Academia.eduAcademia.edu
H ü s e y i n d e d e V a z o s u . El e l e h a l a y ç e k e n , o y n a y a n v e zil/ ç a lp a r a ç a la n k a d iri f ig ü r le r . H ü se y in d e d e T e p e si, Ç o r u m , M Ö y a k la §ik 1 6 5 0 , Ç o r u m A r k e o r o ji M ü z e si : ü z i k ile s a d e c e o n u n e s - E s k i A n a d o l u ’d a M i i z i k v e E g le n c e y e lig i n d e y a p ila n d a n s , e g - Y a k l a § i m l a r i A ^ i si n d a n i n s a n T o p l u m l a n le n c e , a k r o b a t ik o y u n la r , s ir k ve sah n e o y u n la r i g ib i k ü lt ü r t a r ih in in p e r ife r is in d e d a r a c ik b ir ^ k ô çe ye s ik iç m i§ k a lm iç , a n c a k ç o k d e g iç ik , y a y g m M ü z i k e §l i g i n d e d a n se d e n k a d in v e k ü ç ü m s e n m e m e s i g e r e k e n k o n u la r d a n b ir in i a r a ç t ir ir v e in c e le r k e n , A n a d o lu ’n u n k e n d in e ô z g ü v e e rk e k fig ü rle rin y a r n si r a b o g a d a n si v e g ö st e r ile r i, c o g r a fî y a p i s m i v e ö z e llik le r i n i g ö z ö n i in d e t u t m a - d a n s ö g e le r in in t a sv ir e d ild ig i H ü se y in d e d e V a zo su , H it it D ö n e m in d e d a n s, m ü z i k v e §a r k i u y g u l a m a l a r i n a i §i k t u t m a k t a d ir. H ü se y in d e d e Ç o r u m A r k e o lo ji la y li y o lla r d a n e le v e r m e s i s e v in d ir ic id ir , ^ iin k u b u s u r e t le e ld e e d ile n g e n e l iz le n im e b a k a r a k e t n ik o la r a k t a m a m e n fa r k li v e A n a d o lu d a ya § a m i§ b e lli b a § h 119 a y r i k a v m in , y a n i H it it le r , H a t t ile r v e H u r r ile r in b u k o n u d a k i o z e llik le r i §u § e k ild e t a m m la n a b ilir . d u g u g ib i b u n o k t a d a d a iç in d e y a ç a y a n in s a n la r i • T a m y a b ild ig im i z e n e s k i y e r li A n a d o lu k a v m i e t k ile r , ç o g u ç e y i o n la r a d ik t e e t t ir ir . A s i l ö n e m li H a t t ile r , m i i z i k v e e g le n c e li o y u n la r d a n h a d d in - o la n , c o g r a fy a n in b ir d e in s a n r u h u n u t e m e ld e n d e n fa z la h o fla n a n , 9 0 k n e $ e li v e c o ^ k u lu in s a n - e t k ile y e n c o g r a fî ça r t la r , s e r t la r d i v e i n a d m a m ilit a r is t k a v im le r e o z g ii s a va § ik li m v e in s a n r u h u n u o k ç a y ip c a n la n d ir a n y e ç il- o y u n la r im , a s k e r m a r ^ in a b e n z e y e n § a r k ila r i a s la lik t e n y o k s u n , s t e p i a n d ir a n b o z k ir la r ; b e s le n m e , s e v m e z le r d i. ( J in d e m iiz ik t e n a §ir i d e r e c e d e h o $ - m im a r î, s a n a t b ir t a r a fa , iç in d e y a ç a y a n la r i d a b o - la n a n a z i n li k b ir k a v im m e n s u p la r i “k on u$ m asim ga r , in s a n a h a s ü r e t im v e ç a liç m a la n e n g e lle r , o n u bilen $arki soy lem esin i, y u r u m esin i bilen ise dan s ö z e llig id ir . H a ç in Te p e si, Ç o r u m , M Ö y a k la §ik 1 6 5 0 , k a v im le r e , d ille r e v e t a n n la r a a it o ld u g u n u d o - m i z g e r e k ir . Ç ü n k ü c o g r a fy a , d ig e r a la n la r d a o l- ç e §i t l i m ü z i k a le t le ri v e f o lk lo r ik M e t in le r i n k iilt iir v e in an < ; k a t m a n la r im n h a n g i m e la n k o lik le ç t ir ir v e b u , m ü z i k v e e g le n c e y e d e etm esin i d e becer ir ” d e r le r y a , H a t t ile r d e b u n a ya n s ir . K ö k e n le r i t a r ih i n d e r in lik le r i n e k a d a r g e r i b e n z e r b ir g id e n e g le n c e y i a la b ild ig in e g ii n lii k y a § a m la r m in t u r n M ü z e si a r k a ik u y g a r lik g e le n e k le r i A n a d o lu ’n u n fo lk lo r y a p is m a s a d e c e b u ö z e llik le r s o n u c u n d a y a n s iy a b ilm iç v e k o r u n a b ilm iç k e n , p e k ç o g u d a n e y a z i k k i k a y b o lu p g it m iç t ir . G ô ç y o lu ü s t ü n d e y e r a lm a s m a v e d ille r e d e s t a n ‘k ö p r u n a ragm en konum u- A n a d o lu , k e n d in e h a s c o g r a fy a n m ö z e llik le r in d e n d o la y i ç o k k ö k lü b ir fo lk lo r e s a h ip o la g e lm iç t ir . B ir y a n d a n k e n d i iç in d e g e liç ip m a y a la n a n u n s u r la r d a n b a z ila r i y a a s im ila s y o n , d u rum s e r g iliy o r la r d i v e m iiz ik ve a la n la r m a y a y iy o r la r d i. • O n c e le r i D o g u v e G i i n e y d o g u A n a d o lu , Q u k u r o v a v e S u r iy e d e ya ^ a ya n , fa k a t s o n r a d a n , y a n i M O 2 . b in y i lm b a ^ la r m d a n it ib a r e n g e n i§ <;apta O r t a A n a d o l u ’y a k a d a r y a y ilm i§ v e H it it le r i k iilt iir b o y u n d u r u g u n a s o k m u § o la n H u r r ile r d e m u z i g i 9 0 k s e v e n b ir t o p lu m d u , a m a iir e t t ik le r i v e h o ^ la n d ik la r i m i i z i k t iir le r i a r a s in d a < ;ogu h u z iin - y a d a g ö r s e l v e e d e b i k a y it la r a g e ç ir ilm e d ig i iç in lu v e li t i i r j i k a g ir lik li a g it la r v e ila h ile r y e r a lir u n u t u lu p g id e r k e n , d ig e r y a n d a n y e n i g ô ç m e n le r in g e t ir d ik le r i v e y a k o m ç u b ö lg e le r d e n a k t a r ila n y e n i v e r ile r le b e s le n m iç t ir . H it it m e t in le r in in n it e lig i, h e r ç e y i k o p u k s u z v e e k s ik s iz a k t a r m a k t a n H u r r ic e - H it it ^ e ik i d illi m e t in le r d e , g i in le r c e s iir e n v e e n a z o n b in o k i i z v e o t u z b in k o y u n u n y e n d ig i d e v z iy a fe t s a h n e le r i n d e m ii z ig e hi<; y e r u za k t ir . B u n a r a g m e n , t ip t a , b ü y ü d e , e d e b iy a t t a v e v e r i lm e m e s i i b r e t v e r ic id ir . N o t a s i s t e m in i ic a t fa lc ili k t a k e n d in i g ö s t e r e n fo lk lo r i s t ik z e n g in lig in e d e n le r b ile o n la r in y a k i n m ü z ik , e g le n c e v e s p o r d a lla r m d a d a y o g u n la ç t ig i o t u r a n H u r r ile r d i! a ç ik ç a o r t a y a çik a r . H it it b a ç k e n t i B o g a z k ô y d e b u lu n m u ç o la n b a y r a m v e b ü y ü m e t in le r i ç o k d e g e r li v e m a h a lli fo lk lo r i s t ik b e lg e o lu ç t u r u r la r . B ô y le c e H it it le r fa r k in d a o lm a k s iz i n b ir n e v i fo lk lo r a r a ç- A k cü e l A r k e o lo ji d i. a k r a b a la r i U g a r it ’t e • E n b a ^ t a B o g a z k o y d e v le t a r § iv in d e b u lu n a n e n a z s e k iz d i ld e y a z ilm i§ t u r n b u m e t in le r i k a y d a g e ^ ir e r e k s a k la m i§ o la n H it it le r is e b a z i l a n m k e - t i r m a c i lig i g ö r e v i ü s t le n m iç g ib id ir le r . Ç o k m o ­ s i n li k l e d e m g ib i g e le c e k , a m a b a z i d u r u m la r d a d e r le m e is e y e r li le r d e n a ld i k l a n 9 0 k k a r m a ^ ik b ir r u h h a li a n a y u r t la r m d a n g e t i r d i k le r i, b a z i la r i m v e y a b u lu ç la n m n p a t e n t in i b ile a lm iç la r d ir ! s e r g ile r le r d i; a s la t u t u c u d e g ille r d i; a k r o b a s id e n , s a v a ç o y u n la r m d a n , h e r t ü r v e h e r y a b a n c i k ô - • H it it le r le b ir lik t e v e y a o n la r d a n b ir s û r e o n c e k e n li m ü z ik t e n h o ç la n ir la r d i. E g le n c e v e d a n s A n a d o lu ’y a g e lm iç o la n L u vile r , H it it le r d e n a y r i k o n u s u n d a k i s a d e lik v e h a s in lik k o n u s u n d a is e c o g r a fî b ô lg e le r e îr k d a ç la r i s o n r a k i R o m a lila r la li y a y ilm iç la r v e b a çk a ca ye r - H ü se y in d e d e V a z o su . Z il/ ç a lp a r a ç a la n v e d a n se d e n e r k e k f ig ü r le r i. H ü se y in d e d e a ç ir i b e n z e r li k fo lk lo r is t ik z e n g in lik le r le k a r ç ila s m is la r d ir . s e r g ile r le r d i, C ic e r o ’n u n t a b ir iy le “Eger deli degil- O n la r d a e g le n c e d ü ç k ü n ü b ir t o p lu m o lm u ç la r , se, ayikken hiç kim se dans etm ez!” ilk e s in e b e n z e r h a t t â b a z i b ô lg e le r d e k e n t s a k in le r i b e lir li e g le n ­ b ir t u t u m s e r g ile r le r d i. c e v e a y in le r k o n u s u n d a ih t is a s la ç m iç la r d ir . Te p e si, Ç o r u m , M Ô y a k la §ik 1 6 5 0 , Ç o r u m A r k e o lo ji M ü z e si N iy e M ü z ik ? M ü z ig i n in s a m d in le n d ir e n , y a t i§ t ir a n , v e c d e ge t ir e n , i n s a n r u h u n u o k ^ a ya n v e a li§ ilm i§ m d i l u i ­ d a r u h h a lin e s o k m a , t a b ir i y e r in d e y s e n e r e d