., 1 Şehir Kimliği “masya 5rneği , İTÜ Fen ”ilimleri Enstit(s(, Y(ksek Lisans Tezi, İstanbul. Gelibolu, L., Kanıbir, H., Saydan, R., Tutar, H. ve Yavuz, M., C. 1 Kars “lgısı İmajı ve Marka Kimliği “ra<tırması , Kars Serhat Kalkınma “jansı. Gemlik, N. ve Ünsal, S., 7 Kurum İmajı “nalizi ve ”ir ”elediye Üzerindeki Uygulamanın Değerlendirilmesi , İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi, Yıl , Sayı 11. Göksel, “., ”. ve Yurdakul, N., ”. İzmir Ege Üniversitesi ”asımevi. 1 Temel Halkla İli<kiler ”ilgileri , Hanna, S. ve Rowley R., “n “nalysis of Terminology Use In Place ”randing Place ”randing and Public Diplomacy, Cilt No , Sayı,1. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Ilgın, C. 1 7 . İstanbul konut mimari kimliğinin, konut ör(nt(lerine bağlı deği<imi ve kent kimliği ile etkile<imi Doctoral dissertation . Kotler, P., Haider, D., H. ve Rein, I., 1 Marketing Places “ttracting Investment,Iindustry, “nd Tourism to Cities, States, “nd Nations , New York: The Free Pres. Kerr, G. ve Johnson, S., . “ Review Of “ ”rand Management Strategy Forn A Small Town2, Place Branding, 1(4). Langer, R., Place Images and Place Marketing Department of Intercultural Communication and Management, Copenhagen Bussiness Scholl. Martinez, T., L. ve Salvador, D., B., - Garcia and the others, (2007) Modeling a city‟s image The case of Granada , Cities, Vol, No . Moon, M. ve Doug, M., “te<ten Markalar, İnternet Çağında Marka ”ağımlılığı Yaratmak , çev. Ş. Tanju Kalkay, İstanbul MediaCat Kitapları. 5zer, M., “., 1 ”ir Modern Yönetim Tekniği Olarak “lgılama Yönetimi ve İç G(venlik Hizmetleri , Karadeniz “ra<tırmaları Dergisi, Sayı . Peker, “., E., Kentin Markala<ma S(recinde Çağda< Sanat M(zelerinin Rol( Kent Markala<ması ve K(resel Landmark , İstanbul Teknik Üniversitesi Fen ”ilimleri Enstit(s( Yayımlanmamı< Y(ksek Lisans Tezi. Rainisto, S., K., Succes Factors of Place Marketing “ Study of Place Marketing Pracitices İn Northern Europe and The United States helsinki University of Technology, İnstitute of Strategy and International Bussiness, Doktora Tezi. Şahin, G., 1 Turizmde Marka Kent Olmanın 5nemi İstanbul 5rneği . “nkara Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s( Halkla İli<kiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Y(ksek Lisans Tezi, “nkara. Suher, H. 1 . Ülkemizde Metropolitanla<ma S(recinde Kent Kimliği Sorunsalı, Metropoliten “lanlar Planlama Sorunları Yıldız Teknik Üniversitesi 1. Sempozyum ”ildirileri, Yayın No YTÜ. MF.DE-99.0499, 15-16 Ekim. 285 O.TOS&Z.“C“R ŞENTÜRK 286 Tanlasa, ”., T(rkiye, s. . Tekeli, H. Yayıncılık. . Kentler de Şirketler Gibi Rekabet İçinde , Marketing 1, Turizm Pazarlaması ve Planlaması , “nkara Detay Vural, ”., ”. 1 Şehir Markası Yaratma S(reci Ve Edirne Şehir Markası İçin ”ir Model 5nerisi , Trakya Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s( İ<letme ”ilim Dalı Y(ksek Lisans Tezi. Yalçınkaya, G. . Ülke imajı ve Ülke İmajının M(<teri Tercihleri Üzerine Etkisi T(rkiye Değerlendirmesi . ”asılmamı< Y(ksek Lisans Tezi. Dokuz Eyl(l Üniversitesi Sosyal ”ilimler Enstit(s(. İ<letme “nabilim Dalı Uluslararası İ<letmecilik Programı İzmir. Zhang, Li and Zhao, S. Xiaobin . City ”randing and the Olympic Effect “ Case Study of ”eijing , Cities, , p. - 254. İnternet Kaynakları: http://www.marketingpower.com/_layouts/Dictionary.aspx?dLetter=B Eri<im tarihi 1.06.2017. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TD K.GTS.5964a487b34240.93956277 Eri<im Tarihi 1. . 17. http://nufus.mobi/turkiyenin-en-kalabalik-illeri Eri<im Tarihi 1. . 17. U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi/UUSBD 2017 10/2 Öğretmen Adaylarının Sınıf Yönetimi Dersi Tutumlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Ölçeğin Geliştirilmesi* Developing a Questionnaire to Determine Preservice Teachers’ Attitudes Towards Classroom Management Murat BAŞAR1 M. Cihangir DOĞAN2 Durdağı AKAN3 Nurcan ŞENER4 Extended Summary Purpose The objective of this study is to develop a reliable measurement tool to assess the attitude of teacher candidates towards the "Classroom Management" course. A measure for this purpose is not available in Turkey to the authors knowledge, therefore there is a need to develop such a scale. Method The data required to improve the data collection tool was collected by descriptive research method. In the process of Classroom Management Course “ttitude Measure development the following tasks have been accomplished in chronological order; literature review, item pooling, expert opinion, preliminary trial study, construction validity and reliability studies. Target population of the study consists of university students studying in the Faculties of Education in Turkey. The sample size is determined using appropriate sampling using the non-random sampling method. The sample of the study consisted of 813 students studying in the departments of primary school teaching, Turkish language teaching, Primary math teaching, Social studies teaching, science teaching and the department of guidance and counseling in the 2015- 1 academic year, in the U<ak Faculty of 1 Doç. Dr., U<ak Üniversitesi, Eğitim Fak(ltesi, murat.basar@usak.edu.t Prof. Dr., Marmara Üniversitesi, Eğitim Fak(ltesi, mcdogan@marmara.edu.tr 3 Yrd. Doç.Dr., “tat(rk Üniversitesi, Eğitim Fak(ltesi, durdagiakan@atauni.edu.tr 4 5ğr. Gör. Dr., Marmara Üniversitesi, Eğitim Fak(ltesi, nsener@marmara.edu.tr ”u makale iThenticate programı ile taranmı<tır. Makale Gönderim Tarihi / /2017- Kabul Tarihi: 21/07/2017 2 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 288 Education, “tat(rk Faculty of Education and Kazım Karabekir Faculty of Education. To determine the items which can be used for the measure and obtain a pool of questions; students and faculty members (2 Assoc. Professors and 3 Asst. Professors) specialized in classroom management have been consulted with respect to the factors which affect students attitude towards the Classroom Management course in view of the literature on the subject. The items are sorted in five-point Likerts. Rating was created as answer choices "Disagreed", "Partially Agree," "Agree Moderately" "I Agree" and "Totally Agree". Selection method of items is described in detail in the results section of the study. To insure the validity of the measure, item analysis and factor analysis have been carried out. Item analysis based on the upper