Süper Combo Türkçe 5. Sınıf

P:04

Bu eserin bütün hakları saklıdır ve yayınevine aittir. Eserdeki metin ve görsel

unsurlar yayınevinin yazılı izni olmadan tümüyle ya da kısmen çoğaltılamaz,

yayımlanamaz ve ticari amaçla kullanılamaz.

KARACA Eğitim Yayınları Sanayi ve Ticaret Ltd. Ş

Saray Mahallesi 205. Sokak No: 4/2

06980 Kahramankazan / ANKARA

Tel.: (0312) 385 91 81 - Belgeç: (0312) 385 91 82

www.kozakaraca.com.tr

Baskı:

KOZA Yayın Dağıtım AŞ

Ankara, 2023

Yazar: Saliha KARAGÖZ

Editör: Saliha KARAGÖZ

Yayına Hazırlık:

Özen BAYRAM-Dr. Özgün KARACA

Kapak ve İç Tasarım: Ziya Harun ERGENÇ

ISBN: 978-605-190-424-5

Yayıncı Sertifika No.: 45554

P:05

3

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM

SÖZCÜKTE ANLAM ....................... 5

ANLAMLARINA GÖRE SÖZCÜKLER ...................... 7

COMBO Kazanım Testi 1 ........................................ 9

SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLİŞKİLERİ ................ 11

COMBO Kazanım Testi 2 ........................................ 13

İKİLEMELER ........................................................ 15

COMBO Kazanım Testi 3 ........................................ 17

DEYİM, ATASÖZÜ, ÖZDEYİŞ ................................ 19

COMBO Kazanım Testi 4 ........................................ 21

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 1 .................. 23

Süper Combo Yeni Nesil Test 1 ............................... 25

Süper Combo Yeni Nesil Test 2 ............................... 27

Süper Combo Yeni Nesil Test 3 ............................... 29

Süper Combo Yeni Nesil Test 4 ............................... 31

2. BÖLÜM

CÜMLEDE ANLAM......................... 33

CÜMLE - GEÇİŞ VE BAĞLANTI İFADELERİ ............ 35

COMBO Kazanım Testi 5 ........................................ 37

DUYGU BİLDİREN İFADELER ............................... 39

COMBO Kazanım Testi 6 ........................................ 41

CÜMLEDE ANLAM İLİŞKİLERİ .............................. 43

COMBO Kazanım Testi 7 ........................................ 45

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 2 .................. 47

Süper Combo Yeni Nesil Test 5 ............................... 51

Süper Combo Yeni Nesil Test 6 ............................... 53

Süper Combo Yeni Nesil Test 7 ............................... 55

Süper Combo Yeni Nesil Test 8 ............................... 57

3. BÖLÜM

PARAGRAFTA ANLAM ................... 59

KONU - BAŞLIK - ANA DÜŞÜNCE - ANA DUYGU ... 61

COMBO Kazanım Testi 8 ........................................ 63

PARAGRAFTA ANLAM VE YAPI İLİŞKİSİI ............... 65

COMBO Kazanım Testi 9 ........................................ 67

GERÇEK - HAYAL ÜRÜNÜ İFADELER

ÖZNEL - NESNEL ANLATIM ................................. 69

COMBO Kazanım Testi 10 ...................................... 71

HİKÂYE UNSURLARI ............................................ 73

COMBO Kazanım Testi 11 ...................................... 75

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 3 .................. 77

Süper Combo Yeni Nesil Test 9 ............................... 81

Süper Combo Yeni Nesil Test 10 ............................. 83

Süper Combo Yeni Nesil Test 11 ............................. 85

Süper Combo Yeni Nesil Test 12 ............................. 87

Süper Combo Yeni Nesil Test 13 ............................. 89

Süper Combo Yeni Nesil Test 14 ............................. 91

COMBO Sarmal Deneme Sınavı - 1 ......................... 93

4. BÖLÜM

YAPI BİLGİSİ.................................. 99

KÖK VE ÇEŞİTLERİ .............................................. 101

COMBO Kazanım Testi 12 ...................................... 103

YAPIM EKLERİ .................................................... 105

COMBO Kazanım Testi 13 ...................................... 107

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 4 .................. 109

Süper Combo Yeni Nesil Test 15 ............................. 111

P:06

4

7. BÖLÜM

METİN TÜRLERİ............................ 145

METİN TÜRLERİ VE METİNLER ARASI

KARŞILAŞTIRMA ................................................. 147

COMBO Kazanım Testi 16 ...................................... 149

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 7 .................. 151

Süper Combo Yeni Nesil Test 22 ............................. 153

Yanıt Anahtarı ...................................................... 219

8. BÖLÜM

YAZIM KURALLARI ....................... 155

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER -

SAYILARIN YAZIMI .............................................. 157

COMBO Kazanım Testi 17 ...................................... 159

“DE”, “Kİ” VE “Mİ”NİN YAZIMI - YABANCI SÖZCÜKLER

YERİNE TÜRKÇE SÖZCÜKLER ............................. 161

COMBO Kazanım Testi 18 ...................................... 163

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 8 .................. 165

Süper Combo Yeni Nesil Test 23 ............................. 167

Süper Combo Yeni Nesil Test 24 ............................. 169

Süper Combo Yeni Nesil Test 25 ............................. 171

9. BÖLÜM

NOKTALAMA İŞARETLERİ............ 173

NOKTALAMA İŞARETLERİ -1 ............................... 175

COMBO Kazanım Testi 19 ...................................... 177

NOKTALAMA İŞARETLERİ -2 ............................... 179

COMBO Kazanım Testi 20 ...................................... 181

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 9 .................. 183

Süper Combo Yeni Nesil Test 26 ............................. 185

Süper Combo Yeni Nesil Test 27 ............................. 187

Süper Combo Yeni Nesil Test 28 ............................. 189

10. BÖLÜM

GRAFİK VE GÖRSEL OKUMA - SÖZEL MANTIK . . 191

GÖRSEL OKUMA - GRAFİK OKUMA ..................... 193

COMBO Kazanım Testi 21 ...................................... 195

SÖZEL MANTIK ................................................... 197

COMBO Kazanım Testi 22 ...................................... 199

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 10 ................. 201

Süper Combo Yeni Nesil Test 29 ............................. 203

Süper Combo Yeni Nesil Test 30 ............................. 205

Süper Combo Yeni Nesil Test 31 ............................. 207

Süper Combo Yeni Nesil Test 32 ............................. 209

Süper Combo Yeni Nesil Test 33 ............................. 211

COMBO Sarmal Deneme Sınavı 3 ............................ 213

6. BÖLÜM

SÖZ SANATLARI........................... 129

SÖZ SANATLARI ................................................. 131

COMBO Kazanım Testi 15 ...................................... 133

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 6 .................. 135

Süper Combo Yeni Nesil Test 18 ............................. 137

Süper Combo Yeni Nesil Test 19 ............................. 139

Süper Combo Yeni Nesil Test 20 ............................. 141

Süper Combo Yeni Nesil Test 21 ............................. 143

5. BÖLÜM

SES BİLGİSİ .................................. 113

SES OLAYLARI .................................................... 115

COMBO Kazanım Testi 14 ...................................... 117

Ekstra Combo Yeni Nesil Hazırlık Testi 5 .................. 119

Süper Combo Yeni Nesil Test 16 ............................. 121

Süper Combo Yeni Nesil Test 17 ............................. 123

COMBO Sarmal Deneme Sınavı - 2 ......................... 125

P:09

AKADEMİ TÜRKÇE 5 71. BÖLÜM

Sözcük Cümle İçinde Kullanımı Gerçek

Anlam

Mecaz

Anlam

Terim

Anlam

Kapı

1. Kapının üstüne “Bebek uyuyor.” diye bir not astı.

2. Kalorifer tesisatı bozulunca yeni bir masraf kapısı açılmış oldu.

3. Akşama kadar kaç kapı dolaştıysa yorgun argın eve geldi.

Açı 4. Bir karenin iç açıları toplamı 360° dir.

5. Olaylara bir de bizim açımızdan bakın, lütfen!

Soğuk 6. Soğuktan elleri ve dudakları morarmıştı.

7. Soğuk tavrını hissetmemek mümkün değildi.

Taç 8. Küçük kız, prenses tacı takmak istiyordu.

9. Taç yapraklar renkleri ve kokularıyla böcekleri kendine çeker.

Köprü 10. Spor kulübünde bugün sırayla köprü duruşunu çalıştık.

11. Diş hekimi, bu dişi tutturmak için köprü yapmam gerekiyor, dedi.

BONUS

1. Aşağıdaki tabloda verilen sözcüklerle oluşturulan cümlelerde sözcüğün gerçek, mecaz veya

terim anlamdan hangisi olduğunu işaretleyiniz.

Örnek:

Gerçek Anlam

Mecaz Anlam

Terim Anlam

ANLAMLARINA GÖRE

SÖZCÜKLER

Gerçek Anlam Mecaz Anlam Terim Anlam

Bir sözcüğün aklımıza

gelen ilk anlamına denir.

Bir sözcüğün birden fazla

anlamı varsa sözlükte “1”

ile gösterilen anlamı gerçek anlamdır.

Bir sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak

yeni bir anlam kazanmasıdır. Mecaz anlam söyleyişi daha etkili kılar.

Bir bilim, sanat, spor,

meslek dalıyla ilgili özel

ve belirli bir kavramı karşılayan sözcüklere denir.

P:10

8 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki metinde altı çizili sözcüklerin numaralarını anlamlarına göre ilgili kutuya örnekteki

gibi yazınız.

3. Aşağıdaki tabloda boş bırakılan yerleri uygun cümlelerle tamamlayınız.

Boğaz

Gerçek Anlam Mecaz Anlam Terim Anlam

Kuzenim de gelince evde

bir boğaz daha arttı.

Ağır

Tyson Fury, 2022 ağır sıklet

şampiyonu oldu.

Işık

Işık şiddeti gonyometre ile

ölçülür.

Bir gün boyunca hiçbir şey ama HİÇBİR ŞEY satın almadan durabilir misin? Tüketimin karşısında dişli bir rakip olabilir misin? Geleceğini karartmamak için bunu yapabilir misin? 2007 yılında, her kasım ayının son cumartesi

günü “Hiçbir Şey Satın Almama Günü”

ilan edildi. Amaç, satın alma alışkanlığını bir günlüğüne durdurmak. Satın almadan önce durup düşünme alışkanlığı kazanmak. “Satın almak istediğim

bu şeye gerçekten ihtiyacım var mı?

Bu isteğim geçici bir heves olabilir mi?

Satın almak istediğim şeyi evde yapma

olanağım var mı?” gibi soruları kendimize sormak, yaşam tarzımızda daha

az tüketmeye yönelik kalıcı değişiklikler yapmak... Tüketim bağımlısı olmayalım, ekolojik ekonomiyi destekleyelim. Yani tüketici değil, üretici olalım.

Gerçek Anlamlı Sözcükler

.........................................

Mecaz Anlamlı Sözcükler

.........................................

Terim Anlamlı Sözcükler

.........................................

gün

P:11

AKADEMİ TÜRKÇE 5 91. BÖLÜM

KAZANIM TESTİ 1

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yanmak”

sözcüğü gerçek anlamında kullanılmıştır?

A) Eğer ödevimi yetiştiremezsem yandım

demektir.

B) Tatile köpeğimizi götüremeyeceğimize

yanıyorum.

C) Cayır cayır yanan orman, hepimizi derinden üzdü.

D) Topa elinle dokunup yandın, oyundan çık

bakalım.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “kuru”

sözcüğü gerçek anlamda kullanılmıştır?

A) Elleri kuru olmadığı için telefona yanıt

veremedi.

B) Bu börek kuru kuru gitmez, yanında bir

şeyler içelim.

C) Yanında kuru, çekingen bir çocukla çıkageldi.

D) Öyle kuru bir anlatımla sundu ki araştırmasını hepimiz çok sıkıldık.

3. (1)Bir gün, arkadaşım Can, kuzenini bize

getirdi. (2)Kuzeniyle ilgili düşündüklerimi söylediğim için Can bana küstü. (3)Ne yapmalıydım, bilmiyorum. (4)Can’ı kırmak istememiştim, sadece dürüst olmak istemiştim.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde

mecaz anlamlı bir sözcük vardır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

4. Aşağıdaki cümlelerde “yol” sözcüğü ile

ilgili yay ayraç içinde ( ) verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Bu yolda yılmadan ilerlersen seni çok

güzel bir gelecek bekliyor. (mecaz anlam)

B) Bu makineyi tamir etmenin bir yolu mutlaka vardır. (terim anlam)

C) Asfalt yolda koşmak bacaklarını yormuştu.

(gerçek anlam)

D) Bu yolu dümdüz takip ederseniz aradığınız müzeye ulaşacaksınız. (gerçek anlam)

5. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük,

gerçek anlamıyla kullanılmışsa “G”, mecaz

anlamıyla kullanılmışsa “M”, terim anlamıyla

kullanılmışsa “T” ile gösterilmiştir.

I. Uykusunda bir şeyler mırıldandı. (M)

II. Mars’ın iki uydusu vardır. (T)

III. Kemerinin tokası çok büyüktü. (G)

IV. Uzaklardan bir ses duyar gibi oldu. (G)

Buna göre numaralanmış cümlelerin hangisinde hata yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV

6. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin sadece bir anlamı vardır?

A) Cephe B) Dal

C) Yosun D) Alan

P:12

10 AKADEMİ TÜRKÇE 5

7. 8.

Bu cümlelerdeki “taş” sözcükleri terim anlamlı olduğuna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?

A) Terim anlamlı sözcükler, genellikle tek

hecelidir.

B) Bir sözcüğün farklı alanlarda terim anlamı

olabilir.

C) Mecaz anlamlı sözcükler aynı zamanda

terim anlamlıdır.

D) Bir sözcüğün birden fazla anlamı varsa

bunlar sözcüğün terim anlamlarıdır.

Bu metindeki altı çizili sözcüğün anlamı

aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnci kefali

B) Uçan balık

C) Sadece belli bir alanda bulunan

D) Belirli mevsimlerde görülen

Böbrek ağrısıyla doktora gitti,

meğer taş düşürüyormuş.

Taş kesim aletiyle kesilen taşlar

banyoya döşendi.

Oltu taşından kolyeler yapıyor.

Uçan balık olarak da bilinen

inci kefali, Van

Gölü Havzası’ndaki endemik

bir balık türüdür.

Yani yalnızca

Van Gölü ve bu göle dökülen akarsularda

yaşar. Yaygın olarak kullanılan adında kefal sözcüğü geçse de bu balığın kefalgillerin değil, sazangillerin bir üyesi olduğunu

söylemeliyiz. Üreme döneminde akıntının

tersine yüzerek tatlı su kaynaklarına ulaşmaya çalışan bu mücadeleci

balıklar için her yıl haziran ayında festival

düzenlenmektedir.

9.

“Tutmak” sözcüğünün anlamları ve anlamlarına uygun cümleler tabloda verilmiştir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi yapılırsa tablodaki yanlışlık giderilmiş olur?

A) 1. cümle yerine “Polis hırsızı tuttuğu gibi karakola götürdü.” cümlesi getirilmelidir.

B) 2. cümle yerine “Aklından tuttuğun sayı kaçtı?” cümlesi getirilmelidir.

C) 3. cümle yerine “O senin yerini tutabilir mi hiç!” cümlesi getirilmelidir.

D) 4. cümle yerine “Sözünü tutman beni o kadar mutlu etti ki anlatamam.” cümlesi getirilmelidir.

Sözcüğün Anlamı Sözcüğün Cümlede Kullanılışı

1. Elde bulundurmak, ele almak Kitaplarını elinde tutuyordu.

2. Yanında bulundurmak Siz alışverişinizi yapın ben bu paketleri tutarım.

3. Varsaymak Tut ki bahçeli bir evimiz var, o bahçede en çok ne

yapmak isterdin?

4. Gereğini yapmak, yerine getirmek Burada bir haftalığına yazlık ev tutalım.

P:13

AKADEMİ TÜRKÇE 5 111.

BONUS

BÖLÜM

SÖZCÜKLER ARASI

ANLAM İLİŞKİLERİ

1. Aşağıda iki anlamı da verilen eş sesli sözcükleri noktalı yerlere yazınız.

Eş Anlamlı Sözcükler: Yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere denir. Eş anlamlı sözcük çifti

cümlede birbirinin yerine kullanılabilmelidir.

Örnek: Söylediklerine gücendim/kırıldım.

Karşıt Anlamlı Sözcükler: Anlamca birbirinin tersi/zıttı olan sözcüklerdir.

Örnek: İyi/Kötü bir gündü.

Dikkat! Bir sözcüğün olumsuzu karşıt anlamlısı değildir.

Eş Sesli Sözcükler: Yazılışları aynı, anlamları farklı olan sözcüklerdir.

Dikkat! Eş sesli sözcükler arasında anlamsal hiçbir ilgi olmamalıdır.

Örnek: “Başlık” sözcüğünün anlamlarından ikisine bakalım. Birincisi, “başı korumak için başa takılan

şapka, bere vb.” ikincisi, “bir yazının başına konulan konuyu kısaca tanıtan ifade”dir. Bu iki tanımda

da başlık bir şeyin, bir varlığın üstüne konulması anlamındadır, aralarında anlamca bir ilişki vardır. Bu

yüzden eş sesli değildir.

Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler: Duyu organlarımızdan herhangi biriyle algılanan varlıkların adları

somut, duyu organlarımızın herhangi biri ile algılanamayan varlıkların adları ise soyuttur.

Nicel ve Nitel Anlamlı Sözcükler: Bir varlığın ölçülebilen, sayılabilen özelliklerini ifade eden sözcükler nicel; bir varlığın ölçülemeyen, sayılamayan özelliklerini ifade eden “nasıl?” sorusuna yanıt veren

sözcükler ise nitel anlamlıdır.

Yüz

100

Örnek:

a. Et kesmeye, kemik kırmaya yarayan ağır ve enli bir bıçak türü

Bir sayfa üzerinde yan yana gelen sözcüklerden oluşan ve alt

alta sıralanmış her bir dizi

b. Doğuştan beri geçen ve yıl birimi ile ölçülen zaman Nemli, ıslak

Örnek:

Sözcük Karşıt Anlamlısı Olumsuzu

Zengin Yoksul Zengin değil

Sevinmek Üzülmek Sevinmemek

Örnek:

...........

somut anlamlı sözcükler: şarkı, sis, beyin soyut anlamlı sözcükler: rüya, umut, zihin

nicel anlamlı sözcükler: iki kapı, yüksek

kat, hafif çanta

nitel anlamlı sözcükler: güzel kapı, kötü

bir zaman, ucuz sözler

P:14

12 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden karşıt anlamlı olanları eşleştiriniz.

4. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin nitel ya da nicel anlamdan hangisi olduğunu işaretleyiniz.

a. Onun ince esprileri her zaman hoşuma gidiyor.

b. İnce parmaklarıyla boncukları tek tek topladı.

c. Küçük düşürücü şakalar yapmak komik mi sence?

ç. Ödevlerimi evin en küçük odasında yapıyorum.

Nitel

Anlam

Nicel

Anlam

2. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin eş anlamlılarını kutulara yazınız.

5. Aşağıdaki kutularda yazan sözcüklerden sadece somut anlamlı olanların kutularını boyayınız.

a. Hayvan haklarına duyarlı olmayan insan çağdaş değildir.

b. Sözleri içten, davranışları güven vericiydi.

c. Aş tuz ile, tuz oran ile demişler.

ç. Ayraç içindeki sözcüğü okumadı.

d. Kitabı, basımevinden çıkar çıkmaz size ulaştıracağız.

e. Elbisenin dikişinde bariz bir hata yoktu.

Dişinizi tedavi ettik

ancak bu geçici bir çare.

Soyut konuları bile yalın bir

dille anlatmasını biliyordu.

Hasarlı ürün için üretici

firmayla iletişime geçtik.

Bu soruna kalıcı bir çözüm

bulmak için toplandık.

Bu konuya somut bir

örnek verir misiniz?

Tüketicilerin talebine göre

hareket ediyoruz.

Karmaşık işlerini kolaylıkla

çözüyordu.

1.

2.

3.

a.

b.

c.

ç.

Hava

Su

Demir

Cıva

Zekâ

Kilit

Pamuk

Nefes

Umut

Şimşek

1.

6.

2.

7.

3.

8.

4.

9.

5.

10.

P:15

AKADEMİ TÜRKÇE 5 131. BÖLÜM

KAZANIM TESTİ 2

1. Her hayvan türünün kendine özgü bir yaşam

döngüsü vardır.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümledeki

sözcüklerden herhangi birinin eş anlamlısı

değildir?

A) Birey B) Çeşit

C) Has D) Hayat

5. Düşüncelere öyle bir dalmıştı ki bahçenin diğer ucundan ona seslenildiğini duymamıştı.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümledeki

sözcüklerden herhangi birinin eş anlamlısıdır?

A) Bağ B) Öteki

C) Sezgi D) Zihin

3. Deniz, kitabımı bu rafa bırakmış sözde ama

kitabım burada değil.

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi bu cümledeki altı çizili sözcükle aynı anlamdadır?

A) Sence de onların bu işi bitirmesi en az iki

saat sürmez mi?

B) Ona doğruyu bir türlü söyleyemedim ama

içim içimi de yedi.

C) Güya bizimle gelecekti ama gördüğün gibi

ortalıkta yok.

D) Hiçbir şeyden haberi yokmuş gibi “E, ne

oldu sizin iş?” diye sordu.

6. Yaşanılan gün içinde çok büyük bir sır vardır. Bu büyük sır zamandır. Onu ölçmek için

saatler ve takvimler yapılmıştır.

Bu parçada numaralanmış sözcükler aşağıdakilerden hangisinde doğru sınıflandırılmıştır?

Soyut Anlamlı Somut Anlamlı

A) I ve II III ve IV

B) I ve III II ve IV

C) II ve III I ve IV

D) III ve IV I ve II

I

II

III IV

2.

Bu karşıt anlamlı sözcük çiftlerinden hangisinin eş seslisi vardır?

A) Sadece I B) I ve II

C) Sadece III D) II ve IV

aşağı x yukarı

sağ x sol

küçük x büyük

eski x yeni

I

III

II

IV

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin zıt anlamlısı bu bulmacada yoktur?

A) Sabahları geç kalkarım.

B) Eve önce gelen evi havalandırsın.

C) Ön sıradan biri bize seslendi.

D) Sanatçı eski şarkılarını bir albümde toplamış.

4. A G M E N C

G E L M E Y

E R K E N E

A R K A E N

A K Ş A M İ

P:16

14 AKADEMİ TÜRKÇE 5

7. İki çocuk, oyuncakları ellerine alıp sevinçle

oynadı.

Bu cümledeki soyut anlamlı sözcük ile

ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi

doğrudur?

A) Baştan ikinci sözcük

B) Baştan üçüncü sözcük

C) Sondan bir önceki sözcük

D) Sondan dördüncü sözcük

10. Nitel anlamlı sözcükler, varlıkların ölçülemeyen özelliğini ifade ederler.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yakın” sözcüğü nitel anlamlıdır?

A) En yakın eczane, bir üst caddededir.

B) Anneannem bize çok yakın oturuyor, iki

apartman ötemizde.

C) Yakında, önümüzdeki hafta satranç kursuna başlayacağım.

D) Çocuğun yakın bir ilişki kurmak için çabaladığını düşünüyorum.

9.

A-B C-Ç D-E F-G Ğ-H I-İ J-K

N-O Ö-P R-S Ş-T U-Ü V-Y Z

L-M

Bu görselde iki harf bir renkli kutuyla gösterilmektedir. Örneğin kırmızı hem A hem de B

harfi için kullanılabilmektedir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi “Binaya

giriş için hangi kapıyı kullanmalıyız?” cümlesindeki altı çizili sözcüğün karşıt anlamlısıdır?

A)

B)

C)

D)

Bu bulmacadaki sözcüklerden hangisi

aşağıdaki altı çizili sözcüklerden herhangi

birinin eş anlamlısı değildir?

A) En büyük düşüm Kanada’ya gitmek.

B) Yolculuk boyunca pencereden etrafı izledi.

C) Değerli eşyalarınızı bu kasada saklayabilirsiniz.

D) Genellikle sabahları ballı süt içip yumurta

yiyor.

8.

H

A

Y

A

L

N

A

D

R

E

N

S

Y

A

H

A

T

K I M E T L İ

11.

Buna göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) B) C) D) savaş barış

harp sulh

bilgili yaratıcı

bilim insanı sanatçı

neşe hüzün

sevinç keder

ak kara

beyaz siyah

Verilen sözcükler arasındaki anlam ilişkisini göstermek için,

Eş anlamlı sözcükler arasında

Karşıt anlamlı sözcükler arasında sembolleri kullanılmıştır.

P:17

AKADEMİ TÜRKÇE 5 151. BÖLÜM

a.

b.

d.

c.

e.

ç.

BONUS

1. Aşağıdaki cümlelerde geçen ikilemelerin altlarını çiziniz.

İKİLEMELER

Anlamı güçlendirmek için aynı sözcüğün yinelenmesi ya da anlamları birbirine yakın, karşıt olan veya sesleri birbirini andıran iki sözcüğün yan yana kullanılmasına ikileme denir.

İkilemelerin Oluşturulma Biçimleri

Dikkat! İkilemeleri oluşturan sözcükler ayrı yazılır, aralarına noktalama işareti konulmaz.

Aynı sözcüğün

yinelenmesiyle

oluşabilir.

Biri anlamlı

diğeri anlamsız

sözcükten

oluşabilir.

Eş anlamlı sözcüklerle oluşabilir.

İkisi de anlamsız olan

sözcüklerle oluşabilir.

Yakın anlamlı

sözcüklerle

oluşabilir.

İkinci sözcük,

birinci sözcüğün

ilk harfinin “m”

olarak yazılmasıyla oluşabilir.

Karşıt anlamlı sözcüklerle oluşabilir.

Yansıma

sözcüklerle

oluşabilir.

Örnek: hızlı

hızlı, sabah

sabah

Örnek: tek tük,

çer çöp

Örnek: ses

seda, gizli

saklı

Örnek: ıvır zıvır,

mırın kırın

Örnek: para mara,

şaka maka

Örnek: şırıl şırıl,

fısır fısır

Örnek: iyi

kötü, aşağı

yukarı

Örnek: yalan

yanlış, ağrı sızı

İki çocuk, nefes nefese yokuşu çıktılar.

Güçsüzlükten ve yorgunluktan zangır zangır titriyordu.

Gece gündüz, yaz kış demeden çalışmıştı.

Gücü kuvveti yerinde aslan gibi delikanlıydı.

Vere vere bana bunları mı veriyorsun?

İstediklerinizin hemen hemen hepsini aldık.

P:18

16 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki ikilemelerden anlamları aynı olanları eşleştiriniz.

3. Aşağıdaki numaralanmış ikilemelerin oluşturulma biçimlerinin numarasını ikilemelerden

uygun olanlara ait kutulara yazınız.

1. abuk sabuk

2. ağır ağır

3. aşama aşama

4. ayan beyan

5. birer birer

6. çeşit çeşit

7. çıtı pıtı

8. aşağı yukarı

a. açık açık

b. ufak tefek

c. saçma sapan

ç. hemen hemen

d. türlü türlü

e. yavaş yavaş

f. teker teker

g. basamak basamak

ğ. deneye deneye

Evde büyük küçük herkes suratını

asmıştı. ..... Aynı Sözcüğün Yinelenmesiyle

Benim yarım yamalak anladığıma

göre o bize küsmüş. Eş Anlamlı Sözcüklerle Yinelenmesi ..... 2.

Ivır zıvır ne varsa her şeyi toplayıp gitti. ..... 3. Yakın Anlamlı Sözcüklerle

Bir şey olmamış gibi güle oynaya

konuşuyor. ..... 4. Karşıt Anlamlı Sözcüklerle

Bile bile yalan söylemek olacak iş mi? ..... 5. Biri Anlamlı Diğeri Anlamsız Sözcüklerle

Odası her zaman derli topluydu. ..... 6. İkisi de Anlamsız Sözcüklerle

Görevi mörevi boş verin, hemen buraya gelin.

İkinci Sözcüğün Birinci Sözcüğün İlk

Harfinin “M” Yapılmasıyla Oluşturulması ..... 7.

Gürül gürül akan şelaleyi seyrettiler. ..... 8. Yansıma Sözcüklerle

a.

c.

d.

f.

b.

ç.

e.

g.

1.

P:19

AKADEMİ TÜRKÇE 5 171. BÖLÜM

KAZANIM TESTİ 3

3. “Uygunsuz koşullarda ve kısa bir zamanda”

anlamındaki ikileme aşağıdaki cümlelerin

hangisinde kullanılmıştır?

A) Canla başla düşüncesini savundu.

B) Arada derede bu işi bitirip teslim ettim.

C) Parası ayın sonuna kadar zar zor yeterdi.

D) Ara sıra pencereden dışarı bakıp oyun

oynayan çocukları izliyordu.

6. “İnceden inceye” ikilemesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çok ince, kilo olarak fazlalığı olmayan

B) Tüm ayrıntısıyla ve özenle, aşırı dikkat

ederek

C) Düşünce ve davranışta nazik ve görgülü

olan

D) Başkalarına karşı saygılı, incelikli, düşünceli olan

7. Aşağıdaki ikilemelerden hangisi “Var olan

ve bilinenleri veya düşünülenleri ortaya koymak, söylemek” anlamındadır?

