U L U S L A R A R A S I Ç A Ğ L A R B O Y U N C A H A TA Y V E Ç E V R E S İ A R K E O L O JİS İ
S E M P O Z Y U M U B İL D İR İL E R İ
T H E P R O C E E D IN G S O F T H E IN T E R N A T IO N A L S Y M P O S IU M ON
T H E A R C H E O L O G Y O F H A T A Y A N D IT S V IC IN IT Y T H R O U G H T H E A G E S
Qc;
H a t a y ’ı n a n a v a ta n ı n a k a t ı Cı ş ı n ı n
74. y ı l ı i l e
Y IL
H A T A Y ’ IN
ANAVATANA
K A T IL IM IN IN
Y IL D Ö N Ü M Ü
y
T ü r k iy e C u m h u r iy e tin in K u r u lu ş u n u n
-k z z s j
90. y ı l ı a n ıs ın a .
U L U S L A R A R A S I Ç A Ğ LA R B O Y U N C A HATA Y V E Ç E VR E Sİ A R K E O L O J İS İ
S E M P O Z Y U M U B İL D İR İL E R İ
2 1 - 2 4 M A Y IS 2 0 1 3 A N T A K Y A
M U S T A F A K E M A L Ü N İV E R S İT E S İ, F E N -E D E B İY A T F A K Ü L T E S İ
AR K EO LO Jİ B Ö LÜ M Ü
T H E P R O C E E D IN G S O F T H E IN T E R N A T IO N A L S Y M P O S IU M ON
T H E A R C H E O L O G Y O F HATAY
AND
IT S V IC IN IT Y T H R O U G H T H E AGES
2 1 -2 4 M AY 2 0 1 3 ANTAKYA
M U S T A F A K E M A L U N IV E R S IT Y F A C U L T Y O F F A C U L T Y O F S C IE N C E A N D L E T T E R S ,
ARCHAEOLO GY DEPARTM ENT
M U S T A F A K E M A L Ü N İV ER S İTE S İ YAYINLARI NO: 52
U lu s la r a r a s ı Ç a ğ la r B o y u n c a H a ta y v e Ç e v re s i A r k e o lo jis i S e m p o z y u m u B ild ir ile r i
2 1 - 2 4 M a y ıs 2 0 1 3 A n ta k y a
T h e P r o c e e d in g s o f T h e I n t e r n a t io n a l S y m p o s iu m O n T h e A r c h e o lo g y o f H a ta y a n d I ts V ic in it y
T h ro u g h T h e A g e s
2 1 - 2 4 M a y 2 0 1 3 A n ta k y a
© M u s t a f a K e m a l Ü n iv e r s it e s i Y a y ın la r ı N o : 5 2
IS B N : 9 7 8 - 9 7 5 - 7 9 8 9 - 5 0 - 9
Bu k ita p ta y a y ın la n a n b ild irile rin y a y ım h a k k ı saklıd ır. Y a z a rla rın ın y a z ılı iz n i o lm a k s ız ın ç o ğ a ltıla m a z ,
b a s ıla m a z , y a y ın la n a m a z . B ildiri m e tin le r iy le ilg ili h er tü rlü s o ru m lu lu k y a z a r la rın a aittir.
All rig h ts re se rv e d . N o p a rt o f th is b o o k m a y b e u s ed o r re p ro d u c e d w ith o u t w ritte n p e rm is s io n fro m th e a u th o rs .
All re s p o n s ib ility risin g fro m th e c o n te n t o f th e p a p e rs p u b lis h e d h ere re s ts u p o n th e ir a u th o rs .
B a s k ı Ö n c e s i H a z ır lık - P r e p a r e d f o r p r in t b y
M u s t a f a K e m a l Ü n iv e r s ite s i, F e n - E d e b iy a t F a k ü lte s i, A r k e o lo ji B ö lü m ü
K a p a k T a s a r ım ı - C o v e r d e s ig n
M u s t a f a K e m a l Ü n iv e r s ite s i, F e n - E d e b iy a t F a k ü lte s i, A r k e o lo ji B ö lü m ü
Ç iz im - I llu s t r a t io n
B a r ış K o c a m a z
B a s k ı - P r in t
K a n a tlı M a h . A t a t ü r k C a d . M e c it o ğ lu A p t.
K a t:2 N o :3 0 A n ta k y a / H A T A Y
T e l: + 9 0 3 2 6 2 1 6 71 81 - 8 8
F a k s : + 9 0 3 2 6 2 1 6 71 8 2
w w w . h a t a y lif e . c o m
A n ta k y a - T ü r k iy e
2014
E d itö rle r - E d ited By
A y n u r Ö z fır a t - Ç ile m U y g u n
B ilim K u ru lu - A c a d e m ic C o m m itte e
P ro f. Dr. A y n u r Ö z fır a t
P ro f. Dr. K. A s lıh a n Y e n e r
P ro f. Dr. T im o t h y H a rr is o n
D o ç . Dr. H a tic e P a m ir
Düzenleme Kurulu - Organization Committee
P ro f. Dr. A y n u r Ö z fır a t
D o ç . Dr. H a tic e P a m ir
Y rd . D o ç . Dr. Ç ile m U y g u n
Ö ğr. G ör. A h m e t G ö r m ü ş
A rş . G ör. C a n a n K a r a ta ş
A rş . G ör. B a r ış K o c a m a z
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
P r o f . D r . H ü s n ü S a C ih Ç ü d e r , M u s t a f a K j m a C Ü n i v e r s i t e s i R e k t ö r ü
P r o f D r . A y n u r Ö z f . r a t , M u s t a f a K j m a C Ü n i v e r s i t e s i F e n - E d e b i y a t F a -k ü Ct e s i D e k a n ı
A r k e o Co j i B ö Cü m B a ş k a n ı
BİLDİRİLER - PAPERS
E r k s in G Ü LE Ç , İ s m a il Ö ZER , M e h m e t S A Ğ IR , İ s m a il B A Y K A R A , S e r k a n Ş A H İN ,
A h m e t C e m E R K M A N , A y ş e n A Ç IK K O L Y IL D IR IM
“İ k M o d e r n İn s a n la rfln a d o C u ’da: Ü ç a ğ ız lı M ağarası". .................................................................................................................................. 1 7
E m re Ö Z Ş A H İN , Ç a ğ la r K ıv a n ç K A Y M A Z
“C oğrafi B ir D eğerlendirm e: A m ik ^ O v a sı (H a ta y ) H öy ük le ri". ............................................................................................................................ 2 9
Rana Ö ZBAL
“H a ta y 'ın N eoC itikjve K a lk p litik .D ö ne m le ri". ...................................................................................................................................................... 4 3
A s lıh a n Y E N E R , M u r a t A K A R
“Y e n i K a z ıla r Işığ ın d a A ç ç a n a H ö y ü k , AntikA-O -la-h K e n ti O rta — Çeç T u n ç ve D e m ir Çağı T a 6a kalâ rı". ..................................................61
C h a r le s G A TE S
“K in e t H ö y ü ğ ü n A k a m e n id P e r s ve H eC enistikD önemC eri: 19 9 8 -2 01 2 Y ılla rı K a z ı S on uçları". ................................................................... 8 5
H a tic e P A M İR
“A n ta k y a K e n t İ ç i K u rta rm a K a z ı l a n ’. ..............................................................................................................................................................101
M e r y e m A C A R A ESER
“A n ta k y a K e n t İ ç i K a z ısın d a E le Çeçen M e t a l B u lu n tu la rın d a n B ir Çrup: A y d ın la tm a Ara-çları”. ........................................................ 1 1 5
M u s t a f a H a m d i S A Y A R , S e lin Ö N D E R
“A m m ia n u s M a rcellinu s v e L iè a n iu s ’un A n la tım la rın d a M . S . 4. yy . ‘da A n tio c h e ia H a k k ın d a B a z ı N o tla r ”. ....................................... 121
H a d r ie n B R U
“E ssa i D e Sociologie H isto riq u e d A n tio c h e S u r ÎO r o n te A u x .E p o q u e s H ellénistiqu e E t Rom aine: A n th ro p o n y m ie , C ultures E t
P euplem ent". ........................................................................................................................................................................................................... 1 2 7
F ig e n Ç E V İR İC İ C O Ş K U N
“2 0 0 5 Y ılı Ha.ç D a ğ ı M e v k ii Y ü z e y A ra ştırm a sın d a E le Çeçen H elCenistikjve R om a D ö n em i S er am ikleri”.
145
E rg ü n L A F L I, E va C H R IS T O F
“N e w HeCCenistic a n d R e m a n Ç rave ReCiefs fr o m A n tio c h ".
161
E m e l ERTEN
“H a ta y 'd a n B ir Cam B u lu n tu : E se n tep e S k y p h o su " . .......................................................................................................................................... 1 8 3
Füsun TÜLEK
“I n te m c tio n o f T he DeCiHaCiCS e ttle m e n t w i th T he S e ttle m e n ts in Isso s P’Cain"......................................................................................... 191
A n g e la M . B E L L
“TiCmen H ö y ü k 'd e B a h a d ır A k m K a z ıta n D ö ne m in d e O rtay a Ç ıkartılan A n ado C u ’n u n E n E r k e n YerCi Ç a r k Y a p ım ı M aC
ÇrupCarından Biri: B r ittle O range W a re ". ....................................................................................................................................................... 211
S a b a h a t t in EZER
“Ç e d ik fi K a r a h ö y ü k ,a n d TiCmen H ö yü k ^P lâ in S im ple W a re /S im p le W a re ÇrupCarı v e İsimCendiriCmesi Ü ze r in e D üşünc eler". .............. 2 2 7
C e v d e t M e r ih ER EK
“L e v a n t ve A nadoC u A r a s ın d a PaCeoCitikye Epi-PaCeoCitikjKfiCtüreCYayıCımı ve D ir e k fi M ağ ara sı". .......................................................... 2 3 9
A. T u b a Ö K S E , A h m e t G Ö R M Ü Ş
“O rta E ım t H a v z a s ı v e Ç evresinde M .Ö . Ü çü nc ü B in d e KuCCa-nıCan KjrsaC D iniAta-nC ar". ...................................................................... 2 5 3
M ehm et ÖNAL
“Zeugm a, ve DoCiche M ü h ü r B a skıla rınd a T y k h e B e tim le ri". ............................................................................................................................. 2 6 9
G ü r h a n B A H A D IR
“T he Socio-PoCiticaC S tr u c tu r e o f A n tio c h B e tw e e n I V — V I. C enturies". ..................................................................................................... 2 8 5
A h m e t G Ü N D Ü Z, A h m e t C a n e r Ç ATAL
“Şa rk jT ic are t Y ılık la r ın a Çöre A n ta k y a (1 88 3-1912)". .................................................................................................................................. 291
M in e T E M İZ
“OsmanCı D ö ne m in de A n ta k y a 'd a T icaret A C a n b rin in B iç im len işi". ................................................................................................................ 3 0 5
Sezer ARSLAN
“A n ta k y a .’da OsmanCı D ö n e m i 19. y y . ’a A i t B ir A ra p -O r to d o k s H ıris tiy a n KatedraCi: A z i z PavCus ve H a v a r i P e tru s KatedraCi". ...... 3 2 3
S ü le y m a n H A T İP O Ğ L U
“A ta .tü r k 'ü n H a ta y ’ı M is a k - I MiCCi’y e D â h iC E tm e Ça-bahrı". ...................................................................................................................... 3 4 5
O lc a y Ö Z K A Y A D U M A N , V o lk a n P A Y A S L I
“S a n c a k 'ta n V i k y e t ’e B a ğım sızC ıkM üca.delesinin B ir K ü t ü r E v i H a ta y HaCkgvCeri ( 1 9 3 7 -1 9 3 9 " . ........................................................... 3 5 3
İs a K A L A Y C I
“T ra n sız İd a re si D ö n em in de S u r iy e ’den H a t a y ’a Y a p ıü n Ç öçler ( 1 9 1 9 -1 9 4 6 " . ........................................................................................ 3 6 3
S e rv e t Ç AYAN
“ÇeCenekşeCA n t e p E v le rin d e D u v a r ve T a v a n R esim leri". .............................................................................................................................3 7 7
x
F a r k lı d i n v e k ü l t ü r le r i 6 ü n y e s in d e 6 a r ın d ır a n H a t a y i l i a n tik a d ö n e m d e c o ğ r a f i k o n u m u n u n s a ğ l a d ı ğ ı a v a n t a j l a d o ğ u
i l e 6 a t ı a r a s m.da .k i s o s y a l v e k ü l t ü r e l e t k i l e ş im in e n c a n l ı y a ş a n d ı ğ ı 6 ö lg e olarakL birçok^ k üf t ü r v e u y g a rlığ a e v s a h ip l iğ i
y a p m ı ş t ı r. H a t a y c o ğ r a fy a s ın ın ö z g ü n l ü ğ ü, j e o m o f o l o j i k y a p ı s ı D o ğ u A k d e n iz i ç e v r e le y e n 6 i rçokL u yga rlı k L m erk ez i il e y a .k ın
i l e tiş im v e e t k i l e ş im o la n a ğ ı s u n m a s ı; e k o n o m i k k a y n a k la r ı n ı o l u ş tu r a n ta rım , o r m a n ü r ü n l eri, s u v e m a d e n k a y n a k l a n
6 a k ım ın d a n z e n g i n l i ğ i v e ik lim in in e l v e r i ş l i l i ğ i 6 ö lg e y i P a l e o l itikL Ç a-ğ’d a n 6 u y a n a in s a n t o p lu l u k la r ın c a y e r le ş i m a l a n ı
o la r a k c a z i p k ılm ış tır .
