S İN O P İL İN İN B A Z I D O Ğ A L T U R İS T İK Ç E K İC İL İK L E R İ D o ç. D r. AIİ U Z U N 1 Ö zet S on y ılla rd a çarp ıcı b ir şe k ild e g e lişe n ve " b a c a sız sa n a y i" o la ra k ta n ım la n a n tu rizm , d ü n y a d a v e ü lk em izd e b ir ç o k y ö re n in İk tisad î k a lk ın m a s ın d a l o k o m o tif g ö re v i y a p m a k ta d ır. B ilin d iğ i ü ze re, b ir b ö lg e d e tu riz m in g e lişm e sin d e d o ğ a l v e /v e y a k ü ltü re l ç e k ic ilik le r d o ğ ru d a n etki etm e k te d ir. B u b ağ lam d a , te m iz , ılım an v e g ü n e şli b i r h av a, k u m sa lla r, d e n izle r, g ö ller, ak a rs u la r, ç a ğ la y a n la r; o rm a n la r, m a ğ a ra la r ve d a ğ la r g ib i d o ğ al ç e k ic ilik le rd e n b irin e v e y a b ir k a ç m a b ird e n sa h ip o lan y ö re le r, g ü v e n li k ısa v e k o la y b ir u laşım a sa h ip İseler, y ete rli b îr ta n ıtım ile tu ris t ç e k im m e rk e z le ri o la b ilm e k te d irle r. B u b ak ışla İn c elen d iğ in d e S in op , G e lin c ik b u m u ç e v re sin d e k i (A y a n c ık ) to p o ğ ra fîk ş e k ille r; A k lim an 'd ak i b iy o je n e tik şe k iller; H a m s ilo s lim an ı; Sarı k u m v e K a ra k u m p la jla rı; İn altı (A y a n c ık ) ve B u z lu k (D u rağ an ) m a ğ a ra la rı; A k g ö l ve S arık u m g ö lü g ib i m e s ire y e r le r i İle g e rç e k te n ö n em li d o ğ al tu ris tik ç e k ic ilik le re sa h ip b u lu n m a k ta d ır. B u g ü n İk tisad î y ö n d e n g eri k a lm ış v e sü re k li g ö ç v eren b ir ilim iz o lm a s ın a ra ğ m e n . S in o p, m ev cu t tu riz m p o ta n siy e lin in lâ y ık ıy la d e ğ e rle n d irile b ilm e s i d u ru m u n d a , b u k a ra talih in i y e n e b ile c e k g ü çte g ö rü n m e k te d ir. B u a m aç la , ö n c e lik le u la şım , a li y a p ı v e ta n ıtım g ib i p ro b le m le rin in çö z ü lm esi g e re k m e k te d ir. A n c a k tu rizm , c o ğ ra fî g ö rü n ü m ü h ızla d eğ iştire n b ir fa aliy e t o lm ası n ed e n i ile b a z e n d o ğ a l g ü z e llik le rin ta h rib a tın a d a n e d e n o la b ilm e k te d ir. B ö y le d u ru m la rd a , o rta y a ç ık a n o lu m s u z lu k la rı d ü z e ltm e k için s a ğ la n a n y a ra rd a n ç o k d a h a b ü y ü k fe d a k â rlık la r g e re k m e k te , h a tta k a y b o la n d e ğ e rle rin g e ri k a z a n ım ı b azen İm k â n sız b ir h a le g elm ek ted ir. B u n ed e n le , tu riz m e a ç ıla c a k y ö re le r için ç o k y ö n lü ve ay rın tılı p ro je le r h a z ırla n m alı v e b ir an ö n c e h a y a ta g e ç irilm e lid ir. G iriş S in o p şe h ri, İn c eb u ru n y a rım a d a s ın ın d o ğ u su n d a , S in o p y a r ım a d a s ın ın g ü n e y k ıy ısın d a k i İç L im a n ’ın çe v re sin d e k u ru lm u ş ç o k eski b ir y e rle şm e m e rk e z id ir. A n c a k b in lerc e y ıld a n b eri isk â n a aç ılm ış o lm a sın a ra ğ m e n , S in o p ve ç e v re si, b u g ü n ü lk e m iz in g eri k a lm ış v e az n ü fu sla n m ış y ö re le ri a ra s ın d a y e r a lm a k ta ve o n la r g ib i g e re k b atı ille rim iz e ve g e rek se y u rt d ışın a d e v a m lı g ö ç v e rm e k te d ir. Sinop, do ğal tu ristik