A) söz sohbet

B) sayıp dökmek

C) söylene söylene

D) konuşmak danışmak

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemeyi

oluşturan sözcükler tek başına kullanılmaz?

A) Eciş bücüş bir yazısı vardı.

B) Sıkılıp bunaldığında bizi arayabilirsin.

C) Ne demek istediğini az çok anlıyorum.

D) Lekeyi çıkardım ama yine de belli belirsiz

bir iz kaldı.

4. Aşağıdaki cümlelerde geçen ikilemelerden hangisi deyim içinde kullanılmıştır?

A) Onun yine de az çok arkadaşı vardı

benimse tek arkadaşım oydu.

B) El üstünde tutulan cıvıl cıvıl bir çocuktu.

C) Zaman zaman çocukluğumun geçtiği

yerleri özlüyorum.

D) Onu bulduğumuzda beti benzi atmış, tir tir

titriyordu.

2. Aşağıdaki cümlelerde geçen ikilemelerden hangisi yansıma sözcüklerden oluşmamıştır?

A) Çatal çatal olan sesini düzeltmek için su

içti.

B) Sopayla pat küt çitlere vurmaya başladı.

C) Teyzem, bebeğin yanaklarını şap şup

öptü.

D) Elindekini yere atmasıyla çatur çutur

ezmesi bir oldu.

5. Aşağıdaki ikilemeler ve anlamları ile ilgili

eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

1. Güven dolu gözleriyle bana bakarken onun

bir yandan da aklından ufak tefek fenalıklar

geçirdiğine inanmak kolay değildi.

Numaralanmış sözcük gruplarından hangisi ikilemedir?

A) I B) II C) III D) IV

I

II III IV

IV

İkileme Anlamı

A) Canlı kanlı Sağlıklı, güçlü,

enerjik

B) Gram gram Çok az bir

biçimde, az az

C) Çalmak çırpmak Hırsızlık yapmak

D) Ayda yılda Yılda her ay

P:20

18 AKADEMİ TÜRKÇE 5

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen

ikilemenin oluşum şekli “Kapıdan adımını

atar atmaz onunla karşılaştı.” cümlesindeki

ikilemeyle aynıdır?

A) Gece gündüz demeden çalıştı.

B) İtişip kakışarak kapıdan çıkıp gittiler.

C) İster istemez onun teklifini kabul ettik.

D) Baştan ayağa muayene edildi, herhangi

bir hastalığı yokmuş.

10. İkilemeyi kuran sözcüklerden önce kullanılan

sonra, sonra kullanılan önce yazılamaz, sözcüklerin yerleri değiştirilemez.

Buna göre aşağıdaki cümlelerde altı çizili

sözcük gruplarından hangisinde bu kurala

uyulmamıştır?

A) Sokakta tek tük geçenler dışında kimse

yoktu.

B) Mırın kırın etmeden yemeğini yemesini

söyledik.

C) Çatma derme bir kulübede tek başına yaşıyordu.

D) Sessiz sakin bir hayatı vardı ve çok huzurluydu.

11.

Öğretmen, öğrencilerine kartlarda yazılı ikileme oluşturma yollarına sıraya uygun olarak birer örnek

yazmalarını ister.

Buna göre aşağıdaki çalışmalardan hangisinde örneklerin hepsi doğrudur?

A)

C)

B)

D)

Eş anlamlı

sözcüklerle

oluşturulan

Zıt anlamlı

sözcüklerle

oluşturulan

İkisi de anlamsız sözcüklerle

oluşturulan

Biri anlamlı diğeri

anlamsız sözcüklerle oluşturulan

Ivır zıvır Sıkı fıkı

Gizli saklı

Gide gele

Yemek

memek

Eğri

büğrü

Sağlık

sıhhat

Çer çöp

Şırıl şırıl Mal mülk

Yalan

yanlış

Hayal

meyal

Kıt kanaat Falan

filan

Eş dost

Az çok

P:21

AKADEMİ TÜRKÇE 5 191.

BONUS

BÖLÜM

1. Aşağıdaki cümlelerde geçen deyimlerin altını çiziniz.

DEYİM, ATASÖZÜ, ÖZDEYİŞ

Deyim: Genellikle bir durumu, bir olayı, bir davranışı, bir özelliği anlatan gerçek anlamından uzaklaşmış, kendine özgü bir anlam taşıyan,

kalıplaşmış sözlerdir.

* Deyimler anlatımı güçlendirir.

* Sözcükleri değiştirilemez.

* Genellikle mecaz anlamlıdır.

Örnek: kılı kırık yarmak, baltayı taşa vurmak

Özdeyiş: Söyleyeni belli özlü sözlerdir.

Örnek: “İnsan söyledikleriyle değil, söylemedikleriyle insanlaşır.”

(Albert Camus)

Atasözü: Geçmişten gelen, halkın ortak düşüncelerini yansıtan, öğüt

veren, yargı bildiren genellikle cümle biçimindeki kalıp sözlerdir.

*Atasözleri gerçek anlamlı da mecaz anlamlı da olabilir.

Örnek: Akraba ile ye iç, alışveriş etme. (gerçek anlam)

Yerin kulağı var. (mecaz anlam)

a. Onun çenesi düşmüş, baksana hiç susmuyor.

c. Pireyi deve yapıyor, ortada büyük bir sorun yok.

d. Ağız değiştiriyorsun, biraz önce böyle söylememiştin.

f. Onun kalbini kırmak istememiştik ama küstü bir kere bize.

b. Bu çocuğu gözüm tuttu, çok güzel konuşuyor.

ç. Sabahtan beri ağzını bıçak açmıyor.

e. El ayak çekilince kitabı alıp okumaya başladım.

g. Ani fren sesi ödümü patlattı.

P:22

20 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki atasözlerinden aynı anlamda olanları eşleştiriniz.

3. Aşağıdaki özdeyişlerden aynı anlamda olanları eşleştiriniz.

Bir milleti yok etmek

istiyorsanız önce dilinden

başlayın.

KONFÜÇYÜS

Dil, düşüncenin aracıdır, dilsiz

düşünülemez.

Nurullah ATAÇ

Türkçe giderse Türkiye gider.

Oktay SİNANOĞLU

Türkçe ağzımda annemin sütüdür.

Yahya Kemal BEYATLI

Dilimin sınırları, dünyamın sınırlarıdır.

Ludwig WITTGENSTEIN

Çiğnemeden yutulmaz.

Ağaç kökünden yıkılır.

Yalnız taş duvar olmaz.

Kartala bir ok değmiş, yine kendi

yeleğinden.

Aman diyene kılıç kalkmaz.

Ağaca balta vurmuşlar “sapı

bedenimde” demiş.

Ağaç yaprağıyla gürler.

Eğilen baş kesilmez.

Emek olmadan yemek

olmaz.

1.

a.

b.

c.

2.

1.

2.

3.

4.

a.

c.

d.

b.

ç.

P:23

AKADEMİ TÜRKÇE 5 211.

BÖLÜM

KAZANIM TESTİ 4

6. Aşağıdaki cümlelerde geçen deyimlerden

hangisi “hiçbir işe karışmayarak yaşamak”

anlamındadır?

A) Son zamanlarda eleştirilerden dolayı

köşesine çekilip bekliyor.

B) İşi şakaya vurarak durumu idare etmeye

çalışsa da başarılı olamadı.

C) Onun bir dediğini iki etmediğimiz için mi

hiçbir şeyden memnun olmuyor?

D) Elinizden geleni ardınıza koymayın ama

tüm çabanız boşa gidecek.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yol” sözcüğü deyim içinde kullanılmamıştır?

A) Buralara yolum düşünce size de uğradım.

B) Bir yolunu bulup arkadaşımıza kitabı ulaştıracağız.

C) Bizi dinlemiyor artık, onu ancak siz yola

getirebilirsiniz.

D) Yolun sonuna gelince arabalardan indik,

yürüyerek devam ettik.

1. “Kimsenin geçmesine olanak bırakmayacak

biçimde sıkı önlem almak.” anlamında kullanılan deyim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ağzıyla kuş tutmak

B) Kuş uçurmamak

C) Kuş kadar canı olmak

D) Kuş sütüyle beslemek

2. “Bin dereden su getirmek” deyiminin anlamına en uygun cümle aşağıdakilerden hangisidir?

A) Son günlerde hastalığı iyice artmış olmasına rağmen doktora gitmek istemiyordu.

B) İşi sonlandırmamak için uğraşıyor ama

bunu hiç kimseye belli etmiyordu.

C) Okula gitmemek için bir sürü bahane uyduruyor, annesini ikna etmeye çalışıyordu.

D) Taşıma su ile değirmen dönmez, desek de

o bildiğini yapıyordu.

4. I. Boynuz kulaktan sonra çıkar ama kulağı

geçer.

II. Boş torba ile at tutulmaz.

III. Boş fıçı çok langırdar.

IV. Bugün bana yarın sana.

Bu atasözlerinden hangisi hem mecaz hem

de gerçek anlamıyla kullanılamaz?

A) I B) II C) III D) IV

5. Aşağıdaki gazete manşetlerinin hangisinde bir deyim kullanılmamıştır?

A)

B)

C)

D)

KİM KİME ATEŞ

PÜSKÜRDÜ?

HER TÜRLÜ

ZORLUĞU GÖZE ALIYORUZ

YENİ NORMALLEŞME

KURALLARINDAN

HABERDAR MISINIZ?

BUZLARI ERİTEN

MEKTUBUN AYRINTILARI

P:24

22 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Alice Harikalar Diyarı’nda geçen bu konuşma aşağıdaki özdeyişlerden hangisi ile aynı iletiye

sahiptir?

A) B)

C) D)

O hâlde konuşmamalısın da!

Çok bilmeli, az konuşmalı, her soruya

cevap vermemelidir.

Martin Luther King

Konuşma, insanın aklını diliyle kullanma

sanatıdır.

Seneca

Çoğu zaman gerçek sözler güzel değildir, güzel sözler de gerçek değildir.

Lao Tzu

Az konuşmaktan nadiren, çok konuşmaktan çoğunlukla pişman oluruz.

Jean de la Bruyère

Düşünmüyorum.

7.

8.

Afrika’da her sabah bir ceylan uyanır,

En hızlı aslandan daha hızlı koşması gerektiğini yoksa öleceğini bilir.

Afrika’da her sabah bir aslan uyanır,

En yavaş ceylandan daha hızlı koşması gerektiğini yoksa aç kalacağını bilir.

Aslan ya da ceylan olmanızın bir önemi yoktur.

Yeter ki güneş doğduğunda koşmak zorunda olduğunuzu bilin.

Aşağıdaki özdeyişlerden hangisi bu metnin ana düşüncesi ile aynı anlamdadır?

A) B)

C) D)

Sadece kendi kendini idare edebilen

akıllı insanlar özgürdür.

(Horace)

İnsanın kanadı gayretidir.

(Mevlânâ)

Rüzgârın nasıl estiği fark etmez. Farkı

yaratan yelkenlerinizi nasıl açtığınızdır.

(Vera Peiffer)

Değişim; yaşamımız için bir tehdit değil, yaşamak için bir davettir.

(Adrienne Rich)

P:25

AKADEMİ TÜRKÇE 5 231. BÖLÜM

YENİ NESİL HAZIRLIK TESTİ 1 EKSTRA

2.

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi bu metindeki altı çizili sözcüklerden birinin eş anlamlısıdır?

A) Pilav suyunu çekene kadar bekleyelim.

B) Makarnanın sosuna biraz da nane katalım.

C) Çorba kaynamış, ocağın altını biraz kısalım.

D) Salata için salatalıkları ve domatesleri doğrayalım.

Sağlık Çocuk Dergisi,

S 11, s. 19.

deriz.

Numaralanmış deyimlerden hangisinin yerine “Burnumda tütüyor.” deyimi getirilirse örneklerin

hepsi doğru olur?

A) I B) II C) III D) IV

1. Duyguları anlatırken deyimlerden de yararlanırız.

Örnek:

I. Gözümde büyüyor.

III. Sevincim kursağımda kaldı.

II. Hasret çekiyorum.

IV. Hayal kırıklığına uğradım.

Birini çok özlediğimizde

Çok istediğimiz bir şeyin gerçekleşmemesinden duyulan üzüntümüzü anlatmak için

P:26

24 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3. Eş sesli sözcükler arasında anlam ilişkisi bulunmaması gerekir.

Buna göre aşağıdaki “ilik” sözcüklerinden hangisi diğerleriyle eş seslidir?

A) İlik çorbası kemiklerinizi güçlendirir.

B) Bu hırkaya bir ilik daha açmak gerekir.

C) Kemiklerin içindeki boşluğu dolduran yağlı dokuya ilik denir.

D) Hastalığından kurtulması için ilik nakli ameliyatı olması gerekiyor.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “Bahçedeki masaların hepsi dolu, istersen içeride oturalım.”

cümlesindeki eş sesli sözcüğe yer verilmiştir?

A) Ayakta kaldınız, lütfen buyurun, içeri girin.

B) Danışma yazan masanın yanına gidip bilgi alabilirim, diye düşündü.

C) Öyle çok gürültü vardı ki oraya oturmamızla kalkmamız bir oldu.

D) Dolu bu şekilde yağmaya devam ederse arabaların camları zarar görecek.

4. Aşağıdaki bilmecelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?

Bilmece Yanıtı

A) Çalındığı hâlde görülmeyen şey nedir? Islık

B) “Çalmak” fiilinin gelecek zamanı nedir? Hapse girmek

C) Yükselen alçalan ama hep aynı yerde duran şey nedir? Termometre

D) Hangi macunla diş fırçalanmaz? Lahmacun

Numaralanmış atasözleri ile uygun tutum ve davranışlar eşleştirildiğinde hangi atasözü dışarıda kalır?

A) I B) II C) III D) IV

I. Gönülsüz yenen aş ya karın ağrıtır ya baş.

II.

III.

IV.

Terazi var, tartı var, her şeyin bir vakti var.

Ayağını yorganına göre uzat.

Gün doğmadan neler doğar.

Açgözlülük

Ölçülü davranmak

Umudunu kaybetmemek

6.

P:27

AKADEMİ TÜRKÇE 5 251. BÖLÜM

1. Roma’da bulunan bu mermer heykelin adı “Gerçeğin Ağzı”dır. Bu

heykel uzun yıllar boyunca bir tür yalan dedektörü olarak kabul

I

edilmiş. Yalan söylediği düşünülen kişiden elini heykelin ağzına

II

sokması isteniyormuş. Çünkü heykelin yalan söyleyen kişinin elini

ısırdığına inanılıyormuş. O dönemde batıl inançlar çok güçlüymüş.

III

Yalan söyleyen pek çok kişi elini heykelin ağzına sokmamak için gerçeği itiraf ediyormuş. Böylece

gerçekler gün ışığına çıkıyormuş.

IV

Bu metindeki altı çizili sözcük gruplarından hangisi deyimdir?

A) I B) II C) III D) IV

3. Takvim; zamanı yıllara, aylara, günlere göre ayıran bir sistemdir. Bir yılın günlerini, aylarını değişik

biçimlerde gösteren çizelge veya defter olarak hazırlanır. Yapılacak bir işin türlü evrelerini planlamakta takvimin önemli bir işlevi vardır.

Aşağıdakilerden hangisi bu metindeki altı çizili sözcüklerden herhangi birinin eş anlamlısı

değildir?

A) Bölen B) Yaprak C) Aşama D) Farklı

SÜPER YENİ NESİL TEST 1

2. Kısa, öz ve etkili bir anlatım biçimi olan deyimler, genellikle iki ya da daha fazla sözcüğün bir araya

gelmesiyle oluşur. Kimi deyimler cümle biçimindedir. Deyimlerin öğüt verme gibi bir işlevi yoktur.

Öğüt verme işlevi olan kalıplaşmış sözler atasözleridir.

Bu açıklamaya göre verilen diyagramdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde deyim yerine

atasözü kullanılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

Ağzıyla kuş tutsa

umurumda değil. Bıçak yarası geçer,

dil yarası geçmez.

Burnu yere

düşse almaz.

Onun ipiyle kuyuya

inilmez.

2 3

4

1

Cümle

Biçiminde Olan

Deyimler

P:28

26 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu özelliklerle numaralanmış cümleler eşleştirilirse hangi cümle eşleştirme dışında kalır?

A) I B) II C) III D) IV

Sadece gerçek anlamlı sözcüklerden oluşmuş bir cümle.

İçinde sadece bir tane mecaz

anlamlı sözcük olan bir cümle.

İçinde terim anlamlı bir sözcük

olan bir cümle.

4.

Bu özdeyişle aşağıdaki atasözlerinden hangisi aynı anlamdadır?

A) Bin dost az, bir düşman çoktur. B) Dost başa, düşman ayağa bakar.

C) İyi dost kara günde belli olur. D) Akıllı düşman, akılsız dosttan hayırlıdır.

6.

Felaketin iyi bir yanı varsa o da bize, gerçek

dostlarımızın kimler olduğunu göstermesidir.

(Balzac)

IV. Akşam buraya yalnız gelmek istemem.

III. Üçgenle ilgili soruda hata vardı.

II. Çocuğun aydınlık bir yüzü vardı.

I. Kırılıp surat asmana gerek yoktu

İkinci diyagramdaki cümleler, birinci diyagramdaki “durmak” sözcüğünün anlamlarına uygun olarak

yerleştirilmiştir.

Buna göre numaralanmış cümlelerden hangisi verilen anlama uygun değildir?

A) I B) II C) III D) IV

5.

Hareketsiz

bir durumda

olmak

Varlığını

sürdürmek

İşlemez olmak,

çalışmamak

Bir yerde

olmak,

bulunmak

Durmak

Gemi limana

demir atmış

duruyordu.

Yağmur

durdu,

çıkabiliriz.

Saatim durmuş,

o yüzden geç

kaldım.

Bu konak

yüzyıldır

duruyor.

I II

III IV

P:29

AKADEMİ TÜRKÇE 5 271. BÖLÜM

SÜPER YENİ NESİL TEST 2

1. Bor, Niğde’nin bir ilçesidir. Bor, küçük bir yer olduğundan pazarı da eskiden erken kurulup erken

kapanırmış. Adamın biri bir gün uyuyakalmış ve pazara yetişememiş. Onu görenler “Geçti Bor’un

pazarı, sür eşeği Niğde’ye” demiş. Adam çaresizce Niğde’nin yolunu tutmuş.

Bu metinde açıklaması yapılan atasözü aşağıdaki durumların hangisinde kullanılır?

A) Bir kişi elindeki fırsatı kaçırdığında B) Boş konuşan biriyle dalga geçmek için

C) Alışveriş yapılacak bir yer söylemek için D) Gidilecek yeni bir yer önermek istendiğinde

2. Telli sazların en üstünde bulunan ve kalın ses veren tele “bam teli” denir. Eskiler, bam telinin sesini,

öfkeyle sesini yükselten kişilere benzetmişler ve “Birinin bam teline basmak veya dokunmak” deyimini üretmişlerdir. Bu yüzden ....................................... bir kişiye, karşısındakinin bam teline bastığı

söylenir.

Bu metindeki noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Birine sorunlarını söyleyen B) Birine kırgınlığının nedenini anlatan

C) Birini çok kızdıracak sözler söyleyen D) Birine soru sorarak onu konuşturan

3. Yandaki görselde bir keklik fotoğrafı görüyorsunuz. Kekliğin

üzerinde çok sayıda benek bulunur. Bu beneklerden dolayı kimi

yerlerde kekliğe “çil” de denir. Keklik, yavruları yumurtadan

çıktıktan sonra onlarla hiç ilgilenmez; yavrular da dört bir yana

dağılır. “Çil yavrusu gibi dağılmak” deyiminin de bu durumdan

ortaya çıktığı düşünülmektedir.

Buna göre aşağıdaki noktalı yerlerden hangisine bu metinde

açıklaması yapılan deyimin getirilmesi uygun olur?

A) Ders dağılımı çizelgesi öğrencilere ...........................

B) Öğrencilere sınav sonuçları ...........................

C) Öğretmenlerden birkaçı toplantıda ...........................

D) Çocuklar zil sesini duyunca sınıflardan çıkıp ...........................

4. I. Bayram kutlaması için halk yollara döküldü.

II. Sonbaharın gelişiyle ağaçların yaprakları döküldü.

III. Çok çalışmaktan bütün vücudum döküldü.

IV. Havalar açınca insanlar yeşil alanlara döküldü.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde “dökülmek” sözcüğü aynı anlamda kullanılmıştır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV

P:30

28 AKADEMİ TÜRKÇE 5

5. Bu metinde numaralanmış sözcüklerin eş anlamlıları aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A) Gerçek - Olasılık - Yine B) Düş - Olanak - Yeniden

C) Rüya - Olasılık - Yine de D) Sahiden - Olanak - Yeniden

6. Bu metinde koyu yazılmış cümlelerde yer alan iki sözcüğün karşıt anlamlıları da aynı cümle içinde

bulunmaktadır.

Buna göre aşağıdaki sözcüklerden hangi ikisinin karşıt anlamlısı koyu yazılmış cümlelerde yer

almaktadır?

A) Isıtıldığında - Yumuşayan B) Farklı - Eriyen

C) Soğutulduğunda - Farklı D) Eriyen - Yumuşayan

7. Aşağıdaki karşıt anlamlı sözcük çiftlerinde koyu yazılmış sözcüklerden hangisinin eş seslilik

özelliği de vardır?

A) Beyaz ✗ Siyah B) Kuru ✗ Yaş C) Güç ✗ Kolay D) İnce ✗ Kalın

5 ve 6. soruları aşağıdaki metne göre yanıtlayınız.

Üç boyutlu kalemler, kurşun kalemden biraz daha kalın ve büyüktür. Bu kalemler, kâğıt üzerine yaptığınız çizimleri iki boyuttan üç

boyuta taşımaya yarıyor. Bu kalemler sayesinde çizimlerinizi elinizde tutabilirsiniz, masanıza bir süs yapabilirsiniz. Üç boyutlu kalemler hayalinizdeki oyuncağı yapma imkânı tanıyor. Bu kalem I II

lerin içinde filament denilen bir madde vardır. Filament ısıtıldığında yumuşayan, soğutulduğunda ise tekrar sertleşen plastik bir

III

maddedir. Farklı özelliklere sahip ve farklı sıcaklıklarda eriyen

birçok filament türü vardır.

Öncü Çocuk Dergisi, S 93, s. 40.

8.

Bir öğrenci konuşmasını güzelleştirmek için hazırladığı konuyla ilgili atasözlerini kartlara yazmıştır.

Buna göre öğrencinin konusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çalışmanın önemi B) Kötülükten, nankörlükten uzak durmak

C) Komşularımızla paylaşım içinde olmak D) Tutumlu olmanın önemi

Konu:

Ayağını yorganına göre uzat.

Damlaya damlaya göl olur.

Ak akçe kara gün içindir.

Sakla samanı gelir zamanı.

P:31

AKADEMİ TÜRKÇE 5 291. BÖLÜM

SÜPER YENİ NESİL TEST 3

Eksilmek

Bunu aklından

yap: 100'den 22

çıktı, kaç kalır?

Atatürk 19 Mayıs

1919'da Samsun'a

çıktı.

İçeriden dışarıya

gitmek

Bu kumaştan

çocuğa da bir

elbise çıktı.

Karaya ayak

basmak

Bitmek, büyümek,

sürmek

Markete gitmek

için evden çıktı.

“Çıkmak” sözcüğü ile ilgili oluşturulan bu diyagramda aynı renk olan kutulardan biri tanım diğeri de

tanıma uygun cümledir.

Buna göre hangi renk kutularda bulunan örnek cümleler tanıma uygun değildir?

A) B) C) D)

1.

Bu metindeki altı çizili sözcüklerin anlamları şöyledir:

I. Birini beğenerek kabullenmek

II. Katı yürekli, merhametsiz

III. Sorun, kaygı, üzüntü

Buna göre aşağıdakilerden hangisi anlamı verilen sözcüklerden biri değildir?

A) Benimsemek B) Halk C) Acımasız D) Dert

Fıkralarda o kadar çok bir araya gelir ki Nasrettin Hoca ile Timur, sanırsın ki kapı komşusu. Oysa Timur, Nasrettin Hoca’dan yetmiş yıl sonra yaşamış. Peki, “Nasıl olmuş

da fıkra ikilisi olmuşlar?” dersen… Halk, Nasrettin Hoca’yı o kadar çok benimsemiş

ki dertlerini, özlemlerini onun aracılığıyla anlatmak istemiş. Bu yüzden halk, fıkralarda

acımasız hükümdar Timur’un karşısına Nasrettin Hoca’yı sık sık çıkarmıştır.

2.

P:32

30 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3. Mecaz anlam, birden fazla anlamı olan bir sözcüğün gerçek anlamından en uzak anlamıdır.

Örnek: “Koskoca orman yandı.” cümlesinde “yanmak” sözcüğü gerçek anlamıyla kullanılmıştır. “En

çok da dışarı çıkamadığıma yanıyorum.” cümlesinde ise “yanmak” sözcüğü, gerçek anlamından

uzaklaşmış ve mecaz anlamıyla kullanılmıştır.

Buna göre aşağıdaki diyagramın hangi satırında altı çizili sözcük yanlış yerdedir?

A)

B)

C)

D)

Mecaz Anlam

Top pencerenin camını kırdı. İşçiler taşları kırmak için gelmişlerdi.

Çay soğuktu o yüzden içmek istemedi. Benimle soğuk konuşması beni üzdü.

Koşarak denize daldı. Bakıyorum da yine hayallere dalmışsın.

Ben onu hayatımdan sildim, derken

gözleri doldu.

Masanın üstünü silip örtüsünü serdi.

Gerçek Anlam

Acı çektiğini hepimiz görebiliyorduk.

Akınıtıya karşı kürek

çekiyorsun, boşuna

uğraşma.

Akılsız başın cezasını ayaklar çeker.

Onun geleceği günü

iple çekiyorum.

Elini ayağını bu

işlerden çekti.

Bu diyagramda “çekmek” sözcüğü ile oluşturulmuş deyimlerin bulunduğu kutular boyanacaktır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi diyagramın son hâli olur?

A) B) C) D)

4.

P:33

AKADEMİ TÜRKÇE 5 311.

BÖLÜM

1. Aslı, “Bugün, Beste derste dalıp gitmişti. Öğretmen o sırada ona bir soru sorunca Beste ne diyeceğini bilemedi. Soruyu bile anlamamıştı. Biz de ona güldük. Beste öyle üzüldü ki ona güldüğüm için

ben de üzüldüm. Bir daha böyle bir şey asla yapmam.” deyince annesi, “...........”

Annesi, Aslı’ya aşağıdaki özdeyişlerden hangisini söylerse Aslı’nın kendisiyle ilgili yorumuna

uygun olur?

A) Kuş ancak kendi cinsinden kuşlarla uçar. (Mevlânâ)

B) İnsan ne kadar az düşünürse o kadar çok konuşur. (Montesquie)

C) Elmas yontulmadan, insan da yanılmadan mükemmelleşemez. (Konfüçyüs)

D) Başına dolu yağan, dünyanın dört bucağını fırtına içinde sanır. (Montaigne)

2. Kaldırımda yürürken bir kedi birden ........... “Benimle oynar mısın?” dese çok şaşırırdınız değil mi?

Ya da bir köpek “Atsana şu topu.” dese mesela. Herhâlde şaşkınlıktan ........... Oysa bir düşünsenize

aslında kediler de köpekler de size bunu yapıyor. Sadece söylemiyor, gösteriyor.

Bu metindeki noktalı yerlere sırasıyla aşağıdaki deyimlerden hangileri gelmelidir?

A) dili çözülüp - diliniz sürçerdi. B) dile gelip - küçük dilinizi yutardınız.

C) dili açılıp - diliniz damağınız kururdu. D) dili döndüğü kadar - dilinden anlardınız.

SÜPER YENİ NESİL TEST 4

3. Başına bir iş gelmez umarım! Dağbaşı gibi yerden ev almışlar.

Hafta başı teyzemler gelecekmiş. Başından beri önlemini almamıştı.

Böyle söyleyince başı göğe mi erdi?

Sembollerle gösterilen cümlelerin hangilerinde “baş” sözcüğü “başlangıç” anlamında kullanılmıştır?

A) ve B) ve C) ve D) ve

4. Ondaki bu sessizlik hâli tamı tamına üç gün devam etti. Bir gün masama bir kâğıt koyup

I II

“Kâğıda sakın elini değme.” deyince çok şaşırdım.

III

Bu metindeki altı çizili sözlerin yerine gelebilecek sözcükler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla

verilmiştir?

I II III

A) uzadı verip sürme

B) uzadı bırakıp alma

C) sürdü yazarak alma

D) sürdü bırakıp sürme

P:34

32 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu diyagramda kaç numaralı söz, ait olması gereken yerde değildir?

A) I B) II C) III D) IV

Umut

Özdeyiş

I Umut, insanoğlunun bütün acılarının merhemidir.

Hiçbir şeye cesaret edemeyen, hiçbir şeye umut

beslemesin. II

Atasözü

III Gün doğmadan neler doğar.

IV Umut gidince yaşama zevki de gider.

5.

Bu metindeki “birine sert biçimde, öfkeli bakmak” ve “rastlamak, karşılaşmak” anlamına gelen deyimler, …....... ve …....... bölümde geçmektedir.