e y s e b ir a lt m c i h is u y a n d ir m a ö z e llik le r in i g ö z a r d i e t m e m e k g e r e k ir . M ü z ik , t a §la §m i§, h e r t ü r lü d u y g u d a n y o k s u n m it ik y a r a t i k la r i b ile e t k is i a lt m a a la b ilm i^ t ir . A f k v e s a va § t a n n ^ a s i I S T A R , A m a ­ n os D a g l a n ’m n e t e g in d e k i k u m s a lla r ü ze r in d e g e z in e r e k , d e v b ir y i la n b ii; im in d e k i d e n iz c a n a v a r i H e d a m m u ’y u k e n d i y a p t ig i v e s ö y le d ig i b ü y ü le y i c i m ü z i k v a s it a s iy la c e z b e d e r e k , s a k la n d ig i D o g u A k d e n i z ’in m a v i s u la r m d a n d i§ a r i c ik a r m a y a v e ö l d ü r t m e y e ( ;a li§m i§t ir . A m a H e d a m m u ’n u n b ir §a r t i v a r d ir : I S T A R ’la s e v i§ m e k k o fu lu y la d e n i z d e n c ik ip g e le c e k t ir ; I S T A R ’m b u r a d a b ir ic i k c a z i b e a r a c i o la r a k m ü z i g i d e v r e y e s o k m a s i bobun a d e g ild ir . T u z a g m i g e r c e k le ^ t ir m e k ic in Ya z ilik a y a d a v e A la c a H ö y ü k m e n s e li k a b a r t m a li b ir v a z o d a e lle r in d e g e n e l k a n m i n a k s in e a y n a v e o r a k d e g il d e , « jin g ir a k v e b ir ü fle m e li <;algi t a s iy a n h iz m e t c ile r i N in a t t a v e K u lit t a ’y a § ö y le s e s le n ir : “[a rk a m m i v e] g alg altu ri m ü z ik a letler in izi elin ize a hn ve (h em en ) sa hile g id in . [S a g m izd a a rk a m m i,] Ko n y a K arah ö y ü k 't e solu n u zd a g alg altu ri fahrt. (Böy lece) o (H ed a m m u ) b u lu n a n v e d ö k ü m t e k n i g i i l e k u r §u n d a n y a p i lm i § k a n a t l i t a n r i^ a IST A R h e y k e l c i g i n d e , t a n r i^ a n in e r o t ik y ö n ü v e g p la k lig i a la b ild ig in c e v u r g u la n m i§t ir . M Ö 2 . b in y ilin ilk y a r is i, Er k e n H i t i t D ö n e m i , K o n y a A r k e o l o j i M ü z e si b izi belki d e i$itir (v e d en izd en ft k a r g elir )”. A r ­ k a m m i v e galg altu rri d a v u l v e y a d e f g ib i y ü k s e k s e s li a le t le r d ir . T a n r i^ a n m k e n d is i is e e lle r in d e z il o la r a k k u lla n d ig i m id y e k a b u k la r i y la d a n s e d e r v e b ü y ü le y e c i ^ a r k ila r s ö yle r . E ve t , m ü z i k v e g ü r ü lt ü lü s e s (jik a r a n d a v u l v e d e fle r h e m e n e t k is in i g ö s t e r ir ; H e d a m m u d e r in s u la r d a n v e d a lg a la r d a n b a s m i k a ld ir d ig m d a , k a r § is in d a o b ü y ü le y ic i D in i b a y r a m l a r v e I S T A R ’i g ö r ü r ; I S T A R s o y u n u k t u r , m ü z i k y a n m d a b ü y ü a y i n l e r in in d i fi li g i n i d e c a z ib e v a s it a s i o la r a k k u lla n m a k t a d ir . i g n e se r p i§t ir ilm i§ A n la § ila n , g ü n ü m ü z d e o ld u g u g i b i (p ip la k k a d m < ;o k sayid a e g l e n c e , g ö st e r i, m e r a si m v e t a s a w u r u e s k i d o g u in s a n im d a 9 0 k b ü yü le m i^ t ir v e b u n d a n d o la y i i;ip la k I S T A R m o t i fi y a y g in b ir § e k ild e ik o n o g r a fiy e g ir m ift i r . a y i n l e r v a r d i. Bay r am llgin < jtir k i, K a r a h ö y ü k v e im a m k u lu b u lu n t u la r m m t ö r e n l e r in in t ü r lü g ö s t e r d ig i g ib i < ;iplak I S T A R ( ve ya As e r t u ) m o d a s i ziy af e t le r , r e n g a r e n k ik lim i s o g u k O r t a A n a d o lu ic le r in e k a d a r ya yilm i§- g iy sile r ig in d e v e h e r tir . A m a b u ( jip la k ligm ö n e s ü r ü ld ü g ü g ib i “s t r ip t iz” §e y d e n ö n c e m ü z i k v e ile b ir ilg is i yo k t u r . S o n u n d a H e d a m m u I S T AR ’a ^ o k d i g e r g ö st e r i l e r e §lig in d e k iza r , o n u y e m e k le t e h d it e d e r , a m a s o n u n d a I S T A R o n u c e z b e t m e y i, y e d ir ip ic ir e r e k s a r h o § e t m e y i v e y ü r ü t ü l d ü g ü d ü §ü n ü l ü r se , 90 A ktü el s e v i§ m e y i b e c e r ir . Ya n i b u r a d a m ü z ig in in s a n la r i t ö r e n l e r b ü t ü n ü y l e b ire r v e t a n r ila n v e e n ö n e m lis i d u y g u s u z d e v le r i b ile e f- e g l e n c e g ö st e r isiy d i. s u n la y a c a k e t k is i s ö z k o n u s u d u r . A m a is t is n a la r d a va r d ir , < ;ü n kü a \ m I S T A R t ü m c a b a la r in a r a g m e n , s a g ir v e d u y g u s u z o la n d e v U llik u m m i’y i m ü z ik le c e z b e t m e s in i b a s a r a m a m i^ t ir . B u r a d a I S T A R ile e n e s k i d e v ir le r d e K u b a b a o la r a k a n ilip , d a h a s o n r a la r i K y b e le v e y a A r t e m i s o la r a k F r ig le r e , G r e k le r e v e m agna m ater o la r a k R o m a lila r a ge cje n , a r s la n la r in ^ e k t ig i a r a b a s iy la b ir a le m d e n d ig e r in e k o ^ a n E s k i A n a d o lu d o g a t a n r ic a s i a r a s m d a k i b e n z e r li g e d ik k a t g e k n ic k t e fa y d a P i §m i § t o p r a k v a r d ir . B ir d e fa h e r ik is i d e m ü z ig i s e v e n ta n r i< ;a - p la k a d a lir ^ alan f i g ü r la r d ir . S o n r a h e r i k is in in d e s a g m d a v e s o lu n d a g ö r ü lm e k t e d ir . Ba b il D ö n e m i , m ü z i k i^ alan u y d u la r i v a r d ir ; b u I S T A R d a N in a t t a M O 2 . b in y il, v e K u lit t a , K y b e le d e is e B o g a z k ö y d e b u lu n a n b ir M u se e d u L o u v r e , Pa r is h e y k e lin g ö s t e r d ig i g ib i (jifte flü t ( Yu n a n c a aulos) © D EA / G v e h a r p c a la n ik i c ü c e m ü z is y e n d ir . D A G L I O RTI N e r e le r d e v e H a n g i V e sile y le M ü z ik ? G ü n lü k h a y a t t a c a lim p s ö y le n e n d in i o lm a y a n s a lt h a lk m ü z ig iy le ilg ili b ilg ile r i m e t in le r d e b u lm a k e lb e t t e o la n a k s izd ir , c ü n k ü ziya fe t le r , d ü g ü n le r , n is a n t ö r e n le r i v e ö z e l e g le n c e le r m e t in le r e a k s e t m e m i§ , s a d e c e v e k e s in lik le d in i a y in le r p r o t o k o le g e c ir ilm i§t ir . G e n e i o la r a k k u r b a n s u n u lu s u , t a n n h e y k e lle r i v e ik o n la r m b a k im m in ya p ih s i, k r a lm ge li§i, b ir b in a d a n <;iki§i v e y a b ir o la y m b a § la m a s i v e y a b it i§i, b u g ü n ( jo g u n lu k la a s k e r i b ir lik le r d e o ld u g u g ib i b o r a z a n a b e n z e y e n y ü k s e k s e s li m ü z ik a le t le r i a r a cilig iy la ilä n e d iliy o r d u . B u a r a d a k a d in m ü z is y e n le r s a n k i k e n d i ih t i§ a m la n v e < ;a lim la r i y e t m iy o r m u § g ib i h e y b e t v e §a t a fa t la r m i d a h a d a a r t t ir m a k ic in U r K r a l i y e t M e z a r h g i ' n d a b u l u n a n v e U r St a n d a r d i o l a r a k b i l i n e n e se r , d e n i z k a b u g u , k i r e ^ t a §i , k r a liy e t c ift in in ö n ü n d e n v e a r k a s m d a n r a k s e d e r e k s e k iy o r la r v e k o § u § t u r u y o r la r d i. I lä n la r y a p ilir k e n la p i s l a z u li v e b i t i i m g ib i m a lz e m e l e r k u l la m l a r a k k a k m a t e k n ig i ile y a p i lm i § b ir a h §a p k u t u d u r . Sa v a § v e b a ri§ k o n u la r in in a n la t ild ig i ik i y u z u b u lu n a n k u t u n u n b a r i§ y u z u n d e k r a lin d a k a t ild ig i b i r §o l e n s a h n e s i n d e , i g k i i< ;en , §a r k i s o y l e y e n , d a n s e d e n , l i r < ;alan f i g u r l e r y e r a l i r . S u m e r g e n e llik le b o g a b o y n u z u v e y a o n a b e n z e t ile r e k y a - D o n e m i, M O y a k la §ik 2 6 0 0 , B r it ish M u se u m , Lo n d o n © W o r ld H ist o r y A r c h iv e p ila n b o r a za n g ib i b ir a le t k u lla n iliy o r d u . B o r a za n s in h erke- d u ym a si g e n e ld e b ir lik le iç in yü k s ek çe ye r d e ve e v le r in ö ze l- dam m da ö t t ü r ü lü y o r d u . B ô y le b ir v e s ile d e k a d in la r N e r ik k e n t in d e korosu , H a tti d ilin d e “ B o g a S a r k i s fm s ô y lü y o r d u o la r a k ve b o r a za n k u lla m la n b o yn u zu n d a n b oga ç ik a n ses k u la k t ir m a la y ic iy d i. Ö lü le r e Bile D in le t ile n M ü z ik ! M ü z ig i n y a y g m o la r a k k u lla m ld ig i s a h a la r a r a ­ s m d a ö lü a y in le r i s ir a s m d a t u t u la n m a t e m le r d e v a r d i. K r a l v e y a k r a liç e ô ld ü g ü n d e , d e v le t y a s i ilâ n e d iliy o r v e H a t t u s a ’d a “y a fli g en ç, b ü ­ y ü k k ü çü k ” h e r k e s flü t ü n ü e lin e a lip s o k a k la r a d ô k ü lm e k