çek icilikleri itibarı ile b ir turizm m erkezi o la b ile c e k p otansiyele sah ip tir. A n cak, y ö red e tu rizm in gelişm esini en gelleyen bazı tem el s o ru n la r b u lun m aktad ır. B u nlardan b ir kısm ı y ö ren in doğal co ğ rafî ö zellik lerin d en k a y n a k la n ırk e n , 1 O nd oku z M ayrs Ü niversitesi Eğilim Fak ültesi, S am sun. I f d iğ e r b ir k ısm ı ise, b u tik ti ile tu riz m in ü st y ap ı k u fü rb ia rın ın y e te rs iz liğ in d e n k a y n a k la n m a k ta d ır. B u n u n la b irlik te , y ö re n in c o ğ ra fî ö ze llik le ri iyi in c e le n ir v e tu riz m için ilk b a k ış ta o lu m su z g ibi g ö rü n e n şartla r u y g u n tu ris t k itle le rin e su n u lu rla rs a , b ire r ç e k ic ilik şe k lin e d ö n ü ştü rü le b ilirle r, (jjrijieğin S in o p , ü lk em iz d e rü z g a r ljızi| o rta la m a s ın ın en y ü k se k o ld u ğ u y ö re le rin b aş ın d a g e lln e k te d ir (T a b lo 1). B u se b e p le , b a z ı y a z g ü n le rin d e y ağ ış o lm a d ığ ı h ald e, d en iz e g irm ek z o rla şm a k tad ır. H a lb u k i, o rta k u ş a k ü lk e le rin d e b ö y le y e rle r p a rm a k la g ö s te rile c e k kad ar, a z d ır ve sö rfç ü le r için İd eal m e k â n la r o la ra k a ra n m a k ta d ır. Ö rn e ğ in S a rık u m p lajı b öy le'b tir am a c a ra h a tlık la h iz m e t e d e b ilir. A y rıc a , b ö y le h a v a la rd a , y ö re n in m u h te şe m g ö rsel z e n g in liğ e sah ip o rm an la rı için d e y ü rü y ü ş le r o rg a n iz e e d ile re k tu rizm fa aliy etle ri ç e şitle n d irile b ilir (F o to 1). T a b lo 1: S in o p ve ç e v re sin d e tu riz m i d o ğ ru d a n e tk ile y e n b a şlıc a ik lim e le m a n la rı. M eteo ro lo jik Elem an O rl. S ıc C° D eniz Su yu Sıc. Cl> A y lık Y ağ. M ik.(m m ) Y ağ. g ü n sa. (>0,1 m m ) N ispi N em M ik. (% ) O rt, B ulu tlu lu k (i-1 0 ) O rt. Rüz. Hızı (m /sn) III I -# t+ 7,1 6,7 7,1 8,4 8,5 7,9 7 6,2 5IS.Pi 50,9 15,5 İU f 76 77 7,7 7,8 5,4 - M İ IV 10,2 V 14,5 VI 19,4 II 39,1 16 34,9 36,1 13,6 79 10,3 81 9,7 83 7,3 80 7,5 5.6 6,9 5,0 6,3 4,1 4,7 4,1 21 VII 22,5 24 27,7 4,7 78 3,5 4,4 VIU 22,8 25 19,7 23 36,5 ;6 7 .8 5,6 9i0 78 3,5 4,2 !78 4,8 L41L X 16,0 XI 13,0 X II 9.6 Y ıllık 14,0 19 7 5 ,0 15 88,6 11,4 79 12,6 78 11 90,8 14,9 15,7 6 79,6 128,6 6,0 6,8 4 ,4 4,1 76 79 7,3 4,9 6,1 4,7 K aynak: D .M .İ.G .M . (19 7 4 ): O rtala m a v e E k strem K ıy m e tle r M e te o ro lo ji B ü lten i. A n k a ra . D .M .f.G .M . (1 9 8 4 ): D e n iz S uy u S ıc ak lık la rı B ü lten i. A n k ara. . . G e lin c ik b u rn u (A y an cık ) Ç e v re sin d e k i T o p o ğ r a fik Ş e k ille r D oğ al a n ıt olabilecek! ö ze llik te in san , b alık , asla n , d in a z o r, ç iç e k v e b e n z e ri ilg in ç to p o ğ ra fik şek ille rin y e r aldığ ı G e lin cik b u rn u çe v re si, A y a n c ık (S in o p ) ilç e m e rk e z in in 50 0 m . k a d a r b atısın d a y e r alır. S ite k o n u su sah a , b u ra d ak i fa le z le rjn e te k k ısım la rı ile b u n la rın ö n ü n d e y er alan b ir kaç 10 m 2 lik ad a b iç im in d e k i k a y a lık la rd a n o lu ş m a k ta d ır. Y ö re d e y a p ıla n b ir ç a lışm a d a (U Z U N 1 995a), sö z k