Buna göre noktalı yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 2 ve 4 D) 3 ve 4

6.

Yeni tanıştığın bir köpeğin gözlerine

dik dik bakma. Ona yavaşça elini uzat

ve seni koklamasına izin ver.

Dünyalı Dergisi, S 11, s. 38.

Senden hoşlanmayan bir köpeğe denk gelebilirsin.

Bunun pek çok nedeni olabilir: Karnı açtır, azar

işitmiştir ya da bir yeri ağrıyordur. Onu zorlama ve

uzaklaş ama koşma!

Bir köpek yemek yerken

yemeğini önünden alma.

Yemek yerken kimse rahatsız

edilmek istemez.

Sahipli bir köpeği sevmeden önce sahibinden izin iste.

1.

2.

3.

4.

P:37

352. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

CÜMLE – GEÇİŞ VE

BAĞLANTI İFADELERİ

Cümle

Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir olay ya da hareketi yargı bildiren sözcük ya da sözcük gruplarıyla

ifade etmeye denir.

Cümle bir sözcükten oluşabileceği gibi birçok sözcükten de oluşabilir.

Örnek: Dinliyorum.

Biraz önce söylediğim gibi seni dinliyorum.

Dikkat! Bir sözcüğün tek başına cümle olabilmesi için yargı bildirmesi gerekir.

Örnek: Temizdi. / İyiymiş. / Düşündüm.

Düşüncenin Yönünü Değiştiren İfadeler

Bir düşünceden başka bir düşünceye geçişi

ifade etmek için “ama, fakat, ancak, oysaki,

hâlbuki, buna rağmen” vb. sözcükler kullanılır.

Örnek: Geç oldu ama uykum gelmiyor.

Geçiş ve Bağlantı

İfadeleri

Cümlede sözü edilen

bir durum, duygu ya da

düşünceden başka bir durum,

duygu ya da düşünceye

geçildiğini ifade etmek için

kullanılan sözcüklerdir.

Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler

Bir cümlede anlatılanı bir sonuca bağlamak,

kısaca toparlamak için “özetle, kısaca, sonuçta,

sonuç olarak ” vb. ifadeler kullanılır.

Örnek: Öğretmene projemi teslim ettim kısaca

sorumluluğumu yerine getirdim.

Destekleyici ve Açıklayıcı İfadeler

Bir cümlede anlatılanı açıklamak ya da örneklendirmek için “yani, örneğin, örnek olarak, mesela,

başka bir deyişle, özellikle” vb. sözcükler kullanılır.

Örnek: Sağlıklı beslenmek için yeterince protein

almalıyız yani et ve süt ürünlerini tüketmeliyiz.

1. Aşağıdaki cümleyi örnekteki gibi her defasında bir sözcük ekleyerek yazınız.

İzledik.

Dün akşam çok ders çalıştım.

Dün akşam çok çalıştım.

Dün çok çalıştım.

Çok çalıştım.

Çalıştım.

P:38

36 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki karışık olarak verilen sözcüklerle anlamlı ve kurallı cümleler oluşturup yazınız.

4. Aşağıdaki cümleleri geçiş ve bağlantı ifadelerine uygun olarak tamamlayınız.

3. Aşağıdaki metinde yer alan geçiş ve bağlantı ifadelerini yuvarlak içine alınız.

a. Hepimizin eşit haklara sahip olduğunu düşünüyorum örneğin ....................................................

...............................................................................................................................................

b. Bizim anlatmak istediğimiz kısaca şöyledir: .............................................................................

...............................................................................................................................................

c. Spor yararlıdır ama ...............................................................................................................

...............................................................................................................................................

ç. Bize saat üçte burada olacağını söyledi oysa ..........................................................................

...............................................................................................................................................

Zeynep sınıf başkanı seçildi ama kendini kötü hissediyor.

En yakın arkadaşı Ayda, sınıf başkanı olmak istiyordu.

Zeynep geçen sene sınıf başkanı olduğu için seçime katılmayacaktı ama son anda kararını değiştirdi. Seçimden sonra

Ayda, tek kelime etmeden çekip gitti oysa her gün okuldan

eve birlikte dönmek için birbirlerini beklerlerdi.

...........................................................................................................................................

ç. verir ders bir

ne

gibi tonla

hiç

konuşmaktan hoşlanmam

...........................................................................................................................................

c. üç evinin onların

...........................................................................................................................................

b. şekilde

tarafı

edin

ifade bir saygılı

çevriliydi

duygularınızı

yapıyorsun

...........................................................................................................................................

a. uğruna

bunları

bahçeyle

P:39

372. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 5

3. Şarkının melodisi olması gerektiği gibiydi

…….. kulağa hoş gelmiyordu …….. içinde

mutluluk ve enerji yoktu.

Bu cümledeki boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) ama - çünkü

B) çünkü - ama

C) buna rağmen - bu yüzden

D) bu yüzden - buna rağmen

6. Aşağıda verilen aynı anlamdaki cümlelerin eşleştirmelerinden hangisinde yanlışlık

yapılmıştır?

A) Unutmuş değilim. ➜ Unutmadım.

B) Onun kalemi yok. ➜ O kalemsiz.

C) Dinlememiş değilim. ➜ Dinledim.

D) Yalan söylemedi. ➜ Yalan söylememiş değil.

7. Aşağıdaki kutulardan hangisinde yazan

sözcüklerle bir cümle oluşturulur?

A) B)

C) D)

1. I. sürekli değiştirir

II. rüzgâr ve dalgalar

III. yerini ve şeklini

IV. sahil şeridinin

Numaralanmış sözcük gruplarıyla anlamlı

ve kurallı bir cümle oluşturmak istersek

sıralama aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?

A) I - III - II - IV B) II - IV - III - I

C) III - II - IV - I D) IV - III - I - II

5. I. birkaç yüz canlıya

II. epey sosyal olan marmotlar

III. şehirlerinde yaşarlar

IV. ayrıntılı yer altı

V. ev sahipliği yapan

Numaralanmış sözcük gruplarıyla anlamlı

ve kurallı bir cümle oluşturmak istersek

sıralama aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?

A) I - V - IV - III - II B) II - I - III - IV - V

C) II - I - V - IV - III D) IV - V - I - II - III

4. Nakliyeciler çocuğa “Ortalıkta dolaşma ……..

üstüne basabiliriz.” dediler.

Bu cümledeki boş yere aşağıdakilerden

hangisi getirilemez?

A) ama B) çünkü

C) yoksa D) yanlışlıkla

2.

Bu sözcükler her cümlede en fazla bir kez

kullanılarak kaç farklı anlamlı ve kurallı

yazılabilir?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5

uyuyamadım

dün gece

Ferhat

ikinci

oynuyor kez

oteller

oraya

inşa edip

onu

yapmadan

başka

hile

parası

bankaya

çekmek

için

P:40

38 AKADEMİ TÜRKÇE 5

8. Düşünmek karar vermemizi sağlar.

I II III IV

Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerden hangisi çıkarılırsa geriye kalanlarla bir

cümle oluşturulamaz?

A) I B) II C) III D) IV

9. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlerden hangisine “ama” sözcüğü getirilemez?

A) Ona telefon ettim …... yanıt vermedi.

B) Ellerini yıkadı ……. sofraya oturacaktı.

C) Şapkasını taktı ……. eldivenini takmadı.

D) Ödevimi bitiremedim ……. kitabımı

okudum.

11. Ne evet dedi ne de hayır.

Bu cümle aşağıdaki cümlelerden hangisi

ile aynı anlamdadır?

A) Evet ya da hayır dedi.

B) Hem evet dedi hem de hayır.

C) Evet veya hayır dememiş değil.

D) Evet de demedi hayır da demedi.

10. Kitabın konu anlatımlarını okudum …… testlerini çözmedim.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki

sözcüklerden hangisi gelemez?

A) ama B) ancak

C) çünkü D) sadece

12. I. Gözyaşları söyleyemediğimiz sözcüklerdir.

II. Gözyaşları dile getiremediğimiz sözcüklerdir.

III. Gözyaşları üzüntümüzü, sevincimizi anlatma yollarından biridir.

IV. Gözyaşları şeffaf, sıvı, tuzlu sözcüklerdir.

Numaralanmış cümlelerden hangi ikisi aynı anlamdadır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) III ve IV

13.

Renkli kutularda yazan sözcük gruplarıyla anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturmak için kutuların aşağıdaki sıralamalardan hangisine göre dizilmesi gerekir?

A) B) C) D)

bir yandan da

atmosfere karışır

derelerden

nehirlere

her zaman hareket

hâlinde olan su

atmosferden de

yeryüzüne düşer

oradan da

okyanusa akarken

P:41

392. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

DUYGU BİLDİREN

İFADELER

Şaşırma, beğenme, yakınma, sevme, öfke gibi duyguları cümlelerle ifade edebiliriz. Bir cümledeki

baskın duygu, o cümlede ifade edilen duyguyu belirtir.

Sevinç cümlesi: Bir kişinin bir durumundan dolayı mutluluk duymasını anlatan cümledir.

Örnek: Sınavı kazandığını öğrenince ağzı kulaklarına vardı.

Üzüntü cümlesi: Olması istenmeyen bir durum karşısında hissedilen duyguyu anlatan cümledir.

Örnek: Kazayı duyunca yüreğim sıkıştı.

Hayıflanma cümlesi: Bir kişinin yapmadığı şeyden dolayı üzüntüsünü anlatan cümledir.

Örnek: Keşke kitabı zamanında okusaydım.

Sitem cümlesi: Bir kişinin beklentisinin karşılanmadığını, kırgınlığını ifade eden cümledir.

Örnek: Arkadaşlarını çağırdın ama beni çağırmak aklına gelmedi, öyle mi?

Çaresizlik cümlesi: Bir durum karşısında sorunu çözecek bir çözüm bulunmadığını ifade eden

cümledir.

Örnek: Hangi kapıyı çaldıysa eli boş döndü.

Kaygı cümlesi: Tedirginliği, endişeyi ifade eden cümledir.

Örnek: Ya sunumum iyi geçmezse, öğretmen beğenmezse!

Beğenme cümlesi: Bir şeyin hoş bulunduğunu, beğenildiğini anlatan cümledir.

Örnek: Çok güzel konuştun.

Şaşırma cümlesi: Beklenmedik bir durumla karşılaşıldığını anlatan cümledir.

Örnek: Aaa, buraya nasıl geldin?

Pişmanlık cümlesi: Bir kişinin yaptığı bir şeyden dolayı üzüntü duyduğunu, verdiği kararın yanlış

olduğunu ifade eden cümledir.

Örnek: Keşke buraya gelmeseydim.

Özlem cümlesi: Bir kişinin bildiği, tanıdığı bir şeyi, kişiyi, yeri görme isteğini anlatan cümledir.

Örnek: Kuzenlerim burnumda tütüyor.

Yakınma (Şikâyet) cümlesi: Hoşnut olunmayan bir durumdan şikâyet etme cümlesidir.

Örnek: Yine odanı dağınık bırakmışsın.

Beklenti cümlesi: Bir şeyin gerçekleşeceği umudunu bildiren cümledir.

Örnek: Tatilde çok eğleneceğimizi umuyorum.

P:42

40 AKADEMİ TÜRKÇE 5

1. Aşağıdaki cümlelerdeki baskın duyguya göre verilen yüz ifadelerini eşleştiriniz.

2. Aşağıdaki kişilerin duygularını seçtikleri emojilere uygun birer cümle ile ifade ediniz.

Keşke ödevimi zamanında yapsaydım.

Çok özür dilerim, istemeden oldu.

İyi ki buraya geldik.

Bu işi oldu bil, ben halledeceğim.

Peynir tabağının içinde bir fare var!

Defterimi hemen bana veriyorsun!

P:43

412.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 6

1. Dayımın Almanya’dan gelmesini dört gözle

bekliyorum, aylardır onun yolunu gözlüyorum.

Bu cümledeki baskın duygu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mutluluk B) Özlem

C) Şaşkınlık D) Üzüntü

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde çaresizlik anlamı vardır?

A) Elini sıkıca tuttu, “Bugünler geçecek.” dedi.

B) Arkadaşına yalan söylediği için çok utandı.

C) Elimizden hiçbir şey gelmiyor, bir çıkar yol

bulamadık.

D) Her zaman en zor, en sıkıntılı günlerimde

yanımda oldu.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde duygu

kızgınlık/öfke değildir?

A) Er ya da geç bunun hesabını vereceksin!

B) Seninle konuşurken kan beynime çıkıyor!

C) Biz bugünün gelmesini iple çektik!

D) Sinirimden elim ayağım titriyor!

4. Yakınma cümlesi, memnun olunmayan durumu ifade eder.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi yakınma cümlesidir?

A) Yine gel beklediğimizi unutma!

B) Gelecek ay, yine izleyelim bu filmi.

C) Anne, Eren yine benim tişörtümü giymiş.

D) İstediğinde parka yine gideriz, yine dondurma yeriz.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde beğenme anlamı vardır?

A) Çocuk dediğin erken yatmalı.

B) Çocuk dediğin böyle olur işte.

C) Çocuk dediğin meraklı olur.

D) Çocuk dediğin oyun oynar.

6. Aşağıdaki yüz ifadeleri ile verilen cümle eşleştirmelerinden hangisi uyumlu değildir?

A)

B)

C)

D)

Kibar biri olduğumu

söylüyor arkadaşlarım,

bence onlar da öyle!

Kardeşim en sevdiğim

kazağımı keçeli kalemle boyamış, kahretsin!

Yani bu menüyü seçebiliriz ama ıspanak olmasa iyiydi.

Yani ben şimdi, istediğim bir oyuncağı alabileceğim, öyle mi?

3.

Bu cümledeki altı çizili sözcüğün cümleye

kattığı duygu, aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır?

A) Sen bu işi yaparsın, göreyim seni!

B) Hele ona bir dokun da göreyim seni!

C) Sen bu işi bitireceksin de biz de göreceğiz.

D) Görüp göreceğin işte bu kadardı.

Haydi göreyim seni, bu sınavı geçiver!

P:44

42 AKADEMİ TÜRKÇE 5

1 ➜ merak

2 ➜ sevgi

3 ➜ şaşırma

4 ➜ sevinç

5 ➜ umut

1 ➜ endişe

2 ➜ rahatlama

3 ➜ rahatlama

4 ➜ sevgi

5 ➜ mutluluk

1 ➜ korku

2 ➜ sevinç

3 ➜ şaşırma

4 ➜ sevgi

5 ➜ mutluluk

1 ➜ şaşırma

2 ➜ sevinç

3 ➜ rahatlama

4 ➜ mutluluk

5 ➜ umut

8. (1) Yol boyunca “Ya kardeşimin ciddi bir hastalığı varsa!” diye düşündüm. (2) Doktor içimize su serpti. (3) Neyse ki sadece alerjik bir durummuş. (4) Bunu duyunca kardeşime sıkıca sarılıp onu öptüm.

(5) Güle oynaya muayenehaneden çıktık.

Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki duygular aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) B) C) D)

9.

Bu konuşmada Ali’nin cümlesi bir sitem cümlesidir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi de bir sitem cümlesidir?

A) Keşke çiçekleri sulamayı unutmasaydık.

B) Keşke ben de bu kitabı okuyabilseydim.

C) Keşke daha çok çalışıp daha başarılı olsaydım.

D) Keşke bu yaptıklarıma karşılık bir kez olsun teşekkür etseydin.

Ahmet Ali

Dün öğleden sonra

sinemaya gittik, film

çok güzeldi.

Ee, bana niye haber

vermediniz aşk olsun, ben de gelirdim.

10.

Numaralanmış cümlelerle verilen duygular eşleştirildiğinde açıkta kalan cümle ve duygu aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

Cümle Duygu

A) I Üzüntü

B) II Çaresizlik

C) III Endişe

D) IV Beğenme

O gün kapısını çalabileceğimiz hiç kimse yoktu. Endişe

Ya arkadaşlarım burayı bulamazlarsa! Çaresizlik

Tüh, kedi bu soğuk havada aç kalmış. Beğenme

Mis gibi temiz hava, çevremde sevdiğim insanlar, ne güzel! Üzüntü

Cümleler Duygular

I.

II.

III.

IV.

P:45

432. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

CÜMLEDE ANLAM

İLİŞKİLERİ

Amaç-sonuç cümlesi: Bir işin yapılma amacının anlatıldığı cümledir. Cümlede “amacıyla,

maksadıyla, -mek/-mak için, üzere, diye” gibi

ifadeler amaç-sonuç ilişkisi kurar.

Örnek: Konuşmak için bizi aradı.

Amaç Sonuç

Neden-sonuç cümlesi: Bir işin gerçekleşmesinin ya da gerçekleşmemesinin bir nedene

bağlandığı cümledir. Cümlede “bu yüzden, bu

nedenle, için, -den dolayı, çünkü” gibi ifadeler

neden-sonuç ilişkisi kurar.

Örnek: Bizimle konuşmadığından

ne düşündüğünü bilmiyoruz.

Neden

Sonuç

Koşul (şart) cümlesi: Bir işin gerçekleşmesinin bir koşula/şarta bağlı olduğu cümledir. Bu tür

cümlelerde “koşuluyla, şartıyla-se/-sa, ama, yalnız, fakat, ancak” gibi ifadeler kullanılır.

Örnek: İyi bir dinleyici olursan sağlıklı iletişim kurarsın.

Karşılaştırma cümlesi: Birden fazla varlığın, kavramın, durumun benzerliklerini ya da farklılıklarını

belirten cümledir. Bu tür cümlelerde “kadar, göre, gibi, daha” gibi ifadeler kullanılır.

Örnek: Bu kitapta görseller daha çok.

Örneklendirme cümlesi: Bir düşünceyi, durumu açıklamak için örnekler verilen cümledir. Bu tür

cümlelerde “örneğin, mesela, misal, gibi” vb. ifadeler kullanılır.

Örnek: En hafif tatlılar sütlü tatlılardır; sütlaç, güllaç, muhallebi gibi.

Dikkat! Neden-sonuç ve amaç-sonuç cümlelerinin her ikisi de “neden/niçin” sorusuna yanıt

verir. Neden-sonuç cümlesinde “-den dolayı” anlamı vardır. Amaç-sonuç cümlesinde eylem genellikle

henüz gerçekleşmemiştir. Amaç-sonuç cümlesinde cümleye “amacıyla” sözcüğü getirildiğinde cümle anlamlı olur.

Örnek: Buraya geldiğim için mutluyum.

Çalışmak için kütüphaneye gidecek. (Çalışmak amacıyla kütüphaneye gidecek.)

Neden Sonuç

Amaç Sonuç

P:46

44 AKADEMİ TÜRKÇE 5

1. Aşağıdaki tabloda verilen cümlelerin özelliklerini işaretleyiniz.

2. Aşağıdaki cümlelerin numaralarını uygun kutunun içine yazınız.

Cümleler Neden-Sonuç

Cümlesi

Amaç-Sonuç

Cümlesi

Koşul (Şart)

Cümlesi

1. Çantasını hazırlamak için eve gidiyor.

2. Bu işi başarmak istiyorsan iyi bir plan

yapmalısın.

3. Geciktiğim için herkesten özür dilerim.

4. Kurallara uyduğun sürece bir sorun yaşa mayacaksın.

5. Bu sorunu konuşmak için onu arayacağım.

6. Suyumu içemedim çünkü tadı tuhaftı.

7. Bir an önce kulübeye ulaşmak için yola

koyulduk.

8. Yorgunluktan oturduğu koltukta uyuyakaldı.

9. Biraz gayret ederse masayı pencerenin

önüne çekebilir.

10. Alıştırma yapmak için güzel bir defter ve

kalem aldı.

Örneklendirme

cümlesi

Karşılaştırma

cümlesi

Hızyuvar ya da diğer adıyla hyperloop,

karada uçaklar kadar hızlı gidebilecek.

1

Hızyuvar için gerekli enerjinin güneş ya

da rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanabileceği düşünülüyor.

2

Hava ve iklim koşullarına bağlı olarak günümüzde ulaşım aksayabiliyor; örneğin

yağmurlu ve fırtınalı havalarda uçak ya da

gemi seferleri iptal edilebilir, kara yolları

tehlikeli olabilir.

3

Hızyuvar kapsülleri korunaklı tüpler içinde olduğundan diğer ulaşım araçları gibi

kötü hava şartlarından etkilenmeyecek.

4

P:47

452. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 7

5. Aşağıdakilerden hangisinde “ama” sözcüğü cümleye koşul anlamı katmıştır?

A) Başına gelenlere inanamıyordu ama hepsi

gerçekti.

B) Fotoğrafının çekilmesine izin vermedi ama

yine de fotoğrafını çektiler.

C) Ödevimi bilgisayarda hazırlayacaktım ama

internette sorun vardı.

D) Bu oyuncağı tamir edeceğim ama sen de

onunla oynamama izin vereceksin.

6. Aşağıdakilerin hangisinde “için” sözcüğü

cümlede amaç-sonuç ilişkisi kurmuştur?

A) Odasını temizlediği için rahat bir nefes aldı.

B) Para biriktirmek için harçlığını tutumlu harcıyor.

C) Başı ağrıdığı için erkenden yatağına gitti.

D) Gerçeği söylemediği için vicdanı rahat etmiyordu.

7. Aşağıdakilerden hangisinde “diye” sözcüğü cümlede amaç-sonuç ilişkisi kurmamıştır?

A) Ona kitabını getirdim diye bana teşekkür

etti.

B) Daha iyi ders çalışırım diye kütüphaneye

gitti.

C) Yaptığı resmi, görsünler diye odasının

kapısına astı.

D) Kardeşi mutlu olsun diye onunla dans edip

şarkı söyledi.

1. Çocuklar son derece hassas varlıklar ............

her türlü şiddetten korunmalıdır.

Bu cümledeki boş yere aşağıdakilerden

hangisi gelemez?

A) olduğu için

B) olduğundan

C) olmalarından dolayı

D) olmalarını sağlamak

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “için”

sözcüğü neden-sonuç ilişkisi kurmuştur?

A) Bu kitabı kardeşi için aldı.

B) Yumurtaları kahvaltı için ayırdık.

C) Uykusu geldiği için ödevini bitiremedi.

D) Akşam için evde küçük bir tatlı yapacağız.

3. Aşağıdakilerin hangisinde birinci cümle,

ikinci cümlenin nedeni değildir?

A) Acıkmış, mutfağa gitmiş.

B) Beni aramışsın, duymamışım.

C) Güzelce çalışmış, sınavı geçmiş.

D) Kitabı okulda kalmış, çalışmamış.

4.

Bu cümledeki boş yere aşağıdakilerden

hangisi gelirse koşul bildirir?

A) Yatmadan önce

B) Kalemini, defterini alıp

C) Teyzende kalmak istiyorsan

D) Ders programına uygun olarak

………………. çantanı hazırlamalısın.

P:48

46 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Terazinin her iki tarafında da birer tane neden-sonuç ve amaç-sonuç cümlesi olduğunda terazi dengede duracaktır.

Buna göre aşağıdaki önerilerden hangisinin yapılması gerekir?

A) I numaralı cümlenin yerine sembolüyle gösterilen cümle gelmelidir.

B) II numaralı cümlenin yerine sembolüyle gösterilen cümle gelmelidir.

C) III numaralı cümlenin yerine sembolüyle gösterilen cümle gelmelidir.

D) IV numaralı cümlenin yerine sembolüyle gösterilen cümle gelmelidir.

Doğum gününe davet etmek için arkadaşını aradı.

Ellerini kirli hissettiği için

hemen yıkadı.

I

Düşüncelerini toparlamak için yazmaya karar verdi.

II

Toplantıya zamanında yetişebilmek

için öğle yemeğini çabucak yedi.

III

Gece korktuğu için ışığı açık

bıraktı.

IV

Sesini duyurmak için ayağa kalkıp

konuştu.

9.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

A) 1 ➜ amaç-sonuç cümlesi B) 1 ➜ neden-sonuç cümlesi

2 ➜ koşul-sonuç cümlesi 2 ➜ koşul-sonuç cümlesi

3 ➜ koşul-sonuç cümlesi 3 ➜ amaç-sonuç cümlesi

4 ➜ amaç-sonuç cümlesi 4 ➜ neden-sonuç cümlesi

C) 1 ➜ amaç-sonuç cümlesi D) 1 ➜ koşul-sonuç cümlesi

2 ➜ neden-sonuç cümlesi 2 ➜ amaç-sonuç cümlesi

3 ➜ amaç-sonuç cümlesi 3 ➜ amaç-sonuç cümlesi

4 ➜ koşul-sonuç cümlesi 4 ➜ neden-sonuç cümlesi

8.

A A A A

Geri dönüşüme

katkı olsun diye

kullanmayacağın elektronik

aletleri atık

alanına götür.

Elektronik aletlerin ekran parlaklığını azaltırsan

pil ömrünü

uzatabilirsin.

Yaşam sürelerini

uzatmak için

elektronik aletlerinin düzenli

olarak bakımını

yap.

Kullanmayacaksan

elektronik

aletlerini kapat.

1 2 3 4

GEZEGENİMİZİ KORUMAK İÇİN ELEKTRONİK ALETLERİ KULLANIRKEN

BUNLARA DİKKAT ET!

P:49

472. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

YENİ NESİL HAZIRLIK TESTİ 2 EKSTRA

2. –– Burayı niçin sevmedin?

–– ...

Bu konuşmada noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelirse neden-sonuç cümlesi olur?

A) Nedenini ben de bilmiyorum.

B) Başka bir yer seçseydik keşke!

C) Sesten çok rahatsız oldum.

D) Buraya hafta sonu gelmek iyi bir fikir değilmiş.

Bu afişte numaralanmış cümlelerin hangisi karşılaştırma cümlesi değildir?

A) I B) II C) III D) IV

1.

Sincap Dergisi, S 117, s.2.

III

II

I IV

3. “Üzere” sözcüğü kimi cümlelerde amaç-sonuç ilişkisi kurarken kimi cümlelere de koşul anlamı katar.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A)

B)

C)

D)

İngilizcesini geliştirmek üzere yurt dışına gitti.

Dinlenmek üzere odasına çekildi.

Kütüphaneden aldığı kitapları değiştirmek üzere evden çıktı.

Sadece iki gün kullanmak üzere kalemimi istedi.

Amaç-sonuç cümlesi

Koşul-sonuç cümlesi

P:50

48 AKADEMİ TÜRKÇE 5

6. Mağazanın içindekileri izledim. Bebek arabasındaki bebek, emziğini kaybettiği için ağlıyor; annesi

I

dudaklarını ısırıyordu, yorgunluktan bayılacak gibiydi. Yürüyen merdivendeki bir adam kravatını

II

düzeltiyordu. Öfkeden yüzü kıpkırmızı olmuştu. Bir çalışan, indirim sepetine cüzdanları diziyordu. Bu

III

sırada annem elinde kazaklarla yanıma gelip bunları senin için seçtim, dedi.

IV

Bu paragraftaki numaralanmış sözcüklerden hangisi cümlede neden-sonuç ilişkisi kurmamıştır?

A) I B) II C) III D) IV

Bu tablodaki neden-sonuç cümleleri boyanırsa aşağıdakilerden hangisi tablonun son hâli

olur?

A) B)

C) D)

Kitabımı bulamadığım için

canım sıkıldı.

Annen, seni sevdiğinden bu

uyarıları yapıyor.

Ben de sizinle gelmeyi

istiyorum.

Net duyamadığından

söylenenleri anlamadı.

Bu kalem güzel ama çok

pahalı. Aşağıdan müzik sesi geliyordu.

5.

4. Neden-sonuç cümlelerinde niçin, neden sorusunun yanıtı vardır.

Örnek: Ali ödevini yetiştiremediği için üzgündü.

Ali ödevini yetiştiremediğinden dolayı üzgündü.

Ali üzgündü çünkü ödevini yetiştirememişti.

Bu cümlelerde Ali’nin niçin/neden üzgün olduğunun yanıtı vardır.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi neden-sonuç cümlesi değildir?

A) Gün boyu oturduğu yerde somurtup durdu. B) Resmi güzel bulunmuş ki panoya asılmış.

C) Yorulduğundan bir köşede uyuyup kaldı. D) Yüksekten korktuğu için kuleye çıkmadı.

P:51

492. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

NEDEN SONUÇ

Bu diyagramdaki boş kutuya aşağıdaki ifadelerden hangisi gelirse her iki cümlenin de nedeni

olur?

A) Okuldan döndüğünde

B) Arkadaşının söyledikleri işine gelmediği için

C) Öğretmenimiz için hazırladığımız sürprizle ilgili

D) Bu aydan itibaren her hafta bir kitap okumak istiyordu

7.

“İçin” sözcüğü bulunduğu cümleye neden-sonuç ilişkisi de amaç-sonuç ilişkisi de katabilir.

Doğa fotoğrafçıları iyi bir çekim yapabilmek için çok

I

özel araçlar kullanırlar. Bir yerde günlerce bazen

haftalarca kamp yapmaları gerektiği için kampçılık

II

ve yön bulma konularında da bilgi sahibidirler. Bazı

hayvanların fotoğraflarını çekerken onları ürkütmemek için kendilerini ve araç gereçlerini gizler ve

III

sessizce beklerler. Bazen bir hayvanı belli bir pozda

yakalamak ya da bir bitkinin büyüme aşamalarını

fotoğraflayabilmek için günlerce beklerler.

IV

8.

