İkinci Dünya Savaşı Sonrası Amerikan Askeri Yardımı: Truman Doktrini ve Marshall Planı

Ahmet Akter

Bu çalışma, II. Dünya savaşı yıllarında Türkiye’de orman ve ormancılık politikası ile bu politikanın milli ekonomiye olan yansımalarına odaklanmaktadır. Makale, II. Dünya Savaşı yıllarında ormanlarla ilgili yapılan yasal düzenlemeler; Orman ve ormancılıkla ilgili gerçekleştirilen çalışmalar; Türkiye’de orman faaliyetlerinde örgütlenme adı altında üç bölüm halinde başlıklandırılmıştır. Orman ve ormancılığın çerçevesi çizilirken sayısal verilere değinilmiştir. Çalışmanın literatür bilgileri birinci elden kaynaklara dayandırılmıştır. Araştırmanın neticeleri şunlardır: II. Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de yaşanan mali kayıplara rağmen ormanlara elektrik ve telefon şebekesi döşenip, yolların bina edilmesi bu alanların geliştirilmesinde önemli bir adımı teşkil etmiştir. Ayrıca ülkenin orman bakımından daha da zenginleştirilmesi maksadıyla köylerin ağaçlandırılması çabasına da girilmiştir. Savaş boyunca ülkenin doğal zenginlikleri arasında yer alan orman ve ormancılığın inkişafına ilişkin farklı çalışmaların da yürütüldüğünü, çıkarılan kanun, yapılan icraat ve teşkilatlanma çaba ve uygulamalarından anlıyoruz. Bu sayede ormanları koruma ve geliştirmenin yanı sıra onların gayri safi milli hâsılayla endüstrisine yönelik üretim hacmi de genişletilerek ülke ekonomisine önemli destekler sağlanmıştır.

Bu çalışmada, Almanya’daki Türkiyeli işçilerin 1970-1980 yılları arasında yürüttüğü sosyalist hareket ele alınmıştır. Bunun için ilk olarak Almanya’ya gerçekleşen Türkiyeli işçi göçünün tarihsel zemini incelenmiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrası Federal Almanya Cumhuriyeti’nin gösterdiği ekonomik atılıma etki eden ulusal ve uluslararası faktörler araştırıldıktan sonra modern işçi göçlerinin tarihi gelişimi özetlenmiştir. Ardından, Türkiye ve Almanya hükümetlerinin 1961 yılında imzaladığı işgücü anlaşması ele alınmış, tarafların beklentileriyle pratikte ortaya çıkan sonuçlar karşılaştırılmıştır. Anlaşma sonrası Almanya’da gelişen Türkiyeli sosyalist hareketinin ideolojik kökenleri, 1960-1980 yılları arasında Türkiye’de ivmelenen sol hareketlerin önemli temsilcilerinin tezleri üzerinden araştırılmıştır. Çalışmanın özgün kısmında, Almanya’daki Türkiyeli işçilerin kurduğu en büyük örgütlerden biri olan Avrupa Türkiyeli Toplumcular Federasyonu (ATTF); kuruluş süreci, amacı, yayın organları ve üye bileşimi üzerinden değerlendirilmiştir. 1970-1980 yılları arasında ATTF’nin yürüttüğü faaliyetler, Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV) arşivlerinden ulaşılan dijitalleştirilmiş belge ve yayınların taranmasından edinilen verilerin analizi yapılarak yorumlanmıştır. Bu yayınlar arasında ATTF’nin resmi yayın organı olan ve Berlin’de basılan Türkiye’de Kurtuluş gazetesi ile bu gazeteyi tamamlayan Frankfurt merkezli İşçi Birliği gazetesi merkeze alınmıştır. Çalışmanın birinci özgün sonucu, Almanya’daki Türkiyeli sosyalistlerin politik konumlarının Türkiye sosyalist hareketi içerisindeki tartışmaların doğrudan yansımasıyla belirlendiğidir. Çalışmanın ikinci sonucu ise, ATTF çatısı altında bir araya gelen sosyalistlerin eylemlerinin Almanya’daki Türkiyelilerin somut sorunlarına çözüm aramak ve Türkiye’deki politik gelişmeler karşısında yurtdışında bir kamuoyu oluşturmak hususlarında yoğunlaştığıdır. Bütün bu bulgular doğrultusunda göç literatürüne ve Türkiye sosyalist hareketi tarihi çalışmalarına birlikte katkı verecek bir çalışma hazırlanmıştır.

Türkiye-Rusya Federasyonu tarihten gelen köklü bir geçmişe sahip iki komşu ülkedir. Soğuk Savaş'ın da bitmesiyle ortaya çıkan "yeni dünya düzeni"nde jeopolitik gerçekler çerçevesinde, bugüne kadar süre gelmiş inişli çıkışlı ilişkilerinde iki ülke arasında işbirliğini geliştirme yönünde olumlu adımlar atmışlardır. Tüm anlaşmazlık konularına rağmen, tarihsel arka planı da çok iyi analiz ederek, bu ilişkilerin sürdürülmesi iki ülkenin de çıkarlarına uygun gözükmektedir. Bu çalışmada, ilişkilerin tarihsel süreci kısaca özetlenerek jeopolitiğin soğuk savaş sonrasındaki iki ülkenin işbirliğine ve anlaşmazlık konularına etkisi incelenmiş ve sonuçta bir değerlendirme yapılmıştır.

T .C . G E N E L K U R M A Y B A Ş K A N L IĞ I A N K A R A ONUNCU ASKERÎ TARİH SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ VE SONRASI SAVAŞ TARİHİ SONUÇLARININ TÜRKİYE’NİN GÜVENLİĞİNE STRATEJİK ETKİLERİ (20-22 NİSAN 2005 - İSTANBUL) G e n e lk u r m a y A s k e r î T a r ih v e S t r a t e jik E t ü t B a ş k a n lı ğ ı Y a y ın la r ı A N K A R A G E N E L K U R M A Y B A S IM E V İ 2006 T .C . G E N E L K U R M A Y B A Ş K A N L IĞ I A N K A R A ONUNCU ASKERÎ TARİH SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ VE SONRASI SAVAŞ TARİHİ SONUÇLARININ TÜRKİYE’NİN GÜVENLİĞİNE STRATEJİK ETKİLERİ (20-22 NİSAN 2005 - İSTANBUL) G e n e lk u r m a y A s k e r î T a r ih v e S t r a t e jik E t ü t B a ş k a n lı ğ ı Y a y ın la r ı A N K A R A G E N E L K U R M A Y B A S IM E V İ 2006 ISBN: 9 7 8 -9 7 5 -4 0 9 -4 3 5 -0 N S N :7 6 1 0 2 7 0 3 4 9 2 6 2 YAYIN KURULU BAŞKANI K o rg . E y ü p K A P T A N YAYIN KURULU D r. E . T u ğ g . E rd a l Y U R D A K U L D r. M u . K u r. A lb . E m r u h a n Y A L Ç IN D r. Ö ğ . A lb . A h m e t T E T İK D r. Ö ğ . A lb . Y a v u z Ö Z G Ü L D Ü R D r. Ö ğ . A lb . M e h m e t Ö Z D E M İ R D r. Ö ğ . Y b . Z e k e r iy a T Ü R K M E N D r. Ö ğ . Y b . H ü ly a Ş A H İN D o ç . D r. Ö m e r T U R A N D o ç . D r. Ç a ğ r ı E R H A N T a r . U z m . K e r im e Ş A H İN E R DÜZELTİ/SAYFA DÜZENİ R e d . U z m . Y a s e m in T A Ş C I G e n e lk u r m a y A T A S E v e D e n e tle m e B a ş k a n lı ğ ı ta r a f ı n d a n d ü z e n le n e n “S o ğ u k S avaş D önem i ve S o n ra s ı Savaş G ü v e n liğ in e S t r a t e jik E t k ile r i” k o n u lu T a rih i S o n u ç la r ı n ı n O n u n c u A s k e r î T a r ih T ü r k i y e ’n in S em pozyum u 20 2 2 N i s a n 2 0 0 5 t a r i h l e r i a r a s ı n d a İ s t a n b u l ’d a y a p ı l m ı ş t ı r . O nuncu ö ğ r e t im A s k e rî T a r ih S e m p o z y u m u ’n a ü y e l e r i i le S i l a h l ı K u v v e t l e r d e sem pozyum da 31 adet b ild ir i ü n iv e r s ite le r im iz in d e ğ e rli m u v a z z a f v e e m e k li p e r s o n e l k a tılm ış ; s u n u lm u ş ve s e k iz adet b ild ir i zam an y e te r s iz liğ in d e n s u n u la m a m ı ş t ır . S o ğ u k s a v a ş d ö n e m i v e s o n r a s ı s a v a ş t a r ih in e K o re , K ıb r ıs B a r ış k a tı lm ış , k a tıld ığ ı b a ş a r ı la r K o r e ’d e H a re k â tı, h e r h a re k â tta k a z a n m ış tır. T ü rk B o s n a -H e rs e k soğuk p e r s o n e lin in savaş c e s a r e t li, b a k ı ld ı ğ ı n d a K o s o v a ’d a k u lla n d ığ ı k u v v e tle r in Ö z e llik le T u g a y ın ın ve ç a p ın d a n d ö n e m in in d a y a n ık lı T ü r k iy e ; h a re k â ta daha ilk ve b il f i i l büyük savaşı d is ip lin li o la n o lu ş u d ü n y a k a m u o y u n u n t a k d ir in i k a z a n m a s ı n a n e d e n o lm u ş tu r . 1967 y ı lı n d a S u r i y e ’n in İ s r a i l ’e h a re k â t O rta y a p ıla n k a rş ı A ra p - İs r a il k a y b e d ile n D o ğ u ’n u n S a v a ş ı, to p r a k la r ı d e n g e le r i 1973 g e ri a ç ıs ın d a n y ı lı n d a a lm a k çok M ıs ır ü ze re ö n e m li ve y a p tığ ı g e liş m e le r i b e r a b e r in d e g e t ir m iş t ir . 1974 y ı lı T ü r k iy e a ç ıs ın d a n çok ö n e m li b ir y ıl o lm u ş t u r . T ü r k iy e K ı b r ı s ’a m ü d a h a l e h a k k ı n ı k u l l a n a r a k d ü n y a d a o g ü n e k a d a r g ö r ü l e n e n k ı s a s ü re d e y a p ı la n b a ş a r ılı b ir m ü ş te re k h a r e k â tı g e r ç e k le ş t ir m iş ve K ıb r ıs T ü r k le r in in g ü v e n liğ in i s a ğ la m a y ı b a ş a r m ış tı r . K ıb r ıs y ö n e t im i B a r ış H a r e k â t ı ’n d a n d e ğ iş t ir m e k V i e t n a m ’d a b a ta ğ a ü z e re beş m ü d a h a le s a p la n m a s ı g ib i y ıl s o n ra e tm iş b ir S o v y e t le r , ancak s o n u ç la bu A f g a n i s t a n ’d a k i m ü d a h a le S o v y e t le r ’i k a rş ı b ir m ily o n a y a k ın A B D ’ n in k a rş ıy a b ır a k m ış tır. İra n - Ira k k a y b e d ilm e s in e S avaşı ve 500 is e s e k iz m il y a r y ıl s ü r m e s in e , d o la r k a y n a ğ ın heba e d ilm e s in e k a y d a d e ğ e r t e k n ik v e t a k t ik g e liş m e g ö r ü lm e m iş X X . y ü z y ı lı n in s a n ı n ra ğ m e n , ib r e t v e r ic i b ir s a v a ş ı o la r a k t a r ih e g e ç m iş tir . XX. K osova ve y ü z y ılı n sonuna y a k la ş ıld ı ğ ın d a Ir a k s a v a ş la r ı t e k n ik ü s tü n lü ğ e y a p ıla n s a h ip K ö r fe z , o la n B o s n a -H e rs e k , g ü ç le rle o lm a y a n la r ı n s a v a ş ı o la r a k a k ılla r d a k a lm ış tı r . A s k e r î t a r ih te ; t e c e ll i e tm e d iğ i s a v a ş la r d a n , çoğu zam an s a v a ş la , b ir ç o k o la y m eydana a c ıla r d a n d e rs a lm a y ı p a c ıy la , g e lm iş k a n la , ve s t r a t e ji le r in i ıs tır a p la , g e le c e k t ir . ü re te m e y e n , a d a le tin İş te bu s ila h lı k u v v e t le r in i b u d u r u m a g ö r e y a p ı la n d ı r m a y a n la r , c a y d ı r ı lı c ı lı k la r ı n ı y it ir d ik le r i g ib i daha fa z la k a r ş ı la ş a c a k la r d ı r . s a v a ş la , daha fa z la a c ıy la , k a n la ve ıs tır a p la E s e r , D r . H v . P lt. K o r g e n e r a l E r d o ğ a n K a r a k u ş ’u n s e m p o z y u m k a p a n ış k o n u ş m a la r ı n ı, sem pozyum un genel k a tılım c ı la r ı n d e ğ e r le n d ir m e le r i s e m in e r d e il e s o ru sunduğu ve cevap a ç ış v e b ild ir ile r i, p e riy o d u n u k a p s a m a k ta d ır. E s e r , G e n e lk u r m a y A T A S E B a ş k a n lı ğ ı T ü r k A s k e r î, T a r ih K o m is y o n u ( T A T K ) G e n e l S e k r e t e r liğ in c e d ü z e n le n e r e k y a y ım a h a z ır la n m ış tı r . Eyüp K A P TA N K o rg e n e ra l A T A S E B aşkanı SU N U Ş İ Ç İ N D E K İ L E R ............................................................................................. III G e n e l k u r m a y A T A S E v e D e n e t l e m e B a ş k a n ı D r . H v . P lt . K o r g . E r d o ğ a n K A R A K U Ş ’ u n O n u n c u A s k e r î T a r i h S e m p o z y u m u A ç ı ş K o n u ş m a s ı .. . . . IX I. O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı: P ro f. D r. R e ş a t G E N Ç B İL D İR İL E R 1 .P ro f. D r. A n ıl Ç E Ç E N Soğuk S avaş D önem de S o n ra s ı T ü r k i y e ’ n in Yol H a r ita s ı ...................................... 2 .P r o f. D r. İb r a h im Y I L M A Z Ç E L İ K Y e n i D ö n e m d e T ü r k iy e ’n in O r ta Doğu S iy a s e t i Ü z e rin e D e ğ e r le n d ir m e 3 .P r o f. D r. H ik m e t Ö Z D E M İ R 3 B ir ....... 9 İ k in c i D ü n y a S a v a ş ı S o n r a s ı n d a E rm e n i T a le p le r in in B ir le ş m iş M il le t l e r e T a ş ı n m a G ir iş im i ...... 27 S o r u la r v e C e v a p la r ................................................................................... 35 II. O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı: P ro f. D r. A n ı l Ç E Ç E N B İL D İR İL E R 1 .D o ç . D r. Y u s u f S A R IN A Y T ü r k i y e ’ n in N A T O ’y a G i r i ş i v e T ü r k D ış P o lit ik a s ı n a E tk ile r i ( 1 9 5 2 - 1 9 9 0 ) ............................... 2. D r. H v . K u r . A lb . İs m a il B İ R E R Soğuk NATO S avaş B a ğ la m ı n d a G ü v e n liğ i, A B S o n ra s ın d a A v r u p a 'n ı n B ü n y e s in d e Y e n i G i r i ş i m l e r v e T ü r k i y e ' y e E t k i le r i .. 3 . Y r d . D o ç . D r. S a b it D U M A N 45 57 A r a p - İs r a il S a v a ş ı (1 9 6 7 ) v e T ü r k D ış P o litik a s ı ..................... S o r u la r v e C e v a p la r ................................................................................... 69 83 I II. O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı: D r. E . T u ğ g . E rd a l Y U R D A K U L B İL D İR İL E R 1. Y rd . D o ç . D r. V e h b i Z e k i S E R T E R H a r e k â tı n B ir in c i G ü n ü v e G e c e s in d e G ir n e B o ğ a z ı B ö lg e s in d e k i S a v a ş v e B a z ı O la y la r ...................................... 89 2 . D r. M u . K u r . A lb . E m r u h a n Y A L Ç IN 3 . P ro f. D r. Y ü c e l Ö Z K A Y A K ıb rıs B a r ış H a re k â tı K ıb rıs A d a s ın ın Yönden J e o p o lit ik D e v le t le r Ö nem i ve Bu 117 A ç ıs ın d a n D e v le tle r in K ıb rıs D üşünce ve H a k k ın d a k i G ir iş im le r i ................................... S o r u la r v e C e v a p la r ................................................................................... 145 159 IV . O T U R U M O tu r u m B a ş k a n ı: D r. E . B ü y ü k e lç i A h m e t Z e k i B U L U N Ç B İL D İR İL E R K ıb r ıs B a r ış H a r e k â t ı ................ 1 . E . Y b . A t ila Ç İ L İN G İ R 167 K ıb rıs B a r ış H a re k â tı 2 . Ö ğ .Y z b . H ü s n ü Ö Z L Ü S o n r a s ı n d a T ü r k iy e 'y e U y g u la n a n A m b a r g o n u n S o n u ç la r ı v e U lu s a l S a v u n m a S a n a y im iz in G e liş im in e E t k i l e r i n i n D e ğ e r l e n d i r i l m e s i .... 179 1 9 6 0 C u m h u r iy e t i’n d e n , 1 9 7 4 3 . Ö ğ . K d . B n b . U lv i K E S E R B a r ış H a re k a tın a K ıb r ıs v e K ı b r ı s ’t a T ü r k A s k e r i V a r l ı ğ ı , B ir le ş m iş M il le t le r H a r e k â tı Ç e r ç e v e s i n d e B o s n a - H e r s e k ’t e T ü r k G ö r e v K u v v e ti v e B ö lg e d e Y a ş a n a n K e n tk ırım H a r e k â t ı .. .. S o r u la r v e C e v a p la r ................................................................................... 201 219 V. O TU R U M O tu ru m B a ş k a n ı: P ro f. D r. T u n c e r B A Y K A R A B İL D İR İL E R 1 . P r o f. D r. Z e k e r iy a K U R Ş U N K im lik v e S a v a ş : O s m a n lı d a n G ü n ü m ü z e Ir a k Ö r n e ğ i ............. 2 . B ü y ü k e lç i M u r a t B İL H A N 229 T ü r k iy e 'n in H e r İk i K ö r f e z S a v a ş ı 'n d a n Ç ı k a r m a s ı G e r e k e n S o n u ç la r ..................... 3. E. T ü m g . A rm a ğ a n K U L O Ğ L U A B D 'n in 237 I r a k 'a M ü d a h a le s in in T ü r k iy e 'n in G ü v e n liğ in e S t r a t e jik E t k i l e r i ......................... V I. O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı: P ro f. D r. Y u s u f O ğ UZO ğ LU B İL D İR İL E R 1. P ro f. D r. S e r ta ç B A Ş E R E N U lu s la r a r a s ı H u k u k A ç ı s ın d a n A B D 'n in I r a k 'a M ü d a h a l e s i . . . . . . . 243 2 . P r o f. D r. O s m a n M e tin Ö Z T Ü R K K ö r fe z S a v a ş la r ı v e T ü r k iy e 3 . D r. E . K u r . K d . A lb . Y ı lm a z Ir a k S a v a ş ı ’ n ın S t r a t e jik v e TEZC AN O p e r a t if A ç ıd a n 275 D e ğ e r le n d ir il m e s i v e G e le c e ğ e Y a n s ı m a s ı .................................. S o r u la r v e C e v a p la r ........................ 291 307 V II. O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı: P ro f. D r. Z e k e r iy a K U R Ş U N B İL D İR İL E R 1 . D o ç . D r. E . K u r . A lb . C e la le ttin A B D 'n in Y A V U Z T ü r k iy e 'y e E t k ile r i ... . .. . . .. . .. . . .. . .. . Ira k Ç ık m a z ı v e 2 . H v . D r. U ç k . B k m . Y z b . H . T a m e r K ö r fe z S a v a ş la r ı n ın T ü r k iy e H AVA E k o n o m is in e E t k i l e r i ................. 3 . J . K u r . A lb . H a s a n K A R A 313 349 H e r İk i K ö r f e z S a v a ş ı n ı n T e r ö r iz m v e B ö lü c ü F a a liy e t A ç ı s ın d a n T ü r k iy e Ü z e r in d e k i E t k i l e r i n i n D e ğ e r l e n d i r i l m e s i .... S o r u la r v e C e v a p l a r ........................ 369 389 V III. O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı: P ro f. D r. K e m a l K İR İŞ Ç İ B İL D İR İL E R 1. D o ç . D r. Ç a ğ rı E R H A N K o r e S a v a ş ı ’ n ı n T ü r k i y e ’ n in A B D v e A v r u p a i le İ l i ş k i l e r i A ç ı s ın d a n S o n u ç l a r ı ................. 2 . D r. P . K u r . K d . A lb . A li D E N İ Z L İ 395 K o r e H a r b i’ n in K a z a n ı lm a s ı n ı S a ğ la y a n T ü r k T u g a y la r ı n ın S t r a t e jik v e T a k t ik K a h r a m a n lı k la r ı ........................ 3 . O rd . Y b . A h m e t A K T E R - A rş . İ k in c i D ü n y a S a v a ş ı S o n r a s ı G ö r . D ilş e n A m e r ik a n A s k e r î Y a r d ı m ı: İN C E E R D O Ğ A N 407 T r u m a n D o k t r in i v e M a r s h a ll P la n ı .......................................... S o r u la r v e C e v a p l a r ........................ 435 457 IX .O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı: P ro f. D r. M u s ta fa Ö Z T Ü R K B İL D İR İL E R 1 . E . B ü y ü k e lç i G ü n d ü z A K T A N B o s n a - H e r s e k S a v a ş ı ’n ın B a l k a n l a r ’ ın v e T ü r k i y e ' n i n G ü v e n liğ in e E t k i s i ..................... 463 2 . Y rd . D o ç . D r. F u n d a K E S K İN U lu s la r a r a s ı H u k u k A ç ı s ın d a n N A T O ’n u n K o s o v a M ü d a h a l e s i .. 