Türk Dünyası Dergisi (5 Şubat 1955) by Türkçü Betik

Sovyet idaresi

HEM NALINA,

HEJ.U lUIHINA Kuzey Afrikanın son yıllarda yaptığı kur tuluş ve istiklal mücadelesi bugünlerde ya tışmış gibi görünmektedir. Fak.at bu nisbi durgun! uğun yeni ve kanlı hadiselere gebe olduğu da muhakkaktır. Askeri bir dikta törlüğUn, kansız başlayan bir ihtilalle iş b3.§ına geçip iki yıl sonra idam sehpaların da aşırı muhalH!eri sal lan dum ağ a başladı ğı Mısır, artık tamamen Cemal Abdünnası nn avucundadır. Diğer yandan Fas, Cezair, ve Tunus, Fransızlara karşt yeraltı muha lefeti yapmağa devam ediyor. Fransanın bu günk ü durumu hayli müşkül ve gariptir. Bir yandan emperyalizm ve sömürgecilik zihni yetine karşı savaşan Batı cephesin de büyük ve sözü geçen bir devlet olmak için çalışır ken, diğer yandan aynı zihniyetin mahsu lü olan bir siyasete ayak uydurmak Mendes_

Mendes-France Babasın1n, insanların sa.adeti eden bir baha.m olduğunu

altındaki milletlerin kaderi. eline koz veril memiş olması lazım gelecektir. Diğer taraftan Tunusta binlerce Türkün yaşaması, bizim, onların istiklal davalarıy la ilgilenmemizi zaruri kılmaktadır. üstelik hürriyet için çarpışanları, bütün hür millet lerin desteklemesi gerektiği inancındayız. Fransa belki bir müddet daha Fas, Ce zair ve Tunusun istiklaline mani olabilir. Fakat, sonunda haklan olan hürriye te bu ülkeler de kavuşacaklardır. görüşülürse komünistlerin

ATI ALAN ÜSKÜDARI GEÇEMEDİ!-. Birleşmiş Milletlerdeki Yunan hezimetin den sonra Kıbrıs bir çok karışıklıklara sah ne oldu. Hükümet, Yunan delegesi Kiriı'yu azletti, siyasetini değiştirmek zorunda kal dı. Fakat bu hayalden kolay kolay vazgeç miyecekleri de muhakkaktır. Şimdi, bu durumda, bizim Kıbrıs hakkın daki çalışmalarımız azalmalı mıdır? Umu mi efkann Yunanistanda olduğu kadar iyJ hazırlandığı iddia olunamaz. Aynca Adı Türkleriyle de kültürel, ikt isadi ve diğer a lanlardaki bağlar arzu edildiği derecede

için dua unuttu

France'ı zor durum la ra sokab ilir. Nitekim B;rleşmiş Milletlerde Kıbrıs meselesi görü öülüricen, Sovyet dBlegesi, her m i ll e tin ken dini ida.re etmeye hakkı olduğunu söyleyin ce, Rusya'da niçin bu hakka riayet edil mediği yolunda hücumlara maruz kalmış tır. Frnnsa da hem hürriyet ve istiklal ta raftarı görünüp hem de Fas, Cezair ve Tu nusluları en ta.bii haklarından· m ahrum et me kl e , hür dünyadaki itibarını adamakıllı zedelemektedir. Gelecekte, Birleşmiş l'vlillet lerde -uzak bir ihtimal olmakla beraber-

Makarios ve .K.iru Kıbrıs hayaliyle birlikte suya düştüler kuvvetli değildir. Bu bağların yavaş, takat sistemli bir şekilde kuvvetlendirilmesine çe. lışmak , bu yolda her tırsattan faydalanmak lazımdır. Unutulmamalıdır ki Kıbnstaki Rum nüfus çoğunluğu yavaş yavaş, 40-50 yıl içinde sağlanmıştır. Kıbrıs davasının bir gün (Sonu H üncü sayfada)

�ubat 1955 Ayda bir kere istanbuıda. yayınlanır * Sıii. hibi: M. Neemettın DELİORMAN * Yazı Mes'ul Müilürli: Altan DELİORMAN*

İşleri

Sayısı 50 kuruş·

* Yıllık. abo nesi

TL.,

aylık abonesi: 3 ,TL. * İdare yeri: Nuruosma.nlye Cad. Nur Han, I. kat 5 Nu. * Dizildiği ve basılılığı yer: Türkiye Ticaret .Uatbaası * Kapak baskısı: Özkurt Basım evi * Ka-pak ve iç klişeler: Akın Klişe Atölyesi * Dergi, gönderilen yazılan yayın).. layıp y"yınlama.makla serbesttir * Posta p nlu yollandığı takdirde, dileyen okuyuculara özel olarak, cevap verilir * Pul yollamayıı.n okuyuculara, dergi sütunlarında, oevap_ ve rilınez * Yayınlım:ın ya.zılarıı:ı iktibas hakkı ma}ıfuzdur, yazının y azarına ve dergiye _. •armadan yazıların bütünü iktiba.s edileme-z. * TURK DUNYASI'na abon e olacakların, bo e bedellerini ya şalısen g etirmeleri ya da havaleyle yoUamaları rica olunur ·* Postada vaki olacak gecikme ve kaybolmalardan dergimiz s o r um lu değildir * Havale·

OO!hQfil!'rr:�rti;;;�lfliT�unıiJoEu!!iR-i;J

ıt a

ler ALTAN DELİORMA.ı'I

adına, idarehane

adresine gilnderllmelidir ...

BAŞLANGIÇ Hayır! Bu bir baş lan gıç d_eğildiı· !..

,-,

Bu dava, edebiyatunızm olduğu kadar resmimizin, resmi-- -

m.izin olduğu kadar müziğimizin, müziğinİin olduğu kadar bü-

tün sanatlarmuzın dünya çapında bir i�me, ebedi bir· isme hip olabilmek serabıyla çırpındığı sonsuzluğunda başlar.

kurak

sa.

ç.ölleriıı ıssızlığında. ve

Bu çöllerden esen sıcak ve kavurucu

-rüzgarla.rın, dilimiz. üzeriııde kalın

bir kum tabak�ı bıi:aka-

rıı.k geçip gitmeleriyle hızlanır ve bu kumları temizlemek gayretinin toprağı bile Razıyıp taş lara dayanmasına kadar sürer.

Bu dava, ahlak buhranlarını gösteren gra.fiğin uçuru:mla.ş

tığı yıllarda, biıı liralık baııknotlarla sigara tutuşturanlara, bir yarasadaki kadar vicdan ve

m erhamet

uzatılan ellerin boş çevrildiği" sisli

istemek içiıı ıztırapla

gü nlerde,

vatan, millet, şe

ref sözlerine istihfafla dudak biiküldüğü, yani

dığı akşamlarda başlar.

güneşin

karar

Bu dava, burcu burcu ölüm ve emperyalizm imkan men

fur bir zun

ideolojinin,

bir ahtapot

edasıyla

mahremiyetine uzattığı zaınaıı başlar.

yollarıııda cephane yü klü kağnılarııı

kollarını yurdumu

zamanlar

dağ

cepkenli, saçları örgülü

genç kadınlar ve masum çehreli çocuklar tarafından çekildiği günlere de rastlar. . Tanrıdan gayrı, mı büyük şeyden daha büyük, en değerli

şeyd�n daha değerli olan bu dava, en zayıfımmlan daha zayıf

omuzlara dahi yüklenecek kadar ilgi ve gayret bekledi, ·bekli

yor ve bir zaman daha bekliyecok. B öyle büyük ve iddialı -bir difra u.§;runda yalınkılıç sefere çıkan garipler ıı;ibi bQ yollara ·ıco:vulanların birikip, çoğalıp, bir sel, bir Çığ halini almasına kadar devam edecek, llZIİlin tevekküle gale�siyle wntıtlıır sağ�. İa.m.laşıp Jrnvvetlen�ek, gelecek nesillere bk derginin peşisır3;

'koşu.şaıılımn tıra:caktır. ·

Ev.et?

kırık döklik, fakat unatulmn.z hatıralarını uıaş.. .·

Bu blr ba.şla.ngıç OOğtidir 1 .

- -

TURK DUNVASI Hüseyin Namık ORKUN 1

dünya Türklüğünü Yüce 1\irk Tanrı sı �rzın üzerine serpiştinniş, dü n yan ı n dört

bııca�ıoa yerleştirmiştir. Cevvaı bir kara.k Lere

sahip

Türkler

olan

diyar sefere

üstünde

dıyar

gi t ti kl eri

yerde

her

çıkmışlar,

c.Jevlet kurmuşlardır. Muazzam h a.y v an sürül eri besliyen Türkler bu sa yede dün yanın en mükemmel teşkilatçısı ol muşlar, kurnıa:ğa nıuvaf h er yerde esaslı teşkilat bir

fak olmuşlardır. Bu suretle Kore yarımada

Avrupaııın

sından

o rta l arın a

A[rikamn

şiına!ine kadar �;ayılan T(irkler ge rilem e ğe b"'ôla:yınca, ik t i d a rı kaybederek bulun ıııectur olmuşlar, işte bu suretle her tarafta bir Türk izj kal

dukları yerlerde kalnrnğ·a

mıştır. Bugün her nereye giderseniı. gi diniz Türk: izine tesaclüf e d ersi niz.

Karayinı

eski

Lehistandn

kümdarı A ttil ayı

1hükümdarları İsviçrede lerinin,

l ard a

A tti lıln ın

olan

. neşredilmiştir. adı da Tuğruidur.

F'rnns�du

i\Larne'da

kendi

halk

Bur a da

<lit

el da

bir

de re

Chalon-sur

edilen

eserler den blr müze kurulmuştur . .İtalyada Tlirkİt a lyan eser vardır. lü�e ait pek çok

ile

Rossi

Ettore

Türko!o<?;lanndan

görü-

·�ürken bahis İtalyadaki Türk eserlerine in ti ka l

etti.

söyledi:

Tü rk lere

esec olduğunu

ait pek çok

ed i yo rum .

tahmin

sözleri

şu

aynen

bana

Ettore

Bologr!a'dn

lıe!lüz tetkik edil me m iş tir. Macaristanda Szentgottı1ard

eser

ler

gitmiştinı.

eserle rin i bana

g-österdiler.

harfleri havi Türkçe dahi

bulc!um.

Eiz!m

kasabasına

buradaki

halkı

Kasaba

Bu ra d a.

kitabeli mezar Eğri

Tlirk eski

t,._,ıarı

dediğimiz Eger

şehrinde b'.r Türk caıniinin minaresi bugün dahi du r m a kta dı r. Bir buçuk asır bizim idaremizde lrnlmıı; ol:ın Budapeştede Gül baba yaret

türbesi

Macarlar tarafından dahi zi

edilmektedir.

da bizden ayrılmış Jeıiyle ctol udur.

Daha olan

lerde bugün birer kırallık lrnrulduğunu he

yakın

İstiklal

pimiz b i li yo ru: .

veya Bir inci Cihan eden

11i.zmet

savaşın ın başında

hakik�t kmlla

ordumuzda.

Harbinde

subayların bugün

devletin

bir

bi l i y oruz. Bu

başında olc:Iuğunu cia.

tarihi

karşısında mesel�, bir Ba r ansel yü.ı; yalan

dersem

bedeldir,

ol uru m ?

mı

söylemi� .

T\irkün nasıl uir millet old u ğu n u bilenler, daha d üne kadar kendilerine efenq) llk etti

milleti ezmek, yok diği

zama.nlar

yerler Tllrk

eser

etmek

nıatbuuta

Türkçüler

s:ıtı\mış\ar.

milli

yuıık

ak�etiırdiğimiz diye

başkaldır<lı,

için elierin<.ten gel

çalışmakta.dırlar.

kadar

bu nları

r:ıisten

val,it,

kozmopolitler,

mahrum

olanlar

devrinde idare Es!:i yaygarayı basarlar. Türkçtilere y ap ı l an muunı�leleri hatır!a�·ınız. Bu

A ttil ftnın sflv:ışttğı

Hunla ı·"

anla.ttı. Babaları

idare ettikleri yer

alınca onların efendiliklerini unut:anılc

duklarnıı iddia ederl�r. Bu hususta müsbet nin

ınutnsauıfJıkla

J;-ini unutmıyanla.ı �imdi hakimiyeti ellerine·

dönüşte bura seferden ordusunun bakiyesi ol

Vt>si!wlar

sava:ıla.rı

yaptığı

bu-

l)ir kantoudd. otura n

kalmış

yunda

nıızı n bir

hü

g-östeı<mektedirler.

listesinde

Rom?.nya, Yunanist:ın daha. dün denebile cek kadar yakın bir mazide bizden ayrıldı lar. Bir kaç sene evvel Ankara civarında. bir ihti y ar köylü ile g-örüştüm. Tuna bo

Hun

kronikaları k e nd i

İsveç

idare··

çocuktum.

vakit ben

Türkleri

Me,�lrnr

ya�amaktadır.

dahi

gün

k azand ı ğ ı ,

istiklalini

Bulgaristan

miz altından ç ı k fığ ı

hadise

hiç .�up·• si�

adamlarının iki

l:i o c\evrin

yüz karnsıciır.

Aınerikalının

ve�,=�

!Jir

devlet

Huli:>uki

Çinde

İngiliz.in

burnu

''erilir, dür�ya ın a G l>U hal pek tabii gö!·liJür. Bugün blzinı i�b! yab::l�1cı ol<�n bir ctiy?orcta bir Türk. ailesini!1 k�zığa geçiril lı:;.;:ı.narsi buai ı

derhal

meşgul

notuıur

euilir

mesine ses dahi çı!caraırıazsuuı:. Yüzlerce se neden beri Türk yurduncla Tüd·.r:e

ö�rP.n�ıi

yen ins anla.r var!<en bn�k'.1. i)ir to.ro fta Tü rk çe k on uş manın şiddetle menedilnwsine �1dırış

dahi edemezsiniz.

Türk yu rdund a

hatta,

Türk<:e

b i nlerce yer adı

olnııyan

v.uken daha

yüzler,ce, dün biz

e/en a.lırıan yerlerin Türkç.e yer adlarını:ı de ğiştirilmesini !il.kayıt karşıla.nz.

Acaba hangi millet kendi soyundan, kendi olan l arl a :ıla'ca.dar olmaz. Halbtıki �uurlu münevver, aklı ba.5ında., Türklüğünü ille'.Tline laklyıd nıüdrik olanl a r ı n Türklük

kanırıd�.n

kalmasına imkan var mıdır? İstlkhl.l savaşı, içimizdt' ne yı!-.ı.nl·.ı.r besle

di!:imlzi

çok aç.ık ol ara k ıneydan<ı

çıka.r.n�-

TtlRK DÜNYASI

TÜRK DÜNYASI Okuyucularına Son yıllarda şii r ve küçük hikaye alanlarındaki g_en iş heves ve

me belirtileri, edebiyatımızın

geliş gelece

ği bakımından büyük umutlar verici mahiyettedir. Bu çalışmalarda sanat dergilerimizin yol gösterici rol oyna

maları da gay e t tabii ve gereklidir. Bunun için dergimiz de, okuyucuları nın yollayacakları şiir ve yazılara ge

SÜTÇV İMAM Mara.i Eh"Vtl

şeyler gellrmedi

iy;

Günler

gidenl�r ne

5lilinm!"Z

yorgunhtğu.

yenilmişlerin

�ehrinde

ı;elmeı.

geri

ri yayınlamak ve tavsiyelerde bulun

oldnğo.

üzere ayrılan hit kurul, bu alan da yıllardan beri çalışmış ve Türk

mak

·!.;ok;ııl<larda çehreler aegi.,li E•·fe•·d• ölüm soğukluğu. Bir �indan ki eski yaylilar çoeuklannın

Vııtan

Sarnıçlar kadar Dışta

bir

sarı

edebiyatında

bo�ulduğu.

TüRK DÜNYAB! okuyucularına hizmet edecektir. Okuyucularımız şi

da ir

durgun,

s e.si zllk

şebirde

rulun işiııi kolaylaştırması bakımın dan dikkat edilmesi gereken bir hu

Bıçak sırlı gibi bir ikindi ü�lii A.lid.brn yağll kemendler gibi ger-ildiği yalın

sustur.

kuvvetin

sok:ıklarınd;ı

Mara�

yere

Kurulca uygun görülecek yazılar TÜRK DÜNYASI sayfala

serildiği.

ve şiirler

Harekd mermi yollarında Sütçü imam et degil kemik değil İlk can verenlere nasip olmaz Milletçe

murada

rında yayınlanacaktır.

NDT

erildiği.

ını?

nında çe.ğıı.

Mütareke

senelerinde

Yüksekka.ldı

Türk bayrağına ayağını· silen bir al kendimi tutanııyıırak bir tekme atıp

yuvarladlğırnı hatırlıyorum. Bana o tekmeyi

at.ttra.n ınilli

his:ilın:

milli. gururum

şükür� yerinde duruyor. Bugünkü

gençii�·in

Dergimiz;

olacak olan

Fikret Baha BERKE dı

yollarken, bunların ya oku

Ya.) işarc·tinin k on ulm as ı da bu ku

iğreti sallanan üç renkll bayrağa. Üç lrnr�unla oevap verildiği.

kapka<a.

yazı

m elidirl er. Zarfın Uzerine, sol köşeye o kuyuc u yazısı, anlamına gelen (Ok.

görüldü ilkin

Sinmiş cesa.retin delirdiği

v.e

naklı el yazısı, ya da, daha iyisi, dak tilo ile yazılmış olmasına dikkat et

İçte geleceğin coşkunlu�u Bu

' otorite olar ak tanınmış

bir edebiyatçımızın b a şk anl ığı altın

içinde

gerçeğin

Kutsal,

reken önemi gösterecektir. Okuyucu

şiirlerini incelemek, uygun görülenle

böyle

-çok

oldu!l;unu

kurul

başkanı

değerli edebiya.tçıınızın

aılını gelecek sayısında, okuyucuları na bir müjde ve sürpriz olmak üzere bi ldi rmeyi vaa.deder.

· --- --

· ·--------- ---

�öımek benim için en büyük be.ht�lıktır.

�iç öilphesiz ki ru

her

caktır,

şeyin

Türk

gençliğinin milli" _gıwı ve böyle _kala

üstündedir

Türklük şuuru NAMIK ZAFER ALP�m Tarihin

hangi

devresiııe

'l'ürk

bakarsak

gebe

palikaryulanı., !kinci Dünya tükleri müşkül durumda il k

Buna da sehep Türklük şuurudur. Hiç şüp hesiz

her

tarihin

evrinde

sinsi

cih

propaganda

edem�zler.

bir

s.çıkt!ln

İlme

rıiticade

pekala

b.ndigi

dahi efendlllklerini

lar,

bir istila

bırakmamış

ordusundan ziyade ku rtarıcı

memleketlerde

murlu

ada.le�

mefhumları ya nınd a

Kızı\

Ört ve an'a.nelerimizin altında alındığı

hışımla

devirlerde,

kozmopolit ti pl erin

nerelt

dejenere

buJunabileceğlni

t.ekrar

ken,

hiç

ona

kullanabilmesi

kılıcını,

bir

zaman

kazandıracağı

al ay

ırklar

hürriyetlerine etmesi,

kendi eder. sa.dece .

memleketine gön-

ise ya.ba.ııcı

Mehmed

hettiği zaman bütün yan

etmemiş,

İstsnbulu fet unsurlanı

ha.le

dokunulmaya�

be·

Türlı: 9.llcenaphil;ınm bir ttza_

hürü olmuştur. Kanuni

Sultan

Süleyman

QU.int'e esir otıı.n Fransa

v. Charles

Kralı I.