B ö lg e d e k i 6 u k ü l t ü r e l 6 i r ik im 1 9 0 0 l ü y ıl la r d a g e r ç e k le ş t ir i le n a r a ş t ı rm a l a r la a r k e o l o j i li te r a t ü r ü n d e ta n ın m a y a 6 a ş l a m ış
v e g ü n ü m ü z d e y ü r ü t ü len ç a l ış m a la r la d a Y a .k ın D o ğ u v e D o ğ u A k d e n iz y e r le ş i m le r in e il iş k i n d a h a g e n i ş d ü z e y d e
a r k e o l o ji c
e ta r ih s e l v e r i lere u la ş ı l m ı ş t ı r. T o p ra k L a l t ı n d a k i k üCtü r e C d e ğ e r le r i o r ta y a ç ı k a r a r a k , in s a n Cık L ta r ih i a ç ıs ın d a n
y o r u m Ca m a y a ç aCışa n 6 i Cim is a n Ca r ı t a r a f ın d a n g e r ç e k le ş t ir i len s ö z k o n u s u a r a ş t ı r m a p r o je le r in e a i t s o n u ç l a r 2 0 1 3 y ı Cı
i ç e r s in d e ü n iv e r s ite m iz ta r a f in d a n d ü z e n Ce n e n 6 ir s e m p o z y u m Ca o r ta .^ 6 ir p l a t f o r m d a p a y Ca ş ı Cm ı ş t ı r. Y u r t i ç i v e y u r t
d ı ş ın d a n a r a ş t ı rm a c ı l a r ın k a t ı l ı m ıy l a g e r ç e k le ş t ir i le n 6 u 6 i l im s e l e t k i n l i k t e s u n uCa n v e in s a n l ı k t a r i h i n i n e n e r k e n s ü r e c in d e n
6 a ş (ayarakL H a t a y ' ı n
a n a v a ta n a
k a t ı l ım ın a k a d a r u z a n a n
k r o n o l o j i d i Cim in i k a p s a y a n
6 i Cd i riCe r,
k i t a p l a ş t ı n l a m kL
ü n iv e r s ite m iz y a y ı n s e r is i i ç e r s in d e 6 a s ı Cm ı ş t ı r.
B ö lg e d e y ü r ü t ü le n a r a ş tır m a p r o je C e rin i t e ^ i r k a y n a k t a to p la y a n 6 u y a y ı n ı n o C u şu m u n d a m a k a le le r i i le k a t k ı d a 6uC unan
6iCim in sa n C a r ın a, s e m p o z y u m v e y a y ı n s ü r e c in d e e m e ^ v e r e n A r k e o l o j i B ö l ü m ü ö ğ r e tim üyeC erine te ş e k k ü r e d erim . H e r
g e ç e n g ü n g e l i ş m e k te o l a n k e n t i m i z i n t a r i h i v e k ü l tü r e l d e ğ e r le r in e y ö n e l ip ö z v e ril i ç a l ış m a l a r ın n e t ic e l e r in i iç e re n 6 u
y a y ı n ı n ilg ili tü m a r a ş tır m a c ıla r a 6 a ş v u r u k a y n a ğ ı o l m a s ı d i leğ iy l e . . .
P r o f Dr. H ü sn ü S a iih Ç Ü D E R
M u s ta fa % em a[ Ü niversite si R ektörü
SUNUŞ
^
H a t a y v e y a k ı n ç e v r e s in d e k i a rk e o lo jik ^ d e ğ e rle re iliş k in ç a lış m a la r ı v e 6 ilim in s a n la r ı n ı 6 ir a r a y a g e t i r e r e ^ i C g i p a y la ş ı m ı n ı
s a ğ la y a 6 ilm e k j a m a c ıy la M u s t a f a K e m a l Ü n i v e r s i t e s i R e k t ö r l ü ğ ü n ü n d e s te ğ i ile A r k e o l o j i B ö lü m ü t a r a f ı n d a n M u s t a f a
K e m a l Ü n i v e r s i t e s i s a lo n la r ı n d a “Ç a ğ la r B o y u n c a H a t a y v e Ç e v r e s i A r k e o l o j i s i ( 2 1 - 2 4 M a y ı s 2 0 1 3 ) ” 6 a ş lık f ı u lu s la r a r a s ı
6 ir s e m p o z y u m d ü z e n le n m iş tir . O r g a n i z a s y o n d a P a l a e o litik ^ D ö n e m ’d e n C u m h u r iy e t D ö n e m i n e k a d a r 6 ö lg e d e y ü r ü t ü le n
a r a ş tır m a l a r a a i t s o n u ç la r ilg ilile r le p a y la ş ı lm ış t ır .
S ö z k o n u s u 6 i l i m s e l t o p l a n t ı n ı n k a lıc ılı ğ ın ı s a ğ la m a k ^ a d ın a y in e R e k tö r lü ğ ü m ü z ü n d e s te ğ i ile 6 i ld ir i k i t a 6 ı h a z ırla n a r a k ^
M u s t a f a K e m a l Ü n i v e r s i t e s i y a y ı n s e r is i iç e r isin d e 6 a s ılm a s ın a k a r a r v e r ilm iş tir . B ö y le c e ark eo lo jik ^ d e ğ e r le r iy le s o n
d e re c e z e n g in o la n H a t a y v e y a k ı n ç e v r e s in d e y ü r ü t ü l e n a r a ş tır m a la r a ili ş k in 6 ilg ile r m ço k ^ d a h a g e n i ş k itle le r e u la ş m a s ı
a m a ç la n m ış tır . B ö lg e m iz d e g e r ç e k le ş tir ile n v e h e r 6 ir i t e l a ş ı n a o l d u k ç a ö n e m li 6 u l g u la r iç e re n a r k e o lo jik ^ a la n la r a iliş k in
g ü n c e l 6 ilg ile r i k a p s a y a n 6 u y a y ın ı n , a k a d e m is y e n le r , ö ğ r e n c ile r v e a r k e o lo jiy e i lg i d u y a n l a r iç in y a r a r l ı o la c a ğ ın ı u m u y o r u z .
S e m p o z y u m u n g e r ç e k le ş m e sin d e d e s te k l e r in i 6 iz d e n e s ir g e m e y e n 6 a ş ta S a y ı n R e k t ö r ü m ü z P r o f D r . H ü s n ü S a l ih Ç ü .d er
o lm a k ^ ü zere, M u s t a f a K e m a l Ü n i v e r s i t e s i R e k tö r lü ğ ü p e r s o n e l i ile S a ğ lık , K ü l t ü r v e S p o r D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı n a te ş e k k ü r le r .
S e m p o z y u m B it im K u r u lu , D ü z e n le m e K u r u lu , A r k e o l o j i B ö lü m ü ö ğ re n c ile ri, ö ğ r e tim ü y e le r i v e e le m a n la r ı ile k a tıl ım c ıla r a
e m e k le r i iç in ç o k ^ te ş e k jiü r le r
P r o f Dr. A y n u r Ö zfıra t
F en -E de6iy at F a k ü lte si D ek an ı
A rk e o lo ji Bölüm. Ba.şkanı
■
BİLDİRİLER
PAPERS
U l u s la r a r a s ı Ç a ğ la r B o y u n c a H a t a y v e Ç e v r e s i A r k e o l o j i s i
S e m p o z y u m u B i l d ir i le r i
Y E N İ K A Z IL A R IŞ IĞ IN D A A Ç Ç A N A H Ö Y Ü K , A N T İK A L A L A H KENTİ
ORTA - GEÇ T U N Ç VE D E M İR ÇAĞI TA B A K A LA R I
K. A s lıh a n Y ener *
M u ra t A k a r **
A b s tra c t
T e ll A t c h a n a w a s o r ig in a lly e x c a v a te d b y S ir L e o n a rd W o o lle y f r o m 1 9 3 6 - 3 9 , a n d a f t e r W o r ld W a r
II f r o m 1 9 4 6 - 4 9 , f o r th e B r it is h M u s e u m a n d O x fo r d U n iv e r s ity . W o o lle y 's p u b lic a t io n s , p a r t ic u la r ly
h is 1 9 5 5 v o lu m e o n A la la h , h a v e b e e n w id e ly u s e d a s a s o u r c e f o r f u r t h e r s t u d y in t h e p a s t 60
y e a r s . W h ile in m a n y w a y s a h e a d o f h is t im e in t e r m s o f a r c h a e o lo g ic a l m e th o d o lo g y , W o o lle y 's
w o r k , n e v e r th e le s s , le f t a n u m b e r o f g a p s a n d u n c e r t a in t ie s in t h e d o c u m e n t e d h is t o r y o f a n c ie n t
A la la h . T h e n e w r o u n d o f r e s e a r c h a t T e ll A t c h a n a b e g a n in 2 0 0 0 u n d e r t h e d ir e c t io n o f th e a u t h o r
n o w s p o n s o r e d b y K o c U n iv e r s it y in I s ta n b u l. N in e s e a s o n s o f e x c a v a tio n h a v e b e e n c o m p le t e d
f r o m 2 0 0 3 - 2 0 1 2 , e x p lo r in g a r e a s b o th w it h in a n d b e y o n d th e z o n e p r e v io u s ly e x p lo r e d b y W o o lle y .
T h ir t y - s ix n e w tr e n c h e s s ix te e n b o r in g s , a n d t w o e x p lo r a t o r y s e c t io n s h a v e b e e n e x c a v a te d o n th e
s it e in a d d it io n t o e x te n s iv e fie ld s u r v e y a n d g e o p h y s ic a l e x p lo r a t io n . T h e n e w f in d in g s in d ic a te
t h a t th e u p p e r m o s t k n o w n h a b it a t io n le v e l o f A la la h (L e v e l I) c o n t r a r y t o W o o lle y , is d a te d t o th e
e n d o f t h e 1 4 th c e n t u r y B C w h ile th e 'T e m p le ' c o n t in u e d in u s e in t o t h e 1 3 th c e n tu r y . It m a y be
h y p o th e s iz e d t h a t th e c it y o f A la la h w a s s u b je c t e d t o a m a jo r d is r u p t io n a r o u n d 1 3 0 0 B C t h a t
r e s u lte d in th e a b a n d o n m e n t o f t h e m a jo r it y o f t h e s ite . T h e s u r p r is e f in d in g w a s t h a t m u lt ip le
p h a s e s d a t in g t o t h e Iro n I a n d II p e r io d s o n o n e o f t h e f e w s u r v iv in g u n e x c a v a te d s e c t io n s a t th e
n o r t h e r n e n d o f th e s ite . T h e n e w ly d is c o v e r e d c e r a m ic a s s e m b la g e s a re q u it e d i s t in c t f r o m th e
e v id e n c e c it e d b y W o o lle y f o r L e v e l O b e in g a “ S e a P e o p le " r e s e t t le m e n t o f A la la h , th o u g h ir o n ic a lly
it a m o u n t s t o m u c h t h e s a m e t h in g , n a m e ly , a lo c a liz e d a n d s h o r t - liv e d re u s e o f t h e s it e in th e m id 1 2 th c e n t u r y BC.
H a ta y ili s ın ır la r ı iç e r is in d e A m ik O v a s ı'n d a , A s i n e h r in in k e n a r ın d a y e r a la n A ç ç a n a H ö y ü k , A n t ik A la la h K e n ti, M .Ö .
2. B in y ıld a b ö lg e s e l b ir g ü ç o la n M u k iş K r a llığ ı'n ın b a ş k e n tid ir . B u lu n d u ğ u s t r a t e jik k o n u m u it ib a r iy le k r a llı k s ır a s ıy la
Y a m h a d , M it a n n i v e H it it im p a r a t o r lu k la r ı n ı n h im a y e s i a lt ı n d a b ö lg e n in t ic a r i, a s k e r i v e p o lit ik k o n t r o lü n ü b a ş k e n t
A la la h 't a n s a ğ la m ı ş t ı r ( R e s im 1).
D o ğ u A k d e n iz k a r a v e d e n iz a ğ la r ı iç e r is in d e k i r o lü s a y e s in d e ö n e m in i k o r u y a n k r a llık , k o z m o p o lit a lty a p ıs ı ile
k ü lt ü r le r a ra s ı s e n k r o n iz a s y o n u s a ğ la y a b ile c e k o la n k e s in t is iz O r ta v e G e ç T u n ç Ç a ğ ı k ü lt ü r ta b a k a la r ı n a s a h ip tir .
S ir L e o n a rd W o o lle y t a r a f ı n d a n g e r ç e k le ş t ir ile n ilk a r k e o lo jik k a z ıla r ile b ir lik t e a ç ığ a ç ık a r ıla n o n s e k iz a r k e o lo jik
ta b a k a d a n e ld e e d ile n m a te r y a l k ü lt ü r ü v e b ö lg e n in e tn ik , e k o n o m ik v e p o lit ik t a r ih in i o r t a y a k o y a n ç iv i y a z ılı a rş iv le r,
H a ta y v e k o m ş u c o ğ r a f y a la r ı n T u n ç Ç a ğ ı k r o n o lo jis in i v e e t k ile ş im in i a n la m a k a d ın a A la la h 'ı n k ilit y e r le ş k e le r d e n
b ir i o ld u ğ u n u g ö s t e r m iş t ir .
