TÜRKÇE

KONU ANLATIMLI

EŞİT AĞIRLIK

TYT

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

1. ÜNİTE

FASİKÜL 1

1 TÜRKÇE

Sözcüklerde Çok Anlamlılık

A-Z

Sözlük

 Sözcük, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan dilin anlamlı en küçük parçasıdır.

 Sözcükler temelde bir varlık, kavram ya da eylemi karşılar;

zamanla anlam genişlemesine uğrayarak değişik anlamlar kazanabilir.

 Sözcüklerin anlam değişmesi, anlam genişlemesi ya da

mecazlaşma yoluyla zaman içinde kazandıkları değişik anlamlara çok anlamlılık denir.

Örnekler

“kırmak” sözcüğünün cümlelerde kazandığı farklı anlamları

inceleyelim:

 Bazen düşünmeden söylediğimiz bir kelimeyle çok sevdiğimiz bir dostu kırabiliriz. (gücendirmek, incitmek)

 Direksiyonu sağa doğru kır ki araba yoldan çıkmasın.

(yönünü değiştirmek, çevirmek, döndürmek)

 Bu yılki aşırı soğuklar, daha çok hayvanları kırdı.

(öldürmek, yok olmasına neden olmak)

“ağır” sözcüğünün cümlelerde kazandığı farklı anlamları inceleyelim:

 Yaşlı adam, ağır adımlarla gelip masanın başına oturdu.

(yavaş)

 Etraftakilere duyurmak istemeyen ağır bir sesle kulağıma

eğildi. (kısık, alçak)

 Ormana girer girmez izcileri, ağır bir duman karşıladı.

(yoğun)

1 - ÖĞRETEN SORU / 2023 TYT

• açmak: Yakışmak, güzel göstermek.

• basamak: Derece, aşama, kerte, evre.

• çekmek: Güç durumlara dayanmak, katlanmak.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “açmak, basamak, çekmek” sözcükleri belirtilen anlamlarını karşılayacak şekilde kullanılmıştır?

A) Başarının basamaklarını tırmanırken pek çok zorluk çeken öğrenci, kendini açtığına inandığı beyaz elbisesiyle

diplomasını aldı.

B) Çetin kış şartlarının daha çekilebilir olması için evin basamaklarına döşenen kilimler içimizi açıyordu.

C) Kilitli tahta kapıyı açıp basamaklardan ağır ağır inen kedi,

çıkardığı seslerle tüm dikkatleri üzerine çekti.

D) Rüzgâr, bulutları eteklerinden çekerek havanın açmasını

ve gökyüzünde basamak basamak gökkuşağının oluşmasını sağlamıştı.

E) Okuldan dönen kardeşim, defterini açarak ödevini yapmaya başlamış ve sayı basamakları konusunda çektiği

zorlukların üstesinden gelmişti.

Çözüm

AKLINDA OLSUN

Dilimizdeki sözcükler birer oyuncu gibidir. Cümledeki kullanımlarına göre aldıkları rol değişebilir.

Gerçek anlamdaki bir sözcük başka bir cümlede rol değiştirerek

karşımıza mecaz anlamlı olarak

çıkabilir.

Gerçek (Temel) Anlam

Sözcüğün, söylendiğinde akla gelen ilk anlamına gerçek anlam denir. Gerçek anlama “temel anlam, ilk anlam, sözlük anlamı” da denmektedir.

Örnekler

 Bahçeden hoş bir çiçek kokusu yükseldi.

 Dün akşam arabamız yolda arızalanmıştı.

 Bahar mevsiminin havasını solumak çok iyi geldi.

Yukarıdaki cümlelerde koku sözcüğü “nesnelerden yayılan

küçücük zerrelerin burun zarı üzerindeki özel sinirlerde uyandırdığı duygu” anlamında, yol sözcüğü “karada insan ve hayvanların geçmesi için açılan veya kendi kendine oluşmuş yürümeye uygun yer” anlamında, hava sözcüğü “canlıların solunumuna yarayan, renksiz, kokusuz gaz karışımı” anlamında

kullanılmıştır. Bu sözcükler, temel anlamlarıyla kullanıldığından gerçek anlamlıdır.

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 2

FASİKÜL 1

3 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Son zamanlarda genç yetişkin edebiyatının hızla filizlendiği

söylenebilir. J. K. Rowling’in Harry Potter kitaplarıyla canlanan

ve S. Meyer’in Alacakaranlık serisinin, kelimenin tam anlamıyla

parlattığı kahramanlarla devam eden süreç, özellikle S. Collins’in Açlık Oyunları’yla taçlandırdığı yoldan ilerliyor. Bu sürece yüksek bütçeli ve beyaz perdenin genç yıldızlarıyla renklenen uyarlama filmlerin etkisi inanılmaz…

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamda kullanılmamıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I

II

III

IV

V

PRATİK BİLGİ

Mecaz anlam, sözcüğün temel ve yan anlamından uzaklaşmasıyla elde edilir.

Çözüm

Mecaz Anlam

Bir sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni anlama mecaz anlam denir.

Örnekler

 Arkadaşlarının soğuk davranışlarına bir anlam veremedi.

 Ozan, yumuşak sesiyle şiirlerini okuyordu.

 Bu problemin daha kolay bir yolu mutlaka vardır.

Yukarıdaki cümlelerde soğuk sözcüğü “duygudan, sevgiden

yoksun olan, yakın ve içten olmayan” anlamında,

yumuşak sözcüğü “hoşa giden, latif, güzel” anlamında,

yol sözcüğü “yöntem, tarz” anlamında kullanılmıştır.

Bu sözcükler, temel anlamlarının dışında kullanıldığından mecaz anlamlıdır.

2 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerden hangisi gerçek anlamında kullanılmıştır?

A) Ayağında, burnu aşınmış eski bir kundura vardı.

B) Dikiş makinesinin kolunu koparacakmış gibi çeviriyordu.

C) Çok uzaklardan atıldığı belli iki el silah sesi duyuldu.

D) İri, hantal gövdesini zorlukla sürüklüyor gibiydi.

E) Ninem, yorganımıza kırmızı çiçekli, basma bir yüz geçirdi. BİZDEN NOT

Yan anlamda kullanılan sözcükler gerçek anlamlarından uzaklaşmıştır ancak tamamen kopmamıştır.

Sözcüklerin yan anlam kazanmasında “gerçek anlamıyla görev, şekil (görünüş) benzerliği veya yakıştırması” etkilidir.

Bugüne kadar sınavda çıkan sorularda yan ve mecaz anlam ayrımı yapılmamıştır.

Yan Anlam (Yakıştırmaca)

Şekil ve işlev benzerliğinden dolayı, bir sözcüğün başka bir

varlığa ad olarak verilmesidir. Bir başka deyişle “bir sözcüğün, gerçek anlamından tamamen uzaklaşmadan çağrıştırdığı anlamlara yan anlam denir.

Örnekler

 Kapının kolunu dün değiştirmişler.

 Çocuklar sandalyenin ayağını kırmışlar.

 Uçağın kanadı kazadan sonra onarıldı.

 Şişenin ağzındaki tıpayı çıkaramadık.

 Şehrin göbeğinde bir dükkân açmıştı.

Yukarıdaki cümlelerde renkli sözcükler, yakıştırma yoluyla başka bir varlığa ad olarak yan anlam kazanmıştır.

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

3 TÜRKÇE

FASİKÜL 1 BAŞKA YERDE YOK

Anlam Genişlemesi

Dilimizdeki bir sözcük, temel anlam olarak bir nesnenin, bir işin bir bölümünü ya da bir türünü gösterirken zamanla ve tarih süreci içerisinde o nesnenin bütününü, bütün türlerini anlatır bir duruma gelir. Buna anlam genişlemesi denir.

“Alan” sözcüğü eskiden “orman içerinde yer alan

düz ve açık yer” anlamında kullanılırken anlam genişlemesi sonucu bu sözcük günümüzde “iş, uğraş, meslek, araştırma, branş, bilim kolu” anlamlarında kullanılmaktadır.

Anlam Daralması

Bir sözcüğün önceden ifade edip dile getirdiği nesnenin ancak bir bölümünü, bir türünü anlatır duruma gelmesine anlam daralması denir.

“Davar” sözcüğü eski Türkçede her türlü mal ve varlık için kullanılırken bugün Anadolu ağızlarında yalnızca “koyun, keçi ve büyükbaş hayvanları” anlatmaya yarar.

Anlam İyileşmesi

Sözcüklerin kötü bir anlam taşırken zaman içinde

iyi bir anlamı karşılayacak hâle gelmesine anlam iyileşmesi denir.

“Yavuz” sözcüğü eskiden “kötü, fena” anlamını taşırken günümüzde “yiğit, kahraman” anlamını karşılamaktadır.

Anlam Kötüleşmesi

İyi anlamlı bir kelimenin zamanla kötü bir anlam kazanmasına anlam kötüleşmesi denir.

“Canavar” sözcüğü eskiden “canlı, mahlûk” anlamında iken günümüzde “yırtıcı, vahşi hayvan” anlamı kazanmıştır.

Terim Anlam

Bir bilim, sanat, meslek, spor dalıyla veya bir konu ile ilgili özel

ve belirli bir kavramı karşılayan sözcüklerdir.

Örnekler

 Divan şairlerinin yazdığı şiirlerin ölçüsünü bulmak zor.

Bu cümlede ölçü sözcüğü “bir şiirdeki dizelerin hece sayısı

bakımından denk oluşu, vezin” anlamında edebiyat terimi olarak kullanılmıştır.

Aşağıda renkli yazılmış sözcükler, karşılarında yazan alanla

ilgili olarak kullanıldığında terim anlamı kazanır.

 Açı, dörtgen, üçgen, kare, prizma ® geometri

 Sıfat, belirteç, nokta, nesne, ek ® dil bilgisi

 Futbol, penaltı, hakem, pota ® spor

BENDEN UYARMASI

Bazı sözcükler terim olma özelliğini yitirerek mecaz anlamda kullanılabilir:

Geometri dersinde açı konusunu işleyeceğiz.

Bu cümlede “açı” terim anlamlı bir sözcüktür.

Bu bakış açısı bize çok şey kaybettirecek.

Bu cümlede “açı” terim özelliğini kaybederek “yön,

anlayış biçimi” anlamında kullanılmıştır.

Dolaylama

Anlatıma çekicilik katmak için bir sözcükle belirtilebilecek bir

kavram veya varlığın birden fazla sözcükle anlatılmasına dolaylama denir.

Örnekler

 Her yıl düzenlenen yarışmalarla ata sporumuz gelişecektir.

 Bu cümlede ata sporu sözüyle güreş sporunun dolaylaması yapılmıştır.

Aşağıda verilen renkli sözler dolaylamaya birer örnektir.

 turizm ® bacasız sanayi

 kaleci ® file bekçisi

 askerlik ® vatan borcu

 pamuk ® beyaz altın

 kömür ® kara elmas

4 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

“Bir tek kelimeyle belirtilebilecek bir kavramı, birden çok kelimeyle anlatmaya dolaylama denir.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, dolaylama yoktur?

A) Anadolu’da bağ kütüğüne, “omça” denir.

B) Yavru vatandan yapılan ihracatta önemli artışlar oldu.

C) Ormanların kralı, şimdi bir kafeste tutsaktı.

D) Balıkçı, “Derya kuzuları!” diye bağırıyordu.

E) Büyük kurtarıcı, Anadolu’da yeni bir devlet yarattı.

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 4

FASİKÜL 1

Güzel Adlandırma

Söylendiğinde insan zihninde olumsuz çağrışımlar uyandıran bazı

durum, olay, kavram veya varlıkları güzel bir biçimde söylemektir.

Örnekler

 Görme engellilere sunulan imkânların artırılması gerekir.

 Bu cümlede “görme engelli” sözü, olumsuz çağrışım yapan “kör” sözcüğünün yerine kullanılmış ve güzel adlandırma yapılmıştır.

Aşağıda verilen renkli yazılmış sözler, güzel adlandırmaya birer örnektir.

 ölüm ® son yolculuk

 verem ® ince hastalık

 sağır ® işitme engelli

 hastalanmak ® yatağa düşmek

Ad Aktarması (Mecazımürsel)

Benzetme amacı güdülmeden bir sözün başka bir söz yerine

kullanılmasıdır.

Örnekler

 İstanbul, işgale karşı tek yürek olmuştu.

cümlesinde “İstanbul” sözcüğüyle “İstanbul halkı” anlatılmak istendiğinden ad aktarması yapılmıştır.

 Lise yıllarımdan beri Necip Fazıl’ı

okuyorum.

cümlesinde “Necip Fazıl” sözüyle

anlatılmak istenen, “Necip Fazıl’ın

eserleri’dir.

5 - ÖĞRETEN SORU

“Zihinde olumsuz bir çağrışım uyandıracak olay ya da durumların, bu olumsuzluğunu azaltacak biçimde anlatılmasına ‘güzel adlandırma’ denir.”

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde güzel adlandırma vardır?

A) İleri ülkelerde kitap okuma alışkanlığının daha fazla olduğu söyleniyor.

B) Yoksul ailelere derneğimizin yaptığı yardımlar devam edecek.

C) Depremzedeler için yapılan konutlara çadırda yaşayanlar yerleştirildi.

D) Tüm yurtta yağışlı havanın etkisi bu hafta da devam edecek.

E) İşitme engelliler yararına bir konser düzenlenecek.

6 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Marmara’da her yelken

Uçar gibi neşeli

Yukarıdaki dizelerde olduğu gibi, kimi sözler benzetme amacı

gütmeden kendi anlamları dışında kullanılır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu örnektekine benzer bir

kullanım vardır?

A) Dalgalan sen de şafaklar gibi ey nazlı hilal

B) Ben ezelden beridir hür yaşadım hür yaşarım

C) Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda

D) Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı

E) Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda

Çözüm

ÇözümBİZDEN NOT

Ad aktarmaları değişik şekillerde yapılır:

Parça - Bütün İlişkisi:

Uzanmışım, kalmışım yaylının şiltesine. (yaylı

araba)

İç - Dış İlişkisi:

Sobanın üstündeki çaydanlık kaynamaya başladı.

(çaydanlığın içindeki su)

Yer - İnsan İlişkisi:

Anadolu, vatan savunması için ayağa kalktı. (Anadolu insanı)

Sanatçı - Yapıt İlişkisi

Usta sanatçı piyanosuyla dinleyicilere Mozart çaldı. (Mozart’ın bestelerini)

7 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

“Geç kaldık, arabalıya yetişemeyeceğiz.” cümlesindeki “arabalı” sözcüğü, “araba vapuru” anlamında kullanılmıştır.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde buna benzer bir kullanım yoktur?

A) Bundan sonra dergimiz, birinci hamura basılacak.

B) Ön kapı açılmıyor, arkadan ineceksiniz.

C) Bu arabayı iki yıl önce iki milyona almıştık.

D) Bu tablo, onun yaptığı son yağlı boyadır.

E) Otobüs saat 12.30’da hareket edecek.

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

5 TÜRKÇE

FASİKÜL 1

Anlam (deyim) Aktarması

Bir sözcüğün benzetme amacı ile başka bir sözcük yerine kullanılmasına anlam (deyim) aktarması denir.

1. İnsandan Doğaya Aktarma:

İnsana özgü niteliklerin insan dışındaki varlıklara aktarılmasıdır.

Örnekler

Ay suda bestelerken en güzel şarkıyı

Küreklerim de suya en derin şiiri yazdı

Bu dizelerde “en güzel şarkısını suda bestelerken” sözüyle“ay”a; “suya en derin şiiri yazdı” sözüyle “kürekler”e insana ait özellikler kazandırılmıştır.

Yorgun bir gemi dert yanıyordu taş limana.

Üzgün ağaçlar rüzgârla konuşuyordu.

Sonbahar vedalaşıyordu bağlar ve bahçelerle.

Göçmen kuşlar hüzünlü şarkılar söylüyordu.

b) Doğadan İnsana Aktarma:

Doğadaki özelliklerin insana aktarılmasıdır.

Örnekler

Şimdi çok uzaklarda çiçeğim solmaktadır günbegün

Ayrılık aldı yürüdü, mevsim sonbahardır

Bu dizelerde “sevgili”, doğada bir varlık olan “çiçek”e benzetilmiş ve çiçeğin solma özelliği sevgiliye aktarılmıştır. Doğadan insana aktarma yoluyla sevgilinin ayrılıktan dolayı günden güne eridiği anlatılmaya çalışılmıştır.

Yaşlı müzisyen, yıllardır dalgalanmış sonunda durulmuştu.

Dün, edebiyat dünyasında bir çınar daha devrildi.

Bizim arslanlar, dün akşam sahada iyi mücadele ettiler.

c) Doğadan Doğaya Aktarma:

Doğada bulunan bir varlığın özelliğinin doğadaki başka bir

varlığa aktarılmasıdır.

Örnekler

Yangından ürken hayvanlar orman dışına akmaya başladı.

Bu cümlede doğada bulunan bir varlık olan “su”yun “akma”

özelliği, yine doğadaki varlıklar olan “hayvanlar” için kullanılarak doğadan doğaya aktarma yapılmıştır.

Bunca yıldır kaptanım, denizin böyle kudurduğunu görmedim.

Kurumuş yapraklar son kez kanat çırpıyordu havada.

Tavuk, yavrularını korumak için kediye fena kükredi.

d) Duyudan Duyuya Aktarma:

Bir duyuyla algılanabilen kavram ya da varlığın başka bir duyuyla algılanabilecek biçimde kullanılmasıdır.

Örnekler

Akşama doğru sahili keskin bir yosun kokusu kapladı.

Bu cümlede “dokunma duyusu” ile algılanabilen “keskinlik”

kavramı, yosun kokusunun çok ağır ve yoğun olduğunu anlatabilmek için “koklama duyusu”na aktarılmıştır.

Arkadaşlarıyla kavga edenlere çok sert konuştu.

Bir tatlı gülümseme insana her şeyi unutturur.

Ünlü sanatçı, yumuşak sesiyle herkesi büyüledi.

8 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdaki dizelerin hangisinde doğada bulunan bir varlığın özelliği doğadaki başka bir varlığa aktarılmıştır?

A) Özgürlüğe kanat çırpmak ister her yaprak

İri gövdeli uzun bir ağacın dalları arasında

B) İnanmıyor yüreğim şu sensiz günlerine

Sen doluyken çıkarıp ne koysun ki yerine

C) Söylenesi hiçbir şey kalmadı şimdi dile

Adım bil ki anılmaz artık mutluluk ile

D) Bunca hayal bunca düş hani nerede şimdi

Demek ki seni sevmek hayattan geçişimdi

E) Masum çocuklar gibi boynum bükük

Taşımaz hâlde beden sanki yüreğim sökük

PRATİK BİLGİ

Anlam (deyim) aktarması ile ad aktarması birbirine karıştırılmamalıdır.

O Deyim aktarmasında benzerlik ilgisi vardır.

O Ad aktarmasında (mecazımürsel) iç-dış, parça-bütün, yer-kişi, sanatçı-eser şeklinde somut-soyut benzerlik dışındaki anlam ilgileri

söz konusudur.

Çözüm

TÜRKÇE 6

Öğreten Test FASİKÜL 1

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi gerçek anlamında kullanılmamıştır?

A) Yeni şiir kitabı okurlarca çok beğenilmişti.

B) Öğretmen, kapalı pencereleri açmamızı istedi.

C) Derenin serin sularında yüzmek istedik.

D) Romanın sıradan, kuru bir anlatımı vardı.

E) Denizin kıyısında oturmuş, manzarayı seyrediyorduk.

2. Aşağıdakilerin hangisinde “atmak” sözcüğünün anlamıyla kullanımı birbirine uymamaktadır?

Anlam Kullanım

A) Bir cismi bir yöne

doğru fırlatmak

Elimizdeki taşları suya atıp

sektiriyorduk.

B) Uzatmak İskeledeki görevlilere halatları dikkatle attılar.

C) Geri bırakmak,

ertelemek

Bu sorunun çözümünü gelecek haftaya attılar.

D) Göndermek, yollamak

Sevdiklerimizin bayramını

kutlamak için eskiden mektup atardık.

E) Bir yerden başka

bir yere taşımak

İş yerindekiler suçu onun

üzerine attılar.

3.

Yukarıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerle ilgili yapılan açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I. Kayığın burnunu iskeleye çevirdi. Yan anlam

II. Yüzünde hep sıcak bir gülümseme var onun.

Mecaz anlam

III. Çürük dişleri için kanal tedavisi

önerilmiş.

Terim anlam

IV. Kendisine söylenen ağır sözleri

unutmamış.

Gerçek anlam

V. İnsan, hayallerinin genişliği oranında mutlu olabilir.

Somut anlam

4. Yan anlam, sözcüğün gerçek anlamına bağlı olarak genellikle benzerlik ilgisiyle kazandığı diğer anlamlardır.

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi yan anlamda kullanılmamıştır?

A) Çarkın paslanan dişlerini yağlayıp yeniledik.

B) Parmağındaki kırık yüzünden dün gece uyuyamamış.

C) Babaannem eski yorganın yüzünü değiştirdi.

D) Kaza yapan geminin burnunda hasar oluştu.

E) Dağın eteğinde çok eski bir kulübe vardı.

5. Bir tek sözcükle belirtilebilecek bir kavramı birden çok

sözcükle anlatmaya “dolaylama” denir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylama vardır?

A) Dedem araç gürültülerinden bunalıp pencereyi kapattı.

B) Yeşilliklerin bol olduğu tepelerde şimdi yeni binalar

yükseliyor.

C) Fabrikanın ürün geliştirme bölümündeki çalışmalar

devam ediyor.

D) Her konuda bilgilerimizi geliştirmemiz gerekiyor.

E) Yaptığımız gezide kara kıtanın doğal güzelliklerine

hayran kaldık.

6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde insana özgü nitelik,

insan dışındaki bir varlığa aktarılmıştır?

A) Şiir, taze demli bir çayın rengidir

Acılara inat, yaşama sevincidir

B) Elime kalemi almayacağım

Kağıda içimi dökmeyeceğim

C) Söyleyin ne olacak bu şair hâlim

İçimde fırtına karlar yağıyor

D) Hayallerimin ufkunda seni beklerken

Bir ışık gibi parlar içimde yeşil gözlerin

E) Bir kemanın hıçkırıkları uyandırıyor

Yorgun, çalıntı uykularımdan

7 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 1

7. I. Tenceredeki yemek bir saattir kaynıyor.

II. Bileğindeki kırık kemikler kaynamıştır, alçıyı çıkarabilirsin.

III. Kasabanın meydanı akşamları âdeta insan kaynıyor.

IV. Öğrenciler, dersi yine kaynattı bugün.

V. Balığın kaynadığı bu şirin göl, sabahları sakindi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde

“kaynamak” sözcüğü aynı anlamda kullanılmıştır?

A) I ve III B) I ve IV C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

8. “Sabahleyin durağa geç gelen otobüse yolcular çok

kızdı.” cümlesindeki “otobüs” sözcüğünde olduğu gibi

bazı sözcükler, benzetme amacı güdülmeden kendi anlamları dışında kullanılabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu örnektekine benzer bir kullanım vardır?

A) İşçiler için köşedeki fırınla yaptığımız görüşme iyi

oldu.

B) Kent merkezindeki anıtın önünde birkaç güvercin dolaşıyordu.

C) Yıl içinde yapılan etkinliklerle öğrencilere el becerisi

kazandırmaya çalışıyoruz.

D) Hemşire Hanım bembeyaz önlüğüyle hastane koridorunda göründü.

E) Arkeoloji kazılarına katılacak uzman ekip odalarına

yerleşti.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan anlamıyla kullanılan bir sözcük vardır?

A) Yeşil alan düzenlemesi yapıldıktan sonra sitenin bahçesi güzelleşmişti.

B) Uçağın gövdesindeki motorlardan biri arıza yapınca

acil iniş yaptık.

C) Teknoloji konusundaki gelişmeleri yakından takip

ediyoruz.

D) Kestirme yoldan aşağı inerken ayağımı burktum sanırım.

E) Konsere gidebilmek için bileti çok önceden almıştım.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüklerin tümü

gerçek anlamında kullanılmıştır?

A) Ozanın eserlerinde genellikle halk şiiri temaları görülür.

B) Bazı sanatçılar duygularını dile getirmek için ilhamın

gelmesini beklerler.

C) Yazar, sağlam ve akıcı cümleleriyle okurların gönlünde taht kurmuştu.

D) Onun romanlarında en çok göze çarpan özellik canlı

bir biçimde çizilmiş karakterlerdir.

E) Sözcükleri gerçek anlamından sıyırarak kullanmayı

seviyor bu sanatçımız.

11. Günümüzde “incir” anlamına gelen “yemiş” sözcüğü eskiden bütün meyveleri karşılayacak anlamda kullanılırdı.

Bu durumda “yemiş” sözcüğü ---- uğramıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) anlam genişlemesine

B) duyu aktarımına

C) anlam kötüleşmesine

D) anlam iyileşmesine

E) anlam daralmasına

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük terim anlamıyla kullanılmıştır?

A) Sahil yolunda her dönemeçte yeni bir manzarayla

karşılaşıyoruz.

B) Elimizdeki en güzel mobilyaları bu salonda sergileniyor.

C) İklim değişikliği konulu toplantıda akademisyenler

çalışmalarını sundu.

D) Bu şiirin her dizesinde farklı bir imge kullanmış şair.

E) İşçiler yemek saati gelince mola verdiler.

1-D 2-E 3-E 4-B 5-E 6-E 7-D 8-A 9-B 10-A 11-E 12-D

TÜRKÇE 8

Pratik Test FASİKÜL 1

1. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizli sözlerin hangisinde güzel adlandırma vardır?

A) Ünlü sanatçı son nefesini vermeden önce yapmak

istediklerini anlattı.

B) Sanat dünyasına adım attığı ilk günden beri şiiri terk

etmemiştir.

C) Yol gösterici makaleleriyle genç şairlere yardımcı olmuştur.

D) Bu yazarımız, kırsal kesimi anlatan romanlarıyla tanınmıştır.

E) Birkaç öğrenci, karnı ağrıdığı için öğretmeninden izin

istedi.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “kazanmak” kelimesi “çıkmak, isabet etmek” anlamında kullanılmıştır?

A) Takımın bu maçı kazanmaktan başka çaresi yoktu.

B) Dilimiz son yıllarda yeni sözcükler kazandı.

C) Ünlü yazarın dostluğunu kazanmak için ona yakın

olmak istiyor.

D) Ovadaki tarlaların bir kısmı erozyonla mücadele edilerek kazanılmış.

E) Arkadaşım bir davette yapılan çekilişte iki kişilik tatil

kazanmış.

3. l. Fazla sürmedi, bir hafta sonra babaanne de öldü.

ll. Elini yanlışlıkla yeni boyanmış duvara sürmüş.

lll. Halikarnas Balıkçısı, gençliğinde Bodrum’a sürülmüş.

lV. Şairin yaşamının kalan kısmı bu adada sürmüş.

V. Küçük çoban koyunları ovaya doğru sürdü.

Yukarıdaki cümlelerde “sürmek” sözcüğü kaç değişik anlamda kullanılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

4. (I) İşitme engelli yazarın herkes için kaleme aldığı, biyografik bir motivasyon kitabı yayımlandı. (II) Yazarın hayata

bakış açısı dikkate değer. (III) İnsanın beynindeki engelleri nasıl aşabileceğini gösteriyor. (IV) Hızla ve keyifle

okunabilecek ve ağır ağır hayata aktarılacak bir kitaba

imza atmış. (V) Bu yönüyle okurların ilgisini çekecek bir

yapıt var karşınızda.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede anlam daralmasına yer verilmiştir.

B) II. cümlede terim anlamını yitirmiş sözcük vardır.

C) III. cümlede “beynindeki” sözcüğü gerçek anlamıyla

kullanılmıştır.

D) IV. cümlede birden fazla gerçek anlamlı sözcük vardır.

E) V. cümlede “ilgisini çekecek” sözü mecaz anlamıyla

kullanılmıştır.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylama vardır?

A) Sunucu, konuşmacıya yönelttiği sorularla herkesi şaşırttı.

B) Yerli turistler bu yıl yine yavru vatana büyük ilgi gösterdi.

C) Otobüs durağında bekleyenler kazayı detaylarıyla

anlattı.

D) Gazetedeki haberi okuyunca arkadaşına telefon etti.

E) Dün düzenlenen şiir gecesinde okul arkadaşıma rastladım.

6. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük terim anlamıyla kullanılmıştır?

A) Küçük bahçesine yeni çiçekler dikmek istiyormuş.

B) Resim çalışmalarında sanatçı genellikle bu tuvali kullandı.

C) Sıcak geçen yaz günleri yerini serin bir sonbahar

mevsimine bıraktı.

D) Hafta sonu Bursa’daki tarihi eserleri görmeye gideceğiz.

E) Kitap fuarındaki bazı yapıtları çok beğendiği için satın aldı.

9 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 1

7. I. Yazın bunaldığınızda serin sulara dalmak iyi olur.

II. Hızla içeri dalıp masanın başında duran adama doğru

adım attı.

III. Güreşçi, rakibinin sırtını aniden yaptığı dalma hareketiyle yere getirmişti.

IV. Çalışmaya o kadar dalmışım ki içeri girdiğinizi fark

edemedim.

V. Çok yorgun olduğumdan yatağa girer girmez dalmıştım.

Yukarıdaki cümlelerin hangisinde “dalmak” sözcüğü

terim anlamıyla kullanılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

8. Aşağıdakilerin hangisinde “düşmek” sözcüğünün anlamıyla kullanımı birbirine uymamaktadır?

Anlam Kullanım

A) Yağmak Yükseklere kar düşmeye başladı.

B) Azalmak Bu yıl sınıflardaki öğrenci sayısı

düştü.

C) Aşırı ilgi göstermek

Bu işin üzerine çok düşüyor.

D) Bulunmak, yer

almak

İskelenin karşısına düşen kahveye doğru yürüdüler.

E) Uygun gelmek Dedelerinin mirasından ona bu

tarla düşmüştü.

9. Usta, dışarıdaki garsona seslendi: “Oğlum, masayla ilgilen!”

Bu cümledeki altı çizili sözcüğün kullanımı, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uymaktadır?

A) Bir sözcüğü hem gerçek hem mecaz anlamıyla kullanma

B) İnsana özgü nitelikleri cansız varlıklara aktarma

C) Birden çok anlamı olan bir sözcüğü uzak anlamıyla

kullanma

D) Bir sözcüğü benzetme amacı gütmeden başka bir

sözcük yerine kullanma

E) Bir durumu, gerçekte olduğundan daha üstün gösterme

10. Önündeki kitabı öyle büyük bir dikkatle okuyordu ki hayran olmamak elde değildi. Salona girip çıkanlar, yüksek

sesle konuşanlar, görevlinin uyarıları, dışarıdan gelen

motor ve korna sesleri, hiçbir şey delikanlının dikkatini

dağıtmıyordu. Sanki zaman durmuştu.

Bu parçada numaralanmış sözcüklerden hangisi, gerçek anlamıyla kullanılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I

II

III

IV V

11. Aşağıdakilerin hangisinde “büyümek” kelimesi, ötekilerden farklı bir anlamda kullanılmıştır?

A) Tarladaki yabancı otlar kısa süre içinde büyümüştü.

B) Evin küçüğü ilkokuldan sonra büyüyüp serpildi.

C) Aşırı sıcakta çıkması gereken yokuş gözünde büyüyordu.

D) Sen artık büyüdün, kardeşinin giyinmesinde yardımcı

olmalısın.

E) Yeni doğan kuzular birkaç ay içinde satılacak kadar

büyüdü.

12. (I) Kutup noktalarından eşit uzaklıkta bulunan noktaları

birleştiren daireye ekvator adı verilir. (II) Ekvatora paralel uzanan ve birer derece aralıklarla geçen dairelere ise

paralel daireleri denir. (III) Paralel dairelerinin başlangıç

yeri olan ekvator, sıfır numaralı paralel dairesini oluşturmaktadır. (IV) Ekvator, Dünya’yı kuzey ve güney olmak

üzere iki eşit yarıküreye ayırır. (V) Ülkemiz dünyanın en

yaşanabilir sayılan bölgelerinden birinde yer almaktadır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde terim anlamıyla kullanılan bir sözcük yoktur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1-A 2-E 3-E 4-A 5-B 6-B 7-C 8-E 9-D 10-A 11-C 12-E

TÜRKÇE 10

Sınav Tadında FASİKÜL 1

1. Tanzimat’la başlayan Batı’ya açılma, modernliği yakalama; bilim ve teknolojide çağdaş olma düşüncesinin

daha ileriye taşınmış biçimidir. Bu düşünce bağlıları

Cumhuriyet Dönemi’nde sanat ve kültür hayatında kendilerini göstermek istemiştir.

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz

anlamda kullanılmamıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I II

III IV

V

2. “Bir sözcükle anlatılabilecek bir kavramı birden fazla sözcükle ifade etmeye ‘dolaylama’ denir.”

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylama yoktur?

A) Bu gördüğünüz görkemli eser Selçuklulardan kalmaymış.

B) Kara kıtanın erkekleri, kadınlara göre daha erken ölüyormuş.

C) Dedem, bize sık sık, vatan borcunu yerine getirmenin öneminden söz ederdi.

D) Beyaz cam hayatımıza girdikten sonra tiyatro ve sinemaya olan ilgi biraz azaldı.

E) Kara elmas, Zonguldak halkının geçim kaynağıdır.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük gerçek anlamının dışında (mecaz anlamıyla) kullanılmıştır?

A) Herkes ateşin etrafında şarkılar söylüyordu.

B) Mağazanın açılış kurdelesini Nilüfer Hanım kesti.

C) Kanunları çiğnemenin cezası bu olmamalı.

D) Sınavlarda yumuşak uçlu kalem kullanın.

E) Uzun, altın sarısı saçları güneşte parlıyordu.

4. “Yaşamak” sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin hangisinde “görmek” anlamında kullanılmıştır?

A) Dileğim, onun daha uzun yıllar yaşamasıdır.

B) Elli sene yaşamış ama hayattan bir şey anlamamış.

C) Bazı duygular vardır, anlatılmaz, yaşanır.

D) Kıtlığın ne olduğunu savaş günlerini yaşayanlar bilir.

E) Dedem, ömrünün sonuna kadar bu bahçeli evde yaşadı.

5. I. Beni asıl, çocuğun bu sözü çarptı.

II. Ayağımı kaldırıma çarptım, canım çok yanıyor.

III. Issız bir sokaktan geçerken cüzdanını çarpmışlar.

IV. Sıcakta çok kaldığı için güneş çarpmış.

V. Dalgın bir şekilde yürürken telefon direğine çarpmış.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangilerinde “çarpmak” sözcüğü aynı anlamda kullanılmıştır?

A) I ve III B) I ve IV C) II ve V

D) III ve V E) IV ve V

6. “Usta bir yazar, kelimelerin ilk ve temel anlamlarıyla yetinmez. Cümle içinde kelimelere yan anlamlar kazandırmaya çalışır. Yeni kavramları, yeni duygu ve düşünceleri

böyle bir yolla anlatmayı dener.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu parçada öne sürülen tutuma uyulmamıştır?

A) Tiyatro sahnesindeki oyuncunun dokunaklı sesi seyircileri kendinden geçirdi.

B) Ansızın yükselen alarm sesleri hayal dünyamdan

beni koparmıştı.

C) Millî futbol takımımız kemikleşmiş, sağlam bir kadroya sahip.

D) Renklerin raksettiği ovada yetişen bitkiler, harika bir

manzara sunuyor.

E) Şelaleyi gören yabancı turistler, bu güzelliğe hayran

oldular.

11 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 1

7. “Ağız” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anlamıyla kullanılmıştır?

A) Temel, doğduğu yörenin ağzıyla konuşuyordu.

B) Burayı sevip sevmediğini öğrenmek için ağzını aradı.

C) Yaşlı adam çok sinirlenince ağzına geleni söylerdi.

D) Konuşmacının ağzından âdeta bal damlıyordu.

E) Konuşurken ağzının içine baktırmasını bilirdi.

8. “Araba” sözcüğü eskiden sadece “atlı araba”yı karşılarken günümüzde “tekerlekli, motorlu veya motorsuz her

türlü kara taşıtı” olarak genel bir anlam kazanmıştır. Bu

durum araba sözcüğünde ---- meydana geldiğini gösterir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) ad aktarması

B) anlam genişlemesi

C) anlam kötüleşmesi

D) anlam daralması

E) anlam iyileşmesi

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözde

görülen anlam özelliği ayraç içinde verilenle uyuşmamaktadır?

A) Çocuklar ayaklarını çıkarmadan eve girince içerisi

çamur oldu. (Ad aktarması)

B) Dedem hayat arkadaşını kaybettikten sonra kendini

toparlayamadı. (Dolaylama)

C) Bu acıya katlanamadı, yatağa düştü. (Güzel adlandırma)

D) Sert bakışları ile beni korkutacağını zannediyor ama

yanılıyor. (Mecaz anlam )

E) İstanbul Boğazı’nda meydana gelen kazada geminin burnu bir yalının içine girdi. (Terim anlam)

10. Bir sözün benzetme amacı güdülmeden başka bir söz

yerine kullanılmasına ad aktarması (mecazımürsel) denir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükte ad aktarması yoktur?

A) Fabrikayı arayıp bugün işe gelemeyeceğini söyledi.

B) Annem her sabah çayı erkenden ocağa koyar.

C) Fuzuli’yi okursanız divan edebiyatını rahatlıkla anlayabilirsiniz.

D) Konser için bütün mahalle meydanda toplandı.

E) Öğretmenimiz bugünkü derste kafiye çeşitlerini anlattı.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “okumak” sözcüğünün kullanımıyla ilgili olarak ayraç içinde verilen açıklama yanlıştır?

A) Bir yabancı dil bildiğinden yurt dışında okumak istedi. (öğrenim görmek)

B) Salondakiler, okunan şiirleri zevkle dinliyordu. (sesli

olarak söylemek)

C) Yüzünden iş görüşmesinin kötü geçtiği okunuyor.

(gizli bir duyguyu anlamak, kavramak)

D) Gazete ya da dergi okumak istemiyorum. (bir şeyin

taşıdığı gizli anlamı çözmek)

E) Satın aldığı elektronik alet bozuk çıkınca satıcıya okumaya başladı. (kötü sözler söylemek)

12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde dokunma duyusu bir

başka duyuya aktarılmıştır?

A) Tekrar duyduğun gün sesimi gök kubbede

Hatırla ki mahşer günüdür

B) Durmadan çağladım gözüm selini

Sandım her katreyi boşa harcadım

C) Soluk bir yüz, kaç gecedir zaman

Uykularım sarıya boyandı

D) Kadın var başta zümrütten taçtır

Gönül bahçesinde güldür, zambaktır

E) Paydos bundan böyle çılgınlıklara

Sert konuşmaya başladı aynalar

1-E 2-A 3-C 4-D 5-C 6-E 7-A 8-B 9-E 10-E 11-D 12-E

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 12

FASİKÜL 1

Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

1. Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler

Bir dilde yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere eş anlamlı sözcükler denir.

Örnekler

 Sanatçı, eserlerinde hatıralarına yer vermiş.

 Sanatçı, yapıtlarında anılarına yer vermiş.

Yukarıdaki cümlelerde eser-yapıt; hatıra- anı sözcükleri eş anlamlı (anlamdaş) olarak kullanılmıştır.

1 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Odasını üstünkörü boyadı.

Altı çizili sözün bu cümleye kattığı anlam aşağıdakilerin

hangisinde vardır?

A) Sınav tam başlamak üzereyken sınıfa girdi.

B) Çalışma masasını toplamadan dışarı çıkmış.

C) Kitapları çantasına özensizce koydu.

D) Gereksiz eşyaları tavan arasına çıkardı.

E) Evin ancak bir bölümünü temizleyebilmiş. BENDEN UYARMASI

Eş anlamlı (anlamdaş) kelimeler, anlatım bozukluğu konusuyla da ilgilidir. Eş anlamlı kelimeler aynı

cümlede bir arada kullanıldığında anlatım bozukluğu meydana gelir.

İşçiler, özgün ve orijinal eşyaları dikkatli bir şekilde

salona taşıdılar.

Bu cümlede geçen “özgün, orijinal” sözcükleri eş

anlamlı olduğundan bir arada kullanılmaları anlatım

bozukluğuna neden olmuştur.

BİZDEN NOT

O Bazı durumlarda anlamdaş kelimeler birbirinin

yerini tutmayabilir.

O Sözcüğün anlamdaşı cümledeki kullanımına göre değişir.

“Yusufalp çok iyi arkadaştır, gerçek bir kara gün

dostudur.”

Bu cümlede “kara” sözcüğü “siyah renk” değil, “kötü” anlamında kullanılmıştır. Bundan dolayı “kara

gün dostu” yerine “siyah gün dostu” demek uygun

olmaz.

Çözüm

2. Yakın Anlamlı Sözcükler

 Eş anlamlı görünmelerine rağmen aralarında az çok anlam

farkı bulunan sözcüklere yakın anlamlı sözcükler denir.

 Yakın anlamlılıkta genellikle sözcüğün cümledeki kullanımı belirleyici olmaktadır.

Örnekler

beklemek / durmak

Burada beklemek doğru değil çünkü trafik çok yoğun.

Yol kenarında durmak senin için tehlikeli olabilir.

Yukarıdaki cümlelerde “beklemek durmak” sözcükleri yakın

anlamlı olarak kullanılmıştır.

seyretmek / izlemek

Usta ozan, güneşin batışını hayranlıkla seyrediyordu.

Akşam televizyonda doğayla ilgili bir belgesel izledim.

doğru / dürüst

Konuşmacının söyledikleri son derece doğru konulardı.

Senin ne kadar dürüst biri olduğunu hepimiz biliyoruz.

2 - ÖĞRETEN SORU / 2021 TYT

Benim bu konudaki bilgilerim oldukça yalın kat; bir uzmanın

sahip olduğu bilgi ve görgü derinliğinden gayet uzak.

Bu cümledeki altı çizili sözü anlamca karşılayabilecek bir

kullanım aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Kendine yapılan bu haksızlığa oldukça ölçülü bir tavır ve

olgunlukla karşılık verdi.

B) Bu şaşaalı davete, gösterişsiz bir kıyafetle katılarak herkese üstü kapalı bir mesaj vermişti.

C) Onun edebî yazıları, sığ konularda üstünkörü yazılmış karalamalar olarak eleştiriliyordu.

D) Evin dekorundaki ayrıntılar, dikkatini toplamasına engel

olacak kadar abartılıydı.

E) Eserlerindeki sanatsal derinlik, sergiye gelen herkesi kendine hayran bırakıyordu.

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

13 TÜRKÇE

FASİKÜL 1

PRATİK BİLGİ

Kelimelerin olumsuzluk durumu zıt anlamlısı demek değildir.

“Bebek gülüyor” cümlesi olumludur.

Bu cümlenin olumsuz hâli, “Bebek gülmüyor.”dur.

Yani gülmek ile gülmemek kelimeleri zıt anlamlı değildir. Gülmek kelimesinin olumsuzu “gülmemek”,

zıt anlamı ise “ağlamak”tır.

Zıt Anlamlı Sözcükler

Anlamca birbirinin karşıtı olan, birbiriyle çelişen kelimelere zıt

(karşıt) anlamlı sözcük denir.

Örnekler

 Şiirlerinde yeni konuları eski biçimlerde işlemiştir.

 Eleştirmenin görevi, bir sanatçıyı övmek ya da yermek değildir.

 İyi romancının kurguladığı karakterleri kötü bir üslupla anlatması düşünülemez.

Yukarıdaki cümlelerde renkli yazılan sözcükler, anlamca birbiriyle çelişen zıt (karşıt) anlamlı sözcüklerdir.

3 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

“Odunu yardım.”, “Ona yardım, bir insanlık borcudur.” cümlelerindeki “yardım” sözcükleri arasında ses bakımından bir

benzeşme, sözcük çeşidi bakımından bir ayrım vardır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde böyle bir benzeşme ve

ayrıma elverişli bir sözcük kullanılmıştır?

A) Bu iş beni çok yordu.

B) Bu bağ, bana dedemden kaldı.

C) Ahmet, hemen kolları sıvadı.

D) Bu çiçeğin yaprakları zar gibidir.

E) Sana ağlamak yakışmıyor, hep gül. AKLINDA OLSUN

Yazılış ve okunuşlarında küçük de olsa farklılıklar

bulunan sözcükler sesteş değildir.

O adet (tane), âdet (gelenek)

O kar (yağış şekli), kâr (kazanç)

Eş Sesli Sözcükler

Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan sözcüklere

eş sesli (sesteş) sözcükler denir.

Eş sesli sözcüklere özellikle atasözlerinde, deyimlerde ve cinaslı mânilerde sıkça rastlanır.

Örnekler

 Şair, lirik ve etkileyici şiirlerini bu göl kenarında yazdı. (yazmak eylemi)

 Babamın en çok sevdiği mevsim yazdı. (mevsim adı)

 Sitenin önündeki havuzda biraz yüzdüm. (yüzme eylemi)

 Merve’nin yüzünde bir sivilce çıkmıştı. (sima, çehre)

 Annem, bahçemde açan en güzel gülsün. (çiçek adı)

 Ağlama artık ne olur, yüzün hep gülsün. (gülmek eylemi)

 Köşedeki kıraathanede bir çay içelim. (içecek adı)

 Köyün ortasından bir çay akıyordu. (küçük akarsu)

Yukarıdaki cümlelerde renkli yazılan sözcükler, yazılışları ve

okunuşları aynı olmasına rağmen farklı anlamlara sahip olduğundan eş seslidir.

Çözüm

4 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “hafif” kelimesi “Kurşun

ağır bir madendir.” cümlesindeki “ağır” kelimesinin anlamca karşıtıdır?

A) Kaç gündür midemde hafif bir ağrı var.

B) Hastalığı geçene kadar hafif bir işte çalışması gerekiyormuş.

C) Savaşta hafif bir yara almıştı.

D) Eline alınca hangisinin daha hafif olduğunu anlarsın.

E) Araba harekete geçerken hafif bir sarsıntı hissediliyor.

Çözüm

5 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcükler

vardır?

A) Her yıl bu küçük ilçenin şenliklerine katılır.

B) Öğretmen sözlü ve yazılı sınav yapacağını söyledi.

C) Dar ve uzun bir vadinin içinden geçerek ilerledik.

D) Romanlarındaki uzun betimlemeleri, kısa cümlelerle yazmış.

E) O her zaman hem öz hem nitelikli öyküler yazmıştır.

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 14

FASİKÜL 1

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler

Benzer özellikleri olan varlık ve kavramları toplu bir şekilde

karşılayan, anlam içeriği geniş olan sözcüklere genel anlamlı sözcük denir.

Yalnız bir varlığı veya kavramı karşılayan, onu çeşitli özellikleriyle belirten sözcüklere özel anlamlı sözcük denir.

Örnekler

 Varlık - bitki - ağaç - meyve - elma (Genelden özele)

 Pamuk - kedi - hayvan - canlı - varlık (Özelden genele)

 Hakan “Spor, benim için futbol demektir.” görüşünü benimsiyormuş. (Genelden özele)

 Ülkemizde roman en çok okunan edebiyat türüdür. (Özelden genele)

6 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde genelden özele doğru

bir anlatım söz konusudur?

A) Çocukluk günleri, insan ömrümün en güzel dönemidir.

B) Özne çeşitleri, cümlenin ögeleri konusuyla ilgilidir.

C) Okuduğum şiirler içinde o en çok Necip Fazıl’ın Kaldırımlar adlı şiirini sevmiştim.

D) Gezi sırasında birkaç ağacın ardından sık ve gür bir ormanla karşılaştık.

E) Ağrı Dağı, yurdumuzun en büyük dağları arasında gösterilmektedir.

Çözüm

Nitel ve Nicel Anlamlı Sözcükler

Varlıkların ölçülemeyen, sayılamayan özelliklerini bildiren sözcüklere nitel anlamlı sözcük denir. Bu sözcükler genellikle

“Nasıl?” sorusuna cevap verir.

Varlık ve kavramların sayılabilen, ölçülebilen, azalıp çoğalabilen özelliklerini gösteren sözcüklere nicel anlamlı sözcük denir. Bu sözcükler genellikle “Ne kadar?” sorusuna cevap verir.

Örnekler

 Arkadaşına güzel bir kitap hediye edecekmiş. (Nitel anlam)

 İnsanların iyi davranışlarını örnek alıp kötü yönlerinden

uzak durulmalı. (Nitel anlam)

 Salonun ortasındaki geniş masa dikkatimizi çekmişti. (Nicel anlam)

 Okulun bahçesinde sadece beş öğrenci vardı. (Nicel anlam)

BİZDEN NOT

Bazen nitel bir sözcük mecazlaşarak nicel; nicel

anlamlı bir sözcük de nitel anlamda kullanılabilir:

O Sinan Bey, son yatırımından iyi para kazandı.

(Nitel anlamlıyken nicel anlamda kullanılmıştır.)

O Gerçek sanatçı, milletinin geleceği söz konusu

olduğunda büyük düşünmesini bilir. (Nicel anlamlıyken nitel anlamda kullanılmıştır.)

7 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük nitel anlamıyla kullanılmıştır?

A) Bir ağacın altında üç arkadaş şarkı söylüyordu.

B) Çoğu yazar, eserlerinde toplumsal konulara yer veriyor.

C) Bahçedeki birkaç işçi, güneşin altında bekliyordu.

D) Öğretmenimiz bize iyi insan olmayı öğütlüyor.

E) Selcen, okulun ilk günü okula yürüyerek gitti.

Çözüm

Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler

Somut Anlam

Beş duyumuzun (görme, işitme, koklama, dokunma, tatma)

herhangi biriyle algılayabildiğimiz kavram ve varlıkları karşılayan sözcükler somut anlamlıdır.

Örnekler

 rüzgâr, koku, ışık, ses, yağmur...

Soyut Anlam

Beş duyumuzdan herhangi biriyle kavrayamadığımız ancak

var olduklarını akıl, inanç ve sezgilerimizle kabul ettiğimiz kavram ve varlıkları karşılayan sözcükler soyut anlamlıdır.

Örnekler

 akıl, rüya, sevgi, heyecan, korku...

Somutlaştırma

Soyut anlamlı bir sözcüğün anlam genişlemesi yoluyla somut

anlam kazanmasıdır.

Örnekler

 Ablamın arkadaşı çok iyi bir öğretmendir.

 İyilerle dostluk kurmak gerekir.

İlk cümlede “istenilen, beğenilen niteliklere sahip” anlamına

gelerek soyut anlamıyla kullanılan “iyi” sözcüğü, ikinci cümlede “insan”ı karşılayarak somut anlam kazanmıştır.

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

15 TÜRKÇE

FASİKÜL 1

8 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

“Anlam genişlemesi yoluyla somut anlamlı bir ad, bir de soyut anlam kazanabilir. Örneğin, somut anlamıyla ‘geçilen yer’

demek olan ‘yol’ kelimesi yöntem anlamına gelerek soyut bir

anlam da kazanmıştır.”

Böyle bir anlam değişmesini örneklendiren kelime, aşağıdakilerden hangisinde kullanılmıştır?

A) Bunu yapmaya yürek ister, bu her babayiğidin harcı değil.

B) Bu gördüğün bulutlar, yağmur yüklü bulutlardır.

C) Bu dağlar, geçit vermez sarp dağlardır.

D) Ağaçlar, ilkyazda bir gelin gibi donanırlar.

E) Yapının güzel bir görünümü vardı; taş, dantel gibi işlenmişti.

9 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük soyut

anlamlıdır?

A) Kimseye karşı sert konuşmaz, dostluklara önem verirdi.

B) Cep telefonunu kaybetmiş, yenisini alacak.

C) Gece yola çıkmak istemediklerinden bir otelde konakladılar.

D) Böyle bir heyecanı daha önce de bu statta yaşamıştım.

E) Yaşlı adam dinlenirken derin derin nefes alıyordu.

Çözüm

Çözüm

Soyutlaştırma

Somut anlamlı bir sözcüğün anlam genişlemesi yoluyla soyut anlam kazanmasıdır.

Örnekler

 Kapının koluna çarptığım için bileğim incindi.

 Emre, bileğine çok güvenen bir sporcuydu.

Birinci cümlede “elle kolun birleştiği bölüm” anlamına gelerek somut anlamıyla kullanılan “bilek” sözcüğü; ikinci cümlede “güç, kuvvet” anlamına gelerek soyut anlam kazanmıştır.

Yansıma Sözcükler

Doğadaki sesleri anlatmak için kullanılan kelimelere yansıma

sözcük denir.

Örnekler

 Fabrikadaki makinelerin gürültüsü öğleye doğru azalıyordu.

 Yandaki salondan gelen tıkırtı, dikkatimizi çekmişti.

 Bu tatil beldesinde cıvıl cıvıl öten kuşlar ve şırıl şırıl akan

dere bize huzur veriyor.

 Stüdyodan yükselen cızırtılı sesler, sokaktakileri rahatsız

etmişti.

 Ali Baba’nın çiftliğinde kediler miyavlıyor, köpekler havlıyor, kuzular meleşiyordu.

Yukarıdaki cümlelerde renkli

yazılan sözcükler, yansımadır.

10 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansımadan doğmuş bir

sözcük vardır?

A) Yağmurdan sonra, sokakları seller götürdüğünden uzun

süre karşıya geçemedik.

B) Dünkü fırtına, ağaçlarda ne meyve ne de yaprak bıraktı.

C) Öğretmenin, çocuklara bağırmaktan nefesi tükenmiş, sesi

kısılmıştı.

D) Açık kalan musluğun şırıltısından bütün gece uyuyamadım.

E) Konuşurken o kadar heyecanlandı ki sesinin titremesini

engelleyemedi.

Çözüm AKLINDA OLSUN

Kimi sözcükler, biçimsel olarak yansımaya benzer

ancak ses ilişkisi bulunmadığından yansıma değildir.

Yansıma sözcükler görme değil işitme duyusuyla

ilgilidir.

O Kedinin gözleri karanlıkta ışıl ışıl parlıyordu.

O Pencerenin camları pırıl pırıl olmuş, her yer tertemiz.

Yukarıdaki cümlelerde “ışıl ışıl” ve “pırıl pırıl” sözleri

işitme duyusuyla ilgili olmadığından yansıma değildir.

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 16

FASİKÜL 1

11 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansımadan türemiş bir

yüklem vardır?

A) Döne döne ardın sıra melerim.

B) Kuşlarımız birbiriyle ötüşür.

C) Keklik gibi taştan taşa sekersin.

D) İnip aşkın deryasını boyladı.

E) Ayrılık elinden bağrım eziktir.

ÇözümBİZDEN NOT

Yansıma kelimeler ekler- sözcük yapısı ve sözcük

türleri konusuyla da ilgilidir.

O şır-ıl-tı ® türemiş isim

O miyav-la ® türemiş fiil

Yansıma sözcükler, cümledeki kullanımlarına göre

isim, sıfat veya zarf görevinde olabilir.

Sözcük türleri konusunda ayrıntıları inceleyebilirsiniz.

BENDEN UYARMASI

Bazı sözcükler yansıma olma özelliğini yitirerek mecaz anlamda kullanılabilir:

O Kır düğününde silahlar, art arda patladı.

Bu cümlede “patladı” sözcüğü yansıma olarak

kullanılmıştır.

O Deneyimli yazar, sözünü kesen bazı okurlara

fena patladı.

Bu cümlede “patladı” sözcüğü yansıma özelliğini kaybederek “kızmak, öfkelenmek” anlamında kullanılmıştır.

1. Aşağıda verilen kelimelerin eş anlamlısını boşluklara

yazınız.

sene

güz

beyaz

sulh

durgun

mesut

memleket

şair

Etkinlik

2. Aşağıda verilen kelimeleri eş sesli olarak cümlelerde

kullanınız.

var : .........................................................................

.........................................................................

kaç : .........................................................................

.........................................................................

3. Aşağıda verilen kelimelerin zıt anlamlısını boşluklara

yazınız.

var dolu

aç sulh

4. Aşağıda verilen kelimelerin yakın anlamlılarını boşluklara yazınız.

sona erecek kır

5. “Bir kuş cıvıltısı duysam kanım donuyor.” cümlesinde altı çizili sözün yakın anlamlısı nedir?

...............................................................................

6. Kelimeleri özelden genele doğru sıralayalım.

Ağaç - Bitki - Çam - Karaçam - Varlık - Canlı

........... ........... ........... ........... ........... ...........

Hece - Harf - Paragraf - Kelime - Cümle

............. ............. ............. ............. .............

İnsan - Canlı - Varlık - Erkek

............... ............... ............... ...............

7. Kelimeleri genelden özele doğru sıralayalım.

Varlık - İnsan - Canlı - Kadın

............... ............... ............... ...............

Gıda - Su - Asitsiz İçecek - İçecek

............... ............... ............... ...............

Güzel Dilimiz Türkçe - Basın - Yazılı Basın - Kitap

............... ............... ............... ...............

.

17 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 1

1. Aşağıdaki dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisinin sesteşi (eş seslisi) vardır?

A) Çiçekler damlıyor gecenin parmaklarından

Dudaklarımda eski bir mektep türküsü

B) Hülyana karışmasın ne şehir, ne de çarşı

Yamaçlarda her akşam batan güneşe karşı

C) Duygu denizlerine yelken açıyorum

Şiir şehrinde güneş batarken

D) Şiir kalbi yansıtır, kalpten çıkar mısralar

Okudukça insanlar başka âleme dalar

E) O bir masal kızıydı, anlamadı dilimden

Kelebekler misali uçup gitti elimden

2. Aşağıdaki dizelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?

A) Bulutlar, atların yelelerinde uçar

Gül gibi bir gülüşle dudaklarında rüzgâr

B) Şimdi o dünyadan hiçbir haber yok

Yok bizi arayan, soran kimsemiz

C) Bir demir pençeydi sanki

O çılgın bitiş ve kayboluş

D) Farkı yok uykudan uyanıklığın

Gündüzün geceden, hayalin düşten

E) Neylersin, ölüm herkesin başında

Uyudun uyanamadın olacak

3. Aşağıdakilerin hangisinde somut anlamlı sözcükler

bir arada verilmiştir?

I II III IV

A) ses bilet tabak sıkıntı

B) pınar şimşek hava öfke

C) simit ışık yağmur inci

D) pamuk telefon feribot sır

E) ekmek uçurum komşu keder

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözler birbirine anlamca en yakındır?

A) Tiyatroda izlediğimiz oyundan çok etkilendik, biz de

hemen bir yardım kampanyası düzenledik.

B) Keman çalmayı öğrenmek için gittiğimiz kursta bolca

pratik yapıp öğrendiklerimizi pekiştiriyoruz.

C) Hayatta karşımıza çıkan zorluklar karşısında yılmamalı, onlarla mücadele etmeye devam etmeliyiz.

D) Çantasına eşyalarını titizlikle yerleştirdi, bütün malzemelerin yerli yerinde olmasını sağladı.

E) Yemek yapmanın püf noktalarını annesinden öğrenmiş, tariflerini bir sır gibi saklıyor.