3 . D o ç . D r. Ö m e r T U R A N 469 S o ğ u k S a v a ş S o n ra s ı M a k e d o n y a ’d a Y a ş a n a n K a r ış ı k lı k la r ı n Ü lk e d e k i T ü r k K ü ltü r M ir a s ın a E t k i s i ................ S o r u la r v e C e v a p la r ................................................................................... 477 487 X. O TU R U M O tu ru m B a ş k a n ı: B ü y ü k e lç i M u r a t B İ L H A N B İL D İR İL E R 1. P ro f. D r. A y g ü n A T T A R S o v y e t İş g a li v e S o n ra s ın d a A f g a n i s t a n ’d a k i T ü r k G r u p l a r ı ... 2 . A rş . G ö r. Y a lç ın S A R IK A Y A 495 A f g a n i s t a n ’d a Y e n i d e n Y a p ı la n m a n ı n E t n ik - D in î Y a p ı B a k ım ın d a n A n a l i z i ................... 3 . E . K u r . A lb . A z iz R ıfk ı A T E Ş E R 517 F a lk la n d S a v a ş ı 'n ı n D ü ş ü n d ü r d ü k le r i . ...................... 4 . D o ç . D r. E . K u r . A lb . E s a t V i e t n a m A B D ’y i N a s ı l D i z e AR SLAN G e t ir d i ? ........................................ 527 557 X I. O T U R U M O tu ru m B a ş k a n ı : D r . H v . P lt . K o r g . E r d o ğ a n K A R A K U Ş B İL D İR İL E R 1. P o r f. D r. E r g u n A Y B A R S D e ğ e r l e n d ir m e ............................ 571 2 . E . K u r . A lb . A z iz R ıfk ı A T E Ş E R D e ğ e r l e n d ir m e ............................ 575 3 . D r . H v . P lt. K o r g . E r d o ğ a n O n u n c u A s k e r î T a r ih KAR AKU Ş S e m p o z y u m u K a p a n ış K o n u ş m a s ı ................................. 581 Y E D E K B İL D İR İL E R 1. D r. O rd . Y z b . H a ld u n S o ğ u k S a v a ş S o n ra s ı S a v a ş ın Y A L Ç IN K A Y A D e ğ iş im i....................................... 2 . A r ş . G ö r . T o lg a B İ L E N E R B ü y ü k G ü ç le r in K ü r e s e l 587 P o lit ik a la r ın ı n G ö s t e r g e s i O l a r a k S a v a ş l a r : A B D Ö r n e ğ i ... 3 . Y rd . D o ç . D r. G ü r a y K IR P IK 597 X . Y ü z y ı ld a n X X . Y ü z y ı la M e d e n iy e t le r A r a s ı A s k e r î Ç a t ı ş m a l a r ı n O r t a k Y ö n l e r i : H a ç lı S e fe r le r i Ö r n e ğ i v e T ü r k l e r ....... 609 4 . Y rd . D o ç . D r. N a c i Ş A H İN A v r u p a B ir liğ i G e liş im S ü r e c in d e S t r a t e jik A ç ı d a n T ü r k i y e - K ı b r ı s S i y a s a l İ l i ş k il e r i ... 5 . P ro f. D r. Y u s u f O Ğ U Z O Ğ L U K ö r fe z S a v a ş la r ı v e Ir a k S o r u n u B a ğ l a m ı n d a I r a k ’ ın E t n i k v e D in î Y a p ı s ı Ü z e r in e T a r ih s e l B ir İ n c e l e m e .................................... 6 . U lş . B n b . M u r a t Ö Z A Y L A R K o re S a v a ş ’ın d a T ü r k H a rp E s ir le r i ........................................ 7 . D r. Ü m it K O Ç 653 B a l k a n l a r ’d a İ s t i k r a r v e T ü r k i y e ’n in G ü v e n l i ğ i .. .. .. .. .. .. .. .. 8 . Y r d . D o ç . D r. S e z g in G Ü Ç L Ü A Y 635 679 İ r a n - I r a k S a v a ş ı 'n ı n T ü r k iy e v e D ü n y a S iy a s e t in e , G e le c e ğ in e E tk ile r i v e S o n u ç la r ı Ü z e r in e B ir D e ğ e r le n d ir m e ........................... 713 İK İN C İ D Ü N Y A S A V A Ş I S O N R A S I A M E R İK A N Y A R D IM I:T R U M A N A S K E R Î D O K T R İN İ V E M A R S H A L L P L A N I Ord.Yb.Ahmet AKTER Arş.Gör.Dilşen İNCE ERDOĞAN “ O s m a n lı ş a p k a la r ı, o rd u s u ; M a ca r R u s c e k e tle r i, s e m e r le r i, u z m a n la r la A v r u p a İn g iliz m o d e lin d e F ra n s ız k ılıç la r ı k u r u lm u ş ve n iz a m n a m e le r i, b ü tü n D ünya S a v a ş ı, c e lp s ila h la r ı , T ü r k e d ilm iş a s k e rî b ir o r d u d u r . ” H e lm u th İk in c i B e lç ik a m ille t le r d e n sadece savaşa vo n k a tıla n M o lt k e ( 1 8 3 0 'lu ü lk e le r in d e ğ il, y ılla r ) savaşa k a tı lm a m ış ü lk e le r in d e s iy a s a l, s o s y a l v e e k o n o m ik h a y a t la r ı n d a d e ğ iş ik le r e yol a ç m ış tır . hem en A ltı b a r ış a y ıl s ü re n ve re fa h a gözyaşı ve b ır a k m ış a c ı, s a v a ş ın d e ğ ild ir . son S a v a ş ın b u lm a s ı y la sonunda, y e rin i in s a n lığ ın b a r ış ı y a k a la m a m ü c a d e le s in i ş e k ille n d ir e n h a y a ti f a k t ö r le r v a r d ır . B u n la r d a n en ö n e m lis i gücün sonunda te rk u lu s la r a r a s ı o rta y a d ış p o litik a s ın ın e tm e k te , d ü n y a n ın d e v r im i u lu s la r a r a s ı r e jim in B i r l i ğ i ’ n in in s a n a a s ıl ve sadece ik i s ü p e r S a v a ş ı ’n ın k a b u l e tt iğ i M o n r e o k a rş ıs ın a D o k t r in i’n i A v r u p a ’n ın d e ğ il d e n iz le r e u la ş m a B ir li ğ i’n in k a rş ı Doğu, ve O rta k a rş ıs ın a İ n g i l t e r e ’ n in O rta ve D ünya p r o le t e r ö z g ü r lü k le r e h e d e fi, o lm a s ı B ir in c i m ü c a d e le s i v e r m e k t e d ir . A B D , d ü n y a s ıc a k a rtık d e ğ iş m iş ABD , t e m e l ilk e s i o la r a k S o v y e t le r a re n a d a y a p ıs ın ın dönem de, h a m is i o la r a k ç ık m a g ö re n A B D ’n in Bu S o v y e t le r g e r ç e k le ş t ir m e , düşünü p o litik a n ın ç ık m a s ıd ır . Doğu p e t r o lle r in e ç ı k a b il e c e k te k g ü ç tü r y e r in i a lm ı ş t ı r . 1 G ö r ü n ü r d e d ü ş m a n lı ğ ın ı A v ru p a ve ö n le m e ö n e m li su ve k o m ü n is t a m a c ın ı güden y o lla r ı n d a kendi e k o n o m ik , s iy a s i ç ı k a r la r ı n ı k o r u m a k v e d ü n y a e k o n o m is in e y ö n v e r e n b ü y ü k b ir g ü ç o lm a k t ır . Bu yönden ç ö k ü n tü iç in d e h e d e fe u la ş a b ilm e k b u lu n a n B a tı iç in s iy a s a l, A v r u p a ’y ı , e k o n o m ik a s k e rî ve ve sosyal m addi y a rd ım p r o j e l e r i i le S o v y e t t e h l i k e s i n e k a r ş ı g ü ç l e n d i r e c e k t i r . 2 Bu p r o je le r k a p s a m ın d a B a tı A v r u p a ’n ın g e le c e ğ i ş e k ille n d ir ilir k e n , ö n c e lik le Y u n a n is ta n v e T ü r k iy e ’n in g ü v e n lik s o r u n la r ı o r t a d a n S avaş s o n ra s ı, devam e d iy o r d u . K o m ü n iz m in İn g ilt e r e iç in d e savaş Y u n a n i s t a n ’d a s o n ra s ın d a b u lu n d u ğ u ik tis a d i ve k r a lc ı la r d e s te k s o lc u a s ile r k a ld ır ı la c a k t ı. a ra s ın d a iç savaş h e r a n i ş g a l i a l t ı n d a k a l a b i l e c e k Y u n a n i s t a n ’a , a s k e r le r in i e k o n o m ik b u n a lı m a s k e rî i le ç e k m e y e re k v e r e m e y e c e ğ in i A v r u p a ’d a g i d e r e k a r t a n b ir t e h li k e b e n im s e m iş , İ t a l y a ’d a is e 1 F a h ir A r m a o ğ lu ; 2 0 .Y ü z y ıl S iy a s i T a r ih y a r d ım e ts e de n e d e n i i le M a r t 1 9 4 7 t a r i h i n d e n A B D ’y e b ild ir m iş t i. 3 K o m ü n iz m h â lin e g e liy o r d u . Y u g o s la v y a k o m ü n is t le r (1 9 1 4 - ö n e m li 1 9 9 0 ), s iy a s i I, T ü r k i y e İş b ir kendi itib a r e n k o m ü n iz m i güç h â lin e B a n k a s ı Y a y ın la r ı, A n k a r a , 1 9 9 1 , s .4 1 9 -4 2 1 . 2 B u rc u B o s ta n o ğ lu ; T ü r k iy e - A B D İliş k ile r in in P o litik a s ı, İm g e Y a y ın la r ı, A n k a ra , 1999, s .2 4 2 - 243. 3 M ehm et G ö n lü b o l- A . H a lu k U lm a n - S uat A n k a r a , S iy a s a l K ita p e v i, 1 9 9 6 , s . 2 1 2 - 2 1 3 . B il g e ; O la y la r la T ü rk D ış P o litik a s ı (1 9 1 9 -1 9 9 5 ), g e lm iş le r d i. E ğer Y u n a n i s t a n ’d a k o m ü n is t le r d u r d u r u lm a z s a bu te h lik e n in t ü m A v r u p a ’y ı s a r a c a ğ ı i n a n c ı A m e r i k a n k a m u o y u n d a y e r l e ş m i ş t i . 4 1946 y ı lın d a n t e h d it i a ltın d a itib a r e n T ü r k iy e de S o v y e t l e r B i r l i ğ i ’ n in b u lu n m a s ı, K a r a d e n iz v e B o ğ a z la r k o n u s u n d a t e k s ö z s ö y le y e n A B D ’n in yaşam sal ç ı k a r la r ı n ı k o ru m a g e r e k li k ı lm a k t a y d ı . T ü r k iy e , s a d e c e güney a r a s ın d a da k o n u m d a y d ı. E n İş te tü m a ç ık v e b u l u n u y o r d u . S o v y e t l e r B i r l i ğ i ’ n i n T ü r k i y e ’d e n t o p r a k i s t e ğ i n d e ö n e m li hava, ö n e m lis i d e b u n e d e n le r d e n a ç ıs ın d a n doğu d e n iz T ü r k iy e ve T ü r k i y e ’y i b a tı a ra s ın d a ve k a ra o lm a d e ğ il, y o lla r ı n ı is te ğ i, d e s t e k le m e s in i ku ze y ve d e n e t le y e b ile c e k m e d e n iy e t le r a r a s ı b ir g e ç iş y o lu y d u . 5 d o l a y ı 1 2 M a r t 1 9 4 7 ’d e A m e r i k a n B a ş k a n ı T ru m a n K o n g r e d e y a p t ı ğ ı k o n u ş m a d a T ü r k i y e ’n in ” B a t ı d ü n y a s ı ” iç in n e k a d a r ö n e m l i o ld u ğ u n u a n la tıy o r ve K o n g re d e n T ü r k iy e ve Y u n a n is t a n ’a y a p ı lm a s ı g e r e k t iğ in i v u r g u lu y o r d u . A m e r ik a n B a ş k a n ın ın a s k e rî y a rd ım K o n g re d e y a p tığ ı ü n lü k o n u ş m a t a r ih e “ T r u m a n d o k t r in i” a d ı y la g e ç t i. 6 T r u m a n D o k t r i n i v e M a r s h a ll P la n ı T ü r k i y e ’ n in A m e r ik a ü lk e y e ve ve dünya Y u n a n i s t a n ’ ın a ç ıs ın d a n S o v y e t le r a s k e r î m a lz e m e v e t e k n ik y a r d ım A m e r ik a n B aşkanı K o n g r e s in d e n ; y a r d ım d a 12 M a rt T ü r k iy e ve yapm aya 1 9 4 7 ’d e y a p tığ ı Y u n a n i s t a n ’a b u lu n u lm a s ın ı , B ir li ğ i’n e y a k la ş m a s ı n ı n t e h li k e li o la c a ğ ı d ü ş ü n ü le r e k A m e r ik a , T ü r k iy e ve k a r a r v e r d i. B u konuşm ası t o p la m il e A m e r ik a n 4 0 0 .0 0 0 .0 0 0 Y u n a n i s t a n ’d a h e r ik i m a k s a tla d o la r lık y a p ı la c a k o la n in c e le m e l e r d e n s o n r a h e r ik i ü lk e n in ih t iy a ç d u y d u k la r ı a s k e r î m a lz e m e n in e n k ıs a zam anda is te m e s i g ö n d e r ilm e s i ü z e r in e a s k e rî i ç in ve y e tk i v e r ilm e s in i, T ü r k iy e te k n ik b a k ım d a n ve Y u n a n i s t a n ’ ın d e s t e k le n m e s i i ç in g e r e k li y e tk in in v e r ilm e s in i is te d i. K o n g re d e o ld u . Ç ünkü B a ş k a n ın A BD is te k le r i K o n g re p o litik a s ın ı t e r k e d iy o r v e O r t a y e rin i a lı y o r d u . T ü r k iy e ’n in y a r d ım a ih tiy a c ı Sonunda, d o la r lık Bunun savaşa D o ğ u ’d a y a n ın d a f ik r in i K o n g re Y u n a n i s t a n ’a y a p ı lm a s ı n ı , y a rd ım ın b e lir g in 3 0 0 .0 0 0 .0 0 0 , A m e r ik a n k u lla n ı lm a s ı n d a y a r d ım ü y e le r i T ü r k i y e ’y e a s k e rî y a rd ım c ı ve e d ilm e s in i, de de d o la y ı m e v c u ttu . 1 0 0 .0 0 0 .0 0 0 s iv il o lu n m a s ın ı, d ış İ n g i l t e r e ’ n in u ğ ra m a d ığ ın d a n K o n g re neden g e le n e k s e l ç ı k a r la r ı y o k k e n y ık ım a d e s t e k le y e n ç ık m a s ın a g ö re Y u n a n i s t a n ’a n e d e n iy le y a rd ım ın g ö n d e r ile r e k t a r t ış m a la r ı n b a z ı la r ı n a sadece g ir m e m e s i o lm a d ı ğ ı büyük ü y e le r in in p e r s o n e lin konu i le i lg i l i T ü r k v e Y u n a n g ö r e v l i l e r i n A m e r i k a ’d a e ğ i t i l m e s i n i k a b u l e t t i . 7 A m e r ik a n “Y u n a n is ta n ve K o n g re s i bunun ü z e r in e T ü r k i y e ’y e Y a rd ım K a n u n u ”nu 4 Ö m e r K ü r k ç ü o ğ lu ; “A B D S a v a ş ın d a n 5 İ lh a n B ugüne L ü te m ; “ H a rry ve N A T O ’y l a İ liş k ile r ” , B a s k ın A le x a n d e r R a n d e l; O ra n O l g u l a r , B e l g e l e r , Y o r u m l a r , I, İ l e t i ş i m T ru m a n : T he M an A nd F a k ü lt e s i D e r g i s i, 4 7 / 1 - 2 , ( O c a k - H a z ir a n 6 22 ”T ru m a n D o k tr in i H is M a y ıs kabul 1947 e d e re k (e d .), T ü r k t a r ih in d e T ü r k i y e ’y e D ış P o litik a s ı K u r tu lu ş Y a y ın la r ı, 2 0 0 2 , s .5 3 0 - 5 3 1 . D o c tr in e ” , A n k a r a Ü n iv e r s it e s i S iy a s a l B ilg ile r 1 9 9 2 ), A n k a ra , 1 9 9 2 , s. 1 9 9 - 2 0 0 . A lfa b e s in d e ” , N A T O D e r g is i, 3, A n k a ra , A ja n s T ü rk M a tb a a s ı, 1 9 7 8 , s . 2 0 -2 5 . 7 H a lu k U lm a n ; T ü r k A m e r ik a n 1 9 6 1 , s .4 6 -4 8 . D ip lo m a tik M ü n a s e b e t le r i 1 9 3 9 - 1 9 4 7 , A Ü S B F Y a y ın la r ı, A n k a r a , s ü r e k li h ü r riy e t v e a s k e rî b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı n ı k o r u m a s ı iç i n p e r s o n e lin in y e t iş t ir ilm e s in i 100 m ily o n s a ğ la m a d o la r y a rd ım k a ra rın ı i le s i v i l v e a ld ı. Kanunun o n a y la n m a s ı n d a n b ir g ü n s o n r a A m e r ik a n D ış iş le r i v e a s k e r î t e m s ilc il e r in d e n o lu ş a n b ir in c e le m e k u r u lu T ü r k o r d u s u n u n g ö rm e s i g e r e k t iğ i g ö n d e r ild i. Bu ra p o r d iğ e r y a n d a n e r le r in konusunda da s a y ıs ın ın y a p ı lı r s a ta v s iy e buna e d ild i. T ü r k iy e ’n in g e le c e ğ i b e lir t ild i. 8 B u Tem m uz 1947 üç kanun t a r ih in d e h a z ır la m a k b ir y a n d a n d u ru m u n u a z a lt ı lm a s ı , h a n g i a la n la r d a ra p o r T ü r k i y e ’n in e k o n o m ik m o d e r n le ş t ir ilm e s i y a r d ım ile b ir k a r ş ı lı k y ıl T ü rk g e le c e k iç in d e g e re ğ i y a p ı la c a k iç i n a rtırm a k s ila h a ltı n d a k i o rd u s u n d a k i da k e n d in i A BD T ü r k i y e ’y e gücünü y ı lla r d a kendi o la r a k “ T ü r k i y e ’y e savunm a k u v v e t le n d ir m e k E ğer n e k a d a r y a rd ım ü ze re il e o ra n d a savunacak T ü r k iy e y a rd ım s ila h la r ı n aynı h â le a ra s ın d a h a k k ın d a 12 a n la ş m a ” i m z a l a n d ı . B u a n l a ş m a ile , T ü r k iy e , h ü r r iy e tin i g ü v e n lik k u v v e t le r in in is tik r a r ın ı m u h a fa z a y a 1947 t a r ih in d e ve b a ğ ı m s ı z lı ğ ın ı ta k v iy e s in i devam ta s d ik t e m in m a k s a d ı y la e d ile n kanun k o ru m a k ve aynı A m e r ik a n g e r e ğ in c e iç in ih tiy a c ı zam anda K o n g r e s in in y a p ı lm a s ı n a o la n e k o n o m is in in 22 M a y ıs m üsaade e tt iğ i y a r d ım ı b u a n la ş m a h ü k ü m le r in e u y g u n o la r a k k u lla n a c a k t ır . T ü r k iy e y a p ıla n y a r d ım ı t a h s is e d ilm iş b u lu n d u ğ u g a y e le r u ğ r u n d a k u lla n a c a k t ır . ABD b a s ın konusunda ve ra d y o b ilg i v e r e c e k v e t e m s ilc il e r in e T ü r k iy e m ik ta r ı v e ile r le y iş i h a k k ın d a t a m T ü r k iy e e d ile n A B D ’ n in h iç b ir h a iz o lm a y a n k u lla n ı lm a s ı n a veya veya aynı b ir bu y a p ı la c a k y a rd ım ın o lm a d a n , bu m a lu m a tın k u lla n ılış ı k a y n a ğ ı, kanun m a h iy e ti, ta ra fın d a n m a lu m a tın bu k a p s a m ın d a m ü lk iy e t m u v a fa k a t o lm a d a n k im s e y a rd ım ın a m a c ı, v e d e v a m lı y a y ın y a p a c a k tır . m u v a fa k a ti m adde d e v r e d e m e y e c e ğ i g ib i, s ıfa tın ı de bu veya subay, m em ur veya m a d d e le r in s ıfa tı h a iz t e m in z ily e t liğ in i veya o lm a y a n a ja n ı m a lu m a tın b ir k im s e y e a ç ı k la n m a s ı n a v e y a b a ş k a b ir g a y e d e k u lla n ı lm a s ı n a m ü s a a d e e tm e y e c e k t ir . T ü r k iy e , veya bu a n la ş m a g e r e ğ in c e d iğ e r ş e k ille r d e k i y a r d ım la r ı n yabancı b ir d e v le t ta r a fın d a n v e r ile n h e r h a n g i b ir ik r a z , h a s ıla tı n ı n k e n d is in e k r e d i, h ib e h iç b ir k ıs m ın ı d iğ e r h e r h a n g i v e r ilm iş o la n h e rh a n g i b ir ik r a z ı n r e s ü lm a l v e y a f a iz in in t e d iy e s in d e k u lla n m a y a c a k tı r . Bu y a rd ım , sonucunda T ü r k iy e g e r e k s iz ta le p k a lır s a e d e rs e , veya B ir le ş m iş A B D ’n in M ille tle r in uygun f a a liy e t le r i g ö rm e s i h â lin d e k e s ile c e k t ir . 9 8 M ehm et G ö n lü b o l, H a lu k Ü lm a n ; O la y la r la M ü n a s e b e t le r E n s titü s ü Y a y ın la r ı, A n k a r a , 1 9 9 6 9 R e s m î G a z e te ; ta r ih in d e A m e r ik a n A n k a ra , ve D ış P o litik a s ı 1 9 1 9 -1 9 6 5 , A Ü S B F D ış E y lü l 1 9 4 7 , S a y ı : 6 6 9 9 , s . 1 2 8 6 9 - 1 2 8 7 0 . C u m h u r i y e t A r ş i v i , 0 3 0 . 1 8 / 6 2 , 5 3 , A y ı n T a r ih i, N o . 1 6 4 , T e m m u z 1947 T ü rk ,s .1 9 0 -1 9 3 . 