Françols

nın ya.rdtrn talepleril1i, büyük blr nezıili:etle

vesile ile Moha.ç meydan muh�ini bütün Avrupaya kiırşl bir göıı dQfı olarak ke:zannuştı. O ltidar Uerilere gitmeye ı:re lilzum v-ıu-? MnJj 'Mücadelede Ana.dolu köylerini, ltıı.sa ba.lanru ıı-e nihayet şehlrleriı:ı.i yallan, yı\i.an ke.rşılımuş ve. bu

öldüğü ;ıaman .5andukası

konulmasını

T ürkl ük

buhranlı

geçir artık .bir Zira bütün

anlar

milliyet

hürriyet

yolunda

müca

sönrnedi!ti

diyarlarda da elbet bir

gün gelip hürriyet

güne�i doğacaktır.

yolda

Türkiye

ı rkdaşlanna

Türltleri

hiç ı;üphesiı:: el

uzat

a.tmı.ş olacaktır. Bir lik kuvvetten, kuvvet çokluktan doğar. Ha l<ikatte bu, bil'(ük Türk mütefekkiri ZiY"' Gök.alp'm dediği gibi «mefkurevi vatan fik makla

ikinci bir galibiyet için

peş.inen teşekkür ederek

de rrn.iıı tir. Fatih Sultan

iade

sıçrayan

teskin edip. ettikten sonra ça

dele ederken, Türklük_ şuurwıun

dtişü

Yıldırım Baya. için

Kemalpa.şazadenirı kaftumna

daha dönmiycceğine inanıyoruz.

o1muş

şama.sı, Türklük şuuruyla kaimdir.

sine,

Mıstr

miştir. Fakat bu buhranlı günlerin

Türklüğün icaplarını yerine getinnek

zıd, esir FrP.nsız şöva.lyeı;.ine

ulemıldaıı ayağından

kaftanınnı

neticesinde,

mecburiyetindeyiz. Zira milli harsimizin yıı Niğbolu zaferini ka:ı.anan

Yavuzun

isteyen gayretkeşlerin 1ş oa,şında bulunması

a,ya.klar

cemiyetimlıı oiı

Buna rağmen

i>e

dir. Nitekim bazı hallerde Türklüğü vunmı.k

Elma

kaç soysuzun yapmak istediği tesirden uzak kalm;ı.lıd.ır.

kıymet

vasiyet ett iği ı İl Salnamesi -· 34!>. sa.) malümdur. Bütün bu misaller bize Türkün tarihin her devrinde TürkJük şuurunu kaybet me diği igin ınuvaffal< olduğunu göstermekte

daima yaşaını.ştır.

metkiıresi

bilinmek

miye

rol _oynamışlardır.

hu topraklatda

fethettikleri

atın

nın üzerine

girdikleri'

Altaylardan Alplere kadar uzanan geniş sa halarda hak ve adalet mefhumu çiğnenme mi§tir. Hak ve

dünyaca

Keınalpaşazade'ye iıtitnt

ülk.eler fetheder. elden

oldugu

düş

elini u

çamur üzerine etrafındaki teliışı

mücadele nihayetsizdir. Atalarımız at üzerinde

verilen

dönüşü

sır

m:ı.<tdl nıenfaatler neticesinde giriştik'INi \:ııı

ken ·

Türkler

Harbinde

yardım

seierile belirtilmiştir, Büyük hük.ümdann Mı

teı· bi lirle r ki,

faaliyetı�ı1.nıı

Onlar da

ihtiyar

tedir.

soysuzlar

kimseler T rk'ün kim ol

bulunacaktır. Bu

duğunu bild ikle ri için leyi,

za.tanın

içtimai hayatı

isteyen

mızda bu şuunı öltlünuek

genç,

kadınları, çoluk çocuj:\u,

önüne çıkan her insanı işkence ile öldüren

Jerin hallm, selim, va kur, azimki>.r ve ni· liayet efendi ins anl ar olduklarını görürüz

ilk

rin nden

. adımı

başka bir şey değildir.

Gelecek Sayılarımızda TtıRK DÜNYASl'nın Giılecek Saytla.rında: BEHÇET KEMAL ÇA.fJLAR il'fÜSTECİP ULKÜSAL

ORHAN HANÇERLloGLU GALİB KEMALl SöYLEMEZOÖLU

r-----------------------·

l j"ltiltile'ı��

Matemli Salaklar

�-----------------

i\lur:ıd Ben

bir

flc:ı

Göz1erimi

körüm!

GENCOGLU

bir

şarapnel

Sizin u.�runu'Zda.. Beni unuttunuz. Ama IM!n, sizin t;ıa r.�pheye kadar yankılar yapan ç.ıJgın kah k;ı..'ıala.nnızı, neşe feryatlannm unutamı p:uç:a...ına

verdim.

çabuk

çok

:vorum. bu

körüm!

Lakin

değil.. Lokantaların l<ovu\<lıığum,

lerle eksik z.ırla

günler soğuk

yür�ğitr.i

kapılarından

maliye

İnanın,

günler, ·isyan

eden

Ben

bir

bakan

tihka.rla oıefret

körüm r

a.vucumda, bulduğum çıkmadığını

yataktan

bardak suyla sabahladığım

küfür

veznelerin<len

para al dı ğım ve ara.sı r a sıluş!ırılınış beş-on kuru� oldu.

Sltlrıtan

midet!ılc ge('.eler

oldu.

Gözlerim, sizin bana g&zlerinlT.,

pınltılarının

uçuştu';u

hatta,

bir

is·

hatıa

hakışlarınızı

görmüyor. Bun�ın için mesut sayılırım ama,

he1•hiit,

g-özler,

yu•·Cfurr.un m::.smavi

sisÜ ·boğaz

ufuklarını, .�'ökleriııi,

g(irrılüyor.

sabaht:ınrıı;

cla.�la.rını,

tepelerini ,

hiç ıJınni, hl\'

birini

köriim ! SfJI ıuuş,

s�bebine

bunların

fak:!�

sabahınlla

uçaklı,

fcndilerimfn dar

alçak

rla.h• iyi

şimdi

matemli

na Jtahram.:ın başın ızı beni

kadar

olduğumu

zavallı

Gözlerimi

olmasın

gözüyl�

yurd umun şa

diye

verdim.

siz

eğlenin,

karşımda

de,

beni

Yumruklarınızı

tekmeleyin!

kovun; iki

lıq

hınçla uzatmak..

çukura do;\"ru

�ek inmeyin� Çünkü ben, sizin

acımayın,

h::ıkrn:ıyın, ti''·

Siz

savurarak

ve karaalık

hus1*!1 sahibi .-e- :iciz, ne ltİaı�

vi!lilı,

anlıyorum,

çevirin!

kahkahalar

gn.11

bularoadt..

otomobil

kadar

Ben ·bir k\irüm ! fakları

çakhY; mermi�

ge9en

çare

e.dcn,

dilT.inc ya.nrr.rla ne

<'e

günle,r

�ch,:etle

hir

� ki

yazıl<

düşman

ft:nnin

kı:rban

hastalıklara

yatlı1

<lıı)'<İliğunı ala!lında

vermiyen;

gecelerin

-�'

savn.'j

a:r.a.rlandığım

hc.psini

Gözlerin!

tckmeleo diji,

l<aybetnıiş

rengini

tt>I<

hemen

E,·ei, hemen clc��neğimin

olan

üstümdeki

sel er in

sine

Bc-n ..bir

bir

at{'��daşım

tan

naz::trınızda, sadece

bir

ki)riim!

------ ----

·------- -------------------,

TüRk

MiLLi

DESTANI

'lLID 61 Z l {MJ MI

KAVUŞMA SEVİNCİ Btı �öyleyiş, KtiçHk Enıre'ııiıı ;1nası dilindendir:

Bio

sa.bUı,

l;me

sabah,

Duyduğum

sabah

dün.va

1ıüne�Je ışımı� !]Dil

J< ar�-ıındıı

bellleme!) susrnakta

d�mi� ta.�

olanlar

lnıl.ı

Neydi,

Şimdi

Tanyfli olanca gül ko-kusuaa Ot:ı.ii'ım lçine ta..51n:ıı� pbi !

tOğhıntı

öyle kaynayış

'ibl !

var ki

Yaşını, henüz yirmi

Dallarda şakra.şan

SÖYLEME Bu

Bir

ah,

sevince o

gerçek

bııs olan

:va�

kamn:ıda irniş gı""bi !

sevimli eş btıs

kuşlar

imiş

gibi!

banalta.n

<IUş imiş

günler'?

gilri ?.

BASRİ GOCUL

( ' ') O�ızlama: ( 10214) mısraJ.ı !Jaırrlmatbu (TÜRK EPOPESİ l dir. NOT - Bu puça, ilk deia (Türk Dfrn yası )ndn neşredl!mekt.ed.ir.

ıı

TÜRK DÜNYASI 150

be ri rııuasırla.<;?nc, veya garpli

yıld"n

leş nıc

adıyla bu

yız. Ancak miştir.

nnıama. llirlti rnıinalar veril

11Milliyet.i:li

Onu

karı Freng'iye teiniy•;tıı

ını&

old uğu

gibi

men. sıyrılma

nisyan

diye

ederek

anlayanlar çık

kendi bünyemizden

tama

manasına olanlar da olmuştur.

Batıya yöneliş nedir? Bugün h9.la bu so

ruya

lıir cevap aramaya mecburwı.

B:ıtı tünü

bir

Batıya

kendimiu i>ic yön aramakta

manevi ve ahltı.ki mefhumlar bü

müdür?

Yoksa

bir

t e knik

üstünlük

«Seniıı fikirlerinin doğruluğuna inan mıyorunı ve onlara karsı sıı.vas m�k lüzumunu duyuyorw;ı, Fak;t oonimkine uyma.yan fikirlerini ra�

hatça ifa.de

edebilmeni .Saj?;lamayı

vazife bfüyorum.»

müdür? <1Tek dişi lcalmı.ı bir canavarıı ıru dır? .

:B atıda

çeşitli

mllletıerin

yaşadığını bilı

yoruz. Ama .5u da muhakkak ki o insanla nn zihniyetinde v ahdet ti bir kaynaktan gel menin

müşterek

vahdetti mini

iıleri

bulunur.

Acaba

izler neyin mahsulüdür? Batı ale

doğurmuş ol!m

amiller

arasında

şu

dördü bilhassa belirir: l

Ortaçağın izleri

Hıristiyanlık

Gariptir

cHrilnıesidir.

Yunan

diın

evvel

ki doğu

kaynaklarıyla Hattıl.

olmuştur.

de�·i!

.şerheden

doğuclur.

Runa

rağmen

batıdan

kaynalclan

koruya"

aleminin

teması

sadec·�

ge.ni.5letcn d<

kadiın

Yunıı.n me

deniyetinin gerçek değerlendirme ve d ir il me

si b.ı.tılılann eseridir. Orta gdir.

Rönesans,

İlim ve teknikte yaratıcılık.

ra'c

Bu kaynaklar arasında şüphesiz en

Çağın

Fakat

vasıflandırılan

menliştir.

mühi

ilk

rolü

bakıştu

uzun bir

biraz

devir

karanlık

gariıı ola

devir beyhude geç

İçtima\ sını!ların

tavRzzuhu, iıı s:.ın h�ıj'Siyeti nlefhurnunun ·Joğup gelişınesi

mi Rönesanstır. Bu hareket kadim Yunan

ııi!layet büyük bü mimarinin meydana çık

ve Romanııı yarattığı

ması bu devrin eseridir. Hıristiyanlık

manevi kıymetlerin

millet-

------ --- - -- -- --·-·-. ve bUmek lazımdır.

-----

Hepimiz

eski

Yunanlı.

farklar ler

Roınalı,

eski

Anı.h ve Ac�ın ın·�deııiyetleri

eski

arasında ba·"

olduğunu ve bugün yaşa.yan millet

arasında Alı11:.�n.

Fransız,

Anıe buna mü :ucıoında th.

tngi.liz,

Hindli, Çinli, Jaııonyalı masil daha bir çok milletler milli pvsa! itibariyle :ı.yrıhklar rikalı,

•ıe

lıulunctuğun•.r

�öıüyoruz. f'akat zannederim ki içtimai Biın·

ler-le

nıesgul

olaa

s bL;- çe.1itli

lanrı

gibi

tah::ıclctüs

Beıı

ctar

g<'nç

olduğun u

yı:ışınıdan

Türkiyı:tün

yanır.da çok asır

geri

tnuştur?

Fakat

Buna

t.in

nıc'<kr:iyetı.

h�.:rat!.

!-;"�rakterier:i o 1nille 1 :ırihi Pze r i n de

mü

essir old u .� u riyazl bir tiaki-:c:ıt şeklinde ka

bul edilebilirr olunurken

Şu

hald·2 milli VR�ıll>ır tetkik içtimai· t�vsafl yakından t.nnın1n1\

leri

bana

lıiç

için

çok

ınesa{

bulundug·unu

i�it ·

geri

kalına ve

niçin

o�·

bHcliğinl

bir vakit hakiki sebeıı

izah ed-�ınenıek.tedir

başlayan

zinıatla

k>ı.

tnedeniyet.i

olduğunu

dair okuduğun1

noktHi nazarl:ır.

!c;tiırıai

Hı:-·r Ptillelin

kalmış

t�tk.ik et,miş de·

Avruna

yetişn1ek

zaruret.inde

m�kteyim.

b;c

fark

H.ibareı! l:>ugi.inc

ınu:ıstr

medeniyete

�arfe t rnek

hlç

ba')ka

an;;rndaki

sebepler ve içtimai saiklerle

etmiş

.-,ilclir. �

zevattan

milletler

:-:;n, e

Çünkü Tan··

muasrrlaşma.-

hareketi,

,,,·wıa kusuru o rduda bulmuş, ordu i.şl hal

Jnlunursa. l'�tnıiş;

meselenin

fakat

t'derıoemi şlir.

lıitmiş olacağını. . zan·· . netice tahakkuk

ü:nit ettif;i

M �ş r utiye tin

il�.nı 3Uretiyl�

-- - - --

-- ---

TÜRK DÜNYASI ---

--------

Prof. Dr. - Sadi IR.l\1AK --

yöneliş üstü

ler

bir

ve ideal

fikir

yeni İiinı

teşekkü

manzarasmı

dış

yapısını

doğurmuştur. Bu sahada ilk kımıldanışı Fa_ tilün muasırı olan Leonardo da Vinci tem

Hil eder. Beşer t arihi nin belki en büyük de hası

olan

Leonardo

ra tı cı

faaliyet

tutan

bir

hede ,-e

nıüsbet

değ il,

Vinci'de

gelecek

yalnız

asırlara

Objektif

görürüz.

kıymet

b un un la

nEbilir ki �t>ki.ziııci ·

yavaş

müşa

�öyle

aleminden

a yır a n

:ı::-;:J1;1p eh

Tanrı

bi r

ile

yapılmış

fikrini

olac ağ·ın ı

yapılmış, fakat y ine

irnioH

ol amamı.5 tır. Avru[}a

pılınış, ıı:i�; Kin

ic-3.!)

çare

Hiç·

.�Cıphesiz

için ki

vazed.il

bu!unamamıştır. tan1aıniyle tanzim

ınücadel:'-:ini

i!!kişaf1

değişikl ikler ya

nıil l i

es a. s larn. isti�!s: .

Hıristiyanlık-

za.nnetrni.şler,

ııazarl:ır

anla�ılnıış ve

t:-Hi t5.i

(.-:.-.=-!siarın

idrak

Avrupaya yetişmek

Hukuki

noktai

ha.yat

.=ı::1·ol�ıb!

l ikt e

kan u nl a rı. usulleri

yine

Jakat bu�:ün

ij i�en:�:

bl1yle hin

i�lakec.lerden, önürnlizd\! l.'e

ıuakt:t

hükümet

v-e bu

ba.)lamış-

doğru

bir

çareye

bizi

baş

geçmiş

s1!"a onlara

vurarak

ku rtulmağa olan

ınil-

}'eti.?n1eğe uğraş niçin

eski

Sokratı, Ert:iturıu

ıııüt.e.fekkirleriyle

il!m

ve daha bir

hayatında

mü

essir o!rnU,50 Edebiyatıyla bu as ra ka-dar te sirlerini

eöstermiştir?

nıua.n:ıro

medeniyetiyle,

asır

Niçin

eski Romalı

hukukiy ati v le ,

üzerinde

Frans!z

b ize

bunların her ikisi

amil

söyler:

Avrupalı mua.rızı için n�

bir

uSecıin fikirlerinin doğ ruluğu•

i n a.n nı ı yo ru m

onlara karşı savaşma.�

duyuyorum.

Fakat

benimkinQ

sağlaınnyı vazife biliyorum.n ki

İtiraf edelim zın

bir çok i"c;· buhranl<.nnıı

:ı ınili bu

tek

mah . nsır.:�.

manada bir gs.rplı

ıııüsa

ge:

ulaşaman1L) olrr..an1ııdan ileri

l emin in

!iyor. Barı

karnkteristiği olan lce

miz iddia. edilemez. Batı ın�deniyeti bir var

kaynağı

ise

bilme

milli ek,iklerinıizi

sinde ke� in bir zaruret rnrdır.

"ınaatı

nihayet

muayyen

düşen

için.e

ına.hdut

olsun

bir

n,nk

tanhini

!)uo.-ii'l

bir ı:ı'llef._.

dün ya

den i yet i

elara!c

Türl'

bir

etmemi.0tir·ı

tetk;ki,

bü-

bi r

esns,

bir

örnek

Niçin

biz

onlar

alımı.le

mec

Z a n ned erim

kalmaınv;ıarclır_

meselenin

çalış

Niçin

diye

da. on[:-� \Jizden

alty o:·ı;z

yaznuş

y etiş mey e

kalmıştır?.

için

d o ğ abil

k:mıyla

ıııedeniyeti

kendisi

lcabul

buriyetinde bu

o lursa

milletlerin arlca..

onlara

koşmay8.

mecburiyE·linde

dan

men�up

medeniyeti

Amerikan

beşeriyetin

sındıı.n 1.lin

milleti

zariında

kolaylıkla hazim ve temsil eden mu

nla.n

her

zaınan

bir

herhangi bir ırka. ve .h:ı.rse

ehemmiyeti

�ok

haizdir. Bir timizi

çok \calem erlıabınııı

s alt aı ı at ın

tabi[

bir

bu geri

h areke

neticesi

addedi

yorlar. Hiç süphesi.zdir ki herhangi bir tanat karşı

olursa en

oı,un,

bliyük

min tabi i bir z.atında fen"

bir

milletin

moniadır.

sal

inkişafına

Bu,

reji

b ir idare usuliidür. Fakat baş

tesirlerini

yap

muzır ve tahripkar

mille tlerde

larda· .

bir

neticesidir. Ve s al tan at haddi

n1cdeniye-ti, bir A!nıa.n

Varlıi{ın

ı:ıecleniyetidir.

kesif ve yaratıcı c;a!ı.ş.nıadır.

maktı;. bulunrnu.; ve niçin bir tngüiz rne de bir

yaratıcı bir ç:ahşma,

tabii gelmemektedir. Batı

hala

fik ri h�:relcetıeriyle, bugiin

Avnıpanın

niyeti.

güzel na

a.zza.ın

hüklı�nP·fimiz

r:::ıl1şnuı.yrı

��abal::ı.maktayız,

ri y::;ra�nıış,

nıiyle,

budur _ Büyük

miş

nanl! bütün dtinyaya. örnek olan bir nıiına çok

v�

kolav

müsamaha,

kcırşı beşeri

kesif

ya yö neli;:iınizi geciktirmiş olan bnşlıca

cte

etnıek

ettirrrıı�ğe

musibetlerden

�-ıs1rlrlrc:::ı.

ardı

1-::t.ierin

iikir!Ne

İ ti ra f L�.ıncl!:;iz ki de pek

La.

u1 esa�.Jı çareyi bnlınuştur. Fakat biz 'l'ürk Jr.�:r niçin

Sislemli.

GeııG neslin

Senıavi

Zıt

lıklar

Rönesansı_ Avruoa

etQıfmi�!z. 2

unsurları

sıralayabiliriz:

!carakteristiği

göze çarpar:

sif çalış!-.•a meylini de milletçe benimsediği

büyük ıneyvaların ı vermeğe başlar. Av rupa

nı edeniyttinin

ö zellik

uymıya'.ô Ekirle,·ini rn\ıatça ifade edebilmenj

ilim zihniyeti on dokuzuncu as ırda

Bizi

Ba.�ı

i'.:i

i�ik

serpilen

ya•aş

gecikme·

bir

lüzumunu

onunlo. başla'llıştı<. On yedi ve on

sı rlarda

yıll ı k

150

birlikte tabiat i l i ı ııleri de

nnc.�k

devrey� gir r ne ğ:e alışn11şız.

