Page 120 - Coğrafya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 120
COĞRAFYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 43 Etkinlik No.: 47
1. A.Yer şekillerinin sade olması ve ılıman iklim koşulları 1. Yönerge
B. Yer şekillerinin oldukça engebeli olması
C. Çöl ikliminin hâkim olması 1. Doğal faktörler: Yer şekillerinin sade olması, verimli toprakların
D. Akdeniz iklimi ve kıyıların yerleşmeye uygun olması varlığı ve su kaynağına yakınlık.
E. Nil Nehri’nin yerleşmelerin gelişimi için sağladığı avantajlar. Beşerî faktörler: Tarımsal faaliyetler
2. Avrupa kıtasının geneli yeryüzü şekilleri bakımından sadedir. 2. Tarım alanlarından uzaklaşmamak amacıyla yakın çevreden
Ayrıca Avrupa kıtasının büyük kısmında yerleşmeler için uygun güvenli bir yer belirlenmiştir. Sel ve taşkına maruz kalmamak
olan Akdeniz ve ılıman okyanusal iklim hâkimdir. Bu özellik- amacıyla tepelik alanın eteğine yerleşim kurulmuştur. Bu alan
ler Avrupa’da yerleşmelerin kıta geneline yayılmasında etkili ova tabanından yüksekte kalmaktadır.
olmuştur.
3. Yerleşim alanı genişlemiş, köy ovaya doğru büyümüştür. Nüfu-
3. Engebeli alanlarda yerleşmelerin gelişimi kısıtlıdır. Çöl iklimi- sun artması ve bölgedeki ekonomik etkinliklerin sürmesi yerleş-
nin hâkim olduğu alanlarda yerleşmeler daha seyrektir. Ok- menin büyümesi üzerinde etkili olmuştur.
yanus, deniz ve göl kıyıları yerleşmelerin gelişimi için olumlu
etkiye sahiptir. Akdeniz ve ılıman okyanusal iklimin görüldüğü 4. Yerleşim alanları belirlenirken doğal afet riski dikkate alınmalı,
alanlarda yerleşmeler daha yoğundur. Yer şekillerinin sade ol- doğal kaynak kayıplarına neden olunmasından kaçınılmalıdır.
duğu alanlar genel olarak yerleşmelerin gelişimi için daha uy-
gundur.
2. Yönerge
Etkinlik No.: 44 Öğrenciden, yaşadığı yerle ilgili gözlemlerinden ve araştırmala-
1. rından hareketle yerleşmenin kurulmasına etki eden faktörlerle
1. Görsel sırasına göre (soldan sağa); B-C-A-E-D. ilgili çıkarım yapması beklenmektedir.
2. A.Yer şekillerinin sade olması 2. Öğrenciden, gözlemlerinden ve araştırmalarından hareketle ya-
B. Yer şekillerinin engebeli olması şadığı yerleşmedeki doğal riskleri saptaması ve böylece öğrenci-
C. Yerleşmenin yol boyunca uzanması de mekânsal farkındalık oluşması beklenmektedir.
D. Yerleşmenin bir merkez etrafında dairesel olarak gelişmesi
E. Yerleşmenin kıyı boyunca uzanması
Etkinlik No.: 48
Etkinlik No.: 45
1. Taşkent’te yeryüzü şekillerinin engebeli olması tarım alanlarının
1. A.Köyaltı yerleşmelerinde nüfus az, eğitim,sağlık ve altyapı hiz- sınırlı olmasına ve ulaşım imkânlarının yeterince gelişememe-
sine sebep olmuştur. Bu yüzden nüfus yoğunluğunun az, yer-
metleri gelişmemiştir. Bu tür yerleşmelerde meskenler genellikle
çevredeki yerel malzemeler kullanılarak inşa edilir. leşmenin seyrek olduğu bir ilçedir. Ereğli’nin ise ovalık bir saha
B. Köylerde temel ekonomik faaliyet tarım ve hayvancılıktır. 5 üzerinde olması hem tarım alanlarının geniş olmasını hem de
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
COĞRAFYA 9
Köylerde meskenler yerel malzemelerden inşa edilir. Köylerde geçmişten günümüze ulaşım imkânlarının gelişmesini sağla-
mıştır. Bu durum Ereğli’yi büyük, modern ve gelişmiş bir ilçe
2.ÜNİTE> Beşerî Sistemler
eğitim, sağlık ve altyapı hizmetleri gelişmemiştir. Alan Becerileri: Coğrafi sorgulama Kazanım 9.2.4: Türkiye’deki yerleşim birimlerini idari fonksiyonlarına göre ayırt eder.