v e h ü z ü n lü m e lo d ile r ü fle m e k z o - r u n d a k a liy o r d u . B u r a d a k i m ü z i g i n li t ü r ji k v e ç o k h ü z ü n lü o ld u g u n u b e li r t m e y e g e r e k y o k t u r . G e n e l o la r a k h a lk in z o r a k i k a t ilim in a e k o la r a k a g it ç i k a d i n la r ( SALtap ta ra -) d a b u m a t e m le r d e k i y e r le r i n i a h y o r d u . B u k a d in la r , ö lü r u h u n u n g it m e s i m u h t e m e l o la n o ig r e n ç ‘c e h e n n e m ’ y e r a lt in m k ö t ü lü k le r in d e n y a k in a n a g it la r m ir ild a m r la r k e n , b ir b a ç k a d a v u l( ? ) ç e ç id i ( S u m e r ce T I B I L A = S À .A .T A R ) in s a m n a d in i y ü k s e k e ç lig in d e s e s le s ü r e k li ö le n s ô y lü y o r la r d i. Ve G ü r ü l t i i si i z , M ü z ik si z b ir a n g e liy o r d u k i, c e n a z e m e r a s im in e k a t ila n K u t l a m a l a r d a V a r m iç , h e r k e s in h e p b ir a g iz d a n a g it t u t m a s i, p r o t o k o l g e r e g i ö m ü r le r i b o y u n c a n e fr e t e t t ik le r i t e r ö r is t , A m a n N e G ü z e l! m ilit a r is t , h a r a ç ç i v e g a d d a r d e s p o t u n ö lü m ü n e A y in le r s ir a s m d a m ü z ig in n e z a m a n ç a lin ip , n e B o st o n r i t o n u o l a r a k b i l i n e n y u m r u k y a p i l m i ç el f o r m u n d a k i g ü m ü § r i t o n u n ü z e r i n d e y e r a l a n l ib a sy o n sa h n e si n d e za m a n ç a lm m a y a c a g i b e lir li k u r a lla r a b a g la n - m iç t i. B a z i h a lle r d e “p r o t o k o l’e u y g u n s ü k û n e t i d e f , lir, ç a l p a r a g ib i m ü z i k a l e t l e r i n i ç a la n f i g ü r l e r g ö r ü l m e k t e d i r . G e ç T u n ç Ça g i © M u se u m o f Fi n e A r t s, Bo st o n Bo g azk ö y 'd e b u lu n a n b ir b o y ali a g la m a la r i, t im s a h g ô z y a ç i d ô k m e le r i g e r e k iy o r d u , a m a iç t e n iç e d e s e v in iy o r la r , g ô z y a ç la n d a h a t ö r e n y e r i n d e n a y r ilir a y r i lm a z k u r u y o r d u . g e r e k t ir e n a n la r v a r d i v e a s la m ü z i k ç a lin m a z d i; b ir d e t ip k i in s a n la r a r a s m d a o ld u g u g ib i m ü z ik t e n h o ç la n m a y a n t a n r ila r v a r d i v e b u n la r la A sk e r v e Sa v a ç M ü z ig i v a z o r e sm i n d e l ir ç a l a n m ü z i sy e n i n y ü zü n d e k i d e r in h ü zü n v e y a t r an s h ali aç ik ç a o k u n a b ilm e k t e d ir . A y rica m ü z i sy e n i n y ü z i f a d e si n d e sa n k i lir in in t e lle r in d e n d ö k ü le n n a g m e le r e ilg ili a y in le r d e m ü z i k ç a lm m a z d i . H a t t i k ö k e n li t a n r i T a u r i( t ) h e r h a ld e m ü z ig e k a r ç i a le r jis i o la n t a n r ila r d a n b ir iy d i, ç ü n k ü o n u n a y in le r in d e ç o - k e n d i se si y l e e ç l i k e d i y o r m u § g ib i b ir e d a v a r d ir . Eg e r d o g r u a l g i l i y o r sa k , p o r t r e sa n a t i a ç i si n d a n b u b ü y ü k b ir i l e r l e m e d i r . Bo g a z k ô y , Ç o r u m , g u n lu k la m ü z i k y a p i lm a m a s i g e r e k t ig i b e lir t i lir dururdu. i lg i n ç t i r k i, m e t in le r d e a s k e r î m ü z i k , y a n i b a n d o ile i lg ili b ir k a y it y o k t u r . R it im li, y a n i h e c e v e z in li o la r a k t a m m la n m a s i m ü m k ü n v e a s k e r s a r k is i o la r a k b ilin e n m ü z i k p a r ç a s i, t ip k i b ir ilâ h i g ib i m ü z i k e s li g in d e s ô y le n i y o r o lm a liy d i. O r t a T u n ç Ç a g i, A n k a r a A n a d o l u M e d e n i y e t l e r i M ü ze si H a t t u s a ’d a m i, y o k s a b ir b a ç k a y e r d e m i o ld u g u “ H a y d i H e p B e r a b e r Sô y l e y e li m !” b ilin m e y e n b ir k e n t k a p is m d a h a r p ç a la r a k b ir I s t a n u w a v e L a llu p iy a li m ü zis ye n le r , ve m e la n k o lik ç a lm a n m ü z i k e ç lig in d e b ir s a va s o y u n u (agon ie) k o r o c u la r d a n s ô zle r , A n a d o lu n in b o z k ir la n - v e r d ig i c a n si- “[K en t k a p ism in ] k a rçisin d a (v e) t a n n m n h u z u ru n d a ha rp ça la n ve ü ç k içid en olu ça n bir grup, d a o ls a k a t la m r h a ie sava$ iy orm u$ g ib i y er e eg ilirler ve Fir t in a Tan- g e t ir e b ile n b a m b a ç - risi ile bir sava$ g österisi y aparlar. H a rp çaltct- k a in s a n la r d i. B a yr a m , la ri “za fer $ ark isi”(?) (v e) sa v aç m arçi sôy lerler; s e yr a n , tören ve ya ziya fe - harp ve çalpara (g alg altu ri-) ça la ra k (m ü zig e) t e k a t ila n v e p a s if k a la n h e r k e s i eçlik ederler. A m a ha rp ça h cü a r m d a n bir tan esi “Hay di hep beraber!” d e r c e s in e ge r e k t i- t a n n m n k a p isin d a d u r u r (v e) bora za n çalar. Yu- g in d e m ü z ig e e ç lik e t m e ye , e n a z m d a n n a k a - k a r id a d a m d a d u r m a k ta olan bir p u ra p si-r a h ibi r a t i m ir ild a n m a y a v e t e m p o t u t m a y a , e l ç ir p m a - krala d og ru za fer m ü jd esin i(?) §ôy le ilâ n eder: y a zo r la r la r d i (kattan p a n k u s halzissai). A k t ü e l A r k e o lo ji g ö s t e r is i s u n a r . b ir a z c ik k in t is im 92 s a va ç g ö s t e r is i y a p a n ü ç k iç ilik b ir g r u b u n y a p t i g i g ö s t e r ile r d ik k a t ç e k ic id ir . T a k im la r h a r p ía ‘(Ey ) kral, sa k in k or k m a ! Fir t m a T a n n si (sen in ) d ü $ m a n la n (m ) ve dü$ m an ü lk eler in i tek er teker d e le g e le r v a r d ir v e k r a li^ e b ile d a n s e d e r . B u n la r i sen kraltn a y a k la n a ltin a serecek ve sen on la ri s a k i, a §c), tarassiy a- d e n e n m ü z is y e n le r , o k ^ u la r bo$ bir er m u tfa k kabi g ib i bir er bir er p argala y ip (m en ey a -), d o k t o r la r , b e y le r ( E N MEä) v e p a r m a k la - m a h v ed ecek sin ”. r in i s ik ir d a t a n tarp ask an a- k a d in la r i izle r . G e n e i ­ d e d a n s ö z le r a r a s m d a k a d in la r in a g ir h k t a o ld u g u g ö z le n i r k i b u d a t ip k i m ü z ik t e o ld u g u g ib i k a d in D a v u l O Z a m a n la r d a A n a d o lu B o z k ir la r i n m R a k ip si z G ü r iil t ü K u t u su y d u ! s e s v e b e d e n in d e k i k e n d in e h a s e s t e t ig in v e e r o t iz m i n e s k ile r t a r a fm d a n d a y e g le n d i g i n i n k a n it id ir . M ü z i g i n , ö z e llik le b ü y ü k g ü r ü lt ü <pikaran d a v u lu n , k ö t ü r u h la r i k o v a la m a d a k i r o lü n ii u n u t m a m a k g e r e k ir . B ilh a s s a S u m e r in a n c in d a d u r u m G ö z K a m a s t i r a n F o l k l o r i s t i k K i y a fe t l e r b u y d u . A n a d o lu d a e s k ile r d e n a y v e y a g ü n e s t u - B a y r a m m e r a s im le r i s ir a s in d a b e lli b a §li k e n t m e r - t u ld u g u n d a , a yin b o y n u n u s ik ip , o n u b o g d u g u n a k e z le r in d e n in a m la n c in le r d a v u l c a h n a r a k v e y a m a v z e r le r K ilis r a v e T is s a r u liy a k e n t le r in d e n g e t ir ile n k a d i n ­ a t ila r a k k o v a la m r d i. D a v u l, A n a d o lu b o z k ir la - la r d i§ m d a t ü m k a t ila n la r is t is n a s iz e r k e k t i. T a b ii k i r in m b ir i c ik h ä k im i v e y a b a n c i g e z g in v e m ü z i k a r a ^ t ir m a c ila r m in a la y k o n u s u y d u . g e le n k i§ ile n n g iy s ile r i r e n g ä r e n k t i. Fo lk lo r ik d a n s g ö st e r i si y a p a n k a d in la r M ü z ik R u h S a g l i g i n d a v e P si k o l o ji k T e r a p i d e B il e K u l l a n i li y o r d u ! E lim iz d e , S e l^ u k lu la r d a n y ü z y illa r c a ö n c e , m ü z i ­ g in p s ik o lo j i k r a h a t s iz lik la r in t e d a v is in d e k u lla - H ü se y in d e d e v a z o s u . El e i e m ld ig in a d a ir s a g la m b ilg ile r v a r d ir . B ir H it it a yi- h a l a y < ;e k en , n in d e h a s t a y a , h e r b ir i z a fe r v e b a ^ a n y la b it e n v e o y n a y a n v e zil/ k a h r a m a n la r m i y ila n , a r i v e k a r t a h n o lu ^ t u r d u g u m ü z i k li b ir ö y k ü a n la t ilm a k t a v e b ö y le c e k e n d in e g ü v e n d u y m a s i, s a k in le § m e s i v e < ;ek m e k t e o ld u g u p s ik o lo j i k s ik in t id a n k u r t u lm a s i s a g la n m a k t a d ir . O d y s s e u s d e s t a n m d a k i S ir en lerin c a z ib e s i n i v e ^ alp ara $ a lan k a d in f ig ü r le r . H ü se y in d e d e Te p e si, £ o r u m , M Ö y a k la §ik 1 6 5 0 , £ o r u m A r k e o lo j M ü z e si O r p h e u s ’u n h a y v a n