A) I, II III, IV

B) I II, III, IV

C) II I, III, IV

D) II, IV I, III

Neden - Sonuç Amaç - Sonuç

bunları çarpıtıyor ya da reddediyordu.

bu konuyu uzatmak istemiyordu.

Bu metinde numaralanmış sözcükler, cümledeki anlam ilişkilerine göre aşağıdaki tablonun

hangi satırında doğru sınıflandırılmıştır?

P:52

50 AKADEMİ TÜRKÇE 5

11. Bir tutam tuzu tabağın üzerine koyun. Bir arkadaşınızdan bunu tatmasını isteyin. Arkadaşınız bunun

tuz olduğunu onaylayınca ona sadece un katarak tuzu şekere çevirebileceğinizi söyleyin. Sonra bir

tutam unu tuzla karıştırın. (I) Arkadaşınızdan bu karışımı tatmasını isteyin. (II) Arkadaşınız şeker tadı

alacak ve sizin tuzu şekere dönüştürdüğünüzü düşünecektir. (III) Ağızdaki salya, sindirim sürecine

başladığı için bunu gerçekleştirir. (IV) Başka bir deyişle salya, vücut tarafından kullanılmaya hazır hâle

getirmek için unu şekere dönüştürür.

Bu paragrafta numaralanmış cümlelerden hangisi amaç-sonuç cümlesidir?

A) I B) II C) III D) IV

10. Amaç-sonuç cümlesi de neden-sonuç cümlesi de “neden?” sorusuna yanıt verir. Bu yüzden birbirlerine karıştırılabilir.

Örneğin “Daha rahat müzik dinlemek için kulaklığını taktı.” cümlesine “Neden kulaklığını taktı?”

sorusunu sorarsak “müzik dinlemek için” yanıtını alırız. Bu cümledeki “için” sözcüğü yerine “amacıyla” sözcüğünü getirirsek cümle anlamını korur. O hâlde bu cümle amaç-sonuç cümlesidir.

Neden-sonuç cümlesine örnek verelim. “Hava soğuduğu için üşüyordu.” “Neden üşüyordu?”

“Hava soğuduğu için üşüyordu.” Bu cümlede “için” sözcüğünden önce gelen sözcüğe “-den dolayı” eklersek ve “için” sözcüğünü kaldırırsak cümle, “Hava soğuduğundan üşüyordu.” olur. Cümle anlamını koruduğu için bu cümle neden-sonuç cümlesidir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi amaç-sonuç cümlesidir?

A) Ders çalışmak için her gün kütüphaneye gidiyor.

B) Ders çalışmaktan sıkıldığı için dışarı çıktı.

C) Ders çalışmak onun için eğlenceli bir uğraştı.

D) Derslerinde başarılı olduğu için mutluydu.

9. Amaç-sonuç cümlelerinde amaçlanan eylem genellikle henüz gerçekleşmemiştir. Cümleye amaçsonuç ilişkisi katmak için “için, diye, üzere, amacıyla, maksadıyla” gibi ifadelerden yararlanılır.

Bu açıklamaya göre,

cümlelerinden hangileri amaç-sonuç cümlesidir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) III ve IV

I Evde kullandığınız kâğıt miktarını azaltmak için kâğıdın daima iki yüzünü de kullanın.

Bilgisayar çıktısı alırken kâğıdın her iki tarafını da kullanın.

Bilgisayarınızın yanına boş bir kutu koyup eski çıktıları yeniden kullanmak üzere biriktirin.

Kitap ve dergilerinizi arkadaşlarınızla paylaşın ve ikinci el kitap satan dükkânlardan da

alışveriş yapın.

II

III

IV

P:53

512.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

İnsanların çoğu telefon bağımlısı olmaktan rahatsız ve telefona ayırdığı süreyi azaltmak istiyor.

(I) Forest (Orman) adlı uygulama, telefonu kullanmamayı oyunlaştırdı. (II) Telefonu ne kadar az kullanırsanız oyunda diktiğiniz sanal ağaçlar o kadar büyüyor; telefonu kullandıkça da ağaçlar kurumaya

başlıyor. (III) Uygulamanın asıl etkileyici tarafıysa sanal ağaçları büyüterek kazandığınız puanları

sponsorların da desteğiyle gerçek ağaç dikmek için kullanabilmeniz. (IV) Böylece hem telefonda

geçirdiğiniz süreyi azaltıyorsunuz hem de adınıza dikilen ağaçlarla dünyayı güzelleştiriyorsunuz.

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde karşıt durumlar bir arada verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV

1.

SÜPER YENİ NESİL TEST 5

2.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tablodaki duygulardan farklı bir duygu söz konusudur?

A) Hediye paketinin içinde ne vardı, neden bu kadar büyüktü bu paket?

B) Kekin bir an önce fırından çıkmasını istiyordum, o kadar güzel kokuyordu ki artık bekleyecek

gücüm kalmamıştı.

C) Bir an önce saklanacak bir yer bulmam ve ondan kaçmam gerekiyordu ama ayaklarım sanki yere

yapışmıştı.

D) Küçük kuş, ağzını açmakta bile zorlanıyordu, ona bakarken gözlerimden akan yaşları durduramadım.

Cümleler Duygular

Sınıftan sandviçimi düşünerek çıkıyorum, “Acaba anneannem

bugün sandviçi neli yaptı?” diye soruyorum kendi kendime.

Dedemin beni okuldan almaya geleceği ilk gün saat beş olmak

bilmedi.

Dedemin üstüne atlayıp ona sımsıkı sarıldım, burnumu boynuna

bastırdım, deterjan ve tıraş köpüğü kokusunu içime çektim.

Anneannemin neşesinin bir balon gibi söndüğünü görünce benim

de içimdeki balon sönüverdi.

MERAK

SABIRSIZLIK

SEVGİ

ÜZÜNTÜ

P:54

52 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Sembollerle gösterilen cümlelerin hangisinde “için” sözcüğü cümleye amaç-sonuç anlamı katmıştır?

A) B) C) D)

Yaşlandığı için gözleri iyi görmüyordu.

Bugün yorulduğu için erken uyudu.

Ekmek almak için erkenden fırına gitti.

Derse geç geldiği için eleştiri aldı.

için

✱ ✱

✱ ✱ ✱ ✱

✱

✱ ✱ ✱

3.

4.

Bu diyagramda numaralanmış cümlelerden hangisi örnek verildiği anlama uygun değildir?

A) I B) II C) III D) IV

Bir isteği anlatır.

Keşke herkes sokaktaki hayvanların yaşadığı zorluğun farkında olsa.

Keşke ödevimi yapacak bir

kedim olsa.

Keşke evimizi yavru bir köpekle

paylaşsak.

Keşke markete gittiğimizde kedime mama almayı akıl etseydim.

Bir pişmanlığı anlatır.

Keşke

I III

II IV

5.

Bu görsellerle ilgili kurulan aşağıdaki cümlelerden hangisi karşılaştırma cümlesi değildir?

A) Çitalar, kaplumbağalardan çok daha hızlıdır.

B) Bazı bilgisayarlar çitalar kadar hızlı indirme/yükleme yaparken bazı bilgisayarlar yüklemeyi kaplumbağa kadar yavaş yapar.

C) Çitalar, hızları ile tanınmışken kaplumbağalar sakin ve yavaş olmaları ile tanınmıştır.

D) Kara hayvanlarına örnek olarak çitaları ve kaplumbağaları verebiliriz.

P:55

532. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi koşul cümlesidir?

A) Gülmezsen sana bir şey anlatacağım. B) Beklediği haber bir türlü gelmedi.

C) Bilmediğim bir şey söyle bana. D) Göründüğü kadar saf biri değildir.

1. Bir eylemin gerçekleşmesinin bir koşula/şarta bağlı olduğu cümlelere “koşul cümlesi” denir.

Koşul cümleleri genellikle iki cümlenin birleşmesinden oluşur ve koşulun belirtildiği eylem -se/-sa eki

alır.

Örnek:

Böyle davranmaya devam edersen seninle konuşmayacağım.

1. cümle 2. cümle

Bu cümlede iki kişi, buldukları sözcük sayısı yönünden karşılaştırılmıştır, altı çizili söz öbeği de cümleye karşılaştırma anlamı katmıştır.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisi karşılaştırma cümlesidir?

A) Seni dinlediğine göre bu sorun için bir çözüm arıyor.

B) Okuduğu kitapların adlarını ve hikâye haritalarını defterine yazıyor.

C) Daha düzenli olmak için bir plan yapması gerektiğinin farkında.

D) Sokaktaki gürültünün içeri girmemesi için pencereleri kapattı.

2. Karşılaştırma cümleleri birden fazla varlığın, durumun veya olayın benzerliklerini ve farklılıklarını anlatır. Cümlede genellikle “kadar, göre, gibi, daha, en” gibi sözcüklere yer verilir.

Örnek:

Sözcük bulma yarışmasında Ece, Ege’den daha fazla sözcük buldu.

SÜPER YENİ NESİL TEST 6

3. • Çok çalıştı ama ya başaramazsa...

• Bu kadar zaman geçti, insan bir aramaz mı?

• Ne, o da mı işi bırakmış?

• Yarın zeytin toplamaya gideceklermiş.

Bu cümleler, numaralanmış duygularla eşleştirilirse kaç numaralı sözcük dışarıda kalır?

A) I B) II C) III D) IV

I Kaygı II Mutluluk III Sitem IV Şaşkınlık

P:56

54 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu tablodaki cümle türlerinden herhangi birine örnek olamaz?

A) Boşuna uğraşıyor, onu okulun basketbol takımına almazlar.

B) Evimize bir konuk geldiğinde hâlâ nasıl davranılacağını bilmiyor bu çocuk.

C) Tam iki saat senin gelmeni bekledim ama sen bir haber bile vermedin.

D) Bugün teslim edilecek ödevin teslim tarihini keşke not defterime yazsaydım.

5. Duygu Bildiren Cümlelerden Birkaçı

Yakınma: Bir durumdan duyulan rahatsızlığı dile getiren, şikâyet

bildiren cümlelerdir.

Sitem: Birinin davranışlarından veya söylediği sözlerden dolayı duyulan üzüntüyü

belirten cümlelerdir.

Ön yargı: Bir kişi ya da durumla ilgili belirli şart, olay ya da görüntülere dayanarak

önceden edinilmiş olumlu ya da olumsuz

yargı bildiren cümlelerdir.

Bu metindeki numaralanmış “için” sözcüklerinden hangisi amaç-sonuç bildirmektedir?

A) I B) II C) III D) IV

6.

Mutfak masasındaki meyve tabağında iki elma yan yana duruyormuş. “Kurtlu olduğun için

I

utanmalısın.” demiş elmalardan biri. Kurtlu elma, suçüstü yakalandığı için ürkmüş, bozulmuş,

II

kızarmış. Kendini savunmak için doğru sözleri bulmak istemiş. İçinde sahiden de bir kurtçuk

III

olduğu için diyecek bir şey bulamamış.

IV

4. (I) Solakların sporda sağ elini kullananlardan daha başarılı olduğunu biliyor muydunuz? (II) 2019 yılında yapılan bir araştırma, dünya çapında su topu oyunlarında solak sporcuların, sağ elini kullananlara

göre toplamda daha fazla atış yaptıklarını ortaya çıkardı. (III) Rakipleri, onlardan sağ el ile bir hamle

beklediği için onların sol ellerini kullanması rakiplerini şaşırtıyor. (IV) Koçlar, takımlarının başarılı olması için solak oyuncuları takımlarına katmak istiyorlar. (V) Rakipler, solak oyuncularla oynamaya

alışırlarsa bu şaşkınlıkları zamanla azalacaktır.

Numaralanmış cümlelerdeki anlam ilişkisini gösteren bu tabloda cümlelerin doğru eşleştirilmesini sağlamak için kaç numaralı cümle, karşılaştırma cümlesinin olduğu satırda yer almalıdır?

A) II B) III C) IV D) V

Neden - Sonuç III

Amaç - Sonuç II - IV

Koşul - Sonuç

Karşılaştırma

V

I

Cümlede Anlam İlişkisi Cümlenin Numarası

P:57

552. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

SÜPER YENİ NESİL TEST 7

2.

Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı vardır?

A) Ninni Fabrikası niçin 10 kat yüksekliğinde?

B) Malzeme olarak niçin altın, gümüş, bronz ve bakır kullanılmış?

C) Hastane yetkilileri avluyu niçin yeniden tasarlatmaya karar vermişler?

D) Bu fabrikadaki bazı malzemeler niçin kazan dairesinin eski malzemelerinden elde edilmiş?

Ninni Fabrikası, 10 kat yüksekliğinde ve

32 metre eninde geniș bir alana yayılmıș.

Boru ve klaksonlar dolana dolana

avlunun tüm duvarlarını kaplıyor.

Malzeme olarak altın, gümüș, bakır ve

bronz gibi metaller kullanılmıș. Bazı

metal bileșimler, kazan dairesinin eski

malzemelerinden elde edilmiș.

FABRİKA NELERDEN

OLUŞUYOR?

Daha önce hiç ninni söyleyen bir hastane

duymuș muydun? Londra’daki Great Ormond

Street (Gıreyd Omınd Sıtriid) adlı çocuk hastanesinde “Ninni Fabrikası” olarak anılan saklı

bir avlu var. Bu fabrikanın duvarları ninni

mırıldanan birçok boru ve klaksonla dolu.

Sanki bir masal dünyasındaymıșsın gibi...

Burası aslında 1930’lardan kalma tarihî bir

bina. Binanın yüksek pencereleri, tuğla

duvarlı bir avluya bakıyor. Eskiden bu

duvarlarda yer alan su tahliye sisteminin

boruları öyle çirkin görünüyormuș ki hastane

yetkilileri avluyu yeniden tasarlatmaya karar

vermișler.

1.

Bu diyagramdaki boş yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Hepimiz çok acıkmıştık. - Hiçbirimiz aç değildik.

B) Birçoğu buraya hiç gelmezler. - Birçoğu buraya hiç gelmez.

C) Kimi günler dışarı çıkmıyorum. - Kimi günler dışarı çıkmaz.

D) Bu, senin işine yaramaz. - Bunlar senin işine yaramaz.

Yanlış Doğru

Birçok insanlar geldiler. Birçok insan geldi.

Herkes sevmedi. Kimse sevmedi.

P:58

56 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3. Bu metinde görselin yanındaki cümlelerle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur?

A) I. cümlede iki tane amaç-sonuç ifadesine yer verilmiştir.

B) II. cümle bir amaç-sonuç cümlesidir.

C) I. cümledeki “için” sözcüğü neden-sonuç bildirmektedir.

D) II. cümledeki “yanıtlayarak” sözcüğü neden-sonuç bildirmektedir.

3 ve 4. soruları aşağıdaki metne göre yanıtlayınız.

4. Bu metinde görselin altındaki numaralanmış sorulardan hangilerinde bir şeyin yapılma amacına yer verilmiştir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV

I. Ay’da kurulacak üslerde yaşamak için Ay’a giden ilk insanların oraya uyum sağlayabilmeleri amacıyla bazı yenilikler

yapılmalıdır.

II. Siz de aşağıdaki soruları yanıtlayarak Ay’da yapılması gereken yeniliklerle ilgili önerilerinizi

bizlerle paylaşın.

IV.

III.

II.

I.

Çocuklar İçin Etkinlik Kitapçığı, s. 34.

P:59

572. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

SÜPER YENİ NESİL TEST 8

1.

Bu diyagramdaki görselin ifade ettiği duyguyla ve diğer cümlelerle tutarlı olması için noktalı

yere aşağıdaki ifadelerden hangisi gelmelidir?

A) Bir hata yapmak B) Canım yandığında

C) Biri izinsiz eşyamı aldığında D) Güzel bir sürprizle karşılaşmak

Yapmak istediğim bir

şeyi rahatça yapacak

ortam bulmak

Bir hayalimi

gerçekleştirmek

Sevmek ve

sevilmek

Sevdiğim insanlarla

hoş vakit geçirmek

.....

2. Soru I. Görseldeki cihazın adı nedir?

MR’dır. MR, manyetik ve rezonans sözcüklerinin ilk harfleridir. Halk arasında emar olarak bilinir. Görselde de gördüğünüz gibi silindir şeklinde bir cihazdır.

Soru II. Bu cihazla nerelere bakılır?

Vücudun her bölgesine bakılır: beyne, göze, eklemlere,

damarlara…

Soru III. MR ne tür hastalıkların belirlenmesinde kullanılır?

Bel fıtığı, spor yaralanmaları, beyin ve omurilik hastalıkları

gibi birçok rahatsızlığı belirler.

Soru IV. MR, insan vücudunu nasıl görüntüler?

Kişi, bu cihazın içine yatarak girer. Bir süre kıpırdamadan orada durur. Cihaz hastaya çeşitli sinyaller

göndererek sağlıklı doku ile hasta dokuyu ayırt eder. Bu sinyaller bilgisayar aracılığıyla siyah beyaz

görüntülere dönüşür.

Bu metinde hangi soruların yanıtında örneklendirme cümleleri vardır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV

P:60

58 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3.

Numaralanmış kartlarda; amaç-sonuç, neden-sonuç, koşul-sonuç, karşılaştırma cümleleri yazabilmek için kullanılan ek ve sözcükler yazılmıştır.

Buna göre neden-sonuç cümleleri yazabilmek için kaç numaralı kart kullanılmalıdır?

A) I B) II C) III D) IV

I

- se

- sa

ama

yoksa

II

için

diye

üzere

gibi

III

için

den

diğinden

-den dolayı

IV

gibi

kadar

en

daha

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalı yere bu kavram haritasındaki sözlerden herhangi biri

getirilemez?

A) Konuşmasının …………… söylediği özdeyişi herkes beğenmişti.

B) Konuşmakta zorlandı ………………………………. konuşmasını kısa kesti.

C) “Lütfen zamana dikkat edin!” uyarısını aldı …………. süresini aşmıştı.

D) Sesi çok yüksek çıkıyordu …………… mikrofonun sesini biraz kıstılar.

5.

çünkü

-dığı için

Neden-sonuç

cümlelerinde

için

-den dolayı

dolayısıyla

bu yüzden

nedeniyle

kullanılır

4.

Bu metinde aşağıdakilerden hangisine ait bilgi, görselle örneklendirilmemiştir?

A) Kartalın boyu B) Kartalın kuyruk uzunluğu

C) Kartalın kütlesi D) Kartalın açık kanatlarının uzunluğu

P:63

613.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

KONU - BAŞLIK

ANA DÜŞÜNCE - ANA DUYGU

Bu metnin başlığı bir renk adı olsaydı hangi renk olurdu?

Aşağıdaki kutuyu o renge boyayınız.

Konu: Bir metinde üzerinde durulan, hakkında söz söylenen olay, durum, düşünce

ya da duyguya denir.

“Bu metin ne hakkında yazılmıştır?” sorusunun yanıtı konuyu verir.

Başlık: Bir metnin içeriğini özetleyen çarpıcı bir ya da birkaç sözcüktür.

Başlık konu ile uyumlu olmalıdır.

Ana düşünce: Bir metinde anlatılmak

istenen temel düşüncedir. “Bu metnin yazılma amacı nedir?” sorusunun yanıtı ana

düşünceyi verir. Ana düşünce bir yargı

bildirir.

Ana duygu: Bir şiirde şairin okura hissettirmek istediği duyguya denir. Ana duygu

da konu gibi yargı bildirmez.

Dikkat! Konu bir yargı bildirmez ama ana düşünce bir yargı bildirir.

Konusu: Bir işte uzmanlaşmak için verilen emek (Yargı bildirmiyor.)

Ana düşüncesi: Bir işin ustaca yapılması çok emek ister. (Yargı bildiriyor.)

Şiirin başlığı: Özgür Kuş

Şiirin ana duygusu: Sevdiklerinle birlikte yaşama isteği

Örnek: Balerin sahneye çıkar ve bizim parkta yürüdüğümüz rahatlıkla parmaklarının üzerinde bir kuğu

gibi dans eder. İzlerken çok kolaymış gibi görünür oysa öncesinde o kuğular, parmaklarının

üzerinde yüzdükleri gölü kendi terleriyle doldurmuşlardır.

Örnek:

Özgür Kuş

Kuş olsaydım,

Giderdim çok uzaklara.

Gökyüzüne salıncak kurardım,

Göz kırpardım bulutlara.

Ama bizim parktaki kuşlar,

Gitmiyor hiçbir yere.

Leylek bile yuva yapmış,

Direğin tepesine.

Diyor ki annem,

Kuş da olsan kalırdın,

Sevdiklerinle.

Çiğdem SEZER

1. Ne yazık ki bazen seçme şansımız yoktur. Bazı olaylar herkesi için kötüdür.

Ülkemizin bir savaşa katılması, deprem, sevdiğimiz birini kaybetmek, her şeyi silip

süpüren bir tayfun… Bunları olduklarından farklı bir renge boyamak imkânsızdır.

P:64

62 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki metinlerle konularını eşleştiriniz.

3. Bu görselle ilgili noktalı yerleri tamamlayınız.

Konusu Ana düşüncesi Başlığı

Arama motorları aracılığıyla dünyanın her

yerindeki her türlü bilgiye ulaşmamız çok

kolay. Soru sorduğumuzda konu içinde

bulunan sözcüklerle eşleşen farklı siteler

önümüze seriliyor.

İnternet sitelerindeki bilgileri

sorgulama gerekliliği

Öğretmenlerin ödev verme

yöntemleri

Arama motorları

İnternetten edinilen yanlış bilginin yayılmasına bir örnek

Arama motorlarına yazdıklarımıza göre

yönlendirildiğimiz sitelerde sunulan bilgilerin doğru olup olmadığını sorgulamamız gerekiyor. Çünkü bu bilgiler güvenilir

olmayabilir.

Geçen gün bir öğretmen, öğrencilerinden

şiirlerimden birini bulup defterlerine yazmalarını istemiş. Yirmi kişilik sınıfın yarısı

benim olmayan bir şiir getirmiş. Neden

mi? Çünkü bir öğrenci, arama motoruna

adımı yazdığında şairi olarak göründüğüm şiirlerinden birini seçmiş. Kolayca

bitmiş ödevi. Arkadaşlarına yardım etmek için, hoop, onlara da göndermiş.

.....................................

1.

2.

3.

a.

c.

b.

ç.

P:65

633. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 8

1. Besin zincirinin ilk basamağını bitkiler oluşturur. Çünkü onlar kendi besinlerini kendileri

üretir. Besin zincirinin diğer başmağını ise otla beslenen canlılar oluşturur. Otla beslenen

canlıları da etle beslenen canlılar yer. Besin

zincirindeki bu halkalardan birinin yok olması

doğanın dengesini bozar.

Bu paragrafın konusu aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Besin zinciri

B) Doğadaki güzellikler

C) Bitkiler ve hayvanlar

D) Canlıların besin tercihleri

4. Bu şiirin ana duygusu aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Oyun

B) Kuş sevgisi

C) Oyuncaklar ve istekler

D) Kuşlarla oyun oynama isteği

5. Bu şiire en uygun başlık aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Çocukların İstekleri

B) Bütün Kuşlara Ev

C) Sen de Uç Güzel Kuş

D) Oyuncaklarım ve İsteklerim

3. Çocuklar oyuncaklarla cinsiyetlerine göre

değil, ilgi alanlarına göre oynarlar. Bir oğlan elindeki bebekle oynayarak baba rolüne

bürünebileceği gibi, bir kız da bir araba yarışındaki arabaların hızından ve rekabetinden

hoşlanabilir.

Bu paragrafın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kızların ve erkeklerin oynadıkları oyuncaklar farklıdır.

B) Çocukların oyuncak seçimlerini belirleyen

cinsiyetleridir.

C) Oyuncakları çocukların cinsiyetlerine göre

ayırmak doğru değildir.

D) Bazı oyuncaklar kızlar, bazı oyuncaklar

erkekler için daha uygundur.

4 ve 5. soruları aşağıdaki şiire göre yanıtlayınız.

2.

İlk insanlar göçebeydi. Bugün o dönemdeki

insanların yaşam alanlarına dair çeşitli izlere “kayalara oyulan evler, kulübelere ya da

deriyle kaplanmış çadırlara” ulaşılmıştır. İlk

insanlar, bazen mağaraların giriş kısımlarında

yaşasalar da hiçbir zaman fazla karanlık ve

nemli olan iç kısımlarında yaşamamışlardır.

Ünlü “mağara adamı” aslında hiçbir zaman

var olmadı.

Bu paragrafın konusu aşağıdakilerden

hangisidir?

A) İlk insanların barınma yerleri

B) İlk insandan günümüze barınma koşulları

C) Göçebe olan ilk insanlar, mağaraların iç

kısımlarında yaşamamışlardır.

D) “Mağara adamı” sadece filmlerde ya da

kitaplarda karşımıza çıkar.

Kurumuş çiçeklerimi,

Bilyelerimi, balonlarımı

Ve deniz kabuklarımın

Hepsini verebilirim

Yeter ki

Bir evi olsun

Bütün kuşların…

Gökhan AKÇİÇEK

P:66

64 AKADEMİ TÜRKÇE 5

6.

Bu görselin ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuklar, havuza atlamaktan korkarlar.

B) Tehlikeli bir şeyi yapmayı denememeliyiz.

C) Yapacağımız bir şeyin birden fazla farklı sonucu olabilir.

D) Bazı yüzücüler, çocukken havuza atlamaktan korkmuştur.

7.

Bu metnin konusu aşağıdakilerden hangisi ile ilgili değildir?

A) Resimler ve göz aldanması B) Giuseppe Arcimboldo’nun resimleri

C) Resimde gerçekçilik ve göz yanılsaması D) Meyve ve sebzeleri resmetmenin zorlukları

Meyve dolu bir sepet çok gerçekçi

resmedildiğinde elimizi uzatıp içinden

bir meyve alasımız gelebilir. Bu bir

göz aldatmacasıdır. Ama İtalyan sanatçı Giuseppe Arcimboldo (Cuzeppe

Açimboldo) çıtayı yükseltmiş ve eserlerinde ikili yanılsamalar yaratmıştır.

Örneğin sebzelerle dolu bir kâse, resmi ters çevirdiğimizde bir bahçıvanın

yüzüne dönüşebilir.

P:67

653. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

PARAGRAFTA ANLAM VE YAPI İLİŞKİSİ

Paragraf oluşturma

Paragraf, anlam bütünlüğü olan cümle ya da cümlelerden oluşur. Paragraf eğer tek bir cümleden oluşmuyorsa genellikle giriş, gelişme ve sonuç cümlelerini içerir.

Giriş bölümü: Bilgilendirici

metinlerde genellikle konunun tanıtıldığı bir ya da

birkaç cümleden oluşan

bölümdür.

Sonuç bölümü: Bilgilendirici

metinlerde ele alınan konunun bir sonuca bağlandığı

genellikle ana düşüncenin

yer aldığı bölümdür.

Gelişme bölümü: Bilgilendirici

metinlerde konunun örneklerle

genişletildiği, yazarın düşüncesinin desteklendiği bölümdür.

Örnek: Okuma yazmayı öğrenmeden önce

bir kitap veya bir tabela gördüğümde

hemen okumak, işaretlerin (harflerin)

sırlarını çözmek isterdim. Okuma

yazma öğrendikten sonra ilk hissettiğim şey, özgürlük duygusu oldu.

Artık kimseye bağlı kalmadan dilediğim kitabı, tabelayı veya ansızın önüme çıkan her yazıyı okumanın büyük

bir özgürlük, aynı zamanda da eğlence olduğunu fark ettim. Böylelikle

“Okumak özgürlüktür!” cümlesini

yaşamıma koydum.

Giriş

bölümü

Gelişme

bölümü

Sonuç

bölümü

1. Aşağıdaki numaralanmış cümleleri anlamlı bir biçimde sıralayarak birer paragraf oluşturunuz.

Cümlelerin numarasını verilen kutulara yazınız.

I. Belki bunun sebebi, edebiyatın sınırsız dehalık kontenjanına sahip alanlardan olmasıdır.

II. Eleştiriye tahammülsüzlük her meslekten

insanın yakalanabileceği bir hastalık ama galiba yazarlar arasında biraz daha yaygın.

III. İşte, tüm bu sebeplerden dolayı yazar, gergin bir insandır.

IV. Bir de herhangi bir eseri rafa çıkarana kadar

normal bir insanın sinirlerini fena hâlde yıpratacak miktarda uğraşmış olması var tabii.

I. Neyse ki bu, o vakaların çözülmediği anlamına gelmez, çünkü onlar da gerçek değildi.

II. Üzülsek de kabul etmek zorundayız,

Sherlock Holmes diye bir dedektif hiç yaşamadı.

III. Birçok insan, yazarların başlarından geçenleri ya da tanık olduklarını anlattığına inanır.

IV. Hepsini Sherlock Holmes kitabının yazarı Sir

Arthur uydurdu.

1. 2.

P:68

66 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki paragrafa uygun bir giriş bölümü yazınız.

3. Aşağıdaki paragrafa uygun bir gelişme bölümü yazınız.

4. Aşağıdaki paragrafa uygun bir sonuç bölümü yazınız.

......................................................................................................................

.......................................................................................................................

Eğer apartmanımızın girişi çirkin, yerlerde çöpler varsa, kapısı yerinden çıkmışsa; ona özen

göstermeyi, ayaklarımızı paspasa silmeyi, kâğıtlarımızı çöpe atmayı biz de umursamayabiliriz.

