Peyami Safa&#39;nın Osmanlıca Hakkındaki Düşünceleri

Sinan  CITCI

Peyami Safa, 1918’den itibaren kaleme aldığı ve tarihleri-bağlamları çerçevesinde değerlendirilmesi gereken yazılarında pek çok konu, sorun, olay ve kişiye yer vermiştir. Yazarın ele aldığı konuların pek çoğu o günkü sıcaklığını kaybetmiş olmakla birlikte günümüzde de hâlâ tartışılmaya devam etmektedir. Peyami Safa’nın dönemin bazı gazete ve dergilerinde “tartışmalar”, “savunmalar”, “izahatlar” biçiminde gündeme getirdiği belli başlı konular; “dil, milliyetçilik, gençlik, eğitim-öğretim, inkılapçılık, Cumhuriyetçi devrimler, Avrupalılaşma, Doğululuk, Batılı ideolojiler, medeniyet-kültür kavramları, din-mistisizm-dincilik; kozmopolitlik-milliyetçilik karşıtlığı, modernizm, tarih algısı, felsefe; sanat, edebiyat ve tenkitte eğilimler, edebi akımlar, edebiyatta türler ve üslup” olarak sıralanabilir.

Peyami Safa 1899 yılında İstanbul’da doğmuştur. Çocukluk ve gençlik yılları Osmanlı Devleti’nin içerisinde bulunduğu savaş döneminin gölgesinde geçen yazar, hayatını kaybettiği 1961 yılına kadar önemli siyasi ve edebi figürlerden biri olmuştur. Cumhuriyetçi- muhafazakar bir kimliğe sahip olan Safa; eserlerinde ve çeşitli gazete ile dergilerde çıkan makalelerinde milliyetçilik, Türk inkılabı, batılılaşma, Doğu – Batı, mistisizm gibi temaları işlemiştir. Bu makale içerisinde birçok alanda sayısız eser veren Peyami Safa'nın Türk inkılabı, Batılılaşma, muhafazakarlık ve milliyetçilik hakkındaki görüş ve tutumu konu edilecektir.

! "# $ % &' ' ( ' c * ++ ', + - -'c ' ' ./ usu " # us "& ( &' s s s " ' u - . s /u u u 2 u u $ 3u # s u & Os s s u u u$ * " " u u u$ % & + s s 0 s s 1( s 'u s s Os $ s 2u s ss s 6 u ss s " s s u s "u " $ 4 7 ss u " 8 6u 0 s$ 2 u" 6 " / s " " s " u $ 5 2 - % 4 % & 10 u 0 3 u ( 9s :( s s 6 s u 9 ss " u 6 , O " 2 6 7 s 7 6u 7 s " 6 ss s 7 ( u ;6 s - 6 7s u 0 #< s s s 3 = s s 5 us s s " s 6 6 "u " $ s 7 s s$ * $O s 0 3& s 6 + , u s 2u s 7 s u" s u" s s 6 6 2u s 6 6 "u " ; 6 $ u s$ 2 u" u " 6s s u '4 ' u s 6 " $ 5 u 3 c u" s " s s s " " 7 " O s$ 4 7 s , s $ O u s + s " 'u 2 ' 0 $ % ' s ! "# Os $3 " & s s ; 6 , s - @. Os Os ususu "& 6 Os ; 6 sC B=s " +( ' c : C Os s s A $ . $ + s ' C B; 6 uu u u s 2 s Os u u " ' % 3 ( & B; 6 s " 2 u u u u'u BOs s : s sC $* 6 ( s s s 2 > su u u $ 3u D s ' u s Os ' s ' % , 2 s . * 'u 2 s . " ' u $ B; 6 4 % C $ %s u ??E s$ ->>$ > ; 1-? ;'us s - @ " s 6 ' #+ F u uG u u ' 6 s $ 3u u u s 2 &' s $ 4 & * . us s A s s su u "& " s s $ ;'us s. , s - @. & s " s u ' s $ - , s - @ " s 2300. & 6 s s s s B2 4 , u 2 # 4 , u C ' u 6 , s - @ " . ' " $ ? , s - @ " " s s $4 2 s s &' s u : s ' $ 3u s ss 0 0 6 4 O 4 = " uu s 6 $* " $3 H$ I ı 22, $ ; s$ -JK1 >J$ A * $ 3 H$ I c ; ; 0 $ ; ??E s$ ->1J@$ A 4 2 ' L 3 s 5 "u , ' u. u B4 * J?$ M 6 u uC u $ ! ı ı " #$ %u u 22, $ ; - @> s$ B2 4 , u 2 # 4 , u Cu $ 3 >? ! "# " s 6 6 " " * B "& 6 "& s $ " C B J "& ( ' s u u$ % K s u C u & s ( ıE s Os s s u ' s& ' " $ 3 & ' ' &' s u @ ' 6 A uu u u $M ' ' 6 * % 7'+ 83 ' 9:' ( s " s usu s 6 u u 6 6 s& u u u s s " s u u $ 3u -? ' " u ( s " s : ' s 6 u'u 6 O s " 2 s u "u : " * ,u u u. u s# uu s s M A 6 " s " " s s N " 6 6 - s ; 1 '+ -- % 6s s s6 u $ " $ 3 - 6 6 ' "& $4 : %s +& ) ı *(ı +, u , - . - g 0 ,23 $ ; - @> s$ -JK1-J $ J H 6D ,s -*(ı* 3 * 'u $ %s u - KE s$ - $ E ' ( ı H 1 %s 0 s %s u - @ s$ K 3 ; 'u 1 % 2 % ı " ı 3 ı $ %s u - @ s$ -??1-?E$ @ $ %s u ??E s$ -> $ 4 ıc U%.u c $ %s u s$ K>1KJ$ -? 4 ıc U%.u c s$ E 1EJ$ -4 ıc U%.u c s$ K@$ 4 ıc U%.u c s$ EE1EK J$ 4 ıc U%.u c s$ E>$ >- ! "# s # uu ; u 6 u u $ " Bs . C Bs ' -E "&s $ < C # ' 0 # =' Uu " -J ' Bs C Bs ' C B= " u ; 6 ' s " 2 ( s 3u -> u ;P s . s # u & 6 s s '. s Bs Bs . C s 'u u s s 3 u u C C s Bs ' C & ' Os s s s s s u u u s ' " u s s u u s $ s u u $-K 6 u u$ N BQ0 G u u u u 2 s u u s & u. s s u Q . u'u u s F O F G Q uu. 6 u ' Q usu. $C + 1 u " B sC s s -@ B C $ *& B " ' ' s ; 6 D s & s 6C B 6C B u6C B 6 C F GC- B, 6C B " 2 s u & ' ss u &' s A ' 2 s s s s 6 u u$ 3 B # s s &6 s u uu C 6u " s s -> 4 -J ıc )% u s U%.u & c s$ J$ s 6 B= 0 -E -K -@ - %s %s 1 4 s 2 1 % 4 4 4 BH u s$ KE$ H s M RC )% 0 " "6% 7 S " , , ıc U%.u c s$ E 1EJ$ ıc U%.u c s$ ->@$ ıc U%.u c s$ -K?$ 0u M RC " . (% > " " ' H s - ?$. ?? s$ @J$ ' s& $ $ ! "# #" s C su6 s u u u u$* s s ? $ 4 u D 1 T# & s s u s B; 6 " 1 D u " O # 2 su $ ; B" " ' F G "s ' ' s ' # $C , u ss s ' 6 6 " 6 6 " u C s 2 $ " B+ - s . u s ' $ M Os " 6 P sA 6 s ( s s " 6 s s u s s " " " u " 6 " u 6 u 3 s ( ' % 3 . uu u &' &' s $ =s s A " $O u u " u " u " s " s ' .; ' s s s ''< "& 2 ( s u u u u u u 6 u u$ , s s ' Os uu u" s u $ ? " . (% s$ E $ 8 ! ) ı ) u# $ %s u 4 s u " $8 ) ( % * " $ %s u - - s$ ? $ 4 ıc U%.u c s$ -1 $ - > s$ > $ = ( 9. ! "# . & Os uu " " s 6 Os s ' ss s 6 u'u u % s 6 $ 4 s s 'u Os &' ' 1 6 uu s 6u " u u u s u u Os & u u ' u'u " < u s s u ( u'u s B C s B C s s & B C s u u 'u " s &' *& u u s " $ Os > J %s u s # us " " s $ -u'u u6 ' s u u usu usus s u'u uA s u Os ' s& $> s 6 u & ' ' ?