5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yansıma bir sözcük

kullanılmıştır?

A) Aşkınla ne garip hâllere düştüm

Her şeyim tamam da bir sendin noksan

B) Bir ateş yakalım ki geçmesin hatta bir an

Ve sussun kurtlar, kuşlar bir gök gürültüsüyle

C) Şimdi sen yoksun, seni düşünmek var

Çocukken de seni düşünürdüm her gece

D) Okunmamış kitap şu insanoğlu

Varlığı çok eski sağlam bir eser

E) Sabah olmadan çıkmalısın balığa

Bak oltan hasret kaldı sana

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük nicel anlamda kullanılmamıştır?

A) Sıcak bir çorba içelim, biraz kendimize geliriz.

B) Dışarıdan gelen bu ağır koku hepimizi çok rahatsız

etti.

C) Geniş odalı bir evde oturmayı istiyoruz ailece.

D) Bu yaz gününde soğuk bir gazoza kimse hayır,demez.

E) Kilolarına dikkat ettiği için yemeğini hep küçük tabakta yiyor.

TÜRKÇE 18

Öğreten Test FASİKÜL 1

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özelden genele doğru bir anlatım vardır?

A) Edebî türler içinde en çok okunanı romandır.

B) Çoğu insan, alfabedeki bazı harfleri telâffuz etmekte

zorlanır.

C) Petrolden elde edilen ürünlerden biri de gaz yağıdır.

D) Bu semt, şehrin en gözde mekanlarının olduğu yerlerden birisidir.

E) Evin bahçeye bakan odasını babaanneme ayırdık.

8. Aşağıdaki dizelerin hangisinde eş anlamlı (anlamdaş) sözcükler bir arada kullanılmıştır?

A) Yalvarmak, yakarmak nafile bugün

Gözünün yaşına bakmadan gider.

B) Bir zevk duyulmaz oldu,buranın rüzgârlarından

Hayat soldu bir günün enginlerinde yine.

C) Bir mektup, bir telgraf alındısı değil

Unutulmuş bir sevdadır kapını çalan

D) İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım

Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından

E) Güldün, güller açıldı penceremin demirlerinde

Ağladın, avuçlarıma döküldü inciler

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut anlamlı bir

sözcük, kullanıldığı cümleye göre soyut anlam kazanmıştır?

A) Kitap fuarındaki bazı yapıtları çok beğendiğim için

satın aldım.

B) İlk şiirlerimi yazdığım defteri basım için hazırlıyorum.

C) Bursa’daki tarihî güzellikleri görmek için erkenden

çıktık.

D) Sandalımız rüzgârın esintisiyle tatlı tatlı sallanıyordu.

E) Kardeşinin bu konuda bir hatasının olabileceğini kabul etmiyordu.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansımadan türemiş bir sözcük kullanılmamıştır?

A) Uyurken küçük bir tıkırtıdan bile rahatsız olurdu.

B) Yaktıkları ateş, küçük çıtırtılarla büyümeye başlamıştı.

C) Radyodaki cızırtıdan, dinledikleri oyunun sonunu anlayamadılar.

D) Ekmek kırıntılarını pencerenin kenarına kuşlar için

bıraktı.

E) Derenin şırıltısı çok uzaktan duyuluyordu.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük nitel anlamda kullanılmamıştır?

A) Yakın arkadaşlarımdan biri geçen gece bizde kaldı.

B) Bahçenin etrafını alçak duvarla çevirdiler.

C) Geçen hafta hafif bir rahatsızlık geçirdiğini söyledi.

D) Kışın genellikle koyu giyecekler tercih ediliyor.

E) Başından geçen ilginç bir olay anlattı.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükler anlamca birbirine en yakındır?

A) O, sanat hayatında yer yer durağan dönemler yaşamışsa da sonraki yapıtlarıyla bu hareketsiz yılların

üstesinden gelmeyi başarmıştır.

B) Sanatçı olayları iyi gözlemlemeli, yapıtını gereksiz

ögelerden temizleyip arındırmalı.

C) Bir eleştirmen kendini okurlarına karşı sorumlu hissetmeli, kişisel düşüncelerini bir kenara bırakmalıdır.

D) Yaşamımda hep zorluklarla karşılaştım, hiç kimseden yeterli bir yardım görmedim.

E) Bir dönem şiirler yazan sanatçı toplumcu temaları ve

bireysel temaları birlikte ele aldı.

1-E 2-D 3-C 4-C 5-B 6-B 7-D 8-A 9-D 10-D 11-B 12-A

19 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 1

1. Annem, misafirlerini yüzünde hep bir gülümsemeyle karşılar.

Aşağıdakilerin hangisinde geçen “yüz” sözcüğü bu

cümledekiyle sesteş olarak kullanılmıştır?

A) Okul binasının arka yüzü bugün boyanacakmış.

B) Çocuklara yüz verince her zaman istediklerinin olacağını düşünürler.

C) Bu nevresim takımıyla yastığın ve yatağın yüzünü

değiştirdik.

D) Bizim köyde insanlar genellikle yüz yaşına kadar yaşıyor.

E) Ondan yardım istemeye yüzüm kalmamıştı artık.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut anlamlı bir

sözcük, kullanıldığı cümleye göre soyut anlam kazanmıştır?

A) Radyo programlarındaki reklam sürelerinin uzun olması dinleyiciyi sıkıyor.

B) Kitapta en beğendiğim öyküyü öğrencilerime de okuyacağım.

C) Marketteki ürünlerden bazıları ilk günden raflarda tükendi.

D) Yönetim kurulunun kararıyla işçilerin ücretlerine zam

yapıldı.

E) Başarılı olmak için hayatın dikenlerine takılmadan

yürümeliyiz.

3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde zıt(karşıt) anlamlı sözcüklere yer verilmiştir?

A) Sende seyrediyorum denizlerin en mavisini

Ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim

B) Unutmak kolaysa önce sen unut

Ben daima hatırlamadayım o eski günleri

C) Susuzdu, suya değdi dudaklarım seni sevdim

Mevsim kirazlardan eriklerden geçti yaza döndü

D) Akşamları dinlenirken evinizin balkonundan

Seyredersin şehrin ışıl ışıl gecelerini

E) Değişir rüzgârın yönü solar ansızın yapraklar

Şaşırır yolunu denizde gemi boşuna bir liman arar

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükler birbirine anlamca yakın değildir?

A) Eşini kaybettikten sonra çocuklarına bakıyor, gece

gündüz çalışarak onları geçindiriyordu.

B) Eve kadar gidip bak, kontrol et; evde olup olmadığını söyle.

C) Çocuğa doktor bey dikkatlice baktı, onu iyice muayene etti.

D) Onun söylediklerine bakma, onları sakın önemseme.

E) Gümrük işlerine bu memur bakıyor, gelenlerden gerekli evrakları istiyordu.

6. Sözcüğün bir türün tamamı için kullanılmasına genel anlam; o türün sadece bir ya da birkaç örneğine işaret edecek şekilde kullanılmasına da özel anlam denir.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “öğretmen” sözcüğü özel anlamda kullanılmıştır?

A) Öğretmen geçmişin öğreticisi, geleceğin kurucusudur.

B) Bu derste öğretmenimiz hayat tecrübelerinden bahsetti.

C) Öğretmen güneşe benzer,etrafını aydınlatırken yorulmaz.

D) Bir öğretmeni unutulmaz yapan şey öğrencisinin yüreğine dokunmasıdır.

E) Hayatta en büyük mucize ,küçükken iyi bir öğretmene rastlamaktır.

4. Aşağıdakilerden hangisinde altı çizili sözcük bir yansımadır?

A) Bu bölgede yer alan çağlayanın büyüklüğü ve suyunun gücü turistleri kendine çekiyor.

B) Kuyumcuda gördüğümüz mücevherin ışıltısı gözümüzü aldı.

C) Sobada yanan odunların çıtırtısı herkeste tatlı bir tebessüm oluşturuyordu.

D) Çok şiddetli esen rüzgâr bazı evlerin çatılarındaki kiremitleri uçurmuş.

E) Bahar aylarının huzuru kış mevsiminde yerini hüzne

bırakıyor.

TÜRKÇE 20

Pratik Test FASİKÜL 1

7. Nicel anlamlı sözcük, bir varlığın ölçülebildiğini,sayılabildiğini, azlığını ya da çokluğunu; nitel anlamlı sözcükler de bir varlığın nasıl olduğunu, niteliğini gösterir.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerden

hangisi farklıdır?

A) Odanın köşesinde duran büyük koltuk babamın yeriydi.

B) Deniz kenarında oynayan çocuklar iri bir balık yakalamış.

C) Kahvaltıdan önce bir bardak soğuk su içmek iyi gelir.

D) Günümüzde iyi insan olmak için çok çaba sarfetmek

gerekiyor.

E) Ağacın yere sarkan uzun dallarını kestik.

8. I. Kısa zaman içinde şan ve şöhreti ülke sınırlarını aştı.

II. Kuvvetli rakibinin karşısına çok güçlü çıkmak istiyordu.

III. Dedesinden kalma bu eski evde acı tatlı pek çok anısı

vardı.

IV. Bu kitap, güncel olayları konu eden öykülerden oluşuyor.

V. Bu sıcak yaz gününde insan soğuk bir gölge arıyor.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangilerinde

eş anlamlı (anlamdaş) sözcükler bir arada kullanılmıştır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) III ve IV E) IV ve V

9. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerden hangisinin eş seslisi yoktur?

A) Yaz tatilini bu yıl da yine köyde geçireceğiz.

B) Çok işlek olan bu yol bugün oldukça tenha görünüyor.

C) Yorgun olduğumda çay içmek beni çok dinlendirir.

D) Okulda yeni eğitim öğretim yılıyla ilgili çalışmalar

vardı.

E) Gökyüzünü aniden bir kara bulut kümesi kapladı.

10. Doldun gözlerime bir rüya gibi

İçinde kaybolsam yayla dumanı

Yağmurlar şahit oldu büyüdü aşkımız

Sokaklar bütün gece dinledi şarkımızı

Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangileri soyut

anlamıyla kullanılmıştır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III

D) III ve IV E) IV ve V

I

II

III IV

V

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “karşıt” anlamlı sözcükler bir arada kullanılmamıştır?

A) Büyük insanların en önemli yönü, küçük işleri titizlikle yapabilme sabrını göstermeleridir.

B) Bir şeyin yanlış olduğunu bilmek, doğruyu öğrenmek için atılan bir adımdır.

C) Her iyi ve güzel şey, kötü ve çirkin şeyleri ortadan

kaldırmaya yönelik bir adımdır.

D) Hayat inişli ya da çıkışlı olabilir, önemli olan başarıdan vazgeçmeden devam etmektir.

E) İnsanların hakkında ne düşündüklerini önemsemezsen mutlu olabilirsin.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde genelden özele doğru bir sıralama bulunmamaktadır?

A) Bale, modern sanatlardan en çok tercih edilenidir.

B) Roman türleri içinde zevk alarak okuduğum bilim

kurgu romanlarıdır.

C) Babamın koleksiyonları arasında kartpostal koleksiyonunun yeri ayrıdır.

D) Hayvanlar arasında en kısa ömürlü olanı kelebektir.

E) Renkler içinde mavi, insana huzur veriyor.

1-D 2-E 3-B 4-C 5-E 6-B 7-D 8-A 9-D 10-B 11-E 12-A

21 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 1

1. Somut anlamlı bir sözcüğün soyut anlamlı bir sözcük yerine kullanılmasına “soyutlama” denir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu türden bir kullanım vardır?

A) Annemin üzüntüsü yüzünden belli oluyordu.

B) Herkesin bu konuya farklı pencerelerden baktığını

söyledi.

C) Piknik yerinde oynayan çocuklar kocaman bir kaplumbağa gördüler.

D) Hayallerinin peşine takılıp büyük şehre okumaya gitti.

E) Arkadaşımın kederine de sevincine de ortak olmayı

isterim.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüklerle ilgili olarak ayraç içinde verilen açıklama yanlıştır?

A) Üzerine titrediğimiz vazonun kırıldığını anneme söyleyemedik. (somut anlam)

B) Bu başarı öyküsünden herkesin dersini alması gerekir. (soyut anlam)

C) Ocağın üzerinde fokurdayarak pişen yemeği görünce

çok sevindi. (yansıma sözcük)

D) Güç gerektiren bu işlerde çalışmanın ne kadar güç

olduğunu söylüyordu. (eş sesli sözcük)

E) Gömleğin kollarından biri kısa biri de diğerine göre

uzun dikilmiş. (eş anlamlı sözcük)

3. I. 23 Nisan Çocuk Bayramı’nda evlerin pencereleri bayraklarla süslenip her yer çiçeklerle bezendi.

II. Şirket çalışanları yıl sonu değerlendirme toplantısında buluştu, herkes düşüncelerini paylaştı.

III. Bazı yolcular şoförün hızlı gitmesinden rahatsızlandı,

yavaş gitmesi konusunda onu uyardı.

IV. Sevdiğimiz dizilere hiç kaçırmadan bakar, ailece seyretmekten büyük zevk alırdık.

V. Sorularıma yüzüme bakarak cevap vermekten kaçınıyor, konuyu değiştirmek istiyordu.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangilerinde altı

çizili sözler birbirine anlamca en yakındır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III

D) III ve IV E) IV ve V

4. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yansıma bir sözcük

kullanılmıştır?

A) Hazırlanıyor gibi, gökyüzü, ufuk, deniz

Bir sabah dökülecek baharların baharı

B) Bazan öyle yakın geçer ki kayan yıldızlar

Hâlini soruverecekler sanırsın

C) Parlak yıldızları yok, mehtabı yok bir gece

Gemiler geçecekmiş bu sessizlik bitince

D) Artık ayrılığın çekilmiyor acısı

Şarkıları dinmesin bu sonsuz denizin

E) Şehrin uğultusundan usanmış ruhumuzun

Nadir duyabildiği taze bir heyecanla

5. (I) Koltuğuna oturup derin düşüncelere daldı. (II) Cebinde kalan son bozuk paralar aklına geldi. (III) Odanın

ortasındaki kırık sehpa gözüne ilişti. (IV) Onu eskiciye

verip çocuğunun istediği büyük oyuncak kamyonu alabilirdi. (V) Bu düşüncelerle gün ağarırken boş sokakta

eskicinin yolunu tuttu.

Yukarıda numaralanmış cümlelerde geçen altı çizili

sözcüklerden hangisi nitel anlamda kullanılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. Sözcüğün bir türün tamamı için kullanılmasına genel anlam; o türün sadece bir ya da birkaç örneğine işaret edecek şekilde kullanılmasına da özel anlam denir.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “çocuk” sözcüğü özel anlamda kullanılmıştır?

A) Çocukların karınlarını, zihinlerini doyurduğumuz kadar ruhlarını da doyurmalıyız.

B) Çocukların nasihatten çok iyi örneğe ihtiyacı vardır.

C) Dünya üzerinde bir tek güzel çocuk vardır, bütün anneler de ona sahiptir.

D) Okuldan dönen çocuk, annesinin sürpriziyle karşılaşınca çok sevindi.

E) Çocuklar, göremeyeceğimiz bir zamana gönderdiğimiz canlı mesajlardır.

TÜRKÇE 22

Sınav Tadında FASİKÜL 1

7. Kara bulutlar yaklaşan fırtınanın habercisiydi âdeta.

Aşağıdakilerin hangisinde geçen “kara” sözcüğü bu

cümledekiyle sesteş (eşsesli) olarak kullanılmıştır?

A) Sınav tarihi yaklaşınca hepimiz kara kara düşünmeye

başladık.

B) Uzun süren deniz yolculuğundan sonra nihâyet kara

görünmüştü.

C) Zor anlarda yanında olan kişidir kara gün dostu arkadaş.

D) Bu kara haberi ona nasıl vereceğimizi bilmiyoruz.

E) Kara kalem çalışmalarını önümüzdeki günlerde sergileyecekmiş ünlü ressam.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansıma sözcük

kullanılmıştır?

A) Derenin kenarındaki yolu takip edip okula giderdik.

B) Şiddetli yağmurdan dolayı köylere ulaşım yapılamadı.

C) Güneşin doğmasıyla birlikte dallarda ötüşen kuşlar,-

sabahı müjdeliyordu.

D) Sokağın başındaki iş makinesinin gürültüsü mahalleliyi rahatsız etti.

E) Memleketten ayrılınca sevdiklerini bir daha görememişti.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?

A) Konuşma sırasında sözünü ikide bir kesen gence

zor sabretti.

B) Kıyafetiyle bütünleştirdiği mavi fuları ona çok yakışmış.

C) Bitki örtüsü zengin olan bu yöre, fakir halka geçim

kaynağı olmuş.

D) Bu uzak dağ köyünde ulaşım hâlâ at arabalarıyla

sağlanıyor.

E) Kalabalığa karışmadan yolun diğer tarafından yürüdük.

10. Aşağıdaki dizelerde geçen altı çizili sözcüklerden

hangisi soyut anlamlı bir sözcük değildir?

A) Bir bahar şarkısı ahengini vermiş sesine

Saçların rüzgâra başkaldırıyor öylesine

B) Gönlümüzde yepyeni bir duygu yaşıyordu

Rüzgârların değildi bu musiki, bu hüzün

C) Mevsimlerin ömrünü yaşamıştı aşkımız.

Onu şimdi kaybettim ve şimdi sonbahardır

D) Kardır yağan üstümüze geceden

Yağmurlu, karanlık bir düşünceden

E) Vuslata uzandıkça yana düştü kollarım

Dermanımı tüketip, dizimi çaldın gurbet

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükler birbirine anlamca yakın değildir?

A) Küçük kardeşimin yaramazlığından herkes bıktı, özellikle annem ondan çok usandı.

B) Her insan başarılı olmayı istiyor ve bunu hayatının

sonuna kadar sürdürmeyi arzu ediyor.

C) Bu kasaba halkı yıllar önce birbirine küsmüş, herkes

basit bir sebepten dolayı gücenmiş.

D) Mutluluk, istediğinde ayağına gelmez,ona ulaşmak

için çoğu zaman sen gideceksin.

E) Küçük oğlunu çok sevmesine rağmen ona kırılmış,

ziyaretine gelmediği için çok darılmış.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüklerle ilgili olarak ayraç içinde verilen açıklama yanlıştır?

A) Önündeki kitabın sayfalarını büyük bir dikkatle çeviriyordu. (nitel anlamlı sözcük)

B) Kiralık daireyi gezdik fakat odalarını küçük bulduk.

(genelden özele doğru sıralama)

C) Bunca derdin bunca gamın yükünü tek başına omuzlayamazsın. (eş anlamlı-anlamdaş sözcük)

D) Krizde şirketini batmaktan kurtaramadı, şirket kısa

süre sonra iflas etti. (yakın anlamlı sözcük)

E) Babası onun gözlerindeki ışıltının her zaman farkındaydı. (yansıma sözcük)

1-B 2-E 3-B 4-E 5-A 6-D 7-B 8-D 9-C 10-A 11-D 12-E

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

23 TÜRKÇE

FASİKÜL 1

İkilemeler

Anlamı pekiştirmek, güzelleştirmek, çeşitli anlam ilgileri kurmak için oluşturulmuş söz gruplarıdır.

Türkçede ikilemeler arasına noktalama işareti konmaz.

İkilemeler değişik biçimlerde oluşturulur:

Aynı sözcüğün tekrar edilmesiyle (yineleme):

Örnekler

yavaş yavaş, ince ince, ağlaya ağlaya, birer birer, ağır ağır,

tek tek, koşa koşa, usul usul...

Kahvaltıda çayın yanında çıtır çıtır simit güzel gider.

Yalnız benim için bak yeşil yeşil.

Yolun iki tarafında da sıra sıra ağaçlar diziliydi.

Anlamdaş (eş anlamlı) sözcüklerin yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

ses seda, kılık kıyafet, şan şöhret, sorgu sual, sağlık sıhhat...

Öğrenciler, ders çalıştığından sınıftan ses seda çıkmıyordu.

Arkadaşım kılık kıyafetine özen gösterirdi.

Yakın anlamlı sözcüklerin yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

eş dost, börek çörek, doğru dürüst, delik deşik, ar namus...

Uzun bir yolculuktan sonra sağ salim köye varmıştık.

Çocuğun derli toplu bir odası vardı.

Etraftan biraz çalı çırpı toplayıp mangalı yaktık.

Karşıt (zıt) anlamlı sözcüklerin yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

dost düşman, er geç, iyi kötü, düşe kalka, içli dışlı...

Bu projede az çok benim de katkım var.

Seninle görüşmeyeli aşağı yukarı beş yıl olmuş.

Arabamız çamurlu yolda bata çıka ilerliyordu.

Biri anlamlı, biri anlamsız sözcüklerin yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

yırtık pırtık, bölük pörçük...

Küçük çocuğun üzerinde eski püskü bir palto vardı.

İnsanların ufak tefek kusurlarını hoş görmelisin.

Buraya gelirken eğri büğrü yollardan geçtik.

Anlamsız sözcüklerin yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

eciş bücüş, abuk sabuk...

Evdeki bütün ıvır zıvır eşyayı eskiciye verdik.

Eften püften meselelerle arkadaşlarını meşgul etme.

Yansıma sözcüklerin yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

gacır gucur, küt küt, tık tık...

Şırıl şırıl akan bir derenin yanında pikniğimizi yaptık.

Mangalda cızır cızır pişen etlerin kokusu herkesi acıktırmıştı.

Durum eki almış sözcüklerin yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

baş başa, yıldan yıla...

Bu konuyu onunla yüz yüze görüştük.

Zor durumdaki işçi, elinde avucunda ne varsa satmıştı. BİZDEN NOT

O İkilemeler, sözcük türleri konusunu da ilgilendiriyor.

O İkileme hâlindeki sözcükler cümledeki kullanımlarına göre isim, sıfat veya zarf görevinde

olabilir.

O Sözcük türleri konusunda ayrıntıları inceleyebilirsiniz.

AKLINDA OLSUN

İkilemeler arasına hiçbir noktalama işareti getirilemez.

Anlamlı bir sözcükle “m” sesini alan başka bir sözcüğün

yan yana getirilmesiyle:

Örnekler

kitap mitap, ağaç mağaç...

Ben uzak muzak anlamam, hep beraber oraya gideceğiz.

Adam, eski kitapları bize verdi; para mara da istemedi.

1 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan sözcükler tek başlarına kullanılamaz?

A) Yalan yanlış bilgilerle doğru bir karar veremezsin.

B) Karşıdan güçlü kuvvetli görünüyordu.

C) Mırın kırın etme de olanları anlat.

D) Aradan aşağı yukarı on yıl geçti.

E) İngilizceyi şöyle böyle bilir.

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 24

FASİKÜL 1

Deyimler

En az iki sözcükten oluşan, genellikle mecaz anlam taşıyan,

anlamca ve biçimce kalıplaşmış söz öbeklerine deyim denir.

Deyimler, genellikle mecaz anlamlıdır:

Örnekler

İpe un sermek: Geçersiz birtakım nedenler ileri sürerek istenilen işi yapmaktan kaçınmak

Ekmeğini taştan çıkarmak: Geçimini sağlamakta çok becerikli olmak, en zor koşullarda bile kazancını sağlamak

Akla karayı seçmek: Bir işi başarıncaya değin çok sıkıntı çekmek, güçlüklerle karşılaşmak

Bazı deyimler gerçek anlamlıdır:

Örnekler

iyi gün dostu olmak: sadece iyi günlerde görünmek

hem suçlu hem güçlü: gerçek suçlu kendi olduğu hâlde başkalarını suçlayan anlamında

özrü kabahatinden büyük: bir suç veya kabahat için özür dilerken daha büyük suç işleyen kimseler için söylenen bir söz

Bazı deyimler, aynı veya yakın anlamı karşılar:

Örnekler

baltayı taşa vurmak = çam devirmek = pot kırmak

farkında olmayarak birine dokunacak sözler söylemek

dünya başına yıkılmak = dünya gözüne zindan olmak

büyük bir karamsarlık ve umutsuzluk içinde olmak

oyuna gelmek = tuzağa düşmek

birileri tarafından hazırlanan kötü bir duruma uğramak

pişmiş aşa (soğuk) su katmak = bir çuval inciri berbat etmek düzelmekte olan bir durumu yersiz, yanlış davranışlarla bozmak

Yargı halinde bulunan deyimler vardır:

Örnekler

dostlar alışverişte görsün: gösteriş olsun, iş görüyor densin

(diye) anlamında kullanılan bir söz

Halep ordaysa arşın burda: bir iddia veya söz abartılı bulunduğunda kanıtını istemek için kullanılan bir söz

elini veren kolunu alamaz: kendisine iyilik yapıldığında devamını fazlasıyla isteyen kimseler için kullanılan bir söz

ayıkla pirincin taşını: bir işin pek karışık ve içinden çıkılmaz

durumda olduğunu anlatmak için kullanılan bir söz

armut piş ağzıma düş: bir işe emek harcamaksızın onun kendiliğinden olmasını bekleyenlerin durumunu anlatan bir söz

vur abalıya: bütün özverinin yumuşak huylu kişiye yüklenmesi, sessiz, güçsüz kişinin hırpalanması, hakkının çiğnenmesi

durumunda söylenen bir söz

2 - ÖĞRETEN SORU / 2018 MSÜ

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili deyimin anlamı

parantez ( ) içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır?

A) Mahallede eski huzur kalmamıştı, herkes ondan şüpheleniyordu çünkü bazı olaylara adı karışmıştı. (kötü bir işle

ilgisi olduğu söylenmek)

B) Ailemizin en kararsız bireyi olan ağabeyim, İstanbul’a geldiğimizden beri dikiş tutturamadı. (sık sık yer ve iş değiştirmek)

C) İnsanoğlu, giriştiği her mücadelenin hakkını vermek ve

her mücadelede galebe çalmak amacında olmalıdır. (üstün gelmek, baskın çıkmak)

D) Yıllarca uğraşıp didindikten sonra bir baltaya sap olmayı

başardı. (bir işin gerçekleşmesine vesile olmak)

E) Gizliyi saklıyı sevmez, ona bir şey sorulduğunda eteğindeki taşları döker. (bütün bildiklerini açıklamak)

Çözüm

3 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili deyimin anlamı

parantez ( ) içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır?

A) Böyle bir işte çalışmaya herkesten çok can atıyordu. (şiddetle arzu etmek, çok istemek)

B) Artık sana yardım edemem, başının çaresine bak. (yardım almadan kendi işini kendi yapmak)

C) Yaşlı adam canının derdine düşmüştü, herkese bağırıyordu. (gücü tükenmek, bitkin bir duruma gelmek)

D) Ablasının anlattığı olaydan sonra iyice aklı karışmıştı. (ne

yapacağını bilememek, bocalamak)

E) Selim, tartışanların yanından hemen uzaklaştı, başını belaya sokmak istemedi. (kötü sonuçlar verecek bir duruma

düşmek)

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

25 TÜRKÇE

FASİKÜL 1

Atasözleri

Uzun deneyim ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş, genellikle mecaz anlamlı, kalıplaşmış, yargı bildiren özlü sözlerdir.

Atasözleri, genellikle mecaz anlam taşır:

Örnekler

Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer: Bir olaydan gerekli dersi alan, sonra uyanık davranır.

Irmaktan geçerken at değiştirilmez: Bir yöntemden başka bir yönteme geçiş tehlikeli bir durum veya zamanda yapılmamalıdır.

Yuvarlanan taş yosun tutmaz: Sürekli olarak iş değiştiren bir

kimse başarı kazanamaz.

Bazı atasözleri gerçek anlamlıdır:

Son pişmanlık fayda vermez: İş işten geçtikten sonra pişman

olmanın yararı yoktur.

Dost ile ye, iç alışveriş etme: Alışverişte iki taraf da kendi çıkarını düşündüğünden iki dost arasındaki alışveriş dostluğu

bozabilir.

Güvenme varlığa, düşersin darlığa: Varlıklarına güvenerek ölçüsüz harcamalarda bulunanlar daha sonraları sıkıntıya düşebilirler.

Bazı atasözleri aynı veya yakın anlamlıdır:

Hazıra dağlar dayanmaz. = Sıcağa kar mı dayanır?

Sürekli harcama, en büyük birikimleri bile eritir.

Körle yatan şaşı kalkar. = Topalla gezen, aksamak öğrenir.

Değersiz, kötü kimselerle ilişki kuranlar kötü huylar edinirler.

Yalnız taş, duvar olmaz. = Bir elin nesi var, iki elin sesi var.

İnsan tek başına önemli bir işi başaramaz, başkalarıyla ilişki

kurmak, iş birliği yapmak zorundadır.

5 - ÖĞRETEN SORU

(I) Türk halk kültürünün önemli söz değerlerinden olan atasözlerinde genelgeçer özellik vardır. (II) Bazıları toplumsal ilişkiler hakkında fikir verir, görüş bildirir. (III) Bazıları da tabiat

olaylarının gündelik yaşam üzerindeki etkilerini anlatır. (IV) Yaşam tecrübesine dayanarak doğrudan öğüt veren atasözleri

de vardır. (V) Çift yargı taşıyan atasözlerinde ise yargıların birbirinin karşıtı olduğu görülür. (VI) Bir de genel durumların aksine temsilî veya mecazi anlatıma sahip olmayan atasözlerimiz vardır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki açıklamalara aşağıdaki atasözlerinden hangisi örnek olarak gösterilemez?

A) II. cümle: Komşuda pişer, bize de düşer.

B) III. cümle: Rüzgârlı havanın kuytusu, yağmurlu havanın

uykusu…

C) IV. cümle: Çıkmadık candan umut kesilmez.

D) V. cümle: Sofu soğan yemez, bulunca sapını komaz.

E) VI. cümle: Dağ başından duman eksik olmaz.

4 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

(I) Her atasözü bir genel kural, bir ilke niteliği taşır. (II) Bazı atasözleri sosyal ilişkiler üzerine görüş bildirir. (III) Bazı atasözleri

ise uzun gözlemlere dayanarak doğa olaylarının gündelik yaşam üzerindeki etkilerini anlatır. (IV) Tecrübelere veya mantığa

dayanarak doğrudan doğruya öğüt veren atasözleri de vardır.

(V) İki yargı taşıyan atasözlerinde ise yargılar arasında benzetme ilgisinden ziyade iki yargının birbirini tamamladığı veya

birbirine karşıt olduğu görülür. (VI) Bir de genelin aksine temsilî ve mecazi anlatıma sahip olmayan atasözlerimiz vardır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki açıklamalara aşağıdaki atasözlerinden hangisi örnek olarak gösterilemez?

A) II. cümle: Komşu komşunun külüne muhtaçtır.

B) III. cümle: Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.

C) IV. cümle: Çirkefe taş atma, üstüne sıçrar.

D) V. cümle: Var evi kerem evi, yok evi verem evi.

E) VI. cümle: Besle kargayı oysun gözünü.

Çözüm

Çözüm AKLINDA OLSUN

Deyimler ve atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. Bir deyimin ya da atasözünün sözcükleri değiştirilip yerlerine -aynı anlamda da olsa - başka sözcükler konulamaz.

“Ayıkla pirincin taşını” deyimi, “ayıkla bulgurun taşını” biçiminde söylenemez.

“Gül dikensiz olmaz.” atasözü “Çiçek dikensiz olmaz.” şeklinde ifade edilemez.

Kalıplaşmış sözler, yanlış söylenirse bu durum anlatım bozukluğuna neden olur.

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 26

FASİKÜL 1 PRATİK BİLGİ

Kinaye içeren yani hem gerçek hem mecaz anlam

taşıyan deyim ve atasözleri de vardır.

Tugay’ın ağır hasta olan amcası, az önce hayata

gözlerini yumdu.

Yukarıdaki cümlede yer alan “gözlerini yummak”

sözü hem gerçek anlamda gözlerin kapanması hem

de mecaz anlamda ölmeyi ifade etmektedir.

Dadaloğlu’m der ki belim büküldü

Gözümün cevheri yere döküldü

Yukarıdaki dizelerde “belim büküldü” deyiminde

belin bükülmesi gerçek anlamda kullanılabileceği

gibi,”güçsüz kalmak, bir iş yapamayacak duruma

düşmek anlamında mecaz olarak kullanılmıştır.

Mum dibine ışık vermez.

Yukarıdaki atasözünde gerçek anlamda mum dibine ışık vermeyebilir. Mecaz anlamda ise “durumu

iyi olan birinin yakınlarına faydası olamayacağı” ifade edilmiştir. Bu atasözü hem mecaz hem de gerçek anlamda kullanıldığı için kinaye örneğidir.

Bazı kinayeli atasözleri şunlardır:

İşleyen demir pas tutmaz.

Ateş düştüğü yeri yakar.

Taşıma su ile değirmen dönmez.

Ayağını yorganına göre uzat.

Hamama giren terler.

Damlaya damlaya göl olur.

Yuvarlanan taş yosun tutmaz.

Kalıplaşmamış Söz Öbekleri (Söz Öbeklerinde

Anlam)

 Birden çok sözcükten oluşan ve anlamca bir durumu, kavramı, nesneyi yansıtan sözler, söz öbeklerini oluşturur.

 Dilimizde kalıplaşmış sözcük gruplarının (ikileme, deyim,

atasözü) dışında sözcüklere farklı anlamlar yüklenerek yeni sözcük grupları oluşturulabilir.

 Yaygınlaşmamış bu sözler, kullanıldıkları metinde özel bir

anlamı karşılar, iletilmek istenen yargıyı aktarır.

Örnekler

Usta ozanın şiirleri, yüreğinden ve aklından beslendiği için,

geniş kitlelerce beğenilmiştir.

Bu cümlede ana kavramlar “yürek” ve “akıl” sözcükleridir. “yürek ”sözcüğü “duygu”, “akıl” sözcüğü ise “düşünce” sözcüğüyle ilgilidir.

Buna göre altı çizili sözle, ozanın şiirlerini duygu ve düşünceleriyle oluşturduğu anlatılmak istenmektedir.

Ardahan Kalesi’nin yanı başındaki bu eski mahalle, kentin tarihsel çekirdeğini oluşturuyor.

Bu cümlede ana kavramlar “tarihsel” ve “çekirdek” sözcükleridir. “Tarihsel” sözcüğü “geçmiş”, “çekirdek” sözcüğü, “kaynaklık etmek” sözüyle ilgilidir.

Buna göre altı çizili sözle, sözü edilen eski mahallenin Ardahan’ın geçmişine kaynaklık ettiği anlatılmak istenmektedir.

 Bir yazınsal yapıtın değeri; dilin, el değmemiş bölgelerinden yeni tatlar devşirmeye, anlatım olanaklarını ustaca kullanmaya bağlıdır. (Bir yapıtın değerli olabilmesi için daha

önce denenmemiş anlatım biçimleriyle oluşturulmasının

gerekliliği)

 Bu okulda öğrencilerin her şeyi dört işlem yoluyla değerlendirebilmeleri, yaşamları boyunca salt akıllarının buyruğuna uyarak davranmaları sağlanacaktır. (Duyguları önemsemeyip dışlama, düşünceyi önceleme)

BİZDEN NOT

O Söz yorumuyla ilgili sorularda ana kavramları

bulmak ve bunların karşılığını içeren anlamları

tespit etmek gerekir.

O Verilen cümledeki anahtar sözcükleri belirleyerek, söz öbeğinin öncesi ve sonrasını da dikkate alarak doğru cevaba ulaşabilirsiniz.

6 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

Kemalettin Tuğcu bizlere yoksulluğu, yaşamla savaşmayı, acımayı, yardımlaşmayı ve paylaşmayı öğretti. Kahramanları hiç

yüzüstü, umarsız bırakmadı. Eserleriyle Tuğcu okurlarına bir

bakıma acı aşısı yaptı.

Bu parçada altı çizili sözle asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kitaplarıyla acılara, zorluklara göğüs germe becerisi kazandırmak

B) Yaşanan acıların okurla paylaşılarak azalmasını sağlamak

C) Odağına acıyı alarak kalemini edebî yönden güçlendirmek

D) Acıyla yoğrulmuş hayatların kendi yönünü bulacağını göstermek

E) Toplumun yaşadığı acıları yalın hâliyle eserlerine aktarabilmek

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

27 TÜRKÇE

FASİKÜL 1

8 - ÖĞRETEN SORU / 2019 AYT

Yeşil tasarım (zihinde canlandırılan biçim), insan ve çevre üzerindeki zararlı etkileri en aza indirgemeyi hedefleyen bir yaklaşımdır. Öncelikle binanın yapımından yıkımına kadar olan

zamanı kapsayacak (sınırları içine alacak) şekilde korunmasını hedefleyen genelgeçer (hemen herkesçe benimsenen)

kurallar koymak gerekiyor. Enerji kaynaklarını üst seviyede

değerlendirmeye (denetlemeye) olanak sağlayan uygulamalar; doğal, geri dönüşümlü (yeniden değerlendirilebilir nitelikte) ve zararlı olmayan malzeme kullanımıdır.

Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisinin anlamı

parantez ( ) içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I

II

III

IV

V

7 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

Sanatta etkilenme, kaçınılmaz gibi görünse de öykünme tasvip edilecek bir durum değildir. Sanatın gerçekliği bunu hiçbir surette mazur görmez; özgünlüğün yeniden üretimi şeklinde can bulur her defasında çünkü. Tersi bir durum onu kötürümleştirir.

Bu parçadaki altı çizili sözcüğü anlamca karşılayabilecek

bir kullanım aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Genç insanların, kişiliklerini oluştururken özellikle saygı

ve sevgi duydukları bir kişiliği taklit etme eğilimi göstermeleri olağandır.

B) Kitap okuma alışkanlıklarındaki benzerlikler, okuyucuların benzer kitaplardan aynı sonuçları çıkardıkları anlamına

gelmez.

C) Televizyon dizilerinin yapay kahramanları, hayatı tanımlama biçimleriyle ister istemez gerçek dünyanın bireyleri

üzerinde etki bırakıyor.

D) Futbolcu, sahada sahip olması gereken öz güven ve beceriyi ancak antrenörünün talimatlarına harfiyen uymasıyla kazanır.

E) Tarihsel bir olayı anlamlandırmak için başvurulan tarihin

tekerrürden ibaret olduğu anlayışı, günümüzde pek kabul görmüyor.

Ayraç İçindeki Sözle Uyumlu Olma

 Söz yorumuyla ilgili bazı metinlerde ayraç içinde verilen

sözcük ya da sözcük öbeğinin anlamca uyumlu olup olmadığının ayrımına varmak gerekir.

 Verilen metinlerde sözcükler arasındaki anlam ilişkisine,

anlatılmak istenenin ne olduğuna, sözcüklerin ayraç içindeki sözle uyumuna dikkat edilmelidir.

 Örnek sorular üzerinden anlatılanları somutlaştıralım.

Çözüm

Çözüm

Sözcük Anlamı - Söz Yorumu

TÜRKÇE 28

FASİKÜL 1

10 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

Arkeogenetik, insanlığa dair geçmişi moleküler genetik teknikler ------ araştıran bir bilim dalı olarak tanımlanabilir. Bazı

temel konular üzerindeki çalışmalar henüz sürmekteyse de

hızla ------ bir bilim dalı hâline gelmiştir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) yoluyla - değişken B) sayesinde - benimsenen

C) deneyerek - bilinen D) geliştirerek - sevilen

E) kullanarak - gelişen

11 - ÖĞRETEN SORU / 2021 TYT

Bu roman, okuruna ilk bakışta çok keyfî, çok dağınık görünebilir. Yazar ---- yazmış gibi. Oysa bu dağınık görünüşlü malzeme ---- bir şekilde toplanmış ve yapısal bir bütün meydana

getirecek şekilde örülmüş.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) talep edileni - bilinçli

B) aklına geleni - titiz

C) akışın getirdiğini - ahenkli

D) kendinden bekleneni - tutarlı

E) uygun düşeni - aleni

12 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

Dünya çapındaki bazı çevre sorunları, ---- ilkesine en açık kanıtları sunuyor. Karadeniz’in öbür tarafında, Kiev civarında kurulan nükleer reaktör, İzmir’deki çay tiryakisini neden ilgilendirsin? Ama ilgilendiriyor. Tropik ormanların tahribi, ozon tabakasının incelmesi ve sera etkisi ---- değil midir?

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) dünyanın değişimi - artık hemen hepimizin bildiği tehditler

B) doğanın bütünselliği - tüm dünya insanlarının ortak sorunu

C) evrenimizin hassaslığı - üzerine konuşulmaya değer konular

D) kelebek etkisi - Türkiye’de de karşılaştığımız problemler

E) hassas ayarlar - doğanın sonsuz cömertliğinin sonuçları

Boşluklara Sözcük Yerleştirme

 Söz yorumuyla ilgili bazı sorularda sizden verilen metinlerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri getirmeniz istenir.

 Bu tip sorularda size verilen cümle ya da parçaları bütüncül bakış açısıyla ele almalısınız.

 Bu yaklaşım okuduğunuzu anlama, anladığınızı yorumlama ve doğru cevaba ulaşma konusunda size yardımcı olacaktır.

Çözüm

Çözüm

Çözüm

9 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

Yüksel Pazarkaya, ülkemizde eşine az rastlanan (ender görülen) bir titizlikle, Rainer Maria Rilke’nin tüm şiirlerini toplam

on iki kitap hâlinde dilimize kazandırdı. Bu külliyat (toplu eserler), Rilke’nin yazın çalışmalarını içeren Kâmuran Şipal çevirileriyle birlikte değerlendirildiğinde (aynı kitapta toplandığında)

önemli bir kazanım niteliğinde. Çeviri eylemi, çoğu kez (genellikle), farklı kültürler arasında köprü kurmakla (bağ oluşturmakla) kalmıyor, yeni imgesel yorumların kapısını da aralayabiliyor.

Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangisinin anlamı

parantez ( ) içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I

II

III

IV

V

Çözüm

29 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 1

1. Şehrin hemen her yerinde görülen manolya, dekorasyondan parfüme kadar ---- kullanılıyor. Kentte kahve keyfi

yapılabilecek ---- biri olan Özgürlük Meydanı ise yıl boyu

renkli etkinlikler ve sokak müzisyenleriyle şenleniyor.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden

hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) toplum yararına - çok özel mekânlardan

B) pek çok alanda - en iyi yerlerden

C) sınırlı bölümlerde - herkesin beğendiği bölgelerden

D) alışık olmayanlar tarafından - pek güzel manzaralardan

E) insanların sorunu için - geniş meydanlardan

2. Algoritma, bilgisayar programcılığının temelidir (en önemli

ögesidir). Mantığa dayalı bir düşünme ve çözüm üretme

(oluşturma) metodudur. Algoritmalar, özel durumlara çözüm sunmaz, genel çözümlerin işlem basamaklarını içerir. Problemin çözümü (Sorunun hâlledilmesi) için birden çok işlem basamağı ve sıralama yapılabilir. Ancak

işlem basamakları iyi belirlenmediğinde (açık ve kesin

olarak sınırlandırılmadığında) program çalışmaz, hata

verir ya da sonuç (amaç) hatalı olur.

Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisinin anlamı parantez ( ) içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I

II

III

IV

V

3. I. Acıkan doymam sanır, susayan kanmam sanır.

II. Adam adama yük değil, can gövdeye mülk değil.

III. Anasına bak, kızını al; kenarına bak, bezini al.

IV. Rüzgâra (karşı) tüküren, kendi yüzüne tükürür.

V. Beş parmağın beşi birbirine benzemez.

Yukarıdaki numaralanmış atasözlerinden hangileri

anlamca birbirinin karşıtıdır?

A) I ve III B) I ve V C) II ve III

D) III ve V E) IV ve V

4. Her romanında olduğu gibi bu romanda da kılı kırk yararcasına bir çalışma ortaya koymuş usta yazar.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu cümledeki deyimle anlamca aynı doğrultuda bir deyim kullanılmıştır?

A) Dilin kemiğinin olmadığını dostluğumuza rağmen

bana söylediği kırıcı sözlerden anladım.

B) İki komşu tarla sahibi pireyi deve yapmakta ısrar

edince iş mahkemeye düştü.

C) Fabrikada çalışmak isteyenleri ince eleyip sık dokuyarak işe alıyorlar.

D) Burada hatırı sayılır kişilerden oluşan bir heyet oluşturup dargınları barıştırmaya gittiler.

E) Çocukların kavga ettiğini gören adam kılını bile kıpırdatmadan öylece seyretti.

5. Aşağıdaki cümlelerde geçen ikilemelerden hangisi

karşıt (zıt) anlamlı sözcüklerin yan yana getirilmesiyle oluşturulmuştur?

A) Sahil boyu gördüğümüz irili ufaklı balıklar bizimle yarışıyormuş gibi yüzüyordu.

B) Kapıyı çalmadan paldır küldür içeri giren adama herkes tepki gösterdi.

C) İşten eve yorgun argın dönen ebeveynler çocuklarına yeterince ilgi gösteremiyor.

D) Kardeşim fazla abur cubur yemekten kilosuna dikkat edemiyor.

E) Babaannem, kılık kıyafetine dikkat eden eski bir İstanbul hanımefendisiydi.

6. Sanatçılar, halkın kullandığı dile, eserlerinde yer vererek

eserlerine yeni,birçoğunu dilin içinden çıkardıkları tatlar

katar. Bazen de yepyeni duygu ve düşüncelerle bizde

bambaşka zevkler uyandırarak dilin tadına varmamızı

sağlar.

Bu parçada geçen “dilin tadına varmak” sözü ile anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dili eserlerde çok iyi kullanmak

B) Dili başka dillerden ayırmak

C) Dil ile güzel yapıtlar yazmak

D) Dille kalıcı yapıtlar yazmak

E) Dilin güzelliğini fark ettirmek

TÜRKÇE 30

Pratik Test FASİKÜL 1

7. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde ad aktarması kullanılmıştır?

A) Ak koyunun kara kuzusu da olur.

B) Mum dibine ışık vermez.

C) Ağız yer, yüz utanır.

D) Armut dalının dibine düşer.

E) Ağaca dayanma kurur, adama dayanma ölür.

8. Edebiyatımızın gelişmesinde, bu günlere gelmesinde

eleştirmenlerin katkısı göz ardı edilemez.Yapıt hakkında

okura bakış açısı sunar. Yapıtla okur arasındaki mesafeyi kısaltır. Bu da okurun yapıttan edebî bir zevk almasını sağlar.

Bu parçada geçen “yapıtla okur arasındaki mesafeyi kısaltmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Yapıtları değerlendirerek sanatçılara yol göstermek

B) Yapıtın niteliklerini ortaya koyup okuyucuyla kitap

arasında köprü kurmak

C) Edebî değeri yüksek yapıtları ortaya çıkarmak

D) Okurun edebiyat zevkinin gelişmesini sağlamak

E) Yazarın bir yapıt oluştururken karşılaştığı zorlukları

anlatmak

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme diğerlerinden farklı biçimde oluşturulmuştur?

A) Sınıfa sonradan gelen öğrenci herkesle kısa zamanda

sıkı fıkı dost oldu.

B) Sofradaki yemeklerden azar azar tabağımıza aldık.

C) Yaşlı kadın, etrafında oynayan çocuklara söylene

söylene oradan ayrıldı.

D) Elleri titreye titreye sobaya son odun parçasını da

attı.

E) Bu doğa harikasını görmeye insanlar akın akın geliyordu.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme bir deyimin

içinde kullanılmamıştır?

A) Genç adam, ihtiyarın karşısında yine abuk sabuk konuşup ona rahatsızlık verdi.

B) Kardeş olmalarına rağmen taban tabana zıt düşüncelere sahiptiler.

C) Evin büyük oğlu, tası tarağı toplayıp üniversiteden

arkadaşının yanına yerleşmiş.

D) Para biriktirerek aldığı ayakkabılarını tepe tepe kullanacağını söyledi.

E) Şırıl şırıl akan dereye bakmak beni rahatlatıyor.

11.

Yukarıda numaralanmış deyimlerden hangisinin açıklaması yanlış verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Deyim Açıklaması

I. Gönül almak Kırılan, gücenen bir kimseyi

hoşnut etmek

II. Gönlünden kopmak Birine bir şey verme isteği

III. Gönül yapmak Bir şeyi yapmayı düşünmek

IV. Gönülden çıkarmak Anmaz ve sevmez olmak

V. Gönül kırmak Birini çok üzecek davranışta

bulunma

1-B 2-E 3-D 4-C 5-A 6-E 7-C 8-B 9-A 10-E 11-C 12-D

12. Aşağıdakilerin hangisinde atasözü ve açıklaması birbirine uymamaktadır?

Atasözü Açıklama

A) Al elmaya taş atan

çok olur.

Değerli kimselere sataşan

çok olur.

B) Al malın iyisini,

çekme kaygısını.

Malın iyisini alan, onu tasasız kullanır.

C) Demir tavında dövülür.

Her iş zamanında ve uygun

durumda yapılır.

D) Güneş balçıkla sıvanmaz.

Güneşsiz evde hastalık eksik olmaz.

E) Otu çek, köküne

bak.

Kişinin kimliğini öğrenmek

için soyunu sopunu bilmek

gerekir.

31 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 1

1. Roman, yalnız yaşayan bir kahraman üzerine kuruludur.

Kahraman evinde tek başına yaşarken kendi kendine

(başkasının yardımı olmadan) yabancı dil öğrenmeye

başlar. İngilizce, Almanca kitapları kendiliğinden okuyabildiğinin farkına varır. Sürekli kitaplarla boğuşması (uğraşması) arkadaşları arasında “Hoca” olarak anılmasına

(seslenilmesine) neden olur. Zamanla arkadaşlarından

kaçarak kabuğuna çekilir (dışarısıyla ilişkilerini keser) ve

okulda da yalnızlığı seçer (tercih eder).

Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisinin anlamı parantez ( ) içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I

II

III

IV

V

2. Modernist romanda birey, ---- ama sürekli büyüyen, karmaşıklaşan ve teknolojik araçlarla tıka basa dolu olan

kentte, tam tersine ----. Toplumsal yaşama ---- iç dünyasına çekilmiştir. Güçsüzleşmiş, edilgenleşmiş ve kendine güvenini de yitirmiştir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden

hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) yalnızdır - yaşam doludur - küserek

B) ön plandaydı - yalnızlaşmıştı - yabancılaşıp

C) önemliydi - arka plandadır - çıkmadan

D) sıra dışıydı - sıradandı - karışmayarak

E) bunalımlıdır - yaşam doludur - aldırmadan

5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir ikilemeye yer verilmemiştir?

A) Başka bir çerçevedir, gitgide dünyâ artık

Daldığın mihveri, gittikçe sarar başka ziyâ

B) Gel tomurcuğum, gel nazlım, gel bulutum

Nisan dağlarından yağmur yağmur

C) Hangi öfkeyle yüzün, böyle karıştı yer yer

Sana yan mı baktılar, bir şey mi söylediler

D) Gözlerimin ucunda, kayboluşun gitmedi

Bana bakıp gülüşün, ciğerimde bitmedi

E) İçin için ağlarken hiç baktın mı gözüme

Yerlerde sürünürken güç kattın mı dizime

4. Çok genç yaşta yaptığı harika tablolarla usta ressamların

büyük beğenisini kazanmıştı. Gelecek vadeden ressam

olarak ilk sanat ödülüyle yeni bir başarıya imza atmıştı.

Ortalıkta görünmekten, tanınmaktan hoşlanmaz ancak

hayranlarıyla karşılaştığında onların bir dediğini iki etmezdi.

Tevazu, genç ressamın âdeta yaşam tarzıydı.

Bu parçadaki altı çizili sözcüğü anlamca karşılayabilecek bir kullanım aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Sanatının zirvesinde olan, değerini olduğundan aşağı

göstermeye çalışan, büyüklenmeyen, engin gönüllü

bu sanatçıya hayran kaldım.

B) Ustalık dönemindeki yazarlar, eserlerinin oluşum sürecinde okurlarıyla daha çok içli dışlı olmaktan gocunmazlar.

C) Sanal kahramanların toplumsal mesajları, insanı önceleyen duruşları; gerçek yaşamda gençler üzerinde

etkili oluyor.

D) Bir işçi sahip olması gereken öz güven ve beceriyi,

işine kendini vererek onu benimseyerek kazanır.

E) İşverenlerin çalışanlarıyla aralarındaki mesafeyi kaldırmaları, emeğin gerçek değerini ortaya çıkaracaktır.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yerinde kullanılmamış bir deyim vardır?

A) Annem çalıştığı için evin bütün işini ablam çekip çevirirdi.

B) Babam mahallede hatırı sayılır, esnaflık yapan bir insandı.

C) Arkadaşının kütüphanesindeki kitaplara dikkatli bir

şekilde, uzun uzun göz attı.

D) Müdürün kendisini çok sevdiğini bildiği için bu yeni

işi çantada keklik görüyordu.

E) Babaannem oldukça sevimli, uysal, ağzı var dili yok

bir kadındı.

6. Dilimizde “kafa” sözcüğü ile ilgili birçok deyim vardır. Örneğin kafadan atmak; bir konu üzerinde inceleme yapmadan konuşmak, kafa dengi; davranışları, anlayışları

birbirine uymuş kimselerden her biri, kafa tutmak; karşı

gelmek, boyun eğmemek, kafası almamak; işleri karışık

hâle getirmek, kafasına koymak deyimi de bir şeyi yapmaya kararlı olmak anlamına gelir.

Bu parçada numaralanmış deyimlerden hangisi yanlış açıklanmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

I

II

III

IV

V

TÜRKÇE 32

Sınav Tadında FASİKÜL 1

7. I. Kaybolan koyunun kuyruğu büyük olur.

II. Baş başa vermeyince taş yerinden kalkmaz.

III. Kaçan balık büyük olur.

IV. Ağaca dayanma kurur, adama dayanma ölür.

V. Kurt köyünü değiştirir, huyunu değiştirmez.

Yukarıdaki atasözlerinden hangileri anlamca birbirine en yakındır?

A) I ve III B) I ve IV C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

8. Annesinin kendisine sürekli karışmasından bıktığını arkadaşlarına yana yakıla anlatıyordu.

Bu cümleye altı çizili sözün kattığı anlam aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Onun boş sözlerine artık inanmadığımızı anladı.

B) Bu yıl kitap gelirlerinde önemli bir artışın olması bekleniyor.

C) Otobüs durağındaki kalabalık, otobüsün gelmesiyle

azaldı.

D) Gereksiz aydınlatmalar, elektrik israfına neden oluyor.

E) Komşumuz çocuklarının yaramazlıklarını sızlanarak

anlattı.

9. I. Yeni eve taşınınca annem eski püskü eşyaları kullanmak istemedi.

II. Yazarın yeni kitabı hakkında az çok bir araştırma yapmıştım.

III. Aramızdaki sorunu onunla er geç halledeceğimi düşünüyorum.

IV. Kapının arkasından içeridekilerin konuşmalarını yarım yamalak işittim.

V. Bizim köyün ilerisindeki mağaranın ağzını irili ufaklı

taşlar kapatmış.

Yukarıdaki cümlelerde geçen ikilemelerden hangileri yapılışı bakımından diğerlerinden farklıdır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III

D) III ve IV E) III ve V

10. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi gerçek anlamıyla

kullanılmamıştır?

A) Dost bin ise az, düşman bir ise çoktur.

B) Çok yaşayan bilmez, çok gezen bilir.

C) Baba koruk yer, oğlunun dişi kamaşır.

D) Dost (akraba) ile ye, iç, alışveriş etme.

E) Bugünün işini yarına bırakma.

11. Yazar, toplumun bir parçasıdır ve kendini kesinlikle toplumdan ayrı düşünemez. Yaşamın içinden gelen bir kişi

olarak toplumun sorunlarını,sıkıntılarını gözlemler, yaşam denizine ipler sarkıtarak kovasını doldurur ve yapıtlarını oluşturur.

Bu cümlede “yaşam denizine ipler sarkıtarak kovasını

doldurmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yapıtlarının içeriğini yaşamın içinden seçmek

B) Yapıtlarını oluştururken kendini toplumun dışında

görmek

C) Yapıtlarını kişisel yaşamı üzerine kurgulamak

D) Yapıtlarını halkın diliyle oluşturmak

E) Yapıtlarında toplumun yaralarına çözümler sunmak

12. Bazen bir işi düzelteyim, bir iyilik yapayım diye düşünürüz fakat istemeden büsbütün bozup zarar verebiliyoruz. İltifat edeyim derken karşısındakini gülünç duruma

sokmak, saygı göstereyim derken aşağılamak gibi. Tamamen iyi niyete bağlı bu tür hatalar için dilimizde “...”

deyimi kullanılır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki deyimlerden hangisi getirilebilir?

A) kaşıkla yedirip sapıyla göz çıkarmak

B) üstüne tuz biber ekmek

C) saman altından su yürütmek

D) ulu orta söz söylemek

E) kaş yapayım derken göz çıkarmak

1-C 2-B 3-C 4-A 5-D 6-D 7-A 8-E 9-B 10-C 11-A 12-E

2. ÜNİTE

FASİKÜL 2

1 TÜRKÇE

Cümle Anlamı - Kavramlar

Cümle Anlamı - Kavramlar

Nesnel Anlam (Nesnellik)

Kişiden kişiye değişmeyen, herkes için geçerliliği aynı olan,

kanıtlanabilir nitelik taşıyan yargılardır.

Örnekler

 Eylülde bazı ağaçlar yapraklarını döker.

 Beş perdeden oluşan son oyununda yazar, aile bireyleri

arasındaki sorunları anlatıyor.

 Bu işletmenin gelirleri geçen yıla oranla yüzde 50 artmış.

Yukarıdaki cümleler, doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilecek yargılardan oluştuğu için nesnel nitelik taşımaktadır.

Öznel Anlam (Öznellik)

Kişiden kişiye değişkenlik gösteren, kanıtlanabilir nitelikte olmayan yargılardır.

Örnekler

 Vatan ve bayrak şiirleri, öğrencileri çok heyecanlandırmıştı.

 Ayvalık, Balıkesir’in denize kıyısı olan şirin ve sakin bir ilçesidir.

 Bilim insanları bitkiler üzerinde yaptıkları incelemelerde

ilginç bulgulara ulaştılar.

Yukarıdaki cümlelerde, kişisellik ve yorum söz konusudur.