o n u su şek ille rin o lu ş m a s ın d a k im y a sa l, fiz ik se l v e b iy o lo jik o lay ların ç o ğ u n lu k la b ir a ra d a etk ili o ld u ğ u İfade e d ilm iş tir. İHI MI Y ö re d e, an ak ay a y ı k ire ç li b ir çim en to ile tu tu şm u ş E o s e n k u m ta ş la rı m e y d a n a g e tirm e k te v e b u n ların o lu ştu rd u ğ u ta b a k a la r 2 5 -3 0 ° İİk b ir aç ı ile g ü n e y b a tıy a (k a ra y a ) d o ğ ru d alm ak ta d ır. B u k u m taş ları, za m a n zam a n y ağ m u r, z a m a n z a m a n d a d a lg a la rd a n sıç ra y a n su la rla ısla n m ak ta ve ü z e rle rin d e b a şta k a y a y ü z e y in i d a n te l g ib i iş le m iş a lv e o lle r o lm a k ü zere, ilg in ç m ik ro to p o ğ ra fy a şek illeri m e y d a n a g e lm iş b u lu n m a k ta d ır (U Z U N 1 9 9 5 a). İlil . . MI Y ö re d ek i b u şek ille r, b ilim sel a ra ştırm a la r için y e r b ilim c ile rin ilg is in i çe k tiğ i k a d a r, m ey d a n a g etird ik leri g ö rü n tü k o m p o zisy o n ları a ç ıs ın d a n d a ş a irle rd e n fo to ğ ra f s a n a tç ıla rın a k a d a r ço k y ö n lü insan k itle le rin in ilg isini ç e k e b ile c e k ö z g ü n m a n z a ra la r a rz e tm e k te d irle r (F o to 2 ). B u şek illerin A y a n c ık ilçe m e rk e z in e y a k ın lık la rı d a d ik k a te alın d ığ ın d a , y eterli ta n ıtım la rı y a p ılırs a , y ö re tu riz m in i o lu m lu y ö n d e e tk ile y e c e k le rin i sö y le m e k m ü m k ü n d ü r. A k lim a n Ç e v r e s in d e k i B iy o je n c tik Ş e k ille r A k lim a n v e çe v re si, A n a d o lu k ıy ıla rın ın K a ra d e n iz ’e d o ğ ru en fa z la çık ın tı y a p tığ ı İn c eb u ru n y a rım a d a sın ın d o ğ u su n d a , S in o p şe h ir m e rk e z in e 10 K m . m e sa fe d e y e r a lır. H e r y ıl ço k sa y ıd a y e rli v e y ab a n cı tu ris t ta ra fın d a n z iy a re t ed ile n b u sah a , d e n iz le o rm a n ın b irb irin e k av u ştu ğ u e m sa lsiz g ü z e llik le re sah ip m esire y e rle rin d e n b irid ir. Z a te n , ço k b ilin e n sö z k o n u s u ç e k ic ilik le ri d ik k ate alın arak R es m i G a z e te ’d e y a y ın la n a n B a k a n la r K u ru lu k a ra rla rı (R .G .: 9 N is a n 1987: 1942 6 ve 19 N isa n 1 989: 2 0 1 4 4 ) ile tu rizm m e rk e z i ilân ed ilm iştir. B u n u n la b irlik te, y ö re n in m e v c u t tu ris tik p o ta n siy e li h e n ü z ta m o la ra k d e ğ e rle n d irile b îlm iş d e ğ ild ir. N ite k im , y ö re d e g e lişm iş o la n b iy o je n e tik k a ra k te rli m ik ro to p o g ra fy a şek ille ri y eterin ce b ilin m e d iğ in d e n g ö z d e n k a ç m a k ta v e y ö re y i z iy a re t e d e n le r ta ra fın d a n b ile in ce le n em ed en geri d ö n ü lm e k te d ir. H a lb u k i b u ş e k ille r y a k ın d a n in ce le n d iğ in d e , in san ların İlg isini ç e k m e k te ve o lu şu m la rı büyük b ir m e ra k u y a n d ırm a k ta d ır. B u seb ep le, y e te rin c e ta n ıtıld ık la rı ta k d ird e , ç o k sa y ıd a d o ğ a m e ra k lıs ın ı b u ra y a ç e k e b ile c e k b ir p o ta n siy ele sah ip g ö rü n m e k te d irle r. A y rıc a, o lu şu m la rı itib a rı ile je o m o rfo lo g la rd a n e k o lo g la ra