Bugün

birliği

bEniınserrıişiz.

i\IIüsbeL 'ili:;)!erin doğuşuna iştirak et-

olarak

teknik te yaratıcılık Batı ınedeni

a s ıl

yetin�n

ınemişi�

a!1laki kıymetle re kaynak olmuştur.

tan c;ok s on r a

ile bu

!iinde rol oynamı ştır_ Semavi bir Taiuı fik

ı;

Bilakis

saltan>ı.tl:ır

bizdeki

kadar

birrr kuvvet olama.mı.ş ın;1ıetl�rin

tabii

iııl<..i�af

TÜRK DÜNYASI

Avare Zamanlar Ötesi nde · --�-··---- -----

GALİP TUNALIGİL

BAHA Bir

sahibi

iş

olmalı. ·

Böyle

zevki de bir noktaya kada r.

dol a.şınanm Bunca insan

a.yni hisleri duymuştur beliti. İnsan ha.kim oımalı isteklerine.

Nizamlar,

sınırlam alar

yıkıl amaz. Ca.zlak k a fa lı adamın emirlerini dinlemek gerek. O benden üstün. Hayır, üs tün m evki de. Makamında köpeğe bile ita.at Böyle üç günde b i r mesle k değiş t i r

edilir.

ınek

olmaz. Kapılanmalı bi r yere. Eziyetlere

katlanmalı.

yor.

Me'lki

Mevkii

insan

Parkta çocuklar

bir

hizmetçi

tahsi J !e

elde edilmi

ken di yaratır .. oynuyor.

evin

Dolgun

çoc uğ unu

Bece riksiz . . .

Çocuk mızmızın biri

çalı.şıyor.

lcalçalı

eğlendirmeye

Topun ardından k•),Şarken düş<ıyor. Öte

raitalci çocu k onun

topuna. gıpta ile bakı· yor. Kızıyor. Muh�'<kat kızıyor çocuğa. Park Böyle

yemyeşil.

bir

sıc a k l ı ğı, insanı nasıl yor? Yanlış

günde l<ap3l1 :ıerler\n oluyor da patlatmı

düşünüyorum.

gibi o l ama z ya. . .

Mtılı3'ckak

Herkes benim onlar da avun

n1a nök�glannt buln1u.ştur. İki nti

getdi t:;n �nn�: . Günd·�·ız içi!i.�

s2.rhoş

be>

Yık ! l ıyo r

biri

O le k i

otu rt tu

kanil

diyo;» Ben bı.ırnı bekliyor duın zaten- Akıll�!P rı �� bet!<iın . Çok kıy.,.k oldu b u dalg-a. İn�l:t:'r Hs kü;i bir a-da!n::1 s:a1dırılın:2�_ G0yle:senı:- lan Apı>. De11in1 �i b i bir adam::ı daya::. atthr nu'? İyi

e t tilF'r

- Benim bolu. Ah

yokluğunı'1

bL .

drnk

getirmiş

h ı r

oldum hu da.lg�dan. Belkim akıllanırım. K alktım. Otobüsler geçiyor caddeden. Tık·

dolu insan.

Bııng. b:ıklyorlar. Ben

bnktım. Bekçi kulü be�iııin orada.ki fıski·

kitaba d ik Ya.mn cta.n geçerken seslendi : - F\anfl da öğret okumasını. Gmlerlnin iı:in2 bcıldım.

yeden su içtim. Bekçi elimdekl

miş

goolerin;.

oğ l a n

bikf<·.�

.Esharu

Oğlan dediği yirmi dörtl ük vardı." K'.IH:3.·

peye kaykılmış kestiriyordu. - Kalk . Jan İsmail.

G erind L - Kalk

bı:ık.

Bey

gösterecek hi3almı:

r,.

n a sor. Yanına

gidip

rara!c baktı. � Ney miş ? �-

oturdutn.

o�u-�tu�

Gözlı:rini

dedim. u y � usuz. k a l ı y orn , d?.dı.

Fabl'ika.d:a

G ·t ·

celeri işliyoruz.

Kalktı.

Bekçi

k u l übesinden

'oeş�n

i l k o k ul

oir

dr.fı� rl�- .

matem a tik kltftl; tıu u l ıp ı;dcti . - FabrU:i'.\da sırl çene. Yin� r!ı:- gfr-' "'m��ı t :

gözlerine.

Anasını

st:ttunın tn.

Bir

i!!t�

:: u �

hu!� m tış. R'1hat. İmtih2'ı dtiler dilıı, ::,ıpan1·,. . dım. Bunl arı üğreıı de gel, declil'"" O�ıı!ctan �ynlal1 on ıl�i yıl cıldu. A5kerd.e fihı..n !;.::-� tunanıa·:! t k . Da.y.i ı:ade Z::hot'ta hli�t�t!i:,

saba hnktnadık

- Nere-ilsi n ?

B a l a d.ız'lL

d i k l eri.

clört

U n ı tt�nuşuı;! h�r.

Ö'� i·:-:: :m(:'�

Isp2�rı ·,.ı.'rl a n .

h �neli

r·1-k ·:t l n bln, il('

i ··>�· ·

h : t L�·:?(d.:-

1:lff{ hL). 9 kuru� yazıp .. �oplarrı�ık vey:ı.. çt�:��rın��A n ! a t t ı m . Anladı. Misaller yap t ı k . Yüzij gül<lti . İyi iş dedhH kcnd� kendin1.:. Gldtp biletçi o i a yuıı. YOzüme bakty0rdıı. Utandw.' re bölmek. 125 Hra 87 !:·.ı ı-:�� veya

rtü�ünc�:nıdeıı.

- Tanıınıyom k i . İyi oldu. Çok memnun

lıın t ık lı m

��ü!{; dedi. Biziın

glrecek. Bir iki hesap ::;ornıı.t.')b.l ı', t>d,:nı � ·

nıi';� Öğretiverseııe . . .

Peı:e.

-�

li'.?e

--- Ben i

k;;z>\ndırtmıyan

ru� i l e � 8 li rayı

cağım;ı,

3H76

Durdu.

şu. 287 !in C h; ·

toplayamaclun. �11700 ::·1:0:;.

yazır.Jşırn_ Tuh

Y üzüme

baktı.

anasını.

El imdeki

kit10•;.

[{aydı göztı:ri :

- Siz ne L'? y�.parsımz?

Deklemlyordum. Kalktım. ,..,,rd i m .

,,on",ımı;

Da.yı..� ı cevap

« Güle

rledi.

güleı>

bekl iyordu.

Kalemini geci drdi. o ıı.ım�

TÜRK DÜNYASI

Ya y ı n lar T

Ü R K Ç Ü L Ü K

NEDİR ?

Hocaoğlu S. E rtuü rk'ü n

üçüncü

Millet

defo basılmıştır.

k;wr,,n;larını

ilmi es asl a ra

d e ğ erl i eseri, ve

milliyet.

dayanarak ince

)ey�ıı. milliyetçi li�imize ait değerli görüşle ri i.hthia eden bu broşürün öneml i bir boş.. l u ğ u doldurduğu, üçüncü basılışınıı. r ağm en mevcuduııun pek azalmasından anl aş ıl mak tadı ı·. Fiyatı 50 kuruştur. Atmak ist eyen oku :;uculanna, 50 kuruşluk post:ı p u l u gönder dikleri takdirde, dergimiz temi n edebilir.

ÇANLAR BENİM İÇİN ÇALDI. M. N ecm eddi n Deliorman

Dergimiz sahibi

tarafından ;ıazılnuş olan bu milli ve tarihi

kitabın baskısı calüır.

pek: y3 k ın d a

yıllık Bulgaristan

tamamlana

'I'ürkleriniıı esa.

. ret hayatından muhtelif . safha.lan aral ayan

Razgrad mezarlık hadisesi ile; Keserevo hadisesini bü tü n dehşetiyle a,çıkt a.yan ııÇan lar Benim İçin Çaldrn dergimizden, 25{) ku ve

ruşluk posta pulu karı;ılı�mda sağlanabili r .

B E Y A Z .

P E M B E Türk:

Sanatı Yayınlarının biri nci ltltabı. Ta

nınmış genç şair Ali Püskilllüoğlu son şiiT Jerini bu

isim

altında topladı . Şairin

kuv

vetli ştirlerlni de içine alan PEMBE BE YAZ'ı sanatseverlere tavsiye ederiz.

KILIÇLARIN

ô L G E S İ

Mehmed Gökalp, şiirlerinden b azılannı ye ni biİ- kitapta toplanuştır. !<Kı lıçlann Göl. gesiıı bu kitabın adıdır. Fiatı 75 kuruştur.

BİR GEJ.U, BEKLİYORUM, Bir gemi bekliyorum, Hu

yeşil

Sunsuz

sa.hillerde. giizellikl eTi

Yelkenl�rinde

!lir

gemi

taşıyor.

bekliyorum,

Dalgalar boJ'll n dan

aşıyor.

. İçimde tue bir baha..r. Gö'l!leri me Ruh um f:lir

ışıklar

vurmuş,

kıı.ma.şıyor.

genri

geleuk

Güney

denweriııden

Sihirli

lıavalıu-

"'!tireeek,

·ruhlarda.

Maddeye kanşmış Bir ı;;�mi g'elecek }( a rt::.I lı a�metiylc

�üıfiler-el<,

R ll7.ı;;.i rrla.

Mehmed GöKALP

İdarehaneınizden sa�lanabilir.

BULGARİSTAN T Ü R K L E R İ. B·uıg·aristan Türklerinin eski öğretmenlerin den Süleyman Sun Togay tarafı n d an ya zılmış ol :m bu ki tap yakında çıkacaktır.

Türk Düny ası Gelecek Sayılarında Prof. l\/ilimtaz

Turhan'nm

yaz!larını yaymlayacak dır

BAYRAM

SABAHI

Güneş g (i?J erini S a,;l arı

a�tı d ağı n ık :ı:enesinde bir

darına -

Toprağın h e r Rütün gönüller

tel

aydınlık.

İnsanlarda çocnk sevinci Çocuklar deli - divane. B i r keramet var bn sa.bahta Ya kıı.$<farm sevinci ııe? ddioe ar:nı şi.� miş ve gerilmiş Ba;vrıoın sabahının ku tsiyeti Kurbanhkfara yerilmiş ı .. Ahmet .F. ARMUTÇU Nebatta

Damarlar

TÜRK DÜNYASI

At ı l a n To h u nı ı a r TAHSİN ÜNAL L�.le

beri

cl e v ri nd�n

garbltl a�ına.

devanı (ıı

h arf·ke t l e r i

so nr a elle

Hayriyesinderı

edegelen

1839 Tanzirnatı

tutulur,

güzle gö

rülür bir h a l e gelmişti. Eski döııme ve dev

şirnıelik

ile Türklük mücadelesi

sefer de,

i s i m l erine

yerine,

muhafazakarlar,

zümrenin

libe

r al ler

diyebilece!l"imiz

delesi

baslamıştı. Liberaller indinde, muha

fazakarlar şurklı,

iki

iptidai,

cahil,

müca

aklı hayra

ve şerre ermez b i r kal aba l ı k . l\"J ulıo faza.kar

l a r indinde

idi.

gün

biraz

g:lvur,

! i b e r a l l er,

Z a m a n i :ı

?.:alırken,

daha

di her .!:d.i n

biraz

neticesinde

clenıokrasi

daha

bl!!rünkü sevıyeye

yette radikal cak.

cemiyet

tarı

ile,

fikir

liberallerin

çtktl a b i l cnişti.

doğru•m ile

veya

J ı l aştırııı::ık.

k a l kındırmak

h areketini

berallerin

ıni.iesseselerinin

y o r l a rd ı .

L:l.kin

yapınak

için

zım

mütenasiptir. bilgi)'t'.

kuv

ce,,ıiyet

beraber

hiç

kültüründe

garb

telakkiled

ist i .

ıslah a'.

saıniı'1iyet

kii.fi

rte�ildir.

yapabilmek geniş

cemiyetlerinin

üzerinde

derin

için

bir b i l g iye, v.;

bünyeleri

bir

v ukufa,

i h a

t a l ı bir görüş ve sezişe de m a l i k o l m a k icap ı�der.

H a lbuki T�.,,ziınattan

ınattan Jl3l!lil!Q

s on ra

mrnıı�ııp

o l m � rl ığı

ler, cemiye� b ü nye.sinde

ınüe�seselerinin .

gibi,

önce

c;tkan

ort::ıyu.

vetli bir se2i� ve görü.5 e sahip o l an liberal daha c�aslı ıslahat

olsun, ce

ı s l ahını

bünyesincle

o l ar ak

ııı a m ur

olursid..

Ji.

yadet

Sa!ııimiyet ve hüsnüniyet ile beraı:i�r b u ist

:ıark

m i k

bizim

havırh

toptan

hüsnüniyet

olmakla

Bir c e m i

bilgi

isteyen

cidde n

ınek ic.ao eder. Bunlar, ne

miyet

ile

inkıfapların sonu

her sahad a , s am i mi olarak garb.

Mill e t i,

ba�ı

veya

gider .

jene rasyona.

ve garb

inkılap

hir

ıslahat

dört

liberalicrin

deri n

y ap ı l a n

şark

liberallerin

ınebsuten

kültüre,

ade·

r,i r

Hkir,

yapılmış,

hamleleri

bü nyesindeki

daha

bir

adedi her

artıyorctu. Bunun

bir ı s l a h a t

oeviyesi

Ge!liş

(lin�iz. zındık

ııı uhaiazak:irlarırı

inkıl>'. plar _ y �p a b i lirler. Oeğil�e, dar k t t bir .seziş. nıahdut b i r görüş

ıısıısa

-e1sns nı..ı

zütnre

iyi

UlZ]llt

Avnıpacia. h angi daha

ve Tanzi

lilJcral

rnen1rek:etin

işl ediğini

dahi

görenüyorlardı.

' 1 ) sı�ııt•lt" rclir,

bir

mütemadiyen

�arbh

J a ş m a cl a n lı a h s e cleriz. B n n u n nı i n ii s l nedir? Yani

dimiz

. ::\} H e n

biz

Onlard a n

garb

gi rmek Jan

_g a rb

ise

k:ısllctrnek? . .

hen·1. e m P- k

m e d e n iyete

m e d e ı ı i _v e t i n i n

dt"

l em d i

eski Y u n a n v e Roına meden:.Je t i n C d ö r t ı't(iishet

e l l e sanl a l ı n1 . lım . Falcal

n n u 11

l an isJi\ rıı Böylece

k ay n u ş o r a k

m ; ; t � k ıi m i l

nın

l::ın

isi.im

hakiki

m e d e n iy e l i l' i ,

asra

Bir

l1�

fizik

ku rm-u�

elle

�ı aı:ır l o k m :l cahil

D ;;ı h a o ve

kura

de�· iJ

bir

balı k :ı b i. .

adanun

aynen

alrna. .

mede n iyetin

m e l o cl u n a

sahip

al maya

kalkı

m edeniyeti

�ÜlÜn!;

� n:r ı l a. rak

hi n as ı n ı

h i l-glsini

telakki

diinya

b i r h a J e �e!mi� o l an

ya l c a l kw-as ı n a lıen·ıer.

yoruz. H aJ i ;ııiz

kadar

cl i) d

ıd m a y :ı k a l kınamı-z

ruh u n a ,

ınc rl e n iyt l i

m td e n i y r t i n i

hemen

fi7.ik :i l i m i n d P. n

özüne. değiHz.

R n ın a

n1edtn i_çl• t i n in

o l ;un

o. .

k at a l ı m . ve

m e cl e ni y e t, i ı 1 ._.

Tiirk

l ını . Bizi m , lindcn

X: I l .

daha fü,tün

undan

Y nnan

ala

g: E" l e n

H ı ri�tiyanlıkt�n

ır· -�(l e n i .vc l ! n i

�si< i

m etucll a rı nı

ilinı

e ı.l c rr- lL

r:ıfını i h m a l

il�

hen·.ıiyecegiz?' . .

rn e d r n iye t i nj

,ı.;·arhe

K asdimi:i

�arhe

fa r k ı m ız o l nHy:ll'ak mı'!. Kas-

hjç

m i ?.

zümrenin

Liberal

önderliğini

tafa Reşit Paşanın, İzzet

Mollanın,

Cemil

ve Ali

Ali

ellen

Mus

ve Fuat P&;aların,

Mütercim

Rüştü

Paşanın,

Galtb Beylerin l iberal izme

ı s l a h a t a ait fikirleri, geniş bir Avrupa kül türü tin

almalarından, özüne.

k ü l tür

ruhuna

için

değil, y a tahsil

medeniye

etmelerinden

nüfuz

veya siyasi bir memur-

1 ukla bir kaç sene Avrupada kal mış olına

l an n d a n

geliyordu.

ileri

n1 u h t1.!ren1

zevatın

1.iberallikleri,

itibarla

b•.ı

Psa.s t a ,

öz

ele ve r u h ta değil, görünüşte ve satıhta i d i .

liberalliği.

O n l a rı '1

ıle n ,

i.iç

beş

da!1 s t a n . :ı ı e k

rını

biraz

kitao

ınodadan.

lisan

okıııııuş

l:ıil ınele r i n

olınal u ı n d a ı ı , ın ::t. s a d a

sosyeteden.

.ven�esir!i bil ıniş o l m a l a nn clan, rıcl a l a A v rupai masa v e kol tuk i l e d�eyehil

rrı e k t::: n.

i!�ri

� icl�nlerin

düşkünlüğü,

nıüptPl :?.. s ı

_gitnüyordu.

çoğu

dinl

moda,

icli .

Esasen

bir

Hatta

kendilerinde

fr"a huylara ilaveten

telıf

ıneınleket.lerinde

ile yurda

ıııenılfketlerirıcl�

ahlak

eğlence, ·sosyet e ,

o l a rı

;ızl ı k l H

ccAvrupaya

kayıtsızlık,

.". vrupanın

kazanclık.l ::ı r ı düııüyorlardı. kifflseyi

içki

ınevcut

muh

>thlak-

K e ndl

bi'ğenmiyor-

TÜRK DÜ NYASI !ardı.ıı < 2 1 . Bu itibarla samimi 1'l a\-ıat yap

rnak

k>'rarırıda. olan liberaller, ba ruhunu, e;;astnı, zih niyet v e kültürü

:ı.;1!m ve

tırım

yeône, yi.ızdl:', satıhta Qlan ve cemiyeti kö tü

moda,

götürecek olan, sosyete,

yola.

bir

dans, içki,

dinsizlikle

memlekete

diinüyor

!ar; J:x ıhu rneınlekete yeni bir fikir diye

k,,ır:ı.K yı-tiştirnıc;•e

Bunda

çalışıyorlardı. r 1 ı nıuva(fak oldular.

Amma Jb:·rn.r ıstahat mev;;uunda, içtimai, ik tisacli, aci l i . rnül ki ve fikri ıslahat mevzu :.ı:ııfa m u v affak olamaclıla.r. Zira bu mev ıtı\ n, cıı. esa,;Jı fikirlere malik de�:illeı di. J t,.;n:k·l,un

asıl

rından biri de

meleri,

tenkide

diğer

Liberallerin

" d"m

sahsi

tarafla

şay2.n

menfaatlerini çok sev

i�e

kayı rnrnlurı,

d el> i i .

adam

adama i ş bulmaları ve ih tisasa h i ç itibm etmemeleriydi. Bir defasında kabine Sad razam Mustafa Nam Paşa ri yasetin de top l anmıştı. Yeni yapılacak o l a n istikraz için bir

adamın Pari$e gönderilmesi komı:;•Jlu

)'ordu . Hariciye Nazın M. Reşid Paşa : ehem

Naili

Paş:ı :

- Buna

oı;ı u ın

Veliyyüddi n Efendi

larihi :

V�43,l .

hakını7..