1 9 4 7 , s .1 6 -2 1 . K a n u n o n a n m ı ş t ı r . T ü r k i y e ’y e T ü rk Y a rd ım P ro g ra m ı, 1 9 4 8 . Y u r d o ğ lu , S a b ık D ü ş ü n c e le r , İs ta n b u l, 1 9 4 7 . y a rd ım 12 T em m uz e d ilm e Ç e v . Y d . A tğ m . K u rm a y Ö nyüzbaşı 1 9 4 7 ta r ih in d e n e d e n le r i v e C enan y a rd ım S a h ir S ıla n , İh s a n , A m e r ik a n im z a la n m ı ş v e 1 E y lü l p ro g ra m ı h a k k ın d a G e n e lk u r m a y Y a rd ım ı bk. Y a y ın la r ı, H a k k ın d a T a h lille r K a n u n u n im z a la n m a s ın d a n h e m e n ö n c e A B D M a r s h a ll 5 H a z ir a n a ra y a g e t ir m e konusunda K o n u ş m a s ın d a m ü c a d e le y i a r a la r ı n d a çözm eye ü lk e s i A v ru p a g e r e k li liğ i e k o n o m ik en k ıta s ın ı K o n g r e s in d e b ir ö n e m l i s i A v r u p a ’d a k a p la y a c a k ü z e r in d e D ış iş le r i B a k a n ı G e o r g e u lu s la r ın ı o r t a k b ir im a r p la n ı iç in d e A m e r ik a n a ç lık , f a k ir lik v e tü m h a z ırla n m a s ı 1 9 4 7 ’d e A v r u p a d u rd u . iş b i r l i ğ i i ç i n e ş e k ild e A v ru p a g e r e c e k le r v e konuşm a y a y ıla n b ir k o m ü n iz m le k a lk ın m a ü lk e le r i ilk Tem m uz 1947 t a r ih in d e “A v r u p a p la n ın ın o la r a k kendi k e n d i s o r u n la r ı n ı k e n d ile r i ç a lı ş a c a k la r d ı . B u m a k s a tla T ü r k iy e ’n in d e d â h il o ld u ğ u 12 b ir y a p tı. E k o n o m ik İş 1 5 A v ru p a B ir liğ i K o n fe ra n s ı” 10 a d ı n d a b ir ö r g ü t k u r d u la r . ağı o lu ş t u r m a k M a r s h a l l P la n ı ile A B D ç o k y ö n l ü b i r d ü n y a t i c a r e t is te m iş ve A v ru p a e k o n o m is i ile A m e r ik a n e k o n o m is i a r a s ı n d a b ir e n t e g r a s y o n s a ğ l a n ı lm a y a ç a lı ş m ı ş t ı . 11 M a r s h a ll y a r d ı m ı T ü r k iy e a ç ıs ın d a n d e ğ e r le n d ir ild iğ in d e savunm aya h a rc a y a n h a r c a m a la r ı n is e s e k iz T ü r k i y e ’y e b ü tç e d e k i p a y ın ın y ıld a n b e ri e k o n o m ik d ü ş ü r ü le c e k g e lir in in y a r d ım ve y a rıs ın ı y a p ı la r a k ü lk e d e is t e n e n m illî a s k e rî k a lk ın m a s a ğ la n a c a k tır. A s k e r î Y a rd ım Ö ncesi T r u m a n d o k t r i n i T ü r k i y e ’y e y a p ı l a n D ünya S avaşı e s n a s ın d a ü z e r in d e n 90 ü z e r in d e n p e ş in m ily o n M a y ıs ın d a , T ü r k iy e h a rp te n 5 .7 2 8 .0 0 0 d o la r la d o la r p e ş in 1 9 4 6 ’d a d o la r t e d iy e T ü r k i y e ’ n in i le i le o la r a k m ily o n k ir a la m a s iv il ödem esi a r ta n a s k e rî d o la r lık k u lla n ı lm a k o la n ilk y a r d ım k ir a la m a d e ğ e r in d e 5 y a p ıla n s o n ra d e ğ e ri h a r p te n T ü r k i y e ’y e hayat d e r p iş m a lz e m e n in ödünç m a lz e m e s iv il ve ü ze re d e ğ ild i. A B D ve ve iç in ödünç g e r e k li aynı esas 1946 a n la ş m a s ı n d a , b u lu n a n ve m a lz e m e y i i ç in ve 27 on b e d e lle r i Ş ubat senede ö d e n m e k ü z e r e , T ü r k i y e ’y e 1 0 m i l y o n d o l a r k r e d i a ç m ı ş v e A m e r i k a n K o m is y o n u , E k im a s lın d a 4 .5 0 0 .0 0 0 A m e rik a , a lı n m a s ı İk in c i esası v e r m iş t ir . v e rm e e d ilm e k te y d i. s a tın y in e m a lz e m e T ü r k i y e ’d e daha v e rm e B a h riy e 1 9 4 7 ’d e T ü r k i y e ’y e 3 . 8 9 3 . 0 0 0 d o l a r d e ğ e r i n d e 5 0 g e m i n i n s o n ra d a n ödenm ek W a s h i n g t o n ’d a k i İ t h a l a t v e ra d y o te s is a tı s a tın ü ze re , s a tı lm a s ı n ı ta s v ip İ h r a c a t B a n k a s ı d a T ü r k i y e ’y e a lın m a s ı iç in v e beş senede hava e tm iş tir . m eyd an ı ve ö d e n m e k ü z e re 3 .0 6 0 .0 0 0 d o la r lık k re d i a ç m ış tır .12 A s lı n d a d e ğ iş im s ila h ve a lm a k b a s it yol a çar ve b ir is t e m e z , a s k e r î y a r d ım ona k u v v e t le r in e a it ta k ip aynı d e ğ ild ir . v e id a m e k a y n a k ta n t e k n o lo jin in g ir m e s in e a s lın d a n ve iş le m r is k lid ir . Y e n i v e k o n tr o l s is t e m le r i b a k ı m , o n a r ı m D e v a m lı hem y a rd ım z o r lu ğ a ve y o l a ç a r . S ila h la r a e d e b ilm e k hem de konuda b ir ç o k s ila h la r , k a rm a ş ık iç in ö z e l b ir e ğ it im g e r e k t ir ir . s ila h d ilin in , H er d e ğ iş ik ve m a lz e m e s ila h la r ı a it iş le tm e te rc ü m e a la n s ip a r iş i, ta r a fın is t e r s ila h lı v e te k n ik ta r ifn a m e le r e d ilm e k m e c b u r iy e t in i g ö s t e r ir . T e k n ik t a r if n a m e le r i d a h a ç o k k ü ç ü k r ü tb e li s u b a y , a s t s u b a y la r t a k ip 10 Ç a ğ r ı E rh a n ; " O rta y a Ç ık ış ı ve U y g u la n ış ıy la B ilg ile r F a k ü lte s i D e r g is i, A n k a r a , s . 2 8 2 - 2 8 5 . 11 B o s t a n o ğ l u ; s . 2 4 6 . 12 A y ı n T a r ih i; N u .1 6 0 , M a r t 1 9 4 7 , s .2 6 - 2 7 . M a r s h a ll P la n ı” , A n k a r a Ü n iv e r s ite s i S iy a s a l e d e c e ğ i iç in lis a n ö ğ re n m e k lü z u m u bu genç h is s e ttir ir . A s k e r î o k u lla r a , y a r d ım ı v e r e n Bu d u ru m , y a rd ım ı v e re n d e v le t in k u ş a k la r d a daha çok k e n d in i ü lk e n in d ilin i ö ğ r e t e n d e r s le r k o n u r . d ilin i b ile n le r e m e s le k iç in d e b ir a y r ı c a lık s a ğ la r . B ü tü n k u r s la r , a lı n a n s ila h s is t e m le r in e g ö r e d ü z e n le n ir . V e r e n ü lk e d e a ç ıla n uzun ve k ıs a s ü r e li g ib i y u r t d ış ı e ğ itim , de yol a ç a r. S ila h la r ı v e re n b a ğ lı lı k m e v c u ts a e ğ itim ta r a fın g ir e r v e o rd u s u n a k u r s la r a ü lk e i le o yönde, d e ğ iş ik lik le r o lu r . e tk ile r . s u r e tle y a rd ım ı Bu a la n b ir ö lç ü d e , ö ğ re n m e k p e r s o n e l g ö n d e r ilir . ü lk e y e Bu s e m p a t i b e s le m e s in e is e veya b ir it t if a k ile m ü ş t e r e k s t r a t e j i k p l a n l a r d a a la n m evcut e s k i ta lim n a m e le r v e d e ğ iş ik lik le r , ta r a fın k a d e m e d e k i p e r s o n e l s ila h ı v e r e n h e rh a n g i m ik ta r d a iliş k ile r s ü r e k li t a lim n a m e le r i d e düşüncede Bu büyük p e r s o n e lin , y a r d ım ı v e r e n b ü tü n üst d e v le t in sevk k o m u ta ve s t r a t e ji k k a d e m e s in i d e id a r e s in e kadar her d ilin i, â d e tle r in i, a s k e r î u s u lle r in i, m e c b u r iy e t in d e k a lı r . 1 3 U y g a r, ile r i sanayi d ü z e y in d e k i b ir ü lk e d e n b ü y ü k ç a p t a a lı n a n s ila h la b e r a b e r a s k e r î y ö n t e m le r , t a k t ik e s a s la r , b u n la r ı a la n kadar e tk i t a lim n a m e ü z e r in d e 14 y a p a r. g e liş e m e d e n ve t a r if n a m e le r , sadece A s k e ri z a y ı f la y a r a k h a tta s t r a t e ji k düşünce e ğ it im e d e ğ il k ü ltü r e , a s k e r î g iy im y a rd ım d a n y e r li ü r e tim önce, y e te r s iz T ü rk ve savunm a k a lm ış ve ve d i l, kuşam a s a n a y is i g ü v e n lik de k a y g ı la r ı T ü r k i y e ’y i b i r m ü t t e f i k a r a m a y a d a i t m i ş t i r . B i r i n c i D ü n y a S a v a ş ı s o n u n d a A n a d o l u ’y a k a ç ı r ı l a n t e z g â h l a r , g e t i r i l e n u s t a v e i ş ç i l e r , A n k a r a , K o n y a , E s k i ş e h i r , K e s k i n v e E r z u r u m ’d a k u r u l a n b a s i t a tö ly e le r d e T ü r k o r d u s u n a h a f if s ila h v e m ü h im m a t d e s t e ğ i s a ğ la m ış tı r .1 9 2 1 y ı lı n d a te ş k il y ı lı n d a A n k a r a ’d a f iş e k e d ile n f a b r ik a la r ı , fa b rik a s ı, E le k tr ik 1930 A s k e ri 1927 S a n tr a li ve a s k e r î te r s a n e le r in y e n id e n 1925 M o to r uçak fa a li y e t e Ç e lik A .Ş d e n e m e le r k u rd u ğ u F a b r ik a s ı, n a k lin e g e ç ir ilm iş t ir . Ş ir k e t i (T A M T A Ş ) t e s is le r d e 1939 k a ra r A y rıc a i le i le b ir ancak is e F a b r ik a s ı , 1941 b ü n y e s in d e v e r ilm iş y ı lı n d a 1928 y ı lı n d a y ı lı n d a b a ru t, b ir im le r le b a ş a r ılı 1 9 2 8 y ı lı n d a 1925 tü fe k s a n a y is i y ı lı n d a uçak o la m a m ı ş tı r . 1939 y ı lı n d a lis a n s H ava K u v v e t le r i K o m u t a n lı ğ ı n a 1942 y ı lı n d a TH K A n k a r a ’d a a n la ş m a z lı ğ ı f a a liy e t le r i, İz m ir E s k iş e h ir uçak fa b rik a s ı H ava i ç in bazı K a y s e r i ’d e 1 9 3 9 y ılı n a ü r e tim ve H a lk a p ı n a r T A M T A Ş ’ ın s e b e b iy le u ç a k b a k ım ın a G ö lc ü k T a y y a re g e liş t ir m e k b a ş la n m ı ş v e to p T e rs a n e s i A lm a n , A m e r ik a n , P o lo n y a v e İn g iliz m e n ş e li ç e ş itli t ip le r d e to p la m ü r e tilm iş t ir . ve H a l i ç ’t e k i a m a ç la sonucunda k u r u la n o la r a k ü r e tim e bu p ir in ç K ır ı k k a le T a ş k ız a k h a v a c ı lı k b a ş la m ış tı r . b ir im i ve da a n la ş m a 1924 m a r a n g o z h a n e le r v e 1931 y ı lı n d a T ü rk y a p ıla n g e t ir ile n T A M T A Ş ’ ın y a p m ış ; M ü d ü r lü ğ ü m ü h im m a t fa b r ik a s ı, K apsül b a ş la n m ı ş t ı r . ta m ir h a n e s in d e n T a m ir h a n e s i U m um t a m i r a t ö l y e l e r i il e 1 9 2 9 y ılı n d a Y a v u z Z ı r h lı s ı ’n ın t a m ir in e v e G ö l c ü k ’e J u n k e rs T ü rk yeni Kayaş t e s is in e y ı lı n d a v e to p y ı lı n d a y ı lı n d a fa b r i k a la r ı k u r u lm u ş t u r . T e r s a n e s in in F a b r ik a la r h a f if s ila h kadar 112 uçak d u r d u r u la r a k y ö n e lik o la r a k d e v r e d ilm iş t ir . k u rm u ş tu r . İ lk uçak m o to ru f a b r i k a s ı 1 9 4 5 y ı l ı n d a A n k a r a ’d a k u r u l m u ş v e 1 9 4 8 y ı l ı n d a ü r e t i m e g e ç m i ş t i r . 13 S e z a i O r k u n t , T ü r k i y e - A B D 14 a . g . e . ; s . 3 . A s k e r i İliş k ile r i, M illiy e t Y a y ın la r ı, İs ta n b u l, 1 9 7 8 , s .3 6 - 3 7 . A y rıc a , b a k ım İ k in c i D ünya S avaşı y ı lla r ı n d a v e o n a r ı m la r ı n ı n y a p ı lm a s ı iç in o n a rım İ n g i l t e r e ’d e n s a tın a lı n a n 1 9 4 2 - 1 9 4 3 y ı lla r ı n d a u ç a k la r ın M a l a t y a ’d a uçak a tö ly e le r i k u r u lm u ş t u r . Bu fa a li y e t le r in g ö r ü lm ü ş t ü r . T e s is le r in d e p a tla y ıc ı ta b a n c a , ve 81 m m da havan D ünya a z a lm a s ı o ls a özel te ş e b b ü s ü n İ s t a n b u l / H a l i ç ’t e m a d d e le r İk in c i te d a r ik in az y ı lla r d a y a n ıc ı g e r ç e k le ş m iş tir . iç in d e n d ış ın d a 1 9 3 0 ’ lu ve i le m ü h im m a tı , p ir o t e k n ik S avaşı so nucu k u r u la n s o n ra s ı bu ç e ş itli t a h r ip iş t ir a k i K illig il k a lıp la r ı, m a d d e le r in d ış fa b r ik a la r de N u ri ü r e tim le r i y a r d ım la r n e d e n iy le k a p a n m ış tır . A y rıc a , y u rt 1936 y ı l ı n d a N u r i D e m i r a ğ ’ ın İ s t a n b u l / B e ş i k t a ş ’t a k u r d u ğ u u ç a k f a b r i k a s ı i k i n c i ö z e l t e ş e b b ü s ö r n e ğ i d i r . B u f a b r i k a d a ç o k s a y ı d a p l a n ö r i le b i r l i k t e , 2 4 a d e t N U - 3 7 k o d lu uçak lis a n s y e te rli d ü z e y d e is im b ir a lt ın d a ü r e tilm iş tir . y a p m a m ış o lm a s ı s e b e b iy le s ü re A ncak b u lu n m a y ı ş ı v e fa b r ik a n ı n s o n ra f in a n s m a n o d ö n e m le r d e ih r a c a t im k â n la r ı n ı n s ık ın tıs ı y u rt iç i t a l e b i n h e n ü z u lu s la r a r a s ı p a z a r la r d a iç e r is in e b ir k ıs ıtlı o lu ş u , fa b r ik a n ı n g ir m e s in e ve 1943 y ı lı n d a k a p a t ı l m a s ı n a n e d e n o l m u ş t u r . 15 A . A s k e r î Y a rd ım İk in c i D ünya S a v a ş ı’n d a n m ü c a d e le y e g ir iş e n ABD o la r a k , önce D o ğ u ’y a T ru m a n g ir m iş ve s o n ra k ü re s e l D o k trin i b ir ve S o v y e t le r S o v y e tle r d e v le t in s o n ra B ir liğ i E is e n h o w e r i le ç a tış tığ ı e k le m iş t ir . 1 9 4 7 - 1 9 5 7 d ö n e m in d e A B D , T r u m a n en g ü ç lü d e v le t o la r a k İ n g il t e r e ’ n in B ir liğ i y e rin i i le k ü re s e l s o r u m lu lu k la r ı n ı d o k t r in le r i b ö lg e le r e b a ş la m ı ş ile b ir d o k t r in i k a n a lı y la a lm a y a b ir y ü k le n m iş O rta y e n is in i b ö lg e d e k i ve S o v y e t le r B i r l i ğ i ’ n i ç e v r e l e m e p o l i t i k a l a r ı n a b u b ö l g e d e y e n i b i r h ı z v e r m i ş t i r . 16 B u k a p s a m d a , A B D ’ n i n T ü r k i y e ’y e y a p t ı ğ ı a s k e r î y a r d ı m ı n t e m e l i n d e k i s t r a t e j i k d ü ş ü n c e , S o v y e t l e r B i r l i ğ i i le s a v a ş a a rz e d e n d o ğ ru İs k e n d e ru n k a ra ve g ir il d iğ i t a k d ir d e , büyük önem L im a n ı ’n ın k u lla n ı lm a s ı y d ı . A n c a k , b u lim a n d a n d e m ir y o lla r ı m o d e rn a s k e r î tr a fik iç i n çok n e d e n le A m e r ik a lı la r , D o ğ u A n a d o lu ’ n u n e n s t r a t e ji k b ö lg e s i o la n ve s o n ra A n k a ra ve İ s t a n b u l’a g ir iş t ile r . B ir S o v y e t s a ld ır ıs ı n a Ç a ta lc a , doğuda is e d o ğ ru s t r a t e ji k yol kuzeye y e te r s iz d i v e y a p ım ı iç in bu E r z u r u m ’a h a z ır lık la r a k a r ş ı g e l e n e k s e l T ü r k s a v u n m a s ı , T r a k y a ’d a P a s i n l e r ’d i. A ncak, 1948 ve 1 9 4 9 ’d a T ü rk a s k e rî m a n e v r a la r ı n ı iz le y e n A m e r ik a lı a s k e r î u z m a n la r , b ir S o v y e t s a ld ır ıs ı n a k a r ş ı bu ik i h a ttın T o r o s la r ı n v a r d ıla r . çok bu B ir li ğ i’ n in b o m b a la n a b ile c e k ti. 15 T ü r k 12 İs k e n d e r u n S o v y e t le r ü z e r in d e k ıs a g ü n e y in d e b ir s ü re ya da h a ttın K u v v e tle r in in T ü rk ik m a l n e d e n le yol tü m e n i m e rk e z i g ü n e y in d e k i Bu y o ğ u n l a ş t ı . 17 A B D S ila h lı d a y a n a b ile c e ğ i 15 S a n a y i Y o lu y la iy i a y rıc a ve da Ü lk e s a v u n m a n ın çok vazgeçm eye G e liş im in e bu k a r a r ın a b ö lg e d e n p e tro l fa a li y e t i d a h a k a z a n d ık la r ın d a n S avunm a en y a p ı la b ile c e ğ i o la c a k , e n d ü s tr i o n a rım ve i le K a tk ıs ı, b ö lg e le r i İs k e n d e r u n ra z ı d e ğ ild i. H A K Y a y ın la r ı, İs ta n b u l, 1 9 9 8 , s .4 5 - 4 7 . 16 O r a l S a n d e r ; T ü r k - A m e r i k a n İliş k ile r i ( 1 9 4 7 - 1 9 6 4 ) , A Ü S B F Y a y ı n la r ı, A n k a r a , 1 9 7 9 , s .5 . 17 a . g . e ; s . 2 4 - 2 5 . D a h a s o n r a A m e r i k a n ü s le r i d e b u b ö lg e d e o lu ş t u r u lm u ş t u r . ABD S e n a to s u m il y a r D ış iş le r i d o la rd a n v e r d ik t e n fa z la s o n ra K o m is y o n u m a s ra f üyesi e tt ik te n A v r u p a ’d a n , C a p p e r; ve b ir A s y a ’d a n ve 1947 y ı lın d a , A B D m ily o n d a n Kuzey fa z la can A f r i k a ’d a n 350 kaybı ç e k ilm e y i k a r a r la ş t ır a m a z d iy o r d u . 18 T ru m a n D o k t r in i’n in ta r ih in d e A m e r ik a n G e n e lk u r m a y k iş il ik b ir O l i v e r ’ in a d ın a heyet kabul e d ilm e s in d e n s o n ra , 22 M a y ıs 1947 h e y e t i A n k a r a ’y a g e l m i ş v e E t i m e s g u t H a v a M e y d a n ı n d a E ğ it im D a ir e s i ta r a fın d a n b a ş k a n lı ğ ı n d a B aşkanı Tuğg. k a r ş ı la n m ış t ı r . K a ra R ü ş tü H e y e t, K u v v e t le r in d e n E rd e lh u n G e n e ra l 1 1 , D e n iz ve üç L u n s fo rd K u v v e t le r in d e n E. 7 ve 19 D ı ş iş le r i n d e n H a z ir a n b ir k iş id e n 1 9 4 7 ’d e T ü r k i y e ’y e en o lu ş u y o r d u . g a z e t e c ile r e iy i n a s ı l y a r d ı m H eyet v e r d iğ i B aşkanı b e y a n a tta , e d ile c e ğ in i a n la m a k G e n e ra l g e liş O liv e r 8 m a k s a tla r ın ın o ld u ğ u n u ve is te k le r in in 20 sadece John d o s t lu k D. o ld u ğ u n u Lodge, m e n fa a t im iz e “ B iz im T ü r k i y e ’y e u y g u n d u r. m e n fa a t im iz D ış iş le r i s ö y le m iş t ir . A ncak, T ü r k i y e ’ n in A v r u p a ’y a m e m le k e t le r d e n çok B e rn a rd ü s le r m esut de b ir h iç da 16 y a r d ım e tm e s i is e ki O cak kendi b iz im d e m iş t ir . 21 1948 p la n ı n d a n g e r e k t iğ i h e y e tte n ş ü p h e s iz te s a d ü ftü r u y m a k ta d ır." ik tis a d i e ld e 1 9 4 7 t a r ih in d e e tm e m iz B a ru s h y a p ı la c a k a s k e rî E k im y a r d ım m e n fa a t le r in e K o m is y o n u n d a n A m e r ik a ’ n ın 2 bu S e n a to t a r ih in d e , f a y d a la n a c a k k a n a a tin d e o ld u ğ u n u s ö y le m iş t ir . 2 2 A s lı n d a , T ü rk o rd u s u b a ş la m ış tı . 1 4 K a s ım “ B ir k a ç hava ve k a ra günden b e ri k u v v e t le r i m e ş g u ld ü r ...h a lk ım ız ın n is p e tle o rd u m u z d a k ı ta la r ın daha v a r lı k la r ı n ı s ila h la r ı İs ta n b u l m o d e rn te d a r ik en çok m o to r iz e ve i le e tm e k ve d e v le tle r s i l a h l a r ile o r d u la r ı n ı bu H ü k ü m e t im iz O rd u m u z u n s t r a t e ji k n e t ic e o rd u m u z u i le m o d e rn Bu b e ra b e r da s o n ra T a r ih i 1 6 1 , N is a n T a r ih i 1 6 2 , M a y ıs 1 9 4 7 , s .8 . 1 9 4 7 , s .1 2 9 . A y ın T a r ih i 1 6 3 , H a z ir a n A y ın T a r ih i 1 6 7 , E k im A y ın T a r ih i 1 7 0 , O c a k 1 9 4 8 , s .2 0 8 -2 0 9 . 1 9 4 7 , s .1 4 . 