1 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) “Haldizen 12 km, Balıklıgöl 17 km” yazan tabelayı geçeli

yarım saat oldu. (II) Sağımda köpürerek akan bir dere; ceviz,

kestane, ladin, kayın ve göknar ağaçlarından oluşan yeşil bir

orman örtüsüyle çevrili vadi uzanıyor. (III) Her dönemeçte

başka bir dere, köpüren sulara karışıyor. (IV) Bazen küçük bazen de büyük şelaleler oluşturarak Haldizen Deresi’yle bütünleşiyor sular. (V) Giderek alışıldık bir görüntü olup çıkıyor çağlayanlar.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde öznel

bir yargıya yer verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Hızla gelişen bilgisayar teknolojisinin özellikle mekân tasarlama konusunda sinemaya olan katkısı giderek doğal sayılıyor. (II) Örneğin, 2000 yılında gösterilen Gladyatör adlı filmdeki tarihsel mekânların oluşturulmasında bilgisayar teknolojisinden bol bol yararlanıldı. (III) Böylece, Antik Roma’nın Colosseum’u bilgisayarda yeniden oluşturuldu ve burada birkaç

yüz kişilik kalabalık, binlerce kişilik görkemli bir kalabalığa dönüştürüldü. (IV) 2001’de gösterilen Pearl Harbour filminde

eski fotoğraflar kullanılarak limanın 50 yıl önceki görüntüsü

elde edildi. (V) 145 milyon dolara mal olan bu filmde, bir hava

saldırısının tümüyle bilgisayarda tasarlanması için gerekli harcamadan kaçınılmadı ve büyük ölçüde gerçek izlenimi veren

görüntüler oluşturuldu.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde nesnellik söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V PRATİK BİLGİ

Sınavlarda nesnellik - öznellik odaklı “kişisel görüşlere yer verme”, “yorumlamaya yer verme”, “kanıtlanabilirlik açısından farklı olma”, “yan tutmama”, “duygulara yer verme” gibi soru tiplerine yer

verilmektedir.

Çözüm

Çözüm

TÜRKÇE 2

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

3 - ÖĞRETEN SORU

(I) Ozanın, şiirlerine yönelik yazılanlara verdiği cevaplar, en

değerli eleştiri örnekleri arasındadır. (II) Ozan, niteliği yüksek

bu cevaplarda seviyesini korumayı bilmiştir. (III) Roman, tiyatro, eleştiri, makale ve biyografi türlerinde eserler veren sanatçının gezi yazıları da bir dergide yayımlandı. (IV) Dikkatli

ve duyarlı bir gözlemle anlattığı, hatıra ve kültür zenginliği barındıran gezi yazıları, okurda anlatılan yerleri gezme isteği

uyandıracak niteliktedir. (V) Ozan, gezdiği yerlerin önemli yanlarını ustaca kaleme almıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yorum

söz konusu değildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

Aşağıdaki yargılardan hangisi kişisel düşünce içermemektedir?

A) Engin denizlerde, dünyanın gürültüsünden patırtısından

uzak, düşsel bir adanın şiiriyle büyülenmemiş insan sayısı azımsanamayacak kadar çoktur.

B) İnsanoğlu yüzyıllardır mutluluk, dirlik, düzenlik, ölümsüzlük yönündeki özlemlerini çoğunlukla uzak bir ada görüntüsüyle dile getirmeyi seçmiştir.

C) Kendini ıssız bir adada en çetin güçlüklerle karşı karşıya

düşünen, parklarda Robinsonculuk oynayan çocuklar

bugün de var.

D) Bir edebiyat yapıtında anlatılan olayın yeri olarak değerlendirilen ada, yalnızlığın sembolü olmasıyla coğrafyacının veya haritacının adasından farklıdır.

E) Coğrafyacı açısından ada; konumu, yüzey şekilleri, yüz

ölçümü, nüfusu ve iklimi incelenecek her yanı suyla çevrili bir kara parçasıdır.

5 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerden hangisi, kanıtlanabilirlik açısından

ötekilerden farklı bir nitelik taşımaktadır?

A) Bu sanatçının resimleri, duygu ve düşünceyi görselliğe

dönüştüren tutarlı bir üslubun ürünüdür.

B) Sanatçı kendine özgü çağdaşlık anlayışını ve eleştirel tavrını bu dizide de sürdürüyor.

C) Sanatçı, bu resimlerinde gerçekleri, değişik yorum ve

çağrışımlara açık biçimde vurguluyor.

D) Sanatçının son resimleri insanı etkileyen ve duygulandıran bir anlatımla inceden inceye işlenmiştir.

E) Sanatçının sarı ve yeşil renkleri ağırlıklı olarak kullandığı

kırsal kesim resimlerinde, çalışan köylüler görülüyor.

AKLINDA OLSUN

Nesnel anlatımda söylenenler, kanıtlanabilme özelliğine sahiptir; kişisel duygu ve düşünceler yer almaz.

O Nesnel ifadeler genel kanı niteliği taşır, belgeye dayanır, somut verileri yansıtır.

O Öznel yargılar kişisel duygu, düşünce ve yorumlar içerir.

O Öznel anlatım, belgeye dayanmaz, somut verileri yansıtmaz, kanıtlanabilmesi mümkün değildir.

Çözüm

Çözüm

Çözüm

3 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

7 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Yaşadığı dönemin şiir anlayışından uzaklaşarak uçlarda dolaşan, alışılmadık bağdaştırmaları ve imgeleriyle zaman zaman, bilinen söylemin dışına taşan şair, sürekli yenilikler peşinde koşmuştur. (II) Karşılaştığı insanlık durumlarına yeni

duygu ve anlamlar yükleyerek onları yeniden yazmıştır. (III)

Şiirlerini oluştururken boş alanlar bırakmış, uzun dizeleri kırmıştır. (IV) Şiirde bir yenilik gerçekleştirmek için dilin yerleşik

söz değerlerini olduğu gibi kullanmaktan kaçınmış, dili yeniden kurmaya yönelmiştir. (V) Şiirlerinin çoğunda, çok anlamlı

sözcükler kullanarak değişik çağrışımlar uyandırmıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi, sözü edilen şairin şiirlerinin içeriğiyle ilgilidir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Yapıtlarını okuduğum gençler şunu bilmelidir: Değerlendirmelerimde, vardığım yargılarda, dostluğun arkadaşlığın en küçük bir payı yoktur. (II) Benim bu tutumum karşısında, “Gençleri umutsuzluğa düşürmemek, yüreklendirmek gerekir.” diyenler var. (III) Oysa benim ölçütlerim değişken bir nitelik taşır. (IV)

Yazdıklarımın hiçbiri bir düşünceye bağlanmanın ya da ortak

bir görüşü savunmanın ürünü değildir. (V) İncelediğim ürünler

arasında farklı dünya görüşlerini yansıtanlar var. (VI) Ben bu

ürünlerin duygularımı etkileyen yönlerini savunuyorum.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yan

tutmama söz konusudur?

A) I ve IV B) II ve V C) II ve VI

D) III ve V E) IV ve VI.

Üslup (Biçem)

Bir yazarın eserlerinde dili kullanma yöntemine, söyleyiş biçimine, içeriği anlatış tarzına üslup denir.

Örnekler

 Sanatçı, her romanında içten bir söyleyişle okurlarını derinden etkiliyor.

 Kısa ve devrik cümlelerle, canlı betimlemelerle öykülerini

oluşturan yazar, gezi yazılarında daha uzun cümleler kullanıyor.

 Günlük hayatta pek rastlamayan sözcüklere şiirlerinde sıkça yer veren şairin bu tutumu, okurlar tarafından benimsenmiyor.

Yukarıdaki cümlelerde renkli bölümler üslupla ilgilidir.

İçerik (Konu)

Bir sanat eserinin ne anlattığı, ne(y)den söz ettiği ile ilgili olan

yargılardır. “Eserde ne anlatılıyor?” sorusu içeriğin veya konunun cevabıdır.

Örnekler

 Kemal Tahir’in Yorgun Savaşçı adlı romanı, Kurtuluş Savaşı yıllarını anlatıyor.

 Ünlü yazar, şiirlerinde doğa ve insan sevgisini işliyor.

 Bu öyküde kenar mahallelerde yaşayan fakir insanların başından geçenler ele alınmış.

Yukarıdaki cümlelerde renkli bölümler içerikle ilgilidir.

Çözüm

Çözüm

TÜRKÇE 4

FASİKÜL 2

Eleştiri (Tenkit)

Herhangi bir sanatçının veya eserin olumlu ya da olumsuz

yönlerinin ortaya konmasıdır. Eleştiri, sadece yapıt ve sanatçıyla ilgili değil, her konuda olabilir.

Örnekler

 Romandaki akıcı üslup, romanın okurlar tarafından kolaylıkla okunmasını sağlıyor. (Olumlu eleştiri)

 Eserdeki gereksiz söz oyunları, şiirsel anlatımı yer yer etkiliyor. (Olumsuz eleştiri)

 Genç şairin şiirlerinde kullandığı imgeler, deneyimli şairlerin imgelerinin taklidi gibi görünüyor. (Olumsuz eleştiri)

 Yüzeysel bilgilere dayanarak yaptığı ruh bilimsel çözümlemeler, yapıtının inandırıcılığını büyük ölçüde azaltıyor.

(Olumsuz eleştiri)

9 - ÖĞRETEN SORU

(I) Usta ozan, eserlerinde halkın konuştuğu günlük dili üstün

bir başarıyla kullanmıştır. (II) Anlatımında ağır, süslü söylemden, yapmacıklıklardan, gereksiz söz oyunlarından kaçınmıştır. (III) Genellikle kısa cümlelerle ve klasik denebilecek kadar

sade aynı zamanda kıvrak bir söyleyişle yazmıştır. (IV) Şiir kitaplarında sıcak bir biçemle oluşturduğu iyi - kötü, güzel - çirkin nitelikli sevgili tiplerini yanınızda gibi hissedersiniz. (V) Son

kitabında on kıtadan oluşan şiiriyle kendi hayatından değinilere yer vermiştir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde üslupla ilgili bir özelliğe değinilmemiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm

8 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üslupla ilgili bir özelliğe

değinilmemiştir?

A) Sağlam bir roman tekniğinin yanı sıra canlı, en az sözcükle çok şey anlatmayı amaçlayan, yoğun bir anlatımı

vardı.

B) Şiirlerindeki, okurun değişik duygularını etkileyen imgeleri, sıradan sözcüklere yeni anlamlar yükleyerek oluştururdu.

C) Yapıtlarındaki karakterler, halk arasından seçilmiş, zengin bir duygu dünyası olmayan, tek boyutlu kişilerdi.

D) Şiirlerini oluştururken sözcükleri, ses, anlam ve çağrışım

yönünden sıkı bir değerlendirmeden geçirerek kullanırdı.

E) Betimlemelerinde gözlem gücü ağır basar, özentili ve

coşkulu bir söyleyişten özellikle kaçınırdı.

BENDEN UYARMASI

Bir cümlede sözcük, sözcük seçimi, cümle yapısı,

söyleyiş ve dil gibi sözlerden biri veya birkaçı bulunursa o cümle üslup özelliği gösterir.

Çözüm

Cümle Anlamı - Kavramlar

5 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Öz eleştiri

Kişinin, kendi tutum ve davranışlarına yönelik ortaya koyduğu

olumsuz eleştirilerdir.

Eserlerimi zamanında sadeleştiremediğim için birçok

kendine yönelik olumsuz eleştiri

okurumu kaybettim.

10 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Mario Giordano’nun Deney adlı romanı ilk kez dilimize çevrilmesine karşın sinemaseverler bu isme yabancı değil. (II)

Deney önce Das Experiment, ardından da The Experiment

adlarıyla iki kez sinemaya uyarlanmıştı. (III) Bu uyarlamalar,

romanı kadar başarılı değilse de ilki Alman, ikincisi Amerikan

yapımı olan her iki film de seyircilerin ilgisini çekmişti. (IV)

Doğrusunu söylemek gerekirse hikâyesi o kadar etkileyici ve

sinemaya uyarlamaya o kadar elverişli ki bu filmlerin ilgi çekmemesi için yönetmenlerin özel bir beceriksizlik göstermeleri

gerekliydi. (V) Çünkü Deney, otorite ve güç arasındaki ilişkiyi,

iktidarın doğasını ve büyüsünü, hapishanenin işlevini, sonuç

olarak da insanın karanlık yanlarını sorgulayan bir roman.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde hem

olumlu hem de olumsuz bir eleştiri söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

11 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişinin kendisine yönelik eleştirisi daha ağır basmaktadır?

A) O yıllarda İstanbul’a göçenlerin sayısı arttıkça kenti sıkıcı

bulur, oradan kaçıp kurtulmanın yollarını arardım.

B) O yaşlarda, kadınla erkeği karşı karşıya getiren filmleri

daha çok severdim.

C) Sinema salonunun loşluğunda koltuğa gömüldüm mü

günlük sıkıntılarımdan sıyrılır, hayallere dalardım.

D) Bugün artık hoşlanmadığım kaçma kovalama eylemleri

üzerine kurulu romanları, o günlerde severek okurdum.

E) O zamanlar, içinde bulunduğum koşulları değerlendiremediğim için çok yakınımda olan mutluluğu göremez,

onu çok uzaklarda arardım.

Çözüm

Çözüm

Çözüm

Değerlendirme

Herhangi bir eserle ilgili kişisel görüşlerin belirtildiği yargılardır.

Örnek

Deneyimli yazar, son romanındaki canlı doğa betimlemeleriyle okurları etkilemeyi başarıyor.

Bu cümlede incelenen bir eserle (romanla) ilgili olarak kişisel

düşünce belirtiliyor.

12 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Berna Moran’ın deyişiyle “huzursuzluğun romanı”, Fethi

Naci’ye göre de “Türkçenin en güzel aşk romanı” olan Huzur’un yayımlanışının üzerinden yaklaşık elli yıl geçti. (II) Bu

romanda olaylar, bir ağustos günü başlar ve radyodan İkinci

Dünya Savaşı’nın başladığını haber veren bir anonsla biter.

(III) Her ne kadar ilk bakışta aşk romanı gibi görünse de günahın ve kavuşmanın değil, Doğu’yla Batı’nın, huzursuzluğun,

zaman ve müziğin romanı olarak kabul edilir. (IV) Huzur, hiçbir zaman Madam Bovary’nin yarattığı etkiye benzer bir etki

yaratmamıştır. (V) Madam Bovary gibi can sıkıcı taşranın romanı değildir. Huzur; tam tersine çok eski, çok köklü bir kentin, İstanbul’un, Boğaziçi’nin romanıdır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde değerlendirme söz konusu değildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V PRATİK BİLGİ

O Belli bir eser veya sanatçıdan söz etmeyen genel yargılar, değerlendirme değildir.

Örnek

Sanatçı, yaşadığı topluma yapıtlarıyla yön vermelidir.

Şiir, insanları yaşamın sıkıntısından uzaklaştırır.

O Değerlendirme, öznellik esaslı herhangi bir sanat

eserinin incelenmesi şeklinde de açıklanabilir.

Cümle Anlamı - Kavramlar

TÜRKÇE 6

FASİKÜL 2

14 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “değerlendirme” söz konusudur?

A) Kimi sanatçılar duygularını dile getirmek için, kimileri de

kusursuz eserler yaratmak için yazarlar.

B) Romancı, gerçekleri düş gücüyle yeniden biçimlendiren

kişidir.

C) Bir eserin değerinin, konusundan çok, üslubuna bağlı olduğunu her zaman söylerim.

D) Bu romandaki kişilerin birbiriyle ilişkisi üzerine birçok inceleme yapılmıştır.

E) Bu eserde, konu gerçek yaşamdan alınmış, kişiler karakterlerine uygun biçimde konuşturulmuştur.

Çözüm

Tanım

Bir kavramın veya varlığın ne olduğunu açıklayan yargılardır.

“Bu nedir?” sorusunun cevabı tanım kavramını buldurur.

Günlük, kişinin başından geçenleri günü gününe kaleme aldığı yazınsal türdür.

SORU: 14 / ÖSYM

Aşağıdakilerden hangisi bir “tanım” cümlesidir?

A) Lirik şiir, akıldan çok düş gücüne, düşünceden çok duyguya yaslanır.

B) Lirik şiirde, aşkın her türlü görünüşü, bütün yönleriyle dile

getirilir.

C) Lirik şiirde şair, sözcükleri seçerken, onların ses ve görüntü gücünü göz önünde tutar.

D) Lirik şiir, duyguların, çok etkili ve coşkulu bir biçimde dile

getirildiği şiir türüdür.

E) Lirik şiirde yıllar yılı, aşk, ölüm, din gibi belirli temalar işlenmiştir.

Çözüm

15 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Bilinç akışı yöntemi, öykü ve romanlarda karakterlerin, geçmişe ve bugüne ilişkin duygu, düşünce ve anılarının aktarımında kullanılan bir tekniktir. (II) Söz konusu duygu ve düşüncelerin hiçbir denetim ya da sınırlama olmaksızın, olanca doğallığıyla aktarılması, anlatıyı zenginleştirir. (III) Bu teknikle yazar, okura kendi duygularını anlayabilme olanağı sunar. (IV)

Bir başka anlatımla okurun, gerçeği farklı boyutlarda görmesini sağlar. (V) Böylece yazar, yüzeysel olanın anlatımıyla yetinmeyerek, yarattığı kahramanların iç dünyalarını da yansıttığı için anlatımına derinlik kazandırmış olur.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi tanımsal

bir nitelik taşımaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V BİZDEN NOT

Varlıkların ya da kavramların özelliklerinin verilmesi

tanım değildir.

Örnek

Şiir, okurlara haz vererek onları rahatlatmalıdır.

Deneme, sözcüklere yön veren yazarlarca kaleme

alınmalıdır.

Çözüm

Karşılaştırma

Birden fazla varlığın ya da kavramın türlü yönleriyle kıyaslanmasından oluşan yargılardır.

Örnek

Gözlerimi bir an olsun ayıramadığım bu kitap şu ana kadar

okuduklarımın en iyisiydi.

Bu cümlede sözü edilen “kitap” ile “şu ana kadar okuduklarım (okuduğum kitaplar) ”arasında “iyi olma” yönüyle karşılaştırma yapılmıştır.

Cümle Anlamı - Kavramlar

7 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

16 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Roman yazarken konuşmalara yer vermek çoğunlukla kaçınılmazdır. (II) Hatta salt konuşmalardan oluşan romanlar bile

vardır. (III) Bu romanlarda herhalde amaç, tip yaratmaktır.

(IV) İki satırlık bir konuşma, bir karakteri on sayfalık bir betimlemeden daha başarılı bir biçimde çizebilir. (V) Bunun başarılı örneklerine M.Ş. Esendal’ın Ayaşlı ve Kiracıları adlı yapıtında rastlıyoruz.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde “karşılaştırma” yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

17 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Bu söyleşimiz sırasında bana yönelttiğiniz sorular düşüncelerimi gözden geçirme olanağı sağlıyor. (II) Ne yapıyorum,

nasıl yapıyorum sorularını yanıtlamak gerçekten kolay değil.

(III) Çünkü ne yaptığımız, nasıl yaptığımız üzerinde, yazarken

daha az, yazdıktan sonra daha çok düşünürüz. (IV) Aslında

yazı ustalığı uzun, çok uzun yıllardan sonra kazanılan bir beceridir. (V) Bu beceri sürekli bir gelişim gösterir.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde

karşılaştırma söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V BENDEN UYARMASI

O Karşılaştırma bildiren cümlelerde “gibi, kadar, daha, en, ise, oysa, göre vb.” sözcükler kullanılır.

O Kıyas esas alınmadan birden fazla varlığın özelliklerinin aynı cümlede verilmesi, karşılaştırma değildir.

Örnek

Bir tarafta başı karlı dağlar, bir tarafta masmavi deniz vardı.

Yukarıdaki cümlede birden fazla varlık olmasına rağmen karşılaştırma yönü yoktur. Bu nedenle cümle,

karşılaştırma bildirmemektedir.

Çözüm

Çözüm

18 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Antakya’daki kazılarda Geç Hitit Dönemi’ne ait olduğu düşünülen kalıntılar ortaya çıkarıldı. (II) Buluntular arasında eşsiz, anıtsal boyutlarda bir insan figürüyle kabartmalı bir sütun

altlığı yer alıyor. (III) Bazalttan yapılan her iki eserin de kaleye

girişi sağlayan yapı kompleksi boyunca uzanan, yüzeyi taş

döşeli koridorun altına gömüldüğü düşünülüyor. (IV) Bel hizasının hemen üstünden baş kısmına kadar olan yüksekliği

1,5 metreye ulaşan figür, dik duran bir insanı canlandırıyor.

(V) Toplam boyu, büyük olasılıkla 3,5 - 4 metreyi bulan sakallı

erkek figürünün, gözleri siyah ve beyaz taşlardan yapılmış.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde betimleyici ögelere yer verilmemiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Betimleme

Bir varlığı, durumu, kişiyi sözle veya yazıyla niteliklerini ortaya

koyarak anlatmayı, göz önünde canlandırmayı amaçlayan

cümlelerdir.

Örnek

İri gövdeli ağacın altında şarkı söyleyen küçük kızın, sapsarı

saçları, gece mavisi gözleri vardı AKLINDA OLSUN

Betimleme sözcüklerle resim yapma sanatıdır.

Bundan dolayı betimleme cümlelerinde özellikle niteleme sıfatlarından sıkça yararlanılır.

BİZDEN NOT

Tanım, karşılaştırma ve betimleme kavramları, anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yöntemi konusunu da ilgilendirmektedir.

Bu kavramlar, parçanın anlatımıyla ilgili soru tiplerinde sıklıkla sorulmaktadır.

Çözüm

Cümle Anlamı - Kavramlar

TÜRKÇE 8

FASİKÜL 2

Etkinlik

1. Dizelerini oluştururken kelimelerin, sese

dayalı uyumunda değil, anlamsal

uyumunda titizlenmiş.

2. Emekli olduktan sonra insanımızın

toplumsal gerçeklerini ortaya koyan

yazılara odaklandı.

3. Buluntular arasında eşsiz, anıtsal

boyutlarda bir insan figürüyle kabartmalı

bir sütun altlığı yer alıyor.

4. Geçmişte, havadaki karbondioksit miktarını

azalttığı için okyanusların atmosferdeki karbondioksiti

emmesinin çevre için olumlu olduğu düşünülüyordu.

5. Özellikle 1988 yılında kaleme aldığı,

onlarca dile çevrilen ''Zamanın Kısa

Tarihi'' adlı eser oldukça etkileyiciydi.

6. Yazarın, İsanbul’un tarihî mekânlarını

anlatırken görsellerden yararlanması

eserine zenginlik katmış.

7. Söyleyeceklerini karşıdakinin

incineceğini düşünmeden dile getirene

görgüsüz denir.

8. Bu yazarın öyküleri, konu kadar gözlem

ve ayrıntı çeşitliliği yönünden de zengindir.

9. Bu romanımda dil ve anlatıma daha

fazla özen göstermeliydim.

10. Dergi de tıpkı gazete gibi, hem bireysel

hem toplumsal bir iletişim aracıdır.

DEĞERLENDİRME

ÖZ ELEŞTİRİ

ÜSLUP (BİÇEM)

KARŞILAŞTIRMA

BETİMLEME

TANIM

İÇERİK (KONU)

NESNELLİK

ÖZNELLİK

ELEŞTİRİ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Etkinlik 1

Aşağıdaki tabloda verilen cümlelerin anlamını karşılayan kavramlara ait numaraları boş

bırakılan yerlere yazınız.

Cümle Anlamı - Kavramlar

9 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 2

1. (I) Mehmet Kaplan, edebiyatımızda önemli bir yere sahip araştırma - inceleme yazarıdır.(II) O, başarılı metin

analizleri yapmasıyla edebiyatımıza bir yenilik getirmiştir. (III) Şiirler, hikâyeler ve tipler üstündeki tahlil çalışmaları ile birçok araştırmacıya örnek olmuştur. (IV) Deneme,

makale, eleştiri ve inceleme yazıları ile bu toprakların yetiştirdiği en büyük profesörlerdendir. (V) Kaplan’ın bulabildiğim bütün yazılarını topladığım bu kitap, yazınımızda

büyük bir boşluğu dolduracaktır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde

“nesnel” bir yargı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. (I) Yakup Kadri, Milli Edebiyat akımı içinde yer almış

önemli yazarlarımızdan biridir. (II) Hikâye, anı, mensur

şiir, makale, deneme türlerinde eser veren sanatçı daha

çok romanlarıyla tanınmıştır. (III) Güçlü bir gözleme dayalı yazdığı eserlerinde realizm akımının izleri görülür.

(IV) Tezli roman düşüncesini getirerek bu alanda yenilik

yapmıştır. (V) Okun Ucundan ve Erenlerin Bağından adlı

yapıtlarında mensur şiirleri yer alır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

karşılaştırma yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. (I) Serbest bir hava kütlesinde toplanmış, gözle görülebilir su damlacıkları kümesidir bulutlar. (II) Bulutlar, güneşin sıcaklığıyla havada yükselmeye başlar. (III) Yükseldikçe daha soğuk hava tabakalarına rastlar. (IV) Böylece su buharı, küçük su damlacıkları hâline gelir. (V) Bulutların havada kalmalarını, düşme hızlarının az olması

sağlar.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi bir

tanım cümlesidir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. (I) Yazar, yeni öyküsünü betimlemelerden yaralanarak

sağlam bir anlatım tekniğiyle kaleme almış. (II) Geleneksel köy yaşamından kesitler sunduğu bu öyküsünde,dili

de alışılmışlıktan uzak. (III) Kimi kez kısacık bir sözle, bir

cümlenin görevini yerine getirmiş. (IV) Kimi zaman da

oldukça uzun ve düzgün cümleler kullanmış. (V) Bunun

yanında konuyla anlatımın uyum içinde olması da öyküye ayrı bir çekicilik kazandırmış.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde sözü edilen öykünün içeriğiyle ilgili bilgi verilmektedir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. (I) Kapalı Çarşı, üzeri dam ve kubbelerle örtülü dükkanların çevrelendiği tarihî bir alışveriş meydanıdır. (II) Her

ne kadar karmaşık bir görüntü izlenimi verse de aslında

tam bir düzenin işlediği yapıdadır. (III) Büyüklüğü ile hayrete düşüren Cevahir Bedesten’de küçük el sanatları ile

uğraşan esnafın ve sanatsal süslemeler yapan kişilerin

küçük dükkanları vardır.(IV) Eski canlılıklarını yitirmeden

çalışmalarına devam eden esnaflar, sanatsal işlerinin

yanı sıra sıcak ve hoş sohbet konuşmalarıyla da sizi

mutlu edecektir. (V) Burada günün yorgunluğunu üzerinizden atmanıza yardımcı olacak bol köpüklü enfes

Türk kahvesi içmeden gidilmez.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi, kanıtlanabilirlik açısından ötekilerden farklı bir nitelik

taşımaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. Aşağıdakilerin hangisinde, kişinin iç dünyasına yönelik betimleme daha ağır basmaktadır?

A) Köyün üzerini örten kara bulutlar gitmiş, yerini masmavi gökyüzüne bırakmıştı.

B) Parkın içinde, yaz kış yeşilliğini koruyan elliye yakın

büyük çam ağacı vardı.

C) Bir buket sümbül toplamak için yüksekliğiyle insanı

korkutan kayalara tırmanmak, onun için doyulmaz

bir zevkti.

D) Çınarın serin gölgesinde oturan yaşlı adam, yanındakine eliyle karşı yamaçları gösteriyordu.

E) Bu sahile geldiğinde sanki yılların yorgunluğunu,

hüznünü hisseder, zaman zaman da güzel anılarını

tekrar yaşıyor gibi olurdu.

1-C 2-B 3-A 4-B 5-A 6-E

TÜRKÇE 10

Pratik Test FASİKÜL 2

3. (I) Şairin Gurbet adlı duygusal şiirinin bütün dizelerinde,

doğup büyüdüğü yerlerin hasreti kokuyor. (II) Genç şair,

gurbet şiirlerini Fransa’da bulunduğu yıllarda memleket

özlemini duyduğu zamanda yazar. (III) Şairin farklı temalardaki çoğu şiiri de okul kitaplarında yer almıştır.

(IV) Şiirlerinin sayısı elliyi bulmamasına rağmen şiirlerini

küçük bir kitapta yayımladı. (V) Kitap, şimdi bir çok kitapçı vitrininde...

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde değerlendirme söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tanımlama yapılmıştır?

A) Edebî eserler, hem kişilerin hem milletlerin yaşadığı

sevinçleri, acıları ve hüzünleri konu edinir.

B) Yaşadığımız acılı ve sıkıntılı yıllarımızı edebiyatımıza

ne derece yansıtabildiğimiz çok önemlidir.

C) Kurtuluş Savaşımızı veya onun bir bölümünü anlatan romanların sayısında her geçen gün bir artış yaşanmaktadır.

D) Küçük Ağa, TRT’de yıllar önce dizi olarak da gösterime giren, Kurtuluş Savaşı yıllarımızı anlatan bir romandır.

E) Tarık Buğra, eserinde yokluk, savaş, sefalet ve yorgunluk yıllarını başarıyla işlemiştir.

2. (I) Bu ünlü sanatçı, İstanbul Şehir Tiyatrolarının en beğenilen sanatçılarından biridir. (II) Onun oynadığı bütün

oyunları izleyenler çok beğenir ve oyunculuğundan çok

etkilenir. (III) Bir Delinin Hatıra Defteri’nde, mükemmel

bir kompozisyonla son yılların en başarılı oyunlarından

birini sergilemiştir. (IV) Başkahramanın yaşadığı sıkıcı ve

tekdüze hayatta deliliğe doğru gidişi mizahi bir dille etkileyici bir şekilde dile getiriliyor bu oyunda. (V) Beşinci

kez sergilenecek olan oyun her gece kapalı gişe oynuyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik açısından ötekilerden farklıdır?

A) l B) ll C) lll D) IV E) V

4. (I) Sanatçı,sürükleyici, temiz, ve yalın diliyle duygu ve

düşüncelerini başarılı bir şekilde ortaya koyuyor. (II) Yaşadıklarını ve içinde bulunduğu çevrenin sorunlarını dile

getirerek topluma yararlı olmayı amaçlıyor yazdıklarında.

(III) Yapıtlarında halkın kullandığı yerel söyleyişlerle anlatımına canlılık kazandırıyor. (IV) Söyleyişi, kimi zaman

rahat ve sakin, kimi zaman da oldukça hırçın ve sert olabiliyor. (V) Bütün bu dalgalanmalara rağmen okuru saran, etkileyen bir dil göze çarpıyor yapıtlarında.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde,

yazarın üslubuyla ilgili bilgi verilmemiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. (I) Yılanı Öldürseler Yaşar Kemal’in 1980 yılından sonra

ses getirmeye başlayan romanıdır. (II) Yazarın kendi hayatından da izler taşıyan romanda annesini vurduğu için

hapse düşen Hasan’ın içinde bulunduğu topluma karşı

direnişi fakat çaresizliği dile getirilmiş. (III) Öte yandan

bu yapıt, kurgusu yönüyle edebiyatımızın en başarılı örneklerindendir. (IV) Anlatımdaki canlılık, tazelik, anlatılanları daha da etkili kılıyor. (V) Anlatımdaki canlılığı yazarın öteki yapıtlarında göremeyişimiz ise bizi hayal kırıklığına uğratıyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde,

sözü edilen yapıtın içeriğiyle ilgili bilgi verilmektedir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1-D 2-E 3-A 4-B 5-B

11 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 2

1. (I) Bir konuyu, bir olayı ya da bir edebiyat metnini, biçim

ve içerik yönünden inceleyip irdeleyerek anlaşılır hale

getirme işidir açıklama. (II) Sanatçılar eserlerinde anlamı

herkes tarafından bilinmeyen sözcükler, deyimler, durumlar ve düşüncelerle, sanatlar kullanır. (III) Metni açıklama; onun donanımını oluşturan yazınsal, toplumsal ve

kültürel öge ya da gereçlerin tümünü bulup bunları incelemeyi gerektirir. (IV) Metnin sözcük örgüsünü oluşturan birimleri ve birbirleriyle ilişkilerini, çağrışımsal anlamlarını araştırıp ortaya koyma açıklamanın ana işlevidir. (V) Okurun zihninde kapalı kalan, anlaşılmayan bir

şey kalmaması için açıklamanın anlaşılır, öğretici bir nitelikte olması gerekir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisi tanımsal bir nitelik taşımaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. (I) Ahmedî’nin en tanınmış eseri olan İskendername, Türk

edebiyatında yazılmış ilk manzum hikâyedir. (II) Büyük

İskender’in savaşlarının, mücadelelerinin konu edildiği

yapıtta, sembolik düşünceler etrafında fikrî, ahlâkî ve didaktik konulara değinilir. (III) Eseri 1390’da kaleme alan

Ahmedî, ansiklopedik özelliği bulunan orijinal bir ürün

ortaya koymuştur. (IV) Sekiz bin beyitten oluşan İskendername mesnevisi Yıldırım Beyazıt’ın oğlu Emir Süleyman’a sunulmuştur. (V) Yapıtta tarih silsilesi içinde gerçek ve efsanevi kahramanlar, tarihin bir dönemine damgasını vurmuş büyük hükümdar ve komutanlar tek tek

ele alınmıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde

sözü edilen eserin içeriğine yer verilmiştir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve V

D) III ve IV E) IV ve V

4. (I) Pertev Naili Boratav tarafından kaleme alınan Halk

Edebiyatı Dersleri adlı yapıt, dört kitaptan oluşması planlanan ders kitapları dizisinin ilk kitabı. (II) Halk edebiyatına giriş niteliği taşıyan yapıtta her biri ayrı bir kitap olabilecek kadar geniş konular, kısa bölümler halinde başarıyla verilmiş. (III) Kitabını bölümlere ayıran yazarın

üzerinde durulan konuların daha iyi anlaşılması için metinlere başvurması yerinde ve faydalı bir çalışma olmuş.

(IV) Yapıtta Folklor ve Halk Şairleri başlıklı iki bölümde

folklorun tarihçesine değinilirken halk şairleri hakkında

genel bilgiler ve şiirlerinden örnekler veriliyor. (V) Ayrıca

yazarın 1939’da çevirip yayımladığı küçük bir kılavuz kitap da Halk Edebiyatı Dersleri’nin sonuna eklenmiş.

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangileri kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) III ve V E) IV ve V

3. (I) Türkiye’nin saklı kalmış köşelerinden olan Gökpınar

Gölü’nde mavinin ve yeşilin tüm tonlarını görebilirsiniz.

(II) Göl, kış aylarında beyaz tabaka her yeri örttüğünde

üzerinden buharlar tüten bir havuz görünümünü alıyor.

(III) Gölün hemen yanında, muhteşem manzarasıyla bir

restoran, otel ve piknik alanları mevcut. (IV) Rafting sporu

ile ilgilenen insanlar için de görülmeye değer harika bir

yer olan gölün suyu çok tatlı ve soğuktur. (V) Son zamanlarda sadece yerli turistlerin değil, yabancı turistlerin de uğrak yeri olan göl, iç ve dış turizm açısından da

önemli bir yere sahip.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde

betimleyici ögelere yer verilmemiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

TÜRKÇE 12

Sınav Tadında FASİKÜL 2

5. (I) Yazar, beş yüz elli sayfalık bu romanında anlatmak istediğini açık bir biçimde dile getirememiş. (II) Öykülemek istediği olayları, parçalayarak romana bölük pörçük

bir şekilde yayması, romanın konu bütünlüğünü bozmuş. (III) Olaylar arasında neden-sonuç ilişkileri de oldukça zayıf. (IV) Roman, altı bölümden oluşuyor ve yazar her bölümde farklı bir karakteri öne çıkarıyor. (V) Karakterler ile yaşadıkları çevre arasındaki uyumsuzluk okuyunca hemen göze çarpıyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde

olumsuz bir eleştiri yapılmamıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. (I) Büyük küçük herkesin severek okuyacağı, hoşgörü

ve iyimserlikle her kesimden insanın ele alındığı, ilginç

bir öykü olmuş. (II) Özellikle öykünün kurgulanışında,

olayların işlenişinde oldukça titiz davranmış yazar. (III)

Kurgu yönünden kusursuz olan öyküde, özensiz bir dizin ve bazı yazım yanlışları öykünün başarısını gölgelemiş. (IV) Öykü boyunca, özel adların kimi zaman büyük,

kimi zaman da küçük harflerle gelişigüzel yazıldığını görüyoruz. (V) Ayrıca noktalama işaretlerinin de yerli yersiz kullanılması okurun dikkatinden kaçmadı.

Bu parçada, numaralanmış cümlelerin hangisinden

başlanarak sözü edilen öyküyle ilgili olumsuz eleştirilere yer verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir karşılaştırma yapılmıştır?

A) Türk dilinin ustalarından biri olan Memduh Şevket

Esendal, dilimizin sadeleştirilmesinde önemli çabalar harcayan bir yazarımızdır.

B) Dilinin sadeliği ve akıcılığıyla rahatlıkla okunan hikâyeleri kitap raflarımızda yerini amıştır.

C) Doğayı ele alan yazılarıyla tanınan yazar, bu yapıtında doğanın tahribini farklı bir bakış açısıyla bir kuşun gözüyle ele almış.

D) Yazarın bu kitabındaki öyküler olay hikâyesinden çok

durum hikâyesinin özelliklerini taşıyor.

E) Kitap, okurun beğenisini kazanmış olacak ki şimdiden çok satanlar listesinde yerini almış.

8. (I) Öykücülüğüyle adını duyurmuş genç kuşak arasında

yer alan sanatçımız, üçüncü kitabını da yayımladı. (II)

Seçilmiş, yerli yerine konmuş sözcüklerin o ezgili, o sıcak söyleyişinden yararlanan yazarın kitabı kişisel serüveninden izler taşıyor. (III) Kimi öykülerinde gerçekçi

bir anlatıma yer veren sanatçımız, yaşamın bütün doğallığını duyumsatan kesitleri başarıyla yansıtıyor. (IV) Onun

yalnızlığı ve incinmişliği öykülerinin vazgeçilmezleri arasında yer alıyor. (V) Bu kitapta yazarın en belirgin anlatım özelliklerinden biri de özgün ve çarpıcı bir dil kullanmasıdır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangileri hem

üslup hem de içerikle ilgilidir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) IV ve V

7. (I) Sanatçının, son dönemlerde dikkatini ve emeğini çoğunlukla gazete yazarlığına yoğunlaştırması öykülerinin

çizgisini de etkiledi. (II) Öykülerindeki olay anlatımının

azalması, daha çok fikir ve makale tonlarının ağırlık kazanarak deneme diline evrilmesi bu tutumun sonucu

olsa gerek. (III) Hele son kitaptaki kimi metinlerin gazetedeki köşesinde yayımlanmış olması bunu iyiden iyiye

desteklemektedir. (IV) İlk kitabı, modern öykünün neredeyse pek çok niteliğini yansıtırken son kitabında zaman, hayat, ölüm, inanç kavramları öyküsellikten uzak

bir söyleyişle anekdot ve enstantanelerle kurgulanmıştır. (V) Bu anlamda son kitabında yer alan metinler, öyküden çok, deneme tadı vermektedir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi hem

içerik hem de üslupla ilgilidir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. Aşağıdakilerin hangisinde bir öz eleştiri yapılmamıştır?

A) Şimdi elimden geldiğince yapıtlarımla okurumu, zamanı iyi değerlendirmeleri konusunda uyarıyorum.

B) Zamanında ben de vaktimi iyi değerlendirmiş olsaydım şimdi öykülerimi kitap haline getirmiş olurdum.

C) Gençlik dönemimde oyun ve eğlenceye ayırdığım

zamanın bir bölümünü keşke okumak için ayırabilseydim.

D) Okul yıllarına tekrar dönemeyeceğimi vaktiyle düşünmeliydim.

E) Üzerimdeki şu boşvermişliği bir türlü atamamanın

sanat yaşamımı olumsuz etkilediğini görmekteyim.

1-A 2-C 3-E 4-B 5-D 6-C 7-D 8-B 9-D 10-A

13 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

Cümle Anlamı - Kavramlar

Yargı - Gerekçe (Neden - Sonuç)

Bir işin, oluşun, hareketin hangi nedenden (gerekçeden) gerçekleştiğini veya gerçekleşmediğini bildiren yargılardır.

1 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Öğrenmeyi öğrenme adı verilen sürecin temeli, merakla ve

merak edilen şeyi tecrübe etmekle başlar. (II) Farklı yaş gruplarındaki kişilerin ilgi duydukları şeyler değiştiğinden edindikleri bilgilerle onlara ulaşma yolları da farklılık gösterir. (III) Örneğin çocukların oynayarak, dokunarak ulaştıkları yeni bilgiler belleklerinden kolay kolay silinmez. (IV) Yetişkinlikteki kalıcı bilgiler ise görerek, okuyarak, araştırarak kazanılır. (V) Fakat bu iki öğrenme düzeyinde dikkati çeken ortak yön, merak

ve keşfetme arzusudur.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde neden - sonuç ilişkisi vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde neden - sonuç ilişkisi

vardır?

A) Çocuklar kadar yetişkinlerin de ilgisini çeken animasyonlarıyla tanınan şirket, Oyuncak Hikâyesi ve Arabalar serileriyle birlikte İnanılmaz Aile, Yukarı Bak ve Vol-i filmlerini

tek sette bir araya getiriyor.

B) Türkan Şoray ilk kez kendi hayatını kaleme alıyor; küçük

yaşlarda başladığı Yeşilçam serüvenini her zamanki içtenliğiyle anlatırken sinema tarihinin yaklaşık 50 yıllık bir

dönemine de ışık tutuyor.

C) Sinemanın gelişim sürecini ve sinema dilinin nasıl çözümlenebileceğini anlaşılır bir dille aktaran Sinema Okuryazarlığı, izleyiciye rehberlik yapmayı amaçlıyor.

D) Pasolini’nin sinemacılığının yanı sıra şair, eleştirmen ve

futbolcu gibi farklı yönlerini de ele alan Pierre Paolo Pasolini adlı eser, yönetmenin hayatını bir bütün olarak yansıtıyor.

E) Alfred Hitchcock’un son uzun metrajlı filmi Aile Komplosu,

mirasını bırakmak için kaybolan vârislerini arayan yaşlı bir

kadının etrafında şekillenen entrikaya odaklanıyor.

Örnek

Bazı romancılar, üslup seçiciliğinden

neden (gerekçe)

nitelikli eserler ortaya koyamıyor.

Sonuç

 Gürültüden sabaha kadar uyuyamadı.

 Gölün ıslah edilmesiyle göldeki balıklar çoğaldı.

 Yağmurun aniden bastırması, hesapları bozdu.

 Bu kitabın çok okunması dilinin yalın olmasındandır.

Çözüm:

Çözüm: AKLINDA OLSUN

Neden-sonuç bildiren cümlelerde yükleme sorulan niçin sorusuna cevap aranmalıdır.

Evden geç çıktığı için ilk derse yetişememiş

Bu cümlede “niçin yetişememiş?” sorusunun

cevabı “evden geç çıkma”dır.

Neden-sonuç bildiren cümlelerde “için, -den dolayı, yüzünden, -den ötürü, -den, -dığından” gibi

sözcük veya eklerden yararlanılır.

TÜRKÇE 14

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

3 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdakilerin hangisinde yargının nedeni belirtilmemiştir?

A) Ülke toprakları yanlış kullanım yüzünden yok olup gitmektedir.

B) Ülkede tarımsal üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalar

yıldan yıla azalmaktadır.

C) Tarıma yeterince önem verilmediğinden bu ülke, pamuk,

sebze, meyve üretiminde dünya sıralamasında gerilerde

yer almaktadır.

D) Kimi ülkelerde, tarıma dayalı üretimin bilinçli bir biçimde yapılmaması, halk sağlığı bakımından tehlike oluşturmaktadır.

E) Çevre bilincinin yeterince gelişmemiş olması, hava ve su

kirliliğine yol açmaktadır.

Çözüm

4 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Namık Kemal ve Recaizade Mahmut Ekrem gibi romancılarımız olmasına rağmen Tanzimat’tan sonra sürekli roman

yazan ve romanı her yönüyle dert edinen sanatçımız azdır. (II)

Bu dönemin yazarları daha çok fikrî ve siyasi meselelerle uğraşmış, bir kısmı da birer romanla yetinmişlerdir. (III) Nabizade

Nâzım, Şemsettin Sami ve Samipaşazade Sezai bu yazarlardandır. (IV) Bunların hemen hepsi birer romandan sonra dikkatlerini başka alana yönelttiklerinden romanımızın bütün yükü

Ahmet Mithat Efendi’ye kalmıştır. (V) Ahmet Mithat Efendi,

yüze yakın hikâye, roman ve tercüme roman yayımlamıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde neden

- sonuç ilişkisi vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm

Amaç - Sonuç

Bir işin, oluşun, hareketin belirli bir hedefe bağlandığını bildiren yargılardır.

Örnek

Öğretmenler, öğrencilere kitap okumayı sevdirmek için çok

amaç

çaba gösteriyor.

sonuç BAŞKA YERDE YOK

Genellikle “için” edatı -mek, -mak ekinden sonra

geldiğinde “amaç-sonuç”; - dığı, - diği ekinden

sonra geldiğinde “neden- sonuç” ilgisi kurar.

O Fakirlere yardım etmek için bir dernek kurmuşlar. (amaç-sonuç)

O Fakirlere yardım ettiği için herkes tarafından çok

seviliyor. (neden- sonuç)

5 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Bütün dünyada geleneksel olandan, halk hikâyesi ve destandan yararlanma yoluna gidilmiştir. (II) Müzik, resim, roman,

öykü, şiir, tiyatro ve sinema gibi sanat dallarının hepsinde böyledir. (III) Ben de böyle yapmak, geleneksel olanı çağdaş öykü

sanatına taşımak istiyorum. (IV) Bu yöntemi ülkemiz yazınında

ustaca uygulayan Yaşar Kemal’in izinde yürümek isteyişimin

özünde de işte bu yatıyor. (V) Nitekim son yapıtımda geleneksele yönelişim açıkça görülebilir.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde amaç söz konusudur?

A) I ve IV B) I ve V C) II ve III D) III ve IV E) IV ve V

Çözüm

15 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

Koşul (Şart)

Bir eylemin ya da durumun gerçekleşmesinin, başka bir yargının gerçekleşmesi veya bir durumun var olmasıyla ilgili olduğu ifadelerdir.

Örnek

Bir sanatçı, konu seçimini iyi yaparsa okur, esere

koşul (şart)

gerçek değeri verir.

sonuç

6 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Halk türkülerimizi, ezgi ve şiir bakımından kıvamını bulmuş

sanat eserleri sayabiliriz. (II) Bunları söyleyenlerin seslerindeki ve okuyuşlarındaki pürüzler ayıklanınca klasik denecek

kadar sağlam eserler çıkar ortaya. (III) Ne var ki türküleri söyleyen ve âşık diye anılan halk sanatçılarının kimilerinin sesleri,

bu eserlerin değerini gölgeliyor. (IV) Kimileri de türküleri aşırı

bir duygusallıkla söylüyor. (V) Bunlarda türkünün özüne göre

değişen bir incelik, bir yorum görülmüyor.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde

yargı, bir koşula bağlanmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm

Çözüm

7 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Anadoluhisarı’nın bulunduğu bölgenin tarihi, eskiye dayanıyor. (II) Kaynaklara göre, Anadoluhisarı, Boğaz’dan geçişleri kontrol etmek amacıyla Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırılmış. (III) Yapılırken kullanılan malzemeler arasında, Bizans

yapılarından alınmış taşlar da var. (IV) Bu durum, burada eski

bir Zeus Tapınağı’nın bulunduğu yolundaki düşünceleri daha

da güçlendiriyor. (V) Boğaz’ın en dar yerinde, Göksu Deresi

kıyısında bulunan bu bölgenin, bugün olduğu gibi, Osmanlı

öncesinde de yerleşim alanı olarak kullanıldığı çeşitli kaynaklarda belirtiliyor.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde

belirtilenler “tahmin” niteliği taşımaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Olasılık (İhtimal)

Bir eylemin, yargının veya olayın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin net olmaması durumudur.

“Belki, herhalde, sanırım, -ebilmek” gibi sözcük veya eklerin bulunduğu cümleler genellikle olasılık (ihtimal) anlamı taşır.

Tahmin (Sezgi)

Akla, sezgiye veya bazı verilere dayanarak olabilecek bir şeyi, bir olayı önceden kestirme durumudur.

Tahmin cümlelerinde kesinlik anlamı yoktur.

Örnek

 Yarınki sınavda bu konudan da soru çıkabilir.

 Belki gelirsin diye sofrayı hazırlamıştım.

 Durakta kimsecikler yok, sanırım otobüs kalkmış.

Örnek

 Havanın yarın yağışlı olacağını düşünüyorum

 Bu turnuvada bizim takım şampiyon olur.

TÜRKÇE 16

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

8 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir “sezgi, tahmin” söz

konusu değildir?

A) Bu olayın böyle sonuçlanacağını ben çok önceden anlamıştım.

B) Nasıl bir mutluluk içinde bulunduğunu gözlerinden okuyordum.

C) Bu sırrı, sonsuza değin yüreğimde taşıyacağıma söz veriyorum.

D Bu konuyu, onun yanında rahatça konuşabileceğimi sanıyorum.

E) Paraya düşkün biri olduğunu konuşmalarından çıkarmıştım.

Çözüm:

Varsayım

Gerçekleşmeyen bir durumu veya olayı gerçekleşmiş gibi kabul etmeyi içeren yargılardır.

Örnek

İstanbul’a uçakla gitmek istiyorsun, diyelim ki uçuşlar iptal edildi.

Bu cümlede, “diyelim ki ” sözüyle, gerçekte olmayan “uçuşların iptal edilmesi” olayı gerçekleşmiş gibi kabul edilmiştir.

 Bu işte de başarısız olduğunu varsayalım.

 Tut ki sınavdan geçer not alamadın.

 Diyelim ki son otobüsü de kaçırdın.

9 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdakilerin hangisi bir varsayımı ifade etmektedir?

A) O, çarşamba günü geziden dönebilir.

B) Diyelim ki bu olay gerçek değildir.

C) İstediğini veririm, yeter ki sen çalış.

D) Belki onu sen de tanırsın.

E) Yarın, akşam yemeğine onlar da gelebilir.

Çözüm:

10 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir “varsayım” söz konusudur?

A) Kardan dolayı okullar tatil olabilir mi?

B) Farz edelim işinden ayrıldın, ne yapacaksın?

C) Acaba, projeyi yarına yetiştirebilir miyiz?

D) Yapmak istediklerimizi babama söyleyelim.

E) Bu işe girişmeden önce iyice düşünelim.

Çözüm:

Çıkarım

Herhangi bir kişi, olay, durum, kavram veya varlıkla ilgili var

olan bilgilere dayanarak saptamada bulunmayı, bir sonuca

ulaşmayı ortaya koyan yargılardır. PRATİK BİLGİ

Varsayım bildiren yargılarda “farz edelim, diyelim

ki, tut ki, kabul edelim, düşünelim” gibi ifadeler

bulunur.

Örnek

Kitap fuarlarına olan katılımın her geçen gün artması, ülkemizde kitap okumaya ilginin çoğalmasının bir göstergesidir.

Yukarıdaki cümlede “Kitap fuarlarına olan katılım” bilgisinden

hareketle “kitap okumaya ilginin çoğalması” çıkarımı yapılmıştır.

Bunca yıllık deneyimi olan şairin çok az sayıda şiir yazması,

onun, şiire ne kadar önem verdiğini ortaya koymaktadır.

çıkarım

Türkiye’de dünya çapında dizilerin üretilmesi, bu sektörün nitelikli yapımlara imza atmasının bir işaretidir.

çıkarım

17 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

11 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Bugünlerde bazı eleştirmenler tarafından şiirin, şiirimizin

geçmişe göre gerilediği iddia ediliyor. (II) Hatta günümüzde

büyük şairlerin de artık çıkmadığı, insanları derinden etkileyen güçlü şiirlerin de yazılmadığı söyleniyor. (III) Ben bu iddialara ve onun delillerine inanmadığım gibi aslına bakılırsa inanmak da istemiyorum. (IV) Fakat bu iddiayı hazırlayan pek çok

nedenin sorgulanmasını ve konunun mutlaka aydınlığa kavuşturulmasını istiyorum. (V) Aslında roman ve öyküde ortaya çıkan çalışmaların niceliksel artışı düzyazıyı ön sıraya taşımışa

benziyor. (VI) Şiirde ise niceliksel artışın onun niteliğine katkı

sağlaması her zaman mümkün olmamasına rağmen bu alanda

bir gerileme varmış gibi görünüyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde çıkarım yapılmıştır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) IV ve V E) V ve VI

Çözüm:

12 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Türkiye’de bazı alanlarda olduğu gibi yayıncılıkta da ekonomik ve kültürel pek çok sorundan söz etmek mümkün ama bu

sorunlar, yayıncılar dâhil, kimin umurunda! (II) Sanırım, burada

herkes şikâyet etmekten ve dinlemekten yorulduğundan birtakım yanlışların değişmesi için küçük de olsa bir şeyler yapmak,

çözümler üzerine düşünmek gerek. (III) Butik yayıncılığın işlevi, tam da bu “bir şeyler yapma” ihtiyacıyla örtüşüyor. (IV) Sadece onunla da değil; birey olmayla, edebiyat ve sanatın geçirdiği dönüşüm ve başka dünya arayışlarıyla da... (V) Yeri gelmişken ülkemizde, pek çok konuda olduğu gibi, butik yayıncılıkla ilgili de bir kavram karmaşası bulunduğunu belirtelim.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde öneri yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm:

Öneri (Tavsiye)

Bir sorunu çözmek amacıyla ya da herhangi bir durumla ilgili olarak tavsiye niteliğinde görüş ortaya koymaktır.

Örnek

Romanlarınızda toplumsal konulara yer vermeniz, onların

öneri

gelecekte de okunmasını sağlayacaktır.

Çevrenizdeki yoksul insanlara yardım etmeniz çok iyi olur.

öneri

Birçok adaya sahip Ayvalık’ın eşsiz güzelliklerle bezeli su altı

zenginliklerini mutlaka görmelisiniz.

öneri

Kitap okurken önemli gördüğünüz yerlerin altını çizerseniz

öneri

okuduklarınız aklınızda daha kalıcı olur. AKLINDA OLSUN

Öneri, çıkarım, olasılık, yargı-gerekçe gibi kavramlara, Anlatım Biçimleri konusuyla ilgili metinlerde

ve seçeneklerde yer verilmektedir.

TÜRKÇE 18

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

13 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisi bir öneri içermektedir?

A) Planınızı değerlendirdiğimizde onun beklentilerimizi tümüyle karşılamadığını gördük.

B) Planınız güzel; ama onun bizim amacımıza uygun olduğunu söyleyemeyiz.

C) Planınızı yeniden gözden geçirmenizin doğru olacağını

düşünüyoruz.

D) Planınızın kolayca uygulanabilmesi için kimi yerlerinde

değişiklikler yaptık.

E) Planınızın titiz bir çalışmanın ürünü olduğu belli; ama biz

daha farklı özellikler arıyorduk.

Çözüm:

14 - ÖĞRETEN SORU

(I) Dizüstü bilgisayar ekranları çaprazlama, bir köşeden ters

köşeye genellikle 12 ile 20 inç arasında boyutlara sahiptir. (II)

Büyük ekranların çözünürlükleri daha yüksek olduğundan görüntü daha keskin olur. (III) Büyük ekranlar daha çok yer kaplar, daha ağır olur ve pil ömrünü kısaltır. (IV) Dizüstü bilgisayar;

film izlemek, oyun oynamak veya video izlemek için kullanılır.

(V) Temel işlemler için kullanacak veya sıkça yanınızda taşıyacaksanız daha küçük ve hafif bir ekran tercih etmelisiniz.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde hem

bir karşılaştırma hem de öneri söz konusudur?

A) V B) IV C) III D) II E) I

Çözüm:

Tasarı

Herhangi bir konuyla ilgili, ileriye dönük olarak yapılması düşünülen plan ve projelerin anlatıldığı yargılardır.

Örnek

Doğa içerikli öykülerimi yayımladıktan sonra toplumsal hayatı

anlatan yeni öyküler yazmayı planlıyorum.

tasarı

Sanatçı yelpazesinin geniş tutulacağı bir edebiyat dergisi

çıkarmak, bu sayede geniş bir edebiyatsever kitlesine

ulaşmak istiyoruz.

tasarı

15 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Halka ulaşmamız, operanın halka seslenen bir sanat olduğunu anlatmamız gerekiyor. (II) Bu da büyük ölçüde halkla

daha yakından iletişim kurmamıza bağlıdır. (III) Bu amaçla gelecek yıl bir yarışma düzenlemeyi ve sahnelenmeye değer görülen eserleri sahnelemeyi düşünüyorum. (IV) Eğer katılım

sağlanırsa bu tür yarışmaları ileride daha da çeşitlendirip zenginleştirerek sürdürmek istiyorum. (V) Bu tür etkinlikler Türk

seyircisini, yavaş yavaş da olsa operaya yaklaştıracak, ona

operayı sevdirecektir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde bir tasarıdan söz edilmektedir?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) IV ve V E) V ve VI

Çözüm:

19 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

17 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “gerçekleşmemiş bir beklenti” söz konusudur?

A) Geç kalktığı için treni kaçırdı.

B) Bu sene okulunu bitireceğini umuyorum.

C) Geçen yılın şampiyonu bu yıl da başarılı olmalı.

D) Boyu uzun olduğu için basketbol takımına girdi.

E) Geldiğini duyunca beni arar sanmıştım.

Beklenti

Gerçekleşmesi istenen, umulan davranış veya işlerdir.

Ön yargı

Bir kişi, olay veya durumla ilgili olarak belirli olaylardan, görüntülerden hareketle önceden edinilmiş, olumlu ya da olumsuz düşünceler ortaya koyma durumudur.

Örnek

 Önümüzdeki hafta dil sınavından yüksek bir puan almayı

umuyorum. (Beklenti)

 Bize haber vermeden toplantıya başlamayacağını biliyordum. (Gerçekleşen beklenti)

 Denemelerimle ilgili bir değerlendirme yapacak sanmıştım. (Gerçekleşmeyen beklenti)

Örnek

Ünlü sanatçının bu romanının okurların beklentilerine cevap vermeyeceğinden şüphem yok.

O, bu konseri kaçıracak; adım gibi biliyorum.

Yukarıdaki cümlelerde henüz gerçekleşmemiş bir olayla ilgili

önceden kesinlik içeren bir görüş belirtilmiştir.

16 - ÖĞRETEN SORU

(I) Psikanaliz Defterleri adlı çalışma ile yılda iki kez yayımlanması düşünülen ve bu alanda yapılan çalışmaları tanıtma, araştırmacılara yol gösterme, destek verme amacı güdülüyor. (II)

Her iki yapıtta da belli bir konunun ele alınmasının yanı sıra kitapta “Çocuk, Ergen ve Ailesi” gibi ana başlıklar olacak. (III)

Projenin sonunda bu alanda ortaya konan çalışmalar arasından bir seçki yapılıp bunu okurla buluşturma hedefleniyor. (IV)

Seçkinin içerisinde daha çok pratik çalışmalar ön plana çıkarılarak yerli ve yabancı psikanalistlerin ağırlıklı olarak kurumsal,

temel metinlerine yer verilecek. (V) Özellikle anne ve babaların

ortaya konulacak ürünleri okumasıyla ülkemizde hedeflenen

başarının gerçekleşmesinin kolaylaşacağı düşünülüyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir tasarı söz konusu değildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm:

Çözüm:

TÜRKÇE 20

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

19 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdakilerin hangisinde “ön yargı” gerekçesiyle birlikte

verilmiştir?

A) Otobiyografik eserinde kendini hiç gizlemiyor, eserini tüm

içtenliğiyle yazdığından onu çok seviyorum.