Bugün

Yorga

Şu hale

deyince,

ma,

m e d e nileş m e

.-a n i

<la.n setmesiıd,

dan

Paris

anl amayı

sosyete

x.asd e t

ır: iyor

olan

sefiri

işi yapar. Ve

harcırahın mstını oğluma kabul

rilecek (2)

yoktur.

lüzum

sadrazam

deyince

etzemrlir. . .

olması

ehil

ınallveden

zatın

Gidecek

et-

da.hl :ıı; •�rblılıı.ş·

çok

defa

bunu.

dedikoduların m uyuz? ·Bug-Ün

bahsdmek sorta hktır. Yerde yemek yeme k şarltlılık:tıc-. O halde bugün topladığımız mahsulle.rin ilk · t o h u m l arı xıx uncu asrın . orlasında �tı\. Bir gün nı e�hu r Kazım P aşa v a p u rl a is Derken Ö s k öd a r ıı. geçiyormus. tanbulda.tı karşısına Avrupadıı t ahsil gördükleri anla ş ı l a n ü ç genç g e l ip o turmuşlar. Biris i : - Avr!lpayı g ö r mi ye n eşek t i r, demiş, de garpı;ıya.

ı;ore ;

Üteki : Avrupa<la deyince

K azım

tahsil

e ! m iyen

Prışa

kızmış.

biri n e :

- Senin

- Hayı r

-- ö.vle

Uaıha n

eşek tir ;

Gençlerden

r\vrupayt gördii

mtl.?n

efendim. ise

diyerek g i t ın iş.

Vl-11112 ) .

di n d en

eşek oi{lu ( Son a s ı r T ii r k

siıler

l:' or;:ı ' n ı n ( mem:leketle:dndc ğe n m iyorlardı ) dediği tiıı!ere ıefıbi h a m iy�•. l i v� t o k oiii� lü

büylc ce\ '"fi v�ri y o r l a r d ı .

eşeklersini:ı.. saz şairleri :

tiririm . . . Reşit Paş a : H t:rkiı;e Niı.zın ı\ I - r;ıendim bu h�rcırnh i.')i olmadığı gibi ;,iyasi ııü· iş d e d egil d l r. Bu iktisadi bir iş anlar ol m ası tir. (.T.i c!cr�k zAttn ou işteıı la?.ımdır. dedi.

c\ı,y'nce,

k inıseyi

be.

kimseıe,.-

Pa:? a

Maksadını

tama

kadar

oğlum

bir

ayrıca

lJuradan

''" rke11

adam

gönder

nıek

ona h ııkarettir. Ben evladıını mah�un

diye

bağ r ra rnk

ede1ne111 . . .

malik

fikirleri

·kısa,

görüşleri

olduğun

mahdut

se�işleri

yaprnak

geniş bir kültü

olmadıldanndan, "•thl,

(3).

gitti

ısl a.hat

bir

fikre,

derin bir

isteyenler

terkedip

ırıeclis[

Liberal

Dahası var.

dan, nümunelerini Avrupanın en çok deje Bu

almtşlar.

Fransadan

memleketinden,

bir

olan

nere

hususta.

isabet göstereme

mişleniir.

III.

Selim

sadık bendelerinden

İshak

zamanında

Daha, şehzadeliği

Fransız

Pııdi�ah

olunca

Eı'endiyi Fransaya göndermiş : tetlı:ik

e�s�selerini

murad

d�mişti.

selim zamanında

hayranlığı 1839 Tanzimat ı

Inrda

Fran.sı.z kendi

devam

etti.

1789

zaman-

Selim,

onları

olup

Fran

beğenmiyen

kendi müesseselerini yenilerini

yerine

yıkıyor,

III.

e tmek isterken,

tatbik

ihtilali ile

temelinden

1853-1856 Kı·

hayraıı

m ü esseselerini

ınevcu t sızlar

ederimıı

Halbuki

müesseselerine

menıleketinde

mü

başlayan Fransız

ondan

muharebesi,

«Frenk

bild.iresiz. Memaliki

edip

O.;rn aniyemde tatbik etmek . rrr.

olmuştu.

hayran

müesseselerine

vaze

diyord u, Ta nz.i ma t ta ve Kınm h arbi sıra ıarmda

Fransaya

erlerek,

nnlar

e�ki

( 3 ) Son adam

M'lliyedcn

anlar

ıı.76.

Acaba bugün

yeri n e , bundan

göndermekt e b ir

Efendim,

yaşıyor. Amerika · ettirmek iç i n baytıı n , m ü h e n disi ,

mu?.

kurtu lduk

zih niveti

ile

vazet-

yenilerini

bir adamın

neo

için

ihtilalleri

etmekten

anla.ın ı yan birisini ı;iirmiyeo fikri ve hit dik rni?. Hayır

tirm�k

1 848

yerine

sadraza m l a r :

h imaye

devam

h ayranlık

aynı

1810

müesseselerin

ı.irmek· için K ıiz ı m

kızdı.

sadrazam

..1.t.· ığa vu r � r ak · Beııinı Prı ristc boywıı

ti)erı

geride

mahzur bıraka

ge'<er?.

h as t aneleri n i

adliyesini

tetkik

m a a rifini tetkk

m ü h e n disi, maarifini

ı\y

tetkik

e tL

te t k ik et

cli.i rünü gU!1 dermiynr muyuz?. B izi seneler� sa.ydı r a n l arcla!l hit·i de �:U dir )tc-·ri�i'T.de 'f. u. ·;;ill n iye t t i l' .

TÜRK DÜNY A$1 · - - - - ------· ------ --- - - - --·· ------

ı:neye alL�ıyorlardı. Biri çıkıp

ınucsseselerini

Fran"''

dınek

leketim izde

tatbik

ise

mU0s.�eselerini

kendi

rünü

a ldt:{.

.�elerirü

diyerni

F ransnnı n

lVIeın l:!ketinüzdc elımizi,

cleuilen

Kirli

demiyı>r,

dejenere olnrnş

t.arnam!a.mış,

öm

müess��

t.atbik ettik. ile yıka

C'U nı u r l u su

dık.

onun gibi sekmek KekUğe inıreneu, iıstiyı:n, rakat ke kli k gibi yürüyemiyen, es y ür üyüşünü

ka rga

la.yan

orada

ıneclisleri ·

vali l er

ııununu

ayııen bir

temin

Jfgiııi

bir

dinlerin

bir

tipinde

kalktık.

İlk

olarak

açtı k . Biz Fransız tipin açma.ya bıı.şlayınca, onlar bir

okullar

mahsusla

kendi

yere

-Charite

Sainte

Paul

Önce

misyoner

liselerini

İstımbuldaki

-Notre

-Sainte

Suri de

Vincet

Sainte-,

biZim

m ektepl erini

açmaya başladılar.

memlekette

:Bunlan Slon-,

A vrupai

rnücehl:ıez

Fransız

için

etmek

Lisesini

l'at asaray

edemedik.

ırkların

Fii liy att a

ettik.

fikirlerle

açmaya

-.lllektepler

k:ıısdi

elde

netice

yetiştirmek,

nesil

Fransa Mecleni

tercüme

mu ası r

sönük

ruhumuz a uyup uyma

düşünmeden

sini k

vilqyet

b izde

yanında

yacağın ı

ınüsbet

aldık.

meclislerini gibi

oJctuğu

kaldı l a r . İhtiya<;

t"1"zda

baş

zıplamaya

misali . . . vilayet

F'ransanın kat

unutup

açtılar. Joseph

liseleri takip etti . B unıann ve:st be.tının kültür ve · medeniyetini,

·ı.iııyoner

ri,stiyanlığın

Türle

üstünlüğ ü n ü

müslümanın

kötülemek,

tkıi

yetlerini aşağılık

unutturmak,

övmek,

dininin

Bunda.

d::ı

toh uml arın

ga Hı

ş a rkın,

medeniye mezi .

kültür

ü stün

bizlerde

dolayısıyla

batıya hayran

yaratarak,

duygusu

bırakmak. Attıkları

{sHlm

de.ıne

Benoit-, Sainte

muvaffak

oldular . . . toplu

mahsullerini

.yarlar . . . --------- - -

Biz

( Baş

!arafı 2 nci

So:ı yıllarda, Demirperde gerisinde olına Y •ll: komşulannııru::ı dah a sıkı münaselı�tler

kLmnak

dığı

müsbe t

yolunda bazı

adımlar ııtıl y'.'!µılan

l':a.ltımdu:-. Balkan de vl e tleriyle

anla�ınalar -Türk I{ı b r ı >

dolayısıyla

Yunan

h ayl i

dostluğunun.

tehli keli

anlar

iı;in

g·üvenliği Llibnanda

siya..�i

heyetimizin· Irak

hüsn ü

gördüğü

Başbakanın

vericidir,

umut

başkanlıgındaki

Suriyede

kabul,

ba:ı.ı n ümay i şçi gruplarının yaptığı taşkınlı�

iyi bir cevap ol muşt ur. Bu nümayişçi lerin ara sıra Kıbrıs:ı. ve Hataya dil uzat· lideı1eıinin Kardeşler malan Müslüman idamların ı protesto etmeleri ve Türk Baş !ara

bakanının

ziyaretini

ba:ıtalo..m ak

istemeleri,

bunlı:ı.nn h angi el den idare edildikleri hak k ıiida kesin

bir fikir vennektedir.

Irak, Suri y e , Lübnan. Pakistan ve Tür kiyenin bir saldım1azlık

paktı

etrafı n d a. bir

ı eşmeleri Mısın da korkuturor. Mısır siy� setini

!da.re

dağ ı lma rek

i l erde

edenler,

tehlikesi

memleketlerinin

k a lması ihtimalinden Müslümanlık

Arap Blrl$nln

a rzedebile�ini Orta

çekiniyor

aleminde

dilijüne

Doğuda

yatma

olmalılar.

llderti!!;i Paltistana

kaptm:lıkta.n sonra, Ortadoğu s iyasetinde

ct:iha ha reketli nist bir siyaset

Devletleriyle

birleştirici

de,

ve antikomü

takip eden Tüı'kiye'nin Ara.b

olan

münasebetlerini arttırıp

geliştirmesi i\<I!Sın ciddi yor. Fakat ihtiliU

endişe l e re -sevkedl bugünk:ü

hükümetinln,

di.lııya şartlan için de Batı blokuna. tam:ı. miy le katılmak ihtiyacım d uy aca ğı da .şüp hesizdir. Bugün İran ve Mıs ır , nıaaleser . Orta Doğudaki

birleş t.iricl Türk slya.s.etinl

yıı.naı;mıyorlar. B un unla

ber, siyasi ve coğrafi şartlar bunu

sa.yfada)

at.

latmaı;ı istisna edilirse- Kuvvetli bi r du rum arıediyor. Bunlara muvazi ola ra k Pa kistand a n sonra Irak, Suriye ve Lübnanla yapılmış ol an siyasi temasl ar da Ortıı.dogu

destekteıneğe

DUnya

SÜRÜDEN AYRILANI...

Onlar

beğenmiyorlar.

neticesinde

Bunun

:ıo.rdu.

kendi mem

istiyoruz.

yeniıiyorlarıı

DurmRdaıı

«Efendim,

da:

ıılı9

bera

meclrnri

ktlrnflktadır. Bu bir hakikatt ı r .

meselesi o!ina.ctıgı ve uzun vadeli çalı.şmala

ra muhtaç olduğu ortada.dır . Kıbrıs için çar. yfü'eklercteki

pan

sonra bugiin bi r Bu

heyecan,

yerini,

kayttsıdığa

acıdı r.

dört

F'._! b rı s iı;in Yunanlılardan çok dal1a fazl a çalışmak ancak

!tyız.

ıııccburiye t i n deyiz.

ilk a d ı mla rı

Kıb rı:- yolu nd a

a t t ı(iınıızı

G ele cek sayılarım ızda

terketmi.ştir.

un utm am a

Ord. Prof.

Dl'. ALİ FUAD

BAŞGiL

Ord. Prof. Dr. A. Zeki Velidi TOGAN

Oı-d. Prof. Dr. Salih Mıu·a d Uz.dilek

TÜRK OON-Y A&

lôi

�-------------- --

Y I L B A Ş I N D A Yıllar

gelir

gei;ec

Kutlarız hep ·b<lyle Acıı:ı.m :ıyız taksltıe Ödeneıı

ömre.

Tebrik Tebrik

Bek l eriz

LUTFi ÖNSOY

eder se\'gililerden

ıı.l ınz

ilmille.

)"ılı

gelecek

her

Bilmem am;ı.

Lütfi Jl'füdiiriimü:ıe gönderdiği

( Alınaııya'da b ul u n a n

Önsoy Y:ızı

İ�leri

ıueldııbunda, keııd(

arkadaşımız

ve Alm:ınlacııt

Aim.anyanrn bır:ıkhğı

üzerinde

K u tlanacak Y a l n ız

ibtiyarlam:anı n'l

iııtıbalardan da

ibret verici gordiiğürı:ıüz ba siitunlanmıza geçirirken, Al man gelecek sayılarımızda

ya Mektuplarım,

d a.

yayınlayacağ-ımızı blldlrlrlz. ) Almanlar derdim

k1,

de rin

·mç . de

Ben zanne

mağrur b i r millet.

Gizli bir

mevcuttur.

ti ksinme

bir

değil.

Hürriyete

mil

-ıe

çatı!ınıyor.

k aşl an

bl·

dınlar l:ıir Alma.na iltifat etmiyor.

dost. Ka. Fakat LŞ·

·ga.I kuvvetlerine me nsup bir ere

tahminle

Onlarla

can

·rln üslünde bir sempati Frankfurt'a

tenle

ciğer

saat

Gece

sule.nydı. Solı:ıı.Jdar, s arhoş Amerikan asker. -ıeri •ıe y an l a rı nda yine ile

lan

dol uydu .

sarhoş Alman kız

Asker

kızı

içinniş,

karşı

lığı olarak bir odaya a tmak j stlyor. Kız ise evi ne gitmek

di leğin de, fakat

asker kolun

·dan tutmtJ.<i sürüklüyor. Bir sürü Alman er. ke!l'i geçiyor;

·ıe

dönüp ba km ıyorl ar bile . . .

bir düşündüm . Allah göstermesin, bu

· Tü rkiyede

5erinin Demek ·ı ano

Şöy hal

olsa, hiç bir şey yapılmasa, ser·

biri

bir

bıçak

atar,

savuşur

gider.

bir serseri deyip geçme meli ;

da liizım olduğu yerler ol uyor.

Almanlar işgal kuvvetlerine k a tiyyen

kız

· mıyor. Harbin bütün yükünü Bitlerin omu.

·zuna yü k l üyor. Belki

· Alma a «Hitleri se

..;

ver misi n ? ı; diye sordum . Heosi de cl<>di.

Eitleri,

Yahudileri

nhaycır;;

öldürmekle,

h arbi

Bir millette istikl:ı.ali her

vakit

·-çıkarmakla itham edi yorl a r ve bu iki suçu nu k at l y ye n affetmiyorlar.

' kin

olm a?.sa1

uçurumun

milletin

':enanndadır.

olr.-rn.sa, A l nıan!ar, tıizim

·ııır s�vaşla bütün :lerini kazanamaz.

ıeetı

y:ı.I

Mü!et

İstiklal

milli

muvazenesi Savaı;ı gibi

tarih hoyunca hür riye tl e ·

Türkl ük

tıaşk a • . Bu ba.

etti?

ra abzuıı

Ya.ı;am.ak ı::ilri de el.l..rıHl e .. ,

Ölmek

SARIKAHYA

Esat Halit

gösteriyor. Geçen ·

gitmiştim.

N-edeı:ı böyle Bir kadeh be.ıı i

vetlerlıtin g�i canımı.zı sıkarken ; Alman-

tetltik ediyorum,

ben

içimizi

hiiıralann.

ayıoı.a .ailıayeUnde baıb annda &lrn:ılı: isterdim.

irtı-iıı

letin çocukl arı olan bizlerin dahi, işgal kuv 1ann çehreleri ni

bura.r

tatlı

Bfr Aralık

Hayret !

{ışık bir

olsa

evvel

Yılla.rca

h lizn il

Mazi

işgal kuvvetlerine karşı bu millet

öyl e

var

daha

b a h sediyor. Çok ıı kısımları

nesi

Bir yıl

kımdan i:ivürı meğe hakkı mız var.

yaşındayım, Hazreti

ğum

öflim

Peygamberi n do•

bilm em.

günlinti

Almanya.ya

geleli üç ay oldu . Hazreti İsıi.nın 16

öldüğünü

b el lemiş

ğunu

25 Kanunuevve!de

güne

ı<Vaynahıı diyor!a.r. f abrikas ı,

Almanya (Halkı, esnafı,

ti,

büt ü n

uzvu

kutlula.mak bir

kaklar

Sebebi nedir?

durumdayım.

İsamn doğduğu

ile)

tam

h azır lı k

için

bir

hükll.ma. aydır bug\lnU

yaptı,

don atılmış

aydtr

Nisan doğdu·

Bütün so

bütün

rinler bugün e a.it hadiseleri make�l erle \andırmıştı.

2�

bağlaya.0

vıt:. cıı.n·

ge<ıa her

a i le bugünü evinde kutluluyor, Bütün !oltan.

L al a.r,

kahveler,

dtlkkanlar,

fabrikalar tatU.

Sokak ta kimse yok. Herkes evinde yortu a· ğncının başınd a. Yabancı ve o gün içı.n

yi·

yecek almamış isen aç k al dığın gün gibi aşı. kar . Bunu neye

anl atıyorııun, diyecelcsiniıı

belki. Avrupa.da dinin bizden çok kuvvetli ve

muı;_aa.ssıbane olduğunu ; dine topyekün ola. rak

ehe m mi yet

verildiğini

izah

için

yazı

yorum.

Düsseldorf O<:ıtY. 1955

TÜRK DÜNYASI

Hazin Manza ra TÜR� GöÇMEN

FEDERASYON UNUN CA

Türk milleti ; akıncılık

bün

yaradı lışı ndaki cesa.r�t

ruhunun verdiği

atılganlık sa

zam an d a bulunduğu yerlere

a.z

yesinde

kud;Qt,

menşeindeki

yesindeki kuvvet ve

BİR

sı

ıl;amıyacak derecede artarak etrafa taşınış, y ayıldığı bölgelerde kuvvetli ve m uazza m h ü k umetler k unnuş,

ge ti rm iş ti r. Bu

medeni eserler vücud e

sayede cihanşümul

bir v ar ve başlı b a;ı ı na bir tarih yaratan bu asil millet idaresi aıtmda yaşa yan milletlere karşı adaletli ve ş�fkatli mu amelede bulunmuş, bu saye d e asırlar bo T ü rk idaresinde kendi yun c a her millet, milli k a rakterini, dinini, ade tini, kültürünü aynen muhafaza et ti.t;:i gibi ik t isadi sahada da geniş ölçüde i nkişaf sağlamış!atrlı r. Esef ve . t.eessürle k ayde tmek isteriz ki ; bu mi ll etler Türk idaresinde mazhar olduk ları bu insani muameleyi, bilıi.h are taliin sevki He hll.ltlmiyetleri al tın a geçen 500 se nelik efendilerine karşı tatbik ed e memiş le rdir. Ta ri hi n seyri ve ta.Hin nıaküs tecel lisi ne t i cesinde mahküm y aş amak bahtsız lığına d üşen bu asil ve kahraman Türkler, b u gü ne kadar sayısız can ve mal kaybı ver lık

h aline

gelen

mişler, l:>u y ü zden iktisadi vaziyetleri bozul

R u m lar,

nılibndele

bu su retlf' 'Türk

muş,

Türk haJk1na

:ı l a l ı nı

Bah

Traky a, Türklerini

ele

bul

ayrılmış,

_Jtum larına

resine

1 9 1 2 yıl ınd a Türki Lozan muahedesiyle İstan

karşılık

olarak

bı rakılmışlardır.