and lower group average item points was performed to assess the discerning power of items in the measure.For this purpose difference between the highest and lowest average scores of each item in the scale the t value is calculated. In addition to the test scores, an Item-Total Correlation based on Item Analysis was conducted in order to clarify the relationship between the total score of the test and the score of each item. In accordance with expert opinion and item analysis it was decided that none of the items for the measure needs to be removed from the test. Subsequently, items exploratory factor analysis was performed. Results The results of analyzes; KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) value is .960 and Bartlett test of Sphericity value is χ 3519.155 (p <.01) has created scale three-factors and consisting of 21 items. The total variance of the measure is 61.814% and the items in sub-factors was found to match with the items of the theoretical framework. The first sub-dimension which is obtained by Exploratory Factor Analysis is Emotional Intimacy. Emotional Intimacy sub-dimension consists of eight items with factor weights ranging from .78 to .56 and it describes the 50.145% of the total variance. The second sub-dimension called Emotional Awareness includes six items with factor loadings ranging from 83 to .57 and describes 6.125% of the variance. The third sub-dimension called influence consists of six items with factor weights ranging between .76 and .58 and explains 5,544% of the variance. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Discussion In this study, a measure was developed to assess attitudes of candidate teachers towards "Classroom Management" based on the opinions of candidate teachers, literature review, with structural and content validity ascertained in view expert opinions and item analysis, factor analysis and reliability studies. The scale consists of three subscales; emotional closeness, emotional awareness and influence which provide a total of 21 items. The total variance of the scale is 61,814% and it is found that the items in subfactors match the theoretical framework. Cronbach's alpha internal consistency coefficient for the whole measure was calculated to be .948. The measure consists of 21 items with five Likert-type choices; "strongly disagree", "Partially agree", "moderately agree", "agree" and "completely agree". The development of this scale will shed light for classroom management studies in the future. Öz ”u çalı<ma, öğretmen adaylarının Sınıf Yönetimi dersine yönelik tutumlarını belirlemek için geçerli ve g(venilir bir ölçme aracı geli<tirmek amacıyla yapılmı<tır. “ra<tırmanın örneklemini 1 - 1 öğretim yılında U<ak Üniversitesi Eğitim Fak(ltesi, Marmara Üniversitesi “tat(rk Eğitim Fak(ltesi ve “tat(rk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fak(ltesi, sınıf öğretmenliği, T(rkçe öğretmenliği, fen bilgisi öğretmenliği, sosyal bilgiler öğretmenliği, ilköğretim matematik öğretmenliği, rehberlik ve psikolojik danı<ma böl(mlerinde öğrenim gören 1 öğrenci olu<turmu<tur. Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin geli<tirilmesi a<amalı olarak alanyazın tarama, kompozisyon biçiminde yazılı olarak öğrenci gör(<(n(n alınması, ölçekle ilgili madde havuzu olu<turma, uzman gör(<lerine ba<vurma, pilot çalı<ma yapma, yapı geçerliliği ve g(venirliğinin tespiti çalı<maları gerçekle<tirilmi<tir. Açımlayıcı faktör analizinden elde edilen veriler doğrultusunda Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğini meydana getiren 21 maddenin (ç boyutu olu<turduğu tespit edilmi<tir. Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinden elde edilen (ç boyut toplam varyansın % 1, ’ini açıklamaktadır. 5lçek duyu<sal yakınlık , duyu<sal farkındalık ve etki sağlama olarak adlandırılan (ç faktörden olu<maktadır. Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin öğretmen adaylarının sınıf yönetimi dersine yönelik sahip oldukları tutumları ölçmede geçerli ve g(venilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna ula<ılmı<tır. 289 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 290 Anahtar Kalimeler: Sınıf Yönetimi Öğretmen Adayı Derse Yönelik Tutum Sınıf Yönetimi Dersi Abstract The aim of the study is to develop a reliable and valid data collection tool in order to determine teacher candidates’ attitudes towards Classroom Management Course . The sample of the study consists of 1 teacher candidates whose prospective teaching fields are classroom teachers, Turkish Teachers, Science Teachers, elementary mathematics teachers and psychological concealing and guidance. The participants enrolled in three different universities; namely, Usak University Faculty of Education, Marmara University Ataturk Education Faculty, and Ataturk University Kazım Karabekir Education Faculty. Data were collected in 1 -2016 educational year. During the process of development “ttitudes towards Classroom Management Scale , literature review, taking students’ views by using surveys, constructing item pools, taking expert opinions, implementing pilot study, and evaluation of the validity and reliability results was realized in sequence. The results of Exploratory Factor Analysis showed that 21 items loading 3 factors. These 3 factors explain 61,8% of the total variance. The factors were named as affective proximity , “ffective awareness , and Providing effect . The findings showed statistically acceptable results. It is hoped that the Classroom Management Attitude Scale would be administered in the future studies to determine teacher candidates’ attitudes. Key Words: Classroom Management; Teacher Candidates; Towards Course; Classroom Management Course Giriş Sınıf, öğrencilerin hayata hazırlandığı, öğrenme öğretme s(recinin y(r(t(ld(ğ( gerçek bir ya<am alanıdır. Okulun amaçları daha çok bu alan (zerinde gerçekle<tirilmeye çalı<ılır. Okul uygulamalarından beklenen sonucun elde edilmesi, sınıfın etkin yönetilmesine bağlıdır. 5ğretmenlerin sınıf yönetim anlayı<ları, bu s(recin verimli ve etkili olmasında belirleyici bir role sahip olmaktadır. 