* Prof. Dr. K. Aslıhan Yener, K o ç Ü n iv e r s ite s i, İn s a n i B ilim le r v e E d e b iy a t F a k ü lt e s i, A r k e o lo ji v e S a n a t T a r ih i B ö lü m ü , İs ta n b u l. ayener@ ku.edu.tr
* * Dr. M u ra t Akar, A n a d o lu M e d e n iy e t le r i A r a ş t ı r m a M e r k e z i, m aka r@ ku .e d u.tr
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
W o o lle y d ö n e m i k a z ıla r ın ın y e r le ş k e n in s ın ırlı b ir a la n ın d a g e r ç e k le ş t ir ilm iş o lm a s ı v e y e t e r s iz a r ş iv ç a lı ş m a la r ı n d a n
d o la y ı A la la h ta b a k a la r ı n ı n b ir ç o k s t r a t ig r a f ik h a ta y a s a h ip o ld u ğ u v e y e n i d ö n e m k a z ıla r ın y a p ılm a s ı g e r e k liliğ i is e
s o n e lli y ıld a A la la h ü z e r in e y a p ıla n b ilim s e l a r a ş t ı r m a la r d a o r t a y a ç ık m ış tır .
2 0 0 3 y ılın d a b a ş la t ı la n A ç ç a n a H ö y ü k , A n t ik A la la h k e n ti y e n i d ö n e m k a z ıla r ıy la b ir lik te , A la la h t a b a k a la r ı n ı n y e n id e n
in c e le n m e s i v e Y a k ın D o ğ u 'n u n M .Ö . 2. b in y ıl a r k e o lo jis in i y a k ın d a n ilg ile n d ir e n k ü lt ü r le r a ra s ı s e n k r o n iz a s y o n v e
k r o n o lo ji s o r u n s a lla r ı n a c e v a p la r a r a n m a s ı h e d e f le n m iş t ir . Y e r le ş k e n in f a r k lı b ö lg e le r in d e t o p la m d a 3 6 p la n k a re d e
g e r ç e k le ş t ir ile n a r k e o lo jik k a z ıla r, h ö y ü k ç e v r e s in d e y ü r ü t ü le n je o - a r k e o lo jik a r a ş t ı r m a la r v e b ilim s e l a n a liz le r
ış ığ ın d a e ld e e d ile n b u lg u la r a d a y a n a r a k A la la h k e n ti ü z e r in e k a b u l g ö r m ü ş t a n ı m la m a la r ı g e ç e r s iz k ıla n s o n u ç la r
o r t a y a ç ı k a r ı lm ı ş t ı r ( R e s im 2).
S o n 1 0 y ıld a y ü r ü t ü le n a r k e o lo jik k a z ıla r ik i t e m e l a r a ş t ı r m a s o r u s u ü z e r in d e n y o la ç ık a r a k ş e k ille n d ir ilm iş t ir . Ö n c e lik le
k e n d i k a z ı k o d la m a m ı z iç e r is in d e A la n 1 o la r a k t a n ı m la d ı ğ ı m ı z v e S ir L e o n a r d W o o lle y ta r a f ı n d a n a ç ığ a ç ık a r ıla n
s a ra y , t a p ı n a k v e ş e h ir s a v u n m a s is t e m le r in in y e r a ld ığ ı S a r a y la r B ö lg e s i'n in k r o n o lo jis in i y e n id e n d e ğ e r le n d ir m e k
h e d e f le n m iş t ir . B u m a k s a t la V II. v e IV. T a b a k a S a r a y y a p ıla r ın ın a v lu la r ın a y e r le ş t ir ile n p la n k a r e le r ile A la la h 'ın
e rk e n O r ta T u n ç (M .Ö . 1 9 . Y ü z y ıl) v e O rta T u n ç II-G e ç T u n ç I (M .Ö . 1 8 - 1 6 . Y ü z y ılla r ) ta b a k a la r ı in c e le n m iş t ir .
H ö y ü k ü z e r in d e y e r a la n e s k i k a z ı e v in in d o ğ u s u n d a , W o o lle y k a z ı a la n ın b a tı k ö ş e s in e y e r le ş t ir ilm iş y e d i p la n
k a re ile b ir lik t e is e A la la h 'ı n G e ç T u n ç II (M .Ö . 1 4 . Y ü z y ıl) d ö n e m in i iç e r e n IV -O t a b a k a la r ı in c e le n m iş t ir . B u p la n
k a r e le r d e y ü r ü t ü le n ç a lı ş m a la r v a r o la n W o o lle y t a b a k a la ş m a s ı n d a y e r a la n s t r a t ig r a f ik v e k r o n o lo jik s a p t a m a la r ı n
s o r u n la r ın ı o r t a y a ç ık a r m ış v e y e n i b ir s t r a t ig r a f in in o lu ş t u r u lm a s ı g e r e k liliğ in i g ö s t e r m iş t ir . E ş z a m a n lı o la r a k
h ö y ü ğ ü n g ü n e y b a tı te p e d ü z lü ğ ü n d e v e k u z e y d o ğ u y a m a c ın d a g e r ç e k le ş t ir ile n a r k e o lo jik k a z ıla r ile b ir lik t e is e
k e n tin d a h a ö n c e d e n a r k e o lo jik k a z ı y ü r ü t ü lm e m iş b ö lg e le r in i a r a ş t ı r m a k h e d e f le n m iş t ir . B ö y le lik le A la la h k e n tin in
s a d e c e S a r a y la r B ö lg e s i d e ğ il a y n ı z a m a n d a id a ri, a s k e r i, e n d ü s t r iy e l v e y a ş a m s a l a la n la r ın ın d a d e ğ e r le n d ir ilm e s i
h e d e f le n m iş t ir . S o n y ılla r d a ö z e llik le S a r a y la r B ö lg e s i iç e r is in d e , A la la h t a p ı n a k la r ı n ı n o r t a y a ç ık a r ıld ığ ı a la n d a is e
A la la h 'ın D e m ir Ç a ğ ı'n d a d a is k a n e d ild iğ i k a n ıtla y a n a r k e o lo jik t a b a k a la r o r t a y a ç ı k a r ı lm ı ş t ı r 1.
Y a r im lim h a n e d a n lığ ın a e v s a h ip liğ i y a p m ış v e I. H a t t u ş ili t a r a f ı n d a n K u z e y S u r iy e s e fe r le r in d e y a k ılıp y ık ıld ığ ı g ö r ü ş ü
b e n im s e n e n A la la h V II. T a b a k a s a r a y ı O rta K r o n o lo jiy e g ö r e M .Ö . 1 7 5 0 - 1 6 5 0 a r a s ın a ta r ih le n m e k t e d ir . Ç iv i y a z ılı
a r ş iv le r d e b a h s i g e ç e n k r a l is im le r i v e b u ş a h ıs la r ın A m o r it k ö k e n li Y a m h a d K r a lla r ı ile o la n ta r ih s e l e ş le ş tir m e s i,
d ü ş ü k , o r t a v e y ü k s e k k r o n o lo jile r s o r u n s a lı iç e r is in d e ö n e m li b ir ta r t ı ş m a k o n u s u o lm u ş t u r ( N a 'a m a n 1 9 7 4 ; G a te s
1 9 8 1 : 1 9 8 7 ). V II. T a b a k a ö n c e s i d ö n e m le r e a it a r k e o lo jik b u lg u la r is e ( V II- X V II) W o o lle y 'in g e r ç e k le ş t ir d iğ i D e rin
T a p ın a k S o n d a jı v e S t r a t ig r a f i S o n d a jı o la r a k ta n ı m la n a n ik i a la n d a n e ld e e d ilm iş t ir ( W o o lle y 1 9 5 5 : 5 - 9 0 , B a tiu k
v e H o r o w it z 2 0 1 0 ) . B u s o n d a jla r d a n e ld e e d ile n s ın ır lı b ilg i v e m a te r y a l k ü lt ü r m a lz e m e s in d e n d o la y ı A la la h V II.
T a b a k a S a r a y ı'n ın 9 n o .lu a v lu s u n a y e r le ş t ir ile n 1 3 x 1 0 m e t r e lik b ir a ç m a ile A la la h e r k e n O rta T u n ç t a b a k a la r ı v e
V II. T a b a k a S a r a y ı'n ın k u r u lu ş s ü r e c in i iç e r e n z a m a n d ilim i in c e le n m iş t ir . O rta T u n ç Ç a ğ ı t a b a k a la r ı n ı n in c e le n d iğ i
b ir b a ş k a a la n is e y in e S a r a y B ö lg e s i'n d e y e r a la n v e IV. T a b a k a S a r a y ı'n ın a v lu s u n a y e r le ş t ir d iğ im iz 3 2 .5 7 k o d lu
p la n k a r e s id ir . B u p la n k a r e d e a n ıts a l m im a r in in iz le r in e r a s tla n ır k e n h ö y ü ğ ü n k u z e y d o ğ u y a m a c ın d a 4 5 .4 5 v e
4 5 .4 4 p la n k a r e le r in d e is e k e n tin O rta T u n ç d ö n e m i s a v u n m a s is t e m le r i in c e le n m iş tir .
3 3 .3 2 a ç m a s ı n d a u la ş ıla n e n e rk e n m im a r i t a b a k a 3. E v re o la r a k t a n ı m la n m ı ş v e b ü n y e s in d e ü ç a y rı ta b a n s e v iy e s i
iç e r e n a n ıts a l b ir y a p ın ın k a lın tıla r ı o r t a y a ç ık a r ılm ış tır . A ç ığ a ç ık a r ıla n y a p ı, k a lın k e r p iç tu ğ la d a n ö r ü lm e d u v a r la r ı v e
ş e h r in d o ğ u y a m a c ın a o la n y a k ın lığ ı d e ğ e r le n d ir ild iğ in d e , m im a r i ü s lu p o la r a k V II. T a b a k a S a ra y ı ile o r t a k ö z e llik le r
t a ş ım a k ta d ır . V II. T a b a k a S a r a y ı'n d a o ld u ğ u g ib i 3 3 .3 2 , 3. E v re a n ıts a l y a p ıs ın ın h e m b ir s a r a y v e id a r i y a p ı ö z e lliğ i
ta ş ıd ığ ın ı h e m d e y a m a c a o la n y a k ın lığ ı ile ş e h ir s a v u n m a s is t e m in in b ir p a r ç a s ı o la b ile c e ğ in i d ü ş ü n m e k t e y iz
( R e s im 3 - 4 ) .
1 W o o lle y y a y ı n la r ı n d a a r k e o lo jik t a b a k a la r ı n t a n ı m la n m a s ı n d a r o m a r a k a m la r ın ı n k u lla n ı ld ı ğ ı " L e v e l" t e r m i n o l o j i s i y e r in e Y e n e r k a z ıla r ı
ile b i r lik t e o r t a y a k o n u la n y e n i t a b a k a la ş m a y ı t a n ı m la m a k iç in " P e r io d " t e r m i n o l o j i s i k u lla n ı lm a y a b a ş la n m ı ş t ı r ( Y e n e r 2 0 1 3 a : 1 3 ). Bu
m a k a le d e g e r e k li g ö r ü ld ü ğ ü k ı s ı m la r d a h e r ik i t a n ı m la m a d a k u lla n ı la r a k A la la h t a b a k a la ş m a s ı y e n i b a ş t a n d e ğ e r le n d ir i lm iş t ir .
3 3 .3 2 a ç m a s ı 3 c E v re s i a n ıts a l y a p ıs ı lo k a l b ir y a n g ın a m a r u z k a lm ış , ç o k s a y ıd a s a k la m a k ü p le r i v e s e r v is
k a p la r ın ın in s it u o la r a k b u lu n d u ğ u ik i f a r k lı o d a a la n ı a ç m a s ın ır la r ı iç e r is in d e a ç ığ a ç ık a r ılm ış tır . O d a n ın k u z e y d o ğ u
k ö ş e s in d e k e r p iç b ir p la t f o r m a g ö m ü lm ü ş v e iç le r in d e e m m e r b u ğ d a y ı k a lın tıla r ı b u lu n a n s a k la m a k a p la rı, g ü n e y d e
b ir ç a lış m a b a n k e ti v e k u z e y in d e is e b ir a t n a lı ş e k illi o c a ğ ın y e r a ld ığ ı g ü n e y o d a ,
k a p s a m lı b ir d e p o la m a v e
p iş ir m e a k t iv it e le r in in g e r ç e k le ş t ir ild iğ i b ir s a r a y m u t f a ğ ı o la r a k t a n ı m la n a b ilir . E le g e ç ir ile n s a k la m a k ü p le r in e
ç a ğ d a ş ö r n e k le r T e ll H a m m a m e t T u r k m a n , T e ll M a r d ik h /E b la , T e ll a l R im a h , T e ll M o h a m m e d D iy a b , T e ll H a d id i
v e T e ll M is h r if e h / Q a t n a g ib i y e r le ş k e le r d e O rta T u n ç I v e O rta T u n ç II ta b a k a la r ı n d a b u lu n m u ş t u r ( la m o n i 2 0 1 2 ;
D o r n e m a n n 1 9 9 2 ; P o s t g a t e v e diğ. 1 9 9 7 ; F a iv re v e N ic o lle 2 0 0 7 ; M a t t h ia e 1 9 8 0 ). B u s e r a m ik t ip le r i O rta T u n ç Ç ağı
d ö n e m i b o y u n c a k u z e y S u riy e b ö lg e s in d e y a y g ın o la r a k k u lla n ılm ış o lm a lıd ır la r (R e s im 5 -6 ).