Yunan ida

Muahede

gereğince

İ s t anbu l Rumları ile ay nı hak ve i m ti yaz l a r a sahip olacaklardır. B a tı Trakya Türkleri İ st an bul Rumları gibi toplu halde sehi r içinde olmayıp p ek çogu >:öyl erd e yaşamakta ve çiftçilikle ge çinmektedirler. Ma.lüm olduğu üzere, İstik lal H a rbini m ü tea.kı p Batı Trakya Türkl eri He İstanbul Rumları h ariç , Türkiye'nin sair yerlerindeki ger

h n�Na n Lu ı n : " b i r

e!!etind?n ahnara!z bn

muhacirlere veri lno i:;;.ir. Bunlara ayrıc;1 J>,ın ka.lar tarafmdan. �i.'1ŞDn Türkle r in arazi ve

a.ı ınak üzere hayvanlarını satın krediler a�ılmış, T ür k kiiy\l\sü '3.l'azisiz ve hayv ansız bırakılmıştır. Mu h acir Rum köy leri Larafm dtı;-ı çevrilmiş bulunan Tü r k köylüleri her gün, birer vesile ile tahkir ve tecavüze ug ramakta, izzeti nefisleri kırılnı:ı.ktadtr. Türk mekteplerinde (.Türk) kelimesini kullanmak y asak edilm Jş tir. Mekteplerin, cemaatıarın kul üplerin tabeliL\arına, resmi muhabere ev. rakına Türk: keli mesi Türk h arfleriyle öğretmenlerine

yazdınlmıyor.

tedrisat

zorluk

Yeni

yapan ok ul ların

çıkarılırken

eski

r ab harfleriyle tedrisat yapan mürteci ruh

l u cahil hocalara. kol aylık gösterili yor . Y al

.nız,

ş u günlerde Kıbrıs dav ası n da hak ka bunlann

için

pek açık ve gö kap�.tılnıağa çalışılmak

taraflarının

ta old u ğ unu işitiyoruz.

iktisadi sahada ; a.ynı derecedeki bi r Türk ile bir Rum arasındaki ver gilerde nisbe ts iz farkl a r vardlr. B ank a. kre esnaf ve tüccarı

B a tı Trakya T ü rkler i

yeden

kdy�eri mur.as3.:a a\�

b·:)r l--"ilrnis.

çoğu v e zahireleri.

rünür

ol arak

M<.ı.ke

olan

tı na alınmıstır. .B u m uirncirler uzun n: li cl•l�t

m ü ttevverleri dağılmış, koyu

l\H,a\

aııntaka,;ı

don ya vo; Y tıniiııisi :::i l Hn s2ir y..:r,erinf' yer l e ş t. i ri le cek yerde b i l i ! nzam B ,.tı Trn.:-.:ya'ya yerleştirilmi�. her Tii ı·k köyüilün a razi'i ve ıne r'a s ı üzerine iki, üç muhacir köyü k u rul

?;an abilm e k

ölçüsüz bir sefalet uçurumuna düşmüşlerdir.

DURUM UNUN KISA

İZAHI

muş, ü;timai ve ilmi m üesseseleri kapannuş,

bir cehalet ve

�IÜNASl<J

KURULVŞU

fi<ETJYLE �ATl TRAKY A TÜRIH,ERİNİN

Rum

ahali

lle

yerlerindeki Türkler

Yunanistanın dL

mübadele edilmiş

dileri müsavatsız ve nisbetsizdir. T ü r k işçi sine resmi ve hususi

müesseselerde

Bu vn!vet içinde, Türklüğünü b il e ağzı na alması.na pıüs aa de edil miyen , mek teple rinde se rb est. t.edrisat yaoamıyan. re�mi ve hu s usi makamlardan adalet5iz v� soV,ıı k i'<tisadi

muameleler gören. muş,

geçinmesi

kün "k

olu r ? Halbuki

muahedeler v e

onlıı.ra

protokol lar gereğin ce her azınlık kendi

milli karakterini.

k ü l türünü muhafaza ede

m ad ı ğ ı halde

mıyacak tır.

mübadil

"'elmiş olem

bir �zınlıl!:ın o ral arda yqşanıa.<;ı na<ıl rnlif'l

cek, iktisadi duru m u sun'i

gelen

va�iyeti bozul

imk0.nsız hale

lerdir. B a tı Trnkva. müb adele mın�akası ol Tü rkiye'cten

iş veril

memektedir.

te rt i plerle boıul·

TÜRK DÜNYASI

1'1

----------- ---- ------ -----

Başbakana Çekilen Telgraf DIŞ TÜRR ÜLKELERİNDEN HlCRET EDEN ÖGRETMENLERİN EMEKLİLİK MESELESİ DOLAYISIYLA BAŞBAKANLIGA ŞU TELGRAF GÖND.ERİLl'ıliŞTtR

B A ŞVEKA LET

YÜK S E K

M A K

M I N A

A N K A R A Sayın Başvekilimiz ; Yunanistan,

sebeple memleketimize hicret veya iltica ede_

rek ,•atanda.şlığınııza kabul e dilmiş ve halen

Romanya

Bulgaristan,

· yugoslavya gibi yabancı devletlerin işgalin

de kalan

ırkda.şl anmlZın

memleketlerdeki

tahsil ve terbiyelerini çeşitli mahrumiyetler, fedakarlıklar ve - devam

müşldilatlara

e t tirmiş,

oradaki

katlanarak

milletda.şlanmızıa

·milli benliklerini tanıtnuş ve b ilahare birer Beş

senede

hale

getirilen

mukabil

Tr.akya Türklerine

Batı

500 seneden

·bel'i Türk i d aresinde ya.ş adıkları halde mill'i · karakter ve lisanlarını olduğu gibi muhafa

·za

eden, - içtimai ve

iktisadi müesseselerini

Rumla

tekamül ve inkişaf ettiren İstanbul

·rinın geniş bir hürriyet içinde müreffeh ve mes'ut

vaziyetleri

dostlarımız

bir ibret örneği olarak

Yunanlılarca

alınm:ı,k lıl.zım ge

lirdi. Bu mukaye.se adalet ve medeni insan lık

muvacehesin d e

Türk

milletleri lehine

kaydedilecek yüksek vasırtarı

kafidir,

isbata

· k anaatindeyiz. İşte bu gibi sebeplerden birer

vesile

_ mazlüm

'neml e � etimize

kardeşle rimize

len yardımı

dolayı

yapmak,

karşı

her gün

kaçıp

gelen

elimizden ge

onl'arın

gözyaşlarını

silmek, dertlerine merherr. sürmek üzere bir cemiyet kurmuş bulun uyoruz_ Cemiyetimizin yalnız başına bunları sız

olduğundan

başarabilmesi

yardımlannı

imkan verimli

daha

· ve tesirli bir hale getirmek maksadıyla, aynı gaye

ile

kültür birl�miş

tün

kurulmuş

tliğe!

cemiyetleri

ile

bul unuyoruz.

kardes yardım ve

;

Eedera yon halinde Bu

hayırlı

işte

bü

hayırse v e r vatand&;ları ve insanlık duy

gusu taşıyan herkesi bize müzahir göreceği �-mize

e m i n iz.

B a t ı T r akya G ö ç m e n leri Yardım Cemiyeti

Başkanı

. Mehmet BAY DAR

muhtelif

devlet

müesseselerinde

unsur halinde

birer

faydalı

vazife görmekte

Tlirk öğretmenlerinin

oradaki

olan

hizmetleri,

devlet hizmeti olmadığı b ah anesiyle ve büt olacağı

çeye yük

düşüncesiyle

emeklilik

müddetine sayılmamaktadı r .

uğ

Yabancı işgaline düşmek b ahtsızlığına rayan

oralarda

bakımsız

teşki!Msız

bir halde perişan bir vaziy e te düşen daşlarımızı Devletten bir

yardım

mlllet

görmeksi

zin ve hükümetimize hiç bir yük olmadan, yalnız

milli

aşk

nerek senelerce

ve heyecanlanndan besle içerisinde

mahrumiyet

biri

bi r çeşit fedakarlık ve tehli kelere göğüs ge rerek oku tm ağ a,

yetiştinneğe

ve ·onlann

milli mevcudiyetlerinin muhafazasına çalış mış olan bu fedakar insanların taltü edile

cek

yerde bu gibi esass ız b ahanelerle daha

fazla mağdur bir vaziyete düşürülmeleri de rin

teessürlerimizi

Yunan

olmaktadır_

mucip

hükümeti

Türkiyedeki

azınlık

kullarında öğretmenlik etmiş olan Rum öğ retmenlerinin yılını tif ve

Türkiyedeki

saymak

iki

hizme tlerini n bir

takdir e ttiği

tıı.1-

aynı şekilde

gibi Bulgar,

Yugoslav ilükCımetleri

milletimizin

Romen

eseri göstermiş

reket ederek kadirşinaslık lerdir. B liy lik

kend ilerini

suretiyle

onun

değerli

h ü

kumetinin de bu lütufkarlığı esirgemiyeeeğL b ulunm aktay ız _

ne emin bütçeye

Bunların

tahammül edilemiyecek

sayısı

kadar ağır

bir yük tahmil edecek derecede fazla değil dir. Esasen bunlardan pek çoğu anavatana gelince Devlet hizmetinden ve

serbest

mesleklere

maktadırlar. ve

Devlet

ziyade Ticaret

intisap

Bunl ardan

h alen

etmis

bulun

öğr� tmenlik

h izmetinde bulunanlar pek azdı r .

( Sonu

24 ü n c ü sayfada )

TÜ R K DÜNYASI

Üç ay d an beri, İstan bullu l ar yeni bir sahne ile k arşı karşıya . . . Yılların

uyandırdığı alışk anlıkları atm ak güç. Her yeni h arek et e karşı bir t e pki . . . Karamsar bir dille, önceden, her ye n i y e karşı geliriz.

Eğer

Benimsiyemeyiz.

bu yeni güzelse,

kuvvetli i se A c ab a yeni e tti rebil ec e k ,

sonunda kabul

ederiz.

sahn e kendini

kabul

. ... ..

mi ? tu tm u ş l a r .

ayd ı nl ık

Yollarının

bir yol

adına « Cığır

Sahne» demişler. Kökü, tarih şuuru muzda, millet olarak be nliğimizd e o l a n bir d avay a i nanmışl ar . Mahrumi

yet vıı.rmı.c; ; olsun . Ö nce sanatlarını ve san'at a. rk ada.ı;ı l annı sevmişl e r . Türk tiyatro s u n u n temeli Türk s a natı dır, prensibine in anmışlar. i n anışın kuvv eti

Avni Dilligil'in

Bu sevgi ve

onları,

çevres ind e

rejisörleri kenetle

miş. Tiya tr o h eni.iz

b aşlamamıştı.

Avni

D i l \ i g- i l ve arkad aşl arını topluca bul-

Avni Dill igil'le konuşuyoruz :

-- Çığır Sahne ismiyle yapm ak is t�diklerirıiz nelerd; r ?

Samimiyetle itiraf edeyim. Ben,

Je an Louis Barau gibi tiy atr oyu «Si nemanın

jigolosu »

ol arak

görüyo

rum. Ti yat ro yapabilmek i çin sinema il e

ilgilen i yorum . Bu

arad a sinemayı

da küçümsemiyorum. Sinema.da, bi r takım çalışm asına, bir 19.boratuar fa al i ye tine ihtiyaç vardır. Sinema tek. elin

işi olmadığına gör e tiyatroda ça!u;;mayı, sinem ada çalışmaya t er

cih ederim. Avni Dill igil'in bu

sözlerinde bir

ha kikat gizleniyordu . O, biraz daha ac; t k lwmış.:;aydı,

,,. B uglin tiy atrocu

lar \ıi'ı.fi derecede para kazanamıyor l a r . Sinemadan ald ı k l arı para ile ge s�.natlarını

r�iniyor. tiyatrod a ',-or'.an' diyecekti . .

yapı

mizansen v . b.

- Gen çl i k Tiyatrosu'nun baş reji

yaptığımız ve yapmak

sörü o!c\_;1ğumıza gö;e, t i y atromuzun

- Dr;kor. kesti.im, bakımından

. ..

si n iz ? -

Bu sana tkarlar

cl . ! k .

Avni I>illigU, «bizim memleketiıniz. san'at \'e edebiyat kaynağ; bakımuı dan bir lıazinr<lir. Meseli Drde Kor kut, bütün ta.rnt'la.rıy!:ı. bir insanlık tır, bir dünya<lırı> diyo r.

istedikle rimizden önce. hi.i tiin d Li ny a

istikbali

da an'ane hal i n e gelmiş o\11n. g·ündüz

si hakkında n asıl bir di.isi.i . n ceniz ol

L:yatrosunu, bizim gibi hiç bir taraf tan g e liri olmayan sanatkarların, sağ lamıs olma.sı da b ir çığırdır. · - Filmlerde rol aldığınızı görüyo ruz. Yeni bir d e t i y atro kurdunuz . . İldsini bir arada yi.irütebileı;ek misi niz, y o k s :ı. birini t.-rcih mi edecek-

bakım ı ndan,

g-ençliğin ilgi

duğunu öğrenebilir miyiz ?

- Gençlik

yatrosu bizim

Tiyatrosu eh.

Türk tl

T ü rk sanatı bakımınd.:ı.n

memlel<ette halihazırda yapıl

mas.ı iste n i l en i ele almtştı. Fakat e saslı teme11ere clayan mad ığ' ı için bu. gayeye erişem edi.

TÜRK DÜNYASI

-------------

'•

_,··.::;::

,_._._

. .

- « B � aslı ieıneikr;, ile neyi ka�

tediyorsunuz ? - Bir memlekette tiyatro sanatı nın

gerçekleşmesi,

an' aneleşmesiyle sebepten rocunun

(yaratma ) .

ŞEVKİ ARTTIN röportaj yapıldıktan son ra, Ocak ayının 26 sında Çığır Sahne'hin değerli aıtistlerinden Şevki Artun, kalb sek tesinden ani olarak vefat etmiştir. Merhum, 1918 de Aiyon'da doğdu. Babası, o doğmadan cep hede �ehid olmuştu. Şevki Ar tun Devlet Konserve.tuannda tiya tro tahsil" e tmiş, ondan son ra. de. İzm.lr Şehir Tiyatrosunda J ağv:ıne. kadar başlangıcından çalışm�tır. De.ha sonra İstan bula gelerek, 3 yıldan beri füm se.ne.tı nda çalışıp muhtelif rol Bu

ler oynadı.

Şevki

Artun,

Türk

Türk Dtinyası Rö

lanmıı;:tır.

gerek yazarın, gerek tiyat işbirliği ederek, drama sa

n atının , yeniden yapma

röııortaj

portaj Kurulu tara.fından h azır

dram sanatının mümkündür.

sahnesinde

ender sanata inanm"i sanatkıi.r

le.rde.n biriydi. Bir çok değerli teklifleri reddederek, sadece ti tercih edi yatroda çalışmayı yordu. Kendisi «Çığır Sahne>ınin ilk piyesi olan «Oğlum Edward»da mektep müdürü rolündeydi. Bir kaç gün sonra s ah n eye konula_ cek olan «Şüphe» de de Halim Gezginci ro l ü n ii <ıyn ayacaktı. Türk Dünyası, bu acı ve za ma n s ız kayıptan · ötlirü, san 'at :ilemine ve Çığır Sahne men suplarına bru; sağlığı diler. Şevki Artun yukarıki res i m ler aras ı n d a «Ün ile (<R>ı a. r a :S1 n d a i ç i n de görül. ki «I» h a dinin mek!edir. · u •ı•&ç™5#wew._

deneme ınetodlarıyla ustası olmaya yel tenmeleri icap eder. - Tiyatromuzun, i stenilen seviye y e ulaşam amasında aktörün ve ya zarın rolleri n el erdir ? - Bizde aktör sahneden yetişiyor.

mesleğ ini bizzat kayna.�ın içinden ogreniyor. Buna mukabil tiyatro yazarmdaı1, dünyaca akademilerin ve bilinen metodları koyduğ'u kaideleri ö ğr enmesini, bun Salınede çal ışarak

dan sonra eserini yor.

İşte

yaratmasını isti

anlaşmazlık

noktada.

Tiyatro yazarının vazifesi yarat maktı. Bunu

bizzat

tiyatroda yeni

den yapma ve deneme

metodlarıyla

meydana getirecekti. Bunl ardan malı

r u m o l 11nca, eser veremedi. Elde telif

eser olmayınca adaptasyonculu ğ a gi

dildi. Adaptasyonculuk aktörle y azar arasına bir en g el olarak girdi. - - Bizde telif eser nasıl meydana

g e tir il me l i d i r 7

- «Türk

Tiyatrosu için istenilen

telif eser yoktur» di y orlar . Bu, m ü cadele

edilmesi

gereken bir mesele

dir. Batıda Goethe, halk motiflerin de�.

halk

temlerinden istifade ede

rek F a u st ' u yaratmıştır. Dostoyevs ki roman yazmıştır. Bu eserler, tiyat ro t e k ni ği ni bilen i nsanlar tarafı ndan tiyatro eseri haline konulm u ştur. B.izim memleketimiz sanat ve ede kaym.ğ1 bakı mından bir hazi-

b iyat

TÜRK Dl1 N YASI ----- ---- - --�-

ıiedir.

istiyorsunu z ?

�Üsal mi

«Dede Korkut » .

Dede Korkut, bütün tara flarıyl a bir insanlıktır, bir dünyadır. - Kurulması düşü nülen bölge ti

yatroları hakkında fikriniz nedir ?

-- Tanzim satış barakaları, paza rın ucuzluğunu sağlayabildi m i ? Bun

lar muhakkak ki fayd alı, ancak esas Devletin lı bir teşkilata dayanırsa.

tiyatroya el koyması bizim için bü yük bir müjd e . Geç bile kaldık. Avrupa da devletin tiyatro ile a la kası nasıldı r ? - Gençlik

Tiyatrosu ile birlikte

gittiğimiz bazı k ü ç ü k Avrupa şehir

lerinde bile tiyatro ilanları gördük ..

Devlet bu teşekküller e yardımda b u l u n u r . İhtiyaçlarını sağlar. Allweek

sistemine göre, fonksiyonları üzerin

de kontrol edici rol oynar. - Bugünün tiyatrosunun ayakta

durabilmesi ne ile mümkündü r ? - Kültüre edilmemiş aydın top lu md.an teşek k iil etmiyen tiyatro, a

yakta duramaz. Tiyatro, her şeyden evvel şuux işidir. Hele bugünün ti yatrosu hissi olmaktan daha çok ak

lidir. K abiliyet ve bilginin güzel im

tizaç etm esiyl e s a natkar tarif edildi ği zam!J.n, o tarift e s ağlamlık vardır. - Resmi

teşekküllerin

yanında,

hiç bir yerden yardım görmeden, ser best tesekküllerin yaşamasının zor

luğunu takdir ediyoruz. Temenni e

deriz ki d e vlet, serbest teşekküllere de

yardımda

buulnsun.

Sanatkar

hü_r riyet içinde, cemiyete daha fay dalı olu r i nancındayız. Hiç yardım görmediğiniz halde, siz nasıl bir ga ye güdeceksiniz ? Memlekette

gelişmekte

demokrasi ruhundan

olan

faydalanarak,

resmi teşekküllerin dışında, memle ket hizmetini güden. bir serbest te

şekkül olarak,

san 'at yolunu takip

-e tmek gayemizdir.

- Dekor anlayışınız n ed i r ?

- Realizm, bizim anlayışımızın dı sında kalıyor. Bizzat tiyatro sanatını

seyirciye verirken, realist bir deko· run teferrüati yle , seyirciyi ruhtan ayırmak istemiyoruz. B izce, dekor,

fikl'i kuvvetlen Bu hareketimizle, Avru

vermek istediğimiz

dirmelidir.

palının yap tığım takli t e tmiyoruz. Bu m ı bir anlayışın ifadesi olarak y a pıyonız.

- Türk Tiyatrosu nasıl kurulabi lir ? Tiyatro san atının kendi bünye gelen bir zuurun

sinin icaplarından

ilham ettiği bir tüzükle ; sanatkarın,

bu iç tüzüğün vereceği huzur içinde olusu ile, sanat ailesinin kendi için de ·ve cemiyetle münasebetlerini en

iyi şekilde sağlayacak genel prensip lerin ko nmasiyle, mümkündür.

kurulalıd an beri. Çığır Sahne si7.in için en enteresan hadise nedir ? - En enteresan hadise olarak mii nekkitlerin alakasızlığını söyliyebili

rim. Kötü vey a iyi dedikleri zaman

( Çığır Sahne içi n daim� kötü) -�e� e bini ve recetesini verebilecek kultur

den de yoksun olduklarına işaret et

mek isterim . . .