$ " s s u ; 6 u u " $ 3u u &' s s u u$J s ' s s 6 u s s 6 $0 s AB ' C B 6C B C B C B C s s " u $ 3u s s $3 us 6 s " u Os s u u6 s H u 4 ıc B; 6 ( ??E s$ -> $ $S " E 6 " us 2 s s K & ' " # u u / s 4 U%.u C E >> " 2 * c s$ J 1J>$ $ s$ ? $ s$ - @1- $ K uu $ 3u s ! "# 2 1 / # u ' $M s / 6 I . s ( s ' - @. s s 2 s us @ M u6 , D 8 4 = 6 ' s& $ 4 " s & s & u s s s u ' $ , s s s " s s u s " u s $ 3& " A" " u s ' $S " u s " " $ O u u s s : " s BH O u ' RC ' 6 s u u Os &' " ' Os &' u'u u ' s s u'u s s &' ' s& $? 3 B% s ' C s u 1 u "& s " # s s s s s u u6 " $ 3u Os s sO &' $ Os s s s u ' s &' s u u'u u $ 3u u B C " ( " u s s u'u u s& $ ;" u'u u ' & u @ = 4 ıc 4 ıc ? BH O u ' RC : 0 . ' H ' s u uu s &' 6 &' ' U%.u U%.u @$IV$- ?$ 4 . c s$ K $ c s$ J>$ " u'u u u ' " usu - "& s$ >E1 >@$ s$ -> 1->K$ >J "& u $ s 'u 'u s Os ! "# &' s ' ( s ' c "& u ( s &' $ ' 1- + ' + us su u s > 6 ' uu u BOs C s 2 $ Os u" 2 u'u 2 s BOs C u'u " u u'u Os $ BOs C ' u "u 2 ; u. s /u u . " & J 'u BOs uu 2 $ O 2 sC $ H s u u $E * s ' u u u'u @ s u'u K u s Os * u 2 /u u . A ss ' 6 6 s 2 s s # " $ D u Os ; 6 D s " 2 u'u u ' , " , " u'u u ' $ D ?$ M ; u 2 s # " 1 # s ' ' " ' $ 3u s s u ' # # u " # $ # s M "& ' s u 'u " 2 s 6 s u u ' "& $ D > J E K @ +( . ' s ' 4 4 ıc ıc 4 ıc s$ - @$ 4 ıc 4 ıc $ u u cu c % ,$ u7u. ; D s 2 c % ,$ u7u $ %s s$ ->K1-> $ U%.u c s$ K $ U%.u c s$ --1- $ U%.u c s$ -J$ A U%.u U%.u * c s$ K>1 KJ$ c s$ EJ$ 8 "6 s u'u u u - E s$ K $ >E $ $ u u cu ! "# u s s u uu s Bu u u C u uu s ,u u u. s s $ O s B >? u 2 " & s s $O u s ' s u 1 ' s6 s s A s u >- A $ * $C> M 6 6 $% s $ H s s * > $ W u u u 6 P >> 6 " 6 u 2 6 s s u # s " A ' s s u s s ' ' u s C s B, u u'u s s A u >J & " s $ % . uu u u $ M s s $ 3u s s s $ S ss s s 2 ' 4 4 4 4 4 4 4 >> > >> >J >E >K B * >@ > s " & s " $>E u s s s uu s s ' " 2 s >K ' s . >? ' ıc ıc ıc ıc ıc ıc ıc ' s$ -1 $ s$ K-$ s$ EJ$ s$ ?