S ın ır lı b ir k ıs m ın ın a ç m a s ın ır la r ı iç e r is in d e o ld u ğ u k u z e y o d a d a is e s e r v is k a p la r ı o la r a k t a n ı m la y a b ile c e ğ im iz
A m ik - K ilik y a b o y a lı t e s t is i v e ç o k s a y ıd a a ç ık f o r m lu " S " p r o f illi k a s e le r b u lu n m u ş t u r . Y in e k u lla n ım ı O rta T u n ç
Ç a ğ ı v e O rta T u n ç - G e ç T u n ç g e ç iş d ö n e m i b o y u n c a d e v a m e d e n b o y a lı m a l g r u p la r ı K ilik y a , A m ik v e K u z e y S u riy e
b ö lg e le r in d e y e r a la n y e r le ş k e le r d e y a y g ın o la r a k g ö r ü lm e k t e d ir ( B a g h 2 0 0 2 : 2 2 0 ).
G ü n e y o d a iç e r is in d e y e r a la n p la tfo r m a g ö m ü lm ü ş s a k la m a k ü p le ri iç e ris in d e n a lın a n k ö m ü r le ş m iş ta h ıl k a lın tıla rı
ü z e rin d e n y a p ıla n C 1 4 a n a liz le ri, g ö re c e li o la r a k e rk e n ta r ih le r v e r m e k te d ir 2. B ilim s e l v e rile rin s a ğ la d ığ ı k r o n o lo jik v e rile rin
A la la h s e r a m ik tip o lo jis in e b a ğ lı k r o n o lo jis in i d e ğ e r le n d ir m e k v e V II. T a b a k a S a ra y ı ö n c e s i d ö n e m le re a it k r o n o lo jik
s a p ta m a la r ı d o ğ r u la m a k a d ın a d a h a ç o k m a te ry a l k ü ltü r v e r is in in s t r a t ig r a f ik o la r a k h ö y ü ğ ü n fa rk lı a la n la rın d a n e ld e n
e d ilm e s i v e in c e le n m e s i g e re k liliğ i is e s e r a m ik ç a lış m a la rı s o n u c u o r ta y a ç ık m ış tır . O rta T u n ç ç a ğ ı s e r a m ik fo rm la rın ın
u z u n s ü re g e ç e r liliğ in i k o r u d u ğ u s a p ta n m ış v e k r o n o lo jik s a p ta m a la r d a k u lla n ıla b ile c e k in d e k s g ru p la rın ın o lu ş tu r u lm a s ı
g e r e k liliğ in i o r ta y a ç ık a r m ış tır (B u lu 2 0 1 2 ).
Y a p ın ın 3 b e v re s in d e , iş le v s e l k u lla n ım ın d e ğ iş tiğ i, m u t f a k a la n ın ı o lu ş tu r a n iç m e k a n d u v a rla rın ın k a ld ırıld ığ ı v e d a h a
g e n iş b ir o d a a la n ı y a ra tıld ığ ı te s p it e d ilm iş tir. B u ta b a k a y a a it in situ m a lz e m e n in y o k lu ğ u , m e k a n ın iş le v s e lliğ i h a k k ın d a
s a p ta m a la r y a p m a m ız ı e n g e lle m e k te d ir. K u lla n ım ı 3 a e v re s in d e d e d e v a m e d e n y a p ın ın k u z e y b a tı k ö ş e s in in k a lın ta ş
te m e lle r ile g ü ç le n d irild iğ i te s p it e d ilm iş a n c a k m e k â n s a l a n a liz le re o la n a k s a ğ la y a c a k y e te rli s a y ıd a ç a n a k ç ö m le k ,
a r k e o b o ta n ik v e fa u n a l m a te ry a l k ü ltü r ü k a lın tıs ı b u lu n a m a m ış tır.
3 3 .3 2 3. Evre y a p ıs ın ın k u lla n ım d a n k a lk m a s ı ile b ir lik te 2. E vre 'yi ta n ım la y a n y e r d ö ş e m e s i p a rç a la rı a ç m a n ın b a tı
k a n a d ın d a a ç ığ a ç ık a rılm ış tır . K ısa s ü re li b ir k u lla n ım a iş a re t e d e n 2. E vre is e b ir g e ç iş ö z e lliğ i ta ş ım a k ta d ır . A ç m a
s ın ırla rı iç e r is in d e 1. E vre o la r a k t a b ir e t tiğ im iz ta b a k a is e W o o lle y 'n in V II. T a b a k a S a ra y a v lu s u n u n ta b a n s e v iy e s in i
ta n ım la m a k ta d ır. B u ra d a y e n id e n y a p ıla n k a z ıla r ile b ir lik te W o o lle y ta r a fın d a n te s p it e d ile m e m iş v e y a y e rin d e b ır a k ılm ış
ç o k s a y ıd a a r k e o lo jik m a te ry a le u la ş ılm ış tır . Y a n g ın ta h r ib a tın ın b e lirg in b ir ş e k ild e g ö z le m le n d iğ i a v lu d a v itr ifiy e d u r u m a
g e lm iş , b a z a lt ta ş ın d a n y a p ılm a k ü m b e t p a rç a la rın ın y a n ı s ıra y a n m ış b ir k e rp iç p la tfo r m u n y a k ın ın d a b ü y ü k o la s ılık la
b ir ta h ta a it s ü s le m e p a rç a la rı o ld u ğ u n u d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z s o k e tli k ire ç ta ş ın d a n iş le n m iş k a n a t p a rç a la rı b u lu n m u ş tu r
(R e s im 6, Y e n e r 2 0 1 3 b : 8). A v lu d a ç o k s a y ıd a v itr ifiy e ç a n a k ç ö m le k p a rç a la rı e le g e ç irilirk e n , 3 a d e t e r im iş ta b le t d e ele
g e ç e n ş a ş ırtıc ı b u lu n tu la r a ra s ın d a d ır. B u n la rd a n ik is i y a n g ın ın e tk is iy le ta m a m iy le v itr ifiy e d u r u m a g e lm iş v e o k u n u lm a z
d u r u m d a ike n , z a rfı ile b ir lik te b u lu n m u ş b ir ta n e s i is e m a h k e m e d e ş a h itlik y a p a n ş a h ıs la r lis te s in i iç e r m e k te d ir 3.
S a ra y la r b ö lg e s in d e IV. T a b a k a S a ra y ı'n ın a v lu s u n a y e r le ş tir ile n 3 2 .5 7 a ç m a s ın d a is e 2 0 0 6 y ılın d a n b e ri s is te m a tik o la n
s ü r d ü r ü le n k a z ıla r ile b ir lik te O rta T u n ç , O rta -G e ç T u n ç g e ç iş v e G e ç T u n ç Ç ağı ta b a k a la rın ın in c e le n m e s i h e d e fle n m iş tir.
K a z ım ı d e v a m e d e n 5. Evre y a p ıs ı is e h e m V II. T a b a k a S a ra y ı h e m d e ö n c e s i ile ç a ğ d a ş o ld u ğ u n u d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z ye d i
a yrı ta b a n s e v iy e s in in te s p it e d ild iğ i v e a n ıts a l n ite lik le r ta ş ıy a n b ir y a p ın ın k a lın tıla rın ı iç e r m e k te d ir (Y e n e r v e A k a r 2 0 1 2 :
3; 2 0 1 3 a :3 ; 2 0 1 3 b : 6; 2 0 1 3 c : 3 3 5 - 3 3 6 ) .
2 V e ra -5 3 3 1 (A T 1 1 7 2 6 )
2 0 4 0 B C ( 8 8 .0 % ) 1 8 7 0 B C , 1 8 5 0 B C ( 7 .4 % ) 1 7 7 0 B C ; O x C a l3 .1 0 v e I n t c a l 0 9 , 2 a . V e r a - 5 3 3 1 H S ( A T 1 1 7 2 6 ) 2 0 1 0 B C
(1 .0 % ) 2 0 0 0 B C ; 1 9 8 0 B C ( 9 4 .4 % ) 1 7 6 0 B C ; O x C a l3 .1 0 v e I n t c a l 0 9 , 2 a .
3 T a b le t, J a c o b L a u in g e r ( J o h n s H o p k in s Ü n iv e r s it e s i ) t a r a f ı n d a n o k u n m u ş o lu p , y a y ın a h a z ı r lı k a ş a m a s ın d a d ır .
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
V II. T a b a k a S a r a y ı'n d a o ld u ğ u g ib i b ü y ü k y a n g ın t a h r ib a t ı n a a it iz le r in s a p ta n m a d ığ ı 3 2 .5 7 a ç m a s ı 5. E vre y a p ıs ı
5 b , 5 f v e 5 g e v r e le r in d e g ü n e y k a n a t t a y e r a la n b ir a p s id a l d u v a r e k le n t is in e s a h ip t ir ( R e s im
7 ). D u v a r la r d a
g ö z le m le n e n t a m ir a t la r v e t a b a n s e v iy e le r in in y ü k s e lm e s i, b in a n ın u z u n b ir d ö n e m b o y u n c a ö n e m in i k o r u d u ğ u v e
k u lla n ılır lığ ın ın d e v a m ın ın s a ğ la n m a s ı n ı n h e d e fle n d iğ i g ö z le m le n m iş t ir . Y a p ıs a l t a h r ib a t a y o l a ç a c a k h e r h a n g i b ir
ş id d e t li y a n g ın t a b a k a s ı n ı n d a o lm a d ığ ı y a p ın ın h e r t a b a n s e v iy e s in in y e n ile n m e s i s ü r e c i iç e r is in d e o d a a la n la r ı
t a m a m ı y la t e m iz le n m iş t ir . B u n e d e n le y a p ıd a n e le g e ç ir ile n in s it u m a te r y a l g r u p la r ı y o k d e n e c e k k a d a r a z d ır. D o lg u
s e v iy e le r in d e d e g ö r e c e li o la r a k ç o k a z m a te r y a l k ü lt ü r k a lın tıs ın ı iç e r is in d e b a r ın d ı r m a k t a d ı r ( R e s im 8).
A p s id a l y a p ıla r ın v a r lığ ı ö z e llik le E ge b ö lg e s in d e E rk e n T u n ç Ç a ğ ı'n a a it b ir m im a r i ü s lu p o la r a k b ilin m e k te d ir .
K u z e y S u r iy e 'd e is e y in e E rk e n T u n ç d ö n e m in e t a r ih le n m iş v e t a p ı n a k a la n ı o la r a k k u lla n ı lm ı ş o ld u ğ u id d ia e d ile n
y a p ı k o m p le k s le r i T e ll a l- R a q a 'i d e b u lu n m u ş t u r ( S c h w a r t z v e C u r v e r s 1 9 9 2 ). A p s id a l y a p ıla r a ö r n e k le r is e A n a d o lu
v e Y a k ın D o ğ u O rta T u n ç m im a r is in d e y a y g ın o lm a y a n b ir ü s lu p tu r . A la la h S a r a y la r B ö lg e s i'n d e , ö z e llik le İş ta r
ta p ın a ğ ın a y a k ın b ir a la n d a a n ıts a l b o y u t la r d a a p s id a l b ir y a p ın ın v a r lığ ı, b in a n ın b ir t a p ı n a k o la r a k k u lla n ı la b ilm iş
o la c a ğ ın a d a ir k a n ı t la r s u n m a k t a d ı r (Y e n e r b a s k ıd a ) . Y a p ın ın ş e h ir d e y a ş a n a n y a n g ın t a h r ib a t ı n d a n e t k ile n m e m iş
o lm a s ı d a m e k a n ın k u ts a llığ ı n e d e n i ile d o k u n u lm a m ı ş o lm a s ı n d a n k a y n a k la n a b ilir . Y a p ın ın d o ğ u s u n d a y e r a la n
s o k a k a la n ın d a b u lu n a n s ilin d ir m ü h ü r le r d e m e k a n ın r itü e l b ir a m a c a h iz m e t e t t iğ in e d a ir k a n ı t la r o la r a k s u n u la b ilir
(Y e n e r v e A k a r 2 0 1 3 b : 6)
O rta T u n ç Ç a ğ ı ta b a k a la r ı n ı n t e s p it e d ild iğ i b ir d iğ e r a la n is e h ö y ü ğ ü n k u z e y d o ğ u y a m a c ın d a y e r a la n 4 5 .4 4 v e
4 5 .4 5 p la n k a r e le r id ir . K e r p iç p a y a n d a lı s u r d u v a r ı k a lın tıla r ın ın a ç ığ a ç ık a r ıld ığ ı 4 5 .4 4 a ç m a s ı M .Ö . 1 7 . v e 1 6 . Y ü z y ıl
ş e h ir s a v u n m a s is t e m i h a k k ın d a b ilg ile r s a ğ la m a k ta d ır .