Eğer güzel bir parkta, zarif çiçekler ekilmiş bakımlı çimlerin üzerinde piknik yapıyorsak orayı

terk etmeden önce çöplerimizi toplamayı daha kolay akıl ederiz.

Bir şey özensiz kullanılmışsa onu umursamamak kolaydır, özenli, güzel olan şeyler ise bize

hayatın güzel olabileceğini hatırlatır ve biz de onlara özen gösteririz.

Öfkeli olduğunda bir şeyleri tekmeleme ve bir şeyleri fırlatma isteği duyabilirsin.

.....................................................................................................

......................................................................................................

Eski sakinliğine dönmek için bunlar işe yarayabilir ama unutmamalısın ki birine

zarar vermemen, öfkene hâkim olman gerekir.

Amerikalı Hymen L. Lipman 30 Mart 1858’de arkasına silgi monte edilmiş ilk kurşun kalemin

patentini aldı.

Kurşun kalem, adının aksine uzun zamandır içinde kurşun barındırmıyor. Ancak oldukça ilginç bir

geçmişi var. Günümüzde artan bilgisayar ve tablet kullanımıyla giderek pabucu dama atılan kurşun

kalemin tıpkı mürekkep hokkası ve tüy kalem gibi unutulması istenmiyor.

...........................................................................................................................

............................................................................................................................

P:69

673. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 9

1. I. Hacivat ise bilgili geçinen, kurnaz, kişisel

çıkarlarını ön planda tutan biridir.

II. Bu yüzden Karagöz’ü çalıştırıp onun sırtından geçinmeye çalışır.

III. Oyunun diğer kahramanları ise Zenne,

Çelebi, Beberuhi, Tuzsuz Deli Bekir ve

Acem’dir.

IV. Karagöz ve Hacivat oyununda Karagöz

cesur, doğrucu, hazırcevap biridir.

Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturmak için sıralama nasıl olmadır?

A) I - II - III - IV B) I - III - IV - II

C) III - II - I - IV D) IV - I - II - III

2.

I. Bir de bu kitap sevmeyi çok abartan

kişiler için söylenen bibliyoman sözcüğü vardır.

II. Çünkü Biblos adlı bir limandan geliyormuş papirüsler.

III. Yunanlar papirüse biblos diyorlarmış.

IV. “Kitap düşkünü” anlamına gelen bibliyoman ile bibliyofil arasındaki en

önemli fark: Bibliyofil kitaplarını paylaşır ama bibliyomana bunu teklif

etmeyin bile.

V. “Biblos” sözcüğünden yola çıkarak

kitabevlerini gezmeye çok meraklı

olanlara kitapsever anlamında bibliyofil denir.

Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturmak için sıralama nasıl olmadır?

A) III - I - II - IV - V B) III - II - V - I - IV

C) IV - V - III - II - I D) IV - III - I - II - V

3. Hiç masal uydurdunuz mu? Var olmayan

bir şeyi gördüğünüzü hayal ettiniz mi?

Duyduğunuz bir sesin sevdiğiniz bir kişinin sesi olduğunu düşündüğünüz oldu mu?

Peki, bir şeye üzüldüğünüzde kendinizi başka bir yerde, güzel şeyler yaparken düşündünüz mü? Bunların hepsi hayaldir.

Aşağıdakilerden hangisi bu paragrafın sonuç cümlesi olabilir?

A) Farklı bir yerde ve farklı bir şey yaptığınızı

düşündünüz mü?

B) Peki, gelecekte yaşayacağınız evi düşündüğünüz oldu mu?

C) Çocukların korkutucu hayaller kurmaması

için onları korkutmamalıyız.

D) Hayaller, kendimizi rahatlatmamızda bize

yardımcı olur.

4. Sen bir şeyle uğraşırken pek çok dikkat

dağıtıcı da seni bundan alıkoymaya çalışır.

Bunlardan en yaygın olanı sesli dikkat dağıtıcılardır. Çünkü sesler, beynimizin dikkatini

çeker.

Aşağıdakilerden hangisi bu paragrafın gelişme bölümünü sürdürmek için uygundur?

A) Bize zor gelen şeyleri yaparken onu eğlenceli hâle getirmeliyiz.

B) Dikkatimizi yalnızca üzerinde çalıştığımız

işe verip işimizi en kısa sürede bitirmeliyiz.

C) Bir diğer dikkat dağıtıcı da görsel ögelerdir çünkü görseller de tıpkı sesler gibi

beynimizin ilgisini çeker.

D) Yapmakta olduğumuz şeyden sıkılıp yapacak daha ilginç şeyler bulmak bizi yaratıcı kılar.

P:70

68 AKADEMİ TÜRKÇE 5

5. Başkalarından yardım istemek dünyanın en

zor işi gelir bazen; sıkılıp utanırız. Yardım

isteyeceğimiz kişinin nasıl karşılık vereceğini

bilmemek de bunda etkilidir. Oysa…

Bu paragraf aşağıdakilerden hangisi ile

devam etmelidir?

A) derdini söylemeyen derman bulamaz.

B) yardım istemek, hiç de kolay bir şey

değildir.

C) maddi yardım değil, manevi destek istemeliyiz.

D) birbirimizin eksiklikleriyle dalga geçmemeliyiz.

7. Karamsarlık obur bir canavardır. Gece gündüz mutsuzluğunu artıracak bir şeyler tıkınmak ister. En

sevdiği abur cubur ise şanssızlık düşüncesidir. Sürekli etrafına bakar ve “Ne kadar da şansızım! Şu

bendeki kara talihe bak!” demek için bahane arar.…...... Oysa yağmur, bir doğa olayıdır ve senin

mutsuz olduğun ya da bez ayakkabı giydiğin günü beklemez.

Bu paragrafta düşüncenin akışına göre noktalı yere aşağıdakilerden hangisinin gelmesi uygun

olur?

A) Örneğin, “Görüyor musun ne kadar da kötü bir gün, nasıl da yağmur yağıyor!” dedirtir insana.

B) Yağmur bir doğa olayıdır ve tarafsızdır. Özellikle senin mutsuz olduğun gün yağıyor değildir.

C) Hem yağmurun yağmasını niye kötüye yoralım? “Yaşasın barajlar dolacak ve su sıkıntısı çekmeyeceğiz!” de diyebiliriz.

D) Görüyorsun ya aynı olaya kimi seviniyor kimi şansızlık diyor. Peki, sen hangisini söylemeyi seçersin?

8. Pelin, bu görsele uygun bir paragraf yazmıştır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi Pelin’in yazdığı paragrafta yer

almaz?

A) Televizyon seyretme ile obezite arasında bir ilişki olduğunu biliyor muydun?

B) Televizyon izleme süren arttıkça abur cubur reklamlarıyla karşılaşma oranın da artar ve sen de abur cubur yemek istersin.

C) Televizyonda izlediğimiz programlar sayesinde dışarı çıkmak ve

daha hareketli şeyler yapmak isteriz.

D) Televizyon izlemeye ayırdığın zaman ile okuma, ders çalışma

ve oyun oynamaya ayırdığın zaman arasında doğru bir denge

olmasına dikkat etmelisin.

6. Eğer bugün canını çok sıkan bir şey olursa

ve sen o kötü duygu hiç geçmeyecekmiş gibi

hissedersen bundan 20 yıl sonrasını hayal et.

Bu paragraf aşağıdakilerden hangisi ile

devam etmelidir?

A) Hedefler hayallerle başlar.

B) Hâlâ aynı şeye üzülüyor olacak mısın?

C) Çocukların sorunları büyük olamaz.

D) Kendini diğer insanlardan üstün mü

gördün?

P:71

693. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

GERÇEK - HAYAL ÜRÜNÜ İFADELER

ÖZNEL - NESNEL ANLATIM

Gerçek İfade: Yaşanabilecek, hayatta olabilecek olayların, durumların akla ve mantığa

uygun olarak anlatımasıdır.

Örnek: Dostlarının değerini bilirdi.

Nesnel Anlatım: Herkes tarafından doğru

kabul edilen, bilimsel gerçeklere dayanan

düşünceleri içeren anlatımdır.

Örnek: Van Gölü, Türkiye’nin en büyük

gölüdür.

Hayal Ürünü İfadeler: Gerçek yaşamda

karşılaşamayacağımız, olağanüstü olayların,

durumların anlatılmasıdır.

Örnek: En yakın dostu köstebek, “Peki senin

için ev ne demek?” diye sordu.

Öznel Anlatım: Kişinin duygularını, yorumlarını içeren, doğruluğu kişiye göre değişen,

genellikle “bence, bana göre” gibi ifadelerin

kullanıldığı anlatımdır.

Örnek: Van Gölü, dünyanın en güzel gölüdür.

1. Aşağıda verilen paragrafların numarasını uygun kutuların içine yazınız.

Çoğu ağaçtan daha konuşkanım. Sır tutmayı hep bilmişimdir. Bir

dilek ağacıysanız ağzınız sıkı olmalı. Bongo benim işgüzar olduğumu söylüyor. Bir yumurtadan gagasını çıkardığı günden beri tanıdığım bu karga bence bir kuşa göre fazla kötümser.

Gezegenin en eşsiz yerinde, haritada hiçbir zaman bulamayacağınız

uçan ren geyikleri, elfler ve perilerle dolu bir yer olan Elfhem adında

küçük bir kasabada yaşıyordu fare Miika ve arkadaşı.

Kaykayı Kaliforniyalı sörfçüler icat etti. Rüzgârın sörf için yeterli olmadığı günlerde akıllarına sörf tahtasının altına tekerlek takmak geldi. Bu yeni tasarım

zamanla biçimlendi ve ortaya “kaykay” çıktı.

Kendi türünden ya da kendi türü dışındaki bir canlıdan gen aktarılarak bazı

özellikleri değiştirilen bitki, hayvan ya da mikroorganizmalara “Genetiği

Değiştirilmiş Organizma” (GDO) denir.

Gerçek ifadelerden oluşuyor. ................ Hayal ürünü ifadelerden oluşuyor. ................

1.

3.

2.

4.

P:72

70 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki metinlerde numaralanmış cümleleri öznel ve nesnel olmasına göre işaretleyiniz.

1.

2.

3.

4.

Gökkuşağının rengârenk kemeri, en çarpıcı doğa olayıdır.

Gökkuşağı ışığın havadaki su damlalarından kırılıp yansımasıyla oluşur.

Güneş’ten gelen ışık, beyaz ya da sarı renkte görünüyor olabilir

fakat aslında pek çok rengin birleşimidir.

Gökkuşağının altından geçerseniz tüm dilekleriniz kabul olur.

Öznel Nesnel

1.

2.

3.

4.

Hayvanlar içinde ününü hiç kimseye kaptırmayacak en ilginç hayvan bukalemundur.

Bukalemunun derisinin altında pigment adında renk veren birkaç

katmanlı hücreler vardır.

Beyinden gelen uyarılara göre bu hücreler genişler veya büzülür,

böylece bukalemunun rengi değişmeye başlar.

En güzel görüntüsü, sarı ve mavinin karıştığı zamandır.

Öznel Nesnel

1.

2.

3.

4.

Dubai, Basra Körfezi’nin ortasında Birleşik Arap Emirlikleri’ni oluşturan yedi

emirlikten biridir.

Ülke “Basra Körfezi’ndeki Mucize”

olarak anılıyor, bence de öyle.

Dünyanın en yüksek gökdelenine sahip olan Dubai, dünyanın en zengin ülkelerinden de biri.

Bu zengin ülkede yaşayan insanların

dörtte üçünden fazlası bu ülkenin vatandaşı değil, düşük ücretle çalışan ve

sadece geçici çalışma izni olan misafir işçiler.

Öznel Nesnel

a.

b.

c.

P:73

713.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 10

1. (I) Bir gece ansızın uykusundan uyandı.

(II) Rüyasında Ay’a uçarak yolculuk yaptığını

görmüştü. (III) Ay’a yaklaştıkça onun kocaman bir peynir olduğunu ve Ay fareleri tarafından yendiğini fark etti. (IV) O da Ay’dan

küçük bir dilim ısırdı ve tadını şimdiye dek

yediği peynirlerden daha güzel buldu.

Numaralanmış cümlelerden hangisinde

hayal unsuru bir ifade yoktur?

A) I B) II C) III D) IV

3. (I) Koku, havadaki moleküllerin duyu organları tarafından algılanması olarak tanımlanır.

(II) Koku, tat alma duyumuzu ve beslenme

alışkanlığımızı etkiler. (III) Eve girerken aldığım kek kokusuna bir de çikolata kokusu

eşlik ediyorsa bundan daha büyük bir mutluluk yoktur. (IV) Ancak burnumuz tıkalıyken

yiyeceklerin tadını tam olarak alamayız.

Numaralanmış cümlelerden hangisi öznel

yargılıdır?

A) I B) II C) III D) IV

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hayal

unsuru bir ifade vardır?

A) Işığın engellenmesi olarak tanımlanan gölge, resme derinlik vermek için kullanılır.

B) Ben hiç kıpırdamadan duruyordum ama

gölgem kolunu kaldırıp çevremdekilere el

salladı.

C) Güneş öğle vakti tam tepedeyken yere

diktiğimiz bir çubuğun en kısa gölgesi

kuzeyi gösterir.

D) Parkta gölge bir yer bulup biraz dinlenmek

istiyorlardı ama her ağacın altı doluydu.

5. Portre dediğimiz şey, var olan birinin görüntüsüdür. Fotoğrafın icadından önce bir kişinin

görüntüsü kâğıda ancak portresi çizilerek

aktarılırdı. Bir portrede yüz; profilden, tam

karşıdan ya da dörtte üç oranında çizilirdi.

Bu paragrafa aşağıdaki cümlelerden hangisi eklenirse paragraf öznel bir anlatımla

devam etmiş olur?

A) Ressamın kendi portresini çizmesine ise

otoportre denir.

B) Portre çizdirmek için saatlerce beklemek

oldukça sıkıcı bir şeydir.

C) Ressamlar, portresini çizdikleri kişiyi tam

karşılarına oturturlardı.

D) Ressamlar, ünlü kişilerin portresini çizdikleri gibi sıradan insanların da portresini

çizmişlerdir.

Bu Dünya görseli ile ilgili kurulan aşağıdaki cümlelerden hangisi öznel anlatımlıdır?

A) Dünya kara ve sulardan oluşur.

B) Dünya’mızın 3

4 ’ü sularla kaplıdır.

C) Dünya kendi çevresini bir günde döner.

D) Dünya, Güneş sistemindeki en güzel gezegendir.

4.

P:74

72 AKADEMİ TÜRKÇE 5

6. “Cik” adlı romandan alınan aşağıdaki paragrafların hangisinde hayal ürünü unsurlara yer verilmiştir?

A) Warre kuşları seviyordu. Kuşları seyretmenin insanın hayatında yapabileceği en güzel şeylerden

biri olduğunu düşünüyordu. Tablolara bakmaktan ya da televizyon izlemekten bile çok daha

güzel.

B) Warre dürbününü her zaman yanında taşırdı çünkü kuşlara fazla yaklaşılırsa kuşlar hemen uçup

gidebilirlerdi. Ayrıca Warre kuş kitabını da yanında taşırdı. Bu kitap, kuşların özelliklerini anlatıyordu.

C) Warre ne zaman bir kuş görse onun kitabındaki kuşlardan birine benzeyip benzemediğini kontrol

ederdi. Bire bir eşleştiklerinde içi sıcak bir sevinç duygusuyla dolup taşardı.

D) Bir gün Warre gezinirken bir çalının altında bir kuşun yattığını gördü. Ancak gördüğü kuş, kitabındaki hiçbir kuşa benzemiyordu. Dikkatle baktığında bunun kanatları olan minicik bir çocuk

olduğunu anladı. Yalnızca kıyafetleri yerine tüyleri vardı.

7.

“Elektrikız” romanındaki karakterlerin yer aldığı bu tanıtımda hangi karakter hayal ürünü özelliklere sahiptir?

A) Holly B) Imogen C) Joe D) Profesör Macavity

Imogen: Holly’nin en yakın arkadaşıdır. Akıllı ve

yetenekli olan Imogen, çizim yapmaktan ve bulmaca çözmekten hoşlanıyor.

Profesör Macavity: Çok

kötü, çok akıllı ve aynı zamanda da Holly’nin can

düşmanı.

Joe: Holly’nin erkek kardeşi. Kendi kendini Holly’nin aklı hocası ilan etti. Plan

yapmayı ve Holly’e ne yapması gerektiğini

söylemeyi seviyor.

Holly: Yıldırım çarpması sonrasında bir

yara izi ve süper güçler edindi. Artık o bir

elektrikız. Elektrik vererek birçok şeyi hareket ettirebiliyor.

P:75

733. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

HİKÂYE UNSURLARI

Ana karakter: Kurgusal bir metinde insan ya da insan gibi davranan

her şey varlık kadrosu içinde yer alır. Başından olaylar geçen en önemli

karaktere ana karakter, diğerlerine ise yardımcı karakter denir.

Zaman: Olayların yaşandığı zaman, hikâye

unsurlarındandır. Olaylar bir günde yaşanabileceği gibi çok uzun bir zamanda da geçebilir.

Anlatıcı: Olayları bize anlatandır. Anlatıcı karakterlerden biri olabileceği gibi, her şeyi gören, tanık olan biri de olabilir.

Mekân: Olayların geçtiği yerdir. Ev, dükkân,

başka bir gezegen vb. her şey mekân olabilir.

Olay örgüsü: Öykü, roman, masal, fabl gibi

kurgusal metinlerde olaylar dizisine denir.

Örnek: “Anne, pul koleksiyonumu düzenleyeceğim, beni ararlarsa burada olmadığımı söylersin, olur

mu?” “Tabii ki, aslanım benim.” diye karşılık verdi annem. Parmaklarını saçlarımın arasından

geçirdi ve ekledi: “Gerçekten de çok büyüdün sen şu son günlerde.” Ablama “Beni rahatsız

etme, tamam mı? Biraz ağırlık kaldıracağım.” dedim. “Çok umurumdaydı, bana ne canım!”

dedi. Küçük kız kardeşime dedim ki “Lolacığım, Lucas’ın bir sürü ödevi ve çalışması gereken

dersi var. Tek başına, uslu uslu oynarsın, değil mi?” “Tamamdır.” diye yanıt verdi. Odamın kapısını kapattım, dolabı açtım, dibindeki saklı kutuyu çıkardım. Halının üzerine koydum, kapağı

açtım. Koridorda, Lola’nın anneme şöyle dediğini duydum: “Şşşt, Lucas çalışıyor. Büyümek

hiç de hoş değil, hep ödev yapmak gerekiyor.” Legoları, küçük arabaları, Orta Çağ askerlerini

çıkardım. Ve Totor’u, yaşlı ayımı merkeze koydum. Çarpışma başladı. Kazanan Totor oldu.

Bernand FRIOT

(Şipşak Hikâyeler - 4)

Ana karakter: Lucas

Yardımcı karakter: Lucas’ın annesi, ablası

ve küçük kız kardeşi

Zaman: Herhangi bir gün

Mekân: Lucas’ın evi ve odası

Olay örgüsü: Lucas’ın annesi, ablası ve kız

kardeşiyle konuşması, odasına gitmesi ve

oyun oynaması

P:76

74 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Filozof ve Sivrisinek

Yaşlı bir filozof, tek başına serin bir günde verandada oturuyormuş. Meslektaşlarından birinin eserini okumaya dalmışken münasebetsiz bir sivrisinek onu rahatsız etmenin iyi olacağına karar

vermiş. İlk önce kulağının bir santim ötesinde vızıldamış. Sesini

duymamak imkânsızmış ama filozof yerinden bir santim bile kıpırdamamış. Bunun üzerine sivrisinek, filozofun kaşının üstüne

konmuş ve gözünün önünde sallanmaya başlamış. Filozof yine

en ufak bir tepki vermemiş. Gözü pek sivrisinek, bu kez filozofun ayak bileğine incecik iğnesini sokmuş. Filozofun bileğinde

bıraktığı kırmızı noktacığın görülmemesi imkânsızmış. Bu saldırı

bile işe yaramamış. Filozof istifini bozmadan okumaya devam

etmiş. Meslektaşı gerçekten de ilginç bir şey yazmış olmalı, öyle

değil mi? Sabrı tükenen sivrisinek, kararlı bir şekilde kitabın açık sayfasının ikinci paragrafının altıncı satırının üzerinde, bir sıfatla bağlacın arasına konmuş. Orada durmuş, sesli ve sessiz harfler

arasında zıplayarak var gücüyle boğazını yırtarcasına vızlayarak filozofu rahatsız etmeye başlamış.

Filozof içini çekmiş. Sonunda sivrisinek, onu rahatsız etmeyi başarmış. Oley!

Yaşlı filozof, sakin bir şekilde kitabını kapatmış ve… Sivrisinek! Hay aksi! Filozof kaldığı sayfayı

açmış, ezilmiş sivrisineği üflemiş ve tekrar okumaya koyulmuş.

Aşağıdaki metnin hikâye unsurlarını yazınız.

Andrea VALENTE

(Bir Dakikalık Öykücükler)

HİKÂYE

UNSURLARI

Ana karakter

.............................

Olay örgüsü

.....................................................................

Anlatıcı

.............................

Zaman

.............................

Mekân

.............................

P:77

753. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 11

1. Bazı cümlelerde zaman belirten sözcük ya

da sözcükler doğrudan kullanılmadığı hâlde

olayın geçtiği zamanı cümleden anlayabiliriz.

Bu açıklamaya aşağıdaki cümlelerden

hangisi örnek olamaz?

A) Ege kimsenin seslenmesine gerek kalmadan erkenden uyandı.

B) Meltem, işe gitmeye hazırlanan annesiyle

kahvaltı etti.

C) Zeynep, gözleri yarı kapalıyken bir robot

gibi yürüyüp perdeleri açtı, yeni doğan

güneşin ışınları odaya doldu.

D) Umut, televizyon seyretmeyi, alışveriş

merkezinde zaman geçirmeyi, spor sahasına gitmeyi seviyor.

3. Karakterler, olay, yer, zaman hikâye unsurlarındandır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinde

sadece karakterden söz edilmektedir?

A) O uyurken onu hiç kimse ve hiçbir şey

uyandıramazdı. Top patlasa en fazla yan

dönüp uyumaya devam ederdi.

B) O akşam küçük uçağıyla bir adaya iniş

yaptığında bu adanın ıssız bir ada olduğunu anlayıp üzüldü.

C) Kamptaki ilk günümüzde kahvaltıdan sonra

uygulanacak program açıklanırken Güney

ile en çok yüzme etkinliğine sevindik.

D) Kalabalık kaldırımlarda koştu, kaldırım olmayan yeşillikteki taraçayı aştı, çakıllı bir

yola ulaşana dek kasabanın sokaklarında

rüzgâr gibi geçti.

2. İçimde bir şeyler kırılmıştı. Kalbimin içinde

bir çatlak oluşmuştu sanki. Kalbimin iki yarısı

birbirinden ayrılmıştı. Her şey ağır geliyordu.

Kollarımı kaldırmaya, bir ayağımı diğerinin

önüne koymaya hatta nefes almaya bile güç

bulamıyordum.

Bu metinle ilgili,

I. Kahramanın adını bilmesek de kahramanın iç dünyası hakkında bilgi sahibiyiz.

II. Kahraman bu duyguları odasında ayakta

dururken yaşamaktadır.

III. Hangi olayın kahramanın böyle hissetmesine neden olduğunu bilmiyoruz.

IV. Kahraman bu duyguları gün sona erdiğinde hissetmiştir.

yorumlarından hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III

C) II ve III D) III ve IV

4.

Bir öykü kitabından alınan bu görseldeki

hikâye unsurları ile ilgili aşağıdakilerden

hangisinin doğruluğundan emin olamayız?

A) Olay gündüz vakti yaşanmaktadır.

B) Olay bir grup insan arasında geçmektedir.

C) Olayın ana karakteri (kahramanı) çocuktur.

D) Olay bir bahçede, açık bir alanda geçmektedir.

P:78

76 AKADEMİ TÜRKÇE 5

5. Pers Kralı Darius (Daryus) İskitya’yı istila ettiğinde bir haberci ona İskitlerden bir

paket getirmiş. Paketin içinde bir kurbağa, bir fare, bir kuş ve üç ok varmış.

Darius paketin içindekileri görünce İskitlerin ülkelerini teslim etmeye hazır

olduklarını ve Pers okları karşısında kuşlar, kurbağalar, fareler gibi kaçacaklarını düşünmüş. Ama durum hiç de öyle değilmiş. Darius meseleyi çok

yanlış anlamış. Aslında İskitler Darius’a şöyle diyormuş: “Bak dostum, biz

İskitler asla ülkemizi teslim etmeyiz. O yüzden siz Persler bataklıktaki

kurbağalar gibi saklanmayacaksınız, fare gibi bir deliğin içine

girmeyeceksiniz ve kuş gibi uçup kaçmayacaksanız bizi istila

etmekten hemen vazgeçin yoksa İskitlerin okları işinizi bitirir.

Ona göre!”

Bu metnin hikâye unsurları ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Ana karakter: Darius

B) Olayın geçtiği yer: Bataklık

C) Olayın geçtiği zaman: Perslerin İskitya’yı işgal ettiği zaman

D) Olay: Perslerin istilası sonucu İskitlerin Perslere gönderdiği paket

6. Bir keresinde Asya’daki bir nehirde ilerleyen yüzen bir kütüphanedeydim. Uzun muson mevsimi sırasındaydı ve uzaklardaki bir köye doğru gidiyordum. İnsanlar yağmurlar yüzünden kütüphanelere

ulaşamadığından kütüphane yüzerek onlara ulaşmaya çalışıyordu. Birden kendimi güverteden yuvarlanmış hâlde buldum. Parlak ceketim üstümdeydi. Kısa bir süre sonra dayanamayacak ve içim su

ile dolacaktı. Hiç kurtuluşum yok gibi görünüyordu. Tam o sırada bir kütüphanecinin eli beni suyun

üzerinde yakaladı. Sayfalarımı tek tek kuruttu.

Bu metnin ana karakteri ve anlatıcısı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Ana karakter Anlatıcı

A) Kitap Kitap

B) Mürettebat Kaptan

C) Kütüphane Olaya tanık olan biri

D) Parlak ceketli bir adam Yazar

7. Aşağıdakilerden hangisi bir metnin hem giriş hem sonuç cümlesi olabilir?

A) Bu eleştirmen sadece kendi düşüncelerini doğru kabul ediyor.

B) Tutumlu olmanın yararlarını bilen bu tür insanları ödüllendirmeliyiz.

C) Böylece başarıya ilk adımımızı atmış oluruz.

D) İnsan, mutlu olma yollarını kendinde aramalıdır.

P:79

773. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

YENİ NESİL HAZIRLIK TESTİ 3 EKSTRA

1. (I) Derimiz, vücudumuzun bağışıklığını artıran, pek çok hastalığa karşı vücudumuzu koruyan D vitaminini almak için güneşe ihtiyaç duyar. (II) Yaz mevsiminde güneş ışınlarından korunmak için gözlük

ve şapka takmalıyız. (III) Derimiz sayesinde güneşten ve ağız yoluyla da çeşitli besinlerden aldığımız

D vitamini önce karaciğere sonra böbreklere iletilir. (IV) Böylece günlük D vitamini ihtiyacımızı karşılamış oluruz.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi paragrafın anlam bütünlüğünü bozmaktadır?

A) I B) II C) III D) IV

2. (I) Yaz tatilinin başladığı ilk günden beri hep bu anı beklemiştim. (II) Denize gidip orada yılın yorgunluğunu çıkarmayı istiyordum. (III) Bu isteğim nihayet gerçekleşti, ailece deniz kıyısındayız. (IV) Antalya,

yıllardır turizme ev sahipliği yapan büyük bir şehirdir. (V) Burayı her yönüyle incelemek için gözlerimi

dört açtım.

Bu metin iki paragrafa bölünmek istenirse ikinci paragraf, numaralanmış cümlelerin hangisi ile

başlamalıdır?

A) II B) III C) IV D) V

3. 1. Memleketimizi de bir çember içine alıp dünya ile ilgisiz yaşayamayız.

2. İletişimin gerekli olduğu bu yaşam da ancak bilim ve teknikle olur.

3. Gözlerimizi kapayıp yalnız yaşadığımızı farz edemeyiz.

4. Aksine, gözlerimiz hep açık, memleketimiz de diğer memleketlerle hep ilişki içinde olmalıdır.

5. Bilim ve tekniği de nerede ise oradan alacağız, bilim ve teknik için sınır ve koşul yoktur.

Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir metin oluşturulduğunda aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğru olur?

A) 1, 3, 2, 5, 4 B) 2, 3, 5, 1, 4 C) 3, 4, 1, 5, 2 D) 3, 1, 4, 2, 5

4. Koro öğretmeni, “Jordan (Cordın) çok heveslisin ama arkadaşlarının hepsinden daha yüksek sesle

söylemesen iyi olacak. Dinleyicilerin onları da duyması gerekir, öyle değil mi?” dedi. Jordan mesajı

almıştı: “…” Neredeyse her zaman notaları doğru seslendirirdi, bundan emindi. Sesi berbat sayılmazdı yalnızca en yüksek perdeden söyleyecek kadar iyi değildi. Orta karardı.

Bu paragrafta noktalı yere aşağıdaki cümlelerden hangisi gelirse metnin anlam bütünlüğü

korunmuş olur?

