Sıra | DOSYA ADI | Format | Bağlantı |
---|---|---|---|
01. | Dürüstlük Kurali-genel Olarak | pptx | Sunumu İndir |
Transkript
DÜRÜSTLÜK KURALI-GENEL OLARAK Dürüstlük kuralları yazılı olmayan kurallardır. Hakim dürüstlük kurallarını kendiliğinden uygulamakla yükümlüdür. Dürüstlük kuralları, makul, dürüst, objektif, iyiniyetli ve ortalama zeka seviyesine sahip kişilerin davranış kalıplarından hareketle oluşturulur. Dürüstlük kuralları hem hakların kullanılmasında hem de borçların ifasında uygulanan kurallardır. Dürüstlük kuralların hem sözleşmeden hem de kanundan doğan hakların kullanılmasında ve borçların ifasında uygulanır.1
HUKUKİ İŞLEMLERİN UYGULANMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI Hukuki işlemlerin kuruluşunda Hukuki işlemlerin yorumunda Hukuki işlemlerin tamamlanmasında Hukuki yükümlülüklerin tahvilinde Sözleşme öncesi dönemde2
KANUNUN UYGULANMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI Kanunun yorumunda Kanuna karşı hilenin önlenmesinde Bir hukuki müessesenin amaca aykırı olarak kullanılmasında3
HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI Kanundan veya sözleşmeden kaynaklanan bir hak varsa ve bu hak dürüstlük kuralına aykırı şekilde kullanılmışsa hakkın kötüye kullanılması söz konusu olur. Hakkın kötüye kullanılmasını yasaklayan hüküm emredici bir hukuk kuralıdır. Bir kimsenin sırf başkasına zarar vermek kastıyla bir hakkını kullanması; kendisine hiçbir yarar sağlamayan bir hakkı karşı tarafa zarar vermek kastıyla kullanması ve uyandırılan güvene aykırı çelişkili davranışlarda bulunması hallerinde hakkın kötüte kullanılması söz konusu olur.4
HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI HALİNDE AÇILABİLECEK DAVALAR Hakkın kötüye kullanılması halinde şu davalar açılabilir:1. Tespit davası2. Önleme davası3. Durdurma davası4. Maddi ve manevi tazminat davası5
İYİNİYET-GENEL OLARAK Bir kimsenin normalde kazanamayacağı bir hakkı, hakkı kazanmasına engel teşkil eden husustaki mazur görülebilecek bir bilgisizliği ve yanlış bilgisi sebebiyle kazanabilmesine olanak sağlayan duruma iyiniyet denir. İyiniyet hakların kazanılmasına imkan veren bir durumdur. İyiniyet hakkın kazanılmasına engel teşkil eden bir husustaki mazur görülebilen bir bilgisizlik veya yanlış bilgidir. 6
YANLIŞ BİLGİ VEYA BİLGİSİZLİĞİN MAZUR GÖRÜLEMEDİĞİ HALLER Yanlış bilgi veya bilgisizliğin mazur görülemediği haller kanun gereği veya durum gereği bilme yükümlülüğü bulunan haller olup aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir:1. Kanunen ilanı zorunlu olan durumlar2. Açıklık ilkesine bağlı olarak tutulan siciller3. Tam ehliyetsizlerle yapılan işlemler4. Sınırlı ehliyetsizlerle yapılan işlemler5. Durum gereği bilinmesi gereken hususlar. 7
İYİNİYETİN KORUNMASININ SINIRLARI Bir kimsenin iyiniyetle bir hakkı kazanabilmesi için,1. Kanun bir hakkın kazanılmasını kişinin iyiniyetli olması şartına bağlamış olmalıdır.2. İyiniyet karinesi çürütülmemiş yani kişinin iyiniyetli olmadığı ispat edilememiş olmalıdır.3. Kişi kendisinden beklenebilecek bütün dikkat ve özeni göstermiş olmalıdır. 8