B) Genç yazarın ilk kitabındaki öyküleri okurken çok sıkıldığımdan yeni öykü kitabının bana zevk vereceğini düşünmüyorum.

C) Bu genç şair, usta yazarların birikimlerinden yararlandığı

için yakında kaliteli eserler vermeye başlar.

D) Eleştirmenler tarafından beğenilmeyen bu roman, beş yıl

gibi uzun bir hazırlık sürecinden sonra yazılmış.

E) Konser başladıktan sonra bazı seyirciler, anlam veremediğimiz bir tavırla salonu terk etmeye başladı.

18 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Bu oyunu izlerken gülümsüyorsunuz. (II) Yumruklarınızı sıkmıyorsunuz, öfkelenmiyorsunuz. (III) Yalnızca yansıtılmak istenen bir güzelliği algılıyorsunuz. (IV) Güzel bir oyun izlemenin coşkusuz sevincini ve rahatlığını duyuyorsunuz. (V) Biliyorum, çok fazla seyirci toplamayacak bu oyun ama salt o rahatlığı yaşamak adına görülmeye değer.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir “ön

yargı” söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm:

Çözüm:

BİZDEN NOT

Ön yargı genellikle olumsuz düşüncelerden oluşur.

Bu tür cümlelerde kesinlik, emin olma, peşin hükümlü, peşin fikirli olma durumları söz konusudur.

Etkinlik

içerik - olumlu eleştiri - öneri - üslup - olasılık

Aşağıdaki cümlelerin karşısına yukarıda verilen kelimelerden uygun olanını yazınız.

1. Usta sanatçı eserinde, dünya ve

Türk edebiyatından yazarların söylemiyle ölüm korkusu, sevgi ve öfke gibi insanın temel duygularına

yer veriyor.

2. Edebiyatın yüreklerden yüreklere

giden yollarında dolaşıyor ve okuru da yanına çağırıyor bu harika kitap.

3. Homeros’tan Dede Korkut’a, Karacaoğlan’dan Goethe’ye uzanan bu

anlatıyı edebiyatseverlerin sindire

sindire okumasının çok iyi olacağını düşünüyoruz.

4. Yazar, anlatısında, başka yazarların aydınlattığı yolda gördüklerini,

düşünsel ve düşsel bir dille aktarıyor.

5. Yazarın zevkle okunan, başucu sayılabilecek bu kitabı, insanın evrensel sorunlarını edebiyatın ölümsüz

metinleri çerçevesinden izlenebilir.

21 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 2

1. Aşağıdakilerin hangisinde yargı, gerekçesiyle birlikte verilmemiştir?

A) Sözlerinin hatalı olduğunu anladığı için kendini dinleyenlerden özür diledi.

B) Belki projesini kabul ederler diye yetkili kuruma bir

dilekçe yazdı.

C) Bütün bunları sana bir şey olmamasını istediğinden

yapmış.

D) Çocukların gelişimine dikkat ettiğimiz için yiyecekleri konusunda titiz davranıyorum.

E) Buralara kadar gelip de bize uğramadan gitmiş.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşula bağlılık söz

konusudur?

A) Memleketten ayrılınca dostlarını bir daha görememişti.

B) Benim söylediklerime dikkat edersen sınavda daha

rahat yaparsın.

C) Bu yıl kitap fuarının onur konuğu olan yazar renkli bir

kişilikti.

D) Bahar aylarının neşesi, kış mevsiminde yerini karamasarlığa bırakıyor.

E) Bu piknik alanında yer alan çağlayanın büyüklüğü

herkesi hayrete düşürüyor.

3. (I) Pek çok öykü yazarı, öykü diye düşünüp daha çok,

anılarını yazıyor. (II) Böyle olunca günlük yaşama bağlanıp bunların dışına çıkamıyor. (III) Bu arada röportaj

gibi yazılar da öykü diye sunuluyor ki bunu hiç anlayamıyorum.(IV) Bunu önlemek için öykücülerin güncelden

yola çıkıp bunları öykünün kurallarına bir şekilde sunmaları gerektiğini düşünüyorum. (V) Bunun yanında öykücüler, yeni söyleyişler bulmak için de gayret göstermelidir, diyorum.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

öneri söz konusudur?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III

D) III ve IV E) IV ve V

4. (I) Binbir emekle yazdığım ilk kitabım çıktığında nasıl

eleştirileceğimi düşünüyordum. (II) Bir eleştirmen olumlu

yanlarımı görmüş, daha çok onları anlatıyor, övüyor beni.

(III) Eksiklerime, yanlışlarıma pek dokunmuyor yahut çok

az değiniyor. (IV) Güzel düşünceleri beni mutlu etti ama

kendimi geliştirmem, daha iyi yazmam için yeterli değildi. (V) Oysa ben kusurlarım gösterilsin, gelişmemi sağlayacak haklı eleştiriler hatta yergiler yapılsın isterdim.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yazar, gerçekleşmemiş bir beklentisini dile getirmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. (I) Geçenlerde şiirin özelliklerini anlatırken öğrencilerimle

küçük bir yarışma yaptık. (II) Bir şiirin sözcüklerini düzensiz bir şekilde tahtaya yazarak şairin oluşturduğu şekilde sıralamalarını bekledim. (III) Hiçbirinin bunu başaramayacağını biliyorum. (IV) Benim tek istediğim, gerçek şiirlerin özel yapıda, bozulmaz ve dokunulamaz bir

düzende bulunduğunu göstermekti. (V) Gerçekten de

hiçbir öğrenci, bırakın sanatçının şiirini, doğru dürüst bir

dizeyi bile oluşturamadı.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde, bir

ön yargı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

TÜRKÇE 22

Öğreten Test FASİKÜL 2

6. Aşağıdakilerin hangisinde tahmin anlamı yoktur?

A) Çocukluk günlerini özlemle anıyordur herhâlde.

B) Yosun tutmuştur o limandaki rıhtım şimdi.

C) Gülü solan bahçeler şimdi yeniden çiçeklenmiş.

D) Belki de sonu gelmez bir yolculuğa çıkmıştır.

E) Çocuk sesleriyle şenlenmiştir şimdi okullar.

8. Aşağıdakilerin hangisinde verilen cümle, ayraç içindeki kavramın anlamını içermemektedir?

A) Sanatçı, kendi zihinsel ve bedensel gelişimini sağlamak için başladığı performans sanatını bulunduğu

noktadan alıp yükseltmiş ve dünya çapında bir çığır

açmış.(tasarı)

B) Eleştirmenler, bu yazarın yapıtlarının özelliklerini daha iyi anlamak ve ulusal edebiyattaki yerini saptamak

için bu çalışmayı hazırladı. (amaç)

C) Yazarın kendine özgü mizahı ve tartışmacı üslubu, yazılarında başarıyla kullandığı hemen göze çarpıyor.

(beğeni)

D) Dünya edebiyatında romanın en önemli karakterleri

orta sınıftan seçilirken bizde bu sınıf çok ilgi görmemiştir. (karşılaştırma)

E) Elma bahçelerinde ıslık çalıyorsak ya da kör karanlık

bir sokaktan geçiyorsak ilk önce şarkılar dolaşır dilimize.(koşul)

10. Aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı bir “gerekçe”

içermektedir?

A) – Şu günlerde hangi çalışmalarla meşgulsünüz?

– 1960 ila 1970 yılları arasında yazdığım metinleri yayına hazırlıyorum.

B) – Kütüphanenizi yıllar önce mi oluşturmaya başladınız?

– İlkokuldan beri oluşturuyorum ama bugün kitaplığımda o günlerden kalan bir kitap neredeyse yok.

C) – Yazılarınız okurda nasıl duygular uyandırıyor?

– Yazdıklarımı ilmek ilmek ördüğümden her yapıtım

okur için bambaşka coşku, heyecan ve umut taşıyor.

D) – En sevdiğiniz çocuk kitapları hangileriydi?

– Daha çok, öykülerden hoşlanırdım, evimizin bahçesinde gölgeli çimenlere uzanarak okuduğum öykülerden.

E) – Kitaplığınızda ağırlıklı olarak hangi tür yapıtlar bulunmaktadır?

– Yazınsal türler içinde şiir kitapları ilk sırada diyebilirim.

7. (I) Şiirle ilgili düşüncelerimi iyi bir araştırma yaparak bir

yapıtla aktarmayı düşünüyorum. (II) Öteden beri bu konuda bir eksiklik olduğu kanısındayım. (III) Bununla ilgili

Büyük Türk Şiiri Antolojisi kitabını incelemek ve bilgi almak istiyorum. (IV) Öte yandan bu düşüncemi gerçekleştirememekten ,okurlarıma mahcup olmaktan da korkuyorum. (V) En kısa zamanda bunun üstesinden gelmeyi ve kitabımı çıkarmayı planlıyorum.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

bir tasarıdan söz edilmemiştir?

A) I ve II B) II ve IV C) II ve III

D) III ve IV E) IV ve V

9. (I) Geçen ay , bir gazetenin düzenlediği anketle belirlenen sporculara ödül vermek için bir tören hazırlandı. (II)

İstanbul’daki tören sırasında sahneye çıkan hemen her

yabancı oyuncu, öğrendiği Türkçe sözcüklerle konuşmaya çalıştı. (III) Onlar konuşmaya çalıştıkça salondan

alkış sesleri yükseliyordu. (IV) Bu da gösteriyor ki bu alkışlar, onları kendimizden bir parça olarak gördüğümüz,

onlarla aynı dili konuştuğumuz için gönülden kopup gelmişti. (V) Dilin kafasını gözünü yara yara da konuşsalar

onlardan bunu duymak çok keyif vericiydi.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

“çıkarım” söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1-E 2-B 3-E 4-E 5-C 6-C 7-B 8-A 9-D 10-C

23 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 2

2. (I) Zeytin diyarı Gemlik, Türkiye’nin en lezzetli zeytinlerinin yetiştirildiği ve ticaretinin yapıldığı önemli bir liman

merkezidir.(II) Soframıza gelene kadar yetiştirilmesinde

bitmek tükenmek bilmeyen bir emek harcanır.(III) Zeytin ağaçlarının süslediği Gemlik’e eylül ayında geliyorsanız, burada düzenlenen zeytin festivaline katılmadan

dönmenizi tavsiye etmem. (IV) Oldukça eğlenceli geçen

bu festival üç gün sürmektedir ve ilçenin tam merkezinde yapılmaktadır. (V) Zeytin ağaçları, tarih boyunca

hep barışın simgesi kabul edildiğinden olsa gerek ilçeye

barış ve huzur dolu bir atmosfer vermiş.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

çıkarım söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. (I) Türk edebiyatının yaşayan elli şair ve yazarının edebiyatını ve hayata bakışını anlattığı Yüz Yüze Konuşmalar adlı çalışma tamamlandı. (II) Edebiyat dünyasında bir

ilk olan çalışmada yaşayan edebiyatçılarımızın derinliği

onlarla konuşarak kayda alındı. (III) Geniş kitlelere, özellikle genç kuşaklara tanıtılıp geleceğe taşınması amacıyla hazırlanan yapıta umarım okurlar gereken ilgiyi gösterir. (IV Kitapta Ferit Edgü, Doğan Hızlan, Rasim Özdenören, Gürsel Aytaç, Ataol Behramoğlu gibi pek sanatçımız yer alıyor. (V) Yüz Yüze Konuşmalar’ın, “Yaşayan

Edebiyat” temasının ardından yaşayan müzik, yaşayan

sinema olarak da devam etmesi düşünülüyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

beklenti söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir ön yargı söz konusudur?

A) Nerede olursan ol, hangi dönemde yaşarsan yaşa,

umut sensin ve mutlaka bir çıkış yolu vardır.

B) Yapıt, edebiyat dünyasında büyük ilgi gördü ve eleştirmenlerden de tam not aldı.

C) Sanatçı sadece kendi alanında değil ulaşabildiği her

yoldan, her yöntemle insanlara ulaşabilmeyi hedefler.

D) Sanatçı olmak; çok yönlülüğü, hayata değişik açılardan bakabilmeyi, her baktığında da o farklılığı görmeyi gerektirir.

E) Sanatçının okurun anlama düzeyini gözetmeden yazdığı bu şiirlerin kalıcılığı yakalaması imkansız.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir tasarı söz konusudur?

A) Geçmişteki değerlerimizi yapıtlarıma taşımayı ve her

yapıtımda ulusal bilinci ortaya koyan yazılar yazmayı düşünüyorum.

B) İnsanlık duygularının bozulmadığı her devirde ve her

yerde, sanat ve edebiyatın değeri bilinmiştir.

C) Gerçek bir öykü yazarı, yaşama ayna tutarak kıyıda

köşede kalmış anlatılmayanları bulup çıkarır.

D) Yapıtlarının konularını yaşamın ayrıntılarından ustaca

süzen sanatçı anlatımındaki tekdüzeliği bir türlü aşamıyor.

E) Nitelikli bir birikimden yoksun olan sanatçı bilimsel

içerikli yazılar da yazınca yazdıkları iyice sıradanlaşıyor.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşula bağlılık söz

konusu değildir?

A) Bizim buralarda çay bahçelerine yağmur yağdıkça

her yer mis gibi toprak kokardı.

B) Öğrencilerimle yıl sonunda bir edebiyat dergisi çıkarmayı planlıyoruz.

C) Sana yardım edebilirim yalnız önce senin gayret ettiğini görmem gerekir.

D) Akşama geri vermek üzere arkadaşımdan bilgisayarını ve kulaklığını istedim.

E) Temiz bir dünya istiyorsak önce yaşadığımız yeri temiz tutmakla başlayabiliriz.

TÜRKÇE 24

Pratik Test FASİKÜL 2

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde varsayım anlamı

yoktur?

A) Bir an için öğretmen olduğunu düşün, nasıl davranırdın?

B) Yazın hayatımın ilk kitabını seneye çıkarmayı düşünüyorum.

C) Tut ki bilgisayarın bozuldu ve oyun oynayamadın.

D) Yüz soruyu iki saatte çözebildiğini düşünelim.

E) İşe kabul edildiğini say, mutlu olabilecek misin?

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir “tahmin” söz konusudur?

A) Tayland’da bulunan Koh Samui Adası, sakin bir tatil

geçirmek isteyen kişilerin en sık tercih ettiği yerler arasında bulunuyor.

B) Hindistan cevizi ağaçlarının süslediği Chaweng Sahili, yaz boyunca gelen yabancı misafirlerine ev sahipliği yapıyor.

C) Adanın farklı bölgelerinde yer alan koyları ve plajları

ile ünlü Koh Samui Adası, ilginç mimarîsiyle dikkatleri üzerine çekiyor.

D) Koh Samui Adası, su sporlarına ilgi duyan kişiler tarafından da en çok tercih edilen yerler arasında geliyor.

E) Adanın geniş, yeşil bir alan üzerinde olması, adada

düzenlenen golf turnuvaları, golf tutkunlarını cezbedeceğe benziyor.

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde anlatılanlar ayraç

içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır?

A) Yapıtlarınızın içerdiği görüşlerden dolayı okur tarafından tepkiyle karşılandığını düşünün, o zaman ne yaparsınız? (varsayım)

B) Anlattıklarınız bilimsel bir temele dayanmıyorsa eleştirileriniz okurlar üzerinde etkili olmaz. (koşul)

C) Genç bir şair olarak yazdığınız bu şiirler okurlarca çok

beğenilebilir ve siz yetkin şairlerin düzeyine yükselebilirsiniz. (olasılık)

D) Yapıtlarınızdaki dil yanlışlarını düzeltmediğiniz ve titiz

davranmadığınız sürece kalıcı olmayı beklememelisiniz. (beklenti)

E) Yapıtlarımda kenar mahallelerin yoksul çocuklarını anlatmam, insanlarda bu kesimlere karşı bir duyarlılık

oluşturmak içindi. (amaç)

8. (I) Boşluk duygusunun çok fazla yer aldığı, yenilmiş ve

bezmiş bir ruh hâli, yalnızlık duygusu İkinci Yeni şiir akımını öne çıkaran duygulardır. (II) Şiir dünyamıza farklı

bir pencere açan İkinci Yeni şairlerinin öznel şiir yaklaşımları güçlenip zenginleşerek günümüz şiirine doğru

evrilmiştir. (III) İkinci Yeni şairleri , imgelere kapılarını sonuna kadar açıp sıradanlıktan sıyrılarak edebi sanatlara

özgürlük tanıdıklarından, halk folklorundan, türkülerden,

doğa güzelliklerinden çok uzaktır. (IV) Oysa sonrasında

bu şiir anlayışının üzerinde çeşitlenerek ortaya konan şiir

örneklerini tümüyle bu hareketten soyutlamak doğru değildir. (V) Sonuçta İkinci Yeni’nin, bir sürecin olduğu kadar şiir tarihimizde günümüze değin uzanan bir dönemin de adı olduğunu söylememiz gerekir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

çıkarım söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

9. (I) Günlüklerimde, okuduğum kitaplarla ilgili aldığım notlarda birbirinden çok farklı şair, yazar ve kitaplar var. (II)

Hâliyle dağınık bir okuma anlayışına sahip olduğum,

okurun gözünden kaçmıyor. (III) Bu durum, hayata ve

hayatın içindeki hiçbir olgu ya da duruma “bir proje” gözüyle bakmamış olmamdan kaynaklanıyor. (IV) Hayat ve

okuma yolculuğu rastlantılarla dolu, hesaba kitaba gelmeyen, plan programa uymayan bir süreçtir. (V) Önceden belirlediğim bir konuda,belli amaçlar tespit ederek

yaptığım okumalarımın hiçbiri günlüklerimde yer almıyor. (VI) Onlarda akademik bir yaklaşımı ya da bir inceleme, tanıtma çalışmasını öncelemek istememdendir bu.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri

kendinden önceki yargının gerekçesi durumundadır?

A) I ve III B) II ve IV C) III ve V

D) III ve VI E) V ve VI

1-E 2-E 3-B 4-C 5-A 6-B 7-E 8-C 9-D 10-D

25 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 2

1. Aşağıdakilerin hangisinde yargı, bir koşula bağlanmıştır?

A) Yeşil alanlarımızı koruyamazsak gelecek kuşaklar için

doğal yaşam alanları yok olacak.

B) Yapıtın üzerinde çok çalıştığın için düşüncelerin daha anlamlı hale gelmiş.

C) Yaz tatilini Karadeniz’in yemyeşil yaylalarında, doğayla baş başa geçirmek istiyorum.

D) Sınavlara gereği hazırlanmadığından bu yıl girmeyi

düşünmüyor.

E) Okuldan sonra arkadaşlarıyla tiyatroya ünlü yazarın

son oyununu izlemeye gitmişler.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde amaç-sonuç anlamı yoktur?

A) Okul masraflarını karşılamak için yarım gün işte çalışıyorum.

B) Hızlı konuştuğu için ne dediğini bir türlü anlayamadım.

C) Arkadaşlarıyla alışveriş yapmak üzere evden ayrılmıştı.

D) Doğanın fotoğrafını çekmek için iyi bir makine satın

aldı.

E) Öğrencilere yardımcı olsun diye hazırladım bu fasikülleri.

2. (I) Sanatçı her zaman içinde bulunduğu toplumun önünde

yürümeli ve onlara ışık olup yeni hedefler göstermelidir.

(II) Sanatçı, bunu kendine bir görev edindiği için toplumun ufkunu açmak onun için hiç de zor değildir.(III) Bunu

yaparken toplumun değerlerini, duygu ve düşüncelerini

de iyi bilmesi gerekir. (IV) Fakat çoğu zaman sanatçı arkasına bakmadığından bulunduğu toplumu, yani kendisini rehber olarak kabul edip takip eden insanları geride

bırakır. (V) Bu durumda yapılacak en önemli şey, sanatçının hemen bu tutumundan vazgeçip kendinden beklenileni yapmasıdır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde

yargı, gerekçesiyle birlikte verilmiştir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) IV ve V

5. Bir yazar, tarih, bilim ve felsefeden başlayarak bilginin

ve kültürün geniş alanında sürekli dolaşmalı, insanlığın

temel sorunlarıyla sürekli iç içe olmalıdır. Yazılarına sadece malzeme sağlamak için değil, ele aldığı konulara

geniş bir açıdan bakmak için okumalıdır. Ne var ki günümüzdeki yazarlar okuma zahmetine katlanmıyor. Geçmişteki yazarların tersine şimdi çoğu yazarda, özellikle

köşe yazarlarında bir sığlık görüyorsak bunun en önemli

nedeni bu okumama hastalığıdır. Elbette bunun sonucunda da hep aynı konular etrafında dönen yazılar kaleme alınıyor. Bu durum yüzeysel bir bakış açısına sahip, abur cubura alıştırılmış bir okur kitlesi ortaya çıkarmıştır ve işin acı tarafı da budur.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Tahmin B) Karşılaştırma C) Öneri

D) Koşul E) Yargı-gerekçe

4. (I) Beş Şehir’in asıl konusu hayatımızda kaybolan şeylerin ardından duyulan üzüntü ile yeniye karşı beslenen

özlemdir. (II) Tanpınar, bu yapıtında şiirsel bir anlatımla

Ankara, Erzurum, Konya , Bursa, İstanbul’un ruhunu resmetmiştir. (III) O, kişiliği ve ilgi alanlarının etkisiyle dış

dünyanın ayrıntılarına ilgi duyan, bu ayrıntıları önemseyen bir yazardır. (IV) Bu yüzden onun yapıtında dış mekân

olduğu gibi kalmaz, mekâna bağlı olarak iç dünyaya yönelik betimlemeler de sıklıkla yer alır. (V) Onun sanatçı

kişiliği hakkında yapacağınız değerlendirmelerde, bu durumu göz ardı etmemeniz yararınıza olacaktır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi öneri niteliği taşımaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

TÜRKÇE 26

Sınav Tadında FASİKÜL 2

6. (I) Necip Fazıl yazın hayatına çok genç yaşta girmiş, şiirlerini Yakup Kadri’ye götürmüş, şiirleri takdir toplayınca

Yeni Mecmua’da ilk şiirlerini yayımlamıştır. (II) 18 yaşında

tecrübesiz bir şair olmasına karşın Yahya Kemal ve Ahmet Haşim’le aynı mecmuada şiirlerinin yer alması kendisini de şaşırtmıştır. (III) Bu sıralarda gazetecilikte bir iki

başarısız denemesi olmuş ancak bu deneyimler onun

Ahmet Kutsi Tecer, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Peyami

Safa ile tanışmasını sağlamıştır. (IV) “Bu dönemki şiirlerim gayet acemice yazılmış, özenti ürünüydü.” diyen şair,

bundan dolayı hece ile aruz arasında bocaladığını belirtmiştir. (V) İlerleyen yıllarda Türk Edebiyat Vakfı tarafından kendisine “Şairler Sultanı” ünvanı verilmiştir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde

hem yargı-gerekçe hem de öz eleştiri söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

7. (I) Ölümüne dek roman, hikâye, anı, eleştiri, çeviri gibi

farklı türde birçok eser yayımlayan Ahmet Mithat, Türk

edebiyatının gerçek anlamda ilk popüler ve üretken yazarıdır. (II) Halk üzerinde etkili olan sanatçı, farklı türlerde kaleme aldığı iki yüzü aşkın yapıtında hep farklı

konuların ve anlatımların peşinde olmuştur. (III) Sanatçı,

pek çok edebiyat eleştirmeni ve tarihçisi tarafından yeterince önemsenmemiş olsa da eserlerinde kullandığı

deneysel anlatım tarzları, onun gerçek bir edebiyatçı olarak yazdığı metinler üzerine düşündüğünü ve çalıştığını

gösteriyor. (IV) Bu da onun hakkında yapılan bazı olumsuz yorumların gerçeği bütünüyle yansıtmadığının en

önemli kanıtıdır. (V) Eserleriyle derin bir iz bırakmış olan

Ahmet Mithat Efendi, geniş bir okur kitlesine hitap etmenin yanı sıra daima yenilenmenin ve ilerlemenin peşinde

olmuştur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

çıkarım söz konusudur?

A) I ve II B) I ve V C) II ve III

D) III ve IV E) IV ve V

8. (I) Kartaca’nın Tunus sınırları içinde yer aldığı, MÖ 9. yüzyılda Fenikeliler tarafından kurulduğu ileri sürülüyor. (II)

Akdeniz kıyılarında, savunulması kolay bir yarımada üzerinde bulunan kent, deniz ticareti sayesinde kısa sürede

zenginleşmiş. (III) Roma’yla MÖ 2. ve 3. yüzyıllarda üç

kere savaşan Kartaca yenilmiş ve tamamen yıkılarak Romalılarca koloni hâline getirilmiş. (IV) Tekrar inşa edilen

ve Akdeniz’de yıldızı yükselen Kartaca, imparatorluğun

en önemli üçüncü kenti olmuş. (V) Bugün modern Tunus kentinin bir dış mahallesi olan Kartaca, yapılaşmadan nasibini alarak tarihî özelliklerinin çoğunu kaybetmiş. (VI) Sezar zamanında nüfusunun 700 bine kadar

yükseldiği düşünülen kentin bu ihtişamını ve canlılığını

günümüzde de bulmak mümkün.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

tahmin söz konusudur?

A) I ve II B) I ve VI C) II ve III

D) IV ve V E) V ve VI

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir varsayım söz

konusudur?

A) Roman yazarlarının aynı konular etrafında dönüp durması, okurun beklentisini gittikçe azaltıyor.

B) Sanatçı, hikâyelerinde olduğu gibi romanlarında da

kapalı mekân olarak daha çok evleri, odaları, mutfakları tercih etmiştir.

C) Geleceğe değer vermenin en güzel yolunun önce

yaşadığımız ana değer vermek olduğunu düşünüyorum.

D) Ünlü yazarın son yapıtının insanlar tarafından okunmadığını, beğenilmediğini düşünelim.

E) Her sanatçı, yazdıklarıyla ilgili okura karşı öz eleştiri

yapıp kendini geliştirmelidir.

1-A 2-C 3-B 4-E 5-A 6-D 7-D 8-B 9-D

27 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

Cümle Anlamı - Kavramlar Somutlama

Soyut bir kavram, durum ya da olayın anlaşılabilmesi için somut varlıkların özelliklerinden yararlanılarak genellikle benzetme yoluyla açıklanmasıdır.

Örnek

 Ozan, öz şiir hiçbir katkı maddesinin bulunmadığı zeytinyağı gibi berraktır, diyor.

Yukarıdaki cümlede soyut olan “öz şiir” sözü, “hiçbir katkı maddesi içermeme ve berrak olma özelliği gösteren zeytinyağına” benzetilerek görünür bilinir duruma getirilmiş

yani somutlama yapılmıştır.

 Bir insanın dış görünümü rengini iç dünyasından alır, giysilerimizin bizi kendi sıcaklığımızla ısıtması gibi.

Yukarıdaki cümlede soyut olan “dış görünümün rengini iç

dünyadan alma” sözü, “giysilerimizin bizi ısıtmasına” benzetilerek görünür bilinir duruma getirilmiş yani somutlama

yapılmıştır.

2 - ÖĞRETEN SORU

(I) Suların gittikçe daha da kabarıp köpürdüğünü görüyorum.

(II) Suların rengi koyuluğunu yitiriyor, süt beyazlığına dönüşüyor. (III) Uzun koşudan dönen safkan bir atın ağzındaki köpükler gibi, sulardaki dalgalar sırtında hüzün taşıyor. (IV) Bu

hüznün seviyesi derin derin soluk alıp uyuyan bir aslanın göğsü

şiddetinde yükseliyor, alçalıyor. (V) Dalgalar müthiş bir hırsla

karaya vuruyor ve patlıyor birbiri ardından.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde somutlamaya yer verilmiştir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) IV ve V

1 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somutlamaya başvurulmuştur?

A) Benim yaptığım iş, uçak kullanmaya benzer. Birçok iyi iş

yaparsınız ama başarısız olduğunuz tek bir iş, sonunuz

olur.

B) Nereden bakarsak bakalım, toplumu oluşturan bireylerle

bir duygu alışverişimiz var. Bu nedenle yollayacağımız

her ileti, onlara da uygun gelmelidir.

C) Doğru düşünen bireyler yetiştirmek için anadili öğretimine önem vermek gerektiğini hepimiz biliyoruz.

D) Gelişme, toplumsal bilimlerde çok önemli bir kavramdır.

Bunun için araştırmacılar gelişme kavramı üzerinde sürekli olarak kafa yormaktadırlar.

E) Olaylar ve nesneler için söz konusu olan iyi kötü, güzel-çirkin türünden değerlendirmelerin her birine değer

yargısı denmektedir.

Çözüm

Çözüm

3 - ÖĞRETEN SORU

(I) Bir şiirde sözcüklerin çağrışımsal gücü, ses değeri; oluşturulacak dize için çok önemlidir. (II) Dize içerisindeki sözcükler kendi anlamlarının dışında şiire sessel bir yenilik getirir.

(III) Böylelikle şiir, sözden ziyade ahenge yaklaşarak müzikal

bir değer kazanmış olur. (IV) İnsan vücudunda sağlıklı kalmak

için hücrelerin kendini yenilemesi gibi şiirde de şairin sözcüklerin bilinen anlamlarına yeni anlamlar kazandırması, şiirin kalıcılığı için gereklidir. (V) Sözcüklerin var olan anlamlarıyla yetinen bir sanatçının özgün söyleyişe ulaşamayacağı hiçbir zaman unutulmamalıdır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde somutlamaya yer verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm

TÜRKÇE 28

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

4 - ÖĞRETEN SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde doğrudan aktarılan bir

söze yer verilmiştir?

A) Denemeci, ele aldığı konuya kendi penceresinden bakar.

B) Denemecinin, belli sayıda okura seslendiği unutulmamalıdır.

C) Denemeci, sorunlara değişik açılardan bakarak okura bir

tür uyarıda bulunur.

D) Deneme yazarı, eleştirme görevi yüklendiğinin bilincindedir.

E) Denemecinin işi yargılamaktır, sözü boşuna söylenmemiştir.

Çözüm

Doğrudan (Düz) Anlatım

Başkasına ait bir sözü hiçbir değişiklik yapmadan olduğu gibi

bir başkasına aktarmaktır.

Örnekler

 Usta öykücü, her şey bir insanı sevmekle başlar, diye yazmıştı hatıra defterine.

Bu cümlede öykücünün “her şey bir insanı sevmekle başlar.” sözleri aynen aktarıldığından doğrudan anlatım vardır

 Arkadaşım, hafta sonu sınava gireceğim, dedi.

 Anne, çocuklarına “Yağmur başladı, içeri girin.” dedi.

Yukarıdaki cümlelerde “hafta sonu sınava gireceğim” ve

“Yağmur başladı, içeri girin.” sözleri hiçbir değişiklik yapılmadan aktarıldığından, doğrudan anlatım vardır.

Dolaylı Anlatım

Bir başkasına ait sözü, kişinin kendi söyleyişi içinde eriterek

sözün özünü değiştirmeden yeniden ifade etmesidir.

Örnekler

 Usta öykücü, her şeyin bir insanı sevmekle başlayacağını

hatıra defterine yazmıştı.

 Arkadaşım, hafta sonu sınava gireceğini söyledi.

 Anne, çocuklarına yağmurun başladığını, içeri girmeleri

gerektiğini söyledi.

Yukarıdaki cümlelerde sözü aktaran kişiler, başkasına ait

sözlere kendilerinden bir şeyler katarak dolaylı anlatım yapmıştır.

5 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerden hangisi, dolaylı anlatıma örnek olabilir?

A) Şöyle bir olayları anımsar, üzülürüz ve “İşte bu dünya böyledir.” diye düşünürüz.

B) Öğretmen, Ali’ye: “Arkadaşına söyle, yarın ödevini mutlaka getirsin!” dedi.

C) Paul Valery, şiir yazma yönteminden söz ederken “İlk dize

Tanrı vergisidir, ondan sonrası da çaba...” demiş.

D) Tiyatrodan çıktığımızda arkadaşım, Hazım’ın sahnede

canlandırdığı prensin gerçek hayatta da yaşamış olduğunu söyledi.

E) Önce, tiyatronun ögelerini, hangi sanatların bir araya gelerek tiyatro gerçeğini ortaya koyduğunu düşünelim.

6 - ÖĞRETEN SORU

(I) Değerli kültür, kendisini meydana getiren unsurlar arasında

tam bir denge kurmuş olan ve kendi değerlerinin farkında olan

kültürdür. (II) “Olgun bir dil, olgun bir kültürün ürünüdür.” diyor sanatçı. (III) Olgun bir dilin, kendisini konuşan milletin

duygu ve düşünce inceliklerini ifade edebilen bir dil olduğunu

da söylüyor. (IV) Aslında kültür, hem böyle bir dilin ürünüdür

hem de bu dili en iyi kullanan kişilerin. (V) Böyle ürünler de

hem milli hem de evrensel değerlere sahiptir

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde “dolaylı

anlatım” söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm

Çözüm

29 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

Kinayeli Anlatım (Kinayeli Söyleyiş)

Bir sözün, karşıdakini alaya almak amacıyla, tersini kastedecek şekilde kullanılmasıyla oluşan alaysamalı yargılardır.

Örnek

 Bu roman o kadar yalın ve anlaşılır bir dille yazılmış ki yazarın kendisi de romanı anlayamıyormuş.

Bu cümlede “o kadar yalın ve anlaşılır bir dille” sözüyle,

söz konusu romanın tam tersi bir durumda yani anlaşılmaz

olduğu anlatılmak istendiğinden, kinayeli anlatım vardır.

Kaygı

Herhangi bir olayın olumsuz bir şekilde sonuçlanabileceğine

dair endişe duymaya kaygı denir.

Örnekler

 Bu davranışımdan sonra onun benimle bir daha konuşmamasından çekiniyorum.

 Üslubumdaki değişikliklerden sonra okurlarımın benden

uzaklaşmasından korkuyorum.

Birinci cümlede kişi, davranışından dolayı, arkadaşının

kendisiyle konuşmamasından; ikinci cümlede yazar, sanat

üslubundaki değişiklikten dolayı, okuyucularının kendisinden uzaklaşmasından kaygı duyduğunu ifade ediyor.

8 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir “yakınma” söz konusudur?

A) Dergiye girecek yazıların başka bir yerde yayımlanmamış ve özgün olması gerekir.

B) Konudan konuya atlayan, başlığıyla içeriği birbirine uymayan yazılar bizleri çok yormaktadır.

C) İsteklerimizden birisi de gönderilen yazıların, yazı makinesiyle çift aralıklı olarak yazılmasıdır.

D) Alt alta dizilmiş cümlelerin şiir sayılmayacağı herkesçe

bilinen bir gerçektir.

E) Daha güzel, daha nitelikli bir dergi çıkarabilmek için okurla

iş birliği şarttır.

Çözüm

Yakınma

Herhangi bir olumsuz durumdan üzüntü duymayı, dolaylı yoldan, üstü kapalı şikâyetçi olmayı içeren yargılardır.

Örnekler

 İçerik yönünden zayıf kitaplar, okurlarda okuma arzusunu

köreltiyor.

Bu cümlede kitapların durumundan hareketle okurların

okuma isteğinin azalmasından şikâyet edilmektedir.

 Gücüm, servetim neyim varsa kaybettim

Kaybettim ah, dostlarım neşemi

 Bazı öğrencilerde düzenli çalışma alışkanlığı olmadığından, onlara ödev vermede zorlanıyoruz.

 Son zamanlarda genç şairlerimiz, sadece kendilerinin anlayabileceği, kapalı şiirler yazıyor.

Yukarıdaki cümlelerde de yakınma anlamı vardır.

7 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde söyleyenin düşüncesi,

kinayeli bir biçimde dile getirilmiştir?

A) Otel görevlisi salondaki televizyonun sesini sonuna kadar açmış ama kimse dinlemiyor.

B) Eh, bu hızla gidersek okula belki yarın sabah varırız.

C) Bu küçük tatil köyünde, her sabah üçe kadar arabesk türünde parçalar çalınıyor.

D) Son on yılda tükenen hayvan ve bitki türü, daha önceki

elli yılda yok olanlara eşitmiş.

E) Gürültüyle etkili bir biçimde savaşabilmek için bir yasa

çıkarılması gerekir.

Çözüm

TÜRKÇE 30

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

Alçak gönüllülük

Kişinin kendi değerini olduğundan aşağı göstermesi, sahip

olduğu nitelikleri ön plana çıkarmaktan uzak durmasıdır.

Örnek

 Her ne kadar şiirlerim çok ilgi gördüyse de şairlik yolunda

daha öğreneceğim çok şey var.

Bu cümlede şair, şiirlerinin ilgiyle karşılanmasına rağmen “şairlik yolunda daha öğreneceğim çok şey var” diyerek alçak

gönüllü bir davranış ortaya koyuyor.

10 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Bu sanatçı, içinde yaşadığımız çevreyi, günlük olayları yansıtıyor. (II) Bunları, ancak okurken görebileceğimiz, incelikli

ayrıntılarla ustaca anlatıyor. (III) Bu yapıtında da büyük kentin aylak insanlarını, küçük memurları konu alıyor. (IV) Sevgiye, insanca yaşamaya özlemi olanların arayışlarını inceliyor.

(V) Bunları, alçakgönüllü bir gözlemcilikle önümüze seriyor.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde beğenme sezilmektedir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve V

D) III ve IV E) IV ve V

Çözüm

Çözüm

11 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Bu zorlu uğraşta, kendimi hiçbir zaman şair olarak görmedim. (II) Bana “şair” diyenlere de içimden hep gülümsedim.

(III) Ben, şiir yazma yolunda tutarlı olduğunu sandığım bir biçimde yürüyen, sıradan bir şairim. (IV) Şiir yazma serüveninde,

tüm yeteneğimi ortaya koyarak, ulaştığım düzeyi düşürmeden yol alıyorum. (V) Bu tutumum, işimi bir bakıma zorlaştırdığı gibi az şiir yazmama da neden oluyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinden, konuşan kişinin alçak gönüllü olduğu anlamı çıkarılamaz?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

Beğenme - Takdir Etme

Herhangi bir şeyin iyi ya da güzel olduğunu ve beğenildiğini

dile getirmektir.

Örnekler

 Maviyle yeşilin buluştuğu, gözlerden uzak, şirin bir balıkçı

kasabasıydı burası.

 Ozanın son dönem şiirleri, kaliteli bir anlatımın örnekleri

olarak çıkıyor karşımıza.

Birinci cümlede “şirin balıkçı kasabası” sözüyle, ikinci cümlede “kaliteli bir anlatımın örnekleri” sözüyle ozanın son

dönem şiirlerine yönelik bir beğenme dile getirilmektedir.

9 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Çeviri, kültürlerarası etkileşimdeki önemli etkinliklerden biri.

(II) Kültürleri zenginleştiren bir öge. (III) Son yıllarda, çok sayıda bilimsel ve yazınsal metin dilimize çevrildi. (IV) Bu, Türk

kültürü açısından büyük bir kazanç. (V) Ne var ki, bu çeviri

metinlerinin birçoğunda özgün metnin tam olarak yansıtılıp

yansıtılmadığı ya da kullanılan Türkçenin niteliği tartışılabilir.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde

bir “kaygı” dile getirilmektedir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm

31 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

BİZDEN NOT

Özgünlükle ilgili metinlerde “sanatçının eserlerinde başkasına benzememe, taklitten, öykünmeden

uzak durma, orijinallik, eserlerine kendi damgasını vurma, yeni ve farklı şeyler ortaya koyma” gibi

sözlerin geçebileceği unutulmamalıdır.

BAŞKA YERDE YOK

Bu bölümde söz edilecek kavramlar üslup temelli olup sınav sorularında sıkça yer almaktadır.

Kalıcılık

Bir edebî eserin yazıldığı çağı aşıp günümüzde de

yaşamaya devam etmesidir.

Duruluk

Gereksiz ifadelere yer verilmeyen, anlaşılması kolay bir anlatım.

Doğallık

Yapmacık, zorlama ifadelere yer verilmeyen içten

bir anlatım.

Açıklık

Yanlış anlamadan uzak, anlam belirsizliğinin bulunmadığı bir anlatım şeklidir.

Özgünlük

Bir sanatçının, eserlerine kendine özgü nitelikleri

yansıtmasıdır.

Cümle Anlamıyla İlgili Diğer Kavramlar

Yoğunluk

Edebî bir metinde, az sözle çok şey anlatabilme durumudur.

 Başkasının sayfalarca yazdıklarını bir dizeye sığdıran bir

anlatımı vardı şairin.

Yalınlık

Bir sanat eserinde dili, süssüz, sanatsız ve herkesçe anlaşılacak bir biçimde kullanmaktır.

 Sanatçı, eserlerine günlük dili başarıyla yansıtmış.

Evrensellik

Bir sanat eserinde, tüm insanlığı ilgilendirecek konuları işlemek ve tüm insanlara seslenebilmektir.

 Yaşadığı toprakları aşıp tüm insanlığın duygularını anlatan

eserlere imza attı.

Ulusallık

Bir sanatçının yazdıklarında içinde bulunduğu ulusun insanını

ilgilendiren konulara yer vermesi, ulusal değerleri ön plana çıkarmasıdır.

 Sanatçının öykülerinde, havasını soluduğu coğrafyanın

rengini tüm zenginliğiyle bulabilirsiniz.

Çözüm

12 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Bir romancıyla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi, ayraç içindeki özellikle uyuşmamaktadır?

A) İşlediği konuyu, çizdiği ve betimlediği karakterleri, bunlar arasındaki ilişkileri bugüne değin başka hiçbir romancının yansıtmadığı bir biçimde vermiştir. (özgünlük)

B) Anlatımını oluşturan söz değerlerini seçerken dilin sunduğu tüm olanaklardan yararlanmış, bunları kılı kırk yaran bir tutumla kullanmıştır. (titizlik)

C) Okurken söyleyiş güçlüğü yaratmayan, anlamları herkesçe bilinen sözcükleri seçerek konuşma dilinin özelliklerini içeren, kısa cümleler kurmuştur. (akıcılık)

D) Anlatımındaki ayrıntı zenginliği, ayrıntıları işlevsel bir biçimde verişi onun söylemine inandırıcı bir nitelik kazandırmıştır. (evrensellik)

E) Dili, inceliklerine dikkat ederek güzel bir biçimde kullanması, onun her dönemde okunan, yapıtlarını yaşadığı

günlerin sınırı dışına taşıyan bir yazar olmasını sağlamıştır. (kalıcılık)

TÜRKÇE 32

FASİKÜL 2

Cümle Anlamı - Kavramlar

Etkinlik

A) Aşağıda verilen tanımları uygun kutucuklarla eşleştiriniz.

1.Bir sanatçının yazdıklarında içinde bulunduğu ulusun insanını ilgilendiren

konulara yer vermesi, ulusal değerleri ön plana çıkarmasıdır.

2. Edebî bir metinde, az sözle çok şey anlatabilme durumudur.

3.Bir sanat eserinde dili süssüz, sanatsız ve herkesçe anlaşılacak bir biçimde

kullanmaktır.

4. Bir sanat eserinde, tüm insanlığı ilgilendirecek konuları işlemek ve tüm

insanlara seslenebilmektir.

5. Bir edebî eserin yazıldığı çağı aşıp günümüzde de yaşamaya devam

etmesidir.

6.Gereksiz ifadelere yer verilmeyen, anlaşılması kolay bir anlatım.

7.Yapmacık, zorlama ifadelere yer verilmeyen içten bir anlatım.

8.Yanlış anlamadan uzak, anlam belirsizliğinin bulunmadığı bir anlatım şeklidir.

9.Bir sanatçının, eserlerine kendine özgü nitelikleri yansıtmasıdır.

B) Aşağıda verilen yargılardan doğru olanların karşısına ‘’D’’ yanlış olanların karşına ‘’Y’’ harfi

koyunuz.

1.Sitemde tek bir davranıştan rahatsız olma durumu vardır,yakınmada ise sürekli gerçekleşen,

en azından şikâyette bulunacak kadar gerçekleşen eylemler söz konusudur.

2.Dolaylı anlatımda aktarılan sözün anlamı bazen korunmaz.

3.Doğrudan anlatımlarda aktarılan sözde herhangi bir değişiklik yapılmaz.

4.Bir durumla, yapılacak olan bir işle ilgili duyulan endişe, üzüntü ya da tasaya ‘’kaygı’’ denir.

5.Bir eser, olay ya da durumu iyi veya güzel bulmaya ‘’beğenme’’ denir.

6.Belirli bir konuda bir davranışta bulunmasını veya bulunmamasını söylemeye ‘’yakınma’’ denir.

Doğallık

Evrensellik

Kalıcılık

Yalınlık

Yoğunluk

Ulusallık

Açıklık

Özgünlük

Duruluk

33 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 2

1. (I) Yazarın romanlarını ortaya koyarken içeriğin etkili olması kadar dile hâkim olmasının yanında zengin bir söz

dağarcığına da sahip olması gerekir. (II) Yetersiz bir dille

ortaya konan yapıtların hem yetkin olması hem geleceğe

kalması mümkün değildir. (III) Bir terzi kötü bir kumaştan nasıl iyi bir elbise yapamazsa kendi ana dilini doğru

dürüst bilmeden de bir yazarın, duygularını, düşüncelerini anlatması zordur. (IV) Her şeyden önce okuyanların

anlayabileceği kısa cümlelerle, yerli yerine konmuş sözcüklerle yazması daha etkili olur. (V) Bu düzeye ulaşmak için bir sanatçının Türk edebiyatında bu alanda kendini kanıtlamış sanatçıları incelemesi, özgün üslupları

görmesi, tanıması gerekir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

somutlama yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. (I) Arkadaşlarla yazlığın deniz tarafındaki balkonunda

oturuyoruz. (II) Kıyıdaki balıkçı teknelerinden sesler geliyor. (III) Gece karanlığında teknelerin üzerinde dolaşan

insanlar, koşuşturan karıncaları andırıyor. (IV) Biz tekneleri seyrederken babam da balkona çıkıyor.(V) Babam

çocukken denizci olmayı istediğini fakat annesinin izni

olmadığı için şimdi istemediği bir işi yaptığını söyledi.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

hayıflanma söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. (l) Yaşayan elli edebiyatçıyla yapılan söyleşilerde, edebiyatçıların şimdiye değin pek bilinmeyen sanat ve edebiyat yönleri bir araya getiriliyor. (ll) Kitapta Buket Uzuner, Semih Gümüş, Alim Karaman, Haydar Ergülen,

Fatma Barbarosoğlu, Sadık Yalsızuçanlar gibi şair ve yazarlar yer alıyor.(III) İlk defa Türk edebiyatında elli edebiyatçı, yazar, şair elli uzman edebiyatçıyla karşı karşıya

getirilerek bir çalışma ortaya kondu. (IV) Elli edebiyatçı,

yine sanat dünyasından gelen elli sanatçıya; nasıl bir

kültür ikliminden geldiklerinden, ne hissederek yazdıklarına kadar birçok konuyu anlattı. (V) Bu yapıt, bir solukta okunabilecek alanında bir ilk olma özelliği taşıyan

orijinal bir yapıt olmuş.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde dolaylı bir anlatım söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. Bu yazarımız insanların acılarını, sevinçlerini kısaca yaşamın kendisini anlatır. Yazdıklarını yaşamdan ayıramazsınız. Yapıtlarında hem kendi duygularına yer verir hem

de okurun yüreğinin telini titretir.Olayları anlatmadaki

farklılığını dilin inceliklerinden ustaca yararlanarak da

gösterir. Bununla birlikte onun yazıları, kafanızda soru

işareti bırakmayacak kadar anlaşılır ve nettir.

Bu parçada sözü edilen yazarın anlatımı aşağıdakilerden hangisiyle nitelendirilemez?

A) Duygusal B) Gerçekçi C) Açık

D) Ulusal E) Özgün

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem beğenme hem

de olumsuz bir eleştiri söz konusudur?

A) Akıcı, düz bir anlatım ve aşırılığa kaçmayan bir tutumla oyunu sahneye koymuş yönetmen.

B) Şiirde önemli olan, şiirin içerdiği düşünce değil biçim ve ses özellikleridir.

C) İlk öyküleriyle belirli bir yazınsal düzeyin üstüne çıkmış bu yazarımız, son zamanlarda tekdüze bir anlatıma sığınmış.

D) Bazı sanatçıların yalnızca roman türünde yapıt kaleme almalarını doğru bulmuyorum.

E) Şair edebî sanatlara fazla başvurarak sıfatlarla, mecazlı söyleyişlerle kendine yeni bir tarz oluşturmuş.

1-C 2-D 3-E 4-D 5-C 6-A

6. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, ayraç içinde verilen

kavramla ilgili değildir?

A) Lisede şiirler yazarken bir gün ödüller kazanan bir

şair olacağım aklıma bile gelmezdi. (öz eleştiri)

B) Kitabımla edebiyatımızın, üzerinde hiç çalışılmamış

bir dönemini aydınlatmak istedim. (amaç)

C) Bu genç şairin dergilerde yayımlanan şiirleri, kendinden önceki şairlerden apayrı özellikler taşıyor. (özgünlük)

D) Yeni kitabım yayınlandığında sanatçı arkadaşlarımın

hiçbiri beni arayıp tebrik etmedi. (sitem)

E) Sanatçının son dönem şiirlerinin hem anlayış hem

biçem açısından oldukça farklı olduğu görülüyor.

(karşılaştırma)

TÜRKÇE 34

Pratik Test FASİKÜL 2

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı anlatım söz

konusudur?

A) Puşkin, “Hayat, yapıtta hem güzelliğiyle hem çirkinliğiyle anlatılmalıdır.” der.

B) En iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor, Dostoyevski.

C) Eleştirmenlerin yazınsal yapıtlara ön yargısız yaklaşımı çok önemlidir.

D) O, öykülerinde yaşadığı toplumun insanlarının renkli

dünyalarına yer vermiş.

E) Ünlü müzisyen bize, başarılı olmak için hem Mozart

hem Itrî dinleyin, dedi.

1. (I) Bir şair için sıradan sözcükler bile şiirine farklı anlamlar kazandırır. (II) Dize içerisindeki sözcükler kendi anlam ve söyleyişinin dışında şiire bir farklılık getirir. (III)

Burada amaç; bir sözcüğün anlamsal niteliklerini ortaya

çıkarabilmektir. (IV) Uzun süre yaşamak için nasıl hücrelerin kendini yenilemesi gerekirse şiirde de şairin sözcüklerin bilinen anlamlarına yeni anlamlar kazandırması,

şiirin kalıcılığı için gereklidir. (V) Sözcüklerin var olan anlamlarıyla yetinen bir sanatçının kalıcı olamayacağı hiçbir zaman unutulmamalıdır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde somutlamaya yer verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Bu yazarımız, kendine has çizgisiyle yaşadığı toprağın

tam bir resmini çizmiş. Canlı tablolarla, özlü anlatımıyla

okuyucularının duygu ve düşünce dünyasını geliştirmiştir. Anlatımında belirsizlikten olabildiğince kaçınmış, içinden geldiği gibi yazmaya özen göstermiştir. Bundan dolayı zengin bir okur kitlesine sahip.

Aşağıdakilerden hangisi, bu parçada sözü edilen yazarın yapıtlarının bir özelliği değildir?

A) Kalıcılık B) Özgünlük C) Açıklık

D) Ulusallık E) Yoğunluk

4. (l) Arkeoloji ve Sanat dergisi on dokuz yılı, “Arkeoloji ve

Sanat Yayınları” ise yirmi beş yılı geride bırakmış. (ll)

Özellikle son dönemlerde pek az şeyin süreklilik kazanabildiği ülkemizde böyle bir dergi ve yayınevi için hiç

de azımsanamayacak süreler bunlar. (lll) Bu dergi, sanat ve mimarlık tarihi alanlarındaki araştırma ve inceleme

haberleriyle yetmiş dokuzuncu sayısına ulaşmış durumda. (lV) Derginin editörü, bu başarının büyütülmemesi gerektiğini, yürünecek daha çok yollarının olduğunu söyledi. (V) Derginin 100. sayısını çıkarana dek çalışmalarını sürdüreceklerini açıkladı.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde alçak gönüllülük dile getirilmektedir?

A) I B) ll C) lll D) IV E) V

5. (I) Her yazarın sanat hayatında adını devam ettireceği

Sefiller gibi unutulmaz bir yapıtı olmalı. (II) Ya da Anna

Karenina, Suç ve Ceza gibi unutulmaz romanlar... (III)

Türk edebiyatında böyle bir tek romanla anılmayı kim istemez ki? (IV) Ne yazık ki böyle bir düzeye erişemedim,

çünkü benim romanlarımın hemen hepsi birbiriyle aynı.

(V) İçlerinden birinin öne çıkarak diğerlerini gölgede bıraktığını söyleyemem.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde hayıflanma söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. I. Başarısız bir komedyenin anlatıldığı bu filmi sanki

daha önceden izledim. (tahmin)

II. Öğrencilerine verecekleri kararlarda iyice düşünmeleri gerektiğini hatırlattı. (doğrudan anlatım)

III. 2841 yıldır ayakta duran, Van Gölü kenarında bulunan Van Kalesi görülmeye değer eşsiz bir manzaraya sahip. (beğenme)

IV. Sanatçının eserlerinde süsten, gösterişten, özentiden, uzak bir anlatımı vardı. (yalınlık)

V. Arabanın kapısını kilitledim ama yine de o tenha

yerde arabanın güvende olmadığını düşünüyorum.

(kaygı)

Numaralanmış cümlelerden hangisi ayraç içindeki

kavrama uygun bir örnek değildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1-D 2-A 3-B 4-D 5-D 6-B

35 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 2

1. (I) Şiir, duygu, düşünce ve hayallerin sözcüklerle bir

araya gelerek oluşturduğu coşkun bir ırmaktır. (II) Yazıldığı dilin sınırlarını aşarak başka kültürlerle köprüler kurması, onun renkli yolculuğudur. (III) Hayat bulduğu toprakların sesi soluğu olduğu kadar diğer coğrafyalardaki

okurların da gönüllerinde yer edinir. (IV) Her okuyanda

çeşitli çağrışımlar uyandırarak onların duygu ve hayal

evrenini genişletir. (V) Dilin anlam derinliklerinden okuyana yeni tatlar devşirerek okuyucunun coşku ve heyecanını artırır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

şiirin evrenselliğinden söz edilmiştir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve V

D) III ve IV E) IV ve V

2. (I) Ünlü şairin Bütün Şiirleri yapıtı otuz altı yılda yirmi iki

kez basıldı. (II) Ne yazık ki ilk basımlardaki dikkatsizlik

hep sürüp gitti. (III) Öyle ki bazen bu yanlışların düzeltilmesi için yapılan uyarılar görmezlikten gelindi. (IV) Büyük bir yayınevinin hazırlayıp yaptığı yirmi üçüncü basım ise her bakımdan yepyeni, orijinal bir kitap olarak

ortaya çıktı. (V) Bu baskıda yapıt baştan sona yeniden

incelenmiş, denetlenip yenilenmiştir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde beğeni söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. (I) Güçlü bir aile için iletişimin şart olduğunu ve iletişimde

her düşünce ve duygunun ifade edilmesi ve dinlenilmesi

gerektiğini ifade ediyor uzmanlar. (II) Konunun uzmanları, sağlıklı iletişimin açıklık ve doğruluk olduğu, anlatılanları doğru anlamanın da dikkatli bir şekilde dinlemekle

sağlanabileceğini söylüyorlar. (III) İletişimde her zaman

karşımızdakinin söylemek istediği ile duyduğumuz aynı

olmayabilir. (IV) Çünkü söylenen sözdeki anlam her zaman açık olmaz. (V) Bu durumda anlatılanları doğru yorumlayabilmek için iyi bir dinleyici olmak iletişimi kolaylaştıracaktır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

dolaylı anlatıma yer verilmiştir?

A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV

D) III ve V E) IV ve V

3. (I) Yetkin sanatçının, yazın hayatı boyunca büyüklenmek

gibi bir derdi olmadı hiç, gerilerde kalmayı tercih etti her

zaman. (II) Genç, usta demeden sanatçıları yüreklendirerek yazmaya, üretmeye özendirdi. (III) Popüler olma

adına gerçek eleştiri; gerçek öykü ve gerçek şiirden uzaklaşmadı. (IV) Az konuştu, çok gayret gösterdi ve çok yapıt ortaya koydu. (V) İşte bütün bu özellikleri, onun, geniş bir okur kitlesinin gönlünde taht kurmasını sağlamıştır.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde sözü

edilen sanatçının alçak gönüllülüğünden söz edilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

TÜRKÇE 36

Sınav Tadında FASİKÜL 2

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisi ayraç içinde verilen kavramla ilgili değildir?

A) Ahmet Haşim’in şiirlerinin her bir dizesi adetâ şairinin adını haykırıyor. (özgünlük)

B) Mehmet Emin Yurdakul’un , hece ölçüsüyle yazdığı

şiirlerinde sözcükler sizi hiç duraksatmaz, bir nehir

gibi uzanıp gider. (duruluk)

C) Orhan Kemal’i okuyanlar yapıtlarının ilkinden sonuncusuna kadar neyi savunmuşsa onu savunmaya devam ettiğini görecektir. (tutarlılık)

D) Dil devrimini büyük bir şans ve kazanç sayıyorum,

diyen Sait Faik Abasıyanık halkın anlayabileceği bir

dille yazmıştır. (yalınlık)

E) Ahmet Mithat’ın yapıtları okura mesajı doğrudan verir; kapalı, anlaşılmayan bir cümle bırakmaz. (açıklık)

6. (I) Doğa çevremizin olmazsa olmaz değerlerinden bir tanesidir. (II) Doğa, insan, hayvan bir zincir gibi birbirine

bağlanarak biri, bir diğerinin devamını sağlıyor. (III) Doğanın yok olduğu veya zarar gördüğü bir dünyada her

şey yavaş yavaş yok olmaya başlayacaktır. (IV) Çünkü

doğal dengesi bozulan bir çevrede diğer olayların sebep - sonuç ilişkisi içinde gerçekleşebilmesi mümkün

değildir. (V) Ne yazık ki kimyasal temizleyiciler, zararlı

gazlar, petrol, kalitesiz kömür gibi fosil yakıtları bilinçsizce kullanılmaya devam ediyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

yakınma dile getirilmiştir?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) III ve V E) IV ve V

9. (I) Bu sabah aniden bir fırtına dalgası başlayacağı haberiyle uyandık. (II) Üstelik daha geçen yılki facianın hem

yaraları henüz sarılmamıştı hem de etkisini üzerimizden

tam olarak da atmış sayılmazdık.(III) O fırtınada onlarca

kişi hayatını kaybetmiş, binlerce kişi de malını mülkünü

kaybetmişti. (IV) Bu fırtına da öyle olursa pek çok insanın psikolojisi altüst olacak. (V) Doğrusu böyle bir felakete karşı hiç hazır değiliz.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde koşul ve endişe duyma anlamı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

8. Sanatçının, yüzyıllar öncesinden günümüze kadar uzanan romanlarının nefesini yanınızda hissediyorsunuz.

Yapıtlarında, yaşadığı dönemin olaylarını gözlerimizin

önüne seriyor. Sokağı olduğu gibi yansıtmanın yanında,

yerli yerine konmuş sözcüklerin o ezgili o sıcak deyişiyle

de çağdaşları arasında farklı olduğunu ortaya koyuyor.