Ş e h ir d u v a r ı b ir d e n f a z la t a m ir e v r e s i g ö r m ü ş v e G e ç
T u n ç I D ö n e m i iç e r is in d e d e iş le v in i k o r u m u ş t u r . 5, 4, 3, 2.
E v re le rd e k u lla n ım ı d e v a m e d e n ş e h ir d u v a r ın ın b a tı
k a n a d ın d a is e iş lik a la n la r ı o la r a k t a n ı m la y a b ile c e ğ im iz m e k a n la r a ç ığ a ç ık a r ılm ış tır . B a r ın d ır d ığ ı ç o k k u lla n ım
a m a ç lı f ı r ı n la r ile b ir lik t e e n d ü s t r iy e l ö z e llik le r ta ş ıy a n b u y a p ıla r ın ş e h ir d u v a r ın a b it iş ik o la r a k in ş a e d ilm iş o lm a s ı,
z a n a a t a tö ly e le r in in y a ş a m s a l a la n la r d a n u z a k n o k t a la r a k o n u ş la n d ır ıld ığ ı d ü ş ü n c e s i d e s t e k le m e k t e d ir (Y e n e r v e
A k a r 2 0 1 3 a : 4; R e s im 9).
Ş e h ir d u v a r ın ın d o ğ u s u n a d e n k g e le n d ış y a m a ç t a is e A la la h m e z a r lığ ın ın o ld u ğ u o r t a y a ç ık a r ılm ış tır . C in s iy e t v e
y a ş a y r ım ın ın o lm a d ığ ı m e z a r lık ta a ç ığ a ç ık a r ıla n t o p r a k m e z a r la r d a ö lü g ö m m e h e d iy e le r i o la r a k b a s it 'S ' f o r m lu
k a p la r v e b a z e n d e p iş m iş t o p r a k t a n y a p ılm a f ig ü r in le r e le g e ç ir ilm iş t ir . 2 0 0 7 y ılın d a n b e ri s is t e m a t ik o la r a k k a z ıla n
4 5 .4 4 v e 4 5 .4 5 a ç m a la r ı n d a ş u a n a k a d a r to p la m d a y ü z d e n f a z la m e z a r a ç ığ a ç ık a r ılm ış tır . Y a m a c ın ın b ir n e k r o p o l
o la r a k s ü r e k li k u lla n ım ı n e d e n iy le n e r e d e y s e h e r m e z a r b ir ö n c e k i m e z a rı t a h r ip e tm e k te d ir . K u ş k u s u z d u r k i b u
d u r u m m e z a r lık a la n ı iç e r is in d e k a r m a ş ı k b ir s t r a t ig r a f in in o lu ş m a s ı n a n e d e n o lm u ş t u r ( R e s im 1 0 ).
M .Ö . 1 7 . Y ü z y ılın s o n la r ın a d o ğ r u H it it s e fe r le r i s o n u c u ile k e n tte g ö z le m le n e n k a r m a ş a v e id a r i y a p ıd a k i z a y ıfla m a
A la la h 't a O r ta T u n ç - G e ç T u n ç Ç a ğ ı g e ç iş d ö n e m in e d e n k g e lir v e A la n 1 'd e y e r a la n 3 2 .5 7 p la n k a r e s in d e s a p ta n a n
4. v e 3. E v re le r ile t e m s il e d ilir .
B ü y ü k b ir ih t im a lle b ir f a v is a o ld u ğ u n u d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z v e iç in d e b ir k ö p e ğ e a it k e m ik le r in in s itu o la r a k b u lu n d u ğ u
b ü y ü k a d a k ç u k u r u 4 . E v re 'y i t a n ı m la m a k t a d ı r ( R e s im 1 1 ). B u e v re y e a it b a ş k a b ir m im a r i k a lın tı t e s p it e d ilm e m iş t ir .
3. E vre is e k e n d i iç in d e a, b, c, d o la r a k ta n ı m la n a n a lt e v r e le r e s a h ip a n ı t s a llı k t a n u z a k , d ü z e n s iz y a p ıla r ın v a r lığ ın a
iş a r e t e tm e k te d ir . 5. E v re a p s id a l y a p ıs ın a b e n z e y e n a m a ç o k d a h a k ü ç ü k b o y u t lu b ir y a p ı is e b u d ö n e m d e in ş a
e d ilm iş t ir ( R e s im 1 2 ). B u b a ğ la m d a a n ıts a l m im a r i k a y b o ls a d a h i m e k a n ın r itü e l ö n e m in i k o r u d u ğ u n u d ü ş ü n m e k
g e r e k m e k te d ir . 3. E v re 'd e b ü y ü k ih t im a lle ö ld ü r ü lü p a t ı lm ı ş in s a n is k e le ti p a r ç a la r ı v e d iğ e r ta b a k a la r a o r a n la ç o k
s a y ıd a y a b a n i h a y v a n k e m iğ in in b u lu n m u ş o lm a s ı id a r i o t o r it e d e g ö z ü k e n z a y ı f la m a v e y a d e ğ iş im ile b ir lik t e k e n tte
y a ş a n a n k a r m a ş a o r t a m ı n a d a ir k a n ı t la r s u n m a k ta d ır .
G ö z le m le n e n b ir d iğ e r ö n e m li g e liş m e is e 3. E v re ile b ir lik t e K ıb rıs ile iliş k ile r in a r ttığ ıd ır . K ıb r ıs m a lla r ı n d a k i a r tış
t ic a r e t in s a r a y e k o n o m is in e b a ğ lı o lm a d a n d a d e v a m e t t iğ in i g ö s t e r m e k t e d ir . B u b a ğ la m d a t ic a r e t in k e n tin g e liş im i
ü z e r in d e k i ö n e m in i v u r g u la m a k g e r e k m e k te d ir . Y e re l ç a n a k ç ö m le k e n d ü s t r ile r in d e is e b e lir g in d e ğ iş ik lik le r 3. E vre
ile b ir lik t e k a r ş ım ız a ç ık m a k ta d ır . O rta T u n ç m a l g r u b u o la n A m ik - K ilik y a b o y a lı s e r a m ik le r in in k u lla n ım ı d e v a m
e d e rk e n , V II. T a b a k a S a ra y ı ö n c e s i k o n t e k s t le r d e y e r a lm a y a n g r i a ç k ılı s e r a m ik le r 3. E v re 'd e b u lu n m u ş t u r . O rta
T u n ç Ç a ğ ı'n ın s o n d ö n e m le r in d e o r t a y a ç ık a n b u m a l g r u b u n a a it b ir k a p v e te s t i, 3 d e v r e s in d e b ü y ü k b ir k ıs m ı
a ç m a n ın d o ğ u k e s it in d e k a la n b ir m e z a r d a b u lu n m u ş t u r ( R e s im 1 3 ). Y e r le ş k e d e s ın ır lı b ir k u lla n ım ı v e d a ğ ılım ı
g ö z le m le n e n g ri a ç k ılı s e r a m ik g r u p la r ı b ü y ü k o la s ı lı k la s o y lu s ın ıfın a a it b it m a l g r u b u o lu p G e ç T u n ç Ç a ğ ı ile b ir lik t e
y e r in i s iy a h b a s k ılı s e r a m ik g r u p la r ın a b ır a k m ış o lm a lıd ır . P iş ir m e v e b ü y ü k ö lç e k li k a p la r d a is e O rta T u n ç Ç a ğ ı'n ın
k a r a k t e r is t iğ i o la n m in e r a l k a tk ı m a lz e m e s i k u lla n ım ı t e r k e d ilm iş , y e r in e e z ilm iş m id y e k a b u k la r ın ın k u lla n ılm a y a
b a ş la n d ığ ı g ö z le m le n m iş t ir . S e r a m ik ü r e t im in d e k i b u b e lir g in d e ğ iş ik liğ in ç e v r e s e l f a k t ö r le r v e y a e t k in liğ in i a r t t ı r a n
v e y ö n e t ic i s ın ıfın ı o lu ş t u r a c a k o la n H u r r i- M it a n n i g r u p la r ı ile o la n iliş k is in in a r a ş t ı r ı lm a s ı n a d e v a m e d ilm e k t e d ir
( H o r o w it z b a s k ıd a ) .
M .Ö . 1 6 . Y ü z y ılın ik in c i y a r ıs ı v e 1 5 . Y ü z y ılın b a ş la r ın a t a r ih le d iğ im iz 2. E v re y a p ıs ı is e , k e n tte g e liş e n M ita n n i
o t o r it e s i ile b ir lik t e a n ıts a l m im a r in in t e k r a r o r t a y a ç ık tığ ın ı g ö s te r e n iz le r t a ş ım a k ta d ır . IV. T a b a k a S a ra y ı in ş a s ı
ö n c e s in d e k u r u lm u ş v e b ü y ü k b ir y a p ı k o m p le k s in e a it o ld u ğ u n u d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z K u z e y b a tı - G ü n e y d o ğ u u z a n tılı
t a ş te m e lli d u v a r, 3 2 .5 7 p la n k a r e s i iç e r is in d e iç v e d ış m e k a n la r ı o lu ş t u r m a k t a d ı r . P la n k a r e n in b a tın k ıs m ın d a y e r
a la n ik i a d e t d e r in s ilo d a 2. E v re d e k a r ş ım ız a ç ık m a k ta d ır . B u k a p s a m lı d e p o la m a ç a lış m a s ı id a r i o t o r it e n in y e n id e n
k a z a n ıld ığ ın a v e k u r a k lık g ib i ç e v re s e l fa k tö r le r e k a rş ı ö n le m le r in a lın d ığ ın ı v u r g u la m a k t a d ı r (R e s im 14).
B u d ö n e m in s o n s a f h a la r ı n d a M it a n n i ü s lu p lu s ilin d ir m ü h ü r v e b a s k ıla r ı ile N u z i m a l g r u p la r ı d a o r t a y a ç ık m a y a
b a ş la m ış tır . 2 b e v r e s in d e b u lu n a n v e a y n ı m ü h ü r d e n ç ık m a ik i a d e t m ü h ü r b a s k ıs ı p a r ç a s ı İ r i- H a lp a a d lı b ir ş a h s a
a ittir .
M it a n n i m o t if le r iy le b e z e n m iş b u m ü h ü r b a s k ıla r ın d a k a n a tlı k u ş k a fa lı c in ü z e r in d e y ü r ü y e n f ı r t ı n a ta n r ıs ı
t a s v ir e d ilm iş t ir ( R e s im 1 5 ). B u m ü h ü r b a s k ıs ın a a it ö r n e k le r W o o lle y k a z ıla r ın d a IV. T a b a k a S a ra y ı ta b le t le r in d e
d e b u lu n m u ş t u r ( W is e m a n 1 9 5 3 , A T 4 1 9 , A T T / 3 8 / 1 9 ) . B u b a ğ la m d a 2. E v re y a p ıs ı y a ş a y a n la r ı ile IV. T a b a k a S a ra y ı
s o y lu la r ı a r a s ın d a b ir h a n e d a n lık iliş k is i o ld u ğ u n u s ö y le y e b ilir iz (Y e n e r 2 0 0 8 : 1 7 5 ).
A la la h 't a a ç ığ a ç ık a r ıla n v e Y a k ın D o ğ u 'd a k i e n e r k e n B it H ila n i ü s lu p lu y a p ı o la n IV. t a b a k a y a p ıs ı N iq m e p a S a ra y ı
o la r a k ta n ım la n m ı ş t ı r . B u y a p ı iç e r is in d e b u lu n a n ç iv i y a z ılı t a b le t le r e g ö r e h e r n e k a d a r N iq m e p a v e o ğ lu İ lim ilim m a
d ö n e m le r in e t a r ih le n m iş o ls a d a h i s a r a y iç e r is in d e b u lu n a n v e İ d r im i d ö n e m in e a it ik i ç iv i y a z ılı t a b le t, b u y a p ın ın
İ d r im i h e y k e lin d e b a h s i g e ç e n v e b ir s a r a y y a p ıs ı y a p tır d ığ ın ı ifa d e e d e n b ö lü m ile u y u m s a ğ la m a k ta d ır . İ d r im i'y e
a it ik i ö z e l m e t n in d e b u s a r a y d a b u lu n m u ş o lm a s ı y a p ın ın İd r im i ile o la n iliş k is i s a v ın ı g ü ç le n d ir m iş t ir ( S m ith 1 9 4 9 ;
v o n D a s s o w 2 0 0 8 : 3 6 ). B u a r k e o lo jik b u lg u la r İd r im i h e y k e lin d e b a h s i g e ç e n h ik a y e ile o r t a k ö z e llik le r ta ş ım a k ta d ır .
Y a z ıtta iç is y a n la r s o n u c u k e n tte n k a ç m a k z o r u n d a b ır a k ıla n İd r im i, M it a n n i İm p a r a t o r u P a r a ta r n a 'n ın d e s te ğ i ile
k e n tin id a r i o t o r it e s in i y e n id e n k a z a n d ığ ın d a n b a h s e d e r. B u s ü r e ç t e y e n i y a p tır d ığ ın ı s ö y le d iğ i s a r a y y a p ıs ı is e b u
d e ğ iş im in b ir s e m b o lü o la r a k g ö r ü lm e lid ir (Y e n e r v e A k a r 2 0 1 3 b : 7).