$ s$ --J1--E$ s$ - @$ s$ >@$ 4 ıc c s$ -? $ ; s & 2 u s & C u u'u u $*$; + u uC ; , 2 u - ? s N K> s$ > $ 4 ıc U%.u c s$ >@$ 4 ıc U%.u c s$ --E1--K$ $>@ D s& U%.u c U%.u c U%.u c U%.u c U%.u c U%.u c U%.u c U%.u >K $> + . B ! "# 4 s ' s s ' " s " s s uu s 2 s s "& . $ ; s s " u' $J < $J> 4 s " "& s6 " u'u ' " & 2 D JE $ ( ,s s 6 s " u 6 s " & $JJ , ' D s u s s# Mu s ' ' ' " " 6 s6 " u ' ; 6 6 6 J u s " 2 ss J? u J- s u 6 6 ' 6 s s s6 s $ , * , s u u u s J? JJ J J> JJ JE " u 2 + , ' , u ' $ M s# s (s s $ 3u u u'u u " ' 4 4 4 4 4 4 4 "& s . u + u u 4 + = ./ - + c ; s ıc ıc ıc ıc ıc ıc ıc s ' M (s " u $ S s s u'u U%.u U%.u U%.u U%.u U%.u U%.u U%.u >@ 4 c c c c c c c "& s$ - -1- A - E1- K$ s$ E$ s$ E1 K$ s$ --?1---$ s$ -- $ s$ -E $ s$ -? $ u ! "# s s " u 'u $ s& Os , & ' $J O "& " " ' $ S ' B s C A s s 6 s B C B s C u sus s " s $ D u'u E- s 2 u $E 3u ususu " B* C s s u'u u uu u C s u s "& s & u s s $ M B 6 * ' s u 6 s $ P s 6 s " 2 s E? s& u s J@ $JK ; ' u'u u $* s " $D s 6 sus u $ 3u u u 2 u u s ; 6 JK u & B s C s $ s ' " u " ' ss u u s 6 u u u'u u 4 ıc U%.u c s$ - $ Musu ; B . +& 2 * F2 u X S& GC u u#ı "$ % g s N- , ; ??J s$ >E$ J 3u u 3 & ' s s s 6 ' s& $0 2 1 % " "6% 7 s$ >-$ E? 4 s = "u +& . D s ' s& $ s N BS u" s s s s s u ' $ 0 s s " $ * 6 s " u $ 4 $ 3& u uRC = "u +& 1 % " < ı , g ı M ' u $ %s u - E s$ EK1E@$ E" . (% s$ -J$ E "$ % ; ,$ $ %s u s$ ?$ J@ > ! "# 'u u $E M 1 C" B&' u uu " 1 u "& ' 2 &' & 2 D Bs B u sC C B u 1 $E> ; " s ' s& $S 'u uu 2 D 1 C s 6 ' ' " BOs EJ $ 0 s A 2 s u u s s s u ' Bs C Os C u" 2 s B u C ' ' s s ' uu ' EE usus F G u'u u s& $ * s " ' s s 6 u'u . ' usus s $ O "& & & s ' s s u s" " ' 2 " & 2 s $ B" 1C B" 1C B" u u 1C B u 1C B " 1C "&s $ M s s s u B" 1C B" 1C B 1 C B" 1C u s& N B* s s s 'u " " ' 'u "&s $ Q u. Q . s s $3 s " u 2 s u u'u s u EK 6 u u u u u $C . ' usus s # s u'u s s# s "& ' ; 6 D s " Os "s u &' s $M "& . s 6 ; 6 D s E E> EJ EE EK s C B&' 4 4 4 4 4 ıc ıc ıc ıc ıc U%.u U%.u U%.u U%.u U%.u J? c c c c c s$ EK1E $ s$ -@ 1- ?$ s$ -K-$ s$ - 1- >$ s$ - ?1- -$ ! "# s s s E@ " u u u u$ " u uu ' 6 ' 2 2 s E s - >J. " s " s Os s * B3 " s ' u s s K? & "& 6 s s 6 : s s s :; 6 D s K2 s &' s s $ ; s K 2 s s s u C s . "& ' $K 6 s ; 6 D s Os 2 s &' s s 2 &' s $O B+ 2 ' C s D s 6 ( &' & "&s u s& N B3 s ; 6 D s u" &' 'u u u $ O u uN+ 2 u Y S 2 s u ; 6 D s & s s " u$ M u &' "&s R ; . D s . % " . %s . s " ( $ D s . 2 1( . S .u &' E@ ıc U%.u ıc U%.u K? 