Bu parçada sözü edilen sanatçının yapıtlarıyla ilgili

olarak aşağıdaki kavramların hangisinden söz edilmemiştir?

A) Özgünlükten B) Evrensellikten C) Üsluptan

D) Gerçekçilikten E) Kalıcılıktan

7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde sitem anlamı vardır?

A) Gözlerime yıldız yağmurları yağıyor

Güneşin içinden bir başka güneş doğuyor

B) İlk sevgilinin gülüşüne benzer

Bir Nisan havası değil mi esen

C) Ayrılıklar içinde taş mı kesildi kalbin

Hiç unutmam dediğin günleri unuttun mu

D) Penceremde çiçek açmış ağaçlar

Kapım çalınıyor gelen biri var

E) Günle açılırken nilüfer gölde

Bin defa ölürüm bir defa öl de

10. (I) Altı yaşında geçirdiği felç sebebiyle bir bacağı sakat

kalan Meksikalı ressam Frida Kahlo’ya arkadaşları “Tahta

Bacak Frida” lakabını taktılar. (II) 18 yaşında okuldan dönerken bindiği otobüsün çarpıştığı tramvayın demir çubuklarından birisi sol kalçasına saplanan Frida’nın hayatı hastanelerde geçti. (III) Çocuk felci sonucu bir bacağı kesilen ressam daha sonra ünlü bir ressam olan

Diego Rivera ile evlenmiş,yaşamı boyunca sağlık sorunlarıyla uğraşmıştır. (IV) Evliliğinde de mutluluğu bulamayan sanatçı, kendini hep resim yapmaya adadı ve ünlü

bir ressam olarak adını duyurmayı başardı. (V) Hayatının akışı gözlerinin önünden bir film karesi gibi geçerken kendisine yaşama gücü verip iyileşmesini sağlayan

tek şeyin resim yapmak olduğunu söylüyordu.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “somutlamaya” yer verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1-B 2-D 3-A 4-A 5-B 6-D 7-C 8-B 9-D 10-E

37 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Yorumu

Cümle Yorumu

Cümle yorumu, cümleyi oluşturan sözcüklerin ya da sözcük

öbeklerinin çağrışımsal gücünden yararlanarak bir yargıya

ulaşmaktır.

Yakın Anlamlı Cümleler

® Bu tür soruların çözümünde ilkin öncül olarak verilen cümledeki anahtar kelimeler bulunmalıdır.

® Seçeneklerde öncül cümledeki anahtar kelimelerin eş ya

da yakın anlamlıları bulunacaktır.

® Bu belirleme sorunun çözümünü kolaylaştıracaktır.

Karşıt Anlamlı (Çelişen) Cümleler

Bu tip sorularda öncül olarak verilen cümlede anahtar kelimeler aracılığıyla anlatılmak istenen düşünce belirlenmelidir.

 Bu belirlemeden sonra seçeneklerde öncül cümleyle karşıtlık içeren düşünce ortaya çıkarılmalıdır.

 Bu yöntem doğru cevap için kolaylaştırıcı bir yol olacaktır.

2 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Klasik eserleri okumaya en çok, kendi yazdıklarımı tekrar ettiğimi hissettiğim zamanlarda ihtiyaç duyarım.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye anlamca en yakındır?

A) Kimi eserlerin her dönemde okunurluğunu sürdürdüğü

bilinir.

B) Bir yazarın, okuduklarından etkilenmeden yazması mümkün değildir.

C) Her eser, başka metinlerden alınan parçalarla renklenen

bir tablodur.

D) Yazar, benzer ürünler ortaya koymaktan kaçınmak istiyorsa yazdıklarını ara sıra gözden geçirmelidir.

E) Çağını aşmış eserleri okuma, yaratıcılığı besleyen bir etkinliktir.

3 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Şiir öylesine bir dilsel düzenlemedir ki sözcüklerinden biri çıkarılır ya da birinin yeri değiştirilirse şiirin tüm büyüsü bozulur.

Bu cümlede anlatılmak istenenle aşağıdakilerden hangisi arasında anlamca yakınlık yoktur?

A) Şiirde her sözcük, bulunduğu yerde güzeldir.

B) Sözcük, şiirin en önemli öğesidir.

C) Şiirde dil, kendine özgü bir biçimde kullanılır.

D) Şiirin dili, seçilen imgelerin çeşitliliğiyle zenginleşir.

E) Şiirin güzelliği, sözcüklerin birbiriyle uyumundan gelir.

1 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

I. Yazar, eserlerinde gelenekle arasına bir mesafe koymaktansa bu birikime, yaşadığı döneme özgü bir pencereden bakmayı tercih ediyor.

II. Yazarın hiçbir edebiyat geleneğine bağlanmayışı, onu

çağdaşı yazarlardan ayıran önemli bir özellik olarak ön

plana çıkıyor.

III. Yazar, bu kitabıyla kendinden önce üretilen eserleri okumanın bir özgünlük sorununa yol açmayacağını herkese

kanıtlıyor.

IV. Yazar, tarihin kendisine aktardığı seslere kulak tıkamıyor

ancak onları kendi döneminin gerçekliğinin süzgecinden geçiriyor.

V. Yazarın kendi olma sorununu tartıştığı bu kitapta, yüzünün düne değil yarına dönük olduğu açık bir biçimde

gözlemlenebiliyor.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri anlamca

birbirine en yakındır?

A) I ve III B) I ve IV C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

Çözüm

Çözüm

Çözüm

BAŞKA YERDE YOK

O Cümle yorumu, sınavlarda sıkça sorulması ve

farklı soru tipleriyle üzerinde önemle durulması gereken bir konudur.

O Bundan dolayı konuyla ilgili örnekler üzerinde

yoğunlaşmak ve çokça soru çözmek sizin yararınıza olacaktır.

TÜRKÇE 38

FASİKÜL 2

Cümle Yorumu

6 - ÖĞRETEN SORU

Her ressam, aynı doğa parçasını tuvaline farklı biçimlerde

yansıtır.

Bu cümlenin sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olmaz?

A) Doğa, her sanatçı için değişmez bir konu alanıdır.

B) Çünkü olaylara, durumlara bakış açısı sanatçıdan sanatçıya değişir.

C) Bu, aynı zamanda biçemle ilgili bir durumdur.

D) Bunda sanatçının doğayı algılama biçiminin etkisi vardır.

E) Bunu, yaratıcılığın bir gereği sayabiliriz.

7 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

I. Uyku esnasında solunum sıklığının ve kalp atış hızının

düşmesi, vücuda pompalanan kan basıncını azalttığından uykudayken daha fazla üşürüz.

II. Özellikle iki üç aylık bebeklerde, uyurken değişen vücut

sıcaklığına bağlı olarak ortaya çıkan ani ölümler, günümüzde yaygın olarak görülmektedir.

Yukarıda verilen II numaralı cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) I. cümlede ifade edilen konuyla çelişen farklı bir durumdan söz edilmektedir.

B) I. cümlede anlatılan durumun sebep olduğu bir olumsuzluktan bahsedilmektedir.

C) I. cümledeki olgunun, çocukları neden daha fazla etkilediği açıklanmaktadır.

D) I. cümlede belirtilen olgunun her bireyde gerçekleşmediği örneklenmektedir.

E) I. cümlede değinilen düşüncenin bilimsel olarak kanıtlandığı gösterilmektedir.

Çözüm

Düşüncenin Akışına Göre Cümle Tamamlama

 Bu tip sorularda öncül olarak verilen cümle yargı yönünden eksik bırakılır.

 Bundan dolayı yargı yönünden tamamlanmamış cümlede

anlatılmak istenen düşünce belirlenmelidir.

 Seçeneklerde öncül cümleyle aynı doğrultuda olan ya da

karşıtlık içeren düşünce saptanmalıdır.

 Bu metot, sizi okuyup, anlayıp yorumladığınız sorunun doğru cevabına ulaştıracaktır.

Numaralanmış Cümlelerde Anlatılmak İstenen

 Bu çeşit sorularda numaralanmış cümlelerden oluşan ve

anlam bütünlüğü içeren bir metin ya da parça verilir. Böyle sorularda verilen cümleleri iyi okuyup anlamak gerekir.

 Numaralı cümlelerde anlatılmak istenen düşünceler ya da

kavramlar seçeneklerde yorumlamaya açık bir şekilde ortaya konur.

 Bu durumda yapılması gereken, numaralı cümlelerde anlatılmak istenen düşünceler ya da kavramlarla seçeneklerde verilenlerin uyuşup uyuşmadığını belirlemektir.

 Bu belirleme doğru cevaba ulaşmayı kolaylaştıracaktır.

4 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Konu “kitap” oldu mu herkes bir şeyler söylüyor. (II) Bana

ters gelen bir görüş ise bugünlerde oldukça yaygın. (III) O da

şu: Kitap konusunda yetişkin ve çocuk ayrımı yapılamaz. (IV)

Çünkü iyi bir çocuk kitabı mutlaka yetişkinlere de seslenir. (V)

Bu düşüncenin doğruluğuna inanmıyorum. (VI) Nedeni de şu:

Çocukların severek okuyacakları nitelikli bir kitap, yetişkinlere

pek bir şey söylemeyebilir ya da yetişkinlerin severek okuyacağı bir kitap, çocukları hiç de heyecanlandırmayabilir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri, “çocuklarla yetişkinlerin aynı kitaplardan hoşlanmayacağı” düşüncesine ters düşmektedir?

A) I ve III B) I ve IV C) I ve VI

D) III ve IV E) IV ve VI

5 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Şiir, yalnızca acıları, yoksunlukları, mutsuzlukları dile getirmemelidir. ----?

Bu sözler aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülemez?

A) Gerçekte de sevinçle hüzün, ölümle yaşam yan yana karşımıza çıkmaz mı

B) Türk halk müziğinde uzun havalardan sonra oyun havalarına geçilmez mi

C) Okuyucunun şiirden alacağı hazzı sınırlamaya gerek var mı

D) Günümüzde insan yaşamının trajik yönlerini yansıtan

eserler de ilgi çekmiyor mu

E) Şiir okuyucusunu karamsarlığa itmenin bir anlamı var mı

Çözüm

Çözüm

39 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Yorumu

9 - ÖĞRETEN SORU / 2019 AYT

(I) Ergenlikten sonra büyümesi duran insanların aksine pek çok

balık yaşamları boyunca gelişimini sürdürüyor. (II) Örneğin, bir

mersin balığı yüzyıldan fazla yaşayabiliyor ve iki buçuk metreden uzun olabiliyor. (III) Ancak dünya genelindeki aşırı avlanma,

balıkların uzun bir yaşam sürmesini engelliyor. (IV) Bunun sonucunda da dünya, büyük balıklarını yavaş yavaş kaybediyor. (V)

Buna rağmen balıkçılığın sınırlandırıldığı ender bölgelerde balıkların büyüklüğüyle ilgili yeni rekorlar kırılmaya devam ediyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) I. cümlede insanlarla balıklar, belirli bir özellik üzerinden

karşılaştırılmıştır.

B) II. cümlede bir balık türünün yaşam süresiyle boyu arasında ilişki kurulmuştur.

C) III. cümlede balıkların yaşam sürelerini uzatan bir faktörden söz edilmiştir.

D) IV. cümlede bazı balıkların neslinin tükenme nedenleri

üzerinde durulmuştur.

E) V. cümlede balıkçılığın dünya genelinde kısıtlanması gerekliliği vurgulanmıştır.

8 - ÖĞRETEN SORU / MSÜ 2018

(I) Bulutları bıçak gibi delen gökdelenlerle başımız göğe erdi

sansak da inşaat teknolojisinde gerçek bir ilerleme sağlayabilmek için tarihe dönüp bakmamız gerekiyor. (II) Örneğin Isparta’nın Yalvaç ilçesinde bulunan Pisidia Antiocheia kentinde

yapılan son kazı çalışmaları incelenebilir. (III) Bu çalışmalarda

MÖ 300 yılında kentin alt yapısının ızgara sistemine göre inşa

edildiği belirlenmiştir. (IV) Ayrıca kazılarda ortaya çıkan atriumlu, yani avlu sistemli Roma evlerinde soğuk havalara direnmek için alttan ısıtma yöntemi kullanıldığı fark edilmiştir.

(V) Asırlar önce bile kullanılan ve oldukça ekonomik olan bu

yöntem günümüzde neden kullanılmasın?

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) I. cümlede günümüzde inşaat sektöründeki küçülmenin

nedenine değinilmiştir.

B) II. cümlede coğrafi konumun kazı çalışmalarını etkilediği

vurgulanmıştır.

C) III. cümlede şehirleşme faaliyetlerinde kullanılan ilk sistemden bahsedilmiştir.

D) IV. cümlede doğa koşullarına karşı geliştirilen bir önlemden söz edilmiştir.

E) V. cümlede günümüzdeki inşaat projelerinin maliyetli olduğundan yakınılmıştır.

10 - ÖĞRETEN SORU / 2021 TYT

(I) Avustralya’da yaşayan Tetragonula carbonaria türü arılar,

balı üzüm tanesine benzeyen çanaklarda depoluyor; yavrularını ise sarmal şekilli kuluçka peteklerinde yetiştiriyor. (II) Bir

mühendislik harikası olan bu kuluçka petekleri, birbirine bağlı

yüzlerce gözden oluşan bir merdiveni andırıyor. (III) Zaman

içinde gözlere, dışa ve yukarıya doğru sarmal yapı oluşturacak

şekilde yenileri ekleniyor. (IV) Arıların petekleri oluştururken kullandıkları ana malzeme, bitki reçineleri ve bal mumu karışımından oluşuyor. (V) Kraliçe arı gözlere birer yumurta bırakıyor,

işçi arılar da hemen gelip bu gözlerin üzerini kapatıyor.

Bu parçada yer alan numaralanmış cümlelerde Tetragonula carbonarialar hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede, yaşadıkları yer ve üretim biçimlerinden söz

edilmiştir.

B) II. cümlede, ürettikleri kuluçka peteklerine ilişkin öznel

yargı kullanılmıştır.

C) III. cümlede, kuluçka peteklerine nasıl şekil verdiklerinden bahsedilmiştir.

D) IV. cümlede, kuluçka peteklerini hangi maddeden ürettiklerine işaret edilmiştir.

E) V. cümlede, aralarındaki iş bölümünün bal üretimi üzerindeki olumlu etkisine değinilmiştir.

Çözüm

TÜRKÇE 40

FASİKÜL 2

Cümle Yorumu

Cümleden Kesin Olarak Çıkarılabilecek Yargı

 Böyle sorularda verilen cümlede anlatılmak istenen düşünce net olarak belirlenmelidir.

 Soruda asıl istenen kesinliktir. Bundan dolayı cümle anlamsal yönden iyi algılanmalıdır.

 Bu tür sorularda kesin olarak çıkarılabilecek yargı istendiği için seçeneklerde öznel, göreceli ya da kişiden kişiye

değişen yargılara dikkat edilmelidir.

 Bu dikkat sizi cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargıya dolayısıyla sorunun doğru cevabına ulaştırır.

Çözüm

Çözüm

12 - YENİ NESİL SORU

I. Yetişkinler gelişmek için uykuya ihtiyaç duyar çünkü uyku

sırasında büyüme için gerekli olan HGH hormonu salgılanır, bu da kas ve kemiklerin gelişmesini sağlar.

II. Üç yaşını doldurmuş çocuklarda görülen uyku yetersizliği, kas zayıflıklarını tetiklemekte, kemiklerin yeterince

gelişmemesini de beraberinde getirmektedir.

Yukarıda verilen II numaralı cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) I. cümlede ifade edilen konuyla örtüşmeyen çelişkili bir

durumdan söz edilmektedir.

B) I. cümlede anlatılan durumun eksikliğinin neden olduğu

bir olumsuzluk belirtilmektedir.

C) I. cümledeki saptamanın, çocukları neden daha çok etkilediği açıklanmaktadır.

D) I. cümlede belirtilen durumun her bireyde gerçekleşmediği örneklenmektedir.

E) I. cümlede değinilen düşüncenin bilimsel sonuçlarının

olumsuzluğu kanıtlanmaktadır.

11 - ÖĞRETEN SORU / 2018 AYT

(I) Bir araştırmada kendinden yaşça küçük veya büyük kardeşi olan çocuklar ile yalnızca bir ikiz kardeşi bulunan veya

hiç kardeşi olmayan çocuklar incelenmiştir. (II) Bu çalışma sonucunda tek çocukların ve yalnızca ikiz kardeşi olan çocukların bazı zihinsel aktivitelerde, küçük veya büyük kardeşi olan

çocuklara oranla daha başarısız oldukları görülmüştür. (III)

Böylece çocukların kendilerinden yaşça küçük veya büyük

kardeşleriyle etkileşiminin, yaşıtlarıyla olan iletişiminden daha

önemli olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. (IV) Zihinle ilgili araştırmalarda “kardeş avantajı” olarak adlandırılan bu durumun

nedenlerine yönelik çeşitli varsayımlar geliştiriliyor. (V) Farklı

yaşlardaki kardeşler arasında kurulan usta çırak ilişkisi, bu

önermelerden sadece biri.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede araştırmanın kimler üzerinde yapıldığından

söz edilmiştir.

B) II. cümlede çalışma sonuçları, karşılaştırmaya dayalı olarak ifade edilmiştir.

C) III. cümlede araştırma bulgularına bağlı olarak bir çıkarım yapılmıştır.

D) IV. cümlede zihinle ilgili çalışmaların henüz tamamlanmadığı belirtilmiştir.

E) V. cümlede araştırma sonuçlarına dayalı bir öneride bulunulmuştur.

41 TÜRKÇE

FASİKÜL 2

Cümle Yorumu

14 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Türk edebiyatının önemli sanatçılarından Yaşar Kemal’in, düşlerine sığınarak hayata tutunmaya çalışan sokak çocuklarının

unutulmamaya mühürlenen hayat hikâyelerini anlattığı Neredesin Arkadaşım, büyük ustanın çocuklarla yaptığı söyleşilerden oluşmaktadır.

Bu cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Neredesin Arkadaşım adlı eser, Yaşar Kemal’in sokak çocuklarıyla yaptığı röportajların bir seçkisi olarak yayımlanmıştır.

B) Yaşar Kemal’in sokak çocukları üzerine yaptığı araştırmalar okurlarca beğenildiği için bir araya getirilmiştir.

C) Sokak çocuklarından edindiği izlenimlerle Yaşar Kemal,

Neredesin Arkadaşım adlı öyküyü sokak çocuklarına ithaf etmiştir.

D) Neredesin Arkadaşım adlı eseriyle Yaşar Kemal, ilk defa sokak çocuklarının sorunlarını bir öykü kitabında işlemiştir.

E) Sokak çocuklarının hayat hikâyelerini konu edinen Neredesin Arkadaşım adlı öykü kitabı üzerine Yaşar Kemal’le

yapılan röportajlar bir kitap hâline getirilmiştir.

13 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Kavakların alerjik polen üreterek insan sağlığını olumsuz etkilediği yönündeki yaygın inanış, son bilimsel çalışmalarla yerini farklı görüşlere terk etmiştir.

Bu cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kavakların alerjik polen üretmediği, son bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır.

B) Alerji bilimi araştırmaları, kesin sonuçlar verebilecek kadar ileri değildir.

C) Bilimsel gerçeklerle halk inanışları arasında ciddi bir çelişki vardır.

D) Hangi bitkilerin alerjiye neden olduğu konusunda bilgi

kirliliği söz konusudur.

E) Alerji araştırmaları sonucunda, benimsenmiş bazı bilgiler değişmektedir.

Çözüm

Çözüm

15 - YENİ NESİL SORU / 2021 TYT

I. Türkiye’de Türkçe müzik daha fazla dinleniyor ve reklam verenler daha çok Türkçe müzik yayını yapan radyoları tercih ediyor.

II. Türkiye’de yayın yapan radyo kanallarının çoğu yerli müzik yayını yaparken yabancı müzik yayını yapan kanal

sayısı iki elin parmaklarını geçmiyor.

Numaralanmış I. cümle ile ilgili aşağıdakilerden hangisi

söylenebilir?

A) II. cümlede belirtilen durumun gerekçesini açıklamaktadır.

B) II. cümlede ortaya konulan durumun koşulunu belirtmektedir.

C) II. cümledeki bilgileri farklı örnekler üzerinden değerlendirmektedir.

D) II. cümledeki açıklamayı çürütmek için yeni bir bilgi sunmaktadır.

E) II. cümlede yer alan açıklamayı karşılaştırmalı ele almaktadır.

Cümle Birleştirme

 Bu tür sorularda öncül olarak verilen iki farklı cümledeki

anlatılmak istenen düşünce doğru tespit edilmelidir.

 Bu iki farklı cümlede tespit edilen düşüncelerin yeni ve tek bir

cümle olarak seçeneklerde ortaya konduğu görülecektir.

 İki farklı öncül şeklinde verilen cümlelerdeki anahtar kavramların doğru belirlenmesi sorunun doğru cevabı için kolaylaştırıcı bir yöntem olacaktır.

Çözüm

TÜRKÇE 42

FASİKÜL 2

Cümle Yorumu

16 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

• Davies, eğitimi bireyleri kapasitelerine göre farklı statülere yerleştiren bir sistem olarak değerlendirmektedir.

• Toplumsal tabakalaşmayı temel alarak en yeteneklilerin

en önemli mesleklerle ödüllendirilmesi gerektiğine inananlar, bu görüşe destek vermişlerdir.

Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Davies, eğitimin tanımını yaparken, farklı yeteneklere sahip olan kişilerin buna bağlı olarak farklı mesleklere yerleştirilmesi gerektiğini ve bunun da toplumsal tabakalaşmanın gereği olduğunu savunmuştur.

B) Toplumsal tabakalaşma temelinde en yetenekli insanların en önemli meslekleri elde etmesi gerektiğini düşünen

kişiler; Davies’in, eğitimin bireyleri kapasitelerine bağlı

olarak farklı statülere yerleştiren bir sistem olduğu düşüncesini desteklemişlerdir.

C) Meslek seçiminde eğitimin belirleyici olması gerektiğini

vurgulayan Davies ile toplumsal tabakalaşmayı esas alıp

yetenekli kişilerin statüsü yüksek mesleklere yerleşmesi

gerektiğini savunanların görüşleri örtüşmektedir.

D) En yetenekli insanları en iyi mesleklere yönlendirmenin

gerekli olduğunun ve bunun eğitimle sağlanacağının altını çizen Davies, bu konudaki tanımlarını toplumsal tabakalaşmayı savunanların görüşleriyle desteklemektedir.

E) Toplumun meslekler açısından tabakalaşmasının, yani en

yeteneklilerin en önemli mesleklere sahip olmasının toplumsal bir gerçeklik olduğunu belirten Davies’in eğitim

tabakalaşma ilişkisine dayanan bu düşüncesi, geniş kitleler tarafından desteklenmiştir.

Çözüm

17 - ÖĞRETEN SORU / 2023 TYT

I. Döneminde önemini yitiren “gül”, “bülbül” gibi mazmunları canlandırmayı amaçlayan şair; modern bir Leyla ile

Mecnun denemesi şeklinde tanımladığı Mona Rosa’yı

kaleme almıştır.

II. Şair, tasavvuf edebiyatının imge ve mecazlarını yeni bir

şiir anlayışı çerçevesinde yorumlayarak modern Türk

edebiyatına kazandırmayı amaçlamıştır.

Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tasavvuf edebiyatının imge ve mecazlarını yeni bir şiir anlayışı çerçevesinde yorumlayarak döneminde önemini yitirmiş “gül”, “bülbül” gibi mazmunları canlandıran ve modern Türk edebiyatına kazandırmayı amaçlayan şair; kaleme aldığı Mona Rosa’yı modern bir Leyla ile Mecnun

denemesi şeklinde tanımlamıştır.

B) Döneminde önemini yitiren tasavvuf edebiyatının imge

ve mecazlarını yeni bir şiir anlayışı çerçevesinde yorumlayarak modern Türk edebiyatına kazandırmayı amaçlayan şair; “gül”, “bülbül” gibi mazmunları canlandırarak

yazdığı Mona Rosa’yı modern bir Leyla ile Mecnun denemesi şeklinde tanımlamıştır.

C) Şair, döneminde önemini yitiren “gül”, “bülbül” gibi mazmunları yorumlamayı ve tasavvuf edebiyatının imge ve

mecazlarını yeni bir şiir anlayışı çerçevesinde canlandırıp modern Türk edebiyatına kazandırmayı amaçlayarak

modern bir Leyla ile Mecnun denemesi şeklinde tanımladığı Mona Rosa’yı kaleme almıştır.

D) Tasavvuf edebiyatının imge ve mecazlarını yeni bir şiir anlayışı çerçevesinde yorumlayarak modern Türk edebiyatına kazandırmayı ve döneminde önemini yitiren “gül”,

“bülbül” gibi mazmunları canlandırmayı amaçlayan şair;

modern bir Leyla ile Mecnun denemesi şeklinde tanımladığı Mona Rosa’yı kaleme almıştır.

E) Döneminde önemini yitiren “gül”, “bülbül” gibi mazmunları yorumlayarak tasavvuf edebiyatının imge ve mecazlarını yeni bir şiir anlayışı çerçevesinde canlandırmayı ve

modern Türk edebiyatına kazandırmayı amaçlayan şair;

kaleme aldığı Mona Rosa’yı modern bir Leyla ile Mecnun

denemesi şeklinde tanımlamıştır.

Çözüm

43 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 2

1. Gerek günümüzde gerek yıllar sonra yeni diyebileceğimiz şey, bir sanat adamının kendinden başka kimsede

bulunmayan özelliğidir.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye anlamca en yakındır?

A) Sanatçı, yıllar sonra bile adından söz ettirecek yapıtlar ortaya koymalıdır.

B) Farklı konuların işlendiği eserlerin, uzun soluklu olması kaçınılmaz.

C) Gerçek sanat eseri, asırlara meydan okuyarak ayakta

kalmasını bilir.

D) Sanatçının kendini çağdaşlarından farklı kılan niteliklerinin olması onu her dönemde canlı kılar.

E) Sanat eserinin yeniliği, sanatçının yapıtlarının zamana

karşı direnmesine bağlıdır.

3. (I) Günlük, içinde yaşadığımız zamanı geleceğe taşıdığımız yazılardır. (II) Bu bakımdan farklı sanat dalları arasında fotoğrafçılığa daha çok benzer. (III) Bir fotoğraf gibi

anın yakalanıp sonsuza aktarılması ve ölümsüzleştirilmesi gerçekleşir günlükte. (IV) Yayımlandığında kaleme

alındığı günlerden tatlı bir esinti bırakır zihinlerde. (V) Anlatıcısının olup bitenlere tanık olmasının sağladığı canlı

bir anlatımla diğer yazı türlerine göre inandırıcılığı daha

fazladır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi anlamca birbirine en yakındır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) IV ve V

2. Ressamlar dağların resimlerini yapana kadar, insanlar

dağların güzelliğini bilmiyordu.

Aşağıdakilerden hangisi bu sözde anlatılmak istenenle anlamca aynı doğrultudadır?

A) Sanatçı insanların ufkunu açar ancak öğretme gibi

bir zorunluluk taşımaz.

B) Gerçek sanat yapıtları, doğayı gözümüzde canlandırarak yansıtır.

C) Sanatçılar, insanların farkına varamadıkları güzellikleri görmelerini sağlar.

D) Doğanın güzelliklerinden yararlanmak için çevremize

bakmak yeterlidir.

E) Doğa betimlemeleri sanat eserlerinin birçoğunda sanatçının vazgeçemediği unsurlardır.

4. (I) Sosyal duyarlılığa sahip olan bu sanatçı, dönemin sorunlarını kendi bakış açısıyla ele alarak bize o dönemi

gerçekçi bir şekilde yansıtmıştır. (II) Son romanında toplumun yaşadığı sıkıntılara, yoksulluğa, haksızlıklara, geri

kalmışlığa değinerek sosyal mesajlar veriyor. (III) O, yapıtlarında ele aldığı insanları bilinçlendiren konularla topluma yarar sağlayacağını biliyor. (IV) Kalemiyle kendi insanına hizmet etmeyi görev olarak görüyor ve yapıtlarını sosyal meselelerin çözümüne ayırıyor. (V) Bu son romanını diğer yapıtlarından farklı kılan temel özellikse dilin etkili ve güzel kullanılmasıdır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden

sanatçının toplum için sanat yaptığı anlamı çıkarılamaz?

A) l B) ll C) III D) IV E) V

TÜRKÇE 44

Öğreten Test FASİKÜL 2

6. Gurbette, hasrette, sıkıntıda oldukları zaman çok güzel

eserler verenlerin; vatana, sevgiliye, rahata kavuştuktan

sonra o etkileyiciliği kaybettikleri çok görülmüştür. Demek ki ----.

Bu cümlenin sonuna, düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygundur?

A) yaşadıklarını gerçekçi bir dille anlatan sanatçıların

yapıtları her dönemde okunur

B) sanatçılar; yazmak, söylemek ihtiyacını, sorunlar karşısında daha çok hissediyor

C) başarılı sanat yapıtları, gerçek yaşamdan alındığında

ortaya çıkar

D) hayattan yola çıkılarak yazılan yapıtlar, hayallerle

oluşturulanlara göre daha etkileyicidir

E) yazmanın amacı, insanların sıkıntılarına, dertlerine

çareler arayıp çözüm sunmaktır

7. I. İyi bir romancı, dünya klasiklerini okumadan yazmaya başlamamalıdır.

II. Romancı, yapıtını yaşadığı çevreden, tanık olduğu

olaylardan seçer.

III. Romancı, gözlemlerine ne bir şey ekler ne de onlardan bir şey eksiltir.

IV. Romancı, insanın bütün yönlerini iyi bir betimlemeyle

yansıtır.

V. Romancı, çevresinde gördüklerini kendi yorumuyla

yeniden biçimlendirir.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangi ikisi anlamca birbiriyle çelişmektedir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

9. Kendi döneminin beğenisini kazanamamış bir yapıtın,

çağların acımasızlığına karşı koyması mümkün değildir.

Bu cümleyle aşağıdakilerden hangisi anlamca aynı

doğrultudadır?

A) Asırlar karşısında ayakta kalmış bir yapıt, bulunduğu

zamanda da ilgi görmüştür.

B) İnsanların beğenileri ve değer yargıları zamana göre

farklılıklar gösterebilir.

C) Çağında değeri bilinmemiş bir yapıt, gelecek kuşakların beğenisini kazanabilir.

D) Sanat yapıtı, yıllar sonra da adından söz ettiriyorsa

değerlidir.

E) Toplumsal konular yerine, evrensel konuları işleyen

yapıtlar ancak geleceğe seslenir.

8. (I) Faruk Nafiz’in şiirleri, biçim ve söyleyiş bakımından

Türk halk şiirinin lezzetini tattırmıştır. (II) Şiir yazmak, Faruk Nafiz için gösteriş yapmaktan uzak, içten gelen bir

harekettir. (III) Şair, bu arada Türk şiirinin nasıl bir yol izlemesi gerektiğini sağlam bir görüşle anlatmıştır. (IV) Yazın hayatı boyunca Anadolu insanının duygularına yer

vermiş, Millî Edebiyat duyarlılığını geliştirmiştir. (V) Yazınımızda Batı edebiyatına kapalı, Türk şiirine açık bir yol

izleyerek şiir anlayışını ortaya koymuştur.

Faruk Nafiz Çamlıbel’in ele alındığı bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, şairin üslubuyla ilgili bir açıklama yapılmıştır.

B) II. cümlede, şiirleriyle ilgili tutumundan söz edilmiştir.

C) III. cümlede, Türk şiirinin sorunlarına çözüm yolu

önermiştir.

D) IV. cümlede, Türk şiirine katkısı dile getirilmiştir.

E) V. cümlede, şairin edebî anlayışıyla ilgili bilgi verilmiştir.

1-D 2-C 3-B 4-E 5-A 6-B 7-D 8-C 9-A

5. Gerçek şu ki her dilin sözcük sayısı sınırlıdır ve onun herkese ait olduğu bilinmelidir. Aynı sözcüğün pek çok şair

tarafından kullanıldığı görülür fakat önemli olan, ----.

Bu cümlenin sonuna düşüncenin akışına göre, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) sözcüğün, o şairin kendi sesi soluğu olmasıdır

B) kimsenin işlemediği konuları dile getirmektir

C) şairin gerçek yaşamdan ayrı olmamasıdır

D) halkın kullandığı sözcüklerle şiir yazmaktır

E) her insanın, şiiri kolayca anlayabilmesidir

45 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 2

2. I. Yapıtında düş gücüyle birlikte gerçeklerden yola çıkarak yazan romancı, okurun ilgisini çekmeyi başarır.

II. Bir romanda, hem gerçek yaşamdan tablolar hem

kurgusal olaylar bir arada bulunabilir.

III. Yaşamdan alınan kareler, düşsel öğelerle süslenerek romanlarda yer aldığında okurun daha çok dikkatini çeker.

IV. Sanatçılar, dili öyle ustaca kullanırlar ki söz işçiliğini

romanın her satırında hissedersiniz.

V. Sanatçı; okuru, yaşayarak yazdıklarına inandırdığı

kadar, hayâl ederek yazdıklarına da inandırmalıdır.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangileri anlamca birbirine en yakındır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

1. Eleştiriyi bütün incelikleriyle bilen sanatçılar eleştiri yapmalıdır, böyle olmadığı zaman ----.

Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülemez?

A) yapılan eleştirilerin sanatçılar tarafından önemsenmediğini görüyoruz

B) okuru yönlendirmekten uzak, üstünkörü değerlendirmeler yapılıyor

C) yapıtın gerçek değerini göstermeyen, onu iyi anlatmayan eleştirilerle karşılaşıyoruz

D) genç sanatçıların yapıtlarını değerlendirmeye kimse

yanaşmıyor

E) sanatçılarımız gerçek anlamda bir eleştiriyle karşılaşmadıklarında kusursuz olduklarını düşünüyorlar

3. Şairlerin, şiirlerinde sadece sanatkarâne bir söyleyiş kullanarak duygularını gizleyip yüreğindeki sesi duymazlıktan gelmesi, ----.

Bu cümlenin sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) dili önemseyen nitelikli şairin yetişmesine katkıda bulunacaktır

B) şiiri düzyazıya yaklaştırmaktan başka bir işe yaramayacaktır

C) şiirdeki duygu yükünün ortadan kalkmasına yol açar

D) şairin orijinal sözcükleri, şiirine yansıtmasını kolaylaştırır

E) içerik yönünden zengin şiirlerin sayısını artıracaktır

4. Yeni yetişen sanatçıların yapıtları hakkında şimdiye kadar değerlendirme yazıları hiç yazmadım, bundan sonra

da yazmayı düşünmüyorum.

Bu sözleri söyleyen bir sanatçı, aşağıdakilerden hangisini söylerse kendi sözleriyle çelişmiş olur?

A) Bu genç şairi değerlendirmem için uzun yıllar geçmesi gerekiyor.

B) Çağdaşım olan ve ilk yapıtını veren bu sanatçıyı şimdiden değerlendirmek yanlış olur.

C) Kendini tam olarak ifade edememiş genç sanatçıları

birkaç yapıtına bakarak değerlendirmeye zaman harcayamam.

D) Eleştiri yazılarımın konusunu genellikle yetkinliğe

erişmiş, kendini kanıtlamış eski sanatçılar oluşturur.

E) İlk romanıyla edebiyat dünyasına adım atan bu genç

sanatçının, kurguda birtakım yenilikler ortaya koyduğu görülüyor.

TÜRKÇE 46

Pratik Test FASİKÜL 2

8. Ne kadar çok okursak okuyalım, edebiyat bahçesinde

renklerini ve kokularını görmediğimiz çiçekler mutlaka

olacaktır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu cümlede anlatılmak istenene anlamca en yakındır?

A) Bulunduğu sokağı anlatan yapıtlar, yetkin okurla

eninde sonunda buluşur.

B) Geçmişin nitelikli yapıtlarını okumak, okurlar için bir

zaman kaybı değildir.

C) Kimi yapıtlar, içeriğiyle okurların ilgi alanlarının dışında kalabilir.

D) Bir okurun, yazın dünyasındaki nitelikli bütün yapıtlardan haberdar olması düşünülemez.

E) Bütün yapıtları okuyup anlamak her okur için hayallerinin de ötesinde bir beklentidir.

7. (I) Romancı, bilinç akışı, iç monolog, ve mektupları da

kullanarak okuru sürekli olarak olayların içinde tutabiliyor. (II) Bu teknik özellikler, anlatılan konuyu hiçbir zaman gölgelemiyor. (III) İç ve dış dünya arasında kurduğu

denge, anlatım tekniği ve kurgusu onun edebiyatımızdaki farklılığını gösteriyor. (IV) Onun yazdıklarını okuyunca, bu kadar az üretmiş olmasına üzülmemek elde

değil. (V) Birey toplum çatışmasını bu kadar derinlikli anlatan onun gibi ustaların eserlerine daha da sıkı sarılmak

gerektiğini anlıyoruz.

Bir romancıdan söz edilen bu parçada numaralanmış

cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, çeşitli yollardan yararlanarak yapıtını etkin kıldığı anlatılıyor.

B) II. cümlede, yapıtlarında anlatımı içerikten daha çok

önemsediği belirtiliyor.

C) III. cümlede, özgün yönleri dile getiriliyor.

D) IV. cümlede, dolaylı olarak övülüyor.

E) V. cümlede, yapıtlarının konusundan söz ediliyor.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ötekilerden farklı

doğrultuda bir düşünce dile getirilmiştir?

A) Yazarlıkta yetkin olmak, gördüklerine, duyduklarına

ve yaşadıklarına duyarlı olmayı gerektirir.

B) Kalem kullanan birini yazar katına yükselten değer,

çağdaşı olanlardan farklı bir anlatımının olmasıdır.

C) Yapıtına bakarak onun cümlesi, onun anlatımı diyebiliyorsak o kişi yetkinliğe ulaşmış bir yazardır.

D) Yazar; günlük, sıradan bir olayı bile benzersiz bir sanatsal metne dönüştürür.

E) Seçilmiş, yerli yerine konmuş sözcüklerini, ezgili, sıcak deyişini okur okumaz onun olduğunu anlayıverirsiniz.

1-D 2-B 3-C 4-E 5-C 6-A 7-B 8-D

5. (I) Ünlü sanatçımız, daha önce dergilerde yayımladığı

öykülerini sonunda bir kitapta topladı. (II) Kitaptaki öyküler, daha önce farklı zamanlarda farklı dergilerde yayımlansa da içerik yönüyle benzerlikler gösteriyor. (III)

Bu öykülerde sanatçı, daha çok, çocukluk yıllarındaki

köy yaşamından olaylara yer veriyor. (IV) Yerel sözcüklerle süslediği öykülerindeki içtenlik, okuru hemen sarıyor. (V) Okur, bu öykülerle bir zamanların köy yaşamını

tanımış, insanlar arasındaki ilişkileri öğrenmiş oluyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, sanatçının öykülerini kitaplaştırdığı belirtiliyor.

B) II. cümlede, kitaptaki öykülerinin dergide yayınladığı

öykülerle benzer yanının bulunduğu dile getiriliyor.

C) III. cümlede, her bir öyküsünde farklı farklı konuları

ele aldığından bahsediliyor.

D) IV. cümlede, öykülerindeki anlatımının nasıl olduğundan söz ediliyor.

E) V. cümlede, okurun öykülerden kazanımlarının olduğu söyleniyor.

47 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 2

1. I. Küresel ısınma ve buna bağlı olarak meydana gelen

iklim değişiklileri ve çevre sorunları dünya çocuklarını ve özellikle gençleri ürkütüyor.

II. Bilim insanlarının su mevcudiyetini sınırlayacağını ve

insan sağlığına zarar vereceğini söylediği küresel

ısınmanın zararlarına yaşlıların büyük çoğunluğu, duyarsız.

Yukarıda verilen II numaralı cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) I. cümlede ifade edilen konuyla çelişen farklı bir durumdan söz edilmektedir.

B) I. cümlede değinilen düşüncenin bilimsel sonuçlarının olumsuzluğu kanıtlanmaktadır.

C) I. cümledeki saptamanın, yaşlıları neden daha çok

etkilediği açıklanmaktadır.

D) I. cümlede belirtilen durumun her bireyde gerçekleşmediği örneklenmektedir.

E) I. cümlede anlatılan durumla ilgili yaklaşım benzerliğinden söz edilmektedir.

2. • Ünlü yazar, öykülerinde ahenkli söyleyişi iç konuşma

tekniğiyle sağlıyor.

• Bu durum onun, öykülerindeki ahenkli söyleyiş için

başka yöntemler kullanmadığı anlamına gelmez.

Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ünlü yazar, öykülerinde sadece iç konuşma yöntemi

kullandığı için farklı öykü unsurlarıyla ilgilenmez.

B) Ünlü yazar, ahenkli bir anlatım olmadan öykü yazılamayacağı görüşünü eserleriyle ortaya koyar.

C) Ünlü yazar, öykülerini iç konuşmayla yazılanlar, başka

tekniklerle yazılanlar diye ayırır.

D) Ünlü yazar, öykülerinde uyumlu bir anlatım için iç

monolog tarzının yanında diğer öykü tekniklerine de

yer verir.

E) Ünlü yazar, öykülerinde her zaman iç konuşma tekniğini öne çıkarmayı bilinçli yapmaktadır.

4. 2016’da 67 İspanyol filmi gösterime girmiş, gişe geliri

2015’e göre %30, seyirci sayısı %20 artmış ama dünyada en çok izlenen, en çok kazanç sağlayan ilk 40 filmin arasında tek bir İspanyol filmi yok.

Bu cümleden, aşağıda verilenlerin hangisi kesin olarak çıkarılabilir?

A) Dünyada, İspanyol filmleri seyirci yönünden ve ticari

yönden yabancı filmlerin gerisindedir.

B) 2016’da 2015 yılındaki filmlerden daha kaliteli filmler çekilmiştir.

C) İspanyol filmlerinin seyirci başarısı gişe hasılatına

yansımamıştır.

D) Ülkesinde en çok ilgiyi gören filmler İspanyol filmleridir.

E) 2016’da tüm zamanlardan daha çok İspanyol filmi

gösterime girmiştir.

3. (I) Gezi yazılarının, uzak ülkelerin doğasını, insanlarını,

bu insanların yaşayış biçimlerini ve oluşturdukları kültür

eserlerini kısaca bir toplumu her yönüyle tanımada en

önemli araç olduğunu düşünüyorum. (II) Ben de araştırmacı kimliğimle dünyanın en çok merak ettiğim, daha

ilginç olan birçok yerini gezmiş bir yazarım. (III) Gezdiğim bu yerleri, gördüklerimi, farklı yaşamları büyük bir

ustalıkla son kitabımda ayrıntılarıyla işledim. (IV) Bunu

yaparken düşüncelerimi yepyeni bir söyleyişle anlatmam, ortaya orijinal bir gezi yazısı çıkardı. (V) Farklı konuları güncel olaylarla bütünleştirerek yazdığım bu yapıtın okuyucuda okuduğu yerleri görme isteğini uyandıracağını sanıyorum.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede, yazınsal bir türle ilgili düşünce dile getirilmiştir.

B) II. cümlede, kendini beğenme anlamı vardır.

C) III. cümlede, söz konusu yapıtın içeriği ile ilgili bilgi

verilmiştir.

D) IV. cümlede, yapıtın özgünlüğünden söz ediliyor.

E) V. cümlede, bir tahminde bulunulmuştur.

TÜRKÇE 48

Sınav Tadında FASİKÜL 2

5. İyi bir eleştirmen, incelediği eseri sadece eleştirmekle

kalmaz; onda yazınımızın , içerik ve biçemle ilgili gizli ya

da açık bütün eğilimlerini bulmaya çalışır.

Bu cümleden aşağıdaki yargıların hangisi çıkarılamaz?

A) Eleştirmen, bir sanat eserinde dönemin sanat anlayışını bulmak ister.

B) Sanat eserini irdeleyip onun güzel yönlerini ortaya

çıkarmak eleştirmenin işidir.

C) Eleştirmenin bir sanat yapıtında dikkat ettiği şey, anlatım değil anlatılanlardır.

D) Bir sanat eseri, yazarın hem üslup hem içerik anlayışını bütünüyle yansıtabilir.

E) İyi bir eleştirmen, eseri sadece konu yönünden ele

almaz üslubunu da inceler.

6. İnsanlar için dönüm noktası olan, yaşamlarını etkileyen

icatlar arasında MÖ 7. yüzyılda yaşamış Anadolu’da bir

uygarlık olan, bir kalıp üstüne konan madeni pula çekiç

ile vurarak darp yöntemiyle tarihin ilk parasını basan Lidyalılardır.

Bu cümleden aşağıda verilenlerden hangisi kesin olarak çıkarılabilir?

A) Lidyalılar MÖ 7.yüzyılda Anadaolu’da yaşayan ilk uygarlıktır.

B) Para, insanlık tarihinin en önemli buluşudur.

C) Lidyalılar, yaşadıkları dönemde dünyanın en gelişmiş medeniyetini oluşturmuşlardır.

D) Paranın basılmasında daha sonraki zamanda başka

araçlar kullanılmıştır.

E) Lidyalılar, madeni pulu paraya çeviren ilk topluluktur.

9. Sanatçı dünyadaki yanlışlıkları, çirkinlikleri gidermek için

isteyerek kendini ortaya koyan bir kahramandır; bu yüzden ----.

Bu cümlenin sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) toplumumuzun doğru ve güzeli bulması için sanatçılara ihtiyacı vardır

B) sanatçının topluma yön vermesindeki rolü yadsınamaz

C) dünyanın yeni bir görünüm kazanmasında sanatçıya

önemli görevler düşüyor

D) sanatçının yapıtlarında iç dünyasının zenginliğini yansıtması çok önemlidir

E) sanatçının yaşadığı toplumun sorunlarına duyarsız

kalması düşünülemez

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ötekilerden farklı

bir düşünce dile getirilmiştir?

A) Sanatçıların yapıtlarında yaşadıkları ortamı konu etmeleri kaçınılmazdır.

B) Sanatçı, yapıtını oluştururken yıllarını geçirdiği yerleri anlatmaktan kendini alamaz.

C) Bir sanatçı, yapıtında doğup büyüdüğü yerlerin dışında bir çevreden söz etmesi yapıtına farklılık katacaktır.

D) Sanatçının hayatının geçtiği mekânlar kendisiyle bütünleştiği için elbette yapıtına yansır.

E) Yaşanılan çevre, sanatçının isteyerek ya da farkında

olmadan yapıtında yerini alır.

7. (I) Şiir, yalnızca imgelerden oluşmaz; çoğu şiir hayatın

renklerinden tablolar sunar bize. (II) Şiir hem bugüne

hem yarına en özlü ve en yalın biçimde seslenir. (III) En

güzel sözler şiir biçiminde söylenen, en uzun yaşayan

sözler de şiir kalıbına giren sözlerdir. (IV) Şiirin, kendine

has bir dili olduğundan başka bir dile çevrilmesi de zordur. (V) Bazı şiirler, gözümüzün önüne yaşamdan değişik kareler getirirken bazıları da bizi hayal dünyasına götürür.

Yukarıdaki şiirle ilgili bilgi verilen numaralanmış cümlelerden hangileri birbirine anlamca en yakındır?

A) l ve III B) I ve V C) ll ve IV

D) III ve IV E) III ve V

1-D 2-D 3-B 4-A 5-C 6-E 7-B 8-C 9-D

Paragrafta Anlam

Anlatım Biçimleri

3. ÜNİTE

FASİKÜL 3

1 TÜRKÇE

Anlatım Biçimleri

Anlatım biçimi yazarın okura bir izlenim kazandırma, bir şeyler öğretme okuru bir olay içinde yaşatma, okurun düşünce

ve kanılarını değiştirme amaçlarını ortaya koyma yöntemidir.

Öyküleme

Yaşanmış ya da kurgulanmış olayların yer, zaman ve kişilere

bağlı olarak anlatılmasında kullanılan bir anlatım biçimidir.

Öyküleyici Anlatımın Özellikleri

 Olay, belli bir zaman diliminde gelişir ve bir sonuca ulaşır.

 Her şey hareket hâlinde verilir; varlıklar, durumlar hayatın

akışı içinde gösterilir.

 Genellikle di’li ve miş’li geçmiş zaman kipleri kullanılır.

 Sözcüklerin çağrışımsal gücünden, mecaz ve yan anlamlarından yararlanılır.

 Sanatsal bir üslup ortaya konur.

Örnek

Bir gün, balıkçı kahvesinin önündeki; yarısı kırmızı, yarısı beyaz çiçek açan akasyanın dalına asılmış bir dülger balığı gördüm. Rengi denizden çıktığı zamandı. Yalnız aletlerinin etrafını çeviren incecik, ipekten bile yumuşak zarları titreyip duruyordu. Böyle bir oynama hiç görmemiştim.

Betimleme

Bir varlığı, bir olayı, bir durumu ya da kavramı göz önünde ve

zihinde canlandıracak biçimde sözle ya da yazıyla anlatmadır.

Betimleyici Anlatımın Özellikleri

 Betimlemede asıl olan görselliktir. Bu nedenle gözle algılanan

renk ve biçim ayrıntılarına yani sıfatlara büyük önem verilir.

 Betimlemelerde yazar, nesnel olabileceği gibi gözlemlerine duygularını, yorumlarını katabilir; düşsel ögelerden yararlanabilir.

 Sözcüklerin mecaz ve yan anlamlarından ad aktarması,

deyim ve duyular arası aktarmadan yararlanılır.

Örnek

Derenin öte yamacındaki ağaçlar, şehre doğru uzanan ve üzerindeki su birikintileri yer yer parlayan çamurlu yol, zaman zaman alçalıp koyulaşan ve yükselip alçalan bulutlar birbirlerine

karışmış, birbirlerinin içinde kaybolmuş gibi görünüyordu. Sanki doğada bu anda tek başına hareket eden hiçbir şey yoktu.

2 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

(I) Antakya’daki kazılarda Geç Hitit Dönemi’ne ait olduğu düşünülen kalıntılar ortaya çıkarıldı. (II) Buluntular arasında eşsiz, anıtsal boyutlarda bir insan figürüyle kabartmalı bir sütun

altlığı yer alıyor. (III) Bazalttan yapılan her iki eserin de kaleye

girişi sağlayan yapı kompleksi boyunca uzanan, yüzeyi taş

döşeli koridorun altına gömüldüğü düşünülüyor. (IV) Bel hizasının hemen üstünden baş kısmına kadar olan yüksekliği

1,5 metreye ulaşan figür, dik duran bir insanı canlandırıyor.

(V) Toplam boyu, büyük olasılıkla 3,5-4 metreyi bulan sakallı

erkek figürünün, gözleri siyah ve beyaz taşlardan yapılmış.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde betimleyici ögelere yer verilmemiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Adalarda oturanlar, akşamüzeri iskeleye çıkıp gelenleri karşılar, gidenleri uğurlarlar; gençler arkadaşlarıyla buluşur; yaşlılar çay bahçelerinde, aralarında söyleşirler. Saat dokuza gelince, herkes evine dönmüş, sofraya oturmuş olur. Adalara

gezmeye gelen birkaç kişi dışında kimseleri göremezsiniz ortalıkta.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) Öyküleme B) Tanımlama

C) Tartışma D)Açıklama

E) Karşılaştırma

Çözüm

Çözüm BAŞKA YERDE YOK

O Öykülemede kişi, zaman ve mekân özelliklerinin yanında asıl belirleyici olaydır.

O Öykülemenin gerçekleşmesi bir olaya bağlıdır.

Paragrafta Anlam - Anlatım Biçimleri

TÜRKÇE 2

FASİKÜL 3

Betimleme Türleri

Açıklayıcı Betimleme: Okura bilgi vermek amacıyla yapılan

betimlemedir. Ayrıntılar yansız olarak kamera çekimi gerçekliğinde, kişisel duygu ve düşünceler katılmadan verilir.

Sanatsal Betimleme: Edebî eserlerde okuru etkilemek, okuyanda estetik bir haz uyandırmak için yapılan betimlemelere

sanatsal (izlenimsel) betimleme denir.

Betimleyici Anlatımda Portre

Betimleyici anlatımda kişilerin ruhsal ve fiziksel betimlemelerinin yapılmasına portre denir.

Fiziksel Portre: Kişinin; boyu, kilosu, saçları, vücut yapısı,

konuşma biçimi, giyim tarzı, fiziksel özelliklerinin anlatıldığı

betimlemedir.

Ruhsal Portre: Kişilerin karakterlerini, çeşitli davranışlarını,

düşünce, düş ve isteklerini yansıtan betimleme türüdür.

Açıklama

Herhangi bir konuda, okuyucuyu bilgilendirmeyi, ona bir şey

öğretmeyi amaçlayan yazılarda kullanılan anlatım biçimidir.

 Daha çok, ders kitapları ve ansiklopediler gibi öğretme

esaslı eserlerde kullanılır.

 Genellikle nesnel, kanıtlanabilir ifadeler vardır.

 Açık, anlaşılır, sade bir dil kullanılır.

Örnek

Bulut, havanın yüksek tabakalarında çeşitli yığınlar hâlinde

toplanmış su buharıdır. Bunlar güneşin sıcaklığıyla havada

yükselmeye başlar. Yükseldikçe daha soğuk hava tabakalarına rastlar. Böylece su buharı, su damlacıkları halin gelir. Bulutların havada durmasını düşme hızlarının az olması sağlar.

Ağırlaşınca düşenler, sıcak hava ile karşılaşınca yeniden buharlaşıp yükselir.

3 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Yirmi yaşından fazla göstermeyen bir genç, çadırın önünde

yan yatırılmış el arabasının üstüne oturmuş saz çalıyordu. Fenerin aydınlattığı alnı, ter damlalarıyla kaplıydı. Sazının sapı,

şaşırtıcı bir süratle aşağı yukarı kayan parmaklarının altında

bir canlı gibi titriyordu. Tellere vuran sağ eli, küçük fakat kendinden emin hareketler yapıyordu. Gencin eli, sazın gövdesine yaklaştıkça insan, saz ile el arasında gizli fakat çok anlamlı bir konuşma olduğunu sanıyordu.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Betimleme B) Tartışma

C) Açıklama D) Öyküleme

E) Karşılaştırma

4 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Akçakavakların, dişbudakların arasından geçerek yeşil çam

ormanına giriyorum. Yoğun bir reçine kokusu duyuyorum.

Çevrem yeşilin değişik tonlarıyla donanmış. Az ileride kalın

gövdeli, yaşlı bir çam ağacı görüyorum. Altına oturuyorum.

Kekik kokuları geliyor burnuma.

Bu parçada ayrıntıların seçiminde hangi duyulardan yararlanılmıştır?

A) Görme-koklama B) Koklama-işitme

C) İşitme-dokunma D) Koklama-dokunma

E) Görme-işitme

Çözüm

Çözüm

AKLINDA OLSUN

O Görme, dokunma, işitme, tatma ve koklama duyuları aracılığıyla varlıkların nitelikleri, bu varlıkların duyular üzerinde uyandırdığı izlenimler betimleme yoluyla ifade edilebilir. AKLINDA OLSUN

O Edebî ve öğretici metinlerde (paragraflarda,

parçalarda) birden fazla anlatım biçimi kullanılabilir.

Paragrafta Anlam - Anlatım Biçimleri

3 TÜRKÇE

FASİKÜL 3

5 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Eylülde Kaçkarlar’ın çevresinde “kestane karası fırtınası” gelip çatar. Kestanelerin dökülme zamanıdır artık. Yöre insanı

için kestanenin hem meyvesi, hem de kerestesi çok değerlidir.Çünkü evlerin özellikle dış cephesi bu ağaçtan yapılır. Rüzgârlar vadilerde uğuldamaya, yapraklar dökülmeye başlamıştır bugünlerde. Karın habercisi olan “karakuş” birazdan pencerenin pervazına tüner. Derinden kurt sesleri gelir. Orman

tüm yaşamıyla hazırdır uzun ve beyaz kışa.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde verilenlerden yararlanılmıştır?

A) Karşılaştırma, tanımlama, öyküleme

B) Açıklama, öyküleme, betimleme

C) Tartışma, karşılaştırma, öyküleme

D) Tanımlama, örnek gösterme, betimleme

E) Açıklama, tartışma, örnek gösterme

7 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Dünyanın yedi harikası olur da üç kıtada yüzyıllarca hüküm

sürmüş, altı yüzyılı aşan varlığından geriye olağanüstü bir kültür hazinesi bırakmış Osmanlının yedi harikası olmaz mı? Gerçi

tarihçiler, sanat tarihçileri ve mimarlar varken en önemli yedi

Osmanlı eserinin hangileri olduğuna ben karar verecek değilim. Ancak okuduklarımdan ve gördüklerimden hareketle tamamen kişisel bir beğeni listesi oluşturmamın önünde bir engel yok sanırım. İşte benden Osmanlının yedi harikası: Süleymaniye Külliyesi, Selimiye Camisi, Mostar Köprüsü, Mağlova

Kemeri, Kavalalı Mehmet Ali Paşa Camisi, Kubbetü’s- Sahra,

Hamidiye Çarşısı.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleyici anlatım

B) Tartışmacı anlatım

C) Betimleyici anlatım

D) Tanımlamadan yararlanma

E) Kanıtlayıcı veriler kullanma

6 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Soğuk bir İstanbul sabahı... Gökyüzünde bulut kaynıyor; yağmur yağdı yağacak... Biz yola koyuluyoruz. Yarım saat sürecek yolculuğumuzu, Maltepe’nin bildik sokaklarından geçerek bir an önce bitirme telaşındayız. Sokaklar, işe yetişmek

için koşuşanlarla dolu. İnsanlar, rayların üzerinden, sağa sola

bakarak, hızlı adımlarla geçiyor. Bir banliyö treni Gebze yönüne doğru gürültüyle yol alıyor.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) Öyküleme - betimleme

B) Açıklama - betimleme

C) Karşılaştırma - öyküleme

D) Tanımlama - açıklama

E) Karşılaştırma - tanımlama

Tartışma

Bir düşüncenin savunulup başka bir düşüncenin yanlışlığının

kanıtlanmaya çalışıldığı yazılarda kullanılan anlatım biçimidir.

 Genellikle okuyucuyla karşılıklı konuşuyormuş gibi bir üslup kullanılır.

 Bu tür yazılarda en az iki karşıt görüş bulunur.

 Genellikle metinlerde soru cümlelerine yer verilir.

Örnek

Bizde sanat eseri yarına diliyle kalır, şeklinde yanlış bir düşünce var. Sanat eserinin yarına kalması sadece diliyle ilgili

değildir. Eserin konusu da en az dili kadar önemli değil midir? İnsanların ilgisini çekmeyen konuları içeren eserlerin durumu hiç de iç açıcı değildir. O yüzden sanat eserinin yarına

kalması, aynı zamanda işlenecek olan konuyla da ilgilidir.