5ğrencilerin bireysel farklılıklarına uygun olarak hazırlanan etkinlik ve eğitim öğretim faaliyetlerinin gerçekle<tirildiği her sınıf aslında kendine özg( nitelikler barındıran özel ortamlardır. Sınıfta yapılan etkinliklerin organizasyonu sınıf yönetimi kapsamında d(<(nmek gerekir. Sınıf yönetimi, öğretmenin öğrencilerinde istenmeyen öğrenci davranı<larını ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi d(zeltme, sınıf içinde olumlu bir hava olu<turarak ileti<im s(recini yönetebilme kısacası etkili, nitelikli, ya<ayan, dinamikleri olan bir ortam olu<turmak olarak açıklanabilir. ”u ortamda amaç, herkesin sınıfın bir parçası olmaktan mutlu olduğu bir s(reç haline getirmektir. Sınıfın karma<ıklığını ve çe<itliliğini uyumlu hale getirmeye çalı<an, öğrenme çevresini daha etkili bir <ekilde olu<turmayı amaçlayan sınıf yönetimi, sınıftaki öğrenme öğretme s(recinin t(m(n( kapsar. Bu nedenle sınıf yönetimi son derece ustalık gerektiren bir alandır. Her biri farklı ortamlardan gelen ve her biri farklı yetenek ve özelliklerle dolu olan öğrenci grubuna yönelik eğitim öğretim s(recinin bu farklılıklara göre organize edilmesi gerekir. Bu organizasyonu yaparken öğretmenin hem mesleki yeterliliğinin (st d(zeyde olması aynı zamanda çok yoğun çabası göstermesi gerektirmektedir. 5ğrencinin sadece bili<sel ihtiyaçları yerine t(m geli<imsel özellikleri doğrultusunda öğretmen duruma göre bir eğitim lideri, yeri geldiğinde empati kurabilen bir arkada< olabilmelidir Terzi, . Dolayısıyla sınıf kurallarını etkileyen faktörlerin ba<ında gelen öğretmen tutum ve davranı<ları sınıf yönetiminin nitelikli ve ba<arılı olabilmesinde son derece b(y(k önem ta<ımaktadır. Hangi dersin öğrenme öğretme s(reci olursa olsun mutlaka sınıf yönetimi ile disiplinler arası ili<ki kurulması gerekmektedir. Sınıf yönetimi öğrenme öğretme s(recinin organizasyonunu içermektedir. Çok iyi alan bilginiz olsa bile sınıf yönetimi organizasyonunuz yetersiz kaldığında s(recin yetersiz kalacağı söylenebilir. Ç(nk( sınıf yönetimi öğrencilerin istenmeyen davranı<larıyla ba<etme çabasından ibaret değildir. Eğitim uygulamalarından beklenen sonucun elde edilmesi, eğitim giri<imlerinin etkin yönetilmesine bağlıdır. Harmer’e 1 göre öğretmenlerin etkililiği ve öğrenme aktivitesi sınıf yönetimi ile doğrudan alakalıdır. Sınıf yönetiminin ba<arılı <ekilde uygulanabilmesi için temel unsurlarının ifade edilmesi gerekmektedir ki bu unsurlar birbirleriyle de ili<ki halindedir. ”u unsurların ilki, öğrencilerin oturma d(zeninden sınıfın ı<ık alma durumuna kadar pek çok d(zenlemeyi içeren sınıfın fiziksel d(zenlemesidir. İkinci unsur, kuralların belirlenmesinde sınıfı olu<turan t(m öğrencilerin öğretmen rehberliğinde etkin olarak katıldığı sınıf kurallarının d(zenlenmesidir. 5ğrencilerin özg(venlerini geli<tirebilmek amacı ile d(zenlenen etkinlikler ile öğrencinin benlik kavramının g(çlendirilmesi hususu (ç(nc( unsur olarak kar<ımıza çıkmaktadır. Dörd(nc( unsur, belirlenen hedef davranı<lara ula<mada izlenecek olan yöntem ve teknikler, eğitim öğretim programının öğretmen tarafından iyi belirlenmesi ve etkili zaman yönetimini ba<arılı <ekilde uygulamasını 291 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 292 gerektiren öğretme öğrenme zamanını d(zenleme unsurudur. Sınıf yönetiminin ba<arılı olabilmesi için uygulanması gereken etkinlik unsurlarından biri de sınıf içinde sağlıklı bir öğrenme ortamı olu<turarak aslında demokratik bir sınıf iklimi olu<turmasıdır Erdem vd. 1 . Planlanan öğrenme ya<antıları ile olu<turulması hedeflenen davranı< deği<ikliklerinin kalıcı olabilmesi için olu<turulan bu önemli s(reç, öğretmenlerde sınıf yönetimi becerilerinin bulunmasını gerekli kılmaktadır ”a<ar, 1 . 5ğrenme öğretme ortamının organizasyonunu gerçekle<tirme becerisini kazanıma dön(<t(rmesi beklenilmektedir. Erdem’e göre 11 sınıf yönetimi yapıcı sınıf disiplin öğrenciye kazandırılması hedeflenen kazanımların ve hedeflerin en (st d(zeyde gerçekle<tirmede en etkili araçlardan birisidir. Sınıf yönetimindeki hedeflerden birisi de kazanımlara ula<madır. Kazanımlara ula<ılabilmesi için sınıf yönetimine ve derse kar<ı olumlu tutum geli<tirilmesi için öğretmenin veya öğretim elamanlarının tutumlarının da etkili olduğu söylenebilir. G(ne<’e göre yapılandırmacı yakla<ım modelinin uygulanmasıyla birlikte sınıf yönetimi etkinlikleri içeren öğretmenin rehberliğinin ön plana çıktığı bir duruma gelmi<tir. Akan vd. 1 yönetici gör(<lerine göre öğretmenlerin sınıf yönetimi becerilerini inceledikleri çalı<mada öğretmenlerin meslek öncesi dönemde sınıf yönetimi dersi konusunda donanım eksikliğiyle yeti<tiği için sınıf yönetiminde mesleğe ba<langıç s(recinde sorun ya<adıklarını tespit etmi<tir. “lan yazın incelendiğinde T(rkiye’de öğretmen adaylarının sınıf yönetimi tutumlarını ölçmeye yönelik ölçek geli<tirme çalı<masına rastlanılamamı<tır. ”u konuda çalı<ma yapan ara<tırmacılar daha çok Martin, Yin ve ”aldwin 1 tarafından geli<tirilen Sınıf Yönetimine Yönelik Tutum ve İnanç Envanteri ni kullanmı<lardır “rsal, 1 Ekici, Savran Gencer ve Çakıroğlu 7 . Tanhan ve Şent(rk 11 çalı<malarında sınıf içi istenmeyen öğrenci davranı<larına yönelik tutum ölçeği geli<tirmi<lerdir. McMillan’a göre 1 öğrencilerin nasıl bir geli<im gösterdiklerini bilmek ve resmim b(t(n(n( yeniden değerlendirmek gerekmektedir. Resmin b(t(n(n( değerlendirmek için öğretmen adaylarının sınıf yönetimi dersine tutumlarını ölçmeye yönelik bir ölçeğe ihtiyaç duyulmaktadır. ”u çalı<manın alanda böyle bir ihtiyacı gidereceği d(<(n(lm(<t(r. Yöntem ”u çalı<mada öğretmen adaylarının Sınıf Yönetimi dersine yönelik tutumlarının ölç(lebilmesi amaçlanmı<tır. ”u amaçtan yola çıkılarak, ara<tırmacılar tarafından Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeği geli<tirilmeye ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi çalı<ılmı<tır. Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğini geli<tirmek için gerekli veriler betimsel tarama modeline göre toplanmı<tır. Tarama modeli geçmi<te ya da g(n(m(zde devam eden bir durumu deği<tirmeden var olduğu <ekliyle betimlemeyi amaçlamaktadır. (Karasar, 2011). Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin geli<tirilmesi a<amasında periyodik sıra takip edilmi<tir. Bunlar; alanyazın tarama, madde havuzu olu<turma, uzman gör(<(ne ba<vurma, pilot çalı<ma uygulama, yapısal geçerliliği ve g(venirliği sağlama çalı<maları ölçek geli<tirmenin periyodik sırası takip edilerek gerçekle<tirilmi<tir. Çalışma Grubu Çalı<manın evreni Üniversitelerin Eğitim Fak(ltelerinde öğrenimine devam eden öğrencilerden olu<maktadır. Çalı<ma örnekleminin seçiminde uygun örnekleme yöntemi kullanılmı<tır. Uygun örnekleme yöntemi tesad(fi olmayan örnekleme yöntemlerinden birisidir. Uygun örnekleme yöntemi, ara<tırmacılar tarafından genellikle rastgele (random) ya da sistemli biçimde örneklem belirlemenin g(ç olduğu durumlarda kullanılabilir. Uygun örnekleme yönteminde kolay ula<ılabilen katılımcılar ara<tırmanın örnekleminde yer alır Fraenkel, Wallen ve Hyun, 2014; Tabachnick ve Fidel, 2007). Çalı<manın örneklemini 1 - 1 öğretim yılında Erzurum “tat(rk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fak(ltesi, Marmara Üniversitesi “tat(rk Eğitim Fak(ltesi ve U<ak Üniversitesi Eğitim Fak(ltesinde öğrenim görmekte olan. 134 sınıf, 1 T(rkçe, 116 fen bilgisi, 151 sosyal bilgiler, 124 ilköğretim matematik öğretmenliği ve 1 rehberlik ve psikolojik danı<ma programı öğrencisi olmak (zere toplam 1 öğretmen adayından olu<maktadır. 5rneklemdeki 7 öğretmen adayı dörd(nc( sınıfta, öğretmen adayı (ç(nc( sınıfta öğrenim görmektedir. Tablo 1’de örneklem bilgileri verilmi<tir. 293 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 294 Tablo 1. 5rneklem Demografik Bilgileri N ”öl(m Üniversite Şube Cinsiyet Sınıf 5ğretmenliği 134 T(rkçe 5ğretmenliği 183 Fen ”ilgisi 5ğretmenliği 116 Sosyal ”ilgiler 5ğretmenliği 151 İlköğretim Matematik 5ğretmenliği 124 Rehberlik ve Psikolojik Danı<manlık 105 “tat(rk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fak. 248 Marmara Üniversitesi “tat(rk Eğitim Fak. 260 U<ak Üniversitesi Eğitim Fak. 305 . Sınıf 440 . Sınıf 373 Kadın 577 Erkek 236 TOPLAM 813 5lçek geli<tirmede Tabachnick ve Fidel, 7 örneklemin ölçekteki maddelerin 5 katı olması gerektiğini belirtirken Tav<ancıl 1 örneklem sayısının ölçekteki maddelerin on katı olması gerektiğini belirtmi<tir. 5rneklem soru maddelerinin yakla<ık yirmi katını olu<turmaktadır. Child örneklem için sayısının yeterli, 1 sayısının m(kemmel olduğunu vurgulamı<tır. 5rneklemin ölçek geli<tirmek için oldukça temsil edici olduğu söylenebilir. Ölçeğin Madde Havuzunu Oluşturma 5ğrencilerin sınıf yönetimi dersine yönelik tutumlarına ili<kin ölçek maddeleri alan yazından, alanla ilgili yapılmı< Evertson, Emmer ve Worshan, 2006; Erdoğan, ”a<ar, 1 Jones ve Jones, 1 Cangelosi, çalı<malar incelenerek belirlenmi<tir. Madde havuzu olu<turmaya kaynaklık eden bir ba<ka ara<tırma “kan vd. 1 tarafından okul yöneticilerinin gör(<lerine göre incelenmi< nitel çalı<ma olmu<tur. Madde olu<turma a<amasında Tatar, vd. 1 çalı<masından ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi da faydalanılmı<tır. 5lçekte yeralabilecek maddelerin belirlenmesi ve ölçeğin madde havuzunu olu<turmak amacıyla öğretmen adaylarının sınıf yönetimi dersine yönelik tutumlarını etkileyen faktörler için öğrenci gör(<lerine ba<vurularak, sınıf yönetimi tutumuna ili<kin alan yazından faydalanılarak ve sınıf yönetimi alanında çalı<an uzman (3 Doç. Dr., 2 Yrd., Doç. Dr.) gör(<lerinden yararlanılmı<tır. 5lçek maddeleri be<li likert tipindedir. Derecelendirme 1"hiç katılmıyorum", ' "kısmen katılıyorum", orta derecede katılıyorum , katılıyorum ve tamamen katılıyorum cevap seçenekleri biçiminde olu<turulmu<tur. Ölçeğin Kapsam ve Görünüş Geçerliği 5lçeğin kapsam geçerliliğiyle ilgili olarak Yurdag(l çalı<masında eğitim ve psikoloji alanındaki ölçek geli<tirme çalı<malarında deneysel uygulamaları gerçekle<tirme imkanının olmadığı durumlarda, uzman gör(<lerine dayalı nitel çalı<malar ile ölçek ve ölçekte yer alan maddelerin kalitesi kestirilebileceğini belirtmi<tir. Kapsam geçerlik çöz(mlemesi, uzman gör(<lerine dayalı nitel çalı<maları sayısal verilerle i<lem yapılan nicel çalı<malara dön(<t(ren bir s(reç olarak ele alınabileceğini belirtmi<tir. Çalı<ma kapsamında geli<tirilmeye çalı<ılan Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin gör(n(< geçerliği, madde havuzunda olu<turulan maddeler altı farklı böl(mde öğrenim gören öğretmen adayına değerlendirtilerek sağlanmı<tır. Uzman gör(<leriyle ölçeğin kapsam geçerliği belirlenmi<tir. Uzman değerlendirmesi s(recinde, eğitim fak(ltelerinde sınıf yönetimi derslerini uzun yıllardır y(r(tmekte olan be< öğretim (yesi madde havuzunda yer alan maddeleri birbirinden bağımsız olarak ayrı ayrı değerlendirerek gör(<lerini bildirmi<lerdir. Uzmanlardan ölçek maddeleriyle ilgili alınan gör(<ler değerlendirildiğinde bazı maddelerde ifade etmeye yönelik d(zenlemeler yapılmı<tır ancak ölçekten çıkarılacak madde olmadığına karar verilmi<tir. Uzman gör(<(ne sunulan 1 maddenin tamamının Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinde kullanılmak için uygun olduğuna karar verilmi<tir. Ölçeğin Yapı Geçerliği Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğine, madde analizi ve faktör analizi yapılarak yapı geçerliği gerçekle<tirilmeye çalı<ılmı<tır. Bindak (2005) ölçek geli<tirme çalı<malarında madde analizi yapılmasının amacını belirlenen bir tutumu ba<ka tutumlardan ayırt ederek ölçebilecek maddelerin belirlenmesi, geçerli g(venilir bir ölçek olu<turulması olarak tanımlamı<tır. 5lçekte yer alan maddelerin ayırt edicilik g(çleri akademik ortalamalarının durumuna göre alt ve (st gruba ayrılmı<, 295 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 296 bu grupların kar<ıla<tırılması madde puan ortalamalarına dayalı madde analizi yapılarak ortaya konmu<tur. Tatar ve diğerlerinin önerdiği gibi sınıf yönetimi tutum ölçeğinde yer alan her bir maddenin iki grupta yer alan katılımcıların değerlendirme puan ortalamaları t değeri hesaplanarak sunulmu<tur (Tatar vd. 2015). “yrıca Madde-Toplam Korelasyona Dayalı Madde “nalizi, maddelerin puanları ile testin toplam puanı arasındaki ili<kiyi ortaya koyabilmek için yapılmı<tır. Uzman incelemesi, ölçek maddeleriyle ilgili önerilerinin değerlendirilmesi ve madde analizi çalı<ması sonucunda herhangi bir maddenin ölçekten çıkartılmasına gerek olmadığı kararla<tırılmı<tır. Bu karardan sonra da ölçek maddeleri için açımlayıcı faktör analizi yapılmı<tır. 5lçeğin verilerinin uygun olması faktör analizi için gereklidir. Çalı<madan elde edilen verilerin uygunluğunu değerlendirmek için, "KMO" KaiserMeyer-Olkin ve "”artlett K(resellik" testleri yapılmı<tır. ”ir ba<ka gör(<e göre faktör analizinde, örneklemden elde edilen verilerin yeterliğini tespit etmek için Kaiser-Meyer-Olkin KMO testi yapılması gerektiği belirtilmi<tir Tav<ancıl 1 . AFA'da “çımlayıcı Faktör “nalizinde açıklık ve anlamlılık sağlamak için varimax dik dönd(rmesi kullanılmı<tır. Screeplot incelendiğinde ölçeğin (ç boyutlu olmasına karar verilmi<tir. “çımlayıcı faktör analizi yapıldıktan sonra tespit edilen boyutları doğrulayıp doğrulamadığı test edilmesi için doğrulayıcı faktör analizi AMOS 16 paket programı kullanılarak yapılmı<tır. Elde edilen boyutları doğrulayıp doğrulamadığına bakılmı<tır. Güvenirlik Hiçbir ölçek maddesinin elenmemesiyle birlikte faktör analizi yapılmı<tır. 5lçeğin maddelerinin Cronbach-“lpha iç tutarlık katsayısı hesaplanarak g(venirlik çalı<ması yapılmı<tır. 5lçeğin ne kadar g(venilir olduğuna Cronbach-“lpha iç tutarlık katsayısı hesaplanarak belirlenmi<tir. Karar verme s(reciyle birlikte sınıf yönetimi dersi tutum ölçeğinin alt boyutlarındaki öğrencilerin vermi< oldukları cevaplar arasındaki ili<kiye de bakılmı<tır. Bulgular ve Yorum ”u böl(mde ara<tırmanın verilerinden elde edilen bulgulara yer verilmi<tir. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Alt ve Üst Grup Madde Puan Ortalamalarına Dayalı Madde Analizi 5ğretmen adaylarının sınıf yönetimine yönelik tutumlarını belirleme ölçeğinde yer alan her bir maddenin ayırt edicilik g(çleri belirlenmesi hedeflenmi<tir. ”u hedef doğrultusunda sınıf yönetimi tutum ölçeğinde yer alan her bir maddenin alt ve (st grupta yer alan öğretmen adayının derecelendirme puan ortalamaları farkının t değeri tespit edilmi<tir. Sekiz y(z on (ç öğretmen adayına uygulanan ölçekten elde edilen puanlar en b(y(kten en k(ç(ğe doğru ”(y(közt(rk’e göre alt ve (st gruplar olarak sıralanmı<tır. Gruplar alt grup 1 (st grup 1 öğretmen adayından olu<turulmu<tur. Sıralamadan elde edilen analiz sonuçları Tablo 2’de verilmi<tir. Tablo 2. “lt ve Üst Grupların “ritmetik Ortalamaları, Standart Sapma ve t Değerleri Madde No 1 2 3 4 5 6 7 8 Grup Ort. SD Alt Grup 2.0769 .971 Üst Grup 4.0769 .898 Alt Grup 2.5430 1.084 Üst Grup 4.3213 .769 Alt Grup 2.5409 1.035 Üst Grup 4.5566 .627 Alt Grup 2.6516 1.164 Üst Grup 4.6787 .556 Alt Grup 2.5837 .978 Üst Grup 4.6244 .797 Alt Grup 2.5837 .962 Üst Grup 4.6244 .512 Alt Grup 2.5091 .967 Üst Grup 4.5249 .576 Alt Grup 2.1584 .918 T p 20.347 .000 19.880 .000 24.744 .000 23.353 .000 20.992 .000 27.825 .000 26.593 .000 26.585 .000 297 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 298 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Üst Grup 4.2715 .743 Alt Grup 2.2262 .983 Üst Grup 4.2308 .742 Alt Grup 2.4932 1.068 Üst Grup 4.2805 .827 Alt Grup 2.2237 1.027 Üst Grup 4.3665 .748 Alt Grup 2.4409 Üst Grup 24.188 .000 19.660 .000 25.021 .000 1.042 25,192 .000 4.5068 .629 . Alt Grup 2.7919 1.152 20.654 .000 Üst Grup 4.6018 .606 Alt Grup 2.3196 .975 27,982 .000 Üst Grup 4.4706 .591 Alt Grup 2.3122 .898 27.744 .000 Üst Grup 4.3575 .627 Alt Grup 2.5928 1.016 20.048 .000 Üst Grup 4.2308 .664 Alt Grup 2.6154 1.140 19.111 .000 Üst Grup 4.3891 .776 Alt Grup 2.4818 1.031 Üst Grup 4.0452 .743 Alt Grup 2.2909 .968 Üst Grup 4.2081 .721 Alt Grup 2.2986 1.023 Üst Grup 4.1719 .767 Alt Grup 2.7330 1.118 Üst Grup 4.5158 .560 .000 18.269 .000 23.586 .000 21.778 .000 21.181 ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Tablo 2'de incelendiğinde bağımsız gruplar t-testi (st ve alt grupların madde ortalamaları için yapılmı<tır. ”ağımsız gruplar t-testi sonuçları ölçekteki b(t(n maddeler için p<. d(zeyinde manidarlık tespit edildiğinden sınıf yönetimi tutum ölçeğinden herhangi bir madde çıkartılmamı<tır. “lt (st gruplar belirlenirken ”(y(közt(rk’(n belirttiği gibi alt ve (st grupların % 7’si alınmı<tır. ”u sayıda 1 (st, 1 alt gruba tekab(l etmektedir. Madde-Toplam Korelasyona Dayalı Madde Analizi ”(y(közt(rk (2012) madde-toplam korelasyonunu, ölçekte yer alan her bir maddeden alınan puan ile ölçeğin t(m(nden elde edilen puan arasındaki ili<kiyi ortaya koymak olarak tanımlamı<tır. ”ir ölçekte madde-toplam korelasyonunun pozitif ve g(çl( olması, maddenin aynı davranı<ları örneklendirmesini sağlarken bir yandan da testin iç tutarlılığının da y(ksek olmasını sağlamaktadır. Tezba<aran çalı<masında g(venirlik hesaplamaları kapsamında, uygulanan ölçeğin, ölç(lmek istenen tepkilerin g(venirliğinin g(venirlik ölç(t(ne ve korelasyona dayalı madde analizleriyle sağlanacağını belirtmi<tir. Tablo 3'te Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin maddeleri için madde toplam korelasyonu verileri yer almaktadır. Tablo 3. Madde İçtutarlığı (Cronbach-Alpha) 5lçek Madde Sırası Madde-Toplam İli<ki Katsayısı (r) 1 .617 2 .644 3 .687 4 .588 5 .464 6 .629 7 .645 8 .623 9 .632 299 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 300 10 .666 11 .674 12 .642 13 .485 14 .586 15 .659 16 .635 17 .450 18 .625 19 .545 20 .620 21 .570 Tablo incelendiğinde, (niversite öğretmen adaylarından elde edilen verilerde ölçek maddeleri ölçek puanı ile y(ksek derecede ili<ki göstermi< olup, .450-. 7 arasında deği<en değerler elde edildiği tespit edilmi<tir. Can’a göre 1 maddelerin ölçek puanı ’(n altında olmadığı için maddeler ile ölçek puanı y(ksek derecede korelasyon göstermi<tir. Faktör Analizi Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin maddelerinin herhangi birisinin ölçekten çıkartılmasına gerek olmadığı kararla<tırıldıktan sonra 21 madde için “çımlayıcı Faktör “nalizi “F“ yapılmı<tır. Köymen 1 faktör analizinin aynı zamanda yapı geçerliliği olarak tanımlandığını belirtmi<tir. Çokluk, Şekercioğlu ve ”(y(közt(rk’e göre 1 bir çalı<manın KaiserMeyer-Olkin değerinin .50'den b(y(k ve ”artlett K(resellik testinin anlamlı olması halinde elde edilen verilerin faktör analizi yapılabilir. 5lçekteki 21 maddenin KMO .9 , ”artlett K(resellik testi χ değeri ise 3519.155 (p<.01) olarak tespit edilmi<tir. ”(y(közt(rk 2012) ve Tekindal (2009) KaiserMeyer- Olkin değerinin . ’dan fazla olmasının uyumun m(kemmellik göstergesi olarak değerlendirilebileceğini belirmi<tir. Değerler incelendiğinde elde verilerin “çımlayıcı Faktör “nalizi için yeterli olduğunu göstermektedir. Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin kaç faktörden olu<tuğunu belirleme amacıyla için Temel ”ile<enler “nalizi ve bağımsızlık, ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi yorumlamada açıklık ve anlamlılık sağlamak amacıyla Varimax dik dönd(rmesi kullanılmı<tır. 5lçeğin boyutlarını belirlemede temel bile<enler analizinin özdeğeri değerlendirilğinde, özdeğeri 1'den b(y(k boyutlar anlamlı olarak ele alınmı<tır. Sınıf Yönetimi Tutum 5lçeğinde (ç boyutun öz değerinin 1’ den b(y(k olduğu gör(lm(<t(r. Çizgi grafiği screeplot testi, ölçeğin kaç boyutlu olduğuna karar verebilmek için incelenmi<tir. Yapılan incelemeye göre grafikte (ç(nc( boyuttan itibaren çizgi grafiği eğimininin kaybolmaya ba<ladığı gör(lm(<t(r. Bu durumda ölçeğin (ç faktörden olu<tuğunu gör(lm(<t(r. Şekil . ScreePlot Screeplot testi sonuçlarını doğrulamak için “çımlayıcı Faktör “nalizi yapılmı< ve boyutların varyansı açıklama oranına bakılmı<tır. 301 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 302 Tablo 4. “çımlayıcı Faktör “nalizi 50,14 5 50,14 5 4,902 23,34 5 23,345 2 1,286 6,125 56,270 1,286 6,125 56,27 0 4,277 20,36 9 43,713 3 1,164 5,544 61,814 1,164 5,544 61,81 4 3,801 18,10 1 61,814 4 ,752 3,579 65,393 5 ,665 3,166 68,559 6 ,659 3,139 71,698 7 ,602 2,865 74,563 8 ,586 2,788 77,351 9 ,534 2,541 79,892 10 ,512 2,440 82,332 11 ,455 2,168 84,500 12 ,430 2,048 86,548 13 ,401 1,910 88,459 14 ,363 1,731 90,189 15 ,350 1,665 91,855 16 ,345 1,643 93,498 17 ,340 1,621 95,119 18 ,309 1,470 96,589 19 ,261 1,243 97,831 Varyans 10,53 0 Toplanmı< 50,145 Varyans Y(zdesi Toplanmı< Varyans 50,14 5 5zdeğer Varyans Y(zdesi 10,53 0 Varyans 1 Toplanmı< Toplam Faktör Y(klerinin Dönd(r(lm(< Toplamı Varyans Y(zdesi Toplam Faktör Y(kleri 5zdeğer Faktörler ”a<langıç 5zdeğerleri ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi 20 ,252 1,198 99,030 21 ,204 ,970 100,000 “çımlayıcı Faktör “nalizinden elde edilen sonuçlara göre olu<an (ç boyutun temel bile<enler analizi özdeğerleri 1’in (zerinde, paralel analiz değerlerinden b(y(k, diğer bile<enlerin değerleri 1’in altında ve k(ç(kt(r. Yamaç-birikinti grafiği ile “çımlayıcı Faktör “nalizinden ula<ılan sonuçlar değerlendirildiğinde Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin (ç boyutlu olabileceği tespit edilmi<tir. Tablo 5. Faktör Y(kleri Faktörler Madde Duyu<sal Yakınlık S3 ,775 S2 ,768 S1 ,764 S4 ,700 S13 ,664 S6 ,602 S14 ,576 S7 ,564 Duyu<sal Farkındalık S10 ,825 S11 ,769 S9 ,673 S19 ,588 S17 ,583 S8 ,579 S12 ,569 Etki Sağlama 303 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 304 S18 ,763 S15 ,682 S5 ,636 S21 ,612 S16 ,597 S20 ,576 21 maddeli ve 3 boyuttan olu<an öğretmen adaylarının sınıf yönetimi dersi tutumunu ölçme aracının toplam varyansın % 1. 1 '(n( açıkladığı tespit edilmi<tir. ”(y(közt(rk 1 ölçek geli<tirme çalı<malarında deği<kenlerin varyansın / ’(n( açıklaması gerektiğini ancak davranı< bilimleri ve eğitim bilimlerinde ölçek geli<tirmede bu orana ula<manın zor olduğunu belirtmi<tir. ”(y(közt(rk, tek faktörl( ölçeklerde % ve (zeri oranını yeterli görm(<t(r. Çok faktörl( ölçeklerde oranın daha y(ksek olması gerektiğini belirtmi<tir. 5lçek maddelerinin faktör y(k(n(n . ’un altında olmamasına dikkat edilmi<tir. Hiçbir maddenin faktör y(k( . ’un altında kalmamı<tır. 5lçekte faktör y(k( en d(<(k . olarak tespit edilm<tir. Sınıf yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin (ç faktör(n(n toplam varyansı açıklma oranının yeterli olduğu belirlenmi<tir. 5lçeğin faktör y(kleri Tablo 5'te verilmi<tir. Duyu<sal yakınlık “çımlayıcı Faktör “nalizi ile elde edilen alt boyutlardan birincisidir. Sekiz maddeden olu<an duyu<sal yakınlık alt boyutunun faktör y(kleri .7 ile . arasında deği<mekte ve tek boyutta Sınıf Yönetimi Dersi Tutumunun toplam varyansının %50.145'ini açıklamaktadır. Duy<sal farkındalık olarak adlandırılan ikinci alt boyut da yedi maddeden olu<mu<tur, duyu<sal farkındalık boyutlarının faktör y(kleri .83 ile .57 arasında deği<mektedir. Duyu<sal farkındalık sınıf yönetimi dersi tutmunun toplam varyansının % .1 'ini açıklamaktadır. “ltı maddeden olu<an etki sağlama boyutunun, faktör y(kleri .7 ile . arasında deği<mektedir. Etki sağlama olarak tanımlanan (ç(nc( boyut varyansın % . '(n( açıklamaktadır. Doğrulayıcı Faktör Analizi Doğrulayıcı Faktör “nalizi, “çımlayıcı Faktör “nalizinden elde edilen verilerden tespit edilen faktörleri doğrulamak amacıyla aynı veriler kullanılarak yapılmı<tır. Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeği için Doğrulayıcı ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Faktör “nalizi DF“ AMOS 16.0 istatistik programı kullanılarak yapılmı<tır. Çalı<manın örnekleminden sağlanan verilerinden olu<an (ç boyutu doğrulayıp doğrulamadığı test edilmi<tir. Çalı<manın örneklemini olu<turan 1 öğretmen adayından elde edilen veriler için t değerlerinin anlamlılık d(zeyi ve göstergelerin hata varyansları Şekil ’de ayrıntılı olarak gösterilmi<tir. Şekil . Modifikasyon Yapılmı< Doğrulayıcı Faktör “nalizi ,58 ,30 e8 s3 ,41 e7 s2 ,45 e6 s1 ,48 e5 s4 ,46 e4 s13 ,60 e3 s6 ,56 e2 s14 ,62 e1 s7 ,76 ,64 ,67 ,70 duyuşsal yakınlık ,68 ,77 ,75 ,78 ,89 ,47 e15 s10 ,58 e14 s11 ,51 e13 s9 ,47 e12 s19 ,40 e11 s17 ,51 e10 s8 ,59 e9 s12 ,31 ,69 ,76 ,72 ,69 ,63 ,72 ,77 duyuşsal farkındalık ,86 ,45 e21 s18 ,65 e20 s15 ,44 e19 s5 ,51 e18 s21 ,52 e17 s16 ,54 e16 s20 ,81 ,67 ,81 ,66 ,71 ,72 ,74 etki sağlama 305 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 306 Şekil 2’ de gizil deği<kenlerin gözlenen deği<keni açıklama durumlarına ili<kin t değerleri ve gözlenen deği<kenlerin hata varyansları yer almı<tır. Çokluk, Şekercioğlu ve ”(y(közt(rk 1 t değerleri 1. ’nın (zerinde olursa p< . d(zeyinde, . ’nın (zerinde olursa p< . 1 d(zeyinde anlamlı olduğunu belirtmi<tir. Şekil ’ de yer alan t değerlerine bakıldığında t(m göstergelerin p<.01 d(zeyinde anlamlılık derecesine sahip olduğu gör(lm(<t(r. “yrıca gözlenen deği<kenlerin hata varyanslarının da oldukça uygun değerler aldığı söylenebilir. Doğrulayıcı Faktör “nalizi Yapısal e<itlik modellemesinin bir t(r(d(r. Doğrulayıcı Faktör “nalizinde (DFA) uyum istatistiği testleri yapılmaktadır. 