A) Sesin o kadar iyi değil. B) Kulağımızın pası silindi.

C) Üstün yeteneklisin. D) Müzik konusunda çok gayretlisin.

P:80

78 AKADEMİ TÜRKÇE 5

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinden altı çizili sözcüğün çıkarılması, o cümleyi bir paragrafın giriş

cümlesi olmaya uygun hâle getirir?

A) Ama sen de aynı düşünceyi savunuyordun bir zamanlar.

B) Şiiri yalnızca bir esin ürünü saymak yanlıştır oysa.

C) İnsanların iç dünyalarını anlatan bu romanları severek okurum.

D) Böylece sanatın kapıları bana da açıldı.

7. Aşağıdaki sorulardan hangisi hayalî unsurlar içermektedir?

A) Hırsızlar bir bankayı mı soymuş?

B) Başına kötü bir şey gelmiş olabilir mi?

C) Ona dün akşamdan beri ulaşamadınız mı?

D) Ağacın gölgesine uzandığında ağaç sana ne söyledi?

Buna göre aşağıdaki metinlerden hangisi sadece gerçek unsurlardan oluşmaktadır?

A) Çocuk, büyülü çakıl taşını ona uzattı, “Bu çakıl taşına bir gün ihtiyacınız olabilir. Eğer bir gün bir

kitap yine sizi yutarsa ve geri dönüşünüz tehlikeye girerse bunu kullanırsınız.” dedi.

B) Başka bebeklerin aksine Stuart doğar doğmaz yürümeye başladı. Bir haftalık olduğunda kablolara tutunarak tavandaki lambalara tırmanabiliyordu. Stuart bir aylık olduğunda sadece on gram

almıştı.

C) Ülkemizin şu anda uzayda görevine devam eden toplam altı uydusu bulunuyor. Bunlardan Türksat

3A, Türksat 4A ve Türksat 4B haberleşme uydusuyken Rasat, Göktürk-1, Göktürk-2 ise yer gözlem uydusudur.

D) Bay Çiklet’in evi çok pis ve dağınık olmasına rağmen bahçesi çok bakımlıydı. Bay Çiklet’in bahçeyi bakımlı tutması gerekiyordu. Çünkü bahçe bakımlı olmazsa banyo küvetinden çıkan bir peri,

kızartma tavasıyla ona vurmaya başlıyordu.

Gerçek unsurlar, günlük yaşamımızda karşılaşacağımız olaylardaki unsurlardır.

Kurmaca unsurlar, gerçekte olmayan hayal ürünü unsurlardır. Roman, öykü, masal, tiyatro eserleri kurgusal (kurmaca) metinlerdir. Yazar, kimi zaman gerçek ya da gerçeğe

yakın olayları kimi zaman da olağanüstü kişi ve olayları ele alır.

6.

P:81

793. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

9. Aşağıdakilerden hangisi öyküleyici bir metnin başlığı olabilir?

A) En İyi Arkadaşım

B) Bitkisel Ürünler

C) Ekonomide Son Durum

D) Arı Gibi Çalışan Bilim İnsanları

10. Başlıkların dikkat çekici olması okurda merak uyandırır ve okuru o metni okumaya yöneltir.

Buna göre elektrik tüketimine dikkat çekmek için yazılan bu yazıya aşağıdaki başlıklardan

hangisini getirmek en uygundur?

A) Elektrik Tasarrufu B) Çek Fişi, Düşür Faturayı

C) Evde Elektrik Tüketimi D) Elektrik Tüketimini Azaltmak

Elektrikli aletler kullanılmadığında tamamen kapatılmalı ve fişleri çekilmelidir. Bu basit uygulamayı alışkanlık hâline getirmek, elektrik faturalarında %13’e kadar tasarruf sağlar ayrıca

enerjiyi de boşa harcamamış oluruz.

Olayları sadece gözlemler, okura gözlemlediklerini, tanık olduklarını anlatır. Başka bir deyişle “o”

dilini kullanır.

Olayları yaşayan kişinin ağzıyla anlatır. Başka bir

deyişle “ben” dilini kullanır.

8. Bir kurgusal metinde yazar ve anlatıcı ayrıdır.

Yazar, o metni yazan kişidir. Anlatıcı okura olayları ve kişileri anlatandır. Başka bir deyişle yazar,

öyküsünü yazarken bir anlatıcı belirler.

Buna göre aşağıdaki metinlerden hangisinde yazar, öyküsünde I. kişi anlatıcıyı kullanmıştır?

A) Yağmurdan sırılsıklam olmuştu. Üstündekileri çıkarıp kurusun diye kaloriferin üstüne astı.

B) Saat beşe yaklaştığında gözümü saate dikip saniyeleri saydım. Zil çalınca da hemen hazırlandım.

C) Arabanın arkasında uyuyakalmıştı. Ani bir fren sesiyle uyandı ve o sırada başını ön koltuğa çarptı.

D) Tam şarkının sonuna gelmişti ki telefon çaldı. “Kim bu arayan acaba?” diyerek telefona doğru

uzandı.

I. Kişi Anlatıcı

(İç Anlatıcı)

III. Kişi Anlatıcı

(Dış Anlatıcı)

Yazar

P:82

80 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Islak toprakların üzerinde, toprakla suyun arasında başlayan bir hikâye bu. Cambaz ayaklıklarının tepesine tünemiş genç bir çoban, sürüsünü koyunların otlayabileceği yeşil çayırlara doğru güdüyordu. Adı

Louis’ydi (Lui) ve bataklıkları arşınlayan o sıska kuşlardan birine benziyordu. Evet, çok küçük yaşlardan

beri Louis bir devdi. Babası Martin ona bu şekilde dengede yürümeyi öğretmişti, asla düşmezdi.

Verilen açıklamaya göre bu metin için aşağıdaki başlıklardan hangisi uygun olmaz?

A) Cambaz Ayaklıklı Louis B) Louis’nin Maceraları

C) Benim Cambazlığım D) Louis ve Koyunları

12.

Bir öykünün başlığı, hem öykünün içeriği ile hem de anlatıcının kullandığı dil ile uyumlu olmalıdır. Anlatıcı, bir karakterin yerine geçip olayları onun ağzından anlatıyorsa yani “ben” dilini

kulanıyorsa başlıkta da “ben” dili kullanılmalıdır. Anlatıcı, olayları dışarıdan gözlemleyen biri olarak anlatıyorsa yani “o” dilini kullanıyorsa başlıkta da “o” dili kullanılmalıdır.

Aşağıdakilerden hangisi bu paragrafın ana fikridir?

A) Dibini görmediğimiz sulara girmemeliyiz.

B) Bir şeyi elde etmek için çaba harcamak yetmez.

C) Korkak insanlar, cesur insanlara göre daha çok çabalamalıdır.

D) Çabalamadan, risk almadan hedeflerimizi gerçekleştiremeyiz.

13.

Eğer ben arkadaşlarımdan biraz daha fazla, biraz daha renkli çakıl taşları toplayabildiysem

bunun nedeni, dizlerime kadar suya girmeye cesaret edebilmiş olmamdır.

Başlık Konu

A) Kara Balıkçılın Şemsiyesi Kara balıkçılın avlanma yöntemi

B) Kuşlarda Kamuflaj Kuşların beslenme biçimleri

C) Kuşlar ve Sular Kuşlar ve balıkların ilişkisi

D) Afrika’da Hayvanlar Afrika’daki hayvanlarda avcılık

Bu metnin başlığı ve konusu aşağıdaki tablonun hangi satırında doğru verilmiştir?

Bilim Çocuk Dergisi, S 272, s.12.

11.

Afrika’da yaşayan kara balıkçıl daha çok, küçük balıklarla ve böceklerle besleniyor. Bu kuş, avlanmak için su üzerinde kanatlarını bir şemsiye gibi açıyor. Sonra da kanatlarıyla başını ve vücudunu çevreliyor. Böylece güneş ışığını kestiğinden suyun içini daha iyi görüyor. Daha da önemlisi, küçük balıklar

onun yaptığı bu gölgelik alana toplaşıyor ve o da kolayca avlanıyor.

P:83

813.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

Seçilecek meslek ne olursa olsun ilgi alanları iyi tartılmalıdır. Çok küçük yaşlardan itibaren yeteneklerinin farkında olan öğrenciler hem meslek seçmede

hem de o mesleği uygulamada başarılı olacaklardır.

“Neleri yapmaktan mutlu oluyorum?” sorusunu sorabilirsiniz kendinize. Eğer seçeceğiniz meslek, ilgi

alanlarınız ile benzerse daha mutlu ve verimli bir iş

hayatınız olabilir.

“Yetenekler” ise anlamakta ve yapmakta başarılı olunan alanları temsil eder. Herkesin farklı yetenekleri vardır. Bazılarımız sayısal konularda iyiyken

bazılarımız sporda iyidir.

SÜPER YENİ NESİL TEST 9

Bu metnin devamında metnin ana düşüncesi, anneannenin ağzından anlatılmaktadır.

Buna göre noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Kötü sandığın iyi çıkar ya da tersi yani hiçbir şey göründüğü gibi değildir.

B) İyi insanlar bir şey karşılığında iyilik yapmazlar, iyilik yapmak onların içinden gelir.

C) İnsanlar bize iyilik yapınca biz de onlara iyi davranırız ama önemli olan her zaman iyi olmaya

çalışmaktır.

D) Kötü insanların kötü olduğunu bir bakışta anlarız ama yine de onlardan kendimizi bazen koruyamayız.

1. Anneannemle okuma tiyatrosu yapıyoruz. Örneğin Haydutlar’da ben Haydut Karl rolüne giriyorum, anneannem de onun kardeşi rolüne. Kötü olan haydutluk yaptığı için Karl, diye düşündüm

ama asıl kötünün kardeşi olduğunu anladım. Bütün alavere dalavereyi Karl’in kardeşi çeviriyor.

Anneannem “Yaşamda da böyledir. ….” diyor.

2. Bir metnin ana düşüncesini bulurken onu destekleyen, bizi ana düşünceye götüren, “yardımcı

düşünce” denilen düşünceleri belirlemek gerekir.

Bu metne ait yardımcı düşünceler sarı kutularda gösterilmiştir.

Buna göre metnin ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Her insanın bir mesleği olmalıdır.

B) Toplumumuzun kalkınması için meslek sahibi olmalıyız.

C) Her alanla ilgilenen ve her tür konuda yetenekli olanlar, başarıyı çabuk yakalarlar.

D) İlgi ve yeteneklerinin farkında olanlar, kendilerine uygun bir meslek seçer ve başarılı olurlar.

Ana düşünce

Yeteneklerimizin

farkında olmak,

mesleğimizi seçerken doğru

karar vermemize

yardımcı olur.

Nelere ilgi duyduğumuzun farkında olmak,

meslek seçimimizde önemlidir.

P:84

82 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3.

Bu yazıları okuyan bir öğrenci aşağıdaki yorumlardan hangisini yaparsa bu metinde paylaşılanlarla ilgili genel bir ana düşünceye ulaşmış olur?

A) Hayvanlar bize zarar vermez.

B) Hayvanlardan korkmamıza gerek yoktur.

C) Hayvanlarla ilgili bazı bilgilerimiz doğru olmayabilir.

D) Hayvanlar hakkında yazılanları okumak gerekir.

4.

Bu metin, aşağıdakilerden hangisini anlatmak için hazırlanmıştır?

A) Baykuşların duyu organlarının özelliklerini B) Baykuşların avlarından saklanma yöntemlerini

C) Baykuşların dünyadaki dağılımını D) Baykuşların yaşam biçimlerini

P:85

833. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

1. Ayşe, kütüphaneden aldığı romanların ilk cümlelerini

yazar. Bu cümleler şöyledir:

◆ Güneşli bir bahar sabahı mutlu bir güne uyanmıştı.

● O akşam, arabası yine arızalandı.

★ Biraz gülseniz şu dünyaya, dünya da size mutlaka güler.

■ Bugün Sevgi’nin doğum günüydü.

Sembollerle gösterilen romanlardan hangilerinin ilk cümlesi öznel bir anlatımdır?

A) ◆ ve ● B) ◆ ve ★ C) ● ve ■ D) ■ ve ★

◆ ● ★ ■

Bu metinde numaralanmış cümlelerden hangisi öznel yargılıdır?

A) I B) II C) III D) IV

2.

(I) Eğer insan rüyasında kendisini

bir çikolata ormanında görüyorsa

bence en güzel rüyayı görüyordur.

(II) Rüyalar gün içinde bizi etkileyen olaylarla ve duygularla ilgilidir. (III) Uyandıktan 5 dakika sonra

gördüğümüz rüyaların yarısını yani %50’sini, 10 dakika sonra ise

%90’ını unuturuz. (IV) Bir insan yılda 1500-2000 kez rüya görür.

Dünyalı Dergisi, S 9, s. 8.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerin her birinden sonra öznel yargılı bir cümle yazılacaktır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu cümlelerden biri olamaz?

A) Tenis sözcüğünün kökenini, nereden geldiğini öğrenmek çok hoş, değil mi?

B) Tenis oynamayı ben de seviyorum ama en çok kazanmayı seviyorum.

C) Tenis oynarken beyaz şapkamı takıyorum çünkü bana uğur getiriyor.

D) Tenis oyununda üç setin ikisini ya da beş setin üçünü alan oyunu kazanır.

3.

(I) Tenis sözcüğünün kökeni, “Yakala, tut!” anlamına gelen

Fransızca tenez (töne) sözcüğüdür. (II) Tenis, karşılıklı birer

rakip ya da çiftler hâlinde oynanır. (III) Teniste amaç, topu

bir raket yardımıyla rakip sahaya yollayarak sayı almaktır.

(IV) Bunu yaparken topun sahanın ortasındaki gerili fileye

değmemesi ve saha dışına çıkmaması gerekir.

SÜPER YENİ NESİL TEST 10

P:86

84 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) I nesnel yargılı B) II öznel yargılı C) III öznel yargılı D) IV öznel yargılı

(I) GO oyunu, en eski oyunlardan biridir. (II) Özellikle çok yönlü düşünme ve rakip analizi konusunda sana eşi benzeri olmayan bir deneyim sunabilir.

(III) Oyunun temel amacı tahtada en çok alana sahip olmaktır. (IV) Çok az kuralı olduğu için öğrenmek çocuk oyuncağıdır.

4.

5.

Arılar bal peteğinin

bir kısmında bal

yapar bir kısmında

da yavrularını

yetiştirir.

Minicik altı

bacaklı

bu sevimli

hayvanların

kıymetini bilmek

gerekir.

Bu petekler hassas

mühendislik

harikalarıdır.

Arılar

karınlarından

salgılanan bal

mumundan altıgen

kesitli prizma

şeklinde bal

peteği yapar.

Bu diyagramdaki cümlelerin öznel-nesnel olarak adlandırılması aşağıdakilerden hangisinde

doğru verilmiştir?

A) B)

C) D)

Nesnel

Öznel

Nesnel

Öznel

Nesnel

Öznel

Nesnel

Öznel

Nesnel

Öznel

Nesnel

P:87

853. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

Aşağıdaki metinlerin hangisinde diyagramdaki hikâye unsurlarının hepsine yer verilmemiştir?

A) Bir ağaç altına oturdular. Bu öğle saatinde gölge, sıcağı daha dayanılır kılıyordu. Otlar son günlerdeki yağmurlardan iyice büyümüş, yatak gibi olmuştu. Jordan (Cordın) sırtüstü yatıp tepesindeki

yapraklara baktı. Kendi söylediklerini dinlemekten yorulmuştu. Nikki’nin de yorulduğuna emindi.

Konuşmak insanı bitkin bırakıyordu.

B) O kadar hâlsizdim ki sürünerek yatağıma girdim ve yorganı başıma çektim. Tam zamanında çekmişim çünkü düşündüğüm gibi saat 22.00’yi gösterdiğinde annem odama girdi. Annem yanağımı

öpmek için eğildiğinde uyuyormuş numarası yaptım.

C) Dave (Deyv) arkadaşlarıyla birlikte kafedeki bir masaya yerleşirken sırıtmasına engel olamıyordu.

O kadar eğleniyordu ki ızgara peynirinin ilk lokmasını çiğnemekte zorlandı. Zaten o sırada çiğnemek de istemiyordu çünkü hart hurt edince sessizliği bozacağını düşünüyordu.

D) Dün akşam annem ve babam mutfakta uzun uzun konuşmuştu. İlk başta onları dinlemeye çalışmıştım fakat sonra ne dediklerini gerçekten umursamadığımı fark ettim. Çünkü söyleyeceklerini

milyonlarca kez duymuştum: Enno’da bir sorun var, Enno’da bir sorun var, Enno’da bir sorun var.

Enno farklı, farklı, farklı.

Hikâye

Unsurları

Kahramanlar/Karakterler kim?

Olay ne?

Olay ne zaman yaşanıyor?

Olay nerede geçiyor?

1.

Aşağıdaki tablo, bu metinde hikâye unsurlarından hangilerinin yer aldığını göstermektedir.

Buna göre tablonun hangi satırında işaretlemeler doğru verilmiştir?

A) ✓ ✓ ✓

B) ✓ ✓ ✓

C) ✓ ✓ ✓

D) ✓ ✓ ✓

2.

SÜPER YENİ NESİL TEST 11

Dar, tozlu ve loş bir sokaktı. İki yanda dizilmiş ahşap evler, sanki sırtlarında çok ağır yükler varmışçasına eğilmiş, bükülmüşlerdi. Vardı da gerçekten, görünmez yükler vardı sırtlarında: Geçen

yıllar...

Ama ben çok küçüktüm. “Evler ne kadar da çirkin!” diye düşünmüştüm yalnızca, sırtlarındaki

yükü görememiştim.

Annemle bir ziyarete gidiyorduk.

Olay Yer Zaman Kişi

P:88

86 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu paragrafla ilgili öznellik ve nesnellik yönüyle yapılan açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Metinde öznel yorumlar vardır.

B) Metinde yoruma yer verilmemiştir.

C) Metinde duygusal ifadelere yer verilmemiştir.

D) Metinde verilen bilgiler kanıtlanabilir niteliktedir.

4.

29 Ekim akşamı Mecliste yapılan görüşmeler sonucunda oy birliği ile devletin yönetim şeklinin cumhuriyet olmasına karar verildi. Yeni devletin adı da “Türkiye Cumhuriyeti Devleti”

oldu. Mecliste yapılan cumhurbaşkanlığı seçimleri ile Mustafa Kemal, tüm milletvekillerinin

oyunu alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı oldu.

Bu formda ölçülen özellikler aşağıdaki kavramlardan hangisiyle doğrudan ilişkilidir?

A) Canayakınlık B) Hoşgörü C) Anlayış D) Sabır

5. Evet Hayır

Öğretmeninin, büyüklerinin, arkadaşlarının sözünü kesmez,

onları sabırla dinler.

Yaptığı işi, sonuç alana kadar sürdürür ve tamamlar.

Sınıfa girerken, okul servisine binerken ve diğer gerekli durumlarda sırasının gelmesini bekler.

Zorluklar karşısında pes etmez. İşlerini aceleye getirmez.

1.

2.

3.

4.

3. Aşağıdakilerden hangisi bu karikatürün

ana düşüncesidir?

A) Çocukların oyun oynayacak güvenli oyun

alanları olmalıdır.

B) Bilgisayar ve cep telefonu kullanan çocuklar, bunları açık alanda kullanmaya

özendirilmelidir.

C) Günümüzde çocuklar, birlikte oynamak

yerine bilgisayarda veya cep telefonunda

oyun oynamaktadır.

D) Bilgisayar ve cep telefonunu küçük yaştan beri kullanan çocukların elektronik

aletleri kullanma becerileri gelişmektedir.

P:89

873. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

1. İnsanları mutlu eden şeyler farklı olabilir mi? Kimini güzel bir ev, kimini eğlenmek, kimini başarı, kimini

insanlara yararlı olmak daha çok mutlu edebilir. Mutluluğu, gerçekleştirmesi elimizde olan şeylerde

ararsak daha kolay bulamaz mıyız? Eğer böyleyse mutluluğun aklımızı doğru kullanmakla ilişkisi

olduğunu kabul etmiş oluruz. Mutlu olmak için kendi sınırlarımızın ve içinde yaşadığımız çevrenin

sınırlarının farkında olmalıyız. Yani elimizde olanlarla mutlu olmayı bilmek gerek. Gerçekleştirilmesi

elimizde olan isteklerimiz için var gücümüzle çalışmak; gerçekleşmesi elimizde olmayanlar için bakış

açımızı değiştirmek de iyi bir çözüm olabilir sanırım.

Bu metinde,

I. İnsanları mutlu eden şeyler değişir mi?

II. Mutlu insanları ilk görüşte anlayabilir miyiz?

III. Mutlu olmak için nasıl bir yol izleyebiliriz?

IV. İnsanı en çok mutlu eden şey nedir?

V. Mutluluğu daha kolay bulmak için ne yapabiliriz?

sorularından hangilerinin yanıtları vardır?

A) I - II - IV B) I - III - V C) II - III - IV D) II - III - V

SÜPER YENİ NESİL TEST 12

2.

Bu metindeki yay ayraç içinde yazılmış cümlelerin ana fikri: ............................

Noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Bizimle paylaşılan düşüncelere ancak bir yetişkinin düşünceleri ise inanmalıyız.

B) Her söylenene soruyla karşılık vermemiz bize şüpheci denmesine neden olur.

C) Okuduğumuz, dinlediğimiz sözlere şüpheyle yaklaşmak karşımızdakine saygısızlık olabilir.

D) Her düşünce doğru olmayabilir bu nedenle sorgulayarak dinlemeli veya okumalıyız.

Bu, böyledir. Bilim insanlarının yaptığı

bir araştırmaya göre...

(Hangi araştırma? Kim yapmış?

Ne zaman yapmış?)

Kendi deneyimlerimden

biliyorum ki...

(Bak ne güzel dedin: “Kendi”

deneyimlerin! Belki de benim

deneyimlerim bambaşka!)

(Nasıl bu kadar emin

olabiliyorsun? Başka türlü olması

mümkün değil mi?)

En iyisi, en doğrusu bu...

(Buradan nasıl emin olabiliriz

ki? Belki de durum yalnızca

senin için öyle!)

Uzmanlar diyor ki...

(Hangi uzmanlar?)

Hepimizin bildiği gibi...

(Yoo ben bilmiyorum,

belki de ilk defa duyuyorum,

neymiş ki o?)

P:90

88 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3 ve 4. soruları aşağıdaki metne göre yanıtlayınız.

4. Mimar Sinan’ın Mihrimah Sultan için yaptığı bu iki camiye tasarım dehası denmesinin nedeni...

Bu cümledeki noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Camilerle onun adını sonsuza dek yaşatmak istemesidir.

B) 21 Mart’ta bu camilerden birinde Güneş’in iki minare arasında batması; diğerinde ise Ay’ın, iki

minare arasında doğmasıdır.

C) Mihrimah Sutan’ın adına yakışır şekilde yapılan iki camiden birinin minareleri arasında Güneş doğarken diğer caminin iki minaresi arasında Ay’ın batmasıdır.

D) Mihrimah Sultan, Kanuni Sultan Süleyman’ın tek kız çocuğu olduğu için ona hem Anadolu hem

de Avrupa yakasında aynı anda biten iki cami yapabilmesidir.

3. Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı yoktur?

A) Mihrimah Sultan kimdir?

B) Mihrimah Sultan için yapılan camiler nerededir?

C) Mihrimah Sultan için yapılan camiler hangi tarihte tamamlanmıştır?

D) Mimar Sinan, Mihrimah Sultan için yaptığı camilerde neyi amaçlamıştır?

Mimar Sinan, Padișah

Kanuni Sultan Süleyman’ın

tek kız evladı olan

Mihrimah Sultan adına

iki cami inșa

etmiștir.

Tasarım Dehası İstanbul’un Anadolu Yakası ve Avrupa Yakası’na inșa

ettiği bu iki caminin arkasında Mimar Sinan’ın büyük

dehası gizlenmiștir. “Mihrimah”ın kelime anlamı “Ay ve

Güneș”tir. Mihrimah Sultan’ın doğum günü, gece ve

gündüzün eșit olduğu 21 Mart’tır. 21 Mart’ta Güneș,

Edirnekapı Mihrimah Sultan Camisi’nin iki minaresi

arasından batar. Yine 21 Mart’ta Ay, Üsküdar’daki

Mihrimah Sultan Camisi’nin iki minaresi arasından

doğar. Mihrimah Sultan’ın adının anlamı olan Ay ve

Güneș, bu iki camide, bu muhteșem mimari ile sonsuza

dek yașatılmıștır.

5. Yarışmaya üç yarışmacı katılmış. Bitiş çizgisi hemen ilerideymiş. Yumurta, kıvrak hareketlerle varış

noktasına doğru yuvarlanıyormuş. Cırtlak sesli, kabarık tüylü tavuksa kanatlarını çabuk çabuk çırparak yumurtanın önüne geçip birinci olmak üzereymiş. Piliç bu kez yarışmayı kazanacağına yürekten

inanıyormuş. Herkes bu kadar yakın koşunca bitiş çizgisini ilk önce kimin geçtiği varış görüntüsü ile

belirlenmiş. Nihayet sonuçlar açıklanmış. Yarışı şen şakrak cıvıl cıvıl bir civciv kazanmış.

Aşağıdakilerden hangisi bu metinde sözü edilen yarışmacılardan birinci olanın, yarışmanın

başlangıcındaki hâlini göstermektedir?

A) B) C) D)

P:91

893. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

1. Öyle bir şey var ki kıskanmamak imkânsız. Düşündükçe insanı deli eden, çatır çatır çatlatan bir şey:

Baş aşağı yürümek! Evet, baş aşağı yürümeyi nasıl da isteriz! Düz duvara hiç çaba harcamadan tırmanabilmek için neler vermezdik! O zaman ne asansöre ne de basamaklara gerek kalırdı.

Baş aşağı yürümeyi karıncalar becerir ama suyun altında yapamazlar. Sinekler de yapar ama onlar

da bir üflesen kaçarlar. Yok, yok, öyle bir hayvan var ki her yerde her zaman tepetakla yürüyebilir.

Hatta tavana tek ayak parmağıyla rahatça tutunup sarkabilir. Bir kapının üzerinde yürüdüğü zaman

kapı kolu gibi görünebilir.

Bu metinde yazarın kıskandığı hayvan aşağıdakilerden hangisidir?

A) B) C) D)

SÜPER YENİ NESİL TEST 13

2.

Bu tabloda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Zorbalık zayıf insanlara karşı yapılır.

B) Zorbalık, kişinin kendi gücünü göstermesini sağlar.

C) Zorbalığa son vermenin en iyi yolu dövüşmektir.

D) Zorbalık öğrencilerin gruplaşmasına neden olur.

Zorbalık ile İlgili Yanlış Düşünce

Zorbalık başkasına vurmaktan ibarettir.

Zorbalıktan yalnızca “hanım evlatları”

yakınır.

Zorbayı ele vermek “ispiyonculuk”tur.

Doğrusu

Zorbalık sadece fiziksel şiddet değildir. Birini sindirmek, dışlamak; birine kötü söz söylemek de zorbalıktır.

Öğrencilerin zorbalıktan şikâyet etmeleri “hanım evladı” oldukları anlamına gelmez. Zorbalık zalimlik ve haksızlık yapmak demektir.

Zorbalıkla mücadelede şiddet yalnızca şiddeti artırır.

Bir yanlışı düzeltirken şiddet kullanılması bizi de zorba

yapar.

Zorbayı ele vermek “ispiyonculuk” değil, bildirmektir.

Nasıl bir hırsızı yetkililere bildirmek gerekiyorsa zorbalık yapan kişiyi de yetkililere bildirmeliyiz.

P:92

90 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3.

Aşağıdaki görsellerden hangisi bu şiirin ana duygusunu en iyi şekilde anlatmaktadır?

A) B)

C) D)

Dağ ne büyük anne

Dokunuyor gökyüzüne.

Deniz, ne geniş anne,

Kocaman gemiler üzerinde.

Ama senin kalbin,

Geçer ikisini de.

Bütün aile,

Sığıyor içine.

Çiğdem SEZER

P:93

913.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

1.

Bu metinden hareketle aşağıdaki yorumlardan hangisinin doğruluğundan emin olunamaz?

A) Atatürk okurken dikkatli ve sorgulayıcıydı.

B) Atatürk, masa başında not alarak okuma alışkanlığı olan bir liderdi.

C) Atatürk çocukluğundan beri kitaplara notlar yazardı.

D) Atatürk, bilgilendirici kitaplardaki düşünceleri kendi düşünceleriyle karşılaştırırdı.

2. Kara deliklerle ilgili fotoğraflarda dairesel döngüler, kara deliğin madde yutarak büyüdüğünü göstermektedir. Kara deliğin ortasında bir çizgi gibi görünen ise onun başka bir kara delikle birleştiğini

ifade etmektedir.

Kara deliklerle ilgili yapılan bu açıklamadan hareketle her fotoğrafın altına,

I. Daha küçük kara delikler madde yutarak büyür.

II. Daha büyük kara delikler başka kara deliklerle birleşerek büyür.

III. Daha küçük kara delikler başka kara deliklerle birleşerek büyür.

IV. Daha büyük kara delikler madde yutarak büyür.

cümlelerinden biri yazılacaktır. Buna göre “B” harfiyle gösterilen fotoğrafın altına kaç numaralı

cümle gelmelidir?