la r i d a h i b ü y le y e n m ü z ig in i a m m s a t m a k y e t e r lid ir . H e r k e s D a n s E d e b ilir , A m a M e sle k t e n D a n ­ sö z le r K a d a r E st e t ik , D o g a l v e B e c e r i U i D e gil! H e r k e s m ü z i k y a p a m a z , a m a d a n s b ir e y s e llik t e n c o k k o l e k t i f b i r e g le n c e c e § id id ir v e t e m e ld e h e r ­ k e s d a n s e d e b ilir v e y a e n a z m d a n o n a a y a k u y d u r a b ilir . A m a m e t in le r d e b u i§i p r o fe s y o n e l y a p a n 9 0 k s a y id a in s a m n o ld u g u a n la s ilin a k t a d ir v e b u n la r a r a s m d a H U B .B I , tarw ali-, tarw esgala- e n b a ijt a ge lir . B u n u n d i s in d a § a k s a k c i, m a t r a k , s o y t a r i, m im ik c i, a k t ö r o la r a k c ; e v ir d ig im iz LÜA L A N . Z Ü v a r d ir . A y n c a m e s le k t e n d a n s ö z k a d in la r d a v a r d ir v e b u n la r a z in t u h i- k a d m la r i d e n ir . A y in le r d e g ö r e v li k im s e ie r d e d a n s la r a sik<;a k a t ih r la r . B u n la r a r a s m d a h a p i- a d a m la r i, fa h i§ e le r ( S A L . K A R . K I D ) , b a § fa h i§ e , t a n r i k a d m la r i (SALD I N G I R LIM), k u r t v e a y i m a s k e li a d a m la r , zin t u h i- k a ­ d m la r i, b e li r li k e n t le r d e n g e lip t ö r e n le r e k a t ila n A k t ü e l A r k e o lo ji 93 e lle r i b o $ g e lm iy o r la r d i v e h e d iy e o la r a k s u n d u k la r i k a lin t is i id i. E s k i d e v ir le r d e r e s m i g e ^ it le r d e h a y ­ n e s n e le r a r a s m d a <;ogu fo lk lo r is t ik k ir m iz i g ö m - v a n m a s k e s i v e y a p o s t la r i d e g il, h a y v a n la r m b iz z a t le k le r , k ir m iz i k e m e r le r , g ü m ü § k e m e r le r , k iy m e t li c a n i lla n k u lla m h y o r d u v e s o n r a k i d o n e m le r d e k i t a fla r , a lt in , g ü m ü § p u ru n g a - s ü s le m e le r i, g ü m ü § - k u ^ u la r a t e n a r s la n b a §li c ivile r , isteha- s ü s le r i, b a k ir - (LÜI G I .M U S E N ) b en zeyen a v c ila r b u t e h lik e li v e m a c e r a li i§i y a p iy o r la r d i. T a r ih i d ó - k u s a k la r , a lt in n e m le r d e s a d e c e c a n il k u § y a k a la y a n la r k a lm i§ v e zivile r , a lt m d a n ^ u b u k la r , d e m ir d e n o c a k , h a t t á H i t it K a n u n la r i’n d a o n la r a o d e n e c e k y i r m i issanapi- K ir m iz i b e § §e k e l g ib i fa h i§ b ir p a r a m i k t a r i b ile b e lir t il- r e n k li g ö m le k le r v e k u s a k la r ile m a d e n d e n m i^ t ir . C a n i l h a y v a n y a k a la y a n la r in n e s li a r t i k b it - k e m e r le r g iym i§ v e t a k m i§ o lm a la n g ö z k a - t ig in d e n , k a n u n la r a g ir e m e m i§ le r d ir . K e n d is i d e d a n saru p i- s ü s le r i, k e t e n s ü s le r i b u lu n u y o r d u . b ir H a t t ili o ía n v e H a t t i d in in e iy ic e in a n a n A n it t a , m a § t ir iyo r d u . b u h a y v a n la r i b a y r a m la r s ir a s m d a y a p ila n g e c it t o r e n le r in d e k u l a n m a k ü z e r e y a k a la t ip g e t ir t m i§ - E r c iy e s D a g i ’n a A v la n m a y a t i. N e z a m a n k i b u a y in le r H it it le r in e lin e ge<;ti, G i d e n K u s s a r a K r a l l A n it - p r a t ik z e k á la r i y la t a n in a n b u in s a n la r m e fa k k a t li ta H ayvan at R e sm i G e ^ it l e r B a h ^ e si n i , i^ in m i, v e t e h lik e li h a y v a n y a k a la m a m a c e r a la r m i b ir t a r a fa b ir a k a r a k r e p lik a la r m i k u lla n m a y a b a ^ la d ila r . Y o k sa G l a d y a t ö r l e r i ^ in m i A ^ m i^ t i? K u s s a r a k r a ll A n it t a , m e t n in d e , In sa n y u z u b e t im le m e sin e sa h ip v e k ü r e §e k lin d e k i g ö v d e sin d e d e lik le r y e r a la n k ap , sa lla n d ik g a se s g k a r a n b ir g n g i r a k o l a r a k ü r e t i l m i §t i r . b ir ^ e yle r a d a d ig im v e a v a g it t ig in i B u g ü n o ld u g u g ib i b ir b ir le r in in e lin i t u t u p h a lk a v e b u b e r e k e t li a v d a n c a n li o la r a k y a - o lu § t u r m a k , g r u p d a n s i y a p m a k e s k id e n d e p e k k a la d im d e d i g i 9 0 k s a y id a y a b a n h a y v a m m y a y g m d i. Ya lm z , h a lk a h a lin d e d a n s e d e n k a d m - K ü lt e p e / K a n e s ile e § it le n e n N e s a k e n t in e g e t ir d i- la r e k ib i k r a lin ö n ü n e y a k la fin c a a yip o lm a s in d iye g in i y a za r . H a y v a n la r m u t la k a o s ir a la r d a e k o lo jik k r a la k a r s i a r k a la n m d o n m ü § o lm a m a k igit i, h a lk a - y a p is i b o z u lm a n u s E r c iy e s D a g i ’n d a k i m u h t e § e m y i v e y a y e lp a z e y i h e m e n a c a r la r v e b ir s a ga , b ir d e o r m a n la r d a v e h e n ü z t a r n t a k ir k u r u t u lm a m is e n ­ s o la d ö n e r le r v e y ü z le r in i h e m e n k r a la 9 e vir ir le r d i. g in S u lt a n s a z lig i b a t a k lik la r in d a o z a m a n in §a r t la - B u n u n d i$ m d a b ir m e t in d e ic r a a t s ir a s m d a g ü r ü lt ü r in d a A f r i k a s a fa r ile r in i a r a t m a y a n b ir g ö z ü p e k li k y a p m a m a la r i g e r e k t ig i b ilh a s s a b e lir t ilm i^ t ir ! B u r d u r , O r t a Tu n q : £ a g i , K o n y a A r k e o lo j i M ü z e si V e D a n sa D e v a m v e b e c e r iy le y a k a la n m i§ , K ü lt e p e ’y e ( N e s a ) t a §m m i§ v e b ir c;itin i^ in e y e r le ^ t ir ilm is t i. A r a la r in d a y e t m i§ d o m u z , d o k u z s a z lik d o m u z u , le o p a r , a r s ­ la n , d a g k o y u n u , y a b a n k o y u n u v e a y ila r m y e r a ld i g i y ü z y i r m i h a y v a n v a r d i. N e r e d e y s e d ü n y a n m B a § k a b ir y e r d e g e n e d a n s la r m e n g ü z e lin i s u n a n ilk h a y v a n a t b a h i; e s in e b e n z e y e n b u h a y v a n la r la L a llu p iy a lila r m M e v l e v i s e m a la r i g ib i s ü r e k li k e n - n e y a p i ld i g i b ilin m iy o r . T a h m in i m e g ö r e h a y v a n ­ d i e t r a fm d a d ö n ü le r e k y a p i la n “A ^ i b a ^ i D a n s i’ y l a la r ge cjid i s a h n e s in in e n e s k i a v c ilik a y in le r in in k a r s ila ijiyo r u z: "Ben i t ek $a$irt an $ey, k o p ek t a kl id i y a p a n , y a h n a y a k b ir a d a m ol d u . Kó p eg e b en zey en u f a k t efek b i r a d a m d i . Eg r i b ü g r ü d i f e r í vardt. Bi r k u r t k ó p eg i n i n , n ed en si zó f k esi y l e, “Lallu p iy alilarm ba$kam sakiy e ‘w ariy ati h a p a n u sa !’ diy e bagirir. B u n u n ü zerin e saki dan s etm ey e koy ulur; a$ciba$i u su lü dan s eder, y a n i hep k en d i etrafm ­ da d ön er d u r u r ”. B u r a d a k i co ^ k u lu d u r u m a b a k a - h i r la ya ra k d ola $iyor, so n r a b i r d en b ire h a v l a m a ve i n lem e r a k L u v ic e w ariy ati ha pan usa n id a s i “H ay di don!, n ó b et i n e t u t u lu yo r d u . Ya m n d a k i l er o n a k o p ek m u a m el esi H ay di k iv ir!” g ib i b ir a n la m t a §im i§ o lm a lid ir . y a p iy o r , t ekm eleyi p d ü r t ü kl ü yo r la r , b u n u n ü z er i n ey ü zü n d e ü rk ek b ir i fa d e beliriyor, sin erek si zl a n m a y a b a$h yor ve B u s ir a d a b a s k a b ir L a llu p iy a li o n u n p e ^ in d e n g e lir v e y a k a s in d a n t u t a r , a n la fila n e v ir ir < ;evir ir v e h e r b u r n u n u g ekerek a g l a y a n kü q ü k b i r g o cu g a d ón ü $ ü yo r d u . ik is i d e b ir lik t e d ö n m e y e b a ila r ía n S a k i b ir d ü m - So n r a b ir e$ek g i b i a m ra ra k, y a n m d a k il er e t ek m el er sa v u r u y o r b e le k (h u h u p a l) t u t m a k t a d ir ; a m a o n u ^ a lm a z. ve k a h k a h a l a r a r a si n d a a d a m a killi d a y a k y i y er ek e$ek S a k i d a h a s o n r a a y m d ü m b e le k t e n ic^ ki i< ;ecek tir ; i n a d m d a n va zg eg iy or d u . Bu g óst eri, b elirli a ra lik la rl a , b ü t ü n d a n s ö z le r in s ö y le d ik le r i L u v ic e n a k a r a t i, s e y ir c ile r sa b a h b o y u n a sü r d ü " Lo rd Kin ro s Ig d ir d a - 1 9 5 1 94 K iy a siy a C o ^ a n iz le y ic ile r “w ariyati hapan usa! H ay di Kiv tr!” D iy e B a g in y o r la r A k cü e l A r k e o lo ji d e b ü y ü k b ir c o s k u y la t e k r a r e d e r le r . Esk i A n a d o l u ' d a m ü z i k e g l e n c e , m a t e m , d ü g ü n , t ö r e n , z iy a f e t , b a y r a m v e ö l ü m l e iç içe d ir . G e ç H i t i t K a r a t e p e k a b a r t m