1 9 4 7 , s .3 . i le h a rp s e n e le r e o la n m il le tle r yeni bu edecek yeni s u re tte o rd u m u z u kendi m o d e rn ih tiy a ç la r ın ı bu im k â n s ı z lı k o r t a d a n il e t e ç h iz t a t b ik a t ta n A y ın geçen m ücehhez b u s i l a h l a r ı b i z e v e r e b i l e c e k o la n te r b iy e s i ta ra fın d a n A y ın n o k ta y a b a n c ı is t ila t e h li k e le r in e s ila h la r y a p ı lm a m ış , bu A m e r ik a b ir lik le r i d e n iz , t a t b ik a t y a p m a k la m e m le k e t le r v e o r d u la r ı n ı n s o n ra ve o rd u e tt iğ i s e n e le r iç in d e s ila h la r t a lim b ir m a n e v r a B u n u n la v a rd ır. o la n e r d ik te n y e n i s i l a h l a r i le gaye e d ilm iş t ir . iç in d e sona im k â n la r ı y la H a r b i , y e n i s i l a h l a r i le e s k i h a r p Bundan is t e y e n H a rp d e v a m h a rp H a rp b u lu n a n m ü ş te re k e n ç a rp a n e tm e k kendi U s ş u n la r ı y a z ıy o r d u : m e k a n iz e s i l a h l a r il e t e ç h i z e t m e k i m k â n s ı z d ı . Ç ü n k ü k a r ş ı lı y o r la r d ı . önce d ik k a tin e d e ğ iş t ir m iş t ir . m ü d a fa a y e tiş tir m e k z o ru n d a d ır. büyük daha c iv a r ı n d a s ila h la r k e s i f o l m a s ı i d i. İ k i n c i D ü n y a u s u lle r in i t a m a m ıy la k a rş ı m o d e r n le ş m e y e 1 9 4 7 t a r i h l i Y e n i G a z e t e ’d e A s ı m e tm e k henüz sadece e ld e g itm iş tir . o ld u ğ u a s k e r î t a t b ik a t e d ile c e k o rd u m u z a y o lu n a b a ş la m ış d iğ e r y a p ı la c a k ancak k a lk m ış tı r . i le i ç in ik tifa m ü h im o la n b ir a s k e rî y a r d ım iç in ta ra fın d a n b ir ö lç ü t e s p it in e im k â n y a p ı la c a k y a r d ım v e r m e s id ir . Z ir a a n c a k b u y a rd ım d a n o rd u m u z a b iz im A m e r ik a lıla r e ld e e d e b ile c e ğ im iz i s t i f a d e d e r e c e s i n d e o l a c a k t ı r . ” 23 8 E k im O m u rta k , b u lu n a n büyük b ild ir m iş tir . 100 1947 t a r ih in d e A m e r ik a ’ n ın b ir k ıs ım D e m e c in e m ily o n W a s h i n g t o n ’d a T ü r k i y e ’y e T ü rk devam d o la rın y a p tığ ı a s k e r in in eden T ü rk G e n e lk u r m a y y a r d ım t e r h is in e G e n e r a l, o rd u s u n u B aşkanı n e t ic e s in d e bu s ila h im k â n S a lih a ltın d a b u lu n a c a ğ ı n ı y a rd ım d a n a y r ı la c a k m o d e r n le ş t ir m e y e o la n y e tm e y e c e ğ in i b e l i r t m i ş t i r . 24 T ü rk y a z ıla r b a s ın ı da y a r d ım y a z ıy o rla r d ı. D a v e r, G e n e ra l 23 O l i v e r ’ in t a k v iy e s in e ve m ü t e m a y il b u lu n d u ğ u n u , o r ta im z a la n m a s ıy la t a r ih in d e i le konusunda H a z ir a n o ld u k ç a 1 9 4 7 ’d e T ü r k iy e ’n in ş a rk ın a s k e rî m ü d a fa a s ın d a bunun da g e r ç e k le ş e b ile c e ğ in i iy im s e r d i v e C u m h u r iy e t ve d e s t e k le y ic i g a z e te s in d e e k o n o m ik b ü tü n A m e r ik a im k â n la r ı n i le b ir y a z m a k t a d ı r . 25 14 te m in in e a s k e rî T ü rk o rd u s u n u n y a rd ım k u d re t v e i le d e ğ e r in in a s k e rî ö n e m i b e l i r t m e k t e d i r . 26 1 4 T e m m u z a rta c a ğ ın ı A m e rik a n o la n yol ve 1 9 4 7 t a r ih in d e lim a n la r ı n H ü s e y in itt if a k Tem m uz M e m le k e t g a z e t e s in d e P r o f. D r. Y a v u z A b a d a n , A m e r ik a n e ttiğ in i v e A b id in b a k ım d a n 1947 y a rd ım ı h e y e tin in da te y it o n a r ı la c a ğ ı n ı C a h it Y a lç ın is e a ra d a h iç b ir s iy a s i it t if a k ı n o lm a d ı ğ ı n ı , A m e r ik a ’n ın m il lî m ü d a f a a m ı z ı a z a m i s u r e t t e k u d r e tli şey h â le ç ık a rm a k is te m e d iğ in i, a n la ş m a s ın ın iç in iz z e ti y a rd ım n e fs im iz i başka e ttiğ in i, bu y a rd ım ı k ı r a c a k ş a r t la r ı n a n la ş m a la r y a p a rk e n o lm a d ığ ın ı s e r is in in ve b a ş la n g ıc ı b iz d e n bu b ir y a rd ım o ld u ğ u n u s ö y l e m e k t e d i r . 27 Z a m a n ı n D ış iş le r i B a k a n ı H a s a n S a k a d a a y n ı f ik ir d e y d i: “ ...y a rd ım ın m u k a v e le le r iy le n e v in i, ta y in c in s in i, e d e c e ğ im iz k a d a r z a m a n t a t b ik m e v k iin d e e d ilm iş d e ğ ild ir . .M u k a v e le ü z e re ik i m e m le k e t a y rıc a t e s p it e d ile c e k t ir . Şu y a rd ım ın b u lu n a c a ğ ı d a iç in d e k i a ra s ın d a m a h iy e t in i g ib i, h â ld e bu m e r i y e t i n d e k a l d ı k ç a A m e r i k a ile b i z i m hususi m ik ta rı, u m u m i m u k a v e le m adde a n la ş m a n ı n bu g e re k h ü k ü m le r i n d e n ne zam an y a rd ım bu O cak 1949 t a r ih in d e B aşkan a n la ş ı la c a ğ ı k a lk a c a ğ ı u m u m i m u k a v e le a r a m ı z d a b a k i k a la c a k v e a r a m ı z d a k i y a r d ım la ş m a v e y a b ir t a r a f lı y a r d ım g ö r m e v a z iy e tle r i d e v a m 3 ne iç in d e ta s r ih y ü rü rlü k te n m em baı t a t b ik a t g e re k T ru m a n k o n g re e d e c e k t i r . ” 28 a ç ılış k o n u ş m a s ın d a i t t i f a k k o n u s u n a s o n n o k t a y ı k o y m u ş t u r : “ A v r u p a ’d a M a r s h a l l P l a n ı s a y e s i n d e k o m ü n iz m t e h li k e s i ö n le n m iş t ir . m ü m k ü n d ü r . ” 29 C o l o r a d o Bu S e n a tö rü d u ru m u Jo hnson k o n u d a ş u n la r ı s ö y le m iş t ir : 23 A y ı n T a r ih i; N u :1 6 8 , K a s ım 24 A y ı n T a r ih i; N u : 1 6 7 , E k im 1 9 4 7 , s .7 0 -7 1 . 1 9 4 7 , s .5 0 . 25 A y ı n T a r ih i; N u :1 6 3 , H a z ir a n 26 A y ı n T a r ih i; N u :1 6 4 , T e m m u z 1 9 4 7 , s .4 0 . 1 9 4 7 , s .1 3 3 -1 3 4 . 27 A y ı n T a r ih i; N u :1 6 4 , T e m m u z 1 9 4 7 , s .3 9 -4 0 . 28 A y ı n T a r ih i; N u : 1 6 6 , E y lü l 1 9 4 , s . 1 9 - 2 0 . 29 A y ı n T a r ih i; N u :1 8 2 , O c a k 1 9 4 9 , s .1 1 6 . A tla n tik da 23 P a k t ı ’y l a M a rt ta k v iy e 1951 e tm e k t a r ih in d e bu “ T ü r k iy e A tla n tik d e v l e t t i r . T ü r k i y e ’d e T ü r k i y e ’d e yeni P a k t ı ’n ın h e r te p e n in h a v a a la n la r ı ta m üyesi d e ğ ils e y a m a c ın d a n in ş a de bu p a k tla ilg ili b ir u ç a k s a v a r to p la r ı fı ş k ır m a lı d ı r . e d ilm e li v e b u n la r ı h e rh a n g i b ir ih tim a le k a r ş ı m ü d a f a a e t m e k ü z e r e k a r a k u v v e t le r i t a h s is e d ilm e lid ir . H a v a d a m u t la k h â k im iy e t s a ğ la m a k iç in pek büyük s a y ıd a t e p k il i av u ç a k la r ı o r a la r d a 30 b u lu n m a lı d ı r . ” T ü r k i y e ’y e y a r d ı m h e y e tin d e n T ü m g . H o r a c e M c . B r id e 1 2 A r a lı k 1 9 4 7 t a r i h i n d e A n k a r a ’d a y a r d ı m “B a ş ka n ı h e y e tin in a m a c ı n ı a ç ık lı y o r d u : o ld u ğ u m heyet 200 kadar asker ve s iv il uzm andan m ü t e ş e k k i l d i r . B u n l a r ı n h e p s i b u v a z i f e iç i n ö z e l b i r ş e k i l d e s e ç i l m i ş t i r . H e y e t , B ir le ş ik A m e r ik a ’ n ın A n k a ra b ü y ü k e lç is in in e m r in d e d ir . Bu h e y e tin b a ş k a n ıy ım . H e y e tim iz , d e n iz , h a v a v e k a r a g r u p la r ı o lm a k ü z e r e ü ç g r u p ta n m ü t e ş e k k ild ir . b u lu n m a k h u s u s ta V a z ife m iz , d e ğ il, T ü rk T ü r k i y e ’y e g e le n m a k a m la r ı b iz im le ta h m in e n 100 büyük m a lz e m e le r B u n la r g ö r ü lm ü ş t ü r . A s ı l s e v k iy a ta t a r ih te n itib a r e n b ü tü n Ş im d iy e kadar b ir k a ç b ir in e kadar da v e r ile n Bu b u lu n m a k ta d ır . g ö n d e r m e k te y iz . i h t i y a ç l a r ı n t a t m i n i i ç in seçm ek m a k a m la r ı b ir in d e e tm e k tir . la z ı m d ır . ta ra fın d a n N e w y o r k ’t a n M u h te lif da uygun b a ş la n a c a k t ı r . Bu n a k liy a t im k â n la r ı b u n la r ın s e v k in e t a h s is o lu n a c a k tır . daha ta h s is a t ı n Ş u b a tın m a lz e m e d â h ilin d e m a lz e m e T ü rk m ü d a h a le d e y a rd ım b i r iş b i r l i ğ i n d e d o la r tu ta r ın d a yapm ak, o lu n d u . s iy a s e tin e k u lla n ı lm a s ı n a b ir iş t ir . P r o g r a m a r a ş tır m a la r t e s p it H ü k ü m e t in in g a y e t g e n iş m ily o n B u g a y e t m ü ş k ü l v e ç e tin gayet T ü rk m a lz e m e n in b in to n m a lz e m e m a lz e m e son p a ra s ı g e lm iş g ö n d e rm e y e b ite n e b u lu n m a k ta d ır devam k a d a r b u ra d a ve Ş u b a tın e d e c e ğ iz ...Y a r d ım k a la c a ğ ız . iç in M a lz e m e le r in s e v k i i ç i n e s a s i t i b a r ı y l a 1 0 . 0 0 0 t o n l u k g e m i l e r o l m a k ü z e r e 3 0 ila 5 0 g e m i n i n t a h s is i g e r e k e c e k tir. ib a r e tt ir . Y a ln ı z A s k e r î y a r d ım b u n la r ın t ip le r i v e m a lz e m e s i m ik ta r la r ı s ila h , h a k k ın d a cephane ve u ç a k ta n b ir ş e y s ö y le m e m e m i t a b ii b u lu r s u n u z . B u r a d a a s ıl v a z if e m iz b u ş e k ild e g ö n d e r ile c e k m a lz e m e le r in k u lla n ı lm a s ı n ı , y a r d ım d a T ü rk b a k ım s u b a y la r ı n ın y a r d ım t a lim d o n a n m a s ın a T ü r k i y e ’y e ta ra fın d a n , Ş im d ik i da iç in A m e r ik a n k a ra rla ş tır ılm ış A m e r i k a ’d a g e tir ile c e k tir . k â fi g e lm e y e c e ğ in e y a rd ım ın b ir senede o la n bu ş e k ild e ve te r b iy e de b a ğ lıd ır . g ö r m e le r i bu m e n s u p e lli k a d a r T ü r k s u b a y ı s a y ıs ı 1 0 0 ’e y a rd ım h a rp k a d a r ç ık a c a k tır. T ü rk p ro g ra m ın a g e m ile r i, T ü r k g e m ile r i B a ş la n g ıç B aşka h u s u s t a k i t a le p le r in e t a lim h e r s ın ıfa B u n la r ın o lu n a n m ü r e tte b a t bu A m e r i k a ’d a g ö r m e k te d ir . v e r ilm e s i ö ğ r e t m e k t ir . m a k a m la r ı n ı n B ir le ş ik t a h s is T ü r k i y e ’y e y a r d ım m u h a fa z a s ın ı p r o g r a m ı n a d â h ild ir . H â le n A m e r i k a ’d a s o n ra ve b u lu n m a m ız T ü r k d â h il k u lla n m a s ı n ı o la r a k 100 o la r a k m ü r e t te b a t la r ı m ily o n ö ğ r e n d ik t e n d o la r ı n bu e m in im . İle r id e y e n i y a r d ı m la r d a y a p ıla b ilir . ik m a l e d ile c e ğ in i t a h m in e d iy o r u m . Y a rd ım p r o g r a m ı b ü y ü k b ir itin a , d ik k a t v e m e to tla t a t b ik o lu n m a k t a d ı r . K a t iy e n a c e le e tm iy o r u z . Ç ü n k ü h e r ş e y i d ü ş ü n m e k z o r u n d a y ız . M e s e le m a lz e m e s e v k in d e T ü r k lim a n la r ı n ın t a h li y e 30 A y ı n k a p a s it e s in i a ş m a m a y ı v e b u lim a n la r ın t ü c c a r e ş y a s ı n ı d a im k a n la r ın ı h a le ld a r e tm e m e y i T a r ih i; N u :2 0 8 , M a r t 1 9 5 1 , s .1 0 6 - 1 0 7 . göz önünde tu tm a k z o ru n d a y ız . L im a n la r ın a la k a lı ıs la h ı iç in b u y a rd ım d a n s u b a y la r ı m ı z g e re k e n p a ra a y r ılm ış h u s u s la r d a d e ğ ild ir . Y a ln ı z lim a n la r la m a k a m la r ı n a ta v s iy e d e lim a n b u lu n m a k t a d ı r . " 31 A BD d e n iz h e y e t i; g ru b u n a k a ra o lu ş u y o r d u .3 2 Z a m a n la 1 9 4 8 ’d e k iş iy e 363 g ru b u n a m ensup 40 m ensup subay y a rd ım ve 100, er ile h e y e tin in hava yol g ru b u n a in ş a s ı m evcudu 33 ç ı k a c a k tı . A m e r ik a n y a rd ım ı iç in m ensup 20 a rta c a k 1948 100, uzm andan ve 30 y ı lın d a n E y lü l s o n ra E k o n o m i k İş B i r l i ğ i İ d a r e s i ( E C A ) n i n y ö n e t i m i n e g e ç m i ş t i r . 3 4 B a ş k a n T r u m a n 7 E y lü l 1951 t a r ih in d e “ K a r ş ılık lı G ü v e n lik Kanunu" ta s a rıs ın ı K o n g re y e 35 sunm uş ve Y a rd ım bu A BD K o n g re s i ta r ih te n s o n ra 19 E k im K a r ş ılık lı 1951 t a r ih in d e G ü v e n lik kanunu Ö rg ü tü o n a m ış tır. (M u tu a l S e c u rity A g e n c y ) n ü n k o n t r o lü n e g e ç m iş t ir . 3 6 1 . Y a r d ım ın M ik ta r ı T ru m a n 400 m ily o n D o k t r i n i a ç ı k l a n d ı ğ ı n d a T ü r k i y e v e Y u n a n i s t a n ’a t a h s i s e d i l e n d o la r d a n s o n r a e d ilm iş t ir . 3 7 T ü r k iy e , 7 2 .8 8 7 .4 0 5 d o la r 1 9 4 8 y ılı iç e r is in d e 2 7 5 A B D ’d e n E k im k u lla n m ış tı r . 1947 Bunun - m ily o n d o la r d a h a t a h s is E y lü l 1948 5 6 .6 7 5 .1 5 6 a r a s ın d a d o la r ı k a ra t o p la m ve hava, 1 1 . 9 5 5 . 3 3 4 d o la r ı d e n iz o lm a k ü z e r e 6 8 . 5 8 2 . 4 9 0 d o la r ı, y a n i y a r d ım ın % 9 4 ’ ü a s k e rî m a k s a tla k u lla n ılm ış , d e ğ e ri o la n y a p ım ın a Y u n a n is t a n ’a T r u m a n ’ ın t a r ih in e y ı lı n d a y a p ıla n yol 2 1 1 ,3 7 0 ,0 0 0 K o n g re y e d o la r sunduğu k a d a r T ü r k i y e ’y e 9 6 d ö n e m in M a liy e k a lın d ığ ın ı, k a la n daha 870 H asan 8 3 .5 4 0 .0 0 0 bu p a ra n ın 5 m ily o n 1949 y a r d ım ra p o rd a n m ily o n B akanı g ö r ü ş m e le r d e m u ta b ık g e r iy e h a rc a n m ış tır.38 d o la r y ı lı n d a k a ra rı a n la ş ı ld ı ğ ı n a P o la tk a n , b ir A BD y a rd ım A m e r i k a ’d a n s a tın 31 D ış iş le r i B a k a n lığ ı,T ü r k iy e S u n u la n R apor 30 ve Y u n a n is t a n ’a E y lü l 1 9 4 8 T a r ih in e Y a p ıla n m is y o n u H e y e t P e r s o n e li : K a ra eşya E k im A m e r ik a n : D e n iz : H ava 31 35 E r le r 15 94 50 S iv ille r 57 M ü h e n d is v e A s k e rî Y o lla r 16 İd a rî p e rs o n e l 15 O p e ra tö r v e ö ğ re tm e n 9 Y a z ıc ı- d a k tilo la r T o p la m : 3 110 34 S a n d e r ; s . 2 3 . 35 A y ı n T a r ih i; N u : 2 1 4 , E y lü l 1 9 5 1 , s . 2 2 8 36 A y ı n T a r ih i; N u : 2 1 5 , E k im 37 A y ı n T a r ih i; N u :1 7 5 , H a z ir a n 1 9 5 1 , s .2 5 . 1 9 4 8 , s .1 6 0 . 38 S a n d e r ; s . 3 1 . 39 A y ı n T a r ih i; N u :1 8 9 , A ğ u s t o s , 1 9 4 9 , s .6 5 . 40 A y ı n T a r ih i, N u :1 8 4 , M a r t 1 9 4 9 , s .1 7 7 . 125 101 27 ve 1947. K a d a r, Ç e v : A tğ m . A y d ın 38 ile a lı n a c a k Y a rd ım ı S in a n o ğ lu , G e n e lk u r m a y Y a y ın la r ı, A n k a r a ,1 9 4 9 , s .1 9 . S u b a y la r 1948 ü z e rin d e T a r ih i; N u :1 7 1 , Ş u b a t 1 9 4 8 , s .8 6 . K o n g re y e ve B aşkan A r a lı k a s k e rî T a r ih i; N u : 1 6 9 , A r a l ı k 1 9 4 7 , s . 3 1 - 3 2 . T ü r k D ili G a z e t e s i, B a lı k e s ir , 2 2 A m e r ik a n 39 p ro g ra m ı 32 A y ı n H a k k ın d a a s k e rî T ü r k iy e y a p ı lm ı ş t ı r . 4 0 1 9 5 1 31 A y ı n 33 y in e a lm ış tı r . g ö re b in d o l a r y a r d ı m lir a lı k is e A BD : m a lz e m e le r in T ru m a n b e d e lle r in i D o k trin i i le k a r ş ı la m a k A B D ’d e n iç in g e lm e y e y a p ı ld ı ğ ı n ı b a ş la y a n e k o n o m is in e b ir d e d ö v iz b u lm a z o r u n lu lu ğ u b a k ım ı de i ç in y ıld a 400 m ily o n TL s ö y le m iş t ir . a s k e rî ç ık a r m ış tır . G e le n a y ır m a k g e r e k m iş A ncak, m a lz e m e , T ü rk m a lz e m e n in ve bu yüzden b ü t ç e d e k i a s k e r î m a s r a f la r d a b ü y ü k b ir k ı s ın tı y a p m a k m ü m k ü n o la m a m ış tır . B u n la r ın y a n ın d a m a lz e m e n in a lı n a b ile c e ğ in d e n d o la r T ü r k iy e e k o n o m ik A B D ’d e n A lı n a n a s k e r î y a r d ım yedek b u lm a k p a r ç a la r ı z o r u n lu lu ğ u y a rd ım a lm a k ancak o rta y a iç in A B D ’d e n ç ık m ış tır . büyük çaba Bu s a r f e tm iş t ir . M ik t a r ( D o la r ) 1 9 4 7 -1 9 4 8 1 0 0 M ily o n 1 9 4 8 -1 9 4 9 9 5 M ily o n 1 9 4 9 -1 9 5 0 1 0 2 M ily o n 1 9 5 0 -1 9 5 1 1 5 0 M ily o n 1 9 5 1 -1 9 5 2 2 4 0 M ily o n o la r a k ( a k a r y a k ıt v s .) 2 7 .5 3 8 .0 0 0 d o la r Y o l m a lz e m e v e m a k in e le r i A y rıc a , 2 9 .5 4 1 .0 0 0 d o la r M a r s h a l l y a r d ı m ı 43 % 9 5 ’ l e r h e s a b ı n a s a v u n m a iç in 1 6 9 . 0 2 4 . 0 0 0 T L s e r b e s t b ır a k ılm ış tı r . 2 . Y a rd ım Y a rd ım 42 m ik t a r ı y ı lla r a s a r i o la r a k ş ö y le d ir : Yıl T e k n ik y a r d ım s a tın n e d e n le y a tır ıla n p a r a la rd a n m illî 44 H a z ır lık la r ı K a n u n u ’n u n A B D B a ş k a n ı ta r a fın d a n o n a y la n m a s ı n ı n hem en a r d ın d a n y a r d ım ın h a n g i k o n u la r d a v e n a s ıl y a p ı la c a ğ ı n ı in c e le m e k ü z e r e b ir heyet T ü r k i y e ’y e T ü r k i y e ’y e y e tk i g e lm iş t ir . g e lm e y e k e n d ile r in e Bu h e y e tin b a ş la d ı la r v e t a h s is e d ild i. Bu g e lm e k t e o la n a s k e r î m a lz e m e n in G e le n u z m a n la r ı n m ik t a r ı ra p o ru n a yasak g ö re A m e r ik a lı b ö lg e le r d â h il h e r y e r e p e rs o n e l aynı zam anda u z m a n la r g ir e b ile c e k A m e r i k a ’d a n k u l l a n ı l ı ş ı n ı g ö s t e r m e k i le d e g ö r e v l i y d i l e r . y ü z le r le ifa d e e d ile b ilir . 12 Tem m uz 1 9 4 7 ’d e n 45 s o n r a ilk g e le n u z m a n la r 2 7 7 k iş id e n o lu ş m a k t a d ır . 4 5 1 9 4 8 y ı l ı n d a A m e r i k a ’d a n g e l e c e k a s k e r î y a r d ı m d a n s i l a h , m ü h i m m a t , uçak ve g e m ile r in v e r g is in d e n v e r g is in e ta h s is a t ve m uaf 1499 s a y ılı o lm a s ı n a m u a y e n e s in e o lm a d ı ğ ı n d a n kanunun ra ğ m e n y e d in c i d iğ e r t â b i o la c a ğ ı n d a n ; y e n id e n ta h s is a t m a d d e s in e m a lz e m e ve g ö re g ü m rü k te ç h iz a t ı n g ü m rü k g ü m r ü k v e r g is in i ö d e m e k is t e m e k z o r u n lu lu ğ u , iç in m uayeneye tâ b i t u t u la c a k m a lz e m e n in u z u n s ü r e d e p o v e a n t r e p o la r d a b e k l e t ile c e ğ in d e n 41 A y ı n T a r ih i; N u :2 1 7 , A r a lı k 1 9 5 1 , s .1 9 . 