A) I B) II C) III D) IV

Bilim ve Teknik Dergisi, S 633, s.11

A B C D

SÜPER YENİ NESİL TEST 14

... Atatürk, kitapları mutlaka masa başında okumuş, kırmızı ve mavi uçlu kalemle kitaplara; kurşun kalemle kâğıtlara notlar almıştır.

Atatürk’ün kitaplara koyduğu özel işaretler:

xx : Önemli

xxx : Çok önemli

D : Dikkat

? : Bu düşüncenin doğruluğu tartışmaya açık.

Atatürk’ün hayatında iyi ve öğretici kitabın yeri daima büyük olmuştur.

P:94

92 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Kurşun kalem, içinde ne kadar çok grafit adı verilen madde varsa o kadar yumuşak ve koyu yazar.

İçine konulan kil fazlalaştığında bu kalemler daha sert olur.

B harfini taşıyan kurşun kalemler, koyu ve yumuşak olan kalemlerdir. B harfinin yanında bulunan

rakamın artması, kalem ucunun koyulaşması ancak aynı zamanda yumuşaklaşması anlamına gelir.

Bu kalemler genellikle çok sık yazı yazılan ve çok sık düzeltme ihtiyacı hissedilen alanlarda kullanılır.

H harfini taşıyan kalemler, uçları sert olan kurşun kalemlerdir. Bu harfin önünde olan rakam arttıkça, kalemin sertliği artar ve rengi açıklaşır. Bu kalemler çoğunlukla mimarlar ve tasarımcılar tarafından tercih edilir.

F harfi, İngilizcede “iyi” anlamındaki “fine”(fayn) sözcüğünün baş harfinden gelir. Bu kalemin açıklık

ve koyuluk derecesi birbiriyle aynıdır.

HB harflerine sahip olan kalemler de yaygın kullanılan kurşun kalem türleridir. Bu kalemler genellikle öğrenciler tarafından kullanılır.

2B olan kalemler, öğrencilerin sınavlara girerken kullandıkları kalemlerdir. Bu kalemlerin özelliği,

koyu ve yumuşak yazıyor olmasıdır.

Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) 2B kalemin içinde 5B kalemine göre daha çok grafit vardır.

B) 7H kalem, 7B kalemden daha serttir.

C) H serisindeki bir kalemin numarası küçüldükçe sertliği azalır.

D) HB orta yumuşaklıkta olduğuna göre HB’den 9B’ye doğru olan sıralamada kalemlerin yumuşaklığı

artar.

3.

P:95

933. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

1. Birden fazla anlamı olan sözcüklere çok

anlamlı sözcükler denir.

I. Aralarında sıkı bir ilgi bulunan

II. Benzeyen, andıran, yaklaşan

III. Aralarında sıkı bir ilişki bulunan iki arkadaş, dost

IV. İki şeyin arasındaki mesafenin az olması

Numaralanmış tanımlarda bir sözcüğün

farklı anlamları verilmiştir. Buna göre bu

sözcük aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sıcak B) Yakın

C) Merak D) İlgi

Gerçek anlam, bir sözcüğün aklımıza gelen

ilk anlamıdır. Bu görsellerdeki varlıkların adları da gerçek anlamlıdır.

Aşağıdakilerden hangisinde bu sözcüklerden biri gerçek anlamı dışında kullanılmıştır?

A) Öğretmenin gözüne girmek için çok çalıştı.

B) Dilindeki pas tadı gitmek bilmedi.

C) Kulağındaki ağrı yüzünden uyuyamadı.

D) Burnundaki kemik, nefes almasını zorlaştırıyor.

3.

SARMAL DENEME SINAVI - 1

Bir öğrenci eş anlamlı sözcüklerden oluşan

bu kartların hepsini toplamak istiyor.

Buna göre kapalı kartlarda aşağıdaki sözcüklerden hangileri yazılıysa öğrenci, tüm

kartları toplar?

A) İlgi - İstek - Merak

B) Endişe - Özen - Özel

C) Kuşkucu - İstek - Dilek

D) Umut - Hayal - Kuşkucu

Cimri Şüpheci Pinti 2. Size Yedigöller’de bir kamp deneyimi yaşa- 4.

manızı tavsiye ederim. Sonbahar ve ilkbahar

bunun için çok uygun ama soğukla aranız iyi

değilse yazın kamp yapmanızı öneririm. İlk

fırsatta Yedigöller’de kamp yapın, unutamayacağınız günler yaşayacaksınız.

Bu metindeki numaralanmış sözcüklerden hangi ikisinin anlamı aynıdır?

A) I ve II B) II ve IV

C) III ve V D) IV ve VI

III

IV

V

VI

III

P:96

94 AKADEMİ TÜRKÇE 5

6. Gitanjali Rao, 11 yaşında katıldığı 3M Genç Bilim İnsanı Yarışması’nda

birinciliği kazandı. Bu çocuk, sulardaki kimyasal kirliliği çok daha ucuza tespit eden bir cihaz icat etti. Gitanjali’nin bu başarısı, çocukların

da bilim insanı olabileceklerini gösteren güzel bir örnek oldu.

Aşağıdaki sözcüklerden hangisi bu metindeki altı çizili sözcüklerden herhangi birinin eş anlamlısı değildir?

A) Elde etti B) Belirleyen C) Mesela D) Model

5. 1. ............. boyanırken odanın tabanına boya sıçramış.

2. 17’den 5’i çıkar dedim, 17 ile 5’i ............ demedim.

3. Ona bir şey vermek kolay ama ondan bir şey ............

zordur.

4. O ne kadar kabaysa kardeşi de o kadar ............tir.

Numaralanmış cümlelerdeki noktalı yerlere gelecek olan

sözcük, o cümledeki altı çizili sözcüğün karşıt anlamlısıdır.

Bulmacaya noktalı yerlere gelecek olan sözcükler yerleştirilecektir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bulmacaya yerleştirilecek sözcüklerden biridir?

A) NAZİK B) KİBAR C) BASİT D) ÇARPI

4

T

1 3

2

7. Cümledeki anlamı pekiştirmek ve güçlendirmek için aynı veya farklı sözcüklerin yan yana getirilmesiyle oluşturulmuş söz öbeklerine ikileme denir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme yoktur?

A) Bu işin yolunu yordamını bilmek gerekir.

B) Çocuk annesi gidince aç susuz kaldı.

C) Kadın yana yakıla eşyalarını arıyordu.

D) İki eli kanda olsa da bizi görmeden gitmez.

P:97

953. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

8. I. Bu konuyla ilgili derin bir araştırma yapmalıyız.

II. Sözlerinin beni incittiğini fark etmedi bile.

III. Azı dişine dolgu yaptırması gerekiyordu.

IV. Ders notlarını küçük kâğıtlara yazıp duvarına astı.

V. Bu sorunu çözmek için yarın bir araya gelelim.

Bu cümlelerdeki altı çizili sözcüklerden

gerçek anlamlı olanlar GA

mecaz anlamlı olanlar MA

terim anlamlı olanlar TA

ile gösterilecektir.

Buna göre aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğrudur?

A) GA TA MA MA GA B) MA GA GA MA TA

C) MA MA TA GA GA D) GA MA TA TA MA

10. Bir düşüncenin, bir kavramın daha iyi anlaşılması için örneklerin verildiği cümlelere “örneklendirme

cümleleri” denir. Örneklendirme cümlelerinde “örneğin, örnek olarak, söz gelimi, mesela, gibi” vb.

ifadelere yer verilir.

Bu açıklamaya göre,

(I) Vücudumuz uykudayken de çalışmaya devam eder. (II) Bunu da gün içinde depolanan enerjiyi

kullanarak yapar. (III) Bu yüzden sabah uyandığımızda yeniden enerjiye ihtiyaç duyarız ve kahvaltı

ederek enerjiyi depolarız. (IV) Kahvaltının enerji depolamak, kan şekeri düzeyini dengelemek, metabolizmayı hızlandırmak gibi yararları vardır.

cümlelerinin hangisi örneklendirme cümlesidir?

A) I B) II C) III D) IV

Aşağıdaki deyimlerden hangisi bu özdeyişle anlamca uyumludur?

A) Tatlı dilli olmak B) İçi dışı bir olmak

C) Dillere destan olmak D) Aklı başka yerde olmak

9.

Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol!

Mevlânâ

P:98

96 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu paragraftaki numaralanmış cümlelerin hangileri birbirine neden-sonuç ilgisi ile bağlanmıştır?

A) I - II B) II - III C) III - IV D) IV - V

Sahte Tablo

(I) Bu galeride bir ressamın tablosu sergilenecek. (II) Bir sorun var: Tablonun aynısından bir

tane daha bulunmuş. (III) Acaba hangi tablo

sahte? (IV) Galerinin uzmanı, hangisinin sahte

olduğunu hemen anladı. (V) Çünkü sahtesi ile

orijinali arasında yedi fark vardı.

Bilim Çocuk Dergisi, S 269, s. 58.

11.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul-sonuç ilişkisi vardır?

A) Annesine söz vermiş ki hemen eve gitti.

B) Soruyu duymadım ki yanıtlayayım.

C) Kardeşimi öyle çok özledim ki burnumda tütüyor.

D) Çorbadan bir kaşık aldım ki çorba tuz içinde.

12.

Çok kitap okumuş ki bu kadar düzgün konuşuyor. (Çok kitap okuduğu için düzgün konuşuyor.)

neden sonuç

koşul sonuç

Çiğ yemedim ki karnım ağrısın. (Çiğ yeseydim karnım ağrırdı.)

“Ki” bağlacının cümlede kurduğu ilişkilerden birkaçı

Neden - Sonuç Koşul - Sonuç

P:99

973. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu diyagramda numaralanmış cümlelerin hangisine ait eşleştirmede yanlışlık yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV

13.

14.

Patlamak

Can sıkıntısından

patlıyorum, yapacak

hiçbir şey yok.

Havai fişekler patlıyor, insanlar dans

ediyorlardı.

Topumuz patlayınca

oyunu bırakmak zorunda kaldık.

Bisikletin tekerine gi -

ren çivi, lastiği pat -

lattı.

Bu diyagramdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde “patlamak” sözcüğü mecaz anlamlıdır?

A) I B) II C) III D) IV

I

III

II

IV

İstediğini alırım ama harçlığından sen de katkı yaparsan.

Oyunları kurallarına göre

oynadığı için herkesin de

kurallara uymasını istiyordu.

Dikkatli bakarsan görürsün. Galoş giymeden içeri girmeyin.

Neden-Sonuç

İlişkisi

Amaç-Sonuç

İlişkisi

Koşul-Sonuç

İlişkisi

I II

III IV

P:100

98 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu tablonun hepsini doğru işaretleyen bir öğrenci aşağıdaki işaretlemelerden hangisini

yapmıştır?

Metinle İlgili Belirlemeler Evet Hayır

1. Metinde kurmaca unsurlar vardır.

2. Bu metnin yazarı Andy Stanton’dur.

3. Bu metnin anlatıcısı Polly’dir.

4. Hayalî unsurlara yer verilmiştir.

“Milyonlarca yıl önce, amcam daha doğmadan önce” diye başladı söze. “Uzayın ortasında

minicik bir peynir parçası dolaşıyordu ki bir anda her şey birbirine girdi. Bu peynir parçası,

‘Büyük Patlama’yı yarattı ve ucuzlukta alışveriş yapan yaşlı bir kadın gibi uçmaya başladı.

Birkaç dakika içinde her şey peynir koktu. Sonra birdenbire bilimsel kimyasallardan dolayı

gezegenimiz Dünya ortaya çıktı ve hemen ardından, biliyorsun, denizde bir yaratık büyümeye başladı.” “Nasıl bir yaratık?” diye sordu Polly. “Dişleri ve kolyesi olan gri bir yaratık.

Yüzüp durmaktan sıkıldı ve denizden çıktı. Bir mamuta dönüştü ve bir buz kütlesinin içinde

sıkışıp kaldı.”

Andy STANTON

(Sen Kötü Bir Adamsın Bay Çiklet!)

15.

A) 1. ✓

2. ✓

3. ✓

4. ✓

B) 1. ✓

2. ✓

3. ✓

4. ✓

C) 1. ✓

2. ✓

3. ✓

4. ✓

D) 1. ✓

2. ✓

3. ✓

4. ✓

P:103

1014.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

KÖK VE ÇEŞİTLERİ

1. Aşağıdaki varlıkların adlarının kökünü örnekteki gibi yazınız.

Kökü Kökü

1. 6.

2. 7.

3. 8.

4. 9.

5. 10.

süpür- tuz

Sesteş kök: Bir isim kökü ile bir fiil

kökünün yazılışları aynı ama anlamları

arasında herhangi bir ilişki bulunmuyorsa bu kökler sesteştir.

Örnek: dal (ağacın kolu)

isim kök

dal- (suyun içine girmek)

fiil kök

Ortak kök: Hem isim hem de fiil kökü olarak kullanılan ve aralarında anlamca bir ilişki bulunan köktür.

Örnek:boya (renk veren madde)

isim kök

boya- (boyaya batırarak, boya sürerek renk vermek)

fiil kök

Kök: Bir sözcüğün ek almamış,

anlamlı en küçük birimine denir.

Örnek: dost-luk

kök ek

İsim kökü: Bir varlığın, duygunun,

kavramın ismi olan köke denir.

Örnek: masa-mız-da

Dikkat! İsim köküne -mek/-mak

ekini getirdiğimizde sözcük anlamlı

olmaz.

Örnek: masa-mak (anlamlı değil)

kök ek ek

Fiil kökü: Bir işi, oluşu, hareketi bildiren köke denir.

Bu köklerin sonuna kısa çizgi konulur. Bu çizgi

-mek/-mak diye okunur. Böylece onun fiil kökü olduğu belirtilir.

Örnek: gel- (gelmek)

Dikkat! Bir köke -mek/-mak ekini getirdiğimizde anlamlı oluyorsa o kök, fiil köküdür.

Örnek: gel-mek (anlamlı)

P:104

102 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki metinde numaralanmış sözcüklerin numaralarını uygun kutuya yazınız.

3. Aşağıdaki sözcüklerin kökünü tabloya işaretleyiniz.

4. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin kökünü tabloya işaretleyiniz.

Öğretmen Atatürk

Yazı devriminden sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün karatahta başındaki fotoğrafı görülünce ona “başöğretmen” denilmeye başlanır.

Kurtuluş Savaşı’ndan hemen sonra bir İstanbul gazetecisi

kendisine şöyle bir soru yöneltir: “Yurdu kurtardınız. Şimdi ne

yapmak isterdiniz?” Atatürk, hiç duraksamadan şu yanıtı verir:

“Millî Eğitim Bakanı olarak Türk kültürünü yükseltmeye çalışmak, en büyük amacımdır.”

(1)

(3) (4)

(5)

(8)

(7)

(6)

(2)

İsim kökü: ................... Fiil kökü: ...................

Sözcük İsim Kökü Fiil Kökü Sözcük İsim Kökü Fiil Kökü

koku oyuk

batı kuşkulanmak

ölçü hazırlanmak

iyileşmek incelmek

kürek düşey

solgun seçim

soğuk çürük

Sözcük Sesteş Kök Ortak Kök

Hiçbir yediğinden tat alamıyordu.

Kuru bir bezle masayı sildi.

Güvercinlerin önüne biraz yem saçtı.

Küçük kız, sessizce elimi tuttu.

Yaz tatilinde bol bol kitap okuyup film izleyecek.

1

2

3

4

5

6

7

P:105

1034. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 12

3. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin kökü

isimdir?

A) Batı B) Doğu

C) Yağmur D) Kampçı

4. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi hem isim

hem de fiil köküdür?

A) Ben B) El

C) Gül D) Küt

7. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi fiil köküdür?

A) Giysi B) Simitçi

C) Vatandaş D) Yoksul

5. Yazıyı evini özleyen biri bulmuş.

I

Sayıları çok çocuklu bir anne

II

Çörekleri eşit dağıtmak için

III

Çarpmayı ve bölmeyi de.

IV

Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerden hangisi isim köklüdür?

A) I B) II C) III D) IV

6.

Bu kutulara uygun sözcüklerin yazılı olduğu

kartlar atılacaktır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Dergi sözcüğü II. kutuya atılmalıdır.

B) İkiz sözcüğü I. kutuya atılmalıdır.

C) Alıcı sözcüğü II. kutuya atılmalıdır.

D) Gezi sözcüğü I. kutuya atılmalıdır.

I

Fiil

Köklü

Sözcükler

II

İsim

Köklü

Sözcükler

1.

Bu şemada boş kutulara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) giz - gir B) geri - güz

C) gemi - göl D) gömü - gönül

gar

gri

İsim Kökü

gez

gör

Fiil Kökü

Kök

2. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin kökü,

türü bakımından diğerlerinden farklıdır?

A) B)

C) D)

Büyüteç

Uçak

Gözlük

Dalgıç

P:106

104 AKADEMİ TÜRKÇE 5

9. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

Sözcük Kökü

A) Gençlik Genç

B) Sözlük Sözlü

C) Saygılı Saygı

D) Yaşlılık Yaşlı

8.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki altı çizili

sözcüklerden hangisinin köküyle mastar

yapılamaz?

A) Duvarda ufak bir sızıntı var.

B) Yakıcı sıcaklar yine geldi.

C) Haberi alınca birden canlandı.

D) Yaşlanınca köşesine çekildi.

10. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi kök hâlindedir?

A) Konak B) Kulak

C) Solak D) Soluk

12. Aşağıdaki bilmecelerde altı çizili sözcüklerden hangisi isim kökü olmasına rağmen fiil kökü

olarak da kullanılabilir?

A) Kurşun kalem, kalemtıraşa ne demiş? B) Ayağını yorganına göre uzatmazsan ne olur?

(Başımı döndürüyorsun.) (Zatürre olursun.)

C) Kuşlar nasıl konuşur? D) Türkçe kitabı, matematik kitabına ne demiş?

(Daldan dala atlayarak) (Sen de çok problemli birisin.)

11. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi fiil köklü

değildir?

A) B)

C) D)

Kayak

Tarak

Tabak

Yatak

Bir sözcüğün köküne -mek, -mak eki

getirdiğimizde sözcük anlamlı oluyorsa

bu tür sözcüklere mastar denir.

P:107

1054. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

YAPIM EKLERİ

Ek

Yapım Eki

Gövde

Kökten sonra gelen kimi zaman sözcüğün görevini kimi zaman da anlamını

değiştiren harf ya da hecelerdir.

Örnek: ev-ler-imiz-de (Ekler, sözcüğün anlamını değiştirmedi.)

uç-ak-ta (“Uçmak”tan “uçak” sözcüğü oluştu. Anlam değişti.)

kök

ek

ek ek

ekek

Sözcüğün anlamını değiştiren eklerdir.

Örnek: dol-gu

(“Dolmak”tan “dolgu” sözcüğü oluşturuluyor. Sözcük yeni bir anlam

kazanıyor.)

fiil kökü yapım eki

Bir köke bir yapım eki eklenince oluşan sözcüğe denir.

Örnek: kitap-lık

Dikkat! Gövde hâlindeki sözcüklere de ekler gelebilir.

Örnek: kork-u-luk

kök

yapım eki

ek ek

gövde

1. Aşağıdaki sözcüklerin kökünü ve aldığı eki ya da ekleri örnekteki gibi yazınız.

Sözcük Kök Aldığı ekler Sözcük Kök Aldığı ekler

gizlice giz -li, -ce yurtta yurt -ta

kuşkucu konak

sağlıklı görgülü

gençlikte sorgulamak

canlılık kırılmak

kişisel yenilgi

kitap kitaplık

korku korkuluk

1

2

3

4

5

6

P:108

106 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki şiirde yapım eki almış sözcükleri yuvarlak içine alınız.

3. Aşağıda verilen varlıkların adının yapım eki alıp almadığını tabloya işaretleyiniz.

Bir bahçeye girdim ki

Meyveler yenebiliyor

Ama yine dalına dönüyor.

Bir odadaydım

Pek bir manzarası yoktu

Ama ufuklar bana uzanıyordu.

Bir bahçede oturdum

Çiçekler koparılabiliyor

Ama saplarına bir zarar gelmiyor.

Unuttum kendimi burada

Eski hatıralarda

Ama yepyeni oldum sonra.

Bir eve girdim

Kimse yoktu

Ama sesler çoktu.

Nerede miydim?

Kütüphanedeydim.

John AGARD

(Kitap)

Varlık Yapım eki

almış.

Yapım eki

almamış. Varlık Yapım eki

almış.

Yapım eki

almamış.

1 4

2 5

3

1

3

5

2

4

6

P:109

1074. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 13

8. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili eklerden

hangisi yapım ekidir?

A) Düşüncelerim ilgisini çekti.

B) Bu soruna bir çözüm bulmalıyız.

C) Bardağım kırılınca süt yere döküldü.

D) Öğretmen şiirim için güzel şeyler söyledi.

7. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi eklerine

yanlış ayrılmıştır?

A) Kira-z B) Doğ-um

C) İz-le-nim D) Yap-ı-lı

4. Çöl hayvanları yakıcı sıcaktan kaçmak için

I II

gölgede uyur ya da yer altında saklanır.

III IV

Bu cümledeki numaralanmış eklerden hangisi yapım ekidir?

A) I B) II C) III D) IV

5. Aşağıdaki sözcüklerden hangisine gelen

ekler yapım ekidir?

A) Kardeş-i-miz B) Al-ır-ız

C) Bil-di-k D) Yaz-ar-lık

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin

hangisinde yapım eki bir fiil köküne eklenmiştir?

A) Annem kendisine yeni bir gözlük almış.

B) Sunum için aramızdan bir sözcü seçtik.

C) Sevgi her şeyin üstesinden gelir, inan.

D) Rüzgârlı havalarda mutlaka şapkasını

takardı.

6. Sevgi, hayatımızdaki en temel duygulardan

biridir. Çoğu zaman hem sevmek hem de

sevilmek isteriz. Sevgisiz bir insan pusulasız

bir gemiye benzer. Sevgisizlik bizi mutsuzluğa sürükler.

Bu paragrafta altı çizili sözcüklerin ortak

özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Birden fazla ek almaları

B) İsim köklü olmaları

C) Yapım eki almaları

D) Hem isim hem de fiil kökü olmaları

2. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi farklı bir ek almıştır?

A) Apartmanın giriş kapısında bir yazı asılıydı.

B) Batı yönünde ilerlersek hedefimize ulaşabiliriz.

C) İzinsiz kazı çalışmaları nedeniyle su borusu

patlamış.

D) Bu tren garı tarihî bir öneme sahiptir.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

sözcüğün kökü fiil değildir?

A) Düğünde sıra, takı merasimine geldi.

B) Geri dönerken yolu kaybetmiş.

C) Bu yazı sanki beni anlatıyordu.

D) Öğretmenin sorduğu soru cevapsız kaldı.

P:110

108 AKADEMİ TÜRKÇE 5

13. Kök: Bir sözcüğün anlamlı en küçük birimdir.

Gövde: Sözcüğün yapım eki almış hâlidir.

Kök Yapım Eki Gövde

I. Söz -lük Sözlük

II. Söz -lü Sözlü

III. Söz -ün Sözün

IV. Söz -cü Sözcü

Verilen bilgilere göre tablodaki numaralanmış sözcüklerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV

11. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere “-im”

eki getirildiğinde hangisi yapım eki olur?

A) El... kapının arasına sıkıştı.

B) Bir dil... beyaz peynir verdi.

C) İki gündür diz... ağrıyor.

D) Artık benim de pil... bitmiş.

12. Aşağıdaki sözcüklerden hangisine gelen

ek, yapım eki değildir?

A) Sözü B) Gezi

C) Koşu D) Soru

Dökülür köpüklü sular yarından.

I

Baharlar yaratır kışın karından.

II

İçenler sihirli pınarlarından

III

Şöyle bir silkinir ceylan olurlar.

IV

Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

10.

Bu dörtlükteki altı çizili sözcüklerden hangisi fiil köklüdür?

A) I B) II C) III D) IV

9. Bir sözcüğün gövdesine gelen yapım eki, artık kökün değil, gövdenin anlamını değiştirir.

Buna göre aşağıdaki varlıkların adlarından hangisinin gövdesine bir yapım eki

gelmiştir?

A) B)

C) D)

14. Kök, bir sözcüğün anlamlı en küçük parçasıdır.

Köke gelen ekler, sözcüğün anlamını değiştiriyorsa onlara “yapım eki”

denir. Yandaki diyagramda dairenin içindeki kök, çevresindekiler ise

köke gelen yapım ekleriyle oluşturulan sözcüklerdir.

Buna göre aşağıdaki diyagramların hangisinde sözcükler arasında aynı ilişki kurulmamıştır?

A) B)

C) D)

bil

bilgi

bilgili

as

askı

askılık

say

sayı

sayılar

del

delik

delikli

yaz

yazı

yazıcı

P:111

1094. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

YENİ NESİL HAZIRLIK TESTİ 4 EKSTRA

1.

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi anlamı değiştiren bir ek almıştır?

A) I B) II C) III D) IV

Bana kuşlu mektuplar getir postacı

I

Sabahları açacağım zarflarını

II III IV

Bu diyagramda I ve II numaralı yerlere yazılabilecek örnek sözcükler aşağıdaki cümlelerin

hangisinde altı çizili olarak verilmiştir?

I II

A) Onlar İzmir’de oturuyor. Burnunda bir sivilce çıkmış.

B) Apartmanda bir koku var. Onun sevgisini ta içimde hissediyorum.

C) Bizde bu kitaptan yok. Elimde yeni bir dergi var.

D) Telefonda çok zaman harcıyor. Sınıfın en gözde öğrencisi oydu.

3.

Çekim Eki: Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmez.

Yapım Eki: Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirir.

Çekim Eki

Yapım Eki

I

II -de

Bu diyagramda da görüldüğü gibi bir sözcüğe birden fazla yapım eki getirilebilir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi II numaralı yere yazılabilecek bir sözcüktür?

A) Günlerce B) Sevimli C) Ekmekte D) Saygılar

2. I

Kök

+ yapım eki + yapım eki

Gövde

II

Gövde

P:112

110 AKADEMİ TÜRKÇE 5

4. Kök: Sözcüğün hiç ek almamış, anlamlı en küçük parçasıdır.

İsim Kökü: Bir varlığın adı olan sözcüklerdir.

Fiil Kökü: İş, oluş, hareket bildiren sözcüklerdir.

Bu diyagramdaki kaçıncı sözcük, bulunduğu yere uygun bir örnek değildir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

tartı masa

Kök

giy yürü

I II III IV

İsim Kökü Fiil Kökü

Buna göre aşağıdaki sözcüklerden hangisi 1. örnekteki sözcükle aynı özelliklere sahip bir

gövdedir?

A) Yakıcı B) Yapıcı C) Kiracı D) Bakıcı

5.

Kök hâlindeki bir isme ya da fiile bir ek geldiğinde sözcüğün anlamı değişiyorsa

bu gelen eke “yapım eki” denir. Yapım eki olan sözcüğe de “gövde” denir.

1. Örnek: spor + cu sporcu

isim + yapım eki gövde

2. Örnek: gör + gü görgü

fiil + yapım eki gövde

P:113

1114.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu metni okuyan bir öğrenci, kök hâlindeki sözcüklerden bazılarının altını çizmiştir.

Öğrencinin altını çizdiği kaç numaralı sözcük kök hâlinde değildir?

A) I B) II C) III D) IV

Numaralanmış cümlelerdeki bazı sözcükler aşağıdaki tabloya yerleştirilmiştir.

Bu tablonun hangi satırındaki bilgiler doğrudur?

SÜPER YENİ NESİL TEST 15

1.

Selvi Ağacı

I. İnce, uzun boylu, tepesi sivri bir ağaçtır.

II. Yaprakları koyu yeşil renkte ve pulludur.

III. Yıl boyu yaprak dökmez.

IV. Topa benzeyen küçük kozalakları vardır.

2.

Sevgili Külkedisi,

Artık yaşadığınız yer, kocaman bir saray olduğuna göre periye ihtiyacınız kalmamıştır. Acaba şu

I

iyilik perinizle tanışmamı sağlayabilir misiniz? Çürümeden önce değişmesini istediğim epeyce

II

kabak, patlıcan ve benzeri sebze var evimizde. En azından bir salkım üzüm, elmas oluverse

III IV

gerçekten çok sevinirim.

Cümle Numarası İsim Kökü Fiil Kökü

A) I boylu ağaç

B) II renk pullu

C) III yaprak dökmek

D) IV top küçük

P:114

112 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu şiirde aranan özellikleri taşıyan sözcükler aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

I II

A) Kırık - Solgun Çiçek - Ben

B) Geliyor - Görmezden Ben - Beni

C) Küsmüş - Geliyor Bir - O

D) Küsmüş - Benzedim Bana - Yolunu

3.

4.

Aranan Özellikler

I. Fiil köklü iki gövde

II. İsim köklü iki sözcük

Küsmüş bana arkadaşım

Değiştiriyor yolunu

Görmezden geliyor beni

Ben kırık dala benzedim

O solgun bir çiçek gibi

Abdülkadir BUDAK

Çiftçi amca dinle beni,

Bırak elindeki işini,

Kim neyler kavağı,

Serviyi, dutu, meşeyi?

BAYRAM

Şeker ağacı istiyorum ben.

Şöyle kocaman, en güzelinden…

Dikelim yoksul mahallemize.