a la r i n d a m ü z isy e n l e r b ir ar a d a g ö r ü lm e k t e d i r . K a r a t e p e - O sm a n iy e , G ü n e y Ka p i si, M Ö 7 0 0 - 5 0 0 , Ka r a t e p e A ç ik H a v a M ü ze si - O sm a n i y e B u y e t m iy o r m u s g ib i a r k a s m d a n , o n la r m s ir t i- n a Ü9 k e z m a rn u w a n - b ir a s i d ö k e r le r ; b u i^ k in in k o k u s u h a k k in d a b ilg i m iz y o k , a m a b o l k ö p ü k lü , k o y u m a lt li o lm a s i b ile y e t e r lid ir v e e t k is i h e r h a ld e o n u ic e r e k k a fa y i b u lm a k t a n d a h a e g le n d ir ic iy d i. B u n u n ü z e r i n e ^ íp la k la r n e y a p a b ilir le r d i k i! Q a r e y i h e m e n a y a g a k a lk a r a k ñ ijid a n ^ ík m a k t a k a ^ m a k t a b u lu r la r d i; b u s ir a d a s a n k i s ü r ü a vi b a íjh y o r m u s g i b i a r k a la r m d a n b o r a z a n la r ö t t ü r ü r ve gö zd e n k a y b o lm a la r m i b e k le r le r d i. T ü m s o y t a r ilik la r m H a t t u s a ’d a y a p i ld i g i bu fa r z e d ilir s e , b o r a z a n la r in k a y a li k la r d a y a p t i g i y a n k in m m is t ik h a v a s i d a h a iy i a n la ^ ilir ! (^ íp la k lik , in s a n s ir t in a s o g u k b i r a d ö k ü lm e s i v e t ü m b u n la r in k a d m la r h u z u r u n d a y a p ilm a s i, in s a n la r i v e t a n r ila n g ü ld ü r d ü g ü n e in a m la n e g le n c e n in b e l k e m ig in i o lu s t u r u r . G r e k le r d e O lim p i k o y u n la r m v e < ;ip lak a t le t le r i iz le m e n in k a d in la r a y a s a k o ld u g u d ü § ü n ü ld ü g ü n d e , g e r ile m e v e y a ile r le m e n in b o y u t K ¡r e ^ t a §i n d a n y a p i l m i § o r t o s t a t ü z e r i n d e m ü z i s y e n e r k e k b e t i m l e m e l e r i g ö r ü l m e k t e d i r . la r i d a h a iy i a n la §ih r . B u g ö s t e r in in b ir b e r e k e t a yin i K a r g a m i §- G a z i a n t e p , M Ö 8 5 0 - 7 0 0 , A n k a r a A n a d o l u M e d e n i y e t l e r i M ü z e si o ld u g u v e a ga ^ t a n h a n ^ e r in e r k e k lik u z v u n u t e m s il Q p l a k l i k v e So y t a r i l i k l a r ! “Kra l fa d ir d a n fik a r ve ocagin h em en y a m b a s t i­ da d uran m a rn u w a n - (bo$) birast f if is in m y a m n a gelir. Q p la k iki h ok k a b a z (bo§ bira) f if is t n m ifin d e föm elm ek ted irler. Titiu tti ta n rism in rahip leri (ve) fahi$ elerin lid eri m a rn u w a n - birast f t f is i etrafin d a e t t ig i ile r i s ü r ü lm ü íjs e d e , t ip k i “ T a n r i A n a s i ’n m b u r a d a t a n r ic a n m r o lü n ü o y n a m a k t a o ld u g u t e zi g ib i b u y o r u m b ir a z h a y a l ü r ü n ü s a yilm a lid ir . T ip k i r a h ib e le r g ib i “ T a n r i A n a s i’ n in d a $ o gu k e z H a t t i k ö k e n li a y in le r d e k a r ^ im iza ^ ík m a s i, k a d in h a k la n v e a n a e r k illik t e H a t t ile r in h á k im r o lü n ü b ir k e z d a h a g ö z le r ö n ü n e ser er . ü f defa d ön er ler ”. "[hapi(ya)- a d am lari (ónderlerinin n ezaret in de) ken di ken d ilerin ed a n s etm ektedirler. Grup lid erleriyü zü n ü krala Z a v a ll i K ö r l e r B il e M a s k a r a E d i l i y o r v e E g le n c e A r a c i O lu y o r la r d og ru gevirir gevirm ez, on la ryerlerin d e sa g a d og ru bir d ón ü $ y a p a ría r. H okka bazla r "aha" diye ba[girirlar]. [hapi(ya)a da m ta n ] sola d og ru bir d ó n ü } d a h a y a p a rla r ; h okkab a zlar (tekrar) "aha" diye b[agirirlar. Onlarm g ru p lideri] (sekerek) K ö r le r e y a p t m la n i^ iplak g ö s t e r ile r is e e z iy e t b o y u t u n a u la ^ ir v e in s a n i ü ze r . P r e n s in e r g in le ^ m e s in i k o n u a la n b ir m e r a s im s ir a s m d a p r e n s i n e ^ e le n d ir m e k v e c in s e l d u y g u la r m i k ö r ü k le m e k i^ in o lm a - óne, krala d og ru ] kayar. (Diger) d a n sózler (halkayi) agarlar ve d ik s o y t a r ilik la r ya p ilir . K e s ile n b ir ke<;i ye n ir , b ir (on lar da) kayarlar. [Grup liderleri] ba$im [krala d og ru ] gevirir k ö r ^ ír ilíjip la k s o y u n d u r u lu r , s ü r e k li k ir b a ^ la n a r a k gevirm ez, a sa ta$iyicisi (onlara) katilir ve (da n sózler arasm da) hesta- e v in in ic in e k a d a r k o va la n ir . T e k r a r y e n ilip yerin i a[hr], [hapi(ya)- a d am la ri] yerlerin de (kral ist ikam et in e) i< ;ild ik ten s o n r a , a n la s ila n iy ic e e g le n e n p r e n s h a z- g en i} bir d ó n ü § ya p a rla r; h okka b a zla r ["aha" diye bagirirlar]". r e t le r i d is a r i c ik a r v e t a n r i^ a K a t a h h a ’m n t a p m a g in a ge 9 e r . M e t in b u e g le n c e li s a h n e y i a n la t m a y i s ü r d ü r e r e k fa h i^ e le r in li d e r in in e lin d e a g a ^ t a n b ir h a n i;e r , r a h i b in e lin d e is e b ir a s a ( d e g n e k ) t u t t u k la n m ya za r . Ó y le a n la ^ iliyo r k i, ía h i.s e le r v e r a h ip h a n < ;er v e 96 A k cü e l A r k e o lo ji Sp o r , A k r o b a si , O l i m p i k O y u n l a r v e N e fe s K e se n S i r k G ö s t e r i l e r i ge r e < ;le r le ñ ^ in m i< ;in d e s ik i^ ip k a lm i§ q p l a k h o k - <^ ok u z u n s ü r e n t a r ih le r b o y u n c a A n a d o lu in s a n - k a b a z la r i d ü r t ü k le m e k t e v e z a t e n p e r i^ a n h a ld e k i la r i; t e k n o lo ji, t a r im , h a y v a n c ilik , g id a m a d d e le r i, z a v a lh la r in q k a r d i k la r i a c i f i g h k la r a h e r k e s m a - s a n a t , m im a r h k , s p o r , s o s y a l v e t a b ia t b ili m le r iy le zosist i^ e g ü lm e k t e d ir . d ü ^ ü n s e l a la n la r d a 9 0 k s a y id a b u lu s v e y e n ilik le r ya r a t m i.'jla r , b u n la r d a n p e k c o g u n u A k d e n i z v e E g e ü z e r in d e n a n t ik Yu n a n is t a n a v e r e r e k ; _ n ü m ü z e u la ^ m a s im s a g la m i§ v e b ö y ie c e A n a d o lu b o z k ir la r in d a u n u t u lu p g it m e s in i ö n le r r .s le r d ir . B u ö z g ü n k e ^ ifle r in n e le r o ld u g u n u g ö r m e k ic;in illä d a a §ir i “A n a d o lu c u ” o lm a y a g e r e k y o k t u r . I lk k e n t le r , t a r im , a t d ä h il b ir < ;ok h a y v a n m e v c ille § t ir ilm e s i, g id a m a d d e s i v e ilä i; o la r a k b it k i le r in k e §fi, ik i t e k e r le k li h a f i f is p it li s a va s a r a b a s i, m a d e n c ilik , s u d e g i r m e n i, b ir c o k t ib b i t e d a v i y ö n t e m le r i v e §ifa h o t la r , ö n c ü l fe m in is t h a r e k e t le r , §a r a p v e b ir a h e p t e n A n a d o lu ’n u n b a t i d ü n y a s m a v e r d ig i s e y le r d e n s a d e c e b a z ila r id ir . I o n ia d o g a d ü fü n ü r le r in i n d e b iz d e n o ld u g u n u d ü ^ ü n ü r v e i? in ic in e a s t r o n o m i, fe ls e fe , m a t e m a t ik , g e o m e t r i, f i z i k g ib i d o g a v e e d e b iy a t b ili m le r in i d e s o k a r s a k , o z a m a n “Ey A n a d olu ! Sen olm a sa n in sa n lig in h a li nice olu r d u !” d e m e k t e n k e n d i m i z i a la m a y iz v e b ir d e “A ca ba b iz bu degerleri n ifin u n u t t u k vey a u n u t t u r uld uk , g a fil a v la n d tk ?” d iy e h a y ifla n ir iz . A m a n e k a d a r a c i k lid ir k i y i i z y i lla r s o n r a b u n la r d a n p e k < ;ogu y ü k s e k p a r a k a r § ilig i g e r i a lm a c a k t ir . N e y le m i? D ig e r le r i a r a s m d a s ir k le r a r a c ilig r yla ... A n a d o l u ’d a D o g u p G e l i sm i s Sir k Y iiz y illa r S o n r a B ii y ü k P a r a l a r K a r s i h g i V a t a n in a D ön üyor! Ya s ir k o y u n la r m m d a A n a d o lu ’d a t ü r e d ig i, d in t ö r e n le r i, fo lk lo r is t ik § e n lik le r v e e g le n c e le r va s it a s iy la R o m a n m m e ^ h u r circus m a xim u s’u k a d a r a m t s a l o lm a s a d a , E s k i A n a d o lu k e n t , s o k a k , m e y d a n , ^ a yir la r v e t a p m a k la r m d a g ö s t e r iy e s u n u ld u g u k i m in a k lin a ge lir d i? E ve t , b u , t a r a fim d a n P a n A n a t o lis t le r o la r a k n it e le n d ir ile n v e y e r ile n a §ir i A n a d o lu c u lu g u n y a r a t t ig i b ir fa n t e zi v e y a s a fs a t a d e g ild ir , E s k i A n a d o lu k ö k e n li g ö r s e l s a n a t ü r ü n le r i v e y a z ili k a y n a k la r b iz e b u n u n d o g r u lu g u n u ■ S i r t i n d a o k d a n l i g i , so l e l i n d e y a y v e s a g e l i n d e o k l a r i i l e ö n ü n d e k ü ^ ü k b i r a y i f i g ü r ü i l e b e t i m l e n m i § A n a d o l u ' d a n b ir a y i o y n a t m a sa h n e