k a d a r ç o k çe şitli b ilim a d a m la rın ın d a ilg isin i ç e k e n sö z k o n u su şe k ille r, g e liştik le ri y erle rin ç o k ö ze l k o şu lla r a rz e tm e le rin d e n d o la y ı d e n iz s e v iy e s i d eğ işm eleri v e k ıy ı şe k ille n m eleri b ak ım ın d an k ıla v u z şek il o la ra k k u lla n ılm a k ta ve a ra ştırm a la ra k o n u o lm a k ta d ır (U Z U N 39 9 5 b ). K ireçli k u m ta şla rı ü ze rin d e m e y d a n a g e lm iş o lan b u şek ille r, b aş ta k a y a h a v u z cu k la rı (rocky pools) o lm a k ü ze re, s ü rtü n m e izleri (tracks), k ü ç ü k d e lik le r (pits), ç e n tik le r (notelis) ve b en z eri ç o k s a y ıd a m ik ro to p o g ra fık ü n ite d e n o lu ş m a k ta d ırla r (F o to 3). H a m silo s L im a n ı A k lim a n ’m 1 K m . k a d a r k u ze y in d e y e r alır. D e n iz in b ir v ad i b o y u n c a k a ra y a d o ğ ru ilerle d iğ i ilg in ç b ir y ö re m iz d ir. B a k a n la r K u ru lu n u n R es m i G a z e te ’d e y a y ın la n a n ik i ay rı k a ra rı (R .G .; 9 N isa n 1987: 19 42 6 ve 19 N isa n 1989: 2 0 1 4 4 ) ite “ Sin o p - A klim a n - H am silos Turizm M e rkezi " iç e risin e alın m ıştır. H em en k ıy ıd a n itib a re n b a şla y a n o rm an ı, 1 0 0 m. k a d a r b a tısın d a y e r a la n k ıy ı m ağ aras ı v e g ü n e şin b a tışı sıra sın d a o rta y a çık an İlg in ç m a n z a ra sı ile g e rç e k te n b ir d o ğ a h arik ası y ö re m iz d ir (F o to 4). B u ara d a, b ir d ü z e ltm e y e d e ö ze llik le d ik k a t ç e k m e k istiy o ru z . Z ira , b u ra sı ç e ş itli b ro şü rle rd e , h a tta şe h ir İçin dek i tu ristik b e ld e le v h a la rın d a b ile “H am silos fiy o r d u " y a d a “Türkiye'nin tek fiy o r d a " g ibi y e r alm ak ta, fa k at o lu şu m ve ö ze llik le ri itib a rı ile fiy o rtla r la h iç b ir ilg isi b u lu n m a m a k ta d ır. Ç ü n k ü , fiy o rtla r es k i b u z u l v a d ile rin in b u z u lla r ın e rim e sin d e n so n ra d e n iz in istilası ile o lu şm u ş, a n c a k y u k a rı e n le m le rd e (İs k a n d in a v y a ü lk ele ri g ib i) g ö rü le b ile n b ir k ıy ı şe k lid ir. H a lb u k i H a m s ilo s lim an ı, a n a k a y a y ı v o lk a n ik a g lo m e ra la rm o lu ştu rd u ğ u y ö re d e, H a m silo s d ere sin in so n b u z u l d ö n e m in d e (W ü rm ) 3 y ata ğ ın ı d e rin e y a rm a sı ve b u zu l d ö n e m i so n ra sın d a d e n iz in y ü k se le re k v a d in in aşa ğ ı çığ ırın ı işg al e tm e si İle o lu şm u ş genel a n la m d a “ ria ” lı b ir k ıy ıd ır. B u te rim p e k b ilin m e d iğ i için te rc ih e d ilm e y e b ilir. B u n u n y e rin e İs ta n b u l’d a o ld u ğ u g ib i “ h a liç ” d e m e k d a h a u y g u n o lab ilir. Y a d a en a z ın d a n y ö re d e za m a n zaırikn k u lla n ıld ığ ı g ib i “H am silos L im a n ı” terim i tercih e d ilm e lid ir. S a r ık tım L a g ü n ü S a rık u m lag ü n ü , esk i b ir k o y u n a r z ın ın k ıy ı k o rd o n u ile k a p a tılm a sı so n u c u o lu şm u ş b ir k ıy ı s e t g ö lü d ü r. B u g ö le, S a rık u m d eres i, K eçi d eresi, B ü y ü k d ü z d eres i ve D e re ö n ü d e re si s u g e tirm e k te ve fa zla su la rın ı d e