5ğretmen “daylarının Sınıf Yönetimi Dersi Tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geli<tirmek için yapılan bu çalı<mada, verilerin analizinden elde edilen uyum istatistiği indeksleri a<ağıda gösterilmi<tir. ”eklenen kovaryans matrisi ile gözlenen kovaryans matrisi arasındaki farkın χ değerinin) anlamlılığı için p değerine bakılmı<tır. p değerinin anlamlı olmaması istenilmektedir. “ncak bu çalı<mada örneklemin b(y(k olması nedeniyle p değerinin anlamlı olması tolere edilmektedir Çokluk, Şekercioğlu, ve ”(y(közt(rk, 1 . Tablo 6. Uyum İstatistikleri n= 1 Uyum İyiliği 5lç(tleri M(kemmel Uyum İyiliği χ χ2/d <3 RMSEA 0<RMSEA<0,05 Kabul Edilebilir Uyum İyiliği < χ /d < 5lçek Uyum İyiliği Değerleri 4,66 0,05<RMSEA<0,08 0.067 S-RMR ≤S-RMR≤. .05<S-RMR<.1 0,57 CFI , 7≤CFI≤1 0,95<CFI<0,97 0,93 GFI , ≤GFI≤1 0,90<GFI<0,95 0,90 AGFI , ≤“GFI≤1 0,85<AGFI<0,90 0,86 Doğrulayıcı Faktör “nalizinde DF“ uyum değeri için Kline, (2005) ve S(mer’in çalı<masından harmanlanarak Tablo olu<turulmu<tur. M(kemmellik veya kabul edilebilir uyum d(zeyi buna göre belirlenmi<tir. Kline ve S(mer (2000) χ değeri serbestlik derecesine oranlanarak değerlendirmeye alınabileceğini belirtmi<tir. Söz( edilen oran < olması durumunda uyumun orta d(zeyde, oran < olması durumunda çok iyi ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi uyum gösterdiği söylenebilir. Tablo ’daki uyum istatistikleri değerlendirilğinde χ /df oranı orta d(zeyde uyumda olduğu gör(lmektedir. Hooper, Caughlanve Mullen, (2008) GFI |>.95 ve AGFI > .95 ve (zerinde olmasının m(kemmel uyumugösterdiği ve. ’ın (zerinde olmasının iyi uyumu gösterdiğini belirtmi<tir. Tablo ’daki modelin uyum indekslerine bakıldığında CFI dı<ında t(m değerlerin kabul edilebilir d(zeyde olduğu gör(lm(<t(r (Brown, 2006; Hu ve Bentler, 1999; Jöreskog ve Sörbom, 1 . ”u ölç(tlere göre Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeği SYDT5 ’nin 1 maddesinin ilgili alt boyutlarıyla modellerinin uygun olduğu kanaati olu<mu<tur. Güvenirlik Toplam 1 maddeden olu<an Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin tamamı için g(venirlik katsayısı . olarak tespit edilmi<tir. 5lçeğin (ç alt boyutunun g(venirliğine ait değerler duyu<sal yakınlık . duyu<sal farkındalık . ile etki sağlama .7 arasında deği<mi<tir. 5lçeğin genelinden ve alt boyutların g(venirlik değerlerinin, geli<tirilen Sınıf Yönetimi Dersi Tutum 5lçeğinin g(venilir bir ölçek olduğu gör(lebilir. Alt Boyutlar Arası Uyum Düzeyleri 5lçeğin alt boyutları arasındaki ili<kinin incelenmesi amacıyla pearson korelasyon yapılmı<tır. Korelasyon sonuçları Tablo 7'de sunulmu<tur. Tablo 7. “lt ”oyutlar “rası Uyumluluk Boyutlar Duyu<sal Farkındalık Etki Sağlama TOPLAM Duyu<sal Yakınlık ,775** ,706** ,923** ,751** ,927** Duyu<sal Farkındalık Etki Sağlama ,880** Tablo 7'de sınıf yönetimi tutum ölçeğinin alt boyutları arasındaki ili<kilerin g(çl( ve anlamlı olduğu gör(lmektedir. “lt boyutlar arasındaki en g(çl( ili<ki r= 7 duyu<sal farkındalık ile toplam puanları arasındadır. En zayıf ili<ki r=7 duyu<sal farkındalık ile etki sağlama arasındadır. ”u ili<ki değerlendirildiğinde ölçme aracının iç tutarlılığının y(ksek olduğu söylenebilir. 307 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 308 Sonuç ve Tartışm ”u böl(m(nde çalı<manın verilerinden elde edilen bulgulardan ula<ılan sonuçlara yer verilmi<tir. 5ğretmen adaylarının sınıf yönetimi dersine yönelik tutumlarının belirlenmesine yönelik bir ölçek geli<tirme amacıyla yapılan bu çalı<manın sonucunda, öğretmen adaylarının sınıf yönetimi tutumlarını tespit etmeye yönelik bir ölçek geli<tirilmi<tir. Çalı<mada (ç farklı eğitim fak(ltesinde öğrenim gören 1 öğretmen adayından veriler alınmı<tır. 5lçek geli<tirmeyle ilgili t(m a<amalar gerçeke<tirilmi<tir. 5lçek duyu<sal yakınlık, duyu<sal farkındalık, etki sağlama <eklinde (ç alt boyuttan ve toplam 1 maddeden olu<mu<tur. 5lçek, öğretmen adaylarının sınıf yönetimi dersine yönelik tutumlarıyla ilgili toplam varyansın % 1. 1 '(n( açıklamı<tır. “lt faktörlerde bulunan maddelerin teorik çerçevedeki maddelerle ört(<t(ğ( gör(lm(<t(r. Rennie (1 7 bir ölçeğin, toplam varyansın % ’ini ve (zerini açıklama oranına ship olduğunda, ölçeğin uluslararası olarak kabul edilebileceğini belirtmi<tir. Sınıf Yönetimi Tuttum 5lçeğinin uluslararası standartlarda bir ölçek olduğu söylenebilir. 5lçeğin genel Cronbach-“lpha g(venirlik d(zeyi . olarak belirlenmi<tir. KMO değeri . olarak tespit edilmi<tir. ”(y(közt(rk’e gore (2012) KMO değerinin . ve (zeri olmasının uyumun m(kemmel olduğunu belirtmi<tir. 5lçeğin genelinin ve birbirleriyle korelasyonu p< 1 d(zeyinde anlamlı olduğu tespit edilmi<tir. Her bir maddenin ve madde toplam korelasyonu < 1 d(zeyinde anlamlıdır. 21 maddeden ibaret ölçek be<li likert t(r(nde olup, derecelendirme 1 "Hiç katılmıyorum" Kısmen katılıyorum Orta derecede katılıyorum Çoğunlukla katılıyorum ve Tamamen katılıyorum <eklinde derecelendirilmi<tir. Çalı<ma sonucunda geli<tirilen ölçeğin, ilerde sınıf yönetimiyle ilgili yapılacak ara<tırmalar ve öğretmen ve öğrenci tutumlarını tespit edebilmek için ı<ık tutacağı, geçerli ve g(venilir, ayırt edici özelliği y(ksek bir ölçek olduğu sonucuna ula<ılmı<tır. Bu çalı<mada Eğitim Fak(ltelerinde altı farklı böl(mde öğrenim gören öğretmen adaylarının Sınıf Yönetimi Dersine Yönelik 5lçek geli<tirmek amacıyla yapılmı<tır. “ynı uygulama formasyon öğrencilerine de yapılabilir. “yrıca ölçek uyarlanarak öğretmenlerin sınıf yönetimine yönelik tutumları ara<tırılabilir. “yrıca öğretmen adaylarının farklı deği<kenlere göre sınıf yönetimi dersine yönelik tutumları incelenebilir. ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi Kaynakça “kan, D., Şener, N., ”a<ar, M., Şen, ” 1 . 5ğretmenlerin sınıf yönetim becerisinin yönetici gör(<lerine gore incelenmesi, Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (1) 71-88 Arsal, Z. (2014). Mikro öğretimin öğretmen adaylarının sınıf yönetimi tutum ve inançlarına etkisi, Mersin Eğitim Fakültesi Dergisi 10 (3) 137-150 ”a<ar, H. 1 . Sınıf Yönetimi. “nkara Pegem “ Yayıncılık. Bindak, R. (2005). Tutum ölçeklerine madde seçmede kullanılan tekniklerin kar<ıla<tırılması, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 17-26. Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis: For applied research. New York: Guilford.. ”(y(közt(rk, 1 . Sosyal Bilimler İçin Veri analizi el Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (16. ”askı). Ankara: PegemA Akademi ”(y(közt(rk, Ş. . Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem-“ Yayınları. Can, A. (2014). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: PegemA Akademi Cangelosi, J. S. (2000). Classroom Management Strategies, Newyork: John Wiley and Sons. Inc. Child, D. (2006). The Essentials of Factor Analysis 3. Edition, London: Continuum Çokluk, O., Şekercioğlu, G. & ”(y(közt(rk, S. 1 . Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (2. ”askı . Ankara: Pegem Akademi. Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının sınıf yönetimine yönelik tutum ve inanç kazanma d(zeyine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17 (3) 167-182 Enders, C. K., Tofighi, D. (2007). Centering predictor variables in crosssectional multilevel models: A new look at an old issue. Psychological Methods,12, 121-138. 