si © M e st e l/ H e c k e r a v sa h n e si . K a r a t e p e - O sm a n iy e , G ü n e y K a p i si, M Ö 7 0 0 - 5 0 0 , K a r a t e p e A g k H a v a M ü z e si - O sm a n i y e A k t ü e l A r k e o lo ji 97 H ü se y i n d e d e V a z o su ' n d a b o g a d a n si sa h n e si . H ü se y i n d e d e Te p e si , £ o r u m , M Ö y a k l a §i k 1650, £o ru m A r k e o l o j i M ü ze si acpik^ a g ö s t e r ir . A n a d o lu ’d a d o g m u f, ge li§ m i§, n e fe s k e s e n s ir k g ö s t e r ile r in d e n b a z ila r im fa h is gir i§ ü c r e t le r i ö d e y e r e k R u s , Q in , it a lya n , is p a n y o l v e y a is v ic r e s ir k le r in d e s e y r e t m e k s e b ir o k a d a r lz d ir a p ve r ic id ir . S ir k o y u n la r m a e n g ü z e l ö r n e g i, ilk k e z t a r a fim d a n i^ le n e n v e b ili m d ü n y a s m a s u n u la n , b ir H it it y a p i a y in in d e ip le t a v a n a t ir m a n a n i$ in i b ilir b ir m im a r v e r ir . M e t in , s im d iy e d e k b e n z e r le r in e hi<j r a s t la m a d ig im iz b i r y a p i r it ü e li d ir v e g e r e k d ili v e g e r e k s e y a z i ö z e llik le r i a ^ is in d a n M Ö 1 3 . y ü z y ila t a r ih le n ir . “ Yaptigm bina sonsuza kada r ka lsin ! ” ilK n o s s o s S a r a y i ' n d a n b o g a b e t i m l i b i r f r e s k o . M i n o s D ö n e m i , M Ö y a k l a § i k 1 7 0 0 , G i r i t A d a si , Y u n a n ist a n © W a lt e r B ib ik o w k e s i n d e n h a r e k e t e d e n v e b e c e r i, u s t a li k v e m e s le k e t ik le r in d e n z e r r e k a d a r k u § k u d u y m a d i g i m i z H i ­ t it y a p i u s t a la r i v e m im a r la r , b u m e t in d e b u k e z ilk d e fa a t ik h a r e k e t le r le ip le t a v a n a t ir m a m p o r a d a b ir t a k im i fle r i b it ir d ik t e n s o n r a g e n e a y n i a t le t ik < ;e vik lik le y e r e s a r k ip in e n k o r k u s u z s i r k c a m b a z la r i o la r a k k a r § im iz a c ik a r . N o k s a n o la n t e k §e y ^ a d ir la r d ir . B o g a z k ö y u n s a r p v e k a y a lik d o g a l y a p is i k a r § is m d a z a t e n o n la r d a n b a $ k a t ü r lü s ü d e b e k le n e m e z d i. B o g a D a n si : G i r i t m i , D o g u A k d e n i z m i, Y o k sa A n a d o l u K ö k e n li m i? 98 ^ a t a l h ö y ü k ' t e b u l u n a n k il s i v a ü z e r i n d e b e t i m l e n e n a v s a h n e s i n d e k i b o g a f i g ü r ü . Er k e n N e o l i t i k A v C lllk t a b o llll k v e b e r e k e t i s im g e le y e n v e g a g , A n k a r a A n a d o l u M e d e n iy e t le r i M ü z e si y a g m u r v e b e r e k e t s e m b o lü b o g a ü z e r in d e y a - A k t ü e l A r k e o lo ji p ila n d a n s v e a k r o b a t ik g ö s t e r ile r le ilg ili o la r a k r id e n b a h s e d iliy o r o lm a s id ir . I lg ili m e t in H ü s e - s o n y illa r d a y e n i a r k e o lo jik m a lz e m e le r b u lu n d u . y i n d e d e v a z o s u n u n a ^ ik la n m a s i a ijis in d a n i lk k e z B o g a s ir t in d a a t la m a , z ip la m a , A n a d o lu ’y a ö z g ü t a r a fim d a n e ie a lm m i§ , a n c a k v a z o y u y a y m la y a n b ir a k r o b a s i v e y a d a n s d e g ild ir . B u r a d a A n a d o - T ü r k m e s le k t a § la r im t a r a fm d a n g ö r m e m e z lik t e n lu , D o g u A k d e n i z v e E g e d ü n y a la n n m b ir b ir iy le g e lin m i§ , b e n i m y e r i m e s a n k i b u n u i lk k e z G ü t e r - y a r i^ t ig m i g ö r ü r ü z . N e v a r k i A n a d o lu k ö k e n in e b o c k y a p m i§ g ib i d a vr a m lm i^ t ir . p u a n k a z a n d ir m a k a ^ is in d a n e n e s k i ö r n e k o la r a k M O y a k la ?i k 6 0 0 0 ’le r e t a r ih le n e n Q a t a lh ö y ü k d u - L u yi köken H m a s i g e r e k e il) m ü z i k w G ü n e y A n a d o lu .d a a r a n . d a n s la n y la b iz i z a t e n b ü . v a r r e s im le r in d e k i b o g a d a n s m i b u a fi d a n d e g e r - y ü k y e n L a llu p iy a h a lk l s ö z k o n u s u d u r . B u r a d a s u - le n d ir e b ilir iz . B u r a d a a v v e b e r e k e t a y in i s ir a s in d a n u k n m ü z i k y £ a k r o b a s i g ö s t e r ile r i v e a yln ler > ^ e lle r i m iz r a k li in s a n la r , d e v b ir b o g a n in e t r a fin d a k r a U ? e v£ p r e n s le r i t a k d is et m ek> Q n la r m e t kin lik > g iz e m li b i r t a k im a yin le r , a v g ö s t e r ile r i v e y a “b o g a ^ d a n s i” y a p m a k t a d ir la r . B u n l a n s e y r e d e n in s a n in S u n u la n g ö s t e r ü e r in b ir b a ? k a a m a cim n > b a y r a m y£ g e le c e k le r in i k o r u m a k i(;in y a p d m a k t a d ir . o n la r a “torero” d iy e s i g e liy o r ! B o g a y i y a k a la y ip e v - m e ü n le r in d e s lk s lk k a r ? 1i a ? t lg i m i z t a n r ila r in e g - c ille ^ t ir m e k m i, ö ld ü r m e k m i, y o k s a s o n r a k i H it it le n d ir ilm e s i o ld u g u d a k e s in d ir . ‘M am ak> s ,f r a _ D ö n e m i n e a it ö r n e k le r in g ö s t e r d ig i g ib i ü z e r in d e m ak„ (w atku_} fim Ü£ «bo^ anln üzerine/ üzerinde” z ip la y ip b ir “s ir k ” g ö s t e r is i m i y a p m a k t i is t e n e n , ib a r e le r in in ge<-m e s i; e g le n c e v e d a n s l p e k s e v e n v e b ile m iy o r u z . b u n la r l H a t t u s a d a b ir t o p lu lu g u n h u z u r u n d a f t o - H it it le r D ö n e m in d e bu g e le n e g in d e v a m e t m e s i, b u e s k i k ü lt ü n e s k ilig in i v e k ö k e - b ü y ü k b i f b e c e r iy le y a p m a s m l b i _ n in in A n a d o lu o ld u g u n u g ö s t e r m e s i b a k i m in d a n k n L a llu p iy a llla n n b u r a d a H a t t i v e H it it le r d e k in e ^ ° k ilg in ? t ir . t ip a t ip b e n z e y e n b ir d e b o g a a k r o b a s is i y a p t ik la r i- T a r ih i d ö n e m le r d e A k d e n ize ö n c e lik k a y m a s i a t p ism d a n h akkm m Ürdün de D ogu n a k u § k u b ir a k m a m a k t a d ir . b u lu n a n m ü h ü r le r ü z e r in d e d e b o g a v e g e y ik s ir t m d a a tla y a n e r k e k le r v e c o c u k la r ö n e m lid ir . A n a d o lu ’y a H e r Ye r d e M ü z ik v e t e k r a r p u a n k a z a n d ir a n ö r n e k is e Q o r u m y a k in - H e r s e y R e s m e A k s e t t ir ilm e m is t i! E § le n c e la r m d a k i Yö r ü k lü / H ü s e y in d e d e d e b u lu n a n v e b ir F o t o g r a f m a k in a s iz E s k i H it it (J a g i y illa r m d a ( M Ö p a r ^ a s i d a A n k a r a d a k i b ir k o le k s iy o n c u d a n t e m in 1 7 - 1 6 . y ü z y illa r ) e d ile r e k b a z i k is im la n r e s t o r e e d ile n k a b a r t m a li v e g ö s t e r i s a h n e le r in d e n b a z ila r i m s e r a m ik V a r d l’ A m a u s t a la n n e fe s kesen y a r i k in o m a t ik b o y a li, e s k i b ir H it it v a z o s u d u r . V a z o n u n ü z e r in d e y ö n t e m le r le , k a b a r t m a v e b o y a m a y ö n t e m le r i y le b o g a s ir t m d a y a p ila n s a lt o la r b e t im le n m i§ t ir . A k r o - e b e d ile ^ t ir m e k is t e d ile r v e b u n u b ü y ü k b ir u s t a - b a t m b o g a n m s ir t m d a y a p t ig i s iijr a m a , ik i a d e t k i- l ik la b a ^ a r d ila r , ^ ü n k ü y e t e n e k li, h e v e s li v e s ü r n o m a t ik r e s im k a r e s iy le ve r ilm i^ t ir . B ir in c i s a h n e d e r e a lis t t ile r . E n g ü z e l ö r n e k le r i A n k a r a , C^ an kir i, a k r o b a t i, s ir t i a §a g i g e le c e k §e k ild e e l v e a y a k la n b o - K a s t a m o n u , A m a s y a , Ch o r u m , K a y s e r i v e H a t a y d a g a n m s ir t in d a d u r u r k e n , ik in c i s a lt o d a b o g a n in ki<; t a r a fm d a n y e r e d ü ^ e r k e n g ö r ü y o r u z . i n a n d i k v a z o - " K u r t m o sk e l i O d a m [ i g e i i g i f ä r ] Ve b i i e t p o r ^ a SID I s u ü z e r in d e ik i a k r o b a t va r . B ir is i e lle r i v e a y a k la n k a p m a k ¡Q D g Ü re^ e tUtU$Ur. Ei e g e g r d i g i 6 t i Ti t i W O t t i ü z e r in d e v e s ir t i a ?a g id a d ü ?m ü ?k e n , d ig e r i h e m e n t a n n si n i n m h j b j n e ^ Q d a b ( j n u t Q n n n i n su n Q g , o n u n p e s in d e n a t la m a y a h a zir la n iv o r . B e n z e r i b o g a danslari ve gösterileri, Girit 'ieki’ Knossos Saray, ö n u n e koyar. Bu a r a d a iki k u r t a d a m t a n rm m d u v a r r e s im le r in d e n d e b ilin ir . S o n v illa r d a b o g a Ö l l Ü n d e d ü i l S e t m e k t e d i r , O l l l ü n n k o r ^ l Sl i l d ü d ü ¡kl klZ a t la m a ile ilg ili s a