Aynı soruyu Dilligil 'in a r kadaşla

rına soruyorum. Sadettin �rbil :

- Aşk Tuzağı'nda Sibilits rolünii oynarken, Krina'nın ihaneti sırasın

d a, tesadüfen bir köpek havladı. Tu luat yaparak «Senin bu ihanetine k ö

pekler bile isyan ediyor K r i n a » de

'dim. Eser tabiiliğini k aybetmedi. Bu hadise benim için enteresandır.

Belkıs Fıra t : - Çığır Sahne gibi bir tiy atronı.rn İstanbulda faaliyete geçmesi bence en enteresan h lfdi'iedir ; verdi.

diye cevap

Çığır Sahne'nin yeni programdaki eseri Birabo'nun « Şüph e » sidir. Bu

.:ser Tuğrul Tuna tarafından adapte

TÜRK DliNY ASI

ı��T�-��-ı duğu koı ı ı l a rda. yapılmış anketlere ayıracaktır. Bu ank etler , � tanınmış ılı m , ı-;aııat, sıyaset ve fikir adamları arasında yapı

lacağı gibi, okuyucular arasında da tertiplenecektir . 1lk anke timizi, dünyanın ve yurdumuzun bugfüı içinde bulunduğu şart l ar bakımından çok /j u eml i ve h ayati mahiyette gördüğümliz

bir ko n u üzerinde ve fikir adamlarımız arasında yapıyoruz. Anket soruları şunlardı r : l Sovyet Rnsyanın yıkılmasmı nasıl m iimkün ı;örü yorsunuz ?

SovJ•et Rusya yıkıldıktan sonra

Demirperde gerısı Türkliik a.ıeminin na.sıl bir şekil alacakı kanaatindesiniz ? ı İkinci anketimiz okuyucularımız arasında yapılacaktır. Dergimizce -

mi!Jetlerinin, lıususiyle

hazırlanm akte.dır.)

DANİŞMEND

İsmail Hami

istikbali

ve ben i m de

cek meselelerdendir

keşfe t m e k kabiliyetim biç yoktur. Zaten bu Rusyanın

yıkılaca�ın ı ve yıkıldıktan

nasıl

sonra n e l e r ola.<?a.ğını

kim

istinaden b a z ı u m u m i

keslirebilİr? Bır � a d l a r ı n a.

d ü n ,Yi\

bu;ilnkü

beraber

nunla

vaziyetimdedir.

benint

hususlarda herkes

m ü l ıi lrnular serdi

değildir.

i m kansız

olan

m evzuııbahs

Bence

nıasından ziya d e

R usy:ının alem

bir

büyük

yıkıl

olan

münizmin yıkılmasıdır. Bn ii l e m yalnn Rus ya

pe,ykl e ri n d e n

ile

cuman

Çin

ibaret

deği ldir. Kosk�.

başta o l n ı a k üzere Asy a n ı n b i r

ç o k ,Yerleri bu aleme dahil dir. reden Bert i n i n bir a l e m i küm

k a h ir bi

ortastna

Onµn

k a d ar

gözö n ii ne getirmek o n a

vermek

ıa:zıntdtr.

Bh:im·

için Ko m u :ı'Zza.m

göre

l a ra.f1n

hü en

bunları Allah de

Bir

�u

bilir.

t a h ri p v asıtalarının

veya.

vaziyet

ğımız

kalır? İşte bütün

bu şekilde yıkıldığın•

siyasi

yalnı.z

değil,

aynr za

jeolojik bir

m an d a s ı h h i ve h a t t a

vaziyet

<>l m a k lilı:ım gelir. iptidai bir atom. bomba

sından

J aponyamn çektiği o:rtada dururken

şimdiki vasıtal a r kimbilir dünyayı nasıl bir a hi r e t h al i n e getirecektir. B ü t ü n · bunlar

rer k o r k u n ç m u ,.nı ma veyah ut birer müthiş ihtimal

h llindc k a l d ı k ç a Rusya mağlüp edil siyasi akıb e t i n i n ne olacağını

d i k t e n sonra k e s t i r m ek

i m k a nsızdı r . Ta.bii

p a rçal a n acak

Manen ve m addete n parçalanacak. Fakat o

parçaları n ı n m a h i yeti ne olacak? Bu

hah

yeryfrzün d e

noktayı bugü n ede bilecek

tek

bir · ferd

tayin ve

olmadığına ve

o l amıyacai;ma k a n i i m .

İSJ\'IET TÜMTÜRK

onlarda d a mevcut

etmİ$ J;'ib irlir. İki çarpışması bütün v a s ı t a l ıı d a tar•fın öyle d ü nyayı m ahvedebilir, Z a t e n iki tarrıfıu da b i rbir i n de n çeki n m esi tn.hi i b u n d a n d ı r . Yazi� artık

nasıl yı·

savvnr edel i m . O zaman k a ı:şısında kalacaı

silahları o l a n atom, h idrojen v.b, gi

oldu�u

t a n sonra yeryih: n d e

ikisi d e kehanetle halledile

iilemi

k o münist

olunca

ii,

{Tarih Bilgini ) B u sualleri11

yet ,böyle

k ılabilir, ne zaman yıkılabilir? Ve yıkıldık

( Avukat)

tahakkuk

edecek

kovaya

Tek y�l

S o vyet Rusyayı yok

v a rd ı r :

ordul a r ı n

'"�n

girnt�led.

Ra�ka

ateş i çi tlde Mos her .�·ry

l>nna

an-

TÜ R !{ DÜNYASl

"22 ---- - - - - - -·----

az veya çok zayıf, birer yardımcı ola hıjlll". 'D'.lnya'nın ılerdi ve izdira}m başka yol vı• inıkan olmadığının henüz i d r a k edlt rn e m es i tı llen doğuyor. Bu idraki gecikti ren ·h er söz ve düşünce ızhrabı u.zatn:a.k ve en s o n u n d a. k açınılma:ı o ! a rı kan ve m al kay buıı arttırmak neticeleri n i doğurur. Başuu k u m .. gömerek avcıdan knrtulmuş bir de ve k uşunu taxih kaydtlmiyor. 2 - Sovyet Rusy anın yıkılması Türklü .� ü n kurtul m as ı için a.n cak bir imkan kaı ınsını a.<;ar. Ötesi yine bize d�er. İ rade -zaafı ve milli şuur za afı yenilmedikçe Rus ya yıkılsa dahi Türklüğ-lin kurtulm�ı yi n e tah a.kkuk edemez, Yani bizim en bü yü k düşm anımız Rusya değil, dün olduğu gibi ·bugün de, y:ımı da, !(endi içimizdeki ·• a al l ar dı r . Nasıl ki t;ıbiat aleminde do bir u:ııv iyet dUşm ıı.nbnnın kuvveti sebebiyle değil, atıc ıı.lı kendi haya tiyetinin a2f..ı ğı "'I· bebi yl e nevi_ tükenerek yer yilzünde n si linir. 'Ca.k,

M. SADIK ARAN (Azerbayc anlılar Yardımlaşma Derneği Bru;ıkanı)

Peşin olarak şunu söyllyeyim ki, gençler ·bu divanın yolcwm olmak h i>Seblyle bize �üyiijı: teselll vıı umut m ed an oluyorlar. Çünkü insanlar fıinldir. Arka.dan yeli.şenler olmazsa asıl idealimi:.< talı a.kk.uk edemez. 1 - Son senelere kadar dünyada S<ıvyet Rusyanın yıltıl a<:ağına d air bir kanaat var· dı. Bu Rus · zulmünün. bn işkencenin, bu fakr veı zaruretin doğ-uracağt ı>ksülimel, ya ni Ru;7a maJıkümo halkın üstline yapılıı.n baskının bir ı:-U n bir feveran b aline gelece ği V6 Rusyayı içinden çökerteceği kanaalı vard_ı. Düşünülüyordu ki bu kızıl komünist imparatorlu,;u da k a nı Ros Ç arlı k impara> torluğu ı:iıbi, içinden, h alkııı ıcaleyanı ile � i r ı: U tı çökee<:ktfr . .Bu müHibazo. ve kana:ıl yanlıştır. Çüııkü Çarlık zam anında normal lıayat şartlan vardı ki .h 2l k ı n silah a sarıl Lltası ve kendi ekm�ini yiyerek dlWasını t :ı.lı akku.k e t t irmeye i m kan _ b ulnıası müm· kündiL N i t e k i m öyle de oldu. Fakat bagiln lı e r ş e y d e n evvel h a lk o t uz a l l ı rıl d a n beri >ihi h l a n tanı ami_vle tecrit edilm iş, ekmek ve

bütün gıda rn:ıddelerl rejiminin eline geçıni�. halk günlük bayatı"!l ı devant et tinne-k için ancak b ü kf1 me! k o p ı s ı n a m u h t aç t ır. Yani halk, silah · tan. mahrum, ekmeğe muh taç bir dumn:c ıladır. Bun da.n b a.�ıu en m ü·h i m m i de hal kın ·ti n de unsudarını ve cHi.şüncn kafaLın 36 )'ılı1 a n b e ri sistem a t i k surette Sovyct en gi.d 9 �· o n mtlt::tni-ı;ması İ!n h a etmek t e btrı1t·. v am, h!iklal üzleyen ve Rusyadan ayrıl. dı rl:ı.r. O cümlede n .J5 milyon m ahkiinı Tiiıic ellt!ri, yani 5 mil.vonluk A:_r.erbayca.n, 30 milyonluk Batı Türkistıın ve buna ilaveten bugün Doğu Türkistan ıla ellerine geçnıi� oluyor. Sonr a Ş i m ali Kafkasya ( D ağ ısta n') . Kınm ve Kazan elleri ki, cem'an ·buralarda .)5 milyondan fazla Türk kavimleri yaşa nı :ıktadır. Bunlar da 3ynı feci şartlara tabi bulunduklannd:ın ve d3'lıa çok baskı ve iırı. h a siya s e t ine m aruz kaldıj<l arından artık lıtrgüa k ı m ı l d ayacalc halde değildirler. Bul günkü dunı m da. hariçten herhangi bir · ku'>'· vetli yardım ve tilli m-O d ıUı ale olm ayınca buna imkan yok. -Fakat kurlu.loş h "reketl gizli gizli ve sisteruatik oluak: devam et mekle, istiklal ve kurtuluş mefkiires.i ölme miş bulunmakhdır, Bu milnasebetle k ay dedeylm ki Azerbayca.n'd;ı 59--60 de f a is< yan edilmiş, takat dışardan yıı.rdını gö renı e d�i için başarılı olmamıştır, T ürkist a nıia yıllarea deva.m eden B asm-a.eı Hareıt.atı da kanlı 'bir şek.ilde bastınlmışhr. Hasılı Rwı yı>nın içinden devrilm"8i için Rus ordoea nun b izz a t sUih a sarılması n etice verebilir. Fakat buna da bngün ihtlıual verilemez. Çünkü 1917 ihtil;ll i nden sonra Rusyanın parçalanmış olduğunu. gördüler. Bugün de bir ihtiİal pa.tlalı: verince Rusyanın >rlyaset ve ihllliil şeOeri b u ihtimali nazara alar:ı.lı: Rns askerinin herh angi blr şeltilde silaha sanlmamasına dikkat etmektedirler. Arlık Rusya'da komüni2ıu yoktur . Çok koyU bir R a s şöveolzmi Ru s askerlerine telkin edil. mektedir. Yalnız, Batı milletleri başta Ame rika olmak üzere sUıihla h arekete geçer ve içerdelıi milletlere de kuvvetli yardıml ard;< bulunurlarsıı Rus imparatorluğu yıkılabilir ve içerdeki milletleriıı i•liklale kavuşm ..•• da mukadder o! ..bllir. Yeri gelmişken söy liyeyim ki Amerika ve hür milletler rad y o la.rı n ı n neşıiya.tı oradaki milletlerin kun. l arılmasına tesfr yapama.z. Ç ü n kü orada hiç kimse e.\'inde h iir ol a r :.k ra.dyo dinliyeme· mekledir. 2 - R usya. parç:ıl a ndığı takdirde hcc mil ( Sonu 3 0 uncu s •rfada) Fmc'k Sovytl

ıımumiyetle

TÜRK DÜNYASI

İstanbulnn

Fethi

Fethi fenna.n etti 8ultan Yine şa.rld;an doğdu günei) Boğazda gururla. yükseldi H isar rüzgar

Topkapı'dau

Ulubatlı Hasan 'la dikildi sancak. 29 Mayıs 1453

En b üy ük bayram, en büyük düğün,

Yıldmmn� rüyalarına giren dilber Fatih'le vuslata erdi bugün. Ayasofya'da

Yürekleı- taş kesildi Taşlar erirken. Biza:nsa kefen biçileoek Bir d evir açılacak yeniden.

Ayasof:ya Türk'e

Ecel dolaşıyordu surlarda ecel Gönillfor fethedildi Şehirden evvel. Kükredi Büyüle Hakan İlk top sesi şu oldu sur!a.ı-ı yıkan : «Ya ben onu, ya o beni a.lacal d ıı Kıışlıir uça.nıa.zken sem.ide. Gemiler y iirüyi.lvordi kanı.dan Yer ye r in d e n oynadı, yıkıldı gökler Meı};er Böyle emreyleıniş Yaradan :

Türk Allah'a secde ett.i Yıkit ey Bizans yıkıl «Takdir yerini b ul.a..caJu İstanbul'a Fatih

Fatih'e İstanbul yara.şır ancak. Tarih olsa. bir ezeli rekerrür Yetmiş iki millet kuşatsa. ufukları Mümkün değil böyle Feth'in tekrarı ŞOOi rler

( B aş

seyirleri

ha.zırlayan

halde idare

tanrı 9 uncu sayla da )

bilmiyerek ıneseıe

amil

yalnız

hükümdarl a r bi

bazı

üıerinde

bile

idare

doğuran daha

şeklini

olmwılardır. şeklinde mühim

Şu

değil, tıayati

ı;ebeplerdedi r. Eğer dünyada her şey hayat doğuyorsa

tan

tin

kendisine

ise,

hayatın şekli

yetin

hayatta

mahsus de

evsafına göre

edeceği pek de zihayat

bazı

her

mevcudiye

evsafı

zihayat olan tahavvül ve

mevcut mevcudi tebeddül

tabii bir keyfiyettir. Her

birer va rll k

h a y a t >; a r t l annın ve bu

Hak

İst.anhul

Türk kalacak !

Ayhan

l etin

lerek,

kad»-

haşre

yii.r etti

Türk'e

güzelini

Tüı-k olacak !

T e k l i f l e r i m ve

Destanı

MılciJ:eler .!'arattı Tiirk'iin savleti Heı: ta.raf lı.a.n Yiğitleı· kuı·ban oldu Nur indi semadan lnıeak kucak

Kill< redi binlerce er Aym iman içre coştu mehter l>ualat· okundu bir bfr ı\takı tuttu seda.yı tekbiı' .

Mutlak İstanbul

- --·---

Tarihe hükmett i yirmi füisinde bir genç

Yıl 1453

CC1nk havası vmtlu da:nıl Zafer müjdesiyle esmede Sa.v11l bire kafir savul !

millet

olduğuna naz a ran

şartları temin

edip

cağını

şe kilhı ri

kabul

tetkiklerimizi ticeye

tahavvüHlnün

sebeplerin

hayatı

müessir ola

üzerinde

etmek ve bu nolttai nazardan yapmak bizi en esaslı bir ne

vaıı:lırabilir.

Şu

nin içtim ai bünyesini da,

İNAL

bugün için

halde tetkik

Türk: m.!Uetı

etmek

kendimize nümune

ve onu ve mo

del diye aldığımız muasır medeniyeti doğu ran muhte lif milletlerin içtimaı btinyeleriy ıe

mukayese eylem k sure tiyl e

gibi

evsaf

tek�nür

farkları

e t tirmem iz

ara.m.ızda

bulunduğunu icap

tesblt

ne ve

eder.

( Devamı var)

TÜRK DÜNYASI

----------- ------- -----

T ÜRKİYE HARİTı\SlNDA BİR GÜZEL SEVDİM yolu

Ti ren

boyunca h i ç konuşmadık

llir b�n vardım yürüyen,

haritası.

T ü rkiye

bir ıle

Yan ı m a ı:el, Bir Ne

kuşun

YlTkürn

na dı nı

zam a n

senin ..

Avuçlarımda

m iyetl e r le endi aralarmda

sak.lıyonun.

kistanlılar Batı Trakya

Yarasa,

Su sm a, Yanıma ı:el, göz!erim senin . . _

HEI

leı·i

WEI.

dilberi

kız. Sarı kız,

bir

çocuk

d oğur

bana

kat eserin müellifi çıkmış . . .

gel,

se n i n ..

Karı n ca l arla yüriidüm k o k uyors u n

Y<1.r kokuyorsun K an ı m a

memleket\.

çocuğum .

Nar

H.er

kokuyorsun

çocuğum.

Cığır

nci

z i derirı

sayfa d a )

hilen D e v l e t hizmetinde

ınetleriPin nuna

borçlanma

b i r madde

suretiyle

e m ekli! ik

için Emeklilik i L lvesi lw"ısuncla

eklenmesi

kazanac a k la.rın a ı:nuhak

.� a.vg ı l a r ı m l a Ratı

ya öğretm�nlikte çalışanların hariçteki hiz müddetine

clil.val;ı,nnı

i ş l ? m in yapı ! nw!-i ı n a

t e l g r a f t a r a fı

D;!l ig-il

se b a t

fralc nazar ı y l a bakılh i l ir.

Ba şbakana çekilen I Baş

azmet eden k azanır. 8.rk:ı d aş l arının cl ;ı,, ke nd i s a n at k arları

Sahne

misler. Azim ve

sen i n .

Yılmaz Osman ASÖCAL

E i n � enaleyh

E:ıb i l � Şü p h e ' de b ütün olduğunu. k ara k terle

Sad ettin

rollerin renkli

rin kuvvetle çizildiğ"ini söyri.i yor.

gir,

şe)'İ m

anlaşmazlık

ile

meselesi . . . Gelecek

Para

yer alacakmıs . . .

gir,

C a n ı m a.

Bir hafta telif

pl'OgTamlarında tamamen telif eser

K a�· n ı l a rla ge\' l i m Anadol u ' d a n , Ter

nci s a.yfad o )

bir eser üzerinde hazırlanmışlar, fa

S us m Ll, �Ö'zleri n1

( B aş t a rafı 20

sahneye k oyuyorlar.

Tü rkiyel iyi m .

Yanı m a

·----- - --

Adapte eseri mecb uren

ı�dilmiştir.

Beyaz Güvercinim

Türküm,

şimdiki

meyd an a ge

ÇIGIB SAHNE

kadınım.

Şimdi. Bir

topluluğu

---- - --

öpemem

d u d a k l a rından

senin

Yardımlaşma

Bal kan Muhacir

tirmi.� olan k u r ucular h eyetini te b rik eder, çalışmalarıııda muvaffakıyetler dileriz.

Çinli. Ben

Cemiyetleri

Ralkuııııa

Böyle

k o k m uyor.

Aç loz. Açık

iş

Derneği,

l ı alde hu Federasyona gfrmişlerdir.

d n d a k l a n n d ;ı n öpemern k a n ı d ı m

senin

Toprak

Azerbaycanlılar

�i,

G ü n ahk:i r - ;şivek3r - işvek:ir, Ben

Vardarl ılar

Derneğ"i, Rumeli

liman ırkın san

Ve san

�

l\fohacirl ri Yar d ıml

J{uzey Ka fkas Yardımlaşma Derne

Ben, k oca

bul u n u

Derııe,;ti,

Yanlımlasma

Cemiyeti,

Ç i n l i m a n ın d aki sevgiliyi un u t t u m WEI -

Gö��ıneıılere Yard ım Deme.�i, Tiil'

çırpınır

K a natsız k uş

bağ·hııınıı�

bir federasy o n a

a ulaşara I<

yorlar.

kanasa

ayaklarım

yarclımlaşına

maksatlarıyla kurulmuş olan

ağır ki

o k a d ;ır

MuhtdiJ zaına ııla rıla eski iilkeleri ınizdeıı ana. yıırtlunıu7.a: gelıııi� olan ırkıla�hu-ını ı z bu rada c em iyetle r kuı· ınuşlarcl ır. J{ü ltürel

Susma, gözlerim

C e ın i y et Haber l e ri ·

K anu gerekli

enlir

•:e

a r z. ve

Trakya

rn ü :.;a2rl � l e r i n i

rica ederiz.