309 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 310 Erdem, “. R., Y(cel, C., “slan, H. ve diğ. 1 . Editör Ruhi Sarpkaya . Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. “nkara “nı Yayıncılık. Erdem, A. R., (2011). Sınıf ve Disiplin Kuralları, Sınıf Yönetimi, Ed. Ruhi Sarpkaya “nkara İhtiyaç Yayıncılık Erdoğan, İ. . Sınıf Yönetimi. İstanbul Sistem Yayıncılık Evertson, C. M., Emmer, E. T., Worshan, M. E. (2006). Classroom management for elementary teachers (7th ed.). New York: Pearson Education. Fraenkel, J.R, Wallen, N.E, Hyun, H.H. (2014). How to Design and Evaluate Research in Education, McGraw Hill New York. G(ne<, F. 7 . Yapılandırmacı Yaklaşımla Sınıf Yönetimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Harmer, J (1983). The Practice of English Language Teaching, London: Longmanpublications. Hooper, D.,Coughlan, J., Mullen, M. (2008). Structural equation modeling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods,7(2), 191-205. Hu, L., Bentler, P. M. (1999). Cutoffcriteriafor fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal 6(1), 1-55. Jones, V. F., Jones, L. S (2001). Comprehensive Classroom Management, Allyn and Bacon Jöreskog, K.G., Sörbom, D 1 . Lisrel Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Lincoln wood: Scientific Software International, Inc Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi, “nkara Nobel Yayın Dağıtım. Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (Second Edition) NY: Guilford Publications, Inc. Köymen, Ü. 1 . 5ğrenme ve ders çalı<ma stratejileri envanteri Geçerlik ve g(venirlik çalı<ması, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(1), 19-28 Liu, O. L., Lee, H. S., Linn, M. C. (2010). An investigation of teacher impact on student inquiry science performance using a hierarchical linear model, Journal of Research in Science Teaching, 47(7), 807-819 ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi McMillanJ.H (2015) Sınıf İçi Değerlendirme, (Çeviri Editör( “sım “rı , Konya Eğitim Yayınevi Rennie, K.M (1997). Exploraty and Confirmatory Rotation Strategies in Exploraty Factor Analysis, Paper Presented at the Annual Meeting of the Southwest Educational Rsearch Association, January, Austin Savran Gencer, “., Cakiroglu, J. 7 . Turkish preservice science teachers’ efficacy beliefs regarding science teaching and their beliefs about classroom management, Teaching and Teacher Education 23(5) 664675 · S(mer, N. . Yapısal e<itlik modelleri, Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74 Tabachnick, B.G., Fidel, L.S. (2007). Using Multivariate Statistics, Boston: Pearson/ Allyn& Bacon, Inc Tanhan, F., Şent(rk, E 11 Sınıf içi istenmeyen öğrenci davranı<larına yönelik öğretmen tutumları ölçeğinin geli<tirilmesi, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4 (35), 44-53 Tatar, E., Tosun, C., T(ys(z, C., İlhan, N., Karakuyu, Y. 1 .5ğrencilerin fen bilimleri derslerindeki ba<arılarına etki eden faktörlerin belirlenmesine yönelik bir ölçeğin geli<tirilmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8 (4) 319-340 Tav<ancıl, E. 1 . Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Nobel Yayıncılık Tekindal, S. (2009). Duyuşsal Özelliklerin Ölçülmesi İçin Araç Oluşturma. Ankara: Pegem Akademi Terzi, “. R. . Sınıf Yönetimi “çısından Etkili 5ğretmen Davranı<ları, Milli Eğitim Dergisi, Sayı 1 -156 Tezba<aran, “. . Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu, “nkara T(rk Psikologlar Derneği Yayınları 311 M.”“Ş“R& M.C. DOĞ“N&D. “K“N&N. ŞENER 312 Sınıf Yönetimi Dersi Değerlendirme 5lçeği Değerli 5ğretmen “dayları ”u çalı<mada öğretmen adaylarının sınıf yönetimi dersine yönelik tutum ölçeği geli<tirilerek, tutumlarının değerlendirilmesi amaçlanmı<tır. “ra<tırmanın verileri ba<ka bir yerde ba<ka bir amaçla kullanılmayacaktır. “ra<tırmanın geçerliği ve g(venirliği vereceğiniz cevaplara bağlıdır. Çalı<maya katılımınızdan dolayı te<ekk(r ederim. L(tfen anket sorularını a<ağıdaki değerlere göre cevaplayınız. = Hiç Katılmıyorum = Kısmen Katılıyorum = Orta Derecede Katılıyorum = Çoğunlukla Katılıyorum 5= Tamamen Katılıyorum Cinsiyetiniz Kadın Erkek Sınıfınız Üniversiteniz ”öl(m(n(z Sınıf 5ğret. T(rkçe 5ğret. Fen ”ilgisi 5ğret. Sosyal ”ilgiler 5ğret. İlköğretim Mat. 5ğret Maddeler 1 1.Sınıf yönetimi dersi hayatın gerçekliğini yansıtıyor .Sınıf yönetimi dersinde daha önceki öğrencilik hatıralarım canlanıyor .”ir öğretmen adayı olarak böyle bir dersin varlığı beni rahatlatıyor .Sınıf yönetimi hatırlattı RPD ( ) dersi bana öğretmen olacağımı .İstenmeyen öğrenci davranı<larının yönetimi konusunda donanımlı yeti<tiğimi d(<(n(yorum .”u dersin benim meslek hayatıma olumlu katkı sağlayacağını d(<(n(yorum 7.”u ders sayesinde öğrencilerle daha iyi ileti<im kuracağımı d(<(n(yorum .Zamanın etkili ve verimli kullanmanın önemini bu ders sayesinde fark ettim. 2 3 4 5 ____________________U<ak Üniversitesi Sosyal ”ilimler Dergisi .5ğretim yöntem ve tekniklerinin etkili kullanımının önemini bu ders sayesinde fark ettim 1 .I<ığın, rengin, kokunun, nemin, g(r(lt(n(n vb öğrenme öğretme s(recinde ne kadar etkili olduğunu bu ders sayesinde fark ettim 11.Veli ile ileti<imin ne kadar önemli olduğunu bu ders sayesinde fark ettim. 1 .İyi bir öğrenme öğretmenin gerçekle<mesi için sınıf yönetiminin ne kadar etkili olduğunu bu ders sayesinde fark ettim. 1 .Sınıf yönetiminde g(ncel verilmesi beni olumlu etkiliyor hayattan örnekler 1 .”u ders sayesinde sınıf içinde ortaya çıkan anlık durumlarda duygusal kontrol( kaybetmemenin öneminin farkına vardım. 1 .”u ders sayesinde sınıf içinde ortaya çıkan durumlara yerinde ve uygun m(dahale edebilirim. 1 .Sınıf içi istenmeyen davranı<larla kar<ıla<tığımda doğru zamanda doğru tepki verebilirim 17. ”en dilinin sınıf yönetiminde ne kadar etkili olduğunu bu deste fark ettim. 1 .5ğrenci manip(lasyonlarına kar<ı hazırlıklıyım. 1 .Sosyal kabul(n insan ya<amındaki önemini bu ders sayesinde fark ettim. .Kendisini ileti<ime kapatan öğrencilere ula<manın yollarını öğrendim. 1.5ğretmenliğimde öğrenme öğretme s(recinde etkili sınıf yönetimi sağlayacağımı d(<(n(yorum. 313

RELATED PAPERS

RELATED TOPICS

Log In

HAYTAP’ın Hayvan Hakları Mücadelesinde Çatışma Yönetimi Hayvan Hakları Savunucularının Kendi Aralarında Uzlaşması Mümkün Mü?.pdf

HAYTAP’ın Hayvan Hakları Mücadelesinde Çatışma Yönetimi Hayvan Hakları Savunucularının Kendi Aralarında Uzlaşması Mümkün Mü?.pdf

Related Papers

RELATED PAPERS

RELATED TOPICS