Düşünceyi Geliştirme Yolları

Edebî metinlerde anlatım biçimlerinin yanında ele alınan konuyla ilgili düşüncelerin desteklenmesi, anlatılanların inandırıcılığı ve örneklenmesi amacıyla farklı yöntemlere başvurulur. Bunlara “düşünceyi geliştirme yolları” denir.

Çözüm

Çözüm

Çözüm

Paragrafta Anlam - Anlatım Biçimleri

TÜRKÇE 4

FASİKÜL 3

Çözüm

8 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Röportajla öykü arasında kimi benzerlikler vardır. İkisi de yaşamın gerçekleriyle beslenir. Röportajın gerçekliği belgelere,

kanıtlara, somut olay ya da olgulara dayanmasından ileri gelir. Öyküde ise bunlar hayal gücüyle yeni bir renk, yeni bir görünüm kazanır. Öte yandan bütün anlatı türleri için geçerli olan

dilin güzel ve etkili kullanımı, röportaj ve öykü için de söz konusudur.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Betimleme B) Karşılaştırma

C) Tanımlama D) Öyküleme

E) Örneklendirme

Karşılaştırma

 İki varlık, kavram veya olayın benzer ya da farklı yönlerinin

ortaya konmasıdır.

 Genellikle “oysa, ise, daha, en” gibi ifadelerle karşılaştırma yapılır.

Öcrnek

Roman, gerçeği olduğu gibi vermez; daha doğrusu veremez.

Onu kurgular, değiştirir. Uygun bir üslup ve bir yorum içinde

yeniden anlatır. Eleştiride ne bu çeşit bir biçim ne de duygu

görülür. Çünkü eleştirinin görevi güzellik meydana getirmek

değil; var olan güzelliği yargılamak, okura tanıtmaktır.

Tanımlama

 Özelliklerinden yararlanarak bir varlığın ya da kavramın ne

olduğunun ortaya konmasıdır.

 “Bu kimdir, nedir?” sorusunun cevabı olan cümlelerdir.

Örnek

Buzullar kara üzerinde tüm yıl boyunca erimeden kalan, yavaş hareket eden buz kütleleridir. Kar örtüsünün devamlı olduğu yerlerde oluştukları için yüksek dağlık yerlerde bulunurlar. Sürekli kar sınırının üstünde, buzyalaklarında yığılıp biriken buzlaşmış karlara da buzkar denir. Buzkar evresi, kar özelliği olmayan ancak buzdan yumuşak bir evredir.

Örneklendirme

Bir düşüncenin daha iyi anlaşılması için okurun zihninde somutlaştırılmasının amaçlandığı yazılardır.

Örnek

Çocuklara ilgilerini çekecek kitaplar verirseniz kitap okumayı

sevdirebilirsiniz. Çocuklar maceradan mı hoşlanıyor, Tom Sawyer’ı, Define Adası’nı, İki Yıl Okul Tatili’ni alın, okutun. Duygulu

romanlar mı okumak istiyor, Oliwer Twist’i, Tom Amca’nın Kulübesi’ni, Pal Sokağı Çocukları’nı verin ellerine. Fantastik romanlar mı okumak istiyor, Küçük Prens’e, Guliver’in Gezileri’ne yönlendirin onları.

Tanık Gösterme

 Bir düşünceyi desteklemek, inandırıcı kılmak için alanında uzman, yetkin kişilerin görüşlerine yer verilmesidir.

 Kişilerin görüşleri aynen alınıp tırnak içinde verilebildiği gibi, dolaylı anlatımla da verilebilir.

Örnek

Sanatın özünde şiir vardır. Şiir; bir tür değil, daha çok bir duyuş, bir algılayıştır. Yeni kitabında kelime kelime tartılmış, usul

usul süzülmüş dupduru diliyle düzyazı-şiir arasındaki kadim

ilişkiyi tazeleyen Nazan Bekiroğlu “Yazı en fazla şiirle ilişkilidir. Malum, gerçek şairlerin ilhama açık kalbi cennetleridir.”

derken şiirin kapısına varıyor.

Alıntı Yapma

 Bir düşünceyi desteklemek, inandırıcı kılmak için bir metinden değiştirilmeden yapılan aktarmadır.

 Alıntıda bilgi, orijinal metinde geçtiği şekliyle aktarılır.

Örnek

Arşiv uzmanı, “Gerçekte özel kütüphaneler, aralarındaki benzerliklerde farklılıklar bulunan ve farklılıklarında da benzerlikleri olan oldukça özel kuruluşlardır.” diyor.Bu görüşüyle meslektaşlarından ayrılıyor. BAŞKA YERDE YOK

O Tanık gösterme ile alıntı yapma arasında şöyle bir fark vardır:

O Tanık göstermede metnin yazarı, kendi düşüncesini ortaya koyar ve bu düşüncesini onaylatmak için uzman bir kişinin sözlerine ya da

tanıklığına başvurur.

O Alıntı yapmada ise metin yazarı bir konu seçer.

Bu konuyla ilgili uzman kişilerin sözlerini aynen aktarır.

Paragrafta Anlam - Anlatım Biçimleri

5 TÜRKÇE

FASİKÜL 3

11 - ÖĞRETEN SORU / 2021 TYT

Richard Strauss, bugünün orkestra repertuvarının demirbaşları arasında sayılan bir dizi senfonik şiirle ve opera alanındaki

kalıcı eserle tanınan en önemli bestecilerdendir. Özellikle Salome adlı operası sansasyon yaratmış, sayısı yüz elliyi aşan

lietleri ile bir şarkı ustası olarak müzik tarihindeki özgün yerini

almıştır. Günümüz operaları hâlen onun zengin sahne çalışmalarından yararlanır. Gerek lietlerinde gerek görkemli orkestral eserlerinde lirik gücünü kuvvetle hissettiren Strauss, bugün de dünyanın önde gelen solistlerini mıknatıs gibi kendine

çekmektedir.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Benzetme B) Öznellik

C) Tartışma D) Örnekleme

E) Karşılaştırma

9 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Andersen’i özgün kılan bir özellik, çevremizdeki sıradan nesneleri kişileştirip birer masal kişisine dönüştürmesidir. Öykülerinde küçücük nesneler, nesne niteliklerini hiç yitirmeden

insanlarınkine benzer serüvenler yaşar. Kurşun asker, yıkımdan yıkıma sürüklenirken gözü pekliğinden ve iyimserliğinden bir şey yitirmez; tencere vurulur, çömlek ve masa konuşur. Bunun yanında Andersen bize, kişileri hiç de masalsı sayılamayacak, oldukça gerçekçi masallar da anlatır: Eski Ev,

Kapıcının Oğlu.

Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) Tanık gösterme B) Tanımlama

C) Örneklere yer verme D) Betimleme

E) Tartışma

10 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

Kentsel düş gücünü heceleyenler, kentin karakteri olan nesnelerdir. Bu nesneler, kentin tarihine tanıklık eden ve onunla

bütünleşen varlıklar olarak kendilerini kabul ettirir. Dilsiz güçler rolünde hep sahnededirler. Galata Kulesi, Beyoğlu’nun yıkık dökük evleri, bir avlunun gölgesindeki zarif bir kuyu, kim

bilir güneşin yakıcılığında hangi sohbetlere siper olmuş görkemli asırlık çınarlar, yüzyıllık bir çeşme, küçük bir fotoğrafçının vitrinini süsleyen eski aile fotoğrafları… Bu nesnelerin işlevi; varlıklarıyla kentin romanını yazmak, varlıklarını sürdürürken çağın yüklediği yeni anlamlara rağmen kente sahip çıkmaktır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi vardır?

A) Öyküleme B) Örneklendirme

C) Tanık gösterme D) Tanımlama

E) Karşılaştırma

Çözüm

Çözüm Çözüm

Kişileştirme

İnsana özgü niteliklerin insan dışındaki varlıklara aktarılmasıdır.

Örnek

Uzak denizlerden gelmiş yorgun bir gemi, limanın şefkatli kollarına bırakmıştı kendini. Sonbaharın gelişiyle, yapraklar, vedalaşarak ağaçlardan ayrılıyordu.

Benzetme

 Bir şeyin niteliğini anlatmak için o niteliği eksiksiz taşıyan

bir şeyi örnek olarak gösterme işidir.

 Genellikle “gibi, sanki, andırıyor, tıpkı” sözlerine yer verilir.

Örnek

Boğaz bu akşam o kadar güzel ki âdeta bir masal dünyası

gibi. Gökyüzündeki bembeyaz bulutlar pamuk tarlalarını andırıyordu.

Sayısal Verilerden Yararlanma

Düşüncenin kanıtlanabilmesi için istatistiksel bilgilerden, sayısal donelerden, anketlerden ya da grafiklerden yararlanılmasıdır.

Örnek

En fazla kalsiyum içeren lifli yeşilliklerden biri ıspanaktır. 100

gram çiğ ıspanakta yaklaşık 210 mg kalsiyum vardır. Ispanak

kaynatıldığında, bu miktar 158 miligrama düşer. Bir başka kalsiyum deposu yemişlerdir. Yüksek miktarda kalsiyum içeren

yemişler şunlardır: Badem (Her 100 gram için 240 mg),Ceviz

(Her 100 gram için 170 mg) , Fındık (140 mg) Fıstık (110 mg)

Paragrafta Anlam - Anlatım Biçimleri

TÜRKÇE 6

FASİKÜL 3

13 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

İstanbul’un İstiklal Caddesi… Eski adıyla “Cadde-i Kebir” yani

“Büyük Cadde”. Ortasında tramvay yolu, cadde boyunca dizili dükkânlar, pasajlar, sinemalar, hanlar… İstiklal Caddesi’ne

paralel olarak uzanan Beyoğlu’nun arka sokakları… Niye “arka

sokaklar” diye biliniyor? Ne bileyim, belki de itilmişleri, kakılmışları barındırdığı için böyle anılıyor. İşte eskicilerle, antikacılarla, film şirketlerine kostüm, aksesuar kiralayan dükkânlarla dolu bir han. Artistler, figüranlar sık sık gelir giderlerdi bu

dükkânlara. Hanın çaycısı, artistlerin çoğundan imzalı fotoğraf almış, çay ocağının derme çatma panosuna asmıştı.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Soyutlamaya başvurulmuştur.

B) Eksiltili cümleler kullanılmıştır.

C) İkilemeden yararlanılmıştır.

D) Sayıp dökmelere yer verilmiştir.

E) Yalın bir dil kullanılmıştır.

14 - ÖĞRETEN SORU / 2018 AYT

Osmanlı coğrafyasına yolu düşen seyyahların tamamı; devletin büyüklüğünü, halkın medeni hayat şartlarını, şehirlerin

güzelliğini, kurum ve kuruluşların intizamını öve öve bitiremezler. Kusursuz işleyen bu sistem; toplamı 15 milyon kilometrekare tutan bir devleti yaşatıyor, içinde 12 eyalet barındırıyordu.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) İkilemelere yer verilmiştir.

B) Açıklama yapılmıştır.

C) Nicel verilerden yararlanılmıştır.

D) Öznel ifadeler kullanılmıştır.

E) Örneklerden yararlanılmıştır.

12 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Gazeteci olmak bir ayrıcalıktır elbet. Unutulmaz anılar kalır kişide acısıyla, tatlısıyla. Bir arayış içinde geçmiştir o yıllar, koşturmayla, konuşmayla, yazmayla. Bir bakıma Özdemir Asaf’ın

şu ünlü dizesini düşündürür: “Durduğum nokta yerinde durmuyor.” Öyledir, hem sen koşup durursun araştırıp, inceleyip

bir şeyler bulmak için hem de konularının kaynağı olan toplum durmaksızın değişir yöneticileriyle, sorumlularıyla.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Konuşma havası içinde yazılmıştır.

B) Devrik cümlelere yer verilmiştir.

C) Sözcükler arasında sessel yinelemeler kurulmuştur.

D) Benzetmeden yararlanılmıştır.

E) Tekdüzelikten kaçınılmıştır.

Çözüm

Çözüm

BAŞKA YERDE YOK

Karma Anlatım Biçimi Sorularında

Geçen Kavramlar

Sessel Yinelemeler: Sözün etkisini güçlendirmek

amacıyla, anlamın yoğunlaştığı sözcük ya da sözcük öbeğini art arda tekrar etmektir.

Örnek Engin ovanın uçları gökyüzüyle birleşir, şafak ve gün batımı vaktinde eşsiz bir renk cümbüşüyle izleyenleri hayrete düşürür. Bu vakitlerde kızılın tüm tonları ovanın etrafındaki tepelerin yeşiliyle kaynaşmakta, gökyüzünün maviliğiyle uyum içinde birleşmektedir.

Sayıp Dökmeler: Bir işin türlü hâllerini, bir şeyin

bütün parçalarını zihne çarpacak şekilde art arda

sıralayıp söylemektir.

Örnek Az ötede yan yana sıralanmış domates, salatalık, marul, kavun, karpuz, incir gibi meyve - sebzelerin bulunduğu tezgâhlar…

Çoğullaştırma: Bir parçada sözün etkisini güçlendirmek amacıyla çokluk eki almış sözcüklerin art

arda veya aralıklarla kullanılmasıdır.

Örnek El yapımı oyuncaklar, eski kitaplar, plaklar,

halılar, kilimler, hediyelik eşyalar satan dükkânların

önünden geçiyoruz

I., II. ve III. Kişili Anlatımlar: Edebî metinlerde birinci kişili (ben, biz), ikinci kişili (sen) ve üçüncü kişili (o)

kişi zamirleriyle anlatımın gerçekleştirilmesidir.

BENDEN UYARMASI

O Anlatım Biçimleriyle ilgili sorularda alıntıya, deyimlere, sayısal ve nicel verilere yer verme, anlatıcının duygusal etkilenmesini yansıtma, konuşma havası içinde oluşturulma, olayları oluş

sırasına göre verme gibi ifadeler de vardır.

O Anlatım Biçimleri karma sorularında devrik, eksiltili cümleler, ikileme, pekiştirme, niteleyici

sözcükler, nitelendirmelere başvurma, özel adlar gibi dil bilgisi konularında yer alan kavramlar bulunmaktadır.

Paragrafta Anlam - Anlatım Biçimleri

7 TÜRKÇE

FASİKÜL 3

Etkinlik - 1

Şu ünlü “genç şairlerimizden” sözüne oldum olası akıl

sır erdirememişimdir. Bu yolda saçını ağartmış, çok sayıda şiir kitabı yayımlamış, şiirseverler olarak neredeyse

yirmi yıldır adını işittiğimiz, dergilerde şiirlerini severek

okuduğumuz, ödüller kazanmış şairlerimizin kim bilir kaç

kez bu sıfatla anıldığını gördüm. Acaba bizim eleştirmenlerimiz, tanıtıcılarımız hangi haklı gerekçelerle bir türlü

kabullenemiyor kimi şairlerimizin büyümesini, kıdemliler arasına karışmasını? Yoksa onların yaşlarını, Dağlarcaların, İlhan Berklerin yaşları ile karşılaştırınca mı uygun görüyorlar bu “genç” sıfatını? Peki bu “yolun yarısını aşmış” şairlerimizi “genç” diye nitelendirecek olursak 16-17 yaşlarındaki şairlerimizi, şair adaylarımızı nasıl anacağız? “Gepegenç şair” diye mi, “stajyer şair” diye

mi?

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda verilen

yargılardan doğru olanların karşısına (D), yanlış olanların karşısına (Y) yazınız.

1. Çoğullaştırmalara yer verilmiştir.

2. Örnekten yararlanılmıştır.

3. Nitelendirmelere başvurulmuştur.

4. Tanık gösterme vardır.

5. Deyimler kullanılmıştır.

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

Toprağı sevdiren, üstünde hayat sürdürenlerdir ama ben

İstanbul’u kimsesiz de olsa yine severim. Toprak her yerde

topraktır. Hayatın kazanıldığı bir şehir de sonuçta ötekiler

gibidir. Karnın nerede doyarsa memleketin orasıdır. Bütün bunlar doğru olabilir. Ne var ki söz konusu İstanbul

olunca durum değişir. İstanbul’u, orada karnımı doyuramasam da severim. O toprağı; üstünde yalanla doğrunun

bir arada olduğu, iyi ve kötünün aynı tartıda tartıldığı zaman da severim.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda verilen

sözlerden doğru olanların karşısına (D), yanlış olanların karşısına (Y) yazınız.

1. Düşünceleri alıntılarla pekiştirme

2. Birinci kişili anlatıma yer verme

3. Mecazlı söyleyişe yer verme

4. Öznel düşüncelere başvurma

5. Karşıtlıklardan yararlanma

Etkinlik - 2

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

TÜRKÇE 8

Öğreten Test FASİKÜL 3

3. Bu kadim kentte aşağı yukarı yüz yılı aşkın süredir üretilen gül, kültürümüze, günlük yaşantımıza hatta isimlerimize kadar işlemiştir. Yıllık hemen hemen 11 bin ton

gül üretimiyle, dünya gül yağı ihtiyacının % 65’i buradan

karşılanmaktadır. Sadece Türkiye’nin değil dünyanın da

en önemli gül üretim merkezi olan Isparta’da, üretim

26  bin dönümlük alanda gerçekleşmektedir.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi söylenemez?

A) Açıklama yapılmıştır.

B) İkilemelere yer verilmiştir.

C) Nicel verilerden yararlanılmıştır.

D) Örneklerle düşünce pekiştirilmiştir.

E) Öznel ifadeler kullanılmıştır.

1. Gece bitiyor ve serin bir yaz şafağı söküyor usulca. Birazdan, güneş bir sihirbaz gibi yenileyecek koca şehri.

Güne yeniden başlamanın sevinci kaplayacak her yeri.

Yeni bir günün ilk ışıklarıyla canlanacak her şey. Önce

kuşlar yuvalarını terk edecek, ilk çocuk ağlayacak, ilk

pencere açılacak, bir fırının tezgâhına ilk ekmekler düşecek. Çarşılar yine taze ekmek kokusuyla başlayacak

güne. Sokaktan sesler geliyor ve taze ekmek kokusu sarıyorsa etrafı, her şeye rağmen hayat devam ediyordur.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi söylenemez?

A) Günün belli bir anı betimlenmiştir.

B) Birden fazla duyudan yararlanılmıştır.

C) Tanık göstermeye başvurulmuştur.

D) Anlatıma duygular katılmıştır.

E) Benzetmeye başvurulmuştur.

2. Eski saatler zemberekliydi. Çalışması için kurulmaları gerekliydi. Genellikle ihtiyarlar tarafından kullanılırdı. Çocukluğumda dedemin de kullandığını hatırlıyorum. Bu

saatler, denize daldırılmış tekne çapası gibi, yelek cebine zincirle sallandırılırdı. Günün bir vaktinde saatin kaç

olduğunu öğrenmek için, zincirinden tutularak cepten

çıkarılır, varsa kapağı açılır, göz ucuyla bakıldıktan sonra

yerine konurdu. Bir günü yirmi dörde bölen bu saatlerden bir tane edinmek, zamanı saptamak bakımından kaçınılmazdı.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde

verilenlerden yararlanılmıştır?

A) Tanımlama, örneklendirme, betimleme

B) Açıklama, benzetme, öyküleme

C) Karşılaştırma, örnekleme, alıntı yapma

D) Açıklama, tanık gösterme, betimleme

E) Tanık gösterme, tartışma, öyküleme

4. Günümüzden 300 milyon yıl önce, jeologların “Karbonifer Çağı” dedikleri dönemde dünya, çok farklı bitki ve

hayvan türlerinin yaşadığı geniş bataklıklarla kaplıymış.

Bu canlılar, jeolojik dönemler sonucu toprağa gömülmüş

ve milyonlarca yıl içinde, yerin altında bugün kömür ve

petrol denilen maddelere dönüşmüş; bunlara mineral yakıtlar denmiştir. Bu maddelere, canlıların fosilleşmiş kalıntılarından oluştuğu için fosil yakıtlar da denir. 20 ve 21.

yüzyılda dünya çapındaki teknolojik gelişmelerle, fosil

yakıtlardan elde edilen enerjiye olan ihtiyaç artmıştır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Tanımlama B) Terimler C) Açıklama

D) Nesnellik E) Öneri

5. Eleştiri, yazınsal yapıtın gerçek yaşamdaki karşılığını yine

dil içerisinde bulmaya çalışır. Roland Barthes’ın yaklaşımıyla, eleştiri bir yapıtın gerçekliğini açığa çıkarmak değil, dil ve konu bütünlüğünün sağlanıp sağlanmadığını

saptamaktır. Yeni bir yapıtın kendi türündeki söyleyişine

uygun olup olmadığını bulmaktır. Yoksa eleştiri, sanatçının gerçeklere ne derece bağlı kaldığıyla ilgilenmez.

Bu parçanın anlatımında yazar, eleştiri ile ilgili düşüncesini inandırıcı kılmak için aşağıdakilerden hangisine başvurmuştur?

A) Tanık göstermeye B) Betimlemeye

C) Karşılaştırmaya D) Benzetmeye

E) Öykülemeye

1-C 2-B 3-D 4-E 5-A

9 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 3

4. Yağmurun yağdığını ancak burnuma ve elime düşen birkaç damlacıktan ve kıvrımlı dallarını kımıltısızca yeredoğru sarkıtmış kayınların yapışkan yapraklarında bir

şeylerin hışırdamasından anladım. Çevreye yaydıkları

güçlü kokuya bakılırsa kayınlar saydam ve tertemiz yağmur taneciklerini büyük bir zevkle içlerine çekiyorlardı.

Kendimi eve daha çabuk atabilmek için arabadan inip

koşmaya başladım.

Bu parçada ayrıntıların seçiminde aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?

A) İşitme B) Görme C) Dokunma

D) Koklama E) Tatma

3. Gece yarısı sis etrafı kaplıyor. Hızla gölgeleniyor ve derinleşiyor sokaklar. Biri tek başına yürüyor. Bir pelerin

gibi örtünmüş yalnızlığı. Yorgun, yıllardır yürümüşçesine

yorgun. Her solukta içine çekiyor gecenin sessizliğini.

Birbirine açılan, karanlık, ıssız sokaklarda yürüyor. Kararsız, kaygılı koyuyor bir adımı ötekinin önüne. Her an

düşecekmiş gibi zikzaklar çiziyor daracık yolda.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde

verilenlerden yararlanılmıştır?

A) Öyküleme – betimleme

B) Öyküleme – karşılaştırma

C) Betimleme – tartışma

D) Örneklendirme – öyküleme

E) Alıntı yapma – öyküleme

2. Mavi yengeçler, iki çifti beslenme ve savunma işlevine

sahip olan kıskaç şeklini almış 5 çift ayağa sahiptir. Kıskaçları izleyen üç çift ayak yürüme işini son çift ise yüzme

işlevini üstlenmiştir. Karapas ve kabuk genişliği, uzunluğunun 2-2,5 katı kadardır. Kabuk yapısı ön tarafa doğru

incelmektedir ve gözlere kadar kenarlarda sekiz adet

yan ışınlar bulunmaktadır. Gözler kısa bir sap üzerine

serbest hareket yeteneğine sahiptir. Kabuk yüzeyinde

renk yeşilden kahverengi tonlarına kadar değişiklik göstermektedir. Erkek bireylerin kıskaçlarının ucu genelde

maviyken dişilerde bu parça kırmızı renkli olmaktadır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Açıklama B) Sayısal veri

C) Karşılaştırma D) Niteleme

E) Tanımlama

5. Gezi, kişi ya da kişilerin yurt içi veya yurt dışında yaptığı

uzun ya da kısa süreli yolculuklardır. Bu geziler, insanın

bilgisini, görgüsünü deneyimini artırır. Geziye katılan kişilerin büyük bir bölümü, gittikleri yerlerde geçirdikleri

zamanı, gezilerini eşe dosta anlatırlar. Yalnız geziyi anlatan kişi bir yazar ise durum başkalaşır. Yazar; bakmasını, görmesini bilen, ne yaptığının bilincinde olan biri olduğundan gezilerini tıpkı bir öyküyü ya da romanı, bir

serüveni anlatır gibi anlatır. Anlattıklarıyla okuyanları kentten kente, memleketten memlekete sürükler.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi

yoktur?

A) Açıklama B) Yargı- gerekçe

C) Abartma D) Sessel yineleme

E) Tanımlama

6. Güneş tam tepemizdeyken sessiz sahilleri, büyüleyici

gün batımı ve tostuyla tanınmış Ayvalık’a ulaştık. Bu şirin yer, görünürde kederli bir ölüm sessizliğiyle, ama aynı

zamanda birçok uygarlıktan kalan binbir çeşit ses ve dokuyla ağırladı bizi. Ağır ağır ilerledik şehrin içine doğru.

Sıra sıra dizilmiş, yılların yorgun düşürdüğü ahşap evler

sıcacık merhabalarla selamladı hepimizi. Akşama doğru

güneşin batışını seyretmek için Şeytan Sofrası’na çıktık.

Gördüğümüz manzara karşısında büyülendik âdeta. Bu

masalsı zaman dilimini, ölümsüzleştirmek için kimimiz

kameramıza kimimiz fotoğraf makinemize sarıldık.

Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi

söylenemez?

A) Yinelemelere yer verilmiştir.

B) Tanık göstermeden yararlanılmıştır.

C) Öyküleyici anlatıma başvurulmuştur.

D) Betimleyici ögeler vardır.

E) İnsana özgü bir nitelik doğaya aktarılmıştır.

1-E 2-E 3-A 4-E 5-C 6-B

1. Bir şairin, bir yazarın asıl değeri herkesten başka olmasında, kimseye benzememesindedir, deniyor. Şair veya

yazar bana hiç benzemiyorsa ondan bana ne? Ben bir

sanat yapıtında kendi sevinçlerimi, kendi acılarımı görmeliyim ki ona ilgi gösterebileyim, onu anlayabileyim.

Yoksa o, bana büsbütün yabancı kalır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır

basmaktadır?

A) Açıklama B) Betimleme C) Öyküleme

D) Benzetme E) Tartışma

TÜRKÇE 10

Sınav Tadında FASİKÜL 3

1. Bugün olduğu gibi Antik Çağ’da da görkemli liman kentlerine kucak açan Menderes Deltası’nı keşfetmek üzere

İzmir’den yola çıkıyoruz. Selçuk’a uzanan 73 kilometrelik otoyol, Bozdağlar ile Aydın Dağlarının çevrelediği Küçük Menderes Nehri’nin kalbinden geçiyor. Yeni Güllübahçe’ye iki kilometre uzaklıktaki Turunçlar mevkisinde

bulunan Priene Antik Kenti ilk durağımız oluyor. Efes, Milet ve Klazomenai ile birlikte 12 İyon kentinden biri olan

Priene, sarp bir tepenin üzerine kurulmuş. İnşası 300 yıl

kadar süren kentte görülmeye değer yer çok: 6 bin 500

kişilik amfitiyatro, yivli dev gibi sütunlar …

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi söylenemez?

A) Anlatıcı duygusal etkilenmesini yansıtmıştır.

B) Pekiştirmeli sözler kullanılmıştır.

C) Mecazlı söyleyişlere yer verilmiştir.

D) Karşılaştırma yapılmıştır.

E) Sayısal verilerden yararlanılmıştır.

2. “Yaz gitti / pılısını pırtısını toplayıp / flamingo akşamlarından.” diye kanatlandırmıştım şiirimi solgun mavi denizin

buğusuna karıştırarak. Eylülle birlikte birden sessizleşiverdi ortalık. Şiirin ikinci dizesini “gürültüsünü patırtısını

toplayıp” olarak değiştirebileceğimi düşündüm de, “pılı

pırtı”nın “gürültü patırtı” ile örtüşebileceğini gördüm ve

sustum. Artık sabahları ekmek ve gazete almak için markete giderken üstünden geçtiğim küçük asma köprüde

durup baktığımda durgun derenin sazlı suyunda yüzen

pekin ördekleri yoktu. Kıyısında kafalarını uzatarak güneşlenen ve en ufak bir çıtırtıda şap diye suya atlayan

kurbağalar da sırra kadem basıp gitmişlerdi. Market dönüşü köprü başındaki tahta masaya gazetemi yayıp başlıkları okurken yanıma gelen ördeklere, sıcacık ekmeğin

yarısını ufak parçalar halinde koparıp atmayı çok özleyeceğim.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi söylenemez?

A) Farklı duyularla algılanabilen ayrıntılar vardır.

B) Alıntı yapılmıştır.

C) Mecazlı söyleyişlere yer verilmiştir.

D) Öyküleyici bir yol izlenmiştir.

E) Okuyanı yönlendiren bir hava taşımaktadır.

4. Eski şehirlerimizin, doğal dokuyla tam bir uyum hâlinde,

mahalle mahalle büyüyüp geliştiği söylenebilir. Mahallelerin, genellikle fazlaca eğimli araziler üzerine kurulmuş olması, bu şehirlerin en önemli özelliklerinden biridir. Böylece her çeşit suya doğal akıntı imkânı verildiği

gibi, her evin ufkunun açık olması ve güneşten faydalanması sağlanmıştır. Bu, dikkatli bir seyyah olan İtalyan

yazarı Edmondo de Amicis’in de gözünden kaçmamıştır. Avrupa şehirlerinde gözün ve düşüncenin hemen her

zaman dar bir çerçeveye hapsedildiğini söyleyen yazar,

İstanbul’da ise gözün ve zihnin, her an sınırsız ve şirin

uzaklıklara bir yol bulabildiğini söyler.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde

verilenlerden yararlanılmıştır?

A) Açıklama - öyküleme

B) Açıklama - tanık gösterme

C) Tartışma - karşılaştırma

D) Öyküleme - karşılaştırma

E) Betimleme - örneklendirme

3. Yalova’ya ister denizden ister karadan gelin, yaklaştığınızda gözünüze ilkin dağlar, tepeler ve yeşillikler çarpar.

Samanlı Dağlarının kuzey eteklerinde denize doğru uzanan Yalova, yeşilin bütün tonlarına sahip. Teşvikiye beldesi ya da eskinin Zindan köyü, Yalova’nın en ünlü yaylalarının başlangıcına kurulmuş. Yalova’nın merkezine

22 km uzaklıkta ve daha batıda kalan Teşvikiye’den başlayan yayla yolu, yaklaşık on kilometre sonra en yukarıdaki Delmece’ye ulaşır. Yol Teşvikiye’den itibaren yukarı

doğru toprak zemin olarak devam eder. Civarda aynı

yere giden patikalardan birine sapmak size zamandan

bir kazanç sağlamasa da çok daha keyifli bir ortamda

yürüyüş yapmanıza olanak tanır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Betimleme B) Benzetme

C) Çoğullaştırma D) Karşılaştırma

E) Nicel sözcükler

1-B 2-E 3-B 4-B

11 TÜRKÇE

FASİKÜL 3 Paragrafta Konu - Ana Düşünce - Başlık

Paragraf

Bir duyguyu, düşünceyi, biçimsel yönden, anlam ve anlatım

özellikleri bakımından belirten veya tamamlayan cümleler topluluğuna paragraf denir.

Konu

Bir paragrafta (metinde, parçada) ele alınan düşünce, olay

veya durum, üzerinde konuşulan şey, bahis demektir.

Başlık

Paragrafın konusunun bir ya da birkaç sözcükle ifade edilmesi, özetlenmesidir.

Örnek

Çocukları, gençleri düş kurmaktan vazgeçirip yalnızca yaşanılan dünyanın gerçekleriyle sınırlamaya çalışmak yanlıştır. Çocuklar, gençler gerçeklere gözlerini kapatsın demiyorum ancak düş güçlerini kullanmazlarsa, düş kurmaya alışmazlarsa

gerçeği de, doğruları da sezemezler, göremezler. Hayalden,

düş gücünden yoksun bir us, işlevsiz kalır.

Yukarıdaki metinde “düş kurmaya alışmazlarsa- doğruları da

sezemezler- düş gücünden yoksun bir us, işlevsiz kalır” gibi

anahtar sözler belirlendiğinde “Düş dünyasının zenginleştirilmesi doğrulara ulaşmayı kolaylaştırır.” yargısının parçada anlatılmak istenen ana düşünce olduğu ortaya çıkar.

Örnek

İnsan, yaşadığı yörenin etkisiyle biçimleniyor. Saik Faik Burgaz’da yaşadı, Burgaz’ı yazdı. Yaşar Kemal Çukurova’da yaşadı, Çukurova’yı yazdı. Yazarın yaşadıkları tabii ki yazdıklarına

yansıyacak; yaşadığı kent de yansıyacak. Bakış açıları, konuyu işleme biçimleri farklı olabilir ama her yazarın yazdığında

yaşadığı kenti görebilirsiniz.

Yukarıdaki metinde “yaşadığı yörenin etkisiyle - yaşadığı kenti görebilirsiniz” gibi anahtar sözler belirlendiğinde “Bir yazarın yapıtları yaşadığı çevrenin izlerini taşır.” yargısının parçada anlatılmak istenen ana düşünce olduğu ortaya çıkar.

1 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

Günümüzde, hizmet sektöründen iş dünyasına, çocuk yetiştirmeden sanat üretimine kadar her alanda tatmine, sorunsuz biçimde varabilme yollarının arayışı içindeyiz. Everest’e tırmananlar, maraton koşanlar, yoğun ve disiplinli bir çalışmanın sonunda

alanlarında ustalaşanlar ise yolun sonunda hissettikleri mutluluk

kadar, yol boyunca yaşadıkları belirsizliklerden ve aştıkları engellerden de coşkuyla söz ederler. Belki de ilk bakışta çelişkili

gibi görünen bu durum, çoğu zaman gayet iyi giden bir işte veya

ilişkide, farkında olmadan pürüzler yaratmamızı açıklayabilir.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sonucu değerli kılan, süreç içindeki öngörülemeyen güçlüklerin üstesinden gelmektir.

B) İsteklere kolayca ve fazla emek harcamadan ulaşmak,

mutluluğun ön koşuludur.

C) Bilinç dışı dürtülerle, ortada sebep yokken sorun çıkarmak, başarıyı tetikler.

D) Sonuç kadar sürece odaklanarak engelleri aşmak da doyuma ulaşmada önemlidir.

E) Çeşitli düzeylerde güçlüklerle mücadele etmek, sorun

çözme gücünü artırır.

2 - ÖĞRETEN SORU / MSÜ 2018

Günümüzde ebeveynler ne iş yaparlarsa yapsınlar sürekli bir

telaş içinde. Meşguliyetlerinden dolayı tahammülleri azalan

anne babalar, çocukları hata yaptığında onları sert bir şekilde

cezalandırıyorlar. Hâlbuki bu durumda önce hatanın nedenini

araştırmaları, ardından kendi davranışlarını kontrol ederek çocuklarıyla sakin bir şekilde konuşmaları gerekir. Aksi hâlde

çocuklara, hataya karşı öfkeyle tepki vermek dışında bir davranış kazandıramazlar.

Bu parçada asıl vurgulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuklar, anne babalarının olaylar karşısındaki tutumlarını örnek alırlar.

B) Çocuklukta edinilen davranışların kalıcı olmasında ailenin etkisi büyüktür.

C) Çalışan ebeveynler günlük koşuşturma içinde çocuklarına daha az vakit ayırmaktadır.

D) Çocukların yaptıkları hataların nedenini anlamak için kaynağına inmek gerekir.

E) Çalışan anne babalar sabırlı olma konusunda güçlük yaşamaktadırlar.

Çözüm

TÜRKÇE 12

FASİKÜL 3 Paragrafta Konu - Ana Düşünce - Başlık

5 - ÖĞRETEN SORU / 2021 TYT

“İnsan kalbi, başkalarının duygularına ancak kendi tecrübeleri nispetinde açıktır.” der yazar. Peki, insan kendi tecrübelerine yani onlardan bir şeyler öğrenmeye ne kadar açıktır?

Kendinin farkında olduğu, kendisi üzerine düşünmeye katlandığı kadar...

Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünceyi destekler niteliktedir?

A) İnsanı anlamak; kendini tanımak, duyumsamak ve yorumlamaktan geçer.

B) İnsan toplumla etkileşim kurduğu ölçüde kendine yönelik farkındalık geliştirir.

C) Tecrübeleriyle arasına mesafe koyan insan, yeni deneyimlere açık olur.

D) İnsanın başkalarıyla özdeşim kurması, aynı deneyime ortak olmasına bağlıdır.

E) Topluma duyarlı insan, başkalarının düşüncelerine göre

davranmaya meyillidir.

4 - ÖĞRETEN SORU

Sanatın amacı, kişinin düşüncesini, duyarlığını geliştirmek; ona,

dünyaya ve insanlara insanca bakma, sezme, kavrama gücü

kazandırmaktır. Sanat ürünlerine ilgi duymayan, hayali işlemeyen, başkalarının acılarına, dertlerine ortak olmayan bir bilim

adamı, bir yargıç, bir yönetici düşünelim; ne yararı olur bunların toplumlarına, insanlığa? İnsanın, insan sevgisiyle yoğrulmadığı toplumlarda bütün yönleriyle ilkellik egemen olmaz mı?

Yukarıdaki parça için en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Sanat ve Düş Gücü B) Sanat ve İnsan

C) Sanat ve Yaratıcılık D) Sanatın Gelişimi

E) Sanatın Doğuşu

3 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

Zaman zaman susuzlukla karşı karşıya kalan büyük kentlerin

asıl sorunu su kaynağı sıkıntısı değil, eldeki suyun kalitesinin

düşmesidir. Diğer bir deyişle kentte sınırsız su kaynağı bulunsa da susuzluk yaşanabilir. Bunun en büyük nedeni ise kirlenmedir. İçme suyu kaynaklarının kirlilik derecesi belli bir düzeyi aştıktan sonra en gelişmiş arıtma tesisleri bile bu kaynakları temizlemede yetersiz kalır. Bu sebeple susuzluk sorununun çözümü için yeni su kaynaklarının aranmasından çok baraj havzalarının daha iyi korunması, atıkların ayrıştırılarak yeniden kullanılması, çöplerin kontrol tesislerinde toplanması

gibi uygulamalara gidilmesi gerekir.

Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?

A) Çöp ve atıkların dönüştürülmesindeki başarısızlığın su

kaynaklarını azalttığına

B) Baraj havzalarındaki yetersizliğin günümüz kentlerinin

öncelikli sorunu olduğuna

C) Su kaynaklarının kirlenmesinin arıtma tesislerindeki yetersizlikten kaynaklandığına

D) Temiz su kaynaklarındaki azalmanın atık kontrolü uygulamalarını önemli kıldığına

E) Doğal su kaynaklarındaki kirlenmenin alternatif kaynak

arayışlarını hızlandırdığına

AKLINDA OLSUN

Paragraf Sorularının Çözümünde Dikkat Edilmesi

Gerekenler 1

O Paragrafta (Parçada) önemli görülen ve özellikle tekrar edilen sözcüklerin altı çizilmeli.

AKLINDA OLSUN

Paragraf Sorularının Çözümünde Dikkat Edilmesi

Gerekenler 2

O Paragrafların ilk cümlesi ve son cümlesi üzerinde daha fazla durulmalı.

Çözüm

Çözüm

AKLINDA OLSUN

Paragrafta ana düşünce sorularında “parçada yakınılan durum, en uygun başlık, anlatılmak, vurgulanmak, asıl anlatılmak istenen düşünce, ilişkilendirilebilir, değinilmiştir, yargıların hangisine ulaşılabilir” şeklinde ifadeler de kullanılabilir.

13 TÜRKÇE

FASİKÜL 3 Paragrafta Konu - Ana Düşünce - Başlık

6 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

Son yıllarda yapılan araştırmalar, bugüne kadar koleksiyonculuk veya hobi olarak tanımlanan davranışın istifleme bağımlılığı olarak adlandırılan bir tür hastalık olabileceğini gösteriyor. Yıllardır biriktirilen bir yığın eşyanın içinden hangilerinin

kalıp hangilerinin gideceğine karar verme anında kişiler, büyük ihtimalle hastalıklarıyla ilk kez yüzleşiyorlar. Küçücük ve

işine hiç yaramayan/yaramayacak bir şeyi bile gözden çıkarmak, istifçilerde derin travmatik üzüntüler yaratabiliyor.

Bu parçada istifleme bağımlılığıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmiştir?

A) Yakın bir geçmişte yapılan araştırmalarla tedavisi bulunmuş bir hastalık olduğuna

B) Kişinin, yakın çevresinin uyarılarını dikkate alarak bu bağımlılıktan kurtulabileceğine

C) Hastaların, eşyalara duydukları bağlılığı psikolojik bir rahatsızlık olarak kabul ettiklerine

D) Tedavi sürecinde, depresyona neden olabilecek müdahalelerden kaçınmak gerektiğine

E) Eşyalarından ayrılma durumuyla karşı karşıya kaldıklarında bağımlı kişilerin verdiği tepkiye

Çözüm

Çözüm

7 - ÖĞRETEN SORU / MSÜ 2018

Günümüzdeki moda endüstrisinin bedenlerimizin nasıl görünmesi gerektiğine dair dayattığı fikirler insanın doğallığını

ve sağlığını etkiliyor. Bedenlerimiz bir yandan nesneleştirilirken diğer yandan popüler kültürün dayatmalarından kaynaklanan biçimlere uymaya zorlanıyor. Beden ile kişisel yeterlik,

mutluluk ve sosyal kabul gibi olumlu değerlerle; yetersizlik,

dışlanma ve mutsuzluk gibi olumsuz değerler özdeşleştiriliyor. Bedenlerimiz suni biçimde yaratılan kaygılarla âdeta kontrol altına alınıyor. Sürekli ideal görünümden uzakta oldukları

korkusu aşılanan insanlar; diyet ve beslenme, kozmetik ve

estetik cerrahi sektörlerinin sunduğu olanaklara yönlendiriliyor. Böylece bedenin sağlığı ve doğallığı ikinci plana atılıyor,

öncelik görünüme veriliyor.

I. Şeyma’nın, iş çıkışlarında sağlık için düzenli olarak yürüyüş yapması

II. İrem’in, tehlikeli olduğunu bilmesine rağmen zayıflama

ilacı kullanması

III. Nusret’in, beğendiği sporcularla aynı marka ürünleri kullanmak istemesi

Yukarıda numaralanmış ifadelerden hangileri bu parçada

anlatılanlarla ilişkilendirilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

8 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

1815 yılının nisan ayında Endonezya’daki Tambora Yanardağı’nda büyük bir patlama oldu. Yanardağın yakınındaki yerleşim bölgeleri volkanik külle kaplandı, atmosfere milyonlarca ton

toz ve volkanik kül karıştı. Yanardağdan çıkan gazlar yoğunlaşarak aeorsol bulutları oluşturdu. Bu bulutlar yeryüzünün soğumasına neden oldu. Küresel sıcaklık düştü, iklimler geçici olarak değişti. 1816 yılında Kuzey Yarım Küre’nin büyük bölümünde

sıcak bir yaz mevsimi yaşanmadı. Avrupa ve Kuzey Amerika’da

soğuk havanın ekinleri tahrip etmesiyle başlayan kıtlık nedeniyle

salgın hastalıklar baş gösterdi. Yeryüzündeki etkileri zamanla

azalsa da patlama, edebiyat ve sanat dünyası üzerinde kalıcı izler bıraktı. Patlamanın edebiyat dünyasına kazandırdığı eserlerin başında ise Frankenstein adlı roman geliyordu. 1816 yazında

İngiliz yazar Mary Shelley, bu doğa olayı yüzünden günlerce

kapalı alanda yaşamak zorunda kaldı ve 1818’de yayımlanan

ünlü korku romanını işte bu günlerde kaleme aldı.

Tambora Yanardağı patlaması sonrasında Mary Shelley’nin

ünlü romanı Frankenstein’ı yazmasıyla aşağıdaki sözlerden hangisi ilişkilendirilebilir?

A) Dalgaların kıyıya sürüklediği çer çöp, ıssız adadaki kişi

için hazine değerindedir.

B) Rüzgârın uğultusu sadece kulübesinin korunaklı duvarları arasındaki kişiye güzel gelir.

C) Bir çöl bedevisi için kum fırtınası, gündelik hayatın küçük

cilvelerinden biridir.

D) Burada sel olup akan yağmurun hangi köydeki güle can

suyu olduğunu bilemezsin.

E) Yangının küle çevirdiklerini, ne kadar zaman geçerse geçsin yeniden yeşertemezsin. AKLINDA OLSUN

Paragraf Sorularının Çözümünde Dikkat Edilmesi

Gerekenler 3

O Parça cevaplanırken kişisel duygu ve düşünceler bir kenara bırakılıp paragrafta ele alınan düşüncelere yoğunlaşılmalı.

TÜRKÇE 14

FASİKÜL 3 Paragrafta Konu - Ana Düşünce - Başlık

10 - YENİ NESİL SORU / 2021 TYT

Aşağıdaki parçalardan hangisi “İyi bir yazar şüphesiz, insan psikolojisini çok iyi bilmeli, karakterlerini önce kendisi anlamalıdır.” düşüncesine uzak düşmektedir?

A) Ed Catmull’un Yaratıcılık’ına biyografimsi denmesinin sebebi, kendi çocukluğunu anlatıyor gibi görünse de aslında herkesin çocukluğundan bahsetmesidir. Karakterlerini o kadar içten tanıtıyor ki onlarla bir arada yaşıyor

gibi hissediyoruz.

B) Şanzelize Düğün Salonu adlı eserinde Tarık Tufan, bir karakterine isim vermeyerek onun hayatındaki bocalamalara dikkat çekmek istiyor. Okurlardan kendi içsel dünyalarına göre karaktere isim koymalarını bekliyor.

C) Olasılıksız ve Empati’nin yazarı Fawer, son kitabıyla da

başarıyı yakalamış görünüyor. Kahramanının zihnini ve

duygularını ters yüz ederek çıktığı maceranın masalsı bir

zeminden yükselmesi ağızda güzel bir tat bırakıyor.

D) Nobel ödüllü yazar Saramago’nun eseri Körlük, umutsuz

ama insana cesaret aşılayan romanlardan biri. Kitabın

başarısı, bir döneme bağlı kalmadan insanı hem tarihsel

derinlikte hem de kendi psikolojisinin diplerine inerek

analiz etmesinde yatıyor.

E) Nahid Sıtkı Örik’in Kıskanmak’la yakaladığı başarı, insan

ruhunun derinliklerinde gördüklerini gün yüzüne çıkarabilmesinde yatar. Çünkü yazar, kahramanını önce bağrına basmış, ondan sonra okurun karşısına çıkarmıştır.

9 - YENİ NESİL SORU / 2019 TYT

• Zaman zaman televizyonlarda toplu balina ölümlerine

ilişkin haberler, karaya vurmuş balina görüntüleriyle karşımıza çıkar. Araştırmalar bu ölümlere okyanusların endüstriyel ve kimyasal atıklarla kirletilmesi, suların bulanıklaşması ve yanlış avlanmalar gibi etkenlerin sebep olduğunu gösterir.

• Balinalar, okyanusta yüzerken kafalarının ön kısmından

gönderilen elektromanyetik dalgalarla yönlerini bulurlar.

Bu özelliklerinden hem bulanık sularda yüzerken hem

de göç ederken yararlanırlar. Ancak zaman zaman dünyanın manyetik alanının değişmesi ya da balinalardaki

yön bulma sisteminin hastalık sonucu bozulması nedeniyle yönlerini tayin etmekte sorun yaşarlar ve karaya

vururlar.

Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Farklı görüşlerin aslında birbirini desteklediğini göstermektedirler.

B) İki farklı konuya ilişkin ortak bir görüş olduğunu vurgulamaktadırlar.

C) Aynı olguyu farklı yönleriyle değerlendirip ele almaktadırlar.

D) Aynı düşünceyi pekiştirmeye yönelik farklı örnekler sunmaktadırlar.

E) Farklı üsluplar kullansalar da konuyu benzer nedenlerle

açıklamaktadırlar.

Çözüm BAŞKA YERDE YOK

İki parçadan oluşan yeni tip paragraf sorusunda

şunlara dikkat edilmelidir:

O Her iki parçada üzerinde durulan temel düşünce iyi belirlenmelidir.

O Belirlenen temel düşüncenin parçalardaki ele

alınış biçimi, değerlendirilme yöntemi ve yorum farkı doğru anlaşılmalıdır.

O Sorunun doğru cevabında seçeneklerin asıl

belirleyici olduğu unutulmamalıdır.

11 - YENİ NESİL SORU / MSÜ 2018

Temiz içme suyuna erişim, çoğumuz için baş edilmesi gereken sorunlardan biri değildir. Ancak dünyada yaklaşık 650

milyon insanın içme suyuna ulaşması ya çok zor ya da imkânsız. Bu olumsuzluğu konu edinen çalışmalardan birinde

sudaki bakterilerin %99,99’unu 20 dakika içinde öldürebilen,

pul büyüklüğünde bir cihaz geliştirildi. Bu durum yoksunluk

yaşanan bölgelere hızlı bir şekilde temiz içme suyu tedarik

edilmesinin önünü açtı.

Bu parçadaki altı çizili ifadenin gönderme yaptığı söz aşağıdakilerden hangisidir?

A) Suyun arındırılmasını sağlayan aracın geliştirilmesi

B) Su ihtiyacını karşılamadaki zorlukların saptanması

C) Temiz içme suyunun geniş kitlelere ulaştırılabilmesi

D) İçme suyunun oluşturduğu maliyetin düşürülmesi

E) İçilebilecek düzeyde suya erişimin kolaylaştırılması BAŞKA YERDE YOK

Yeni trend paragraf sorularında altı çizili sözün gönderme yaptığı ifadelerin ortaya çıkarılmasında, bütüncül bakış açısıyla paragraftaki ana düşüncenin

belirlenmesi doğru cevaba ulaşmayı sağlayan en

önemli etkendir.

15 TÜRKÇE

FASİKÜL 3 Paragrafta Konu - Ana Düşünce - Başlık

Çözüm

12 - ÖĞRETEN SORU / 2018 ÖRNEK TYT

Cümle yaradılmışa bir gözle bakmayan

Halka müderris ise hakikatde âsidir

Bir kez gönül yıktın ise bu kıldığın namaz değil

Yetmiş iki millet dahi elin yüzün yumaz değil

Ben gelmedüm dâvi içün, benim işüm sevi içün

Dostun evi gönüllerdir, gönül yapmaya geldim

Gelin tanış olalım, işi kolay kılalım

Sevelim sevilelim, bu dünya kimseye kalmaz.

Yunus Emre’ye ait bu beyitlerde vurgulanmak istenen temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsanları sevmeye, onlara karşı yapıcı olmaya özen gösterilmelidir.

B) İnsanlar arasındaki yardımlaşma isteği kuvvetlendirilmelidir.

C) İnsanlar başkalarını eleştirirken kendi kusurlarını unutmamalıdır.

D) İnsanlar sorunların çözümünde ortak hareket etmeye

önem vermelidir.

E) İnsan ön yargılarla hareket edip başkalarını küçümsememelidir. AKLINDA OLSUN

Şiir metinlerinin kullanıldığı paragraf sorularında şiirin lirik ve didaktik özelliklerinin ayırt edilmesi, doğru

cevaba kolay ulaşmayı sağlayan önemli bir faktördür.

13 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Yaşı ilerledikçe insan çocukluğunun bahçelerini nerede arar?

Belleğimiz bizi ninnilere, saklambaç oyunlarına, uçurtmaların

iplerine nasıl götürür? Nasıl canlanır çocukluktaki eski çarşılar, panayır yerleri, bayram sabahları? Bizi bir yerlerde bekler

mi buğday başakları arasına yuvasını yapan tarla kuşu? Yoksa

büyüdüğümüz için ödediğimiz bedel kaybetmek midir doğduğumuz evi, sokağı, köyü? Yitirdiysek eğer, nasıl yaşatmalı

onları anılardan çıkarıp?

Bu parçada

I. sitem,

II. hüzün,

III. özlem

duygularından hangileri belirgindir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

14 - YENİ NESİL SORU / 2021 TYT

Gazeteci: Denizin renginin mavi olduğunu söyleyen genç

dostunuza niçin şiir yazmayı bırakmasını salık verdiniz?

Şair: Deniz mavi olduğu için.

Gazeteci: Aynı sözleri söyleyen bir ressam olsaydı yanıtınız

yine aynı mı olacaktı?

Şair: Bir ressama denizin rengini sormazdım ki. Olsa olsa dalgaların sesini betimlemesini isterdim ondan.

Aşağıdaki yargılardan hangisinin bu diyalogdaki şairin sanat anlayışıyla örtüştüğü söylenebilir?

A) Bir eserin sanatsal bir nitelik taşıdığını anlamanın en kolay

yolu, onun gerçekliği olduğu gibi yansıtabilmesinden geçer.

B) Bence sanatın amacı, sözcükler veya görsel tablolar aracılığıyla karşısındaki kişiyi duygusal bir ruh hâline taşıyabilmektir.

C) Sanatın işlevinin, ele aldığı gerçekliği bir başka düzleme

taşıyarak onu dönüştürebilmesinde saklı olduğunu düşünüyorum.

D) Sanatın; işlediği herhangi bir gerçeklik veya nesneyi, onları kuşatan sınırlar içinde resmedebildiği ölçüde başarılı

olacağına inanıyorum.

E) Şiir, resim veya sanatın diğer alanları, insani gerçeklik

karşısında bir ayna olmayı başarabilirse asıl hedefine

ulaşmış sayılır.

Çözüm

TÜRKÇE 16

FASİKÜL 3 Paragrafta Konu - Ana Düşünce - Başlık

Etkinlik - 2

Yazı, çoğu zaman içimizde taşıdığımız olağanüstü duygu ve düşüncelerin soluk ve eksik yansımasından başka bir şey değildir. Bu yansıma, karmaşık ve çok katmanlı bir bütünden kopup gelen parçacıklardır. Yazının meselesi, yazarın esinlendiği o

karmaşık ve çok katmanlı bütün, orada öylece durur. Ancak yazarın çaresizliği bu bütünden sadece bir parçayla yetinmek zorunda olmaktır.

Bu parçaya göre yazarın çaresizliğinin

 Coşkuyla yazıya döktüğü deneyimlerinin pek az kişi tarafından takdir görmesi

 Herkese hitap etmeyi başardığında bile yazdıklarının kalıcılıktan yoksun olması

 Yaşantı ve deneyimlerinin ancak sınırlı bir bölümünü yazdıklarına aktarabilmesi

 Yapıtın anlamının ve değerinin, kendisi kadar okurlarına da bağlı olması

 Anlatabileceklerini kısıtlayan sansür ve dış kontrol mekanizmalarının olması

ifadelerinden hangisinin olduğunu boş bırakılan yere yazınız.

(-------------------------------------------------------------------------)

Stephen Fears’ın 2006 yapımı etkileyici filmi Kraliçe, Prens Charles’tan boşandıktan sonra tüm İngiliz aristokrasisine sırtını dönen

Prenses Diana’nın ölümünü anlatıyor. Filmin esas odağı, Prenses Diana’nın şaibeli bir trafik kazasında hayatını kaybetmesinden

hemen sonra kraliyet ailesinde yaşananlar. Pek çok yazılı ve görsel malzemeyle desteklenen bir belgesel gibi çekilmesine rağmen

film, senaryosu fazlasıyla içeriden yazıldığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Bununla birlikte film, tipik İngiliz mizahı ile bu mizahla atbaşı

giden hüzün duygusunu her karesinde birleştirmeyi başarmıştır.

Bu parçada söz edilen filmin senaryosunun eleştirilme nedeniyle ilgili olarak aşağıda verilen yargılardan doğru olanların karşısına (D), yanlış olanların karşısına (Y) yazınız.

1. Prenses Diana’nın özel hayatıyla ilgili sırlara yer vermesi

2. Üzücü bir olayı sinemaya aktarırken mizahi ögeler kullanması

3. Olayları daha çok kraliyet ailesinin bakış açısıyla sunması

4. Hayatını belgeselleştirerek Prenses Diana’yı idolleştirmesi

5. İçeriğinin kazanın hemen ertesinde olanlarla sınırlı kalması

Etkinlik - 1

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

17 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 3

2. Bazı okurlar, insanların dertleri üstüne eğilmeyi insan

sevgisi ile bir tutuyor. Yazar, sanatçı ya da düşünür böyle

dertlerden, acılardan söz açmadı mı, o sanatçının veya

düşünürün hemen insan sevgisinden yoksun olduğu sonucuna varıyorlar. İnsanları sevmek, mutlaka onların dertlerini yapıtta açıkça anlatmayı gerektirmediği gibi, insanı

anlatmak isteğiyle kaleme sarılanların da bu sevgiden

payını almış olduğu söylenemez.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Kimi eleştirmenlerin, yazarları eleştirirken acımasız

davrandığı

B) Sanatçıları, yapıtlarında ele aldıkları konuya göre değerlendirmenin yanlış olduğu

C) İnsan sevgisinden yoksun sanatçıların da topluma

faydalı olabilecek eserler verebildiği

D) Gerçek yaşamı anlatmak için halkın içinde yaşamak

gerekmediği

E) Sanatçıların, insanları seven veya sevmeyen diye kategorize edilemeyeceği

1. Sanatçılar dış dünyada algıladıkları veya düşledikleri bir

gerçekliği, bir nesneyi, bir insanlık durumunu, bir melodiyi kendilerini içine katarak bir sanat yapıtına dönüştürme çabasındadırlar. Onlarda belki de farkında bile olmadıkları bir büyük güç vardır. Ortaya koydukları bir resim, bir müzik parçası, bir film, bir roman, bir öykü, bir

şiir veya bir fotoğraf bizi o ana kadar karşılaşmadığımız

bir dünyaya götürür. Sanatsal ürünlerle etkileşime girdikten sonra değiştiğimizi, olaylara farklı baktığımızı hissederiz. Okuduğunuz bir roman yaşama bakışımızı değiştirip bize yepyeni ufuklar açar.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmiştir?

A) Yapıtlarda değişmez insan tiplerine yer verildiğine

B) Sanatsal ürünlerin ve sanatçıların insanları etkileme

gücüne

C) Sanatçıların gerçek yaşamı eserlerine yansıttığına

D) Kitap okumanın kişiyi her yönden geliştireceğine

E) Yapıtlarda yararlılık düşüncesinin öncelendiğine

3. Gerçek şair, sıradan söylemlerden kaçınır. O, yazın dünyasında çok sürmeyen yenilikleri gözler, onları irdelemeye çalışır ama hiçbirini şiirinin temel ögesi yapmaz.

Birbirinden kopuk dizelerin ozanı değildir o; tamlığı,

uyumu sağlamış şiirlerdir onun yazdıkları. Şiir üzerine

çok düşünür, biçiminden içeriğine uzanan çizgide çok

emek harcar, şiir için.