G ö ç m enleri Yardım

C e m iyeti

Ra�k a n ı :

Mehmet BAYDAR Telgraf m ı ı h t. .:' v i vatnı a istirak Pden :

nimıeli

Balk�n

lu nnı;;,

�

Muh< cirleri

.f!e111iy t-\ti

Kal

TÜRK DÜNYASI

HİKAYE :

Ad a m De l i n i n Bi riyd i AÜ PÜSKÜLLÜOGLU çizınt"..�t'

H o ı l ar ı n ı

k:.ılnııştı.

seyirci

d .:ı ml::ı.

l ::ı.

kan

Aı

hEJ..)laclı,�ı za m an s o n ra

h erkes

çizgil erden

el a m �

o r t a

sıznıağa

başlayı n c a

bilek L e n

b a ş l a ın :ık

lık h:::ı.rı�lı. Sol

lı o l u n u ,

k a d ::ı. r

c.ı ınuzun<J.

�ıığ· eli,

üzere

yapan

i!jİ

bir d i ki ş rn akjnesi gibi m u Dı..

s a n ki

aralıksız i şl iyo r clu.

taz:ım ve

çizeli.. �izdi.

Derken,

sağ el

ılcfa .ı; ırtlakla sol göğü s üs t ü n d e işleme

ba�l;ıdı.

jte.

K ıpkırmızı

yere

kanla

yıkıld ı .

eledi,

Belediye

<<giyi n yeleğini.n Adam, biçimsiz kafası nı salladı. Ağaı .köK uş a k t an

itibaren

çırılçıplak

cs1n e r vücudu, sol y a n ı n tn k :ı n ı ile, korkunç bir esmer

Çirkin

suratta

upuzun bir

Daha üstte

buru n . Acayip, içi kan lı gözler.

bitişik se r t , kal ı n k.aşlar. Yassı b i r alın ve .. A d a.m delinin

biriydi !

A y a k t a sall a ndı,

y ı rtık p anı

Eski,

durdu.

cebi n e e l i n i soktu, bir ay n a p a r

ialo a u n u n

çası çıkardı. Hafif, güne�te pırıl ııırı\ yanan bir

ayna

E L r a ftan :

p arças ı .

yürüyünce

çe t i n di .

�izgi

::ı..y n a

bir i ş t i

p ::ı. r ç <ı s ı

içinde de

ayn ayı

bu.

il e

Bir i n s a n ,

koll a r ı n ı Bu

u ç l a rın<hı n

e li n de n

ol nıa k

e n gel

b1 rakıy o r .

plrınak

a.ğzı

çizgi

k an l ar ,

ye.re

alma.k,

lizımdı.

kırık çizgi

yavaş

sızıyor,

bir

kan

·yavaş

da ıii.11.ror.

�e.v rediynrsun uz.

K a l tı b a l ı l<

gö'l.Jerle,

ıtiın!<İ. Sessiz,

ayna

parçası,

et r a fı n a.

s"ki n . Bir

Amına o

meydan

fırs;ıt

:ı d a. m

kanh

okuyordu

bulsa, yeter.

Tek r J r o.Yu n ı ın a başl ayabil irdi . h ıl i u n " derl i , « ba.kl a m ::ı J( en

E f r :.! !" L.ı n :

<(Ö_l'Je),

f arkı n d a

v a..r m ayı n

bulundu, o l m adığı

hele ..

bir

kl\Ç

çelme

nı ii n ii ve re m e di .

gelin

o k uyord u ,

benden,

niye geldiniz?

Arkadan

d iyord u .

henden,

l{orktunuz

Herkese mey bakalım aynayı

alın

benim

zararsız

gücüm

korld un uz !

d en

Ayna parçası h:il;i ağzı n d a y d ı , sımsıkı ka.�

pamıştı

ağz ı n ı .

Yine : ç ı ka r t ı n

«Aynayı

Düşünün bir

çirkinlikleri n i nında,

dediler.

insanın 'bütün

ayna.

yüzüne vur;<hilir. B u n un ya

insanın

ter eb il i r .

ağzın dan•

k ere1

bütün

güzelliklerini

gös

Aynaya. bakmak �üze! için bir ih

dir.

fecaati

İ�in

umurunda

elediler. « B a ; l ayrc lun ! "

b u rada.

değil d i r . O h alde

biç .bir

ratına

U.il"ras tılar.

iki

tokat.

h a l l e t t i . Ş i m di

l erd ey d i .

A <l a m

çıkarınıyor.

evet,

Kin dolu

iki

Fa.kat,

toka t,

p arçası

ayn'1ya

da h a stkı

dişlerini

Alamadılar.

ayna

kesti

kuzu

h a kıyo r,

şeyi

el sesinl

kuzu

h iç

g özl eri .

ar tık . .Kollan

hec

böyle ba.ğlı

o l d u k t a n s o n r a i� y o k t u . N eylese kan ak ıt a m az,

çizgi

ç iz.�i

d ü n y ayı ya!)aya m a'Z. Diş

lerir, l s ı k t ı , d ü ş ü n d ü . T<im o zam a n « Y ürii yandaki

iyisi .ı1

bu işte

mahzur yoktur.

Ad am.. clu d a.kl a rın ı

k apadı .

adam·ın

Ayn a

aynayı

Bense hir lı m .

da:

Velo, yen1ek ye ! ,. dediler.

A d a m -s on ra d a n öğrendim, adı

P-.dcdiye çavuş u :

(< B i r !p

k a h belii;e

Umudunu

bir çı:J re a r a d ı .

ağ z ı n d a

a y ak. L a , � c a yj p

K ı rık

dedi. İp

geriledi.

ark a d an,

kull a n m a kta.

o.v u n u n :a.

Korkıınç

Siz

kişi

sokul•ercl i .

İş bu

kaç

ay n a. parças ı n ı

üzeri n e

tiy a ç olsa bile, bu a d a mı n umurunda değil

dediler. Bir

«Alın şunu eli nden• üzerine

K a l abalık, ki ş i

dan

f( U J a n, ne bu h a l ?» d e d i

tu.

durun,

b u l u n , yeter»

B a n a ip

(tverin p a. r a m ı . ıt

çavuşu :

pükleniyordu.

çavuş u :

�Bir::ı.der,

ile ad am ı y ı k t ı l a r . H e m e n bağl adılar. Adam,

A z s o n r a tekrar k:ılktı. (, H i:;i L •·

B el e d iye

k ah v ey e girdi. h ay :l. U m d e

:J ll iJ ır la

Velo

J.yna

idi

a r a sı n a

d ü. n y ;ı h::u rdU tn· v e o r t a s ı n a k e n d i m i

26 TÜRK DÜNYASI ------------ ------- -------- ---- ----

(( BÖRTJiA;,�İN!'3:->

Türklerin dünya yüzüne çı kışla rı

Sen

miz zaman

* Y :ı h n

Var git

sembolünün

benzerinin

yerını

ol ar a k

bul etmiş, yani ona asırlarca Tanrı

diye tapmışlar, sonra da kendilerin�n

Yazan : H.

ci.sine Ay, üçüncüsüne Yıldız adları

nı koydular. Y in e bir gün ğan

şünüş ve fikriyatları ını.şiardır.

mak gibi dalgalıydı,

Kurd'uıı ku tsallığı

meselesi,

ğacın kovuğunda bir kız vardı, yal

nız otu ruyordu , ço k

arasına kat

Oğuz

git ti, Jrarşısındaki bi r gö lün o rt as ında bir ağaç gördü . Bu a ava

«Kurd» neslinden geldiğine inanarak,

«Kurd»tın cedleri olduğu fikrini, dü

Fethi GÖZLER

oğlan doğurdu, birinc isine Gün, ikin

Tanrı\asmıs bir

(2)

da }i ne gel.

Karaca-0 ğlaıı

tuttuğu 'görluür.

kendileri için «Totem»

ö l ü m bir zaman

Türkler

Türkler, uzun bir müddet «Kurd'u»

s a n a çıkış.:ımadım,

Tür klerde

için, bugün Türk kahramanlığının ve Türklüğün sembolü olan «Mehmet çik»

dünya

Eşimle, dostumla buluşamadım,

tetkik ettiği

« Bozkurd»

boı.kurd gllıi benim gibi.

yemiş

ile olas1n

Çıkıp lıozkurdlaym uluş a m a d ı m ,

«Bozkurdla» ilgili «kutsallık» b ağın Milli efsanPlerimizi

Bir

na ait efsane ve tari_h!eriyle derin bir b a ğ ın t ı kuran « Bozkurd» konusu nu chr bir m akale ı;erçevesine sığdır mak muhakkak k i gü ç t ü r . Biz bu yazımızda, cle�tan ( Epope ) , atasözü, halk La.b i r l Pr.i ve her türlü adet ve an'ancl erimizle ilgili sosyal yaşama. itiyatlarunıza kadar tesiri görülen· tısı üzerinde d u r a c ağ ız .

meni ı:-Jbi

K a racaoğlan iler

"Y a n ar yüreğ; m od gibi

güzel

bir

kızdı.

Gözü gökten da.ha. maviydi, saçı ır dişleri inci

b iydi. O k ad ar güzeldi ki dünya hal� kı

onu görse,

«Ay, Ay, Ah, Ah . . .

karda d a söylediğimiz gibi Totemci

ölüyoru z ! » der ve tatlı süt acı kımız

vayetin geniş bir ala n a y a.yılmış bu

şından gitti . Yüreğine ateş düştü, o

lik dinine bağlı olmakla beraber, ri

lu n cl.uğu , eski Uzalidoğu rivayetleriy le ve Batıda da

Roma ş ehrin in (3)

kuruluşu efsanesinde, çeşitli v e fa

kat benzer değişikliklerle hala yaşa maktadır . Bozkurd'un

destanlarımızda mü

him rolü olduğu bilinen bir ha kikat tır. Efsane

m e toflerini asmamakla

�

beraber, destanlarımızın a onim ya

pısı üzerinde,

çok kere

olağanüstü

bir varlık ola.ralc tasvir edildiği gö rülür. Eski destanlarımızdan en ö

n e!fllis i

hiç şüphesiz Hun Türklerinin

OGUZ DESTANI'dır.

Oğuz Desta

nında, Oğu zun h e r türlü basarılı is leri bir .: Bozku r d » u n rehber!i<T b ir{e

baglanmış olarak görülmekted i r : �

( G ü nler

gecelercleıı

sonra .

. . üç

olurd • · . Oğuz onu göıi\'lre aklı ba

n u se vdi, aldı . . .

Günlerden ve gecelerden

Üç

sonra . . .

erkek çocuk d oğu r d u . Birincisine

Gök , ikincisine Dağ, üçüncüsüne

niz adlarını koydular. Ondan sonra Oğ u z büyük bir ziyafet verdi. Kırk

masa ve kırk sıra y a ptırd ı, türlü aş

lar, türlü şaraplar, t a t l ıl ar , kımızlar yediler v e içtiler. Oğu z

Kağaı� .

Ziyafetten sonra

beylere · ve h al k a yar

lık verdi ve eledi ki : Ben sizlere

kai!;aıı

old u m ,

Yay i l e kalkanı a.lalım ,

Saadet

m u vaffakıyet sembolfuaiiz

olsun,

SAVAŞTA

PAROLAMl'Z KURDı) OLSUN,

Demi;· kıı-gıla r

«GÖK

(ım ız) oı·m'.'ln

olsıın,

TÜRK DÜNYASI

------- --- ---Yurt

!';irince }· ii<l

eline

Erı:-enekon oldu yine Çtkınaz

nıı bir B ö t t eçine?

N u rl a n m a:ı

çır�1ğım 11_·� Ziya Giil rn.Jp

Boz k u r d J{aygu ınuz yurttur Ashnı ız Euı·dtur ATA SÖZÜ \ v yerinde kulanla r yürüsü n, Hen) deniz, hem H"nıakl ar a.5alm1, Biıe .l! Üll tuğ, ;!;Ök ele qa<l:r olsun ( 4) : Malumdu r ki, Oğuz Desbnın dakı Oğ uz Kağan M e t e Rağan'a n i.s b e t e

jilmekte ve des tandaki fütuh::ı.t M e (M. Ö. 209-174) te'nin fü tuhatıyla buna göre ilgili görülmektedir ki, «Bozkurd»un Tü rkl e r arasında k u t

'·: a1 ol aı-.1.k tanmm '!sı. fikrinin M. Ö. lII. asırdan daha e s k i bi r tarihi ol rluğumı k abul etmek gerekmektedir. Destan üzeri nde b-i :raz daha du r a l ım : ( . . . Sol ya:mıda URUM adında bil" i-:�e-�.n vard ı . Bu k ağanın as ke ri ve :şehideri pek çoktu. Bu Urum Kağ a n ()�:T'. Kağ::ı. nın >:>mrlr.i dinlemez, o ı ı ı ın arka s ı n dan ı:;it.mezrli. ·«Bı>n onun ';i:izl"iııii tııtr:ı a m . diyETek emrini din Jp;:ne�d i . 0.ğ ı.ı.z Kağ"�n .�·azaba gelerek o ı w n üzeri.ne viirij nı e lc istedi . ho.yra ğr11: ac�arak c..s keri ile ona 1<ar�ı yü rüdi i . kırk ı:>;i.in sonra (Buz Dağ) adın d� hir da.f.ın eteğine geldi, cadırını k u r d u . sessizce uyudu . Tan ag ar ın ca Ofi.1 1 z Kağanın c:adırıt1<ı. i?:ürıeş gibi bir ışık girdi . O IŞIKTAN GÖK TÜYLÜ VE GÖK YELELİ BÜYÜK BİR ER KEK KTJRD CIKTI. BU KURD 0GUZ KAOANA H1TAP ETTİ : «EY OG UZ. S EN URUM ÜZERİNE Yü RÜNIEK İSTİYORSUN ; EY OÔUZ,

BEN SENİN ÖNÜNDE YüRüMEK İSTİYORUM» dedi. Ondan sonra O ğuz Kağan ı;aclırını d ü rdü r d ü ve git t i . Gördü ki askerin önünd e GÖK

ve GÖK YELELİ BÜYÜK BİR. ERKEK KURD yi.iri.imektedir

TÜ YLÜ

K U RD ' u n ardı s ı r a or-du gelmek tedir. Nice günlerden sonra bu GÖK TÜYLÜ ve GÖK YELELİ BÜ Y ÜK ERKEK KURD ourmu. Oğuz Ka ğ a n d 2. askeriyle durdu . B u rada «İlil Müre n ,, adınd a bü:- deniz vardı , bu İtil Mi.iren'in k e n ar : nda bir kara da ve

ğm önündt' savas haşladı, okla, k ar gı ile, kılıç1a vırruştul_ar. . . Yine ilerlediler, ondan sonra O

ğuz Za ğaıı y ine GÖK TÜYLÜ ve GÖK YELEL! EH.KEK KURDU GÖRDÜ. O GÖK KURD OGUZ KA GAN ' A : ccŞİMDİ SEN, OGUZ AS I{ERLE BUR ADAN YÜRÜYEREK HALKI VE BEYLER! QÖTÜR; BEN ÖNDEN GİDEREK SANA YOL GÖSTERİRİM» dedi. Tan ağa r ı n ca Oğuz Kağan gördü ki Erkek Kurd askerin önü nde yürümektedir ; sevindi, ileri gitti.» ( 5 )

Bozkurd' u rı , Oğuz Ka ord u s u n d a adeta bugüniin mas �o tte'u gibi vazife gördüğü açıkça Desta.n da,

lfan

görülmekted ir. Göktürklerin

önemli

iki destanı

Bozkurd destanı, b ) Er destanı. Biri ncisi Tü rkle ı-enekon rin Bo7.kı.ı rc1 :ooyu ndan ge ldikl e rin i ,rn\ntıc ; ikiıı r: i s i i.sı:: bu inanışın kök

v ardır :

lü b ir :ına-fihr olduğunu gösterir. ( Eski, çok eski çağlarda Göktürk

ler Çinli lerin

Sİ-HA!

( batı d eniz i )

cledil<leri B 2.ykal ,gölünün kıyıların da otu rmaktaydılar . Burada sakin ve mesut bir hayat sürerken bir glin d ü ş m a n l arı n saldırışlarına uğra mışl ar,

hozguıı

olmıı ş .

düşmanları

b iitün Türkleri kesmiş. çoluk çocuk denıı:-ıni�. hepsini yok etmiştir. Sade ce o n y aş ı nda kadar bir küçük çocuk kalmış, bunun da ell erini , ayakların ı

".LÜ H K D ÜNYASI

keserek kendi kend;t� l' ölmesi için bir bataklığa atm ısbrdıı-. Ç'Jcuk bu rada ölü m

halindeyken yanına bir

dişi kurd gdmiş,

onu

ralarını iyi etmiş

VE-

İyilc�ıen,

lamış . . .

'·':·:ı:d rıniş, ya besleıneğe baş büyii ycıı c:ocuk

sonra KUR D ' U gdw bını l,mıs tır . . . . diişma n l ar bcı.takl ığa a t tı kları

r� ocuğ"un

sa.�· olcluğw�u h aber al ınca

Bu haber üzerine

sasa kalmıslardı.

h e� en

�

öldümıek için adam

çoc ğu

göndermişler. fakat tehlikeyf hi s s e ·

den KURD,

çoc uğu sırtlayınca

doğu

doğru kaçmıştır. Ço<Cuk ve Kmd, Kao-Çang yurd unun şimal b a tı ta

bozgu nluk

ölduğıınu

z1nn eaikleri:

müdafaa tertiba tını bozup Ta tarların peşine dii;-;eı-ler. Fakat Ta

için

Ucrl a.r birden G'"ri clürıüvc>rinee Türk ier büyük bir ına?"Iübiyete uğrarlar . .

Düşmanlar büyük küçük

hepsini kı

l ı çtan geçirirl e r . Ba k a tliamda İlha n!n oğl u Ka.y::ın ile ye ğ eni Nülci.iz ka nla nyb. birlikte k a çıp d ö rt yam d ağ !arla k ap al ı bir yere gelip yerle�i.r ler. Bu aile burada ('100 )_ yıl kalıp

çoğalırlar. Ergenekon adını

verdikle

ri burad a, bol akar s ul a r çeşi tli ye ,

miş ağaçları, muhtelif

lıayvaıı!arı

vard ı r . F'akat giiııi.in birinde buraya

raflarına d ü ş e n bir yffcleki mağara

s ığın m ışlar ve bu rada KURD ON OGLAN doğurmuştur. Mağaranın

ark a. tarafında geniş ve m Limbit bir ova vardı. Çocukla;· bu genis ovada

büyiimÜi)ler ve bie g�·ı n civardaki

maklardan kız kaçırarak c:c%almağa başlamışlardır. Aradan yıllar g-ec:.miş, Ti.i rkler ğalmış

E:in-Ş.'!.n

y an i Altııı

cti�

ço

yerlere ,

baska

buradan

havalisine

gitm isler, yurt tutmuşlardır. Bu

en yiğ-idi ASE-. adını alrrns : RURDDAN

oğlandan en <ı kıllıs ı .

NA ( k ırd)

tiircdiklerinin hatırası

cılarak

da bay

akl :' rının u c u n a bir lnırd b a s ı koy li1i'l��a başl a m ı ş l ardı r . ) ( fi )

Ergeııeko n Dest.:o. n • : F: ı· ,-,.�,ne kon

;

( � ö k tli r klerden büyük bir b( v u n ( : ' l i k yaparak, av avlayarak ,

;:;liyerek ç o ğa lı p

yaşa;-hb .

ci1�

d��ciri

k a palı bir

h avza ve mukadd es ol a r a k kabul e

d tlrn bir Tü rk yurdı tn u n adıdır. Gök türkler, h ii k l i ıncla < l arı İllıan ' ın başlrnnlığında

Tabı rl;:u·ı

büyük bir bozgu nlı ığa

her

zaman

u ğratmakta

dırlar. Tatar hü kümdcırı S e v i n e Han

Göktürkleri yenmek için b i t· h e dÜ� müdafaaya çekil

şünür.