'u " s ' s s 6 ' s& u u s " u'u u $ S 6s s s u u$ 4 ıc K2 B C B C B C B u C" D s & su u &' s s ' s s $ U%.u c s$ -E@$ K 4 ıc U%.u K 4 ıc U%.u E 4 4 . $O J- c s$ -JK$ c s$ -JJ$ " s s 6 s s s " s ' usu su s U%.u c s$ -K@$ C B u u C B u u #C B B u c s$ -@?1-@-$ c s$ -@>1-@J$ F s 'u 4 ıc ; 6 G u s C ! "# s , s. 2 . + s s RC $ 3 s u % &' ; 6 s . ' $ D s Q s 6. Q u6. " 4 " " u .u s D s % ' $ u 2 ' K> . ' usus s u su 2 s u u u s s $ 0 s A Bs C B 6u C B C B C B C Bu u C B C Bus C B C B C B C B uC B C B C "& $ 3u ' s ' X ' $ 0 s AB C s u s& N BQ . ' Q . $ QS . 6 ' s " $ QO 6 . A 6 QH KJ s su Y. $C 4 u u s Os 2 s KE s u u & u $ O u u KK u'u " $I s u u u u u s F u G s s s u u "u s s 6 s s s 6 K@ u 6 u u s $ H " " $K . ' usus s ; 6 D s s s D u s $ 4 & ' u ss s ; 6 2 s ; u6 . 6 3 u s s $@? * K> KJ KE KK K@ K @? 4 4 4 4 4 4 4 ıc ıc ıc ıc ıc ıc ıc U%.u U%.u U%.u U%.u U%.u U%.u U%.u J c c c c c c c s$ -K@1-K $ s$ -- 1--J$ s$ - >1- J$ s$ - K1- $ s$ -EE1-EK$ s$ -J-$ s$ -? -E1-K$ ! "# D . B" 3 . uu u 66 "& B s u$ W ' $C@ O u B" 6 " C uu B& C P "& $@ 3 1 5 'u u' + 2 s . $ 3u 6 s & 2 u 6 C s G 6 s 6 uu B /u s B s & & u CA u s # ; u6 u su " Fs 2 "& $@u 6 u u'u " . " ; 6 u us s s A s u ' 3 . u'u " RC @> s s s usu . "u $ 2 ' 1&' " ' u s s s s s u s u ' s u' s s 6 u u $ 3u u u u s su 2 ' ss $ O s s ss ' 6 u u'u " s s s " 6 s "& A s s 6 s " P u $ O & ss uu $ 3u s s uu s Bs ss s ss s s u s 6 s 6 s s u " s u " @@ @ @> U%.u 4 4 4 " "u uu u ıc ıc ıc $ 3u U%.u U%.u U%.u s N ; 2 c s$ @$ J c s$ -1 $ c s$ $ c s$ K-$ s " ' % $ ususu ( 4 ıc Mu ! "# s C@J 6 B s u uu s C ' $ * s uu $ 3u ' s ' ' B ssu C B C u u "u &' ' s 6 s u u &' 6 B s C &' ' s B C u $ 4 s s $ H . ( Mu F3 G s A ' B"& C s u B s C " $ W s $0 6 $ M u u s 6 usus u'u " u u u u 0 s " u u ABs 2 2 ( " & ' . C Bs C Bs $2 $ 3u u "u G D u $ , 4 ıc s @E M + s u ( Ps F u ' B s u Bu C u >J1>K$ @@ C B ' " P C Bs s B s # 3 @J @K C B uu s B6s u s # u s& @@ $ H 6 u FB u uu C s s u s # 6 s s s u " ' 4 4 ıc ıc ' s $ O s s $@E M $ C" $ 3u u PC B PC" s C B C " 6 s @K 3 . FMu % " ; % Mu ( s ' U%.u c s$ >J$ G M u F= s G G 4 G G ;s # u C " B 6 u s usC s # $G $D u s ' $ " u6 " 3 " ' u 6 u " ' s& $ M ' Bu C B6s PC s $ 4 ıc U%.u c s$ U%.u U%.u J> c s$ E$ c s$ -??$ ! "# s & 2 s u " ; 6 u s '@ " $? S $ ; u6 " 2 u 'u6 Bsu u s s 0 s ; u6 $6. ' C B s s C & s 2 u 0 s Mu B C s W +& B O C s ' B C s $ S B s Q . s u u = s ' A u u = u . 