S ır a s ıy la İd r im i, N iq m e p a , İ lim ilim m a v e I t u r A d d u (?) t a r a f ı n d a n y ö n e t ile n M u k iş K r a llığ ı h a k k ın d a s a r a y v e k a le
y a p ıs ın d a n e le g e ç ir ilm iş b e lg e le r o ls a d a h i d ö n e m in p o lit ik o la y la r ın ı a n la y a b ilm e m iz i s a ğ la y a c a k y e t e r in c e v e ri
e lim iz d e y o k tu r . A la la h IV. T a b a k a s a r a y ın d a b u lu n a n ç iv i y a z ılı t a b le t le r d a h a ç o k M it a n n i İ m p a r a t o r lu ğ u 'n u n
e t k is i a lt ı n d a o lu ş a n e k o n o m ik v e t o p lu m s a l y a p ıy ı a n la m a m ı z a y ö n e lik b ilg ile r iç e r m e k te d ir . M it a n n i t o p lu m
a n la y ış ın d a k i s ın ıf la ş m a la r ı v e k e n tin
s o s y o - e k o n o m ik y a p ıs ın ı a n la m a y a y ö n e lik b u m e t in le r a y n ı z a m a n d a
Y a k ın D o ğ u a r k e o lo jis in d e b ir s o r u n s a l o la n M it a n n i k im liğ in i a n la y a b ilm e m iz i s a ğ la y a b ilm e k t e d ir ( v o n D a s s o w
2 0 0 8 ) . B u n it e lik t e b ir a r ş iv o r t a F ır a t h a v z a s ın d a M it a n n i'n in a n a m e r k e z i W a s h u k a n i'd e (T e ll el F a k h a r iy a ) d a h a
b u lu n a m a m ış tır .
M it a n n i e t k is i ile b ir lik t e g e liş e n t o p lu m s a l y a p ın ın iz le r i h ö y ü ğ ü n b ir ç o k f a r k lı b ö lg e s in d e g ö z le m le n m e k te d ir . N u z i
ç a n a k ç ö m le k g r u p la r ı, f ild iş i, c a m , fa y a n s v e f r i t g ib i m a lz e m e g r u p la r ı n d a n y a p ı lm ı ş e s e rle r, ü r e t im t e k n o lo jile r in d e
y a k a la n m ı ş o la n k a lite y i v u r g u la m a k t a d ı r . N u z i ç a n a k ç ö m le ğ in in d a ğ ılım
m e r k e z le r i ü z e r in e y a p ıla n k im y a s a l
a n a liz le r d e is e A la la h 't a b u lu n a n b ü tü n ö r n e k le r in y e r e l ü r e t im o ld u ğ u k a n ı t la n m ı ş t ı r ( E r b - S a t u llo v e d iğ . 2 0 1 1 ).
Y e n i a r a ş t ı r m a la r a y n ı z a m a n d a A la la h 't a c a m v e t ü r e v i e s e r le r in ü r e t ilm iş o la b ile c e ğ in e d a ir k a n ı t la r s u n m u ş t u r
( D a r d e n iz 2 0 1 2 ).
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
V II. T a b a k a S a ra y ı g ib i IV. T a b a k a S a ra y ı d a b ü y ü k b ir y a n g ın a m a r u z k a lm ış tır . Y a ta y v e d ik e y h a tılla r ın s ık o la r a k
k u lla n ıld ığ ı y a p ıd a y a n g ın ın e tk ile r i c a m la ş m ı ş k e r p iç t u ğ la la r d a a ç ık b ir ş e k ild e g ö z le m le n m e k te d ir . M .Ö . 1 4 0 0
1 3 9 0 y ı lla r ı n d a k u lla n ım ın ın s o n a e r d iğ in i d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z b u y a p ı, k e n tte o lu ş a n b ir ik in c i k a r m a ş a d ö n e m in i te m s il
e tm e k te d ir . A la la h IV. T a b a k a S a r a y ı'n ın k im t a r a f ı n d a n y a k ılıp y ık ıld ığ ı is e k e s in o la r a k b ilin m e m e s in e r a ğ m e n
K u z e y S u r iy e s e fe r le r i g e r ç e k le ş t ir e n H it it k r a lla r ın d a n T u d h a liy a 'n ın ( I- II? ) v e y a k e n t iç e r is in d e y a ş a n a n b ir iç
is y a n ın b u y ık ım a y o l a ç tığ ın ı d ü ş ü n e b ilir iz . IV. T a b a k a S a r a y ı'n ın y a k ılıp y ık ılm a s ın ın a r d ın d a n M u k iş , A n a d o lu v e
Y a k ın D o ğ u p o lit ik iliş k ile r in i a n la m a k a d ın a e lim iz d e o la n v e r ile r is e s o n d e r e c e k ıs ıtlıd ır . B ir k a ç k o n t e k s t d ış ı t a b le t
d ış ın d a b u d ö n e m e a it y a z ılı b e lg e le r b u lu n m a m a k ta d ır .
M .Ö . 1 4 0 0 - 1 3 9 0 a r a s ın a t a r ih le d iğ im iz IV. T a b a k a S a r a y ı'n ın y a k ılıp y ı k ı lm a s ı n d a n s o n r a W o o lle y y a y ın la r ın a g ö re
s a r a y a b it iş ik o la n IV. T a b a k a K a le y a p ıs ın ın b ir m ü d d e t d a h a f o n k s iy o n u n u k o r u d u ğ u v e s o n r a s ı n d a k e n tin H it it
o t o r it e s i a lt ı n a g ir m e s i ile b ir lik t e y e r in i III. T a b a k a H it it id a r i k a le y a p ıs ın a b ır a k tığ ı v u r g u la n m a k t a d ı r . A n c a k b u
g e ç iş d ö n e m i W o o lle y y a y ın la r ın d a d e ta y lı o la r a k a n la t ı lm a m a k t a v e b ö lg e n in M it a n n i o t o r it e s in d e n ç ık ıp H it it
e g e m e n liğ e a ltın a g ir d iğ i g e ç iş d ö n e m i a r k e o lo jik o la r a k ta n ım la n a m a m a k t a y d ı .
IV. T a b a k a S a ra y ı v e A la la h 'ı n M it a n n i - H i t i t g e ç iş d ö n e m in i ta n ı m la y a n a r k e o lo jik t a b a k a la r (M .Ö . 1 4 0 0 - 1 3 5 0 ,
P e r io d 3 ) W o o lle y k a z ı a la n ın ın d o ğ u y a m a c ın a y e r le ş t ir ile n 3 2 .5 4 p la n k a r e s in d e y ü r ü t ü le n k a z ıla r ile b ir lik t e o r ta y a
ç ık a r ılm ış tır . Y a p ıla n s t r a t ig r a f ik in c e le m e le r s o n u c u n d a IV. T a b a k a S a r a y ı'n ın y ık ılış ın ın a r d ın d a n k a le y a p ıs ı o la r a k
t a n ı m la n a n y a p ın ın u z u n b ir d ö n e m d a h a iş le v in i k o r u d u ğ u v e y a k la ş ı k ik i m e t r e lik b ir k ü lt ü r d o lg u s u ile k e n d i
iç e r is in d e d ö r t a y rı t a b a n s e v iy e s in e s a h ip o ld u ğ u t e s p it e d ilm iş t ir ( R e s im 16).
IV. T a b a k a S a ra y ı ile ç a ğ d a ş o la n v e 3 2 .5 4 p la n k a re s t r a t ig r a f is in e g ö r e 2 d e v r e s i o la r a k t a n ım la d ığ ı m ız ı y a p ı
k a tı ş id d e t li b ir y a n g ın ile b ir lik t e t a h r ip o lm u ş t u r . D u v a r la r v e o d a la r d a g ö z le m le n e n y a n g ın t a h r ib a t ı IV. T a b a k a
S a r a y ı'n d a g ö z le m le n e n y a n g ın e tk ile r i ile e ş d e ğ e r b ir g ö r ü n t ü s u n m a k ta d ır .
IV. T a b a k a K a le y a p ıs ı iç e r is in d e g ö z le m le n e n t a m ir e v re le ri is e k e n tin M it a n n i- H it it g e ç iş s ü r e c in i ta n ım la y a n
a r k e o lo jik t a b a k a la r ı iç e r m e k te v e Y e n e r k a z ıla r ın a g ö re P e rio d 3 o la r a k ta n ım la n m a k ta d ır . W o o lle y k a z ıla r ın d a a ç ığ a
ç ık a r ıla n v e S a ra y K a p ıs ı (Serai Gate) o la r a k ta n ım la n a n ü ç b ö lm e li k a p ın ın b a tı k a n a d ın d a g e r ç e k le ş tir ile n k a z ıla r ile
b ir lik te k a p ı s is te m i v e b u n a b a ğ lı k a le y a p ıs ın ın iç o d a la r ın ın y a n g ın ta h r ib a t ı n d a n s o n r a d a k u lla n ım ın ın d e v a m e ttiğ i
g ö z le m le n m iş t ir (R e s im 1 7 ). B u b ilg i k e n tte y a ş a n a n g e ç iş s ü r e c i h a k k ın d a y e n i g ö r ü ş le r o lu ş m a s ın ı s a ğ la m a k ta d ır .
A n ıts a l H it it K a le y a p ıs ın ın in ş a s ın ın ö n c e s in d e ü ç a y rı t a m ir e v re s i g e ç ir e n IV. T a b a k a K a le y a p ıs ı, G e ç T u n ç Ç ağı
k r o n o lo jis i a ç ıs ın d a n ta r ih s e l v e a r k e o lo jik o la r a k ta n ı m la n a m a m ı ş y a k la ş ık 5 0 y ıllık b ir d ö n e m e a it b ilg ile r v e r m e k te d ir .
M .Ö . 1 4 0 0 - 1 3 9 0 y ılla r ın d a y a k ılıp y ık ıla n IV. T a b a k a S a ra y ı ile I. Ş u p p ililiu m a d ö n e m in e t a r ih le d iğ im iz H it it K a le y a p ıs ı
a r a s ın d a k i d ö n e m in a r k e o lo jik o la r a k v a r o ld u ğ u k a n ıtla n m ış tır (Y e n e r 2 0 1 3 a ; A k a r 2 0 1 3 ).
Y e n i k a z ıla r a k a d a r A la la h 't a H it it t a b a k a la r ı n ı n v a r lığ ı W o o lle y t a r a f ı n d a n s a r a y la r b ö lg e s in d e a ç ığ a ç ık a r ıla n k a le
y a p ıs ı ile s ın ırlı id i. Y e n i a r a ş t ı r m a la r k a p s a m ın d a b u y a p ın ın b a tı k a n a d ın ın d a a ç ığ a ç ık a r ılm a s ı ile b ir lik t e H it it
ta b a k a la r ı n a a it m a te r y a l k ü lt ü r ü n ü n n e d e n s ın ırlı o ld u ğ u a n la ş ılm ış tır . H it it K a le y a p ıs ı, b iz im is e K u z e y K a le o la r a k
a d la n d ır d ığ ım ız a n ıts a l ö lç e k li y a p ı s a d e c e k e r p iç tu ğ la d a n y a p ılm a b ir p la t f o r m d u r . 1 0 0 x 1 0 0 m e t r e lik b ir a la n a
y a y ıla n y a p ıy a a it h iç b ir ta b a n s e v iy e s i t e s p it e d ile m e m iş t ir . W o o lle y 'n in y a y ın la r ın ın a k s in e t a m ir v e y a d e ğ iş im
e v r e le r i d e g ö z le m le n m e m iş o la n y a p ı t e k b ir in ş a e v r e s in e a i t t i r ( R e s im 1 8 - 1 9 ) . E lim iz d e k i b u lg u la r a g ö r e is e
b u y a p ın ın h iç b ir z a m a n t a m a m la n m a d ı ğ ı n ı v e in ş a s ın ın y a r ım k a ld ığ ın ı s ö y le y e b ilir iz . A n c a k b u y a p ıy a ç a ğ d a ş
o ld u ğ u n u d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z v e h ö y ü ğ ü n g ü n e y b a tı te p e d ü z lü ğ ü n d e a ç ığ a ç ık a r ıla n b ir b a ş k a k a le y a p ıs ın d a (G ü n e y
K a le ) v e A la la h t a p ı n a k la r b ö lg e s in e y a k ın a ç t ı ğ ı m ı z a ç m a la r d a H it it k ü lt ü r ü n e a it ö n e m li b u lg u la r a r a s tla n m ış tır .
G ü n e y K a le o la r a k a d la n d ır d ığ ım ız v e M .Ö . 1 4 . Y ü z y ılın ik in c i y a r ıs ın a t a r ih le d iğ im iz y a p ı, h ö y ü ğ ü n g ü n e y b a tı te p e
d ü z lü ğ ü n d e b a tı y a m a c ın a p a r a le l b ir h a t t a u z a n m a k ta d ır . K a lın d ış d u v a r s a n d ık d u v a r ü s lu b u ile in ş a e d ilm iş t ir .