42 S a n d e r ; s . 4 5 . 43 M a r s h a l l y a r d ı m ı i ç i n T a tb ik a tı H a k k ın d a 44 A y ı n b k . C u m h u r i y e t A r ş iv i, 0 3 0 . 0 1 / 1 2 5 , 8 0 1 , 5 , M a r s h a l l P la n ı v e M u h t ı r a , M i l l e t l e r a r a s ı İş B ir liğ i T e ş k i l a t ı Y a y ı n la r ı , A n k a r a , 1 9 5 1 . T a r ih i; N u :2 2 2 , M a y ı s 1 9 5 2 , s . 1 0 4 - 1 0 5 . 45 C u m h u r i y e t A r ş i v i ; 0 3 0 . 1 8 / 5 4 . 7 4 , 0 3 0 . 1 8 / 1 1 8 . 1 0 3 . 1 1 , 3 0 . 1 8 / 1 1 9 . 3 6 . 5 . T ü r k i y e ’d e k i m a h a lle r in e s e v k e d ile m e y e c e k v e d e p o la r ı n e d ile c e ğ i v e m uayeneye y e r le ş t ir il ip tâ b i tu t u la n a m b a la jl a n m a s ı n e d e n iy le g ü m r ü k le r c e s o k u lm a s ı iç in m üm kün n e d e n le uzun ve s ü re m uayeneye k ır ı lıp y a r d ım s e v k i i ç in lim a n la r ı n d a m a lz e m e s in in T ü rk lim a n la r ı n d a b ir e r m a lz e m e heyet ta y in c in s le r in in k u r u lm u ş ve ve ç e ş itli b o ş a ltm a te s e ll ü m ü v e t e r t ip y e r le r in e s e v k i h u s u s u n d a g e r e k li t a lim a t v e m a lz e m e n in d o la ş m ış S a ra y b u rn u k ıs m e n y a k ın ın d a k i U la ş tı r m a m a lz e m e s in in B a k a n lı ğ ı n c a ve v e r d iğ i is k e le ile bu lim a n g ö r e v le n d ir ile n ra p o rd a B a k a n lı ğ ın ın g e m ile r d e n is k e le n in e lin d e b o ş a lt ı lm a s ı ve sevki çok a y r ı lm ı ş o la n y a p ı lm a s ı n ı n il e k ıs m e n d e p o la r ı n iş in e b ir lik te S i r k e c i ’d e o rd u ta h s is in in uygun s e v k iy a t iş le r in in S a ra y b u rn u ve A m e rik a n daha b ö lg e s in d e n m ü m k ü n o la b il e c e ğ in i d ü ş ü n e r e k ö n c e d e n a s k e r î a m b a r o la r a k k u lla n ı lm a k t a y k e n k u lla n ı la n o la r a k iş le r i u z m a n ı A lb a y e tr a fın d a k i sonunda b ö lg e b a s ılı d e f t e r lim a n ın d a b u lu n a n in c e le m e b ir ve b o ş a ltı lm a s ı , s u b a y la r İs ta n b u l o la c a ğ ın ı t e s p it e tm iş tir . Y a p ı la n a s k e rî s ın ıf y e rle ri h e y e t le r e v e o r d u y a g ö n d e r ilm iş tir . B u h a z ı r lık la r s ı r a s ı n d a , 8 E y l ü l 1 9 4 7 t a r i h i n d e T ü r k i y e ’y e g e l e n S avunm a v e t e r t ip İs k e n d e r u n ilg ile n d ir d iğ i lim a n la r d a o lu n m u ş ve p a r k la r ı i le k â ğ ı t l a r h a z ı r l a n a r a k b u t e s p it ve t e s e ll ü m ü İz m ir , M e r s in t e s e ll ü m lim a n la r ı y u rd a 1 9 4 8 t a r i h i n d e k a b u l e d i l m i ş t i r . 47 İs ta n b u l, D e r in c e , G e lib o lu , g e le c e k s u b a y la r ı n d a n M illî d ö k ü le c e ğ i tâ b i o lm a d a n 1 4 9 9 s a y ı l ı k a n u n a d â h i l e d i l m e s i k o n u s u n d a t e k l i f y a p ı l m ı ş 46 A m e r ik a n L itte ll, m eşgul t e k r a r d ü z e n li b ir ş e k ild e o lm a y a c a ğ ı n d a n h iç b ir m u a m e le v e B a k a n la r K u r u lu n c a 2 H a z ir a n y e r le r in e bu m a lz e m e n in İs ta n b u l lim a n S a r a y b u r n u ’n d a id a r e s in e t a h s is e d ile r e k h â le n d e p o o la r a k p a r k y a n ı n d a k i ( e s k i H ü n k a r İs k e le s i b in a s ı ) s a r ı b i n a n ı n a s k e r î s e v k i y a t i ş l e r i i ç in b o ş a l t ı l a r a k M i l l î S a v u n m a B a k a n l ı ğ ı e m r i n e t a h s i s i v e T o p h a n e ’d e k i a s k e r î s e v k i y a t v e a s k e r î f a b r i k a l a r a m b a r ı n ı n t i c a r i eşya n a k liy a tı ve b o ş a lt m a m a k s a d ı y la k u lla n ılm a s ı iç in U la ş tı r m a B a k a n l ı ğ ı n a d e v r e d i l m e s i n i n u y g u n o l a c a ğ ı d e ğ e r l e n d i r i l m i ş t i r . 48 3 . İd a r i D ü z e n le m e le r A m e r i k a n a s k e r î y a r d ı m ı T ü r k i y e ’d e 1 9 4 9 y ı l ı n d a s i v i l - a s k e r i l i ş k i l e r i n i n de ir d e le n m e s in e ilg il e n ilm e s i B a ş k a n lı k la r ı n ı n ta r tış m a la r y o l a ç m ı ş t ır . A m e r ik a k a ç ın ı lm a z 1949 o la r a k M illî i le a s k e r î k o n u la r d a S avunm a B a k a n lı ğ ı k u r u m s a l o la r a k t a r t ış ı lm a s ı s o n u c u n u y ı lı b ü tç e g ö r ü ş m e le r in d e bu ve k a d a r fa z la G e n e lk u r m a y y a r a tm ış t ı r . Y a p ıla n s o n u ç la n m ı ş tı r . M illî S avunm a B a k a n ı H ü s n ü Ç a k ı r y a p tı ğ ı k o n u ş m a d a ş u n la r ı s ö y le m iş t ir : “ B i l i n d i ğ i g i b i a s k e r î i ş l e r i m i z ik i m e r c i t a r a f ı n d a n S avunm a B a k a n lığ ı d iğ e r i de G e n e lk u r m a y g ö r e v v e y e tk ile r in i k e s in s u r e tt e a y ır m a y a t a t b ik a t ta itib a r la , iy i o lm u y o r , iş le r in g ö s te r m iş r e v iş in e te s ir i d e b u lu n m a k t a d ı r . Y e n i te ş k ila tı n 46 a . g . a . ; 0 3 0 . 1 8 / 7 1 . 9 1 2 . 47 a . g . a . ; 0 3 0 . 1 8 / 1 1 6 . 3 9 . 1 7 . 48 a . g . a . ; 0 3 0 . 1 0 / 5 2 . 3 4 5 . 2 8 . id a r e e d ilir . B ir i M illî B a ş k a n lı ğ ı d ı r . im k â n m a h z u r la r , g a y e s i d e v le t in Bu ik i m e r c in in g ö r ü le m iy o r . B u a k s a k lık la r k e n d in i s ila h lı k u v v e tle r in i t e k b ir m a k a m v e m e r c i e lin d e t o p la m a k t ı r , b u g ü n k ü ik iliğ i o r t a d a n k a ld ır m a k g a y e s i is t in d a f o lu n m a k t a d ı r . " 4 9 Başbakan Ş e m s e t t in G ü n a lt a y yeni d ü z e n le m e n in n a s ıl o la c a ğ ın ı M e c lis e a k t a r m ış tı r . B u n a g ö r e , “ G e n e lk u r m a y d a b e k le n e n P la n la r ı h a z ır la n m ış tır v e te ş k ila t i le b e rta ra f s u re tle b iz d e bugün e d ilm iş de o ld u ğ u aynı g ib i o la c a k ve ve o la c a k tı r . M illî o rd u n u n t a lim la z ım d ır . g e ç m e z . F a k a t o rd u n u n v a z iy e tt e d e m o k ra t ş e k il, b u lu n a n ne t e r b iy e s in d e , a ğ ır s a la h iy e t i da her m e m le k e t te Fakat f a a li y e t in d e , m ü t e n a s ip e tm e k h iç ne b u lu n u y o r s a b a ğ lılığ ıd ır . te k n ik m e s u liy e tle ta k y it b a ğ lı Bu ta m a m ıy la G e n e lk u r m a y la r ş e k ild e B a k a n lı ğ ı n a b a ş la n m ış tır. s u n u la c a k tı r . h u s u s la r G e n e lk u r m a y ı n S avunm a ve ç o k ta n M e c lis e m e m le k e t le r d e B a k a n lı ğ ı n a y ü k le n d iğ i Bu b ir g e le c e k t e b ir T a b ii de id a r e s in d e , b u lu n m a s ı g ib i M illî S a v u n m a b iz d e s a v u n m a n ın , sevk a n o rm a l iş li y o r v e t e ş k ila t la n m a y a ç o k y a k ın m illî o rd u n u n s a la h iy e t in in k im s e n in a k lın d a n id a r i iş le r i, ia ş e s i v e s a ir h u s u s la r ı , m e m le k e t in d iğ e r b ü t ç e le r i g ib i M e c lis te e s a s lı s u r e tt e t e t k ik e d ilir v e h ü k ü m e t ç e d e b a k a n lık ç a d a s ık ı b ir k o n t r o l a ltı n d a k a n u n i t e ş k ila ta v e rm e y e c e k a ltı n d a bu s ık ı v e d a h a esas ü z e r in e b u lu n d u r u lu r v e b u lu n d u r u lm a s ı la z ı m d ır . B ilh a s s a ia ş e h e r tü r lü s u r e tte e s a s la rı d a ve ve y a p ı lm a s ı m u n ta z a m daha g ö re , esası iş le r i m e m le k e t te y o ls u z lu k la r ı göz önünde iş le t ilm e s i v e o r d u v e r im li b ir ş e k le k u r u lm u ş t u r . t u t u la c a k t ı r . O rd u uygun o la r a k , m eydan b ir k o n tr o l m e k a n iz m a s ı n ı n te ş k il konseyi de k u r u la c a k t ı r . r iy a s e ti a ltı n d a g e r e k e n e d ile c e k o la n bu t o p y e k ü n h a r p k u d r e t in i n iz a m la m a k la m ü k e lle f o la c a k tı r . " Buna s ık ı b a ğ la n m a s ı z a r u r e ti v a r d ır . Y e n i t e ş k ila t savunm a B a ş k a n ın d a n ve b ir lik le r i a r a s ın d a k i a h e n k v e b a ğ lı lığ ın h a z ır la n m ış tı r . B a ş b a k a n ı n G e n e lk u r m a y ik tis a d i t e m e v v ü c a t a ö n le y e c e k ş e k ild e H a z ira n 1 9 4 9 ’d a M e c lis , Bunun b a k a n la r d a n heyet m e m le k e tin 50 b ü tü n u lu s a l g ü v e n lik ö r g ü t le r in i M illî S a v u n m a B a k a n lı ğ ı n a b a ğ la y a n v e s a v a ş z a m a n ı n d a ü lk e n in k a y n a k la r ı n ı k u ra n k o o r d in e edecek k a n u n la r ı ç ık a r d ı . S avunm a B a k a n ı, o la n o rg a n ın G e n e lk u r m a y b a ş k a , 1 9 5 0 y ılı b a ş ın d a ve Bu b ir “ m illî ü y e le r i, B aşkanı savunm a B a ş b a k a n ın ve E konom i yüksek k o n s e y i" n i b a ş k a n lı ğ ı n d a B a k a n ıy d ı. M i l li Bundan b a z ı y ü k s e k r ü tb e li s u b a y la r e m e k liy e s e v k e d ilm iş b ö y le c e A m e r ik a lıla r ta r a fın d a n ö ğ r e tile n a s k e r î t e k n i ğ i ç o k iy i b i l e n g e n ç s u b a y l a r a o l a n a k s a ğ l a n m a y a ç a l ı ş ı l m ı ş t ı . B ö y l e c e , T ü r k t a r i h i n d e b e l k i d e i lk d e f a o r d u s iv il y ö n e t im in e m r i a lt ı n a g ir m iş t i r . 51 K ıy a fe t g ü n e ş lik k a ra rn a m e s i ü z e r in e g e n e r a lle r ik i k a ld ır ılm ış tır . üst s ıra d e ğ iş m iş tir . s u b a y la r m eşe s a rı Ş a p k a la r d a k i m adenden y a p ra ğ ı C e k e t y a k a la r ı a ç ı lm ış tır . b ir k o n u lm u ş t u r . M a n e v ra g ü n e ş lik s ıra m eşe b ü y ü tü lm ü ş , y a p ra ğ ı Ş a p k a la r d a n k e m e r i g ü n d e lik ve k u rd e le k ıy a fe tte n ç ı k a r ı lm ı ş t ır . B e l k e m e r i c e k e t k u m a ş ın d a n d ı r . D ü ğ m e le r s a r ı m a d e n d e n o lu p 49 A y ı n T a r ih i; N u :1 8 3 , Ş u b a t 1 9 4 9 , s .8 0 . 50 A y ı n T a r ih i; N u :1 8 3 , Ş u b a t 1 9 4 9 , s .7 5 - 7 6 . 51 S a n d e r ; s . 4 0 . m eşe y a p ra ğ ı z ır h s ız d ır. çubuk ve d e m ir , ta k a c a k tır . y e rin e is e k ılı ç il e y ıld ız lı çubuk y a p ra ğ ı y in e m o tifle y ıld ız la r te ğ m e n le r D e m ir m eşe iç in ay A p o le t le r d e k i b ir, il e ü s te ğ m e n le r b e z e n m iş ay Ü st ik i ve A s te ğ m e n le r y ü z b a ş ı la r s u b a y la r y ı ld ız p a n to lo n la r ı o la c a k tı r . iç in ik i üç y ı ld ız d e m ir çubuk iş a r e ti k o n u lm u ş t u r . G e n e r a lle r a y n ı iş a r e t k o n u lm u ş ; a n c a k o r t a s ı s ü s lü d ü r . S ı n ı f r e n k le r in d e S u b a y la r S u b a y la r ı n m adenden o lm a y a c a k t ı r . ü ç ç u b u k y e rin e u y d u r u lm u ş t u r . iş le m e lid ir . s a rı iç i n d e ğ iş ik lik y o k tu r ; f a k a t e lb is e kabul a y n ı s ı d ır . 5 2 D e n iz s u b a y la r ı n ın e d ile n rü tb e e ğ it im e lb is e s i iş a r e t le r i e s k id e n er o ld u ğ u b e y a z ç ift y a k a la r ın a e lb is e s in in g ib i d e m ir v e 53 y ı ld ız la r la d e ğ il k o lla r ı n d a iş a r e t le r ş e k lin e d e ğ iş t ir ilm iş t ir . 5 3 A s k e rî h a s ta n e le r , h a s t a n e le r in e 1952 y ılı n a g e lin d iğ in d e d ö n ü ş tü r ü lm ü ş t ü r . O r d u n u n z a m a n ın is k a n d u r u m u en m o d e rn d ü z e lt ilm iş v e 100 54 1 5 0 v e b a z ı la r ı 2 0 0 e r a la c a k b a r a k a la r in ş a e d ilm iş tir . 4 . Y e n id e n T e ş k ila tla n m a v e E ğ itim - Ö ğ r e tim A m e r ik a n A s k e rî Y a rd ım K u r u lu n d a n Tüm g. B r id e , 1948 y ı lı b a ş ı n d a T ü r k o r d u s u n u n y e n id e n t e ş k ila tla n m a s ı k o n u s u n d a g ö r ü ş m e le r d e b u lu n m a k ü z e re A m e r i k a ’y a dönm üş ve T ü r k i y e ’y e dönüşünü m ü t e a k ip y e n id e n t e ş k ila t la n m a b a ş la m ış tı r . A m e r ik a n H ü k ü m e t i, T ü r k H ü k ü m e t in in o r d u n u n b ir k ıs m ın ı te r h is e tm e s in i t e m in e d e re k e tm e k b u n la r ı te k ra r m a k s a d ı y la ta rım T ü rk ve e n d ü s tr i H ü k ü m e t in in y ü k le r i h a f if le t m e k is t e m e k te d ir . B u b a k ı m d a n A m e r ik a n m o d e rn t a k d ir d e , asker m a lz e m e le r t e m in t u t m a k la e tt ik le r i b e ra b e r s a v u n m a la r ı n ın k a n a a tin d e b u lu n m a k t a d ı r . 55 A n c a k , tü m s ila h s a h a la r ı n a ü z e r in d e sevk b u lu n a n a ğ ır H ü k ü m e ti, T ü r k le r e a ltı n d a daha m ü e s s ir liğ in in az s a y ıd a k a y b o lm a y a c a ğ ı ç a b a la r a r a ğ m e n o r d u n u n m e v c u d u 6 0 0 . 0 0 0 ’ in a l t ı n a i n m e y e c e k t i r . Z ır h lı h e y e t, b ir li k le r A m e r ik a n H a z ira n 1948 uzm anı e ğ it im ve ta r ih in d e , Y a rb a y ö ğ r e t im y a rd ım Y u r d a k u l’u n y ö n t e m le r in i p ro g ra m ı b a ş k a n lı ğ ı n d a in c e le m e k d â h ilin d e 14 k iş ilik m a k s a d ı y la A m e r i k a ’y a 31 g it m iş tir . H e y e tt e k i s u b a y la r is t ih k a m , t o p ç u v e p iy a d e s ı n ı f la r ı n a m e n s u p tu r . Ö z e llik le , K a n s a s ’t a e ğ it im ve T e illy ve L e a v e n w o rth ö ğ r e t im ü s le r in i ve K e n t u c k y ’d e z iy a r e t e tm iş le r d ir . K n o x k a le le r in d e 56 T ü rk b u lu n a n o rd u s u n u n X IX . y ü z y ıld a n b e r i u y g u la d ığ ı A lm a n s is t e m i b ö y le c e d e ğ iş m e y e b a ş la m ış tı r . T ü r k i y e ’d e k i A m e r i k a n A s k e r î Y a r d ı m H e y e ti m e n s u p la r ı n ın iz in le r i v e t a y i n o l a n l a r ı n ı n t a y i n l e r i T ü r k i y e ’ n in y e n i d e n t e ş k i l a t l a n m a k a r a r ı n e d e n i y l e 1 A ğ u s to s A m e r ik a n 1 9 5 0 t a r ih in d e A s k e rî e r t e le n m iş t ir . 5 7 Y a rd ım K u r u lu n u n M ü t e a k ib e n , e ğ it im t a k v iy e e t m e k ü z e r e b ir m ik t a r d a h a A m e r ik a n e ğ itim 52 T ü r k D i l i G a z e t e s i ; B a l ı k e s i r , 2 8 M a y ı s 1 9 4 7 . 53 a . g . g . ; 2 5 H a z ir a n 1947. 54 A y ı n T a r ih i; N u :2 1 9 , Ş u b a t 1 9 5 2 , s . 1 2 1 - 1 2 3 . 55 A y ı n T a r ih i; N u :1 7 1 , Ş u b a t 1 9 4 8 , s .8 5 - 8 6 . 56 A y ı n T a r ih i; N u .1 7 6 , T e m m u z 57 A y ı n T a r ih i; N u .2 0 1 , A ğ u s t o s 1 9 5 0 , s .1 6 2 . 1 9 4 8 , s .8 8 . H a z ira n fa a li y e t le r in i 1951 t a r ih in d e g e n iş le t m e k ve p e r s o n e l i n i n T ü r k i y e ’y e g e le r e k b ü y ü k b ir lik le r d e a ç ıla c a k t a lim g â h la r d a v e t e k n ik iş le r d e ö ğ r e t m e n lik y a p a c a k la r ı M illî S avunm a M o r n in g w o r ld - H e r a ld B a k a n lı ğ ı n c a g a z e te s i, o a ç ık la n m ış tır .5 8 g ü n le r d e A m e r ik a n A m e r ik a n s u b a y la r ı n c a t e ş k i l a t l a n d ı r ı l a n T ü r k o r d u s u n u n b ö l g e s i n d e e n iy i t e ç h i z e d i l m i ş , e n i y i t a l i m g ö r m ü ş , e n d is ip lin li v e k u v v e t li o r d u o ld u ğ u n u , a y r ıc a , R u s - T ü r k h u d u d u n u n 59 b ir in c i s ı n ı f b ir o r d u ta r a f ı n d a n k o r u n d u ğ u n u y a z m ış tır . Başbakan Ş e m s e t t in G ü n a lta y , 1950 y ı lı n d a y a p tığ ı b ir ra d y o k o n u ş m a s ı n d a ş u n la r ı s ö y le m iş t ir : “ O r d u m e n s u p la r ı n ın b ü tç e im k a n la r ı iç in d e t e r f ih le r in i s a ğ la m a k ü z e r e a sk e ri b a re m d e C u m h u r iy e t in tib a k la r ı ve o rd u s u da te rfi kanununda g e r e k li d e ğ iş ik lik le r y a p ı ld ığ ı m em ur k a d r o la r ı n ın yeni subay ve a s k e ri s a ğ la n m ış tır. Bu te ş k ila tı n m u h t e lif g ib i t e ş k ila ta k a d e m e le r in d e e m ir ve k o m u t a i ş l e r i n i n d a h a v e r i m l i y ü r ü m e s i n i t e m i n e t m e k ü z e r e b a z ı r ü t b e l e r i ç in yeni b e k le m e A ynı zam anda t e r f is i y o lu s ü r e le r i da ile d e o lu n m a k b a re m i a ç ılm ış e rb a ş ” ka n u n u h ü k ü m le r ih d a s d e v le t b u lu n u y o r. g e d ik li m a h ru t esası uygun s u r e tte son g ü n le r in d e M e c lis in m u h t e lif s ı n ı f v e a h e n k le ş tir ilm iş , s u r e tiy le e s a s la r ın a üç k u r u lm u ş tu r . y ıld a b ir ç ı k a r ı la n m e s le k t e k i g e d ik li e r b a ş la r a e r b a ş la r ı n hal ve m aaş ” g e d ik li a it ç e ş itli is t ik b a lle r in i k o ru y a n e s a s la r v a z e d ilm iş t ir . O r d u n u n m a k in e le ş m e s i ic a b ı o la r a k v ü c u t la r ı n a b ü y ü k ih t iy a ç d u y u la n t e k n ik b ilg i e le m a n la r ı n ı n d e v a m lı s u r e tt e o r d u d a k a lm a la r ın ı t e m i n i ç in d e “ u z m a n ç a v u ş ” k a n u n u ç ı k a r ı l m ı ş t ı r . ” 6 0 Y eni ç ı k a r ı la n y a s a y la , l is e ve yüksekokul m e z u n la r ı , k o m is y o n d a b a ş a r ılı o lu r la r s a y e d e k s u b a y o la b ile c e k le r , b a ş a r ılı o la m a y a n la r is e g e d ik li ç a v u ş , ç a v u ş v e y a e r b a ş o la b il e c e k le r d ir . 