n iz e b o şa lta n b ir g id eğ en i b u lu n m a k ta d ır (F o to 5). Y a p ıla n ö lç ü m le re g ö re , S a rık u m la g ü n ü h alen s ö z k o n u su d e re le rin g etird iğ i a lü v y o n la rla d o l m alttad ır. N ite k im K A R A D tİJM A N (1 9 9 3 ), e sk id en 160 cm . o la ra k ö lçü len g ö l d e rin liğ in in y e n i ö lç ü m le rd e 100 cm . o la ra k te s p it ed ild iğ in i b e lirtm e k te d ir. B u d u ru m , lag ün g ö lle rin in g en e l b ir ö ze lliğ id ir. B ilin d iğ i ü ze re , la g ü n le rin e k o lo jik şa rtla rı za m a n iç erisin d e d e ğ iş m e k te ve ö n ce b a tak lık ,^ a rd ın d a n da b ü tü n ü ile k a ra d u ru m u n a g e ç m e k te d irle r. B u g ü n , S a rık u m g ö lü n ü n g ü n e y ve k u z e y b a tı k e sim le rin d e n isp e te n g en iş b atak lık la rın o lu ş m u ş o lm ası, g ö ld ek i a lü v y o n la ş m a v e b u n a bağlı s ığ la şm a n ın ö n em li g ö ste rg e le rin d e n b irid ir. A y rıc a, g ö l ile . d e n iz ara sın d a k i a lan d a ve ö ze llik le S a rık u m m ah alle si b a tıs ın d a n isp e te n g en iş b ir s a h a d a k u m u lla r b u lu n m a k ta d ır. B u k u m u lla r h e n ü z a k tif d u ru m d a o ld u k la rın d a n b u ra d an rü z g a rla rla h a v a la n a n k u m ta n e le ri z a m a n za m a n m ah alle y e k a d a r u la şm a k la v e y ö re s a k in le rin e z a ra r v erm e k te d ir. S a rık u m T a b ia tı K o ru m a A lan ı, 102 h ek tarı g öl v e 82 h ek tarı b a ta k lık o lm a k ü ze re, to p lam 184 h e k ta rlık b ir sah a k a p la m a k ta v e g ö l s u y u n u n sıca k lığ ı, y ıl için d e 17.1 C ° lik b ir d eğ işm e g ö ste rm e k te d ir. G ö l su y u n u n s ıc a k lığ ı m art ay ın d a 6 ,9 C° ile en d ü ş ü k d eğ e rd e iken, a ğ u s to s ta 2 4 C ° ile en y ü k s e k d e ğ e re u lk şm a k ta d ır (K A R A D U M A N 1 99 3 ). G ö ld e , d il b alığ ı, k a y a b alığ ı v e k efal g ibi b a lık tü rle rin e ra s tla n m a k ta ve sın ırlı d a o lsa b a lık ç ılık y a p ılm a k ta d ır. G ö l v e çe v re sin d e ay rıc a, ç o k sa y ıd a ö rd e k , b a lık çın , to y eb es i v e k a k a m ız k u şla rın ın ç e şitli tü rle ri y a şa m a k ta k a z llve tu rn a g ib i ç e şitli g ö ç m e n k u ş la ra d a ra stla n m a k ta d ır. G ö l ç e v re sin d e ise, g en iş d iş b u d a k k o ru lu k la rı d ik k ati ç e k m e k te d ir. B ü tü n bu ö z e llik le ri b ir a ra d a d e ğ e rle n d irild iğ in d e , S arık u m la g ü n ü v e ç e v res i, ö n e m li b ir re k re a sy o n a la n ı o la ra k d e ğ e rle n d irile b ilir g ö rü n m e k te d ir. M a ğ a r a la r | S in o p ’ta h e n ü z tu riz m e a ç ılm ış m a ğ a ra b u lu n m a m a k ta d ır. A n c ak , y ö re d e y a p tığ ım ız in c e le m e le r sıra sın d a , b az ı m a ğ a ra la rın tu ris tik p o ta n siy e le sa h ip o ld u ğ u g ö zlen m iştir. N ite k im , H a m silo s lim a n ın ın j^OO m . k a d a r b a tısın d a a g lo m e ra la r iç e risin d e m e y d a n a g e lm iş o la n k ıy ı m ağ a ra sı, y ö re y e g e le n le r ta ra fın d a n z iy a re t e d ilm e k te d ir. B u tü r m a ğ a ra la r o lu şu m itib a rı ile k a rstik m a ğ a ra la