A r k a a la n d a b ir d iz i a ç ık a v lu a la n ı y e r a lm a k ta d ır . Y a p ın ın d ış ın d a y e r a la n s o k a k s is t e m i is e b ir d ış d u v a r ile
s ı n ı r la n m a k t a d ı r ( R e s im 2 0 ). G e ç H e lla s IIIA :2 M ik e n s e r a m ik le r i v e A t c h a n a / N u z i ç a n a k ç ö m le ğ in e a it ç o k s a y ıd a
p a r ç a y a p ın ın d o lg u s u n d a b u lu n m u ş t u r ( R e s im
2 1 ). K r a te r f o r m lu
k a p la r ın a ğ ı r lı k t a o ld u ğ u
k o le k s iy o n s o y lu
s ın ıfla r ın to p la n d ı ğ ı v e iç k i t ö r e n le r in in y a p ıld ığ ı m e k a n la r a iş a r e t e tm e k te d ir . A y n ı a la n d a y ü z e y to p r a ğ ı n d a is e
ü ç ç a ta llı v e a r k a s ı t o p u z lu b ir H it it t ö r e n b a lta s ı e le g e ç ir ilm iş t ir . B u b a lta ö z e llik le t o p u z k ıs m ı ile H it it b a lta la r ı
a r a s ın d a y e n i b ir t i p o lo jik ö r n e k t ir ( R e s im 2 2 ). B u e s e re e n g ü z e l k a r ş ı la ş t ı r m a lı ö r n e k is e H a t t u ş a 'd a K ra l K a p ıs ı'n d a
s a v a ş t a n r ıs ın ın e lin d e t u t t u ğ u b a lta o la r a k g ö s t e r ile b ilir (Y e n e r 2 0 1 1 ).
H it it ç a n a k ç ö m le ğ i is e k e n d i iç in d e t a r t ı ş m a lı b ir k o n u o lu p O r ta A n a d o lu k ö k e n li ç a n a k ç ö m le ğ in g e liş im s ü r e c i v e
k r o n o lo jik k a tk ıla r ı is e h a li h a z ır d a B o ğ a z k ö y 'd e n g e le c e k y e n i a r a ş t ı r m a s o n u ç la r ı n a g ö r e a n la ş ı la c a k t ı r ( S c h o o p
2 0 0 6 ) . A la la h 't a O rta A n a d o lu k ö k e n li s e r a m ik g r u p la r ı n a a it iz le r G e ç T u n ç I'd e n itib a r e n k a r ş ım ız a ç ık m a k ta d ır .
T a p ın a k a la n ın a y a k ın y ü r ü t t ü ğ ü m ü z
k a z ı ç a lı ş m a la r ı n d a
is e
M .Ö .
1 4 . Y ü z y ılın
ik in c i y a r ıs ın a t a r ih le d iğ im iz
t a b a k a la r d a n b ir in d e is e y a n m ı ş b ir a la n d a y e re l o la r a k ü r e t ilm iş ç o k s a y ıd a m in y a t ü r el y a p ım ı k a p b u lu n m u ş t u r
( R e s im 2 3 ). B u m in a y a t ü r k a p la r H a t t u ş a h a v u z la r ın d a b u lu n a n g r u p la r la a y n ıd ır v e A la la h 't a s a d e c e H it it D ö n e m i
ile b ir lik t e o r t a y a ç ık m ış la r d ır . B u y e n i b u lu n t u la r ış ığ ın d a A la la h 't a H it it e t k is in in d in i r it ü e lle r d e d e g ö r ü ld ü ğ ü n d e n
b a h s e t m e k m ü m k ü n d ü r (Y e n e r 2 0 0 9 ).
B u s ü r e ç t e a y n ı z a m a n d a ö lü g ö m m e a d e tle r in d e d e b e lir g in d e ğ iş ik lik le r y a ş a n d ığ ın d a n s ö z e t m e k m ü m k ü n d ü r .
A la la h O rta T u n ç v e G e ç T u n ç I d ö n e m le r in d e k e n tin d o ğ u y a m a c ın ın
b ir m e z a r lık a la n ı o la r a k k u lla n ıld ığ ın ı
b ilm e k t e y iz . G e ç T u n ç II d ö n e m in e a it y a p ıla r d a is e a v lu m e z a r la r ı t e s p it e d ilm iş t ir . K ü ç ü k k a p v e k a s e le r in m e z a r
h e d iy e s i o la r a k k u lla n ı lm a s ı g e le n e ğ in in g ö r ü lm e d iğ i b u ö r n e k le r d e , ö lü le r d a h a ç o k iğ n e , o k u c u g ib i ö z e l v e z iy n e t
e ş y a la r ı ile b ir lik t e g ö m ü lm ü ş t ü r . M e z a r k ü lt ü r ü n d e k i b u d e ğ iş ik lik v e k e n tte o lu ş a n H it it k ü lt ü r ü a r a s ın d a k i iliş k i
a r a ş t ı r ı lm a s ı g e r e k e n b ir k o n u d u r (Y e n e r v e A k a r 2 0 1 3 b : 9).
S o n 1 0 y ıld a y a p ıla n a r a ş t ı r m a la r a g ö r e A la la h k e n ti M .Ö . 1 4 . y ü z y ılın s o n u v e y a 1 3 . Y ü z y ılın b a ş ın d a t e r k e d ilm iş
v e b a ş k e n t o lm a ö z e lliğ in i k a y b e t m iş t ir . H ö y ü ğ ü n b ir ç o k f a r k lı b ö lg e s in d e y a p t ı ğ ı m ı z ç a lı ş m a la r d a s o n t a b a k a la r a
a it h e r h a n g i b ir y a n g ın v e y a t a h r ib a t a a it a r k e o lo jik b u lg u y a r a s t la n m a m ı ş t ı r . A ç ığ a ç ık a r ıla n s o n t a b a k a la r d a e le
g e ç ir ile n in s it u b u lu n t u g r u p la r ı d a o r t a k b ir ö z e llik t a ş ım a k ta d ır . O rta v e b ü y ü k ö lç e k li s e r a m ik k a p la r d ış ın d a is e
k ü ç ü k b u lu n t u o r a n ı s o n d e r e c e a z d ır. B u v e r ile r k e n tin t e r k e d ild iğ in e d a ir b ir k a n ın ın o lu ş m a s ın ı s a ğ la m ış tır . B u
d ö n e m M u r ş ili I I'n in S u r iy e s e fe r le r i v e b u s e f e r le r s ır a s ın d a M u k iş h a lk ın ın e s ir o la r a k H a t t u ş a 'y a g ö tü r ü ld ü ğ ü
m e t in le r le u y u m s a ğ la m a k t a d ı r ( H o f f n e r 2 0 0 2 ) . G e ç H e lla s IIIA :2 M ik e n ç a n a k ç ö m le ğ in in y a y g ın o la r a k t e s p it
e d ild iğ i A la la h 'ın s o n ta b a k a la r ı d a k e n tin t e r k e d ild iğ i g ö r ü ş ü m ü z ü d e s t e k le m e k te d ir . A la la h 't a M .Ö . 1 3 . Y ü z y ıla
t a r ih le n e b ile c e k G e ç H e lla s IIIB ç a n a k ç ö m le ğ i is e h e n ü z y o k t u r ( K o e h l 2 0 1 0 ).
2 0 1 2 y ılın d a W o o lle y t a p ı n a k ç u k u r u n u n g ü n e y k e n a r ın d a b a ş la t ı la n k a z ıla r d a is e ş a ş ır tıc ı s o n u ç la r e ld e e d ilm iş tir .
Ç a n a k ç ö m le k ç a lış m a la r ı n a g ö r e a ç ığ a ç ık a r ıla n ü ç m im a r i e v re D e m ir Ç a ğ ı II'y e t a r ih le n m e k t e d ir ( A la la h P e rio d
0 ). Y in e D e m ir Ç a ğ ı II'y e ta r ih le n e n ç a n a k ç ö m le k le r K u z e y K a le o la r a k a d la n d ı r d ı ğ ı m ı z y a p ın ın ü s tü n d e , s a n d ık
d u v a r ü s lu b u ile in ş a e d ilm iş u f a k b ir y a p ın ın s a n d ı k d u v a r b o ş lu k la r ı n d a y e r d ö ş e m e s i o la r a k k u lla n ılm ış tır . İk in c il
k u lla n ı m a s a h ip b u s e r a m ik d ö ş e m e d e a y n ı z a m a n d a D e m ir Ç a ğ ı I m a l g r u p la r ı d a s a p ta n m ış tır .
B u s o n u ç la r a
g ö r e A la la h h e r n e k a d a r M .Ö . 1 4 . Y ü z y ılın s o n u n d a t e r k e d ilm iş o ls a d a h i ö z e llik le k e n tin İ ş t a r k ü lt m e r k e z i o lm a s ı
n e d e n iy le b ir d in i m e r k e z o la r a k k u lla n ım ın ın k ü ç ü k ö lç e k li b ir a la n d a d e v a m e t t iğ in i d ü ş ü n m e k t e y iz (Y e n e r 2 0 1 3 a :
2 4 ).
D e m ir Ç a ğ ı I v e II ç a n a k ç ö m le ğ in in s ın ır lı b ir a la n d a a ç ığ a ç ık a r ı lm ı ş o lm a s ı y in e t a p ı n a k la r b ö lg e s in d e M .Ö .
1 3 . Y ü z y ıl y e r le ş im in in d e o la b ile c e ğ i s a v ın ı g ü ç le n d ir m e k te d ir .
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
Kaynakça
A kar 2013
A k a r , M ., “ T h e L a t e B r o n z e A g e F o r t r e s s e s a t A l a l a k h : A r c h i te c t u r e a n d I d e n t i t y i n M e d i t e r r a n e a n E x c h a n g e S y s te m s ” , A c ro ss
th e B o rd e r: L a te B ro n ze -Iro n A g e R e la tio n s b e tw e e n S y ria a n d A n a to lia (P ro c ee d in g s o f a S y m p o siu m H e ld a t th e R ese arch
C e n te r o f A n a to lia n Stu d ies, K o ç U niversity, Is ta n b u l M a y 3 1 -J u n e 1, 2 0 1 0 ) , K . A . Y e n e r ( e d .) , 3 7 - 6 0 , A m s t e r d a m : P e e te r s .
B agh 2003
B a g h , T ., “ T h e R e l a t i o n s h i p b e t w e e n t h e L e v a n t i n e P a i n t e d W a r e , S y r o - C i l i c i a n W a r e a n d K h a b u r W a r e a n d t h e C h r o n o l o g i c a l
I m p l i c a t i o n s ” , T he S y n c h ro n iza tio n o fC iv iliz a tio n s in th e 2 n d m ille n n iu m B .C . (P ro c e e d in g s o f th e S C IE M 2 0 0 0 -E u ro c o n fe re n c e ,
H a in d o r f 2 -7 o f M a y 20 01 ), M . B i e t a k ( e d .) , 2 1 9 - 2 3 8 , W ie n : V e r la g d e r Ö s t e r r e i c h i s c h e n A k a d e m i e d e r W i s s e n s c h a f t e n .
B a tiu k v e H o ro w itz 2 0 1 0
B a t i u k , S . D ., M . H o r o w it z , “ T e m p l e D e e p S o u n d in g I n v e s t i g a t i o n s 2 0 0 1 - 2 0 0 6 ” , Tell A tc h a n a , A n c ie n t A la la k h . Volum e 1:
2 0 0 3 -2 0 0 4 E x c a v a tio n S e a so n s, K . A . Y e n e r ( e d .) , 1 6 1 - 1 6 8 , İ s ta n b u l: K o ç U n i v e r s i t y P r e s s .
B u lu 2 0 1 2
B u lu , M ., In te r p r e tin g an In ta c t K itc h e n C o n te x tfro m M id d le B ro n ze A g e A la la k h : I ts O rg a n iza tio n a n d F u n c tio n , ( Y a y ı n la n m a m ış
Y ü k s e k L i s a n s T e z i, A r k e o l o j i v e S a n a t T a r ih i B ö l ü m ü , K o ç Ü n i v e r s it e s i ) . İ s t a n b u l.
D a rd e n iz 2 0 1 2
D a r d e n i z , G ., In v e stig a tio n o f a L a te B ro n ze A g e (14th c e n tu r y B C ) D o m e stic C ra ft Q u arte r: P y r o te c h n o lo g y a t Tell A tc h a n a -
A n c ie n t A la la k h ( Y a y ı n la n m a m ış Y ü k s e k L i s a n s T e z i, A r k e o l o j i v e S a n a t T a r ih i B ö l ü m ü , K o ç Ü n i v e r s i t e s i ) . İ s ta n b u l .
D o rn e m a n n 1992
D o r n e m a n n , R . H ., “ E a r l y S e c o n d M i l l e n n i u m C e r a m i c P a r a l l e l s b e t w e e n T e ll H a d i d i - A z u a n d M a r i ” , M a r i in R e tro spe c t. F ifty
Y ears o f M a r i a n d M a r i S tu d ie s, G . D . Y o u n g ( e d .) , 7 7 - 1 1 2 , W i n o n a L a k e , I n d ia n a : E i s e n b r a u n s .
E r b - S a tu l l o v e diğ. 2 0 1 1
E r b - S a tu l l o , N . L ., A . J . S h o r t l a n d , K . E r e m in , “ C h e m i c a l a n d M i n e r a l o g i c a l A p p r o a c h e s to t h e O r g a n i z a t i o n o f t h e L a te
B r o n z e A g e N u z i W a r e P r o d u c t i o n ” , A r c h a e o m e tr y 5 3 /6 : 1 1 7 1 - 1 1 9 2 .