h n e ie r , A la ia h k a z iia n n d a d a e ie d a n se d e r l e r . K i z l a n n g r u p b a $ k a m v e r a h i b e d o n se d e r e k ge< jm i§t ir ; b u r a d a t a s v ir le r s e r a m ik ü z e r in e b o y a n - ö n e (j 0 g f u k o ^ U r l o r . D a n s f a sl l b i t i n ce , b a k i r e b i r m i? t ir v e h e r n a s ils a H it it D o n e m i n e t a r ih le n d ig i ^ B o g a s ir t in d a g e r ? e k le ?t ir ile n a k r o b a t ik d a n s la il- ^ j Q n f j Jj t j w a t j;j'n j n m / z / r e n k l i e l b i se si n i [ t U t a r Ve o n u a sa si y ] l a y u k a r i f i r l a t i r v e ü z e r i n e o t l a r . B e z i y e r e ^ ^ ^ ^ ^ ^ g ili o la r a k i§ in d a h a d a lig in c o la n v a m , m a a le s e f o i d u k ? a k m k o im a s m a r a g m e n L u v i m e n ^ d , b i r k u r t a d a m l a r ( h i r g ü r e d e r e k ) ö n l e r i n d e k i m sa n l a r i m e t in d e k e s in lik ie b u ih t is a m h v e t e h i i k d i g ö s t e - ' o v o l o i l o r , t o k i g r u p p o zci r y er i n e g eh n cey e k o d o r A k t ü e l A r k e o lo ji 99 " 0 (sp o r cu ) e ie g e g e n k a b a r t m a li v a z o la r ü z e r i n d e i^ le n e n g ö s - r a t o r lu k D e v r i n d e d e d e v a m ilk k u t sa l t a §a t e r i s a h n e le r in i iz le r k e n , s a n k i o § e n lik t ö r e n le r i- H it it s iy a s i h a k im iy e t i n e r a g m e n h a la b ir H a t t i n e k a t ih y o r m u § u z g ib i o lu r u z . i n a n d i k v a z o s u n - k e n t i k a lm a k t a d ir e n m i§ k o k lii b ir m e r k e z d ir . O r t - d a k a d m e r k e k m ü z is y e n le r a r a s m d a s a lt o y a p a n h o s t a t la r d a t a s v ir e d ile n s a h n e le r d e H it it d in in i (h u w a si- ) g id er. §l m d i kra lin ö zel k o r u m a la r i e t t ir m i^ t ir . B u r a s i g ö s t e r ic in in d e 9 0 k a lk i§ t o p la d ig m d a n e m in o la - d e g il, H a t t i d in in i, o r f v e a d e t le r in i, e fs a n e le r in i b ili r s i n iz . E ve t , H it it le r t ü m y a n s it m a k t a d ir . B u r a s i a y m z a m a n d a H a t t i t a n r is i s o g u k k a n lilik la r m a r a g m e n h e y e c a n la r m i d ile g e t ir m e k v e ya t i^ t ir - T e t e s h a p i’n in k iilt m e r k e z id ir . B u n a b e n z e r s a h n e ­ m a k iqrin “$ak$ak” y a p m a s m i y a y g in c a b iliy o r la r - le r i n b a ^ k e n t H a t t u s a ’d a n e d e n i§ le n m e m i§ o ld u g u d i v e b u n a “p a lw a i” d iy o r la r d i; s i r f m e r a s im le r d e s o r u s u b ile k o n u y a a g ik lik g e t ir m e k ig in y e t e r lid ir ! g ö r e v y a p a n m e s le k t e n “$ak§ak$i”lar (p alw atalla) E g e r T e t e s h a p i’n in k iilt m e r k e z in in (a t m ) g em i n i b ile v a r d i! A^ ir i c o § u n c a is e aha “a h a !”, zin ir zin ir a d im b ile b ils e y d ik , b u r a s i A la c a H o y u k ’iin a n t ik t u t m a §erefi “m ü z ik , m ü z ik !”, m isa “a l!”, zin u r iy a zin u r iy a ari a d in d a n b a fk a s i o la m a z d i. I n s a n t a s v ir le r i v e a v verllir. Kra l “y o l! ”, w ariy ati h a p a n u sa ! “ h a y d i k i v i r ! ”, w ai “v a y s a h n e le r in d e g o r d i ig u m iiz c a n lilig i is e , y e r li H a t - a r a b a d a n iner, v a y !” g ib i L u v ic e v e H a t t ic e n id a la r A n a d o lu ’n u n t ili y o n t u u s t a la r i m n b e c e r ile r i n e b o r g lu y u z . b i r k o §u (yari$i) d ü zen l erl er. Ba$arili o l a n o k u t sa l ta$in , o z a m a n la r t o z s u z k ir s iz , lin y it v e m a z o t d u m a n i k o k m a y a n b e r r a k g ö k le r in e y ü k s e liy o r d u . B a sk a c a O li m p ik O y u n la r v e Si r k G o st e r ile r i ö n ü n d e ek m eg i b ö l er ve igki k u r b a m su n a r " H it it le r d e k i E n b a § t a O li m p i k o y u n la r i a m m s a t a n fo lk lo r is t ik Y e t m is D o k u z S a n t i m U z u n l u g u n d a k i K i l i c N a s i l Y u t u lu r ? Yü z y illa r s o n r a A n a d o lu g o s t e r ile r , d a n s g i v e s p o r c u la r a h a s o z e l fo lk lo r i s ­ t i k k iy a fe t le r , fo r m a la r , s p o r y a r i§ la r i, s a va § g o s t e - fo lk lo r ü n d e 9 0 k d a h a r ile r i, u z u n v e y a k is a m e s a fe li k o § u , t a § k a ld ir m a , ya y g in la ^ a n b u g ö s t e r ile r , b u k e z t a § k a b a r t m a la r t a § fir la t m a , g i i r e f , b o k s , o k a t m a ya r i§ i, a t k o § u s u , ü z e r in e i^ le n d i v e A l a c a H ö y ü k k e n t k a p is m i s a g li m a d e n d o v m e v e i§ le m e ya r i^ i m e t in le r d e a y r m t i- s o llu s ü s le y e n d e v b lo k la r d a e n ö z g ü n g ö r s e l ifa - la r i v e r i lm e m i§ b r a n ^ la r a r a s m d a d ir . H it it m e t in - d e s in i b u ld u . C ü c e y a p ili b e d e n le r i v e S a m u r a y la r i le r in d e t u r n g o s t e r ile r in b a y r a m m e r a s im le r i s ir a - a m m s a t a n p ü s k ü llü , k u y r u k lu s a g t ir a § la r iy la y a - s in d a y a p i ld i g i m v e in s a m s a n k i o z e l h a y a t la r m d a b a n c i k ö k e n li o ld u k la r i d a h a ilk b a k i^ t a a n la ^ ila n h ig e g le n m e z le r m i§ y a m lg is in a d u ^ iir d u g u n ii b e - ik i a k r o b a t b o ^ lu k t a d u r a n b ir m e r d iv e n e t ir m a m r - lir t e lim , a m a h e m e n a r k a s m d a n t a n r ila r a s u n u la n k e n , b ir ü g ü n c ü c a m b a z y ü z ü n ü a s il s a h n e d e o t u r - e g le n c e y o n t e m le r in i n in s a n k a y n a k li o ld u g u n u , m a s i g e r e k e n k r a la d ö n m ü § k ü g ü k s a y ila m a y a c a k H it it le r in k e n d i y iy ip i g t ik le r i §e yle r i, k i li k k iy a fe t b ir h a n g e r y u t m a k t a d ir . A d a m la r m o d e r n s ir k le r d e s ik g a g ö r m e y e a li§ t ig im iz c ü c e le r d e n d ir (Lilip u ­ taner). O n la r m a y r i b ir e t n ik k o k e n d e n g e ld ik le r i, b o y la r in m c ü c e o lm a s m d a n , s a g t ir a § la r m d a n , d a h il t u r n e g le n c e y o n t e m le r in i d e in s a m n §e k il ( a n t r o p o m o r f) , h u y, r u h h a li v e z e v k le r iy le k e n d i b e n z e r i o la r a k k a b u l e t t ik le r i t a n r ila r a s u n d u k la r in i d a b ir k e z d a h a v u r g u la y a h m . “p a t lic a n b u r u n ’lu o lm a la r m d a n , g iy s ile r in d e n v e e n ö n e m lis i fiz ik i t ip le r in d e n a n la ^ ilir . B u n la r y e r li 100 A k t ü e l A r k e o lo ji A n a d o lu lu , H a t t ilile r d e n b a ^ k a s i d e g ild ir . Ko §u K ilig y a d a h a n g e r y u t a n a d a m i d d ia e d ild ig i g ib i K o ? u , ilk b a h a r d a k u t la n a n v e g e n e llik le “Q ig d e m n e b o r a z a n g a lm a k t a , n e d e d i? le r iy le h a n g e r i fir la t - B a y r a m i” ( A N .T A H . S U M ) o la r a k a lg ila n a n v e t a m m a k t a d ir , a k s in e t ü m m o d e r n s ir k le r d e k ilig y u t m a 3 8 g ü n s ü r e n v e g o k ge ^ itli fo lk lo r is t ik g e le n e k v e n u m a r a la r m m e n e s k i ö r n e g in i v e r m e k t e d ir ! t a b a k a la r d a n o lu § a n m e r a s im s ir a s m d a k a r fim i z a H a n g e r y u t m a v e d ig e r a k r o b a t ik s a h n e le r in A la c a gik a r . T ö r e n le r H a t t i, y a n i t a m a m e n y e r li A n a d o lu H ö y ü k d i^ in d a , ö z e llik le B o g a z k ö y d e i§ le n m e m i§ k ö k e n lid ir . G ö s t e r i, m e t n in k o r u n m u § o la n y e r in - o lm a s i v e m e t in le r in b ö y le s a h n e le r i h e p H a t t ile r - d e ik i a yr i § e k ild e a n la t ilir . E s k i H it it g e n ü s h a d a le , b ilh a s s a o n e § e li t a n r ig a T e t e s h a p i’y le ilg ili o la - $ a m p iy o n o la n k ifiy e d a h a y ü k s e k m ik t a r d a ö d ü l r a k v e r m e s i, b iz i §u ö n e m li s o n u c a g ö t ü r ü r : S o n v e r ild ig i d ik k a t i ge k e r . B u s p o r b a s it t ir , a m a g o k z a m a n la r d a A r i n n a o la r a k o ld u b it t ile r e g e t ir ile n p r e s t ijlid ir . Ö d ü l g o k s a d e d ir , y a n i w agada- e k m e ­ A l a c a H ö y ü k , E s k i T u n g (¡:a gi m e z a r la r m d a n b e r i g i v e y a n m k ilo ( b ir m in e ) g ü m ü § t e n ib a r e t t ir , a m a b ild i g im i z o e s k i H a t t i g e le n e k le r i n i H it it i m p a - m a n e v i d e g e r i y ü k s e k t ir , g ü n k ü b a ^ a n li k o § u c u - ó d ü lü n ü m e r a s im i b iz z a t iz le y e n k r a l h a z