61 O r d u t a lim a t n a m e le r e n s o n t e c r ü b e le r le t e s p it e d ile n h a z ırla n m ış tır. Bu konuda A m e r ik a n v e A m e r ik a n e ğ itim / ö ğ r e t im H a rp o k u lu n a O k u lla r ı A m e r ik a n b ö lü m le r i a d a p te d ü z e n le n m iş tir . E k im Y ı l d ı z ’d a k i b i n a l a r ı n a ve A m e r i k a ’y a s o n ra o la r a k e ğ it im ve d e ğ iş ik lik le r y a p ı lm a y a b a ş la n m ış tı r . T a r ih i; N u .2 1 1 , H a z ir a n T a r ih i; N u .2 0 6 , O c a k 1 9 5 1 , s .1 6 2 . 60 A y ı n T a r ih i; N u .1 9 8 , M a y ı s 1 9 5 0 , s .3 1 - 3 2 . y ılın a ve İk in c i 1947 kadar 1948 y e n id e n y ı lı n d a , ik i y a ln ız İn g ilte r e s u b a y la r y ıl kadar A m e r i k a ’y a y ı lın d a n itib a r e n , m e t o t la r ı n d a S a v a ş ı ’n d a n h a rp t e k n ik İ s t a n b u l’a k u rm a y İ n g i l t e r e ’y e ö ğ r e t im D ünya e s a s la r ı A n k a r a ’d a n ü ze re , o lu n m u ş t u r . e d ilm iş 59 A y ı n y e tiş tirm e s u b a y la r , D e n iz p r o g r a m la r ın ı n b a ş la m ış tı r . 1968 devam kabul 58 A y ı n e ld e büyük e d ile n 1 9 5 1 , s .2 3 . 61 T ü r k D i l i G a z e t e s i ; B a l ı k e s i r , 2 1 62 T ü r k D i l i G a z e t e s i ; B a l ı k e s i r , 8 63 A y ı n g ö r ü ş le r i n d e n ç ı k a r ı lm ı ş t ır . 6 3 y e t iş t ir ilm e k K u rm a y g ö n d e r ilm e y e y ıla A k a d e m is i ö ğ r e t im e v a z g e ç ilm iş , u s u lü h e y e tin in m ü fre d a t subay H a rp ö ğ re tm e n i b a ş la n m ı ş t ı r . d ö rt O k u lu n u n ta ş ın a ra k akadem i g ö n d e r ild ik t e n a r a lı k s ız y ıld a n 1 9 4 6 ’d a g ö n d e r ilm e y e A m e r ik a n üç H a rp o lu n m u ş 1 4 a s k e r î y a r d ım u s u lle r in d e n f a y d a la n ı lm ı ş t ı r . 6 2 e ğ itim i D e n iz iç h iz m e t t a lim a t n a m e s i v e h a r p t e k n iğ in e g ö r e y e n id e n H a z ir a n K a s ım 1950. 1950. T a r ih i; N u .2 1 9 , Ş u b a t 1 9 5 2 ,s .1 2 3 . 64 M e t i n İ lk e le r i v e Y ılm a z ; M a r s h a ll Y a r d ım ı İn k ıla p T a r ih i E n s titü s ü ve T ü rk S ila h lı K u v v e tle r i, ( Y a y ım la n m a m ış Y ü k s e k D okuz E y lü l Ü n iv e r s ite s i A ta tü r k L i s a n s T e z i) , İ z m ir , 2 0 0 0 , s . 1 5 5 . t e c r ü b e le r e g ö r e , ih t is a s la ş m a y a g e n iş ö lç ü d e y e r v e r ilm iş o lu p K u v v e t H a r p A k a d e m ile r i b ir in c i s ı n ı f ı n d a “ ik m a l b u lu n a n la r d a n k u r m a y ı ” y e tiş tir ilm e y e v a z g e ç ilm iş t ir . 1949 b a ş la n a r a k “ h a r e k â t k u r m a y ı” v e b a ş la n m ı ş s a M a rtın d a n itib a r e n da ik i y ı llı k K o m u t a n l ı ğ ı ” a d ı v e r i l m i ş t i r . 1 9 4 9 - 1 9 5 0 ’d e n i t i b a r e n ö ğ r e n i m i , A m e r i k a ’d a k i K o m u t a v e denem eden a k a d e m ile r e “ H a rp s o n ra A k a d e m ile r i K u v v e t H a r p A k a d e m ile r i K u r m a y K o le jin d e o ld u ğ u g ib i, a r a la r ı n d a e n a z ik i y ı l a r a o l a c a k ş e k i l d e ü ç y ı l d a n i k i y ı l a i n d i r i l m i ş t i r . B u ş e k i l d e , 1 9 5 2 1953 ö ğ r e t im y a rd ım c ıs ı y ılı n a unvanı k a d a r ö ğ r e n c ile r d e n i le k ıd e m i v e r ilm iş t ir . a k a d e m id e n d ö r t s ı n ı f b ir e r y ıl o k u y u p a y r ı lı p 1 E y l ü l 1 9 5 2 ’d e bu b a ş a r ılı günkü o la n la r a k u rm a y b ir e r y ıl ö ğ r e n im M illî G ü v e n lik A k a d e m is i “ M illî S a v u n m a A k a d e m i s i ” a d ı ile k u r u l a r a k ö ğ r e t i m e b a ş l a m ı ş t ı r . 65 5 . S ila h , M a lz e m e v e T e k n i k Y a r d ı m A m e r ik a n a s k e r î y a r d ım ı; a s k e r î m a k s a tla r la h e r ç e ş it y o l, k ö p r ü , lim a n ve is k e le le r in s a ğ la n a c a k b u n la r ın yedek ta ş ın m a s ın a , kap ve y a p ı l m a s ı , o n a r ı l m a s ı , t a m a m l a n m a s ı v e c i h a z l a n d ı r ı l m a s ı i ç in K a ra , D e n iz ve k o n m a s ın a a ra ç la r ın , m a k in e le r , le v a z ım ı, ve H ava y e n ile m e h a rp ve b a ra k a , m ü h im m a tı le v a z ı m ı, a le tle r le s a b it ve m u h a b e re , b u n la r ın s a b ih b id o n in ş a a t v e yedek v a s ıt a la r ı , ve her ve a r a ç la r ı y la a k a r y a k ı t l a r i le m a h s u s d u b a , s a rn ıç , te n e k e , h e r ç e ş it ta ş ıt , c ih a z te ç h iz a t ı , p a r ç a la r ı v e te s is a t y e n ile m e tü r lü b u n la r ın g ib i h e r tü r lü m a lz e m e s i, p a r ç a la r ı g iy e c e k ve m a d d e le r i, g a r n i z o n l a r v e h a s t a n e l e r t e s i s i , a s k e r î f a b r i k a v e t e k n i k a t ö l y e s i i d a r e s i iç in lü z u m lu her m ü s ta h z a ra t, ç e ş it te z g a h , a le t le r v e m a lz e m e , c i h a z l a r i le ham b u n la r ın m adde, d ış ın d a eşya, o la r a k ila ç la r ve M illî S a v u n m a i h t i y a ç l a r ı iç i n g e l e c e k d i ğ e r h e r ç e ş i t m a l z e m e l e r d i r . 66 a . K a r a K u v v e t le r in e Y a p ıla n Y a r d ım A m e r ik a n T e s lim e d ile n o la b il e c e k y e te rli A k a d e m is in e A m e r ik a n K a ra G ru b u n u n s ila h la r ı n en d e re c e d e ve a s k e ri K a ra ilk iş i t e k n i k iy i t a r z d a e ğ it im g ö rm ü ş o k u lla r a G ru b u n u n e ğ itim ve ö ğ r e t im o lm u ş tu r . k u lla n ı lm a s ı n ı s a ğ la y a c a k v e ö ğ r e t m e n y e te r li m evcudu p e rs o n e l y e tiş tir ile c e k tir . m ik ta r d a ö ğ r e tm e n a r t ır ılm ış tır . S e k iz H a rp t e m in i a s k e rî iç in o k u ld a , t o p ç u lu k , m o to r lu n a k liy e , z ır h lı b ir lik le r , o r d u d o n a t ı m , p iy a d e c ilik , m u h a b e r e , hava savunm a a ç ılm ış tır . i le E y lü l ilg ili s e fe r 1 9 4 8 ’d e t a m a m la m ı ş tı . A m e r ik a n o rd u s u n a s ta j g ö r m ü ş v e A m e r ik a n ö ğ re tm e n o la r a k A n k a r a ’d a zam anı b in le r c e iş le r i ve ve b a ğ lı o k u lla r d a m a lz e m e s in in a ta n m ış tır . A ğ ır to p , B a k ım ik m a l subay tıb b i er 1 9 4 8 y ı lı i ç i n d e k u lla n ı lm a s ı v e a r a ç v e e ğ itim a tö ly e s i g e n iş le t ilm iş ve b a k ım ı fa a l h â le g e t ir ilm iş tir . İ n g iliz c e - T ü r k ç e D e rin c e L im a n ı ’ n d a lü g a t ç e A m e r ik a n k u r s la r ı k u r s la r ı 57 subay k o n u la r ı n d a m a lz e m e s i a tö ly e v e r ilm iş tir . p e r s o n e li u s u lle r in e g ö r e y e tiş tir ilm iş t ir . B a ş lıc a d e p o g ö r e v in i g ö r e n t a r ih in d e , y a r d ım o k u lla r d a k i A m e rik a n E t lik d e p o s u d a h a y a p ı l m ı ş t ı r . 67 2 9 t a ş ı t g e m is i M a rt 1948 G l o p p e r ’ ın 65 T ü r k S i l a h l ı K u v v e t l e r i T a r i h ç e s i ; H A K Y a y . , İ s t a n b u l , 1 9 4 9 , s . 2 5 - 2 6 . 66 C u m h u r i y e t A r ş i v i ; 0 3 0 . 1 8 / 1 1 6 . 3 9 . 1 7 ; 0 3 0 . 1 8 / 6 2 . 5 3 ; A y ı n T a r ih i, N o .2 1 7 , A r a lı k 67 P o s ta s ı; T ü rk A m e r ik a n B a lık e s ir ; 8 K a s ım Y a rd ım P ro g ra m ı; 1 9 5 0 . A y ın s .1 3 -1 4 . B a lık e s ir T a r ih i; N u . 1 7 6 , T e m m u z 1 9 4 8 , s .3 2 . 3 H a z ir a n 1 9 5 1 , s .1 9 . 1948. T ü rk D ili, b o ş a lt ı lm a s ı n ı iz le m e k ü z e r e ta n k , k a m y o n , to p , b a s ın m u h a b e re m e n s u p la r ı d a v e t e d ilm iş tir . G e m id e a ğ ı r m a lz e m e s i, r a d a r , te ls iz , s e y y a r a t ö ly e le r v e f o t o ğ r a f a l e t l e r i b u l u n m a k t a d ı r . 68 P iy a d e b ir lik le r in e a ğ ı r s ila h la r v e r ild i. k ılın d ı. P iy a d e m o t o r l u a r a ç l a r , 69 o r d u d o n a t ı m B ö lü k t e n itib a r e n , b ö lü k le r i b ü n y e s in d e h e r b ir lik y a k ın s ila h 6 0 m m .lik , T a b u r l a r ı n a ğ ı r b ö lü k le r in e 8 1 te lli v e t e ls iz m u h a b e re c ih a z la r ıy la t a k ı m la r ı m a lz e m e le r i h a f if v e a te ş d e s te ğ in e k u r u ld u ve s a h ip b u ta k ı m la r a m m ’lik h a v a n la r d â h il e d ild i. B ir li k le r to p ç u s ın ıfı da s t a n d a r t c in s ve ç a p ta A m e r ik a n t o p v e o to b ü s le r iy le d o n a tıld ı. T o p ç u ile r i g ö z e t le y ic iliğ i o lu ş tu r u ld u . K a ra H a v a c ılı ğ ı h a z ırla n m a y a v e r ild i. to p ç u s ın ıfı b ü n y e s in e K u r u lu ş , y a p ı la n d ı r ı ld ı . ka d ro , sevk, id a r e O cak 1949 t a r ih in d e 3 ve A BD s ın ıfı k u r u ld u . 2 N is a n o rd u d o n a tım a ç ıld ı. kadar B ş k . lığ ın a , y ı lı n d a n İç i o k u lu o rd u B ö lg e k o m u ta n lı k la r ı p e rs o n e l v e itib a r e n lo jis t ik T ü rk ta m a m la m ı ş tı r . 1 0 E k im k a tıld ığ ı üç b ir M a rt 1950 D ı ş k a p ı ’d a k u r u ld u . yönünden b a ğ lıy d ı. g ö re uygun Bu G enkur K . K .K .lı ğ ı 1950 b ir lik le r in i b ü n y e s in e a ld ı. Y u r t M o d e rn g ü n lü k s is t e m in e t e ş k ila ta K .K .K .lığ ı e ğ itim M S B ’y e s ila h la r ı n ta t b ik a t ı 8 k u lla n ı m ın ı E k im 1948 g ö rm e k t a r ih in d e 1 9 4 8 t a r ih in d e d e K a r a , D e n iz v e H a v a K u v v e t le r in in b i r r e s m î g e ç i t y a p ı l m ı ş t ı r . 71 İ z m i r ’d e M e r k e z i a ç ı lm ış tır . 01 yönünden ve ra p o ru M - 3 6 o r ta t a n k la r ı 1 9 4 9 t a r ih in d e A n k a r a 1 9 4 9 t a r ih in d e h a re k a t k u r u l d u . 70 O rd u s u m e t e o r o lo ji o rd u s u n d a k i b ü tü n s ı n ı f o k u lla r ı v e e ğ itim K o m u t a n lı k la r ı m a k s a d ı y la 1 Tem m uz ve M -2 4 v e e ğ itim le r i A m e r ik a n o la r a k o r d u d o n a t ı m t a r ih e a lın d ı b a ş la n d ı. Z ır h lı b ir lik le r e A m e r ik a n 1 9 4 8 y ı lı n d a t a r ih in d e n M e r k e z i a d ın ı a lm ış tı r . İs tih k â m itib a r e n İs tih k â m O k u l, A m e r ik a n 1951 y ı lı n d a Kom ando v e D e m ir Y o lu O k u lu ve D e m ir Y o lu y a rd ım ın d a n O k u lu , m a lz e m e E ğ itim k u r u lm u ş tu r . İs tih k â m a lm a k s u r e ti i le e ğ i t i m v e d e r s y a r d ı m c ı m a l z e m e l e r i b a k ı m ı n d a n t a k v i y e e d i l m i ş t i r . 73 A BC y a rd ım ın ı G ru b u ra d y o s u , 6 M a rt 1 9 5 1 a k s a d ığ ın ı t a r ih in d e b i l d i r m i ş t i r . 74 K o r e s a v a ş ı n e d e n iy le A m e r ik a n A m e r ik a n A s k e rî Y a rd ım K u r u lu K a ra B a ş k a n ı T ü m g . R o b e r t C a n n o n , 7 N is a n 1 9 5 2 t a r ih in d e b u n d a n s o n r a A m e r i k a ’d a n T ü r k i y e ’y e g e t ir ile n y a rd ım m a lz e m e le r i e s k id ik ç e ta k v iy e s i v e y e d e k a k s a m ı n ı n t e m i n i i ç in ç a l ı ş a c a k l a r ı n ı s ö y l e m i ş t i r . 75 b . D e n iz K u v v e t le r in e Y a p ı la n Y a r d ım T ru m a n y a rd ım ın d a n 68 A y ı n d o k trin i t e s lim b e ra b e r 4 adet 1948 y ı lı n d a n d e n iz a lt ı ( B ir in c i itib a r e n İn ö n ü , A m e rik a n İk in c i İn ö n ü , T a r ih i; N u .1 7 2 , M a r t 1 9 4 8 , s .1 7 . 69 B a l ı k e s i r P o s t a s ı ; 3 6x6 yü k kam yonu ve 70 C u m h u r i y e t i m i z i n T ü rk i le a lı n a c a k K a ra H a z ir a n 75. K u v v e tle r i Y ıld ö n ü m ü n d e 1948; " A m e r ik a n Y ılın d a T a r ih i; T ü rk S ila h lı A n k a ra , 1 9 4 8 . A y ın K u v v e tle r i; K .K . T S K , A n k a ra , 1 9 7 3 , s .8 4 -9 5 . M a r t 1 9 4 8 , 1 H a z ir a n y a r d ım ı g e r e ğ in c e T ü rk o rd u s u n a 2 1 /2 to n lu k 1 /4 t o n lu k je e p o to m o b ille r i v e r ilm e k te d ir ." B a s ım e v i, A n k a ra , 1996, G n k u r. B a lık e s ir P o s ta s ı; 1 5 A ğ u s to s T a r ih i; N u .2 1 9 , Ş u b a t 1 9 5 2 , s .1 2 1 . 71 A y ı n T a r ih i; N u . 1 7 9 , E k im 1 9 4 8 , s .6 -7 . 72 A y ı n T a r ih i; N u . 2 1 5 , E k im 1 9 5 1 , s .2 1 . 73 h t t p : / / w w w . i s t i h k a m o k . k k k . t s k / T A R I H C E % 2 0 S O N / t a r i h c e _ i n d e x . h t m 74 A y ı n T a r ih i; N u .2 0 8 , M a r t 1 9 5 1 , s .7 . 75 A y ı n T a r ih i; N u .2 2 1 , N is a n 1 9 5 2 , s .1 5 . B a s ım e v i, s .2 8 6 -2 8 7 . 1998, C u m h u r iy e tin 1947, 5 s .6 1 . 50. E y lü l 1 9 4 7 , 3 S a k a ry a ü z e re ve 20 M a y ıs D u m lu p ın a r ) 7 6 T ü r k N is a n 1948 K u r . A lb . 1 9 4 8 t a r ih in d e t a r ih in d e F a h ri İ z m i r ’e d e n iz c il e r i t a r a f ı n d a n A m e r ik a n u la ş m ı ş 7 8 K o ru tü rk ta ra fın d a n d e n iz ve 23 T ü rk M a y ıs T ü r k i y e ’y e üssünden D e n iz a ltı 1948 g e t ir ilm e k h a r e k e t e t t i. 7 7 11 F ilo s u t a r ih in d e K o m u ta n ı t ö r e n le te s lim s e k iz a ra m a - a lı n m ış t ı r . 7 9 Y a rd ım ta ra m a k a p s a m ın d a g e m is i, t a r ih in d e b ir İ s t a n b u l’a ta ra fın d a n T ü r k i y e ’y e a k a ry a k ıt v e u la ş m ı ş tı r . 8 0 g e t ir ilm iş t ir . 81 t a r ih in d e G ö l c ü k ’t e t a r ih in d e İ s t a n b u l ’d a G e lib o lu ve 82 G e m ile r ve G a z ia n te p t e s lim 83 d e v r e d ile n ve a lın d ı. E d w in G ra c e is im li A m e r ik a n te z g â h ve 350 G ir e s u n G e m lik 23 k iş ilik m u h r ip le r i ve Tem m uz T ü rk m u h r ip le r i Ç a n a k k a le d a 1 9 A r a l ı k 1 9 5 0 t a r i h i n d e İ s t a n b u l ’d a t e s l i m fa b rik a , g e m ile r d e n , b ir a t ö ly e - t a m ir g e m is i 30 18 1948 m ü re tte b a t N is a n 1949 A ğ u s to s 1949 D u m lu p ı n a r d e n iz a t lı la r ı a lı n d ı . 8 4 2 9 M a r t 1 9 4 8 t a r ih in d e k a r g o g e m is i s u b o m b a s ı c ih a z la r ı, ç e lik a ğ la r , in ş a a t m a lz e m e s i, ç e lik le v h a la r , to r p id o k a z a n la r ı, m a y ın la r , s e y ir a le tle r i, d a lg ı ç v e m a y ın s ö n d ü r m e c ih a z la r ı g e t ir m iş t ir . 8 5 T ü rk D e n iz m e n D e n iz 1949 K u v v e t le r in d e n y ı lı n d a A m e r ik a n L e v a z ım d e n iz D a ir e s i ü s le r in d e B aşkanı b ir a y A lb . s ü r e y le N ecm i in c e le m e y a p m ış tır.86 c . H a v a K u v v e t le r in e Y a p ıla n Y a r d ım A m e r ik a n 3 0 0 0 ’d e n fa z la H ava K u v v e t le r i G ru b u n u n k o n t r o lü p e r s o n e l k a tılm ış tır . A m e r ik a lı la r ı n a lt ın d a k i t a v s iy e s iy le k u r s la r a y a p ıla n daha s ık ı s ı h h i m u a y e n e s a y e s in d e d a h a e lv e r iş li a d a y la r p ilo t o lm a y a b a ş la m ış tı r . H ava m e y d a n la r ı in ş a s ı ve b a k ım la r ı i ç in a ğ ır m e k a n ik t e ç h iz a t te s lim a lı n m ış t ı r . 8 7 A m e r ik a n u ç a k la r ı n ın g ru p 26 1948 g e le n 16 g ru p B a l ı k e s i r ’e 1 N is a n C u m h u r iy e tim iz in N is a n A n k a r a ’y a u la ş m ı ş tı r . 9 0 1948 7 5 . Y ılın d a 77 B a l ı k e s i r P o s t a s ı ; 2 1 İ n v a d e r A - 2 6 t ip in d e M a rt 1 9 4 8 ta r ih in d e M a r t 1 9 4 8 t a r ih in d e t a r ih in d e b ir in c i y a rd ım ın d a n b ir in c i g r u b u t a r ih in d e 91 89 ve P -4 7 ik in c i 88 16 üçüncü h a f if b o m b a r d ı m a n u ç a k ta n g ru p 14 T h u n d e r b o lt a v c ı g ru p 15 uçak o lu ş a n uçak 2 u ç a k la rın d a n N is a n T ü r k S ila h lı K u v v e tle r i; s .1 4 6 . T a r ih i; N u . 1 7 4 , M a y ı s 1 9 4 8 , s . 8 . T ü r k D il G a z e t e s i ; B a lı k e s ir , 1 2 M a y ı s 1 9 4 8 . 79 A y ı n T a r ih i; s .1 7 . A y ın T a r ih i; N u .1 7 6 , T em m uz 1948, 0 3 0 .1 8 /1 1 6 .2 8 .1 3 ; 0 3 0 .1 8 /4 7 .3 3 1 . 81 A y ı n T a r ih i; N u .1 7 0 , O c a k 1 9 4 8 , s .8 7 . 82 T ü r k D i l i G a z e t e s i ; B a l ı k e s i r , 3 0 N is a n 1949. 83 A y ı n T a r ih i; N u .1 8 9 , A ğ u s t o s 1 9 4 9 , s .5 . 84 A y ı n T a r ih i; N u .2 0 5 , A r a lı k 1 9 5 0 , s .9 . 85 A y ı n T a r ih i; N u . 1 7 2 , M a r t 1 9 4 8 , s .1 7 . 86 T ü r k D i l i ; B a l ı k e s i r , 2 0 87 T ü r k A m e r i k a n Y a r d ı m N is a n 1949. P ro g ra m ı; s .1 5 -1 7 . 88 A y ı n T a r ih i; N u .1 7 2 , M a r t 1 9 4 8 , s .1 0 - 1 1 . 89 A y ı n T a r ih i; s .1 7 . 90 B a l ı k e s i r P o s t a s ı ; 1 M a y ı s 1 9 4 8 . 91 A y ı n T a r ih i; N u .1 7 3 , s .1 . 1948 1948. 78 A y ı n 80 ik in c i 1 M a y ıs s .3 1 -3 2 . C u m h u r iy e t A r ş iv i; 0 3 0 .1 8 /1 1 5 .8 7 .1 1 ; ta r ih in d e B a lı k e s ir ’e 92 ve M a y ıs 1 9 4 8 ’d e S n v - 6 t ip in d e k i 1 0 0 k a d a r e ğ it im R e n d o v a ’d a n in d ir ilm e y e P -4 7 T h u n d e r b o lt y e tiş tir m e k k u r s la r ı n ı iç in 16 b a ş a r ı y la ve Bu B u r s a ’y a in m iş tir . 32 ve İlk 1948 t a r ih in d e m e k a n ik T a lim m e k a n is y e n y e tiş e n le r 93 1 9 4 8 t a r ih in d e k a r g o g e m is i M a y ıs p ilo tla r ın ı H a v a a la n ı n d a k i p ilo tu b it ir m iş tir . 