F a iv re v e N ic o lle 2 0 0 7
F a i v r e , X ., C . N i c o l l e , “L a J é zir e h au B ro n ze m o y e n e t la C é ra m iq u e du K h a b u r ”, C é ra m iq u e d e l ’â g e du B ro n ze en Syrie,
II. L ’E u p h r a te e t la R é g io n d e J é zire h , M . a l - M a q d is s i , V . M a t o ï a n , C . N i c o l l e ( e d .) , 1 7 9 - 2 2 9 , B e y r o u t h : I n s t i t u t F r a n ç a i s d u
P ro c h e -o rie n t.
H o ffn e r 20 02
H o f f n e r , H . A ., “ T h e T r e a t m e n t a n d L o n g - T e r m U s e o f P e r s o n s C a p t u r e d i n B a t t le a c c o r d i n g to t h e M a ş a t T e x t s ” , R e c e n t
D e v e lo p m e n ts in H ittite A rc h a e o lo g y a n d H isto ry : P a p e r s in M e m o r y o f H a n s G. G ü te rbo c k,, K . A . Y e n e r v e H . A . H o f f n e r ,
( e d .) , 6 1 - 7 2 , W i n o n a L a k e : E i s e n b r a u n s .
H o r o w i t z ba sk ıd a
H o r o w it z , M ., “ T h e E v o l u t i o n o f P la i n W a r e C e r a m i c s a t t h e R e g i o n a l C a p i t a l o f A l a l a k h i n t h e S e c o n d M i l l e n n i u m B C ” P ots,
P a la c e s a n d P o litic s (P ro c ee d in g s o f an In te r n a tio n a l W orksh op on th e E v o lu tio n a n d S o c io -P o litic a l S ig n ific a n c e o f P la in
Ware T rad itio ns in th e 2 n d m ille n n iu m B C N e a r E a s t a n d E a s t M e d ite rra n e a n ), C . G l a t z ( e d .) .
Ia m o n i 2012
I a m o n i , M ., T h e L a te M B A a n d L B A P o tte r y H o r iz o n s a t Q atna. In n o v a tio n a n d co n se rv a tio n in th e C era m ic T rad ition o f a
R e g io n a l C a p ita l a n d th e Im p lic a tio n s f o r S e c o n d M ille n n iu m S y ria n C hronology, U d i n e : F o r u m E d i tr i c e .
K o e h l2010
K o e h l, R . B ., “ M y c e n a e a n P o t t e r y ” , Tell A tc h a n a , A n c ie n t A la la k h . Volum e 1 :2 0 0 3 -2 0 0 4 E x c a v a tio n S e a so n s, K . A . Y e n e r ( e d .) ,
8 1 -8 2 , İs ta n b u l: K o ç U n iv e r s ity P re ss.
M a tth ia e 1980
M a t t h i a e , P ., E b la . A n E m p ire R ed isc o v e re d , L o n d o n : H o d d e r a n d S to u g h to n .
P o s tg a t e v e diğ. 1 9 9 7
P o s tg a t e , C ., D . O a te s , J. O a te s , T he E x c a v a tio n s a t Tell a l R im a h. T h e P ottery. L o n d o n : A r i s & P h il l i p s , I r a q A r c h a e o l o g i c a l
R e p o r ts 4.
S choop 2006
S c h o o p , U . D ., “ D a t i n g t h e H i t t i t e s w i t h S ta tis ti c s : T e n P o t t e r y A s s e m b l a g e s f r o m B o ğ a z k ö y - H a t t u s a ” , M i e l k e , S tr u c tu r in g a n d
D a tin g in H ittite A r c h a e o lo g y (B y za s 4), D . P. M i e l k e , U . D . S c h o o p , J . S e e h e r ( e d .) , 2 1 5 - 2 3 9 , İ s ta n b u l: E g e Y a y ın la r ı.
S c h w a rtz v e C u rv e s 1 992
S c h w a r t z , G . M ., H . C u r v e s , “ T e ll a l - R a q a ’i 1 9 8 9 a n d 1 9 9 0 : F u r t h e r I n v e s ti g a t i o n s a t a S m a l l R u r a l S ite o f E a r l y U r b a n
N o r t h e r n M e s o p o t a m i a ” , A m e ric a n J o u r n a l o f A rc h a e o lo g y 9 6 : 3 9 7 - 4 1 9 .
S m ith 1 949
S m it h , S ., T he S ta tu e o f Id rim i, L o n d o n : O c c a s i o n a l P u b li c a t io n s o f t h e B r i t is h I n s t i t u t e o f A r c h a e o l o g y a t A n k a r a .
v o n D asso w 2008
v o n D a s s o w , E ., S ta te a n d S o c ie ty in th e L a te B ro n ze A g e : A la la h u n d e r th e M itta n i E m pire . S tu d ie s on th e C iviliza tio n a n d
C u ltu re o f N u z i a n d th e H u r r ia n s 17, B e t h e s d a : C D L P r e s s .
W is e m a n 1953
W i s e m a n , D . J ., T he A la la k h T ablets. L o n d o n : O c c a s i o n a l P a p e r s o f t h e B r i t i s h I n s t i t u te o f A r c h a e o l o g y a t A n k a r a N o .2 .
W o o lle y 1955
W o o ll e y , L . , A la la k h : A n A c c o u n t o f th e E x c a v a tio n s a t Tell A tc h a n a in th e H ata y, 19 3 7-1 94 9, L o n d o n : O x f o r d U n i v e r s i t y P r e s s ,
R e p o r t s o f t h e R e s e a r c h C o m m i t t e e o f t h e S o c i e t y o f A n t i q u a r i e s o f L o n d o n 18.
Y e n e r , K . A . ba sk ıd a
Y e n e r , K . A ., “ A M o n u m e n t a l M i d d l e B r o n z e A g e A p s i d a l B u i ld i n g a t A l a l a k h ” , N O S T O I, In d ig e n o u s C ulture, M ig ra tio n a n d
In te g ra tio n in th e A e g e a n Is la n d s a n d W estern A n a to lia d u r in g th e L a te B ro n ze a n d E a r ly Iro n A g e ”, N . S ta m p o li d i s , Ç . M a n e r ,
K . K o p a n ia s , İ s ta n b u l : K o ç U n i v e r s i t y P r e s s .
Y ener 2009
Y e n e r , K . A ., “ A ç ç a n a H ö y ü ğ ü 2 0 0 7 Y ı l ı Ç a l ı ş m a l a r ı ” , K a zı S o n u ç la rı T oplantısı 3 0 ( A n k a r a , 2 6 - 3 0 M a y ı s 2 0 0 8 ) 2 8 5 - 2 9 6
A n k a r a : T .C . K ü l t ü r B a k a n lı ğ ı.
Y en er 2011
Y e n e r , K . A ., “ H i t t it e M e t a l s a t t h e F r o n ti e r : A T h r e e S p ik e d B a t t le A x f r o m A l a l a k h ” , M e ta llu ry : U n d e rsta n d in g H ow , L e a rn in g
Why. S tu d ie s in H o n o r o f J a m e s D . M u hly, S . F e r r e n c e , P. B e t a n c o u r t ( e d .) , 2 6 5 - 2 7 2 , P h il a d e l p h ia : I N S T A P P r e s s .
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
Y ener v e A k a r 2012
Y e n e r , K . A ., M . A k a r , “ A l a l a k h A n t i k K e n ti 2 0 1 0 Y ı l ı Ç a l ı ş m a l a r ı ” , K a zı S o n u ç la rı T o plantısı 3 3 ( M a la ty a , 2 3 - 2 8 M a y ı s 2 0 1 1 )
1 - 1 4 A n k a r a : T .C . K ü l t ü r B a k a n lı ğ ı .
Y ener 2013 a
Y e n e r , K . A ., “ N e w E x c a v a t i o n s a t A l a l a k h : T h e 1 4 t h - 1 2 t h C e n t u r i e s B C ” , A c ro ss th e B o rde r: L a te B ro n ze-Iro n A g e R e la tio n s
b etw e e n S y ria a n d A n a to lia (P ro c e e d in g s o f a S y m p o siu m h e ld a t th e R e se a rc h C e n te r o f A n a to lia n Stu d ies, K o ç U niversity,
Is ta n b u l M a y 3 1 -J u n e 1, 2 0 1 0 ), K . A . Y e n e r ( e d .) , 1 1 -3 5 , A m s t e r d a m : P e e t e r s .
Y ener v e A k a r 201 3a
Y e n e r , K . A ., M . A k a r , “ A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A l a l a k h K e n ti 2 0 1 2 Y ı l ı K a z ı Ç a l ı ş m a l a r ı ” , A n a d o lu A k d e n izi H a b e rle ri
11: 1 -1 0 .
Y e n e r2 0 1 3 b
Y e n e r , K . A ., “ R e c e n t E x c a v a t i o n s a t A la la k h : T h r o n e E m b e l l i s h m e n ts i n M i d d l e B r o n z e A g e L e v e l V I I ” , C u ltu re s in C ontact:
F ro m M e so p o ta m ia to th e M e d ite rra n e a n in th e S e c o n d M ille n n iu m B .C ., J . A r u z , S . G r a f f , Y . R a k i c ( e d s .) , 2 - 1 3 , N e w Y o rk :
T h e M e tro p o lita n M u s e u m o f A rt P ress.
Y ener v e A k a r 201 3b
Y e n e r , K . A ., M . A k a r , “ A l a l a h ’t a 1 0 Y ı l ı n A r d ı n d a n ’ ’, T ü rk E s k i Ç a ğ B ilim le r i E n stitü sü H a b e rle r D e rg isi 3 5 : 4 -1 0 .
Y ener v e A k a r 2013c
Y e n e r , K . A ., A k a r , M . ‘ ‘2 0 1 1 Y ı l ı A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A l a l a k h K e n ti K a z ı Ç a l ı ş m a l a r ı ” , K a zı S o n u ç la rı T opla ntısı 34
( Ç o r u m , 2 8 M a y ı s - 0 1 H a z i r a n 2 0 1 2 ) 3 3 5 - 3 4 8 A n k a r a : T .C . K ü l t ü r B a k a n l ığ ı.
■
K. A s lı h a n Y e n e r, M u r a t A k a r
Resim 1. Orta ve Geç Tunç Çağı'nda Alalah ve Civarı (Harita: M urat Akar)
Y e n i K a z ıla r Iş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
■
Resim 2. A ççana H öyü k-A n tik A la la h kenti 2 0 0 3 -2 0 1 2 yılları arasında çalışılan kazı alan ları (H arita: M u ra t Akar)
I
Resim 3. 3 3 .3 2 açması 3c evresi (F otoğraf: M u ra f Akar)
I Resim 4. 3 3 .3 2 açması 3c evresi m im ari planı (Çizim: M u ra f Akar)
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
■
■
Resim 5. 3 3 .3 2 açm ası, 3c evresi seram ikleri (F otoğraf: M u ra t Akar)
Resim 6. 3 3 .3 2 açması, 1. Evre, VII. Tabaka Sarayı 9 N o 'lu avlusunda bulunan yanmış pla tfo rm ve etrafında bulunan
kireçtaşından işleme, soketli kan at pa rçaları (Fotoğraf: M u ra t Akar)
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
A T 1 3 7 4 5 .1
2011
AREA 1
3 2 .5 7
L .2 3 1
AT 12367
lo t . 8 4 6
3 2 .5 7
■
A T 1 2 8 5 5 .1
L .1 8 5
3 2 .5 7
lo t. 7 2 2
L .2 0 6
lo t . 7 9 2
Resim 8. 3 2 .5 7 p la n karesi, 5. Evre boyalı A m ik-K ilikya seram ikleri (Çizim: Emily Arauz)
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
I
Resim 12. 3 2 .5 7 Plan Karesi, 3. Evre A p sid a l Yapısı (F otoğraf: M u ra t Akar)
Y e n i K a z ı la r Iş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
I
Resim 15. Iri-H a lp a 'y a a it m ühürden çıkm a m ühür baskı p a rça la rı (F otoğraf: M u ra t A ka r, Çizim: D om inique Collon)
I
Resim 16. 3 2 .5 4 p la n karesi, batı kesiti (fo to ğ ra f: M u ra t Akar)
I
Resim 17. 3 2 .5 4 p la n karesi, 2 d Evresi (fo to ğ ra f: M u ra t Akar)
M Resim 18. A lan 1'de altı p la n karede a çığ a çıkarılan Kuzey K ale yapısına a it kerpiç tu ğ la d a n yapılm a p la tfo rm (F otoğraf: M u ra t A kar)
Y e n i K a z ı la r I ş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
I
Resim 22. Üç sivri uçlu, sap delikli, H ifif tören baltası (F otoğraf: M u ra t Akar)
Y e n i K a z ı la r Iş ı ğ ı n d a A ç ç a n a H ö y ü k , A n t i k A la la h K e n ti O r t a - G e ç T u n ç v e D e m ir Ç a ğ ı T a b a k a la r ı
T e li A t c h a n a / A l a l a h 2 0 0 7
■
A r e a 1/ 4 3 .5 4
Resim 23. 43.54 Plan Karesi 1. Evre. İn Situ Olarak Bulunm uş M inyatür Adak Kapları
(Fotoğraf: M urat Akar, Çizim: Özgecan Aydın).
KUTLU ASLIHAN Yener
Murat Akar