>

Melanom ciltte bulunan melanosit adi verilen ve cilde rengini veren hücrelerde görülen bir kanser cinsidir. Melanom halk arasında ben olarak bilinen cilt iekeleridir. Genelde ciltte görülmelerine karşın melanosit hücreleri barındıran göz ve kalıbarsak gibi vücudun diğer bölgelerinde de görülebilir. Ben olarak adlandırılan yapılar genellikle yaşamın bir noktasında oluşur ve bundan sonra üreme eğilimi taşımazlar, bu sebepten iyi huylu olarak adlandırılırlar. Ancak bazı durumlarda melanom üremesine devam eder ve bulundugu organın çalışmasını tehlikeye düşürecek boyutlara ulaşır. Bu tür melanomlara malign yani kötü huylu melanom adı verilir.

Malign Melanoma tüm cilt kanserlerinin içinde en az görülen türdür fakat buna rağmen cilt kanserlerinin arasında en çok ölümlere yol açan son derece ciddi bir hastalıktır. Kadınlarda erkeklerden daha sık rastlanır. Tüm dünyada her yıl 160,000 kisi bu hastalığa yakalanmaktadır. Genellikle bol güneş alan ülkelerde yaşayan açık tenli insanlarda rastlanır. Bunun başlıca sebebi açık tenli insanları güneşin zararlı ışınlarından koruyacak pigmentlerden yoksun olmasıdır. Dünya sağlık örgütünün raporuna göre her yıl 48bin kişi bu hastalıktan hayatını kaybetmektedir.

Melanoma’ya uygulanan ilk tedavi bunların cerrahi müdahele ile alınmasıdır. Buna ek olarak ilaçlı tedavi (kemoterapi), ışın tedavisi (radyoterapi) ve immunoterapi uygulanır. Hastalık en iyi melanom henüz küçük ve ince iken, ameliyatla alınabilecekken tedavi edilir.

Sebebi
Melanomanın temel sebebi güneşten gelen morötesi ışınların cilt hücrelerinin DNAsında oluşturduğu hasardır. Genelde hücreleri bu tür bozukluklara karşı koruyan kendini imha mekanızmaları vardır, ayrıca bozuk DNAlı hücreler bağışıklık sistemi tarafından yok edilir. Fakat bazı durumlarda bütün bu koruma mekanızmalarından kurtulan bozuk DNAlı hücreler kontrolsüz bir şekilde üreme fırsatı bulur.

Yaz aylarında güneşin dik gelen ışınlarından cildi korumak bu hastalığa karşı alınabilecek en iyi önlemlerdendir. Bronzlaşmanın moda olduğu günümüzde güneş altında kalınacaksa mutlaka morötesi ışınlardan koruyacak kremleri kullanmak gerekir. Son zamanlarda kış aylarında da bronzlaşabilmek için solaryuma girmek moda haline gelmiştir. Dünya sağlık örgütünün 2009 yılında yaptığı bir araştırmaya göre solaryum kullanan kişilerin cilt kanserine yakalanma riski kullanmayanlardan %75 daha fazla olduğu görülmüştür.

Teşhis
Cilt üzerinde bulunan melanomlar genelde göz ile tespit edilebilir. Şüphelenilen bölgeden ufak bir örnek alınarak bunun kötü huylu veya iyi huylu olup olmadığı laboratuarda incelenir. Daha Melanomlar özelliklerine göre Amerikan Kanser Enstitüsü tarafından 4 dereceye ayrılmıştır. Uygulanacak tedavi melanomun tipine ve derecesine göre belirlenir.

Metastatik Malign Melanom ve Beyin Metastazlı Melanom
Melanomlar genelde belli bir bölge ile sabit iken bir kısım melanomlar çeşitli şekillerde vücudun başka organlarına sıçrayabilmektedir. Bu organlardan biri de beyindir. Beyin metastazlı melanomlara da diğer beyin tümörlerine uygulanan ameliyat, radyoterapi ve kemoterapi seçenekleri uygulanmaktadır. Tümörün yayılgan yapısı göz önüne alındığında tek başına ameliyat ve radyoterapi her zaman tümörün kontrol altına alınmasına yetmemektedir. Bu sebepten ilaçlı tedavi uygulaması yaygındır.

İlaçlı Tedavi

Öteden beri beyin metastazlı malign melanomların Dakarbazin adlı ilaca cevap verdiği bilinmektedir. Dakarbazin hastaya damar yoluyla hemşire gözetiminde verilen bir ilaçtır çeşitli ticari adlar altında satılmaktadır. Genellikle serum ile birlikte 20 dakika ile 1 saat boyunca hastaya uygulanır. İlacın alınma sıklığı hastadaki melanom türüne ve derecesine göre değişir. Dakarbazin’in bilinen yan etkilerinin başında kandaki akyuvar sayısının geçici süre ile azalması gelir. Bu yüzden hastaların tedavi boyunca mümkün olduğu kadar enfeksiyonlardan uzak kalmaları önem taşır. İştahın kesilmesi, güneş ışığına karşı hassasiyet ve bulantılar da bilinen yan etkilerdendir.