rd a n fa rk lı o ld u k la rın d a n İç e rile rin d e sark ıt d ik it g ib i ilg in ç d a m la ta şla rı o lu şm az . B u n u n la b irlik te , tu ris tik b ir y ö re d e b u lu n m a sı, d e n iz 4 s e v iy e sin d e v e d a lg a tesiri ile o lu şm u ş o lm ası, g iz e m li y ap ısı v e a k u s tik ö z e llik le ri ile z iy a re tç ile rin ilg isin i ç e k m e k ted ir. Y ö re d e az b ilin en b ir d iğ e r m a ğ a ra ise, D u ra ğ a n ’d ak i B u z lu k m a ğ a ra s ıd ır. Bu m ağ ara D u ra ğ a n ilçe m erk e z in in k u z e y d o ğ u su n d a , O rm a n J ş le tm e s i’n e ait d in le n m e ve g ö z e tle m e y e rin in 100 m , k a d a r b a tıs ın d a y e r alm a k ta d ır. M a ğ a ra , k a rs tik b ir o lu ş u m a sa h ip tir. A n c a k İç erisin d e d a m la ta şla rı y e rin e b u z sa rk ıtları ve k a lın b u z ta b a k a la rı o lu şm u ştu r. G irişi k u y u şe k lin d ed ir. M ağ a ra n ın iç e risin e d o ğ ru 2 0 m . k a d a r ile rle m e k m ü m k ü n d ü r. F a k a t d a h a so n ra m a ğ a ra ağ z ı d a ra ld ığ ın d a n in san g e ç m e s in e izin v erm e m ek te d ir. Ç ev re d ek i g ö z le m le r s ıra sın d a , g ü n e y e b ak a n y a m a ç la r ü z e rin d e , b az ı sığ d o lin ve b a ta k lık la ra d a ra stla n m ıştır. B u d u ru m , y ö re d e şa rtla rın k a rs tla ş m a için u y g u n o ld u ğ u n u ve d a h a b a ş k a k a rs tik m a ğ a ra la rın d a g e lişm iş o la b ile c e ğ in i d ü şü n d ü rm e k te d ir. N ite k im , sö z k o n u su m a ğ a ra la rd a n ay rı o la ra k , y ö re d e ism in i d u y u rm a y a ç a lışa n b ir d iğ e r m a ğ a r a d a A y a n c ık ilçe m e rk e z in in g ü n e y in d e, İn attı (A y a n c ık ) k ö y ü n ü g ü n e y d e n ç e v re le y e n y ü k s e k k alk e r k o rn iş le r iç e risin d e g e lişm iş tir (F o to 6). B u m ağ a ra , y a ta y y ö n d e g e liş m iş o lu p , h a v a la n d ırm a z o n u n d a b u lu n m a k ta d ır. A n c a k , ta v a n d a n sız an s u la r z a m a n z a m a n z e m in d e k i ça tla k la rı tık a d ığ ın d a n , g ale ri b o y u n c a z e m in d e su b irik in tile rin e rast! an m a k ta d ır. B ü y ü k b ir g ale ri ş e k lin d e iç e riy e d o ğ ru d a ra la ra k d ev a m ed en m a ğ a ra d a y o ğ u n o lm a s a d a y e r y e r d a m la ta şı o lu ş u k la rın a ra stla n m a k ta d ır. M a ğ a ra 'd a d ik k a ti çe k en b ir d iğ e r ö z e llik ise, g a le rin in d a ra ld ığ ı b ir y e rd e , in s a n la r ta ra fın d a n k ap ı b e n z e ri b ir d u v arın y a p ılm ış o lm a s ıd ır. B u d u ru m , tarih i d ö n e m le rd e m a ğ a ra n ın s a v u n m a am aç lı k u lla n ılm ış o la b ile c e ğ in i d ü şü n d ü rm e k te d ir. Y ö re d e k i a ra z i ça lışm a la rı sıra sın d a , A y a n c ık v e T ü rk e li g ü n e y in d e k i s a h a d a sö z k o n u su m a ğ a ra la rın d ışın d a d a h a b ir ç o k k a rstik m a ğ a ra y a ra s tla n m ış tır. H a le n , O n d o k u z M ay ıs Ü n iv e rsite si R e k tö rlü ğ ü 'n e , sö z k o n u su m a ğ a ra la rı in c e le m e k a m a c ıy la b ir a r a ş tır m a p ro je si su n m u ş v e ö n c ü ça lışm a la rı b a şla tm ış b u lu n u y o ru z . Ç ü n k