Genel Beceriler: Bilgi okuryazarlığı
C. Şehirlerde çok çeşitli ekonomik faaliyet alanı bulunmaktadır. Etkinlik İsmi yapmıştır. YAŞADIĞIM YERİN İDARİ YAPISINI ANLIYORUM 20 dk
Evlerin yapımında modern malzemeler kullanılır. Şehirlerde Amacı Yerleşim birimlerini idari fonksiyonlarına göre ayırt etmek. Bireysel
Ereğli, İç Anadolu Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi’ni birbirine bağ-
2.
eğitim, sağlık ve altyapı hizmetleri gelişmiştir. Yönerge 1 Aşağıdaki soruları metinden yararlanarak cevaplayınız.
D. Metropollerin nüfusları çok fazladır. Metropol şehirlerde layan Sertavul Geçidi ile Gülek Boğazı’na giden yollar üzerinde
TÜRKİYE YERLEŞMELERİNDE İDARİ YAPI
modern malzemelerden inşa edilmiş çok katlı binalar yer alır. bulunmaktadır. Ulaşım imkânları Ereğli’ye çevre illerle bağlan-
tıları açısından önemli katkılar sunmuş; ilçenin nüfusu artmış,
Eğitim, altyapı ve sağlık hizmetleri son derece gelişmiştir. Türkiye’de kamusal ve sosyal hizmetleri sağlayabilmek, yapılan hizmetleri organize edebilmek için
yerleşim birimlerinin idari statüsü belli bir düzene göre örgütlenmiştir. Yerleşmelerin idari birim-
ilçe mekânsal olarak büyümüş ve modern bir yerleşim yeri hâ-
leri, merkezi yönetim ve yerel (mahallî) yönetim olarak ikiye ayrılır. Buna göre taşradaki yerleşme
line gelmiştir.
birimleri idari olarak il, ilçe, mahalle veya köy adı altında yönetilir. İl, merkez yönetimin taşra teşki-
latı olarak yapılanmıştır ve vali tarafından yönetilir. İlin bir alt kademesi olan ilçeler ise kaymakam
Etkinlik No.: 46 tarafından yönetilir. Mahalle ve köyler muhtar tarafından yönetilir. Vali ve kaymakam merkezden
Ovalık bir alanda kurulmuş, verimli topraklara sahip, tarım ve
3. sanayinin gelişmiş olduğu, ulaşım bakımından avantajlı modern
atanırken muhtar seçimle iş başına gelir.
1. Ankara’nın yoğun yerleşim alanı hâline gelmesinde Türkiye’nin Yerel yönetimler, yerleşim yerindeki seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan yönetim birimle-
bir şehir olan Ereğli’yi tercih ederiz.
başkenti olması en önemli faktör olmuştur. ridir. Yerel yönetimler belediyeler ve köylerdir. Türkiye’de iki tür belediye vardır. Bunlar; belediye
ve büyükşehir belediyesidir. Türkiye’de nüfusu 750.000’den fazla olan iller büyükşehir belediyesi
olarak nitelenir. Büyükşehir belediyelerinde yetki alanı ilin tamamını kapsamaktadır. Belediyeler;
Etkinlik No.: 49
2. Konya, Eskişehir, Kayseri ve Afyonkarahisar’ın ulaşım hatları- il, ilçe ve belde belediyeleri olarak kademelenir.
nın kavşak noktasında yer alması bu şehirlerin yoğun yerleşim 1. Yönerge
alanı haline gelmesinde etkili faktör olmuştur. 1. Yaşadığınız yerleşmenin idari yapısını aşağıdaki şema üzerinde gösteriniz.
1. ANKARA
3. A ve B harfleriyle gösterilen alanların yer şekillernin engebeli Merkez yönetici: İl: ............................................ Yerel yönetici:
ve yükseltinin fazla olması buralarda yerleşmenin yoğunlaş- ................................ Belediye başkanı
Vali
................................
masını engellemiştir. Ayrıca bu alanlarda görülen iklim özel-
ÇANKAYA
likleri de yerleşmeyi olumsuz etkileyen bir diğer faktördür. İlçe: ............................................
Merkez yönetici:
Yerel yönetici:
Kaymakam
................................ Belediye başkanı
................................
4. D harfiyle gösterilen alanlarda akarsu vadileri ılıman iklimin
iç kesimlere ulaşmasına olanak sağlamış ve bu vadilerde yer-
ANITTEPE
leşmelerin yoğunluğunu artırmıştır. Mahalle: .................................. Köy: .......................................
Yönetici:
Muhtar
................................
2. Türkiye’de illerin yönetiminde hem vali hem de belediye başkanı bulunmasının avantaj ve dezavan-
118 tajları nelerdir?
Avantajlar Dezavantajlar
10
Hazırlayan: Cem ERDEBİL