Türk l e r-in

dikleri

bir sırad::. Tatarlar bo z g u na

u ğ ramıs hisı:> i n i

v2r-mek icin bir

kı

bozgı ınluğ-un h akik!

bir

<· ı )n ağı�lıklarıyla Türk l e r bu

· k a çmıı..ğ a başlarlar.

S:ı ra.y-Bosııa'cfa G eçmiş z:ım a..a

olur

iti

Selatin Camii

hayali clh ;<n de.f;er.

TÜRR DÜNYASI sığm amağa başlarlar. Ülkenin dışına çıkmak içi n ç ar el c:r a.raştırırlar. Ni haye t bir de m i rc i : ·.�Bura d a demir d e n bir dağ var. Onu e r i te r ek bura Demirden der. dan kurtulabiliriz>: dağı n geniş yerinr� bir k at odun, bir kat köm ü r k oyı.tp . bu yığ ınl a rı (70) deriden yapılmtş. (70) körükle körük 1eyerek y a k ıı:rl ar. Demir d ağd a ıt bir deve g eçec ek kadar b ir gedik açılır. Açılan g edik ten dışar ı çıkan Türkler 'Tatarlardan i ntikaml ar ını alırlar. Eve t, yu k ard a da s öyl ed iği miz; gi bi ERGENEKON DESTANI, Türk

lerin B o zk u rd s oyu nd an ge l dikle r i inancıuı bir a na-fikir olarak _gös terir. Destanda «Knrd» ismine :tıer ne ka dar tes adiif edilmiyorsa da, Ergene kon'dan çıkış K aya n soyundan bir altı nda yaoıl hükümdarın riyaseti mıstır ki, btı hükümdarın adı BÖR TEÇİNE, :vani BOZKURD'du. Bu d a Bozkurdu nasıl öl bize, Türk l er i n olarak k ab ul mez bir mil11 !'lem bol ettiklerhı i n en b el iğ bir misalini ve rir. Uygur Türklerinin de K U RDU to tem ve ced ol arak göste ren bir tii r eyis efsanesi vardır : ( Bir Hun bi.iki.iındarının s on dere ce g-üzel i k i kızı olmus.. Bu k ad ar güzel kn1an insan o ğ�llarm a layık görmiyen h l'ı ki.imdaı· onl ar ı Tanrı'ya takdime karar vermistir. Fa.kat Tan O, g ök t e v•:: rıyı nerede bu lmvJı 7'. ço k U7.ak1ardadır. B un un için yurdun pek yi.iksPk bir kule çöl lnsnı mda yaptırmış, iki kızını da b Lı kuleye yi yecek v e ic:ecı>lderiyle be r a be r kov· muş, Gök Tnnrıya yalvararak kı� lar"yl a E'Vl enın es i n i is temisti. . Gti1:1E'r, aylar geç miş . . . K ul eye ge len gıderı olmamış. Fıı.k�. t kule di binde bir erkek KURD peyda olmuş, her gün gece gündü z burada ulum;ıh11�l a m ıştır. Bıı hal höylp aylarca bu IJ i r i � i dev am ed i n e\' k ı zl ;:ı.ı:da11 KlJRD' u n hı>ı-halde GÖK TANRT ta-

rafırıdaıı gönderildiğini iddia etmiş, nihayd diğer kar deş i ni de kan dı ra rak aşağı inmişler ve KURD'la izdi vaç etmişl er . KURD'un bu kızlard an çocukları olmtış, zamanla çoğalmışlar ve UY vücude getirın.işler GUR milletini dir. ) ( 7 ) başka « K URD» is Destanlard an Divanü Yazıtlarında, mine Or k u n Li'ıgat- i T ii rk ' te ve Dede Korkut ma s allarında da ras tl a nır. Orkun Ya zıtla.rlllda Türk as keri aşağıdaki . şe kilde öğülmektedir : «Akanın Kağan susı böri tek eııniş, yağıs ı koy tek enrtiş. Babam kağanın askeri KURD koyun gibiy gi � iymiş, düşmanları mış.» (8) Divanü Lügat-it Türk'te KURD a tabirler ve siirlerde dı atasö zle ri , «Böri konısın · y emes : geçmektedir : · KURD komşusunu y em ez ,, « Yazıda böri ulusa evde it b ağ rı t artı sur : u l u sa evde köpeğin Ov_:ı da KURD bagrı sızlar». Kurd sözii Dede Korkut masalla rı nın yalnız bir yerinde geçmekte mübarektir» denilme « Kurd yüzü suretiy_le Kazan Beğ tarafından Kur da şöyle hitap edilmektedir :

«Bu kez bir kurda tus oldu . Kurd

yüzü mül:ıarektiı', kurdl in bir haber leşeyim dedi . . . Kazan eydür : . . . kara

başım kurb a ı ı olsun KURDUM sa n a

dedi. (9 l . mevzu olaıı ııKurd'ııu (in uzun, yumu:ıak ve ayaksız hayvancık

( l ) Makalemize

ce,

l a ra ı

verilen addan ayırdettnek için ııKurdıı

harfi kuı-aldışı ya:ı:ctık.

��klinde

son

smek:sız

sessizle

İlkel

tıı

edilen

gibi

veya.

bitk i :

duyguların

wnuncu

Tilrklerinin Kurd'u oel;f'µ tPn ol8a gerPktir.

l :{ )

i\1 itolojiye göre

Romulus,

henı ilk !:ıın�c u s u , hem

t ur.

sevgi, fayda v e tesiri altında s e .

Tukyu

çilir.

yumuşak

toplumlarda totem ol arak kabul

h ayvan

y a korku

(d)

seçmeleri Roma'nın

de ili< kıralı olmuş

Rmıı uıus'un Rnmus adlı bir iki.<; karde

şi Yardı. Bunlun çoc,ıkken

bir

dişi kurd em-

TÜRK DÜ NYASI ·-·--- --- --- ·----- - ------ -------

.ı::irerek büyütmüştü. İki k<'!.rdeş büyüdükle ri zam a n Palatin Da ğ ı et.eklerinde MÖ. 753 senesinde Roma. ş ehrin i kurmuşlardır. ( 4) Men sinlerge bolrlum kn.� a n · Alalını: y a takı k a llı a n Tıımğa bU.. ge bolsun buyan a K ö1ı:. Bö rh� bolsuniıl uran

Türk Dünyasının . ANKETİ ı Ba.� tarafı 2 2 ad sayfa.da)· bilha�-sa benim özledi giın Tlirli:elle· rinin kendi m uk,tdderallarına ve isl lklfille leti11 n

diğer

rine orman

Temür çıdalar bol

! a rımı

Av yfrde yiiriisün kul a n

Rün

b ütün

Türklerin

Metinler

cadele

de b u n u

milli mit.

göstermektedir.

194�.

ı 6 ı Hüseyin

Na,mk Orkun ; Türk Efsane KURD KÜLTÜ : S:ı.yfn

Tukyularda

403, Prof.

Fuat Köprülü.

Orkun : Türk Efsa1943, t 8) H üseyi n Namık Orkun : Orkun Yazıt. lan. Dedekorkut Kitab ı . Dresden nüshası. i9ı Hüseyin Namık

' 1)

neleri

- -- �e��u gelecek sayıda)

�ey

tikle

ve.

tes A lexandra Tol s t-O y un aşağıda okuyacağınız kana.atı nı, anketimiz '

anca\<. ordunun yapabile.::eğin\ söylediklerini

diliyor. umarız.

bent.erleri

,-e

gözü:ı?clze çarptı :

uğra�maya

kuyru.ğunu

yüzüp

.-erek. . .

yolda

'rüRK

«Sanat Bu

yok .

sayıda,

Yıılnız,

yeni bir

Kcrn:il Bilb�şıır este

başlamış.

Hikayecili�in lnılail;J.na getirmiş ols a da IJaşanlar.

YAYINLAR ELLERİNDE Ha tıralarım :

Yru:an : Fıı.hrettin Erdoğan. \ Esk i Kars mil

Günçy-Batı Ka.fkasya hükumeti Ha.riciye Niı..ı m ) . Fi atı 5 T.L. dır. Dile ye n okuyucularımız, idan'.'h3.ll.emlzden öde meli olarak, sa�hı.yabilir!er.

lel:'vekili ve eski

Ö ZLEYİŞ :

Hocııoğlu S. ERTÜRK'ün, Kükre.vis'ten son ra.iti, lklnci �Ur kitabı. Ya.kında çıka.nhı.ce.k. M E V L A N A OR-OTARYOSU : Şair Feyzi Halıcı taratıı:ıda.n son h:ıınrlıkla. n tamam.lanmıştır. Yakında be!itele:rıec<!ktir. Y A Ö- M U R S O N R A S I : Nurettin üuı�miı:'in şiir kito.tıı. Y �lt.ında çı Lacak . .

kızı

Metin

da!an�ağırıı

Elo!;lt'

Leon Tolstoy'un

ToJstoy vakfının başkam olan kon

sözünden Hü�:nne!th Bozolt'un !ay

32 .nci .sayfaıb) yolu n da gi·

( Baış tarafı

ula;n::ı.srnrn

de rek»

ALEKSANDRA '.fOI,STOY (Rus edibi

ile ilgili ve enteı;esa.n gördüğiiınliz için dergimize alıyoruz.) A!eıcandra Tolstoy, son zam anlarda Ru.s yadan knçan k:im �e le ti n kendisine, Rusya. da muvaffakı)•etle n e ticelenen bir ihtilali'

Dergilerin Dilinden nı

oluala.

Müseyiıı Namık O r k u n ; Türk Efs�ne

leri : si

İıahlı Eski

hususta

1943.

Antolojisi :

(6)

.şu\lrları olgunla.:;mış, i�erde ve dışa rd>.ki

tuğ bolğıl, kök kurık:ı.n.

Şükrü Kurgan ;

ı &ı

birlikte hakim

yoktur,

ınillell�rin, bilhassa ma.lıkiim

müren

Tak.ı taluy, t a k ı

ın iUcflcr!e

şiiphem

bildirmiştir.

Rusya.dan ka ayak.larıınasrna . imkan bu baştakilerden he.rhangi birinin-.

Konı;ı>s Alexandra Tolstoy, çanl arın,

halkın

lun ma4ığım,

de böyle bir şeye te.şebbüs edemiyeceğini be lirtıilı:ledni de Jl:l.ve

etmi�tir.

TECELLİ'DEN Yaratılıştan beri kötülüklere sır daş olduğu :için yiizii .kı.ı.pkara kesileR gökleri -yere düşmesin diye- Tıt.U rı, altın çivilerle tesbit etml'jtir ki,. biz

�ivile:rin parla.yan başlarına y:ıl

clız deriz. İtidal, cesaretin di:ı,g:inl:eıımesiu ılen ; tereddüt korkunun dizginleyi

şindeıı doğa.:r. B A Ş A K Sanat ladı..

De rgisi.

Kcmya<la yo.yml annuı.ğı< baş

TÜRK DÜJ'IYA.S!

lan, Sa.dri Alışık. REFİ' CEVAT ULUNAY: Beyaz Güvencin, 1 2 -- Max Meinecke· 3 -- Fa tına Bür ü n Bedia Muvah vahhit, Şükriye Atav 4 - M uzaffer Aslan, Reşit Gürza p, Rasit Rıza.

NURULL,4.n: TİLGEN :

Yaz Bekarı ı ,2 - Muhsin Ertuğrul , 3 - Nedret Arı burnu, Şaziye Mo ral, İlhan Damacı. 1! - Sadettin Erbil , Münir Özkul.. Muzaffer Aslan.

ZAHİR GüVEMLt: TURK DVNYASI, tiyatro sayfa sını anket şe �linde tertipleyecek ve her ay tanuunış beş tiyatro tenkid cisine aşağıdaki sorulan soracaktır. Bu ay oynanan piyeslerd e : E n beğendiğiniz eser ? 1 2 - En başarılı rejisör ? En başarılı üç aktris ? 3

Bodot'yu Beklerken, 1 2 - Max Meinecke, :� - Nedret Arıburntİ, Uğur Boran 4 - Münir Özkul, · Şükran Güngôr.

SABRİ ESAT SİYAVtl'ŞGİL :

1 - Beyaz Güvencin 2 - Max Meinecke. ::? - Nedret Arıburnu, Şükriye A tav, Fatma BürUn. 4 ·- Muzaffer Aslan, Ertuğrul Bil. · da, Şükran Güngör .

4 - En l'..a.şa.rıh üç aktör ? B unl ara verilen cevaplardan, okuyucularımız, o ayın en güzel eseri, eıı baş arılı rejisör, aktris ve aktörle ı·l hakkında bir fikir edinebilmek im kanını bulacaklardır. Ocak ayında İstanbul sahnelerin de oynanan piyesler şunlardır : Şehir Dram Tiyatrosunda Beyaz Güvercin, Komedi Tiyatrosu nda Geç ti :&ır'un Pazarı, Eı:niiı.önü Bölümün de Paşa Hazretleri, Küçük Sahne'de Yaz Bekarı ve Godot'yu Beklerken. Gençlik Tiyatrosu'nda Şakacı, Çığ1r Sahnede Aşk Tuzağı.

EKREM REŞİT REY: .

Yaz Bekiirı, 1 2 - ...... 3 - Nedret Anburnu , Bedia .Mu vıı.h.h it, Nezahat Tanyeri. Münir Ôzku1. Muza..f'fer As4

SONUÇ :

1 - Beyaz Güvercin karı. 2 3

Yaz Be

Max Meinecke. Nedret Arıburnu, Şükriye A t av , Fatma, Büriln, Bedia Mu vahhi t. Muzaffer Aslan, Münir ÖZkul. Şükran Güngör.

�

��.....,,,,

TECELLİ'DEN yalllllışla:rın bağ a.şloylıı Va.tan

* .

rında, artık

cehennem ateşlnln ya

ka.b�ı?;i bir zerre kalmamıştır. * Gerçek kah:nı.manJ"-r, felaket yağ muru altında., ba.şkaJa.n için sa.a ı}a r. ıret çiçekleri topl.a.yaırdı * Ey bana yüksekten ha.kan adam; dinle; r\lıgi.r esince çer töp ytik-· ;;dl r; altın kfil:çesi yer� ka.hr. Hoca.oğhı S. Ertttrk

TÜRK DÜNYM'>l

�.,..

l>iLİN l>E N ·�

(�-PE RG ILER IN

: Ö'MER FARUK G Ü V E N Ç ( Dergimizin bundan sonraki sayılarında, « Dergile rin Dilinden» sayfasını, aral arında a.rluı.da..•;mn ı.:ı Ömer

Ha:ıır\a.ya.n

.F. Güveııc'i11 bu lumıcıı.i?;ı bir kurul ba:ıırlaya-0aktır.)

İst an·IJul uEn Biiylik ve

D ergi�l ' nd e

aydınlarımızı

yazısını

inceleyen

Kendisini,

duk.

gön W den

adlı,

hareketleri k arş ısınd ald

hatılı!ıışm<\

ruml arını

Turha.!l'ln

h-llim·bz

Davamız•

yoldaki

severek

du· ' o ı.:u.

çalışmalarında

alkışlarız.

ıcBir

lokm

kanlı

ş ii rd e n

Ye!!illk,

bir

aldığımız bir

kabartan

et,

bir parça. güzelliği

b askı

içinde.

ş ii rl erinde

ya:ıılarmda

Hep

göğsümüzü

Çaıwına.ıarıyla

derginin,

ye ve diğer

yudum içki,

::ıovgi.11

yolunda

sanat

hika·

olsun,

olsun sanat kaygı.

sını n ağır bastığım görüyoruz.

Btt sayıd a

da. g üzel şiirleı· var. Fazıl Htis nü'nün «İsan nUzun Evıı

Necatigil'in

sını,

ini okuyunca,

bir ger çeklet dünyasına giri veriyoruz. *

Ocak

Hi.�ar' ın

yazıl arl a donatılmış. S o nr a >ı sı, i

ç.ekicl

Nurettin Öz demi r' i n Sel:l.hatt.itı

beğendiklerimi?.

B a t unun

arasında.

Türk S a n � l ı 'nin gelecek sayıdan başlaya «Okuyucu Şiirlerin ve «Ökuyucul�rla Soh•b ehı sa.ytal arını · k aldırmağa karar ver rak

tne5i

biıleri

sevindirmiştir.

tı r için

İlerlİ:l

sayı.

!ar i çin iyi dilekler.

Kem�l'i Öncmlica «. .

HJkmct

k onu

olarak

komşumuz

yazısı

b aşl ıld ı

var.

yazıda :

de zerre ka-<:lar ilgilendi·

yok. Str arı.ntzın hemen yanı baştnda

ya.şıyan Kerkük bir

bit-

Yayha

Irak'ta yaşıyan l:ıes yüz biı:ı

Tü rkü n kaderiyle

ğlnliz

alan

Azl ıkları•

«'Türk

o!rnla

fırsatta

diyor .

t av ukl ar da Sanat İlavesi

Türkleri

h e n li:z yeni

kavuşm'1-mışl::ını deniliyor.

harfli

iyi

şeyler

Deı:nelı:.

ha·

yenirmiş.

Akbal'. .'\kbarın bu p arçası doyurucu değil. Yeo.lllk'i ten ki d eden İl!ıa!l Berk de sudan konulara dokun muş. Ahdullıı.!ı. Rı7!"- Erı:iiven'in şiiri _hoşu muza gitti : nYHik

Aşkıı

Okbay

yayınlamış.

«Dağları n en

güzelini yaratmış Tanrım

Gönül koyup

koyup

geçerirn.ıı

diyor.

i'lfavi'nin bir Bekir soruşturması va.r. Çiftçi veTdiği cevapta Fazıl Hüsnil'nün şa i rllğini

sözler

küçümseyici

bul madık.

Yerme

de ğil Ama,

verilmeli ol a bi li r.

midir? Hem,

çiıiştiri verme mizi Aynı

dergide,

denıı bıktık vııd-Gida mizi

diyen

örnekler

bile

kmıunı

kişinin

yönl erini

değ erli

onun

bu,

Doğru

ediyor.

yapılırken

gerektirmez.

ueleşti rme

dejenereliğin

Özdemi r Nuiku, «Bhaga

T a nrı lar

ikinci dereceye

Dansııı

şiiriyle

düşürmüş

oluyor.

dili·

Toprak'la. l Hiseyin Namık Orkuı:ı'un «Ta· n ı '1 m ı .v ıın

Bir

Tiirkçi!.

Türkçü'yü

Necip

Ectimeli

ba.şlıklı,

milli

l t� m o l a rını a nlat.an özlü

dil

Uzerinde

ça

yazı31 var.

hir

Ş airler Ya.prağı'nd!l. Nectret Dizd ıuoı\'l u'ııurı

«İlhaıı Berk

yerinde

heı·

çiğ

İçimı şiit Varlık'ta

Bir

geçen

ha tırlıyoruı:nıı

U ünya

de şiirler,

sını yazmış.

elime

YBZdı ğı mı

" :'! ,

sayısı. ilgi

ııYıll ardan aDerd»

için

dan

Çoktandır şiire susamıştık. Bizim gibi düşllnımler için Sahl.ha etin Batu'nun «Yi tikler» i doyurucu : Dostluk, .aşk,

raına»

Gilrcaı:ı uİna.t

yııyımlam11m1ş . Yeni şiirinin

adı

«F antazin. Dergi sayfal arında. çoktandır se. sini �el, h a ıı

de--

Koca

ş sözlerd e n Yedit •ı•e

ctan.

"--

öteye

-bey

şişe,

şairi

Tur·

nin

"Ahmet

bir sayfayı

Ustaıı

kaplayan

ı;; eçilemediğini

yüzünc ü

ctü.<;ündükle rini

Sanat

şişe

bardağımn .. . >ı

Oilkmeci'nin

almış.

nHey

duymadığımız ı;el

sayıya

sormuş.

sı

yer

şiirde( ! ) gii rdülc.

dostlann-

ai�

F:hıl Hüsnü

yolu nda gid�rek nice

nice

( Sonu 30 uneu

yılla

_.ytlld:ı)