Son yıllarda geliştirilmiş olan Temodal adlı ilaç da malign melanom tedavisinde kullanılmaya başlanılmıştır. Bu ilaç Dakarbazine oranla uygulama açısından çok daha kolaydır. Ağızdan alınan haplar şeklindedir. Yan etkileri de dakarbazine göre daha hafiftir. Genel durumu iyi olan bir hastada kabızlık gibi basit etkilerin dışında fazla bir yan etki farkedilmez. Tedavi sırasında kan değerleri düşebilir bu yüzden kan değerlerin sık sık kontrol edilmesi tavsiye edilir. Yapılan araştırmalar pek çok malign melanoma türünün Temodal adlı ilaca Dakarbazine göre daha fazla cevap verdiği gözlenmiştir. Yan etkilerinin de hafifliği yüzünden dakarbazine göre tercih edilmektedir.

Yukarıdaki ilaçlara Muphoran ve Tamoksifen gibi bazı ilaçlar eklenerek alınacak cevap artırılabilmektedir.

Yeni İlaçlar
Bütün bunlara ragmen yukarıda belirtilen ilaçlar malign melanom vakalarının kısıtlı bir kesiminde sonuç vermektedir. Bu sebepten yeni ilaç arayışları sürmektedir. Son bir kaç yılda malign melanom üzerinde yapılan genetik araştırmalar bu tür kanserlerin %75 kadar bir kısmında BRAF adı verilen bir geninin değişime uğradığını göstermiştir. Bu da bilimadamlarına tedavide yeni bir hedef göstermiştir. Bu konuda Astra Zeneca firması AZD6244 (Selumetinib) adı verilen bir ilaç üzerinde çalışmaktadır. Roche firması ise RG7204 (PLX4032) adını verdikleri ilacın 3.faz klinik deneylerini tamamlamış. Amerikan Sağlık Bakanlığından onay için başvurmuştur. İngiliz GlaxoSmithKline firması ise GSK2118436 adlı ilacın klinik deneylerini yapmaktadır. Bu ilaçlar malign melanoma hastalarının çoğuna kesin tedavi imkanı sunabilecektir.

Yine malign melanomalar üzerinde yapılan genetik araştırmalar bu tür tümörlerde EGFR adlı genin fazla aktif olduğu tespit edilmiştir. EGFR geni diğer pek çok kanserin gelişmesinde de rol oynamaktadır. Bunu hedef alan pek çok ilaç geliştirilmiştir. Bunlardan en bilinenleri beyin tümörlerinde kullanımı olan Cimaher, Nimotuzumab adlı ilaçtır. Ancak halihazırda bu ilacın beyin metastazlı melanomlarda uygulaması konusunda bir çalışma yapılmamıştır.

Bristol Meyers Squib firması da MDX-010/MDX-1379 adlı aşıları geliştirmektedir.

Malign melanomalar üzerine immunoterapi yöntemleri de umut vermektedir. Halen Interleukin-2 adlı ajanın klinik deneyleri yapılmaktadır. Lapanitib ve Nilonitib adlı ilacların da klinik deneyleri sürmektedir.

Fotodinamik Tedavi
İlaçların yanısıra yeni geliştirilen Fotodinamik Terapi adı verilen ışık ile tedavi yöntemi de melanomlu hastalar için bir umut kaynağıdır. Bu tedavide hastaya kanserli hücreleri ışığa karşı hassaslaştıran bir madde verilmektedir. Daha sonra kanserli bölgeye ışık (gün ışığı) uygulanır. Işığa karşı hassas olan bu kanserli hücreler gün ışığı altında zehirlenerek imha olurlar. Oldukça basit ve hastaya yükü az olan bir tedavi yöntemidir. Bu yöntem çeşitli cilt kanserlerinde de başarı ile uygulanmaktadir. Halen beyin ve iç organlara uygulaması üzerinde çalışılmaktadır.

KAYNAKLAR:
Temozolomide No Better Than Dacarbazine in Advanced Melanoma
Treatment of Metastatic Malignant Melanoma with Dacarbazine plus Tamoxifen
Roche Drug Is First To Extend Survival Significantly
A trial of AZD6244 and dacarbazine for advanced melanoma in people with a BRAF gene fault
A mutated EGFR is sufficient to induce malignant melanoma with genetic background-dependent histopathologies. Schartl M, Wilde B, Laisney JA, Taniguchi Y, Takeda S, Meierjohann S. Department of Physiological Chemistry I, Biocenter, University of Würzburg, Würzburg, Germany. phch1@biozentrum.uni-wuerzburg.de
Combined treatment with EGFR inhibitors and arsenite upregulated apoptosis in human EGFR-positive melanomas: a role of suppression of the PI3K-AKT pathway Vladimir N Ivanov1 and Tom K Hei1,2
EGFR in melanoma: clinical significance and potential therapeutic target; Boone B, Jacobs K, Ferdinande L, Taildeman J, Lambert J, Peeters M, Bracke M, Pauwels P, Brochez L; Journal of Cutaneous Pathology
METASTATİK MALİGN MELANOM HASTALARINDA KEMOİMMUNOTERAPİ SONUÇLARI: RETROSPEKTİF BİR ANALİZ H Şenol COŞKUN, Özlem ER, Bülent ESER, Mustafa ÇETİN, Serdar ŞIVGIN, Mustafa ALTINBAŞ, Ali ÜNAL