ü , y o ğ u n d a m la ta ş ı şe k ille rin e sa h ip k a rs tik m ağ a ra la r, iyi ta n ıtılıp tu riz m e a ç ıld ık la rın d a ç o k s a y ıd a tu ris t ç e k e b ilm e k te d irle r. N ite k im , 1 9 8 6 'd a k a m u o y u n a ta n ıttığ ım ız G ü m ü ş h a n e 'd e k i K a ra c a m a ğ a ra sı, şu a n d a ilin en ö n em li tu riz m v a rlık la rın d a n b iri d u ru m u n a g elm iştir. Ö y le k i bu m ağ a ra , g ü n d e o rta la m a 1 0 0 0 -1 2 0 0 kişi ta ra fın d a n z iy a re t e d ilm e k te v e şe h rin tu riz m h a re k e tliliğ in i b e lirg in şe k ild e artırm ış b u lu n m a ltta d ır (U Z U N 1996). N e tic e o la ra k , S in o p 'tak i m a ğ a ra la rın İn ce len erek , tu ris tik ç e k ic iliğ e sa h ip o la n la rın v a k it g e ç ir ilm e d e n tu rizm e a ç ılm a sı, y ö re e k o n o m isin e ö n e m li k a tk ıla r s a ğ la y a b ile c e k tir. S o n u ç ve Ö n e r ile r S in o p ’ta d o ğ a l tu ris tik ç e k ic iliğ e sah ip d iğ e r a la n la rı d a te sp it e tm e k a m a c ıy la a y rın tılı b ir tu riz m e n v a n te r p ro je si y a p ılm a lıd ır. A n c a k b u b ilim se l ç a lış m a d a n so n ra , g erek li a lt y ap ı v e ü s t y a p ı ç a lışm a la rın ın y ü rü tü lm e si, ö z e llik le ve ö n c e lik le y ö re h a lk ın ın tu rizm h a k k ın d a b ilin ç le n d irilm e s i v e tu ris tle re k arşı d a v ra n ışla rı k o n u s u n d a ö rg ü n ve y a y g ın e ğ itim v a s ıta la rı k u lla n ıla ra k eğ itilm e si g e re k m e k te d ir. 5 S in o p ’un cid d i b ir u laşım so ru n u v a rd ır ve h alen çö z ü m b e k le m e k te d ir. B u am a ç la , S in o p 'u d ış m erk e zlere b a ğ la y a n k a ra y o lla rın ın sta n d a rd ın ın y ü k s e ltilm e si g e rek lid ir. A n c a k , y o l k alites in in artırılm a sın a k a d a r g e ç e c e k sü re d e, A n k a ra ve İstan b u l g ib i b ü y ü k ş e h ir m erk e z le rin d e n S in o p ’a d ü ze n li u ç a k se fe rle ri k o n u lm alı ve u ça k b ileti fiy a tla rı d ü şü k tu tu la ra k h a v a y o lu u laşım ı te ş r ik ed ilm e lid ir. A y rıc a, d e n iz y alili u la şım ı g e liştirilm e li, S in o p -S a m su n ve S in o p -İsta n b u l a ra sın d a d iğ e r K a ra d en iz k ıyı k en tlerin e de h iz m e t e tm e k ü ze re , ta rife li d en iz o to b ü sleri v e / v ey a fe rib o tla r k o n u lm alıd ır. K a y n a k la r : C E N B E L O Ğ L U , S. - C E N B E L Ö Ğ L U , M . (1 9 7 2 ): İlim iz Bölgem izi {Sinop İli Yakın Çevre İncelem eleri. İl Y a y ın ları, K a rd eş M atb aa sı. A n k a ra. E R A L P , Z . (19 8 3 ): Genel Turizm. A n k a ra Ü n iv . B as ın Y a y ın Y ü k se k O k u lu Y a y ın N o . 3. A n k a ra . ^ ; ^ G Ö K M E N O Ğ L U , T. (19 8 8 ): Sinop ve İlçeleri, A yancık Rehberi. İstan b u l. K O M İS Y O N (1 9 8 6 ): Gerze, K dradeniz'de B ir turizm Vitrini. Verğji K a n u n la rı A ra ştırm a G a ze tes i T esisleri. İstan b u l. UZUN, A . (1 9 9 4 ): “T ek k e k ö y 'd e k i M a ğ a ra Y e rle şm e le rin in T u riz m A ç ısın d a n Ö n e m i” .T ü rkiy e K alk ın an a B a n k ası, T u riz m Y ıllığ ı,1994 (3Öİ8-316), A n k a ra . UZUN, A . (1 9 9 5 a ): “ G e lin c ik b u rn u v e Y a k ın Ç ev