Bu parçadan hareketle gerçek şairle ilgili olarak

I. Geçici yenilikler, şiirinin merkezinden uzaktır.

II. Şiir anlayışında bir bütünlük vardır.

III. Sürükleyici bir anlatıma sahiptir.

IV. Şiirleri, uzun bir uğraşının sonucudur.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I, II ve III E) I, II ve IV

4. Yetkin şairlerin Türkçenin imkânlarını iyi değerlendirdiğine, çok geniş bir şiir sanatı bilgisine sahip olduğuna

inanıyorum. Bundan dolayı 100-150 yıla baktığımız zaman, oluşturabildiğimiz en önemli değerin aslında şiir

olduğunu düşünüyorum. Örneğin ben size bir çırpıda 25

tane şahane usta şair sayabilirim. Siz bana 25 tane şahane mimar, iyi yönetmen ya da oyuncu sayamazsınız.

Ayrıca kalıcı bir değer taşıyan neler ortaya koyabildik ki

son 100-150 yılda? Şahane şehirler mi inşa ettik? Müthiş bir tiyatro sanatı mı icra ettik? Müthiş bir sinema endüstrimiz mi var? İşte bu yüzden şiirin, en kıymetli değerimiz olduğunu düşünüyorum.

Bu parçanın yazarının asıl anlatmak istediği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ülkemizde şiir alanında başarılı bir çizginin yakalandığını

B) Türk edebiyatındaki yazınsal zenginliğin tam olarak

farkına varılamadığını

C) Her sanat dalının kendine ait bir gelişim içinde olması gerektiğini

D) Yazın dünyasının sorunlarını çözmede yetersiz kalındığını

E) Yazınsal çalışmaların okura ulaştırılmasında aksaklıklar yaşandığını

TÜRKÇE 18

Öğreten Test FASİKÜL 3

6. Yediden yetmişe herkesin ilgisini çeken internet ortamı

yüzyılın en önemli iletişim vasıtasıdır. O; insanoğlunun

işini kolaylaştıran, zamanı bereketlendiren ve hafızanın

yükünü hafifleten hatırı sayılır bir yardımcıdır. Artık, modern insanın eli, ayağı, gözü, kulağı olmuştur âdeta. Bütün üstün özelliklerine rağmen bu ortamın, bir vasıtadan

ibaret olduğu hatırdan çıkarılmamalıdır. Daha az çalışmak, daha az yorulmak ve kendine daha çok zaman ayırmak için icat etmiştir insanoğlu onu. Başka şey için değil!

Bu parçadan bilgisayarla ilgili olarak

I. Sınırlı bir alanda insanın işini kolaylaştırdığı

II. Zamanı çok tüketen yanının olduğu

III. Aslında insan için amaç değil araç olduğu

ifadelerinden hangisine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

8. Anı yazma ustası sanatçının öykü kişileri hep bir yalnızlık ve sevgisizlik içindedir. Ölümün her adımda karşımıza

çıktığı öykülerdeki kişilerin ölümle bütünleşen yazgıları

ancak mutsuzlukla anlatılabilir gibidir. Sanki onlar mutlu

olsa yazar bu tabloyu çizemeyecektir. Bunda sanatçının içinden bir türlü atamadığı çocukluğunun büyük

payı vardır. Denebilir ki yaşlı insanların içinde karanlık

bir köşkte geçirilen çocukluk, yazarın peşini hiç bırakmamış; yazın yaşamı boyunca ölüm düşüncesiyle iç içe

yaşamasına sebep olmuştur.

Bu parçada söz edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Yazın yaşamının belli bir sürecinden sonra tekrara

düşmüştür.

B) Başından geçenleri, yapıtlarına olduğu gibi yansıtmaktan kaçınmıştır.

C) Okurun ilgisini çekmek için daha çok, yaşamın olumsuzluklarını öne çıkarmıştır.

D) Yaşamında etkisinde kaldığı dönemler, yazdıklarını

şekillendirmiştir.

E) Yapıtlarını yaşananlar üzerine temellendirmeyi, inandırıcılığın temel şartı olarak kabul etmiştir.

7. Günümüzde ebruya duyulan ilgi oldukça artmış bulunmaktadır. Hem ebruyla uğraşanların hem de duvarlarına

asmak için ebru almayı tercih edenlerin sayısı gözle görülür derecede artmıştır. Ebru yapmak ilk bakışta kolay

zannedilmesine rağmen, sonuca bakıldığında usta bir

elin gerekliliği hemen anlaşılmaktadır. Renklerin elde

edilmesinden, damlacıkların kâğıt üzerindeki ahengine

kadar birçok ayrıntı, ebru için çok önemlidir. Bu ince sanata günümüzde, birçok insanın ilgi duyduğu ve her geçen gün eğitimini alanların da çoğaldığı görülmektedir.

Bu parçada ebru sanatıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?

A) Yapılmasının kolay olmadığı

B) Ayrıntıların, yapımında önemli olduğu

C) Renklerin elde edilmesinin uzun süre aldığı

D) Toplumun belirli bir kesiminin ilgi gösterdiği

E) İlgi duyanların ve uğraşanların sayısının arttığı

1-B 2-B 3-E 4-A 5-C 6-C 7-E 8-D

5. Şairlerin, şiirlerinde en çok işledikleri yerler; kırsal alanlar, el değmemiş tabiat parçalarıdır. Sokakları, binaları,

kasabaları da anlattıkları olur onların. Ama şairlerin anlattığı bu ortamlara baktığımızda buraların doğayla bütünleştikleri, yapay bir yanlarının olmadığı anlaşılır. Yoksa

çarpık yapılı, on beş yirmi katlı apartmanların şiirin konusu olduğu görülmemiştir. Çünkü bu yeni mimarinin

şiire konu olacak bir yanı yoktur.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Çağdaş kentlerde şiir sevgisinin gelişmediği

B) Her şairin mutlaka doğa şiirleri yazdığı

C) Şairlerin, şiirlerinde doğal ortamları işlediği

D) Kalabalık yerlerin şiire konu olamayacağı

E) Şairlerin, düşüncelerini şiirleri aracılığıyla anlattığı

19 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 3

2. Yazınsal yaratılar, insanlığın yalın hallerinden, en derinlerdeki zaafları, tutkuları, iyi ve kötü durumlarından birtakım semboller aracılığıyla yepyeni gerçekliklere açılan

olağanüstü nitelikte ürünlerdir. Bir anlamda yazınsal yaratılar, insanın becerilerini ortaya çıkaran önemli anlatılardır. Bu yaratıların belli birtakım formatları, simgeleri ve

alegorileri vardır. Dünya üzerinde birçok yazınsal yaratının birbirine benzer motifler içermesi, aynı kaynaktan

beslendiğini doğrular niteliktedir.

Bu parçadan yazınsal yaratılarla ilgili olarak

I. İnsanın duygularını yansıtan yönü vardır.

II. Soyut kavramlar bazı simgelerle göz önünde canlandırılır.

III. Farklı odaklardan gelişerek evrensel özler içerir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

1. Her ressamın yaşam tarzı birbirinden farklıdır. Ancak

çoğu ressamın hayatı, nasıl bir yol alacağını kestirerek

az çok öngördüğü bir çizgide, ırmağın yatağında akışı

gibi akar gider. Kimi ressamların ise benimki gibi biraz

daha farklı akar. Ben hayatımı ümitlerimle yeni bir biçime

sokmaya, onların peşinden gitmeye çalıştım; iyi ressam

olmayı, bunun getireceği mutluluğa ulaşmayı istedim.

Bu parçada ressamlarla ilgili anlatılan farklı iki yaşam biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sorumsuz bir yaşamı benimseme – Mutluluğu kendi

içinde arama

B) Beklentisine uygun bir yaşamı kabullenme – Yaşamını değiştirmeye, farklılaştırmaya çalışma

C) Yaşamdan beklentisi kalmama – Küçük mutluluklarla

yetinme

D) Değişik yaşamlara sıcak bakmama – Kendi yaşamını

başkalarınınkiyle karşılaştırma

E) Karamsarlıktan uzak olma – Bireysel mutlulukları önceleme

4. Sıradan, bilinçsiz ve eğitimsiz okurlar sanatçıyı tekdüze

derinliksiz yapıtlar vermeye iter. İyi eğitimli okurlarsa sanatçıyı tembellikten, sıradanlıktan kurtarıp daha dikkatli

ve yaratıcı olmaya yöneltir.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada anlatılan bakış

açısıyla örtüşmektedir?

A) Bizde okur kitlesi, Fransa’da olduğundan çok farklıdır; sanatçı ne söylerse söylesin sorgulamadan kabul eder.

B) Yazdığım ilk romanın satış rakamları yüksek çıkınca

bu romanın devamı olarak düşündüğüm yeni bir romana başladım.

C) Faucault Sarkacı’nı yazmaktaki amacım bilinçli bir

okur kitlesi oluşturmak ve sanatın düşünsel düzeyini

yükseltmekti.

D) Gerçek sanat yapıtı tıpkı Savaş ve Barış gibi her seviyede okura seslenecek bir içerik ve anlatımla oluşturulmalıdır.

E) Dikkatli okurlarımın uyarıları olmasa Kar’da yaptığım

yanlışa hep düşecek ve dil hatalarıyla dolu yapıtlar

oluşturmaya devam edecektim.

3. Gençlik dönemindeki kitap okumalar, nasıl okunacağını

iyi bilmediğimiz ya da hayat deneyiminden yoksun bulunduğumuz okumalardır. Pek bir değer taşımasa da bu

örnekler, üstesinden gelme yolları, karşılaştırma olanakları sağlayarak ilerideki deneyimlerimize biçim vermesi

açısından geliştirici de olabilir. Aynı kitapları, olgunluk

çağımızda yeniden okuduğumuz zaman, iç benliğimizin

bir bölümünü oluşturan okuduklarımızın bambaşka yönlerinin olduğunu keşfederiz. İşte bütün bu okumalar, hayatı çok farklı yaklaşımlarla anlamamıza yardımcı olur.

Bu parçadan kitap okumayla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?

A) Eğitim çalışmalarına katkı sağladığına

B) Belli bir disiplin içinde yapılması gerektiğine

C) Bilinçli yapılması gereken bir etkinlik olduğuna

D) İnsanlara, küçük yaşlarda kazandırılması gereken bir

alışkanlık olduğuna

E) Yaşamı algılamada insana, bakış açısı zenginliği kazandırdığına

TÜRKÇE 20

Pratik Test FASİKÜL 3

7. Bir sözlüğün temel niteliği, eksiksiz ve kapsayıcı olmasıdır.Dillere her gün binlerce sözcüğün girdiği bir süreçte

bu gelişmeye ayak uydurmak kolay değildir. Sözlüğe

yeni sözcükler girerken kullanımdan düşen birçok sözcük de sözlükten çıkarılıyor. Örneğin çağdaş bir sözlükte

artık kullanımdan düşmüş “tepki”nin karşılığı “aksülamel” in, “yankı”nın karşılığı “aks-i sadâ”nın yer almaması,

bir eksiklik sayılmamalıdır. Kuşkusuz biri çıkıp “kullanımdan düşmüş sözcükler sözlüğü” yapabilir. Eskimiş de

olsa her sözcüğün düşünce tarihinde bir yerinin olduğu

yadsınamaz bir gerçektir. Ne var ki sözlükçünün işi, modern çizgide kalarak bu ince ayarı iyi yapmaktır. Gereksiz sözcüklerle şişirilmiş bir sözlük nasıl işe yaramazsa

eksikliği bulunan sözlük de gereksinimi karşılamaz.

Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sözcüklerin kullanımda kalması, dilin işlerliğine ve

sözcüklerin yapısal özelliklerine bağlıdır.

B) Sözlükler dildeki anlam karmaşasını giderecek bir

nitelikte çok yönlü bir yapıya sahip olmalıdır.

C) Sözlükler, eğitim ve öğretimde başvurulan temel kaynaklardan biri olarak dikkat çeker.

D) Bir sözlükte soyut ve somut kavram tanımlamalarının örneklerle pekiştirilmesi gerekir.

E) Bir sözlük oluşturulurken sözlüğün doyurucu ve güncel bir şekilde oluşturulmasına dikkat edilmelidir.

6. Deneyimli sanat metinleri uzmanı, edebî metin yazarlarını ikiye ayırır: Sırf ele aldığı konu için yazanlar ve sadece yazmak için yazanlar. Birinci tür, insanlarla paylaşmaya değer görülen düşüncelere ve yahut deneyimlere

sahiptir. İkinci türdekiler ise düşüncelerini eğip bükerek,

sözü uzattıkça uzatarak kendilerini ele verirler. Düşünceleri yerine sözcükleri satmak isterler. Okurun gözünü

boyarlar. Bunlar ayrıca kendi düşüncelerini söylemezler. Böyle söylerlerse eserlerinin muhtemelen çok basit

ve çocukça görüneceğinden korkarlar. Böylece kendisini gerçekte sahip olduğundan daha üstün göstermeye

çabalarlar.

Bu parçada söz edilen sanat metinleri uzmanının ikinci tür yazarları eleştirmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çok ağır bir dil kullanmaları

B) Yapıtlarının anlatımına gereken önemi vermemeleri

C) Farklı düzeydeki okurlara seslenmede başarısız olmaları

D) Düşüncelerini söz oyunlarının arkasına saklamaları

E) Yapıtlarında belli bir düşünceye ağırlık vermeleri

8. Bizim şiirimizde ölçüden, uyaktan uzaklaşılması, sözüm

ona bir kolaylığa yol açmıştır. Oysa uyaksız, ölçüsüz şiir

yazmak; ölçülü, uyaklı şiir yazmaktan daha güçtür. Bu

bakımdan şiir yazmak kolaylaşmamış, zorlaşmıştır. Bu

zorluğu bilmeyenlerin, anlamayanların ne diye şiir yazmaya kalktıkları meraka değer. Güzel duygular, soylu

düşünceler bir insanı elbette yüceltir ama yalnızca bunlarla yola çıkmak bizi şiire ulaştırmaz.

Bu parçada yazar, şiirle ilgili olarak aşağıdakilerin

hangisinden yakınmaktadır?

A) Olması gereken değerin verilmemesinden

B) Yazmanın zor olmasından

C) Güzel duygular uyandırmamasından

D) Serbest tarzda yazmanın kolay sanılmasından

E) Lirik söyleyişin ön plana çıkmasından

1-B 2-D 3-E 4-E 5-A 6-D 7-E 8-D

5. Aslında her bir yazar, kendi yaşam aynasına bakarak

eserlerinin temellerini atar. Kim yaşadığını yazmamıştır,

hangi yazar kendisiyle ilgili bir şeyleri anlatmamıştır?

Kafka mı, Shakespeare mi, Hemingway mi, Tolstoy ya

da Gorki mi? Sayalım sayabildiğimiz kadar. Yazmanın

yolu, elbette yaşadıklarımızdan ipuçları derlemekten geçiyor.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Her yazarın yapıtı kendi yaşamından izler taşır.

B) En başarılı yazarlar yaşadığı dönemi anlatanlardır.

C) Yazarlar, yapıtlarında kendi iç dünyalarını anlatırlar.

D) Yazar, yaşadığı dönemin içinde, insanlarla birlikte olmalıdır.

E) Bütün yazarlar, yapıtlarında toplumsal sorunları konu

edinirler.

21 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 3

1. • Millî Edebiyat Dönemi’nde eser veren yazarların romanları üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Ancak bu

romanlarla aynı dönemde yazılan hikâye kitapları

pek ilgi görmemiştir.

• Pek çok okur, kıyıda köşede kalmış Kızılcık Dalları,

Akile Hanım Sokağı veya Hep O Şarkı gibi romanları

dahi bilmektedir. Tanrı Misafiri, Dağa Çıkan Kurt veya

Millî Savaş Hikâyeleri gibi başarılı hikâye kitaplarını

ise çok az duymuştur.

Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi

söylenebilir?

A) Farklı anlayışların aslında birbirini desteklediğini göstermektedir.

B) İki farklı konuya ilişkin ortak bir görüş olduğunu vurgulamaktadır.

C) Aynı olguyu farklı yönleriyle değerlendirip ele almaktadır.

D) Aynı görüşü pekiştirmeye yönelik farklı örnekler sunmaktadır.

E) Farklı biçemler kullansalar da konuyu benzer nedenlerle açıklamaktadır.

2. Bir eserin anlamı yazarın düşündüğü anlamla sınırlı mıdır yoksa okurun eserden çıkardığı anlamlar da olabilir

mi? Yakup Kadri’nin Yaban romanını yorumlayanlardan

bazıları eserin köylü aleyhtarı bir karakter taşıdığını, köylünün maddi ve manevî sefaletini bir entelektüel ağzından aşağıladığını söylemişlerdir. Bunun üzerine yazar

Yaban’ın ikinci baskısına yazdığı ön sözde böyle bir şeyi

asla kastetmediğini iddia etmektedir.

Bu parçada yazınsal yapıtlarla ilgili olarak asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gerçeklerin olduğu gibi ortaya konamadığı

B) Düşünceleri iletme aracı olarak kullanılamayacağı

C) Yazarının sanatsal amacından bağımsız olarak ele

alınması gerektiği

D) Okurlar üzerinde yönlendirici bir güce sahip olduğu

E) Farklı yorumlamalara açık bir niteliğinin olduğu

4. Bu parçadaki altı çizili ifadenin gönderme yaptığı söz

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bir metinde öykü karakterlerinin eksiksiz anlatılamayacağı

B) Öykü karakterlerinde belirli bir kahramanın öne çıkarılamayacağı

C) Okurun, öykü karakterinin sonunu önemsemediği

D) Öyküde ayrıntılı bir betimlemenin yapılamayacağı

E) Her kesimden öykü karakterinin metinde olabileceği

3. Bu parçadan hareketle öykü karakterleriyle ilgili olarak

I. Yaşamdaki karşılıklarıyla benzer özellik taşır.

II. Öykücü tarafından yaşamının belli bir kesiti anlatılır.

III. Bütünüyle kurmaca niteliklerle oluşturulur.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Öykü, gerçek yaşamda karşılığı bulunan karakterlerin

yazar tarafından seçilmiş hayat parçalarıyla sınırlandırıldığı bir türdür. Zaten bir karakter, öykünün birkaç sayfalık sınırları içinde tam anlamıyla canlandırılamaz. Metne

girdiği anda hiç tanımadığımız bir karakter, birkaç sayfa

sonra bitecek öykünün sınırları içinde ne kadar ayrıntılı

biçimde anlatılabilir? Öykünün bu özelliğindendir ki öykü

karakterlerinin hayatı bütünüyle yansıtılamaz ve bu durum okur tarafından çok da merak edilmez.

3. - 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

TÜRKÇE 22

Sınav Tadında FASİKÜL 3

5. Sanatçı, sürekli kafa yoran, dünyanın ve eşyanın anlamını kurcalayan, sorgulayan biridir. Diğer insanlar, görünen birçok şeyi olduğu gibi, kendilerine sunulduğu

gibi kabul ederler ama sanatçı, sorgulayıcı bir gözle bakar olup bitene. O, bu yönüyle çocuğa benzer. Çocuklar da konuşmaya başladıklarından itibaren her şeyin

nedenini, niçinini sorarlar. Sanatçıda biraz da çocuk saflığı vardır; arı, katışıksız bir gözlemdir onunki. Onu farklı

yapan özelliklerden biri de budur belki.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Sanatçı, sorgulayıcı bir anlayışla yaşama bakarak

gözlemlerini anlatır.

B) Sıradan insanların fark edemediği ayrıntıları sanatçı,

sorgulayarak eserlerine yansıtır.

C) Sanatçı, düşüncelerindeki farklılık açısından başkalarından ayrılan özelliğe sahiptir.

D) Sanatçı yaşama bakışı yönüyle diğer insanlardan ayrılır.

E) Sanatçı, yaşamı olduğu gibi kabullenmediği için normal insanlardan farklılık gösterir.

6. Dil işine dil bilginlerinden başkası karışmasın, demek

doğaya karşı gelmek demektir. Dil, hepimizin malıdır.

Herkes konuşurken dil içgüdüsüyle zaman zaman yeni

sözcükler oluşturur. Bunlardan kimisi o denli uygun düşer ki kısa sürede yayılır, dilin genel sözcükleri arasına

girer. Böylece dil, söyleyeni bilinmeyen yeni sözcükler

kazanır. Dile bir sözcüğün mal olması, onu ortaya koyanın bilgin olmasına bağlı değildir.

Bu parçada dille ilgili olarak asıl anlatılmak istenen

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Uzmanların halka karşı yanlış bir tutum içinde oldukları

B) Toplumun her kesiminin katkısıyla oluşan ve sürekli

gelişen bir kavram olduğu

C) Doğal ve içten söyleyişlerin dilde kendisine zamanla

yer bulabileceği

D) Kimin tarafından söylendiği belli olmayan sözcüklerinin daha yaygın olduğu

E) Herkesin katkıda bulunmasının özgünlüğüne gölge

düşürdüğü

1-C 2-E 3-D 4-A 5-D 6-B 7-D 8-D

8. I. Blogların fonksiyonu

II. Sınırlı dağıtım alanı

III. Bilgiye hızlı ulaşım

IV. Farklı seviyelerdeki okurlar

V. Benzer içerikli yazılar

Yukarıda numaralanmış ifadelerden hangileri bu parçada anlatılanlarla ilişkilendirilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I, II, III ve IV E) II, III, IV ve V

7. Bu parçadan aşağıda verilenlerden hangisi çıkarılabilir?

A) Edebiyat dergiciliği internet yayıncılığından olumlu

etkilenmiştir.

B) Edebiyat dergileri artık hiç okunmamaktadır.

C) Yazarların gelişimine edebiyat dergileri hiçbir katkı

sağlamamaktadır.

D) İnternet yayıncılığı yazarların bütün yazılarına ulaşma

konusunda kolaylıklar sağlamaktadır.

E) İnternet yayıncılığının geleceğiyle ilgili farklı öngörüler vardır.

Dergilerde bir yazarı bütünlüklü olarak görmek mümkün

olmuyor. Çünkü dergiler çok sınırlı bir alanda dağıtılıyor

ve bir ay sonra yürürlükten kalkıyor. Ama internet siteleri ve blogları her şeyi depoluyor ve her yerden kolayca

ulaşılabilecek bir imkân sunuyor. Okur belki dergiye bile

buradan ulaşıyor. Bilgi paylaşımı anlamında olağanüstü

bir imkân. Bloglar, siteler bir yazarı bütünlüklü olarak

görmek ve yaptıklarından haberdar olmak için önemli işlevler görüyor. Bir başka deyişle burada karşılıklı, iletişimli dinamik bir yapı var, yazılar birkaç dakika içinde

okunabiliyor, her kesimden, sosyal sınıftan insanlarla iletişim kurulabiliyor, tepki alınabiliyor. Yazar ve okur arasında sınır kalkıyor.

7. - 8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

23 TÜRKÇE

FASİKÜL 3 Paragrafta Yapı

Paragrafta Yapı

Paragrafta Yapı

Paragrafta cümleler, kendilerinden önceki ve sonraki cümlelere dil ve düşünce yönünden bağlıdır. Bundan dolayı parçanın bütününde bu anlam bağıntısının belirlenmesi, metnin anlaşılırlığı açısından çok önemlidir.

Paragraf Oluşturma

Karışık ve numaralanmış olarak verilen cümlelerden anlamlı

bir bütün oluşturmak için dil ve düşünce uyumunun yerindeliğine dikkat edilmelidir.

Örnek

I. Bu oluşumlardan biri de kumullardır ve bu kumullar çok

sayıda endemik bitkinin yaşam alanıdır.

II. Ancak tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kıyı bölgelerde çok sayıda insan yaşaması kumulların zarar görmesine neden olmaktadır.

III. Ülkemizin coğrafi konumu, yaşanan farklı iklim tipleri, görülen farklı jeolojik yapılar ve oluşumlar; bitki, hayvan ve

mantar türleri için çok çeşitli yaşam ortamları oluşturur.

IV. Örneğin soyları tehlikede olan deniz kaplumbağalarının

ve çok sayıda su kuşunun yanında, çeşitli bitki türleri de

yaşamaktadır bu kumullarda.

V. Ayrıca kumullardaki kumun inşaatlarda kullanılması, aşırı

otlatma ve yangınlar gibi diğer insan kaynaklı etkenler de

kumul ekosistemlerini olumsuz yönde etkilemektedir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden anlamlı bir paragraf

oluşturmak için öncelikle genel anlam içeren giriş cümlesi belirlenmelidir. Buna göre “Ülkemizin coğrafi konumu, yaşanan

farklı iklim tipleri, görülen farklı jeolojik yapılar ve oluşumlar;

bitki, hayvan ve mantar türleri için çok çeşitli yaşam ortamları oluşturur.” yargısı giriş cümlesidir.

Sonra giriş cümlesiyle dil ve düşünce yönünden ilintili yargılar bulunmalıdır. Bu bağlamda sıralama şöyle yapılmalıdır:

 Bu oluşumlardan biri de kumullardır ve bu kumullar çok

sayıda endemik bitkinin yaşam alanıdır.

 Örneğin soyları tehlikede olan deniz kaplumbağalarının ve

çok sayıda su kuşunun yanında, çeşitli bitki türleri de yaşamaktadır bu kumullarda.

 Ancak tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kıyı bölgelerde çok sayıda insan yaşaması kumulların zarar görmesine neden olmaktadır.

 Ayrıca kumullardaki kumun inşaatlarda kullanılması, aşırı

otlatma ve yangınlar gibi diğer insan kaynaklı etkenler de

kumul ekosistemlerini olumsuz yönde etkilemektedir.

1 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

I. Evet, İzmit ve Bursa gibi büyük sanayi şehirlerini ve körfezdeki dev fabrikaları hatırlatan bir görüntü bu.

II. Sabaha karşı şehre girerken yolun solunda sis, duman

ve alevler içindeki Karabük Demir Çelik Fabrikası’nın silo

şeklindeki dev bacaları hafızalarımızı yokluyor.

III. Gece yollara düşüyoruz, sabahın erken saatlerinde Safranbolu’dayız.

IV. Yolda birkaç dakika seyrettiğimiz bu devasa fabrikayı

geçtikten sonra Karabük şehir merkezine giriyoruz.

V. Yalnız Safranbolu’dan önce Karabük’ten kısaca bahsetmek istiyorum.

Yukarıdaki numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

I. Kehribar, bir ağacın milyonlarca yılda oluşan reçinesidir.

II. Sadece iki ülkede olduğunu bildiğimiz ve ileriki yıllarda

artık kalmayacağını düşündüğümüz bu malzemenin yurt

dışına çıkarılması yasak.

III. Bu pahalı reçinenin; sarılık, guatr ve stres başta olmak

üzere çoğu hastalığa ciddi faydası vardır.

IV. Bu nedenle doktorların guatr hastalarına kehribar kolyesi tavsiye ettiği bilinir.

V. Bu kadar uzun sürede oluştuğu için fiyatı oldukça yüksektir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün

oluşturması için aşağıdakilerden hangilerinin birbiriyle yer

değiştirmesi gerekir?

A) I ile III B) II ile III C) II ile IV

D) II ile V E) III ile IV

AKLINDA OLSUN

Paragrafta Yapı Sorularının Çözümünde Dikkat

Edilmesi Gerekenler 1

O Paragrafta (Parçada) bir önceki cümlede geçen

sözcük ya da sözcük öbeği bir sonraki cümlede tekrar edildiğinden anahtar kelime veya kelime grupları çok iyi belirlenmelidir.

TÜRKÇE 24

FASİKÜL 3 Paragrafta Yapı

4 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

Sinema ve spor dendiğinde akla gelen başarılı filmler yok mudur? Olmaz olur mu! Zaman zaman usta yönetmenler bu konudaki klişeleri aşıp sporu filmlerine ustaca yerleştirmişlerdir.

Mesela Fabri’nin unutulmaz filmi Cehennemde İki Devre bunlardan biridir. Bu önemli film, savaş sırasında bir Alman toplama kampında, kamp yöneticileriyle tutsaklar arasındaki bir

futbol maçının, tutukluların kaçması için bir fırsata dönüştürülmesini ustaca anlatır. ----. Buna benzer şekilde unutamadığım diğer bir film de Hitchcock’un Trendeki Yabancılar’ı ve bu

filmin ünlü tenis sahnesidir.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre

aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Ama spor, yalnızca izleyiciyi kendine çekmek için futbolun geriliminden ve çalımından ibaret bir etkinlik değildir

B) Sinema izleyicisinden çok futbol meraklılarının ilgisini çeken bu tarz filmlerin popülerleşmesi doğaldır

C) Bu filmi izleyenler sadece bir filmin değil aynı zamanda

bir futbol maçının heyecanını içlerinde duyar

D) Film yorumcuları kadar spor eleştirmenlerinin de eleştirdiği film gerçekçilikten uzak bulunmuştur

E) Spor ve sinema ilişkileri üstüne bir yazı yazmak için aslında ikisinin de iyi bir izleyicisi olmak gerekiyor

3 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

----. Bütün yapıtlar kendilerinden önceki yapıtlarla yapılmış bir

konuşmanın izlerini taşır. Dostoyevski İnsancıklar’da Gogol’la

tartışır. Kafka, Dönüşüm’de Dostoyevski’nin elli yıl önce sorduğu soruyu, “İnsan mıyım, yoksa böcek mi?” sorusuyla cevaplar. Oğuz Atay romanlarını yaralı Don Kişotların, yeraltında

yaşayanların, hamam böcekleri ve metamorfozların yankılandığı bir vadide yazar.

Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Hiçbir yapıt boşluğa doğmaz, akan nehre sonradan eklenir

B) Hemen her anlatı çoktan kabul edilmiş doğruların üzerinde yükselir

C) Her yazar kendinden önce düğümlenmiş metinlerin ilmeğini çözer

D) Her yapıt, olay örgüsü açısından biricik olma idealiyle

yola çıkar

E) Edebî yapıtlar, yazarının iç hesaplaşmalarının yansıdığı

bir aynadır

Paragrafta Giriş Bölümü

Konunun ortaya konduğu, paragraftaki diğer bölümleri yönlendiren cümlelerdir.

Dil ve düşünce yönünden diğer cümlelerin bağlı olduğu cümledir.

Paragrafta Gelişme Bölümü

Konunun geliştirildiği, cümlelerin dil ve düşünce uyumu açısından giriş ve sonuç bölümlerine bağlı olduğu bölümdür.

Anlatım biçimlerine ve düşünceyi geliştirme yollarına bu bölümde yer verilir.

Paragrafta Sonuç Bölümü

Parçada veya metinde ana düşüncenin genellikle özet hâlinde

ortaya konduğu bölümdür.

Kendinden önceki cümlelerle dil ve düşünce yönünden uyumlu

olması, ulaşılmak istenen cevabı bulmada kolaylık sağlar.

AKLINDA OLSUN

Paragrafta Yapı Sorularının Çözümünde Dikkat

Edilmesi Gerekenler 2

O Tümdengelim metoduyla kurulan paragraflarda giriş cümlesi hem ana düşünceyi hem konuyu; tümevarım metodunda ise giriş cümlesi özele ilişkin bir yargıyı içerir. AKLINDA OLSUN

Paragrafta Yapı Sorularının Çözümünde Dikkat

Edilmesi Gerekenler 3

O Ana düşüncenin belirginleştiği gelişme bölümünde , giriş cümlesindeki konunun örneklerle açıklanması söz konusudur.

Aşağıdaki parçanın başına düşüncenin akışına göre getirilebilecek numaralanmış uygun cümleyi işaretleyiniz.

---- Bir sözcük tek başınayken ses ve anlam yönünden etkileyici özellikler taşımayabilir. Ancak aynı sözcük cümlede öteki sözcüklerle yan yana geldiği zaman etkileyici

nitelikler kazanır. Kısaca şunu demek istiyorum: Bir yapıtta anlatımın sağlamlığı, sözcüklerin seçimine ve bunların yerli yerinde kullanılmasına bağlıdır.

1. Bir yazıya başlarken akla ilk gelen sözcük en

uygun sözcüktür.

2. Dillerin söz dağarcığı birbirinden farklıdır.

3. Sözcüklerin gücünü kullanımları belirler.

4. Düşünceleri, gelişigüzel söylemekten kaçınmak

gerekir.

5. Süslü ve özentili anlatım iyi düşünememekten kaynaklanır.

Öğreten Etkinlik

AKLINDA OLSUN

Paragrafta Yapı Sorularının Çözümünde Dikkat

Edilmesi Gerekenler 4

O Ana düşüncenin bir bakıma özetlendiği sonuç

bölümünde , bağlaçlarla başlayan cümleler genellikle sonuç cümlesi olmaya daha elverişlidir.

25 TÜRKÇE

FASİKÜL 3 Paragrafta Yapı

6 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

İnsanlar duygu ve akıl arasında tutturdukları dengeyle ayakta

kalır ve yaşam denen yolda ilerler. Bunlardan birinin, kontrolü

tamamen ele geçirmesi felaket getirebilir. Bu gerçek şöyle bir

benzetmeyle aktarılır: Bir at arabasındasınız ve arabanız, güçlü

iki at tarafından çekiliyor. Atlardan biri aklın, diğeri duygunun

temsilcisi. Bir at sizi sürekli yolun bir tarafına, öbürü de diğer

tarafına çekmeye çalışıyor. Sizin işiniz ----

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) güvenli bir şekilde ilerleyebilmek için dizginleri sıkıp ikisini de kontrol altında tutmaktır

B) bir tarafın sizi uçuruma yuvarlamaması için arabadan atlayacağınız anı iyi belirlemektir

C) bu iki atın fırsatlar sundukları kadar kötü bir son getirebileceğini de aklınızda tutmaktır

D) atların çekişmesinin ilerlemenize engel olduğunu görünce

güvenilir olan atı seçmektir

E) rasyonellik adına aklınızın buyruğuna girmek yerine sezgilerinize kulak vermektir

5 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

Bir anaokulundaki çocukların ebeveynleri, bazen işleri nedeniyle çocuklarını okulun kapanma saatinden sonra almaya gider. Böyle zamanlarda okul personelinden bazıları çocuklarla

birlikte beklemek zorunda kalır. Bu durum birtakım sorunlara

yol açar. Yöneticiler de çözüm olarak geciken ebeveynlere bir

yaptırım uygulamaya karar verir. Ancak bir süre sonra ailelerin daha çok gecikmeye başladığı görülür. Çünkü aileler artık cezalarını çektikleri için kendilerini rahat hisseder. Diğer bir

deyişle ----.

I. daha önce yaşadıkları mahcubiyet duygusundan uzaklaşarak kendilerini haklı gördükleri bir konuma gelirler

II. okulda bekleyen çocukların aileleri davranışlarıyla cezalardan hoşnut olmadıklarını gösterirler

III. yöneticiler uyguladıkları yöntemle asıl cezayı ailelere değil, okul personeline verdiklerini fark ederler

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre yukarıdakilerden hangileri getirilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Çözüm

7 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

(I) Batı etkisindeki çağdaş Türk şiiri eskiyi yok sayarak, eskiden gelen her şeyi silip atarak gelişmedi. (II) Kısa sürse de

eskiye karşı zorlu çıkışların yapıldığı, geçmişin küçümsendiği

dönemler olmadı değil. (III) Ama çağdaş şiirimiz, edebiyatımızın çok daha eski dönemlerinin güzel ürünlerinden, güçlü ustalarından zaman zaman etkilendi. (IV) Sanatçılar, divan edebiyatı ve halk edebiyatının kimi unsurlarını eserlerine bazen

örtülü olarak bazen de açıkça taşıdı. (V) Hatta bunların arasında çağdaşlıklarından hiçbir şey yitirmeden divan şiiri tarzında yazmayı deneyenler de oldu.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra

“Eski şiire özgü üslubun çağdaş şiirde kullanılıp kullanılamayacağı konusunda tartışmalara girdi.”

cümlesi getirilebilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Paragrafa Cümle Ekleme

Soru kalıbında verilen öncül cümlenin dil, düşünce ve anlatım

yönünden parçanın ya da metnin bütünüyle uyumlu olması,

doğru cevabın netleştirilmesinde oldukça önemli bir etkendir. AKLINDA OLSUN

Paragrafta Yapı Sorularının Çözümünde Dikkat

Edilmesi Gerekenler 5

O Paragrafa cümle ekleme sorularında öncül

cümlenin numaralanmış yerlere getirilmesinde

“hangisinden önce, hangisinden sonra, hangisine” ifadelerine dikkat edilmelidir.

AKLINDA OLSUN

Paragraf Sorularının Çözümünde Dikkat Edilmesi

Gerekenler 6

O Paragrafta düşüncenin akışını bozan soru tiplerinde parçanın anlam bütünlüğünü değiştiren,

dil ve anlatım yönünden uyumsuz yargı belirlenip sorunun doğru cevabına ulaşılabilir.

Paragrafta Düşüncenin Akışını Bozan Cümle

Numaralanmış cümleler biçiminde verilen parçada konu ya

da düşünce yönünden paragrafla uyumlu olmayan bir cümlenin varlığı söz konusudur.

TÜRKÇE 26

FASİKÜL 3

Çözüm

Çözüm

Çözüm

10 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

(I) Max Weber, meşhur Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu

adlı eserinde Protestan ahlak anlayışının kapitalizmin doğuşunda oynadığı rolü ortaya koymaya çalışmıştır. (II) Weber’in

iktisadi zihniyetle dinî inançlar arasında kurduğu bu ilişki hâlâ

ilgiyle takip edilmektedir.(III) Siyaset alanında Weber, çağdaş

siyaset biliminin temel konularından olan iktidar, egemenlik,

otorite ve meşruiyet gibi olgularla ilgilenmiş, bürokrasi ve siyaset arasındaki ilişkilere dikkat çekmiştir. (IV) Siyasal iktidarın meşruluğunun temellerini bir model çerçevesinde açıklamaya çalışmıştır. (V) Ona göre siyaset kişinin diğer kişiler üzerinde egemenlik kurmasıdır. (VI) Söz konusu egemenlik farklı

olabilmekte ve meşrulaştırılırken farklı argümanlara dayanabilmektedir.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

8 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

(I) Geçmişten bugüne uçaklara yıldırımlar kadar türbülanslar

da ciddi hasarlar verir. (II) Uçaklar genellikle tırmanır veya alçalırken yıldırım çarpmasına maruz kalırlar. (III) Yıldırım ilk olarak uçağın burun veya kanat ucu gibi sivri bir kısmına temas

eder. (IV) Temasın gerçekleştiği noktada havadaki moleküllerin iyonlaşması nedeniyle oluşan bir parlama görülür. (V)

Ardından elektrik yüklü parçacıklar iletken dış yüzey boyunca

ilerler ve uçağın bütünlüğüne zarar vermeden kuyruk gibi bir

başka sivri kısmından gökyüzüne dağılır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

9 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

(I) Asya’dan gelen göç dalgaları zaman zaman Batı Avrupa ülkelerinde büyük direnişleri tetiklemiştir. (II) Bununla beraber

düşük doğum oranıyla başa çıkabilmek için Batı Avrupa, doğrudan göçmenlere ihtiyaç duymuştur. (III) Batı Avrupalıların iş,

kültür ve kimlik açısından tehdit altında olduklarına dair oluşan

kaygı, direnişlerin temelini oluşturur. (IV) Düşüncelerinde haklı

olsalar da göçün topluma kazandırdığı değerlerin altı çizilirse

bu kaygıların giderilmesi de kolaylaşır. (V) Göçmenleri ağırlayan toplumlar, çeşitliliği bir zenginlik olarak görmeye başladığında tehdit ve kaygının sadece toplumsal bir refleks olduğu

anlaşılır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

11 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

(I) John B. Watson tarafından, insan davranışlarını açıklamak

için davranışçılık kuramı geliştirildi. (II) Davranışçı psikolojiye

göre nesnel yöntemlerle gözlemlenemeyen zihinsel süreçlerin incelenmesinin bir anlamı yoktu. (III) Pavlov, Skinner gibi

bilim insanlarının Watson’ın görüşlerine katılmasıyla kuram

yaygınlık kazandı. (IV) Davranışçı psikoloji öğrenmeyi, uyarıcı

ve tepki arasındaki bağla açıklayarak psikanalitik görüşün belirttiği etkinin geçerli olmadığını ileri sürdü. (V) Uyarıcı olarak

nitelendirilen çevresel faktörler, kişilerde olumlu veya olumsuz davranışlara neden oluyordu. (VI) Olumsuz davranışlara

yol açan uyaranlar kaldırılarak olumlu davranışları oluşturanlar eklendiğinde bireyin kendini geliştirmesi bekleniyordu.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI AKLINDA OLSUN

Paragraf Sorularının Çözümünde Dikkat Edilmesi

Gerekenler 7

O Parçayı iki paragrafa bölen cümleyi bulma soru tiplerinde anlam bütünlüğünü değiştiren,

farklı bir konuya geçişi sağlayan durum belirlenip sorunun doğru cevabına ulaşılabilir.

Parçayı İki Paragrafa Bölen Cümleyi Bulma

Parçada numaralanmış cümleler biçiminde verilen soru tiplerinde konu ya da düşünce yönünden iki farklı durumun varlığı söz konusudur.

Paragrafta Yapı

27 TÜRKÇE

FASİKÜL 3

Çözüm

Çözüm

12 - ÖĞRETEN SORU / 2020 TYT

Bu, kültüre hangi açıdan yaklaştığımızla ilgilidir. Nitekim bu

alanda çalışan bilim insanlarının hemen hepsinin onu yeniden tarif etme çabası da bunu göstermektedir. Bununla beraber şimdiye kadar ortaya atılan bütün tarifler gözden geçirildiğinde hepsinde ortak olanı ve bu terimle ne kastedildiğini

anlamak kolaydır.

Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık olarak

söylenmiş olabilir?

A) Kültürel yozlaşmanın temelinde yatan sebepler nelerdir?

B) Kültürün farklı şekillerde tanımlanmasıyla ilgili ne düşünüyorsunuz?

C) Sizce kültür, toplumdan topluma değişen bir olgu mudur?

D) Bugün kültürler arasındaki farklılıklar nasıl açıklanabilir?

E) Toplumlar, son yıllardaki kültürel değişimlerden nasıl etkileniyor?

Paragrafın Hangi Soruya Karşılık Yazıldığını Bulma

Parçada üzerinde durulan konunun tam olarak belirlenmesi

doğru cevap için öncelikli bir durumdur.

Bu belirlemeden sonra seçeneklerde verilen soru cümlelerinden parçayla dil ve düşünce yönünden uyumlu olan, doğru

cevaba ulaşmada önemli bir etkendir.

13 - YENİ NESİL SORU / 2019 TYT

Muhabir:

(I) ----

Yönetmen:

— Sinema gerçek hayattan alınmış formlarla uğraşıyor, onları

işliyor. Film yönetmeninin uğraşı, bana beyaz perdede yeni

bir hayatın doğmasıyla bağlantılı olarak yaratma eylemini hatırlatıyor. Sinemanın bu yönünü diğer sanat dallarına göre

daha olağanüstü buluyorum.

Muhabir:

(II) ----

Yönetmen:

— Aralarında bir bağlantı olduğu aşikâr çünkü filmlerimdeki

üç karakter hayatlarındaki dönüm noktalarında analiz ediliyor.

Kahramanların üçü de inançlarından vazgeçmiyor, kendilerine sadık kalıyorlar. Bu anlamda bu üç kahraman yani İvan,

Rublev ve Kris bir bütün oluşturuyor.

Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) I. Müzik ve resim çalışmalarınızı yarıda bırakıp sinemaya

yönelmeniz nasıl karşılandı?

II. Filmlerinizdeki üç oyuncunun benzer özelliklere sahip

olmasıyla neyi amaçladınız?

B) I. Sinemaya ilginiz ne zaman ve nasıl başladı, sinemanın yaşamınızdaki yeri nedir?

II. Filmlerinizde erkek karakterlerin psikolojisine ağırlık

vermenizin nedeni nedir?

C) I. Sinemanın sizin için ifade ettiği anlamı biraz açar mısınız?

II. Karakterlerinizi sinemaya aktarırken ilham aldığınız film

karakterleri var mı?

D) I. Sinemaya yönelerek film yapmaya başlama gerekçeniz neydi?

II. Filmlerinizin üç kahramanı arasındaki ilişkinin niteliği

hakkında neler söyleyebilirsiniz?

E) I. Filmlerinizdeki hikâyelerin gerçekçi olmasını neye bağlıyorsunuz?

II. İnsan yaşamının açmazlarını Ivan, Rublev ve Kris karakterleri üzerinden verme fikri nasıl ortaya çıktı? BAŞKA YERDE YOK

Diyalogda Uygun Cümleleri Bulma

O Yeni trend soru tiplerinden olan mülakat türü

metinlerde mülakat yapılan kişinin verdiği cevaplarda üzerinde durduğu konu ya da konular

iyice belirlenmelidir.

O Bu belirlemeden sonra seçeneklerde verilen soru cümlelerinden parçayla dil ve düşünce yönünden uyumlu olanı, doğru cevabı netleştirecektir.

Paragrafta Yapı

TÜRKÇE 28

FASİKÜL 3

14 - YENİ NESİL SORU / 2018 TYT

Gazeteci:

(I) ----

Uzman:

— Bütün enerji kaynaklarını hesaba kattığımızda enerji tüketiminin XIX. yüzyılın başından beri on kat arttığını görüyoruz.

Bunda dünya nüfusunun artmaya devam etmesinin yanı sıra

teknolojik ilerlemelerin de payı var. Ülkelerin farklı enerji kaynaklarını bir arada kullanmaya başladığını da söylemek lazım.

Gazeteci:

(II) ----

Uzman:

— Ülkeden ülkeye değişiklik gösterse de petrol dünya genelinde tahtını bırakmış değil. Hatta II. Dünya Savaşı’nın sona

erdiği 1945 yılına göre yıllık tüketiminin dört katına çıktığını biliyoruz. Petrol tüm dünyada kullanılan enerjinin üçte birini sağlamayı sürdürüyor. Onu sırasıyla kömür, gaz, yenilenebilir

enerji kaynakları ve nükleer enerji izliyor.

Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) (I) Nüfus hareketliliğinin enerji gereksinimi ile ilişkisi nedir?

(II) Yenilenebilir enerji kullanımı hakkında ne söyleyebilirsiniz?

B) (I) Dünyadaki enerji kaynaklarının azalmasını nelere bağlıyorsunuz?

(II) Siz de petrolün birincil enerji kaynağı olduğunu mu

düşünüyorsunuz?

C) (I) Dünyada enerji tüketiminin nasıl bir seyir izlediğin düşünüyorsunuz?

(II) Gelecekte başlıca enerji kaynaklarının hangiler olacağını öngörüyorsunuz?

D) (I) Teknolojinin yanı sıra enerji tüketiminde sizce neler

etkili?

(II) Gelecekte petrole bağımlı olmaktan kurtulacak mıyız?

E) (I) Günümüzde üretilen enerji, tüketim ihtiyacını karşılayabiliyor mu?

(II) Günümüz insanı hangi enerji kaynaklarını kullanmayı

tercih ediyor?

15 - YENİ NESİL SORU / 2021 TYT

Aşağıdaki parçalardan hangisi “Bir insan, doğuştan yeteneği düşük olduğu bir alanda başarılı olabilir mi?” sorusuna

cevap vermektedir?

A) Zekâ, sahibini şımartan hoş bir aroma gibidir. Zekâsına

güvenerek çalışmaya gerek duymadan ömrünü geçiren

insanlar tanıyorum. Bu kişiler, kalıtsal özellikleri sayesinde

bir alanda başarılı olmakla yetinirken çok daha başarılı

olabilecekleri alanları gözden kaçırıyor.

B) Beynin kendini değiştirebilmesiyle ilgili çalışmalar, onun

bir alana yoğunlaştığında başarılı olmasını sağlayan beceriler kazanabildiğini gösteriyor. Sporcuların zamanla

kaslarını güçlendirmesi gibi beyin de yeni nöral bağlantılar kurarak kendini geliştirebiliyor.

C) Zekâ testleri aklın sihirli bir göstergesi olmaktan ziyade

belli bir tür testi çözme becerisini ölçen araçlardır. Testte

başarılı olan kişilerin yeteneklerinin yüksek olduğu değil,

sorulara cevap verme konusunda diğerlerinden daha iyi

eğitim aldığı söylenebilir.

D) Bireysel farklılıklar üzerine yapılan çalışmalar, daha önce

göz önüne alınmamış olguların araştırılmasına öncülük

ediyor. Hepimizin günlük hayatta “Babası ve annesi yetenekli, elbette yetenekli olacak çocuk!” demesi, bu araştırmalarla bilimsel olarak kanıtlanıyor.

E) Herkes kendi belleğini geliştirmeyi öğrenebilir ama her

şeyi hatırlar diye bir kural yok. İnsan beyni kendinden

beklenen davranışları yerine getirmeye odaklanır ama

tersi de olabilir. Örneğin hatırlamak istediği bir olayı unuturken unutmak istediklerini hatırlayabilir

Çözüm

Çözüm

Paragrafta Yapı

29 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 3

2. ---- Neredeyse deneme yazarı sayısınca hatta deneme

yazısı sayısınca deneme çeşidi var. Kalem oynatmalar

deneme, ruh durumlarına, yaşantılara ilişkin yazılar deneme,iri iri savları olmayan ama ağırbaşlı kuramlar geliştirmekten de geri durmayan düşünce ürünleri deneme.

Hatta kimi anlatılar, şiire göz kırpan, utangaçlığını üzerinden atamamış yazı parçacıkları da deneme.

Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) Günümüzde okurun denemeye ilgisi oldukça artmış

durumda.

B) Eli kalem tutan hemen herkes deneme yazmaya kalkıyor.

C) Yazın alanında deneme, yazılması en kolay tür olarak görülüyor.

D) Denemenin konu alanı öylesine geniş ki...

E) Deneme, tanımsal olarak bir türlü netliğe kavuşturulamıyor.

1. I. Mutfağınızda bulunduracağınız birkaç besin ile bağışıklık sisteminizi koruyabilir, antibiyotik ilaçlar kullanmak yerine besinlerin doğal antibiyotik özelliklerinden yararlanabilirsiniz.

II. Bal, zencefil, zerdeçal, soğan, sarımsak, çörek otu

ve adaçayı bunlar arasında en önde gelenlerden.

III. Bu etkilerle gittikçe artan grip ve soğuk algınlığından

korunmanız, şikâyetlerinizi azaltmanız ve daha hızlı

iyileşmeniz aslında kolaylıkla mümkün.

IV. Peki, hemen yakınımızda bulunan o mucize bitki ve

yiyecekler neler?

V. Kış ayları havaların soğumasının yanı sıra kapalı

mekânlarda öksüren, hapşıran kişiler aracılığıyla yayılan hastalıklı virüsleri beraberinde getiriyor.

Yukarıda numaralandırılmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan dördüncü cümle olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. Diğer okuma tekniklerine göre okuyucunun daha fazla

zaman, emek ve dikkat harcamasını gerektirir eleştirel

okuma. Bu okuma tekniğinde insanın okuma eylemi sırasında ve sonrasında zihinsel bakımdan daha etkin olması yani ----. Eleştirel okumada metnin bitmesiyle, aynı

zamanda anlatılanlara bir düşünce, bir etkinlik de katılmış olur. Bir başka deyişle eleştirel olmayan okuyucu,

yazıda anlatılanları genellikle tartışmasız doğru olarak

kabul eder ve bunları ezberlemeye çalışırken eleştirel

okuyucu yazıda ne anlatıldığına, bunların hangi düşüncelerle desteklendiğine dikkat eder, konunun nasıl betimlendiği ile de ilgilenir.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına

göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) hakkında çok şey bildiği yazarların yapıtlarını okumaya öncelik vermesi gerekir

B) okumaya tutkulu bir şekilde bağlanması söz konusudur

C) okurun, elindeki yapıtta anlatılanlardan çok yapıtın

anlatımına odaklanması beklenir

D) okumaya başlamadan önce kendisi için en rahat

okuma ortamına çekilmesi gerekir

E) okumanın sona ermesiyle bitmeyen bir araştırma ve

inceleme çabası söz konusudur

4. (I) Romandaki ünü Tarık Buğra’nın kimi yönlerini ya dauğraşlarını gölgelemiştir denebilir. (II) Fıkra yazarlığı, senaristliği,tiyatro yazarlığı ve eleştirmenliği gibi fazlaca bilinmeyen kalem uğraşları ve bunun sonucunda ortayakoyduğu ürünler az değildir. (III) Ama onu meşhur eden,

edebiyatımız içinde ona önemli bir konum kazandıranyönü, kuşkusuz romancılığıdır. (IV) Böyle olunca özellikle yazarlığının ilk döneminde emek verdiği, içlerindeiyi örnekler bulunan öyküleri, romanlarının gerisinde kalmıştır. (V) Bu olumsuz durum, onun öykülerinin geniş

kitlelerce okur bulmasını engelleyememiştir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden

sonra “İşte bu geniş yelpazede ortaya koyduğu ürünler,onun çok yönlü bir yazar olduğunun en iyi göstergesidir.” cümlesi getirilebilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

TÜRKÇE 30

Öğreten Test FASİKÜL 3

6. Çocukken en sevdiğim şey patates kızartmasıydı. Annem kardeşlerimle kapışmayalım diye ayrı tabaklara ve

eşit olarak koymaya özen gösterirdi. Yine de her zaman

kapışırdık. Diğer tabakta olan -nedense- gözümüze daha

güzel görünüyordu. Oradaki patatesler daha kızarmış

ve daha çok geliyordu. Değiş tokuş ederken birbirimize

giriyorduk sonunda. Şimdi büyüdük. Fakat yetişkin olarak da aynı şekilde davranıyor ve bu yüzden hep mutsuz oluyoruz. ----

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Çünkü hayatın dikensiz bir gül bahçesi olduğunu düşünmeye alışmışız.

B) Hep başka yerlerde olan çimenlerin daha yeşil olduğu düşüncesiyle hareket ediyoruz.

C) Maddi yönden her şeye sahip olmanın insanı mutlu

edeceğini sanıyoruz.

D) Hayat merdiveninin eller cepte ve ıslık çalarak çıkılamayacağını kabul etmek istemiyoruz.

E) Hayat yolunda önümüze ovanın da dağın da çıkabileceği gerçeğinden korkuyoruz.

8. Bunun için her şeyden önce şiiri tablolaştırmak gerekiyor.Yani şiirdeki hayali başıboş bırakmamak, betimleyici

ögelerle desteklemek gerekiyor. Bu yapılmazsa şiir belleklerde yer etmez, kısa sürede okurun zihninden silinir

gider. Bunun yanı sıra dokunaklı bir ses uyumuda şiirin

olmazsa olmazlarındandır. İşte bunlara uymadıkları için

Alman şiirinde kaybeden şairler olmuştur. Örneğin Momberk, şiirlerinde hayallerini tablolaştırmayı ihmal etmiş

ve eriyip gitmiştir. Binlerce şiir yazmıştır ama ansiklopedilere ancak bir şiiri alınmıştır.

Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık

olarak söylenmiş olabilir?

A) Bir şiirin yurt dışında ilgi görmesi için neler yapılmalıdır?

B) Batı şiirinin günümüzdeki konumu hakkında neler

düşünüyorsunuz?

C) Şiirlerin toplumun sorunlarına tercüman olması için

nasıl bir çalışma sergilenmelidir?

D) Şiirin kalıcı olmasını sağlamak için neler yapılmalıdır?

E) Şiirlerinizi okurlara beğendirmek için nelere dikkat

edersiniz?

7. (I) Bakmayın öykü ile romanın sıklıkla karşılaştırılmasına,“Öykücüler büyüyünce romancı olur.” söylentisinin

ağızlara sakız olmasına, romandan çok şiire yakındır

öykü. (II) Bu nedenle şairlerin öykü yazmasını yadırgamamak gerekir. (III) Söz konusu şair Tanpınar olunca bu

durum daha az şaşırtıcıdır çünkü onun şiirlerinde hikâye

hep vardır. (IV) Tanpınar öykülerinde İstanbul’un aydın

kesimlerini ele almıştır. (V) Bu kesimlerin yaşadığı zaman

dilimlerinden öyküler çıkarmak, klasik anlamda öyküden

farklı yazılar ortaya koymak Tanpınar’a ait bir özelliktir.

(VI) Zengin bir dile ve etkili bir anlatıma sahip olması da

onu çağındaki birçok sanatçıdan ayıran özelliklerdendir.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

1-D 2-A 3-E 4-B 5-B 6-B 7-C 8-D

5. (I) Yetkin sanatçı, edebiyata şiirle başladı. (II) İlk şiirlerini“Seza” imzası ile “Şair” ve “Nedim” dergilerinde yayımladı.(III) O dönemde edebiyat alanında dergilerin

önemli bir yeri vardı. (IV) Yeni Mecmua’da, Milli Mecmua’da ve özellikle Dergâh dergisinde, şiirlerini Ali Mümtaz adıyla yayımladı. (V) Bu şiirlerde, konularını tabiattan

ve aşk duygularından alan şair, hece ölçüsünü kullandı.

(VI) Bunların yanında, şairin aruz ölçüsüyle yazılmış

şiirleri de vardır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

31 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 3

3. I. Bunun da ötesinde dünyanın her yerinde çok seviliyor ve büyük miktarlarda tüketiliyor.

II. Böylece domatesler süpermarket raflarına ulaştığında

ancak olgunlaşmış oluyor ve raf ömürleri uzuyor.

III. Ne var ki marketlerden aldığımız domatesler parlak

renkleri, düzgün şekilleriyle göze ne kadar hoş görünse de eski tatlarını kaybetmiş durumda.

IV. Güney Amerika kökenli olan domates bugün tüm

dünyaya yayılmış durumda.

V. Almanya’daki yapılan bir araştırma bunun nedenini

ortaya çıkarmış: Yetiştiriciler özel seçilmiş çeşitleri,

yaklaşık 70 yıldır tam olgunlaşmadan, açık yeşil renge

ulaştığında topluyor.

Yukarıdaki numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün

oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan

üçüncü olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1. (I) Okurları şaşırtmayı amaçlayan romanların sıra dışı bir

dünyası vardır, okuma eyleminin başından sonuna değin okuru etkisi altına alır. (II) Bu metinlerin bizde bıraktığı etki, kimi zaman bir tiyatro salonunda, kimi zamansa

yıllar sonra okuduğumuz bir başka romanda kendini

gösterir. (III) Ya da yaşamın kıyısında bir yerlerde, sanki

bir düş parçasıymış gibi gelip gelip zihnimizin önüne çekilir. (IV) Kimi film kareleri ya da romanlardaki sahneler

hiçbir zaman unutmayacağımız değerli ve etkili parçalardır. (V) Zihnimizi kurcalayan, doğası gereği sürekli küllerinden doğan bu bölümler, yaşama çok yakın duran

kurmacadan, gerçek hazzı aldığımız anlarda ortaya çıkar. (VI) Ve bu hazzın değeri ölçülemez; Arjantinli büyük

yazar Borges’in dediği gibi, “Haz almak için okunur kitaplar ve filmler bu amaç için izlenir.”

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

4. İlköğretimden itibaren okullarımızda ya da kurslarda İngilizceyi öğretmeye çalışsak da gerek öğrencilerin gerek insanların ortak problemi, “İngilizceyi biliyorum fakat

konuşamıyorum.” oluyor. Bu durum, İngilizceyi gramer

odaklı, tamamıyla matematiksel bir mantıkla öğrenmemizden kaynaklanıyor. “Turist bana did’le bir soru sordu,

o zaman geçmiş zamanda cevap vereceğim.” derken

yapacağımız tatlı sohbetin tadını kaçırıyor, sorulan sorulara rahatça cevap veremiyoruz. Bunun yanında eğitim

sistemimiz sözlüden çok yazılı ağırlıklı sınavlara dayalı

olduğu için de işin did’iyle, are’ıyla uğraşıp duruyoruz.

