Namaz, Temizlik, Abdest

Rivayet olunur ki, ilk yılda namaz vakitleri olunca Ashâb-ı Kirâm (r.a.e.) kendiliklerinden gelip toplanırlardı. Namaz için davet yoktu. Sonradan Resûlullâh (s.a.v.) Efendimiz, ulu sahabelerle meşveret edip: “Halkı namaza ne şekilde dâvet edelim?” dediler. Bazıları, “Biz de Hıristıyanlar gibi çan kullanalım. Namaz vakitlerinde çanlar çalınsın” dediler. Bazıları, “Yahudilerin adeti üzere boru çalınsın” dediler. Kimisi de “Namaz vaktinde ateş yakıp yukarı kaldıralım. Halk görüp mescide gelsinler” dediler. Ondan sonra Abdullah bin Zeyd bin Sa’lebe (r.a.)’e, birisi rüyasında ezân ve kâmeti öğretti.

Fukahanın bir kısmına göre, seferde meşakkât olduğundan dört rek’atli farzlar iki rek’at olarak kılınır, sünnet namazlar da terkedilir. Ancak bu hususta muhtar olan kavil şudur: Yolculukta korku, endişe ve fazla sıkıntı varsa, sünnetler terkedilir; bu durumlar olmadığında kılınması evlâdır,daha iyi olur.

Fâtiha’da sanki şöyle deniliyor: “Ya Rabbî! Sadece Sana ibadet ediyoruz. Çünkü sen Allâhsın. Sadece Senden yardım taleb ediyoruz. Çünkü Sen Rabb’sın. Bizi dosdoğru yola hidayet et, çünkü Sen Rahmân’sın. Bize istikâmeti rızık olarak ver, çünkü Sen Rahimsin.

Tadil-i erkân; namazdaki herbir rüknün hakkını vermek, acele bir şekilde namaz kılmamak, namazda huşûyu yakalamak için zihni meşgul edecek şeylerden kaçınıp “namaz hırsızlığı” yapmamaktır.

İbâdetler iki kısımdır. 1. Doğrudan maksut olan ibâdetler. 2. Doğrudan maksut olmayıp maksuda vasıta olan ibâdetler. Birinci kısım da niyet, ibâdetin sevâbının şartı olduğu gibi sıhhatinin de şartıdır. İkinci kısımda ise niyet, sadece sevâp kazândırmasının şartıdır. Sıhhatinin şartı değildir. Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyuruyor: “Âmeller(in sevâbı) niyetlerine göredir…” (Buhârî) Bu hadis-i şerifi açıklayan Hanefî âlimlerinin beyânına göre; âmellerin sıhhati için niyet şart değildir.

Peygamber (s.a.v.) Efendimiz’in bizlere emir ve vasiyetlerinden biri, kusur ve kabahâtler yaptıkça tevbe ve istiğfar namazı kılmamız hakkındadır. Şâyet bu kabahât ve kusurlar, günde yetmiş kez veya daha fazla tekrarlanırsa, yine o nisbette namaz kılmalıyız. Zira namazdan önce abdest almak şart olduğu gibi, günâhlardan sıyrılmak da bütün tâatlardan önde gelir.

Peygamber (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurdular: “Şüphesiz, insanların önünde beş tehlikeli geçit vardır ki amelen zayıf ve çelimsiz olanlar bu geçitleri aşamazlar.” Hz. Ebûbekir (r.a.): “Beş tehlikeli geçit nedir, yâ Resûlallâh?” diye sordu.

Âlimler şu konularda görüş birliği etmişlerdir: Sabah namazının farzında, akşam ve yatsı namazlarının farzının ilk iki rekâtında kırâat açıktan okunur. Öğle ve ikindi namazlarında, akşam namazının farzının üçüncü rekâtında, yatsı namazının üçüncü ve dördüncü rekâtlarında kırâat gizli yapılır.

Namazın içinden olan altı farz şunlardır: İftitah Tekbiri; niyetin hemen arkasından elleri kaldırırken “Allâhü Ekber” diyerek yapılır. İmâm, “Allâhü Ekber” sözünü bitirmeden önce, uyan kişi “Allâhü Ekber” sözünü bitirse, namaza başlamış olmaz.

Namaz, hicretten bir buçuk sene evvel İsrâ gecesi her mükellef üzerine farz kılınmıştır. İslâm’ın, imândan sonraki en önemli emridir. Peygamber (s.a.v.) Efendimiz yedi yaşına girmiş olan çocuklara emredilmesini, on yaşına girdiklerinde üzerlerine daha çok düşerek namaz kılmalarının sağlanmasını hatta bunun için hafifçe dövülebileceklerini buyurmuştur.

Nebî (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurmuşlardır: “Cennet’te öyle odalar vardır ki içi dışından, dışı içinden görülür. Allâhü Teâlâ onları, sözü yumuşak söyleyenlere, yemek yediren, oruca devam eden, insanlar uykuda iken gece namâz kılanlara hazırlamışdır.” buyurmuşlardır.

Peygamber (s.a.v.) Efendimiz’in emir ve vasiyetlerinden biri; zarurî olan nafile namazlarımızdan daha çok nafile kılmamız hususundadır.

Abdestte, Maide suresinin 6. âyeti kerimesinde ifade edildiği gibi üç azânın yıkanması, bir azânın da mesh edilmesi farzdır. Yıkanması farz olan uzuvlar; yüz, eller (kollar) ve ayaklardır. Sahih olan görüşe göre, ellere dirsekler de dâhildir.

Müslüman, beş vakit namazı, Allâhü Te’âlâ emrettiği için kılar. Cenâb-ı Hâkk’ın her emrinde birçok hikmetler vardır. Bunlardan bazıları şunlardır: 1. Namazda yapılan hareketler hafif olduğundan kalbi yormaz.

Namazın anahtarı temizliktir. Kabirde de ilk önce temizlikten yani namaza abdestsiz durulup durulmadığından sorulacaktır.

Kur’ân-ı Kerîm’de gusül hakkında şöyle buyuruluyor: “Eğer cünüp olduysanız tam olarak temizlenin (boy abdesti alın).” (Mâide s. 6) Guslün farz olmasının iki sebebi vardır

Farz namazda kıyâm etmek yâni ayakta durmak namazın farzlarından biridir. Şüphesiz kıyâmın farz olması, farz olan namaza mahsustur. Nafile olan namazda kıyâm farz değildir. Hattâ nafile namazın edâsı kıyâmsız caizdir.

Müdrik, namazın başından sonuna kadar fasılasız olarak imâma uyan ve bütün rekâtları imâmla beraber kılan kimsedir. Nafile bir namaza başlamış olan bir kimse, yanında cemaatle namaza başlanınca, bu nafileyi iki rekât olmak üzere tamamlar.

Namazı vâktinde kılmaya edâ, vaktinden sonra kılmaya kazâ denir. Farz namazların kazâsı farz olduğu gibi vâcib namazın kazâsı da vâcibdir. Cuma namazı ve nâfile namazların kazâsı olmaz.

Duhâ vaktinde iki rekat veya daha çok nafile namaz kılınmalıdır. On iki rekate kadar üç selâmla veya isterse altı selâmla kılınır. En az iki en çok on iki rekat olmaktadır.

1. Başlangıç ve vitrin Kunut tekbirinde erkeklerin kulakları, kadınların omuzları hizasına ve ellerinin içini kıbleye çevirerek kaldırmaları, 2.Tekbirler esnasında avuçları kıbleye çevirmek, 3. Kıyamda sağ eli sol eli üzerine koyarak ellerini bağlamak,