İYİNİYETLİ OLMANIN SONUÇLARI İyiniyetli olmaya bağlanan sonuçları aşağıda belirtilen üç grupta toplamak mümkündür:1. İyiniyet hukuki sakatlığa bağlı sonuçların tümünü kaldırabilir.2. İyiniyet hukuki sakatlığın sonuçlarını hafifletebilir.3. İyiniyet bir hakkı genişletebilir. 9
İYİNİYETİN HUKUKİ SAKATLIĞA BAĞLI SONUÇLARI TAMAMEN ORTADAN KALDIRDIĞI HALLER1. Emin sıfatıyla zilyetle bir hukuki işlem yapan kişi bu hukuki işlem tamamlandığı anda ondan doğan hakları kazanır.2. Temsil yetkisi geri alınan ama ilan edilmeyen bir temsilci ile hukuki işlem yapan kişi bu hukuki işlem tamamlandığı anda ondan doğan hakları kazanır.3. Alacağın devredildiğinden haberi olmayan iyiniyetli kişi eski borçluya ödeme yapmakla borcundan kurtulur.4. Sahibinin elinden rızası dışı çıkmış olan para veya hamiline yazılı senedi iyiniyetle alan kişiden bunları iade etmesi istenemez.5. Evli olan bir kimseyle onun evli olduğunu bilmeden iyiniyetle evlenen kişinin evliliği ilk eşin ölmesi halinde geçerli hale gelir. 10
İYİNİYETİN HUKUKİ SAKATLIĞA BAĞLI SONUÇLARI HAFİFLETMESİ Tam ehliyetli olmayan bir kimseyle iyiniyetle bir mal satın alan kişi malı iade etmekle yükümlüdür. Sahibinin elinden rızası dışı çıkan bir taşınır malı, açık artırmadan, aleni bir pazardan veya o tür eşyaların satıldığı bir yerden iyiniyetle satın alan kişi ödemiş olduğu satış bedeli malın sahibi tarafından kendisine iade edilmedikçe malı iade zorunda değildir. 11
İYİNİYETİN HAKKI GENİŞLETMESİ İyiniyet bazı durumlarda bir hakkın genişlemesine yol açabilir. Tipik örneği MK m. 725’de düzenlenmiş olan taşkın inşaattır. Bir kimsenin iyiniyetli olarak ve kendi arazisi üzerine yaptığını zannederek bir inşaatın cüzi bir kısmını başkasının arsasına taşıması halinde, inşaatın taşan kısmının bulunduğu arsanın mülkiyetini taşan miktarla sınırlı olarak ve bedeli mukabilinde kazanır. 12
İYİNİYETİN ZAMANAŞIMI YOLUYLA BİR HAKKIN KAZANILMASINI SAĞLAMASI Taşınır mallarda: Bir taşınır malı malik sıfatıyla ve iyiniyetle aralıksız ve davasız olarak beş yıl süreyle elinde bulunduran kimse o taşınır malın maliki olur. Zilyetliğin bir seneye kadar kesintiye uğraması zamanaşımı süresini kesmez. Taşınmaz mallarda: Bir taşınmaz malı malik sıfatıyla ve iyiniyetle aralıksız ve davasız olarak on yıl süreyle elinde bulunduran kimse o taşınmaz malın maliki olur. 13
TAPU SİCİLİNE İTİMAT İLKESİ VE İYİNİYET Bir kimse tapu sicilindeki kayıtlara itimat ederek iyiniyetle bir taşınmaz malı satın alırsa o taşınmaz malın sahibi olur. 14
İYİNİYETİN ARANDIĞI ZAMAN İyiniyet bazen hukuki işlemin yapıldığı anda, bazen de belli bir süre için aranır. Örneğin emin sıfatıyla zilyetten bir taşınır malı satın alan kişinin işlem anında iyiniyetli olması yeterlidir. Buna karşılık bir menkul malın mülkiyetini zamanaşımı yoluyla kazanacak kişinin beş yıl boyunca iyiniyetli olması gerekmektedir. 15
MK VE BK’DAKİ GENEL NİTELİKLİ HÜKÜMLERİN UYGULANMA ALANI Borçlar Kanunundaki genel nitelikli hükümler Medeni Hukuk alanında ve diğer özel hukuk alanlarında uygulanır. Genel nitelikli hükümler Borçlar Kanununun genel hükümler kısmında ve özel borç ilişkileri kısmında yer alabilir. Borçlar Kanununun genel nitelikli hükümleri bazen kıyas yoluyla bazen de doğrudan Medeni Hukuk alanında uygulanır. 16