Yabancı dil eğitiminde önemli olan, ----.

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) uzun süren çalışmalar sonucunda öğrendiklerimizin

unutulmamasını sağlamaktır

B) gramer kurallarına uymak değil, dili yaşayarak öğrenmeye çalışmaktır

C) dili yurt dışında yabancılarla doğrudan iletişim kuracak seviyeye getirebilmektir

D) bu eğitimi alanında uzman olan kişilerin vermesidir

E) daha kaliteli hazırlanmış yayınları kullanmaktır

2. ----. Hâlbuki sanat, bu ayrılmış adaları buluşturmak, o

adaların yapaylığını göstermek için çok önemli bir alan.

Görünürdeki ayrımlarımız ne kadar büyük olursa olsun,

aslında özümüz o kadar aynı ki. Sevgi arayışımız, hüsranlarımız, beklentilerimiz... Tabii ki herkesin kendi geçmişinden, çocukluğundan, yaşam tecrübesinden getirdiği izler de olacak. Dolayısıyla birbirimize tıpatıp benzemek zorunda değiliz hiçbir zaman. Tek tip bir formayı

herkese giydirmek gibi, bu şekilde bir aynılaştırma da

bana çok ürkütücü geliyor.

Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Köklü bir tarihsel geçmişe sahip olmak bir zenginliktir aslında

B) Düşünce tarihimizde yapılan yanlışlıkları görebilmek

için edebî yapıtlara bakmak yeterlidir

C) Genel olarak toplum manzaralarını anlatmak amacıyla yapıtlarımı kaleme alıyorum

D) Biz Türkiye’de kendimizi ve başkalarını birçok kategoriye bölüyoruz çoğu zaman

E) İnsanların ruh dünyasında farklı dönemlerde farklı

duygular etkili olmuştur

TÜRKÇE 32

Pratik Test FASİKÜL 3

8. Çizgi roman okumayı severim ama edebiyat klasikleri

çizgi roman hâline getirildiğinde bunlar ilgimi çekmedi.

Okumayan kalmasın şeklinde bir sloganın kullanıldığı bu

yapıtlarda romanlar; roman dilinden, üslubundan, tasvir

sanatından koparılarak sadece birkaç sayfada özetlenebilecek bir öyküye indirgenmiş oldu. Bu durum belki hız

çağına uygun ama okuma zevkini geliştirmek, o yazarları ve romanlarını tanımak, kavramak için bence geçerli

bir anlayış değil.

Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık olarak söylenmiş olabilir?

A) Çizgi romanların edebiyat klasiklerinden daha çok

okunduğu doğru mu sizce?

B) Okurların nitelikli yapıtlara gereken önemi vermemesi konusunda ne düşünüyorsunuz?

C) Çizgi roman yazanların sanatsal birikimlerinin yetersiz olması edebiyatımıza zarar veriyor mu?

D) Çizgi romanın yaşam gerçeklerini çarpıtarak anlatması okurları nasıl etkiliyor?

E) Klasik romanların çizgi romana uyarlanmasını nasıl

karşılıyorsunuz?

6. Toplum ve insan gerçeği belli kalıplar içinde dondurulamaz. Alabildiğine geniş bir nitelik taşır gerçeklik. Bu yüzden insan ve toplum gerçeğini yansıtmak isteyen sanatçıların tümü, aynı giysiyi giydirmez yapıtlarına. Çünkü ----.

Sözgelimi kimi sanatçılar için toplumsal sorunları saptama ve bunları çözecek yolları gösterme gerçekçilik sayılırken kimi sanatçılar için de kişilerin bunalımlarını ve

ruhsal çatışmalarını göstermek gerçekçilik sayılmaktadır.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına

göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) her sanatçı, anlattığını bire bir yaşantıya dayandırmak zorunda değildir

B) sanatçıların anlattıklarında, yaşadıkları çevrenin

önemli bir etkisi vardır

C) yazarlar için gerçeğin kaynağı, kendi yaşantı ve deneyimleridir

D) gerçeğe yüklenen anlam ve gerçekliğin biçimi kişiden kişiye değişir

E) gerçekçi olduğunu iddia eden bütün sanat yapıtlarında gerçek dışı ögeler mutlaka yer alır

7. (I) Kimi zaman yazınsal yapıtları bir kez okumakla yetinmeyip yeniden okuruz. (II) Elbette bu okumalar şiir için

doğaldır ama öyküler ve romanlar kolay kolay ikinci kez

okunmaz. (III) Yeniden okunan yazarın sevincini anlayabiliyor musunuz, bir yazar için bundan daha büyük ödül

düşünülebilir mi? (IV) Hele de söz konusu roman ya da

öykü popülerse yeniden okunması pek düşünülemez;

anlatılan hikâyeyi herkes anlıyorsa, niçin yeniden okunsun ki? (V) Oysa Faulkner’ın Ses ve Öfke’sini ya da Vüs’at

O. Bener’in Buzul Çağının Virüsü’nü çeşitli zamanlarda

yeniden yeniden okuyan her okur, önceki okumalarda

göremediği ayrıntıları görmenin yazınsal hazzını yaşayabilir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1-C 2-D 3-C 4-B 5-C 6-D 7-C 8-E

5. (I) Stendhal’ın Kırmızı ve Kara’sı, 1830’lu yılların kroniği

sayılabilir belki ama her şeyden önce Julien Sorel’i anlatır. (II) Julien Sorel’i bizim bildiğimiz Julien yapan belki

de toplumdur ama Kırmızı ve Kara’da bizim için her şeyden önce Julien Sorel vardır. (III) Önce bir insan olarak

onu, sonra içinden çıktığı toplumu görürüz. (IV) Çünkü

o toplumu meydana getiren, besleyen, geliştiren insanlar ölmüştür, o toplumun inançları bugün değişmiştir. (V)

Yeni düşünceler, yeni inançlar doğmuştur fakat Julien

Sorel bütün canlılığıyla yaşamaktadır, yaşayacaktır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden

sonra “Aslında kahramanın karakterini oluşturan toplumun eğilimleri, inançları, değerleri, sıkıntıları bugün hiçbir şey ifade etmez.” cümlesi getirilebilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

33 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 3

1. Çağımız teknoloji çağı olsa bile diğer uluslarla boy ölçüşmek isteyen uluslar için dil, teknolojiden daha önemlidir. Çünkü dili güçlü olmayan uluslar, ortaya koyduğu

hiçbir şeyi diğer uluslarla paylaşamaz. Bu, sadece teknoloji için geçerli değildir. Uygarlık dünyasında söz sahibi olan, uygarlık merdiveninde yukarı çıkan uluslara

şöyle bir bakarsanız ----.

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) bunların dillerinin ortak bir yapıya sahip olduğunu

anlarsınız

B) hangi coğrafyada olursa olsun hepsinin dillerinin

zengin olduğunu görürsünüz

C) gelişmiş bir sanat ortamına sahip olduklarına tanık

olursunuz

D) gençlerin eğitimine çok önem verdiğini görürsünüz

E) bu ulusların, dil eğitiminde teknolojik olanakları bolca

kullandığını görürsünüz

2. I. Dolayısıyla uzmanlık kütüphanesi kurma amacı güdenlerin kitaplığında az sayıda kitap bulunabilir ama

derinlemesine yapıtları çoğunluktadır.

II. Hâliyle “gizli gizli eksilme” gibi bir talihi olmaz böyle

kitaplıkların.

III. Zaman zaman haberlere konu olurlar, tek bir konu

üzerine binlerce kitabı barındıran kütüphaneler bir

üniversiteye bağışlanmıştır veya müzayedede yüksek meblağlara alıcı bulmuştur.

IV. Onların en büyük şansı, o kitaplarla herkesin ilgilenmemesi, özel ilgi duyanlar haricinde kimsenin okumasıdır.

V. Kendi mesleklerine, uzmanlık alanlarına ait kitaplarla

kütüphane kuranların kütüphaneleri dar bir alanın

seçkin içeriğini oluşturur.

Yukarıda numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün

oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan

dördüncü olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. ----. Çünkü gençlik, hayatın sonraki devreleri için bir hazırlanma çağından başka bir şey değildir. Fidanken iyi

bakılmış, suyu verilmiş, hastalıklardan korunmuş, aşılanmış, budanmış bir ağaç en güzel meyveleri vermeye de

hazırlanmış demektir. Ancak gençliği umursamazlıklar

içinde geçmiş bir insan birçok bakımdan eksik kalmıştır. Ne yazık ki insan, bu eksiklikleri gençliğin dinamik,

güçlü çağı geçtikten sonra fark ediyor.

Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Gençler, yaşlılara her konuda yardımcı olmalı, onların deneyimlerinden yararlanmalıdır

B) Gençler, enerjilerini sınırlayamazsa kendilerine ve

çevrelerine zarar verebilir

C) Kitap okumak gibi birçok yararlı alışkanlık, ne yazık

ki gençlik döneminde ilgi görmüyor

D) Yaşlılığın önemini kavramak için insanlar, yaşadıklarından ders almalıdır

E) İnsan, gençlikte yaşadığı her anı, en iyi biçimde değerlendirmek zorundadır

3. Yıllar önce fark ettim ki aklımdan her gün binlerce düşünce geçiyor ve onların içinden faydalı olanları yakalamak için hiçbir şey yapmıyorum. ----. Beynimde akan düşünce ırmaklarının üzerine, akıl barajları kuracaktım. O

tarihten sonra geçen yıllar içinde, düzenli olarak düşüncelerimi not aldım. Hobi olarak başlayan şey, kariyere

ve yaşam biçimine dönüştü. İsterim ki herkes bir yandan gündelik hayatını sürdürürken bir yandan da gün

içinde aklına gelen güzel fikir, cümle veya tespitleri böyle

bir çalışmayla unutulmaz kılmaya çalışsın.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına

göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Bir gün bu düşünceleri bir şekilde değerlendirmeye

karar verdim

B) Yaşantımı faydalı etkinliklerle donatmak benim renkli

bir kişiliğe sahip olmamı sağladı

C) Sahip olduğum mesleğin bana uygun olmadığını düşünüyorum zaman zaman

D) Üniversite yıllarımda yaşadığım güzellikleri kolay kolay unutamıyorum

E) Yaşamımı anlamlandıracak bazı yardım çalışmaları

yapmak beni mutlu kılıyor

TÜRKÇE 34

Sınav Tadında FASİKÜL 3

6. (I) Dünyanın her yerinde düşünce ve sanat adamları yazılarıyla dile değer kazandırır. (II) Bunu dile yenilikler getirmekten çok, dilin imkânlarını çoğaltmak, gücünü artırmak yoluyla yaparlar. (III) Onlar yeni sözcükler kullanmaz,

var olan sözcüklerin anlamlarını ve kullanımlarını değiştirir, derinleştirir, onlara alışılmamış yepyeni tatlar kazandırırlar. (IV) Bazıları, herkesin kullandığı sözcükleri kullanmayı küçümsüyor; az kullanılan ya da yepyeni sözcüklerin peşine düşüyor. (V) Böyle olunca da ortaya bir sürü

tuhaf, soğuk, anlamsız, yapmacık söyleyişler çıkıyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden

sonra “Zamanımızın yazarlarına bakınca bu işin herkesin harcı olmadığı anlaşılıyor.” cümlesi getirilebilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. Gazeteci:

(I) ----

Yazar:

– Dokunmak adlı öykü kitabım çıktıktan sonra bazı öyküleri tekrar okuduğumda sanki romana doğru giden bir

hâl sezmiştim. Görüşlerine değer verdiğim bazı dostlarım da aynı düşüncedeydi. O zamandan bu yana o öykülerdeki bazı temalar kafamdan hiç çıkmadı ve sonunda

kendimi romanın başına oturmuş buldum.

Gazeteci:

(II) ----

Yazar:

– Belki de kafamda ancak bir romanın yapısına yerleştirilebilecek temalar zaten hazır olduğundan, çok çekici

buldum. O temaları bir romana götürmenin çok yerinde

olduğu sonucuna vardım. Yazarken çok rahat olmam

belki de işin çekiciliğini artırdı.

Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden

hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) I. Öyküden romana geçme konusunda ne düşünüyorsunuz?

II. Öykü temalarından yola çıkılarak roman yazılabilir mi?

B) I. Öykü ile romanı karşılaştırırsanız ne söylersiniz?

II. Roman niçin size daha çekici geldi?

C) I. Deneme, öykü, şiir derken şimdi de bir romanla

okurun karşısına çıktınız, niçin?

II. Roman yazmayı nasıl buldunuz?

D) I. Bazı öykülerinizle romanınız arasında paralellikler

var mı?

II. Yapıtlarınızın bunca yıldan sonra ilgi görmesini nasıl değerlendirdiniz?

E) I. Roman yazmak, öykü yazmaktan daha mı zor?

II. Okurun yapıtlarınıza ilgisini nasıl buldunuz?

1-B 2-B 3-A 4-E 5-C 6-C 7-C 8-C

8. (I) İnternet’te bireyler hakkında yayımlanan bilgilerin kim

tarafından ortaya atıldığı kesin bir şekilde belirlenemiyor.

(II) Bilgi ve verilerin hangisinin doğru, hangisinin yanlış

olduğunu ayırt edebilecek, denetleyebilecek bir otorite

yok. (III) Kişiler hakkında ortaya konan bu bilgilerin yayılmadan bir yerde tutulması mümkün değil ve kişilerin

bilgilerini saklama hakkı olduğu da önemsenmiyor. (IV)

İnternet, bilgilerin günden güne arttığı büyük bir yapıdır

ve bu yapının bir kütüphane gibi organize edilmesi gerekiyor. (V) Bu, kendisiyle ilgili yanlış bilgiler verilen kişilerin bu bilgileri düzeltme ve bu bilgilerin doğrusunu

sunma şansını ortadan kaldırıyor. (VI) Ayrıca önlemler,

evrensel nitelikte değil, kişinin hakkı kendi ülkesinde korunsa bile kişi dünyada yine zor durumda kalabiliyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) VI B) II C) IV D) V E) I

7. (I) Bir enstrüman düşünün, farklı çalma teknikleri kullanıldığında çıkan seslerin çeşitliliği bir orkestrayı andırıyor neredeyse. (II) Sesi duyulduğunda “Acaba kaç enstrüman çalıyor?” diye düşünenler oluyor. (III) İşte Asya’dan Avrupa’ya geniş bir coğrafyaya yayılan bağlama,

bu denli zengin bir ses yelpazesine sahiptir. (IV) Âşıklar,

ozanlar ve ustalar bağlamaya sürekli kendilerinden bir

şeyler kattı, kimi yeni bir çalma tekniği geliştirdi, kimi akort

düzeniyle oynadı. (V) Yapılan değişim günümüze kadar

genelde usta-çırak ilişkisiyle taşındı. (VI) Kentleşme süreciyle birlikte yeni gelişen tekniklerse hocalar ve üstatlar tarafından kaleme alınarak gelecek nesillere aktarıldı.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

35 TÜRKÇE

Sınav Tadında FASİKÜL 3

1. (I) Bir zamanlar postacılar, faturadan daha çok mektup

taşırdı. (II) Tuşlarla değil, kalemle yazılan, yazan kişinin

el yazısını hatta kokusunu taşıyan mektuplar, günümüzde

iyice azaldı. (III) İnternet ve cep telefonları, belki daha

hızlı, daha pratik iletişim araçları olarak hayatımızda yerini aldı ama hiçbiri mektupların sahip olduğu o duygu

veya yaşanmışlık dolu izleri taşımıyor okuruna. (IV) Başka

bir insanın iç dünyasını, en samimi ve yalın hâliyle mektuplarda bulduğumuz için bize çok çekici gelir mektuplar. (V) Bir de o kişiler, yapıtlarıyla veya yaşantılarıyla hayatımızda yer almışlarsa ayrı bir yeri vardır yazdıkları

mektupların. (VI) İç dünyalarının en gizli yönlerini, o kişilerin içten mektuplarında tüm yönleriyle görürüz.

Bu parça iki paragrafa bölünmek istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

3. I. Kapağının biçiminden, arka kapak yazısının yazımından, sunumundan, içteki düzenden ve okuduğunuz

her satırdaki seyirden bunu anlarsınız.

II. Evet, kitap bir yazara aittir; sözcükler, kurulan cümleler, düşünceler, ifadeler…

III. Sonuçta, editörlük sistemini kurumsallaştıran yayınevi ötekilerin bir adım önüne geçer.

IV. Ama editör etkisi bir biçimde o kitapta kendini gösterir.

V. Bir okur olarak elinize aldığınız kitap, her zaman, iyi

bir editörün elinden geçip geçmediğini fark ettirir.

Yukarıda numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün

oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi son cümle olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. Sözcükler kimi zaman uymaz kurallara. Siz, “ille de şu

anlama gelecek sözcük” diye tutturursunuz ama o sözcük karşı koyar buna, bir başka anlam edinir kendisine.

Hem de sizin istediğinizden çok farklı bir anlam.Gün gelir sözcük bu yeni anlamıyla girer sözlüklere.“Uçak” sözcüğü böyle bir sözcüktür. “Yatak”sözcüğüne benzetilerek yapılmıştır. “Tayyare meydanı”nın tek sözcüklük karşılığı olsun istenmiştir. “Tayyare”ye de “uçku” denmiştir. Gel gör ki “uçku” tutunamamış,yitip gitmiş, “uçak” da

tayyarenin karşılığı olmuştur.Dolayısıyla ----.

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) sözcükleri belli kalıplara göre anlamlandırmak mümkün değildir

B) sözcüklerin anlam zenginliğini sanatçıların kullanımları belirler

C) sanatçılar yapıtlarını, sözcüklerin kullanımlarını göz

önünde tutarak oluşturmalıdır.

D) sözlük hazırlarken sözcüklerin bütün anlamlarını ve

kullanımlarını dikkate almak gerekir

E) sözcüklerin kazandığı yeni anlamlar dile renklilik katar

2. ---- Örneğin birisini, yıllar önce beş liraya muhtaç bir gününüzde dayanamayıp cebinizdeki son kuruşu vererek

almış olabilirsiniz. Ötekini, kenar semtlerden birinde bir

eski kitap satıcısının izbe dükkânında, genziniz yana

yana tozlar arasında bulup doyumsuz bir hazla okumuş

olabilirsiniz. Bir başkasını üniversite yıllarında bir arkadaşınızdan ödünç alıp içinde karşılaştığınız hayatlardan

kopamadığınız için geri vermemiş olabilirsiniz.

Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Okuduğumuz kitaplarda anlatılanlar bazen bizim hayatımızdan alınmış bir sahne gibidir.

B) Bir kitaptan alacağımız edebî tat, onu her okuyuşta

artarak devam etmelidir.

C) Her kitabın sahibinde ayrı bir hatırası, farklı farklı çağrışımları vardır.

D) Kitaplar her okurda farklı birtakım etkileşimler oluşturur.

E) Kitap seçerken daha dikkatli hareket etmeli, iyi kitabın ölçüsü nedir, bilmeliyiz.

TÜRKÇE 36

Sınav Tadında FASİKÜL 3

7. (I) İstanbul Boğazı, yaklaşık otuz kilometre uzunluğunda,

stratejik, kıvrımı bol, dar bir su yolu olarak tanımlanabilir.

(II) Boğaz’ı biraz daha ayrıntılı anlatmak isteyenler, onun

deniz taşımacılığındaki öneminden, kıyıları boyunca sıralanmış çay bahçeleri ve lokantalarında çok güzel keyif yapıldığından bahsedebilir. (III) Ancak çok azımız Boğaz’ı

anlatırken onun yeri geldiğinde bir yaşam yolu, yeri geldiğindeyse yaşamın önünde ekolojik bir engel olduğundan söz ederiz. (IV) Boğaz’ın Akdeniz ve Karadeniz arasında deniz canlılarının gidiş gelişlerini düzenleyen bir

ekogeçit olduğundan söz edenlerin sayısıysa iki elin parmaklarını geçmez. (V) Oysa İstanbul Boğazı’nın her mevsim akınlarla bir balık cennetine dönmesini sağlayan, onun

bir yaşam yolu olma özelliğidir. (VI) İstanbul Boğazı, Karadeniz’de kıyıdaş olan Bulgaristan, Gürcistan, Romanya,

Rusya ve Ukrayna için Akdeniz’e ulaşmanın tek yoludur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) II B) III C) IV D) V E) VI

5. Günümüzde çok iyi kitaplar yazıldığı gibi roman adını taşımayı hak etmeyen pek çok metin de yayımlanmakta.

Kim reklamını çok yaptırabilirse onun kitabı çok satıyor.

Günümüzün ana özelliklerinden biri bu, her şeyin ticarileşmesi.Değişen dünyanın dayattığı bir olumsuzluk.Buradaki tehlike, niteliksizlik furyasında nitelikli yapıtların

gözlerden kaçabilme olasılığıdır. Eleştirmen olmadığım

hâlde değerli yapıtların gözlerden ırak kalmalarına ya da

öyle olmasa bile değerli yanlarıyla tanıtılmayıp yüzeysel

değinmelerle geçiştirilmelerine gönlüm elvermediği için

eleştiri yazıları kaleme alıyorum.

Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir?

A) Günümüzde nitelikli yapıtların yayımlanmadığı görüşüne katılıyor musunuz?

B) Okurların daha çok niteliksiz kitaplara yönelmesi sizi

kaygılandırıyor mu?

C) Yazdığınız yazılarda ya da yapıtlarınızda ticari bir

amaç gütmediğinizi söyleyebilir miyiz?

D) Eleştiriye yönelmenizde yazın dünyasındaki gelişmelerin etkisinin olduğunu söyleyebilir miyiz?

E) Günümüz yazın ortamının eskiye oranla değer yitirdiği görüşüne katılıyor musunuz?

6. I. Sakın beğenmediklerinizi silmeye kalkmayın, aksine

her gün çektiğiniz fotoğrafları gün gün ya da hafta

hafta klasörleyin.

II. Onlara baktığınız zaman gelişme kaydettiğinizi somut olarak göreceksiniz ve bu da size büyük moral

kaynağı olacaktır.

III. Amatör bir meraklı olarak fotoğrafa başlayınca gözünüzün gördüğü her şeyi çekme çabası içerisine

gireceksiniz ve büyük olasılıkla bunların çoğunu beğenmeyeceksiniz.

IV. Öncelikle, fotoğraflarınızı arşivledikten bir süre sonra

bile onları beğenmemeye devam ediyor olma ihtimaliniz var.

V. Bunun size birkaç faydası olacaktır.

Yukarıdaki cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında “İşte tam bu düşünceler içindeyken dönüp o fotoğraflarınızı inceleyin.” cümlesi numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra gelmelidir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

1-C 2-C 3-C 4-A 5-D 6-D 7-E 8-B

8. Okuyucularımın benden bilgi almak amacıyla gönderdikleri mesajların neredeyse hepsinde aynen geçen bir

cümle var: “Bu konuda internette araştırma yaptım ama

bulamadım.” Açık söyleyeyim, internet son zamanların

en yararlı buluşlarından biridir ama en zararlılarının başında da yine o gelir. Bilgiyi her yere yaymaktadır fakat

---- Elbette burada yayınlanan bütün bilgilerin yanlış olduğu anlaşılmamalı. İnternette bilginin doğrusu da tabii

ki vardır ama bu bilgi akademik çalışmalara kaynaklık

etmeye yetecek seviyede değil, sadece genel kültür verecek niteliktedir. Verilen yanlış bilgiler ise doğrulardan

her zaman daha çok ne yazık ki.

Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına

göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) bilgiye kolayca ulaşılabilmesi yönüyle insanları aydınlatmada eşsiz bir kaynak olma özelliğini her zaman sürdürecektir.

B) bunlar yanlışlarla dolu olduğundan okurlar da yanlış yönlendirilmektedir.

C) verdiği bilgilerin işe yarar olup olmadığı zaman içinde

belli olacaktır.

D) insanların derinlemesine düşünmesine fırsat vermediği için onları tembelliğe alıştırmaktadır.

E) insanlar internette buldukları bilgileri kısa sürede

unutmakta ve bilgiler kalıcı olamamaktadır.

37 TÜRKÇE

FASİKÜL 3 Paragrafta Yardımcı Düşünce

Paragrafta Yardımcı Düşünce

 Paragraf, ana düşünceyi açıklayan birden çok yargıdan

oluşur.

 Bu yargılar, paragraftaki temel düşünceyi açıklar ve destekler.

 Temel düşünceyi açıklayan ve destekleyen ifadelere yardımcı düşünce denir.

1 - ÖĞRETEN SORU / 2019 TYT

Bazı kavramlar, uzun süre sözlüklere ve akademik metinlere

hapsedildikten sonra sebebi bilinmeksizin birdenbire, halkın

diline düşme; basında, televizyonda, hatta hükûmet demeçlerinde zikredilme talihini veya talihsizliğini yaşar. Fena hâlde

felsefe kokan ve Yunancadaki köküyle akla Aristoteles’i getiren etik kelimesi, bugün tam da bu şekilde sahnenin ortasına

yerleşmiş durumda. Yunancada bilgece bir eylem yolu arayışına karşılık gelen etik, felsefenin ayrılmaz bir parçasıdır. Descartes’la -yani özne sorununun merkezî önem taşıdığı modern

dönem felsefesiyle- birlikte etik, ahlakla veya pratik akılla az

çok eş anlamlı hâle gelmiştir. Etik, böylece ister bireysel ister

kolektif olsun, bir öznenin veya özne grubunun eylemlerini ve

bunların sonuçlarını evrensel yasaların terazisinde ölçen, yargılayan sistem anlamına kavuşmuştur. Bugünün popüler kültür ve siyaset endüstrisinde ise artık anlam enflasyonu nedeniyle milyonlarca sıfırla şişmiş bir kavrama dönüşmüştür. O kadar çok şey için kullanılıyor ki hemen hiçbir şey ifade etmiyor.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Descartes sonrası modern dönemde etik, toplum yerine bireyi sorgulamak için kullanılan bir sisteme dönüşmüştür.

B) Modern dönemde etik, öznenin yaptıklarını ilke ve yasaların ışığında değerlendiren ahlak felsefesiyle ve pratik

akılla özdeşleşmiştir.

C) Aristoteles’in felsefesinde sözünü ettiği etik ile bugün yaygın olarak kullanılan etik sözcüğü farklı anlamlar taşır.

D) Medyada, gündelik hayatta ve politikada etik kavramına

gösterilen ilgi, kavramın iletişimsel değerini olumsuz etkilemiştir.

E) Sonradan popülerlik kazanan kimi kavramlarda olduğu

gibi etik kavramının da günümüzde kazandığı yaygınlığın nedeni belirsizdir.

AKLINDA OLSUN

Yardımcı düşüncelerle ilgili soru tiplerinde “değinilmemiştir, söylenemez, yanlıştır, ulaşılamaz, beklenmez, değildir, çıkarılamaz...” gibi olumsuz ifadeler yer alır.

ÖRNEK BAŞKA YERDE YOK

Paragraf sorularını çözerken paragrafla özdeşim

kurulması, çok önemli bir durumdur.

“Bu paragrafı ben yazdım, şu düşünceyi anlatmak

istiyorum, bu görüşü vurgulamak istiyorum.” yaklaşımı özellikle yardımcı düşünceyle ilgili sorularda

doğru cevaba ulaşmada etkili bir yöntemdir.

E

D

C

B

D

B

C

E

Öykü; romana göre, dar alanlara sıkıştırılmış, sanatsal bir araçtır. Öyküdeki kısalık anlam yoğunluğunu ve doku zenginliğini beraberinde getirmektedir. Yazar, bu yoğunluğu az sayıda kişiye sağlamaya çalışır. Buna rağmen öyküdeki kişiler, kimi

zaman kendileriyle veya çevresindeki bireylerle çelişkiye düşer. Bu çelişkiler yumağının ulaştığı nokta

öykü, okurun hiç beklemediği bir biçimde sona erer.

Bu parçada öykü ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) İşlenen konuların gerçek yaşamdan alındığına

B) Kahraman kadrosunun dar olduğuna

C) Kahramanların, tutarsız davranışlar sergilediği

D) Az sözle çok şey anlatılan bir söyleşinin olduğuna

E) Sonunun, okura sürpriz olacak bir şekilde bağlandığına

Çözüm

Çözüm

TÜRKÇE 38

FASİKÜL 3 Paragrafta Yardımcı Düşünce

3 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Temelleri Yunan ve Latin yazarlar tarafından atılan deneme, bir

yazınsal tür olarak on altıncı yüzyılda şekillenir. Fransızca “essai” kelimesinin karşılığı olan bu türün en belirleyici özelliği, öne

sürülen düşünceleri kanıtlama zorunluluğunun olmayışıdır. Yazınsal sürecin bir serüvene dönüştüğü bu türde metnin ucu sürekli açıktır. Bunun için okuyucu her an bir sürprizle karşılaşabilir. Anlam çok yönlüdür. Öyle ki dilin resmî kıyafetinden arındığı bu türde, anlatımda içtenlik ve rahatlık iç içedir. Böylece hayatın içinde var olan türlü türlü durumlara, olay ve olgulara, gerçeklere, yazar tarafından yeni bir şekil verilebilir.

Bu parçada denemeyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Savunulanların ispatlanması gerekmediğine

B) Söylemsel niteliklerine

C) Tarihsel gelişimine

D) Her konuda yazılabileceğine

E) Öğretici yanının bulunmadığına

2 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT

Edebiyatımızın unutulmaz eseri Hababam Sınıfı, dünün video

izleyicisinden bugünün üç boyutlu sinema tutkunlarına, milyonların gönlünde taht kuralı 40 yılı geçiyor. Her zaman zevkle

izlediğimiz, kahkahalar attığımız, içimizi ısıtan Hababam Sınıfı,

hepimizden bir parça bulundurur. Filmin bu başarısında yazarı Rıfat Ilgaz kadar yönetmeni Ertem Eğilmez’in de rolü büyüktür. Belirtilmesi gereken bir husus da filmin hepimizin aşina

olduğu müziğidir. Yavaş çalındığında insana hüzün, hızlı çalındığında coşku veren ve Hababam Sınıfı’nı zihnimize kazıyan

müzik, Melih Kibar’ın bestesidir. Müzisyen bu eseriyle Altın Portakal Film Festivali’nde “En İyi Film Müziği Ödülü”nü almıştır.

Bu parçada Hababam Sınıfı’yla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Başarısında nelerin etkili olduğuna

B) Seyircinin iç dünyasındaki tesirine

C) Türk sinemasında yarattığı etkilere

D) Edebî bir eserden sinemaya uyarlandığına

E) Farklı kuşaklara hitap ettiğine

Günümüzde büyük miktarda veri üretilerek bunlar sürekli

depolanıyor. Dijital verilerin saklandığı diskler “sunucu

parkı” adı verilen devasa tesislerde tutuluyor. Bu bilgilerin korunması içinse ciddi bir kaynak harcanması gerekiyor. Bilim insanları çevre dostu olmayan bu veri saklama

yöntemine yeşil bir alternatif sunuyor: Bitkileri biyolojik bir

sabit disk olarak kullanmak! Tüm bilgileri bitkilerin DNA’sının içinde ikili kod olarak saklayabilmemize olanak tanıyan bu yöntem sayesinde kütüphaneler dolusu bilgi, tek

bir ağaca aktarılabilecek. Bu buluş, geliştirilmeye muhtaç

olsa da aile fotoğrafımızı en sevdiğimiz kaktüsün içinde

saklayabilecek veya bahçemizdeki ağaçtan müzik dinleyebilecek olma ihtimali gerçekten heyecan verici!

Bu parçadan hareketle

O DNA’larda genetik bilgilerin yanı sıra farklı verilerin de

depolanması mümkün görülmektedir.

O Veriler arttıkça bunların saklanması için gerekli olan

alanların da artması beklenmektedir.

O Ağaçlarda bilgi saklanmasına yönelik çalışmaların geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

O Yeni bilgilerin üretilmesi, bunların depolanma sorununu da beraberinde getirmektedir.

O Kolay ulaşılabilirliği nedeniyle verilerin dijital ortamda

saklanması tercih edilmektedir.

yargılarından hangisine ulaşılamayacağını boş bırakılan yere yazınız.

(-------------------------------------------------------------------------)

Öğreten Etkinlik

1928-1992 yılları arasında yaşayan Philip K. Dick, bilim

kurgu edebiyatının en beğenilen yazarlarından biridir. İlk

hikâye ve romanlarından başlayarak tüm eserlerinde, gerçeklik ve insanı insan yapan özellikleri birbirine bağlı iki

tema olarak ele alır. Bu temaları başarıyla işlediği eserlerinden biri, 1968 yılında kaleme aldığı Androidler Elektrikli

Koyun Düşler mi? adlı romanıdır. Romanın ana karakteri

Rick Deckard, Mars’tan kaçan altı androidi yakalamakla

görevlidir. Ancak bu görevi sırasında, insanla robot arasındaki sınırın hiç de kesin olmadığını görür. Böylece eser

bir yandan insan benzeri robotlar ile gerçek insanlar arasındaki farkı sorgularken diğer yandan gerçeklik algısı

üzerine düşündürmektedir. Dick’in bu romanı, tüm zamanların en iyi bilim kurgu filmlerinden biri olarak kabul

edilen Bıçak Sırtı filmine de kaynaklık etmiştir.

Bu parçada Philip K. Dick ile ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden doğru olanların karşısına (D), yanlış

olanların karşısına (Y) yazınız.

1. Belirli bir alandaki çalışmalarının takdir

edildiği

2. Farklı türdeki eserlerinde benzer konular

üzerinde durduğu

3. Eserlerinin edebiyat dünyası dışında da

ilgi gördüğü

4. Gerçeğin ne kadar gerçek olduğu konusunu sorguladığı

5. Romanlarında belirli bir karakterin maceralarını anlattığı

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

DOĞRU

YANLIŞ

Öğreten Etkinlik

C

A

B

D

39 TÜRKÇE

FASİKÜL 3 Paragrafta Yardımcı Düşünce

4 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Genlerimizde kayıtlı olan göz ve saç rengi gibi özelliklerin kodları kesindir. Herhangi bir travma veya sıkıntı hâlinde yakalanma riskine sahip olduğumuz rahatsızlıklar da genlerimizde

yer alır. Örneğin aynı olay karşısında kimimiz kalp krizi geçirme riskine sahipken kimimiz depresyona girme eğilimindedir. Burada dikkat edilmesi gereken, genlerimizde kayıtlı olan

şeyin “risk” veya “eğilim” olup olmadığıdır. Yani mutlaka kalp

krizi geçirilecek diye genlerimizde kesin bir kod yoktur. Yaşadığımız herhangi bir olumsuzluk sonrasında yakınlarımızdan

göreceğimiz destek, peşi sıra gelen güzel bir olay, bakış açımızın değişmesiyle olaya yüklediğimiz yeni anlam; bizi karamsarlıktan uzaklaştırarak farklı bir tarafa da yönlendirebilir.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

A) Bazı fiziksel özellikleri taşıyan genlerin değişmeyen kodları bulunabilir.

B) Benzer durum karşısında kişilerin yaşayacakları olumsuzluklar farklılık gösterebilir.

C) Genlerde risk olarak kodlanan özellikler, çevre etkileşimi

sonucunda değişebilir.

D) Üzücü olaylar sonucunda oluşabilecek durumlar, genlerden kaynaklanabilir.

E) Genlerde yer alan risk faktörleri insanların olaylara bakışını etkileyebilir.

ÖRNEK

Beni bu sanatçıyla Orhan Veli tanıştırdı Ankara’da Ama ben

onu filmlerinden, sahneden, şiirlerinden tanıyordum, hayranıydım onun. Tuhaf olan şu ki bu ünlü kişi, şöhretini araç olarak kulanmıyordu. Kendi kendine yeten bir adamdı; öyle ki

özellikle son yıllarda büsbütün evine kapanmış, kâğıttan kalemden başka hiçbir şeye gereksinimi kalmamıştı. Şiirlerini

yazıyor, düzeltiyor, sonra yine düzeltiyordu.

Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Şiirlerini titiz bir çalışmayla oluşturduğu

B) Değişik sanat dallarıyla ilgilendiği

C) Ünlü olmasında başka şairlerin etkisinin olduğu

D) Belli bir dönem, insanlardan uzak kalmayı tercih ettiği

E) Ününü çıkarları için kullanmadığı

5 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Bayan Jean Brodie’nin Baharı adlı romanın kahramanı Bayan

Brodie, İskoçya’nın ıslak, puslu, eski ve soylu şehri Edinburg’ta

bir kız okulunda öğretmendir. En güzel ve en verimli yıllarını,

seçtiği bir grup kız öğrenciye adayarak onları hem dönemin

hem de okuldaki diğer öğretmenlerin anlayışından farklı bir pedagojik anlayışla eğitmeye çalışmaktadır. Sınıfını sık sık bir ağacın altına götüren, burada ders işlediklerinin düşünülmesini sağlayacak şekilde kızların kitaplarını ellerinde tutmalarını isteyen,

tarih anlatması gerekirken önceki yaz yaptığı Mısır gezisini anlatan, bazen nişanlısından bahseden, bazen de kentin yoksul

semtlerini tanıtan, sanatsal etkinlikleri izlemelerini sağlayan geziler düzenleyen genç bir öğretmendir Bayan Brodie.

Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi, sözü edilen öğretmenin bir özelliği olamaz?

A) Eğitimde kendine özgü yöntemler kullanan

B) Yaşamdaki kimi olguların yaşanarak öğrenileceğini düşünen

C) Yaşamdaki kimi gerçeklerin farkında olan

D) Kendi yaşadığı olumsuzluklardan öğrencilerin ders çıkarmasını bekleyen

E) Öğretimin farklı ortamlarda sürdürülmesi gerektiğini düşünen

AKLINDA OLSUN

O Yardımcı düşüncelerle ilgili sorularda sözcükleri, söz öbeklerini ya da cümleleri yorumlayarak

temel düşünce belirlenmelidir.

O Bu belirlemeden sonra parçayla özdeşim kurularak seçenekler yardımıyla metinle ilgisi olmayan yargıya yani doğru cevaba ulaşmak kolay

olacaktır.

B

A

E

E

D

B

A

C

6 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Yazı insanıyım ben. Yazıdan başka bir şey düşünmem. Geçimimi

de yazarak sağlıyorum. Televizyon haberciliği bana, açık, kısa

cümlelerle yazmayı öğretti. Bir buçuk dakikalık haberde bütün

gün izlediğin olayı anlatmak zorundasın. Zaten televizyonda uzun

cümleler dikkati dağıtır. Eline gazete alıp okumak gibi değildir.

Basında röportajlar, diziler hazırlarken yerim genişti. Yine de kısa,

anlaşılır yazmaya özen gösterirdim. Reklam için metin yazmak

ise bambaşkadır. Kırk beş saniyelik reklamlara metin sığdıracaksın. Kısacası yazıyı, yaptığım işe uydurmayı öğrendim.

Aşağıdakilerden hangisi böyle diyen bir yazarın özelliği

değildir?

A) Yaşamını yazmaya adama

B) Okurların ilgisini değerli yapıtlara yönlendirme

C) Anlatımını yoğunlaştırma

D) Bir işle ilgili değişik ürünler üretme

E) Yazıyı türsel özelliklerine göre oluşturma

TÜRKÇE 40

FASİKÜL 3 Paragrafta Yardımcı Düşünce

7 - ÖĞRETEN SORU / ÖSYM

Sözü güzel söyleme sanatı olan retoriğe kendini kaptıran sanatçı, özellikle kendi sesine vurgundur. Cümlelerde aynı anlama gelen sıfatları üst üste kullanmaktan çekinmez. Neyi niçin yaptığının bilincinde olmadan hiçbir dudağa değmemiş,

yadırgatıcı, yepyeni benzetmelere, simgeleştirmelere başvurma sevdasındadır.

Bu parçaya göre kendini retoriğe kaptırmış bir sanatçının

tutumu aşağıdakilerin hangisiyle bağdaşmaz?

A) Anlatımda yoğunluk aramaz.

B) İçi boş, süslü püslü sözcükler kullanmaktan kaçınmaz.

C) Alışılmış söyleyişlerin dışına çıkmaya çalışır.

D) Şairane bir anlatımı sever.

E) Anlatımda doğallığı yeğler.

8 - YENİ NESİL SORU / 2018 TYT

Körlük, Nobel ödüllü yazar Jose Saramago’nun 1995 yılında

yayımlanmış romanıdır. Okuyucu, bu kitapta kahramanları;

adıyla değil, onları tanıtan ifadelerle görür. Yazar her birini

“doktor, doktorun karısı, hırsız, koyu renk gözlüklü genç kız”

gibi çeşitli sıfatlarla adlandırır. Kahramanların diyaloglarını da

anlatıcının sesine yedirerek metni uzun bir monoloğa dönüştürür. Okur bu durum karşısında romanı takip etmekte güçlük

çeker ve kendini âdeta bir labirentin içinde bulur. Ayrıca Saramago, roman boyunca nokta ve virgül dışında noktalama

işareti kullanmaz. Bu da metnin bütüncüllüğüne katkıda bulunan bir başka yöntemdir.

Bu parçadaki altı çizili ifadeyle

I. Eserde kişilerin, özellikleriyle anımsatılması

II. Birden fazla teknikten yararlanılmış olması

III. Olayların karmaşık bir şekilde aktarılması

durumlarından hangilerine gönderme yapılmamıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

BAŞKA YERDE YOK

O Yeni trend paragraf sorularında altı çizili sözün

gönderme yaptığı ifadelerin ortaya çıkarılmasında, bütüncül bakış açısıyla paragraftaki ana

düşüncenin belirlenmesi doğru cevaba ulaşmayı sağlayan en önemli etkendir.

O Gönderme yapılmayan ifadelerin ortaya çıkarılmasında da bütüncül bakış açısından vazgeçilmemelidir.

AKLINDA OLSUN

Şiir metinlerinin kullanıldığı yardımcı düşünce sorularında şiirin lirik ve didaktik özelliklerinin ayırt edilmesi, şiirde bulunmayan ifadenin ortaya çıkarılmasında önemli bir faktördür.

D

B

C

A

Çözüm

9 - ÖĞRETEN SORU / 2018 TYT ÖRNEK KİTAPÇIK

Mevlânâ’nın

Şefkatte, merhamette güneş gibi ol,

Ayıpları örtmede gece gibi ol,

Keremde, cömertlikte akarsu gibi ol,

Tevazuda toprak gibi ol,

Hoşgörüde, deniz gibi ol,

Öfkede, asabiyette ölü gibi ol,

Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol.

sözlerinde aşağıdakilerin hangisi vurgulanmamıştır?

A) Alçak gönüllülük

B) Sadık olma

C) Eli açık olma

D) Müsamahalı olma

E) Dürüstlük

41 TÜRKÇE

Öğreten Test FASİKÜL 3

2. Gazete yazılarıyla tanınan yazarın denemelerinin toplandığı Çağdaşlık Sorunları adlı kitap Türk edebiyatı üzerine

önemli değerlendirmeler içeriyor. Kitapta sanatçının Türk

edebiyatında çağdaşlaşma sorunlarıyla ilgili samimi görüşleri samimi bir dille aktarılıyor. Sanatçı, denemelerinde Ömer Seyfettin, Yakup Kadri, Halide Edip, Sait Faik,

Attila İlhan üzerine düşündüklerini anlatıyor. Denemeci,

kitabında romanımız, hikâyemiz üzerine genel ve yüzeysel bilgilerle yetinmeyen titiz tavrıyla övgüye değer bir

çalışma ortaya koyuyor.

Bu parçadan sözü edilen yazar ve yapıtıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Önerilerde bulunduğu

B) İncelikli bir çalışmayla hazırlandığı

C) Kişisel yargılarda bulunduğu

D) İçten bir anlatımının olduğu

E) Kapsamlı bilgiler içerdiği

1. Bireylerin macera tutkusunun peşinden dünyanın her

köşesine gitmeleri, doğa sporlarına duyulan ilgiyi hızla

artırmaktadır. Türkiye sahip olduğu doğal kaynaklar ve

tarihî dokusuyla bu sporların çok çeşitli bir yelpazede ve

her mevsim yapılabildiği bir yerdir. Her geçen gün dünya

turizminden daha fazla pay alan Türkiye, birçok doğa

sporunun yapılmasına olanak sağlayan coğrafi ve iklimsel şartlar açısından oldukça zengindir. Bu nedenle doğal zenginliklerin doğa sporlarında kaynak olarak kullanımı yaygınlaşıp gelişmektedir. Özellikle Antalya ve yakın çevresinde doğa yürüyüşü, dağcılık ve kaya tırmanışı yaygın olarak yapılmaktadır. Türkiye’nin ve dünyanın her yerinden çok sayıda insan buraları ziyaret etmektedir. Bu bölgeler hakkında düzenli olarak güncellenen

Türkçe ve İngilizce rehber kitaplar, sporun meraklılarını

ülkemizle tanıştırmaktadır.

Bu parçadan doğa sporlarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Sürekli yenilenen kitaplarla meraklıların dikkati çekilmeye çalışılmaktadır.

B) Doğal güzelliklerin doğa sporu için kullanımı her geçen gün artmaktadır.

C) Ülkemiz doğa sporları için uygun özelliklere sahiptir.

D) İnsanların dünyanın her bölgesine ulaşması, bu spora

olan ilgiyi olumlu yönde etkilemektedir.

E) Bu sporlarla uğraşmak, sanıldığı gibi pahalı ve zor

değildir.

3. Şiir yarışmalarında ödül verirken bir jüri üyesi olarak kararlarımda yanılıyor olabilirim. Bunu zaman gösterecek.

Ama emin olduğum bir şey var, katılanların tüm şiirlerini

okuyor ve özenle inceliyorum. Sezgilerim, şiir bilgim, şiirden yana değişmez ölçülerim beni yönlendiriyor, kararımı belirlerken. Duruşum bu olunca ödül raporlarına

oyumu kime, neden verdiğimi yazıyor ve onları öyle yayımlıyorum. Çünkü verdiğiniz ödülü kendinize vermiş

oluyorsunuz aynı zamanda.

Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Yarışmaya katılan yapıtların hepsini okuduğuna

B) Kararlarını verirken titiz davrandığına

C) Değerlendirmelerinde belirli ölçütler kullandığına

D) Değerlendirmelerinde şairden çok, yapıta bağlı kaldığına

E) Değerlendirmelerinin gerekçelerini de açıkladığına

4. “Yeryüzünde söylenmemiş söz yoktur.” diyen yazar,

kendi söz evrenini daraltmıştır. Çünkü bir çalışma sonucunda elde edeceğiniz şey, hedeflediğinizin ötesine geçemez. Yazar, yeni şeyler söylemenin bir ödülü olduğunu bilmeli ki söz vadilerinin keşfedilmemiş alanlarında

dolaşabilsin. İyi bir sanat eseri için gereken ciddi bir çalışma ve özveri bedelini ödesin. Ama günümüzü düşündüğümüzde bu bedelin çok ucuza kapatılmak istendiğini görüyoruz.

Böyle düşünen birinden aşağıdakilerden hangisini

söylemesi beklenmez?

A) İyi eserler verebilmek için yüksek hedefler belirlemek

gerekir.

B) Sanatçı, kendine bir hedef belirlerse üretken olabilir.

C) Kalıcı ve yeni eserler oluşturabilmek ancak öncekilerin yolundan yürümekle olur.

D) Başarı; özverili ve titiz çalışmalar sonucu elde edilir.

E) Günümüz sanatçıları, çalışmadan başarılı olmanın

peşindedir.

TÜRKÇE 42

Öğreten Test FASİKÜL 3

6. Çocuk edebiyatı; çocukluk çağında bulunan kimselerin;

olay, düşünce, duygu ve hayallerine yönelik, usta yazarlar tarafından özellikle çocuklar için yazılmış olan ya da

geleneğin oluşturduğu üstün sanat nitelikleri taşıyan sözlü

ve yazılı ürünlerden oluşur. Bu açıdan çocuk edebiyatı

için; hoş vakit geçirtici, ruha canlılık veren, yaşama gücünü artıran, hayatı keşfe yardım eden, bir rehberlik kaynağı, üretici etkinlikleri güdüleyen bir alandır diyebiliriz.

Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi çocuk edebiyatı ürünlerinin özelliklerinden biri değildir?

A) İçeriğinin çocukluk dönemine uygun olması

B) Sanatsal yetkinliğe sahip olması

C) Psikolojik çözümlemelere ağırlık vermesi

D) Eğlendirici özellikler barındırması

E) Yaşamı anlamaya yardımcı olması

8. (I) Otuz beş yıllık yazın hayatında değişik dergilerde yazdı

Nurullah Ataç. (II) Yazı ve çevirileriyle yepyeni bir edebiyat ortamının oluşmasında onun emeği, tartışmasız çok

büyüktür. (III) Ülkemizdeki çağdaş edebiyatın kurulmasında gösterdiği çaba, unutulmayacaktır. (IV) Bir edebiyatçı, özellikle de eleştirmen olarak yeri hâlâ doldurulamamıştır. (V) Yazılarının bir bölümü kitaplaştırılan Ataç’ın,

kitaplarda yer almayan birkaç makalesi de vardır.

Bu parçada, numaralanmış cümlelerin hangilerinde

Nurullah Ataç’ın edebiyatımızdaki yerinden söz edilmemiştir?

A) I ve II B) II ve III C) I ve V

D) II ve IV E) IV ve V

7. Günümüzde genç yazarların uzun soluk isteyen eserler

yerine hep kısa hikâyeleri tercih etmeleri, denebilir ki bu

çağın sanatçısının karakteristik eksikliğidir. Yirmi ile yirmi

beş yaşlarında ilk eserlerini veren bu sanatçıların yaşadığı dönem; popüler olmanın, küçük solukların ve sabırsızlıkların dönemidir. Günümüzün genç sanatçıları, okumaktan çok yazmayı düşündüğünden aramaktan çok

bulmayı sevip güncel olana takıldığından bu sonuç kaçınılmaz oluyor. Hâlbuki bu sanatçılar benimsedikleri

edebi anlayışın alt yapısını, geçmişin birikimini, Batı’daki

gelişmeleri tam ve doğru anlasalardı iyi yazar olmayı,

kısa yazmakta arama yanlışına düşmeyeceklerdi.

Bu parçada anlatılanlara göre genç yazarların kısa

öykü yazmalarının nedeni aşağıdakilerden hangisi

olamaz?

A) Yeterli birikime sahip olamamaları

B) Okurun seviyesini göz önünde tutmaları

C) Sanattaki değişimi yanlış yorumlamaları

D) Yoğun bir çalışmayı göze alamamaları

E) Moda anlayışların peşinden gitmeleri

1-E 2-A 3-D 4-C 5-B 6-C 7-B 8-C

5. Bir dilin söz varlığının, söz hazinesinin derinlerine inerek

o toplumun geçmişiyle ilgili çok değerli bilgiler elde edebiliriz. Çünkü yaşam koşulları dili her yönden biçimlendiren bir olgudur. Bir ulusun yaşayış biçimi, inançları,

gelenekleri, dünya görüşü, çeşitli nitelikleri hatta tarih

boyunca yaşadığı olaylar dile yansır ve onu etkiler.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada öne sürülen görüşü desteklemek için söylenemez?

A) İnsanların dillerinin oluşumunda ve gelişiminde, giyim biçimlerinde, yerleşim şekillerinde, bütün kültürel ögelerin oluşmasında ve kültürün şekillenmesinde

yaşam şartlarının etkisi kaçınılmazdır.

B) Gelişkin bir dil, toplumun beslenme, barınma, giyim

ile ilgili kültürünü, edebiyatını, yaşama bakış biçimini

gelecek kuşaklara daha doğru ve daha eksiksiz biçimde aktarır.

C) Toplumların dillerinin oluşumları incelendiğinde, dillerin kelime hazinelerinde ve dilin söyleniş özelliklerinde coğrafyanın etkisi görülür. Deniz görmemiş bir

toplumun dilinde “deniz”i ifade etmeye yarayan bir

sözcük bulunmaz.

D) Ormanlarla dolu bölgelerde barınaklar genelde ağaçtan, taşın çok bulunduğu bölgelerde taştan yapılmış

ve bu barınaklarda kullanılan malzemelerle ilgili mimari terimler yazınsal yapıtlarda yer almıştır.

E) İnsan gözlem yapan bir varlıktır ve gözlemlediklerini

ifade etme gereği hisseder. Bu nedenle dillerin oluşmasında ve gelişiminde yaşanılan çevrenin etkisi kaçınılmazdır.

43 TÜRKÇE

Pratik Test FASİKÜL 3

3. Bir yapıt, güzellik, doğruluk ve özgünlük üzerine kurgulanırsa önemlidir. İnsanı ilgilendiren her şeye dikkat çekmeyen bir çalışmanın sanat yapıtı olması söz konusu değildir. Böyle yapıtlar ne dünün süzgecinden geçmiştir,

ne de kalıcı olma kaygısı taşımaktadır. Hâlbuki yazar, kaleminin; ressam, fırçasının; sahne sanatçısı, rolünün hakkını vermeli, yarınlara ulaşmaya çalışmalıdır. Yazarlara

düşen, sorumluluk sahibi okurların önünden gitmektir.

Bu parçada sözü edilen yazarlardan aşağıdakilerin

hangisi beklenemez?

A) Kişiliklerini yapıtlarına yansıtmaları

B) Gelecek dönemlerde okunmayı istemeleri

C) İnsanı ilgilendiren konulara değinmeleri

D) Yaptıkları işin gereğini yerine getirmeleri

E) Okurlara yol göstermeleri

1. Gerçeküstücülük; mantık, ahlak, sanat, estetik, toplum

düzeni gibi değerlere isyan ederek dünyaya yeni bir bakış açısı getirmeyi hedefleyen bir düşünce akımıdır. Baştacı ettiği hayal gücünü ve kurmaca yeteneğini engellediği gerekçesiyle, şiirdeki alışılmış bütün kuralları reddetmiştir. İmgede, aralarında mantıksal bir ilişki bulunmayan iki gerçeğin rastlantısal yakınlaşmasından ortaya

çıkan bir güzellik aramıştır. Bunun için de geleneksel

imge yapısını ve dilin söz dizimini bozmuştur.

Bu parçadan gerçeküstücülükle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

A) Farklı bir imge anlayışı getirdiğine

B) Toplumsal yaşamda bozulmaya yol açtığına

C) Bazı değerlere başkaldırdığına

D) Düş gücünü ve tasarlamayı önemsediğine

E) Şiirdeki kalıplaşmış ilkelere karşı çıktığına

4. Sanatçı, edebiyat anlayışını “aydınlık gerçekçilik” diye

tanımlar. İnsanın özünde; değişmeyen, günün ve toplumun koşulları içerisinde bozulmayan bir değer olduğuna

inanır. Bu anlayışa göre yazdığı, öykü ve romanlarının

merkezinde insan vardır. Bu amaçla karakter ve tiplerin

çarpıcı olmasına özen gösterir, zaman ve mekân gibi

ögelerin de kişiyi açıklayabilmesine dikkat eder. Ona

göre yazar, içinde yaşadığı toplumun gerçeklerini yüzeysel olarak yansıtmamalı, toplum üzerine hazırlanmış

ekonomik, sosyal, folklorik eserleri el altında bulundurarak bir yargıya varmalıdır. O, hikâye ve romanlarında

daha çok tanığı olduğu yaşam biçimlerini ve kişilerini ele

alır.

Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili aşağıdakilerin hangisinden söz edilmemiştir?

A) İnsanı esas alan yapıtlar kaleme aldığı

B) Hayalî yaşantıları gerçekçi biçimde anlattığı

C) Bizzat gördüğü olaylara yer verdiği

D) Kişileri titiz bir biçimde seçtiği

E) Sosyal gerçekleri derinlemesine işlediği

2. Edgar Allan Poe, sıra dışı konulardan ve söyleyişlerden

hoşlanır. Onun öykülerinde korku ve gerilim ögesinin

önemli bir yeri vardır. Korku öykülerini yazarken doğaüstü motiflerle dolu zengin bir repertuvarı okuyucuya

sunmaktan kendini alamaz. Okuyucunun merakını gidermekte acele etmemeye hatta bu duygunun uzamasını sağlamaya dikkat eder. Yazarın düşsel, gotik dünyalarda geçen eserlerinde, bazen bir hayalet bazen bir

dedektif öyküsünün tadını duyumsarız. Öte yandan hiçbirinde eksik olmayan bir unsur vardır: Gerçeklik izlenimi veren ince ayrıntılar. Poe’nun öykülerinde gerçek

ve düş birbirine karışmış gibidir. Poe’nun anlatılarındaki

bu özellik, toplumsal kökenlere dayanır. Öte yandan okuduklarımız düş gücümüzün sınırlarını zorlayan olaylardır. Gerçek ve kurmaca ikiliğinden oluşan bu ilginç ahenk,

Poe’nun öykülerini daha geniş kitlelerin ilgi odağı hâline

getirmiştir.

Bu parçada Edgar Allan Poe ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Anlattıklarında bir uyum olduğuna

B) Yapıtlarında merak duygusunu canlı tuttuğuna

C) Yapıtlarından farklı yazınsal tatlar alınabileceğine

D) Uzun yıllar ilgi görmeye devam edeceğine

E) Alışılmışın dışında bir anlatımı benimsediğine

TÜRKÇE 44

Pratik Test FASİKÜL 3

8. Edebiyat söz konusu olduğunda gençliğin yarardan öte

zarar getirebileceği konusunda uyarıyorum onları. Edebiyat bir birikim işidir. Emek ve sabır ve yıllanmışlık gerektirir. Çok okumalısın genç yazar! Ardıllarına karşı sorumluluklarını unutmamalı ama ardıllarından önce öncüllerine çevirmelisin yüzünü. Büyük yazarların eserlerini dikkatle okumalı, okuduklarını aklın süzgecinden geçirerek elde ettiğin bütüncül ve uyumlu özü, dil ve içerik

bakımından, yazacağın kitapların harcına katmalısın.

Söylediklerime karşı çıktığını duyar gibiyim şimdiden.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen yazarın vereceği öğütlerden biri olamaz?

A) Yazın dünyasında başarılı olmak için zengin bir altyapı edinmelisin.

B) Özgün bir yolda ilerleyebilmek için yapılan eleştirilere kulak asmamalısın.

C) Aceleci olmazsan bazı söylenenlerin ne kadar doğru

olduğunu anlarsın.

D) Geçmiş kültüre ve modern çağa ait değerleri özümsemelisin.

E) Gençliğin kuru cesaretinin, yazın dünyasında başarıdan çok başarısızlık getireceğini unutmamalısın.

7. Ünlü eleştirmenin, Türk edebiyatında bazı roman ve öyküleri değerlendirdiği kitabının ikinci cildi de çıktı. Bu cildinde en önemli yanlarından biri sistematik olması ve işlevsiz ayrıntılara yer vermemesidir. O, kişisel yargılardan