16 g ru p S ib o n e y u ç a k la r ın ı ( A t- 1 1 ) İ s t a n b u l’a g e t ir m iş t ir . uçağı B a lı k e s ir T ü rk u ç a ğ ı 2 9 N is a n b a ş la n m ış tır .9 4 u ç a k g e m is i ç if t m o to r lu e ğ it im üçüncü ve 31 İ z m ir 95 te k n is y e n le r in i T e r b iy e M a y ıs O k u lu n d a k i 1948 ( G a z ie m ir ) t a r ih in d e ve B u rs a h a v a a la n la r ı n d a k i T ü r k p e r s o n e le e ğ it im v e r e c e k le r d ir . 9 6 A y r ı c a E t im e s g u t v e E s k i ş e h i r ’d e de k o n t r o lü ve ra d a r İn g iliz c e b ilm e y e n T ü rk H ava k u r s la r a ç ılm ış tır . s is t e m le r i T ü rk E s k i ş e h i r ’d e ö ğ r e t ilm iş t ir . h a v a c ıla r ın ın a ç ı la n A m e r i k a ’d a n g ö re re k s u b a y ı e ğ i t i l m e k ü z e r e A m e r i k a ’y a k u rs ta u ç a k la r ın g e t ir ile n y e tiş m e le r i f ilm le r le s a ğ la n m ış tır. g ö n d e r ilm iş t ir . 9 7 H ava 45 G ru b u B a ş k a n ı T ü m g . H o a g 11 T e m m u z 1 9 4 8 t a r ih in d e ş u b e y a n a tı v e r m iş tir : “. y a rd ım f a y d a la n m a k p ro g ra m ın a m a lz e m e s i v e t e k n ik s u r e tiy le h a le n b a ş la n m ış tır. b u lu n m a k ta d ır ...e ğ itim k u r s ta s e ç k in b ir z ü m r e u z m a n la r ı Bu m ü ş a v ir le r in H ava ta tb ik y e tiş tir m e k v e te c r ü b e K u v v e t le r in d e p ro g ra m d a p r o g r a m la r ı o la r a k k u lla n m a k t ı r . Y a r d ı m A m e r ik a n T ü rk k ırk ta n e d ilir k e n m ü t e a k ip fa z la k u r s la r d a y a p m a k ta d ır. Bu b ilg ile r in d e n b ir e ğ itim g ü d ü le n gaye e ğ itim k u rs u önce her b u n la r ı ö ğ r e t m e n m a l z e m e s i il e i l g i l i o l a r a k a ç ı l a n m ü ş a v ir li k ve g e n iş b ü tü n k u r s la r k u r s la r d a şu k o n u la r ı k a p s a m a k ta d ır: - A -2 6 İn v a d e r v e b a k ım v e a tış e ğ it im - C -4 7 P -4 7 T h u n d e r b o lt u ç a k la r ı ü z e r in d e p ilo ta j in tib a k , k u r s la r ı, D a k o ta b ir lik le r i, iç in y e r h a v a u ç a k la r ı i ç in p ilo ta j in t ib a k k u rs u ve p e r s o n e li y e t iş t ir m e k ü z e r e y ı llı k e ğ itim hava n a k liy e p r o g r a m la r ın a b a ş la n m a s ı, - A m e r ik a n m u h a b e r e m a lz e m e s in i k u lla n m a k ü z e r e t e ls iz m a k in is t i v e ta m ir c is i y e tiş tir ilm e s i, - M o to r lu y e r n a k il a r a ç la r ı n ı n b a k ım v e k u lla n ı lm a s ı, - Y a n g ı n s ö n d ü r m e , p is t t a m ir i v e y ü k in d ir ip b in d ir m e iş le r i, - M e t e o r o lo ji p ilo t la r ı iç in t a h m in i g ö z e t le m e r a p o r la r ın ın h a z ırla n m a s ı, h a v a ta h m in r a p o r la r ı v e h a r ita la r ın t a n z im i, - A m e r ik a n h a v a k u v v e t le r in d e t a t b ik e d ile n u s u lle r e g ö r e m a lz e m e n in te s lim i, d e p o la n m a s ı v e d a ğ ıt ılm a s ı. 92 B a l ı k e s i r P o s t a s ı ; 2 93 A y ı n 94 A y ı n 95A y ı n 1948. T a r ih i; N u .1 7 3 , N is a n 1 9 4 8 , s .1 9 ; N o .1 7 4 , M a y ıs 1 9 4 8 , s .1 . T a r ih i; N u .1 7 4 , M a y ı s 1 9 4 8 , s .1 0 . 96 B a l ı k e s i r P o s t a s ı ; 3 1 97 A y ı n N is a n T a r ih i; N u .1 7 4 , M a y ı s 1 9 4 8 , s .2 1 . M a y ıs 1 9 4 8 . T a r ih i; N u .1 7 2 , M a r t 1 9 4 8 , s .2 6 - 2 8 . T ü r k i y e ’d e m u h a b e re , ta k ip ra d a r, A m e r i k a ’y a 45 e d ile n ik m a l T ü rk e ğ itim hava subayı ü z e r in d e A l m a n y a ’d a k i m a k in is t le r , k u rs O rd u d iz e l s ilin d ir le r i, y a n g ın k a z a n m ı ş la r d ı r . m a lz e m e s in in s o n ra İn ş a a t O k u lu n d a t e r t ip b u ld o z e rle r, s ö n d ü rm e Bu a le tle r i v e g ru p H ava k u lla n ı lm a s ı ila v e te n e tm e k ü ze re G eçen te ş k ila t, e ğ itim , M a rt a y ı iç in d e y ıl aynı m a k s a tla h a v a d o k t o r lu ğ u , u ç a k s ila h la r ı v e g ö rd ü k te n m o to rla rı, ta tb ik g ö n d e r ilm iş tir . A m e r i k a ’y a b e ş k i ş i g ö n d e r i l m i ş v e a le tle r i p r o g r a m la r ın a iş le r in i y e r in d e d ö n m ü ş le r d ir . e d ile n v in ç v e hava k u r s la r ı m a k in a la r ı, k o m p r e s ö r l e r i ü z e r in d e v e r ile c e k a ç ıla c a k b o rd a m a k in is t b it ir m iş le r d ir . a ğ ır to p ra k K u v v e t le r in e hususunda 19 ih t is a s a ğ ır k u r s la r d a Bu yol in ş a a t ö ğ r e t m e n lik y a p a c a k tır."98 A m e r ik a n E s k i ş e h i r ’e Y a rd ım b a s ın H e y e ti m e n s u p la r ı n ı g e z i d ü z e n le m iş t ir . G e z id e H ava y a r d ım A m e r ik a n film le r i k ü tü p h a n e s i, b o m b a r d ı m a n 11 e ğ it im u ç a k la r ı v e y a ln ız O r t a b a s ı n ç o d a s ı g e z ilm iş t ir . 9 9 C - 4 7 y a rd ım v iz ö r ü D a k o ta E t im e s g u t ’a in m iş t ir . 1 0 0 A m e r ik a n H ava m e n s u p la r ı n ın s ü r e y le y a p ıla n k o n fe r a n s la r g e ç ir ilm iş t ir . a ç ılm ış tır t o p la n tı d a v e r ilm iş 101 1 bu E k im e ğ it im H ava t a r ih in d e ü ze re b ir e ğ itim v e t a m ir o k u lu , A t-6 v e A t- k u r u lm u ş o la n b ir filo K u v v e t le r i K a s ım p r o g r a m la r ı 1948 v e r ile n E s k i ş e h i r ’d e 6 a lç a k K a s ım ile r i 1948 g e le n le r i a y ın d a gözden b ir lik le r e t a r ih in d e 1948 m a lz e m e le r i, E s k i ş e h i r ’d e k a tıld ığ ı kadar 1951 ve K a s ım b ilg ile n d ir m e k u ç a k la r ı n d a n T ü rk e ğ itim güne 3 b a k ım D o ğ u ’d a ta r ih in d e G ru b u G ru b u konusunda g e ç ir ilm iş , d ir e k tifle r H ava ve beş gün s e ri gözden H a rp O k u lu 102 .102 d . Y o l İn ş a a t P ro g ra m ı T ru m a n İd a re s i D o k t r in in d e n H e y e tin in g e r ç e k le ş t ir ile c e k t i. a tö ly e t e ç h iz a t ı K a ra ta ş , t a h s is ta v s iy e Bu m a k s a tla a lı n m ış tı r . Yol T a r s u s - T o p r a k k a le e d ile n e tt iğ i ve t a h s is 5 m ily o n yol d o la r , t a s a r ı la r ı e d ile n p a ra n ın p ro g ra m ın d a , A m e r ik a n ve % 9 4 ’ü y le in ş a İs k e n d e ru n -A d a n a , T a r s u s - U lu k ı ş la Yol in ş a a t la r ın ı y o lla r ı n ı n ve Adana- in ş a s ı v a rd ır. 1949 y ılı n d a 103 A m aç İs k e n d e r u n - T o p r a k k a le - E r z u r u m 1 5 ,4 2 4 km ve 1950 y ı lı n d a 1 8 ,5 0 0 km y o lu n u n yol in ş a s ı d ır . b a k ım a a lın m ış tı r . 1950 y ılı n d a T r u m a n d o k t r i n in d e n a lı n a n 5 m ily o n d o la r a e k o la r a k M a r s h a ll P la n ın d a n d a 9 -1 0 m ily o n o la r a k d o la r y o l p ro g r a m ın a a k t a r ı l m ı ş t ı r 1 0 4 . T ü r k i y e ’y e b u ld o z e r , je n e r a t ö r , y o l in ş a t r a k t ö r l e r i, m o to r lu y o l m a lz e m e s i g re y d e r, k o m p re s ö r, m u h t e lif c in s k a m y o n , k a r m a k in e le r i, e k s k la v a t ö r , v in ç v e t e s v iy e m a k in e le r i 105 g e lm iş t ir . Y o l in ş a a t p ro g ra m ı 98 A y ı n T a r ih i; N u .1 7 6 , T e m m u z 99 A y ı n T a r ih i; N u .1 8 0 , K a s ım d â h ilin d e A m e r ik a d a n yedi b ir in c i s ın ıf 1 9 4 8 , s .2 5 -2 6 . 1 9 4 8 , s .5 . 100 A y ı n T a r i h i ; s . 7 . 101 A y ı n T a r i h ; s . 1 9 . 102 A y ı n T a r i h i ; N u . 2 1 5 , E k i m 103 T ü r k A m e r i k a n Y a r d ı m 1 9 5 1 , s .1 . P ro g ra m ı; s .1 7 -1 8 . 104 A y ı n T a r i h i ; N u . 1 9 8 , M a y ı s 1 9 5 0 , s . 3 2 . A y ı n 105 A y ı n T a r i h i ; N u . 2 0 0 , T e m m u z T a r ih i; N u .2 0 0 , T e m m u z 1 9 5 0 , s .1 -2 . 1 9 5 0 , s . 1 - 2 . T ü r k D ili G a z e t e s i; B a lı k e s ir , K a s ı m 1947. uzm an da T ü r k i y e ’y e g e liş t ir ilm e s i g e lm iş tir .1 0 6 m a k s a d ı y la Y o lla r ı n d a n 1948 U la ş tı r m a y ı lı n d a e m e k li G e n e ra l C h a rle s iş le r in d e A m e r ik a D. Y oung d e m ir y o lla r ı n ın P e n s y lv a n ia U la ş tı r m a D e m ir B a k a n lı ğ ı M ü ş a v ir i 107 o la r a k g ö r e v le n d ir ilm iş t ir . Y o l p r o g r a m ın ın y o lla r ı n y a p ı lm a s ı b ir b ir in e m a h s u lle r in y a k la ş tı r ı r . Fakat p a z a ra aynı k a r ş ı l a m a k iç i n T ü r k o r d u s u n u n y ı ğ a b ilm e s in e y a ra r. a r ta n zam anda daha T ü r k iy e n in s a v u n m a f a b r ik a la r ı n a a m a c ı ş ö y le s e v k in e bu ö z e t le n e b ilir ; y e n i y a r d ım y o lla r , eder ve h e rh a n g i in s a n la r ı b ir t a a r r u z u ç a b u k t o p la n m a s ın a , ia ş e v e t e ç h iz a t ı a r ta n b a k ır v e a k m a k ta d ı r . T ü r k iy e ’n in k ro m ü r e tim i h ü r d ü n y a n ın ik tis a d i p r o g r a m ı n e tic e s in d e b u ğ d a y ü r e tim i h ü r d ü n y a n ı n o r d u la r ı n ı v e s a v u n m a fa b r i k a la r ı iş ç ile r in i b e s le m e y e d e v a m e d e c e k tir .108 S onuç T ru m a n d o k t r in i, S o v y e t t e h li k e s in i d o k t r i n in Y u n a n is ta n ç e v r e le m e t a m a m la y ıc ı s ı ü lk e le r in in o la r a k e k o n o m ile r i n in ve am acı T ü r k iy e ö z e lin d e o rta y a g ü tm ü ş tü r. M a r s h a ll P la n ı K o m ü n iz m t e h li k e s in e g ü ç le n d ir ilm e s id ir . T ru m a n k a rş ı ç ık m ış is e B a tı d o k trin i ve T ru m a n ve A v ru p a M a r s h a ll y a r d ım ı A B D ’n in h e m s iy a s a l h e m d e e k o n o m ik h e g e m o n y a s ı n ı n b a ş la n g ıç ta A v r u p a ’d a d a h a s o n r a d a t ü m d ü n y a d a k u r u lm a s ı n ı s a ğ la y a n t e m e lle r d ir . 1 0 9 T ü r k iy e a ç ıs ı n d a n d e ğ e r le n d ir d iğ im iz d e A B D t a r a f ı n d a n y a p ıla n a s k e r i y a r d ım la r ı n a m a ç la r ı n ı ü ç a n a g r u p t a t o p la m a k m ü m k ü n d ü r . S iy a s i a m a ç la r , e k o n o m ik v e k ü lt ü r e l a m a ç la r . B üyük s ila h la r ç a p ta k i a lıc ı k u r u lm a s ı n a m a lz e m e , ve s ila h s a tıc ı neden o lu r . t e ç h iz a t y a r d ım la r ı ü lk e le r S ila h la r ı k o n u la r ı n d a veya a ra s ın d a a la n te k ta ra f s ila h la r ı b ir uzun ik m a l, s a ta n ü lk e d e n vadede b a k ım , ta ra fa s a tın s iy a s i id a m e , b a ğ ım lı a lı n a n iliş k ile r in e ğ itim , o lm u ş t u r . B ir g ü n s a ta n v e a la n ü lk e le r a r a s ın d a h e r h a n g i b ir k o n u d a a n la ş m a z lı k ç ı k a r s a s ila h a lıc ıs ı o la n ü lk e b ilh a s s a o rd u s u n d a bazı s ı k ı n t ı la r d u y m a y a b a ş la r . K e n d is in e y e n i b ir a lıc ı b u lm a k y a d a k e n d i s ila h ın ı y a p m a k is te s e d e a r t ı k b u k o la y o lm a y a c a k t ı r . s a n a y iin in o lu ş m a s ı Ç ünkü a s k e rî y a r d ım la r , y a rd ım ı k o n u s u n d a k i m illî p o litik a la r ı ö ld ü r ü r . a la n ü lk e d e E ğ e r s ila h a ğ ır a lı n a n ü lk e d ü n y a p o li t ik a s ı n a y ö n v e r e n s ü p e r g ü ç is e b u a lı c ı ü lk e a ç ı s ı n d a n d a h a d a te h li k e s o n u ç la r d o ğ u r u r . S ü p e r g ü ç s ila h ı s a ttı ğ ı ü lk e d e n d o ğ r u lt u s u n d a h a re k e t is te r . k a r ş ı la n m a d ı ğ ı İs te k le r i s a tış ın ı k e s e re k s a tış ın ı d u rd u ru r. b ö lg e s in d e ü lk e le r a ğ ır her konuda k e n d is in e zam an b a s k ıy ı a rtırır s a n a y is in in B ö y le b u lu n a n b a s k ıd a n e tm e s in i, b ir g e liş m e s in e d u ru m v e r m e s in i sonunda v e r m e d iğ i s ila h s ila h m ü s te s n a a l ı c ı s ı o la n 106 A y ı n T a r i h i ; N u . 1 6 9 , A r a l ı k a s k e rî a la n d a d ü n y a n ın ü lk e y e en iç in g ib i en b ir ü lk e iç in ç o k t e h li k e li d ir . B u n e d e n le s ila h k u r t u la b ilm e k T ü r k iy e iz in ve k e n d i p o litik a s ı d e s te k k u r u lm a s ı ve g e liş m e s i 1 9 4 7 , s . 2 . T ü r k D ili G a z e t e s i; B a lı k e s ir , A r a l ı k 1 9 4 7 . 107 C u m h u r i y e t A r ş i v i ; 0 3 0 . 1 8 / 2 7 . 108 A y ı n T a r i h i ; N u . 2 1 7 , A r a l ı k 109 Y u l u ğ T e k in 1 9 7 5 ), s .2 8 0 . K u ra t; “ E lli 1 9 5 1 , s .5 6 . Y ı llı k C u m h u r iy e tim iz in D ış P o litik a s ı” , B e lle te n , 3 4 / 153, (O c a k daha k o l a y o la n y a r d ım y a t ı r ı m la r y a p m a lı d ı r . S a n a y is i g e liş m e k te a la r a k y a tı r ım la r ı n ı d iğ e r a la n la r a g e t ir ir s e b e lli o to r ite le r in b ir s ü re savaş s o n ra s a n a y iin i bundan g e liş t ir m e k a y d ırır v e k u r t u la m a z . konusunda o la n bunu ü lk e a s k e ri a lı ş k a n lı k h a lin e Sonuç k a r a r lı o la ra k , o lm a la r ı s iy a s i ve m il l i 110 p o lit ik a la r ü r e tm e le r i g e r e k m e k t e d ir . Y a p ı la n d in a m ik asker s a y ıs ı b e r a b e rin d e kadar y a r d ı m la r b ir lik le r d e n sonucunda o lu ş a n ve b ir o r d u a s k e r lik s ü r e le r i o lu m s u z lu k la r ı d a a s k e ri y a r d ım la r T ü rk K u v v e t le r in d e m a k in e le ş m e a z a lt ılm ış tı r . g e t ir m iş sonucu S ila h lı t e ş k il e d ilm iş , Fakat a k a r y a k ı t s a r f iy a tı s ila h la r d a b e lli b ir g ü ç lü ve s a ğ la n a r a k m a k in e le ş m e a rtm ış tır . s ta n d a rt H e r ne y a k a la n s a da y e d e k p a r ç a n ın s a ğ la n m a s ı v e g e liş e n te k n o lo jin in t a k ib i k o n u s u n d a b a ğ ı m lı h â le g e lin m iş t ir . B e lli e k o n o m ik a ç ıd a n b ir ü lk e d e n ve s iy a s a l e tk is i y a p ı la n a ç ıd a n a lt ın d a a s k e rî a lıc ı k a ld ığ ı n ı z ü lk e n in k a ç ı n ı lm a z d ı r . İ lk o la r a k 1 9 4 6 y ı lı n d a bu günün p r o g r a m la r ı e s a s la rı a s k e ri k ıy a fe ti d e ğ iş t ir ilm iş , te k ra rd a n A m e r ik a n e ğ itim d e ğ iş ik lik le r v e kabul d ü z e n le n m iş tir . s ila h g e r e k li liğ i a ş ik a r d ır . ö rn e k k ü lt ü r e l S o n u ç ta , s ila h a lı m la r ı S iy a s i e tk is i a s k e ri te rc ü m e K uvvet ve a lt ın d a sadece e k o n o m ik k a lm a n ız d a o k u lla r d a k i e d ilm iş , E ğ itim ü lk e n in o la n m ü fre d a t subay k o m u ta n lı k la r ı a lın m ış tı r . a lıc ıs ı s ila h k ıy a f e t k a r a r n a m e s i d e ğ iş t ir ile r e k e d ilm iş , s a tıc ıs ı d u r u m u n d a b a ğ ım lıla r ı d e ğ il e ğ itim ve e tk ile m e z . o rd u ta r ifn a m e le r s is t e m i y a r d ım la r ü lk e y i y e tiş tirm e t a h s is e d ile r e k s is t e m in d e y a p ıla n k u lla n d ığ ı d ili ö ğ r e n m e n in ü lk e le r s a d e c e b a ğ ım lıs ı d a o lm u ş t u r la r . Ç ü n k ü yedek p a rç a h e r a lın a n y e n i s ila h iç in s a tıc ı ü lk e y e b u s ila h ı k u lla n a c a k o la n p e r s o n e l g ö n d e r ilm e s i g e r e k m iş t ir . S ila h s a tıc ıs ı g e ld iğ i ü lk e d e a lı ş k a n lı k la r ı n d a n , g iy im le r in e kadar t o p lu m her şeyi e t k ile m iş le r y a ra tm a y ı d o k tr in i v e h a tta b a ş a r m ış la r d ı r . M a r s h a ll yaşayan in s a n la r ı n e v d e k o r a s y o n la r ı n a y a rd ım ın ın d e ğ iş tir m iş le r S ö y le n e c e k T ü r k i y e ’d e h a tta ve o la n k ö k lü k e n d ile r in e son söz d e ğ iş im le r e h â lâ g ü n ü m ü z p o lit ik a la r ın a y ö n v e r m e k t e o ld u ğ u d u r . 110 O r k u n t ; s . 