re sin d e k i (A y a n c ık - S in o p ) Jeo m o rfo lo jik Şekillerin, T u riz m A ç ısın d a n Ö n e m i” . G azİjÜ n İv . E ğ itim F ak . D e rg . -G E F A D - Y en i D ö n em , S ay ı: 4 (1 9 5 -2 0 2 ), A n k a ra. U Z U N , A . (1 9 9 5 b ): “ K a y alık K ıy ıla rd a k i B iy o je n e tik Ş e k ille n m e y e K a ra d e n iz ’in G ü n e y K ıy ısın d a n B İr Ö rek : Ş in o p - A k lİm a n ”. T ü rk C o ğ r. Dej-ş. S ay ı: 2 9 (1 6 1 -1 7 4 ) İsta n b u l. U Z U N , A . (1 9 9 5 c): Gerze - A laçam A rası K ıyı Bölgesinin Jeom orfolojisi. Ö z E ğ itim Y a y . N o : 3, IS B N : 97 5-80 04 -D 2 -6 . K o n y a. ; \\ U Z U N , A . (1997):Sinop İlinin B azı T u ristik Ç ek ic ilik le ri: S o ru n la r ve Ö n e rile r. Sinop İlinin Ekonom ik Kalkınması. İk tisa d î A ra ştırm a la r V a k fı 1 9 9 7 /1 2 7 (2 4 5 -2 5 4 ), S in o p . i ; u R a p o r la r , B ü lte n le r v b g : ^ D .M .İ.G .M . (1 9 7 4 ): O rta la m a v e E k strem K ıy m e tle r M ete o ro lo ji B ü lte n i. A n k a ra . D .M .İ.G .M . (19 8 4 ): D e n iz S uy u S ıc a k lık la rı B ü lte n i. A nk ara. K A R A D U M A N , H . (1 9 9 3 ): S in o p M illi P a rk la r v e A v - Y a b an H a y a tı B a ş m ü h e n d is liğ i G ö re v a la n ı İçin de B u lu n an S arık u m G ö lü n ü n T ü rk iy e - F in la n d iy a O r ta k P ro je K a p sa m ın a A lın m as ı İle İlg ili B ilg ileri İç e rir R ap o rd u r. S İN O P V A L İL İĞ İ S A N A Y İ V E T İC A R E T İL M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü (1 9 9 4 ): S in o p İlm in Ekonom ik ve Ticari D urum Raporu, S in o p . S İN O P İL T U R İZ M M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü (1 9 9 4 ): S in o p , İl T u riz m E n v a n te ri. D ö n m e z O fs e t. A n k a ra. T .C . S İN O P V A L İL İĞ İ İL T U R İZ M M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü (1 9 9 2 ): S in o p İli T u riz m e n v a n te ri. N a m ık K a ra m u k O fs e t T e sisle ri. İstan b u l. T .C . B A Ş B A K A N L IK K Ö Y H İZ M E T L E R İ G E N E L M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü (1 9 9 4 ): 1 9 9 4 Y ılı S in o p İl P ro g ra m ı. U Z U N , A . (1 9 9 6 ): K a ra c a M a ğ a ra sın ın so n d u ru m u (T e m m u z , 1 9 9 6 ) v e G ü m ü ş h a n e tu riz m in e k a tk ıları (Y a y ın la n m a m ış ra p o r). O n d o k u z M a y ıs Ü n iv ., E ğ itim Fak. S ayı N o : B . 3 0. 2. O D M . 0. 3 6 .0 0 .0 0 /2 0 0 -1 2 6 0 , S am su n 7 j F oto 2: K u m ta şla rı ü z e rin d e g elişen ilg in ç tcjp o ğ ra fîk şe k ille rd e n b ir k ıs m ı. A rk a d a d in a z o r ve ö n d e a s la n b aş ı Figürleri (U Z U N İ 9 9 5 a). 8 1 F o to 3: A fd im a n 'd a b iy o je n e tik şe k iller; k a y a h a v u z c u k la rı (rocky pools), s ü rtü n m e izleri (tracks) v e k ü ç ü k d e lik le r (pits) ilg in ç g ö rü n tü le r a rz etm e k te d ir. 9 F o to 5: S arık tım L ag ü n ü ; o rtad a , k o y u n ağ zım g id eğ e n i. G ü n e y e b ak ış. k ap ata n k ıy ı k o rd o n u ve ö n d e, g ö lü n F o to 6: İn altı m ağ aras ın ın g irişi ve ta v a n d a n sızan ışık la rın o lu ştu rd u ğ u b ü y ü le y ic i m an za ra. M a ğ a ra iç in d e n d ışa d o ğ ru b ak ış. 10