r e t le r in in e lin d e n a lir . G e $ I lit it ^ e n ü s h a d a ik i K a r a G ü r e § ve B o k s M a ú la n A la ca H ó y ü k 't e b u lu n a n o r t h o st a t ü z e r in d e a k r o b a t ik B ir m e t in g r u b u n d a g ü r e § , b o k s , t a § ñ r la t m a g ó st e r ile r y a p a n f ig ü r le r g o r ü lm e k t e d ir . Fig ü r le r d e n y a r i ^ i § a m p iy o n o lu r la r v e ó d ü l o la r a k s a d e c e v e a g i r lik (t a §) k a ld ir m a g ó s t e r is i a n la t ilir . “a s k e r g iys is i, ü n ifo r m a ” ( T Ú G E R Í N MES) v e - M e t in k r a l I V. T u t h a liy a d e v r in e a it k ü lt e§- d e st e k siz m e r d iv e n e t ir m a n m a r ilir . Ó d ü ld e k i d ü §ü § b ir t a r a fa , b u r a d a a y r ic a y a la r in m e n v a n t e r in in y a p ild ig i b ir b e lg e d ir g o st e r isin d e b e t im le n m e k t e d ir . b u s p o r d a lin in H it it le r in s o n r a d a n e k le d ik le - v e i lk b a h a r v e s o n b a h a r b a y r a m la r in d a k u l- A n k a r a A n a d o lu M e d e n iy e t le r i r i m ilit a r is t y a p is i d a b e lir g in lik k a za m r . l a m la c a k m a lz e m e le r d e n s ó z e d e r . M ü ze si © A y k a n Ó z e n e r b i r i k i l i £ y u t m a , d i g e r í i se H it it im p a r a t o r lu k D ó n e m i, Ka rat e p e 'd e S p o r g ö s t e r i le r in in b a ç la m a s i iç in g ö k g ü r le m e s i g ib i ç ift k o ç v e b o g a n m d ô v ü ç t ü r ü ld ü g ü b ib e g le n c e ... D ö - kab artm ad a b ir d o g a o la y m in o r t a y a ç ik m a s i b e k le n ir . K u t la n a n v ü s t ü r ü le n h a y v a n la r in d a t a k im la r a a y r ild ig i g ö r ü lü r . g e y i k a v i sa h n e si t a n r i n m h e y k e li k u t s a l t a §a (huw asi- ) t a ç im r v e k e n d i- O y u n la r i s a d e c e k r a i v e a s k e r le r s e y r e d e r le r v e k e n d i Karat e p e - s in e k u r b a n la r s u n u lu r . Ye m e k y e n ir v e a s il g ö s t e r ile r t a r a ft a r la r i, h a y v a n la r i i y i s p o r s e r g ile d ik le r in d e n d o - O sm a n iy e , M Ö b u n d a n s o n r a b a ila r . A k s a m o lu n c a t a n r i h e y k e li t a p i- la y i c o ç k u y la a lk iç la r la r . B o g a g ü r e ç i h a k k m d a K a r a ­ b u lu n a n b e t im le n m e k t e d ir . 70 0- 500 , Karatep e A ç ik H a v a M ü z e si- n a g m a g e r i a lim r . O sm a n iy e t e p e G e ç H it it k a b a r t m a la r m d a n b ir in d e k i a v s a h n e ­ s i s a g la m fi k ir ve r e b ilir . B u r a d a a n t it e ik p o z is y o n d a Sa v a ç O y u n l a n (A g o n i) b ir b ir iy le v u r u ç a n ik i b o g a d a n b ir in in s ir t in d a o m u z u n d a y a y iy la a v c i, ô b ü r ü n ü n s ir t in d a y s a e n s e s in d e H it it le r g ib i m ilit a r is t b ir k a v im d e n b e k le n e c e g i ü z e r e e n m e ç h u r s p o r g ö s t e r ile r in d e n b ir i s a va ç o y u n u d u r s a p la n m iç b ir o k o ld u g u h a ld e “c e y la n g ô z le r i ’ y le y a lv a n r c a s in a a v c iy a b a k a n b ir g e y i k d ik ilm e k t e d ir . v e g e n e b ir k ü lt e n v a n t e r i m e t n in d e y e r a lir . B ir g r u p d e lik a n liy i ik i t a k im a a y ir ir la r v e b ir t a r a fa “ H it it le r ”, d ig e r t a r a fa d a “M a s a li a d a m la r ” d e r le r . S a v a ç i k im in k a z a n a c a g i ö n c e d e n b e llid ir . H i t it le r i n e lin e t u n ç t a n s ilâ h la r v e r ilir k e n , M a s a h la r a k a m iç t a n k a r g ila r t u t u ft u r u lu r v e g ö s t e r m e lik s a va §i e ib e t t e H it it le r k a za m r . V e So n u ç S o n s u z b ir z a m a n d ilim in d e n v e ç o k çe çit li e t n ik ge le n e k le r in b ir ik im in d e n k a y n a k la n a n E s k i A n a d o lu fo lk lo r ü t a b u la r a a s la b o y u n e g m iyo r , ç ip la k in s a n b e d e n in in D ü ç m a n t a r a ft a n b ir t u t s a k a lir la r v e o n u t a n r i y a k u r e s t e t ig in i Yu n a n la r d a n yü z y illa r c a o n c e s e r g iliyo r d u . E s b a n e d e r le r . Ya n i b u r a d a k ö k e n le r i e s k ile r e g i d e n v e y a v a ç y a v a ç y o k o lm a y a y ü z t u t a n in s a n k u r b a m s ö z kon u su d u r. k ile r d e m ü z ik ü p k i e k m e k v e s u g ib i b ir e ys e l v e t o p lu m s a l a r zu d a n , g e r e k s in m e d e n , içt e n , b iy o lo jik v e e n ô n e m lis i r u h t a n k a y n a k la m y o r d u . T e p e d e n in m iyo r , a lt t a n , t a b a n d a n g e liy o r d u . K o ç v e B o g a D ô v ü ç ii E ve t , a n t ik Yu n a n ö n c e s i A n a d o lu k e n t le r i g ü n ü m ü z G ü r e ç t e n h e m e n s o n r a m e t in le r d e v e b e t im le m e le r d e T ü r k k e n t le r in d e o ld u g u g ib i e g le n c e , s p o r v e s a n a t a ç o k n a d ir k a r ç ila ç t ig im iz b ir e g le n c e t ü r ü s u n u lu r ; ik i d ô n ü k t iya t r o , s ir k, h ip o d r u m , g ym n a s iu m , co lo s s e u m , fo r u m , h a m a m , y iiz m e h a vu zu , m e yd a n , ye çil a la n - K e n d ile r im a s in y a k a çm a d a n ve sa m im ice A n a d o lu la r a b e n z e ye n h e r t ü r lü k u r u lu çt a n m a h r u m d u , a m a sir k ve sp or g elen ek len m y em d en can lan dtrm ay a ca n - b e t im le n m iç fig ü r le r . K a r a t e p e - O sm a n iy e M Ö m e k â n la r d e gil, s u n u la n e g le n ce le r in k a lit e v e s a n a t - la b a çla a d a r m a m a n e d ev let t en , n e d e h a lk t a n g er ek li d est eg i g ô r em em iç S a fa r i S ir k Y ô n et iciler i Ça ba n H a v a M ü z e si - O sm a n i y e , s a l y ö n ü ö n e m liyd i. S e s le r d o ga ld i, gir t ia k t a n ve ya e n s t r iim a n la r d a n çik t ig i gib iyd i. H e r t ü r lü u yg a r lik M u zlkaletlerl lle 7 0 0 - 5 0 0 , K a r a t e p e A ç ik Taççi v e I sm a il B ey ler le k isa sü r en d o s t lu g u m u z a ve t a t h s o h b et ler im iz e it h a f ed er im v e t e k n o lo jik h izm e t le r d e n yo k s u n , o n u n ya r a t t igi s t r es i t a n im a ya n e s k i An a d o lu lu la r d a h a o ça g la r d a “O k A t m o d a G u r p a r a n za h u ' n u n Ü zer in e g ü n lü k ya ça m s a va çm m ye k n e s a k lig in i h is s e t m is le r , Yokt u , Çü n k ü O n u n A t t i g i O k l a r K u §l a r G i b i in s a n ca b e c e r i v e y a p ila n yla ge r e k li ô n le m le r i a lm içla r v e in s a n r a h u n u d in le n d ir e n , ya r a t iciliga it e n ve Vizir Vizir U ça rd i ! M i k en k a h r a m a n l i k ça g m i ç o k ge n iç b ir e t n ik y e lp a ze d e n o lu s a n in s a n gr u p la r i a m m sa t i r ca sm a Im p o k r u ve o n u n d a m a d i a r a s m d a a m fik t iyo n ik b ir lik s a g la m a k a m a c iyla b o y- G u r p a r a n za h u , a lt m i $ kra l v e y et m i $ sava^ çi le s i s a n a t s a l yö n t e m le r e b a çvu r m u çla r d i. E gle n ce le r v e g ö s t e r ile r s a d e ce t a p m a k ve ya s a r a y iç i gib i h a lk a A k a d ü l k esin e g id erler. Im p a k r u d a m a d i n i en k a p a li ye r le r d e d e g il, h e r k e s e a ç ik ç o k g ü ze l o r t a m - ö n e o t u r t a ca k k a d a r sa y g i g ö st er ir . §er efler i n e la r d a d a s e r g ile n iyo r d u v e in s a n , d o g a v e t a n n la r la iç b ü y ü k b ir zl y a f et verilir. Yerler, içer ler ve iyice içe yd i. B ir ço k la r i b u g ü n h â lâ A n a d o lü d a k e s in lik le keyiflen irler. Cicer o' n u n d ed i g i g i b i $i m d i ya ça m a k t a d ir ; b u b e n ze r lik le r in n e r e le r d e s a k li o ld u gu , a n c a k a r k e o lo jik v e filo lo jik m a lze m e n in d ik - a r t i k sp o r ve eg l en ce z a m a m gelm i$t ir. k a t le k a r çila çt ir ilm a s i, s ir a d a n b e n ze r lik le r in g e r ç e k K a h r a m a n l a r y a y l a r m i , o k la rm i ve ati$ t a h t a si k ö k e n le r in e in m e k s izin g ö b e k t e n a t ilm a h ü k ü m le r le o l a r a k b ir m i n y a t ü r "ku le" t a lep ederler. Ilk ati$i m e k a n ik t e p k i gö s t e r m e d e n v e g ô t ü r ü s o n u d a r çik a r m a d a n o n ce A n a d o lu fo lk lo r u n d a k i v e r ik r in ilis k i v e k ö k e n le r in in s a b ir v e d ik k a t le b e lir ie n m e s in d e n s o n r a o r t a ya k o n a b ilir . G u r p a r a n za h u y a p a r ; a m a n t a n r i m o k l a r "on u r y a y i n d a n çi k i p k u §l a r g i b i u çm a k t a d i r . A t ici h k t a } kra li v e y et m i § sa va $çiy i yen m i$t ir." A k cü e l A r k e o lo ji 103