Çocuklar erken büyümeden.

…

Eşref KARADAĞ

Bu şiirdeki altı çizili sözcükler için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Kök hâlindeki sözcüklerdir. B) Çekim eki almış sözcüklerdir.

C) Fiil köklü sözcüklerdir. D) Yapım eki almış sözcüklerdir.

P:117

1155. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

SES OLAYLARI

Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli

ceket -i çilek -i

çekiç -i şurup -u

havuç -u taç -ı

böcek -i hesap -ı

kek -i kanat -ı

Ünsüz Yumuşaması: Dilimizde “p, ç, t, k”

harflerinden biriyle biten bir sözcüğe ünlü

harfle başlayan bir ek geldiğinde “p, ç, t, k”

harflerinin “b, c, d, g/ğ”ye dönüşmesidir.

Örnek: kitap + –ı → kitabı

ağaç + –a → ağaca

armut + –u → armudu

kepenk + –i → kepengi

çocuk + –u → çocuğu

Dikkat! Tek heceli sözcüklerde genellikle

bu kural uygulanmaz ama bazı sözcüklerde

uygulanır.

Örnek: top + –u → topu

gök + –ü → göğü

Dikkat! Özel adlarda bu kural yazarken uygulanmaz ama okurken uygulanır.

Örnek: Zonguldak + –ı → Zonguldak’ı

(Zonguldağı diye okunur.)

Dikkat! Dilimize başka dillerden girmiş sözcüklerde bu kural uygulanmaz.

Örnek: hukuk + –u → hukuku

Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi): Dilimizde

“f, s, t, k, ç, ş, h, p” harflerinden biriyle biten bir

sözcüğe “c, d, g” ile başlayan bir ek geldiğinde

bu ekin “ç, t, k” ye dönüşmesidir.

Örnek: sınıf + –ca → sınıfça

çiçek + –ci → çiçekçi

geç + –di → geçti

çalış + –gan → çalışkan

Dikkat! Bazı birleşik sözcüklerde bu kurala uyulmaz.

Örnek: gök + delen → gökdelen

Ünlü Düşmesi: Son hecesinde “ı, i, u, ü” harflerinden biri olan bazı sözcükler ünlü ile başlayan

bir ek aldıklarında bu sözcüklerdeki “ı, i, u, ü”

harfinin düşmesidir.

Örnek: gönül + –ü → gönlü

akıl + -ı → aklı

Ulama: Sessiz harfle biten sözcükten sonra sesli

harfle başlayan sözcük okunurken ilk sözcüğün

son harfiyle ikinci sözcüğün ilk hecesinin birleştirilerek okunmasıdır.

Örnek: Ekmek aldım. (“Ek-me-kal-dım” biçiminde okunması)

Ünsüz Türemesi: Ünsüz harfle biten sözcük, ünlüyle başlayan bir ek aldığında ya

da bir sözcükle birleştiğinde son harfinin

yinelenmesidir.

Örnek: sır + –ı → sırrı

af + etmek → affetmek

Ünlü Daralması: Son harfi “a, e” olan bir sözcüğe -yor eki getirildiğinde “a, e”nin “ı, i”ye dönüşmesidir.

Örnek: atla + –yor → atlıyor

bekle + -yor → bekliyor

1. Aşağıdaki sözcüklerin verilen ekleri aldıktan sonraki hâllerini yazınız.

1

2

3

4

5

P:118

116 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki sözcüklerin verilen ekleri aldıktan sonraki hâllerini yazınız.

3. Aşağıdaki fiileri “-yor” eki getirerek yazınız.

4. Aşağıdaki sözcüklerin verilen ekleri aldıktan sonraki hâllerini yazınız.

Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli

zarf -de börek -de

keşif -de süzgeç -de

hafif -ce ilaç -da

balık -da yazlık -da

boncuk -da durak -da

dürüst -ce termos -da

fotoğraf -cı yelek -de

Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli

başla- -yor gözle- -yor

gelme- -yor dinle- -yor

bilme- -yor anla- -yor

kutla- -yor izle- -yor

düşle -yor oynama -yor

Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli Sözcük Ek Sözcüğün Son Hâli

fikir -i ömür -ü

göğüs -ü sabır -ı

ufuk -u alın -ı

1

2

3

4

5

6

7

P:119

1175. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

KAZANIM TESTİ 14

1. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde ünlü

düşmesi vardır?

A) Ev alma, komşu al.

B) Yarım elma, gönül alma.

C) Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.

D) Ağzı eğri, gözü şaşı ensesinden belli olur.

2. Yalnız köylerde değil,

Kentte de besleniriz.

I

Bekçiliğin yanında

II

Arkadaşlık da ederiz.

Bu bilmecede numaralanmış sözcüklerdeki ses olayları aşağıdakilerden hangisinde

doğru verilmiştir?

I II

A) Ünlü Ünsüz

Düşmesi Yumuşaması

B) Ünsüz Ünsüz

Benzeşmesi Yumuşaması

C) Ünsüz Ünsüz

Yumuşaması Benzeşmesi

D) Ünsüz Ünlü

Benzeşmesi Düşmesi

3.

Bu cümlede altı çizili sözcükteki ses olayı

aşağıdaki cümlelerin hangisinde yoktur?

A) Bu süreci de başarıyla tamamlayacağız.

B) Arkadaşım aylardır burnumda tütüyor.

C) Kitabı masanın üstüne bırakmıştım.

D) İlk kez sütlü kahve içti ama tadını beğenmedi.

Kalbi sevgiyle doluydu.

Cümle Altı Çizili Sözcükteki Ses Olayı

A) Hiçbir zaman

umudunu

yitirmemelisin.

Ünsüz

Yumuşaması

B) Asya, salıncakta

sallanmak istedi.

Ünsüz

Benzeşmesi

C) Akşam buraya

kimse gelmedi. Ulama

D) Emri veren komutan, askerlere son

kez bakıp çıktı.

Ünlü düşmesi

5. Aşağıdaki tabloda altı çizili sözcüklerle bu

sözcüklerdeki ses olayları eşleştirilmiştir.

Buna göre eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

6. Aşağıdaki sözcüklerden hangisine -i

(-ı/-u) eki getirilirse ünsüz yumuşaması olmaz?

A) Ahlak B) Balık

C) Sağlık D) Suluk

4.

Bu şiirdeki sözcüklerle ilgili aşağıdaki

açıklamalardan hangisi doğrudur?

A) “Sözcüktür” sözcüğünde ünsüz benzeşmesi vardır.

B) “Cıvıldayan” sözcüğünde ünsüz düşmesi

vardır.

C) “Kanatlarını” sözcüğünde ünsüz benzeşmesi vardır.

D) “Çırptıklarında” sözcüğünde ünsüz düşmesi vardır.

Harfler bir kuş yuvası

Birer sözcüktür kuşlar

Cıvıldayan kanatlarını ilk çırptıklarında

Havalandıklarında

Şiir okurlar.

Cahit ÖKMEN

P:120

118 AKADEMİ TÜRKÇE 5

9. Süreksiz sert ünsüzlerle (p, ç, t, k) biten bir sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde sözcüğün

sonundaki sert ünsüz yumuşar. Bu kural ….. sözcüklerde aranmaz.

Örnek:

Bu görsellerdeki varlıkların adına ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde sözcüğün sonundaki sert ünsüz

yumuşamaz.

Buna göre noktalı yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) ünsüz harfle başlayan B) üç harfli

C) tek heceli D) içinde kalın ünlü harf olan

7. Sert ünsüzle (fıstıkçışahap sözcüğündeki sessiz harfler) biten sözcüklere c, d, g ile başlayan bir ek

getirildiğinde c, d, g sırasıyla ç, t, k’ye dönüşür. Bu ses olayına ünsüz benzeşmesi (ünsüz uyumu)

denir.

Buna göre görseldeki numaralanmış mevsimlerden hangisinin adına -de eki getirildiğinde ünsüz benzeşmesi olur?

A) I B) II C) III D) IV

I II III IV

Bu diyagramda kaç numaralı örnekler yer değiştirirse bütün örnekler doğru yerde olur?

A) I ile II B) I ile III C) II ile IV D) III ile IV

alın + ı alnı

Ünlü

Daralması

Ünsüz

Benzeşmesi

Ünlü

Düşmesi

Ünsüz

Yumuşaması

nöbet + ci nöbetçi

başla + yor başlıyor

emek + i emeği

I

III

II

IV

8.

P:121

1195. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

YENİ NESİL HAZIRLIK TESTİ 5 EKSTRA

1. Kimi sözcükler, iki sözcüğün birleşmesiyle oluşur. Bu sözcüklerin bir kısmı ayrı bir kısmı ise bitişik

yazılır. Eğer birleşen bu iki sözcükten birinde ünlü düşmesi ya da ünsüz türemesi varsa bu iki sözcük

bitişik yazılır.

Ünlü düşmesi nedeniyle bitişik yazılan sözcüğe örnek:

kayıp olmak kaybolmak

Ünsüz türemesi nedeniyle bitişik yazılan sözcüğe örnek:

af etmek affetmek

Buna göre aşağıdaki tablonun hangi satırında yanlışlık yapılmıştır?

Sözcükler Ünlü Düşmesi Ünsüz Türemesi

A) Hissetmek ✓

B) Emretmek ✓

C) Reddetmek ✓

D) Kaydetmek ✓

2.

Bu diyagrama göre aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisinde ünsüz yumuşaması olmamıştır?

A) Anahtar kilide uymayınca kapıyı açamadı.

B) Tabağını bulaşık makinesine yerleştirdi.

C) Bugün boynuna küçük bir fular takmıştı.

D) Gömleğinin yakasını açıp derin bir nefes aldı.

Ünsüz yumuşaması

Bir sözcüğün son harfi p, ç, t, k + Sözcüğe gelen ek, ünlü harfle başlıyorsa

P:122

120 AKADEMİ TÜRKÇE 5

Bu diyagrama göre aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisinde ünsüz benzeşmesi

yoktur?

A) Raftan istediğin kitabı alabilirsin. B) Bacağı ağrıdığı için yürümek istemedi.

C) Sıcaktan bunalınca hırkasını çıkardı. D) Oyuncakçıya kadar gidip geldi.

Bir sözcük f, s, t, k, ç, ş,

h, p harflerinden biriyle

bitiyorsa

Bu sözcük c, d, g ile

başlayan bir ek alıyorsa

Örnek: Türk + ce Türkçe

sınıf + da sınıfta

unut + gan unutkan

c, ç’ye d, t’ye

g, k’ye dönüşür.

Ünsüz Benzeşmesi 3.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki sözcüklerden hangisinde ünlü daralması olmaz?

A) unut- B) sakla- C) bekle- D) dinle4.

Ünlü Daralması

a ya da e harfleriyle biten bir fiile -yor eki getirildiğinde fiilin son hecesindeki

ünlü (a,e); ı, i, u, ü harflerinden birine dönüşür.

5. Bu görselde numaralanmış meyvelerden hangisinin adına -de eki getirildiğinde ünsüz benzeşmesi olur?

A) I B) II

C) III D) IV

I

II III

IV

P:123

1215.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

SÜPER YENİ NESİL TEST 16

2.

1. Son harfi p, ç, t, k harflerinden biri olan sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek gelirse p, ç, t, k harfleri

b, c, d, g’ye dönüşür. Bu ses olayına “ünsüz yumuşaması” denir.

Bu kural özel adlar yazılırken uygulanmaz ama okunurken uygulanır.

III

II I

IV

Buna göre Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi haritasında numaralanmış il adlarından hangisinin

okunuşunda/söylenişinde ünsüz yumuşaması olur?

A) I B) II C) III D) IV

Bu metindeki altı çizili sözcüklerdeki ses olayı, ağacın üstündeki numaralı sözcüklerin hangilerinde de olabilir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) III ve IV

Kâğıt kesiği

tayga ormanları

Tayga ormanlarında her yıl 100 milyondan

fazla ağaç kesiliyor ve bunların büyük bölümü kâğıt mendil, kâğıt havlu, tuvalet kâğıdı

vb. üretmek için kullanılıyor. Kanada ve

Rusya gibi tayga ormanlarının sınırları içinde

kalan devletler, bu ormanların altındaki petrol, gaz ve altın gibi değerli maden yataklarına ulaşmak için ağaçları yok ediyorlar.

MADENCİLİK

TARIM ALANI

PETROL

HAVAALANI

ALTIN VE GÜMÜŞ

KONUT İNŞAATI

HAYVANCILIK

OTOYOL

II

I

III

IV

Dünyalı Dergisi, S 12, s. 10.

P:124

122 AKADEMİ TÜRKÇE 5

3.

Buna göre,

• Annemin ailesi 1983’te Ankara’ya taşınmış.

• Sinop’ta küçük bir evde yaşıyordu.

altı çizili sözcüklerdeki eklerin -te -ta biçiminde yazılmasının nedeni aşağıdaki ses olaylarından hangisi ile açıklanır?

A) Büyük ünlü uyumu B) Ünsüz yumuşaması

C) Ünlü daralması D) Ünsüz benzeşmesi

4. Aşağıdaki bilmecelerin hangisinde ünsüz yumuşamasına örnek bir sözcük yoktur?

A) Kanadı var kuş değil, B) Ne iliği var ne kemiği

Kuyruğu var at değil (uçak) Pır dereye pır tepeye (kelebek)

C) Tavuktan alçak D) Çanağı beyaz

İnsandan yüksek (şapka) Çorbası kara (kahve)

6. Bu şiirin son dizesinde sözcükler arasındaki ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ünsüz benzeşmesi B) Ünsüz yumuşaması

C) Ünsüz türemesi D) Ulama

5. Bu şiirde numaralanmış sözcüklerdeki ses olayları sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

A) Ünlü daralması - Ünsüz benzeşmesi B) Ünsüz türemesi - Ünsüz benzeşmesi

C) Ünsüz yumuşaması - Ünlü daralması D) Ünsüz benzeşmesi - Ünsüz yumuşaması

5 ve 6. soruları aşağıdaki şiire göre yanıtlayınız.

ÇOCUK VE OYUN

Bir çocuk

Top zannetti güneşi

I

Uzattı ellerini

II

Tuttu

İndirdi yeryüzüne

Topladı

Mahalle arkadaşlarını yanına

Bir takım kurup

Başladılar oynamaya…

Derya ALTINTREN

-de eki -da, -ta, -te biçiminde de yazılır.

P:125

1235. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Bu metnin ilk cümlesinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?

A) Ünlü düşmesi B) Ünlü daralması

C) Ünsüz yumuşaması D) Ünsüz benzeşmesi

3. Bu metinde altı çizili sözcükteki ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ünlü düşmesi B) Ünlü daralması

C) Ünsüz yumuşaması D) Ünsüz benzeşmesi

SÜPER YENİ NESİL TEST 17

1. Aşağıdaki varlıklardan hangisinin adına ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde ünsüz yumuşaması görülür?

A) B) C) D)

2 ve 3. soruları aşağıdaki metne göre yanıtlayınız.

Dünyalı Dergisi, S 13, s. 30.

Kanada’daki Whistler kasabası

yakınlarındaki ormanda minik,

yumurta şeklinde bir ev var.

Evin sahibi Joel Allen (Cool Elin),

büyük şehirden sıkılınca bu küçük

kasabaya taşınmış. Bir gün

Yüzüklerin Efendisi’ndeki

büyücü Gandalf’a benzettiği

bir marangozla tanışmış ve

hayatı değişmiş.

Yaşlı marangozdan o

kadar etkilenmiş ki o da

marangozluğa başlayıp kendi

evini yapmaya karar vermiş.

Üç senede biten evin tamamı

bölgeye özgü ağaçlardan

yapılma.

P:126

124 AKADEMİ TÜRKÇE 5

4.

Bu tabloda sözcüklerdeki ses olayları ayraç içinde yazılmıştır. Ayraç içindeki bilgi doğruysa kart bir

kare ileri gidecek. Yanlışsa bir kare geriye gidecek.

Buna göre bu tablonun son hâli aşağıdakilerden hangisi olur?

A) B)

C) D)

5.

Bu metinde altı çizili sözcüklerden birinin yazımı değişmiştir.

Bunun nedeni aşağıdaki ses olaylarından hangisidir?

A) Ünlü düşmesi B) Ünsüz yumuşaması

C) Ünlü daralması D) Ünsüz benzeşmesi

Üretim bandı bir ürünün

üretilmesi sırasında geçtiği tüm

aşamaları kapsar. Bir üretim

bandında üretilecek ürüne

uygun makineler kurulur. Bu

nedenle bir üretim bandında

yapılan seri üretimdeki ürünler

tek tiptir. Farklı ürünlerin

üretimi için farklı üretim

bantlarının geliştirilmesi gerekir.

Bilim Çocuk Dergisi, S 243, s. 12.

(Ünlü daralması) (Ünsüz benzeşmesi)

mertliğin Mert’te

P:127

1255. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

1. Zeytin ağacının her mevsim yeşil olan yaprakları kısa saplı, hafif koyu ve serttir. Meyvesi önce yeşilken olgunlaştığında siyah olur. Kuraklıkta bile binlerce yıl yaşayabildiği için zeytin ağacına “ölmez

ağaç” denir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu metindeki altı çizili sözcüklerden biri mecaz anlamıyla

kullanılmamıştır?

A) Unutmayalım ki çocuklar, ailenin meyvesidirler.

B) Öyle sertti ki kabuğu, az daha dişimi kıracaktım.

C) Büyüyüp olgunlaştığında o da şimdiki hatalarını yapmayacak.

D) Koyu bir sohbete daldıklarından zamanın nasıl geçtiğini anlamadılar.

Aşağıdakilerden hangisi bu metindeki altı çizili sözcüklerden herhangi birinin eş anlamlısı

değildir?

A) Aygıt B) İsim C) Sembol D) Teknolojik

2.

Bugün elektronik cihazları birbirine bağlayan “bluetooth” (blutut) teknolojisinin adı geçmişte İskandinavya’daki ülkeleri birbirine

bağlayan Harald Bluetooth (Herıld Blutut) adındaki Danimarka kralından gelmektedir. Bluetooth simgesi de Danca alfabesindeki “H”

ve “B” harflerinin birleştirilmesinden oluşmuştur.

+ =

H B

3. Dosyayı senin e-postana ...........................

Noktalı yere yazılabilecek numaralanmış sözcüklerden bir tanesi diğerleriyle eş anlamlı değildir. Diğerleriyle eş anlamlı olmayan sözcük kaç numara ile gösterilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV

göndereceğim yollayacağım ileteceğim ekleyeceğim

I II III IV

SARMAL DENEME SINAVI - 2

P:128

126 AKADEMİ TÜRKÇE 5

6. Öğretmenimizin verdiği “Aklınıza Takılsın” kâğıtlarıyla uğraşmak neredeyse hepimizin eğlencesi

hâline dönüştü. Gerçekten aklımıza takılıyordu. Geçen hafta İlke ve Caner arasında bu konu tam anlamıyla bir münazaraya dönüştü. Bütün bir gün boyunca “Bilmek ve sanmak arasındaki fark nedir?”

sorusunu tartıştılar. Bitti sanmayın hâlâ tartışıyorlar.

Bu metinde altı çizili sözcüklerdeki ses olayları tabloda gösterilmiştir. Buna göre I numaralı

yere aşağıdaki sözcüklerden hangisi gelmelidir?

A) Aklınıza B) Dönüştü C) Tartıştılar D) Bitti

Sözcük Ünlü Düşmesi Ünsüz Sertleşmesi

I ✓

II ✓

III ✓

IV ✓

7. “Şeker ağacı istiyorum ben.” cümlesinde aşağıdaki ses olaylarından hangileri vardır?

A) Ünsüz yumuşaması - Ünlü daralması B) Ünsüz türemesi - Ünsüz sertleşmesi

C) Ünsüz yumuşaması - Ünsüz türemesi D) Ünlü daralması - Ünsüz sertleşmesi

Buna göre aşağıdaki sözcük çiftlerden hangisinin arasında ulama yoktur?

A) Ağaç altı B) Akdeniz iklimi C) Tam saati D) Fark etmek

I. sözcük II. sözcük

Ünsüz harfle bitiyor. Ünlü harfle başlıyor.

I. sözcüğün son harfi II. sözcüğün başına kayar. Bu iki sözcüğü

okurken

Ulama

8.

5. Aşağıdakilerden hangisi bu metindeki “iyice” sözcüğünün anlamıdır?

A) İyiye yakın B) Derinlemesine C) Çok, adamakıllı D) Ayrıntılarıyla

4. Bu metinde altı çizili sözcüklerden hangisi eş seslidir?

A) I B) II C) III D) IV

4 ve 5. soruları aşağıdaki metne göre yanıtlayınız.

Büyükbabam âlem adamdır. Havalar ısınır ısınmaz köyde alır soluğu. Sadece kışın gelir İstanbul’a.

O da hava iyice soğuduktan sonra. Ona kalsa bütün yıl İstanbul’a adımını atmayacak, kışın köyde kimse kalmadığı için mecbur geliyor.

II

III IV

I

P:129

1275. BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

10. Bu şiirde geçen “ısınmamıştım” sözcüğündeki ses olayı aşağıdaki sözcüklerin hangisinde vardır?

A) Ferahlığı B) Gökyüzümüz C) Dolapta D) Aşağısı

11. Aşağıdaki dörtlüklerin hangisinde birden fazla karşıt anlamlı sözcük bir arada kullanılmıştır?

A) B)

C) D)

Sevgiyle dönsün dünya

Bir salıncak gibi savrulsun

Biz çocukların

Sevinçten başlarını döndürerek

Akşam olunca

Evde yokuz biz

Televizyonun götürdüğü

Bir garip ülkedeyiz…

Sesim ulaşır yıldızlara

Karanlığım küçülür

Yıldızlar ulaşır sesime

Aydınlığım büyür.

Öpünce annem beni

Gökten yıldızlar yağar.

Rüzgâr yıkmaz bir şeyleri

Ellerimi üşütmez kar.

12. haberleri - herkes - için - kimse - sokakta - izlediği - yoktur - şimdi

sözcükleriyle anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulduğunda aşağıdaki açıklamalardan hangisi

doğru olur?

A) “Kimse” sözcüğü cümlenin ilk sözcüğü olur.

B) “Herkes” sözcüğü “yoktur” sözcüğünden hemen önce gelir.

C) “Herkes” sözcüğü “haberleri” ile “sokakta” sözcükleri arasında yer alır.

D) “Şimdi” sözcüğü “herkes” sözcüğünden ya da “sokakta” sözcüğünden önce gelir.

9 ve 10. soruları aşağıdaki şiire göre yanıtlayınız.

9. Bu şiirde altı çizili sözcüklerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?

A) Ünsüz yumuşaması B) Ünlü düşmesi

C) Ünlü daralması D) Ünsüz benzeşmesi

YAŞAMAK TELAŞI

Hiç böyle ısınmamıştım;

Daldaki vişneye,

Vitrindeki aydınlığa,

Salça kokusuna mutfağımın,

Akan dereye, uçan buluta,

Hiç böyle ısınmamıştım yaşamaya.

Edip CANSEVER

P:130

128 AKADEMİ TÜRKÇE 5

14. Harry Potter’ın (Heri Potır) yazarı J.K. Rowling (Cey Key Rovlin) yedi yaşındayken “Yedi Lanetli

Elmas” adlı bir gerilim öyküsü yazdı. Öykü yazmaya devam ettikçe ileride bir yazar olabileceğini

düşünmeye başladı. …. Bir gün dünyaca tanınan bir yazar olabileceğini düşünmüş müydü acaba?

Bu metindeki noktalı yere aşağıdaki cümlelerden hangisi getirilirse metne amaç-sonuç cümlesi eklenmiş olur?

A) Hayali gerçekleşene kadar bu hayalini bir sır gibi sakladı.

B) Öykü yazmayı bırakmadığı gibi derslerinde de çok başarılıydı.

C) Bu hayalini gerçekleştirmek için öykü yazmayı hiç bırakmadı.

D) Eğer birilerine hayalini anlatırsa onunla dalga geçerler diye çekindi.

“İçin” sözcüğünün bu metindeki kullanılma amaçları:

• Süre belirtmek

• Neden-sonuç ilişkisi kurmak

Buna göre numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde “için” sözcüğü neden-sonuç ilişkisi

kurmuştur?

A) I - II B) I - III C) II - IV D) III - IV

13. (I) Bir çizgi filmin bir saniyesi için 25 tane resim çizilmesi gerekiyor. (II) İki saatlik çizgi film

için ne kadar resim çizildiğini siz düşünün artık! (III) Bir çizgi filmin tüm hareketleri tek tek

çizildiği için yapımı uzun sürüyor. (IV) Günümüzde bilgisayar kullanıldığı için bu süre biraz

kısaldı.

Sağlık Çocuk Dergisi, S 11, s. 45.

Bu diyagramda numaralanmış cümlelerin hangisi yanlış yerdedir?

A) I B) II C) III D) IV

Koşul anlamı

katabilir.

Amaç anlamı

katabilir.

I

III

II

IV

15. İki hafta sonra getirmek üzere kütüphaneden iki kitap alabilirsiniz.

Kütüphanenin kitaplarını düzenlemek

üzere yarım gün gönüllü çalıştık.

Okuldan sonra kütüphanede buluşmak üzere ayrıldık.

Kütüphanedeki etkinliğe katılmak

üzere adımızı listeye yazdırdık.

“Üzere” sözcüğünün

cümleye kattığı anlamlardan ikisi şöyledir:

P:133

1316.

BÖLÜM

AKADEMİ TÜRKÇE 5

BONUS

SÖZ SANATLARI

Abartma: Bir sözün etkisini artırmak amacıyla

bir durumu, bir olayı, bir davranışı, bir duyguyu olduğundan çok fazla ya da çok eksik

anlatma sanatıdır.

Örnek: Öyle soğuk ki hava iliklerime kadar

dondum. (Bu cümleyi söyleyen kişi

gerçek anlamda iliklerine kadar donmamıştır. Kişi, çok üşüdüğünü anlatmak istemektedir.)

Kişileştirme: İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıklara insana özgü özelliklerin verildiği söz sanatıdır.

Örnek: Hırçın bir fırtınayı düşünüyordu deniz. (Hırçınlık ve düşünmek insana

özgüdür. Bu dizede fırtına ve deniz

kişileştirilmiştir.)

Benzetme: Aralarında benzerlik olan iki varlık ya da kavramdan güçsüz olanı güçlü olana benzetme sanatıdır.

Benzetme sanatında benzeyen ve benzetilen olmak üzere

iki temel öge vardır.

Benzeyen: Birbiri arasında benzerlik sağlanan varlıklardan

nitelik olarak zayıf/güçsüz olan.

Benzetilen: Birbiri arasında benzerlik sağlanan varlıklardan nitelik olarak güçlü/üstün olan.

Örnek: Rüya gibi bir yazdı.

Benzeyen: yaz Benzetilen: rüya

Konuşturma: İnsan dışındaki

varlıkların konuşturulmasıdır.

Örnek: Arı kanatlarını çırparak

“Ben yeni yerler keşfetmek istiyorum.” dedi.

Cümle Benzeyen Benzetilen

Çocuğun yanakları elma gibi kırmızıydı. Çocuğun

yanakları Elma

Büyük nehirler büyük ruhlar gibidir, dipleri

hiçbir zaman aynı şekilde kalmaz.

Sözcükler ağzımda ekşi şekerler gibi garip bir

tat bırakıyor.

Eksik bir rüya, yarım bir lokma veya kırık bir

yüzük gibidir.

Çocukların büyümesi, bir koza içinden çıkmaya çalışan kelebeğin kozadan kendi kanatlarıyla kurtulma çabasına benzer.

Benim için karanlık, oyun için gözlerime taktığım ve bir daha çıkaramadığım bir fular gibi.

1

2

3

4

5

6

1. Aşağıda cümlelerde benzeyen ve benzetileni örnekteki gibi yazınız.

P:134

132 AKADEMİ TÜRKÇE 5

2. Aşağıdaki paragraflardaki söz sanatlarını işaretleyiniz.

3. Aşağıdaki sözcükleri kullanarak birer abartma cümlesi yazınız.

4. Aşağıdaki varlıkların adlarını kullanarak birer kişileştirme cümlesi yazınız.

Paragraf Kişileştirme Benzetme

1. Üzüntünü bir deponun dolması gibi çok uzun süre kilit altında tutarsan bir gün depo çatlayabilir ve sonra daha çok üzüntüye boğulabilirsin. Bu yüzden üzüntünü içinde biriktirmemelisin.

2. Hayal gücü pek kimsenin gelmediği patikalarda gezerken nostalji bir

atkı gibi kokar.

3. Bir keresinde bir kedi zengin olmayı kafasına koydu. Üç amcası vardı

ve onlardan nasihat almak için amcalarını tek tek ziyaret etti.

4. Keçi tam sahanda yumurtasını yapacaktı ki dışarıdan “güm” diye bir

ses duydu.

5. Her şey o kadar güzeldi ki köstebek, bunların gerçek olduğuna inanamıyordu. Köstebek, bundan daha mutlu olamayacağı düşüncesiyle

amaçsızca gezinmeye devam ederken taşkın bir nehrin kenarında

aniden durdu.

6. Bir avuç kumun avuçlarımdan akıp gidişi gibi dağılıp gidiyor hayatımdaki her şey.

7. Bir yerlerde bekleyeninin olması, gece dağ başında yakılan bir kibrit

gibiydi.

....................................................................................................