4 " . s u u $ Q% . s Mu s u u F G 6s u u $= P ' $ 0 s Q O . s& & s s # $C u .u s s # # # 'u + u &' 6 usu ' " " # % @ ? - Os ; > =u u , , "& " uu # s us ' s s s > ( s s &' $ u & Os s " s ' s u u u$ 4 ıc U%.u c s$ >$ 4 ıc U%.u c s$ > 1J?$ 4 ıc U%.u c s$ J $ 4 ıc U%.u c s$ -??1-?-A EJ1EEA @-1 @ $ - -K 3 ' . 8 O" . u u'u 8 1 % 1 # s usus 6 &' 6 $ ; " $ 3 ' u $"$ $ s$ J>1JK$ . " u s $ =u >u % ; # ) ( 2 H Mu u %s u - $ A >u % ; # ,ı F-1J$ s G 2 H Mu u %s u $A ( ; u# ı 2 H Mu u %s u - ?$ A F>1J$ s G u , 6 s %s u - -1- >$ A 4 u F= G /u u %s u - >-1- > $ A ( g ? 4 u F= G /u u %s u - > 1- > $ A 3 ı /u u , %s u - > $ JJ ! "# u # 6s s u &' s " $ G2 s u u s$ s u # uu u u s u &' s " $ G4 u u6 & ' u &' s " $ G2 s s " u s u &' s " $ S u u'u & 2 . u s " u u " u u u$ % & + , . s /u u u s s 0 s s 1( s " J 2 u u $ 3u s s " s 'u 'u E $ O u u 2 s $ O B0 9 * C s "& 6 6 8us F G S . F,u 0 M G 6 u u u K u u s& ' ss s u uu s " ' $ D u u # u # s uu s 6 s " ' " $ 3u s u s N G s s 6 $ G B+ 1C B " 1C " $ G ; 6 D s ' s s Os "s u u &' s " $ G W s u u uu u s $ J s # 0 s u>u * " E Musu ; K " s , 6 B 6 u $ J$ 3 s %s $"$ $ s$ >J$ "$ % ; u s N GM C s s ' s& u - - s$ -@?$ ,$ $0 s$ EJ1EE$ JE s , 6 < ! "# G 0 # u ; 6 D s D u s G 4 s Bs C B C " uu ' " u u "G B s P C Bs s PC B PC" 62 u u $ s $ u Bs C 2 $ s 3 5 9> 54 ? M$ F ??JG B . +& 2 * F2 u X S& GC *u u6 < s s s 3 * "s F- N >EG ; ' u 3$ F- @G N4 : :D s s :* %s u $ 3 s L$A , ' u 5$ F- @-G 4 * J?$ M 6 u u ; 22, $ = 8$ F- -G = . ; %s u * " $ + ;$ F- ?G B * u uC 0 # , FK>N > G +& =$ F- E G H 4 , " s %s u M ' u $ , 6 0$ F- -G H s 8u u %s u * " $ ,s H$ D$ F- KEG 3 %s u 3 * 'u $ F- @G ( 4 = s %s u H 1 %s 0 s$ FG /u u 0 6 ; %s u 2 H Mu u$ F- ?G M 2 0 u6 %s u 2 H Mu u$ F- -1- >G 2 + F>1J$ s G %s u u u , 6 s$ F- >-1- > G O u + F= G %s u /u u , $ F- > G D s + %s u /u u , $ F- > 1- > G * "s XO u + F= G %s u /u u , $ F- EG * u u u 4 , 'u u %s u $ FG ?$ ;s : ; u6 3 %s u $ ; JK ! "# FG Os :2 :5 u FG := :2 %s FG s :0 s :, %s u u %s $ $ u $ I I 2 M F ??EG =' :+ :< s %s u $ 3$ H$ FG 2 M * ; 22, $ 3$ H$ F ??EG 2 4 * < % ; ; ; 0 $ 0$ F ?? G % & , S " , $ 3$ $A +& %$ F- @>G ; % F, u : , 2 :3 :3 " G ; ,23 $ J@ :

Log In

Peyami Safa'nın Osmanlıca Hakkındaki Düşünceleri

Peyami Safa'nın Osmanlıca Hakkındaki Düşünceleri

Related Papers

RELATED PAPERS