2 0 - 2 5 . yem ek yem e a h la k a n la y ı ş la r ı n a h a yra n is e yol b ir T ru m a n a ç tığ ı ve D r. Ö ğ. K d. B nb. R a s im Ü n lü : Son konuşm acı A m e r ik a n y a r d ım la r ı y la i l g il i ç o k g ü z e l b i r t e b l i ğ s u n d u . B u t e b l i ğ i n i n t a b i i s o n u ç o l a r a k g e t ir d iğ i m illi h a rp s a n a y iin in ü lk e n in s ila h a lıc ı ü lk e y e s a ta n t a b ii . A m b a r g o a ç ıs ın d a n hususunda ben şunu e n g e lle n m e s i h e r tü r lü 1974 hususu, k r iz i b u n u n b e lir t m e k bunun d ış ın d a o s ila h p o lit ik b a s k ı y ı y a p a b ile c e ğ i h u s u s u is t iy o r u m : e n s o m u t ö r n e ğ i. K a tk ı o lm a s ı s ila h s a ta n ü lk e n in s ila h a lıc ıs ı ü l k e y e k a r ş ı i l e r i k i s ü r e ç l e r d e k a r ş ı k a r ş ı y a k a l d ı k l a r ı z a m a n s i l a h a l ı c ı s ı o la n ü lk e n in s ila h s a tıc ıs ı ü lk e y e k a rş ı m ü c a d e le g e r e k m e k t e d ir . Ç ü n k ü s ila h a lı c ıs ı o la n ü lk e n in e tm e s in in d ik k a te a lı n m a s ı h e r tü r lü s ila h ı n ı n s ila h s a tıc ı ü lk e ta r a f ı n d a n a y r ı n t ı la r ı n a k a d a r b ilin d iğ i d e m a lu m d u r . A r z e d e r im . E. Tnk. k o n u ş m a s ın a şu: K o re Tokşon K d. B nb. T ugayı 9 ncu Y a z ıc ı: y ü rü y ü ş e e m n iy e t li g e ç ir d i. Ben S a y ın v e y a d ü z e lt m e d e K o lo r d u n u n is t ik a m e t in d e b ö lg e s in d e V e li b ir k ü ç ü k e k le m e ih tiy a tı g e ç t i. E rte s i g ü n o la r a k B ir A lb . A li D e n i z l i ’ n in b u lu n m a k is tiy o r u m . O d a a ld ığ ı geceyi v a z if e y le ile r d e ile r i h a r e k â t ı n a b ir doğuya k o n a k la m a devam e t t i. B ir liğ in ö n ü n d e ç o k s e r t y a p ı lı b ir a r a z i v a r , y ü k s e k a r a z i k e s im i, ç o k v ir a jlı b ir y o l, b ir ta ra f u ç u ru m , b ir ta ra f yam aç, k a y a lık b ö y le b ir a ra z i ta s a v v u r b u y u ru n . T u g a y o r a d a n a ş a ğ ı in e c e k ti, b ir v a d id e n ile r le y e r e k a ld ığ ı v a z if e y i y a p a c a k t ı. O da Tokşon A lb a y ı m ı n ş e h r in i e le g e ç irm e k , iş g a l e tm e k ti. Ş im d i b ir a z önce S a y ın k o n u ş m a s ı n d a T u g a y ın , K o lo r d u d a n g e r i d ö n e m r i a ld ığ ı s ö y le n d i. K o lo r d u d a n g e ri dön e m ri d e ğ il, ş ö y le b ir e m ir g e ç ir d iğ im iz y e r in , b ir a z ö n c e a r z e ttim , k u ş u ç u ş u g e ç m e y in .” B u n u n b a ş ın d a a lm ış tır: “D ü n geceyi 10 km d o ğ u su n d a n d a T o k ş o n ’ u n e le g e ç ir ilm e s in d e n i le r i y e v a z g e ç ilm iş t ir k a y d ı d a v a r d ır . A m a T u g a y o k a r ı ş ı k a r a z id e n , b ir a z ö n c e a r z e tt iğ im y e rd e n ç ı k a m a d ı ğ ı i ç in e m r e d i l e n y e r e v a r m a k i ç i n e p e y y o l u v a r v e h a v a k a r a r a c a k . O r a d a k i g e r iy e Tam am en K o m u ta n ı dönüş K o lo r d u buna k a ra rı T u g a y e m rin i k a ra r k o m u ta n ın ın d e ğ iş t ir e r e k v e r m iş t ir . ve k a ra rg â h ın ın s o r u m lu lu ğ u G e r iy e d ö n ü le r e k ü z e r in e b ir k a ra rıd ır. a la r a k gece evvel Tugay k a lın a n y e r d e k i, B o v o n B o ğ a z ı d e n ile n y e r d e k i, g e r i s a v u n m a g ö r e v in e d ö n ü lm ü ş t ü r . Bundan d ü rü s t s o n ra k i h iç b ir a lm a d a n ü ç g ü n lü k b ilg i m u h a r e b e le r d e a lm a d a n , h iç b ir o m u h a r e b e le r i k e n d i g ü c ü y le v e y a p m ış tır. Bunu a rz e tm e k h u s u s iy e t i v e y a h u t e n de tu g a y k e ş if ra p o r u is tiy o r u m . üst m akam dan a lm a d a n k e n d i in is iy a t if i ile K o re ö n e m li ö z e llik le r in d e n d o ğ ru h iç b ir d e s t e k de k a r a r la r a la r a k m u h a r e b e le r in in en ö n e m li b ir t a n e s i b u d u r . T u g a y 4 g ü n k e n d is i m u h a r e b e e tm iş tir . T e ş e k k ü r e d e r im . H ava H a rp k o m u ta n ım b ir y e r le r e k a rş ı g e le b ilm e k v e bazı b e d e lle r g ö rü ş ü m d ü r g ir m e k gene O k u lu A li A lb a y ı m ı z a ki u ğ ru n a şahsi Ö ğ r e n c is i b a z ı h a k la r a v e r m iş le r d ir . K o r e ’d e ş e h it d ö k ü lm ü ş t ü r . g ö rü ş ü m d ü r v a z g e ç ilm e k t e d ir . N ATO Ö m er o la c a k . T a r ih ki ve s a h ip Y a p ı la n düşen o r ta o la b il m e k iç in y o r u m la r a m a c ım ız u ğ u rd a K o r e ’d e candan ne ş e h it is e s a h ip g ü ç lü o lu r s a bazı s o ru m d e v le t le r d e v le t le r e o ls u n k a n la r ı A B ’y e ö te düşen B e n im güce k a h r a m a n la r ı m ı z ı n B ugünkü bu A k p ın a r: boyunca şahsi N A T O ’y a g ir m e k t ir . Ve d e ğ e rle rd e n k a h r a m a n la r ı m ı z ı n k a n la r ı n ın b e d e li AB ve bugün v a z g e ç t iğ im iz d e ğ e r le r im iz . E vet iy i ki N A T O ’y a g i r d i k f a k a t b u b a ğ l a m d a i l e r i d e v a z g e ç t i ğ i m i z d e ğ e r l e r i m i z u ğ r u n a iy i ki A v ru p a B ir liğ in e o lu ş u m u z u n e tk is i g ir d ik a ltı n d a d iy e b il e c e k v e r d iğ im iz m iy iz ? her O rta g ü ç lü b e d e lin b ir d e v le t a rd ın d a n y a z ıla n k a h r a m a n lı k t ü r k ü le r i n e z a m a n s o n b u lu r ? A r z e d e r im . B ir k a tı lı m c ı: in tik a lin in 5 gem i s o r u la r ı m o la c a k . fa a li y e t in in s ü re n 21 T e b liğ d e i le K o re gün s ü r e s in c e ne k im le r b e ş g e m in in lo jis t ik ş e k ild e İ s k e n d e r u n ’d a n b e lir tild i. L im a n ı ’n d a o r g a n iz a s y o n u n u k o ş u lla r d a , T u g a y ım ız ın s ü rd ü ğ ü İs k e n d e ru n b u y o lc u lu k t a gün 21 B u n u n la T u g a y ım ız ın y a p m ış tır? a n la m d a y ü k le m e , H a n g i ü lk e tu g a y ım ız ın ve b a ş la y a n o la r a k İ s k e n d e r u n ’d a is im le r i b e lli m id ir ? g e r ç e k le ş m iş tir ilg ili bu 21 g ü re n b a y r a k lıd ır ? d e s t e k le n m e s i in tik a ld e can bazı b in d ir m e hangi kaybı o lm u ş m u d u r ? H a s t a lı k la r b e lir m iş m id ir v e n e t ip h a s t a lı k la r s ö z k o n u s u d u r ? Ç ü n k ü b u n la r b e lk i g ü n ü m ü z d e önüne a lı n m a s ı s o ru m buna g e re k e n , b e n z e r fa a li y e t le r d e f a y d a la n ı lm a s ı A h m e t A k te r Y a rb a y ım ız a s iy a s i b ir t a k ım ta r ih te iliş k ile r in b a ş la m ış tır o la c a k . O s m a n lı o ld u ğ u n u ve ve g e re k e n h a r e k â t la r d a k o n u la r i le A B D C u m h u r iy e ti göz İk in c i a r s ı n d a t ic a r i v e b iliy o r u z . B u t ic a r i v e s iy a s i iliş k ile r h a n g i A B D ’n in bu a n la m d a b e k le n t ile r i n e le r d ir ? ö ğ r e n m e k is tiy o r u m . Ü ç ü n c ü s o r u m d a S a y ın B a ş k a n ı m s iz e . Y a r d ı m T ü r k iy e da o la b ilir . H ü k ü m e t le r i n in s iy a s e tle r in i ne ö lç ü d e B unu konusu e tk ile m e k t e d ir ? T e ş e k k ü r e d e r im . B ü y ü k e lç i veya ta r ih i M u ra t B ilh a n : S a y ın B aşkan Ç a ğ r ı E r h a n ’a . A k a d e m i k b i r s o r u ile ilg ili. T ü r k iy e ’n in Ş im d i K u r tu lu ş k a tılm a d ığ ın ı, s a d e c e ben kendi o la c a k . yabancı S a v a ş ı ’n d a n a s lın d a Bu b e n im a s lın d a m u h a t a p la r ım la s o n ra h iç b ir s o ru m K o re savaşa s iz e S a v a ş ı ’n ın g ö rü ş ü rk e n te k n ik o la r a k b a r ış o p e r a s y o n la r ı n a a s k e r g ö n d e r d iğ in i s ö y lü y o r u m . V e b u T ü r k i y e ’ n in i m a jı b a k ı m ı n d a n f e v k a l a d e ö n e m l i v e T ü r k i y e ’ n i n 8 0 y ı l d ı r aşağı y u k a rı b a r ış ç ıl b ir ü lk e o ld u ğ u o lu y o r . A n c a k t e k n ik o la r a k a c a b a a n la m a k is t e d iğ im konu şu: K o re im a jın ı b ir h a ta savunm ak a ç ıs ın d a n m ı y a p ıy o ru m ? S avaşı a s lın d a fa y d a lı Ş im d i n e t o la r a k t a r t ış m a lı b ir G ü v e n lik K o n s e y i k a r a r ı y la y a n i R u s y a ’ n ın b u lu n m a d ığ ı b ir o r t a m d a a lın m ış b ir k a r a r la b ir b a r ış o p e r a s y o n u ş e k lin d e g ö s t e r ile b ilir . Ş im d i b a r ış o p e r a s y o n u n u n b a r ış o p e ra s y o n u mu konusunda acaba d o ğ ru m uyum , o ld u ğ u yoksa b ir t e r e d d ü d ü m b ir z e m in e , d a y a n d ırm ıy o r te k n ik a n la m d a b ir savaş v a r . Y a n i s ö y le m le r im i y a b a n c ıla r la d o ğ ru hukuki m uyum ? Bu ve s iy a s i a ç ıd a n b ir z e m in e g ö rü ş ü n ü z ü mı o ld u ğ u k o n u ş u rk e n d a y a n d ırıy o r a lm a k is te d im . T e ş e k k ü r e d e r im . B ir k a tı lı m c ı: Ç a ğ rı a n l a m ı n d a A B D ’d e y a p t ı ğ ı m b ilg i n o tu o la r a k , B iliy o r s u n u z da A v ru p a E r h a n ’ ın t u t a n a k la r a B aşkan M ü t t e f ik y a ln ız bu ve v a rd ığ ı da g ir m e s i a ç ıs ın d a n k ıs a c a y a n i s a v a ş ın K u v v e t le r i u n v a n ın ı B a ş k o m u ta n ı a rk a d a ş ı s o n ra a s k e rî k a tk ı s u n u y o ru m . b itim i s ı r a s ı n d a ta ş ıy o rd u . b u lu n a n v e o r t a o k u ld a n daha sonuca k ü ç ü k b ir a y r ın tıy ı E is e n h o w e r 1 9 4 6 y ı lı n d a E i s e n h o w e r ’ ın ö z e l e v r a k ı a r a s ı n d a o k u d u k la r ı , t e b li ğ in e ç a lı ş m a s ı r a s ı n d a g ö r d ü ğ ü m o k u la G e n e ra l a y n ı b e ri s ın ıfta g it m iy o r , ç if t ç ilik y a p ıy o r. Bu ç if tç in in eski m e k t u p la ş m a la r v a r. m e k t u p la ş m a la r k a r ş ı lı k lı b ilg is in e s u n u lm u ş . d o ğ ru d a n t e b li ğ i d o ğ ru y a ile a k ta rıy o ru m : K u v v e t le r i l g il i i le şu t e h d id in e b ir a ra y a te k e r y a p tığ ı a rk a d a ş g e t ir ilm iş te k e r 1946 ve o y ı lı n d a ik i de m u tla k a ve A v r u p a ’d a k i b ilg iy i M ü t t e f ik y a z d ığ ı ş e m s iy e s i s u n u y o ru m . B e y ’ in m e k tu p ta k i a rk a d a ş ın a A B D ’ n in b ilg iy i t a k d ir le r in iz e ta n e s in in Ç a ğ rı y e r v e r i y o r : “ Y u n a n i s t a n ’ ın v e T ü r k i y e ’ n i n k a rş ı bu a r a ş tı r m a c ı la r ı n ta r a d ığ ım d a Ş im d i ç o c u k lu k y a z ış m a la r , a ra s ın d a k i b ir t a n e s in in g ö rd ü m . s ı f a t ı y la ay küçük i l g il i o l d u ğ u n u , E is e n h o w e r ib a r e y e g e r e k m e k te d ir .” B u ik i o ld u ğ u n u b a ş k o m u ta n ı her şey, m e k tu p la r ı G e n e ra l m e k tu b u n d a B ir liğ i Bu b ir o la r a k T ü r k iy e d ir e k t a r k a d a ş ı y la İlg in ç a y lı k S o v y e t le r a ltın a a lı n m a s ı 1 9 4 6 y ı lın d a , y a n i K o r e S a v a ş ı ’n d a n 4 y ıl ö n c e . S a y g ı la r ı m la . D r . P . K u r . K d . A l b . A l i D e n i z l i : V e l i B e y ’e t e ş e k k ü r e d i y o r u m , k e n d i s i 1 nci T ugay K o m u ta n ı T a h s in Y a z ıc ı P a ş a m ız ın o ğ lu d u r. d o ğ r u d u r , ta m a m la y ıc ı d ı r . H e r s ö y le d iğ in e k a tılıy o r u m . a rk a d a ş ım ız K o r e ’y e g ö n d e r m e m iz , t ü r k ü le r i T ü r k le r ş ö y le fa la n d e d i: ş e k lin d e İ t a l y a ’y a ifa d e g e ç m iş le r , e t t i. asker Ben T ü rk b ir v a ta n d a ş n e re ye S ö y le d ik le r i çok İ k in c i s o r u m u z d a AB, g it m iş s e d iy o r k i F a tih b ir k a h r a m a n lı k o ra y a b u ra y a g ittim . g e ç t i, Papa k a ç tı d iy o r . Y a n i T ü r k h e r y e r d e v a r , b u r a d a d a v a r o lm u ş . Y a n i s ö y le n e n b ir k o m ü n iz m , de o a la n d a k i s iy a s i her a la n ı y a k ıy o r. y a k a c a k . G e n e l k a n ı b iz d ü ş m a n ı u z a k ta n k a r ş ı lı y o r la r ve b a h s e d e m e d im , O esnada T ü r k i y e ’y i k a r ş ıla y a lım . V e d ü ş m a n ı u z a k ta n K u m y o n j a m b i ’d e 1734 Ç in liy i s ü n g ü y le ö ld ü r ü y o r T ü r k T u g a y ı. O g ü n k ü ta a r r u z d a v e ş u a n y a ş a y a n , o g ü n ü g ö r e n Tuğg. S a c it G ü rü n d ü s ü n g ü le n m iş dünyayı is e e le g e ç ir e m e z s in iz cehennem e g id e c e ğ in i k a ç ın ıy o rla r. T ü rk o lm a y a ş u n la r ı Ç in lile r i r e s m e d e r e k k a ra r d iy o r : ş e k lin d e ifa d e d ü ş ü n e re k is e k d ü n y a n ın v e r m e m iz la z ım . b ir e d iy o r v e daha T ü rk h e r ta ra fın d a A li A lb a y ı m ı z ı n s o r u l a r s o r d u . İ s k e n d e r u n ’a t a b i S a y ı n y a y ım la m ı ş o ld u ğ u “ K o r e Bundan s o n ra A m e r ik a lıla r .. .a ttıla r , y a n i T ü r k T u g a y ın ı y o k e tm e d e n Ç in li le r s ü n g ü le n e n in T u g a y ın a b iz le ilg ili ne s o ru s u n d a ç a tm a k ta n v a rs a is e K o m u ta n ım ız ın A T A S E o ra d a çok güzel B a ş k a n lı ğ ın ın H a r b i’n d e T ü r k T u g a y la r ı ” k it a b ı m ı z v a r . B u k it a b ın i ç i n d e T u g a y İ s k e n d e r u n ’a ş i m d i a s k e r l e r n a s ı l g ö n d e r i l i y o r s a d a v u l z u r n a y l a ö y le g ö n d e r iliy o r . İ s k e n d e r u n ’a t e f e r r u a t ı v a r . L im a n d a K u v v e t le r im iz , Tüm en 5 b in d ir m e k e n d is i d e K o m u ta n lığ ım ız ta n e A m e r ik a n g e m is i iş le r i T ü r k T u g a y ı , L im a n d e n iz c i, D e n iz ta ra fın d a n g e liy o r . B u ra d a M ü fr e z e s i, D e n iz K u v v e t le r i K o m u t a n lı ğ ı m ı z , 3 9 y a p ılı y o r . Bu 5 A m e r ik a n ncu g e m is in e S ü v e y ş ’e k a d a r T ü r k m u h r i p l e r i e ş l i k e d i y o r . G e m i d e t a b i i a s k e r l e r i m i z d e n i z çocuğu d e ğ il, d e n iz d e 2 1 a lı ş t ı r m a la r b u ra d a o lu y o r , v a r, çok g ü n d e n iz t u t m a la r ı o lu y o r , A m e r ik a n A m e r ik a n d e rs s ila h la r ı y la a lı n a c a k k o n u la r ç e ş itli v a r. h a s t a lı k la r İ n c e le n d iğ i y e m e k le r in e v a r. zam an T e fe rru a tı çok d e rs a lı n a c a k k o n u la r v a r . A r z e d e r im . D oç. 1 8 3 0 ’d a D r. Ç a ğ rı im z a la n a n e v v e liy a t ı n d a g e re k yo k. B u E rh a n : T ic a r e t E fe n d im ve 1 7 9 0 ’ lı y ı l l a r d a n b ir k a p it ü la s y o n bu O s m a n lı S e y r ü s e f a in itib a r e n s iy a s i iliş k ile r i 7 A n la ş m a s ı i le b a ş la d ı, M a y ıs daha b ir g e ç m iş v a r . H iç t e f e r r u a t a g ir m e y e a n la ş m a s ı y d ı e s a s o la r a k , g ü m r ü k is tis n a la r ı ta n ıy a n v e y a r g ıs a l is tis n a la r ı t a n ı y a n m a d d e s i v a rd ı. savaş g e m is i r e d d e t t iğ i D e v le t i’n e s a tm a s ın a iliş k in . iç in s o n ra s ın d a bu ilk b a ş la d ığ ın ı 8 1 ’d e . O s m a n lı m adde d e fa D ö rt sadece ta n e 1830 d u y u lm a s ı Fakat y ü r ü r lü ğ e bu s ila h to p la m Bunun S e n a to s u b ir lik te İç O s m a n lı a n la ş m a m ız 1 9 1 7 ’y e v a r: g iz li b ir A m e r ik a lı la r ı n A m e r ik a n B u n u n la a lm a y a a n la ş m a s ı b ir d e h â lin d e m addeyi g ir m e d i. A m e r i k a ’d a n g ö rü y o ru z . B u n la r d a n b ir a n la ş m a y d ı . g e re k Savaş D e v le t i’ n in 1 8 3 0 -5 6 -7 4 k a d a r y ü rü rlü k te ve k a ld ı. S a y ın B ü y ü k e lç in in s o r u s u n a g e lin c e b u B ir le ş m iş M il le t le r T u g a y ı a d ın ı t a ş ı r b iliy o r s u n u z , B ir le ş m iş o ra d a k i o rd u n u n o p e ra s y o n u d u r. K e s k in M il le t le r o p e r a s y o n u d u r , B ir le ş m iş adı ve B u n u n la v a r . B ir a z s o n r a v e r e b ilir . T ü r k iy e a s lın d a B ir le ş m iş M il le t le r i l g il i k u v v e t k u l l a n m a da sunuş a ç ıs ın d a n e le yapacak, a lı r s a k M il le tle r k u v v e t id ir t a r ih in d e konusunda a s lın d a de a ra m ız d a o daha b ir lik Funda d e ta y lı d a M e c lis t e k i t a r t ış m a la r d a da b il g i hükûm et ı s r a r l a b u n u n b i r s a v a ş il a n ı o l m a d ı ğ ı n ı s ö y l e m i ş t i r . B u b i r a z d a z o r u n l u l u k t a n k a y n a k la n m ı ş tı r , h a k k ın ı g ö n d e r d ik M ille t d e r k i, T ü r k i y e ’y e Tem m uz m adde 24 da kabul der ü z e r in e ü lk e le r e e tm e 9 2 ’n c i bu 61 de B iz v e s a ir e a m e rik a n o ld u ğ u savaş te k ra r ve m eşhur s ila h la r ı b ir ve ve 82 ve s ila h lı iliş k in m addesi ancak k u v v e t le r i v a rd ır . v e r ili ş k u lla n ı la c a k t ır . V e r iliş a m a ç la r ı d a a n la ş m a n ı n m ü d a h a le B aşkanı Johnson m e k tu p ta der s ila h la r ı k i, K ı b r ı s ’a s e n e le r s o n r a e tm e b ir 1947 k a ra rı m e k tu p y ı lı n d a m ü d a h a le a ld ığ ı n d a 5 y o lla m ı ş t ı r y a p tığ ım ız iç in H a z ira n İs m e t k u lla n a m a z s ı n ı z . a y k ırı Yani O b ir b e lg e s in d e 1 9 6 4 ’t e B aşbakan a n t la ş m a y a 12 a m a ç la r ı T ü r k iy e ’n in s a v u n u lm a s ı ş e k lin d e s a y ılm ı ş t ır . B u n d a n d o la y ı T ü r k iy e K ı b r ı s ’a i la n ı asker bugünkü in tik a lin e 4 ’ü n c ü ancak savaş e tm e d ik , d ü z e n le n m iş t ir yabancı v e s a i r e . . . T ü r k i y e ’y e çok g ib i i la n A n a y a s a s ı’n d a m addesi a s k e r g ö n d e rm e A n t la ş m a s ı ’n ın k i: d o ğ r u lt u s u n d a Bunun bugün v e r m iş t ir . A n a y a s a ’n ın başka 1947 A n a y a s a s ı, M e c lis in e d e m iş le r d ir . A n a y a s a s ı ’n d a o ra d a çünkü B üyük 1 9 6 4 ’t e A m e rik a n İ n ö n ü ’y e . o la r a k o ra d a k i o 1 9 6 4 ’t e k a r ş ı m ı z a ç ı k m ı ş t ı r . 1 9 7 5 O c a k t a o n a y l a n a n s iz O bu m adde a m b a rg o k a r a r ı n d a d a a y n ı m a d d e y e a t ı f v a r d ır . T e ş e k k ü r e d iy o r u m . P ro f. D r. K e m a l K ir iş ç i: b o y u tu d a 3 8 ’in c i p a r a le lin b ir k a r a r o ld u ğ u a lın m ış ve ve D iv a n ı bu K ıs a c a nedenden H a rb e K o re H a r b i’n in k u z e y in e a ş ılm a s ın ı n d o la y ı d a ç ık a r ılm ış tır . p e k d e ğ in ilm e y e n k e n d is i d a h a Ben m üsaade s o n ra is tiy o r u m . B a lt ı k A caba la z ı m b ö y le am a o lm a s a y d ı b e lk i ü lk e le r i g ib i A v r u p a de n e re d e bugün o lu r d u k g ö r e v in d e n e d e r s e n iz a r k a d a k i g e n ç a r k a d a ş ı m ı n g ü n d e m e g e t ir d iğ i s o r u y a ş ö y le g e t ir m e k sadece b ir y a n ı t v e r m e k s o ru s u n u da Ç ek, S lo v e n y a , M a c a ris ta n , B ir liğ i iç e r is in d e o la b ilir d ik . Bu s o r m a m ı z la z ım . K a tı lım c ıla r a t e ş e k k ü r e d iy o r u m . b ir M c A r t h u r ta r a f ı n d a n a lı n a n s o ru y u gündem e P o lo n y a , k e n d im iz e

Log In

İkinci Dünya Savaşı Sonrası Amerikan Askeri Yardımı: Truman Doktrini ve Marshall Planı

İkinci Dünya Savaşı Sonrası Amerikan Askeri Yardımı: Truman Doktrini ve Marshall Planı

Related Papers

RELATED PAPERS